Pizza kulesi

sine geçmez. Geçerlerse bu, ölüm ve yok
olma ile karfl› karfl›ya gelmek olur.
Birkaç örnek verelim:
Galata Kulesi dünya ölçe¤inde -oryantalistlerin ilgisi hariç- pek tan›nmaz. Çünkü
bu yap›, yeryüzünde merkezi dengeye oturtulmufl ve serüven içermeyen binlerce kuleden biridir. Oysa Pizza Kulesi dünyan›n neresine giderseniz gidin, ilgili ilgisiz pek çok
insan taraf›ndan hemen bilinir. Çünkü yap›,
hasar görüp denge merkezini risk s›n›r› yak›n›na tafl›m›flt›r ve aranan serüveni bar›nd›r›r hale gelmifltir.
Hareketsiz, mimiksiz, esprisiz duran kifliler de Galata Kulesi’nin kaderini paylafl›r.
Dimdik duran bir insan› ruhsuz, duygusuz,
k›p›rdayamayan, kabuklu bir a¤aca -bazan
oduna- benzetiriz.
Oysa podyumda elbise sunan bir modeli be¤eniyle izleriz.
Neden?
Yar›-ç›plak oluflu bizi cinsel aç›dan çekti¤i için mi? Elbette bunun da rolü vard›r
ama bizi onlara as›l bakt›ran, ç›plakl›klar›ndan çok, yürüyüfl ve durufllar›ndaki serüven
oran›d›r. Yani modeller podyumda günlük
yaflamda, evlerinde yürüdükleri gibi yürümezler, att›klar› ad›mlar risklidir.
Sayfam›za bir model resmi ald›k ve üstüne yere dik inen k›rm›z› bir çizgi çizdik.
Dikkat ederseniz, bu manken, dengesini
bozup a¤›rl›k merkezini risk s›n›r›na tafl›m›flt›r, ama asla s›n›r› geçmemifltir. Çünkü
k›rm›z› çizgimiz modelin aln›n›n ortas›ndan
fark› gözetilmifl olmas›na karfl›n her bir birim yer çekimi yasas›na uygundur, tam simetriktir, güvenlidir; sürekli yaflan›lan konutlarda oldu¤u gibi.
Sa¤daki istifleme ise sanatta risk s›n›rla-
ç›k›p riskin tafl›nd›¤› topu¤un ortas›na inmektedir. E¤er topuktaki nokta aç›kta kalsayd›, model sol yan›na, yere düflmekten
kurtulamazd›.
Pizza kulesi modeli taklit etmifl gibidir.
Bizi hem modele, hem de Pizza Kulesi’ne bakt›ran neden, ortakt›r: Her ikisi de
a¤›rl›k merkezlerini risk s›n›r›na tafl›m›fl ama
s›n›r› aflmam›fl, beklentilerimizi karfl›lay›p
kendileriyle ilgilenmemizi sa¤lam›fllard›r.
Selam, namaz ve sporda olan da ayn›d›r: Taban ortas›ndan bele do¤ru çizilen k›rm›z› dik do¤ruyla tabandan popoya çizilen
e¤ik do¤runun aç›s› yaklafl›k 15, popoyla
bafl aras›na çizilen do¤ru ise desteksiz 60,
desteklide 90 derecedir. Esnemede ise aç›
de¤iflmektedir.
Siyah kareler kullanarak olguyu flöyle
de aç›klamak olas›d›r:
Soldaki istifleme, konut yap›m› örne¤indeki gibi tamamen güvenli bir istiflemedir. Karelemelerde küçüklük ve büyüklük
r› içinde b›rak›lm›fl simetri bozmalar›n›n insanlar›n serüven dürtülerini harekete geçirmesine iyi bir örnektir. Görüldü¤ü gibi büyük dikdörtgenin simetrik duruflu bozulmufl, a¤›rl›k dengesi kayd›r›lm›flt›r. Bu kayma, k›rm›z› çizgiden de anlafl›laca¤› gibi
risk s›n›r›n› hayli aflm›flt›r. Ne var ki tam simetrik, bu nedenle tam güvenli dikdörtgenlerle çevrili oldu¤undan, afl›r› risk, izleyicide
dehflet duygusu yaratmamakta ve serüven,
çember içinde, güvenle yaflanmaktad›r.
Sonuç olarak flu söylenebilir:
‹nsan, son buzulun son çeyre¤inde
edindi¤i güdü gere¤i risk almay› sevmektedir ama ald›¤› riski asla yaflamsal tehlike
konumuna getirmemektedir. Güven ve
güvenlik her zaman birinci planda
tutulmaktad›r. Baflka türlü söylersek, insan
her koflulda risk almaktad›r ama asla
güvenlik s›n›r›n› geçmemektedir. T›pk› suda
yüzen insan gibi. Yüzmek insan için bafll›
bafl›na risk tafl›r. ‹nsan bununla yetinmez,
boyunu aflan derinlere aç›l›r. Ama bunu
asla ölümüne yapmaz. Uzakl›k hep yüzme
becerisiyle orant›l› olur.
Birçok soyutlamac› sanatç›n›n bu yöntemi baflar›yla uygulad›¤›n› biliyoruz. Bunlardan örneklememize en yak›n eserleri
üretenlerden biri mimar ve kullan›m eflyas›
5