TC64_Safety concerns in IEC 60364_2015_V2_TR R2 SG R3 ETP R1

Transkript

AG elektrik tesisatlarında güvenlik için
kullanılan İLKELER (IEC 60364)
Etienne TISON
IEC/TC64 Başkan
2015
Sunumun içeriği
 Güvenlik üzerine IEC organizasyonu
 IEC/TC64: Tanıtım
 AG elektrik tesisatları: IEC 60364











Elektrik çarpmasına karşı koruma
Termik etkilere karşı koruma
Aşırı akımlara karşı koruma
Aşırı gerilimlere karşı koruma
Elektrik donanımının seçimi
Kablolama sistemlerinin seçimi
Anahtarlama/kontrol donanımının seçimi
Topraklamanın kurulumu ve PE iletkeninin seçimi
Güvenlik servislerinin kurulumu
Doğrulama
Özel tesisatlar ve alanlar
2
Güvenlik üzerine IEC organizasyonu
 Standardizasyon konusundaki IEC yapısı
 Tüm TC'ler Standardizasyon Yönetim Kuruluna (SMB) rapor verir
 SMB, belirli genel konular (Güvenlik, EMC, Telekomünikasyon, Çevre,
Enerji Verimliliği…) için Danışma Komiteleri oluşturur
 Güvenlik Danışma Komitesi (ACOS)
 Üyeler TC delegeleri ve Bağımsız uzmanlardır
 Çapraz güvenlik konularında SMB'ye danışmanlık yapar
 Belirli TC'lere “Yatay Güvenlik İşlevi” önerir.
● TC64 Elektrik çarpmasına karşı koruma
● TC89 Yangına karşı koruma
● TC109 Yalıtım koordinasyonu
 Güvenlik talimatlarını düzenler
 Yatay standartların durumu
● Temel Güvenlik Yayını (BSP) veya Grup Güvenliği Yayını (GSP)
● Tüm TC'ler veya belirli TC'ler tarafından uygulanacaktır
3
IEC/TC64: Tanıtım
 Başlık
 Elektrik tesisatları ve elektrik çarpmasına karşı koruma
 TC64 görevleri
 Elektrik çarpmasına karşı koruma
● Yatay Güvenlik İşlevi
● Elektrik çarpmasına karşı korumanın tutarlılığı için tüm IEC TC'leri
hedefler
● Temel yayınlar: IEC 60479 serisi, IEC 61140
 AG sabit elektrik tesisatları
● Tesisat tasarımcıları, elektrik yüklenicileri, tesisat denetçileri, bakım
personelini vb. hedefler
● Temel yayınlar: IEC 60364 serisi
4
AG elektrik tesisatları: IEC 60364
 Kapsam
 Alçak Gerilim sabit tesisat
● 0  Un  1 000 V a.c. ve/veya
● 0  Un  1 500 V d.c.
 Sabit tesisatlar
● Güç kaynaklarından (örn. halka açık şebeke)
● Soket çıkışları ve/veya elektrik donanımına sabit bağlantı
 Gereksinimler
● Güvenlik, ve
● Doğru çalışma
5
 Güvenlik için genel ilkeler
 Koruma türleri
● Elektrik çarpmasına karşı koruma (temel, hata, gelişmiş ve ek
koruma)
● Termik etkiye karşı koruma (yangın ve yanıklar)
● Aşırı akıma karşı koruma (aşırı yükler ve kısa devreler)
● Aşırı gerilime karşı koruma (endüstriyel ve yüksek frekanslar)
 Güvenlik konuları
● İnsanların ve hayvanların korunması
● Taşınmazın korunması (elektrik donanımı ve binalar)
Koruma
Kişi
Taşınmaz
Elektrik
çarpması
Termik
etki
X
X
X
Aşırı akım
Aşırı gerilim
X
X
6
 Yapı
 Genel güvenlik ilkelerini yansıtmak için
● Bölüm 1: Kapsam ve temel ilkeler
● Bölüm 2: Terimler ve tanımlar
● Bölüm 3: Genel özelliklerin değerlendirilmesi
● Bölüm 4: Güvenlik için koruma
o Karşılanacak güvenlik hedefleri açısından genel gereksinimler
● Bölüm 5: Elektrikli ekipmanın seçilmesi ve kurulumu
o Harici etkilerin değerlendirilmesi
o Genel güvenlik gereksinimlerine uyulması için elektrik ekipmanı
donanımının seçimi ve montaj gereksinimleri
● Bölüm 6: Doğrulama
o Güvenlik önlemlerinin gerçekleştirilmesinin ilk ve periyodik
doğrulanması
● Bölüm 7: Özel tesisatlar veya mekanlar alanlar için gereksinimler
o Zorlu dış etkiler bulunan özel alanlar için ek gereksinimler
7
 Temel ilkeler
 IEC 60479 serisi: Akımın insanlar ve hayvanlar üzerindeki etkisi
● Temel Güvenlik Yayını durumu ile TC64 tarafından geliştirilmiştir
● Akımın fizyolojik etkileri hakkında genel tıbbi bilgi
o Mevcut eşikler
− kas reaksiyonu,
− bırakabilme sınırı ve
− ventriküler fibrilasyon
o Vücut direnci
AC
Ventriküler
fibrilasyon
riski
1
Algılama
riski
10
Akım akış süresi
Akım akış süresi
10
DC
Ventriküler
fibrilasyon
riski
1
Algılama
riski
0,1
0,1
Kas
reaksiyonu
riski
Kas
reaksiyonu
riski
0,01
0,1
1
Vücut akımı (mA)
10
100
1000
0,01
1 Vücut akımı (mA)
10
100
1000
8
 Temel ilkeler
 IEC 61140: Elektrik çarpmasına karşı koruma - tesisat ve ekipman ile ilgili
genel konular
● TC64 tarafından geliştirilmiştir ve IEC 60479 serilerini temel alır
● Elektrik çarpmalarına karşı korumada tutarlı bir yaklaşım için tüm
TC'lere orijinal gereksinimler teklif eder
● Sadece ventriküler fibrilasyona karşı korumaönlemler kapsanmıştır
● Temel Güvenlik Yayınının Durumu
● TC64 tarafından elektrik çarpmasına karşı korumayla ilgili olarak teklif
edilen genel kurallar, TC64 ile elektrik tesisatları kuralları için de
geçerlidir
9
 IEC 61140 ilkeleri
 “Tehlikeli gerilim altındaki /enerjili bölümler erişilebilir olmamalıdır
(temel koruma) ve erişilebilir iletken bölümler tehlikeli gerilim altında
olmamalıdır (hata koruması)”
 Tek-Hata koşulları dikkate alınmalıdır.
 Teklif edilen koruma önlemleri aşağıdakileri içerir
● İki bağımsız koruma koşulu
o Temel koruma için temel koşullar ve
o Hata koruması için hata koşulu
● Bir gelişmiş koruyucu koşul
10
 IEC 61140 koruma koşulları




Temel koruma (doğrudan temasa karşı koruma)
Hata koruması (dolaylı temasa karşı koruma)
Gelişmiş koruma (temel koruma ve hata koruması)
Ek koruma (temel korumaya ve/veya hata korumasına)
 Temel Güvenlik Yayını (BSP)
 IEC 60364, ilgili olduğu yerlerde IEC 61140 ile uyumlu olmalıdır.
11
 Temel koşullar
 Hata koşulları
Temel yalıtım
Bariyerler veya mahfazalar
Engeller
Erişme uzaklığı dışına
yerleştirerek koruma
 Gerilimin sınırlandırılması





Kararlı durum dokunma akımı ve yükünün
sınırlanması
 Potansiyel derecelendirme
 Ek yalıtım
 Koruyucu-eşpotansiyel
bağlama
 Koruyucu ekranlama
 Beslemenin otomatik olarak
kesilmesi
 Basit ayırma
 İletken olmayan ortam
 Potansiyel derecelendirme
Gelişmiş hükümler
Güçlendirilmiş yalıtım
Koruyucu ayırma
Sınırlandırılmış akım kaynağı
Koruyucu empedanslı cihaz
12
 Beslemenin otomatik olarak kesilmesi (IEC 60364-4-41)
 İlke
● Dokunma akımı, zaman sınırlama sayesinde tehlikeli olmayacaktır
 Temel koruma
● Temel yalıtım (Tamamen)
●
Bariyerler (olağan yönlerden) veya mahfazalar (her yönden)
● Engeller veya erişim mesafesinin dışına yerleştirme (denetim veya
yetkin kişiler tarafından)
 Hata koruması
● Koruma topraklaması
o Açıkta kalan tüm iletken parçalar PE iletkeniyle topraklanacaktır
o
Aynı anda erişilebilir açıkta kalan iletken parçalar bir tek bir noktada topraklanacaktır
● Koruyucu eşpotansiyelli bağlama
o
Ana Topraklama bağlantı noktası (ana potansiyel dengeleme barası ) bağlantı
merkezidir.
● Beslemenin otomatik olarak kesilmesi
o Sistem topraklama (TT, TN, IT) için maksimum açma/ayırma
kesme süresi
13
 Çift veya güçlendirilmiş koruma (IEC 60364-4-41)
 İlke
● Tehlikeli parçalara dokunma ihtimali olmadığından dokunma
akımından kaçınılacaktır
 Temel koruma
● Temel yalıtım
 Hata koruması
● Ek yalıtım
 Temel koruma ve hata koruması
● Güçlendirilmiş yalıtım
 Temel gereksinimler
● Tesisat normal koşullarda denetlendiğinde kullanılacaktır
● Kullanılacak olan ekipman test edilecek ve
işaretlenecektir
● PE iletkeniyle bağlantı yok
14
 Elektrik ayırma (IEC 60364-4-41)
 İlke
● Hata akımının sirkülasyonu mümkün olmadığından dokunma
akımının önüne geçilecektir.
IEC 60364-4-41 içinde «touch current « deyimi yok…?
 Temel koruma
● Temel yalıtım, bariyerler ve mahfazalar
 Hata koruması
● Diğer devreler ve topraklamadan basit ayırma
● Yetkin ve eğitimli kişiler tarafından denetlenmiyorsa bir parça
ekipmanla kısıtlanmıştır
15
 SELV veya PELV (IEC 60364-4-41)
 İlke
● Dokunma akımı, gerilimin büyüklüğünün sınırlanması sayesinde
tehlikeli olmayacaktır
 Temel koruma ve hata koruması
● Her durumda gerilim sınırlaması (50 V a.c. veya 120 V d.c.)
● Tüm AG devrelerinden koruyucu ayırma ve diğer SELV/PELV
devreleriyle temel yalıtım
● SELV sistemi için topraklama olmaksızın temel yalıtım
16
 Ek koruma (IEC 60364-4-41)
 İlke
● Üst düzey koruma, ağır koşullar altındakullanılacaktır
o İnsanların topraklamayla düşük dirençli teması
o Donanımın dikkatsiz kullanımı
o Kusurlu temel ve/veya hata koruması
● IDn ≤ 30 mA (a.c'de) olarak RCD
● Ek eşpotansiyel bağlama
17
 Koruma koşulları (IEC 60364-4-42)
 Yangına karşı koruma (insanlar ve mallar)
 Yanıklara karşı koruma (insanlar)
 Yangın
 İlke
● Elektrik ekipmanı yakınındaki malzemeler için yangın riski
oluşturmayacaktır
● Ark/kıvılcım veya ısı yoğunlaşması yaratan cihazlar dikkate alınacaktır.
● Yangın riskiyle sınıflandırılan mekanlarda ek koruma sağlanacaktır.
● Tahliye koşullarını dikkate alınacaktır.
18
 Yanıklar
 İlke
● Elektrikli ekipmanın erişilebilir parçaları uzanma mesafesinde
sıcaklık sınırlarını aşmayacaktır
● Normal hizmette ilgili maksimum sıcaklığı sağlamak için
19
 Aşırı yüke karşı koruma
 Kısa devreye karşı koruma
 Aşırı yükler
 İlke
● Devre iletkenleri, yalıtıma zarar veren ısıl etkilere karşı korunacaktır
 Genel
● Yalıtım sıcaklığı tahmin edilirken dış ortam ile ısı alışverişi dikkate
alınır
● korumacihazlar ve iletken yalıtımlarının özelikleri arasında
koordinasyon
● Aşırı yük koruma cihazlarının yerleşimi
● Aşırı yük koruma cihazlarının eksikliği
● Paralel kablo sistemlerinin korunması
20
 Kısa devreler
 İlke
● Devre iletkenleri, yalıtıma zarar veren termik ve mekanik etkilere
karşı korunacaktır
 Genel
● Yalıtım sıcaklığı tahmin edilirken dış ortam sıcaklığının değişimi
dikkate alınmaz (t ≤ 5sn)
● Koruma cihazları ve iletken yalıtımlarının özelikleri arasında
koordinasyon
● Kısa devre koruma cihazlarının yerleşimi
● Kısa devre koruma cihazlarının eksikliği
● Paralel kablo sistemlerinin korunması
21
 Aşırı yükler ve kısa devreler
 Aşırı yük ve kısa devre korumasında koordinasyon
 Aşırı akım büyüklüğünün koruma cihazlarıyla sınırlandırılması dikkate
alınır
22
 Geçici aşırı gerilimlere karşı koruma
 Kısa süreli aşırı gerilimlere karşı koruma
 Elektromanyetik bozulmaların azaltılması
 Geçici aşırı gerilim
 İlke
● Elektrik ekipmanı, endüstriyel frekansta aşırı gerilim için yeterli
gerilim dayanımıyla seçilmelidir
● YG hatası
o Güç frekansı toprak hatası gerilimi ve
o Güç frekansı zorlanma gerilimi (hatta)
● AG hatası
o TN ve TT sistemlerinde nötr kaybı
o IT sisteminde toprak hatası
o Faz-nötr kısa devre
23
 Kısa süreli aşırı gerilim
 İlke
● Koruma cihazlarının (SPD) kurulumu için atmosferik kaynaklı aşırı
gerilim riskinin değerlendirilmesi
● Aşırı gerilim kontrolü için düzenlemeler
o Yerleşik aşırı gerilim kontrolü
o Aşırı gerilim koruması kontrolü
− Dış etkileri temel alır
− Risk değerlendirmesini temel alır
● Ekipmanın darbe dayanım gerilimlerinin sınıflandırılması (Sınıf I - IV)
24
 Elektromanyetik bozulmalar
 İlke
● Güvenlik önlemi bulunmaz
● Elektromanyetik bozulmaların etkisini azaltmak için
● Elektromanyetik bozulmaların yayılımının azaltılması (sistem
topraklama seçimi)
● Topraklama ve espotansiyelli bağlamaların kurulumu
● “Elektrik gücünün dağıtımı” için kullanılan iletkenlerin, “sinyal iletimi”
için kullanılan iletkenlerden ayrılması
25
Elektrikli ekipmanın seçimi
 İlgili ürün standardına uyumluluk ve beklenen dış etkilere göre seçim
 Ürün standartları
 İlke
● Tüm elektrik donamımı ilgili ürün standardıyla uyumlu olacaktır
● IEC veya ISO standardıyla uyumluluk
● Tesisat tasarımcısı ve elektrik yüklenicisi arasındaki anlaşma
26
Elektrikli ekipmanın seçimi
 Dış etkiler
 İlke
● Dış etkilerin sınıflandırılması
o Çevre koşulları
-
Ortam sıcaklığı
Atmosferik nem
Yükseklik
Suyun varlığı
Yabancı katı maddeler
veya toz varlığı
Aşındırıcı veya kirletici
maddelerin varlığı
Mekanik etki
Titreşim
-
-
Bitki örtüsü ve/veya bahçe
bitkileri oluşumu
Küçük hayvanların varlığı
Elektromanyetik, elektrostatik
veya iyonlaştırma etkileri
Güneş radyasyonu
Sismik etkiler
Yıldırım
Havanın hareketi
Rüzgar
27
Elektrik Donanımının Seçimi
 Dış etkiler
 İlke
● Dış etkilerin sınıflandırılması
o Kullanım
- İnsanların becerileri
- İnsan vücudunun elektriğe direnci
- İnsanların toprak potansiyeliyle teması
- Acil durumda tahliye koşulları
- Doğal veya işlenmiş veya depolanmış malzemeler
o Bina inşaatları
- İnşaat malzemeleri
- Bina tasarımı
● Elektrik ekipmanının seçiminde “dış etkiler”
o IP veya IK numarası
o Ek koruma
28
Kablo sistemlerinin seçimi
 Kablo kesit alanının (CSA) akım taşıma kapasitesine uygun olarak
seçimi
 Diğer kablo koruma tipleri (mekanik, kimyasal…)
 Akım taşıma kapasitesi
 İlke
● İletkenlerin akım taşıma kapasiteleri kurulum yöntemi ve (CSA) kablo
kesit alanı temel alınarak tahmin edilecektir
 Genel
● Kurulum yöntemi ve iletken sayısı yalıtım malzemelerinin
soğutulmasını etkiler ve iletkenlerin minimum kablo kesit alanını
tahmin ederken dikkate alınır
● Tablolar tüm kablo tesisat düzenlemlerini içerir. (kurulum yöntemi,
devre sayısı, harmoniklerin varlığı…)
29
Kablo sistemlerinin seçimi
 Diğer koruma tipleri
 İlke
● Kablo bağlantı sistemleri dış etkilere dayanıklı veya yeterli seviyede
korunmuş olacaktır
● Kablo bağlantılarını etkileyebilecek tüm olası etkileri listeleyin
● Ek koruma için yeterli yalıtım malzemesinin seçimi
30
Anahtarlama donanımı/kontrol donanımı
seçimi
 Koruma, ayırma , kontrol veya izleme için donanım seçimi
 Genel
Nötr iletkeni faz iletkenlerinden daha önce veya aynı zamanda ayrılmalı ve
bağlanmalı
 koruma cihazlar
 İlkeler
● Koruma cihazların ilgili IEC ürün standardıyla uyumluluğu
● Ekipman teknolojisinde gereksinim bulunmaz
● Koruma cihazlar arasında koordinasyon (seçicilik, yedekleme)
31
Anahtarlama donanımı/kontrol donanımı
seçimi
 Koruma cihazları
● Elektrik çarpmasına karşı koruma için Devre Kesici, Sigortalar ve RCD
● Termik etkilere karşı koruma için Yalıtım İzleme Cihazları ve RCD
● Aşırı akıma karşı Koruma için Devre Kesici ve Sigortalar
● Aşırı gerilime karşı koruma için Aşırı Gerilim Koruma Cihazları
 Ayırma için uygun anahtarlama
 İlkeler
● Ayırma cihazları gerilim altında bulunan bütün besleme iletkenlerini
ilgili devreden etkin şekilde ayıracaktır.
● Temel gereksinimler
● Maksimum kaçak akım ve minimum darbe dayanım gerilimi
32
Topraklama ve PE seçimi
 Topraklama düzenlemelerinin tasarımı ve kurulumu
 Koruma iletkenlerin (PE) kurulumu
 IEC 60364-5-54, BSP statüsündedir
 Genel
 Temel Güvenlik Yayınının Durumu
 Topraklama düzenlemeleri
 İlke
● Derin topraklama ve açıktaki(dış) iletken bölümler arasında güvenilir
ve uygun bağlantı
 Genel
● Elektrik çarpmasına karşı koruma için ayrılmıştır.
33
Topraklama ve PE seçimi
 Topraklama düzenlemeleri
● Taşınan hata akımlarının uygunluğu
● Mekanik etki ve korozyona uygunluk
 Koruma iletkenleri
 İlke
● Elektrik çarpmalarına karşı korumada eşpotansiyel bağlama sağlanır.
● PE'nin minimum kesit alanı (mekaniksel ve elektriksel koruması)
● PE iletkeninde izin verilen maksimum sürekli akım değerleri (IEC
61140 ile aynı)
34
Diğer ekipmanın seçimi
 Güç kaynağı olarak enerji üretim setleri
 Kontrol, algılama veya ölçüm için yardımcı devreler
 Aydınlatma devreleri
 Üretim setleri
 İlkeler
● Güvenlik gereksinimlerinde her tür kaynağın kombinasyonu dikkate
alınır
● Elektrik çarpmasına ve aşırı akıma karşı korumanın jeneratör
özelliklerine uyarlanması
 Yardımcı devreler
 İlkeler
● Yardımcı devrelerin çalışmamasının ortaya çıkaracağı güvenlik
sorunları engel olunacaktır.
35
Diğer donanımın seçimi
 Yardımcı devreler
● Yardımcı devre için kullanılan güç kaynağının türü
● DC devreleri
● Ölçüm devreleri
 Aydınlatma devreleri
 İlkeler
● Termik etkiye karşı ve mekanik koruma için ek koruma koşulları
● Lokal ısı yoğunlaşması riski
● Armatürlerin bina yapısına uygun olarak takılması
36
Güvenlik hizmetlerinin seçilmesi
 Güvenlik hizmetleri için elektriksel besleme kaynakları
 Güvenlik hizmetleri için devreler
 Acil kaçış
 Elektrik kaynakları
 İlke
● Normal güç beslemesinin arızalanması durumunda güvenli elektrik
besleme kaynakları yeterli süre boyunca çalışır halde kalacaktır
● Maksimum değiştirme süresi
●
IT topraklama sisteminin kullanımı
37
Güvenlik hizmetlerinin seçilmesi
 Güvenlik hizmetleri için devreler
 İlke
● Güvenlik devresi yangın koşullarına dayanacaktır.
● Diğer devrelerden bağımsızlık
● Kablolama sisteminin yangına dayanıklılığı
 Acil kaçış
 İlke
● Acil durum aydınlatma yeterli süre boyunca çalışır durumda
kalacaktır
● Acil durum aydınlatma sisteminden bağımsızlık
● Merkezi sistem tarafından kontrol
38
Elektrik tesisatlarının doğrulanması
 Koruma koşulları (IEC 60364-6)
 Doğrulama görsel muayeneler, tesisat testi ve raporlamayı içerir
 Tesisat başlangıçta ve dönemsel olarak onaylanacaktır
 İlk doğrulama
 İlke
● Tesisata enerji verilmeden önce doğru uygulamaların veya IEC 60364
gereksinimlerinin doğrulanması
 Genel
● Yetkin kişilerce gerçekleştirilecektir
● Güvenlik testi
o İletkenlerin sürekliliği
o Tesisatın ve zemin/duvar empedansının yalıtım direnci
o SELV, PELV, elektriksel ayırma, otomatik besleme bağlantısı
kesme ve ek korumalarla koruma
39
 İlk doğrulama
● İşlev testi
o Kutupluluk testi (monofaze veya DC) ve faz dizisi (trifaze)
o Ekipmanın işlevsel ve operasyonel testi
o Gerilim düşümü
 Dönemsel doğrulama
 İlke
● Tesisatın ömrü boyunca tesisatın incelenmesi ve doğru güvenlik
seviyesi ve işlevlerin doğrulanması
 Genel
● Yetkin kişilerce gerçekleştirilecektir
40
 Dönemsel doğrulama
● Aşağıdakiler için muayene
o Elektrik çarpması, yanıklar ve yangına karşı koruma
o Tesisatta hasar olmadığının onaylanması
o Tesisattaki kusurların belirlenmesi
● Doğrulamanın dönemleri dış etkiler ve yalıtımın kullanımı ve
özelliklerine bağlıdır
41
Özel tesisatlar ve alanlar
 Koruma koşulları (IEC 60364-7-7XX)
 Ağır koşullarda (dış etkiler) daha sıkı güvenlik önlemleri belirlemek için
 İlkeler
 Daha ağır dış etkiler nedeniyle ek gereksinimler veya mevcut
gereksinimlerin artırılması için
 Genel
 Özellikle değiştirilmediği veya silinmediği takdirde genel kurallar (Bölüm 1
- 6) geçerlidir.
 Değişikliklerin tanımlanması için genel kuralların numaralandırılmasının
korunması
 Temel gereksinimler
 Konumlar veya özel uygulamalara bağımlılık
42
Sonuçlar
 IEC 60364
 TC64 Temel Güvenlik Yayınları temel alınmıştır
 IEC 60364'ün bazı bölümleri de Grup Güvenlik Yayınlarının Temel
Güvenlik Yayınlarına dahildir
 Gereksinimlerin çoğu güvenliğe odaklanmıştır
 Belge seti güvenlik konularına uygun olarak yapılandırılmıştır
 Bölüm 7XX'de ek güvenlik gereksinimleri teklif edilmiştir
TC64 tarafından tüm belgelerde kullanılan güvenlik yaklaşımının uyumu
43
Teşekkür ederiz
44

TC64_Safety concerns in IEC 60364_2015_V2_TR R2 SG R3 ETP R1

Transkript

Benzer belgeler