Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Özet Bilidir

Transkript

International Ecology 2016
Adnan Aldemir Symposium
Uluslararası Ekoloji 2016
Adnan Aldemir Sempozyumu
16th – 19th May 2016
16 – 19 Mayıs 2016
The Kars Park Hotel
The Abstract Book of Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium
Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Özet Bildiri Kitabı
“We special thank to Kafkas University, Kars Directorate of National Parks and Nature Conservation, Kars
Municipality and Serhat Development Agency about supports”
“Katkılarından dolayı Kafkas Üniversitesi’ne, Kars Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’ne, Kars
Belediyesi’ne ve Serhat Kalkınma Ajansı’na teşekkür ederiz”
16th -19th May 2016 The Kars Park Hotel Kars
Page/ Sayfa 2
International Ecology 2016 Adnan Aldemir
Symposium Organization Committee
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR
Sempozyumu Düzenleme Kurulu
Honorary Chairman
Onursal Başkan
Prof. Dr. Sami ÖZCAN
(Kafkas University’s Rector / Kafkas Üniversitesi Rektörü)
Symposium Chairman
Sempozyum Başkanı
Doç. Dr. Mehmet Ali KIRPIK
Ecology Symposium Committee
Ekoloji Sempozyumu Kurulu
Prof. Dr. Sedat V. YERLİ, Hacettepe Üniversitesi
Prof. Dr. Süleyman AKBULUT, Düzce Üniversitesi
Prof. Dr. Nazım ŞEKEROĞLU, Kilis 7 Aralık Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet İSTANBULLUOĞLU, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi
Prof. Dr. İlkay ERDOĞAN ORHAN, Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. İsmet BERBER, Sinop Üniversitesi
Page/ Sayfa ii
Secretary of Symposium
Sempozyum Sekreteryası
Yrd. Doç. Dr. Pınar AKSU KILIÇLE
Yrd. Doç. Dr. İnan KAYA
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Kemal ALTUNOĞLU
Page/ Sayfa iii
Members of Symposium Organization
Sempozyum Düzenleme Kurulu
Yrd. Doç. Dr. Yusuf ERSAN
Yrd. Doç. Dr. Doğan İLHAN
Yrd. Doç. Dr. Özlem ÖNEN
Yrd. Doç. Dr. Neslihan MUTLU
Yrd. Doç. Dr. Evren KOÇ
Öğretim Gör. Seda VURAL
Araş Gör. Salih AKPINAR
Araş Gör. Gül Esma AKDOĞAN
Araş Gör. Duygu TANRIKULU
Page/ Sayfa iv
International Ecology 2016 Adnan Aldemir
Symposium Scientific Committee
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR
Sempozyumu Bilim Kurulu
Prof. Dr. Abdullah HASBENLİ
Prof. Dr. Adem BIÇAKÇI
Prof. Dr. Ahmet AKSOY
Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ
Prof. Dr. Ahmet İLÇİM
Prof. Dr. Ahmet KARATAŞ
Prof. Dr. Ahmet ŞAHİN
Prof. Dr. Ahmet ULUDAG
Prof. Dr. Ali ALAŞ
Prof. Dr. Ali ASLAN
Prof. Dr. Ali AYDOĞDU
Prof. Dr. Arif GÖNÜLOL
Prof. Dr. Asım KADIOĞLU
Prof. Dr. Atakan SUKATAR
Prof. Dr. Başaran DÜLGER
Prof. Dr. Bilal KUTRUP
Prof. Dr. Cemal Varol TOK
Prof. Dr. Cumhur ÇÖKMÜŞ
Prof. Dr. Dinçer AYAZ
Prof. Dr. Ekrem ATALAN
Prof. Dr. Eyup BAĞCI
Prof. Dr. Güleray AĞAR
Prof. Dr. Gürcan GÜLERYÜZ
Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜT
Prof. Dr. Handan UYSAL
Prof. Dr. Harun EVREN
Prof. Dr. Hasan SEVGİLİ
Prof. Dr. Hikmet Sami YILDIRIMHAN
Prof. Dr. Hülya ARSLAN
Prof. Dr. Hüsamettin BALKIS
Prof. Dr. İrfan ALBAYRAK
Prof. Dr. İsmail Hakkı UĞURTAŞ
Prof. Dr. İsmet BALIK
Doç. Dr. Ahmet KASAPOĞLU
Doç. Dr. Atilla TEMUR
Doç. Dr. Atilla YILDIZ
Doç. Dr. Aycan TOSUNOĞLU
Doç. Dr. Ayla TÜZÜN
Doç. Dr. Fatih DUMAN
Doç. Dr. Fatma GÜNEŞ
Doç. Dr. Ferruh AŞÇI
Doç. Dr. Figen Esin KAYHAN
Doç. Dr. Gençay AKGÜL
Doç. Dr. Hasan AKGÜL
Doç. Dr. İskender PARMAKSIZ
Doç. Dr. Mehmet KARAKAŞ
Doç. Dr. Mehmet KOCABAŞ
Doç. Dr. Muhitdin YILMAZ
Doç. Dr. Murat KÜTÜK
Doç. Dr. Öznur ERGEN AKÇİL
Doç. Dr. Serap KIRMIZI
Doç. Dr. Seyhan AHISKA
Doç. Dr. Şükran YILDIZ
Doç. Dr. Talip ÇETER
Doç. Dr. Tamer KEÇELİ
Doç. Dr. Tolga KANKILIÇ
Doç. Dr. Yusuf ZEYNALLI
Doç. Dr. Nil BAĞRIAÇIK
Doç. Dr. Çağan H. ŞEKERCİOĞLU (Utah University)
Doç. Dr. Nursel AŞAN BAYDEMİR
Yrd. Doç. Dr. Aysel KEKİLLİOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Barış AŞCI
Yrd. Doç. Dr. Buğra AKBABA
Yrd. Doç. Dr. Bülent YORULMAZ
Yrd. Doç. Dr. Celalettin GÖZÜAÇIK
Page/ Sayfa v
Prof. Dr. Kamil KOÇ
Prof. Dr. Kenan DEMİREL
Prof. Dr. M. Ruşen USTAOĞLU
Prof. Dr. Medine GÜLLÜCE
Prof. Dr. Metin DIĞRAK
Prof. Dr. Murat BARLAS
Prof. Dr. Murat BARLAS
Prof. Dr. Mustafa SÖZEN
Prof. Dr. Mustafa TÜRKMEN
Prof. Dr. Münevver PINAR
Prof. Dr. Nazım ŞEKEROĞLU
Prof. Dr. Nazmi POLAT
Prof. Dr. Nuray KARA KAYA
Prof. Dr. Orhan ERMAN
Prof. Dr. Ömer Faruk ALGUR
Prof. Dr. Öner Köksal ERMAN
Prof. Dr. Peyami BATTAL
Prof. Dr. Recep BİRCAN
Prof. Dr. Sibel ATASAGUN
Prof. Dr. Şükran DERE
Prof. Dr. Vahit KONAR
Prof. Dr. Yaşar AKÇA
Prof. Dr. Yusuf KAYA
Prof. Dr. Yüksel ÇOŞKUN
Prof. Dr. Zihni DEMİRBAĞ
Prof. Dr. Sevda KIRBAĞ
Prof. Dr. İbrahim EZİZOV
Prof. Dr. Valide ELİZADE
Prof. Dr. Les BAİLLİE (Cardiff University)
Prof. Dr. Tofik MAMMADOV (Institute of
Dendrology Mardakan, Azerbaijan)
Prof. Dr. Elşad KURBANOV (Bakü Devlet
Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Cem ÖZİÇ
Yrd. Doç. Dr. Cihan ÇİTİL
Yrd. Doç. Dr. Dinçer ERDAĞ
Yrd. Doç. Dr. Doğan İLHAN
Yrd. Doç. Dr. Erdal ÖĞÜN
Yrd. Doç. Dr. Evren KOÇ
Yrd. Doç. Dr. İlhami GÖK
Yrd. Doç. Dr. Murat SEVİNÇ
Yrd. Doç. Dr. Neslihan MUTLU
Yrd. Doç. Dr. Oğuz MERHAN
Yrd. Doç. Dr. Özlem ÖNEN
Yrd. Doç. Dr. Şenol ALAN
Yrd. Doç. Dr. Yaşar GÜLMEZ
Yrd. Doç. Dr. Yusuf ERSAN
Page/ Sayfa vi
Dear Participants,
We would like to organize the International Ecology 2016
Adnan ALDEMİR Symposium in Kars where is located in
the boundary of Armenian-Turkey, and to host you to
express our honor.
Our department which has
educationed and trained for 24 years is honored and
prouded to invite you to International Ecology 2016
Adnan Aldemir Symposium which will organize between
the dates of 16th – 19th May 2016 for the seventh time.
Kars is located in the entrance area Anatolia from the
east. Anatolia connects the biogeographical region of
Asia, Europe and Africa and also serves as transition and
bridge.
Also, our province Kars, has a rich cultural and historical
heritage including especially ANI Ruins dating back 4000
B.C. of Anatolia. Kars, conquered the first place in
Anatolia, has been the most important transition port of
Ottoman Empire. The first city which has awarded with
"the Ghazi" medal due to the strength against the
Russians in 1854 – 1855 The Crimean War. Although it has
shown a huge struggle in 1877 - 1878 Ottoman - Russian
War, it has remained under Russian domination for 40
years leaving as war reparations to Russia. It is in the
location of the main center of the Caucasus Front in
World War-I. It has joined to the Motherland by The
Treaty of Brest - Litovsk, and it has remained again
outside of our borders by Armistice of Moudros. Despite
these negative political developments, the city has not
given up the struggle of being Turkish Land, and it has
established an independent government organization in
the name of The Government of Caucasian Cenub-i Garbi.
It has decided to join to the Motherland by the plebiscite
held in the summer of 1919 at the end of the war against
the Armenians. It has decided to join to the Motherland
by the plebiscite held in the summer of 1919 at the end
of the war against the Armenians. It has been included in
our borders by Turkish army in 1920. Kars city was the
first location for the refugees which took refuge to
Anatolia in the immigration wave coming from the
Caucasus. Kars city was the first location for the refugees
coming from the Caucasus to Anatolia in the immigration
wave. Kars which is the boundary in the east of Turkey has
sustained its presence as one of the modern and
developing city of Republic of Turkey since the past. Kars
is in the firsts in the ranking of universities of our country
in terms of rich biodiversity of Kafkas University Campus.
The Lake of Kuyucuk coming to the forefront with the rich
bird diversity, is declared 13. Ramsar Site of Turkey, and
Sarıkamış National Park with minimal degraded natural
environment is within the borders of our city.
The negative effects of global warming and climate
change on living things and environment is an inevitable
threat. We wish that a broad participation symposium will
be discussed the consequences of this circumstance in
today and future. We wish that a symposium will be
detect the problems and threats in short and long term,
and will be discussed the precaution which should be
taken.
Emphasizing of the science of ecology is important to be
sustainable the natural world and human life, and to be
available away from economic concerns and in the real
sense.
We hope to meet at International Ecology 2016 Adnan
ALDEMİR Symposium which will held in Kars Kafkas
University, 16th to 19 th May 2016.
Değerli Katılımcılar,
Ulusal Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR Sempozyumunu
Serhat şehrimiz KARS’ta düzenlemekten ve sizleri
ağırlamaktan onur duyduğumuzu belirtmek isteriz.
16 – 19 Mayıs 2016 tarihleri arasında 7.sini
düzenleyeceğimiz “Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR
Sempozyumu”na sizleri davet etmekten 24 yıldır
eğitim-öğretim yapan bölümümüz onur ve gurur
duymaktadır.
Kars ili, Asya, Avrupa ve Afrika Biyocoğrafik
Bölgelerini birbirine bağlayan, geçiş ve köprü görevi
yapan Anadolu’muzun doğudan giriş bölgesindedir.
Geçiş bölgesi olması nedeni ile bölgemiz gerek
biyolojik çeşitlilik, gerekse de endemik tür açısından
oldukça zengindir.
Ayrıca Kars ilimiz, Anadolu’nun M.Ö. 4000 yıllarına
kadar uzanan başta ANI ören yeri olmak üzere zengin
kültür ve tarihi mirasa sahiptir. Kafkaslar’ın
Anadolu’ya açılan kapısı anlamına gelen Kars, Türk
tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. Alpaslan’ın
Anadolu’da ilk fethettiği yer olan Kars Osmanlı
Devleti’nin İran ve Doğu seferlerinde en önemli geçiş
noktası olmuştur. 1854 – 1855 Kırım Savaşı’nda
Ruslar’a karşı gösterdiği mukavemetle “Gazi”
madalyası ile taltif edilen ilk şehirdir. 1877 – 1878
Osmanlı – Rus Savaşı’nda büyük bir mücadele örneği
göstermesine rağmen harp tazminatı olarak Rusya’ya
bırakılarak 40 yıl Rus hakimiyetinde kalmıştır. Birinci
Dünya Savaşında Kafkas Cephesinin ana merkezi
Page/ Sayfa vii
konumundadır. Brest - Litovsk Anlaşması’yla
Anavatan’a katılmış, Mondros Mütarekesiyle yine
sınırlarımız dışında kalmıştır. Bu olumsuz siyasi
gelişmelere rağmen şehir Türk toprağı olma
mücadelesinden vaz geçmemiş, Cenub-i Garbi Kafkas
Hükümeti adı altında bağımsız bir hükümet teşkilatı
kurmuştur. Ermenilerle yapılan savaş sonunda, 1919
yazında yapılan halk oylaması ile Anavatan’a katılma
kararı almıştır. 1920’de Türk Ordusu tarafından
kurtarılan şehir sınırlarımıza dahil olmuştur.
Kafkaslardan gelen göç dalgasında Anadolu’ya
sığınan muhacirler için ilk sığınacakları şehir
olmuştur. Kadimden beri doğuda serhad şehri olan
Kars, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin modern ve
gelişmeye açık şehirlerinden birisi olarak varlığını
sürdürmektedir.
Kars Kafkas Üniversitesi Kampüsünün zengin
biyoçeşitliliği açısından ülkemiz üniversiteleri
sıralamasında ilk sıralardadır. Zengin kuş çeşitliliği ile
ön plana çıkan, Türkiye’nin 13. Ramsar Alanı ilan
edilen Kuyucuk Gölü ile doğal yapısı çok az bozulmuş
Sarıkamış Milli Parkı ilimiz sınırları içerisindedir.
Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin canlılar ve çevre
üzerine olumsuz etkisi kaçınılmaz bir tehdittir. Bu
durumun günümüzde ve gelecekte doğuracağı
sonuçların tartışılacağı geniş katılımlı bir sempozyum
olmasın arzulamaktayız. Doğal yaşamın ve doğal
varlıkların sürdürülebilirliği için kısa ve uzun vadede
sorunların ve tehditlerin belirleneceği ve alınması
gerekli tedbirlerin tartışılacağı bir sempozyum
temenni etmekteyiz.
Doğal yaşam ve insan yaşamının sürdürülebilir
olması, ekonomik kaygıdan uzak ve ekolojinin gerçek
anlamda kullanılabilirliği için “Ekoloji Bilimi”nin ön
plana çıkarılması önemlidir.
16 – 19 Mayıs 2016’da Kars Kafkas Üniversitesinde
yapılacak olan ”Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR
Sempozyumu”nda buluşmak dileği ile.
Sempozyum Başkanı
Page/ Sayfa ii
Index
Sayfa/Page
International Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium Organization Committee ................ ii
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR Sempozyumu Düzenleme Kurulu........................ ii
Members of Symposium Organization ................................................................................ iv
Sempozyum Düzenleme Kurulu .......................................................................................... iv
International Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium Scientific Committee...................... v
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR Sempozyumu Bilim Kurulu ................................. v
International Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium Oral Presentation .......................... 4
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Sözlü Sunumlar .............................. 4
International Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium Poster Presentation ..................... 95
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Sözlü Sunumlar ............................ 95
International Ecology 2016 Adnan Aldemir Symposium Conference ................................ 153
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Konferans................................... 153
Author List ....................................................................................................................... 157
Yazarlar Dizini .................................................................................................................. 157
Kapanış Konuşması .......................................................................................................... 161
Page/ Sayfa 3
International Ecology 2016 Adnan
Aldemir Symposium Oral
Presentation
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan
Aldemir Sempozyumu Sözlü
Sunumlar
Page/ Sayfa 4
O 01
Species Composition and Distribution of Adult Mosquitoes in
Northeastern Part of Turkey
Kuzey Doğu Anadolu Bölgesin'de Bulunan Ergin
Sivrisineklerin Tür Kompozisyonu ve Dağılımları
Berna DEMİRCİ1, Hilal BEDİR2, Zati VATANSEVER3, Adnan ALDEMİR2
Berna DEMİRCİ1, Hilal BEDİR2, Zati VATANSEVER3, Adnan ALDEMİR2
1
Kafkas University, Faculty of Science, Department of Moleculer Biology
and Genetics, KARS, TURKEY
2
Kafkas University, Faculty of Science, Department of Biology, KARS,
TURKEY
3
Department of Parasitology, Faculty of Veterinary Medicine, Kafkas
University, KARS, TURKEY
Corresponding author's email: [email protected]
Introduction: In this study, adult mosquitoes was sampled from
Northeastern part of Turkey during 2007 and 2014 mosquito
sampling period and adult mosquito species composition and
distribution of the area determined.
Materials and Methods: Adult mosquitoes were sampled from
old animal barns, houses, empty buildings, hencoops,
vegetations and half-open places that they prefer for breeding,
resting and places that they can reach the proper hosts for
feeding by using New Jersey light traps (NJLTs) containing 40watt light bulbs and mouth aspirators.
NJLTs were placed 1.5 m above ground, and they were
operated between 18:00 and 06:00. Mouth aspirators were
also used for sampling. Specimens were transferred into the
previously prepared tubes from the traps and aspirators at the
end of the sampling period and stored in dry-ice boxes. The
specimens were brought to the laboratory the following
morning for identification using the keys and descriptions of
Schaffner et al. (2001).
Results: In this study, total 18 mosquito species from 5 genera
collected from study area. These species are determined as
Anopheles maculipenniss s.l., Anopheles hyrcanus,Anopheles
superpictus, Aedes caspius, Aedes vexans, Aedes punctor, Aedes
pullatus, Aedes hexodontus, Aedes leucomelas, Culex hortensis,
Culex pipiens, Culex theileri, Culex torrentum, Culex martini,
Culiseta annulata, Culiseta longiearolata, Culiseta subochera,
Coquillettidia richiardii.
Discussion: Mosquito surveillance is a prerequisite for an
effective and efficient mosquito control program. Most of the
species from the area are potantial vector species of very
important diseases for public health. Thus this area should be
monitored more carefully for the potential mosquito-borne
diseases.
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, KARS
2
Kafkas Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, KARS
3
Kafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Klinik Öncesi Bilimler Bölümü
Parazitoloji ABD
Sorumlu yazar e-posta: [email protected]
Giriş: Bu çalışmada Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi'nde 2007 ve
2014 yılları arasında sivrisinek üreme dönemlerinde ergin
sivrisinek örneklemeleri yapılmış ve alanda bulunan
sivrisineklerin tür kompozisyonları ve dağılımları ortaya
çıkarılmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Ergin sivrisinekler habitat tercihlerine
göre uygun dinlenme, üreme, barınma ve kan emebilecekleri
konak canlıların bulunabilecekleri eski tip ve toprak damlı alçak
ahırlar, ev içleri, boş binalar, kümesler, vejetasyon ve yarı açık
alanlardan New Jersey ışık tuzakları ve ağız aspiratörleri
kullanılarak örneklenmiştir.
New Jersey ışık tuzakları yerden en az 1,5 m yükseklikte olacak
şekilde sivrisineklerin ısırma aktivite zamanları dikkate alınarak
1800 ve 0600 saatleri arasında yerleştirilmiş ve çalıştırılmıştır.
Ağız aspiratörleri ile de gün içinde sivrisinekler için uygun
beslenme, dinlenme ve barınma alanları olabilecek kapalı
alanlardan örneklemeler yapılmıştır. Her iki yöntemle toplanan
örnekler, örnekleme yerlerine ve tarihlerine göre ayrı ayrı
kutular içine alınarak portatif mini soğutucu içinde laboratuvara
getirilmiştir. Bu bireylerin tür tayinleri Schaffner ve ark.
(2001)’nin teşhis anahtarı kullanılarak yapılmıştır.
Bulgular: Çalışma sonucunda alanda 5 cinse ait toplam 18
sivrisinek türünün varlığı tespit edilmiştir. Bu türler Anopheles
maculipenniss s.l., Anopheles hyrcanus,Anopheles superpictus,
Aedes caspius, Aedes vexans, Aedes punctor, Aedes pullatus,
Aedes hexodontus, Aedes leucomelas, Culex hortensis, Culex
pipiens, Culex theileri, Culex torrentum, Culex martini, Culiseta
annulata, Culiseta longiearolata, Culiseta subochera,
Coquillettidia richiardii olarak belirlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bir bölgede etkin sivrisinek kontrol
stratejilerinin uygulanabilmesi için o bölgedeki sivrisinek
faunası hakkında detaylı ekolojik ve biyolojik verilerin izlenmesi
gereklidir. Çalışmamızda tespit ettiğimiz türlerin bir çoğu halk
sağlığı açısından oldukça önemli hastalıkların potansiyel
vektörlüğünü yapan türlerdir. Bu nedenle bu türlerin potansiyel
vektörlüklerini yaptıkları hastalıklar açısından da bölgenin
izlenmesi gerektiği düşünülmektedir.
Page/ Sayfa 5
O 02
Ballıca Mağarası Tabiat Parkı ve Çevresindeki Habitatların
Avrupa Doğa Bilgi Sistemi (EUNIS) ile Sınıflandırılması
Fergan KARAER1, Hakan Mete DOĞAN2, Betül ÖZENLİ3, Ayla SARIOĞLU4
1
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Samsun,
2
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tokat,
3
Bilim ve Sanat Merkezi Amasya,
4
MEM Samsun
[email protected]
Giriş: Yeryüzü kaynaklarının sınırlı olması ile insanların
isteklerini karşılamada yetersiz kalan doğal kaynakların verimli
bir şekilde kullanılabilmesi için kaynakların belli aralıklarla
izlenmesi ve özelliklerinin eksiksiz bilinmesi gerekmektedir.
Avrupa ülkeleri, doğal kaynaklardan verimli ve düzenli şekilde
yararlanmak, mevcut kaynaklarını belirlemek ve veri tabanlarını
hazırlamak için değişik habitat sınıflandırma sistemleri
geliştirmiş, bu farklı sistemler AB düzeyinde birleştirilerek, ortak
bir sınıflandırma sistemi olan Avrupa Doğa Bilgi Sistemi (EUNIS)
oluşturulmuştur.
AB düzeyinde habitat tiplerinin tanımlanması ve bunlara ilişkin
veri tabanlarının oluşturulması amacıyla başlatılan ve Avrupa
Çevre Ajansı tarafından desteklenen habitat sınıflandırma
sistemleri içinde en son geliştirilen ve en kapsamlı olanı, EUNIS
Habitat tiplerinin sınıflandırılmasıdır. Bu sınıflandırma ile doğal
kaynakları korumada habitat verilerini karşılaştırılabilir bir
şekilde kaydetmeyi ve referans oluşturmayı hedefleyen
çalışmada AB ile Orman ve Su İşleri Bakanlığının başlatmış
olduğu proje çerçevesinde, 1. ve 3. yazar görev yapmaktadır. 1.
yazarın Karadeniz sorumlusu olarak görev aldığı proje
kapsamında ve 3. yazarın Dr. çalışmaları sırasında Ballıca
Mağarası Tabiat Parkı ve çevresinin habitat tipleri EUNIS habitat
tipleri sınıflandırılması esas alınarak tespit edilmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırmada, 2011-2013 yıllarına ait
vejetasyon dönemlerinde gerçekleştirilmiş olan arazi
çalışmaları sırasında alanın öncelikle florası belirlenmeye
çalışılmış, elde edilen veriler ışığında alanın bitki biyoçeşitliliği
kapsamında habitat çeşitleri tespit edilmiştir.
Araştırma alanı, Orta Karadeniz Bölümünde yer alan Tokat/
Pazar İlçesi sınırları içinde, 40o11’42’’-40o16’23’’ Kuzey
enlemleri ve 36o16’12’’-36o21’32’’ Doğu boylamları arasında
bulunmakta ve toplam 32,98 km2’lik alanı kaplamaktadır. Söz
konusu alan Akdağ üzerinde yer almakta ve yükseltisi 680 m ile
1850 m arasında değişmektedir. Araştırma alanı Karadeniz ile İç
Anadolu’nun Karasal iklim özellikleri arasında geçiş iklimine
sahiptir. Fitocoğrafik yönden İran-Turan ve Avrupa-Sibirya
fitocoğrafik bölgelerinin geçiş alanında yer almaktadır.
Bulgular: Araştırmada, Ballıca Mağarası Tabiat Parkı ve
çevresinin Eunis habitat Sınıflandırma kriterlerine göre farklı
habitat tipleri ve korunması gereken önemli habitatları
belirlenmiştir. Araştırma alanında karasal ekosisteme ait
orman, bozuk orman, alpin (dağ stebi), step (ova stebi), kayalık
alan, kültür; sulak ekosisteme ait sulak alan (gölet vb) ve higrofil
(nemli dere) bitki örtüsü tiplerine ait habitatlar bulunmaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Araştırma alanındaki doğal kaynakların
korunması ve sürdürülebilirliğine katkıda bulunmak amacı ile
korumada öncelikli habitatlar belirlenmiş ve izleme planları
ortaya konulmuştur.
Anahtar Sözcükler: Habitat Sınıflandırması, EUNIS, Ballıca
Mağarası
Teşekkür: Bu araştırma doktora tez çalışması içerisinde
gerçekleştirilmiş olup; Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir. BAP
birimine teşekkür ederiz.
Page/ Sayfa 6
O 03
A View of Urban Development of Artvin City Center from the
Perspective of Environmental Problems
Artvin Şehir Merkezinin Kentsel Gelişimine Çevre Sorunları
Açısından Bir Bakış
Temel BAYRAK1, Emre EVERAN2, Nursel BAYRAK3
Temel BAYRAK1, Emre EVERAN2, Nursel BAYRAK3
1
1
Sinop Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Harita
Mühendisliği Bölümü, 57000, Sinop
2
Sinop Üniversitesi, Boyabat MYO, Harita ve Kadastro Programı,
57000, Boyabat, Sinop
3
Sinop Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik
Programı, 57000, Sinop
Sinop Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Harita
Mühendisliği Bölümü, 57000, Sinop
2
Sinop Üniversitesi, Boyabat MYO, Harita ve Kadastro Programı,
57000, Boyabat, Sinop
3
Sinop Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Tıbbi Dokümantasyon ve
Sekreterlik Programı, 57000, Sinop
Introduction: By using remote sensing technology and satellite
images, more information can get quickly from large areas.
Nowadays, satellite images are important source for solving
environmental problems. Land use rate and spatial and
temporal changes of an area are questionable by using satellite
images. This study was carried out in Artvin city center. Urban
development of Artvin city center was examined from the
perspective of environmental problems. Satellite images were
used for the study area. Time interval of the study contains
between 2004 and 2011 years.
Giriş: Artvin ilinde yapılan bu çalışmada, Artvin şehir merkezinin
kentsel gelişimi çevre sorunları açısından incelendi. Bu çalışma, 20042011 tarihleri arasında uydu görüntüleri kullanılarak gerçekleştirildi.
Material and Methods: In this study, temporal and spatial changes of
Artvin city center were evaluated from the perspective of
environmental problems. Satellite images covering Artvin city center
from different time periods were used. For the study, it were used
2004 IKONOS and 2011 WORLDVIEW-2 satellite images, existing maps
and ground control point as data. Visual assessment study was carried
out for processing data. Data was processed in a Geographical
Information Systems environment. Spatial and temporal variation
analysis was performed considering environmental problems.
Findings: House areas and road spaces increased
approximately 25.5% and 7.3% while public buildings areas and
green areas approximately decreased 0.3% and 3.5% between
2004 and 2011 years. Population growth is the most important
reason for this change in Artvin city center. Unfortunately, it
can be seen that constructional activities have concentrated in
landslide risk areas.
Results and Discussion: Green areas and areas of social life
have decreased in Artvin city center. There are a lot of parking
problems. Infrastructure problems and particularly car
transport have increased due to rapid population growth and
rapid urbanization. New residential areas are required close to
the city center in rural areas. New transportation alternatives
should be planned. Social reinforcement areas should be
increased. New residential areas should not be placed in
landslides risk areas.
Keywords: Artvin, Urban Development, Environmental Problems
Gereç ve Yöntemler: Bu çalışmada farklı zamanlara ait uydu
görüntülerinin değerlendirilmesi ile Artvin şehir merkezini kapsayan
çalışma alanında zamansal ve mekânsal olarak kentsel gelişimi çevre
sorunları açısından değerlendirilmiştir. Çalışma alanını kapsayan 2004
yılı IKONOS, 2011 yılı WORLDVIEW-2 uydu görüntüleri elde edilmiş
olup, mevcut harita ve yer kontrol noktaları verilerinden de
yararlanılmıştır. Görsel değerlendirme yöntemleri kullanılarak
gerçekleştirilen çalışmada Coğrafi Bilgi Sistemleri ile oluşturulan veri
tabanına amaca uygun verilerinin kayıt edilmesi sağlanarak değişim
analizleri ve sonuçlara ulaşılmıştır.
Bulgular: 2004 – 2011 yılları arasında alansal olarak ev alanlarında
yaklaşık % 25,5, yol alanlarında ise % 7,3 artış gerçekleşmiştir. Ayrıca,
kamu bina alanlarının yaklaşık % 0,3, yeşil alanların ise % 3,5 azaldığı
tespit edilmiştir. Bu değişimin en büyük nedenlerinden birinin yapılan
değerlendirmeler sonucu şehir merkezindeki nüfus hareketliliği olduğu
düşünülmektedir. Bu kapsamda Artvin şehir merkezi ile ilgili yapılacak
çalışmalara ve planlamalara ışık tutacak önemli istatistiksel bilgiler elde
edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanının coğrafi yapısından kaynaklı, evler
il merkezi içerisine sıkışmış ve yaşam alanları beton yapılarla
çevrilmeye başlanılmıştır. Yaşam alanları içerisinde aktif olarak
kullanılabilecek yeşil alan ve sosyal imkânların oluşturulabileceği
alanlar yapılaşma nedeni ile günden güne azalmaktadır. Yeni yapılan
bina ve sitelerin yeşil alan için ayırdıkları alan yok denecek kadar az,
ayrılan alanlar ise otopark olarak kullanılmaktadır. Bu hızla devam
eden Artvin ili kentleşme süreci, ilerleyen zamanlarda ulaşım ve altyapı
problemlerini arttıracak ve insanların rahat yaşam alanlarına
kavuşmalarını engelleyecektir. Bu nedenlerden dolayı Artvin il
merkezine yakın çevrede yeni yerleşim alanlarının oluşturulması, bu
alanlara sosyal imkânların ve yeşil alanların oluşturulması sağlanmalı
ve oluşan kentleşme yoğunluğunun aynı bölgede gerçekleşmesinin
önüne geçilmelidir. Çalışma alanında kentleşme ile ev alanlarındaki
artış, ulaşım ihtiyaçlarını artırmaktadır. Yerleşim alanlarının kent
içerisinde artışı ile ara yollarda bazı yenilemelerin yapılması
sağlanırken Artvin il merkezine ulaşım tek bir ana yoldan devam
etmektedir. Nüfusta ve kullanılan araç sayısındaki artış trafik
yoğunluğunu artırmakta; alternatif yolların oluşturulamaması, ileride
bu yoğunluğun daha da artacağını göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: Artvin, Kentsel Gelişim, Çevre Sorunları.
Page/ Sayfa 7
O 04
Histopathologic Effects of Carbaryl on the Spleen of Pelophylax
bedriagae (Anura: Ranidae)
Pelophylax bedriagae (Anura: Ranidae) Dalağında Carbaryl’in
Histopatolojik Etkileri
Özlem ÇAKICI*
*Ege University, Science Faculty, Biology Department, Zoology Section, 35100
Bornova, İzmir, Turkey
Özlem ÇAKICI*
*Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Zooloji Anabilim Dalı, 35100
Bornova, İzmir
e-mail: [email protected]
e-posta: [email protected]
Introduction: As is known, haphazard and wide use of pesticides
caused many problems. One of these problems is that generations
of many animal species are under threat. Unfortunately, many
amphibian species are endangered and this problem became a
global phenomenon (Davidson, 2004). Considering these, aim of
this study was to examine the histopathologic effects of carbaryl,
which is widely used in Turkey (Delen et al., 2005), on the spleen
of the adult individuals of Levanten frog, Pelophylax bedriagae.
Giriş: Bilindiği gibi pestisitlerin yaygın ve gelişigüzel kullanımı pek
çok sorunu beraberinde getirmiştir. Bu sorunlardan en önemlisi
hayvan türlerinin nesillerinin tehlike altında kalması sayılabilir. Ne
yazık ki pek çok amfibi türünün neslinin tehlike altında olması
küresel bir mesele haline gelmiştir (Davidson, 2004). Buradan
hareketle bu çalışmanın amacı Türkiye’de yaygın bir kullanıma
sahip olan Carbaryl insektisitinin (Delen ve ark., 2005), Levanten su
kurbağası, Pelophylax bedriagae’nin ergin bireylerinin dalak
dokusundaki histopatolojik etkilerini ilk kez araştırmaktır.
Material and Methods: Adult individuals of Pelophylax bedriagae
were caught around İzmir/Turkey and they assigned to either the
carbaryl-treated groups including low dose (0.05 mg/g), medium
dose (0.1 mg/g) and high dose (0.2 mg/g) or to the control group.
Carbaryl was administrated once by oral gavage to experimental
groups. 96 h following exposureto carbaryl, frogs were euthanized
and their organs were quickly removed. After the routin
histological process, spleen tissues were stained with Mayer’s
Haematoxylin and Eosin and then photographed.
Results: Spleen is mainly composed of white pulp and red pulp and
encircled by capsule. While lymphocytes are abundant in white
pulp, they are less in number in red pulp. In addition, erythrocytes,
granulocytes are found in red pulp. Melanomacrophages are also
found in spleen parenchyma. When compared to control group,
there was no any important change in spleen tissue in low dose
group. In medium dose group, prominency in hemorrhage was
determined. In high dose group, in addition to hemorrhage, an
increase in the number of melanomacrophages and separations in
capsule were observed. Also, sinusoidal enlargement and necrotic
areas were detected. Fibrosis was an important finding in high
dose group.
Discussion and Conclusion: According to this investigation,
carbaryl caused histopathologic damages in spleen of Pelophylax
bedriagae. Due to the limited studies related to the effects of
pesticides on adult amphibians, this study will be helpful for the
direction to other amphibian toxicological studies.
Key words: Frog, Pelophylax bedriagae, Carbaryl, Spleen,
Histopathology
Acknowledgement: This study was approved by Ministry of
Forestry and Water Affairs (date: 21 September 2011, number:
11753) and by the animal ethical committee of Ege University,
Faculty of Medicine (2011-165).
Gereçler ve Yöntemler: Çalışma protokolü Ege Üniversitesi Deney
Hayvanları etik kurul kararlarına göre ve E.Ü. Tıp Fakültesi Hayvan
Etik Kurulu’nun 2011-165 sayılı raporu uyarınca yürütülmüştür.
İzmir civarından yakalanan ergin kurbağalar düşük doz (0.05 mg/g),
orta doz (0.1 mg/g) ve yüksek doz (0.2 mg/g)’dan oluşan deneme
gruplarına alınmıştır. Doz uygulamaları oral gavaj ile bir kereye
mahsus olarak yapılmış ve uygulama sonrasında 96 saat sürenin
tamamlanmasının ardından eter anestezisi altında ötenazi
uygulanan hayvanların diseksiyonla organları çıkartılmıştır.
Dalaklar rutin histolojik preparasyon prosedür basamaklarından
geçirilerek Mayer’s Hematoxylin Eosin ile boyanmış ve incelenen
preparatların fotoğrafları çekilmiştir.
Bulgular: Kontrol grubunda başlıca beyaz pulpa ve kırmızı
pulpadan oluşan dalak en dışta bağ dokudan oluşan kapsül ile
kuşatılır. Beyaz pulpada limfositler yoğun olarak bulunurken,
kırmızı pulpada daha az miktarda bulunur. Bundan başka
eritrositler, granülositler ve melanomakrofajlar kırmızı pulpada yer
alır. Düşük doz grubu kontrol grubu ile karşılaştırıldığında önemli
değişiklikler yoktur. Orta doz grubunda belirgin hemoraji
gözlenmiştir. Yüksek doz grubunda ise ilk göze çarpan özellik
melanomakrofaj sayısındaki artıştır. Kapsülde yer yer ayrılmalar
söz konusudur. Konjesyon ve hemoraji yine bu doz grubunda
belirlenmiştir. Sinüzoidal genişlemenin yanı sıra bazı nekrotik
alanlar tespit edilmiştir. Fibrozis de önemli sayılan bulgular
arasındadır.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmanın sonuçlarına göre Carbaryl
Pelophylax bedriagae dalağında olumsuz etkilere yol açmıştır.
Pestisitlerin ergin amfibilerdeki histopatolojik etkilerine ilişkin
çalışmaların sınırlı olması sebebiyle bu çalışmanın daha ayrıntılı
çalışmalara kaynak olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kurbağa, Pelophylax bedriagae, Carbaryl,
Dalak, Histopatoloji
Page/ Sayfa 8
O 05
Fish Parasites as Biomonitoring Tags in Fish Population
Dynamics and Stock Discrimination Studies
Balık Populasyon Dinamiği ve Stok Belirleme Çalışmalarında
Biyomonitör Etiket: Balık Parazitleri
Ali ALAŞ1; Ahmet ÖKTENER2
Ali ALAŞ1; Ahmet ÖKTENER2
1
Department of Biology, A.K. Education Faculty, Necmettin Erbakan
University, Meram, Konya, Turkey
2
Deparment of Fisheries, Bandırma Sheep Research Station, Balıkesir, Turkey
*
Corresponding author: [email protected]
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleş Eğitim Fakültesi, Biyoloji
Eğitimleri Bölümü, 42090, Meram, Konya, Türkiye
2
Koyunculuk Araştırma Enstitüsü, Su Ürünleri Bölümü, 10200, Bandırma,
Balıkesir, Türkiye
*Corresponding author's email: [email protected]
Introduction: Fish population dynamics and stock
discrimination studies are so important to conserve fish stocks
and sustaniable fisheries.
Giriş: Balık popülasyon dinamiği ve stok belirleme çalışmaları,
balık stoklarını korunması ve sürdürülebilir balıkçılık konusu için
çok önemlidir.
Material and Methods: In this study, previous studies were
excplicated about this topic. This study has been carried out on
the bases of a literature survey.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışma derleme niteliğinde olup,
dünyada yapılan çalışmalarda izlenen örnekler ve metodlar
irdelenmiştir.
Findings: Fish parasites have been widely used as biological
indicator for water quality and pollution, fish stock
discrimination studies in recent years. It was noted that fish
parasites are multidisciplinary approach in stock discrimination
and characterization studies. Informations related to
morphology (meristic, morphometric etc), biology ( life
characterization, parasites etc) and genetic structure (allozym,
microsatellite, mtDNA analyzes etc) which are obtained from
technics with large spectrum help to fish stocks discrimination.
It is believed that using fish parasites as biological tags to
understand host biology can be helpful to protect fish sources
safely.
Bulgular: Son yıllarda balık parazitleri, biyolojik indikatör olarak
su kalitesi ve kirliliği, balık stok belirlenmesi çalışmalarında
yaygın olarak kullanılmaktadır. Stok belirleme ve
karakterizasyonunda, balık parazitleri çalışmaları çok disiplinli
bir yaklaşım olarak görülmektedir.
Balık stoklarının
belirlenmesinde morfolojiden (meristik, morfometrik vb),
biyolojiye (yaşam karakteristiği, parazitler vb) ve genetik
yapısına (allozym, microsatellite, mtDNA analizi vb) kadar geniş
bir dağılımlı tekniklerden sağlanan bilgilerin katkısı vardır.
Biyolojik etiket olarak balık parazitlerin kullanımı metodunun,
konağın biyolojisini anlamada güvenilir bir kaynak olabileceği
düşünülmektedir.
Results and Discussion: The use of parasites in study of fish
stock discrimination and characterization are not more
excellent than other methods. But parasites can supply
precious data about diets of hosts, migrations, feeding
behaviors of fish population, interactions with other fish stocks,
incorporation of juveniles to the stock.
Sonuç ve Tartışma: Balık parazitlerini etiket olarak kullanmanın,
diğer metodlara göre çok daha üstün bir metod olduğunu
söyleyemeyiz Fakat konakların diyetleri, beslenme davranışları,
göç hareketleri, diğer stoklarla bağlantıları, juvenillerinin stoğa
katılımları konularında bilgi sağlayacağı aşikardır.
Key words: Fish, parasite, population dynamics, stock
discrimination, tag
1
Anahtar kelimeler: Balık, parazit, popülasyon dinamiği, stok
belirleme, etiket
Page/ Sayfa 9
O 06
Evaluation of Producers’ Aspects on Good Agricultural
Practices Ecologically (Kırklareli, Edirne, Tekirdağ and
Çanakkale Provinces Samples)
Erol ÖZKAN1 Başak AYDIN1 Duygu AKTÜRK2 M. Ali KİRACI3 Harun HURMA4
1
Atatürk Soil, Water and Agricultural Meteorology Research Institute Directory,
Kırklareli
2
ÇOMU Agricultural Faculty Agricultural Economics Department, Çanakkale
3
Viticulture Research Institute Directory, Tekirdağ
4
NKU Agricultural Faculty Agricultural Economics Department, Tekirdağ
Introduction: The basic purposes of the research which this paper
is based on are; the economical comparison of the enterprises
applying and not applying good agricultural practices, to determine
whether the producers are aware of the good agricultural
practices, to determine the aspects and opinions of the producers
about good agricultural practices, to specify the tendency of the
farmers towards good agricultural practices and to present the
factors affecting good agriculture. Within this paper, the aspects
and opinions of the producers applying good agricultural practices
aimed at the effect of good agricultural practices on environment,
sustainable usage of soil and water sources and crop quality were
stated by evaluating in detail for Thrace region and Çanakkale
province.
Materials and Methods: Intended for these purposes, surveys
were applied to apple, pear, grape, peach and cherry producers in
the enterprises determined by sampling in Çanakkale province and
complete scoring in Kırklareli, Edirne and Tekirdağ provinces. In
Edirne 16 (apple and pear), in Tekirdağ 23 (apple and grape), in
Kırklareli 4 (apple and grape), in Çanakkale 31 (peach) and 24
(cherry) producers that carry through good agricultural practices
participated in a survey.
In the same cities, the same survey was also conducted with the
same number of producers which do not apply good agricultural
practices in order to be able to make intergroup comparison.
Farmers’ aspects and inclinations were determined on the subjects
of different effects of good agricultural practices by applying
analyses such as t test, Chi-Square test, Logit Regression Analysis
according to the purpose and the availability of the data in the
analysis of the data.
Results: The results can be summarized as such within the subjects
of this paper: 83,64 percent of the producers in Çanakkale
province and entire producers in Thrace region stated that they
considered positively about good agricultural practices in terms of
environment. 54,35 percent of the producers in Çanakkale
province and 95,35 percent of the producers in Thrace region
stated that there are no residuals such as pesticide, nitrate as
excessive fertilizer and pesticide are not applied in good
agricultural practices, in other words they stated that they
considered positively about good agricultural practices
ecologically.
the producers in Çanakkale province and 91,89 percent of the
producers in Thrace region stated that there are no residuals such
as pesticide, nitrate as excessive fertilizer and pesticide are not
applied in good agricultural practices. 52,63 percent of the
producers in Çanakkale province and 83,78 percent of the
producers in Thrace region stated that insanitary matter
accumulation in the crop is prevented by good agricultural
practices, 34,21 percent of the producers in Çanakkale province
and 37,84 percent of the producers in Thrace region stated that
selling convenience and advantage in marketing of the crop is
provided, 5,26 percent of the producers in Çanakkale province and
35,14 percent of the producers in Thrace region stated that
consumer preference in the crop is provided, 57,89 percent of the
producers in Thrace region stated that confidence to the crop is
provided.
67,06 percent of the producers in Çanakkale province and 74,42
percent of the producers in Thrace region stated that they
considered that good agricultural practices is favorable in terms of
soil quality. 79,31 percent of the producers in Çanakkale province
and 53,13 percent of the producers in Thrace region stated that
factors which cause pollution were removed as the fertilizer usage
decreased by good agricultural practices. 31,03 percent of the
producers in Thrace region stated that soil productivity increased
as a result of balanced fertilizing by good agricultural practices.
water quality
Conclusion and Discussion: The initial reasons of applying good
agriculture are; While the choice such as good agriculture is less
harmful to environment with the ratio above 70 percent in Thrace
region comes first and the opinion such as obtaining more qualified
crop comes second, the choice such as the security of the laborers
comes first and opinions towards obtaining more qualified crop
comes second in Çanakkale. It was concluded that the producers
perceived substantially the purposes and principles of good
agricultural practices which is ecologically more suitable but it was
not adequately and it can be stated that economical expectations
are continuously in the foreground. For this reason, positive
contribution of farming by good agriculture in terms of especially
environmental protection approach and human health should be
presented to the producers and conscious generation in this
respect should be provided on producers.
Key Words: Ecology, good agriculture, environment, crop quality
ecological production in other words crop quality. 68,42 percent of
Page/ Sayfa 10
İyi Tarım Uygulamalarına Yönelik Üretici Görüşlerinin Ekolojik
Açıdan Değerlendirilmesi (Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ve
Çanakkale İlleri Örneği)
Erol ÖZKAN1 , Başak AYDIN1, Duygu AKTÜRK2 M. Ali KİRACI3, Harun HURMA4
1
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,
Kırklareli
2
ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale
3
Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tekirdağ
4
NKÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Tekirdağ
Giriş: Bildirinin dayandığı araştırma projesinin ana amaçları; iyi
tarım yapan ve yapmayan işletmelerin ekonomik olarak
karşılaştırılması, üreticilerin iyi tarım uygulamalarından
haberdar olma durumları, iyi tarım hakkındaki görüş ve
düşünceleri ile iyi tarım uygulamalarına karşı eğilimlerinin
belirlenmesi ve çiftçilerin iyi tarım yapmalarını etkileyen
faktörlerin belirlenmesidir. Bu makale kapsamında ise, iyi tarım
uygulayan ve uygulamayan üreticilerin iyi tarımın çevreye,
toprak ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımına ve ürün
kalitesine etkisine yönelik görüş ve düşünceleri Trakya bölgesi
ve Çanakkale ili için ayrıntılı olarak değerlendirilerek verilmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Bu amaçlara yönelik olarak, Kırklareli,
Edirne, Tekirdağ illerinde tam sayım, Çanakkale ilinde ise
örnekleme ile belirlenen işletmelerde, elma, armut, üzüm,
şeftali ve kiraz üreticileri ile anket yapılmıştır. Anketler Edirne'de
16 elma ve armut, Tekirdağ'da 23 elma ve üzüm, Kırklareli’nde
4 elma ve üzüm, Çanakkale'de 31 şeftali ve 24 kiraz üreticisiyle
yürütülmüştür.
Gruplar arası karşılaştırma yapabilmek amacıyla; araştırma
kapsamında iyi tarım uygulayanlarla yapılan anket sayısı kadar,
iyi tarım uygulamayan işletmelerde de anket yapılmıştır.
Verilerin analizinde, amaca ve verilerin uygunluğuna bağlı
olarak, t testi, Khi-Kare testi, Logit regresyon analizi vb. analizler
uygulanarak iyi tarım uygulamaları ve iyi tarım uygulamalarının
çeşitli açılardan etkileri konularında çiftçilerin görüşleri ve
eğilimleri belirlenmiştir.
sağlığa zararlı madde birikimlerinin önlendiğini, Çanakkale
ilindeki üreticilerin %34,21’i, Trakya bölgesindekilerin %37,84’ü
ürünün pazarlanmasında satış kolaylığı ve avantaj sağlandığını,
Çanakkale ilindeki üreticilerin %5,26’sı, Trakya bölgesindekilerin
%35,14’ü üründe tüketici tercihi sağlandığını, Çanakkale ilindeki
üreticilerin %57,89’u, Trakya bölgesindeki üreticilerin ise
%51,35’i ürüne güven duygusu sağlandığını ifade etmişlerdir.
Çanakkale ilinde üreticilerin %67,06’sı, Trakya bölgesinde
%74,42’si iyi tarım uygulamalarının toprak kalitesi açısından
olumlu olduğunu düşündüklerini belirtmişlerdir. Çanakkale
ilindeki üreticilerin %79,31’i, Trakya bölgesindekilerin %53,13’ü
iyi tarım uygulamaları ile gübre kullanımı azaldığı için kirliliğe yol
açan etkenlerin ortadan kalktığını belirtmişlerdir. Çanakkale
ilindeki üreticilerin %31,03’ü, Trakya bölgesindeki üreticilerin
ise %59,38’i iyi tarım uygulamaları ile dengeli gübreleme
sonucunda toprak verimliliğinin arttığını belirtmişlerdir.
Çanakkale ilinde üreticilerin %34,55’i, Trakya bölgesinde
üreticilerin %39,53’ü iyi tarım uygulamalarının su kalitesi
açısından olumlu olduğunu düşündüklerini belirtmişlerdir.
Sonuç ve Tartışma: Üreticilerin iyi tarım ile üretim yapmasının
baştaki nedenleri; Trakya illerinde %70’i aşan oranla çevreye
zararı az olduğu seçeneği ilk sırayı, buna yakın oranla daha
kaliteli ürün elde ettiği kanısı ikinci sırayı almakta iken,
Çanakkale ilinde çalışan işçilerin güvenliği açısından seçeneği ilk
sırayı, daha kaliteli ürün elde edebildiği yönündeki düşünceler
ikinci sırada yer almıştır. Üreticilerin ekolojik açıdan daha uygun
olan iyi tarım uygulamalarının amaç ve ilkelerini büyük oranda
algılamış olduğu görülmekle birlikte, yeterli düzeyde olmadığı,
ekonomik beklentilerin sürekli ön plana söylenebilir. Bu
nedenle, iyi tarım ile üretim yapmanın özellikle çevre korumacı
yaklaşım ve insan sağlığı yönünden olumlu katkısı mutlaka
üreticilere aktarılarak, üreticilerde bu konuda bilinç oluşumu
sağlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Ekoloji, iyi tarım, çevre, ürün kalitesi.
Bulgular: Bu bildirinin konuları kapsamında sonuçlar şöyle
özetlenebilir. Çanakkale ilinde üreticilerin %83,64’ü, Trakya
bölgesinde üreticilerin tamamı iyi tarım uygulamalarının çevre
açısından olumlu olduğunu düşündüklerini belirtmişlerdir.
Çanakkale ilindeki üreticilerin %54,35’i, Trakya bölgesindeki
üreticilerin ise %95,35’i iyi tarım uygulamaları ile aşırı gübre ve
ilaç kullanımı olmadığından pestisit, nitrat vb. kalıntı olmadığını
belirtmişlerdir.
Çanakkale ilinde üreticilerin %69,09’u, Trakya bölgesinde
%86,05’i iyi tarım uygulamalarının ürün kalitesi açısından
olumlu olduğunu düşündüklerini belirtmişlerdir. Çanakkale
ilindeki üreticilerin %68,42’si, Trakya bölgesindekilerin
%91,89’u iyi tarım uygulamaları ile aşırı gübre ve ilaç kullanımı
olmadığından, üründe pestisit, nitrat vb. kalıntı olmadığını
belirtmişlerdir. Çanakkale ilindeki üreticilerin %52,63’ü, Trakya
bölgesindekilerin %83,78’i iyi tarım uygulamaları ile üründe
Page/ Sayfa 11
O 07
Türkiye’de Yaban Hayatı Algısı ve Uygulamaları
Tarkan YORULMAZ*
*Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Çankırı
Giriş: Yaban Hayatı kavramı ülkemizde yanlış kullanılmakta olup
“insan müdahalesinin olmadığı yabani şekilde doğal ortamlarda
büyüyen yasayan hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve diğer
organizmaları ifade eden bir kavramdır. Yaban hayatı
dendiğinde sadece av hayvanlarının (memeliler ve kuşlar)
algılanması yaban hayatı eğitimi, tespiti ve yönetimi gibi
çalışmaların eksik değerlendirilmesine yol açmaktadır. Yaban
hayatı konusu biyolog, veteriner, orman mühendisi, ziraat
mühendisi, coğrafya gibi pek çok farklı disiplinden uzmanlığı
kapsayan geniş bir konudur. Ancak ülkemizde kurumsal
düzeydeki hakimiyetten dolayı ağırlıklı olarak orman
mühendisleri
ve
orman
fakülteleri
uhdesinde
değerlendirilmektedir. Bu durumda yaban hayatı konusundaki
faaliyetlerin yetersizliği, öneminin yeterince anlaşılamaması ve
sadece ekonomik bir bakış açısıyla işlenmesi söz konusu
olmaktadır. Bu bildiri ile Türkiye’deki yaban hayatı algısı olumlu
ve olumsuz yanları ile ortaya konmaya çalışmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada Türkiye’de Yaban hayatı
sahaları, yaban hayatı ekolojisi ve yönetimi bölümleri,
kurumların yürüttüğü ilgili çalışmalar derlenip bir
değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışmalar yurt dışındaki
benzerleri ile kıyaslanmış ve Türkiye’nin yaban hayatı açısından
uluslararası konumu ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun
yanında yaban hayatı konusundaki bilimsel çalışma konuları ve
örnek bazı araştırma makaleleri, yaban hayatı ile ilgili hazırlanan
raporlar ve yaban hayatı uzmanlığı hakkındaki örnek çalışmalar
üzerinden değerlendirilmeler yapılmıştır.
Bulgular: Türkiye’de yaban hayatı faaliyetleri Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün
idaresinde yürütülmektedir. Kurumsal düzeyde Biyolojik
çeşitlilik ve envanter projeleri, doğa eğitimi projeleri, biyolojik
kaçakçılık gibi önemli ve faydalı projeler yürütülmektedir.
Bunun yanında ülkemiz Fauna ve Flora açısından önemli pekçok
alana sahip olmasına rağmen Türkiye’nin yüzölçümüne göre
korunan alan oranı yaklaşık %7 dir. Bu oran sadece İspanya’da
% 26 dır. Türkiye yaban hayatı ve korunması açısından 180 ülke
arasında 177. olduğu bilgisi yeterince tartışılmamıştır. Yaban
hayatı ekolojisi ve yönetimi konusunda şu anda 7 üniversitede
Lisans ve Ön Lisans düzeyinde eğitim verilmektedir. Bu
bölümlerin uzman kadroları, dersleri ve ders içerikleri, eğitim
kalitesi ve düzeyi bakımından yaban hayatının önemini ne
derece yansıttıkları konusu tartışmalıdır.
Sonuç ve Tartışma: Yaban Hayatı ile ilgili derlenen bilgiler
ışığında zengin biyolojik çeşitliliğe sahip ülkemizde yaban hayatı
sahalarının tespiti ve bu alanların bilimsel kriterlere ve ilgili
bütün uzmanlıkları kapsayacak şekilde korunması konusu
yeterince ele alınmadığı ortadadır. Yaban hayatı koruması
ormancılık ve avcılık faaliyetlerinin yönetilmesi ve işletilmesi
sırasında konu edilmektedir. Yaban Hayatı ile ilgili eğitim veren
bölümlerin belli fakülteler bünyesinde sınırlı kaldığı,
kadrolarının yaban hayatı konusunu kapsayacak disiplinler arası
düzeyde uzmanlıklar içermediği anlaşılmaktadır. Bu bilgiler
ışığında yaban hayatı ekolojisi ve yönetimi bölümlerinin
kadrolarının ilgili disiplinlere göre çeşitlilik göstermesi, bu
bölümlerden mezun olan kişilerin kurumlardaki statüleri,
ünvanları ve görev tanımları belirlenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Türkiye yaban hayatı ve ekolojisi, yönetimi,
eğitimi.
Page/ Sayfa 12
O 08
Odonata Fauna of Ilısu Dam Water Basin
Mustafa Cemal ÇİFTÇİ*
*Siirt University, Agriculture Faculty, Department of Plant Protection, Siirt
Corresponding author e-mail: [email protected]
Introduction: Odonata is one of the world's oldest insects
represented by 5680 species, suborder Zygoptera (19 families)
has 2739 and suborder Anisoptera (12 families) has 2941
species. Odonata is represented on all continents except
Antarctica. Odonata is also a group used as indicators of
environmental health and conservation management. They live
in aquatic habitats and these habitats began to deteriorate as a
result of various human activities and their impact. In the last
century, as a result of these activities variety of reductions in
Odonata have been reported by scientists and Van Tol and
Verdonk (1988) are classified 61 species as endangered,
vulnerable and rare in Europe.
Dragonflies are recognised by their long, slender abdomen;
globular big eyes often covers a large portion of the head, often
making up a large portion of the head; short antennae; and long
wings usually with pterostigma. Odonata are divided into three
suborder; Zygoptera, Anisoptera and Anisozygoptera. Adults of
Odonata live in wetlands and its environments such as rivers,
streams, natural lakes, ponds, reservoirs, irrigation canals,
marshes, small ponds. Adult lays eggs in the water and nymphs
complete their development in the water.
Ilısu dam water basin, which is the study area, is located within
the boundaries of Batman, Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Şırnak
provinces. The Ilısu dam built on the river Dicle and the water
basin are comprised of the Dicle River and its tributaries.
The aim of the study is to determine the Odonata fauna
(important in terms of biodiversity) of Ilısu water basin which is
located on a major river system in Southeast Anatolia.
Materials and Methods: In the study area, 14 species of
Odonata have been identified as a result of field studies carried
out in 2015 March, May and June. Specimens caught by hand
net and killed with ethyl acetate. Captured specimens were
prepared and diagnoses were made in laboratory.
limited distribution in Turkey and Palaearctic Region and shows
a fragmented distribution in Batman, Kahramanmaraş,
Gaziantep, Hatay, Osmaniye and Adana provinces. This species
is found in large rivers in the lowlands. The size of the
population of this species is decreasing day by day due to the
habitat pollution and the creation of the dam lake. Gomphus
schneiderii shows a wide distribution in central and western
Anatolia, with record from Siirt province the distribution area
of this species has been expanded to the Southeast Anatolian
Region. With further studies, species diversity of Odonata in the
Southeast Anatolia Region is likely to increase.
Keywords: Ilısu dam, Anisoptera, Zygoptera, Fauna
Acknowledgement: Evaluated Odonata specimens in this study
were collected within the Project of “Ilısu Dam Implementation
of Measures for Biodiversity Conservation and Monitoring
Project” supported by General Directorate of State Hydraulic
Works and Çınar Engineering Consulting Co.
Ilısu Baraj Havzası Odonata Faunası
Mustafa Cemal ÇİFTÇİ*
*Siirt Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Siirt
Giriş: Dünya’da 5680 tür ile temsil edilen Odonata takımı
dünyanın en eski kanatlı böceklerindendir. Bunlardan 2739 tür
Zygoptera (19 familya) alttakımına, 2941 türde Anisoptera (12
familya) alttakımına aittir. Odonat türlerinin Dünya üzerindeki
zoocoğrafik dağılımlarına bakıldığında, Antarktika Bölgesi hariç
her yerde yaşadığı belirlenmiştir. Odonatlar çevre sağlığı ve alan
koruma yönetimlerinde indikatör olarak kullanılan bir gruptur.
Yaşadıkları sucul habitatlar çeşitli insan aktiviteleri ve bunların
etkisi sonucunda bozulmaya başlamıştır. Geçen yüzyılda bu
aktiviteler sonucunda Odonata çeşitliliğinde azalmalar bilim
insanları tarafından bildirilmiş ve Van Tol ve Verdonk (1988)
Avrupa’da 61 türü tehlike altında, hassas ve nadir olarak
sınıflandırmıştır.
Results: On the results of field studies carried out in the water
basin of Ilısu dam 8 species from Anisoptera, 6 species from
Zygoptera; totally 14 species were determined. These species
are: Calopteryx splendens, Erythromma lindenii, Ischnura
elegans, Epallage fatime, Platycnemis dealbata, Platycnemis
kervillei, Gomphus schneiderii, Onychogomphus macrodon,
Crocothemis erythraea, Crocothemis servilia, Orthetrum
albistylum, Orthetrum brunneum, Sympetrum fonscolombii,
Trithemis annulata.
Odonatlar uzun ince abdomenleri, sıklıkla başın büyük bir
kısmını kaplayan küremsi büyük gözleri, kısa antenleri ve
genellikle belirgin pterostigmaya sahip uzun kanatları ile
tanınmaktadırlar. Odonatlar üç alttakıma ayrılır, Zygoptera
(Küçük kızböcekleri), Anisoptera (Büyük yusufçuklar) ve
Anisozygoptera. Odonata takımına ait ergin bireyler akarsular,
dereler, çaylar, doğal göller, göletler, baraj gölleri, sulama
kanalları, bataklıklar, küçük su birikintileri kaynak suları gibi
sulak alanlar ve civarında bulunurlar. Ergin bireyler, suya
yumurtlar ve nimfleri gelişimlerini su içinde tamamlarlar.
Results and Discussion: As a result of this study 13 species are
"LC" (Least Concern) in the category of IUCN and have a wide
distribution in Turkey. Onychogomphus macrodon Selys, 1887
categorized as “VU” (Vulnerable) in the IUCN and has a very
Çalışma alanı olan Ilısu barajı su toplama havzası Batman,
Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Şırnak il sınırları içerisinde
Page/ Sayfa 13
bulunmaktadır. Ilısu barajı Dicle nehri üzerine kurulmuş ve su
toplama havzası Dicle nehri ve yan kollarından oluşmaktadır.
Güneydoğu Anadolu bölgesinde önemli bir akarsu sistemi
üzerinde yer alan Ilısu Barajı ve çevresinde bulunan biyoçeşitlilik
açısından önemli olan Odonata faunasının ortaya konulması
amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Çalışma alanında 2015 Mart, Mayıs ve
Haziran aylarında yapılan arazi çalışmaları sonucunda Odonata
familyasından 14 tür tespit edilmiştir. Örnekler atrap ile
yakalanmış ve etil asetatlı zehir şişelerinde öldürülmüştür.
Yakalanan örnekler laboratuvar ortamında müze materyali
haline getirilerek teşhisleri yapılmıştır.
Bulgular: Ilısu barajı havzasında yapılan arazi çalışmaları
sonucunda Odonata takımının Anisoptera alttakımına ait 8 tür,
Zygoptera alttakımından 6 tür olmak üzere toplam 14 tür tespit
edilmiştir. Bu türler Calopteryx splendens, Erythromma lindenii,
Ischnura elegans, Epallage fatime, Platycnemis dealbata,
Platycnemis kervillei, Gomphus schneiderii, Onychogomphus
macrodon, Crocothemis erythraea, Crocothemis servilia,
Orthetrum albistylum, Orthetrum brunneum, Sympetrum
fonscolombii, Trithemis annulata’dır.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma sonucu tespit edilen 14 türden 13’ü
IUCN’de “LC” “Düşük Risk Altında” kategorisinde yer alan
türlerdir ve Türkiye dağılışları oldukça geniştir. Onychogomphus
macrodon Selys, 1887 türü ise IUCN’de “VU” “Nesli Duyarlı”
kategorisinde yer alan türdür ve Türkiye ve Palaearktik yayılışı
oldukça dardır. Tür Batman, Kahramanmaraş, Gaziantep,
Hatay, Osmaniye ve Adana illerinde parçalı bir yayılış gösterir.
Bu tür alçak kesimlerde bulunan büyük akarsularda bulunur.
Habitatlarının kirlenmesi ve baraj göllerinin oluşturulması
nedeniyle popülasyon büyüklükleri gün geçtikçe azalmaktadır.
Anadolu’nun orta ve batı bölgelerinde geniş yayılış gösteren
Gomphus schneiderii Siirt ilinden kaydedilmiş olup yayılış alanı
Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesine kadar genişlemiştir.
Güneydoğu Anadolu bölgesi Odonata tür çeşitliliğinin ileride
yapılacak ayrıntılı çalışmalar ile artacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ilısu Barajı, Anisoptera, Zygoptera, Fauna
Teşekkür: Bu çalışmada değerlendirilen örnekler Devlet Su İşleri
Genel Müdürlüğü (DSİ) ve Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş.
tarafından desteklenen “Ilısu Barajı Biyolojik Çeşitlilik Koruma
Tedbirlerinin Uygulanması ve İzlenmesi projesi” kapsamında
toplanmıştır.
Page/ Sayfa 14
O 09
Economic Aspect of Organic Agriculture in Turkey: Example
of Bartın Province
suitable for organic production. This shows that organic
farming will provide an advantage for Bartın.
Ramazan ARSLAN1, Fitnet FIDAN2, Elif AYDIN3
Conclusion and Discussion: Cultivation of various agricultural
crops in many regions in Turkey is considered to be an
advantage for the economy of the country. Increasing organic
production of traditional crops, in which Turkey holds net
exporter position, such as tea, dried fruits and nuts will be an
important development in terms of foreign trade of organic
products. In the event of increasing training and seminars for
producers and providing necessary support to producers in
terms of organic production, Turkey will come to a much better
place in organic agricultural production. First project
implementation with regard to organic farming in Bartın
province has been carried out in 2009. It was seen that a
substantial portion of agricultural land belonging to the
province was suitable for organic farming. This shows that
organic agriculture will make significant progress in Bartın
province in the years to come.
1
Bartın University, Faculty of Economics and Administrative Sciences,
Department of Economics, Bartın
2
Bartın University, Institute of Social Sciences, Department of Economics,
Bartın
3
Bartın University, Institute of Social Sciences, Department of Economics,
Bartın
[email protected]
Introduction: Agriculture which is ongoing since the existence
of mankind, has changed and evolved along with mankind. This
development has gained momentum together with the
technology and industry, especially in the 1960-70s, an
evolution, which was called as the green revolution, has begun
in agriculture. The producers have used a variety of chemicals
in the production in order to get more productivity in less time
with the green revolution. Having emerged in parallel with this,
the Genetically Modified Organisms (GMOs) have aroused
concern in consumers. Organic farming has picked up speed
particularly in developed countries as of the 1980s in order to
protect human health and natural environment.
Many studies have been done about organic farming in Turkey.
Studies done by Fatma Uzun, Kurtuluş Merdan, Dursun
Hatunoğlu Durmaz, Başak Canan Özbağ are some of them. The
common goal of these studies is that they are related to the
structure and economic aspects of organic farming.
The purpose of the study is to examine the economic aspect of
organic farming, which is a new production system and
developing rapidly in recent years, in the province of Bartın. In
this sense, this study holds a unique work quality, examining
the economic aspects of organic farming in Bartın. By this
quality, it is considered that it will contribute to the works that
will be done on the subject.
Materials and Method: Turkey’s domestic and international
market data related to organic agriculture has been obtained
from the Ministry of Food, Agriculture and Livestock. Since the
organic farming practices is quite new in Bartın province,
acquiring data related to the subject has been a restrictive
factor. As there were a small number of companies dealing with
organic farming activities in Bartın, in this study, as a method,
face to face meeting technique has been applied with the
related company managers and particularly with Bartın
Province directorate of Food, Agriculture and Livestock
Findings: Higher organic food prices compared to conventional
food prices, have caused low demand for organic products. The
increasing demand of foreign markets for organic agricultural
products shows that Turkey has an important share in respect
of organic farming. In the study, it has been observed that
agricultural land belonging to the province of Bartın was
Keywords: Organic Agriculture in Bartın, Organic Food, Organic
Product, Organic Agriculture in Turkey
Türkiye’de Organik Tarımın Ekonomik Boyutu: Bartın
İl Örneği
Ramazan ARSLAN1, Fitnet FİDAN2, Elif AYDIN3
1
Bartın Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Bartın
2
Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat ABD, Bartın
3
Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat ABD, Bartın
[email protected]
Giriş: İnsanoğlunun varlığından itibaren süregelen tarım,
insanoğlu ile birlikte değişmiş ve gelişmiştir. Teknoloji ve sanayi
ile birlikte bu gelişme hız kazanmış özellikle 1960-70’li yıllarda
tarımda yeşil devrim diye adlandırılan bir değişim başlamıştır.
Yeşil devrimle birlikte tüketiciler daha az zamanda daha çok
verim almak amacıyla üretimde çeşitli kimyasallar
kullanmışlardır. Buna bağlı olarak ortaya çıkan Genetiği
Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) tüketicilerde endişe
uyandırmıştır. Özellikle gelişmiş ülkelerde insan sağlığı ve doğal
çevrenin korunması amacıyla 1980’li yıllardan itibaren organik
tarım büyük bir hız kazanmıştır.
Türkiye’de organik tarımla ilgili pek çok çalışma yapılmıştır.
Fatma Uzun, Kurtuluş Merdan, Dursun Hatunoğlu Durmaz,
Başak Canan Özbağ’ın yaptığı çalışmalar bunlardan bazılarıdır.
Bu çalışmaların ortak amacı organik tarımın yapısı ve ekonomik
boyutuyla ilgili olmasıdır. Çalışmanın amacı, yeni bir üretim
sistemi olan ve son yıllarda hızlı gelişme gösteren organik
tarımın Bartın ilindeki ekonomik boyutunu incelemektir. Bu
anlamda çalışma Bartın’da organik tarımın ekonomik boyutunu
inceleyen özgün bir çalışma niteliği taşımaktadır. Bu niteliğiyle
konuyla ilgili yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı
Page/ Sayfa 15
Gereçler ve Yöntem: Türkiye’nin organik tarımla ilgili iç ve dış
pazar verileri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan temin
edilmiştir. Bartın ilinde organik tarım uygulamaları henüz yeni
olduğundan konu ile ilgili verilerin elde edilmesi kısıtlayıcı faktör
olmuştur. Bartın ilinde organik tarım faaliyetinde bulunan çok
az sayıda firma olduğundan bu çalışmada yöntem olarak başta
Bartın İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü olmak üzere
ilgili firma yöneticileriyle yüz yüze görüşme tekniğine
başvurulmuştur.
Bulgular: Organik gıda fiyatlarının konvansiyonel gıdalara göre
daha pahalı olması organik ürün talebinin düşük olmasına
sebep olmuştur. Dış piyasalardan organik tarım ürünlerine olan
talep artışı Türkiye’nin organik tarım konusunda önemli bir paya
sahip olduğunu göstermektedir. Yapılan çalışmada Bartın ilinin
sahip olduğu tarım arazilerinin organik üretime uygun olduğu
görülmüştür. Bu da organik tarımın Bartın için bir avantaj
sağlayacağı düşünülmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Türkiye’de çeşitli tarımsal ürünlerin birçok
bölgede yetiştiriliyor olması, ülke ekonomisi için bir avantaj
olarak değerlendirilmektedir. Türkiye’nin net ihracatçı
konumunda olduğu çay, kurutulmuş ve sert kabuklu meyveler
gibi geleneksel ürünlerin organik üretimlerinin arttırılması,
organik ürünün dış ticareti açısından önemli bir gelişme
olacaktır. Organik üretim bakımından üreticilerin eğitim ve
seminerlerinin arttırılması ve üreticilere gerekli desteğin
sağlanması durumunda Türkiye organik tarımsal üretim
bakımından çok daha iyi yerlere gelecektir. Bartın ilinde organik
tarım ile ilgili ilk proje uygulaması 2009 yılında
gerçekleştirilmiştir. İlin sahip olduğu tarım arazilerinin önemli
bir kısmının organik tarım için uygun olduğu görülmüştür. Bu da
ileriki yıllarda organik tarımın Bartın ilinde önemli gelişmeler
kaydedeceğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Bartın’da Organik Tarım, Organik Gıda, ,
Organik Ürün, Türkiye’de Organik Tarım
Page/ Sayfa 16
O 10
The Properties of Nest Material of Vespula germanica
(Fabricius, 1793) (Hymenoptera: Vespidae)
Vespula germanica (Fabricius, 1793) (Hymenoptera:
Vespidae) Yuva Materyalinin Özellikleri
Nil BAĞRIAÇIK*
Nil BAĞRIAÇIK*
*University of Niğde, Faculty of Science and Arts, Department of Biology. E
posta: [email protected]
*Niğde Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Niğde.
E posta: [email protected]
Summary
Özet
Introduction: The species of Vespinae are always attracted attention
with social lifestyles. Vespinae wasps use paper pulps that are
obtained from a mixture of oral secretions and plant fibers to construct
their nests. The paper pulp are formed into three functional
component: cells, comb suspensor and comb envelope. The combs of
Vespinae contain brooding cells. The envelop is built around the cells.
The surface of envelope is plastered with oral secretions. The oral
secretion protects their nest from the effects of rain and weathering.
The paper quality depends on fiber selection, chewing duration,
amount of saliva and fibers, and choosing of nest site. The aim of this
study is determining of nest material and structural features of the
nest of Vespula germanica.
Giriş: Vespinae türleri sosyal yaşam biçimleri ile her zaman dikkat
çekmişlerdir. Vespinae arıları yuvalarını çevrelerinden topladıkları bitki
lifleri ile ağız salgılarının karışımından elde ettikleri kağıt hamurundan
yaparlar. Kağıt hamurunu yuvanın hücreler, yuva askısı, yuva kılıfı
olmak üzere farklı fonksiyonel bölgelerini inşa etmek için
şekillendirirler. Vespinae yuvalarında petekler kuluçka hücrelerini
içerir, hücrelerinin etrafına kılıf inşa edilir. Kılıfın yüzeyi ağız salgılarıyla
sıvanır. Böylece yuva yağmur ve kötü hava şartlarından konur. Yuva
kağıdının kalitesi kullanılan yuva materyaline, bitki lifi seçimine, salgı
ve lif miktarına, çiğneme süresine, yuva yeri seçimine bağlıdır.
Bu çalışmada Vespula germanica F. türüne ait yuva materyali
incelenerek, yapısal özelliklerinin ortaya konması amaçlanmıştır.
Material and Methods: The nest was collected from Niğde in 2008.
Larvae, pupas and eggs were removed from the nest. The nest was
weighed on precision scales. The nest surface was observed by
Olympus SZX16 stereomicroscope and LEO440 scanning electron
microscope. Thicknesses of plant fibers were measured and elemental
composition analysis was made by SEM. Percentage of plant material
and oral secretion were calculated.
Gereçler ve Yöntemler: Yuva Niğde ilinden Ağustos 2008 tarihinde
toplanmıştır. Larva, pupa ve yumurtalar temizlendikten sonra yuva
hassas terazide tartılmıştır. Yüzey Olympus SZX16 stereomikroskop ve
LEO440 taramalı elektron mikroskopta görüntülenmiştir. Lif kalınlıkları
ölçülmüş, bitki materyali ve ağız salgısı miktarı hesaplanmış, elementel
kompozisyonu tespit edilmiştir.
Findings: The nest of Vespula germanica was calyptodomous. The nest
color was grey with white, beige and black colored lines. The fibers of
the envelope were organized wide apart than that on the comb. Long
vegetable fibers and hairs were intense. The long and short vegetable
fibers and hairs of the comb were organized compact. The dry weight
of the nest was 26,53g. The average thickness of fibers was measured
10.51 μm in envelope and 7.07 μm in combs. The amount of nitrogen,
an indicator of oral secretions, was calculated 21.37% in the envelope
and 25.77% in the comb. The amount of saliva was calculated as 63%
and the amount of fibers as 37%. Trace amounts of Al, Si, K, Ca, Fe were
found in elemental composition.
Bulgular: Vespula germanica: Calyptodomous tipte yuva yapar. Yuva,
gri tonlarında renge sahiptir. Kılıfta gri renk hâkim olmak üzere
beyazdan siyah renge kadar çizgilenmeler vardır. Kılıfı meydana
getiren lifler, peteklere göre daha seyrek bir araya getirilmişlerdir.
Uzun lifler ve bitkisel tüyler yoğundur. Peteği oluşturan lifler sık bir
araya getirilmişlerdir. Peteklerde de hâkim renk gri tonlarıdır. Uzun,
kısa lifler ve bitkisel tüylerden yapılmıştır. Yuva lifleri kaba
dokunmuştur. Yuvanın kuru ağırlığı 26,53gr dır. Lif kalınlığı kılıfta
ortalama 10.51 μm, petekte 7.07 μm ölçülmüştür. Ağız salgısının
göstergesi olan nitrojen miktarı kılıfta %21,37, petekte %25,77; lif
miktarı %37, ağız salgısı miktarı %63 olarak hesaplanmıştır. Elementel
kompozisyonunda eser miktarda Al, Si, K, Ca, Fe rastlanmıştır.
Results and Discussion: Significant differences between paper
structure of the envelope and the comb were observed according to
images of light microscope and SEM. There are differences on the
combination of the fibers between envelop and comb. The amount of
the saliva on the combs was richer than that on the envelope and their
fibers were gathered irregular. Shoddy paper of the comb was
supported by meconium (the first stool) at the base. Although the long
and woody fibers in the envelope were combined regular, both paper
structure of the envelope and the comb were coarse. According to
elemental analysis, the soil was mixed in the nest material. The paper
of the envelope was higher quality than the paper of the combs, due
to comb protection task. Woody and thick fiber election of the wasp
was affect on paper quality.
Keywords: Hymenoptera, Vespula germanica, nest material.
Sonuç ve Tartışma: Işık mikroskobu ve SEM görüntülerinde kılıf ve
peteğin kâğıt yapısı arasında belirgin farklılıklar olduğu gözlenmiştir.
Yuvada kılıf ve petekteki liflerin birleştirilmesinde farklılık vardır.
Petekte lifler gelişigüzel bir araya getirilmiştir, ağız salgısı miktarı kılıfa
göre daha çoktur. Peteklerdeki zayıf kâğıt, peteğin tabanı mekonya (ilk
dışkı) ile desteklenmiştir. Kılıfta, uzun ve odunsu kazıntı
görünümündeki lifler peteğe göre daha düzgün bir araya getirildiği
görülmekte ise de her iki yuva bölümünde de kâğıt yapısı oldukça
kabadır. Elementel maddeler yuvaya az miktarda toprak karıştırdığının
göstergesidir. Kılıfın petekleri koruma görevinden dolayı kâğıt kalitesi
bakımından peteğe göre daha sağlamdır. Kılıfın peteğe göre daha
dayanıklı olması arının kalın ve odunsu lif seçiminden
kaynaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Hymenoptera, Vespula germanica, yuva materyali.
Page/ Sayfa 17
O 11
Türkiye Yarasaları ve Ekolojik Tercihleri
Tarkan YORULMAZ1, Nurhan ARSLAN2
2
1
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Çankırı
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı,
Çankırı
Giriş: Türkiye'de Chiroptera takımı 5 familya ile temsil
edilmektedir. Türkiye’de kaç yarasa türü olduğu çeşitli
çalışmalarla 36 ila 40 arasında ifade edilmektedir. Bu kayıtların
son dönemlerde bir çoğu moleküler analizler için elde edilmiş
ekolojik ve sistematik verileri yeterli olmayan kayıtlardır.
Yarasaların sadece yada ağırlıklı olarak mağalarda yaşadığına
dair bir kanı mevcuttur. Türkiye'de yarasa türleri çeşitli
habitatları tünemek, üremek ve beslenmek için kullanmaktadır.
Özellikle kış uykusu dönemlerinde mağaralarda kalmayı tercih
eden yarasalar yaz aylarında köprü altları, ağaç kovukları,
terkedilmiş binalar, tarihi yapılar gibi mağara dışındaki yerleri
de tercih etmektedirler.
Sonuç ve Tartışma: Türkiye yarasalarının mağaralar dışında
insanla ilişkili pek çok yapıda da yaşadığı, mağarada
tüneyenlerin ise beslenmek için orman, step, tarım alanları gibi
yerleri kullandığı tespit edilmiştir. Böcek popülasyonlarının
dengelenmesinde önemli rolü olan yarasaların Türkiye’de
bilinçsiz ormancılık, tarihi yapılan restorasyonu, mağaraların
turizme açılması ve son dönemde giderek artan Rüzgar enerji
santralleriyle olan ilişkileri bilimsel olarak ortaya konmalı ve
Türkiye’nin mağara kayıtlarının yanında yaşadıkları diğer önemli
habitatlarının belirlenmesine ait araştırmalar arttırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler:
ekolojik tercihler
Türkiye yarasaları, habitat, mağara,
Gereçler ve Yöntemler: Türkiye yarasaları ile ilgili bugüne kadar
yapılan 113 bilimsel araştırma makalesindeki veriler ve
Türkiye’nin çeşitli illerinde yapılan arazi çalışmaları
kapsamındaki kayıtlar toplanmıştır. Bu çalışmalardan elde
edilen lokalite ve habitat bilgileri kaydedilerek Türkiye'de
yaşayan yarasa türleri ve ekolojik tercihleri belirlenmiştir.
Ayrıca yarasaların habitatlarında ve nişleri sırasında
karşılaştıkları olumsuz etkilere ait örnekler verilmiştir.
Bulgular: Türkiye’de biri meyve, 37’si böcekle beslenen toplam
38 yarasa türünün yaşadığına dair geçerli veri bulunmaktadır.
Yapılan çalışmalar sonucunda Türkiye'de 38 yarasa türüne ait
toplam 1778 kayıt bulunmaktadır. Bu kayıtlar türlere göre
sırasıyla Miniopterus schreibersii (210), Myotis blythii (199),
Rhinolophus ferrumequinum (186), Myotis myotis (181),
Pipistrellus pipistrellus (112), Rhinolophus hipposideros (107),
Rhinolophus euryale (96), Eptesicus serotinus (86), Myotis
capaccinii (85), Pipistrellus kuhlii (69), Myotis emarginatus (46),
Rousettus aegyptiacus (41),
Rhinolophus blasii (39),
Rhinolophus mehelyi (36), Myotis mystacinus (34), Tadarida
teniotis (32), Plecotus auritus (28), Hypsugo savii (26), Myotis
nattereri (26), Eptesicus bottae (17), Plecotus austriacus (16),
Barbastella barbastellus (14), Myotis daubentonii (13), Myotis
brandtii (9), Myotis aurescens (8), Myotis bechsteini (8),
Nyctalus noctula (8), Nyctalus leisleri (8), Plecotus macrobullaris
(8), Pipistrellus nathusii (6), Plecotus kolombatovici (5),
Taphozous nudiventris (5), Nyctalus lasiopterus (4), Myotis
nipalensis (4), Myotis alcathoe (3), Vespertilio murinus (3),
Pipistrellus pygmaeus (3), Otonycteris hemprichii(1) olduğu
tespit edilmiştir. Bu türlere ait habitat kayıtlarının mağara (19
tür), orman ve ağaç (2 tür), insan yapıları ve yerleşim
yerlerindeki binalar (25 tür) olduğu ortaya çıkmıştır.
Page/ Sayfa 18
O 12
Evaluation of Information About Organic Food For Food
Technology Students in Şebinkarahisar Fevzi Kirac vocational
School of Applied Sciences
Şebinkarahisar Fevzi Kıraç Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu
Gıda Teknolojisi Öğrencilerinin Organik Gıdalar Hakkında
Bilgilerinin Değerlendirilmesi
Hafize ERBAŞ*
Hafize ERBAŞ*
*Giresun Üniversitesi, Şebinkarahisar Fevzi Kıraç Uygulamalı Bilimler
Yüksekokulu, Gıda Teknolojisi, Giresun
[email protected]
*Giresun Üniversitesi, Şebinkarahisar Fevzi Kıraç Uygulamalı Bilimler
Yüksekokulu, Gıda Teknolojisi, Giresun
[email protected]
Introduction: Classification according to level of income and education
efforts to the people who buy organic food mingled. Studies revealed
both positive and negative relationships between demographic
variables and organic food choice (Chinnici et al. 2002; 187). As a result
of research, and prevent illness in those who consume organic food is
a strong point that people who are more likely to engage in actions
that has been demonstrated to occur (markafoni, 2002; 345). Other
findings of the research, however, it is difficult to get any results. Over
time, people change the perception of organic food, different
perceptions consisted of. In this study, 1-2-3-4. among the students of
the department are evaluated and the sensitivity of information about
organic food food class where the survey was conducted. Students will
determine whether the phenomenon occurs in the results of organic
food.
Giriş: Organik gıda satın alanları gelire ve eğitim düzeyine göre
sınıflandırmaya yönelik çabalar, birbirine karışmış durumdadır. Yapılan
çalışmalarda, bu demografik değişkenler ve organik gıda tercihi
arasında hem olumlu hem de olumsuz ilişkiler saptanmıştır (Chinnici
vd. 2002; 187). Yapılan araştırmalar sonucunda, organik gıda
tüketenlerin, içlerinde sağlam bir kontrol noktası olan ve hastalığı
önlemeye yarayan eylemlere girişme olasılığı daha fazla olan kişilerden
oluştuğu ortaya konmuştur (Makatouni, 2002; 345). Diğer bir
araştırmadaki bulgular ise, herhangi bir sonuca götürmemektedir.
Zamanla insanların organik gıda algısı değişerek farklı algılar
oluşmuştur. Bu çalışmada 1-2-3-4. sınıf gıda bölümü öğrencileri
arasında organik gıda hakkında bilgilerinin ve duyarlılıklarının
değerlendirildiği anket çalışması yapılmıştır. Sonuçlar öğrencilerde
organik gıda olgusunun oluşup oluşmadığını belirleyecektir.
Materials and methods: Study 1 evaluated the sensitivity of the
information about organic food and where the questionnaire. class -2.
Class A - 3. class and 4. of 100 people randomly selected class Food
Technology students were asked 17 questions and the answers are
evaluated and yielded results in the form of graphs.
Gereçler ve Yöntemler: Organik gıda hakkında bilgilerinin ve
duyarlılıklarının değerlendirildiği anket çalışması 1. sınıf -2. sınıf- 3. sınıf
ve 4. sınıf gıda teknolojisi öğrencilerinden 100 kişi rastgele seçilerek 17
tane soru sorulmuş ve cevaplar değerlendirilerek grafikler şeklinde
sonuçlar bulunmuştur.
Results: Food the Food Technology students of the University
surveyed the students 97% of information about organic food from the
owner to the portion, 3% stated that this is not part of the information
about organic food. However, 9% of products that have not been
genetically modified a portion of the poll that appeared were 33% part
of organic food consumption, while 67% of part does not engage in the
consumption of organic food. Of organic foods market, the grocer,
Sunday, that the seller trusted the internet from rural areas is sold in
the places of myself that raise was called. Consumption of preferred
foods in the first place comes from fruits and vegetables. Respectively,
dairy products, honey, oil and fat varieties, cereals, meat and meat
products and jams, marmalades products are preferred. What
students know about organic food 28% part what they have learned
from school, 24% learned television part the remaining portion of the
internet, Newspapers, friends, or say what they have learned from
communication tools such as radio. These results can also be taken
into consideration that many people is not sufficiently informed about
organic food.
Bulgular: Üniversite gıda teknoloji öğrencilerine yapılan ankette gıda
öğrencilerinin %90’lık kısmının organik gıdayı tarım ürünlerinin
işlenmesinde, yetiştirilmesinde hiçbir kimyasal madde kullanılmayan
ürün olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte %9’luk kısım ise genetiği
değiştirilmemiş ürünler olduğunu belirmişlerdir Yapılan ankette
%33’lük kısım organik gıda tüketimi yaparken %67’lik kısım organik
gıda tüketimi yapmamaktadır. Organik gıdaların market, manav, pazar,
güvenilen satıcıdan, internetten, kırsal kesimlerde satılan yerlerden,
kendim yetiştiririm denilmiştir. Tüketimi tercih edilen gıdaların ilk
başında meyve ve sebze gelmektedir. Sırasıyla da süt ve süt ürünleri,
bal, yağ ve yağ çeşitleri, hububat, et ve et ürünleri ve reçel marmelat
ürünleri tercih edilmektedir. Öğrencilerin organik gıda hakkında
bildiklerini %28’lik kısım okuldan öğrendiklerini, %24’lük kısım ise
televizyon da öğrendiğini geri kalan kısım ise internet, gazete, arkadaş
çevresi veya radyo gibi iletişim araçlarından öğrendiklerini
söylemektedirler. Bu sonuçların organik gıda hakkında birçok insanın
yeteri kadar bilinçli olmadığı da göz önüne alınabilmektedir.
Results and discussion: Many students study food technology with a
sensitivity to a certain part of the student's work about organic food
organic food has more susceptibility of the conclusion reached. Such
as this should be given importance to research and education, and by
increasing the sensitivity about organic food, the public should be
informed more. The producers in the production of organic food by
the public and the government to provide more support and
supervision is performed and people to consume healthy products are
required.
Keywords: conscious consumer, Sensitivity, perception of Food,
Organic Food, consumer
Sonuç ve Tartışma: Çalışmada birçok gıda teknolojisi öğrencisinin
organik gıda hakkında duyarlılıklarının olduğu, belirli bir kısım
öğrencinin ise organik gıda hakkında duyarlılıklarının fazla olmadığı
sonucuna ulaşılmaktadır. Bunun gibi araştırmalara ve eğitimlere önem
verilmeli ve organik gıda hakkında duyarlılığı arttırarak halkın daha
bilinçli olması sağlanmalıdır. Organik gıda üretimi yapan üreticilere
halk ve devlet tarafından daha fazla destek ve denetimlerle yapılarak
insanların sağlıklı ürünler tüketmesini sağlamaları gerekmektedir.
Anahtar kelimeler: Bilinçli tüketici, Duyarlılık, Gıda algısı, Organik gıda,
Tüketim.
Page/ Sayfa 19
O 13
Gıda Endüstrisi Atıkları ve Ekoloji Arasındaki İlişkinin Farklı
Bilinçteki Öğrenciler Tarafından İncelenmesi
konular hakkında daha az bilgi sahibi olmalarından dolayı, halk
daha erken gerçekleşen eğitim dönemlerinde bu konular
hakkında olduğundan daha fazla bilinçlendirilmelidir.
Alperen GÜNDÜZ1, Nuri Enes KAYA1, Ayşe GENÇOSMAN1
1
Giresun Üniversitesi, Şebinkarahisar Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Gıda
Teknolojisi Bölümü, Giresun
Giriş: 1980-90 yılları arasında endüstriyel ekonomiye geçiş hızlı
ve bilinçsiz bir şekilde yaşanmıştır. Endüstriyel çeşitliğin ve
miktarın artmasına paralel olarak endüstriyel atıklarda da
büyük bir patlama olmuştur. Gıda Endüstrisi ise bu dönemde
oldukça gelişmiş ve büyük bir endüstri atığı oluşturmaya
başlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Çevre, çevresel faaliyet, geri dönüşüm, gıda
atıkları, gıda endüstrisi.
Teşekkür: Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Uygulamalı
Bilimler Yüksekokulu başta Öğretim Görevlisi Tuğçe Kalefetoğlu
Macar olmak üzere bizden yardımlarını esirgemeyen Bütün
öğretim üyeleri ve öğretim görevlilerine teşekkür ederiz.
Türkiye’de 24.000 dolaylarında gıda işletmesi bulunmaktadır.
Gıda işletmelerinin %56’sını un ve unlu mamuller, %18’ini süt
ve süt mamulleri, %12’sini meyve sebze işleme, %4’ünü bitkisel
yağ ve margarin ve % 4,5’lik kısmını ise alkolsüz içecekler, su
ürünleri ve diğer gıda üretimi yapan işletmeler oluşturmaktadır.
Türkiye’de gıda işletmelerinden kaynaklanan atıkların türleri
gelişmiş ülkelerdeki atık türlerinden farklı değildir. Türkiye’de
gıda sanayii atıkları diğer sanayi atıklarının %20’sini, gıda sanayii
atık suları ise diğer sanayilerin %9’unu oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın amacı; Gıda Teknolojisi (Lisans) öğrencilerinin
gıda atıklarının ekoloji ile ilişkisi hakkındaki bilinç düzeylerinin
ölçülmesidir.
Gereç ve Yöntemler: 1 Mart- 15 Mart 2016 tarihleri arasında
çoktan seçmeli olarak, Gıda Teknolojisi (Lisans) öğrencilerine
toplamda 17 soru sorulmuş, 1. Sınıf öğrencilerinden 100, 4. Sınıf
öğrencilerinden 100 kişinin katılımıyla anket çalışması
yapılmıştır. Yapılan çalışma karşılaştırmalı bir şekilde
değerlendirilmiştir.
Bulgular: 1. Sınıf öğrencileri gıda endüstrisi atığının hayvan
yemi olarak kullanılmasını %58 oranında doğru bulurken, 4.
Sınıf öğrencilerinin bunu doğru bulma oranı %84’ e
ulaşmaktadır. Ancak gıda işletmelerinin atık bertarafı için
yaptıkları yatırımı telafi edip edemeyecekleri konusundaki
düşünceleri ise yakınlık göstermektedir. Gıda atıkları ve ekoloji
bağlantılı sorulan kişisel sorular ise oran olarak birbiri ile
yakınlık göstermektedir. 1. Sınıf öğrencileri gıda atıklarını
önlemek amacıyla %76 oranında önlem alırken 4. Sınıf
öğrencileri de %78 oranın da önlem almaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Anket çalışmamızdaki 1. Sınıfların gıda
atıklarının ekolojik sisteme verdiği zararlar konusunda daha az
bilgiye sahip oldukları buna karşın 4. Sınıfların daha etkili bilinç
düzeyine sahip oldukları belirleyici birkaç soru ile tespit
edilmiştir. 1. Sınıfların ekoloji açısından kritik öneme sahip
Page/ Sayfa 20
O 14
Removal of Remazol Brilliant Blue R from Aqueous Solutions
Using Raw and Modified Bentonite
Mehtap TANYOL*
*
Tunceli University, Faculty of Engineering, Department of Environmental
Engineering, Tunceli
Introduction: Remazol Brillinat Blue R (RBBR) is a reactive dye
extensively used in textile industries. Textile industry
wastewaters are bulky, colored wastewater with a quite
variable character and toxic for the receiving environments.
The toxic and colored character of the wastewater is due to
dyes. Several dyes are resistant to aerobic decomposition, with
oxidation abilities, stable against light and difficult to
disintegrate. If these waters, rich in dyes are discharged
without treatment, they could result in the ecosystem of the
receiving environment. Dye wastewater could have carcinogen
and toxic effects on aqueous life due to their permanent color.
Furthermore, these wastewaters prevent self-treatment
capacity of the environment, and cause colorification of the
receiving water, reduction of light transparency of the water
and slowing of the photosynthesis rate of the aquatic flora.
Thus, removal of the dye in wastewater is both significant and
necessary environmentally. In the present study, RBBR removal
from aqueous solutions using raw and modified bentonite as
adsorbent was investigated in a batch system.
Material and Methods: Bentonite utilized in the current study
was procured from Tokat province. To develop the surface
properties of the bentonite, 25 g bentonite was mixed with 0.75
M nitric acid solution and boiled for 1 hour in a hotplate stirrer
with condenser. Later on, the samples were filtered and kept in
ash furnace for 180 minutes at 700 oC. Prepared modified
samples and raw bentonite were used in adsorption studies.
Adsorption experiments were conducted by adding 1 g raw or
1 g modified bentonite to 100 mL of different concentrations
(25-100 mg/L) of RBRR in 250 mL Erlenmeyer flasks with a pH
of 3 and at 45ºC temperature and at 250 rpm agitation rate.
Equilibrium isotherm data were applied to Langmuir and
Freundlich isotherm models. RBRR sorption mechanisms and
potential rate controlling steps were examined using external
mass transfer steps controlling potential rate and in-particle
diffusion models. Pseudo-first order and pseudo-second order
kinetic models were used in adsorption kinetics analysis.
Results and Discussion: Adsorbed phosphate amounts (qden) at
100 mg/L initial RBBR concentration for raw and modified
bentonite were found as 1.09 and 1.46 mg/g, respectively.
Langmuir and Freundlich isotherms were used in modeling
adsorption data and adsorption model coefficient values that
demonstrate surface properties of the sorbents, adsorption
mechanism and capacity or affinity were calculated. Despite
the fact that correlation coefficients for both isotherm models
were high, it was found that adsorption data were more
consistent with the Langmuir model (R2 = 0.99). Kf value, which
is the Freundlich isotherm constant and reflects the adsorption
capacity was found as 0.151 mg/g and 0.306 mg/g for raw and
modified bentonite, respectively, and n value that states the
adsorption strength was found as 1.95 and 2.73 for raw and
modified bentonite, respectively. A higher than 1 experimental
n value showed that RBBR was adsorbed by both bentonites.
qmaxvalues found using the Langmuir equation for raw and
modified bentonite were 1.75 mg/g and 2.14 mg/g and b values
were 0.024 L/mg and 0.059 L/mg, respectively. The fact that
qmax value, which is the Langmuir isotherm constant, was higher
than qden value, demonstrated that RBBR was adsorbed by
bentonite in a single layer. The kinetic study conducted to
define the potential rate controlling steps demonstrated that
the sorption process for both sorbents could be defined with
external mass transfer and intra-particle diffusion as one of the
rate determining steps in addition to pseudo second order
kinetic.
Conclusion: As a result of the present study, it was found that
the chemical and thermal process that bentonite was exposed
increased the RBRR removal capacity of bentonite.
Keywords: Bentonite, adsorption, Remazol Brilliant Blue R,
isotherm, kinetics.
Ham ve Modifiye Edilmiş Bentonit Kullanılarak Sulu
Çözeltilerden
Remazol Brillant Blue R Giderimi
Mehtap TANYOL1
1
Tunceli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü,
Tunceli
e-posta:[email protected]
Giriş: Remazol Brillant Blue R (RBBR) tekstil endüstrilerinde
yaygın olarak kullanılan reaktif bir boyadır. Tekstil endüstrisi
atıksuları; büyük hacimli, alıcı ortamlar için toksik etki gösteren
oldukça değişken karakterli ve renkli atıksulardır. Atık suya
toksik karakter ve renk kazandıran boyar maddelerdir. Birçok
boya aerobik ayrışmaya dayanıklı, oksitleyici özellikte, ışığa
karşı kararlı ve parçalanması zor karakterdedir. Boyar maddece
zengin bu tür sular arıtılmadan deşarj edilirse alıcı ortam
ekosisteminde olumsuz etkiler oluştururlar. Boya atıksuları
kalıcı renk nedeniyle sucul yaşam için kanserojen ve toksik
olabilmektedir. Ayrıca bu atıksular alıcı ortamın kendi kendini
arıtma kapasitesini engellemekte, alıcı suyun renklenmesine,
suyun ışık geçirgenliğinin azalmasına, akuatik floranın
fotosentez hızının yavaşlamasına neden olmaktadır. Bu yüzden
atıksulardan boyanın giderimi çevresel açıdan önemli ve
gereklidir. Bu çalışmada adsorbent olarak ham ve modifiye
edilmiş bentonit kullanılarak kesikli sistemde sulu çözeltilerden
RBBR giderimi araştırılmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada kullanılan bentonit
Tokat’tan sağlanmıştır. Bentonitin yüzey özelliklerini
Page/ Sayfa 21
geliştirmek için 25 g bentonit 0,75 M’lık nitrik asit çözeltisi ile
karıştırılıp, geri soğutucu altında 1 saat kaynatılmıştır. Daha
sonra numuneler süzülerek 700 °C’de 1,5 saat ısıl işleme tabii
tutulmuştur. Hazırlanmış olan modifiye edilmiş örnekler ve ham
bentonit adsorpsiyon çalışmalarında kullanılmıştır. Adsorpsiyon
deneyleri, pH 3 ve 45 ºC sıcaklıkta 250 mL’lik erlenlerde 100 mL
farklı konsantrasyonlardaki (25-100 mg/L) RBRR çözeltisine 1’er
g ham veya modifiye edilmiş bentonit ilave edilerek 250 rpm
çalkalama hızında gerçekleştirilmiştir. Denge izoterm verileri
Langmuir ve Freundlich izoterm modellerine uygulanmıştır.
RBRR sorpsiyon mekanizmaları ve potansiyel hız kontrol eden
basamaklar dış taraf kütle transferi ve partikül içi difüzyon
modelleri kullanılarak araştırılmıştır. Pseudo birinci ve ikinci
derece kinetik modeller adsorpsiyon kinetiklerini analiz etmek
için kullanılmıştır.
Bulgular: Ham ve modifiye edilmiş bentonit için 100 mg/L
başlangıç RBBR konsantrasyonlarında dengede adsorplanan
fosfat miktarları (qden) sırasıyla 1,09 ve 1,46 mg/g olarak
bulunmuştur. Adsorpsiyon verilerinin modellenmesinde
Langmuir and Freundlich izotermleri kullanılarak sorbentlerin
yüzey özellikleri, adsorpsiyon mekanizması ve kapasitesi veya
anfinitesini gösteren adsorpsiyon model sabitleri değerleri
hesaplanmıştır. Her iki izoterm modelinin korelasyon katsayıları
yüksek olmakla birlikte adsorpsiyon verilerinin Langmuir modeli
ile daha iyi uyum sağladığı bulunmuştur (R2= 0,99). Freundlich
izoterm sabiti olan ve adsorpsiyon kapasitesini ifade eden Kf
değeri ham ve modifiye bentonit için sırasıyla 0,151 ve 0,306 ve
adsorpsiyon şiddetini ifade eden n değeri 1,95 ve 2,73 olarak
bulunmuştur. Deneysel n değerinin 1’ den büyük olması
RBBR’nin her iki bentonite adsorpsiyonla bağlandığını
göstermektedir. Ham ve modifiye bentonit için Langmuir
eşitliğinden bulunan qmax değerleri sırasıyla 1,75 mg/g ve 2,14
mg/g ve b ise 0,024 L/mg ve 0,059 L/mg’dır. Langmuir
izoterminin sabiti qmax değerinin qden değerlerinden büyük
olması metal iyonlarının mikroorganizmaya tek tabaka halinde
bağlandığının bir göstergesidir. Potansiyel hız kontrol eden
basamakları tanımlamak için yapılan kinetik çalışma, her iki
sorbent
için
sorpsiyon
prosesinin
hız
belirleme
basamaklarından biri olarak dış taraf kütle transferi ve iç
difüzyon ile birlikte pseudo ikinci derece kinetiği ile
tanımlanabileceğini göstermiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada bentonite yapılan kimyasal ve
termal işlemin bentonitin RBRR giderim kapasitesini arttırdığı
bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Bentonit, adsorpsiyon, Remazol brillant
blue R, izoterm, kinetik.
Page/ Sayfa 22
O 15
Biochar Production with The Hydrothermal Pyrolysis Method
from Zeyrek Pomace at 175 ˚C
Vedat ADIGÜZEL1, Sevilay DEMIRCI1
1
Department of Chemical Engineering, Kafkas University, Kars 36100, Turkey
[email protected]
Introduction: The importance of alternative renewable energy
sources has been increasing in our world, where the energy
sources are being exhausted day by day. Biomass, which is the
source of bioenergy, has been used either for the purpose of
fuelling from biological materials or for the other industrial
purposes. biochar is made from biomass via pyrolysis.
Materials and Methods: The seed of Linum usitatissimum L
that is known as “zeyrek” in Kars has been used in order to
extract oil in the region for years. Its pomace has also been used
as animal feed. In this study, it is aimed that biochar is extracted
from zeyrek pomace through the hydrothermal process. After
the samples of zeyrek pomace have been dried at 60 ˚C in
drying-oven for 24 hours, they have been sieved by grinding till
the granule size comes to 1mm. Biomass and water have been
placed into a 200 milliliter-autoclave by taking sample in the
amount of 10 gram that is quarter sized (1/4,biomass/water).
The internal temperature of autoclave has been 175 ˚C and
totally three samples of biochar have been taken by keeping
them in the autoclave respectively for 10 min. (175-10), 30 min.
(175-30) and 60 min. (175-60). Afterwards, the autoclave has
been cooled quickly, solid and liquid phase have been
separated by filtering the content. The solid part of it has been
washed with distilled water and then it has been dried at 105
˚C for 24 hours. The biochars have been characterized with the
help of elemental analysis and IR spectroscopy. Besides, their
calorific value has been measured.
Results: Experimental biochar yield has been determined as
%50,83-63,57. According to IR analysis results, for 175-10 in
2924-2854 cm-1 double C-H, in 1741 cm-1 C=O, in 1657-1456
cm-1 C=C(aromatic), in 1161 cm-1 C-O-C (cellulose,
hemicellulose), in 720 cm-1 aromatic C-H, for 175-30 , in 29222857 cm-1 double C-H, in 1743 cm-1 C=O, in 1642-1450 cm-1
C=C(aromatic), in 1158 cm-1 C-O-C (cellulose, hemicellulose),
in 728 cm-1 aromatic C-H, for 175-60 in 2924-2855 cm-1 double
C-H, in 1656 cm-1 C=O, in 1512-1444 cm-1 C=C(aromatic), in
1159 cm-1 C-O-C (cellulose, hemicellulose), in 816 cm-1
aromatic C-H peaks have been encountered.
Discussion and Conclusions: As it is seen in the table, it has
been observed that the carbon ratio and calorific values have
been increasing in direct proportion to waiting-period by which
biochars are obtained at 175oC. It has been concluded that
biochar values show characteristics between peat and lignite
and it will be an alternative fuel source when the values of these
biochars are compared to current fuels.
Keywords: Zeyrek, Linum
Hydrothermal Method, Piroliz
usitatissimum
L,
Biyochar,
Table: Comparison between common used solid fuel and zeyrek and biochars percentage combination and their calorific values
Solid Fuel
% Composition
Carbon
Cellulose
Hydrogen
Oxygena
Nitrogen
Calorific
(kcal/kg)
Value
44,4
6,2
-
49,4
4100-3700
48,5-50
5,9-6,3
0,03-0,3
43,4-45,2
4750-4400
58-60
5,5-6
0,7-3,4
34-34,5
5600-5300
57,6-64
5,1-6,1
-
36,3
6800-6550
63,3-68,6
4,2-6,5
0,3-0,6
27,2-29,2
7000-6700
Gas coal
80-85
5-5,5
0,6-2,8
10-14,2
8400-8100
Fat coal
88-90
4,5-5,5
0,6-2,8
5-6,5
8600-8300
175-10
53,43
6,96
5,38
34,23
5865
175-30
54,14
6,70
5,12
34,04
6031
175-60
59,83
7,09
5,12
27,96
6127
Zeyrek pomace
48,77
6,54
4,90
39,79
4947
Wood
Peat
Lignite
Brown coal
a
It has been estimated through total variations of the other percentages.
Page/ Sayfa 23
Zeyrek (Linum usitatissimum L.) Posasından 175 oC’de
Hidrotermal Piroliz Yöntemiyle Biyochar
(Karbonlu Ürün) Eldesi
dakika bekletilerek toplamda üç adet biyochar örneği elde
edildi. Sonra otoklav hızlı bir şekilde soğutulup içerik filtrasyonla
süzülerek katı ve sıvı kısım ayrıldı. Katı kısım saf suyla yıkanıp
105°C’de 24 saat kurutuldu. Elde edilen biyocharların,
elementel analiz ve IR spektroskopisi yardımıyla
karakterizasyonu yapıldı. Ayrıca ısıl değerleri de ölçüldü.
Vedat ADIGÜZEL1, Sevilay DEMİRCİ1
1
Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kars
[email protected]
Giriş: Enerji kaynaklarının gün geçtikçe tükendiği dünyamızda,
alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi artmaktadır.
Biyoenerji kaynağı olan biyokütle, biyolojik maddelerden yakıt
elde edilmesi ya da diğer endüstriyel amaçlarla
kullanılmaktadır. Organik madde içeriği yüksek olan
biyokütlelerin, oksijensiz ortamda pirolizi veya az miktarda
oksijen varlığında gazlaştırma işlemi sonucunda elde edilen
yüksek karbon ve mineral içerikli ürün ise “Biyochar” dır.
Gereçler ve Yöntemler: Kars’ta “zeyrek” olarak bilinen Linum
usitatissimum L. tohumu uzun yıllardır yağ elde etmek için
yörede kullanılmaktadır. Posası ise hayvan yemi olarak
değerlendirilmektedir. Bu çalışmada hidrotermal piroliz
yöntemiyle zeyrek posasından biyochar eldesi amaçlanmıştır.
Alınan zeyrek posası örnekleri etüvde 60oC’de 24 saat
kurutulduktan sonra, öğütülerek tanecik boyutu 1 mm’ye kadar
elendi. Biyokütle/su oranı, 1/4 olacak şekilde 10 gram numune
alınarak 200 mL’lik otaklava yerleştirildi. Otoklavın iç sıcaklığı
175oC’ye getirilip, 10 (175-10), 30 (175-30) ve 60 (175-60)
Bulgular: Deneysel biyochar verimi %50,83-63,57 olarak tespit
edilmiştir. IR analiz sonuçlarına göre; 175-10 için, 2924-2854
cm-1’de duble C-H, 1741 cm-1’de C=O, 1657-1456 cm-1’de
C=C(aromatik), 1161 cm-1’de C-O-C (selüloz, hemiselüloz), 720
cm-1’de aromatik C-H, 175-30 için, 2922-2857 cm-1’de duble CH, 1743 cm-1’de C=O, 1642-1450 cm-1’de C=C(aromatik), 1158
cm-1 de C-O-C (selüloz, hemiselüloz), 728 cm-1’de aromatik C-H,
175-60 için ise 2924-2855 cm-1’de duble C-H, 1656 cm-1’de C=O,
1512-1444 cm-1’de C=C(aromatik), 1159 cm-1’de C-O-C (selüloz,
hemiselüloz), 816 cm-1’de aromatik C-H piklerine rastlanmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Tablodan da görüldüğü gibi 175oC’de elde
edilen biyocharların bekleme süresiyle doğru orantılı olarak
karbon oranı ve ısıl değerlerinin arttığı gözlemlenmiştir. Bu
biyocharların değerleri mevcut yakıtlarla kıyaslandığında turb
ve linyit arasında özellikler gösterdiği ve alternatif yakıt kaynağı
olabileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Zeyrek, Linum usitatissimum L, Biyochar,
Hidrotermal Yöntem, Piroliz.
Tablo: Yaygın kullanılan katı yakıtlarla zeyrek ve biyocharların % bileşim ve ısıl değerlerinin karşılaştırılması
Yakıt
% Bileşim
Karbon
Selüloz
Hidrojen
Isıl Değer (kcal/kg)
Oksijena
Azot
44,4
6,2
-
49,4
4100-3700
48,5-50
5,9-6,3
0,03-0,3
43,4-45,2
4750-4400
58-60
5,5-6
0,7-3,4
34-34,5
5600-5300
57,6-64
5,1-6,1
-
36,3
6800-6550
63,3-68,6
4,2-6,5
0,3-0,6
27,2-29,2
7000-6700
Gaz kömürü
80-85
5-5,5
0,6-2,8
10-14,2
8400-8100
Yağlı kömür
88-90
4,5-5,5
0,6-2,8
5-6,5
8600-8300
175-10
53,43
6,96
5,38
34,23
5865
175-30
54,14
6,70
5,12
34,04
6031
175-60
59,83
7,09
5,12
27,96
6127
Zeyrek posası
48,77
6,54
4,90
39,79
4947
Odun
Turb
Linyit
Esmer kömür
a
Toplam yüzde farkından hesaplanmıştır
Page/ Sayfa 24
O 16
Comparison of Two Biomonitor Moss Species for
Determination of Air Quality
Muhammet ÖREN1, Hasan ÇABUK2, Gülsüm İNCE1
1
Bülent Ecevit University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Zonguldak
2
Bülent Ecevit University, Faculty of Arts and Sciences, Department of
Chemistry, Zonguldak
Key Words: Moss, Heavy Metal, Polycyclic Aromatic
Hydrocarbons, Comparison.
Acknowledgement: This study was financed by Bülent Ecevit
University, Scientific Research Projects Unit (Project number:
2013-84906727-03).
Hava Kalitesinin Belirlenmesinde Biyomonitör İki Karayosunu
Türünün Karşılaştırılması
Muhammet ÖREN1, Hasan ÇABUK2, Gülsüm İNCE1
Introduction: Mosses are ideals as biomonitors because of the
properties such as they can be found in rural and industrial
areas, ion exchange mechanisms, their roughly surface
structure for adsorption of particles, to be available and alive in
whole year, non-developed cuticle, lack of the roots and ability
to accumulate metals higher than physiological needs. In
addition, repeatability and low cost of the analysis are the other
advantages of the technique. Therefore, mosses have been
used for a long time to determine air and water pollution levels
and distributions of pollutants in urban and industrial areas in
developed countries. Both native and transplanted mosses
have been used in these studies. Polycyclic aromatic
hydrocarbons (PAHs), polychlorinated biphenyls (PCBs),
radionuclides and heavy metals are the pollutants determined
in mosses for the air quality monitoring. Biomonitoring studies
performed in our country are generally limited with the analysis
of heavy metals.
Materials and Methods: Two common moss species, Hypnum
cupressiforme Hedw. and Pseudoscleropodium purum (Hedw.)
M.Fleisch. were collected as biomonitors from the environment
of two coal-fired thermal power plant located in Çatalağzı town
in Zonguldak. The samples were air-dried, cleaned and grinded
in the laboratory. The concentrations of thirteen PAHs and
seven heavy metals were determined in these samples. Mosses
were extracted with dichloromethane in an ultrasonic bath and
then analyzed by high performance liquid chromatography with
ultraviolet detection (HPLC-UV) for the analyses of PAHs. For
the analysis of heavy metals, the samples were digested with
microwave and then analyzed by inductively coupled plasma
mass spectrometry (ICP-MS). Data were evaluated using the
SPSS 19 software package.
Findings: Mean values for heavy metals were found to be as (P.
purum; H. cupressiforme, µg/g) Cd (0.2; 0.3), As (0.7; 1.3), Ni
(3.6; 4.9), Cr (5.2; 5.3), Pb (6.0; 8.6), Cu (6.9; 9.3), Zn (35.9; 45.1).
The average total PAH concentrations were 153.7 ng/g for P.
purum and 214.0 ng/g for H. cupressiforme.
Results and Discussion: The concentrations of heavy metals
and PAHs in H. cupressiforme and P. purum were compared
with t-test. It was found that the difference of PAH
concentrations between two species were not significant,
whereas the concentrations of only As, Ni and Pb were
statistically different. These results indicate that these mosses
can be used interchangeably for monitoring PAHs.
1
Bülent Ecevit Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Zonguldak
Bülent Ecevit Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Zonguldak
2
Giriş: Karayosunları kırsal ve endüstriyel alanlarda
bulunabilmeleri, iyon değişim mekanizmaları, bitkinin pürüzlü
yüzey yapısı ile birlikte partiküllerin tutulması ve alıkonulmasını
sağlamaları, yılın her döneminde bulunabilmeleri ve yeşil
kalmaları, kutikula tabakalarının gelişmemiş olması, köklerinin
olmayışı, fizyolojik ihtiyaçlarından daha fazla seviyelerde metal
biriktirebilmeleri gibi özelliklerinden dolayı ideal biyolojik
monitörlerdir. Bunların dışında, karayosunları üzerinden
yapılan analizlerin tekrar edilebiliyor olması, analiz
maliyetlerinin kabul edilir seviyede olması artı özellikleridir. Bu
yüzden karayosunları gelişmiş ülkelerde uzun yıllardan beri
şehirsel ve endüstriyel bölgelerde hava ve su kirliliği
seviyelerinin, dağılımının belirlenmesinde kullanılmaktadır. Bu
çalışmalarda yerel örnekler kullanılabildiği gibi, transplante
örneklerde kullanılmaktadır. Hava kalitesinin belirlenmesi için
biyomonitör karayosunlarının kullanıldığı çalışmalarda analiz
edilen bileşikler polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’lar),
poliklorlu bifeniller (PCP’ler), radyonükleidler ve ağır
metallerdir. Ülkemizde ise yapılan biyomonitör çalışmalar
genellikle ağır metal analizleri ile sınırlı kalmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Zonguldak ili Çatalağzı Beldesinde yer
alan kömür yakıtlı iki termik santralin çevresinden, yaygın olan
karayosunu örnekleri Hypnum cupressiforme Hedw. ve
Pseudoscleropodium purum (Hedw.) M.Fleisch. biyomonitör
olarak toplanmıştır. Laboratuvara getirilen örnekler kurutulmuş
ve temizlenerek bitki öğütücü ile öğütülmüştür. Bu örneklerdeki
13 polisiklik aromatik hidrokarbonun (PAH) ve 7 ağır metalin
konsantrasyonları belirlenmiştir. Toplanan örnekler, PAH analizi
için, diklorometan ile ultrasonik banyoda ekstrakte edilmiş ve
ardından ultraviyole dedektörlü yüksek performans sıvı
kromatografisi (HPLC-UV) ile analiz edilmiştir. Ağır metaller için
örnekler mikrodalga ile çözünürleştirme işleminden sonra
İndüklenmiş Plazma Kütle Spektrometresi (ICP-MS) ile analiz
edilmiştir. Bulunan sonuçlar SPSS 19 paket programı
kullanılarak değerlendirilmiştir.
Page/ Sayfa 25
Bulgular: Ağır metallerin ortalama değerleri (P. purum; H.
cupressiforme, µg/g) Cd (0,2; 0,3), As (0,7; 1,3), Ni (3,6; 4,9), Cr
(5,2; 5,3), Pb (6,0; 8,6), Cu (6,9;9,3), Zn (35,9; 45,1) olarak tespit
edilmiştir. Ortalama toplam PAH konsantrasyonu ise P. purum
için 153,7 ng/g ve H. cupressiforme için 214,0 ng/g olarak
bulunmuştur.
Sonuç ve Tartışma: H. cupressiforme ve P. purum türleri
arasında PAH ve ağır metal konsantrasyonları açısından bir fark
olup olmadığı t-testi ile belirlenmiştir. Türler arasında PAH
konsantrasyonları açısından farklılık olmadığı, ağır metallerden
ise sadece As, Ni ve Pb değerleri açısından istatistiksel olarak
farklılık olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, PAH
konsantrasyonlarının ölçümünde bu iki türün birbirine
alternatif olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Karayosunu, Ağır Metal, Polisiklik Aromatik
Hidrokarbon, Karşılaştırma.
Teşekkür: Bu çalışma Bülent Ecevit Üniversitesi, Bilimsel
Araştırma Projeleri Birimi tarafından 2013-84906727-03’nolu
proje ile desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 26
O 17
Türkiye’de Su Kirliliği: Büyük Menderes Havzasında Mevcut
Durum
Sülün Evinç TORLAK1, Murat DEMİREL2
1
Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve
Kamu Yönetimi Bölümü, Denizli
2
Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu
Yönetimi Bölümü, Kars
Giriş: Su, insanoğlunun varlığını sürdürebilirliğinin en temel
kaynaklarından biridir. Günümüzde hem doğal hem de yapay
çevreden gelen kirleticilere maruz kalan su kaynakları her
zamankinden daha öncelikli bir konumda yer almaktadır.
Artan dünya nüfusu, sanayileşme ve gelişen ekonomi, su
kaynaklarının kullanım talebini hızla artırmaktadır. Kullanıcı
sayısındaki artışla birlikte, kullanıcıların eskiye oranla daha fazla
miktarda su kullanmakta olduğu da göz önüne alındığında, sabit
potansiyeldeki
toplam
su
kaynakları
yeterliliğinin
sürdürülebilirliği konusu kaygı yaratmaktadır. Kaynak
niceliklerinde olarak ortaya çıkan bu baskının yanı sıra
kaynaklarda ortaya çıkan kirlilikler de nitel sorunlara neden
olmaktadır.
uygulama 1980’lere kadar ciddi bir sorun oluşturmamıştır.
Fakat 1980’li yılların başından itibaren, kentsel nüfus artışı ile
birlikte endüstri ve bazı altyapı yatırımlarındaki artış, Nehir’de
kirliliğin artmasına neden olmuştur. Nehir, Havza’nın yukarı
kısmından Ege Denizi’ne ulaştığı deltaya kadar tarımsal,
endüstriyel ve kentsel kaynaklı kirliliğe maruz kalır ve suyun
kalitesi akış boyunca düşer. Kirlenme nedenleri, Denizli, Uşak ve
Aydın illerinde bulunan endüstriyel ve tarımsal faaliyetleri ile
kentsel kirlilikten kaynaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Su Kirliliği, Havza, Bütünleşik Havza
Yönetimi, Büyük Menderes Nehri, Büyük Menderes Havzası
Teşekkür: Bu çalışma doktora tezinin bir bölümüdür ve
Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir.
Türkiye’deki hızlı nüfus artışı, buna bağlı olarak gelişen yoğun
tarım faaliyetleri, plansız kentleşme ve endüstrileşme, bir
taraftan su kaynakları üzerindeki nicel baskıyı artırırken bir
taraftan da su kaynaklarında nitelik sorunlarına neden
olmaktadır. Çalışmanın amacı, Büyük Menderes Havzası’ndaki
su kirliliğinin mevcut durumunu ve nedenlerini belirlemektir.
Gereçler ve Yöntemler: Kaynaklarda sorun yaşanan alanlar
olarak nehir havzaları ele alınmaktadır. Türkiye’de havzalar 6
tane nehir havza bölgesi olarak gruplandırılmıştır. Bu nehir
havza bölgesi gruplandırması, Ekim 2003 tarihinde Ulusal
Platform tarafından kabul edilmiştir. Ayrıca Türkiye toplam
ortalama yıllık akışı 186 milyar m3 olan 25 hidrolojik havzaya
bölünmüştür. Çalışma, su kirliliği ve kirlilik kaynakları üzerinden
Büyük Menderes Havzasında yaşanan kirlilik nedenlerini
incelemektedir.
Bulgular: Kentsel yerleşimlerin ve tarımsal üretimin başladığı
çağlardan bu yana nehrin suladığı havza pek çok kavim ve
topluluğa ev sahipliği yapmıştır. Yakın tarihlerde ise, kirlilik
tehdidi ile karşı karşıya kalmıştır. Nehir bir yandan nüfus
artışının/tarımsal üretimin/endüstrinin ortaya çıkardığı talebi
niceliksel olarak karşılamakta zorlanırken, diğer yandan
kimyasal ve fiziksel kirleticilere maruz kalarak niteliksel olarak
da kirlenmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Büyük Menderes Nehri ve yan kolları,
çevresindeki yerleşim birimlerinde ve endüstri tesislerinde
oluşan atıklar için bir alıcı ortam görevi görmektedir. Bu
Page/ Sayfa 27
O 18
Green Synthesis of Silver Nanoparticles Using Flower Extract
of Centaurea cyanus and Its Antimicrobial Activity
1
Fatih DUMAN1, Dilek DEMIREZEN YILMAZ1, Fatih Dogan KOCA1
Erciyes University, Science Faculty, Biology Department, Kayseri, Turkey.
[email protected]
Introduction
Silver nanoparticles (AgNPs) can be used commonly in different
areas such as industry, medicine and environment owing to their
excellent properties. Physical, chemical and biological synthesis
methods can be applied to produce AgNPs. However, conventional
methods which are used for nanoparticle production may be
harmful to environment because of using toxic chemicals. It is
known that plant extracts are used for synthesis of AgNPs as
reducing and capping agent. Characteristics of biosynthesized
nanoparticles may change because of their shape, size and surface
area. Plant species which is used for nanoparticle biosynthesis is
very important factor effecting the shape and size of nanoparticles.
In the literature, it is not reached any study related to using
Centaurea cyanus flower extract for AgNPs. The aim of this study
were (1) determine whether C. cyanus flower extract can be used
for in vitro AgNPs and (2) define antimicrobial activity property
against Escherichia coli.
Material and Methods
C. cyanus samples were collected from open field. Collected
samples were washed with distilled water and dried in a furnace at
70oC. 10 g dried plant was weighed and infused in a 100 ml distilled
water at 80oC for 1 h. After that, it was filtered with Whatman No.1
filter paper. Obtained extract were mixed with 5x10-3 M AgNO3 (1:9
ratio) and color changing was observed. Lastly, mix was
centrifuged at 10000 rpm for 15 min. Characterization of obtained
material was conducted using with UV-Vis spectrophotometer,
Scanning Electron microscope (SEM), X-Ray Diffraction and Fourier
Transform Infrared (FT-IR). Antimicrobial activity of AgNPs was
determined with micro-dilution method. Escherichia coli were
selected as test organism. E.coli culture was exposed to increasing
concentration of AgNPs and occurring inhibition zones were
observed. Lastly, minimum inhibition concentration (MIC) was
determined.
Results
According to UV–Vis absorption spectrum maximum absorbance
peak was observed at 454 nm which is the characteristic peak of
Ag nanoparticles. Obtained Ag NPs were spherical with a size of
70±5 nm. XRD results confirmed the formation of AgNPs.
According to results of Zeta potential analysis, surface charge of
AgNPs was -20.1 mV. FT-IR analysis results showed characteristic
band vibration for O-H, aromatic C=C ve C=O bonds. SEM analysis
showed that obtained nanoparticles spherical shape and about 70
nm sizes.
Discussion and Conclusion: FT-IR results showed the presence of
organic compounds on the surface of the occurring AgNPs. It was
found that AgNPs nanoparticles were highly stable. Obtained
nanoparticles were about 70 nm sized and spherical shaped. With
this study, AgNPs were synthetized via an eco-friendly method
having also positive features such as non-toxic, cheap, ext. It is
thought that biologically synthetized nanomaterial can be find
using area itself such as industrial and antimicrobial applications.
Key words: Biological synthesis, Silver nanoparticle, Centaurea
cyanus, antimicrobial activity
Centaurea cyanus Çiçek Ekstraktlarının Kullanılarak Gümüş
Nanopartiküllerinin (AgNPs) Biyolojik Sentezi ve
Antimikrobiyal Aktivitesi
Fatih DUMAN1, Dilek DEMİREZEN YILMAZ1, Fatih Doğan KOCA1
1
Erciyes Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kayseri.
[email protected]
Giriş
Gümüş nanopartikülleri (AgNPs) iyon formlarından farklı olan
fiziksel, kimyasal ve antimikrobiyal özellikleri nedeni ile
endüstri, ilaç ve tıbbi alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Nanopartiküllerin özellikleri ve kullanım alanları şekil, boyut ve
yüzey alanı gibi etkenlere bağlı olarak değişmektedir. Biyolojik
sentez yönteminde kullanılan bitki türü, elde edilen
nanomateryallerin boyut ve yapısını etkileyen önemli bir
faktördür. AgNPs fiziksel ve kimyasal yöntemlerle
sentezlenebilmektedir. Ancak geleneksel sentez yöntemlerinin
maliyetli olması ve toksik madde içermesi gibi nedenler ürünün
kullanımını
kısıtlamakta,
ayrıca
çevre
problemi
oluşturmaktadır. AgNPs’nin biyolojik sentezinde indirgeyici ve
stabilizatör ajan olarak birçok bitki türüne ait ekstraktlar
kullanılmıştır. Literatürde AgNPs sentezinde Centaurea cyanus
bitki ekstraktının kullanımı ve antimiktrobiyal testleri ile ilgili bir
çalışmaya rastlanmamıştır.
Gereçler ve Yöntemler:
Ag nanopartikül sentezi
Araziden toplanan C. cyanus (peygamber çiçeği/mavi kantaron)
bitkisinin çiçekleri laboratuvarda yıkandıktan sonra etüvde 70
0
C’de kurutuldu. 10 gr kuru bitki tartılarak 100 ml distile su
içerisinde 80 0C’de 1 saat süre ile demlendi ve Whatman No 1
filtre kağıdı ile süzüldü. Elde edilen ekstrakt 5x10-3 M gümüş
nitrat (AgNO3) ile (1:9 oranında) renk değişimi gözlenene kadar
oda sıcaklığında karıştırıldı. Daha sonra 10000 rpm’de 15 dakika
santrifüj edildi.
Karakterizasyon ve antimikrobiyal aktivite
Karakterizasyon, Uv-vis absorbsiyon spektroskobisi, Taramalı
Elektron Mikroskobu (SEM), X-ray diffraction (XRD) ve Fourier
Transform Infrared (FT-IR) analizleri ile gerçekleştirildi.
AgNPs’nin antimikrobiyal aktivitesi mikrodilüsyon yöntemi ile
belirlendi. Escherichia coli test organizması olarak seçildi.
Bakteriler artan konsantrasyonlarda AgNPs’ye maruz bırakıldı,
maruziyet sonunda büyüme inhibisyon zonları gözlendi ve
minimum inhibisyon konsantrasyonu (MIC) belirlendi.
Page/ Sayfa 28
Bulgular
SEM analizi sonucuna göre partiküller yuvarlak şekilli ve 60-80
nm boyutlarındadır. FT-IR analizi ile O-H band titreşimleri,
aromatik C=C ve C=O band titreşimleri gözlenmiştir. XRD pik
verileri ile nanopartikülün kristal yapısı tespit edilmiştir.
Sentezlenen nanomalzeme E. coli’ye karşı önemli derecede
antimikrobiyal aktivite göstermiştir. En düşük konsantrasyonda
dahi (0.000332g / 100ml) antimikrobiyal aktivite göstermiştir.
Sonuç ve Tartışma
Bu çalışma ile AgNPs ucuz, toksik olmayan, çevre dostu
yöntemle sentezlenmiştir. Nanopartiküller 100 nm’den daha
küçük parçacıklardır. C. cyanus ile sentezlenen AgNPs ortalama
70 nm boyutlarında ve yuvarlak bir yapıya sahiptir. Biyolojik
yöntemle sentezlenen ürünün başta medikal uygulamalar
olmak üzere birçok endüstriyel alanda antimikrobiyal amaçla
kullanılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Biyolojik sentez, Gümüş nanopartikül,
Centaurea cyanus, Antimikrobiyal aktivite
Page/ Sayfa 29
O 19
Contributions to The Knowledge of Hydrophiloidea
(Coleoptera: Helophoridae, Hydrochidae and Hydrophilidae)
Fauna in Adıyaman Province
Gani Erhan TAŞAR1,
Adiyaman University, Kâhta Vocational High School, Kâhta/Adıyaman
Corresponding Author e-mail: [email protected]
Introduction: This study was carried out in 2013-2014 years in
Adıyaman, a province of Turkey that is placed in the South-eastern
Anatolia Region. There is not any detailed study in the literature about
determination of Hydrophiloidea fauna of Adıyaman, unless stated
otherwise. The previous reports had limited data belonging to 3 taxa
of Laccobius and 1 taxon of Sphaeridium that collected by the foreign
researchers. 46 taxa were identified belonging to Hydrophiloidea
fauna in this study. Within these species, 43 taxa were recorded as
new records for Adıyaman Province. The aim of this study was to
determine the aquatic coleoptera fauna especially in Adıyaman and
also in Turkey generally.
Material and Methods: The specimens were collected from
freshwater habitats of Adıyaman province (Turkey) with sieves having
3,15x1 mm mesh size. The beetles were killed with ethyl acetate and
stored in small bottles until identification. Specimens were cleaned
with brush before identification. Aedeagophores of collected
specimens were dissected under a stereo microscope (Soif SZM-45) in
the laboratory. The identified species were converted into museum
material and deposited in the private collections of the author at
Adıyaman University, Kahta Vocational High School, Turkey.
Findings: Totally 46 species (Helophoridae: 7, Hydrochidae: 2,
Hydrophilidae: 37) belonging to 3 families were identified in the
research area. Within these species, 43 taxa were recorded at the first
time from Adıyaman Province.
Results and Discussion: The literature shows that Turkish aquatic
Coleoptera fauna has not been fully determined yet. Hence, all
provinces should be studied in detail due to faunistic research. The
previous reports showed that only 25 provinces of Turkey were
studied in detail. In order to increase the superfamily of
Hydrophiloidea reports of Adıyaman province, 43 species were
recorded at the first time in the current study. Furthermore, there
might be a new member of Hydrochidae family within the collected
samples in this study. It will be identified and determined to the
science world by the following studies. The further investigations, such
as the current study, involving the whole provinces of Turkey may
increase the number of species that were recorded before and as a
conclusion of this, an increment for the coleoptera variability of the
world might occur.
fauna,
Helophoridae,
Gani Erhan TAŞAR1
1
1
Key words: Adıyaman,
Hydrophilidae.
Adıyaman İli Hydrophiloidea (Coleoptera: Helophoridae,
Hydrochidae ve Hydrophilidae) Faunasına Katkılar
Hydrochidae,
Acknowledgements: This study was supported by Adıyaman
University, project number: KMYOBAP-2012/0001.
Adıyaman Üniversitesi, Kâhta Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal
Üretim Bölümü, Kâhta/Adıyaman
Giriş: Bu çalışma 2013-2014 yıllarında Adıyaman ilinde yürütülmüştür.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Adıyaman ilinin
Hydrophiloidea faunasının tespitine yönelik detaylı bir çalışmanın daha
önce yapılmadığı incelenen literatür çalışmalarından anlaşılmaktadır.
Yine bu çalışmalara bakıldığında, yabancı araştırmacılar tarafından
toplanmış, Laccobius cinsine ait 3 tür ve Sphaeridium cinsine ait 1 türün
varlığı bildirilmektedir. Bu çalışma ile Hydrophiloidea faunasına ait 46
tür teşhis edilmiş olup, bunlardan 43 tür Adıyaman ili için yeni kayıttır.
Bu çalışmanın amacı, genelde ülkemiz, özelde Adıyaman ilinin sucul
kınkanatlı faunasının tespitine yöneliktir.
Gereçler ve Yöntemler: Örnekler, Adıyaman ilinde bulunan çeşitli
akarsu, dere, göl, gölet ve birikinti suların vejetasyonlu ve
vejetasyonsuz kısımlarından, 3,15x1 mm gözeneklere sahip elekler
kullanılarak toplanmıştır. Toplanan örnekler %96’lık etil alkol
çözeltisinde öldürülerek şişelenmiştir. Şişeler üzerine toplandıkları
habitatlara ait bilgiler kurşun kalem kullanılarak not edilmiştir.
Laboratuvara getirilen örnekler yumuşaması ve kırılmaması için,
içerisinde su bulunan petrilerde bir saat bekletilmiştir. Üzerlerindeki
çamur ve benzeri maddeler fırça yardımı ile temizlenmiştir. Soif SZM45 marka stereo mikroskop altında incelenen örneklerin tür teşhisleri
yapılmıştır. Tür teşhisi tamamlanan örnekler müze materyali haline
getirilerek, Adıyaman Üniversitesi Kâhta Meslek Yüksekokulu’nda
muhafaza edilmek üzere saklama kutularına konulmuştur.
Bulgular: Araştırma alanından 3 familyaya ait toplam 46 tür
(Helophoridae: 7, Hydrochidae: 2, Hydrophilidae: 37) tespit edilmiştir.
Bu türlerden 38’i Güneydoğu Anadolu Bölgesi için, 43 tanesi de
Adıyaman ili için ilk kayıttır.
Sonuç ve Tartışma: Ülkemiz sucul kınkanatlı faunası tam olarak
belirlenmemiştir. Bunun için tüm illerin faunistik açıdan detaylı olarak
çalışılması gerekmektedir. Henüz yaklaşık 22 tane ilin detaylı olarak
araştırıldığı yapılan literatür taramalarından anlaşılmaktadır. Daha
önceden Hydrophiloidea üst familyasının tür çeşitliliğini ortaya
koyabilmek amacıyla, detaylı olarak çalışılmamış olan Adıyaman
ilinden, yapılan bu çalışma ile 43 tür ilk defa kaydedilmiştir. Ayrıca
toplanan örneklerden Hydrochidae familyasına ait bazı örneklerin
dünya için yeni olabileceği şüphesi bulunmaktadır. Devam eden
araştırmalar netleştikten sonra bu örnekler de bilim dünyasına
tanıtılacaktır. Bu tarz çalışmaların detaylı olarak, tüm illeri kapsayacak
şekilde artması ile, ülkemiz sucul kınkanatlı çeşitliliğinin tam olarak
belirleneceği ve tespit edilebilecek yeni türler ile dünya kınkanatlı
çeşitliliğinin de artacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Adıyaman, fauna, Helophoridae, Hydrochidae,
Hydrophilidae.
Teşekkür: Bu çalışma, Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Birimi tarafından, KMYOBAP-2012/0001 numaralı proje
kapsamında desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.
Page/ Sayfa 30
O 20
The Seed Morphology of Verbascum Group D
(Scrophulariaceae)
Birol BAŞER*
*Bitlis Eren University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Bitlis/TURKEY
purpureum, the seed coat is alveolate and Other species are
longitudinally ridged- alveolate. Results show that the
dimensions of seeds are variable among the species. Seed size
ranges from 0.6 to 0.8 mm in length and 0.2 to 0.4 mm in width.
Among the studied species V.saccatum, V. infidelium and V.
purpureum 0.7 x 0.3 mm. V. ovalifolium and V. demirizianum
0.6 x 0.2 mm. V. thracicum 0.8 x 0.3 mm, V. orbicularifolium 0.8
x 0.4 mm, V. chionophyllum 0.6 x 0.3 mm.
Introduction: The genus Verbascum L. belonging to tribe
Verbasceae (Scrophulariaceae), comprises about 360 species
worldwide. In Turkey, it is represented with 243 species which
is divided into 13 artificial groups, with 129 additional hybrids.
Verbascum L. is the largest genus of the family Scrophulariceae
and includes several species are of medicinal importance. In
this study, external seed morphologies of 8 taxa included in
Group D belonging to genus Verbascum L. (Scrophulariaceae) in
Turkey, have been investigated using SEM (Scanning Electron
Microscopy) and LM (Light Microscopy). Light microscope
observations showed that seed size ranges from 0.2 mm to 0.4
mm in length and 0.6 to 0.8 in width. Seeds vary from prismatic,
prismatic-ovoid, oblong, Prismatic-oblong and ovoid in shape
among the studied species. The seeds end to an obtuse,
truncate. The seed coat is transversal ridged or alveolate. The
results of this study showed that considerable taxonomic
insight can be gained from study of seed characters of
Verbascum, especially at the species level. The variation in seed
morphology is manifested mainly in shape, size, colour, seed
coat ornamentation. To make a conclusion about the
delimitation under the genus Verbascum based on the seed
characteristics, all taxa included in the genus should be studied
comparatively. They concluded that some characters related to
the seeds such as seed shape and structures of alveoli and
ridges shows variability and do not possess value for
delimitating the taxa. With respect to species richness of the
genus in the region, Turkey seems to be a major center for
Verbascum. The aim of the present study is to assess the
potential systematic value of seed morphology of Verbascum
species. The seed morphologies of 8 taxa have been reported
for the first time with this study.
Results and Discussion: The taxonomic significance of the seed
types is particularly marked; most sections/ genera can be
characterized by a combination of seed size, pattern and
ornamentation. In the following, we describe various aspects of
seed structure that we found in our study. Morphological
characters including seed sizes, shapes, colour and surface
characteristics are summarized. All the species studied were
illustrated. the seeds are ovate, rectangular shape. Seed size is
typically 0.6 to 0.8 mm in length, width ranged from 0.2 to 0.4
mm. Seeds ends with ovate or oblong type wide. Their color is
dark brown. Compared our results with studies have identified
differences between taxa may be very little change. In light of
the obtained data may vary data relating to the shape of the
seeds of the species but not alone to make a distinction
between taxa.
Materials and methods: Seeds samples of 8 taxa used in this
study were gathered from their natural habitats in Turkey
during the revision of Verbascum Group D. Only mature and dry
seeds were examined with a low power stereo microscope and
the most important characters described for each taxon. SEM
studies were conducted by direct mounting of seed samples on
stubs attached with sticky tape. The specimens were coated in
a sputter coater with Gold-Palladium using Polaron SC 502
trade gold coater. The specimens were then studied and
photographed by a Jeol JSM-840.
Giriş: Scrophulariaceae familyasının önemli cinslerinden biri
olan Verbascum L. (sığır kuyruğu)’un dünyada mevcut olan 360
türünden 232’si Türkiye de yayılış göstermektedir. Cins genelde
Anadolu’da ve genellikle Akdeniz fitocoğrafik bölgesinde yayılış
gösterir. Verbascum L. cinsi ülkemizde problemli görülen, teşhis
ve taksonomisinde çeşitli sorunların olduğu bilinen en büyük
cinslerden birisidir. Verbascum cinsi dünyada Aulacospermae
ve Bothrospermae seksiyonu ile temsil edilir. Bu seksiyonlar
arasında temel farklar üyelerinin tohum morfolojisi ile ilgilidir.
Aulacospermae seksiyonunda tohumlar uzunlamasına çizgili ve
Bothrospermae seksiyonun üyelerinde ise enine çizgili ve
yivlidir. Türkiyede yayılış gösteren bütün taksonlar
Bothrospermae
seksiyonuna
aittir.
Scrophulariaceae
familyasının tohum morfolojisinde geniş varyasyon bu familya
üyelerinin taksonomik statüsü hakıında bilgi sağlar.
Scrophulariaceae
çeşitli
cinslerinin
tohumlarının
Findings: In our study colour are observed among the studied
species; dark brown. The seeds end to an ovate (such as V.
ovalifolium, V. orbicularifolium and V. purpureum), Other
species are oblong. The seed coat is longitudinally ridged or
alveolate. In some species such as V. thracicum and V.
Keywords: Scrophulariaceae, Verbascum D Group, Seed
Morphology, SEM
Acknowledgements: We also thank TUBITAK (Project Number:
TBAG-HD 105-T-271), for the financial support of the
mentioned projects.
Verbascum D Grubunun (Scrophulariaceae) Tohum
Morfolojisi
Birol BAŞER*
*Bitlis Eren Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bitlis
Page/ Sayfa 31
mikromorfolojik
özellikleri, kapsül
ve
indumentum
karakterlerine dayalı çok çalışma yapılmıştır. Bu cinsin D
grubuna ait 8 taksonun tohum morfolojileri ilkkez çalışılmıştır.
Bu çalışmanın amacı, Verbascum taksonlarının tohum
morfolojisini potansiyel sistematik değerini belirlemektir.
Gereçler ve Yöntemler: Verbascum D grup revizyonu projesi
kapsamında Türkiyede doğal habitatlarınında toplanan 8
taksonun tohum örnekleri yalnızca olgun ve kuru tohumların
ölçü işlemlerinde her bir takson için 10 adet tohumun eni ve
boyu Euromex marka stereomikroskopta mikrometre ile
ölçülmüş ve ortalama değerleri verilmiştir. SEM çalışmaları
yapışkan bant ile bağlı taslakları üzerinde tohum örneklerinin
direkt montajı yapılmıştır. Polaron SC 502 marka altın kaplama
cihazında kaplanmış Jeol JSM-840 A marka taramalı (SEM)
elektron mikroskobunda mikrofotoğrafları çekilmiştir.
Bulgular: Bu grubun tohumlarının rengi kahverengi, tohumun
şekli V. ovalifolium, V. orbicularifolium ve V. purpureum ovat
iken diğerlerinde oblong’tur. Tohumun yüzeyi V. thracicum ve
V. purpureum ağsı iken diğerlerinde çukurcuklu-ağsı’dır. Ölçüm
sonuçları ise V.saccatum, V. infidelium ve V. purpureum 0.7 x
0.3 mm. V. ovalifolium ve V. demirizianum 0.6 x 0.2 mm. V.
thracicum 0.8 x 0.3 mm, V. orbicularifolium 0.8 x 0.4 mm, V.
chionophyllum 0.6 x 0.3 mm olarak ölçülmüştür.
Sonuç ve Tartışma: Verbascum cinsinde tohumların şekli hem
tür hemde tür altı kategorilerinde ayrıma izin verir. Tohumların
şekilleri ovat ve dikdörtgendir. Tohum büyüklüğü genellikle
uzunluk olarak 0.3 ila 1.5 mm, genişliği 0.1 ila 0.6 mm arasında
değişmektedir. Tohumlar akut geniş veya yuvarlak gaga uc ile
sonlanır. Renkleri kahverengidir. Yapılan çalışmalarla bizim
sonuçlar karşılaştırıldığında taksonlar arasındaki farklılıklar az
çok değişebileceğini belirledik. Elde edilen verilerin ışığında,
türlerin tohum şekline ilişkin veriler değişkenlik gösterebilir
ancak takson arasında bir ayrım yapmak için tek başına
kullanılamaz.
Anahtar Kelimeler: Scrophulariaceae, Verbascum D Grup,
Tohum Morfolojisi, SEM
Teşekkür: Çalışma TUBITAK (TBAG-HD 105 T 271) proje desteği
ile gerçekleştirilmiştir.
Page/ Sayfa 32
O 21
Industrialization, Urbanization and Environmental Relations:
Kocaeli Province Case
Kazım Onur DEMİRARSLAN1, Deniz DEMİRARSLAN2
Findings: The issue of impacts on environment of
industrialisation and urbanization in Kocaeli will be examined
as a result of investigations carried out under the heading of
water and air pollutions, transporting and waste issues.
1
Artvin Çoruh University, Engineering Faculty, Department of Environmental
Engineering, Artvin
2
Kocaeli University, Architecture and Design Faculty, Department of Interior
Architecture, Kocaeli
Corresponding author e-mail: [email protected].
Introduction: It is seen that industrialisation phenomenon
taken place in the half of the 19th century and growing with
urbanization has caused significant changes in the social and
cultural fields its occurred society’s economic. However, the
biggest impact of the changes caused by the growing
industrialization with urbanization phenomenon has on the
environment. The concept of urbanization which has
demographic, socio- cultural, economic, administrative and
environmental dimensions does not defined as a population
growth and settlements. Today, environmental issues,
especially in the cities which are under the influence of
industrialisation, have begun to reach dangerous levels. Kocaeli
province which met the industrialisation following
establishment of SEKA Paper Factory in 1934, a large number of
mainly heavy industry organizations such as Petkim, Tüpraş and
large, medium and small-sized industrial companies has
become Turkey's most important industrial city due to take
place on the road and rail transport routes connecting Europe
and Asia. So, the city has faced significant environmental
problems in this process. Kocaeli is Turkey's largest industrial
hub after Istanbul. The share of the industrial sector in the gross
domestic product exceeded 70%. In particular, covering 13% of
Turkey's manufacturing industry, the manufacturing industry in
the province has greatly improved. The city in the chemical and
paper industry is the centre of Turkey. Turkey's largest paper
factory, the largest shipyard and the largest tire factory are in
this city. As of December 2015, 2747 industrial investment
including 229 foreign capital organizations is in Kocaeli. As a
result of are not being adhered rational settlement policies in
the locations of industrial establishments has caused
unplanned construction in the city and the life has turned into
chaos. In August 17, 1999 after the Marmara Earthquake, the
increase of urbanization activity in Kocaeli, transport and waste
problems, air and water pollution, noise pollution, soil pollution
have become a serious concern.
Materials and Methods: In this study, firstly, the concept of
urbanization and industrialization will be explained, indicating
the factors causing urbanization, urbanization and
industrialization in Kocaeli cases will be examined in the
historical process. Later, industrialization, urbanization and
environment interaction will be described in example of Kocaeli
province. During the study period, literature, observation,
visual (photos, movies, etc.), written and experimental
certification (modeling studies) methods will be used.
Results and Discussion: It is aimed that explaining the some
issues such as dimensions of environmental pollution in
Kocaeli, measures taken today, presented for discussion of the
effects on human health and urbanization, creating awareness
in accordance with solutions in Turkey and around the world in
the light of the factors causing environmental pollution.
Keywords: Industrialization, urbanization, environmental
pollution, Kocaeli.
Thanks: We are grateful for contributions of Kocaeli
Governorship, Kocaeli Chamber of Industry and Kocaeli
Metropolitan Municipality in obtaining the data required.
Sanayileşme, Kentleşme ve Çevre İlişkisi: Kocaeli İli Örneği
Kazım Onur DEMİRARSLAN1, Deniz DEMİRARSLAN2
1
Artvin Çoruh Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü,
Artvin
2
Kocaeli Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, İç Mimarlık Bölümü,
Kocael
Giriş: 19.yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen Sanayi
Devrim’inden bu yana kentleşme olgusu ile birlikte gelişen
sanayileşme olgusunun, meydana geldiği toplumun ekonomik,
sosyal ve kültürel alanında önemli değişimlere sebep olduğu
görülmektedir. Ancak, kentleşme ile birlikte gelişen
sanayileşme olgusunun yarattığı en büyük değişimin etkileri
çevre üzerinedir. Demografik, sosyo-kültürel, ekonomik, idari
ve çevresel boyutları olan kentleşme kavramının sadece nüfus
artışı ve yapılaşma ile tanımlanmaması gerektiği sanayileşen
kentlerde önemle karşımıza çıkan bir husustur. Günümüzde
sanayileşmenin etkisiyle çevre sorunları özellikle sanayileşen ve
sanayileşmekte olan kentler için tehlikeli boyutlara ulaşmaya
başlamıştır. 1934 yılında SEKA Kağıt Fabrikası’nın kurulmasıyla
sanayileşme olgusu ile tanışan, PETKİM, TÜPRAŞ, İGSAŞ gibi
ağır sanayi kuruluşları başta olmak üzere çok sayıda büyük, orta
ve küçük ölçekli sanayi kuruluşunun peş peşe açılması, Avrupa
ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan karayolu ve demiryolu
ulaşım güzergahının üzerinde yer almasıyla Türkiye’nin en
önemli sanayi kenti haline gelen Kocaeli ili yaşanan bu süreçte
önemli çevre sorunları ile karşılaşmıştır. Kocaeli ili Türkiye’nin
İstanbul’dan sonra en büyük sanayi merkezidir. Gayri sâfî
hâsılasında sanayi sektörünün payı % 70’i aşmıştır. Özellikle,
Türkiye imalat sanayisinin %13’lük bölümünü kaplayan imâlât
sanayi ilde büyük ölçüde gelişmiştir. Kimya ve kâğıt sanayisinde
Türkiye’nin merkezidir. Türkiye’nin en büyük kâğıt fabrikası, en
büyük tersanesi ve en büyük lastik fabrikası bu ildedir. 2015 yılı
Aralık ayı itibariyle, Kocaeli’nde 229 ’si yabancı sermayeli olmak
Page/ Sayfa 33
üzere yaklaşık 2747sanayi yatırımı bulunmaktadır. Sanayi
kuruluşlarının ilde konumlanmasında ise akılcı yerleşim
politikalarının uygulanmaması hızla sanayileşen kentte çarpık
yapılaşma neticesinde kentsel yaşamın bir kaosa dönmesine
neden olmuştur. 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi
sonrasında kentleşme faaliyetlerinin de artmasıyla sanayi kenti
Kocaeli ilinde ulaşım ve atık sorunu, hava ve su kirliliği, gürültü
kirliliği, toprak kirliliği önemli boyutlara ulaşmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışma kapsamında öncelikle
kentleşme ve sanayileşme kavramları açıklanacak, kentleşmeye
neden olan unsurlar belirtilerek, Kocaeli’de kentleşme ve
sanayileşme olgusu tarihsel süreçte irdelenecektir. Daha sonra
sanayileşme, kentleşme ve çevre ilişkisi Kocaeli ili örneğinde
açıklanacaktır. Çalışma sürecinde literatür araştırması, gözlem,
görsel (fotoğraf, film vb.), yazılı ve deneysel belgeleme
(modelleme çalışmaları) yöntemlerinden faydalanılacaktır.
Bulgular: Kocaeli ilinde sanayileşme ve kentleşmenin çevre
üzerindeki etkileri konusu ulaşım ve atık sorunu, hava ve su
kirliliği başlıkları altında yapılan incelemeler sonucunda elde
edilen veriler doğrultusunda ortaya konulacaktır.
Sonuç ve Tartışma: Çevre kirliliğine neden olan unsurlar
ışığında Kocaeli ilinde çevre kirliliğinin boyutları, günümüzde
alınan önlemler, kentleşmeye ve insan sağlığı üzerine etkilerinin
tartışmaya sunulması, çözüm önerileri doğrultusunda Türkiye
ve Dünya genelinde farkındalık yaratılması sonuç ve tartışma
bölümünde hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sanayileşme, kentleşme, çevre, çevre
kirliliği, Kocaeli.
Teşekkür: Çalışmanın yapılmasında gerekli olan verilerin elde
edilmesinde Kocaeli Valiliği, Kocaeli Sanayi Odası ve Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi’ne katkılarından dolayı teşekkürlerimizi
sunarız.
Page/ Sayfa 34
O 22
Vascular Plants of Kambos Mountain (Bitlis)
1
Kambos Dağı’nın (Bitlis) Damarlı Bitkileri
1
Murat KURŞAT , Mizbah KARATAŞ
Bitlis Eren University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Bitlis
Murat KURŞAT1, Mizbah KARATAŞ1
1
Introduction: Our research area is within the bounderies of
Bitlis province that is in the East Anatolia region. Kambos
Mountain is located in northeast of Bitlis. South west of the
village Direktaşı, north of Ağaçköprü village, north-west of
Mutki town and south east of Ağaçdere village. Search region is
in B8 square according to grid coordinate system which is based
on latitude and longitude on Flora of Turkey. As to geographical
position; latitude:38.309 and longitude:41.981. Kambos
mountain is about 13 km away from the city centre of Bitlis.
Research area is about 15 km length and has changing altitude
between 1300-2150m.
Materials and Methods: During growing season three years,
2013-2015 years, in certain terms, research area is visited and
plant samples are gathered. After collected plant samples are
enumarated together with sample localities by writing other
necessary land records, they are dried in accordance with
herbarium technique by pressing. In identification of plant
initialy “Flora of Turkey and the East Aegean Island”, Flora of
Iran and various virtual herbariums are utilised.
Result: This research is done to identify Kambos Mountain Flora
(Bitlis). 1702 Plant samples are collected as a result of research
area studies that are verified between the years 2013-2015.
After collected plant samples were evaluated The taxonomical
identification of these materials; 330 genera, 460 species, 121
subspecies and 69 varieties belonging to 77 families were
determined. A total of 650 taxa have been determined from the
area. 5 species of the total 650 taxa is belonging to Pteridophyta
division and 645 taxa are belonging to Spermatophyta division.
Gymnospermae and Angiospermae subdivisions have 1 and 644
taxa respectively. In Angiospermae, Dicotyledones and
Monocotyledones include 555 and 89 taxa respectively.
Discussion and Conclusions; In conclusion quite a number of
taxa are ascertained in the research area, we assume that it
would be beneficial for Bitlis Eren University Herbarium and
other studies as some of these taxa are known with few
samples and have narrow distribution area. Furthermore,
thanks to this study Kambos Muontains’s Flora is identified and
it is attempted to contribute to Bitlis and Flora of Turkey.
Key Words: Bitlis, Kambos Mountain, Flora, Turkey.
Acknowledgements: I would like to express gratitude to Bitlis
Eren University Scientific Research Projects Unit (BEBAP
2014.7) that provide financial support to this study.
1
Bitlis Eren Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bitlis
Sorumlu Yazar: [email protected]
Giriş: Araştırma alanımız Doğu Anadolu bölgesinde yer alan
Bitlis ilinin il sınırları içerisinde yer almaktadır. Kambos Dağı
Kuzeydoğusunda Bitlis, Güneybatısında Direktaşı Köyü,
Kuzeyinde Ağaçköprü Köyü, Kuzeybatısında Mutki ilçesi,
Güneydoğusunda Ağaçdere Köyü bulunur. İran-Turan
Fitocoğrafik bölgesinde yer alan araştırma sahası, Türkiye
florasındaki enlem ve boylamlara dayalı Grid Kareleme
Sistemine göre B8 karesine girmektedir. Coğrafi konum olarak
ise; enlem: 38.309 ve boylam: 41.981 koordinatlarındadır.
Kambos Dağı Bitlis şehir merkezine yaklaşık 13 km uzaklıktadır.
Araştırma alanı yaklaşık 15 km uzunluğunda ve yaklaşık 13002150 m arasında değişen yüksekliklere sahiptir.
Gereçler ve Yöntemler: Vejetasyon dönemi boyunca, üç yıllık
2013-2015 yıllarında belirli dönemlerde inceleme alanına
gidilmiş ve bitki örnekleri toplanmıştır. Toplanan bitki örnekleri
lokaliteleriyle birlikte gerekli diğer arazi kayıtları yazılarak
numaralandıktan sonra herbaryum tekniğine uygun olarak
preslenip kurutulmuştur. Bitkilerin teşhisinde başta ‘‘Flora of
Turkey and the East Aegean Island’s’’ , İran Florası ve farklı sanal
herbaryumlardan faydalanılmıştır.
Bulgular: Bu çalışma, Kambos Dağı Flora’sını (Bitlis) tespit
etmek amacı ile yapılmıştır. 2013-2015 yılları arasında
gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda 1702 bitki örneği
toplanmıştır. Toplanan bitki örneklerinin değerlendirilmesi
yapılmış olup 77 familya ve 330 cinse ait 460 tür, 121 alttür ve
69 varyete olmak üzere toplamda 650 takson tespit edilmiştir.
Bu taksonların 5’i Pteridophyta, 645’i Spermatophyta
(Magnoliophyta)
divisyosuna
aittir.
Spermatophyta
üyelerinden 1’i Gymnospermae (Pinophytina) ve 644’ü
Angiospermae (Magnoliophytina) alt divisyosuna dahildir.
Angiospermae’lerin 555’ü Dicotyledones (Magnoliopsida) ve
89’si Monocotyledones (Liliopsida) sınıfında yer almaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Sonuç olarak araştırma alanında oldukça
fazla sayılabilecek miktarda takson tespit edilmiştir. Bunların bir
kısmının az örnekle bilinen ve yayılışı dar olan türler olması,
Bitlis Eren Üniversitesi Herbaryumu ve bundan sonraki
çalışmalar açısından faydalı olacağı görüşündeyiz. Ayrıca bu
çalışmayla Kambos Dağı’nın florası tespit edilmiş, Bitlis ve
ülkemiz florasına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bitlis, Kambos Dağı, Flora, Türkiye.
Teşekkür: Çalışmada maddi destek sağlayan Bitlis Eren
Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BEBAP 2014.7)
Birimi’ne teşekkürlerimi sunarım.
Page/ Sayfa 35
O 23
New Records for The Lepidoptera Fauna of Batman Province
Erdem SEVEN*
*Department of Gastronomy and Culinary Arts, School of Tourism and Hotel
Management, Batman University, Batman
[email protected]
Introduction: Lepidoptera fauna of Batman Province is
conspicuously little known. In particular, the number of
nocturnal moth species are very low, because of insufficient
studies in the region due to security problems. For this purpose,
as a result of the studies to determine of species in the area, 4
butterfly species in the families Argynnidae, Lycaenidae and
Pieridae with 50 moth species in the families Arctiidae,
Cossidae, Ethmiidae, Geometridae, Noctuidae, Nolidae and
Sphingidae have been added to Lepidoptera Fauna of the
Batman Province.
Materials and Methods: Research materials were collected
during day and night betweeen the years 2014-2015, with
conducted field studies in Batman Province from southeast of
Turkey. In order to collecting of nocturnal moths, automatic
special UV light trap and for the catching diurnal species, insect
net was used. Materials were neutralized by ethyl acetate, and
pinned or packed in transport envelopes. Specimens were
prepared, labeled, and deposited according to standard
entomological methods. For the identification external
morphological characters and genital structures were used. The
samples were photographed with the Fujifilm Finepix HS30EX.
To prepare of the genital armatures Nikon SMZ1000 stereo
microscope, for photographing Olympus SZ61 stereo
microscope and Olympus DP20 camera was used.
Results: With this research, Melitaea cinxia (Argynnidae);
Tomares callimachus, Zizeeria karsandra (Lycaenidae); Pieris
ergane (Pieridae) butterfly species and Ocnogyna loewii
(Arctiidae); Dyspessa ulula (Cossidae); Ethmia bipunctella
(Ethmiidae); Aspitates ochrearia, Cyclophora puppillaria,
Eupithecia breviculata, E. cerussaria, E. oblongata, Gnophos
pseudosnelleni, Orthonama obstipata, Protorhoe unicata,
Rhodometra sacraria, Scopula marginepunctata, S. submutata,
Stueningia wolfi (Geometridae); Abrostola agnorista, Agrotis
ipsilon, A. segetum, Aporophyla canescens, Autographa
gamma, Caradrina clavipalpis, Cleonymia baetica, C. opposita,
Clytie syriaca, Cornutiplusia circumflexa, Dichagyris erubescens,
Earias insulana, Episema lederi, Eublemma pura, E. ostrina,
Euchalcia maria, Grammodes bifasciata, Hecatera weissi,
Heliothis nubigera, Hypeuthina fulgurita, Leucochlaena
muscosa, Metachrostis dardouini, Mythimna alopecuri, M. lalbum, Noctua orbona, N. pronuba, Pamparama acuta,
Polymixis serpentina, Scoliopteryx libatrix, Shargacucullia
lychnitis, Spodoptera exiguum, Stilbina hypaenides (Noctuidae);
Nola subchlamydula (Nolidae); Hyles livornica and
Macroglossum stellatarum (Sphingidae) moth species have
been found for the first time in Batman Province.
Discussion and Conclusion: Until now, 66 butterfly and 8 moth
species were known from Batman Province. According to
results of this study, the number of species has increased to 70
in butterflies and to 58 in moths. Also, two noctuid moth
species Eublemma pura (Mersin) and Euchalcia maria (Mardin)
have been recorded for the second time in Turkey from Batman
Province. Additionally, this results are important for
determining of distribution areas of the species.
Keywords: Lepidoptera, fauna, Batman.
Acknowledgements: I would like to thank Prof. Em. Dr. Ahmet
Ö. Koçak (Van, Turkey) who helped in diagnosis of the
geometrid moth species S. wolfi.
Batman İli Lepidoptera Faunasında Yeni Türler
Erdem SEVEN*
*Batman Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik YO., Gastronomi ve
Mutfak Sanatları Bölümü, Batman
Giriş: Batman’ın Lepidoptera faunası çok az bilinmektedir.
Özellikle gece aktif olan güve türlerinin sayısı, güvenlik
nedenleriyle alandaki çalışmaların yetersiz kalmasından dolayı
oldukça azdır. Bu amaçla, alandaki türlerin tespiti için yapılan
çalışmalar sonucunda Argynnidae, Lycaenidae ve Pieridae
familyaları içinde 4 kelebek türü ile Arctiidae, Cossidae,
Ethmiidae, Geometridae, Noctuidae, Nolidae ve Sphingidae
familyalarından 50 güve türü Batman’ın Lepidoptera faunasına
ilave olmuştur.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırma materyali gündüz ve gece
yürütülen alan çalışmalarıyla 2014-2016 yılları arasında
Batman’dan toplanmıştır. Diurnal türleri yakalamak için tül
atrap, nocturnal olan güveleri toplayabilmek için ise UV mor
ışıklı, özel otomatik ışık tuzağı kullanılmıştır. Toplanan örnekler
etkisiz hale getirildikten sonra iğnelenip etiketlenerek naftalinli
kutulara yerleştirilmiştir. Tespit için yumuşatılarak gerilen
materyallerin, dış morfolojik ve genital yapıları dikkate alınarak
literatür verilerine göre teşhisleri yapılmıştır. Örnekler Fujifilm
Finepix HS30EXR ile fotoğraflanmıştır. Genitallerin yapımı için
Nikon SMZ1000 stereo mikroskop, fotoğraflarının çekiminde ise
Olympus SZ61 stereo mikroskop ve Olympus DP20 kamera
kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda Melitaea cinxia (Argynnidae);
Tomares callimachus, Zizeeria karsandra (Lycaenidae); Pieris
ergane (Pieridae) kelebek türleri ile Ocnogyna loewii
(Arctiidae); Dyspessa ulula (Cossidae); Ethmia bipunctella
(Ethmiidae); Aspitates ochrearia, Cyclophora puppillaria,
Eupithecia breviculata, E. cerussaria, E. oblongata, Gnophos
Page/ Sayfa 36
pseudosnelleni, Orthonama obstipata, Protorhoe unicata,
Rhodometra sacraria, Scopula marginepunctata, S. submutata,
Stueningia wolfi (Geometridae); Abrostola agnorista, Agrotis
ipsilon, A. segetum, Aporophyla canescens, Autographa
gamma, Caradrina clavipalpis, Cleonymia baetica, C. opposita,
Clytie syriaca, Cornutiplusia circumflexa, Dichagyris erubescens,
Earias insulana, Episema lederi, Eublemma pura, E. ostrina,
Euchalcia maria, Grammodes bifasciata, Hecatera weissi,
Heliothis nubigera, Hypeuthina fulgurita, Leucochlaena
muscosa, Metachrostis dardouini, Mythimna alopecuri, M. lalbum, Noctua orbona, N. pronuba, Pamparama acuta,
Polymixis serpentina, Scoliopteryx libatrix, Shargacucullia
lychnitis, Spodoptera exiguum, Stilbina hypaenides (Noctuidae);
Nola subchlamydula (Nolidae); Hyles livornica ve
Macroglossum stellatarum (Sphingidae) güve türleri Batman’da
ilk kez tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Batman’da 66 kelebek ve 8 güve türü
bilinmektedir. Araştırmalarımız sonucunda kelebek sayısı 70’e
güve sayısı ise 58’e yükselmiştir. Ayrıca, Türkiye’de sadece tek
ilden kaydı bilinen Eublemma pura (Mersin) ve Euchalcia maria
(Mardin) (Noctuidae) türlerinin ikinci kayıt yeri olarak
Batman’da da bulunması, bu türlerin yayılış alanlarının tespiti
açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Lepidoptera, fauna, Batman.
Teşekkür: S. wolfi (Geometridae) türünün teşhisinde yardımcı
olan Sayın Prof. Dr. Ahmet Ö. KOÇAK’a teşekkür ederim.
Page/ Sayfa 37
O 24
New Records for Pyraloidea Fauna of Şanlıurfa
Şanlıurfa Pyraloidea Faunası İçin Yeni Kayıtlar
Kesran AKIN1
1
Bitlis Eren University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Bitlis
Introduction: Pyraloidea is the third biggest superfamily of
order Lepidoptera following Noctuoidea and Geometroidea.
And Pyraloidea, consisting of Pyralidae and Crambidae families,
has about 16.000 species worldwide. In Turkey, it is
represented by 651 species. So far, 13 pyraloid species have
been recorded in Şanlıurfa. According to literature, Prochoristis
rupicapralis is known only in Amasya province while the others
are known as following: Faveria dionysia in Adana and Aydın,
Myelois quadripunctella in Hatay and Kahramanmaraş,
Parapoynx affinialis in Adana and Kahramanmaraş, Psorosa
nucleolella in Kayseri and Iğdır, Susia uberalis in Manisa and
Mardin. Whit this study, it is aimed to contribute the Pyraloidea
fauna of Şanlıurfa.
Material and Methods: This study was carried out between
2008-2015 in Ceylanpınar, Şanlıurfa. Samples had been
collected with the help of trap lighting and indoor-outdoor
lighting of houses. The collected samples were put into the jar
with ethyl acetate. Later on, they were labeled still after
needling them by the use of standard insect needles and
stretched into museum material. The samples were diagnosed
using the related literature. Also, genital preparations are
prepared according to Robinson in order to help in diagnosing
some species.
Results: With this study, 29 species of Acentropinae (1),
Crambinae (3), Cybalomiinae (3), Glaphyriinae (1), Odontiinae
(2), Phycitinae (13), Pyralinae (1), Pyraustinae (1) and
Spilomelinae (4) subfamilies of Pyraloidea superfamily have
been determined in Ceylanpınar district.
Conclusion and Discussion: The 29 determined species in
Ceylanpınar are the new records for the Pyraloidea fauna of
Şanlıurfa. Of these, Prochoristis rupicapralis species is the
second record while Faveria dionysia, Myelois quadripunctella,
Parapoynx affinialis, Psorosa nucleolella and Susia uberalis are
the third records of Pyraloidea fauna for Turkey.
Keywords: Şanlıurfa, Ceylanpınar, Pyraloidea, fauna
Kesran AKIN1
1
Bitlis Eren Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bitlis
Giriş: Pyraloidea, Lepidoptera takımının Noctuoidea ve
Geometroidea’dan sonra en büyük üçüncü üst familyasıdır.
Pyralidae ve Crambidae olmak üzere iki familyadan oluşan
Pyraloidea üst familyasının dünya çapında yaklaşık 16.000 türü
bulunmaktadır. Türkiye’de ise 650 tür ile temsil edilmektedir.
Şanlıurfa ilinden şimdiye kadar 13 pyraloid türü tespit
edilmiştir. Literatür verilerine göre Prohoristis rupicapralis
Türkiye’den sadece Amasya ilinden bilinmekte olup, Faveria
dionysia Adana ve Aydın; Myelois quadripunctella Hatay ve
Kahramanmaraş;
Parapoynx
affinialis
Adana
ve
Kahramanmaraş; Psorosa nucleolella Kayseri ve Iğdır; Susia
uberalis Manisa ve Mardin illerinden bilinmektedir. Bu çalışma
ile Şanlıurfa Pyraloidea faunasına katkı sunulması
amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışma 2008 ila 2015 tarihleri
arasında Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde gerçekleştirilmiştir.
Örnekler ışık tuzağı yardımı ve gece ev lambalarına gelen
örneklerin toplanması sonucu elde edilmiştir. Toplanan
örnekler etil asetatlı kavanoza alındıktan sonra standart böcek
iğneleri ile iğnelenerek etiketlenmiş ve gerilerek müze
materyali haline getirilmiştir. Müze materyali haline getirilen
örneklerin ilgili literatürler kullanılarak teşhisleri yapılmıştır.
Ayrıca bazı türlerin teşhislerine yardımcı olması açısından, o
türlere ait genital preparatlar Robinson’a göre hazırlanmıştır.
Bulgular: Bu çalışma ile Ceylanpınar ilçesinden Pyraloidea üst
familyasının Acentropinae (1), Crambinae (3), Cybalomiinae (3),
Glaphyriinae (1), Odontiinae (2), Phycitinae (13), Pyralinae (1),
Pyraustinae (1) ve Spilomelinae (4) alt familyalarına ait toplam
29 tür tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Ceylanpınar ilçesinden tespit edilen 29 tür,
Şanlıurfa Pyraloidea faunası için yeni kayıttır. Bunlardan
Prohoristis rupicapralis türü Türkiye Pyraloidea faunası için
ikinci kayıt, Faveria dionysia, Myelois quadripunctella,
Parapoynx affinialis, Psorosa nucleolella ve Susia uberalis türleri
ise üçüncü kayıt niteliğindedir.
Anahtar Kelimeler: Şanlıurfa, Ceylanpınar, Pyraloidea, fauna
Page/ Sayfa 38
O 25
Determination Of Host Species Choice Of The Mosquito
Species (Dıptera: Culıcıdae) in Aras River Basin By Using
Reverse Line Blotting Method
Aras Havzası’ndaki Sivrisinek (Diptera: Culicidae) Türlerinin
Konak Tür Tercihlerinin Reverse Line Blotting Tekniği İle
Tespit Edilmesi
Hilal BEDİR1, Berna DEMİRCİ2, Zati VATANSEVER3
Hilal BEDİR1, Berna DEMİRCİ2, Zati VATANSEVER3
2
2
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü,
KARS
Parazitoloji ABD
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Fakültesi,Biyoloji Bölümü, KARS
Kafkas Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü,
KARS
Parazitoloji ABD
ABSTRACT
ÖZET
In natural systems, detection of host preferences of mosquito species
is import to clear up the ecological and evolutionary relationships
between patogen-vector-host and control of vector-borne diseases.
Despite the fact that the host preference in mosquitoes is genetical it
also shows flexibility due to availability and accessibility of host
species.
Giriş: Doğal sistemlerde sivrisineklerin konak tür tercihlerinin
belirlenmesi patojen-vektör-konak üçlüsü arasındaki karmaşık ekolojik
ve evrimsel ilişkilerin aydınlatılması ve vektör kaynaklı hastalıkların
kontrolünde önemlidir. Sivrisineklerde konak tercihinin genetik temelli
olmasına rağmen, konak türlerinin bulunabilirliğine ve ulaşılabilirliğine
göre bu konak tercih durumu esneklik gösterebilir.
In this project we aimed determination of host preference of the
mosquito species of Aras Valley via blood meal analysis using the
Polimerase Chain Reaction (PCR) based Reverse Line Blotting method.
The proposed study aimed the determination of host preference of
mosquitoe species in this location is done for the first time. DNA,
extracted from blood fed mosquiotes collected from the field, were
subjected to PCR with biotine labelled universal primers that amplify
the 344 base pair cytochrome b gene region. Bloodmeal sources
identified from 916 mosquitoes representing 7 different species by
Reverse Line Blotting (RLB).
Gereçler ve Yöntemler: Bu tez çalışması 2012-2013 yılları arasında
sivrisinek üreme dönemlerinde, Aras Havzası’ndan örneklenmiş
sivrisinek türlerinin konak tür tercihlerinin Polimeraz Zincir Reaksiyonu
(PZR) temelli, Reverse Line Blotting (RLB) yöntemi kullanılarak tespit
edilmesi amaçlanmıştır. Konak tercihinin belirlenmesine yönelik bu
çalışma, Aras Havzası’ndan toplanan sivrisineklerle ilk kez yapılmıştır.
Toplanan kan emmiş dişi sivrisineklerin abdomeninden elde edilen
DNA'lara, omurgalıların 344 baz çiftlik sitokrom b bölgelerini amplifiye
eden biotin ile işaretlenmiş genel primerler ile PZR yapılmıştır. PZR
sonucu pozitiflik veren 7 farklı sivrisinek türünden toplam 916 bireyin
konak tercihleri Reverse Line Blotting (RLB) yöntemi ile tespit
edilmiştir.
According to the Reverse Line Blotting (RLB) hybridization results of
654 polymerase chain reaction positive individuals, it was observed
that 323 (%49,4) of the mosquitoes fed on single hosts. From these
single hosts, it was determined that 219 (%68) fed on human, 97
(%30,1) fed on cow, 5 (%1,5) fed on sheep, 1 (%0,3) fed on equus and
1 (0,3) fed on pigeon. It was determined that other 331 (%50,6)
individiuals prefered fed on multiple hosts and 290 (%44,3) of them
took double, 30 (%4,6) of them took triple, 10 (%1,6) of them took
quadruple and 1 (%0,15) them took quintette blood meal.
In this study it was shown that blood feeding habits of mosquitoes on
human is quite high in this area and therefore, this may cause a high
risk for transmission and spread of the mosquito-borne pathogens to
humans. This may be the consequence of humans not taking any
precaution to avoid or to reduce the contact with mosquitoes. As a
result, this study shows the urgent requirement of investigating
mosquito-borne diseases in this area.
Key words: Vector borne diseases, Aras River Basin, mosquitoes, host
species choice, Reverse Line Blotting
Thanks: This thesis is supported by TUBITAK project with 114Z011
number.
Bulgular: PZR-RLB hibridizasyon analizlerine göre, pozitif sonuç veren
654 bireyin 323 (%49,4)’ünün tek konak üzerinden beslendiği
bulunmuştur. Tek konak üzerinden beslenen sivrisineklerin 219 (%68)
tanesininin insan, 97 (%30,1) tanesinin sığır, 5 (%1,5) tanesinin koyun,
1 (%0,3) tanesinin at ve 1 (%0,3) tanesinin güvercin konakları
üzerinden beslendiğini tespit edilmiştir. Diğer 331 (%50,6) bireyin
karışık beslendiği, 290 (%44,3) tanesinin iki, 30 (%4,6) tanesinin üç, 10
(%1,6) tanesinin dört ve 1 (%0,15) tanesinin de beş konak türü
üzerinden beslendikleri belirlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışma ile alanda bulunan sivrisineklerin insan
üzerinden beslenme oranlarının oldukça fazla olduğu, bu durumun
sivrisinek kaynaklı patojenlerin bulaşım ve yayılımında ciddi
problemlere neden olabileceği öngörülmektedir. Alanda sivrisinek
kaynaklı hastalık bulaşımından kaçınmak ya da azaltmak için herhangi
bir koruyucu önlem alınmaması bu sonucu doğurmaktadır. Çalışma
sonucu olarak alanda sivrisinek kaynaklı hastalıkların araştırılmasının
aciliyeti gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Vektör kaynaklı hastalıklar, Aras Havzası,
sivrisinekler, konak tür seçimi, Reverse Line Blotting
Teşekkür: Bu tez çalışması 114Z011 numaralı proje ile TÜBİTAK
tarafından desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 39
O 26
The Effect on Sialic Acid, Malondialdehyde and Nitric Oxide
Levels of Chlorpyrifos-Ethyl Treatment
in Cyprinus carpio (L. 1758)
Haci Ahmet DEVECİ1, İnan KAYA2, Gökhan NUR1,
Abdulsamed KÜKÜRT3
Islahiye Vocational School of Higher Education, Gaziantep University,
Gaziantep-TURKEY
2
Department of Biology, Faculty of Arts and Sciences, Kafkas University, KarsTURKEY
3
Department of Biochemistry, Faculty of Veterinary Medicine, Kafkas
University, Kars-TORKEY
[email protected]
Introduction: Pesticides are a potential hazard to aquatic life.
Because these chemicals mix to aquatic ecosystems during
their use in agriculture and constitute toxic effects in
organisms. Chlorpyrifos-ethyl (CPF) is an organophosphate
pesticide that is widely used in agriculture, forestry and
gardening against pests and is frequently exposed living
organisms. In this study, it was aimed to investigate the effects
of CPF on the fish in order to understand the biochemical
changes related to total sialic acid (TSA), malondialdehyde
(MDA) and nitric oxide (NO) levels.
Material and Methods: In our study, 27 Cyprinus carpio (L.
1758) was used from Çıldır lake. The fish transported to
laboratory was kept in the fish tanks (17-20 ° C and normal
photoperiod) for adaptation to the new environment for 7
days. Then the fish were divided into 3 groups (control, 0.04
mg/L and 0.08 mg/L CPF groups). Blood samples were collected
from the fish at the end of the 10 days application and
separated their serum. The serum TSA, MDA and NO levels
were measured using spectrophotometric methods.
Results: The levels of MDA, TSA and NO of CPF groups (0.040
and 0.080 mg/L) compared to the control group were
significantly higher when evaluated biochemical parameters in
blood samples (P< 0.05, P< 0.05, P< 0.01).
Discussion and Conclusion: Chlorpyrifos-ethyl application
caused an increase in the TSA, MDA and NO levels in fish. It was
concluded that increased MDA and NO levels could be related
to higher levels of reactive oxygen substances, higher levels of
the TSA could be due to the increase in sialic acid secretion in
the cell membrane surface due to oxidative tissue damage in
the blood. Also, the findings of the study must be supported
with pathologically advanced researches.
Cyprinus
1
1
Anahtar
Kelimeler:
Chlorpyrifos,
malondialdehyde, sialic acid, nitric oxide
Cyprinus carpio (L. 1758)’da Klorprifos-Etil Uygulamasının
Sialik Asit, Malondialdehit ve Nitrik Oksit Düzeylerine Etkisi
carpio,
Gaziantep Üniversitesi, İslahiye Meslek Yüksekokulu, Veterinerlik Bölümü,
Gaziantep
2
Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars
3
Kafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Biyokimya A.D, Kars
[email protected]
Giriş: Pestisitler, sucul yaşam için potansiyel bir tehlike arz
etmektedir. Çünkü bu kimyasallar tarım alanındaki kullanımları
sırasında sucul ekosisteme karışarak canlılarda toksik etki
meydana getirmektedirler. Klorprifos-etil (CPF) tarım, orman ve
bahçe zararlılarına karşı yaygın bir şekilde kullanılan, canlı
organizmaların sıkça maruz kaldığı organofosfatlı bir pestisittir.
Bu çalışmada tarım alanında yaygın bir şekilde kullanılan ve
canlılar üzerinde oldukça toksik etkili olan CPF’nin balıklar
üzerinde meydana getirebileceği biyokimyasal değişikliklerin
anlaşılabilmesi için total sialik asit (TSA), malondialdehit (MDA)
ve nitrik oksit (NO) düzeylerinin araştırılması amaçlandı.
Gereç-Yöntemler: Bu çalışmada Çıldır Gölü’nden tutulan 27
adet Cyprinus carpio (L. 1758) kullanıldı. Balıkların laboratuvara
nakli sağlanarak 7 gün boyunca tanklarda (17-20°C ve normal
fotoperiyod) yeni ortama adaptasyonları sağlandı. Daha sonra
balıklar kontrol grubu, 0.04 mg/L CPF grubu ve 0.08 mg/L CPF
grubu olmak üzere 3 gruba ayrıldı. 10 günlük uygulama sonunda
balıklardan kan örnekleri alındı ve serumları ayrıldı. Elde edilen
serum örneklerinde TSA, MDA ve NO düzeyleri
spektrofotometrik methotlar ile ölçüldü.
Bulgular: Yaşam ortamlarına 0.040 ve 0.080 mg/L CPF eklenen
balıklar ile CPF eklenmeyen kontrol grubu balıklardan 10 gün
sonra alınan kan örneklerinde oluşan biyokimyasal
parametreler değerlendirildiğinde kontrol grubuna kıyasla CPF
gruplarında (0.040 ve 0.080 mg/L) MDA, TSA ve NO düzeylerinin
anlamlı derecede yükseldiği (p<0.05, p<0.05, p<0.01) tespit
edildi.
Tartışma ve Sonuç: Klorprifos-etil uygulaması balıklarda MDA,
NO ve TSA düzeylerinde artışa neden olmuştur. Artan MDA ve
NO düzeyleri reaktif oksijen maddelerinin, artan TSA
düzeylerinin ise oksidatif doku hasarına bağlı olarak hücre
membran yüzeyindeki sialik asit sekresyonunun artmasından
kaynaklanabileceği kanısına varıldı. Çalışmada elde edilen
bulguların
patolojik
bakımdan
ileri
araştırmalarla
desteklenmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Klorprifos-etil,
malondialdehit, sialik asit, nitrik oksit
Cyprinus
Page/ Sayfa 40
carpio,
O 27
Classification of Some Plant Species According to Grime's
Strategies in an Alpine Community of Eğribel Pass in Giresun
Mountains
Acknowledgement: This study was supported by Giresun University,
Scientific Research Projects Unit. Project Code: 250414/79.
Rena HÜSEYİNOĞLU*
Giresun Dağları Eğribel Geçidi Alpin Bölgesi’ndeki Bazı Bitki
Türlerinin Grime Stratejilerine Göre Sınıflandırılması
*Giresun University, Sebinkarahisar School of Applied Diciplines, GiresunTurkey
[email protected]
Rena HÜSEYİNOĞLU*
*Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu-Giresun
[email protected]
Introduction: Grime’s three-strategy type model explains adaptation
of plant species in relation to competition, stress and disturbance and
attempts to classify of plant species within a functional context. The
CSR model classifies plant species based on adaptive strategies in
dealing with two groups of external environmental factors. The first
group of external factors is defined as stress, whereas the second
group of these factors is named as disturbance. Stress and disturbance
factors cause partial or total destruction of the plant biomass.
Although Grime's CSR model is accepted as a confident approach to
the classification of plant species according to functional features in
the world, there are few studies of the general applicability of this
model in Turkey. The aim of this study is to classify of some plant
species according to Grime's strategies in the alpine belt and to reveal
responds of these plant species to grazing factor.
Materials and Methods: In this study, Grime's CSR strategies were
determined for 90 herbaceous plant species collected from fifty
sample plots in the alpine belt (2000-2500m) of Eğribel Pass in Giresun
Mountains. Calculations of CSR coordinates were performed for the
90 study species, following the method of Hodgson et al. (1999), using
the following plant characteristics: canopy height, leaf dry matter
content, flowering period, flowering start, leaf dry weight, lateral
spread and specific leaf area. After determining seven predictor
variables (six predictor variables for graminoids) for each species,
these variables were entered into spreadsheets and established
strategies were assessed by automatic data transformation.
Results: A few of the studied species (only six species) represented
primary established strategies. Two of these species exhibited
competitor (C) strategy whereas another four species were allocated
into the stress-tolerator (S) strategy. Almost all species in the study
area were allocated into nine different secondary or transient Grime's
strategies (CR, SC, S/SC, C/SC, SC/CSR, C/CSR, C/SR, C/CR and R/CR).
Discussion: Almost all species in the study area were allocated into
nine different secondary or transient Grime's strategies and this
suggests that plants were exposed to more than one pressure factor.
Some of these secondary or transient strategies (SC, S/SC, and SC/CSR)
have a large proportion stress-tolerator strategy (S), whereas quite a
higher number of plant species exhibited CR, C/SC, R/CR and C/CR
strategies having strong competition and ruderalism extents.
Disturbance factors in the study area lead to a change in the ecological
strategies of plant species.
Giriş: Bitkilerin fonksiyonel olarak sınıflandırılmasında kullanılan
Grime'nin üçlü C-S-R sınıflandırma sistemi, türlerin rekabete, strese ve
tahribata karşı adaptasyonunu açıklar. C-S-R sisteminde baskılayıcı
özellikteki çevresel faktörlerin iki grubu ele alınarak türlerin
sınıflandırılması yapılmaktadır. İlk grupta yer alan faktörler "stres",
ikinci grupta yer alan faktörler ise "tahribat" olarak adlandırılmaktadır.
Bu faktörlerden her hangi birisi meydana geldikten sonra bitkinin canlı
biyoması kısmen veya tamamen zarar görmektedir Bitkilerin
fonksiyonel olarak sınıflandırılması, son yıllarda dünyada tercih edilen
bir yöntem olmasına rağmen Türkiye'de bu konuda sayılı çalışma
mevcuttur. Bu çalışmadaki amacımız alpin kuşakta yayılış gösteren bazı
bitki türlerini Grime stratejilerine göre sınıflandırarak türlerin otlatma
baskısına karşı gösterdikleri tepkileri ortaya koymaktadır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada, Giresun Dağları Eğribel Geçidi
alpin bölgesindeki (2000-2500m) elli örnek parselden toplanan doksan
bitki türünün stratejileri belirlenmiştir. Türlerde kanopi yüksekliği,
yaprak kuru madde miktarı, çiçeklenme periyodu, çiçeklenme
başlangıcı, lateral yayılma, yaprak kuru ağırlığı ve spesifik yaprak alanı
gibi yedi parametrenin ölçümü yapılmış ve Hodgson ve Grime'nin
geliştirdiği paket program kullanılarak strateji tipleri belirlenmiştir.
Bulgular: Çalışma alanındaki çok az sayıda bitki türü (sadece altı tür)
primer strateji grubuna dahil olmuştur. Bunlardan ikisi rekabetçi (C),
diğer dört tür ise strese-toleranslı (S) strateji göstermektedir. Diğer
seksen dört tür sekonder veya geçiş stratejileri (CR, SC, S/SC, C/SC,
SC/CSR, C/CSR, C/SR, C/CR ve R/CR) sergilemektedir.
Sonuç ve Tartışma: Sonuç olarak otlatmanın orta düzeyde olduğu
çalışma alanında birçok tür sekonder S stratejileri göstermektedir.
Diğer taraftan alanda otlatmanın etkisiyle CR stratejisine sahip olan tür
sayısı da hayli fazladır. Bulgulara göre tahribat faktörlerinin türlerin
stratejilerini değiştirdiği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Alpin kommunite, Grime stratejileri, Rekabet,
Stres, Tahribat
Teşekkür: Bu çalışma 250414-79 nolu Giresun Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projesi tarafından desteklenmiştir.
Key Words: Alpine community, Grime's strategies, Competition,
Stress, Disturbance.
Page/ Sayfa 41
O 28
Local Ayas Tomato Seed Collection and Preservation in
Ankara
Rukiye MURAT DURAN Kürşad ÖZBEK, Nurgül SARI, Akın ARAS
Fıeld Crops Central Research Instıtute, Ankara
corresponding author e-mail: [email protected]
Introduction: The increase in population in the world, the rapid
development of technology, changes in agricultural production
systems, the misuse of resources, climatic changes and
destruction of natural areas are reasons for rapid decrease of
genetic resources and local varieties and extinction of plant
species. For this reason genetic resources and local varieties
should be collected and preserved; morphological and
molecular characterization should be done so that they can be
used in future breeding programs. Local seeds, farmers'
varieties or village populations are gaining importance day by
day all over the world. Since local varieties are in the population
structure ,not genetically pure, they will be better adapted to
local conditions in many respects. In addition, these local
varieties well adapted to the conditions prevailing in the region
where they are produced for thousands of years. Local
populations are rich gene resources and can be used in the
acquisition of new genotypes suited to organic production. The
objective of the study is collecting and preserving of local Ayaş
tomato seeds, which is grown in villages of Ayaş county of
Ankara province and under threat of extinction. For this
purpose, non-governmental organizations, working on the local
Ayaş tomato, local authorities and farmers who grows local
Ayaş variety were interviewed.
Materials and Methods: The material of this Project is seeds of
tomatoes which is locally grown in Ayaş province of Ankara.
Seeds which are declared as local Ayas tomato seeds were
collected. Information regarding seed samples (date, location,
information about the producer, problems encountered in the
production of these local varieties) are recorded to collection
form.
Results: Two villages were identified where intensive vegetable
farming has been practising based on information given by
Agricultural Directorate of Ayaş district, after that agricultural
advisors of these villages were contacted, in 2013. Akkaya and
Ilıca villages were visited together with agricultural advisors;
seeds of 7 different tomatoes, 4 pepper, 1 watermelon were
collected from farmers based on their decleration that those
varieties are local variety. In 2014, Akdere and Danisment
villages of Nallıhan district were visited; two samples of
tomatoe, 2 watermelon, 1 melon and 1 bean seed samples
were collected, declared as local varieties, from two farmers.
Survey questionnaries filled in with farmers who supplied
seeds. In 2015, field surveys were continued; villages of Sinanlı,
Oltan, İlhan ad Bayram also Fethiye village from Kazan district
were visited. 16 tomato, 1 pepper, 1 pumpkin and 1
watermelon seed samples have been taken from farmers who
declared that those seeds are local varieties. Some of samples
were collected as seed on the other hand fruit samples were
also collected from field; seeds were threshed and dried later
at the laboratory.
Results and Discussion: Throughout the project; 25 different
tomato seed samples which has been declared to be local
variety were collected. In addition seed samples of other local
varieties, that are in the hand of farmers and has been
cultivated for many years, were collected; 5 pepper, 4 unit
watermelon, seeds from melon-bean-eggplant and pumpkin
(one sample for each). According to study results hybrid
commercial seeds became more dominant in the region.
Farmers declared that formerly many local vegetable seeds had
been planting but they already became extinct that they could
not find even for their own consumption. Ayaş tomato seeds
collected through project subjected firstly germination test,
dried (moisture content is reduced to 6%) and packaged in
aluminium foil. These samples are maintained at Turkey Seed
Geenbank as base and active material (-18 ° C and + 5 ° C)
according to their quantity.
Keywords: Local vairety, Ayaş tomato, geenbank.
Ankara İlinde Yerel Ayaş Domates Tohumunun
Toplanması ve Muhafazası
Rukiye MURAT DURAN, Kürşad ÖZBEK, Nurgül SARI, Akın ARAS
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara
Giriş: Dünyada nüfusun artması, teknolojinin hızla gelişmesi,
tarımsal üretim sistemlerindeki değişimler, kaynakların bilinçsiz
ve yanlış kullanımı, iklimsel değişiklikler, doğal alanların tahrip
edilmesi gibi nedenlerle genetik kaynaklar ve yerel çeşitler hızla
azalmakta, bitki türleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya
kalmaktadır. Bu nedenle yerel çeşitlerin ve genetik kaynakların
gelecekte ıslah çalışmalarında kullanılabilmesi için toplanması,
korunması ve hem morfolojik hem de moleküler düzeyde tespit
edilmesi gerekmektedir. Yerel tohumlar, köy çeşitleri veya köy
populasyonları bütün dünyada her geçen gün büyük bir önem
kazanmaktadır. Çünkü populasyon niteliğindeki yerel çeşitler
birçok açıdan bölgesel koşullara iyi adapte olabilecek
yapıdadırlar. Ayrıca bu çeşitler, orijini olmasa dahi
yetiştirildikleri yörede yüzlerce hatta bazen binlerce yıldır
üretildikleri için yörenin hâkim koşullarına son derece iyi uyum
sağlamışlardır. Yerel populasyonlar bu açıdan zengin gen
kaynakları olup, organik üretime uygun yeni genotiplerin elde
edilmesinde kullanılabilecek başlangıç materyalleridir. Bu
çalışmada Ankara İlinde sebzeciliğin yoğun olarak yapıldığı Ayaş
ilçesinin köylerinde kaybolmaya yüz tutmuş yerel Ayaş domates
tohumunun toplanması ve gen bankasında muhafazası
amaçlanmıştır. Bu amaçla yerel Ayaş domatesi konusunda
çalışılan sivil toplum örgütleri ve mahalli idarelerden bilgi
Page/ Sayfa 42
alınarak yerel ayaş domatesinin yoğun olarak üretiminin
yapıldığı köylere gidilerek çiftçilerle görüşülmüştür.
Gereçler ve Yöntemler: Bu projenin materyalini, Ankara İli,
Ayaş ilçesinde yetiştiriciliği yapılan yerel Ayaş domatesine ait
tohumları oluşturmuştur. Yapılan arazi çalışması ile Yerel Ayaş
domates tohumu olduğu beyan edilen tohumlar toplanmıştır.
Tohum örneklerine ait bilgiler (tarih, lokasyon, üreticiye ait
bilgiler, yerel çeşitlerle ilgili veriler ve bu tohumların üretiminde
karşılaşılan sorunlar) toplama formlarına işlenmiştir.
Bulgular: Projenin 2013 yılına ait çalışmaları sırasında Ayaş İlçe
Müdürlüğü ile yapılan görüşmeler sonucunda; sebze
yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı 2 adet köy belirlenmiş ve
bu köylerin tarım danışmanları ile irtibata geçilmiştir. Akkaya ve
Ilıca köylerinde Tarım danışmanları ile beraber yapılan arazi
çalışmalarında yetiştiricilerin ellerinde bulunan ve yerel çeşit
olduğunu beyan ettikleri 7 adet domates, 4 adet biber ve 1 adet
karpuz tohumu alınmış; örneklere ait canlılık testleri yapılmıştır.
2014 yılında sebze yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı
Nallıhan ilçesi Akdere ve Danişment köylerine gidilmiştir. Bu
ziyaretler sonucunda, 2 farklı çiftçiden domates tohumu ile
yerel çeşit olduğu beyan edilen 2 adet karpuz, 1 adet kavun ve
1 adet fasulye tohumu da alınmıştır. Tohumların temin edildiği
çiftçilerle anket çalışması yapılmıştır. Projenin son yılı olan 2015
yılında arazi çalışmalarına devam edilmiş olup; değişik
tarihlerde Sinanlı, Oltan, İlhan ve Bayram köylerine ve Kazan’ın
Fethiye köyüne ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Adı geçen
köylerde çiftçilerle görüşülerek yerel çeşit olduğunu beyan
ettikleri 16 adet domates, 1 adet biber, 1 adet bal kabağı ve 1
adet karpuz tohum örnekleri alınmıştır. Bu örneklerden bazıları
tohum şeklindeyken bazıları ise tarla veya bahçeden ürün
olarak alınmış olup; tarafımızca tohumları çıkarılarak
kurutulmuştur.
Sonuç ve Tartışma: Ankara ilinde yerel Ayaş domates
tohumunun
toplanması
ve
muhafazası
projesinin
başlangıcından bitimine kadar geçen süre içerisinde; yerel
olduğu beyan edilmiş olan 25 adet domates tohum örneği
toplanmıştır. Bunun yanı sıra çiftçilerin elinde bulunan ve
yıllardan beri üretimini yaptıkları biber tohumundan 5 adet,
karpuz tohumundan 4adet, kavun-fasulye-patlıcan ve bal
kabağı tohumlarından 1’er adet olmak üzere diğer yerel
çeşitlere ait örneklerde alınmıştır. Yörede hibrit ve ticari
tohumların şu anda daha fazla rağbet gördüğünü, domatesle
beraber daha önceden birçok yerel sebze tohumunun ekildiğini
ancak bunların zamanla kaybolduğunu, kendi tüketimleri için
bile bulamadıklarını beyan etmişlerdir. Survey çalışmalarının
sonucunda toplanan yerel Ayaş domates tohumu Türkiye
Tohum Gen Bankası’nda muhafazaya alınmak amacıyla
öncelikle çimlendirme testine tabi tutulmuş, kurutulmuş (nem
oranı % 6’ya düşürülerek) alüminyum folyolarda miktalarına
göre baz ve aktif materyal olarak ( -18°C ve +5 °C ) muhafazaya
alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yerel çeşit, Ayaş domatesi, Gen bankası.
Page/ Sayfa 43
O 29
Şeyhsadi (Amasya) Yöresinde Yetişen Makromantarlar
Hakan IŞIK2, İbrahim TÜRKEKUL1, Ömer Faruk TÜRKEKUL1
1
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Tokat,
2
Sosyal Bilimler Lisesi, Tokat.
Giriş: Çalışma, Şeyhsadi (Amasya) yöresine ait lokalitelerden
2014 ve 2015 yılları arasında arazi çalışmaları sırasında toplanan
makrofungus örnekleri üzerinde yapılmıştır. Literatür ve
laboratuar
çalışmaları
sonucunda
Ascomycetes
ve
Basidiomycetes sınıfından 22 familyaya ait 74 takson teşhis
edilmiştir. Morchella conica, M. elata, M. esculenta ve M.
vulgaris türlerinin, bölgede doğal ortamdan toplanarak ticareti
yapılmaktadır.
Gereçler ve Yöntemler: Makromantarların toplanması
esnasında genç ve olgun üreme organlarından zedelenmemiş
olanların seçilmesine özen gösterilmiştir. Habitat özellikleri,
bitkilerle varsa komşuluk durumları gibi özellikleri not edilip
koleksiyon numaraları verilmiştir. Doğal ortamda mantarların
resimlerinin çekimi esnasında morfolojik özellikleri mümkün
olduğu kadar fotoğraflarda gösterilmeye çalışılmıştır.
Laboratuvara getirilen örneklerden spor izi elde edildikten
sonra uygun bir şekilde kurutulup fungaryum numaraları
verilerek polietilen poşetlere konulmuştur. Teşhisi yapılmış
örnekler Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Biyoloji Bölümü kişisel fungaryumda saklanmaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Araştırma alanında toplanan ve taksonomik
çalışmalar sonucunda tür düzeyinde teşhisleri yapılan
makromantarlar ilgili literatür yardımıyla sistematik sıraya
konmuştur. Arazi ve laboratuar çalışmaları sonucunda
Ascomycetes ve Basidiomycetes sınıfından 22 familyaya ait74
takson tesbit edilmiştir. Doğal ortamlardan toplanan; Morchella
conica, M. elata, M. esculenta ve M. vulgaris türlerinin ticareti
yapılarak yöre halkına ekonomik katkı sağlamaktadır.
Anahtar Sözcükler: Biyoçeşitlilik, makrofunguslar, Amasya,
Türkiye
Page/ Sayfa 44
O 30
Sivas İli Sphecidae Türleri Üzerine Araştırmalar
Yaşar GÜLMEZ1, Güray Tayyar ŞİMŞEK2
1
Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Taşlıçiftlik/Tokat [email protected]
2
Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı
Taşlıçiftlik/Tokat
Giriş: Sivas il sınırları içinde kalan bölgede Sphecidae (Insecta:
Hymenoptera) familyasına ait yabanarısı türlerinin erginlerinin
doğal habitatlarından toplanması ve tür teşhislerinin yapılması
amaçlanmıştır. Çeşitli böcek ve örümcekleri sokarak felç edip,
larvalarına besin olarak hazırlayan Sphecidae türleri avladıkları
organizmaların populasyonlarını sınırlayarak ekolojik dengenin
korunmasına katkıda bulunmaktadırlar.
Gereçler ve Yöntemler: Bölgenin farklı habitat ve yüksekliklere
sahip doğal yaşam ortamlarından Sphecidae familyasına ait
böcek örnekleri gündüz, atrapla yakalanmış ve öldürüldükten
sonra habitat bilgileri içeren etiketlerle etiketlenerek
laboratuvara getirilmiştir. Standart müze materyali şeklinde
hazırlanan örneklerin tür düzeyinde teşhisleri Gaziosmanpaşa
Üniversitesi, Biyoloji Bölümündeki Entomoloji Araştırma
Laboratuvarında literatür yardımı ile yapılmış, karşılaştırma
materyalleri ile teşhisler doğrulanmıştır.
Bulgular: Çalışmada, Sphecidae familyasına ait 19 türün teşhisi
yapılmıştır. Bu türlerden 11 tanesinin Sivas ili faunası için yeni
kayıt olduğu belirlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Sivas ili Sphecidae faunası için bilinen tür
sayısı, bu çalışma ile 11’den 22’ye çıkmıştır. Sivas ili geniş bir
alanı kaplayan ve çok çeşitli habitatları içeren ülkemizin önemli
doğa alanlarından biridir. Bu çalışmada bölgenin biyolojik
zenginliklerinin tespitine katkı sağlanmıştır. Ancak mevsim
şartlarının uygun olmaması, her habitata ulaşılamamış olması
veya çalışmanın böceklerin aktif olduğu döneme rastlamamış
olması gibi çeşitli nedenlerle gözden kaçırılmış türlerin olma
ihtimali yüksektir. Bu nedenle daha kapsamlı çalışmalarla tür
sayısının artacağı tahmin edilmektedir.
Anahtar kelimeler: Hymenoptera, Sphecidae, Sivas, fauna
Teşekkür: Bu çalışma Gaziosmanpaşa Üniversitesi tarafından
2012/130 nolu proje olarak desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 45
O 31
Secondary Metabolites Mixture Effects on Feeding
Preference and Larval Growth of Hyphantria cunea
Hyphantria cunea’nın Besin Tüketimi ve Gelişiminde
Sekonder Madde Karışımlarının Etkisi
Nurver ALTUN1
Nurver ALTUN1
1
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
Rize, [email protected]
Introduction: Hyphantria cunea Drury (Lepidoptera: Arctiidae) is a
poliphagous herbivore and feed on more than 600 plant species
(Firidin, 2003). Secondary metabolites have a important role on
herbivore’s feeding preference with plant quality. The effect of
nicotine and tannic acid were investigated on food consumption of
H. cunea separately by Yanar (2007). The effect of gallic acid, tannic
acid and paracumaric acid on food consumption of H. cunea were
investigated by Yanar ve Topkara (2014). In this study, the effect of
tannic acid and nicotine mixture on growth of H. cunea larvae were
aimed.
Material and Method: H. cunea larvae were collected in Çarşamba
location in Samsun Province in Turkey in 2012 and were brougt to
the laboratory. The caterpillars were fed on a agar based artificial
diet originally designed by Yamamoto (1969) until the final instar.
Immediately upon molting to the final instar, the individuals were
weighed in 0.0001 mg sensitive scale; then each one was placed
singly into a plastic cup with a cover. Larvae weight, residual food
and given food were weighed every other day until the pupae.
Pupae were dried at 0C 50 in the drying-oven. Thus dry pupae
weight were calculated. In this study, Eight groups were set up in
feeding experiments. Groups were identified to adding secondary
metabolite to control food and named is respectively: A (no
secondary metabolite), T (5 % tannic acid), N1 (0.125 % nicotine),
N2 (0.25 % nicotine), N3 (0.5 % nicotine), T- N1, T-N2 and T-N3.
Results: It were determined that consumption amount (mg) and
dry pupal weight (mg) of individuals at different synthetic foods are
as below: Control food (254, 38 ± 3,49; 44,25 ± 2,91), T (187,79 ±
2,59; 27,14 ± 2,32), N1 (324,39 ± 3,49; 44,44 ± 2,93), N2 ( 249,72 ±
2,57; 43,00 ± 1,89), N3 ( 256,54 ± 2,86; 48,00 ± 2,02), T-N1 (515,22
± 2,76; 35,06 ± 2,24), T-N2 ( 68,38 ± 2,15; 22,96 ± 1,70), T-N3 ( 91,66
± 1,91; 23,86 ± 2,00).
Discussion: Consumption amount were decreased with adding
tannic acid and nicotine-tannic acid mixture to control food. Dried
pupae weight were increased with adding nicotine to control food.
Dried pupa weight were decreased with adding tannic acid and
nicotine mixture to control food. Our results are supported Yanar
(2007)’s studies results with H. cunea. But, Yanar (2007)
researched that nicotine and tannic acid effects on feeding
preference of H. cunea separately. So, our study is original.
Key words: Hyphantria cunea, Tannic acid, Nicotine, Secondary
metabolite mixture, Feeding preference
Acknowledgement: This work was supported by Research Fund of
the
Recep
Tayyip
Erdogan
University.
Project
Number:2011.102.03.5
1
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
Rize, [email protected]
Giriş: Hyphantria cunea Drury (Lepidoptera: Arctiidae) 600’den
fazla bitki türüyle beslenen ileri derecede polifaj bir zararlıdır
(firidin, 2003). Herbivorların besin tercihinde bitki kalitesiyle
birlikte sekonder maddelerin önemli bir rolü vardır. Yanar (2007),
H. cunea’nın besin tüketiminde nikotin ve tanik asidin etkisini ayrı
ayrı incelemiştir. Yanar ve Topkara (2014), H. cunea’nın besin
tüketiminde gallik asit, tanik asit ve parakumarik asidin etkisini
incelemişlerdir. Çalışmamızda ise tanik asidin %5’lik
konsantrasyonları ile bir alkoloid olan nikotinin %0,125-%0,25 ve
%0,5’lik konsantrasyonları ayrı ayrı ve karışım halinde larvaya
sunularak incelenmiştir. Bir tanik asit ile alkoloid karışımının birlikte
sunulmasından dolayı da özgünlük göstermektedir.
Gereç ve Yöntemler: H. cunea larvaları 2012 yılında SamsunÇarşamba ilçesinden konak bitkileri üzerinde beslenirlerken
toplanarak laboratuvara getirilmişlerdir. Larvalar Yamamoto
(1969)’dan modifiye edilerek yapy besinde beslenmiştir. Larvalar
son larva evresinde her besin grubunda 10 larva olacak şekilde tek
tek besleme kaplarına alınmışlardır. Gün aşırı yeni besin 0,0001 gr
hassasiyetli terazide tartılarak verilmiş, tüketilmeden kalan
besinler kurutulduktan sonra kuru ağırlıkları not edilmiştir. Bu
durum larvalar pup evresine erişinceye kadar devam etmiştir.
Pupalar, 50 0C sıcaklıktaki etüvde kurutularak pup kuru ağırlığı da
belirlenmiştir. Çalışmada %5 konsantrasyonda tanik asit (T), %
0,125-%0,25-%0,5 konsantrasyonlarda nikotin ihtiva eden
(sırasıyla N1, N2 ve N3) üç farklı besin ve sekonder madde
karışımlarını içeren T-N1, T-N2, T-N3 olmak üzere toplamda 8 farklı
besin tipi kullanılmıştır.
Bulgular: Farklı besinlerde beslenen larvaların son dönemdeki
tüketim miktarları ve kuru pupa ağırlıkları (mg) şu şekilde
belirlenmiştir. Kontrol besini (254, 38 ± 3,49; 44,25 ± 2,91), T
(187,79 ± 2,59; 27,14 ± 2,32), N1 (324,39 ± 3,49; 44,44 ± 2,93), N2 (
249,72 ± 2,57; 43,00 ± 1,89), N3 ( 256,54 ± 2,86; 48,00 ± 2,02),
T-N1 (515,22 ± 2,76; 35,06 ± 2,24), T-N2 ( 68,38 ± 2,15; 22,96 ± 1,70),
T-N3 ( 91,66 ± 1,91; 23,86 ± 2,00).
Sonuç ve Tartışma: Çalışma sonuçlarına göre tanik asit ilavesiyle ve
nikotin-tanik asit karışımlarının besine eklenmesiyle kuru pupa
ağırlıklarının azaldığı belirlenmiştir. Nikotin ilavesiyle ise pupa
ağırlığının arttığı tespit edilmiştir. Kontrol besinine karışım halinde
tanik asit ve nikotin ilavesiyle hem tüketim miktarının hem de kuru
pupa ağırlığının azaldığı tespit edilmiştir. Sadece tek bir sekonder
made ilavesiyle bulunan sonuçlar Yanar (2007)’ın sonuçlarıyla
uygunluk göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Hyphantria cunea, Tanik asit, Nikotin,
Sekonder madde karışımı, Beslenme tercihi
Teşekkür: Bu çalışma Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi BAP birimi
tarafından 2011.102.03.5 proje numarasıyla desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 46
O 32
Su Ürünleri Yetişticiliğine Alternatif Bir Model: Ekolojik Su
Ürünleri Yetiştiriciliği
Jale KORUN1
1
Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yetiştiricilik Bölümü Antalya
e-mail:[email protected]
Giriş
Su ürünleri yetiştiriciliği sucul hayvan ve bitkilerin kontrollü
koşullar altında kültürünün yapılmasıdır. Su ürünleri
yetiştiriciliği diğer tarım alanlarında olduğu gibi artan dünya
nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamaya yöneliktir. Karasal
alanlarda yapılan üretim dışında göller, nehirler ve denizlerde
de su ürünleri üretimi yapılmaktadır. Ekolojik su ürünleri
yetiştiriciliği su ürünleri yetiştiriciliğinin geliştirilmesi için
alternatif bir örnektir. Ekolojik su ürünleri yetiştiriciliği su
ortamında yapılan yetiştiricilik faaliyetlerini planlar, dizayn
eder, izler ve değerlendirir. Ekolojik su ürünleri yetiştiriciliği
yapılan işletmeler ‘su ürünleri ekosistemleri’ şeklinde
tanımlamak mümkündür. Bu çalışma ile hali hazırda yapılmakta
olan su ürünleri yetiştiriciliğine alternatif olarak ekolojik su
ürünleri yetiştiriciliği, prensipleri ve uygulaması hakkında bilgi
verilmesi amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler
Ekolojik su ürünleri yetiştiricilik sistemlerinde materyal olarak
farklı türler kullanılmaktadır. Bu yetiştiricilik sisteminde
polikültür yöntemi gereklidir. Ayrıca, diğer gıda amaçlı üretim
yapan sistemleri ile birlikte örneğin tarım ve balıkçılık entegre
edilebilir.
Bulgular
Ekolojik su ürünleri yetiştiriciliği alternatif bir model olmakla
birlikte, bazı ülkelerde örneğin Çin de 3000 yıldan bu yana
polikültür şeklinde yapılmaktadır. Havuzlarda diğer balık türleri
ile birlikte altı farklı sazan türünün de yetiştiriciliğinin yapıldığı
bildirilmiştir. Bu model de havuzlardan gelen bitki ve hayvan
atıkları karasal ürünleri gübrelemek amaçlı kullanılır. Periyodik
olarak havuzların taban kısımlarındaki balçık uzaklaştırılır ve
bitkisel ürünlerde gübre olarak kullanılır.
Sonuç ve Tartışma
Su ürünleri yetiştiriciliği uzun yıllardan bu yana yapılmakta olup
gün geçtikçe artış göstermektedir. Bununla birlikte, ekolojik su
ürünleri üretiminde herhangi bir atık ya da kirlenmenin
olmaması bu üretim modelini cazip hale getirerek su ürünleri
yetiştiriciliğine alternatif model olarak önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Su ürünleri, yetiştiricilik, ekolojik üretim
Page/ Sayfa 47
O 33
ENVIRONMENTAL EFFECTS OF AQUACULTURE
açığın kapatılması mümkün görülmemektedir. Bu açığın
kapatılmasında, kültür balıkçılığı önemli bir kaynaktır.
Timur DEMİR1; Volkan KIZAK2
1
2
Elazığ Aquaculture Research Institute, Elazığ.
Tunceli University Fisheries Faculty Aquaculture Department,
Tunceli.
[email protected]
ABSTRACT
Aquaculture has been one of the fastest growing sector
globally, after computer and mobile communications in 1990s.
Nowadays, global aquaculture production reached 70 million
metric tonnes which provides 43% of the annual production
(FAO, 2014). The rapid increase in sector and rising of intensive
production cause some problems for the coastal and marine
usage. Phosphorus and nitrogen effluents in aquaculture
facilities are the main factors affecting the environment. The
effects of these nutrients on environment depends on physical
and chemical features of fish feed, and applied feeding regime.
The total numbers of aquaculture facilities as marine and inland
(Dam, lake and pond) are 2377 that have around 479.000
metric tonnes production capacities per year in Turkey (TUİK,
2015).
Reduction of aquaculture impact on environment might be
provided by the right location choice, fish feed with high quality
and energy, optimal feeding regime, responsible facility
management, to avoid exceeding the carrying capacity of
environment, rotation, off-shore net cages and developing
poly-aquaculture.
Keywords: Aquaculture, Environmental Conditions, Fish Feed,
Phosphorus, Nitrogen.
AKUAKÜLTÜRÜN ÇEVRESEL ETKİLERİ
Timur DEMİR1; Volkan KIZAK2
1
Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Elazığ.
Tunceli Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Tunceli.
[email protected]
2
Giriş: Dünya nüfusu devamlı olarak bir artış göstermektedir. Bu
artış sürecine bağlı olarak, gıda ve hayvansal besin açığı da
artmaktadır. Bugün dünyada balıkçılık kaynakları üretimi 100
milyon tonun üzerinde olmasına rağmen, mevcut stoklar ile bu
Balık yetiştiriciliğinin kapasite artışının bir sonucu olarak su
ürünleri işletmelerinin çevreye bıraktıkları katı ve çözünmüş
atık miktarlarının artması kaçınılmazdır. Balık üretiminin
çevreye olan etkilerini açıklamak için bir biyosistem olarak
yetiştirme ortamının bilinmesi gerekmektedir (Yıldırım ve
Korkut, 2004; Tekinay, 2000; Cho ve ark., 1994).
Geleceğin sektörü olarak gösterilen su ürünleri yetiştiriciliği
ancak, sürdürülebilirlik için çevresel açıdan alınacak tedbirlerle,
su kaynaklarının korunması ve planlı kullanımı son derece
önemlidir.
Gereçler ve Yöntemler: Yetiştiricilik sahalarının su kalite
kontrolü 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’na ve 22223 sayılı Su
Ürünleri Yönetmeliği’ne göre Gıda Tarım ve Hayvancılık İl
Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Yetiştiricilik çalışmaları
başladıktan sonra belirli periyotlarla kafes alanlarından ve
zeminlerinden yapılacak örneklemeler ve analizlerle çevresel
etki kriterlerinin takip edilmesi, sürdürülebilir yetiştiricilik için
önemlidir.
Bulgular: Dünya su ürünleri yetiştiricilik miktarı 70 milyon ton
olup, Çin bu üretiminin yaklaşık % 59’unu karşılayan lider ülke
konumundadır. Avrupa Birliği’nin su ürünleri yetiştiricilik
miktarı ise 2.504.000 ton olup, küresel yetiştiricilikteki payı %
3,58 oranındadır. Türkiye’nin 2014 yılı üretimi 235 bin ton
olarak gerçekleşmiştir. Balık yetiştirme işletmelerinde, çevreyi
etkileyen azot ve fosforun çevreye yaptıkları etki, kullanılan
balık yeminin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve uygulanan
yemleme yönetimine bağlıdır. Bu etkileri açıklamak için bir
biyosistem
olarak
yetiştirme
ortamının
bilinmesi
gerekmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Yetiştiriciliğin çevresel etkilerinin
azaltılmasına yönelik çeşitli stratejiler mevcut olup, bunlar
yetiştiricilik sistemi, tür, entansiflik düzeyi ve çevreye bağlı
olarak değişecektir. Bu stratejilerin temel hedefi çevreye
salınan besin elementi miktarının azaltılmasıdır.
Bu amaçla:
1.
2.
3.
4.
5.
İyi yer seçimi
Kafeslerin yerleşimi
Yemler ve yemleme yönetimi iyileştirilebilir,
Besin elementi yükünü azaltmak amacıyla farklı türler
ile entegre kültür yapılabilir,
Sistemin kendini yenilemesi amacıyla nadas veya
münavebeli alan kullanımı uygulanabilir.
Page/ Sayfa 48
O 34
Global Climate Change and Forests
Küresel İklim Değişikliği ve Ormanlar
Murat SARGINCI1, Bülent TOPRAK1, Oktay YILDIZ1
1
Düzce University, Faculty of Forestry, Department of Forest Engineering,
Düzce
Corresponding author e-mail: [email protected].
Climate change has recently been one of the most important
discussion of civilizations. International studies about controlling
carbon emissions have been started for struggling with climate change
and global warming. Data about amount of greenhouse gases pools,
emissions from and sequestration to these pools is wanted from
governments according to frameworks of international agreements. It
is discussed that acceleration of global climate change is highly related
with greenhouse effect. Water vapor, carbon dioxide (CO2), methane
(CH4), carbon monoxide (CO), nitrous oxides (NOx), ozone (O3) and
chlorofluorocarbons (CFC) are important gases cause greenhouse
effect. But the most effective and the amount in the atmosphere
controllable by humanity one is CO2. That is why global C cycle has
been one of the most focused topic according to global climate change
scenarios.
While the concentration of CO2 at the atmosphere was about 280ppm
before 1750, it reached 398,3ppm in 2013 and has already passed
400ppm by the year 2014. Increase of fossil fuel consumption with
industrial revolution, land use changes by the pressure on natural
areas with rapid population growth (land use changes for agricultural
uses from forestlands, drying of wetlands, increases at soil tillage) and
cement production can be count for the reasons of this increase. For
example 1.1-1.7 Pg C is released to atmosphere annually by openings
from forestlands, tillage on grasslands and other land use changes.
Amount of CO2 on earth is well known and it is actively present in
ocean, fossil, atmosphere, biomass and soil pools but the problem is
stopping the increase of CO2 in atmosphere pool and storing some
amount of it to other pools.
2500 Pg (1015 g) C is stored in biomass and soil in forest ecosystems at
global scale. 60 Pg C is annually sequestrated to biomass pool by plants
net primary production at global scale. Additionally to decrease at
fossil fuel consumption for preventing global climate change,
conversion of biomass and soil pools from C source to C sink is at least
one of the most practical and effective method which can be directly
done by human activities. The most important part of the biomass
and soil pools where carbon stored in continental ecosystems is
present at forest areas. Furthermore turnover time of C biomass pools
created by long lived trees and untreated soil C pools in forest areas is
much longer than agricultural sites and grasslands. Thus the most
important sink of C in continental ecosystems is biomass and soil pools
in forest areas. As a result protection and increasing present
forestlands, managing the managed forest areas on the basis of
sustainability principle is one of the most important step on the way
of at least stopping global climate change.
Key words: Global Climate Change, Forests, Carbon.
Murat SARGINCI1, Bülent TOPRAK1, Oktay YILDIZ1
1
Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Düzce
Sorumlu yazar e-posta: [email protected].
Günümüzde iklim değişikliği toplumların en önemli tartışma
konularından biri haline gelmiştir. İklim değişiklikleri ve küresel ısınma
ile mücadele için C salımlarını kontrol etme konusunda uluslararası
çalışmalar başlatılmıştır. Bu amaca yönelik yapılan uluslararası
anlaşmalar çerçevesinde devletlerden, kendi ülkelerindeki sera
gazlarıyla ilgili havuzların büyüklüğü, bu havuzlardan gerçekleşen sera
gazı salımları ve bu havuzlara bağlanan sera gazı miktarları ile ilgili
verilerin elde edilmesi istenmektedir. Küresel iklim değişikliğinin
hızlanmasının nedeni olarak sera etkisinden söz edilmektedir. Su
buharı, karbondioksit (CO2), metan (CH4), karbonmonoksit (CO), çeşitli
azot oksitler (NOx), ozon (O3) ve kloroflorokarbonlar (CFC) sera etkisine
neden olan önemli gazlardır. Ancak sera gazlarının içinde en etkili ve
insanlar tarafından atmosferdeki miktarı kontrol edilebilecek olanı
CO2’dir. Bu nedenle küresel C döngüsü iklim değişikliği senaryoları
dolayısıyla üzerinde en çok durulan konulardan birisi olmuştur.
Atmosferdeki CO2 derişimi 1750 den önce 280 ppm kadarken 2013
yılında 398,3 ppm’e ulaşmış, 2014 yılı itibarıyla da 400 ppm’ i geçmiştir.
Bu artışın nedenleri olarak sanayi devrimi ile birlikte fosil yakıtlarındaki
tüketimin artması, dünya nüfusunun artmasıyla birlikte doğal alanlara
yapılan baskılarla arazi kullanımındaki değişimler (tarımsal amaçlı
açmalar, sulak alanların kurutulması, toprakların işlenmesindeki
artışlar) ve çimento üretimi sayılabilir. Örneğin, orman alanlarının yok
edilmesi, meraların işlenmesi ve diğer arazi kullanımıyla atmosfere
yılda 1,1-1,7 Pg C salınmaktadır. Dünyadaki CO2 miktarı belirli olduğuna
ve aktif olarak da okyanus, fosil, atmosfer, biyokütle ve toprak
havuzlarında bulunduğuna göre sorun küresel ısınmaya neden olan
CO2’in atmosfer havuzunda artmasını durdurmak ve bir kısmını diğer
havuzlarda depolamaktır.
Küresel düzeyde orman ekosistemlerinde biyokütle ve toprakta
yaklaşık 2500 Pg (1015 g) C depolanmaktadır. Karasal ekosistemlerde
bitkilerin yapmış olduğu net birincil üretimle küresel düzeyde yıllık
yaklaşık 60 Pg C biyokütle havuzuna bağlanmaktadır. Fosil yakıtı
kullanımının azaltılmasının yanısıra biyokütle ve toprak havuzlarından
C salımını azaltarak bu alanların atmosfere C veren kaynak (source)
durumundan C depolayan yutaklara (sink) dönüştürülmesi de iklim
değişikliğini önlemede en azından insan faaliyetleri ile doğrudan katkı
sağlanacak en pratik ve etkin yöntemlerden biridir. Karasal
ekosistemlerde C’un bulunduğu biyokütle ve toprak havuzlarının da en
önemli kısmı orman alanlarında bulunmaktadır. Ayrıca orman
alanlarında çok uzun yıllar yaşayan ağaçlardan oluşan biyokütle ve
genelde işlenmeyen toprak havuzunda tutulan C’un bu havuzlarda
atmosfere dönüş süresi tarım ve mera alanlarındaki benzerlerinden
çok daha uzundur. Dolayısıyla karasal ekosistemlerde C’un en önemli
havuzu orman alanlarındaki biyokütle ve toprak havuzlarından
oluşmaktadır. Sonuç olarak var olan orman ekosistemlerinin
korunması ve arttırılması, işletilen orman alanlarının ise
sürdürülebilirlik ilkesinde işletilmesi küresel iklim değişikliğinin en
azından durdurulması yolunda atılacak en önemlim adımlardan biridir.
Anahtar Kelimeler: Küresel İklim Değişikliği, Ormanlar, Karbon.
Page/ Sayfa 49
O 35
Contributions to the Liverwort Flora of Karacabey (Bursa)
Karacabey (Bursa) Ciğerotu Florasına Katkılar
Tamer KEÇELİ1.
1.
Department of Biology, Faculty of Science, Çankırı Karatekin
University, Uluyazı Campus, Çankırı, Turkey
Introduction: It has been appeared that there is a increase in the study
about bryophytes which are essential element of biodiversity. The
group of this plants shows good grows especially in Black Sea,
Marmara, Aegean and Mediterranean Region due to their climatic
features and geographic positions. There is no detailed study about
liverworts of Karacabey, Bursa so far. It has been aimed in this study
that contribution to biodiversity of liverwort and creating resources for
later studies and is intended to partially eliminate the deficiencies in
this area.
Materials and Methods: The material of this study were consist of
liverworts that were collected/observed in ten different localities from
the area between Gölecik, Kedikayası and Örencik villages in
Karacabey, Bursa on June-September 2015. The plant samples were
photographed on field with it's substrate and collected with knife in
plastic bag including label written locality, station number and photo
number on it. The specimens were dried in the laboratory without
direct sunlight and air flow and enveloped and then identified with
light and stereo microscope by using floristic literature.
Findings: In the result of evaluation of 34 liverwort specimens, it has
been 18 species identified belongs to 14 family, 14 genera of
Marchantiophyta division. The richest families in terms of number of
taxa were Porellaceae, Lophocoleaceae, Frullaniaceae and Radulaceae
with two taxa.
Results and Discussion: The study area is placed in the A1 according
grid system defined by Henderson in 1961. Porella arboris-vitae is a
new record for A1 grid square. The floristic list of liverworts was first
time reported Karacabey, Bursa. The number of liverwort taxa known
in Turkey are about 180. With this study, It has been reported that 18
liverwort taxa from area which consist of only 3% part of district of one
of the 81 province. This result consists of 10% of total number of
liverworts in Turkey. Increasing the study in the level on district and
province are important for known better biodiversity of liverworts. It
will also help the researchers who interested in this subject.
Keywords: Marchantiophyta, Liverwort, Flora, Karacabey
Acknowledgments: We thanks to 2th district offices of General
Directorate of Natural Conservation and National Parks, Ministry of
Forestry and Water Affairs for their support.
Tamer KEÇELİ1.
1.
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Uluyazı
Yerleşkesi, Çankırı
Giriş: Biyolojik çeşitliliğin vazgeçilmez bir unsurunu oluşturan
briyofitler üzerine Türkiye’de yapılan çalışmaların ivme kazandığı
görülmektedir. Özellikle Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz
Bölgelerinin sahip olduğu iklimsel özellikleri, coğrafi konumu ve zengin
bitki örtüsü nedeniyle yaşam döngülerinde suya gereksinim duyan bu
grup bitkiler iyi gelişme gösterirler. Bursa’nın Karacabey ilçesinde
ciğerotları bakımından daha önceden detaylı bir çalışma yapılmamıştır
ve bu çalışmayla Karacabey ilçesinin ciğerotu çeşitliliğine katkı
yapılarak, konuyla ilgili daha sonra yapılacak çalışmalara kaynak
oluşturması ve bu alandaki eksikliklerin kısmen giderilmesi
amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmanın materyalini, Marmara
Bölgesi’nde yer alan Bursa iline ait Karacabey ilçesinin Gölecik,
Kedikayası ve Örencik köyleri arasında kalan kesimlerinde HaziranEylül 2015 tarihlerinde 10 ayrı lokalitede yapılmış olan arazi çalışmaları
sonucunda toplanmış / gözlemlenmiş olan ciğerotu örnekleri
oluşturmaktadır. Bitki örnekleri arazide belirlenmiş olan farklı
lokalitelerde doğal habitatlarında ve substratlarıyla birlikte
fotoğraflanmış; daha sonra bıçak yardımıyla dikkatlice toplanan
örnekler naylon poşetler içerisine lokalite bilgilerini, istasyon
numaralarını ve fotoğraf numaralarını içeren etiketlerle birlikte
konularak poşetlerin ağızları kapatılmıştır. Laboratuvarda doğrudan
güneş ışığı ve hava akımı olmayacak şekilde serilerek kurutulduktan
sonra zarflanmış, daha sonra ışık ve stereo mikroskoplar kullanılarak,
floristik eserler yardımıyla teşhisleri yapılmıştır.
Bulgular: Bu çalışmada, 34 ciğerotu örneğinin değerlendirilmesi
sonucu Marchantiophyta bölümünden 14 familya, 14 cins ve bu
cinslere ait 18 tür tespit edilmiştir. İçerdikleri takson sayısları
bakımından en zengin familyalar, 2'şer takson ile Porellaceae,
Lophocoleaceae, Frullaniaceae ve Radulaceae'dir.
Sonuç ve Tartışma: Türkiye briyofitlerinin yayılış alanı bilgileri, 1961
yılında Henderson tarafından belirlenen kareleme sistemine göre 15
kare üzerinden değerlendirilmekte olup, araştırma alanı A1 karesine
girmektedir. Bu çalışma ile belirlenen türlerden biri (Porella arborisvitae), A1 karesinden ilk kez rapor edilmektedir. Bu çalışmayla Bursa
ilinin Karacabey ilçesinden toplanmış ciğerotu örneklerine dayalı bir
floristik liste ilk kez verilmektedir. Türkiye'den şimdiye kadar bilinen
ciğerotu takson sayısı 180 civarındadır. Bu çalışma ile 81 ilimizden
birinin sadece bir ilçesinin %3’lük bir bölümünden 18 ciğerotu taksonu
rapor edilmektedir. Bu sayının, ülkemizden bilinen toplam takson
sayısına oranı % 10'dur. İl ve ilçe düzeyindeki bu türden detaylı
çalışmaların artması, ülkemiz ciğerotu floristik zenginliğinin daha iyi
bilinmesi bakımından önemlidir ve konuyla ilgili çalışma yapacak
araştırmacılara katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Marchantiophyta, Ciğerotu, Flora, Karacabey
Teşekkür: Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMP Genel Müdürlüğü 2.
Bölge Müdürlüğü’ne ve Bursa Şube Müdürlüğü’ne, desteklerinden
dolayı teşekkür ederiz.
Page/ Sayfa 50
O 36
Türkiye ve KKTC’deki Bazı Mağaralarda Yaşayan
Yarasa ve Omurgasız Faunası
Bat and Invertebrate Fauna of Some Caves from
Turkey and TRNC
Nursel AŞAN BAYDEMİR1, Şükrü TÜZMEN2
Nursel AŞAN BAYDEMİR1, Şükrü TÜZMEN2
1
University of Kırıkkale, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
71450 Yahşihan, Kırıkkale, TURKEY
2
Eastern Mediterranean University, Faculty of Arts and Sciences, Department
of Biological Sciences, Famagusta, TRNC, Mersin 10
[email protected], [email protected]
1
Kırıkkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kırıkkale
Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyolojik Bilimler Bölümü,
Gazimağusa
2
Introduction: Cave organisms are divided into various groups with
respect to their life styles in caves. Bats are trogloxen organisms and
use the caves in order to find mates, for breeding, giving birth,
maternity colonies and hibernation. However, not only the bats but
also the invertabrates along with those using guano as food are also
existed in caves. Most of the bats distributed in Turkey and TRNC
prefer caves. The aim of this study was to make contributions to the
bat and invertebrate fauna existed in natural and artificial caves.
Giriş: Mağara canlıları mağara içinde yaşam tarzlarına göre çeşitli
gruplara ayrılmaktadır. Yarasalar trogloksen canlılar olup mağaraları eş
bulmak, çiftleşmek, doğum yapmak, dişi ve emzikli koloni oluşturmak
ve hibernayon yapmak için kullanmaktadır. Bununla birlikte bir
mağarada sadece yarasalar değil aynı zamanda gerek yarasa guanosu
üzerinde bulunan ve guanoyu besin olarak kullanan gerekse mağaranın
çeşitli kısımlarında yaşamını sürdüren omurgasız hayvanlar da
bulunmaktadır. Türkiye ve KKTC’de yayılış gösteren yarasaların büyük
bir kısmı mağaraları tercih etmektedir. Bu çalışmanın amacı doğal ve
yapay bazı mağaralarda yayılış gösteren yarasa ve omurgasız faunasına
katkı sağlamaktır.
Material and Methods: This study is based on the observation of some
caves in Turkey and TRNC between the years 2014-2016. The caves are
visited at various intervals throughout the year and purposes of the
bats that are using the caves are determined. We recorded altitude,
latitude and longitude along with the temperature and humidity of the
caves. We photographed the colonies without disturbing them. After
identification of the species and recording some of the external
measurements of the bats that captured with mist net, we released
them securely.
Gerekçe ve yöntem: Bu çalışma 2014-2016 yılları arasında Türkiye ve
KKTC’de bulunan bazı mağaralarda yapılan gözlemlere dayanmaktadır.
Mağaralar çeşitli aralıklarla yıl boyunca ziyaret edilmiş ve yarasaların
mağaraları hangi amaçla kullandığı tespit edilmiştir. Mağaraların
yükseklik, enlem ve boylam ile birlikte sıcaklık ve nem değerleri kayıt
edilmiştir. Yarasa ve omurgasız hayvanların rahatsız etmeyecek uygun
ışık yardımıyla fotoğrafları çekilmiştir. Atrap ve mist net yardımıyla
yakalanan yarasaların tür teşhisi, eşeyi ve çeşitli dış ölçüleri alındıktan
sonra serbest bırakılmıştır.
Results: Seven bat species in 15 caves are recorded from Turkey and
TRNC. In addition, invertebrate species belonged to various genera
from the caves and on the guano are also determined.
Bulgular: Türkiye ve KKTC’de incelenen toplam 15 mağarada 7 yarasa
türünün geniş yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte
yarasa guanosu üzerinde ve mağaranın farklı yerlerinde yaşayan çeşitli
takımlara ait omurgasız bireyler de kaydedilmiştir.
Discussion: Caves are significant and fragile ecosystems with respect
to its structure and the species diversity in. However, unfortunately,
cave ecosystems are seriously under threat due to increasing
antropogenic pressures. We determined many altered and destroyed
caves for several reasons during the field trips. Some of these changes
affected the cave ecosystems irreversibly and therefore, we began to
collaborate with the compotent authorities for the protection of these
damaged caves.
Key words: Cave ecosystem, Chiroptera, Invertebrate, protection,
Turkey, TRNC
Ethics Committe: This study was undertaken with the permissions
granted by the Republic of Turkey’s Ministry of Forestry and Water
Affairs, General Directorate of Nature Conservation and National Parks
numbered: 72784983-488.0422409 and 72784983-488.04-127527
and TRNC Public Environment and Culture Ministry, Environmental
Protection Office numbered ÇKD 0.00.178/13-15-172.
Sonuç ve Tartışma: Mağaralar yapıları ve içinde kendine has
barındırdığı tür çeşitliliği bakımından oldukça önemli ve hassas
ekosistemlerdir. Bununla birlikte günümüzde gittikçe artan
antropojenik baskılar nedeniyle ne yazık ki mağara ekosistemleri tehdit
altındadır. Arazi çalışmaları sırasında çeşitli nedenlerle mağaraların
tahrip edildiği ve şekillerinin değiştirildiği tespit edilmiştir. Bu
değişikliklerin mağara ekositemlerinin bazılarını geri dönüşümsüz
şekilde olumsuz etkilediği belirlenmiş ve koruma ile ilgili gerekli
önlemlerin alınması için yetkili kurumlar ve kişiler ile birlikte ortak
çalışmalara başlanmıştır.
Anahtar sözcükler: Mağara ekosistemi, yarasa, omurgasız, koruma,
Türkiye, KKTC
Teşekkür: Omurgasız örneklerinin teşhisinde yardımcı olan Doç. Dr.
Burçin Aşkım Gümüş, Doç. Dr. Ersen Aydın Yağmur, Doç. Dr. Tarık
Danışman ve Biyolog Kadir Boğaç Kunt’a teşekkür ederim.
Etik Kurul: Bu çalışma, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma
ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından verilen 72784983-488.04127527 ve 72784983-488.04-24409 numaralı izin belgeleri ile KKTC
Bayındırlık Çevre ve Kültür Bakanlığı Çevre Koruma Dairesi tarafından
verilen ÇKD 0.00.178/13-15-172 numaralı izin belgesi ile yapılmıştır.
Page/ Sayfa 51
O 37
Investigation of Size and Shape Differences Depend to Sex,
Age and Season on Scales of Cyprinion kais.
Cyprinion kais’ın Pullarında Cinsiyet, Yaş ve Mevsime Bağlı
Boyut ve Şekil Farklılıklarının Araştırılması
Alaettin KAYA1, Serbest BİLİCİ2, Tarık ÇİÇEK1
Alaettin KAYA1, Serbest BİLİCİ2, Tarık ÇİÇEK1
2.
1.
University of Dicle, Science Faculty, Biology Deparment, Diyarbakır.
Sirnak University, Faculty of Agriculture, Department of Zootecnia, Sirnak.
1
2
Dicle Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Diyarbakır.
Şırnak Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Şırnak.
Abstract
Introduction: The family Cyprinidae are rich aspect of species
count and distributed Asia, Europe and Africa. A majority of
bony fish that distributed in Turkey belong to this family and
many of them are freshwater fish. This family have over than
1500 species around the world, but Turkey just have 70 species
in 30 genuses. This family characterised by pharyngeal teeth
that usually under the operculum and on the pharyngien bone
that backward of 4th gill arch and their rows, numbers and
shapes too varies by the species. The body are pressed laterally
and high, head length is less than body depth in Cyprinion kais.
Mouth is small and ventrally have lobe on. It has two short
barbell side of mouth. Pharyngeal teeth formula is 4.3.2-2.3.4.
The dorsal colour is grey and whitish laterally (Geldiay ve Balık,
2002).
Özet
Giriş: Cyprinidae familyası tür sayısı bakımından oldukça geniş
bir familya olup Asya, Avrupa ve Afrika’da dağılmıştır.
Ülkemizde yaşayan kemikli balıkların büyük bir kısmı Cyprinidae
familyasına dahil olup özellikle tatlı su balıklarını ilgilendirir. Bu
familya 1500’e yakın tür ile temsil edilirse de Türkiye’de 30 cins
ve 70 türü yaşamaktadır. Bu familyanın karakteristik
özelliklerinden olan farinks dişleri, genellikle operkulumun
altında ve 4. solungaç yaylarının gerisindeki faringien kemikler
üzerinde olup sıra, sayı ve şekilleri türlere göre büyük farklılıklar
gösterebilir. Cyprinion kais’ta vücut yanlardan yassılaşmış ve
yüksek, baş uzunluğu vücut yüksekliğinden daha azdır. Ağız
küçük ve vetralde olup üzerinde lob bulunur. Ağız kenarlarında
bir çift kısa bıyık vardır. Farinks dişleri 4.3.2-23.4 şeklindedir.
Sırt rengi gri yanlar beyazımsıdır (Geldiay ve Balık, 2002).
Material and Methods: Totally 82 (49♀♀, 33♂♂) sample’s
scales that taken out from the front of dorsal fin and upper
lateral line from the same locality of Tigris river and age was
determined. After than the pictures of scales was taken by
Olympus digital camera that attached the Canon SX7 binocular
in the same condition. Six landmarks were collected on pictures
by tpsDig ver. 2.32 (Rohlf, 2016). ANOVA, PCA, CVA/MANOVA
and DFA were performed after Procrustes analysis that
separates the size and shape.
Gereçler ve Yöntemler: Dicle nehrinde aynı lokaliteden toplam
82 (49♀♀, 33♂♂) örneğe ait dorsal yüzgecin ön ve linlateralin
üst kısmından alınan pullar alınmış ve yaş tespiti yapılan pullar
aynı şartlarda Olympus dijital fotograf makinesi takılmış Canon
SX7 model binoküler ile resimleri alındıktan sonra tpsDig ver.
2.32 (Rohlf, 2016) programında altı landmark alındı. Daha sonra
procrustes analizi yapıldı. Şekil ve boyut birbirinden ayrıldıktan
sonra ve ANOVA, PCA, CVA/MANOVA ve DFA analizleri
yapılmıştır.
Results: Results show that the both size and shape differences
between sexes were satisfactory (CS ANOVA: F= 50.6, p <.0001;
Shape ANOVA: F= 3.92, p =.00002). Just the size difference
between ages and seasons were satisfactory (CS ANOVA: F=
44.08, p <.0001; CS ANOVA: F= 17.87, p <.0001), but there is not
shape difference. The differences of size between seasons were
sufficient but no shape difference. The first two principal
components explain 61.4%, 63.6%, 63.4% of total variation
between sexes, ages and seasons respectively.
Bulgular: Analiz sonucunda cinsiyetler, boyut bakımından
yeterli düzeyde (Boyut ANOVA: F= 50,6, p <.0001) farklı olduğu
ve aynı zamanda şekil bakımından da (Şekil ANOVA: F= 3,92, p
=.00002) düzeyinde; yaşlar arasında, boyut bakımından yeterli
düzeyde (Boyut ANOVA: F= 44,08, p <.0001) farklı olduğu ancak
şekil bakımından fark olmadığı; mevsimsel olarak, boyut
bakımından yeterli düzeyde (Boyut ANOVA: F= 17,87, p <.0001)
farklı olduğu ancak yine şekil bakımından fark olmadığı
görülmektedir. Cinsiyet, yaş ve mevsimler için, ilk iki temel
komponent toplam varyasyonun sırasıyla; % 61,4’ünü, %
63,6’sını ve % 63,4’ünü açıklamaktadır.
Discussion: Finally, analysis show that the size differences
between sexes, ages and seasons were satisfactory, but only
the sexes have shape differences and no difference of shape
between ages and seasons in the scales of C. kais.
Keyword: Cyprinidae, kais, Scale, 2D Landmark, Geometric
Morphometry
Sonuç ve Tartışma: Sonuç olarak, analizler C. kais türünün
pullarında cinsiyet, yaş ve mevsimler arasında boyut
bakımından yeterli düzeyde fark olduğu ancak sadece
cinsiyetler arasında şekil farklılığı olduğu göstermesine karşın,
yaş ve mevsimler arasında şekil farklılığı olmadığını
göstermektdir.
Anahtar Kelimeler: Cyprinidae, kais,
Geometrik Morfometri
Pul, 2D Landmark,
Page/ Sayfa 52
O 38
Evaluation of Size and Shape Differences of Locality of
Oxynoemacheilus frenatus Species Caught in Tigris-Euphrates
River Systems
Dicle-Fırat Nehir Sistemlerinden Alınan Oxynoemacheilus
frenatus Türünün Lokaliteleri Arasındaki Boyut ve Şekil
Farklılığının Değerlendirilmesi
Serbest BİLİCİ1 Tarık ÇİÇEK2, Alaettin KAYA2
Serbest BİLİCİ1, Tarık ÇİÇEK2, Alaettin KAYA2
1.
2.
University of Dicle, Science Faculty, Biology Deparment, Diyarbakır.
1
2
Şırnak Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Şırnak.
Abstract
Özet
Introduction: Coad (2011) diagnosed features of the
Oxynoemacheilus frenatus species, and expressed that the
species has spread through rivers Quwayq and TigrisEuphrates. Whole body of the species is covered by flakes, but
they cannot be seen without magnification. The O. frenatus
species, which is included in Balitoridea family was previously
included in Cobitidae, Homalopteridae and Nemacheilidae
families (Coad, 2010). The O. frenatus species has spread
through rough geography of the Middle East, and is required to
be evaluated in a taxonomic way because of difficulties in
collection of samples (Jawad, 2013). Therefore, it is tried that
differences among locality group of samples collected from
twelve different locality of Tigris-Euphrates river systems are
discovered by using morphometry method.
Giriş: Coad (2011), Oxynoemacheilus frenatus (Heckel 1843)
türünün diyagnostik özelliklerini belirlemiş ve bu türün Quwayq
ve Dicle-Fırat nehirlerinde yayılış gösterdiğini ifade etmiştir.
Pulların tüm vücut üzerinde bulunduğunu ancak büyütme
olmadan kolayca görünmeyeceğini belirtmiştir. Balitoridae
familyasına dahil edilen O. frenatus türü, daha önceleri
Cobitidae, Homalopteridae ve Nemacheilidae familyalarına
dahil edilmiştir (Coad,2010). O. frenatus türü, Ortadoğunun
engebeli coğrafyasında dağılım göstermekte ve örnek
toplanılması gibi zorluklarının olmasından dolayı, taksonomik
olarak değerlendirmeye ihtiyaç duyulmaktadır (Jawad, 2013).
Bundan dolayı Dicle ve Fırat su sistemine dahil farklı 12
lokaliteden yakalanan örneklerin, geometrik morfometri
yöntemiyle, lokalite grupları arasındaki farklılıklar ortaya
çıkarılmaya çalışılmıştır.
Equipment and Methods: After all 51 samples collected twelve
locality of Tigris-Euphrates systems are pictured by digital
camera from laterals in the same condition, fifteen landmarks
are taken. Then Procrustes analysis is performed. This provides
shape and size segregation, and ANOVA, PCA, CVA/MANOVA
and DFA analysis are performed.
Findings: Results of analysis show that localities are of
adequate level of differences by size (Size ANOVA: F= 6.24, p
<.0001) as well as by shape (Shape ANOVA: F= 3.26, p <.0001;
MANOVA: Pillai tr.= 7.68, p <.0001). Two first base components
explain 60.9% of total variation, and first two canonic variants
do 65%.
Conclusion and Discussion: As result, analysis show that there
are enough differences among the samples both by size and by
shape. Therefore, it can be deduced that groups which are seen
as one species in that localities could be different species.
However, the samples from the localities should be examined
in detail by cytogenetic, behavioral and ecologic study in order
to support this.
Keywords: Balitoridae, Tigris Pepper Cory, 2D Landmark,
Geometric Morphometry.
Gereçler ve Yöntemler: Dicle ve Fırat sistemine ait 12 farklı
lokaliteden toplam 50 örneğin hepsi aynı şartlarda lateralden
dijital fotograf makinesi ile resimleri alındıktan sonra 15
landmark alındı. Daha sonra procrustes analizi yapıldı. Bununla
şekil ve boyut birbirinden ayrılması sağlanmış ve ANOVA, PCA,
CVA/MANOVA ve DFA analizleri yapılmıştır.
Bulgular: Analiz sonucunda lokalitelerin boyut bakımından
yeterli düzeyde (Boyut ANOVA: F= 6.24, p <.0001) farklı olduğu
ve aynı zamanda şekil bakımından da yeterli düzeyde (Şekil
ANOVA: F= 3.26, p <.0001; MANOVA: Pillai tr.= 7.68, p <.0001)
farklılık sergiledikleri görülmektedir. İlk iki temel komponent
toplam varyasyonun % 60.9’unu, ilk iki kanonik varyans ise
toplam varyasyonun % 65’ini açıklamaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Sonuç olarak, analizler O. frenatus türünün
lokaliteleri arasında yeterli düzeyde boyut ve şekil farklılığının
bulunduğunu, bunun da bu lokalitelerde tek bir tür olarak
bilinen grupların aslında farklı türler olabileceği sonucuna
götürmektedir. Ancak bunun daha iyi anlaşılması için bu
lokalitelerden alınan örnekler üzerinde daha detaylı
sitogenetik, davranış ve ekolojik çalışmalarla da
desteklenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Balitoridae, Dicle Çöpçü Balığı, 2D
Landmark, Geometrik Morfometri
Page/ Sayfa 53
O 39
Evaluation of Size And Shape Differences of Locality of
Oxynoemacheilus argyrogramma Species Caught in TigrisEuphrates River Systems
Dicle-Fırat Nehir Sistemlerinden Yakalanan Oxynoemacheilus
argyrogramma Türünün Lokaliteleri Arasındaki Boyut ve
Şekil Farklılığının İncelenmesi
Tarık ÇİÇEK1 Alaettin KAYA1, Serbest BİLİCİ2
Tarık ÇİÇEK1, Alaettin KAYA1, Serbest BİLİCİ2
1
2.
Dicle University, Faculty of Science, Department of Biology, Diyarbakir.
1
2
Şırnak Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Şırnak.
Abstract
Özet
Introduction: Oxynoemacheilus argyrogramma (Heckel,1847)
species lives in water connected to Tigris-Euphrates river
systems and is known as Pepper Cory. This species has a benthic
character, and is found gravel or stone ground of fast flowing
river (Kottelat ve Freyhof, 2007). The species, which is included
in Balitoridea family was previously included in Cobitidae,
Homalopteridae and Nemacheilidae families (Coad, 2010). The
O. argyrogramma species has spread through rough geography
of the Middle East, and is required to be evaluated in a
taxonomic way because of difficulties in collection of samples
(Jawad, 2013). Therefore, it is tried that differences among
locality group of samples collected from twelve different
locality of Tigris-Euphrates river systems are discovered by
using morphometry method.
Giriş: Oxynoemacheilus argyrogramma (Heckel,1847) türü
Dicle-Fırat su sistemine bağlı küçük akarsu ve birikintilerde
yaşayan ve çöpçü balığı olarak bilinen bir türdür. Bu türdeki
balıklar, bentik karakterde olup, hızlı akan suların çakıl yada
taşlık zeminlerinde bulunurlar (Kottelat ve Freyhof, 2007).
Balitoridae familyasına dahil edilen bu tür, daha önceleri
Cobitidae, Homalopteridae ve Nemacheilidae familyalarına
dahil edilmiştir (Coad,2010). Bu tür, Ortadoğunun engebeli
coğrafyasında dağılım göstermekte ve örnek toplanılması gibi
zorluklarının olmasından dolayı, taksonomik olarak
değerlendirmeye ihtiyaç duymaktadır (Jawad, 2013). Bundan
dolayı Dicle ve Fırat nehir sistemine dahil farklı 13 lokasyondan
yakalanan örneklerin, geometrik morfometri yöntemiyle,
lokalite grupları arasındaki farklılıklar ortaya çıkarılmaya
çalışılmıştır.
Equipment and Methods: After all 50 samples collected twelve
locality of Tigris-Euphrates systems are pictured by digital
camera from laterals in the same condition, fifteen landmarks
are taken. Then Procrustes analysis is performed. This provides
shape and size segregation, and ANOVA, PCA, CVA/MANOVA
and DFA analysis are performed.
Findings: Results of analysis show that localities are of
adequate level of differences by size (Size ANOVA: F= 6.24, p
<.0001) as well as by shape (Shape ANOVA: F= 3.26, p <.0001;
MANOVA: Pillai tr.= 7.68, p <.0001). Two first base components
explain 60.9% of total variation, and first two canonic variants
do 65%.
Conclusion and Discussion: As result, analysis show that there
are enough differences among the samples both by size and by
shape. Therefore, it can be deduced that groups which are seen
as one taxon in that localities could be different taxon.
However, the samples from the localities should be examined
in detail by cytogenetic, behavioral and ecologic study in order
to support this.
Keywords: Balitoridae, Tigris Pepper Cory, 2D Landmark,
Geometric Morphometry.
Gereçler ve Yöntemler: Dicle ve Fırat sistemine ait 13 farklı
lokaliteden toplam 50 örneğin hepsi aynı şartlarda lateralden
dijital fotograf makinesi ile resimleri alındıktan sonra 15
landmark alındı. Daha sonra procrustes analaizi yapıldı.
Bununla şekil ve boyut birbirinden ayrılması sağlanmış ve
ANOVA, PCA, CVA/MANOVA ve DFA analizleri yapılmıştır.
Bulgular: Analiz sonucunda lokalitelerin boyut bakımından
yeterli düzeyde (Boyut ANOVA: F= 22.27, p <.0001) farklı olduğu
ve aynı zamanda şekil bakımından da yeterli düzeyde (Şekil
ANOVA: F= 4.49, p <.0001; MANOVA: Pillai tr.= 7.95, p <.0001)
farklılık sergiledikleri görrülmektedir. İlk iki temel komponent
toplam varyasyonun % 49.5’ini, ilk iki kanonik varyans ise
toplam varyasyonun % 66.7’sini açıklamaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Sonuç olarak, analizler Oxynoemacheilus
argyrogramma türünün lokaliteleri arasında yeterli düzeyde
boyut ve şekil farklılığı olduğunu göstermekte, bu da bu
lokalitelerde tek bir takson olarak bilinen grupların aslında farklı
taksonlar olabileceği sonucuna götürmektedir. Ancak bunun
daha iyi anlaşılması için bu lokalitelerden alınan örnekler
üzerine daha ayrıntılı sitogenetik, davranış ve ekolojik
çalışmalarla da desteklenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Balitoridae, Fırat Çöpçü Balığı, 2D
Landmark, Geometrik Morfometri
Page/ Sayfa 54
O 40
A Bioethical Assessment of Recreational and Sport Hunting
within the Frame of the Law on Land Hunting
Kara Avcılığı Kanunu Özelinde Hobi ve Spor Amaçlı Avcılığın
Biyoetik Açıdan Değerlendirilmesi
Asuman KIZILTEPE1 Özgül KÜÇÜKASLAN2
Asuman KIZILTEPE1 Özgül KÜÇÜKASLAN2
1
Kafkas University, Faculty of Veterinary Medicine, Department of the History
of Veterinary Medicine & Deontology, Kars, Turkey, [email protected]
2
Dicle University, Faculty of Veterinary Medicine, Department of the History of
Veterinary Medicine & Deontology, Diyarbakır, Turkey
1
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji
AD, Kars, [email protected]
2
Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji
AD, Diyarbakır
Abstract
Özet
Introduction: Hunting, which first emerged as a basic requirement for
survival and later became a tradition in the course of the history of
mankind, is today considered as either a pastime or a sport by some
people. The interest that man has shown in killing animals and
obtaining body parts of game animal has resulted in hunting being
perceived and accepted as a normal activity for centuries, whereas
during this time period many species have faced the danger of
extinction and many others have disappeared from earth. Today, the
increased awareness of people on animals being part of the natural
balance as well as the increased ethical concerns of the society have
both necessitated certain ecological and legal measures to be taken.
In several countries, various legal acts, which impose restrictions on
hunting, have been enacted with a view to protect wildlife. Legal
arrangements aimed at regulating hunting have also been made in
Turkey. One of these regulations is the “Law No. 4915 on Land
Hunting”, which was published in 2003 and is still in force by 2016.
Giriş: İnsanlık tarihinde, hayatta kalabilme gereksinimlerinin
dayatmasıyla ortaya çıkan ve zamanla bir gelenek haline gelen avcılık,
günümüzde bazı insanların boş zamanlarını değerlendirdikleri bir hobi
ya da bir spor türü olarak görülebilmektedir. İnsanların hayvan
öldürmeye ve av ürünlerine duyduğu ilgi, avcılığın yüzyıllar boyunca
normal bir durum olarak karşılanmasını sağlamış ve bu süreçte, çoğu
tür, nesli tükenme tehlikesiyle karşılaşmış; birçoğu ise dünya üzerinden
silinmiştir. Bugün gelinen noktada, hayvanların, doğal dengenin bir
parçası olduğu düşüncesinin ve etik kaygıların toplumda yaygınlaşması,
duruma ilişkin bazı ekolojik ve yasal adımların atılmasını gerektirmiştir.
Birçok ülkede, doğal yaşamı korumak amacından hareketle, avcılığa
sınırlamalar getiren çeşitli yasalar çıkarılmaya başlanmıştır. Türkiye’de
de avcılığı kontrol altına alacak bazı düzenlemeler yapılmıştır.
Bunlardan biri de 2003’te çıkarılan ve 2016 yılı itibariyle hala
yürürlükte olan 4915 sayılı “Kara Avcılığı Kanunu”dur.
This study was aimed at making an assessment of the positive and
negative aspects of the “Law on Land Hunting” from a bioethical
standpoint.
Material and Method. The “Law No. 4915 on Land Hunting”
constituted the material of the study, and the results achieved with
the assessment of the Law, from a bioethical perspective, were written
out.
Results: As it is seen that the Law was enacted with an aim to ensure
the sustainable management of game animals and wildlife, the
protection and improvement of wild animals and their natural
habitats, the control of the hunting of wild animals, the regulation of
hunting, and the use of game stocks in such a way to contribute to the
national economy, as well as to establish cooperation between the
relevant public and private entities. The Law contains legal provisions
on several issues, including the protection of natural habitats, the
establishment of rescue centres, the treatment of wounded wild
animals, the creation of wildlife protection and improvement sites, the
maintenance of an overall cognisance of the breeding and migration
periods of wild animals, and the restriction of the killing methods used
for hunting.
Discussion and Conclusion :It can be stated that the objectives and
certain provisions of the Law are positive within the scope of animal
welfare perspective. However, the assessment of the Law with respect
to animal rights has revealed a disturbing picture. It is thought that
certain provisions of the “Law on Land Hunting” have been included in
the legal text to ensure the continuity of endangered species for
economic reasons beyond the aim to protect animal rights. The results
of the study demonstrate that when considered in terms of bioethical
approaches, the Law presents with both positive and negative aspects.
Bu çalışma, “Kara Avcılığı Kanunu”nu, biyoetik açısından olumlu ve
olumsuz yönleri ile değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Gereç ve Yöntemler: Çalışmanın ana materyalini 4915 sayılı “Kara
Avcılığı Kanunu” oluşturmuş; söz konusu Yasa, biyoetik perspektiften
incelenerek, ulaşılan sonuçlar yazıya aktarılmıştır.
Bulgular: Çalışmada, Kanun’un, sürdürülebilir av ve yaban hayatı
yönetimi için, yaban hayvanlarının doğal yaşam ortamları ile birlikte
korunmaları, geliştirilmeleri, avlanmalarının kontrol altına alınması,
avcılığın düzenlenmesi, av kaynaklarının millî ekonomi açısından
faydalı olacak şekilde değerlendirilmesi ve ilgili kamu ve özel hukuk
tüzel kişileri ile işbirliğinin sağlanması amaçlarıyla çıkarıldığı
görülmüştür. Yasada, doğal yaşam ortamlarının korunması, kurtarma
merkezlerinin kurulması, yaralı hayvanların tedavilerinin yapılması,
yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarının kurulması, üreme ve göç
dönemlerine hassasiyet gösterilmesi, öldürme yöntemlerine
sınırlamalar getirilmesi gibi bazı konular hükme bağlanmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Yasada belirtilen amaçlar ve bazı hükümlerin,
hayvan gönenci yaklaşımına göre, olumlu olduğu öne sürülebilir. Ancak
hayvan hakları odaklı bir değerlendirme yapıldığında, rahatsız edici bir
tabloyla karşılaşılmaktadır: “Kara Avcılığı Kanunu”nda bulunan bazı
hükümler, Yasanın, hayvan haklarının korunmasının ötesinde;
ekonomik nedenlerle, nesli tehlike altında olan türlerin devamlılığını
sağlama kaygısı gözetilerek çıkarıldığını düşündürmektedir. Çalışmayla
ulaşılan bu sonuçlar, anılan Yasanın, biyoetik yaklaşımlar açısından ele
alındığında, doğru ve yanlış olarak ayırt edilebilecek bazı yönlerinin
bulunduğunu göstermektedir.
Anahtar sözcükler: Kara Avcılığı Kanunu, biyoetik, av hayvanı,
avcılık.
Key words: Law on Land Hunting, bioethics, game animal, hunting.
Page/ Sayfa 55
O 41
Determining The Genotoxic Effects of Acrylamide on Capoeta
Capoeta (Guldenstaedt 1773) Via Micronucleus Test System
Akrilamidin Genotoksik Etkilerinin Capoeta Capoeta (Guldenstaedt
1773) Üzerinde Mikronükleus Test Sistemi İle Belirlenmesi
Pınar AKSU KILIÇLE
Pınar AKSU KILIÇLE
Kafkas University, Faculty of Science and Letters, Department of Biology, KarsTurkey
Corresponding author’s e-mail: [email protected]
Kafkas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü-Kars
Sorumlu yazar eposta: [email protected]
Introduction: Acrylamide has genotoxic effects and is classified
as one of the potential carcinogens. Acrylamide is widely used
in molecular biology laboratories, dyeing industry, adhesive
production, and cosmetics industry. Moreover, it can be found
in foods manufactured at high temperature. It is known to
interact with DNA, but the mechanism of this interaction
couldn’t be completely explained. As well as the experiments
on humans, it has neurotoxic and mutagenic effects on animal
experiments. In addition to these, it has been shown to have
carcinogenic effect.
In this study, it was aimed to reveal the genotoxic effects of
acrylamide on Capoeta capoeta (Guldenstaedt 1773) via
micronucleus test system.
Material and Methods: In this study, the fish were divided into
5 groups as negative control group, positive control group [20
mg/kg cyclophosphamide (i.p.)] and experiment groups (10, 20,
and 30 mg/l). In order to determine the genotoxic effects of
acrylamide on Capoeta capoeta, the micronucleus test (MN)
was utilized.
Results: As a result of statistical analyses, it was determined
that the numbers of micronuclei in acrylamide implementation
groups in proportion to control group, and that this increase
showed parallelism with the increase in dose.
Conclusion: The study result showed parallelism with those of
previous studies. The applied concentrations of acrylamide
were determined to increase the micronucleus frequency in
proportion to negative control group depending on the
concentration increase, but this increase was not at the same
level with the increase in positive control group. The data
obtained revealed the genotoxic effects of acrylamide specific
to Capoeta capoeta; it is obvious that, since the fish are
fundamental protein sources for humans, this effect can
expand to even highest level of vertebrate groups. Within the
context of regulating the use of chemicals, which have such
effects on nutrients, this study is of significant importance since
it shed light to further studies on this topic.
Keywords: Acrylamide, Capoeta capoeta, micronucleus.
Giriş: Akrilamid genotoksik etkili olup, olası karsinojenler
arasında sınıflandırılmıştır. Akrilamid, moleküler biyoloji
laboratuvarlarında, boya sanayiinde, yapıştırıcı imalatında ve
kozmetikte yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek ısıda
üretilen gıdalarda ortaya çıkmaktadır. DNA ile etkileşime girdiği
bilinmekte olup, bu etkileşimin mekanizması tam olarak
açıklanamamıştır.
İnsanlarda
olduğu
kadar
deney
hayvanlarında da nörotoksik ve mutajenik etkilidir. Tüm
bunlara ilave olarak karsinojenik etkili olduğu da gösterilmiştir.
Bu çalışmada, su ortamlarında kabul edilebilir değerlerin
üzerindeki akrilamidin Capoeta capoeta üzerindeki genotoksik
etkilerini, mikronükleus yöntemi ile ortaya konması
amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu çalışmada balıklar; negatif kontrol
grubu, pozitif kontrol grubu (20 mg/kg cyclophosphamide (i.p)
ve deneme grupları (10, 20 ve 30 mg/l) olmak üzere beş gruba
ayrıldı. Akrilamidin Capoeta capoeta üzerindeki genotoksik
etkilerinin belirlenmesi için mikronükleus (MN) testi kullanıldı.
Bulgular: İstatistiksel analizler neticesinde akrilamid uygulanan
gruplarda mikronükleus sayılarının kontrol grubuna göre arttığı,
bu artışın da doz artışıyla paralellik gösterdiği saptandı.
Sonuç: Çalışma sonuçları, önceki çalışmalarla benzerlik
göstermektedir. Uygulanan akrilamid konsantrasyonlarının,
negatif kontrol grubuna nazaran, konsantrasyon artışına bağlı
olarak mikronukleus frekansını artırdığı, fakat bu artışın pozitif
kontrol grubundaki kadar olmadığı belirlendi. Elde edilen
veriler, akrilamidin Capoeta capoeta özelinde olmak üzere
genotoksik etkisi olduğunu ortaya koymuş olup; balıkların
insanlar için temel protein kaynakları olması sebebiyle de en üst
omurgalı gruplarınına kadar etkileyebileceği de açıktır. Besin
maddelerini bu denli etkileyen kimyasalların kullanımının
düzenlenmesi bağlamında gelecek çalışmalar için ışık
oluşturabilecek bir çalışma olması bakımından büyük önem
taşımaktadır.
Anahtar kelimeleri: Akrilamid, Capoeta capoeta, mikronükleus.
Bu çalışma Kafkas Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir (Proje No: 2015FM- 52)
This work was supported by the Coordination of Kafkas
University Scientific Research Projects (Project number: 2015FM- 52)
Page/ Sayfa 56
O 42
Malatya-Arapgir İlçesi’nin Karayosunu Florası
Mevlüt ALATAŞ1.
1.
Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi, Biyoloji Bölümü, Elazığ
[email protected]
Giriş: Son yıllarda, Türkiye’de yapılan detaylı arazi
çalışmalarının sonucunda çok sayıda önemli ve kayda değer
briyofit kayıtları tespit edilmiş olmasına rağmen Türkiye briyofit
florasının tamamlanabilmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç
vardır. Bu nedenle, briyofitler açısından yok denecek kadar az
çalışmaya sahip Doğu Anadolu bölgesi, çalışılacak alanların
başında gelmektedir. Briyofitler ile ilgili daha önce herhangi bir
çalışma yapılmamış olan Malatya’nın Arapgir ilçesinde yapılan
bu çalışma ile alanın karayosunu florası belirlenerek, Türkiye
briyofit florasına bir katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırma materyalini Malatya-Arapgir
ilçesinin farklı lokalite ve habitatlarındaki çeşitli substratlardan
alınmış karayosunu örnekleri oluşturmaktadır. Karayosunu
örneklerinin tayininde çeşitli flora ve revizyon eserlerinden
yararlanılmıştır. Ayrıca araştırma alanından alınan karayosunu
örnekleri, bazı ekolojik özellikler (asidite, nem ve ışık
gereksinimi) ve hayat formları yönünden değerlendirilmiştir.
Bulgular: Araştırma alanının farklı lokalite ve habitatlarındaki
çeşitli substratlardan alınmış karayosunu örneklerinin
değerlendirilmesi sonucunda; 11 familya ve 25 cinse ait 45 tür
ve tür altı takson tespit edilmiştir. Tamamı Malatya ili için yeni
kayıt olan taksonların aynı zamanda 6 tanesi Henderson (1961)
kareleme sistemine göre B9 karesi için yenidir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanından tespit edilen 45 tür ve tür
altı
takson
ait
oldukları
familyalar
yönünden
değerlendirildiğinde; en çok sayıda takson içeren familyalar;
Pottiaceae (14), Brachytheciaceae (11) ve Orthotrichaceae (4)
olup belirlenen taksonların % 64’ünü oluşturmaktadırlar.
Ekolojik ve floristik yönden incelenen taksonların hayat formu
analizleri de yapılmıştır. Hayat formlarından; Turf ilk sırada yer
alırken Mr (pürüzlü halı) ikinci sırada yer almıştır. Ayrıca, bazı
ekolojik özellikler açısından floristik listedeki taksonların
çoğunun; kserofit (kurak), fotofit (ışık seven) ve subnötrofit
(yarı nötral) karakterde olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Karayosunu, Flora, Arapgir, Malatya,
Türkiye.
Teşekkür: Arazi çalışmalarındaki yardımlarından dolayı Elazığ
Orman Bölge Müdürlüğü çalışanlarına teşekkür ederiz.
Page/ Sayfa 57
O 43
Microtus hartingi Barrett-Hamilton, 1903 Tarla Faresinde
Laboratuvar Koşullarında Bir Yıllık Üreme Döngüsü
Ayşegül CANDAN1, Tarkan YORULMAZ2
1
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı,
Çankırı
2
Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Çankırı
Giriş: Microtus hartingi Barrett- Hamilton, 1903 tarla faresi
olarak bilinmektedir. Türkiye’de bulunan 67 rodent (kemirici)
türünden bir tanesidir. Bu tür tarım zararlısı olarak bilinmekte
ve çinko fosfürlü buğday kullanılarak mücadelesi yapılmaktadır.
Zehirli buğday uygulaması tarla faresinin üreme ve çoğalma
bilgisi dikkate alınmaksızın yapılmaktadır. Ayrıca bu uygulama
sırasında aynı habitatı ve ekolojik ortamı kullanan diğer
canlılarda (Yırtıcı kuşlar, yılanlar, karnivor türler ve diğer
kemirgen türler) etkilenmektedir.
Bu bakımdan türün
tanınması, üreme ve çoğalma bilgisinin anlaşılması zirai
mücadele ve ekosistemin korunması için önemlidir. Bu amaçla,
Microtus hartingi’nin laboratuvar koşullarında 1 yıllık
populasyon döngüsü izlenmiştir.
zincirdeki diğer türlerin korunması ile biyolojik bir mücadele
yolu izlenmelidir. Bu tür ile ilgili doğal ortamlarındaki üreme
hızları ve populasyon dinamikleri mensubu oldukları besin
zinciri ve ekolojik etkileri üzerine araştırmalar arttırılmalıdır. Bu
çalışma Çankırı Karatekin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Biyoloji Anabilim Dalında, Microtus hartingi türünün
populasyon dinamiği isimli tez konusunun bir parçasını
oluşturmaktadır.
Teşekkür: Laboratuvar çalışmaları sırasında hayvanların
beslenmesi ve bazı bilgilerinin izlenmesi çalışmalarında
yardımlarından dolayı Merve Demirci ve Nurhan Arslan’a
teşekkür ederim.
Anahtar Kelimeler: Microtus hartingi, tarla faresi, populasyon,
tarım zararlısı, üreme hızı
Gereçler ve Yöntemler: Laboratuvarda 30x50x20 cm
boyutlarında cam akvaryumlar içinde, 06.03.2015 tarihlerinde
bir dişi ve bir erkek ergin Microtus hartingi bireyleri 05.06.2016
tarihine kadar izlenmiştir. Laboratuvarın ortam sıcaklığı ve
akvaryumun ortam sıcaklığı günlük olarak ölçülmüştür.
Yavrulama zamanları, yavru sayıları, yavruların haftalık
ağırlıkları, boyutları ve beslenme davranışları kaydedilmiştir.
Belirli besin diyeti olarak çekirdek, bisküvi, salatalık, havuç, yer
fıstığı ve mevsime göre dışarıdan otlar verilmiştir. Akvaryumun
içerisine yaşama ortamı olarak talaş, toprak, parça kağıt
kullanılmıştır.
Bulgular: Ana bireylerin bir yıllık döngü içerisinde 5 kez
yavruladığı görülmüştür. Yavrulardan oluşan 1. nesil bireyler 3
kez, 2. nesil yalnızca bir kez doğum yapmıştır. Başlangıçta bir
çift olan ana bireylerden bir yıl içinde üç nesil dahil toplam 39
birey meydana gelmiş bunlardan 26 ‘sı hayatta kalmıştır. Bir
batında ortalama 4.33 yavru sayısı olduğu hesaplanmıştır. Bir
batında doğan yavruların ortalama ağırlıkları 2,6 gr olduğu ve
bu değerin yavru sayısı ile ters orantılı olduğu görülmüştür. Bir
batında 6 yavru doğan bireylerin 14 günlük ortalama ağırlıkları
6,50 gram, bir batında 4 yavru doğan bireylerin 7 günlük
ağırlıkları 9,45 gram ölçülmüştür. Yavruların sütten kesilme
süresi ortalama olarak 17 gün, eşeysel olgunluğa ulaşmaları 68
gün olarak tespit edilmiştir. Deney boyunca laboratuvar ve
beslenme ortamlarının ortalama sıcaklığı 25 oC olarak
ölçülmüştür.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışma ile Microtus hartingi türünün
uygun besin ve çevre koşullarında yüksek üreme ve yaşama
kabiliyetine sahip olduğu görülmüştür. Bu şekilde hızlı üreme
yeteneği olan bir türle sadece zehir kullanmak yerine ekolojik
Page/ Sayfa 58
O 44
The Effects of Different Heavy Metals (Mn, Mg, Cd, Fe) on
Antioxidant Enzymes in S. cerevisiae
Oğuz Ayhan KİREÇCİ1, Ökkeş YILMAZ2, Halise SARIGÜL2,
Ayşe Dilek ÖZŞAHİN3, Füsun YÜREKLİ4
1
Bitlis Eren University, Hizan Vocational Scholl, Department of Crop and
Animal Production, Bitlis
2
Fırat University, Faculty of Science, Department of Biology, Elazığ
3
Bitlis Eren University, Art and Science Faculty, Department of Biology, Bitlis
4
Inönü University Art and Science Faculty, Department of Biology, Malatya
changes. Therefore, different results were obtained in
S.cerevisiae cells. Our results have shown that the the different
heavy metals have different effect on antioxidant defense
system. Thus, it was revealed that we should abstain from
especially the heavy metals in human diet.
Keywords: S. cerevisiae, Heavy Metal, SOD, GST, GSH-rd
Acknowledge: The study was carried out with the support of
Bitlis Eren University Scientific Research Projects Department
(BEBAP2013.11).
Abstract:
The heavy metals are common pollutants because they are not
separable. These metals are used in various industries and thus
give environmental waste. Microbial community can provide
input of metals in different forms into the environment. Some
heavy metals are essential trace elements, but high
concentrations of hevay metals are toxic for herbs, animals and
microorganisms. Because of the permanent effects some heavy
metals, (such as Mn, Mg, Cd and Fe metal ions), are important
in living organisms and environmental health and they show
extremely toxic effect over the specific limit. This study
demonstrates the effects of heavy metal toxicity on antioxidant
systems and removal of heavy metal toxicity in Saccharomyces
cerevisiae via antioxidant systems which have great importance
in the removal of heavy metal toxicity.
Materials and Methods: S. cerevisiae FMC 16 was used in the
experiment. Development and proliferation of S. cerevisiae
FMC 16 were provided in YEDP growth medium (1 g yeast
exrakt 100 mL, 2 g bactopeptone, 2 g glucose). Heavy metal
groups were prepared to 2 µl concentration, and allowed to
incubation for 72 hours at 30°C. The end of incubation, the
antioxidant enzyme analysis was performed on the
supernatant. Determination of superoxide dismutase (SOD)
activity was made according to the method of McCord and
Fridovich. Glutathione reductase (GSH-Rd based) activity was
determined according to Carlberg and Mannervik.
Determination of glutathione S-transferases (GST) activity was
made according to Habig et al., and all enzyme analyses were
performed by spectrofotometry. Statistical calculations were
performed with SPSS.
Findings: Increased SOD activity was determined in all groups
compared to the control group. Especially, the highest SOD
enzyme activity was observed in Cd treatment (p<0.001). GST
activity increased compared to controls (p <0.0001) and the
increase in Fe application was found to be more than the other
group. The activities of GSH-Rd was reduced in all groups when
compared to the control and the results showed that the
reduction are quite evident from the CD group (p <0.0001).
Results and Discussion: Explaining the principles of the
antioxidant defense system in living organisms is difficult and
antioxidant defense system is affected by enviromental
Farklı Ağır Metallerin (Mn, Mg, Cd, Fe) Saccharomyces
cerevisiae Mayasında Antioksidan Enzimler Üzerine Etkileri
Oğuz Ayhan KİREÇCİ1, Ökkeş YILMAZ2, Halise SARIGÜL2,
Ayşe Dilek ÖZŞAHİN3, Füsun YÜREKLİ4
1
Bitlis Eren Üniversitesi, Hizan Meslek Yüksek Okulu, Bitkisel ve Hayvansal
Üretim Bölümü, Bitlis
2
Fırat Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Elazığ
3
4
İnönü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Bitlis
ÖZET
Giriş: Ağır metaller parçalanabilir olmadıkları için yaygın çevre
kirleticileridir. Bu metaller çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır
ve dolayısıyla atıklarını çevreye vermektedir. Mikrobiyal
topluluklar; değişik formlardaki metallerin çevreye girişini
sağlayabilir. Bazı ağır metaller temel iz elementler olmalarına
rağmen, yüksek konsantrasyonlarda bitkiler, hayvanlar ve
mikroorganizmalar için toksiktir. Ağır metallerin genellikle
mikroorganizmalar tarafından inhibe edici bir etki ile önemli
fonksiyonel grupları bloke edilir. Ağır metaller içerisinde Mn,
Mg, Cd ve Fe gibi metal iyonları, kalıcı etkilerinden dolayı canlı
sistemleri ve çevre sağlığı yönünden önem taşımakta olup,
belirli bir sınırı aşınca da son derece toksik etki göstermektedir.
Bu çalışma ile; Saccharomyces cerevisiae mayasında, ağır
metallerin toksik etkilerini gidermede oldukça büyük öneme
sahip olan antioksidan sistemler üzerindeki etkisinin ortaya
konması amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Deneyde kullanılan S. cerevisiae
FMC16’nın gelişimi ve çoğalması için YEDP (100 ml için 1 g yeast
exrakt, 2 g baktopepton, 2g glukoz) besiyeri ortamı hazırlandı.
Ağır metallerinin grupları 2 µL konsantrasyon içerecek şekilde
hazırlandı ve 30 C’de 72 saat inkübasyona bırakıldı. İnkübasyon
sonunda elde edilen süpernatant kısmımdan antioksidan enzim
analizleri gerçekleştirildi. Süperoksit dismutaz (SOD) aktivite
tayini McCord ve Fridovich yöntemine göre, Glutatyon STransferaz Tayini (GST) Habig ve ark.’a göre, Glutatyon redüktaz
(GSH-Rd) aktivitesi ise Carlberg ve Mannervik’a göre
spektrofometrik yöntemlerle yapıldı. Sonuçlar SPSS istatistik
programı kullanılarak varyans analizi ve gruplar arasındaki
Page/ Sayfa 59
farklılık ise LSD
değerlendirildi.
testi
ile
belirlenip
istatistik
açıdan
Bulgular: Kontrol grubuna göre tüm gruplarda SOD düzeyinin
arttığı ve özellikle Cd içeren grupta bu artışın daha belirgin
olduğu gözlemlendi (p<0.0001). GST miktarının kontrole göre
arttığı (p<0.0001) ve Fe bulunan grupta artışın diğer gruplara
oranla fazla olduğu saptandı. SH-Rd seviyesinin ise bütün
gruplarda kontrole göre azaldığı ve azalmanın Cd grubunda
oldukça belirgin olduğu ortaya konmuştur (p<0.0001).
Sonuç ve Tartışma: Canlı organizmalarda antioksidan savunma
sisteminin prensiplerini ortaya koymak oldukça güçtür ve ortam
şartlarındaki değişimlerden etkilenmeleri doğaldır. Bu nedenle
deney materyalimiz olan S. cerevisiae hücrelerinde farklı
sonuçlar elde edilmiştir. Elde ettiğimiz sonuçlar farklı ağır
metallerin antioksidan savunma sistemi üzerinde farklı etkilere
sahip olduğu göstermiştir. Dolayısıyla insan beslenmesinde
özellikle bu maddelerden kaçınılması gerektiği bir kez daha
ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: S. cerevisiae, Ağır Metal, Süperoksit
Dismutaz, Glutatyon S-Transferaz, Glutatyon redüktaz
Teşekkür: Çalışma Bitlis Eren Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinatörlüğü’nün (BEBAP 213.11) desteği ile
gerçekleştirilmiştir.
Page/ Sayfa 60
O 45
An Investigation on the Effect of Row Spacings on the Seed
Yield and Related Characteristics of Some Alfalfa (Medicago
sativa L.) Cultivars
Yaşar Tuncer KAVUT1.
1.
Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, 35100 İzmir/Türkiye
*e-mail: [email protected]
Abstract
In this study conducted in the experimental fields of Field Crops
Department of Agriculture Faculty, Ege University in 2006 and
2007. Effect of two different row spacing (20 cm-40 cm) and four
alfalfa cultivars (Pioneer, Bacana, Tru-Test and FG-8RG12) on the
seed yield and other related characteristics such as plant height,
number of tillers, number of pod per plant, number of seed per
pod and thousand kernel weight were tested. The results showed
that, all tested alfalfa cultivars grown at 20 cm row spacing were
superior than 40 cm row spacing in terms of plant height (82.58
cm), number of tillers (12.21 plant-1), number of pod per plant
(161.8) and seed yield (55.82 kg/da). It was also concluded that the
seed yield (61.42 kg/da) of cv. Bacana was higher than the other
tested alfalfa cultivars.
Keywords: Alfalfa (Medicago sativa L.), Row spacing, Seed yield,
Thousand kernel weight.
Kimi Yonca Çeşitlerinde (Medicago sativa L.) Sıra Arası
Mesafelerinin Tohum Verimi ve Bazı Verim Özelliklerine
Etkisi Üzerinde Bir Araştırma
1.
Yaşar Tuncer KAVUT1.
Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, 35100 İzmir/Türkiye
Özet: Bu çalışma, 2006 ve 2007 yıllarında Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlalarında
yürütülmüş olup, 2002-2005 yılları arasında ot üretimi amaçlı
olarak
değerlendirilen
yonca
parsellerinin
tohuma
bırakılmasıyla kurulmuştur. Denemede, 20 cm ve 40 cm olmak
üzere iki farklı sıra arası mesafesinde yetiştirilen 4 farklı yonca
çeşidinin (Pioneer, Bacana, Tru-Test ve FG-8RG12) tohum
verimleri ve bazı verim özellikleri incelenmiştir. Araştırma
sonunda, 20 cm sıra arası mesafesinde yetiştirilen tüm
çeşitlerin, 40 cm sıra arası mesafesindekilere oranla bitki boyu
(82.58 cm), yan dal sayısı (12.21 adet), bitkide meyve sayısı
(161.8 adet) ve tohum verimi (55.82 kg/da) bakımından daha
yüksek değerlere ulaştıkları ve çeşitler içerisinde de 61.42
kg/da’lık tohum verimi ile Bacana çeşidinin ön plana çıktığı
gözlenmiştir. Bu çalışma ile bölge koşullarında yapılacak olası
yonca tohum üretimi faaliyetleri için ön çalışma yapılmış olup,
çalışmadan elde edilen dekara yaklaşık 50-60 kg gibi yüksek
tohum verimleri ile bölge ekolojisinin tozlanma ve döllenme
olayları üzerine olumsuz etkide bulunmadığı saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yonca Çeşitleri (Medicago sativa L.), sıra
arası mesafe, tohum verimi, BDA.
Giriş: Yüksek adaptasyon yeteneği ile ülkemizin hemen her
bölgesine uyum sağlayabilen yonca, hayvancılık işletmelerinde
ihtiyaç duyulan kaliteli kaba yem materyalinin sağlanmasında
gerek verim ve gerekse besleme değerinin yüksek oluşu ile
yembitkileri arasında yetiştiriciliği en yaygın olan türlerdendir.
Yembitkileri yetiştiriciliğinde, tohumluk üretiminin zor ve
masraflı olması yanında ekolojik koşulların da oldukça etkili
olması nedeniyle, çoğunlukla yetiştirme bölgelerinde bu
bitkilerin tohumlukları üretilememektedir. Bu nedenle de,
yonca gibi ana ürün yembitkilerinde ihtiyaç duyulan yıllık
tohumluk ihtiyacının yaklaşık %70-80’lik kısmının, farklı
ülkelerden ithalat yolu ile karşılanması yolu izlenmektedir
(Anonim, 2008).
Gereçler ve Yöntemler: Yeşil ot verim denemesi olarak 2002 yılı
Kasım ayında sıra aralığı 20 cm olacak şekilde 2 kg/da ekim
normu ile kurulan deneme, 3 yıllık bir yararlanma süresi
sonunda tohum üretimi denemesine çevrilmiştir. 2005 yılı
Kasım ayında 5 cm anız yüksekliğinden biçilen 5mx2m=10m2
boyutundaki yonca parselleri ortadan ikiye ayrılmış
(2,5mx2m=5m2) ve sıra arası mesafe parselin ilk yarısında 20
cm, diğer yarısında ise ortadaki birer sıra çapalanıp köklenerek
çıkartılıp 40 cm olarak tutulmuştur.. Denemenin sulanması,
tava haline getirilen parsellerde gerçekleştirilmiş ve bitkilerin
çoğunluğunda uç yapraklarda solma ve pörsüme gözlendiğinde
sulama yapılmıştır. Denemenin her iki yılında da, parseldeki
bitkilerin çiçeklenme dönemlerindeki arı populasyonu yeterli
görüldüğünden, dölleyici arı takviyesi yapılmamıştır. Tohum
hasadı, yonca meyvesinin 2/3 veya 3/4’ünün sarardığı dönemde
yapılmıştır. Denemede hasat işlemleri 2006 ve 2007 yıllarının
Eylül ayında, bahçe tipi önden makaslı biçme makinesi ile
yapılmış, bir-iki gün süreyle güneşte kurutulan bitkilerden
tohumların alınması, parsel tipi biçerdöverde uygun batörkontrbatör ayarı yapılarak sağlanmıştır.
Bulgular: Çalışmada, bitki boyu, yan dal sayısı, bitkide meyve sayısı,
meyvede tohum sayısı, bin dane ağırlığı, tohum verimi değerleri ele
alınmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Başlangıçta kaba yem üretimi amacı ile tesis
edilen ve 3 yıllık bir ot üretiminin ardından, tohum denemesine
çevrilen yonca plantasyonda ele alınan yonca çeşitlerinin sıra arası
mesafesinin 20 cm olarak korunması ile yüksek performans
değerleri gösterdiği ifade edilebilmektedir. Daha önceki deneme
sürecinde ot verimi bakımından da tatminkar sonuçlar veren bu
yonca çeşitlerinin, tohum verim potansiyellerinin de bölge koşulları
için uygun olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçları, sıra arası
mesafesindeki artışın, bitkide meyve sayısı ve tohum verimini
azalttığını, buna karşılık meyvede tohum sayısı, bin dane ağırlığı
üzerinde de önemli bir artışı ortaya koyduğunu göstermektedir.
Page/ Sayfa 61
O 46
Chromium (VI) Induced DNA Damage and Hepatotoxicity:
Protective Effects of Caffeic Acid Phenethyl Ester (CAPE) on
Mice (Mus musculus)
Hekzavalent Krom (Cr VI) Maruziyeti Sonucu Oluşan DNA
Hasarı ve Hepatotoksisiteye Karşı Kafeik Asit Fenetil Ester
(CAPE)’in Koruyucu Etkisi
Evren KOÇ1*, Yusuf ERSAN2, Onur ATAKİŞİ3, Kezban YILDIZ DALGINLI3, Ayşe
KANICI4, Muhitdin YILMAZ5
Evren KOÇ1*, Yusuf ERSAN2, Onur ATAKİŞİ3, Kezban YILDIZ DALGINLI3, Ayşe
KANICI4, Muhitdin YILMAZ5
1
Kafkas University, Faculty of Engineering and Architecture, Department of
Bioengineering, Kars/Turkey
2
Kafkas University, Faculty of Science- Arts, Department of Biology,
Kars/Turkey
3
Kafkas University, Faculty of Science- Arts, Department of Chemistry,
Kars/Turkey
4
Kafkas University, Faculty of Veterinary Medicine, Department of
Pharmacology and Toxicology, Kars, Turkey
5
Sinop University, Faculty of Engineering and Architecture, Department of
Bioengineering, Sinop/Turkey
* [email protected]
ABSTRACT
Background: Hexavalent chromium (Cr (VI)) shows toxic effect by
playing an active role in the process of formation of free radicals in
cells. CAPE is an important anticancer, anti-inflammatory and
antioxidant agents. In this study, the protective effect of CAPE against
to chromium toxicity were investigated by the biochemical and
histopathologic methods on mice.
1
Kafkas Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Biyomühendislik Bölümü
2
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü
3
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
4
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim
Dalı
5
Sinop Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Biyomühendislik Bölümü
*[email protected]
Giriş: Hekzavalent krom (Cr (VI)) DNA hasarı ve hepatotoksisite başta
olmak üzere organizmada çok çeşitli toksik etkilere neden olmaktadır.
Bununla birlikte toksik maddelerin zararlı etkilerine karşı dışardan
antioksidan verilmesi oldukça yaygın olarak çalışılmaktadır. Bu çalışma
ile de, farelerde Cr (VI) toksisitesine karşı, antioksidan, antikanserojen
etkileri birçok araştırmacı tarafından belirlenmiş olan Kafeik Asit
Fenetil Ester (CAPE) uygulamasının plzma Glutatyon (GSH), 8-hidroksi2- deoksiguanozin (8 OHdG) düzeyleri ile birlikte karaciğer dokusu
üzerine etkileri araştırıldı.
Material and Methods: 72 animals were divided into 6 groups. The
groups were determined as control (0.1 mL saline), CAPE (8.5 mg/kg),
Cr1 (20 mg/kg), CAPE (8.5 mg/kg) + Cr1 (20 mg/kg), Cr2 (30 mg/kg) and
CAPE (8.5 mg/kg) + Cr2 (30 mg/kg). CAPE and chromium to the animals
were injected as intraperitoneal (i.p) for 24 hours. At the end of the
treatment period, the animals were killed by cerebral dislocation
method. Blood samples were obtained by intracardiac and the later,
liver tissue samples from mice were taken for histological examination.
Plasma glutathione (GSH) and 8-hydroxy-2-deoxyguanosine (8 OHdG)
levels were determined by spectrophotometry using a commercial kit.
The liver tissue samples were fixed in 10% phosphate buffered
formaldehyde solution for 48 hours. Then paraffin blocks were
prepared routinely, and 4-5 µm thick sections were cut, stained with
hematoxylin and eosin and investigated under a light microscope.
Gereçler ve Yöntemler: Her grupta 12 hayvan bulunan 6 grup
oluşturuldu. Kontrol (0.1 ml serum fizyolojik), CAPE (8.5 mg/kg), Cr1
(20 mg/kg), CAPE (8.5 mg/kg) + Cr1 (20 mg/kg), Cr2 (30 mg/kg) ve CAPE
(8,5 mg/kg) + Cr2 (30 mg/kg) grupları oluşturuldu. Bütün uygulamalar
intraperitonal (i.p) yolla yapıldı. Cr (VI) uygulamasından 24 saat sonra
bütün gruplardaki hayvanlar serebral dislokasyon yöntemiyle
öldürülerek intrakardiyak yolla kan numuneleri alınarak plazmaları
ayrıldı. Ayrıca histopatolojik inceleme için de karaciğer dokusu alınarak
%10’luk formalin solüsyonunda tespit edildi. Elde edilen plazmalardan
Glutatyon (GSH), 8-hidroksi-2- deoksiguanozin (8 OHdG), miktarları kit
kullanılarak
spektrofotometrik
olarak
belirlendi.
Formalin
solüsyonunda tespit edilen karaciğer dokularından da rutin histolojik
metotlarla preparatlar hazırlandı ve hematoksilen-eozin boyama
metoduna göre boyanarak ışık mikroskobunda değerlendirildi.
Results: According to the obtained data showed that no statistically
differences were found in glutation levels (GSH) between control and
test groups (P>0.05), however the 8-OhdG levels of the animals in the
30 mg/kg Cr (VI) groups increased as compared to the other groups
(P<0.01).
Bulgular: Elde edilen verilere göre kontrol ve deney grupları Glutatyon
(GSH) düzeyleri açısından istatistiksel farklılık göstermedi (P>0.05),
ancak 30 mg/kg CrVI uygulanan gruptaki hayvanların 8-OhdG
düzeylerinde diğer gruplara göre artış saptandı. Histopatolojik
inceleme neticesinde de, Cr (VI) uygulanan gruplarda dejenerasyonlar
meydana geldiği, Cr (VI) ile birlikte CAPE uygulanan gruplarda ise bu
dejenerasyonların şiddetinin azaldığı tespit edildi.
Hepatocytes in liver tissue of mice treated Cr (VI) 20 mg/kg and 30
mg/kg dose were identified pyknotic nuclei with focal necrosis,
hydropic and vacuolar degenerations. Degenerations in liver tisssue
were observed to reduce CAPE administration against the toxic effects
of Cr (VI).
Conclusions: We concluded that CAPE has protective properties
against Cr (VI) toxication. It decreases the DNA damage, and the
severity of hepatic tissue degenerations.
Keywords: Hexavalent chromium, CAPE, glutathione, DNA oxidative
damage, histopathology,
Acknowledgement: We thank to Kafkas University Scientific Research
Projects Unit for its support to the project numbered 2013-MMF-79.
Sonuç ve Tartışma: Cr (VI) toksikasyonuna karşı CAPE’nin koruyucu
etkinlik göstererek DNA hasarı ve karaciğer dokusundaki
dejenerasyonların şiddetini azalttığı sonucuna varıldı.
Anahtar sözcükler: Hekzavalent krom, CAPE, histopatoloji, glutatyon,
DNA/RNA oksidatif hasarı.
Teşekkür: Bu çalışma Kafkas Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir. (Proje No: 2013-MMF79).
Page/ Sayfa 62
O 47
Turf Ecology
1
Gülcan DEMİROĞLU TOPÇU Şükrü Sezgi ÖZKAN
Yeşil (Çim) Alan Ekolojisi
1
Gülcan DEMİROĞLU TOPÇU1 Şükrü Sezgi ÖZKAN1
1
Ege University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, İzmir
The increase in the population of the world, the technological
developments, the fast development in cities, and the
requirements in covering the social needs of the society increase
the importance of the lawns, especially the need for turf (green
grass cover) which create a surface influence. When the amount of
lawns per capita in our country, which is 2 m2 in average, in
comparison with that of the European Countries (8-12 m² in
average), it is obvious that this rate is not at a satisfactory level.
Grass canopy stabilize the ecological balance and increase the
environmental quality of our daily life which is negatively affected
by intense and high buildings. The surfaces covered with grass
absorb the sun rays during daytime, and release the radiation they
collect again during night time and influence the environment in a
positive way. They decrease the temperature by 5-12oC with high
transpiration rates (water release by stomata). With these
properties, the grass canopy which can produce nearly 4000 shoots
in 1 m2 of turf area, act like air conditioners. In addition, they have
many technical, optical and aesthetical aspects such as controlling
erosion and dust, filtering the surface water which accumulate due
to the rain water, snow, etc. towards the underground, protecting
the underground water, decreasing the noise, sound and air
pollution, making empty and barren areas become green, creating
recreational and entertainment areas, organizing and maintaining
the landscape, protecting the nature and making highways,
railroads, and airports become beautiful. They are among the
indispensable elements of social life with all these properties. If a
high turf plantation is targeted, it must be born in mind that
subjects like plant selection, the purpose of usage, the
environmental conditions and the acceptable level of sustainability
must be taken into consideration. As a matter of fact, each grass
species have positive and negative properties and strong and weak
peculiarities as well. These properties must be known well and
must be evaluated in terms of ecology. The environment is
summarized as the whole of the climate, soil, and orographic and
biological factors, and influences all the living things. Turf plants
may live in accordance with the environment, and may create
healthy and quality vegetation when adapted to the conditions. In
our country, there has been formed a misconception claiming that
the same grass species might be used in all of our regions, which
have different ecological characteristics. In actual fact, the grass
species must be selected by considering the adaptation capacities
and ecological demands of the grass species according to the
regions. In our study, in the light of the data mentioned above, we
aimed to investigate the turf and ecology concepts, and the turf
grasses and their ecological demands.
Keywords: Green grass cover, turfgrass, ecology
1
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü İzmir
Sorumlu yazar: [email protected]
Dünya’da artan nüfusun ve teknolojik gelişmelerin etkisi ile
şehirlerin hızlı gelişmesi ve toplumun sosyal ihtiyaçları
kapsamındaki gereksinimler, yeşil alanlar ve özellikle yüzey etkisi
oluşturan çim alanların önemini giderek arttırmaktadır. Ülkemizde
ortalama 2 m2 olan kişi başına düşen yeşil alan miktarının, Avrupa
ülkeleri ile kıyaslandığında (ortalama 8-12 m²) tatmin edici düzeyde
olmadığı görülmektedir. Oysa ki, yeşil alanlar ekolojik dengeyi
stabil hale getirerek, yoğun ve yüksek yapılardan oluşan yaşam
alanlarımızın kalitesini arttırmaktadırlar. Çim bitkileri ile kaplı
yüzeyler, gündüz güneş ışıklarını emmekte, gece ise gündüz
bünyesinde topladığı radyasyonu geri vererek ortamı olumlu
yönde etkilemektedirler. Transpirasyonla (terleme) kaybettikleri su
sayesinde ise ortam sıcaklığının 5-12oC kadar azalmasını
sağlamaktadırlar. Bu özellikleri nedeniyle, tesis edildikleri 1 m2’lik
alanda yaklaşık 4000 adet sürgün oluşturabilen çim alanlar bir
klima gibi işlev görmektedirler. Ayrıca, erozyon ve toz kontrolü,
yağmur, kar vb. şekillerde oluşan yer üstü sularının toprak altına
sızdırılması ve filtrasyonu ile yer altı sularının kalitesinin korunması,
gürültü, ses ve hava kirliliğinin azaltılması, boş ve çıplak arazilerin
yeşillendirilmesi, dinlenme, eğlence ve rekreasyon alanlarının
oluşturulması, arazi bakım ve düzenlenmesi, doğayı koruma ve
güzelleştirme faaliyetleri, karayolu, demiryolu ve hava limanlarının
güzelleştirilmesi gibi daha pek çok teknik, optik ve estetik
konularda hayati önem taşımaları nedeniyle yeşil alanlar, sosyal
yaşamın vazgeçilmez unsurları arasında yer almaktadırlar. Nitelikli
bir yeşil alan oluşturulmak istendiği takdirde ise, bitki seçimi,
kullanım amacı, yetiştirecek ortam ve kabul edilebilir
sürdürülebilirlik düzeyinin ne olacağı gibi konulara dikkat edilmesi
gerektiği unutulmamalıdır. Nitekim, her bir çim cins ve türünün
olumlu veya olumsuz özellikleri, güçlü ve zayıf yönleri bulunduğu
göz önüne alınmalıdır. Ekolojik açıdan bu özelliklerin iyi bilinmesi
ve yorumlanması gerekmektedir. İklim, toprak ile orografik ve
biyolojik etmenlerin tümü olarak özetlenebilen çevre, tüm canlıları
etkisi altında bulundurmaktadır. Yeşil alan bitkileri de çevre ile
uyum içinde yaşayan ve koşullara adapte olduklarında sağlıklı ve
nitelikli bitki örtüleri oluşturabilmektedirler. Ülkemizde, farklı
ekolojik şartlara sahip olan bölgelerimizde bulunan hemen her
yöreye aynı çim cins ve türlerinin uygulanabileceği gibi yanlış bir
kanaat oluşmuş durumdadır. Benzer özellikler taşıyan
yörelerimizde bilimsel kurallara uygun olarak çim bitkilerinin
adaptasyon yetenekleri ve ekolojik istekleri göz önüne alınarak,
bölgesel çim seçenekleri düşünülmelidir. Çalışmamızda, belirtilen
bilgiler ışığında yeşil alan ve ekoloji kavramı, çim bitkileri ve ekolojik
istekleri ile yararları irdelenmesi amaçlanmıştır.
Anahtar sözcükler: Yeşil alan, çim, ekoloji.
Page/ Sayfa 63
O 48
The Effect of Heavy Metals on Some Biocehemical
Parameters in S. cerevisiae
organisms should avoid these heavy metals. Especially, the
increase of MDA levels showed that, accumulating of heavy
metals cause the severe damage in in all living cells
Oğuz Ayhan KİREÇCİ1, Ökkeş YILMAZ2, Figen ERDEM2,
Keywords: S. cerevisiae, Heavy Metal, MDA, GSH, Total Protein
Ayşe Dilek ÖZŞAHİN3
1
Bitlis Eren University, Hizan Vocational Scholl, Department of Crop and
Animal Production, Bitlis
2
Fırat University, Faculty of Science, Department of Biology, Elazığ
3
Bitlis Eren University, Art and Science Faculty, Department of Biology, Bitlis
Abstract
Heavy metals cause environmental problems in the ecological
system. "Heavy metal" concept is used as toxic or toxic metal.
Heavy metals are effective at high density and low
concentrations. In some systems, effect mechanism of heavy
metals depends on the concentration. Heavy metals show toxic
effect above the limit concentration, and this toxic effect does
not depend only on concentration in living organisms. Effects of
heavy metal vary depending on the nature of the species and
metal ions. In the complex organisms or yeast, the effects of
microelements are often the subject of research in recent
years. Alongside preventing disease effect of heavy metals
(such as zinc, copper, iron, chromium, selenium and
manganese) in animal and human metabolism, their efects on
yeast metabolism are the subject of scientific studies. Today,
Yeasts are used often as the subject of biotechnological
research. Saccharomyces cerevisiae has been used effectively
in study of metal biosorption. Studies with S. cerevisiae are
used as a model for human body. This study demonstrates the
effects of heavy metal toxicity on MDA, GSH and total protein
in Saccharomyces cerevisiae.
Materials and Methods: S. cerevisiae FMC 16 was used in the
experiment. Development and proliferation of S. cerevisiae
FMC 16 was provided in YEDP growth medium (1 g yeast exrakt
100 mL, 2 g bactopeptone, 2 g glucose). Heavy metal groups (Cr,
Cu, Pb, Al) were prepared to 2 µl, 4 µl and 8 µl concentration,
and allowed to incubation for 72 hours at 30°C. The end of
incubation, analysis was performed on the supernatant.
Determination of MDA was made according to the method of
Ohkawa et al. GSH was determined with Elman reagent.
Determination of total protein content was made according to
Lowry. Statistical calculations were performed with SPSS.
Findings: Decreased total protein content was determined in all
groups compared to the control group. This decrease was found
to be highly significant in Cu and Pb groups (P <0.0001). MDA
levels increased in all heavy metal treatment when compared
to the control group (p <0.0001). The highest MDA level was
observed by Al and Cr applications. The level of GSH reduced in
all groups when compared to the control group, and the results
showed that the reduction is quite evident from the Cd and Pb
groups (p <0.0001).
Results and Discussion: These heavy metals are accumulating
a high degree in environment and organisms. Thus, all living
Acknowledge: The study was carried out with the support of
Bitlis Eren University Scientific Research Projects Department
(BEBAP2013.11).
Saccharomyces cerevisiae’nın Gelişme Ortamına İlave Edilen
Ağır Metallerin (Cr, Cu, Pb, Al) Bazı Biyokimyasal
Parametrelere Etkileri
Oğuz Ayhan KİREÇCİ1, Ökkeş YILMAZ2, Figen ERDEM2,
1
Ayşe Dilek ÖZŞAHİN3
Bitlis Eren Üniversitesi, Hizan Meslek Yüksek Okulu, Bitkisel ve Hayvansal
Üretim Bölümü, Bitlis
2
Fırat Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Elazığ
3
Giriş: Ağır metaller ekolojik sistemde çevresel problemlere yol
açar. Çevresel problemler söz konusu olduğunda “ağır metal”
kavramı çok tanımlı ve kesin bir grupmuş gibi kabul
edilmektedir. Bu kavram; nispeten yüksek yoğunluklu ve düşük
konsantrasyonlarda bile toksik veya zehirleyici metal olarak
kullanılır. Bazı sistemlerde ağır metallerin etki mekanizması
konsantrasyona bağlı olarak değişir. Konsantrasyon sınırını
aştıkları zaman toksik etki gösteren ağır metaller canlı
bünyelerde sadece konsantrasyonlarına bağlı olarak etki
göstermezler. Sebep oldukları etki, canlı türüne ve metal
iyonunun yapısına bağlı olarak da değişir. Yüksek yapılı
organizmalarda ve mayalarda mikroelementlerin etkileri son
yıllarda araştırmalara sıkça konu olmaktadır. Özellikle çinko,
bakır, demir, krom, selenyum ve mangan gibi elementlerin
insan ve hayvanlarda hastalıkları önleme etkilerinin yanı sıra
maya metabolizması üzerindeki etkileri de bilimsel çalışmalara
konu olmaktadır. Mayalar; günümüzde biyoteknolojik
çalışmalara sıkça konu olan organizmalar içerisindedir.
Araştırmada kullanılan Saccharomyces cereisiae metal
biyosorbsiyonu çalışmalarında etkili olarak kullanılmaktadır. S.
cerevisiae ile yapılan çalışmalar insan vücudunda meydana
gelebilecek benzer durumlara karşı model olarak
kullanılmaktadır. Bu çalışmada; S. cerevisiae’nın gelişme
ortamına ilave edilen Cr, Cu, Pb, Al gibi ağır metallerin MDA,
GSH ve toplam protein miktarı üzerine etkilerinin araştırılması
amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Deneyde kullanılan S. cerevisiae
FMC16’nın gelişimi ve çoğalması için YEDP (100 ml için 1 g yeast
exrakt, 2 g baktopepton, 2g glukoz) besiyeri ortamı hazırlandı.
Ağır metallerinin grupları 2 µL, 4 µL ve 8 µL konsantrasyonlarını
içerecek şekilde hazırlandı. Hücre pelletleri, 20 mM Tris HCl-baz
Page/ Sayfa 64
(pH= 7.4) ve 20 mM EDTA karışımı ile homojenize edilip santrifüj
edildikten sonra süpernatant kısmı ile GSH; Elman reaktifi ile,
total protein; Lowry yöntemine göre ve MDA ise; thiobarbitürik
asit reaktifinin kullanıldığı Ohkawa ve ark.’nın spektrofometrik
yöntemine göre yapıldı.
Bulgular: Kontrol grubuna göre tüm gruplarda toplam protein
miktarının azaldığı ve bu azalmanın Cu ile Pb gruplarında
oldukça belirgin olduğu saptandı (p<0.0001). Ağır metal
uygulamasının tüm gruplarda MDA seviyesini arttırdığı
(p<0.0001) ve Al ile Cr içeren gruplarda artışın çok yüksek
olduğu gözlemlendi. GSH düzeyinin ise metal gruplarının
hepsinde azaldığı (p<0.0001), azalmanın Cu ve Pb gruplarında
daha belirgin seviyede olduğu ortaya konmuştur.
Sonuç ve Tartışma: S. cerevisiae’dan elde edilen bu sonuçlar
ekosistemi oluşturan bütün ökaryotik organizmalara
uyarlandığında, özellikle çevrede ve besinlerde birikimi oldukça
yüksek olan bu ağır metallerin tüketimine dikkat edilmesi
gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Özellikle MDA’daki artışın
ağır metal birikimi durumunda tüm canlı hücreleri ciddi derece
hasara uğratması kaçınılmazdır.
Anahtar Kelimeler: S. cerevisiae, Ağır Metal, MDA, GSH, Toplam
Protein
Teşekkür: Çalışma Bitlis Eren Üniversitesi Bilimsel Araştırma
Projeleri Koordinatörlüğü’nün (BEBAP 213.11) desteği ile
gerçekleştirilmiştir.
Page/ Sayfa 65
O 49
Nanotechnological Developments and Phytoremediation of
Nanoparticles
Kadiriye URUÇ PARLAK1, Tunay ÇELİK2, Özkan SEVİM2
1
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve
Genetik Bölümü, Ağrı
2
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, FenBilimleri Enstitüsü, Ağrı
[email protected]
ABSTRACT
1. Introduction
Engineering nano materials, which have been produced
prevalently since 1980, compose the latest technology of today.
Organic and inorganic compounds which are in the shape of
nanometer called as ‘’nanoparticles’’ and these nanoparticles
can be integrated into biological systems easily.
Thanks to the development of nanotechnology, nanodimensional materials such as nanocrystal, nanoparticle and
nanotube can be produced. NPs, (nanoparticles) which have
gained importance in the recent years, compose the base of
nanotechnology. Although there are few information about its
effects and risks on the environment and health, engineering
NPs have been integrated into so many commercial
productions’ compounds (Andreotti et al. 2015). They can be
used in domestic appliances and production coverings (Hanks
et al. 2015), biomedical practices (Uskoković, 2015; Stone at al.
2015), jewellery (Asztemborska et al. 2015), electrochemical
sensors and biosensor practices (Haverkamp et al., 2007; Yu et
al., 2016; Yamada et al., 2016; Li et al., 2016), medicine (Zhu et
al, 2016; Göbel et al., 2016; Schwaminger et al. 2015) and many
other things. Nanotechnological developments increase the
nanoparticles’ concentration in the environment rapidly. There
are no enough information about the impacts of these
materials on health and environment, so the determination and
remediation of these materials are very important. For the
elimination (removal) of nanoparticles, which can be
synthesisable in several physical, chemical or biological ways,
phytoremediation method can be used as an eco-friendly and
cheap method.
2. Phytoremediation
Phytoremediation is a method in which the contaminants in the
environment are moved away by the plants. This method uses
metabolic system of plants for the removal of nutrients and
contaminants. In order to clean the environments
contaminated by the nanoparticles, it is important to
determine which plants will provide for fruitful removal, too.
According to a research, Pistia stratiotes’s nanoparticles were
found to have removal talent in waters contaminated by Ag(I)
and Ag NPs. It was figured out that Pistia stratiotes, whose Ag
ions and NPs were implemented in different concentrations
(0.02, 0.2, and 2 mg L-1) can survive in Ag and Ag NP
concentrations under 0.02 mg L-1 and Pistia stratiotes can also
be a potential phytoremediator for removing the heavy metal
NPs. (Hanks et al. 2015).
3. Result
Nanotechnology and nano productions, which are described as
the most important invention of the century, are on the
increase in several areas like agriculture, food and health.
Nonetheless, the advantages/disadvantages and health effects
of this very new technology have not been understood yet.
Thus, enacting the required national and international law
regulations for nano products’ production, control and safety
should be done as soon as possible and the adverse effects of
them should be put forward. In this way, the concerns related
to the use of such products will have been eliminated and
maximum profit from these products will be provided.
Keywords: Nanotechnology, Nanoparticle, Phytoremediation
Nanoteknolojik Gelişmeler ve Nanopartiküllerin
Fitoremediasyonu
Kadiriye URUÇ PARLAK1, Tunay ÇELİK2, Özkan SEVİM2
1
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve
Genetik Bölümü, Ağrı
2
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, FenBilimleri Enstitüsü, Ağrı
[email protected]
1. Giriş
1980’lerden itibaren yaygın olarak üretilmeye başlanan
mühendislik nanomalzemeleri günümüzün en son teknolojisini
oluşturmaktadır. Nanometre boyutlarındaki organik ve
inorganik bileşikler “nano parçacık” olarak adlandırılmaktadır
ve bu nanoparçacıklar boyutları nedeniyle biyolojik sistemlere
kolayca entegre olabilmektedirler.
Nanoteknolojinin
gelişmesi
ile
birlikte
nanokristal,
nanopartikül, nanotüp gibi nano boyutlu malzemelerin
üretilebilmesi sağlanabilmektedir. Son yıllarda büyük önem
kazanan NP'ler, nanoteknolojinin temelini oluşturmaktadır.
Çevreye ve insan sağlığına olan etkileri ve riskleri ile ilgili çok az
bilgi olmasına rağmen, mühendislik NP'leri çok çeşitli ticari
ürünlerin bileşimine entegre edilmiş durumdadır (Andreotti et
al. 2015). Ev aletleri ve ürün kaplamaları (Hanks et al. 2015),
biyomedikal uygulamalar (Uskoković, 2015; Stone at al. 2015)
mücevhercilik (Asztemborska et al. 2015), elektrokimyasal
sensörler ve biyosensörler uygulamaları (Haverkamp et al.,
2007; Yu et al., 2016; Yamada et al., 2016; Li et al., 2016), tıp
(Zhu et al, 2016; Göbel et al., 2016; Schwaminger et al. 2015) ve
daha pek çok alanda kullanılabilmektedir. Nanoteknolojik
gelişmeler,
günümüzde
nanopartiküllerin
ortamdaki
konsantrasyonlarının hızla artmasına sebep olmaktadır. İnsan
sağlığı veya çevre üzerindeki etkileri hakkında yeterli bilgi
olmayan bu materyallerin ortamlardaki tespiti ve
remediasyonu büyük önem taşımaktadır. Pek çok fiziksel,
Page/ Sayfa 66
kimyasal ya da biyolojik yöntemle sentezlenebilen
nanopartiküllerin ortamlardan gideriminde, çevre dostu ve
ucuz
bir
yöntem
olan
fitoremediasyon
yöntemi
kullanılabilmektedir.
2. Fitoremediasyon
Fitoremediasyon, ortamdaki kontaminantların bitkilerce
uzaklaştırıldığı doğal bir yöntemdir. Bu yöntem nutrient ve
kontaminantları
uzaklaştırmada
bitkilerin
metabolik
sistemlerini kullanmaktadır. Nanopartiküllerce kirletilmiş
ortamların temizlenebilmesi açısından, hangi itkilerin verimli
uzaklaştırma sağlayabileceğinin tespit edilmesi de oldukça
önemli bir konudur. Yapılan bir çalışmada, Ag(I) ve Ag NP'leri
tarafından kontamine olmuş sularda Pistia stratiotes'in
nanopartikülleri uzaklaştırma yeteneği belirlenmiştir. Ag
iyonları ve NP'leri farklı konsantrasyonlarda (0.02, 0.2, and 2 mg
L-1) uygulanmış, Pistia stratiotes’ in 0.02 mg L-1 altındaki Ag ve
AgNp konsantrasyonlarında hayatta kalabildiği, ağır metal
NP'lerinin uzaklaştırılmasında Pistia stratiotes' in potansiyel bir
fitoremediator olduğu sonucuna varılmıştır (Hanks et al. 2015).
3. Sonuç
Yüzyılımızın en önemli keşfi olarak nitelenen nanoteknoloji ve
nano ürünler tarım, gıda, sağlık gibi pek çok alanda hızlı bir
ilerleme göstermektedir. Buna karşın çok yeni olan bu
teknolojinin avantaj ya da dezavantajları, sağlık etkileri henüz
tam olarak anlaşılamamıştır. Bu nedenle nano ürünlerin
üretimi, kontrolü ve güvenliği için gerekli olan ulusal ve
uluslararası yasal düzenlemelerin en kısa sürede hayata
geçirilmesi,
olumsuz
etkilerinin
ortaya
konulması
gerekmektedir. Böylece bu ürünlerin kullanımındaki endişeler
giderilmiş ve bu ürünlerden maksimum fayda sağlanması
olacaktır.
Page/ Sayfa 67
O 50
The Distribution of Some Oenanthe (Apiaceae)
Species in Turkey
Türkiye’de Bulunan Bazı Oenanthe (Apiaceae)
Türlerinin Yayılışları
Ebru DOĞAN GÜNER*
Ebru DOĞAN GÜNER*
*Health Services Vocational School, Gazi University, 06830, Ankara – Turkey;
*Gazi Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Gölbaşı Yerleşkesi,
06830, Ankara; e-mail: [email protected]
Introduction: The genus Oenanthe is the member of Apiaceae
family which is one of the most important families for plant
biodiversity in our country. Oenanthe represented with nine
species (one of them is doubtful record) in Turkey. Species of
the genus are prefer wetlands, marsh and aquatic habitats.
Oenanthe species has to be collect especially with the root
system for correctly diagnose. Oe. pimpinelloides and Oe.
silaifolia has wide distribution areas in both Europe and Turkey.
This study aimed that to contribute a better knowledge of the
less known species except that Oe. pimpinelloides and Oe.
silaifolia.
Giriş: Ülkemiz bitki biyoçeşitliliği açısından önemli
familyalardan Apiaceae familyası cinslerinden biri olan
Oenanthe cinsi ülkemizde biri şüpheli kayıt toplam 9 tür ile
temsil edilmektedir. Oenanthe cinsi ile ilgili Flora of Turkey
eserinin 4. cildinin yazımından sonra neredeyse hiç çalışma
yapılmamıştır. Cinse ait türler genellikle sulak alanlar,
bataklıklar ve nemli toprakları tercih etmektedir. Oenanthe
türlerini doğru teşhis edebilmek için özellikle kök sistemiyle
birlikte toplamak gerekmektedir. Cinse ait türlerden Oenanthe
pimpinelloides ve Oe. silaifolia Avrupa ve ülkemizde geniş
yayılışa sahiptir ve çok karşılaşılan türlerdir. Bu çalışmada daha
az bilinen Oenanthe türleriyle ilgili fotoğraflar ve yayılış
haritaları verilerek özellikle sulak alanları tercih eden türlerin
daha iyi tanınmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Methods: The specimens of genus Oenanthe were collected in
different regions of Turkey between 2014–2015 and checked
with the related literature. The specimens were photographed
during the collection. The specimens were compared with the
types and other representative collections present at national
and international herbaria. The distribution map was provided
with the herbarium records and the localities in which they
collected.
Results: In this study, a total of 7 species distribution areas have
been revealed except Oe. pimpinelloides and Oe. silaifolia.
While Oe. sophiae was known only East Anatolia Region, it has
been determined that it distributes in the Central Anatolia
Region. Oe. incrassans and Oe. millefolia, which are two new
species for the Flora of Turkey, were also presented with their
ecological properties.
Conclusion: The current distribution maps were created by
means of to collect different areas. Most species prefer moist
areas and wetlands. But Oe. millefolia distributes dry habitats.
Oenanthe is one of the important genus in terms of wetland
biodiversity.
Key Words: Oenanthe, Turkey, biodiversity
Acknowledgements: I would like to thank TUBITAK for its
financial support (Project number KBAG–114Z005).
Gereçler ve yöntem: Türkiye’de bulunan Oenanthe türlerinin
revizyonu isimli TUBİTAK projesi çalışması kapsamında 20142015 yılları arasında bol miktarda örnek toplanmıştır.
Toplamalar esnasında türler fotoğraflanmıştır. Herbaryum
materyali haline getirilen örnekler ulusal ve uluslararası
herbaryumlarda bulunan örnekler de incelenerek teşhisleri
tamamlanmıştır. Toplama yapılan lokaliteler ve incelenen
örneklere dayanarak ülkemizdeki yayılışları harita üzerinde
gösterilmiştir.
Bulgular: Bu çalışmada Oe. pimpinelloides ve Oe. silaifolia
türleri hariç toplam 7 türe ait yayılış alanları ortaya konmuştur.
Bu türlerden Oe. sophiae Flora of Turkey’e göre sadece Doğu
Anadolu Bölgesi’nden bilinirken, İç Anadolu Bölgesi’nde de
yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Şüpheli kayıt olan Oe.
incrassans İstanbul çevresinden toplanmıştır. Kırklareli
çevresinden ise Türkiye için yeni kayıt Oe. millefolia türü tespit
edilmiştir.
Sonuç ve tartışma: Ülkemiz de yayılış gösteren Oenanthe
türlerinin literatürde bilinenden farklı alanlardan da
toplanmasıyla güncel yayılış haritaları oluşturulmuştur. Türlerin
çoğu sulak ve nemli alanları tercih eder. Ancak Oe. millefolia
daha kurak habitatlarda da yayılış göstermektedir. Oenanthe
türleri ülkemiz bitki biyoçeşitliliği açısından önemli olduğu
kadar aynı zamanda özellikle sulak alan biyoçeşitliliği açısından
da son derece önemli cinslerden biridir.
Anahtar kelimeler: Oenanthe, Türkiye, biyoçeşitlilik
Teşekkür: Bu çalışmayı finansal olarak destekleyen TÜBİTAK’a
teşekkür ederim (Proje numarası KBAG–114Z005).
Page/ Sayfa 68
O 51
Hydrodroma despiciens (Müller, 1776) (Acari, Hydrachnidia)
Türünde Fe2+ Toksikolojik Uygulamaları
Ferruh AŞÇI1, Gülderen UYSAL AKKUŞ2, İrem YAMAN2
1
Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve
Genetik Bölümü
2Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
Özet
Bu çalışmada yaygın bir su kenesi türü olan Hydrodroma
despiciens kullanılmıştır. Örnekler 2015 Haziran-Ağustos ayları
arasında Afyonkarahisar ili sınırlarındaki Karamık Gölü’nden
toplandı. Laboratuvar ortamında akvaryumlarda küçük bir göl
ekosistemi oluşturuldu ve içerisine belirli sayılarda canlı
örnekleri konuldu. Periyodik olarak bu ortama artan
miktarlarda (1x10-5, 1x10-4, 1x10-3 ve 1x10-2 Molar) Fe ilavesi
yapıldı. Birer haftalık periyotlarla bu ortamdan su ve canlı
örnekleri alınarak ICP (Inductively coupled plasma-optical
emission spectroscopy ICP-OES; Spectro Genesis, Germany) ile
analize tabi tutuldu, sudaki ve canlıdaki demir absorplama
oranları belirlendi. Ayrıca yine laboratuvar ortamında
oluşturulan diğer bir akvaryum ise kontrol grubu olarak
kullanıldı. Her iki ortamda da deney süresince canlılar sürekli
gözleme tabi tutuldu. Çıkan sonuçlar toksikolojik olarak
değerlendirildi. Sonuçta bu canlılarda Fe absorplama ve bu
metale karşı tolerans sınırlarının oldukça yüksek olduğu
görüldü.
Page/ Sayfa 69
O 52
Hidrometalurjik Metotla Amonyum Klorür Çözeltilerinde
Chevreul Tuzunun Çözündürülmesinin Kinetiği
Mustafa SERTÇELİK1, Hacali NECEFOĞLU2, Turan ÇALBAN3, Soner KUŞLU3
1
Kafkas Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Kimya Mühendisliği
Bölümü Kars, [email protected]
2
Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü Kars
3
Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Kimya Mühendisliği
Bölümü Erzurum
Giriş: Hidrometalurji, Cevherlerin değerlendirilmesinde yüksek
sıcaklık gerektiren yöntemler yerine su ve çözücü kullanımı ile
metal üretimi elde edilmesidir. Metal üretiminde eski bir sanat
olan pirometalurjiye oranla yeni gelişmektedir. Avantajı kesin
olarak ortaya konulmamış olsa bile hidrometalurji, enerji
tüketimini azaltmak için bir çözüm olarak önerilmektedir. Bu
yöntemler düşük tenörlü cevherlere madende yerinde
uygulandıklarında az enerji tüketmektedirler [1].
Hidrometalurjik yöntemlerde enerji tüketimi en az seviyeye
indirilirken, üretim sırasında çıkan toz ve zehirli gazlar çözelti
içerisinde kalmaktadır. Bu sebeple metal üretimi yapılırken
atmosfere zararlı gaz salınımı engellenmektedir [2].
Bu çalışmada insanlık tarihinde her zaman önemli bir yer tutan
bakırın bir çifte tuzu olan Chevreul tuzunu kullanarak uygun bir
çözücüyle, hidrometalurjik yöntemlerle bakır üretiminin ilk
kademesi olan liçing şartlarını belirlemeyi ve çözünme kinetiğini
inceleyerek
reaksiyonun
gerçekleşme
mekanizmasını
saptamayı amaçlamaktayız.
edilmiştir. Elde edilen deneysel sonuçların kinetik modellerle
uygulanması sonucu Chevreul tuzunun çözünme hızının kül
filminden (veya ürün tabakasından) difüzyon ile kontrol edildiği
belirlenmiştir.
Chevreul tuzunun çözünürlüğüne etki eden parametrelerin
etkileride dikkate alınarak bulunan integre hız ifadesi aşağıdaki
gibidir;
1-3(1-X)2/3+2(1-X)= [2,96.1013.(CA)3,08 .(K/S)-0,38.(K.H.)1,23
e-9001,2/T].t
Anahtar Kelimeler: Hidrometalurji; Chevreul tuzu; Bakır;
Çözündürme kinetiği
Kaynaklar
[1] F. Habashi, “Hidrometalurji”, Madencilik, Maden
Mühendisleri Odası Yayınları, Cilt XXV, Sayı 1, Mart, 1986.
[2] Y.E., Benkli, “Üretim Metalurjisi”. Atatürk Üniversitesi,
http://www.yebenkli.com.(Erişim tarihi Mayıs, 2014)
[3] Yeşilyurt, M. ve Çalban, T., “Precipitation of Chevreul’s Salt
From CuSO4 Solutions with Na2SO3” Chem. Process Eng., 28, 85–
91, 2007.
[4] T. Gündüz, “Kalitatif Analiz Ders Kitabı”, Gazi Kitabevi, 8.
Baskı, 2008.
Gereçler ve yöntemler: Bu çalışmada tarafımızdan sentezlenen
Chevreul tuzunun[3] çözündürme işlemi için Polyscince marka
bir sabit sıcaklık su sirkülatörü, sıcaklık ölçekli Lab companion
marka bir manyetik karıştırıcı, WTW marka bir pH metre, bir
tane cam su banyosu, 500 mL’lik cam reaktör ve 2 cm’lik
manyetik bar kullanılmıştır. Amonyum klorür çözeltilerinde
Chevreul tuzunun çözünmesine etki eden parametrelerin
etkilerinin belirlenmesi için deneyler yapılmıştır. Chevreul
tuzunun çözünmesi üzerine etkili olan parametreler tespit
edildi. Deney esnasında alınan 1’er mL’lik numuneler alınarak
kompleksometrik yöntem ile bakır analizleri yapıldı ve çözünen
bakır miktarı % Cu olarak hesaplandı[4].
Bulgular: Chevreul tuzunun çözünmesi üzerine etkili olan
parametreler reaksiyon sıcaklığı, çözücü (amonyum klorür)
konsantrasyonu, katı/sıvı oranı ve karıştırma hızı olarak tespit
edildi. Çözünme reaksiyonuna ait aktivasyon enerjisi 74,83
kj/mol olarak bulunmuştur.
Sonuç ve Tartışma: Chevreul tuzunun çözünürlüğüne etki eden
parametrelerin etkisi incelenmiş daha sonra çözünme hızına ait
integre hız ifadesi katı-sıvı heterojen reaksiyonlara ait kinetik
modelleri kullanılarak bulunmuştur. Deneyler sonucunda
Chevreul tuzunun çözünme hızının çalışılan şartlarda sıcaklığın,
amonyum klorür konsantrasyonunun ve karıştırma hızının
artması ile arttığı ve katı/sıvı oranının artması ile azaldığı tespit
Page/ Sayfa 70
O 53
Exotic and Invasive Species Detected in Susuz and Aygir Lakes
(Kars), Cildir and Aktas Lakes (Ardahan)
Susuz ve Aygır Gölü (Kars) ile Çıldır ve Aktaş (Ardahan)
Göllerinde Tespit Edilen Ekzotik ve İstilacı Türler
Mehmet Ali KIRPIK1, Yağmur YILDIZ1
Mehmet Ali KIRPIK1, Yağmur YILDIZ1.
1
Kafkas University- Faculty of Science, Biology Department, Kars-Turkey
1
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü KARS-TÜRKİYE
Abstract
Özet
Investigation was made on Susuz and Aygir Lakes (Kars), Cildir
and Aktas Lakes (Ardahan)
Orman ve Su işleri Bakanlığı (Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü)’nce 2013 yılında Aygır ve Çalı Gölleri (Kars)
Sulak Alan Yönetim Planı Projesi Alt Havzası Biyolojik Çeşitlilik
Araştırma Alt Projesi ile Aktaş ve Çıldır (Ardahan) Gölleri Sulak
alanları Alt Havzaları Biyolojik Çeşitlilik Araştırma Alt Projeleri
kapsamında Biyolojik Çeşitlilik araştırması yapılmıştır. 2013 yılı
yaz sezonunda yapılan iki arazi incelemesinde Aygır ve Çalı
göllerinden sadece Aygır Gölü’nde, 2014 yılı yaz sezonunda
yapılan iki arazi incelemesinde Çıldır ve Aktaş Göllerinden
ekzotik ve istilacı türler Carassius gibelio (İsrail Sazanı) ve
Astacus leptodactylus (Tatlısu İstakozu) türlerinin varlığı tespit
edilmiştir.
In this investigation, we detected the presence of Prussian
Carp (Carassius Gibelio) and Turkish Crayfish (Astacus
Leptodactylus) in Aygir Lake of summer 2013 and Cildir and
Aktas Lakes of summer 2014.These species are identified in this
important wetland area within Kars and Ardahan city
boundaries. They are exotic and invasive species and it is
unknown that breeding is made by whom, when, how and why.
This invasive species in reported lakes, have led to significant
decrease on natural fish populations.
After working in this important wetland habitats, it can be
concluded that these exotic and invasive species (Carassius
gibelio and Astacus leptodactylus) are destroying and should be
removed from the lake.
Key words: Kars, Ardahan, Cali Laeke, Aygır Lake, Çıldır Lake,
Aktas Lake, Biodiversity, Exotic Species, Invasive Species,
Ministry of Forest and Water Works.
Kars ve Ardahan il sınırları içerisinde kalan bu önemli sulak
alanlarda tespit edilen bu türler ekzotik ve istilacı türler olup; ne
zaman, nasıl, neden ve kimler tarafından bu göllere aşılandığı
bilinmemektedir. Bu istilacı türler belirtilen göllerde özellikle
doğal balık türleri üzerinde büyük bir baskı oluşturarak doğal
balık populasyonlarının belirgin olarak azalmasına neden
olduğu belirtilmektedir.
Çalışılan bu önemli sulak alanlarda doğal yaşamı alt üst eden
ekzotik ve istilacı türler İsrail sazanı (Carassius gibelio) ve talı su
istakozu (Astacus leptodactylus) türlerinin göllerden
temizlenmesi gerektiği kanaati oluşmuştur.
Anahtar Sözcükler: Kars, Ardahan, Çalı Göl, Aygır Gölü, Çıldır
Gölü, Aktaş Gölü, Biyolojik Çeşitlilik, Ekzotik Tür, İstilacı Tür,
Orman Su İşleri Bakanlığı.
Page/ Sayfa 71
O 54
Pollen Morphology of the Genus Anacyclus L.
(Asteraceae) in Turkey
Türkiye Anacyclus L. (Asteraceae) Cinsinin Polen
Morfolojisi
Barış AŞCI1, Mehmet Yavuz PAKSOY2
1.
Ardahan Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Arıcılık
Bölümü, Ardahan
2.
Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği
Bölümü, Tunceli
Object: The object of this study is to examine pollen morphology
of 4 species (A. clavatus (Desf.) Pers., A. latealatus Hub.-Mor., A.
nigellifolius Boiss. And A. anatolicus (Behçet & Almanar) of the
genus Anacyclus L. growing naturally in Turkey by a light and
scanning electron microscope.
Materialand Method: Our material is consisted of pollens
belonging to genera A. clavatus collected from Çamaltı Salt Marsh,
Menemen (İzmir); A. latealatus collected from the vicinity of
Osmankalfalar village (Burdur); A. nigellifolius collected from
Tektek Mountains (Şanlıurfa); and A. anatolicus collected from the
vicinity of Aktuzla village (Muş). Pollen preparations were prepared
according to Wodehouse method in the laboratory. 20
measurements were performed from each pollen feature on the
light microscope. For pollen measurements to be performed on
the scanning electron microscope (SEM) some of the pollens were
stored and pollens were placed onto a holder of aluminum and
coated with gold. Pollen sizes were studied in detail by taking
photos via SEM for their aperture shape and ornamentation
features.
Findings: The genus Anacyclus belonging to Asteraceae family is
represented by thirteen species in the world. It is represented by
four species in our country, with two of them being endemic.
Pollen shape was measured as 53% oblate spheroidal,43% prolate
spheroidal and 4% subprolate in A. anatolicus; 42% oblate
spheroidal and 58% prolate spheroidal in A. clavatus; 75% oblate
spheroidal, 18% prolate spheroidal and 7% suboblate in A.
latealatus; and 60% oblate spheroidal, 36% prolate spheroidaland
4% suboblate in A. nigellifolius. Anacyclus pollen grains have
tricolpate aperture feature and echinate ornamentation feature;
and inter-spin ornamentation is perforate in A. anatolicus and A.
latealatus; granulate-perforate in A. clavatus; and regulateperforate in A.nigellifolius. Spins are generally conical, broadbased and sharp. There are 80-100 perforations in a row of 3-5 in
A. Anatolicus; 25-45 perforations in a row of 1-3 in A. latealatus;
25-30 perforations in a row of 1-3 in A. nigellifolius; and 15-25
perforations in a row of 1-2 in A. clavatus.
Barış AŞCI1, Mehmet Yavuz PAKSOY2
1.
Ardahan Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Arıcılık
Bölümü, Ardahan
2.
Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği
Bölümü, Tunceli
Amaç: Anacyclus L. cinsinin Türkiye’de doğal yetişen 4 türünün (A.
clavatus (Desf.) Pers., A. latealatus Hub.-Mor., A. nigellifolius Boiss.
ve A. anatolicus Behçet & Almanar) polen morfolojisini ışık ve
taramalı elektron mikroskobunda detaylı olarak incelemektir.
Materyal ve Yöntem: Materyalimizi Menemen; Çamaltı
Tuzlası’ndan (İzmir) toplanan A. clavatus, Osmankalfalar köyü
civarından (Burdur) toplanan A. latealatus, Tektek Dağları’ndan
(Şanlıurfa) toplanan A. nigellifolius, Aktuzla köyü civarından (Muş)
toplanan A. anatolicus türlerinin polenleri oluşturmaktadır.
Laboratuvarda Wodehouse yöntemine göre polen preparatları
hazırlanmıştır. Işık mikroskobunda her polen özelliğinden 20 adet
ölçüm yapılmıştır. Taramalı elektron mikroskobunda (SEM)
yapılacak polen ölçümleri içinde polenlerin bir kısmı saklanmış ve
SEM (taramalı elektron mikroskobu) çalışması için polenler
aliminyum staplar üzerine yerleştirildi ve altın kaplandı. polenlerin
boyutları, apertür şekli ile ornemantasyon özellikleri için SEM’de
fotoğrafları çekilerek ayrıntılı olarak çalışılmıştır.
Bulgular: Asteraceae familyasında yer alan Anacyclus cinsi dünya
üzerinde on iki türle temsil edilmektedir. Ülkemizde ise ikisi
endemik dört türle temsil edilmektedir. Anacyclus polen taneleri
trikolparat apertür özelliğine, ekinat ornementasyon özelliğine
sahip olup spinler arası ornementasyon A. anatolicus ve A.
latealatus’ta perforat; A. clavatus’ta granülat perforat,
A.nigellifolius’ta ise rügulat perforat şeklindedir. Spinler genellikle
konik ve geniş tabanlı olup sivri uçludur. A. anatolicus ve A.
latealatus’ta 3-5 sıra perforasyon, A. nigellifolius’ta 2 sıra
perforasyon, A. clavatus’ta tek sıra perforasyon vardır.
Sonuç: Anacyclus cinsine ait türün polen şekli (), apertür tipi
(trikolporat) ve ornemantasyonu (ekinat) aynı olup polenlerinin
diğer morfolojik karakterleri farklılıklar göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Polen morfolojisi, Anacyclus, Asteraceae
Result: Aperture type (tricolpate) and ornamentation (echinate) of
4 species belonging to the genus Anacyclus are the same but the
other morphological characteristics of the pollens differ.
Key Words: Pollen morphology, Anacyclus, Asteraceae
Page/ Sayfa 72
O 55
Comparative Oil Extraction from Linum bienne Mill Seeds
Using Different Techniques and Determination of Their
Antioxidant Activities
Füreya Elif ÖZBEK1, Giray Buğra AKBABA2, Fikret AKDENİZ3
1
Chemical Engineering Kars [email protected]
2
Bioengineering Kars
3
Kafkas University, Faculty of Sciences and Arts, Department of Chemistry Kars
Introduction: Being as a basic foodstuff, vegetable oils and/or
animal fats are important for healthy nutition. It is known that
vegetable oils are more preferable than animal fats in terms of
health. The quality and yield of the vegetable oils show
difference depending on many factors such as plant species,
geographic and climatic conditions of the region, degree of
maturation, fertilizers used in their cultivation process. While
the demand of vegetable oils is increasing both in the world and
in our country, on the other hand, global climate change brings
some risks in terms of sustainability of bio-resources. To meet
the need of additional vegetable oils, it is necessary to find
alternative oil plants as well as to increase the amount of
conventional oil plants production. Linum usitatissimum
cultivated in our country and known as flax and its wild species
Linum Bienne Mill growing naturally are among these oil plants.
Flax seed oil contains α-linolenic acid which is an important
omega-3 fatty acid (45.5-64.2%). In this study, Pressurized Hot
Solvent Extraction (PHSE) and Ultrasound Assisted Extraction
(UAE) of Linum Bienne Mill seeds as the alternative extraction
techniques to Soxhlet Extraction (SE) were performed and the
oil yields compared each other. Furthermore, antioxidant
activity capacities of the oils extracted were determined.
Materials and Methods: Linum bienne Mill samples were
collected from the Yolboyu and Kuyucuk Villages located in Kars
city, Turkey. After the milling process using an IKA A11 basic
laboratory scale mill (Staufen, Germany), it was kept in a
desiccator until the extraction experiments. PHSE extractions
were carried out in a hand-made autoclave which was made of
316N stainless steel and placed on a hot plate with the steering
rate of 300 rpm (at 80°C during 30 minutes). The desired inner
temperature was adjusted via a thermocouple. BandelinSonorex model ultrasonic bath was used for the UAE
experiments (at atmospheric conditions during 30 minutes). nHexane was used as the solvent in all techniques. The
antioxidant activities of the oils were determined by DPPH
radical scavenging antioxidant capacity assay.
Results and Discussion: It was found that the oil yield from the
PHSE technique with the value of 32.77±0.20% is higher than
Soxhlet technique with the value of 31.82±0.95% (at
atmospheric conditions during 5 hours). These values were
followed by UAE with a value of 29.33±0.18%.
Conclusion: The highest extraction yield in these experiments
was obtained for the PHSE technique at 80 °C with 300 rpm in
30 minutes and 20 mL n-Hexane. The lowest extraction yield
was shown in UAE experiments carried out at slightly over room
temperature for 30 min in 40 mL solvent. Both extraction
techniques were proposed as alternative techniques to Soxhlet
technique for extracting the oil from Linum bienne Mill seeds
regarding the relatively close oil yields, shortened extraction
time intervals and much lesser solvent consumption. The oil
obtained from PHSE technique had the strongest DPPH radical
scavenging activity, followed by Soxhlet and UAE techniques.
Keywords: Linum bienne Mill., Pressurized Hot Solvent
Extraction, Ultrasound Assisted Extraction, DPPH method.
Linum bienne Mill. Tohumlarının Yağ İçeriğinin Farklı
Tekniklerle Belirlenmesi ve Antioksidan Aktivitelerinin Tayini
Füreya Elif ÖZBEK1, Giray Buğra AKBABA2, Fikret AKDENİZ3
1
Kafkas Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Kimya Mühendisliği
Bölümü Kars, [email protected]
2
Kafkas Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü
Kars
3
Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü Kars
Giriş: Bitkisel ve hayvansal gıdalardan elde edilen ve temel gıda
maddelerinden biri olan yağlar, sağlıklı beslenme açısından
önemlidir. Sağlık açısından düşünüldüğünde bitkisel yağların
hayvansal yağlardan daha çok tercih edildiği bilinmektedir.
Bitkisel yağların kalitesi, elde edildikleri bitki türü, yetiştiği
bölgenin coğrafi ve iklimsel koşulları, olgunlaşma derecesi ve
gübre kullanımı gibi birçok etkene bağlı olarak farklılıklar
gösterebilmektedir. Bitkisel yağların kalitesi somut olarak
içerdikleri yağ asitlerinin türüne göre belirlenmektedir. Gerek
dünyada gerekse ülkemizde bitkisel yağlara talep
artmaktayken, değişen iklim şartları biyo-kaynakların
sürdürülebilirliği açısından risk teşkil etmektedir. Bitkisel yağ
açığını kapatabilmek için hem yetiştirilen ürün miktarının
artırılması hem de alternatif yağ bitkilerinin üretilmesi
gerekmektedir. Ülkemizde yetişen ve keten olarak bilinen
Linum usitatissimum L. ve onun yabani türü olan Linum bienne
Mill. bu bitkiler arasında yer almaktadır. Önemli bir omega-3
yağ asidi olan α-linolenik asit keten tohumunda % 45,5-64,2
oranında bulunmaktadır.
Bu çalışmada, Linum bienne Mill. türünün tohumlarının toplam
yağ içeriği geleneksel Soxhlet yöntemine alternatif olarak
basınçlı sıcak çözücü ekstraksiyonu (BSÇE) ve ultrasonik dalga
destekli ekstraksiyon (UDDE) teknikleri ile karşılaştırıldı.
Gereçler ve yöntemler: Linum bienne Mill. tohumları Kars
Akyaka İlçesi Yolboyu Köyü-Kuyucuk Köyü civarından toplandı.
Hava kurusu numuneler IKAA11 (Staufen, Almanya) değirmeli
öğütücüde öğütüldükten sonra ektraksiyon deneyleri için
desikatörde muhafaza edildi. BSÇE için 200 mL’lik 316 N
paslamaz çelikten yapılmış otoklav kullanıldı. Ekstraksiyon
deneyleri manyetik karıştırıcılı ısıtıcı üzerinde 300 rpm
Page/ Sayfa 73
karıştırma hızında, istenilen ortam sıcaklığına varılana kadar
ısıtılarak yapıldı. UDDE deneyleri için ise Bandelin marka
Sonorex model ultrasonik banyo kullanıldı. Elde edilen yağ
içeriklerinin antioksidan aktivite değerleri, lipofilik DPPH
metodu ile belirlendi ve karşılaştırıldı.
Bulgular: BSÇE tekniğinden 80°C’de ve 30 dk’lık ekstraksiyon
süresinde elde edilen % 32,7741±0,20 yağ içeriği, standart 5
saatlik Soxhlet ekstraksiyonunda elde edilenden (% 31,82±0,95)
daha yüksek bulundu. Bu değerleri yine 30 dk süre ile uygulanan
UDDE tekniğinden elde edilen % 29,33±0,18’lik değer takip etti.
Sonuç ve Tartışma: Linum bienne Mill.’den yağ ekstraksiyonu
için geleneksel yönteme alternatif olarak düşünülen BSÇE,
80°C’de 30 dk, 300 rpm karıştırma hızında ve 20 mL çözücü
kullanımı ile en yüksek verimi ortaya koymuştur. 30 dk süre ile
oda sıcaklığının biraz üstünde bir sıcaklıkta 40 mL çözücü
kullanılarak gerçekleştirilen UDDE ise ekstraksiyon veriminin en
düşük olduğu tekniktir. 150 mL çözücünün kullanıldığı 5 saatlik
Soxhlet ekstraksiyonu ile kıyaslandığında, alternatif olarak
kullanılan her iki ekstraksiyon tekniğinin de Linum bienne
Mill.’den yağ ekstraksiyonu için zaman ve kullanılan çözücü
miktarı açısından açık bir üstünlüğe sahip oldukları
görülmektedir.
Anahtar Sözcükler: Linum bienne Mill., Basınçlı Sıcak Çözücü
Ekstraksiyonu, Ultrasonik Dalga Destekli Ekstraksiyon, DPPH
yöntemi.
Page/ Sayfa 74
O 56
Microbiological and Physicochemical Analysis of Drinking
Water in Kars Province
Kars İçme Sularının Fizikokimyasal ve Mikrobiyolojik Yönden
İncelenmesi
Koray ÖZDEMIR1, Muhitdin YILMAZ2
Koray ÖZDEMİR1, Muhitdin YILMAZ2
1
Kafkas University, Sciences Institute, Biology Department, 36100-Kars
Sinop University, Engineering and Architecture Faculty, Bioengineering
Department, 57000-Sinop
2
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, 36100-Kars
2
Sinop Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Biyomühendislik
Bölümü, 57000-Sinop
Introduction: This study was investigated the microbiological
and physicochemical pollution levels drinking water and water
quality in Kars province. This research was started in November
1, 2014 and ended on April 30, 2015, respectively.
Giriş: Kars ilinde yapılan bu çalışmada, içme sularının
mikrobiyolojik ve fizikokimyasal kirliliği ve su kalitesi incelendi.
Bu çalışma, 1 Kasım 2014 - 30 Nisan 2015 tarihleri arasında
gerçekleştirildi.
Material and Method: Examples of 6-month period from 20
regions in this study were obtained. Physicochemical
parameters such as pH, electrical conductivity, nitrate, nitrite
and coliform, E.coli, ,C.perfinges, Pseudomonas aureginosa
sulphite-reducing anaerobes microbiological parameters were
examined.
Gereç ve Yöntemler: Bu çalışmada, Kars ili içme sularının 20 ayrı
bölgesinden su örnekleri alındı. Mikrobiyolojik su örneklerinde,
koliform, E. coli, Clostridium perfinges, ve sülfit redükte eden
anaeroplar, gibi mikrobiyolojik değişkenler incelendi.
Fizikokimyasal açıdan renk, koku, tat, pH, elektriksel iletkenlik,
nitrat, nitrit kalsiyum gibi değişkenler analiz edildi.
Results: All water samples analyzed in the March-April
microbial contamination seen an increase this month in which
an increase in ammonium levels were detected in 9 regions of
microbiological contamination. C.perfinges, water treatment
long pollution indicators were observed in 4 regions. Also
P.aureginosa observed in 1 regions and sulphite reducing
anaerobes observed in 2 regions.
Bulgular: Analiz edilen su örneklerinde Mart-Nisan aylarında
mikrobiyal kirlenme ve nitrat düzeylerinde bir artış olduğu
görüldü. yine 9 bölgede mikrobiyolojik kirlilik saptandı. Depo ve
şebeke sularında uzun süre kirlilik indikatörü olan C. perfinges’e
4 istasyonda rastlandı. Enterekoklar 8 istasyonda, sülfit
indirgeyen anaeroplar 2 istasyonda ve P. aureginosa 2 istasyon
da tespit edildi.
Physico-chemical analyses were measured as following
(minimum-maximum); ph (7,04- 8,93), conductivity (214 -620)
µScm², Iron (0,01-0,4) mg/L, Calcium (20,39-99,53) mg/L,
magnesium (2,00-6,30) mg/L, hardness (5,80-25,7 ) Fr° .The
nitrite and nitrate levels of samples were found to be between
0.63-0,1-0,-2 and 0,10- 4,86 respectively. Color, odor and taste
was studied organolepticely.
Sonuç ve Tartışma: Bu analiz sonuçlarına göre Kars ilindeki
suların Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan insani
tüketim amaçlı sular hakkında yönetmeliğe ve uluslararası
normlara göre kullanım için uygun olduğu belirlendi.
Anahtar sözcükler: Kars, Mikrobiyolojik, Fizikokimyasal, İçme
suyu, Su kalitesi.
Discussion and Conclusion: The socio-economic level is low and
the livestock areas involved in nitrate and coliform in March
and April has been observed. The animal feces spread on soil
used as fuel are mixed into the groundwater. The removal of
the animal bazaar outside the city will provide the decrease of
fecal pollution. According to the results of this analysis, waters
in Kars province was determined that according to the
regulations on water intended for human consumption
published by the Ministry of Health and international norms.
Keywords: Kars, Microbiological, Physicochemical, Drinking
water, Water quality
Page/ Sayfa 75
O 57
Seasonal Analysis of Vitamin D Levels of Individuals
Living in Kars
Kars’ta Yaşayan Bireylerde D Vitamini Düzeylerinin
Mevsimlere Bağlı Olarak İncelenmesi
Kürsat OKTAY1, Inan KAYA1
Kürşat OKTAY1 İnan KAYA1
1
Department of Biology, Faculty of Art and Science, Kafkas University, 36100,
Kars-TURKEY
Introduction: The large proportion of vitamin D for the body as
a result of contact with skin of sunlight is produced. Deficiency
of vitamin D which responsible for absorption of particularly
calcium is important in many diseases related to diabet, cancer
and immune system. In this study was aimed to evaluate the
vitamin D levels seasonally.
Material and Methods: The vitamin D levels of 5686 patients
living in Kars between January-December months vitamin D
levels were assessed and divided into 4 groups according to the
seasons. The levels of vitamin D in the blood samples taken
from people 3908 women and 1778 men were determined by
autoanalyzer.
Results: The level of vitamin D was the lowest in winter and the
highest in autumn (P <0.001). Vitamin D levels of male
individuals were more high than women (P <0.001).
Discussion and Conclusion: The levels of vitamin D of
individuals living in Kars changes significantly according to the
seasons. In addition, it was concluded that the deficiency of
vitamin D in the region (<20 ng / ml) could be a serious problem
in all seasons when the average vitamin D levels of all
individuals considered.
Keywords: Kars, vitamin D, season
1
Giriş: Güneş ışığının deriyle teması sonucunda vücudun ihtiyacı
olan D vitamininin büyük kısmı üretilmektedir. Özellikle
kalsiyum absorbsiyonundan sorumlu olan D vitamininin
düzeylerindeki yetersizlik raşitizmden ayrı olarak günümüzde
diyabet, kanser ve bağışıklık sistemiyle ilgili birçok hastalıkta
önemlidir. Bu çalışmada D vitamini düzeylerinin mevsimsel
olarak değerlendirilmesi amaçlandı.
Gereçler ve Yöntemler: Çalışmamızda Ocak-Aralık ayları
arasında Kars İli’nde yaşayan 5686 hastanın D vitamini düzeyleri
değerlendirilek mevsimlere göre 4 gruba ayrıldı. 3908 kadın ve
1778 erkek bireyden alınan kan örneklerinde D vitamini
düzeyleri otoanalizör ile belirlendi.
Sonuç ve Tartışma: D vitamininin kış mevsiminde en düşük,
sonbahar mevsiminde ise en yüksek düzeylerde olduğu
saptandı (P< 0.001). Erkek bireylerin D vitamini düzeylerinin ise
kadınlara göre daha fazla olduğu tespit edildi (P< 0.001). Sonuç
olarak, Kars’ta yaşayan bireylerin D vitamini düzeylerinde
mevsimlere göre önemli değişiklikler olmaktadır. Ayrıca tüm
bireylerin ortalama D vitamini düzeyleri değerlendirildiğinde
bölgede D vitamini yetersizliğinin (< 20 ng/mL) özellikle kış
mevsiminde olmak üzere her mevsimde ciddi bir sorun
olabileceği kanısına varıldı.
Anahtar Sözcükler: Kars, D vitamini, mevsim.
Page/ Sayfa 76
O 58
Pasture Management and Ecology
Mer’a Amenajmanı ve Ekoloji İlişkisi
Gülcan DEMİROĞLU TOPÇU1
Gülcan DEMİROĞLU TOPÇU1
1
Ege University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, İzmir
Pasture ecology symbolizes a specific ecology type with the definition
of the pasture vegetation and the formation of the products, and
examines the mutual interaction of all the factors biotic or abiotic. The
vegetation in the pasture consists mostly and mainly of many
perennial crops and develops within the limits of ecological conditions.
It is observed today that the pasture lands of our country was
constituted more than half of the surface area of it with 44 million
hectares in early 1940s; however, with the limitation and allocation
programmes after the Range Act 4342 enacted in 1998, this number
regressed to 13-14 million hectares today.
The vegetation of the pasture lands, which are the insurance of the
animal husbandry in our country, has been disrupted for years due to
the uncontrolled, excessive early grazing and wrong crop preferences.
It is well known that the general status and grass production capacity
of our pastures has fallen much below the desired level. In addition,
since the vegetation has an organic structure, it is under the constant
influence of climate, topography of the area, soil, and the biotic stress.
Vegetation which is under the influence of these factors, is an entity
which is changing from year to year, from season to season, even from
day to day. For this reason, determining the ecological characteristics
of these types of vegetation and examining the relations between the
pastures and the environmental factors are extremely important.
Since pastures are areas which are grazed by animals directly, pasture
vegetation and grazing animals constitute the organic components of
a complex ecosystem. Therefore, they have to be handled as a whole
and the relations and the balance between them must be established
in the light of these findings. Provided that the natural resources
(water, soil, vegetation, wild life, etc.) are protected, the integrity of
soil-vegetation-animal is ensured with the help of the use of pasture
management techniques, which is the art of organizing the
sustainability and development of the pasture ecosystems in such a
way that will make it possible to receive the highest quality and
amount of the products.
Pasture management creates a pasture-animal relation discipline that
covers all of the processes related with the organization of animal
grazing. Complying with the basic conditions and technical principles
that symbolize the subjects like the grazing season, grazing with the
suitable animal species for the pasture, grazing capacity, and uniform
grazing make it possible to receive products in maximum amounts. No
doubt, ecological conditions rank first among the factors that influence
these technical rules. Especially, precipitation and rainfall are
extremely important in this context. In addition, some characteristics
and qualifications such as the structure of the soil and type of the
pasture, slope and geographical site, ground water level etc. are
among the major factors that influence directly the forage amount
that will be produced by the vegetation. In countries that are
developed in terms of ecology and agriculture, the pasture
management rules are practiced strictly, and thus, it becomes possible
to obtain animal products at an optimum level from the pasture, and
the natural resources in the pasture are sustained. In our study, the
topics expressing the technical aspects of how to make use of the
grazing lands, and the basic principles of pasture management plans
are discussed in ecological terms.
1
Ege Universitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü İzmir
Sorumlu yazar: [email protected]
Mer’a ekolojisi, mer’a vejetasyonlarını ve üretilen ürünlerin
oluşumunun belirlenmesi ile kullanımın sınırlanmasını etkileyen canlı
ve cansız tüm çevresel etkenlerin karşılıklı etki ve ilişkilerini inceleyen
özel bir ekoloji tipini simgelemektedir. Mer’adaki bitki örtüsü;
çoğunlukla çok sayıda ve çok yıllık bitkilerden oluşmakta, ekolojik
koşulların imkan verdiği düzeyde gelişme göstermektedir. 1940’ların
başlarında 44 milyon hektarla ülke yüzölçümünün yarısından fazlasını
kaplayan çayır ve mera alanlarımızın, 1998 yılında çıkarılan 4342 sayılı
Mera Kanunu ile mera tespit, tahdit ve tahsis işlemlerinin yapılmasıyla,
günümüzde 13-14 milyon hektara kadar gerilediği görülmektedir. Ülke
hayvancılığının sigortası durumunda olan mer’a alanlarımızın yıllardır
düzensiz, aşırı ve erken otlatmalar ve yanlış bitki seçimleri nedeniyle
bitki vejetasyonlarının bozulmuş, genel durumu ve ot üretim
kapasitelerinin istenilen düzeylerin çok altına düştüğü bilinmektedir.
Ayrıca bitki vejetasyonları, organik bir varlık olmaları dolayısıyla; iklim,
engebe, toprak ve canlı koşulların devamlı etkisi altındadırlar. Bu
faktörlerin etkisindeki bir vejetasyon yıldan yıla, mevsimden mevsime
hatta günden güne değişen dinamik bir varlıktır. Bu yüzden bu tür
vejetasyonların ekolojik özelliklerinin iyi bilinmesi ve mer’a toplulukları
ile çevre faktörleri arasındaki ilişkilerin iyi irdelenmesi son derece
önemlidir.
Mer’alar doğrudan hayvan otlatılarak değerlendirilen alanlar olması
sebebiyle, mer’a vejetasyonu ile hayvanlar kompleks bir ekosistemin
başlıca organik bileşenlerini oluşturmaktadırlar. Dolayısıyla bir bütün
olarak ele alınıp incelenmesi, aralarındaki ilişkilerin ve dengenin buna
göre kurulması gerekmektedir. Doğal kaynakların (su, toprak, bitki
örtüsü, yaban hayatı vb.) korunması şartıyla, mera ekosistemlerinin en
yüksek kalite ve miktarda ürünü elde edecek şekilde kullanımını,
sürekliliğini ve geliştirilmesini düzenleme ilimi ve sanatı olan mer’a
yönetimi (amenajmanı) yardımıyla toprak-bitki-hayvan bütünlüğü
sağlanmaktadır.
Mer’a amenajmanı, otlatmanın düzenlenmesi ile ilgili tüm işlemleri
kapsayan bir mer’a-hayvan ilişkileri disiplinini oluşturmaktadır.
Otlatma mevsimi, mera tipine uygun hayvan türü ile otlatma, otlatma
kapasitesi ve üniform otlatma gibi konuları içeren mer’a amenajmanın
teknik kurallarını simgeleyen temel koşullar ve teknik esaslara
uyulması, maksimum miktarda hayvansal ürünler elde edilmesini
sağlamaktadır. Bu teknik kuralları etkileyen faktörler içinde kuşkusuz,
ekolojik koşullar ilk sırada er almaktadır. Özellikle, yağış ve yağış rejimi
son derece önemlidir. Ayrıca, mer’a toprağının; yapısı ve tipi, eğim
durumu ve yöneyi, taban suyu seviyesi vb. gibi çeşitli özellik ve
nitelikleri, vejetasyonun üreteceği yem miktarını ve kalitesini de
doğrudan etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Ekolojik ve
tarımsal yönden gelişmiş olan ülkelerde özellikle uyulan amenajman
kuralları çerçevesinde, hem mer’alardan optimum düzeyde hayvansal
ürünler elde edilmesi mümkün olmakta ve hem de mera alanların
doğal kaynakların sürekliliğinin korunması sağlanmaktadır.
Çalışmamızda, mer’a alanlarından yararlanmanın teknik esaslarını ve
amenajmanın temel ilkelerini ifade eden konular ekolojik açıdan
irdelenmektedir.
Anahtar sözcükler: mera, amenajman, ekoloji, otlatma
Keywords: Pasture, management, ecology, grazing
Page/ Sayfa 77
O 59
A Village: From Exile to Production and Tourism
Sürgünden Üretime, Üretimden Turizme Bir Köy
Fatih TURANLI1, Emrah ÖZTÜRK1
Fatih TURANLI1, Emrah ÖZTÜRK1
1
Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Kars
[email protected]
1
Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Kars
[email protected]
Abstract
Özet
The destruction of nature, climate change, pollution,
unconscious use of agricultural land, the loss of traditional
production methods and seeds, falling productivity in
agriculture and livestock, and biodiversity decline are among
the most fundamental issues of our time. Boğatepe Village,
which is a type of plateau for a couple villages that were
established by those exiles who came and settled in this area
nearly a century before, has been establishing the foundation
of ecotourism activities in Kars by engaging with the nature and
land, adapting to new processes, and trying to develop
traditional production. It provides tourism income in general
for Kars and especially for the village establishment itself with
the first Cheese Museum in Turkey, production of 13 cheese
types, medicinal and aromatic plants, trekking activities and
family pensions. The village accommodating domestic and
international tourists all year round is one of the rare examples
of the ecological tourism in rural eastern Anatolia.
Doğanın tahrip edilmesi, iklimlerin değişmesi, çevre kirliliği,
tarım alanlarının bilinçsizce kullanılması, geleneksel üretim
yöntemleri ve tohumların kaybedilmesi, tarım ve hayvancılıkta
verimin düşmesi bioçeşitliliğin azalması çağımızın en temel
sorunları arasında yer almaktadır. Yaklaşık bir asır öncesinde
sürgün olarak gelip bu bölgeye yerleşen birkaç köyün yaylası
durumunda olan Boğatepe Köyü; doğa ve toprakla uğraşan yeni
süreçlere uyum sağlayıp geleneksel üretimi geliştirmeye
çalışarak Kars’taki ekoturizm faaliyetlerinin temelini
oluşturmaktadır. Türkiye’nin ilk Peynir Müzesi, 13 çeşit peynir
üretimi, tıbbi ve aromatik bitkileri, trekking aktiviteleri ve aile
pansiyonculuğu ile genelde Kars’a, özelde ise köy yerleşimine
kırsalda bir turizm geliri sağlamaktadır. Yıl içerisinde yerli ve
yabancı çok sayıda turist ağırlayan köy doğu Anadolu kırsalında
ekolojik turizmin yapıldığı nadir örneklerdendir.
Anahtar Sözcükler: Boğatepe Köyü, Eko Turizm, Kars.
Keywords: Boğatepe Village, Eco Tourism, Kars.
Page/ Sayfa 78
O 60
Experımental and Bioinformatic Characterization Species
Orthrias
Bazı Orhtrıas (Çöpçü Balığı) Türlerinin Biyoinformatik ve
Deneysel Karakterizasyonları
Cem ÖZİÇ¹, Filiz SUSUZ²
Cem ÖZİÇ¹, Filiz SUSUZ²
¹Kafkas University, Department of Bioenginering, Kars
²Anadolu University, Department of Biology, Eskişehir
Corresponding Author e-mail: [email protected]
¹Kafkas Üniversitesi, Biyomühendislik Bölümü, Kars
²Anadolu Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Eskişehir
ABSTRACT
ÖZET
Taxonomy is a field of science having a great role in the
development of biology as well as contributing to the
stabilization of the field as a whole. In this study, it was aimed
to describe Certain basins in Turkey species of the genus
Orthrias on the basis of morphological and molecular findings.
Morphotypes are described from an analysis of new
morphological characters and 18S rRNA and COI gene of mtDNA
is sequenced representing each morphotype. Gens which were
obtained as a result of experimental characterization were
determined as COI and 18S rRNA. However, as no sequence
information of COI and 18S rRNA of Orthrias species was
available at the gene bank, they weren’t compared. In the
analysis of gene bank, it was determined that family showed
similarity to Balitoridae, a family including Orthrias species. In
this study, it was determined that 650 bp of COI gen can be used
as a DNA barcode. All the results obtained proved that studies
of systematic morphological should be supported with genetic
based studies.
Taksonomi, biyolojinin genişlemesinde büyük bir payı olan ve
bir bütün olarak biyoloji bilimi içinde dengenin kurulmasına
yardımcı olan bir bilim koludur. Bu çalışmada Türkiye’de belirli
havzalarda Orthrias cinsi türlerinin morfolojik ve moleküler
veriler kullanılarak tanımlanması amaçlanmıştır. Yeni
morfolojik karakterler tanımlanarak morfotipler elde edilmiş ve
bu morfotipleri temsil eden örneklerin mitokondri DNA’sı COI
ve 18S rRNA gen bölgelerinin dizisi çıkarılmıştır. Yapılan
deneysel karakterizasyon sonucunda elde edilen genlerin COI
ve 18S rRNA genleri olduğu belirlenmiştir. Ancak gen
bankasında Orthrias türleri COI ve 18S rRNA genlerine ait dizi
bilgileri mevcut olmadığından, karşılaştırılamamıştır. Gen
bankası analizinde, Orthrias türlerinin içinde bulunduğu aile
olan Balitoridae ailesi üyelerine benzerlik gösterdiği
belirlenmiştir. Bu çalışmada COI geninin 650 bç’lik kısmının DNA
barkodu olarak kullanılabileceği belirlenmiştir. Elde edilen tüm
sonuçlar morfolojik sistematik çalışmalarının genetik temelli
çalışmalarla desteklenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Enzymes of Glutathione-S-transferase (GST) and Catalase help
to detoxificate effects of endogen and exogenous toxic
compounds in living organisms. Change in expression of
OaGSTz and OaCat mRNA level under the stresses with time
intervals was analyzed with semi-quantitative RT-PCR method.
Histopathological examinations were conducted on light and
electron microscopic levels.
Glutatyon-S-transferaz (GST) ve Katalaz enzimleri canlılarda
endojen ve ekzojen bileşiklerin detoksifikasyonu sağlarlar.
OaGSTz ve OaCat’nın kirletici unsurlar altında mRNA miktarının
zamana bağlı değişimi, yarı-kantitatif RT-PZR yöntemiyle analiz
edilmiştir. Histopatolojik çalışmalar ışık ve elektron mikroskobik
seviyede gerçekleştirilmiştir.
Keywords: Orthrias, mRNA, bioinformatic, DNA barcoding
Anahtar Kelimeler: Orthrias, mRNA, biyoinformatik, DNA
barkodlama
Page/ Sayfa 79
O 61
Socio-Economic Importance of Livestock in NorthEast Anatolia Region
Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde Hayvancılığın
Sosyo-Ekonomik Önemi
Erol AYDIN1
1
Kafkas University, Veterinary Faculty, Department of Livestock Economics,
Kars Communication: +90 555 5531548, [email protected]
Introduction: Ağrı, Ardahan, Bayburt, Erzincan, Erzurum, Iğdır,
Kars take place in North-east Anatolia Region according to
level-1 of the nomenclature of units for territorial statistics
(NUTS). The cities in North-east Anatolia Region have
characteristics of rural economy when employment and
sectoral portion of GNP are taken into consideration. The
region is one of the most underdeveloped areas of Turkey in
terms of socio-economy. In this study, the importance of
livestock and the functions livestock can take over have been
dealt with for socio-economic development of North-east
Anatolia Region.
Livestock in North-east Anatolia Region and Animal
Production: As the assessment is done over Turkey, it is seen
that geographical features of the region is suitable for
production of feed crop, fertility in the region in terms of
agricultural production remains low and the region contains
remarkable livestock resource. In order to accomplish socioeconomic and rural development, it is essential that livestock
sector be carried out profitably and animal products be utilized
economically. In this frame, increasing profitability of animal
breeders, benefiting from pasturelands which are natural
resources of the region, turning low valued crops into high
valued animal products have importance with regard to
redound the added value obtained from livestock sector to
economy of the region. In this study, the vital measurements
for rationalizing livestock and the necessity of livestock to have
the key sector are revealed.
Results: The animal breeders in the region have to extend their
business by specializing in their own fields and to start
producing the output for the market. It is obvious that raising
the wealth of the breeders and developing of the region are
dependent on improving the livestock sector in the region.
Key Words: North-East Anatolian Region, Livestock Sector and
Animal Production
Erol AYDIN1
1
Kafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Hayvancılık Ekonomisi ve İşletmeciliği
Anabilim Dalı, Kars İletişim: +90 555 5531548, [email protected]
Giriş: Türkiye’de Ağrı, Ardahan, Bayburt, Erzincan, Erzurum,
Iğdır, Kars illeri İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS)
düzey-1’e göre Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi (KDAB-TRA)’nde yer
almaktadır. KDAB’ndeki iller istihdam ve GSMH’nın sektörel
dağılımına bakıldığında kırsal ekonomi karakteri taşımaktadır.
Bölge Türkiye’nin sosyo-ekonomik olarak en geri kalmış
bölgeleri arasında yer almaktadır. Bu çalışmada, KDAB’nin
sosyo-ekonomik kalkınmasında hayvancılığın önemi ve
üstlenebileceği fonksiyonlar ele alınmıştır.
Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde Hayvancılık ve Hayvansal
Üretim: Türkiye geneline göre değerlendirildiğinde Bölgenin
coğrafi koşullarının yem bitkisi üretimine uygun olduğu,
tarımsal üretimde verimliliğin düşük düzeyde kaldığı ve önemli
miktarda canlı hayvan varlığı barındırdığı görülmektedir.
KDAB’nde sosyo-ekonomik gelişme ve kırsal kalkınmanın
başarılabilmesi için hayvancılık sektörü nün karlı bir şekilde
yapılabilmesi ve ü retilen hayvansal ü rü nlerin ekonomik bir
şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede
hayvancılıkla uğraşan yetiştiricilerin karlılığının artması,
Bölgenin doğal zenginliği olan çayır ve mera alanlarından
yararlanılması, değeri düşü k bitkisel ü rünlerin yü ksek değerli
hayvansal ü rü nlere dönüştü rü lmesi, bölgede hayvancılık
sektörü nden elde edilen katma değerin Bölge ekonomisine
kazandırılması açısından büyük önem arz etmektedir.
Çalışmada Bölge kalkınmasının başarılması için hayvancılık
sektörünün lokomotif görev üstlendiği ve hayvancılığın
rasyonelleşmesinde gerekli önemler ortaya konulmuştur.
Sonuç: Bölgede hayvancılık yapan yetiştiricilerin ilgili faaliyet
alanında ihtisaslaşarak işletme ölçeklerini büyütmeleri ve
piyasa için ürün üretim yapar hale gelmeleri gerekmektedir.
Bölgedeki yetiştiricilerin refahının artırılması ve Bölge
kalkınmasının hayvancılık sektörünün geliştirilmesine bağlı
olduğu açıktır.
Anahtar Kelimeler: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi, Hayvancılık
Sektörü, Hayvansal Üretim
Page/ Sayfa 80
O 62
As a Origin Gene Region;
Alfalfa (Medicago sativa L.) Diversity in Kars and Its Around
Bir Orjin Gen Bölgesi Olarak;
Kars ve Çevresinde Yonca (Medicago sativa L.) Çeşitliliği
Doğan İLHAN1.
1.
Kafkas University, Molecular Biology and Genetics Department, Kars 36100,
Turkey
[email protected]
Doğan İLHAN1.
1.
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik
Bölümü, Kars
[email protected]
ABSTRACT
ÖZET
Medicago genus has consisted of annual and perennial
subspecies that shows variations in terms of morphology and
ploidy levels which has any isolation barrier. Cultivated alfalfa
(Medicago sativa L.) also has been included this genus.
Members of this genus that contains diploid and tetraploid
subspecies put together a taxonomical group. This group has
been called as Medicago sativa species complex or Medicago
sativa-falcata complex. It is accepted that origin of the first
diversity regions are Caucasian, Northwest of Iranian,
Northeastern of Turkey for alfalfa. Different ecotypes of alfalfa
grow up in progress of time depending on climatic and
geographical conditions. The main necessity for breeding
studies is enough and accessible germplasms. Germplasms
underlie genetic and biologic diversity. Wild germplasms are
very important because these have agricultural traits and
prosperous alleles. Using appropriate subspecies to cold
regions quite valuable for North regions. Related species or
subspecies with complex to collect, define and conserve is
crucial for crops. Profit from this informations, to assess alfalfa
(Medicago sativa L.) diversity in Kars and around we compiled
genetic and morphologic variety informations. It is foreseen
that this study will be reference for building up and using alfalfa
germplasms in Turkey.
Medicago cinsi, içerisinde kültür yoncasını (Medicago sativa L.)
da barındıran, morfoloji ve ploidi seviyesi bakımından
varyasyonlar gösterebilen ve aralarında üreme engelenin
bulunmadığı tek yıllık ve çok yıllık alttürlerden oluşmaktadır.
Diploit ve tetraploit alttürlerden oluşan bu cinsin üyelerinin
zamanla taksonomik bir grup oluşturduğu bilinmektedir. Bu
taksonomik grup Medicago sativa tür kompleksi ya da
Medicago sativa-falcata kompleksi olarak adlandırılmaktadır.
Medicago cinsine ait olan yonca bitkisinin ilk çeşitlilik
merkezinin Kafkasya, Kuzeybatı İran ve Kuzeydoğu Türkiye’de
olduğu kabul edilmektedir. Zaman içerisinde farklı bölgelerde
iklim koşullarına ve coğrafik koşullara bağlı olarak yonca
bitkisine ait çeşitli ekotiplerin geliştiği görülmüştür. Islah
çalışmaları için en önemli ihtiyaç yeterli miktarda ve ulaşılabilir
genetik kaynaktır. Genetik çeşitlilik ve biyoloji çeşitliliğin
temelini oluşturan genetik kaynakların önemli bir kısmını ise
zirai açıdan değerli kılan pek çok özelliği barındıran yabani
kaynaklar oluşturmaktadır. Soğuk habitatlara adapte olmuş bu
alttürlerin kullanımı daha kuzey bölgeler için oldukça değerli
olarak görülmektedir. Bu sebeple, M. sativa tür kompleksi
içerisindeki tüm sistematik birimler ile ilişkili türlerin aynı
zamanda zirai kullanım açısından da toplanması, tanımlaması
ve koruma altına alınması oldukça önemlidir. Tüm bu
bilgilerden yararlanılarak, ülkemizde yonca bitkisinin orjin gen
bölgesi olarak kabul edebileceğimiz Kars ili ve çevresinde yayılış
gösteren yonca populasyonlarının morfolojik çeşitlilik ve
genetik çeşitlilik yönünden irdelenmesi bu derlemenin temel
amacını oluşturmaktadır. Ülkemizde, yonca genetik
kaynaklarının oluşturulması ve kullanılması açısından bu
çalışmanın önemli bir referans olacağı düşünülmektedir.
Page/ Sayfa 81
O 63
Comparison Of Some Organic and Convantionally Grown
Almond Kinds’ Some Biochemical and Antioxidant Features
Zehra Tuğba MURATHAN1, Armağan KAYA2, Nurcan ERBİL3, Mehmet ARSLAN3
1
Ardahan University, Faculty of Engineering, Food Engineering Department,
Ardahan/Turkey
2
Adıyaman University, Kahta Vocational School, Department of Plant and
Animal Breeding, Adıyaman/Turkey
3
Ardahan University, School of Health Sciences, Department of Nursing,
Ardahan/Turkey
Almond, it’s scientific name known as Prunus dulcis, is put on
market as being a fruit from Rosaceae family in green almond
period, whose kernel is being consumed as nut, is an
economically important plant. This study aims to phenological,
pomological,
biochemical
properties,
antimicrobial,
antimutagenic effects and its anioxidant feature determination
of the green almond period fruits of almond kinds which was
conventionally produced
and has good agricultural
practice,was recently encouraged organic farming in the
province of Adiyaman.
Fruit samples (Ferragnes ve Ferraduel) was collected from the
city of Adıyaman in October,fe2015. In samples, phenological
observations, titratable acid content, fruit and kernel weights,
pH, the amount of total phenolic compounds, total amount of
flavonoids, total amount of chlorophyll, the amount of ascorbic
acid analysis of lipid peroxidation (MDA), antimicrobial,
antimutagenic effects and antioxidant capacities were
determined. It has observed that the orhanic Ferraduel (202.3
mg/100g) and Ferragnes which was made of good agricultural
practice (200.6 mg/100g) has the highest total ascorbic acid
content, and ıt has the lowest on commercially produced
samples..The amount of total phenolic compounds,
determined that the highest one as pigmental content and
antioxidant capacity in proportion to each other are in the
organically grown Ferragnes kind, and the lowest amount of
total phenolic compounds are in commercially grown Ferraduel
kind. It is determined that the highest level of lipid peroxidation
occurred in commercially grown kind of Ferragnes and
Ferraduel. It is specified that the almond extracts have variying
antimicrobial activity against to test microorganism.
Antimutagenic activities showed differences according to the
sample growing methods of applying.
In the region, samples of 2 different almond kinds produced in
3 different ways have shown in varying amounts antioxidant,
antimicrobial, antimutagenic activities and biochemical
properties.
Key Words: Almond, Antioxidant, Antimicrobial, Antimutagen
Organik ve Konvansiyonel Olarak Yetiştirilen Bazı Badem
Çeşitlerinin Bazı Biyokimyasal ve Antioksidan Özelliklerinin
Karşılaştırılması
Zehra Tuğba MURATHAN1, Armağan KAYA2, Nurcan ERBİL3, Mehmet ARSLAN4
1
2
Ardahan Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü
Adıyaman Üniversitesi, Kahta MYO, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü
Giriş: Badem bilimsel adı Prunus dulcis olarak bilinen Rosaceae
familyasına ait çağla döneminde meyve olarak pazara sunulan
çekirdeği ise kuru yemiş olarak tüketilen ekonomik açıdan
önemli bir bitkidir. Bu çalışma son zamanlarda Adıyaman ilinde
organik olarak yetiştiriciliği teşvik edilen, iyi tarım uygulaması
yapılan ve konvansiyonel olarak üretilen badem çeşitlerinin
çağla dönemindeki meyvelerinin fenolojik, pomolojik,
biyokimyasal özelliklerinin, antimikrobiyal, antimutajenik
etkilerin ve antioksidan özelliklerinin belirlenmesini
amaçlamaktadır.
Gereçler ve Yöntem: Meyve numuneleri (Ferragnes ve
Ferraduel) Ekim 2015’te Adıyaman ilinden toplanmıştır.
Numunelerde fenolojik gözlemler, titre edilebilir asit içeriği,
meyve ve çekirdek ağırlıkları, pH, toplam fenolik madde miktarı,
toplam flavonoid madde miktarı, toplam klorofil miktarı,
askorbik asit miktarı, lipit peroksidasyon analizi (MDA),
antimikrobiyal, antimutajenik etkiler ve antioksidan kapasiteler
belirlenmiştir.
Bulgular: Toplam askorbik asit içeriğinin organik Ferraduel
(202.3 mg/100g) ve iyi tarım uygulaması yapılmış Ferragnes
(200.6 mg/100g) çeşitlerinde en yüksek olduğu ticari üretim
yapılan numunelerde ise en düşük olduğu gözlenmiştir. Toplam
fenolik madde içeriği, pigment içeriği ve antioksidan kapasite
birbiriyle orantılı olarak en yüksek organik yetiştirilen Ferragnes
çeşidinde en düşük ise ticari yetiştirilen Ferraduel çeşidinde
saptanmıştır. Lipit peroksidasyonunun en yüksek düzeyde ticari
olarak yetiştirilen Ferragnes ve Ferraduel çeşitlerinde meydana
geldiği belirlenmiştir. Badem ekstraktının kullanılan test
mikroorganizmalarına karşı değişen oranlarda antimikrobiyal
aktiviteye sahip olduğu belirlenmiştir. Antimutajenik aktiviteler
örnek yetiştirmedeki uygulama metotlarına göre farklılıklar
göstermiştir.
Tartışma ve Sonuç: Bölgede yetiştiriciliği yapılan 2 farklı badem
çeşidinin 3 farklı şekilde üretilen numuneleri değişen oranlarda
antioksidan, antimikrobiyal, antimutajenik aktiviteler ve
biyokimyasal özellikler göstermiştir.
Anahtar Kelimeler:
Antimikrobiyal, MDA
Adıyaman,
Badem,
Page/ Sayfa 82
Antioksidan,
O 64
Determination of the Effects of Heavy Metal Pollution in
Surface Sediments, Karaçay (Çıldır/ Ardahan) by Lemna sp
Karaçay (Çıldır/Ardahan) Yüzey Sedimentindeki Ağır Metal
Kirliliğinin Lemna sp. Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Armağan KAYA1, Serkan KÜKRER2, ZehraTuğba MURATHAN3, Sebahat ŞEKER4
Armağan KAYA1, Serkan KÜKRER2, Zehra Tuğba MURATHAN3, Sebahat ŞEKER4
11
AdıyamanÜniversitesi, Kahta Vocational School, Department of Plant and
Animal Breeding
Ardahan University, Faculty of Humanities and Literature, Department of
Geography
3
Ardahan University, Faculty of Engineering, Department of Food Engineering
4
Ardahan University, Faculty of Engineering, Department of Environmental
Engineering
Adıyaman Üniversitesi, Kahta Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal
Üretim Bölümü
2
Ardahan Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü
3
Ardahan Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü
4
Ardahan Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü
Introduction: The heavy metal issue has drawn too much
attention in recent years because they create a serious threat
to ecosystem with difficulty in degradation which leads to
permanent pollution in environment. The aim of this study is to
determine potential sources and ecological risks of heavy metal
in surface river sediment and Lemna sp.which grows in water in
Karaçay River at Çıldır/Ardahan, Turkey.
Giriş: Ağır metallerin çevrede kalıcı olması, bozunmaması ve
ekosistem için ciddi bir tehdit oluşturması bu konunun son
yıllarda çok fazla ilgi görmesine yol açmıştır. Bu çalışmada
Çıldır/Ardahan’da bulunan Karaçay akarsuyu sedimentlerinin
ve su üzerinde yetişen Lemna sp. türlerinin ağır metal
içeriklerinin ve muhtemel kaynaklarının belirlenmesi ve
bunların oluşturabileceği potansiyel ekolojik risklerin
saptanması amaçlanmıştır.
Materials and Methods: The dried and pounded samples of
surface sediment and Lemna sp were analyzed by ICP-MS. The
Enrichment (EF), Contamination Factors (CF), Potential
Ecological Risks (PER) and Pollution Load Index (PLI) were
calculated to determine the ecological risk and anthropogenic
effects. In Lemna sp., antioxidant enzyme activities and
pigments, total phenolic, and MDA contents were determined
by spectrophotometric method.
Results: The moderate potential ecological risks were
determined for As and Cd while very important risk was found
for Hg in sediment samples. The content of Mn and Hg were
higher for Lemna sp than in sediment. This result is compatible
with high Hg potential expressed in Ecological Risk Index.
However the MDA content and antioxidant enzymes were
found at significant levels which express important indicator
level of oxidative stress in samples of Lemna sp. from a certain
point on the Karaçay River.
Conclusion: The ecological risk of heavy metal levels are
thought to be associated with fossil fuel usage in most part of
the year in the study area. The changing pigments, phenolic
antioxidant enzyme activities and MDA levels of the contents
indicate the differences in pollution levels among stations. The
highest levels of heavy metal pollution were found in 3rdand 4th
stations for sediment samples and 5th station for Lemna sp. It is
determined that high rate of Hg and Mn were absorbed by
Lemna sp.
Keywords: Karaçay, Sediment, Lemna sp., Heavy metal
1
Gereçler ve Yöntem: Sediment ve Lemna sp. örnekleri
kurutulup dövülerek ICP-MS ile analiz edilmiştir. Antropojenik
etkiyi belirlemek için zenginleşme ve kontaminasyon faktörü,
ekolojik riskleri belirlemek için potansiyel ekolojik risk ve kirlilik
yükleme faktörü hesaplanmıştır. Lemna sp. bitkisinde pigment,
fenolik ve MDA içerikleri ile antioksidan enzim aktiviteleri
spektrofotometrik yöntemle belirlenmiştir.
Bulgular: Sedimentte As ve Cd için orta dereceli potansiyel
ekolojik risk tespit edilmişken, bu risk Hg için önemli
derecededir. Lemna sp.’nin Hg ve Mn içeriğinin sedimentteki Hg
ve Mn içeriğinden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu durum
potansiyel ekolojik risk indeksinde ifade edilen yüksek Hg
değerleriyle uyumludur. Bununla birlikte Karaçay üzerinde belli
istasyon noktalarından alınan Lemna sp. örneklerinde oksidatif
stresin önemli bir göstergesi olan MDA içerikleri ve antioksidan
enzim seviyelerinde belirgin değişimler saptanmıştır.
Tartışma ve Sonuç: Ağır metal düzeyinde belirlenen ekolojik
risk bölgede yılın büyük bir bölümünde fosil yakıt kullanımıyla
ilişkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca Karaçay’dan toplanan
Lemna sp. örneklerinde değişen pigment, fenolik ve MDA
içerikleri ile antioksidan enzim aktivitelerinin seviyeleri
istasyonlar arası kirlilik düzeyindeki farklılıklarını işaret
etmektedir. En yüksek ağır metal kirliliği 3. ve 4. istasyonlardan
alınan sediment ve Lemna sp. örneklerinde görülmüştür. Lemna
sp.’nin yüksek oranda Hg ve Mn absorbe ettiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Karaçay, Sediment, Lemna sp., Ağır metal
Page/ Sayfa 83
O 65
Oecobius (Oecobiidae, Araneae) Cinsi Örümcek Türlerinin
Türkiye’deki Dağılışı ve Habitat Tercihleri Bakımından
Değerlendirilmesi
Rahşen S. KAYA1
1.
Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü 16059 NilüferBursa
Giriş: Türkiye’de yayılış gösteren Oecobiidae familyası
örümceklerinin tespiti çalışmaları kapsamında ülkemizin farklı
bölgelerinden toplanan Oecobius Lucas, 1846 cinsine ait
örümcek örnekleri incelenmiştir.
Gereçler ve Yöntem: Çalışmanın ana materyalini Türkiye’nin
farklı bölgelerinden el aspiratörü vasıtasıyla özellikle taş
altlarından ve bina içlerinden toplanan Oecobius cinsine ait
örümcekler oluşturmaktadır. %70’lik etil alkole konularak
etiketlenip laboratuvar ortamına getirilen örneklerin, erkek ve
dişi üreme organları Leica DFC290 dijital kamera monte edilmiş
Leica M205 C stereo mikroskop ile incelenmiştir. Dişi bireylerin
üreme organının temizlenmesinde %10’luk potasyum hidroksit
kullanılmıştır.
Bulgular: Oecobius cinsi Türkiye’de, Oecobius cellariorum
(Dugès, 1836), O. maculatus Simon, 1870, O. rhodiensis
Kritscher, 1966 ve O. teliger O. Pickard-Cambridge, 1872 olmak
üzere dört türle temsil edilmektedir. Çalışma boyunca ülkemizin
farklı bölgelerinden örnekler toplanmış, şimdiye dek sadece
birkaç lokaliteden kayıt edilmiş türlerin yayılışları tekrar
değerlendirilmiştir. Bu çalışma ile, O. maculatus, İç Anadolu ve
Ege Bölgesinden; O. rhodiensis, Akdeniz ve Ege Bölgesinden; O.
teliger, Akdeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesinden ilk
kez bildirilmektedir. Türlerin, tespit edildikleri lokalitelerde,
insanların yerleşim alanlarını yaygın olarak tercih ettikleri
Türlerin tespit edildikleri lokalitelerde, insanların yerleşim
alanlarını yaygın olarak tercih ettikleri ve O. maculatus, O.
rhodiensis ve O. teliger’in nemli ve sıcak habitatlarda yayıldıkları
gözlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışma ile Oecobius cinsinin
Türkiye’deki yayılışı, cinsin sistematik durumu, mevcut türler ve
habitat tercihleri gözden geçirilmiş, türlerin yayılış alanları
haritalarla sunulmuştur.
Teşekkür: Arazi çalışmaları sırasında yardımlarından dolayı Dr.
Ersen Aydın Yağmur’a (Celal Bayar Üniversitesi) teşekkür
ederim.
Anahtar Sözcükler: Oecobius, Oecobiidae, Örümcek, Türkiye.
Page/ Sayfa 84
O 66
Atmospheric Pollen Diversity of Kars, Ardahan, Ağrı and Iğdır
Provinces 2015
Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1
1.
Kafkas University Department of Biology, Faculty of Science, Kars.
Introduction: The first study about determination of
atmospheric pollen contents in Turkey was started in 1963 by
Burhan Aytuğ who studied Belgrat Forest in İstanbul. Since
then, many investigation has been carried out for determinig of
atmospheric pollens content in many regions of Turkey
however some provinces located in East or North-East Anatolia
regions haven’t been completed yet. That is why, Pollen
contents of Kars, Ardahan, Iğdır and Ağrı provinces were aimed
to determine in this study.
Material and Method: In this study, Lanzoni pollen traps
(Lanzoni VPPS 2000) were used for the pollen sampling in the
atmosphere of Kars, Ardahan, Ağrı and Iğdır provinces. Weekly
pollen samplings were converted to daily pollen slides in the
labrotary and examined under a light microscobe. Hourly, daily
and montly charts and annually pollen calendar were prepared
from pollen data of the these provinces.
Findings: As a result of microscobic analysis and determination
of pollen taxa, total 50 plant taxa were determined of which 26
were belonged to arboreal and 24 were belonged to
nonarboreal plants. Nonarboreal plants were found as
dominant pollen produced taxa in Kars (82.09%), Ağrı (76.48%),
Ardahan (74.78%) and Iğdır (63.93%)
Total 19163 pollen/m3 were determined during the study
period. It was found that the nonaroreal plant pollens were
82.09% and arboreal plant pollens were 17.63%. The highest
levels of nonarboreal plant pollens was resulted from the
Poaceae family (46.21%) throughout the year. Nonarboreal
plants pollen in the atmospher of Kars were listed as follows:
Poaceae (46.21% – 8855 polen/m3), Artemisia sp. (10.30% –
1973 polen/m3), Urtica sp. (6.79% – 1302 polen/m3),
Chenopodiaceae/Amarantaceae (4.57% – 876 polen/m3),
Rumex sp. (2.51% – 481 polen/m3), Boraginaceae (2.20% – 421
polen/m3) ve Plantago sp. (1.76% – 337 polen/m3), Apiaceae
(1.23% – 236 polen/m3), Lamiaceae (3.76% – 419 polen/m3) and
Fabaceae (1.01% – 194 polen/m3). Arboreal plants pollen were
also listed as follows: Cupressaceae/Taxaceae (2.76% – 529
polen/m3), Pinus sp. (1.90% – 364 polen/m3), Betula sp. (1.89%
– 363 polen/m3), Cedrus sp. (1.74% – 334 polen/m3), Quercus
sp. (1.24% – 237 polen/m3) and Salix sp. (1.10% – 211
polen/m3).
In Ardahan atmosphere total 23149 pollen/m3 were obtained
and nonarboreal plant pollen were seen dominant pollen
producer (74.78%) during the study period. Poaceae (30.20%)
family members were found as maximum pollen spreading
taxa. Dominant nonorboreal plant taxa were listed as follows:
Poaceae (30.20% – 6992 polen/m3), Urtica sp. (23.16% – 5362
polen/m3) Boraginaceae (7,00% – 1621 polen/m3), Arthemisia
sp. (6.22% - 1439 polen/m3) Rumex sp. (3.04% – 703 polen/m3),
Apiaceae (1.53% – 355 polen/m3). Aarboreal plant taxa were
also listed as follows: Pinus sp. (8.26% – 1913 polen/m3), Cedrus
sp. (5.78% – 1338 polen/m3), Betula sp. (3.37% – 779
polen/m3), Populus sp. (2.62% – 607 polen/m3), Salix sp. (1.25%
– 290 polen/m3).
Besides in the atmosphere of Iğdır provice total 25614
pollen/m3 were determined during 2015. It was found that the
nonaroreal plant pollens were 63.93% The highest levels of
nonarboreal plant pollens was resulted from the Poaceae
family (29.78%) throughout the year. Nonarboreal plants pollen
in the atmospher of Iğdır were listed as follows: Poaceae
(%29.78 – 7627 polen/m3), Chenopodiaceae/ Amaranthaceae
(17.46% – 4472 polen/m3), Urtica sp. (2.83% – 724 polen/m3),
Arthemisia sp. (2.60% – 667 polen/m3), Plantago sp. (2.17% –
556 polen/m3), Xanthium sp. (1.65% – 422 polen/m3), Rumex
sp. (1.25% – 321 polen/m3), Caryophyllaceae (1.10% – 282
polen/m3) and Boraginaceae (1.01% – 258 polen/m3). Arboreal
plant taxa were also recorded as Morus sp. (16.44% – 4211
polen/m3), Populus sp. (5.04% – 1290 polen/m3), Ulmus sp.
(2.92% – 747 polen/m3), Salix sp. (2.11% – 540 polen/m3),
Cupressaceae/Taxaceae (1.69% – 432 polen/m3), Cedrus sp.
(1.42% – 363 polen/m3), Ligustrum sp. (1.15% – 294 polen/m3)
ve Fraxinus sp. (1.13% – 290 polen/m3).
According to Ağrı atmospheric pollen record, total 15470
pollen/m3 was obtained during the study period. It was found
that the nonaroreal plant pollens were 76.48% The highest
levels of nonarboreal plant pollens was resulted from the
Poaceae family (42.28%) throughout the year. Maximum Pollen
spreading plants taxa in the atmospher were listed as follows:
Poaceae, (42.28% – 6541 polen/m3), Humulus sp., (7.12% –
1102 polen/m3), Plantago sp. (5.71% – 884 polen/m3), Urtica
sp., (4.22% – 653 polen/m3), Betula sp. (4.21% – 652 polen/m3),
Salix sp. (3.98% – 615 polen/m3), Rumex sp. (3.51% – 543
polen/m3) Fraxinus sp. (2.81% – 434 polen/m3),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (2.79% – 432 polen/m3)
Cupressaceae/ Taxaceae (2.42% – 374 polen/m3), Boraginaceae
(2.09% – 324 polen/m3), Ailanthus sp. (1.81% – 280 polen/m3),
Carpinus sp. (1.40% – 217 polen/m3), Apiaceae (1.32% – 204
polen/m3) and Artemisia sp. (1.20% – 186 polen/m3).
Result and Discussion: The the season of allerjen pollen and it’s
concentration in the atmosphers of Kars, Ardahan, Iğdır, and
Ağrı provinces were determined in this study. This data will
helpfull for both doctors and patient suffering from allergic
disease. It will also helpful for exact diagnosis and the
treathment of allergic disease by pollen calendars showing
polliation periods of plants.
Keywords: Kars, Ardahan, Ağrı, Iğdır, Pollen, Pollen calendar
Page/ Sayfa 85
Kars, Ardahan, Ağrı ve Iğdır İllerinin 2015 Yılı Atmosferik
Polen Çeşitliliği
Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1
1.
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, 36100 Kars.
Giriş: Türkiye’de atmosferik allerjenik polenlerin belirlenmesine
yönelik çalışmalar 1963 yılında Burhan Aytuğ ile İstanbul Belgrad
ormanlarındaki araştırma ile başlamıştır (Aytuğ, 1973). O yıllardan
günümüze Türkiye’nin birçok bölgesinin atmosferik polenlerinin
belirlenmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Fakat doğu
illerine ait çalışmalar çok eksik kalmıştır. Bu amaçla Kars, Ardahan, Iğdır
ve Ağrı illerinin atmosferik polen çeşitliliği belirlenmeye çalışıldı.
Gereçler ve Yöntemler: Kars, Ardahan, Ağrı ve Iğdır illeri atmosferinde
2015 yılı süresince volumetrik polen tuzağı (Lanzoni VPPS 2000)
kullanılarak haftalık polen örnekleri elde edildi. Haftalık örnekler
günlük preparatlara dönüştürülerek ışık mikroskobunda analizleri
yapıldı. Elde edilen polen verileri saatlik, günlük ve aylık tablora
dönüştürüldü ve polen verilerinden Kars, Ardahan, Ağrı ve Iğdır İllerine
ait polen takvimlerinin hazırlandı.
Bulgular: Polen analizi ile ilgili çalışılan illerden elde edilen polenlerin
mikroskobik analizleri ve teşhisleri sonucunda 26 tanesi odunsu, 24
tanesi de otsu bitkilere ait olan toplam 50 bitki taksonu tespit edildi.
Otsu bitkilerin çalışmanın yapıldığı Kars (%82.09), Ağrı (%76.48),
Ardahan (%74.78) ve Iğdır (%63.93) illerinde en yoğun taksonlar
olduğu tespit edildi.
Kars ilinde bir yıllık (12 aylık) polen örnekleme süresince toplam 19163
polen/m3 tespit edildi. Otsu bitkilere ait taksonların toplam polenlerin
%82.09’unu, odunsu bitkilerin ise %17.63’ünü oluşturduğu belirlendi.
Otsu taksonların toplam polenler içerisindeki yoğunluğunun yüksek
oluşunun Poaceae familyasından (%46.21) kaynaklandığı tespit edildi
Kars ili atmosferinde otsu bitiklerden Poaceae (%46.21 – 8855
polen/m3), Artemisia sp. (%10.30 – 1973 polen/m3), Urtica sp. (%6.79
– 1302 polen/m3), Chenopodiaceae/ Amarantaceae (%4.57 – 876
polen/m3), Rumex sp. (%2.51 – 481 polen/m3), Boraginaceae (%2.20 –
421 polen/m3) ve Plantago sp. (%1.76 – 337 polen/m3), Apiaceae
(%1.23 – 236 polen/m3), Lamiaceae (%3.76 – 419 polen/m3), Fabaceae
(%1.01 – 194 polen/m3) ve odunsu bitkilerden Cupressaceae/Taxaceae
(%2.76 – 529 polen/m3), Pinus sp. (%1.90 – 364 polen/m3), Betula sp.
(%1.89 – 363 polen/m3), Cedrus sp. (%1.74 – 334 polen/m3), Quercus
sp. (%1.24 – 237 polen/m3) ve Salix sp. (%1.10 – 211
polen/m3)polenlerinin en yoğun olduğu saptandı.
Ardahan ilinden elde edilen toplam polen miktarının 23149 polen/m3
olduğu ve otsu bitkilerin (%74.78) daha yoğun oldukları tespit edildi.
En yoğun osu bitki taksonunun 6992 (polen/m3) adet polenle Poaceae
familyasına (%30.20) ait olduğu saptandı. Ardahan ilinin otsu
bitiklerden Poaceae (%30.20 – 6992 polen/m3), Urtica sp. (%23.16 –
5362 polen/m3) Boraginaceae (%7,00 – 1621 polen/m3), Arthemisia sp.
(%6.22 - 1439 polen/m3) Rumex sp. (%3.04 – 703 polen/m3), Apiaceae
(%1.53 – 355 polen/m3) ve odunsu bitkilerden Pinus sp. (%8.26 – 1913
polen/m3), Cedrus sp. (%5.78 – 1338 polen/m3), Betula sp. (%3.37 –
779 polen/m3), Populus sp. (%2.62 – 607 polen/m3), Salix sp. (%1.25 –
290 polen/m3) bitki türlerinin en yoğun olduğu tespit edildi.
Iğdır ili atmosferinde çalışma süresince toplam 25614 polen/m3 tespit
edildi Elde edilen polenlerin %63.93’ünü otsu bitkilere ait taksonlar
oluşturduğu, Poaceae familyasına ait bitkilerin ise otsu bitkiler
içerisinde toplam polenlerin %29.78’ini oluşturduğu belirlendi. Iğdır ili
atmosferinde otsu bitiklerden Poaceae (%29.78 – 7627 polen/m3),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (%17.46 – 4472 polen/m3), Urtica
sp. (%2.83 – 724 polen/m3), Arthemisia sp. (%2.60 – 667 polen/m3),
Plantago sp. (%2.17 – 556 polen/m3), Xanthium sp. (%1.65 – 422
polen/m3), Rumex sp. (%1.25 – 321 polen/m3), Caryophyllaceae (%1.10
– 282 polen/m3) ve Boraginaceae (%1.01 – 258 polen/m3) en yoğun
taksonlar olarak belirlendi. Odunsu bitkilerden ise Morus sp. (%16.44
– 4211 polen/m3), Populus sp. (%5.04 – 1290 polen/m3), Ulmus sp.
(%2.92 – 747 polen/m3), Salix sp. (%2.11 – 540 polen/m3),
Cupressaceae/Taxaceae (%1.69 – 432 polen/m3), Cedrus sp. (%1.42 –
363 polen/m3), Ligustrum sp. (%1.15 – 294 polen/m3) ve Fraxinus sp.
(%1.13 – 290 polen/m3) en yoğun gözlenen taksonlar olduğu tespit
edildi.
Ağrı ili atmosferinde yapılan polen örneklemelerinde toplam 15470
polen/m3 tespit edildi. Elde edilen polenlerin %76.48’ini otsu bitkilerin
oluşturduğu ve en yoğun otsu taksonun Poaceae (%42.28) familyasına
ait bitkilerin teşkil ettiği saptandı. Ağrı ili atmosferinde en yoğun tespit
edilen taksonların Poaceae, (%42.28 – 6541 polen/m3), Humulus sp.,
(%7.12 – 1102 polen/m3), Plantago sp. (%5.71 – 884 polen/m3), Urtica
sp., (%4.22 – 653 polen/m3), Betula sp. (%4.21 – 652 polen/m3), Salix
sp. (%3.98 – 615 polen/m3), Rumex sp. (%3.51 – 543 polen/m3)
Fraxinus
sp.
(%2.81
–
434
polen/m3),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (%2.79 – 432 polen/m3)
Cupressaceae/ Taxaceae (%2.42 – 374 polen/m3), Boraginaceae
(%2.09 – 324 polen/m3), Ailanthus sp. (%1.81 – 280 polen/m3),
Carpinus sp. (%1.40 – 217 polen/m3), Apiaceae (%1.32 – 204 polen/m3)
ve Artemisia sp. (%1.20 – 186 polen/m3) olduğu saptandı.
Sonuç ve Tartışma: Çalışmanın gerçekleştirildiği Kars, Ardahan, Iğdır ve
Ağrı illerinde allerjen polenlerin havada bulunduğu dönemler ve
yoğunlukları belirlendi, sonuçlar hem allerji uzmanları hem de
hastaların kendileri açısından büyük yarar sağlayacaktır. Hasta hangi
polenden etkileniyorsa o polenin havada bulunduğu dönemlerde
yaşantısını daha dikkatli sürdürecektir. Allerji uzmanları da havada
bulunan polenlerin görülmeye başladığı, en yüksek yoğunluğa eriştiği
ve sona erdiği dönemleri gösteren polen takvimleri sayesinde
polenlerden kaynaklanan hastalıkların tanı ve tedavisinde daha başarılı
olabilecektir.
Anahtar Sözcükler: Kars, Ardahan, Ağrı ve Iğdır, Polen, Polen takvimi.
Teşekkkür: Desteklerinden dolayı TÜBİTAK’a teşekkür ederiz (KBAG–
113Z649.
Page/ Sayfa 86
O 67
A Reflection of Borluk Valley's Ecology in Rock Paintings: A
View of Prehistory
being damaged by snow, rain, wind, sun and sometimes
humans.
Ayhan YARDIMCIEL*
In the Caravan Paintings section, 4 humans, 12 mountain goats,
3 sheep, 4 cattle, 2 pigs and one deer are represented. The type
of a certain species found on the lowest left part of the panel
could not be identified. Mostly created by the technique of
scraping and emphasising, some of the paintings depict a
rightward movement and some leftward. The rock surface
shows land animals which are hunted by humans and which are
extinct or nearly extinct today.
*Ancient Historian, Assist. Prof. Dr., Department of Tourism Guidance, Tourism
Faculty of Sarıkamış, Kafkas University, Kars
Ecology is the science which studies the relationships of living
beings with each other and with their environment. Either living
or non-living, this environment as a whole is called an
ecosystem. The term ecology is client by the combination of the
Greek words oiko and logia which mean environment and
science, respectively.
Because of its strategic position and of the fact that it is a
frequently used route, Southern Caucasia hosts numerous
ecosystems. One of the most important of those is Borluk
Valley. This valley is a settlement at a distance of 5 km to the
central Kars, situated at the south of that part of the 4th km of
the Kars-Erzurum highway which curves like a bow.
A mound which is located at the end of the valley carved by
Borluk Stream is very rich in terms of water resources. The
length of the valley is 11 km and it is surrounded by Azat Village
and Azat Mound to its west and Mağaracık Village and Harman
Tepe Mound to its south. And the stream which runs between
these two newer and older settlements is called Borluk Stream.
On the basalt rocks particularly at the southern front of the
stream that flows through Borluk Valley, there are diverse and
important rock paintings. Depicting various animals and
hunting scenes, these paintings are known to be the ones which
are located closest to a city centre in Turkey. This region is a
complete ecosystem. Here, the relationships of living and nonliving entities with each other and with their environment can
be observed very easily. It is also possible, however, to notice
the damages inflicted on this natural geographical unit. The
basalt rocks here were destroyed during the construction of an
airport additional building.
In order for a region with specific boundaries in the nature to
display ecosystem features, a network of relationships based
on the interactions of living and non-living beings is needed.
Therefore, the localities where humans, animals and the nature
intertwine and interact gain importance in this sense. Borluk
Valley is one of those localities.
The rock art of Borluk Valley is also very significant as it provides
insight about the types of animals that existed as early as 4000
BC. The region's elevation from sea level is 1830 m. The
paintings are found especially on the southern slope of the
andesite rocks at an approximate height of 10 to 15 m from the
valley bottom. It is understood that the paintings have been
Kaya Resimleri Örneğinde Borluk Vadisi Ekolojisinin
Yansıması Bir Eskiçağ Kesiti
Ayhan YARDİMCİEL1
1.
Kafkas Üniversitesi Sarıkamış Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği Bölümü,
Kars
Ekoloji canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen
bilimdir. Canlı ve cansız bu çevrenin tamamına ise ekosistem
denmektedir. Ekoloji, Yunanca oiko ve logia yani çevre ve bilim
kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur.
Güney Kafkasya stratejik konumu ve bir geçiş güzergâhı olması
sebebiyle birçok ekosistemi içinde barındırmaktadır. Bunlardan
en önemlilerinden birisi şüphe yok ki Borluk Vadisi’dir. Borluk
Vadisi, Kars Erzurum kara yolunun bir yay gibi kavislendiği
noktanın 4. Km’sinde ve Kars merkeze ise 5.7 km mesafede
bulunan bir yerleşim merkezidir. Borluk Deresi’nin yardığı
vadinin bitiminde bulunan höyük, su kaynakları açısından
oldukça zengindir. Vadinin uzunluğu 11 km. olup Kars’a yakın
olan vadinin son kısmında Azat Köyü ile Azat Höyük ve başlangıç
kısmında ise Mağaracık Köyü ile Harman Tepe Höyük
bulunmaktadır. Bu iki yeni ve eski yerleşim arasında vadi
boyunca akan dere ise Borluk Deresi olarak bilinmektedir.
Borluk Vadisi içinde akan derenin her iki yakasında bulunan
bazalt kayalıklar üzerinde bulunan kaya resimleri oldukça çeşitli
ve önemlidir. Çeşitli hayvanların ve av sahnelerin betimlendiği
bu kaya resimleri Türkiye’de şehir merkezine en yakın olan kaya
resimleridir. Bu bölge tam bir ekosistem özelliği
göstermektedir. Burada canlı ve cansız varlıkların birbirleriyle
ve çevreleriyle olan ilişkileri rahat bir biçimde
gözlemlenmektedir. Bununla birlikte bu doğal coğrafi üniteye
veriler zararları da fark etmek mümkündür.
Bu tebliğ de burada bulunan kaya resimleri üzerinden Borluk
Vadisi’nin ekosistemdeki yeri ve önemi üzerinde durularak
tarihi ve arkeolojik yönüne dikkat çekilecektir.
Page/ Sayfa 87
O 68
Phytosociological Characteristics of Frigana Associations in
Talış Region (Azerbaijan)
Musa CABBAROV1, Vagif ATAMOV2
1
Baku State University, Faculty of Biology, Department of Botany, Z.Halilov 23,
Baku/Azerbaijan
2
University of Recep Tayyip Erdoğan, Art and Science Faculty Department of
Biology, 53100, Rize
Introduction: Talış is in the southeastern region of the
Azerbaijani and it has two topography as hilly and plane. Mid
mountain zone of this region that is 1500 m high from the sea
level, along the southern part of the Caspian sea which covering
a large area of land to the north of Iran comprise Hirkan
phytogeographic region. While an import part of Hirkan
phytogeographic region is located at the Iran side, which has
many plants from the third geological period, a small part of it
is located on the Talış region. The forest plants give place to
pseudomaki, frigana, high mountain steppes and subalpine
meadow plants in higher regions. This study aimed to
determine the phytosociological and ecological characteristics
of the frigana plants.
Materials and Methods: Fieldwork was conducted on flora and
vegetation with the purpose of examining the phytoecological
properties and vegetation types from the year 2010 to 2013.
Coordinates were obtained by VCS-84 system using CPS-1200
apparatus. Fieldwork was performed around the Malaton riverBlaband-Büzeyir village (x=271392, y=428439, z= 1213),
Qosmaliyon (x=271392, y=4284739, z= 1397), Lower Kelvez
village (x=270463, y=4284232, z=1452) and Upper Kelvez
village (x=268813, y=428349, z=1586).
Results: Aquatic vegetation and marsh plant communities were
found to be located in the part of the seashore and plane of
Talış region. Hirkan type relict forest plants which consist
woody stems are foundto be located in this region as Gleditcia
caspica, Parrotia persica, Albizzia lulibrissini, Quercus
casaneifolia, Alnus subcordata, Pterocaria fracsinifolia, Danae
racemosa, Zelkova carpinifolia, Carpinus caucasica, Hedera
pastuchovii, Buxsus hyrcanus, Fagus orientalis, Ficus hyrcanus,
Ilex hyrcana etc. with higher altitudes up to 1500 m. Xerophytes
which mainly stands with spinosas were determined to have
some adaptations (containing etheric oil, gum or heavy
trichome and/or bright cuticle, the metamorphosis of leaves,
stems, etc.) to cope with extreme environmental conditions.
There were shrubs with 5-20(50) cm or 1.5-2 m sorting shrubs
and semi-shrubs in high mountain parts. These plants were
found to be occurred in 2800-3000 meters high. One of the
important features of cushion-shaped plants that dominate the
vegetation to be resistant to wind, lime, stone and they prefer
southern slopes that has weak soil cover. They showed the
distribution in places have drought summers or soil layer is
constantly heated and average annual rainfall ranging from 25400 mm. Thirty five endemic plant were detected in the flora.
Of these while 10 plants (Scilla caucasica, Bellevalia fominii,
Muscari grossheimii, Muscari eleganthum, Crocus polyanthus,
Iris lineolata, Festuca karabagensis, Salvia karabagensis,
Thymus kiapazi, Rosa niazmi etc.) were found to belong
Azerbaijani, 25 of those (Alopecurus tiflisensis, Sedum
caucasicum, Rosa azerbaizhanica, Rosa sachokiana, Astragalus
sanguinolentus, Onobrychis biebersteinii, Androsae radeana,
Scutellaria zedelmeyerae, Nepeta transcaucasica, Ziziphora
dentuculata, Euphrasia caucasica, Gagea alexeenkoana, Gagea
caroli-kochii, Allium kunthianum etc.) were found to belong
Caucasian.
1. Astragaletum aureusae; This association which has 20-25
taxon was found in Marathon stream-Blaband-Büzeyir, a dry
rocky mountain slope around the Lower Kelvez village.
Astragalus aureus A. uraniolimneus, A.incertus were found as
dominant species in the flora of this association with 50%
percentage of distribution. The plants Stipa lessingiana,
Koelleria
caucasica,
Festuca
violacea,
Dianthus
preobrashenskii, Alchimilla caucasica, Potentilla argentea
etc.which are sorting 35-45 cm were found in the flora of
association.
2. Acantholimonetum hohenackeriae:
Acantholimon
glumaceum, A. hohenackeri, A. sahendicum, A. bracteatum
form clusters in the form of patches regarding the character of
this kind of associations of taxa. These taxa sometimes were
found to be occured among mountain-xerophytes that rarely
spread around Qosmaliyo, the Upper Kelvez village.
3. Onobrychetum cornutae: This association was found as a
characteristic plant of this region. Small-sized pillows shaped
shoots were sometimes found to be occured as pure orthe
distribution was as in the form of mixed plants. Most of the
time they were found to occure with intervals, and sometimes
they create semi-closed plants in accordance with the optimum
conditions of the environment. The diameter of Onobrychis
cornuta were found as75-90cm or sometimes reaching at 2-2,5
m. Campanula hohenakeri, Thymus collinus, Astragalus aureus,
Draba glabifera, Draba brunifolia etc. were found in the stones
and gravel habitats of this association around Qosmaliyon, the
Upper or Lower Kelvez village.
Result and discussion: T.S. Qeydeman (1940) and L.İ. Prilipklo
(1970) and Qenberli (1973)showed that there are frigana
associations commonly occured in the southern part of the
Small Caucasus and in some mountainous regions of
Nakhchivan respectively. 437 taxa consist 41 family and 217
genus were reported in the frigana flora of the region.
Phytoecological characteristics of monodominant species such
as Astragaleto-Brometea class, Onobrichido-Thymetalia
leucostomi division, subdivision of Onobrichido-Thymenetalia
leucostomisuch as Astragaletum aureusae, Acantholimonetum
hohenackeriae, Onobrychisetum cornutae were reported in the
vegetation.
Keywords: Frigana, plant association, phytosociology of Hirkan,
Talish, Azerbaijan
Page/ Sayfa 88
Talışın’ın(Azerbaycan) Frigana Birlikleri ve Fitososyolojik
Özellikleri
Musa CABBAROV1, Vagif ATAMOV2
1
Baku Devlet Üniversitesi, Biyoloji Fakültesi, Botanik Kürsüsü, Z.Halilov 23,
Baku/Azerbaycan
2
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
53100, Rize
Giriş: Talış Bölgesi Azerbaycan’ın güneydoğusunda dağlık ve
düzen (Lenkeran düzü) olmakla iki farklı topografyaya sahiptir.
Bölgenin deniz seviyesinden 1500 m yüksekliklere kadar olan
orta dağ kuşağı Hazar denizinin güney kesimleri boyunca Iran
arazisinin kuzeyine kadar geniş bir alanı kapsayan Hirkan
fitocoğrafik eyaletini oluşturur. Üçüncü dövre ait olan çok
sayıda bitkinin mevcut olduğu Hirkan fitocoğrafik eyaletinin
önemli kısmı Gülüstan (İranın), az bir kısmı ise Talış bölgesinde
yer almaktadır. Bu alanın orman birlikleri daha yüksek
kesimlerde yerini; pseudomaki, frigana, yüksekdağ stepleri ve
subalpin çayırlık birliklerine devr edir. Bu çalışmada frigana
birliklerinin fitososyolojik ve ekolojik özelliklerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır.
Gerecler ve Yöntemler: Talış bölgesinin vejetasyon tipleri ve
fito-ekolojik özelliklerinin incelenmesi amacı ile 2010-2013
yılları arasında flora ve vejetasyonla ilgili arazi çalışmaları
yapılmıştır. Araştırmalar zamanı koordinatlar VCS-84 kordinat
sistemi kullanılarak, CPS-1200 cihazından faydalanılarak
alınmıştır. Arazi çalışmaları; Malaton deresi-Blaband-Büzeyir
köyü (x=271392, y=428439, z= 1213), Qosmaliyon( x=271392,
y=4284739, z= 1397), Aşağı Kelvez köyü(x=270463, y=4284232,
z=1452) ve Yukarı Kelvez köyü (x=268813, y=428349, z=1586)
çevrelerinde gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Talışın bitki örtüsünde deniz kıyısı ve düzen
kesimlerde sucul ve bataklık bitki birlikleri yer almaktadır.
Yükeltinin artması ile 1500 m kadar olan kuşakda: Gleditcia
caspica, Parrotia persica, Albizzia lulibrissini, Quercus
casaneifolia, Alnus subcordata, Pterocaria fracsinifolia, Danae
racemosa, Zelkova carpinifolia, Carpinus caucasica, Hedera
pastuchovii,Buxsus hyrcanus, Fagus orientalis, Ficus hyrcanus,
İlex hyrcana, vb. ağaç gövdeli bitkilerden oluşmuş Hirkan tipi
relikt orman birlikleri yer almaktadır. Dağ-kserofit birliklerini
oluşturan dikenlı yastıklarla birarada rastlanan kserofit bitkilər
ortamın ekstremal şartlarına uyum sağlamak için çeşitli
adaptasyonlara uğramışlar (eterik yağlı, zamklı, tüylü, yoğun və
parlak kutikulalı, yapraklarının metamorfozu, gövdenin
yastıqabənzər formada olması vs.). Yüksek dağ kesimlerinde 520(50) sm boyunda çalılarla beraber,1,5-2 m boylanan çalı ve
yarıçalılara da rastlanılır. Bu bitkiler 2800-3000 m yüksəklere
kadar yayılış göstermektedir. Vejetasyonda hakim olan yastık
şekilli bitkilerin önemli özelliklerinden birisi rüzgara dayanıklı
olmaları, kireçli, taşlı, toprak örtüsü zayıf olan güney yamaçları
tercih etmeleridir. Bunlar yıllık ortlama yağış mikdarı 25-400
mm arasında deyişen, yazın kurak ve toprak tabakası haylı
ısınan yerlərdə yayılış gösterir. Florasında 35 endemik bitkiye
rast gelinmişdir. Bunların 10’u Azərbaycan (Scilla caucasica,
Bellevalia fominii, Muscari grossheimii, Muscari eleganthum,
Crocus polyanthus, Iris lineolata, Festuca karabagensis, Salvia
karabagensis, Thymus kiapazi, Rosa niazmi vd.), 25’i ise
(Alopecurus
tiflisensis,
Sedum
caucasicum,
Rosa
azerbaizhanica, Rosa sachokiana, Astragalus sanguinolentus,
Onobrychis biebersteinii, Androsae radeana, Scutellaria
zedelmeyerae, Nepeta transcaucasica, Ziziphora dentuculata,
Euphrasia caucasica, Gagea alexeenkoana, Gagea caroli-kochii,
Allium kunthianum vd.) Kafkasya endemikləridir..
1. Astragaletum aureusae; Bu birliğe Malaton deresi-BlabandBüzeyir, Aşağı Kelvez
köyü çevresinde kuru taşlı dağ
yamaçlarında rast gelinir. Birliğin örtüş derecesi %50 olan ve
florsında: Astragalus aureus A. uraniolimneus, A.incertus
türlerinin baskın olduğu gozlemlenmiştir. Florasında 20-25
taksonun iştirak etdiği bir birliktir. Birliğin florasında: Stipa
lessingiana, Koelleria caucasica, Festuca violacea, Dianthus
preobrashenskii, Alchimilla caucasica, Potentilla argentea vs.
kimi bitkilər 35-45 sm arasında değişen bir boylanma
gösterirler.
2.
Acantholimonetum
hohenackeriae:
Acantholimon
glumaceum, A. hohenackeri, A. sahendicum, A. bracteatum gibi
taksonlar bu birliğin karakter türleri olmakla lekeler şeklinde
friğana kümeleri oluştururlar, bazen de bu taksonlar dağkserofitleri arasında seyrek olarak serpilmiş şeklinde
Qosmaliyon, Yukarı Kelvez köyü cevresinde yayılmıştır.
3. Onobrychetum cornutae: Bu birlik bölgenin bitki örtüsünde
karakterik birliklerden biridir. Kiçik boylu yastıklar şeklinde olan
gövdeleri bazen saf, bazen de karışık bitkiler şeklinde yayılış
gösterir. Çoğu zaman bir-birlinden aralı, bazen de ortamın
uygun şartlarında yarıkapalı birlikler oluşturur. Onobrychis
cornuta yastıklarının çapı 75-90, bəzən isə 2-2,5 m’e ulaşır. Bu
birliğin florasında: Campanula hohenakeri, Thymus collinus,
Astragalus aureus, Draba glabifera, Draba brunifolia və s.
türlere rast gelinir. Aşağı Kelvez köyü, Yukarı Kelvez köyü ve
Qosmaliyon çevresinde bu birliklere taşlı ve çakıllı habitatlarda
rast gelinir.
Sonuç ve Tartışma: T.S. Qeydeman (1940) ve L.İ. Prilipklo (1970)
Kiçik Kafkasyanın güney kesimlerinde, Qenberli ( 1973) ise
Nakhcıvan’ın bazı dağlık bölgelerinde frigana birliklerinin yayğın
olduğunu göstermiştir. Araştırmalar bölgenin friqana
florasında; 41 famlya ve 217 cinse ait 437 taksonun, bitki
örtüsünde ise; Astragaleto-Brometea sınfı, OnobrichidoThymetalia leucostomi bölümü, Onobrichido-Thymenetalia
leucostomi alt bölümüne ait Astragaletum aureusae,
Acantholimonetum hohenackeriae, Onobrychisetum cornutae
gıbı monodominant birliklerinin fitoekolijik özellikleri ortaya
konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Friqana, Bitki birliği, Fitososyoloji, Hirkan,
Talış, Azerbaycan
Page/ Sayfa 89
O 69
Posof Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Bazı Armut
Çeşitlerinin Antimikrobiyal, Antioksidan ve Antimutajenik
Etkilerinin Belirlenmesi
Teşekkür: Bu çalışma Ardahan Üniversitesi tarafından Bilimsel
Araştırma Projesi (BAP) olarak desteklenmiştir.
Nurcan ERBİL1, Zehra Tuğba MURATHAN2, Mehmet ARSLAN1, Ahmet İLÇİM3,
Bilge SAYIN2
Anahtar Kelimeler: Posof, Armut, Antioksidan, Antimikrobiyal,
Antimutajen
1
Ardahan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü,
Ardahan
2
Ardahan Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü,
Ardahan
3
Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Hatay
Giriş: Ardahan ili Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer almakta
olup, ortalama 1800 m yükseltiye sahiptir. Soğuk iklim tipinin
hâkim olduğu bir coğrafyada yer alan Ardahan merkezinde
meyve yetiştiriciliği yapılamazken, daha alçak kesimlerde yer
alan ve mikroklima iklim özelliğine sahip olan Posof ilçesinde
farklı türlere ait çeşitler başarılı olarak yetişmektedir.
Ardahan’ın Posof ilçesinde yetişen armut çeşitlerinin
antimikrobiyal ve antimutajenik aktiviteleri daha önce
çalışılmamıştır. Bu sebeple çeşitlerin belirtilen özellikler
yönünden çalışılması ve bu meyvelere karşı farkındalığın
arttırılması amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Meyve numuneleri (Deveci armudu,
Kızıl armut, Ağırşah armudu, Güğüm armudu ve Banda) Ekim
2015’te Ardahan ili Posof ilçesine bağlı Armutveren Köyü’nden
toplanmıştır. Numunelerde pomolojik analizler, biyokimyasal
analizler, mikrobiyolojik analizler ve genotoksisite testleri
yapılmıştır.
Bulgular: Meyve kabuğunda Toplam Fenolik Madde (TFM)
içeriği en yüksek Kızıl armutta (402.5 mg/100g), en düşük Banda
armudunda (326 mg/100g) belirlenmiştir. Meyve etinde ise en
yüksek TFM içeriği yine Kızıl armutta (215.2 mg/100g), en düşük
Banda armudunda (126.1 mg/100g) belirlenmiştir. Çeşitler
arasında antioksidan kapasite ve askorbik asit içeriği yönünden
farklılıklar olduğu saptanmıştır. Beş farklı armut ekstraktının,
kullanılan test mikroorganizmalarına karşı değişen oranlarda
antimikrobiyal aktiviteye sahip olduğu belirlenmiştir. Kullanılan
armut çeşitleri arasında antimikrobiyal aktivite bakımından en
etkili olanın Banda olduğu tespit edilmiştir. Armut çeşitlerinden
Kızıl, Güğüm ve Banda’da 80 µl/Plak dışındaki tüm dozlar
antimutajenik özellik gösterirken, Deveci’de sadece en düşük
doz 10 µl/Plak antimutajenik özellik göstermiştir. Eğirşah
armudun hiçbir dozu antimutajen özellik göstermemiştir.
Tartışma ve Sonuç: Bölgede yetiştiriciliği yapılan beş farklı
armut çeşidinin değişen oranlarda antimikrobiyal aktivite,
antioksidan aktivite ve antimutajenik aktiviteye sahip olduğu ve
biyokimyasal özellikler yönünden farklılıklar gösterdiği tespit
edilmiştir.
Page/ Sayfa 90
O 70
Kars Yöresinde Sürdürülebilir Markalaşma Amacıyla
Ekoturizmden Yararlanma Olanakları
Yunus ZENGİN1, Uğur ÇAPIK1
1
Kafkas Üniversitesi, Kağızman Meslek Yüksekokulu, Kars
edilen bu doğal güzelliklerin sürdürülebilirliğini sağlamak adına,
Kars ilinin ekoturizm sektöründe hak ettiği payı alabilmesi için,
potansiyel kaynaklarına göre en uygun gelişme hedefleri ve
stratejiler belirlenerek bu değerlerin markalaşması sağlamak
adına çözüm öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar
Kelimeler:
Ekoturizm,
Markalaşma, Kars Şehir Markası
Kars,
Sürdürülebilir
Giriş: Sosyal ve toplumsal alanlardaki gelişmeler her geçen gün
insan hayatında çeşitli olgulara tesir etmektedir. Bu
gelişmelerden biri de insanların kalabalık şehir seyahatlerinden
çok kırsal turizm potansiyeli olan yerleşim birimlerine doğru bir
seyahat anlayışının ortaya çıkmasıdır. Bundan dolayı şehirler
açısından önemli görülen kültürel, mimari ve biyolojik
çeşitliliklerin şehirlerin pazarlanması veya şehirlerin bu değerler
ile birlikte anılarak sürdürülebilir markalaşması adına katkı
sağladığı görülmektedir. Bu anlamda şehre özgü yaşantı, değer
yargıları, gastronomi, mimari ve yapısal faktörlerin yanında
bitki, hayvan ve doğal çevre çeşitliliği de turizm potansiyelinin
arttırılmasına katkı sağlayan konular arasında yer almaya
başlamıştır.
Kars ili Kuzeydoğu Anadolu Bölgesini sosyo-ekonomik açıdan
önemli ölçüde etkilemektedir. Özellikle kış aylarında kayak
turizmi ve Sarıkamış hüzün turizmiyle canlanan şehir; yaz
aylarında da kültürel ve mimari esaslı turizm destinasyonu
haline gelmektedir. Son yıllarda yaygınlaşan yöresel şenlikler ve
festivaller bölgenin kaynaklarının tanıtılmasına katkı sağlamış
ve bölgenin ekoturizm olarak da ifade edilen yayla turizmi ve
dinlence amacıyla da ziyaret edilmesine imkân tanımıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Yapılan çalışmada GZFT analizi olarak
da bilinen SWOT analizi kullanılarak bölgenin sürdürülebilir
markalaşma adına ekoturizm potansiyeli incelenmiş ve bu
açısından şehrin güçlü yönlerini, zayıf yönlerini, fırsat ve
tehditlerini tespit etmek amaçlanmıştır.
Bulgular: Kars ili doğal ormanları, gölleri, çeşitlilik gösteren bitki
örtüsü, iklimsel yapısı gibi doğal değerleri, yerel yaşam tarzı ve
gelenekleri, geleneksel mimarisi, arkeolojik kalıntıları, dini
yapıları, folklorik değerler gibi birçok önemli özellikleri
bünyesinde bulunduran, zengin bir ekoturizm potansiyeline
sahip olan ilimizdir. Ancak gerek yöre halkı, gerek yerel yönetim
ve gerekse merkezi yönetim ilin sahip olduğu bu değerlerin ön
plana çıkarıp markalaştırarak ekonomiye kazandırılmasından
ziyade, tarım ve hayvancılık sektörüne yoğunlaşılması, bu
alanda gerçekleştirilmesi gereken faaliyetlerin göz ardı edilmesi
ya da ertelenmesine neden olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma sonucunda şehrin doğal çevre
şartları içerisindeki genel özelliklerinden jeolojik, hidrolojik,
bitki örtüsü, iklim, toprak özellikleri, arazi kullanımı ve hayvan
türleri gibi doğal güzelliklerin sunmuş olduğu ekoturizm
potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle tespit
Page/ Sayfa 91
O 71
From Yesterday to Today Kafkas REHAB
Dünden Bugüne Kafkas REHAB
Erdoğan UZLU*
Erdoğan UZLU*
* Kafkas Universit, Faculty of Veterinary Medicine, Department of İnternal
Medicine, 36100 KARS, TURKEY
*Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hasatlıklar Anabilim Dalı 36100 Kars
ABSTRACT
ÖZET
The studies about wildlife rescue and rehabilitation in Turkey is
becoming widespread in recent years and getting active in
some new founded centres in our country. Kafkas University
Wildlife Rescue and Rehabilitation Unit started to do rescue and
rehabilitation studies like a unit in faculty of Veterinary
Medicine clinics, five years ago in Kars province, with a protocol
signed by University of Kafkas, General Directorate of National
Parks and Nature Conservation and Kuzey Doğa Society. Initially
established as a unit within the Faculty of Veterinary, it has
been transformed “independent” Wildlife Conservation,
Rescue, Rehabilitation, Research and Application Centre and
work only with General Directorate of National Parks and
Nature Conservation since 2015. Since the date of foundation,
about 635 wild animals were treated in our centre and
managed to return 288 wild birds, 14 wild mammals and 1
reptile back to nature with 47.7% success after the rescue,
treatment and rehabilitation processes. Our centre is
continuing to services in with a new facility which has been
designed for this purpose and was built by General Directorate
of National Parks and Nature Conservation. In our centre all
wild mammals, birds and reptiles could be treating and
rehabilitation of all types are carried out successfully except
bears. The main objective of the centre, is to lead of protection,
rescue and rehabilitation, academic training, increasing the
number of person for protection of wildlife by sharing the
current information and experience, and cooperation for
wildlife sustainability in Caucasus region and our country.
Türkiye'de yaban hayatı kurtarma ve rehabilitasyon ile ilgili
çalışmalar son yıllarda ülkemizde kurulan bazı yeni aktif
merkezlerle yaygınlaşmaktadır. Kafkas Üniversitesi, Doğa
Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Kuzey Doğa Derneği
ile imzalanan bir protokol gereğince Veteriner fakültesi
klinikleri bünyesinde bir ünite olarak Yaban hayatı kurtarma ve
rehabilitasyon çalışmalarına beş yıl önce başladı. Başlangıçta
Veterinerlik Fakültesi bünyesinde bir ünite olarak kurulan yapı
2015 yılından itibaren sadece Doğa Koruma Milli Parklar Genel
Müdürlüğü ile protokolünü devam ettirerek akademik olarak
bağımsız Yaban Hayatı Koruma, Kurtarma, Rehabilitasyon,
Uygulama ve Araştırma Merkezi yapısına dönmüş,
kuruluşundan beri yaptığı çalışmalarla yaklaşık 635 yabani
hayvanı merkezinde tedavi etmiş veya barındırmış, sonrasında
ise % 47.7 başarı oranı ile 288 yabani kuş, 14 yabani memeli ve
1 sürüngeni doğaya geri döndürmeyi başarmıştır. Merkezimiz
tamamı ile bu amaçla dizayn edilmiş ve projesi Doğa Koruma
Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilmiş yeni bir
bina ile hizmetlerine devam etmektedir. Merkezimizde tüm
yabani memeliler, kuşlar, sürüngenler tedavi edilmekte olup
erişkin ayılar dışında her türlü rehabilitasyon süreci de başarıyla
yürütülmektedir. Merkezimizin temel amacı, içinde yer
aldığımız Kafkasya bölgesinde ve ülkemiz genelinde yaban
hayatının korunması ve sürdürülebilirliği için gerekli bilgi ve
tecrübeyi paylaşıp, gerektiğinde diğer ülkeler ile işbirliği
yaparak yaban hayatının koruması için gerekli eğitimli personel
sayısını arttırmak ve bu alanda akademik eğitime öncülük
etmektir.
Page/ Sayfa 92
O 72
Coğrafyasının Kars Kaşarı Üzerine Etkisi
olgunlaştıktan sonra ambalajlanarak soğuk hava depolarına
kaldırılmalıdır.
Mitat ŞAHİN1
1
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Yerel ve geleneksel ürünlerin özellikleri bulundukları Coğrafya
ve bu coğrafi alanda yaşayan insanın kültürü ve yaşam biçimi ile
yakından ilgilidir. Yerel ürünlerimizden biriside coğrafi işaretli
Kars Kaşarıdır. Kars kaşarının özelliği üretim biçimi ile insan
marifeti ile doğrudan ilişkili gözükse de, ürün özelliği
bakımından doğa ve doğal şartlarla peynir arasında tahmin
edilenden daha fazla ve doğrudan bir ilişki vardır. Özet olarak
anlatılmaya çalışılan bu sunuda, Kars Kaşarının üretim
özellikleri, üretim sezonu, üretim sırasında ve sonrasında olması
gereken özelliklerin özet bir biçimde anlatılması amaçlanmıştır.
Henüz gelenekselliğin devam ettiği çevrelerde üretilen tarımsal
ürünler genellikle yoğun emekle üretilerek, öncelikle lokal
tüketicilerin ve taliplilerinin beğenisine ve talebine
sunulmaktadır
Peynirin yapımına kullanılan sütün elde edildiği hayvan türü,
beslenme biçimi, sütün mikrobiyal florası ve imalathanede
bulunan bakteriler, mayalar ve küflerde katkıda bulunmaktadır.
Bunlara ilaveten coğrafyanın yapısı, iklim, sıcaklık, rüzgâr yönü,
yükseklik gibi doğal etkenlerde ürününün kalitesi üzerine
etkilemektedir. Bu ürünlerden biriside bulunduğu coğrafya ile
direk ilişkisi olan özgün yapısı ile ön plana çıkan Kars Kaşarıdır.
Kars ilinde ilk Kaşar peyniri 1925 yılında Filibeli Fehmi Bey ve
Süleyman Bey’e bağlı çalışan;Nigalay, Nuri, Bünyamin ve Nesim
adlı dört usta ile gelip, işçi olarak (yamak) Veli Ertaş, İsrafil
Yeniaras, Hacı Ali Keskin ve Hacı Eliş alarak Kars ili merkez köyü
Kümbetli’de yapılmıştır. Yukarıda ismi verilen ustalar ve başka
göçmen ustalar da uzun yıllar bu bölgeye gelerek yöre halkına
kaşar üretmiş ve yörenin kendi kaynaklarından peynir ustası
yetiştirmek için çaba gösterilmiş ve yukarıda isimleri verilen
yamaklar Kars yöresinin yetiştirdiği ilk kaşar ustaları olarak
görülmektedir. Günümüzde usta marifeti ile üretilen bu ürünün
ustaları yeteri sayıya ulamış durumdadır.
Kars Kaşarı tat, lezzet ve birçok özellikleri bakımından muadili
olan endüstriyel ürünlerden ayrılırlar. Bu özellikler kısaca şu
şekilde özetlenebilir; üretimi mayıs ayı başlarında başlayıp,
ağustos ayı ortalarına kadar devam etmektedir. Bu aylar
içerisinde yükseltiye bağlı olarak meralar yeşildir ve buralarda
serbest dolaşımda bulunan genellikle sığır sütlerinden
üretilmektedir. Kaşar yapımında elde edilebildiği takdirde sığır
sütüne %5-10 oranında koyun sütünün katılması ürünün
aromasını daha da keskin hale getirmektedir. Kars kaşarı en az
2kg lık kalıplar halinde hazırlnamalıdır. Emek yoğun ve usta
marifetiyle üretilen bu ürün olgunlaşması için en az 30-40 gün
kuzey rüzgarına (karayel) maruz bırakılarak doğal şartlarda
Kars Coğrafyası, yüksek verimli tarımsal üretim için iklimin ve
rakımın elverişli olmamasına rağmen, flora (bitki dokusu)
bakımından eşsiz çayır ve mera varlığına sahiptir. Bu durum bu
coğrafyada üretilen tarımsal ürünlerin niteliğini ve
özgünlüğünü arttırmaktadır.
Çiğ süt 100 mikrobiyal genus, 400’den fazla mikrobiyal
organizma
türü
içermektedir.
Bahsi
geçen
bu
mikroorganizmalar sütün mikrobiyal florasını oluşturmakta ısıl
işlem gördükten sonra üretilen süt ürünlerinde bu mikroflora
tamamen veya önemli oranda yok edilmektedir. Süt ürünlerine
özgünlüğü veren, tat, koku, lezzet,vb faktörlerde etkili olan bu
organizmalar yok edildikten sonra, yeni tat ve aroma vermek
amacıyla starter denilen mikroorganizma kültürleriyle özellikle
peynirler yeniden lezzetlendiremeye çalışılmaktadır. Kars Kaşarı
tuz hariç hiçbir katkı maddesi içermediği gibi peynir mayası
dışında herhangi bir starter kültür kullanılmadan bulunduğu
çevrenin florası ve iklim şartları altında işlenen ve olgunlaştırılan
bir üründür. Günümüzde özellikle Gıda kodeksleri ve Avrupa
Birliğine uyum mevzuatları gereği uygulanan bazı yöntemler ile
ülke genelinde, yerel ve gelenksel ürünlerin üretimi süreci
sıkıntı olmaya başlamış, yeni kuşaklar geleneksel ürünlerin
tadını ve lezzetini unutmaya başlamıştır. Bu ürünlerin
sanitasyona tabi tutularak üretim koşullarının iyileştirlmesi ve
sürdürülmesi yanzlıca ekonomik kalkınmamızın bir kaynağı
olamayacak aynı zamanda zengin bir kültürel mirasında
korunmasına katkı sağlamış olacaktır. Bu nedenlerden dolayı
yöresel ürünlerin tescillenmesi ve yeniden ekonomik değer
haline getirilmesi önemlidir.
Sonuç olarak; İlimiz insanları, geçmişten aldıkları kültürel
değerleri, ürünleri ve eşsiz doğasını bozmadan günümüze
ulaştırmışlardır. Bundan sonra yapılacak projeler ile yöresel ve
geleneksel ürünlerin ülke genelinde korunmaya, yaşatılmaya,
ulusal ve uluslararası platformlarda hak ettiği biçimlerde
tanıtılmaya ihtiyacı vardır. Bu yönde atılacak tüm adımlar
yüzyılların emeğini kurtarırken, kırsal kalkınmaya katkı sağlamış
olacak,genç kuşakların geleceğe gururla taşıyacakları , ürün
çeşitliliği ile zenginleştirecekleri önemli bir miras bırakılmış
olacağı gibi,doğa saygılı üretimle birlikte ekosistemizinde
bozulmasının ve değişmesinin önüne geçilmiş olunacaktır.
Page/ Sayfa 93
O 73
Ülkemiz Sucul Ekosistemlerinin Mevcut Durumu
Ahmet ALTINDAĞ*
*Ankara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Ankara
[email protected]
ÖZET: Bu çalışmada ülkemizin sahip olduğu sucul ekosistemler
ve bu ekosistemlerde kirliliğe neden olan faktörler (Küresel
Isınma, Tatlısu Ortamlarının Kurutulması, Evsel ve Endüstriyel
Kirlilik, Biyolojik ve Kimyasal Mücadele, Ötrofikasyon, Tarımsal
Girdiler ve Çıktılar, Yapılaşma, Avlanma ve Ticari Amaçla
Toplatma vb.) konular ele alınmıştır. Ayrıca ülkemizde sucul
ekosistemlerle ilgili Avrupa Birliği’nin su kalitesi konusunda en
önemli direktifi olan Su Çerçeve Direktifine göre yapılmış
araştırmalardan; iki havza örneği verilmiştir. SÇD’göre izlenmesi
gereken biyolojik kalite unsurları balık, makroomurgasız,
fitoplankton,
fitobentoz
ve
sucul
flora
(makrofit/makroalg/angiosperm) tespit edilerek 2014 yılında
Marmara ve Konya Kapalı Havzası yerüstü suyu kütlelerinin
biyolojik izlenmesinde ve değerlendirilmesinde kalite unsuru
olarak 5 canlı grubuyla ilgili olarak çeşitli biotik indeksler
kullanılarak su kalitesini belirleme amaçlı çalışma yapılmıştır.
Çalışma sonucunda incelenen istasyonların bir kaçı dışında su
kalitesinin zayıf ve kötü olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizin sulak
alanlarını ve sucul ekosistemleri korumak için bugüne kadar
ülkemizde çıkarılan ve imzalanan ulusal ve uluslararası
yönetmelikler, yasalar, anlaşmalar ortaya konulmuş ve sucul
ekosistemlerin korunması için alınması gerekli tedbirler
konusunda bilgiler verilmiştir.
Page/ Sayfa 94
Aldemir Symposium Poster
Presentation
Aldemir Sempozyumu Sözlü
Sunumlar
Page/ Sayfa 95
P 01
Species Diversity of Coleoptera, Diptera and Lepidoptera of
Various Forest EUNIS Habitats in Bursa Province (Turkey)
Ülfet ŞAHİN1., Derya ÇİFTÇİ, Abdullah HASBENLİ1.
1.
Gazi University, Science Faculty, Department of Biology, Teknikokullar,
Ankara Corresponding author e-mail: [email protected]
Introduction: Calculation of biodiversity value in the habitats
provide function of the food chain in the habitat and externally
to ensure the future of habitat to show how resistance to
environmental influences. Insects that constituting 70% of total
species in the world have great importance in the food chain
and it should protect the absolute biodiversity of them.
Due to Turkey’s geographical location and the variety of
landscapes, Turkey shows a variety of climate and habitat
types. One of the most important habitats in our country is the
forests that cover large areas of habitat. Forests can create a
unique climate in a wide area, composed of specific height, the
structure and the frequency of trees, shrubs, bushes and
herbaceous plants, algae, ferns and fungi, a variety of
association with microorganisms, vertebrate and invertebrate
animals.
Bursa is one of the richest provinces of Western Anatolia in
terms of diversity of habitats and flora. In this study, three
different EUNIS forest habitat types in Bursa were selected and
had been studied in the stations that be represented. It is aimed
to determine the species diversity of these forest habitats of
Coleoptera, Diptera and Lepidoptera.
Materials and Methods: The field studies were carried out at 3
different EUNIS habitats in Bursa province from May to July in
2013. It was determined sampling stations that represent each
forest type. The size of sampling stations were 300 m2. The
specimens of Coleoptera, Diptera and Lepidoptera were
collected using by suitable methods. The EUNIS habitat types of
sampling stations were determined by the habitat keys in
Davies et al., 2004. Shannon-Wiener diversity index (H’) was
used to determine species diversity. Bray-Curtis index was used
to determine the degree of similarity in species composition
between different EUNIS forest habitats. Data were analysed
using the program BioDiversity Pro (Ver.2).
Findings: The specimens in 3 different EUNIS forest habitats
were collected from Bursa province. These forest habitats were
G1.7: Thermophilous deciduous woodland; G3.5: Pinus nigra
woodland and G4.B: Mixed mediterranean Pinus thermophilous Quercus woodland. According to the results of
field studies, a total of 158 taxa were listed, 75 species
belonging to Coleoptera, 54 taxa to Diptera and 29 taxa to
Lepidoptera.
Result and Discussion: As a result of studies in 3 EUNIS forest
habitats of Bursa, 101 species from G.4B habitat, 67 species
from G1.7 and 49 species from G3.5 were identified. G4.B
habitat was the most diverse forest according to ShannonWiener (H’) index. When it is examined the similarity
percentage of between EUNIS habitat types with "Bray-Curtis
Cluster Analysis", the similarities between G4.B and G1.7 is
37%. The similarity between G4.B and G3.5 habitats is 26%. The
similarity rate of G4.B (containing black pine and deciduous
oak) and G1.7 (containing deciduous oak) is high. Mixed
Mediterranean Pinus - thermophilous Quercus woodland
(G4.B) that combination of black pine and oak trees is provide
area of feeding, shelter and reproduction for insects with a rich
diversity of plant species. When we analysed the data obtained
in this study, the highest number of diversity and species is
G4.B.
Key words: EUNIS habitat, Lepidoptera, Coleoptera, Diptera,
Species diversity
Bursa İli Çeşitli EUNIS Orman Habitatındaki Coleoptera,
Diptera ve Lepidoptera Tür Çeşitliliği
Ülfet ŞAHİN, Derya ÇİFTÇİ, Abdullah HASBENLİ
Gazi Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Teknikokullar, Ankara
Sorumlu yazar e-posta:[email protected]
Giriş:
Habitatlardaki biyolojik çeşitlilik
değerlerinin
hesaplanması, habitatlardaki besin zincirinin işleyişini,
böylelikle habitatın dışarıdan gelecek çevresel etkilere ne denli
dayanıklılık gösterdiğinin bilinmesini sağlamaktadır. Dünyadaki
toplam türlerin %70’lik bölümünü oluşturan böcekler, besin
zinciri içerisinde büyük öneme sahiptirler ve mutlak biyolojik
çeşitliliklerinin korunması gerekmektedir.
Türkiye coğrafi konumu ve yer şekillerinin çeşitlilik göstermesi
nedeni ile ülkemizde çeşitli iklim ve buna bağlı habitat tipleri
görülmektedir. Ülkemizde oluşan bu habitat tiplerinin en
önemlilerinden biriside geniş alanlar kaplayan orman
habitatlarıdır. Ormanlar oldukça geniş bir alanda kendine özgü
bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaç,
ağaççık, çalı ve otsu bitkiler, yosun, eğrelti ve mantarlar,
toprağın altında ve üstünde yaşayan mikroorganizmalar ile
çeşitli omurgasız ve omurgalı hayvanların oluşturduğu hayat
birliğidir.
Bursa ili, habitat çeşitliliği ve flora açısından Batı Anadolu’nun
en zengin illerinin başında gelmektedir. Bu çalışmada, Bursa
ilinde üç farklı EUNIS orman habitat tipi seçilmiş ve habitatları
temsil edecek bölgelerde çalışmalar yapılmıştır. Bu orman
habitatlarının Coleoptera, Diptera ve Lepidoptera tür
çeşitliliğini belirlemek amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bursa ilinde bulunan 3 farklı orman
habitatında 2013 yılında Mayıs-Temmuz ayları arasında arazi
çalışması yapılmıştır. Her bir orman tipini temsil edecek
istasyon yerleri belirlenmiştir. Örnekleme istasyonları 300 m2’lik
alanlar olup her birinde aynı sürede çalışma yapılmıştır.
Coleoptera, Diptera ve Lepidoptera takımına ait örnekler uygun
Page/ Sayfa 96
metotlar ile toplanmış ve müze materyali haline getirilmiştir.
Çalışma istasyonlarının EUNIS habitat tipleri Davies ve ark.,
2004’de yer habitat anahtarları kullanılarak belirlenmiştir.
Habitatların tür çeşitliliği Shannon-Wiener (H’) çeşitlilik indeksi
ile habitatlar arasındaki benzerliği göstermek için Bray-Curtis
analizi kullanılmıştır. Veriler BioDiversity Pro (Ver. 2) programı
kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Bursa ilinde 3 farklı EUNIS orman habitatında
örnekleme yapılmıştır. Bunlar G1.7: Termofilus yaprak döken
ormanı; G3.5: [Pinus nigra] ormanı; G4.B: Karışık Akdeniz
[Pinus] - Termofilus [Quercus] ormanı. Yapılan arazi çalışmaları
sonucunda Coleoptera 75 tür, Diptera 54 takson ve Lepidoptera
29 tür olmak üzere toplam 158 takson tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bursa ilinde 3 EUNIS orman habitatında
yapılan çalışmalar sonunda G4.B habitatından 101 tür, G1.7’den
67 ve G3.5’den 49 tür tespit edilmiştir. Shannon-Wiener (H’)
çeşitlilik indeksine göre en zengin habitat G4.B’dir.
Örneklemelerin gerçekleştirildiği EUNIS habitat tipleri
arasındaki benzerlik Bray-Curtis Cluster Analizi ile
incelendiğinde G4.B ve G1.7 arasındaki benzerlik % 37 çıkmıştır.
G4.B ile G3.5 habitatları arasındaki benzerlik ise % 26 çıkmıştır.
G4.B habitatı karaçam ve yaprak döken meşeleri içerdiği için ve
G1.7 (yaprak döken meşe) habitatı ile benzerlik yüksek
çıkmaktadır. Çam ve meşe ağaçlarının bir arada bulunduğu”
Karışık Akdeniz [Pinus] - Termofilus [Quercus] orman”
(G4.B)’ları zengin bitki tür çeşitliliği ile böcekler için daha çok
beslenme, üreme ve barınma yeri sağlamaktadır. Çalışmada
elde edilen verilere bakıldığında tür çeşitliliği ve tür sayısının en
yüksek olan orman habitatının G4.B olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: EUNIS habitat, Lepidoptera, Coleoptera,
Diptera, Tür çeşitliliği
Page/ Sayfa 97
P 02
Seasonal Alteration of Heavy Metal Levels of Kilicozu Creek
(Kırsehir, Turkey) Water Samples
Kırşehir Kılıçözü Deresinden Alınan Su Örneklerinde Ağır
Metal Düzeylerinin Mevsimsel Değişiminin Belirlenmesi
Erkan ÜREY1, Fatih DUMAN2
Erkan ÜREY1, Fatih DUMAN2
1
Kayseri Çetin Şen Bilim ve Sanat Merkezi, Melikgazi, Kayseri
Erciyes Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kayseri
[email protected]
2
1
Kayseri Çetin Şen Bilim ve Sanat Merkezi, Melikgazi, Kayseri
Erciyes Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kayseri
[email protected]
2
Introduction: The population of the world is increasing day by
day. Increasing population has gained speed with the various
human activities such as industrialization and agricultural
activities, and as a result of this household, industrial and
agricultural waste is increased. An important group of factors
that cause water pollution consists of heavy metals. In this
study, it is aimed to investigate the seasonal heavy metal levels
with the water samples taken from Kılıcozu Creek (Kirsehir).
Giriş: Dünya nüfusu her geçen gün artmaktadır. Artan nüfus ile
birlikte sanayileşme ve tarım faaliyetleri gibi çeşitli insan
aktiviteleri hız kazanmış, bunun sonucunda evsel, endüstriyel
ve zirai atıklarda bir artış gözlenmiştir. Su kirliliğine sebep olan
etmenlerin önemli bir grubunu ağır metaller oluşturmaktadır.
Bu çalışmada Kılıçözü Deresi’den (Kırşehir) alınan su
örneklerindeki, ağır metal düzeylerinin mevsimsel olarak
incelenmesi amaçlanmıştır.
Materials and Methods: For a year, in all seasons (spring,
summer, autumn and winter) samples from Kılıçözü Stream are
taken from 6 different stations and heavy metal concentrations
were determined. A two-way ANOVA was used to determine
the effects of seasonal and stational variations.
Gereçler ve Yöntemler: Kılıçözü Deresi’nden bir yıl boyunca
tüm mevsimlerde (ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış) 6 farklı
istasyondan
örneklemeler
yapılarak,
ağır
metal
konsantrasyonları belirlenmiştir. İki yönlü varyans (Two-way
ANOVA) analizi ile mevsim ve istasyon değişiminin etkileri
incelenmiştir.
Results: The highest Pb, Cu and Ni concentrations in the water
samples were observed in the summer, whereas the highest Zn
concentrations were observed in the autumn. Pb and Zn levels
were higher in the Taslik region (1st Station) when compared to
other stations, while Cu levels were higher in the city center (5
th
Station). Ni levels were higher in the Ozbag exit (2nd Station)
when compared to the other stations.
Results and Discussion: A significant difference in heavy metal
accumulations was identified in the different sediment
samples, with both the season and station affecting the level of
heavy metal accumulation in the water and sediment samples.
In water samples, it is observed that both season and station is
important for heavy metal levels; it can be said that season and
station have synergistic effect. These results should take into
consideration for aquatic pollution studies.
Bulgular: Su numunelerinde en yüksek Pb, Cu ve Ni
konsantrasyonlarına yaz mevsiminde rastlanırken, Zn’nin en
yüksek konsantrasyonu sonbaharda gözlenmiştir. Pb ve Zn’ nin
Taşlık Bölgesi (4 nolu istasyon), Cu’ nun şehir merkezi (5 nolu
istasyon) ve Ni’ in Özbağ Çıkışı’nda (2 nolu istasyon) diğer
istasyonlardan yüksek konsantrasyonlarda bulunduğu
gözlenmiştir.
Sonuç ve tartışma: Su örneklerinde, ağır metal düzeylerine hem
mevsimin hem de istasyonun önemli olduğu ayrıca; mevsim ve
istasyonun sinerjistik (birlikte) etkisinin olduğu gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Su, Ağır metal, Kılıçözü Deresi
Key words: Heavy Metal, Kılıçözü Stream, Seasonal alteration
Page/ Sayfa 98
P 03
Determination of The Toxic Effects of Zinc on
Artemia salina nauplii
Artemia salina Nauplius Larvaları Üzerine Çinkonun Toksik
Etkilerinin Belirlenmesi
Fatma KOÇBAŞ1, Esma OZAN1, Rahime ORAL2
Fatma KOÇBAŞ1, Esma OZAN1, Rahime ORAL2
1
Celal Bayar University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Manisa
2
Ege University, Faculty of Fisheries, Department of Basic Sciences, İzmir
Corresponding author: e-posta: [email protected]
Introduction: Artemia species is also most important used as
most popular live food for marine and aquarium fishes. Artemia
salina is a suitable biological model in ecotoxicology. A. salina is
as ecotoxicological aquatic organisms (model organism) to
solve of ecological problems has become widespread in recent
years. This study is planned as the determination of the toxic
level of zinc on nauplius larvae of Artemia.
Material and Methods: Lethal test work the method is of
described by Meyer et al (1982) and Venkateswaran et al
(2007). Artemia eggs were purchased commercially. It was
stored refrigerated at 4°C without humidity. Filtered sea water
(FSW) is used as the medium of test. Test environment is
ventilated by continuous air motors. The fundamental
environmental conditions are provided for A. salina in water
temperature 26± 10C, o35% salinity, 8-8.5 pH, 1500 lux of, the
light, intensity cyst density of 2-5 g/L. 500 mg egg in the filtered
seawater was incubated to provide for the nauplius stage
larvae in order to obtain with same condition. Obtained
nauplius larvae were used in ecotoxicological experiment in
new container. 1x10-4, 2x10-4, 4x10-4, 5x10-4 M, 1x10-3, 2x10-3,
4x10-3, 5x10-3 of zinc ( ZnCl2, Merck ) concentrations was tested
at 24, 48, 72 and 96 hours and the results are analysed. FSW is
used as a control. Potassium dichromate was used as a positive
control. Each experiment was evaluated in comparison with six
replications and control groups.
Results: In the control group during the test hasn't been
observed any behavioral disorders and death. Depending on
the time and increase the concentration of zinc is observed of
toxicity and death in the advanced stages of nauplius larvae.
Hormetik effect was observed at 24 and 48 h 4x10-4 M of zinc
concentration. In contrast, toxic effects in 1x10-3 M of zinc
concentration was began. It was observed that mortalities of
Artemia nauplius larvae had increased with increasing zinc
concentration
Results and Discussion: 4x10-4 M concentrations of zinc were
observed to on the hormetic effects and the negative effects in
high concentrations over the Artemia nauplius larvae. The more
studies are needed to examine the hormetic and toxic effects
in aquatic ecosystems.
Keywords: Artemia, nauplii, toxicity, zinc
1
Celal Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Manisa
2
Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, İzmir
Giriş: Deniz ve akvaryum balıkları için en önemli canlı yem
olarak kullanılan Artemia türleri de çevreden gelen
değişkenlere karşı etkileşim içinde olmaktadır. Artemia salina
ekotoksikolojik sorunları çözmek için sucul canlı olarak (model
organizma) kullanımı son yıllarda yaygın hale gelmiştir. Artemia
nauplius larvaları üzerinde çinkonun toksik düzeylerinin
belirlenmesi şeklinde çalışma planlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Letal test çalışmaları Meyer ve
arkadaşları (1982) ve Venkateswara ve arkadaşları (2007)
tarafından tanımlanan metot kullanılarak yapılmıştır.
Artemia yumurtaları ticari olarak satın alınmıştır. +4 °C
sıcaklıkta nemsiz ortamda buzdolabında saklanmıştır. Deneme
ortamı olarak filtre edilmiş deniz suyu (FDS) kullanılmıştır.
Deneme ortamı sürekli olarak hava motorları ile
havalandırılmıştır. Su sıcaklığı 260C±1, tuzluluk %035, pH 8-8.5,
ışık yoğunluğu 1500 lux, kist yoğunluğu 2-5 gr/L olacak şekilde
temel ortam şartları A. salina için sağlanmıştır. Nauplius larvası
aşamasında larva elde etmek için 500 mg yumurtayı filtre
edilmiş deniz suyunda sağlanan bu şartlarda inkübe edilmiştir.
Elde edilen nauplius larvaları yeni kaba alınarak ekotoksikolojik
denemede kullanılmıştır. 1x10-3, 2x10-3, 4x10-3, 5x10-3, 1x10-4,
2x10-4, 4x10-4, 5x10-4 M çinko (ZnCl2, Merck) konsantrasyonları
24, 48, 72 ve 96 saatlik sürede denenmiş ve sonuçları
değerlendirilmiştir. Kontrol olarak FDS kullanılmıştır. Pozitif
kontrol olarak Potasyumbikromat kullanılmıştır. Her deneme 6
tekrarlı olarak ve kontrol grubu ile karşılaştırılarak
Bulgular: Deney süresince kontrol grubunda herhangi bir
davranış bozukluğu ve ölüme rastlanılmamıştır. çinko toksisitesi
zaman ve konsantrasyon artışına bağlı olarak nauplius
larvalarında ve ileri aşamalarda ölümler görülmüştür. 24 ve 48
saatte 4x10-4 M konsantrasyonda hormetik etki göstermiştir.
Buna karşılık 1x10-3M konsantrasyonda toksik etki başlamıştır.
Konsantrasyon artışına bağlı olarak nauplius larvası safhasından
daha fazla ileri safhaya geçen larvalarda ölümler görülmüştür.
Sonuç ve Tartışma: A. salina nauplius larvaları üzerine ise
çinkonun 4x10-4 M konsantrasyonda hormetik etki gösterdiği
yüksek
konsantrasyonlarda
negatif
etki
gösterdiği
bulunmuştur. Sucul ekosistemlerde hormetik ve toksik etkilerin
incelenmesi için daha fazla çalışma yapılması gereklidir.
Anahtar Kelimeler: Artemia, nauplii, toksisite, çinko
Page/ Sayfa 99
P 04
Determination of morphological and Toxic Effects of Nickel
on Artemia salina nauplii
Nikelin Artemia salina Nauplius Larvaları Üzerine Morfolojik
ve Toksik Etkilerinin Belirlenmesi
Fatma KOÇBAŞ1, Merve Nur CEYHAN1, Rahime ORAL2
Fatma KOÇBAŞ1, Merve Nur CEYHAN1, Rahime ORAL2
1
Celal Bayar University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
Manisa
2
Ege University, Faculty of Fisheries, Department of Basic Sciences, İzmir
Corresponding author: e-posta: [email protected]
Introduction: Heavy metals enter aquatic ecosystems from
various pathways. Nickel is one of these toxic heavy metals
reachs the aquatic ecosystem from different sources and
causes environmental pollution. The aim of this study was to
determine the toxic effects of nickel on Artemia nauplius
larvae. Artemia salina Linnaeus, 1758 is known as the brine
shrimp, found in salt lakes and marine environments. It is
commercially great importance that it is most popular live food
for marine and aquarium fishes.
Material and Methods: Lethal test method with Artemia
nauplius larvae is described by Meyer et al (1982) and
Venkateswaran et al (2007). A. salina eggs were purchased
commercially. The fundamental environmental conditions are
provided for A. salina in water temperature 26± 10C, o35%
salinity, 8-8.5 pH, 1500 lux of, the light, intensity cyst density of
2-5 g/L. 500 mg egg in the filtered seawater was incubated to
provide for the nauplius stage larvae in order to obtain with
same condition. 1500 lux light and aeration from the bottom of
the hatching device were provided. The obtained nauplius
larvae were used in ecotoxicological experiment on new study.
FSW has been used as a control and no chemicals added to the
control group. Potassium dichromate was used as a positive
control. Test for different concentrations ( 1x10-4, 2x10-4, 4x104
, 5x10-4 M, 1x10-3, 2x10-3, 4x10-3, 5x10-3) of nickel (NiCl2.6H2OMerck) for comparison with the control group of this study
were tested in six replicate. Morphological changes and deaths
in different concentrations were determined with stereo
microscope. The larvae were not fed.
Results: Vitality of Artemia nauplius larvae was found to be 9098% in the control group. The first measurement was prepared
24 h later and the next one was done 48 h later. It has become
apparent toxic effects in 2x10- 4 M concentration 24 h later. the
ratio of Live/ dead nauplii/ dead in the late stages of Artemia
nauplius larvae was found to be 5/3/2. Artemia nauplius larvae
was not affected by nickel. It was found lower than the number
of normal individuals 48 hours later. Consequently, live/dead
nauplii/late phase the dead of difference have been identified
ratio 1/3/6.
Results and Discussion: To increasing concentrations of nickel
on Artemia nauplii larvae were found to show a negative effect.
Control of nickel is of great importance in for aquatic
ecosystems. This area is thought to be needed more study.
Keywords: Artemia, nauplii, brine shrimp, toxicity, nickel
1
Celal Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Manisa
2
Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, İzmir
Giriş: Ağır metaller çok değişik kaynaklardan sucul ekosisteme
girmektedir. Bu toksik ağır metallerden olan nikel değişik
kaynaklardan sucul ekosistemlere ulaşmakta olup çevre
kirliliğine neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı Artemia
nauplius larvaları üzerine nikelin toksik etkilerini belirlemektir.
Tuzlu su karidesi olarak bilinen Artemia salina Linnaeus, 1758
tuzlu su ve deniz ortamında yaşamaktadır. Su canlıları ve
özellikle balık üretiminde canlı yem olarak kullanımı ile ticari
olarak büyük öneme sahiptir.
Gereçler ve Yöntemler: Artemia nauplius larvaları ile letal test
çalışmaları Meyer ve arkadaşları (1982) ve Venkateswara ve
arkadaşları (2007) tarafından tanımlanan metot kullanılarak
yapılmıştır.
A. salina yumurtaları ticari olarak satın alınmıştır. Çalışmada
nauplius larvaları elde etmek için 500 mg yumurtayı filtre
edilmiş deniz suyunda (%035) (FDS) 24 saat, 260C±1 sıcaklık, pH
8-8,5 1500 lux aydınlatmada devamlı havalandırılarak inkübe
edilmiştir. Elde edilen nauplius larvaları yeni kaba alınarak
ekotoksikolojik denemede kullanılmıştır. Kontrol olarak FDS
kullanılmış ve kontrol grubuna hiçbir kimyasal eklenmemiştir.
Pozitif kontrol olarak Potasyumbikromat kullanılmıştır. Bu
çalışma kontrol grubu ile karşılaştırılarak 6 tekrarlı olarak nikelin
(NiCl2.6H2O-Merck) için farklı test konsantrasyonları (1x10-3,
2x10-3, 4x10-3, 5x10-3, 1x10-4, 2x10-4, 4x10-4, 5x10-4 M)
denenmiştir.
Farklı
konsantrasyonlarındaki
nauplius
larvalarında morfolojik değişimler ve ölümler 24 ve 48 saat
sonunda stereo mikroskopta belirlenmiştir. Deneme süresince
larvalar beslenmemiştir.
Bulgular: Deneme süresince kontrol grubunda canlılık % 90-98
olarak bulunmuştur. Nikelin toksik etkileri 24 saat sonunda
4x10-4M konsantrasyonda görülürken 48 saat sonunda ise 2x104
M konsantrasyonda toksik etkiler görülmeye başlanmıştır. 24
saat sonunda canlı/nauplii ölü/geç safhada ölü arasındaki oran
5/3/2 olduğu görülmüştür. 48 saat sonunda ise nikelden
etkilenme normal birey sayısındaki düşük olarak görülmüştür.
Bunun sonucu olarak canlı/nauplii ölü/geç safhada ölü
arasındaki fark 1/3/6 oranında belirlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: A. salina nauplius larvaları üzerine ise
nikelin artan konsantrasyonlarda negatif etki gösterdiği
bulunmuştur. Geniş kullanım alanı bulunan nikelin sucul
ekosistemlerde kontrol altında tutulması büyük önem
taşımaktadır. Bu alanda daha fazla çalışma yapılması gerektiği
düşünülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Artemia, tuzlu su karidesi, nauplii, toksisite,
nikel
Page/ Sayfa 100
P 05
Determination of Heavy Metal Concentrations in Sediments
of Sarimsakli Dam Lake (Kayseri)
Fatih Doğan KOCA1, Nacide KIZILDAĞ2, Cengiz DARICI2, Fatih DUMAN1
2
1
Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Adana.
[email protected]
Introduction: Aquatic ecosystems, which have high primary
productivity, are also used for fishing, irrigation, and recreation
purposes. However, these areas regarded as a receiving
environment for pollution. Heavy metals that are transported
to these environments can easily accumulate in the sediment.
Heavy metals transferred to aquatic food webs through to
primary producers, fish, humans, and other living organisms are
threat the environmental and human health concern. The
detection of heavy metal concentrations in the sediment is an
important parameter that shows the level of pollution in
aquatic ecosystems. Domestic, industrial and agricultural
wastes are discharged into Bunyan Creek, which feeds
Sarımsaklı Dam in Kayseri. Turkey. The dam is used for
irrigation, fishing, and recreation purposes. In this study, the
Sarımsaklı Dam has been determined heavy metal levels,
compared to recommended values by National Oceanic and
Atmospheric Administration (NOAA) and the present state of
pollution are evaluated.
Material and Methods: Sediment samples from four stations
representative of dam were taken at a distance of
approximately 50 cm away from the shore and from a depth of
10 cm. Sediment samples were dried in air for 7 days in the
laboratory with occasional stirring. These samples were sieved
using a 2 mm sieve and placed into microwave cells before
being dissolved with HNO3. The dissolving process was carried
out using a CEM-MARS 5 microwave dissolving device,
centrifuged (4000 g-1, 30 min.) and supernatant transferred to
falcon tubes and completed to with distilled water. Pb, Cr, Cu,
Ni, Zn and Cd determinations of the sediment samples were
carried out using an ICP-OES. All of the analyses were repeated
three times. The SPSS 15.0 computer software was used for all
statistical analyses.
Results: The concentrations of the heavy metals studied in the
sediment samples were accumulated as Ni>Cr>Zn>Cu>Pb>Cd.
The highest concentrations of metals examined were obtained
at the picnic site. At station which next door the agriculture
area, concentrations of Ni, Cu, Zn and Cd was observed
statistically higher than control station. The findings of the
study were assessed according to NOAA, and it was observed
that for Cr it was close to the sublimit rate, Ni was above the
sublimit rate, and Zn, Cu, Cd and Pb were below the low effect
level.
Discussion and Conclusion: Ni can be found naturally in
environment, in addition to include to ecosystem via human
activities. Especially heavy metals such as Ni, Cr and Cu are
released into the aquatic ecosystems with domestic waste. Also
Ni and Cd can be originated from fertilizers, Cu is released into
the environment with herbicides and pesticides. High level of
metal concentration in the both agricultural and picnic area
may be reason of this pollution. According to NOAA, Cr and Ni
pollution was observed in the sediments of Sarımsaklı Dam. It
was concluded that the pollution could reach a threatening
level for human health and other living things. Obtained results
can be useful to take the necessary precautions to prevent
pollution.
Keywords: Sediment, Heavy metal, Sarimsakli Dam Lake.
Sarımsaklı Baraj Gölü (Kayseri) Sedimentinde Ağır
Metal Konsantrasyonlarının Belirlenmesi
Fatih Doğan KOCA1, Nacide KIZILDAĞ2, Cengiz DARICI2, Fatih DUMAN1
1
2
Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Adana.
[email protected]
Giriş: Yüksek primer verimliliğe sahip olan sucul ekosistemler
balıkçılık, sulama, taşkın kontrolü ve rekreasyon amacı ile
kullanılmakta, fakat alıcı ortam olarak kabul edilip
kirletilmektedirler. Bu ortamlara taşınan ağır metaller
sedimentte kolayca birikebilmekte ve besin zinciri ile zincirin üst
basamaklarına taşınmaktadır. Sedimentte ağır metal
konsantrasyonlarının belirlenmesi, sucul ekosistemlerde kirlilik
düzeyini belirleyen önemli bir parametredir. Kayseri ilinde
bulunan Sarımsaklı Baraj Gölü’nü besleyen Bünyan Çayı’na
ilçeden evsel, endüstriyel ve tarımsal atıklar boşaltılmaktadır.
Baraj gölü ve çevresi sulama, balıkçılık ve piknik alanı olarak
kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Sarımsaklı Baraj Gölü’nde ağır
metal düzeyleri tespit edilmiş, Ulusal Okyanus ve Atmosfer
İdaresi (NOAA) tarafından önerilen değerler ile karşılaştırılarak
mevcut kirlilik durumu karşılaştırılmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Barajı temsil eden 4 farklı istasyondan,
kıyıdan yaklaşık 50 cm uzaklıktan ve 10 cm derinlikten sediment
örneklemesi yapılmıştır. Laboratuvara getirilen örnekler oda
sıcaklığında 7 gün boyunca belirli aralıklarla karıştırılarak
kurutulmuştur. Kurutulan örnekler teflon mikrodalga hücreleri
içerisinde HNO3 ile CEM-MARS 5 mikrodalga fırında
çözündürülmüştür. Çözme işleminden sonra örnekler santrifüj
edilip distile su ile seyreltilmiştir. Pb, Cr, Cu, Ni, Zn and Cd
tayinleri ICP-OES ile yapılmıştır. Tüm analizler 3 kez
tekrarlanmıştır. İstatistiksel analizler için SPSS 15.0 paket
programı kullanılmıştır.
Bulgular: Sediment örneklerinde ağır metal konsantrasyonları
Ni>Cr>Zn>Cu>Pb>Cd olarak kaydedilmiştir. İncelenen tüm
elementlerin en yüksek konsantrasyonları piknik alanı olarak
Page/ Sayfa 101
kullanılan istasyon civarında tespit edilmiştir. Tarım alanının
bitişiğinde bulunan istasyonda Ni, Cu, Zn ve Cd
konsantrasyonlarının kontrol istasyonuna göre istatistiksel
olarak yüksek olduğu gözlenmiştir. NOAA kriterlerlerine göre
sedimentte; Cr ‘un eşik değere yakın, Ni’in eşik değerin
üzerinde, Zn, Cu, Cd ve Pb elementlerinin ise düşük
konsantrasyon sınıfının altında olduğu gözlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Ni çevrede doğal olarak bulunabildiği gibi,
insan aktiviteleri ile de ekosisteme bırakılmaktadır. Özellikle Ni,
Cr, Cu gibi ağır metaller sucul ekosistemlere evsel atıklarla dahil
olmaktadır. Ayrıca Ni ve Cd gübrelerle, Cu herbisit ve
pestisitlerle doğaya salınmaktadır. Piknik alanı ve nispeten
tarımsal alanda yüksek konsantrasyonlarda metal birikimi bu
nedenlere
dayandırılmaktadır.
Sarımsaklı
Barajının
sedimentlerinde Cr ve Ni elementleri bakımından ağır metal
kirlenmesi söz konusudur. Gerekli önlemlerin alınmaması
durumunda kirlenmenin insan ve diğer canlıların sağlığını tehdit
edecek seviyeye gelebileceği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sediment, Ağır metal, Sarımsaklı Barajı.
Page/ Sayfa 102
P 06
1
2
Aquatic Toxicology and Invertebrates
Sucul Toksikoloji ve Omurgasızlar
Ayla TÜZÜN1, Gözde BİLGİLİ2
Ayla TÜZÜN1, Gözde BİLGİLİ2
Ankara University, Science Faculty, Biology Department, Ankara
Ankara University, Science Faculty, Biology Department, Ankara
1
2
Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Ankara
Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Ankara
Toxicology is field of science that investigates the harmful
effects of chemicals and other hazardous agents on organisms.
It is further divided into two sub-fields, which are mammalian
toxicology and ecotoxicology. Aquatic toxicology is branch of
ecotoxicology that examines the effect of industrial chemicals,
anthropogenic agents and natural substances on aquatic
organisms, from the cellular level to the entire organism.
Toksikoloji; kimyasallar ve diğer zehirli ajanların organizmalar
üzerine zararlı etkilerini araştıran bir bilim dalıdır. Memeli
toksikolojisi ve ekotoksikoloji olmak üzere iki alt birime ayrılır.
Sucul (Akuatik) toksikoloji ise ekotoksikoloji biliminin bir dalı
olup endüstriyel kimyasallar, antropojenik ve doğal maddelerin
akuatik organizmalara hücreden tüm vücut seviyesine kadar
farklı aşamalardaki etkisini inceler.
Increasing human activity in recent years has led to a significant
increase in the release of agricultural, domestic and industrial
wastes into aquatic environments. The pollution caused by
these wastes leads to a plethora of diseases in aquatic
organisms, especially by affecting their endocrine system. The
biological effects in aquatic environments can be determined
using organisms known as bio-indicators and bio-markers, or by
employing various biological analysis methods.
Son yıllarda artan insan aktivitesi sonucu tarımsal, evsel ve
endüstriyel kaynaklı atıkların sucul ortama bırakılmasında
yoğun bir artış gözlenmektedir. Bu atıkların neden olduğu kirlilik
sucul organizmalarda başta endokrin sistem olmak üzere birçok
hastalığa yol açmaktadır. Sucul ortamlardaki ekolojik
etkilenmeler biyoindikatör ve biyobelirteç olarak adlandırılan
organizmalar veya biyolojik analiz yöntemleri kullanılarak
ortaya konabilmektedir.
Benthic macro-invertebrates such as crustaceans, mollusks and
certain non-adult aquatic insects occupy an essential place in
natural food chains, as they represent direct or indirect sources
of food for many species of fish, bird and mammals. For this
reason, they serve as good indicators for assessing water
quality. Although heavy metal accumulation in marine
invertebrates generally occurs in mollusks and crustaceans,
studies have shown that important findings can also be
obtained by evaluating polychaetes, cnidarians and
echinoderms. In addition, crustacea and zooplankton are also
considered as important bio-indicators, owing to their
accumulation of heavy metals and their place in the food chain.
Aquatic ecosystems are under stress to many humangenerated pollutions. The increase in both the quantity and
variety of pollutants is negatively affecting the population
density and diversity of aquatic organisms. To monitor pollution
and its effects on organisms, it is essential to develop early
warning systems by identifying effective bio-indicator species
and bio-markers. In addition, it is also necessary to raise social
awareness on the effects of environmental pollution, and to
enhance the reliability and sensitivity of the currently available
findings and results by conducting further studies on this
subject.
Key Words: Aquatic toxicology, Invertebrates, Bio-indicator
Kabuklular, yumuşakçalar ve bazı erişkin olmayan sucul
böcekleri gibi bentik makro omurgasızlar; balıklar, kuşlar ve
memeliler için doğrudan ya da dolaylı besin zinciri içerisinde
önemli bir yere sahiptirler. Bu nedenle su kalitesinin düzeyinin
belirlenmesinde iyi birer indikatör olarak görev yaparlar.
Denizel omurgasızlarda ağır metal birikimi genellikle
yumuşakçalar ve kabuklularda görülmesine rağmen yapılan
çalışmalarda poliketler, sölenterler ve derisidikeliler
incelenerek daha önemli bulgular elde edilmiştir. Ayrıca
krustase ve zooplanktonlar da ağır metalleri biriktirmeleri ve
besin zincirindeki yerlerinden dolayı önemli biyoindikatörler
olarak değerlendirilmektedir.
Sucul ekosistemler çoğunluğu insan kaynaklı olarak çeşitli
kirletici baskısı altındadır. Son yıllardaki kirletici miktarı ve
çeşitliliğindeki artış, sucul canlıların hem populasyon
yoğunluğunu hem de çeşitliliğini olumsuz etkilemektedir.
Oluşan kirliliğin izlenmesi ve canlılar üzerine etkisinin takibi
amacıyla biyoindikatör türler ve biyobelirteçler belirlenerek
erken uyarı sistemi oluşturulmalıdır. Ayrıca çevre kirliliğinin
etkileri nedeniyle halk bilinçlendirilmeli, bu konuda yıllardır
yapılan çalışmalara yenileri de eklenerek sonuçların hassasiyeti
ve güvenilirliği artırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler:
Biyoindikatör
Sucul
toksikoloji,
Omurgasızlar,
Page/ Sayfa 103
P 07
Environmental Accounting as an Important Management
Means For Avoiding Environmental Problems
Çevresel Sorunların Önlenmesinde Önemli Bir Yönetim Aracı
Olarak Çevre Muhasebesi
Alirıza AĞ1, Seda VURAL1
Alirıza AĞ1, Seda VURAL1
1.
Kafkas Üniversitesi Kağızman Meslek Yüksekokulu Muhasebe ve Vergi
Uygulamaları Bölümü [email protected]
1.
Kafkas Üniversitesi Kağızman Meslek Yüksekokulu Muhasebe ve Vergi
Uygulamaları Bölümü [email protected]
Abstract
Özet
Because of developments in technology and changes resulting
from these developments, interventions towards the
environment that we live have increased and then, ecological
equilibrium has started to be destroyed. Various environmental
problems such as air, water, soil, noise and radioactive
pollution have come out owing to increasing industrialization
activities, fast pollution rising, unplanned urbanization, global
warming and similar reasons which have appeared to support
economical power of countries in global world. These problems
will both make all beings who live in our blue globe confront all
types of negations and these problems will hand down to future
generations negatively.
Son yıllarda teknolojide meydana gelen gelişmeler ve buna
bağlı olarak yaşanan değişimler sonucunda içinde yaşamış
olduğumuz doğal çevreye müdahaleler artmış, bunun
sonucunda da ekolojik denge bozulmaya başlamıştır.
Küreselleşen dünyada ülkelerin ekonomik kalkınma amaçları
doğrultusunda artan sanayileşme faaliyetleri, hızlı nüfus artışı,
çarpık kentleşme, küresel ısınma ve benzeri nedenlerden dolayı
hava, su, toprak, gürültü ve radyoaktif kirlilik gibi çeşitli çevresel
sorunlar meydana gelmiştir. Bu sorunlar mavi yerküremizdeki
bütün canlıları her türlü olumsuzluklarla karşı karşıya
bırakabileceği gibi gelecek nesillere miras olarak bırakacağımız
yaşam alanlarını da olumsuz yönde etkileyecektir.
Social responsibility concept is a base of environmental
accounting which is expressed to account the effects occuring
as a result of environmental sources usage in nature. In this
sense, our study’s main aim is minimizing the environmental
harms resulting from economical activities that businesses
make come true, preventing wrong pricing by displaying the
environmental cost price in pricing and emphasizing the
importance of environmental accounting which is a significant
way to evaluate both economical and environmental
performances of business.
Doğadaki çevresel kaynakların kullanımı sonucu ortaya çıkan
etkilerin muhasebeleştirilmesi olarak ifade edilen çevre
muhasebesinin temelinde sosyal sorumluluk kavramı
yatmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızın temel amacı
işletmelerin gerçekleştirdikleri ekonomik faaliyetler sonucunda
oluşan çevresel zararların minimum düzeye indirilmesi, çevresel
maliyetlerin fiyatlara yansıtılarak yanlış fiyat oluşumunu
önlemek ve işletmelerin gerek ekonomik gerekse çevresel
performanslarının değerlendirilmesinde önemli bir yönetim
aracı olan çevre muhasebesinin önemini vurgulamaktır.
Key Words:
Accounting
Anahtar Kelimeler: Çevresel sorunlar, Çevre Muhasebesi
Environmental
Problems,
Environmental
Page/ Sayfa 104
P 08
Plant Genetic Resources, Conservation and Gene Bank
of Turkey
Nurgül SARI, Kürşad ÖZBEK, Rukiye MURAT DURAN
Field Crops Central Research Institute, Ankara, TURKEY
Introduction: Turkey is situated on a unique location, at the
conjunction of three floristic zones, regarding the plant genetic
diversity. Turkey has quite different habitats and rich diversity
in plant species including high endemism caused by high
diversity of geology, topography and climate available in the
Country. Therefore, there are around 12.000 plant species in
Turkey and 4.000 of them are endemic to the County. The
conservation of biodiversity especially cultivated ones and crop
wild relatives is substantially important in regard providing
sustainability of plant production. We give information here of
plant genetic resources, methods of conservation, gene banks
of Turkey and especially Turkey Gene Bank.
Materials and Methods: Plant genetic resources are conserved
either in situ or ex situ. In the former, genetic resources are
conserved in their natural habitats while they are conserved
out of the natural habitat such as seed gen banks, field gene
banks, in vitro, cryopreservation, DNA bank and botanical
gardens in the latter one.
Results: Turkey has rich regarding biodiversity because it is
located at junction of three gene center in the world. The gene
bank activities, such as the collection of plant genetic resources
especially land races, ex situ conservation of collected materials
in seed gene banks and collection gardens, addition, in situ
preservation in their natural habitats to let the evolution
continue providing adaptation available environmental
conditions, registration, morphological and molecular
characterizations, multiplication and distribution of accessions,
are very important for making biodiversity ready for use. The
collection and conservation activities of plant genetic resources
were initiated during the 1920s in Turkey. Turkish scientist Dr.
Mirza Gökgöl became a pioneer working on this issue when the
world just started to debate and evaluate. He characterized
thousands of wheat accessions collected by himself and
defined over 18.000 type of which 256 type were defined new
wheat varieties (Gökgöl, 1939). Turkey signed an agreement
with United Nations Food and Agriculture Organization (FAO)
to launch a program arranging surveying, collection and
conservation of wild relatives of cultivated plants and land
races. In this regard, Plant research and Introduction Center
was established in İzmir, in 1964. Then, the first gene bank
bearing international standards in Turkey was founded under
the Aegean Agricultural Research Institute (AARI), in İzmir, in
1974. Then, the second gene bank started to work under Field
Crops Central Research Institute (FCCRI), Ankara, in 1988
especially safe duplication of materials available at AARI gene
bank. That gene bank moved to a new building equipped with
high tech equipment and inaugurated in 2nd March 2010 under
FCCRI for use of the Department of Biodiversity and Genetic
Resources. Addition, there are field gene banks of vegetative
propagated genetic materials under the research institutions of
General Directorate of Agricultural Research and Policies under
the Ministry of Food Agriculture and Livestock. The number of
samples in those field gene banks was 18.490 as the date of the
end of July, 2015. It is not possible to conserve every plant
species in gene banks. For instance, it would be more
convenient to preserve wild species in their own natural
habitats. That method called in situ conservation and diversity
of genetic resources in natural habitats can continue via that
method.
Turkey Seed Gene Bank (TSGB): TSGB studies many plant
species; however, it focuses on especially cultivated crops and
crop wild relatives. The responsibilities of the Department are
collection of land races, crop wild relatives, plants having
economic importance and distributed in flora especially
endemics, keeping base collection of them to prevent their
extinction, maintaining documentation, characterizing and
multiplying accessions when needed. TSGB has 62.000
accessions under long term conservation conditions. TSGB has
documentation, seed trashing, seed drying and packing, cold
storage, production, herbarium, seed physiology and molecular
biology units.
Results and Discussions: Decrease in biological diversity
reached threatening size and became a global problem.
Therefore, providing conservation and sustainable use of
genetic resources of Turkey for next generations via public
including especially students awareness and education has
substantial importance.
Key Words: Plant genetic resources, conservation, Turkey
Seed Gene Bank.
Bitki Genetik Kaynakları, Muhafazası ve Türkiye Tohum
Gen Bankası
Nurgül SARI, Kürşad ÖZBEK, Rukiye MURAT DURAN
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara
Giriş: Ülkemiz bitki genetik çeşitliliği bakımından eşsiz bir
konumda bulunmaktadır. Türkiye üç önemli floristik bölgenin
kesişme noktasıdır. Jeomorfolojik, topografik ve iklimsel
özellikleri sayesinde oldukça farklı habitatlara ve buna bağlı
olarak da zengin bitki türleri ve endemizm oranına sahiptir.
Ülkemizin tohumlu ve tohumsuz bitki takson sayısı yaklaşık
olarak 12.000 olup bunun yaklaşık 4.000’i endemiktir.
Floramızdaki bitkisel biyoçeşitliliğin ve özellikle tarımı yapılan
türlere ait genetik kaynakların korunması, bitkisel üretimimizin
sürdürülebilirliği bakımından son derece önemlidir. Bu
makalede bitki genetik kaynakları, muhafaza yöntemleri,
Page/ Sayfa 105
ülkemiz gen bankaları ve Türkiye Tohum Gen Bankasından
bahsedilmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Günümüzde bitki genetik kaynakları
temel olarak in-situ ve ex-situ yöntemleri ile korunmaktadır. Insitu muhafaza, genetik kaynağın bulunduğu yaşam alanında exsitu muhafaza; doğal yetişme alanı dışında yapılmaktadır. Exsitu koruma kapsamında tohum gen bankaları, arazi gen
bankaları, in-vitro depolama ve kriyoprezervasyon, DNA
bankası, botanik bahçeleri gibi yöntemler çeşitlenmektedir.
Bulgular: Dünyadaki üç önemli gen havuzunun kesişme
noktasında bulunması nedeniyle Türkiye’de tür çeşitliliği
yüksektir. Yerel çeşitler başta olmak üzere genetik materyalin
toplanması, toplanan materyalin tohum gen bankalarında ve
koleksiyon bahçelerinde ex-situ muhafazaya alınması, aynı
zamanda doğal ortamında mevcut koşullara adaptasyonunun
devamı için in-situ muhafaza programına ve kayıt altına
alınması, moleküler ve morfolojik karakterizasyonu, üretim
yenilenmesi, araştırma kurumlarının kullanımına sunulabilmesi
çok önemlidir. Ülkemizde bitki genetik kaynaklarının
toplanması ve korunması konusundaki çalışmalar 1920’li
yıllarda başlamıştır. Türk bilim adamı Dr. Mirza Gökgöl dünyada
bu konu yeni tartışılmaya ve değerlendirmeye başlandığı
dönemde çalışmalara başlamıştır. Türkiye’nin her yanından
topladığı binlerce buğday örneğini karakterize ederek 18.000’in
üzerinde farklı tip ve bunların arasından da 256 adet yeni
buğday varyetesi belirlemiştir (Gökgöl, 1939). Ülkemizde 1963
yılından beri Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (UN/FAO)
ile yapılan bir anlaşma çerçevesinde tarımsal üretimde
kullanılan bitki türlerinin, yabani akrabalarının ve de ekonomik
önemi olan yabani türlerin surveyi, toplanması ve muhafazası
yapılmaktadır. Bu amaçla 1964 yılında Bitki Araştırma ve
İntrodüksiyon Merkezi kurulmuştur. 1974 yılında uluslararası
standartlara uygun ilk tohum gen bankası İzmir’de Ege Tarımsal
Araştırma Enstitüsü (ETAE)’ nde faaliyete geçmiştir. Ayrıca
ETAE’ deki örneklerin güvenlik yedeklemesinin yapılması
amacıyla 1988 yılında Ankara’da Tarla Bitkileri Merkez
Araştırma Enstitüsü bünyesinde bir gen bankası kurulmuştur.
Daha sonra, Türkiye Tohum Gen Bankası (TTGB) Tarla Bitkileri
Merkez Araştırma Enstitüsü, Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar
Bölümüne ait yeni binasına 2 Mart 2010 tarihinde taşınmıştır.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve
Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı bazı araştırma
enstitülerinde vegatatif yolla çoğalan materyalin muhafaza
edildiği arazi gen bankaları vardır. Bu arazi gen bankalarında
2015 yılı Temmuz ayı sonu itibarı ile örnek sayısı toplam 18.490
adettir. Her bitki türünün gen bankalarında muhafazası teknik
olarak mümkün olmamaktadır. Sözgelimi, yabani türler kendi
habitatlarında korunabilir. Bu yöntem in situ koruma olarak
adlandırılmakta olup, bu yöntemde doğal ortamlarındaki bitki
populasyonlarının çeşitliliği devam ettirilmektedir.
Türkiye Tohum Gen Bankası: TTGB’de ağırlıkla kültürü yapılan
bitkiler ve yabani akrabaları olmak üzere birçok farklı bitki
grubunda çalışılmaktadır. Bölümün görev alanı yerel çeşitler,
ıslah edilmiş çeşitler, bunların yabani akrabaları, ekonomik
öneme sahip yabani bitkiler ve doğal florada mevcut diğer bitki
türlerinin (özellikle endemik türler) kaybolma tehlikelerine karşı
toplanması, uzun süreli muhafazası, bilgilerin dokümantasyonu
ve toplanan materyalde karakterizasyon, üretim/yenileme
çalışmalarıdır. TTGB’de 2015 sonu itibarı ile 62.000 civarında
materyal uzun süreli muhafaza depolarında saklanmaktadır.
TTGB; dokümantasyon, tohum temizleme, tohum kurutma ve
paketleme, soğuk depolama, üretim, herbaryum, tohum
fizyolojisi ve moleküler biyoloji ünitelerini içermektedir.
Sonuç ve Tartışma: Günümüzde biyolojik çeşitliliğin azalması,
tehlikeli boyutlara ulaşmış ve küresel bir problem haline
gelmiştir. Bu nedenle halkın ve bilhassa öğrencilerin koruma
bilincinin geliştirilmesine yönelik eğitim ve farkındalık
çalışmaları yapılarak, ülkemizin genetik kaynaklarını korumak
ve gelecek nesiller için sürdürülebilir kullanımını sağlamak çok
büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bitki genetik kaynakları, muhafaza, Türkiye
Tohum Gen Bankası (TTGB).
Page/ Sayfa 106
P 09
The Comparison of Lifespan of the Male and Female
Populations Depending on the Application of Permethrin
Wild and Mutant Strains of Drosophila melanogaster
Bircan DEMIR1., Halit KIZILET1., Handan UYSAL1.
1.
Department of Biology, Faculty of Science, Atatürk University,
25240/Erzurum, TURKEY
Introduction: In this study effects of permethrin, which is a kind
of insecticides on the longevity, have been studied in the male
and female populations of Oregon R wild and vestigial mutant
strains of D. melanogaster, separately.
Material and Methods: Individuals from hatching of pupa were
separately collected in every five hours to obtain the same age
and virgin female and male populations. 100♀ and 100♂ flies
were collected during three days. Control, DMSO control and
experimental groups containing different concentrations of
permethrin (5,6,7,8 ppm) were formed. The experiments were
repeated three times and the all test groups were maintained
in a suitable temperature cabinet during the application (25 ±
1°C). The adult flies were transferred to fresh vials for every
three days and the dead individuals were recorded and
removed from the medium during the transfer. The results of
the control and experimental groups were compared using
One-way variance analysis for statistical analysis.
Results: As a result of our study, the maximum lifespans have
been found 78 days in the control group population, 59 days in
the lowest permethrin application group (5ppm) and 48 days in
the highest application group (8ppm) for wild-type of ♀. The
maximum lifespans have been found 76 days in the control
group population and 57 and 41 days in the lowest and highest
permethrin application groups for wild-type of ♂, respectively.
The average lifespans have been found 49.15±2.07 in the
control group and 39.42±2.07 and 24.2±42.07days in the lowest
and highest permethrin application groups for wild-type ♀;
these values have been found 48.48±1.99, 21.47±1.99 and
8.27±1.99 for wild-type ♂, respectively. The maximum lifespans
were also determined for the ♀ populations of vestigial mutant
strains and this value is 69 days in the control group and 50 and
39 days in the lowest and highest of permethrin application
groups. These values were observed as 67, 45 and 33 days in ♂
populations, respectively. The average lifespans of the control
and the lowest and highest applications of permethrin are also
45.85±1.71, 26.62±1.98 and 22.56±1.98 in ♀♀; 39.98±1.67,
26.25±2.14 and 21.09±2.14 in ♂♂, respectively. A negative
correlation was observed between the average lifespan and
increasing concentrations. The negative correlation values on
statistical evaluation were found to be R=-0.572 for wild-type
♀♀ and R=-0.707 for wild-type ♂♂, R=-0,547 for vestigial♀♀ and
R=-0,545 for vestigial♂♂.
Conclusion and Discussion: These results indicated that the
increasing concentrations of permethrin increased toxic effects
in adult individuals, reduced the numbers of survival individuals
by affecting toxicity of the maximum and average lifespan (P
<0.05). It is thought that as different insecticides, permethrin
also has the reducing effects longevity because of either
clastogenic / aneugenic effects or genotoxicity stimulating
properties on the different living groups, as well as, the
multifunctional mistakes such as probably oxidative stress and
lipid peroxidation.
Keywords: D.melanogaster, permethrin, longevity, oxidative
stress
Drosophila melanogaster’in Yabanıl ve Mutant Soylarında
Permetrin Uygulamasına Bağlı Olarak Ömür Uzunluğunun
Erkek ve Dişi Popülasyonlarında Karşılaştırılması
Bircan DEMİR1, Halit KIZILET1, Handan UYSAL1
1.
Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü 25240 ERZURUM
Giriş: Bu çalışmada bir çeşit insektisit olan permetrinin ömür
uzunluğu üzerine etkileri D. melanogaster’in Oregon R yabanıl
ve vestigial mutant soylarına ait dişi ve erkek popülasyonlarında
ayrı ayrı çalışılmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Dişi ve erkek popülasyonlarına ait aynı
yaşlı ve virgin ergin bireyleri elde etmek için pupadan çıkan
bireyler beş saatte bir ayrı ayrı toplanmıştır. Üç gün boyunca
toplanan sinekler ile 100♀ ve 100♂ olmak üzere kontrol, DMSO
kontrol ve permetrinin farklı konsantrasyonlarını (5,6,7,8ppm)
içeren deney grupları oluşturulmuştur. Deneyler üç kez
tekrarlanmış ve tüm deney grupları uygulamalar süresince
uygun sıcaklık kabinlerinde (25±1oC) tutulmuştur. Ergin bireyler
üç günde bir taze besiyerine aktarılmış ve aktarım sırasında ölen
bireyler kaydedilerek ortamdan uzaklaştırılmıştır. Kontrol ve
deney gruplarına ait sonuçların istatistik analizi için tek yönlü
varyans analizi uygulanmıştır.
Bulgular: Çalışmamız sonucu, yabanıl♀ popülasyonunda
maksimum ömür uzunluğu kontrol grubu için 78gün ve en
düşük permetrin uygulama grubunda (5ppm)59, en yüksek
uygulama grubunda (8ppm) 48gün olarak bulunmuştur.
Yabanıl♂ popülasyonunda ise ömür uzunluğu kontrol grubu için
76gün ve permetrinin en düşük ve en yüksek uygulama
gruplarında sırasıyla 57 ve 41 gündür. Ortalama ömür uzunluğu
Page/ Sayfa 107
ise yabanıl♀ popülasyonu için kontrol grubunda 49.15±2.07,
permetrinin en düşük ve en yüksek uygulama gruplarında
39.42±2.07 ve 24.2±42.07; ♂ popülasyonunda ise bu değerler
sırasıyla 48.48±1.99, 21.47±1.99 ve 8.27±1.99 olarak
bulunmuştur. Mutant soy olarak seçilen vestigial♀ popülasyonu
için de maksimum ömür uzunluğu belirlenmiştir ve kontrol
grubunda bu değer 69gün ve permetrin için en düşük, en yüksek
uygulama gruplarında 50 ve 39gündür. ♂ popülasyonunda ise
bu değerler sırasıyla 67, 45 ve 33gün olarak gözlenmiştir.
Ortalama ömür uzunluğu da ♀♀’de kontrol ve permetrinin en
düşük en yüksek uygulamaları için sırasıyla 45.85±1.71,
26.62±1.98 ve 22.56±1.98; ♂♂’de ise 39.98±1.67, 26.25±2.14
ve 21.09±2.14’dür. Artan konsantrasyon ile ortalama ömür
uzunluğu arasında negatif bir korelasyon da gözlenmiştir.
İstatistiksel değerlendirmelere göre negatif korelasyon
değerleri yabanıl♀♀ için R=-0.572 ve ♂♂ için R=-0.707;
vestigial♀♀ için R=-0,547 ve ♂♂için R=-0,545 olarak
bulunmuştur.
Sonuç ve Tartışma: Bu sonuçlar permetrinin artan
konsantrasyonunun ergin bireylerde toksik etkiyi artırdığını,
toksisitenin maksimum ve ortalama ömür uzunluğunu
etkileyerek hayatta kalabilen birey sayısını azalttığı
göstermektedir (P<0.05). Farklı insektisitler gibi permetrinin de
farklı canlı gruplarında ya klastojenik/anöjenik etkileri ile ya da
genotoksisiteyi uyarıcı özelliklerinin yanı sıra muhtemelen
oksidatif stres ve lipit peroksidasyonu gibi multifonksiyonel
hatalar nedeni ile ömür uzunluğunu indirgeyici özelliğinin
olduğu düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: D. melanogaster, permetrin, ömür
uzunluğu, oksidatif stres
Page/ Sayfa 108
P 10
A Natural Bioadsorbent for Removal of Phosphate from
Waste water: Sea shell powder
ALI BUDAK1
1
Ahmet Eren Anatolian College, Kocasinan, Kayseri
[email protected]
ABSTRACT
Water contamination is seen the major reason of many death
and epidemic cases as well as being a big global problem. Daily
14.000 people directly or indirectly die of the illnesses caused
by water contamination. When sodium polyphosphate, which
is the main substance of powder detergent, is found densely in
waste water, it functions as a fertilizer with the help of possible
nitrogen compounds in the environment. Even they are
disposed not directly to the sea but to soil, the detergent
remains can be transferred into the rivers and from there to the
seas because they can stay intact for a long time. In this study
optimization studies are carried out for the use of sea shells in
order to remove phosphate in waste water.
Material and Methods: Sea shells were used in order to remove
phosphate. The sea shells brought from Mersin were washed
twice by tap water first and then distillate water. The washed
samples were dried in laboratory and sent to the Department
of Chemistry in Erciyes University. They were separated into
three different sizes with the help of ball mills. The sizes were
850µ, 1200µ and 1500-2000µ. Six different columns were filled
with different amounts of sea shell powder and phosphate
solutions in different pH values were passed through these
columns. The solution leaking from the column was taken and
PO4-3concentrations were determined as spectrophotometric.
Key Words: Phosphate removal, adsorbtion, sea shell, waste
water
Results:
The acquired results are shown on the following table:
No
Sample
size
Beginning
pH
Environment
setting
pH after
24 hours
Beginning
PO4
solution
Result PO4
ppm/L
Percentage
Ratio
1
850
PO4-
6
7
2000
92.56
95.37
2
1200
PO4
6
7
2000
90.3
95.48
3
1200
PO4
9
9
2000
34.28
98.28
4
1200
PO4 HCl
3
6
2000
81.34
95.93
5
1200
PO4 H2SO4
3
7
2000
88.72
95.56
6
1500-2000
PO4-
6
7
2000
93.63
95.31
Conclusion: It is found that sea shells clean the phosphate in
water at the rate of 98.28 % in alkaline conditions. The acquired
results show that sea shells can be used in refining the waste
water. The findings of this study can be used as a guide in future
studies.
Deniz Kabuklarının Atıksulardan Doğal Fosfat Adsorbanı
Olarak Kullanımının Araştırılması
yaşamını yitirmektedir. Toz deterjanların temel maddelerinden
birisi olan Sodyum polifosfatlar atık sularda yoğun olarak
bulundukları zaman ortamda bulunması muhtemel azot
bileşiklerinin de yardımı ile gübre etkisi göstermektedir.
Deterjan artıkları doğrudan denize değil toprağa dahi dökülse
uzun süre bozulmadan kaldığı için akarsu kaynaklarına ve
oradan da denizlere taşınabilmektedir. Bu çalışmada, deniz
kabuklarının atık sulardan fosfat gideriminde kullanımı için
optimizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Ali BUDAK1
1
Ahmet Eren Anadolu Lisesi, Kocasinan, Kayseri.
[email protected]
Giriş: Su kirliliği, küresel olarak büyük bir sorun olduğu gibi,
birçok ölüm ve salgın hastalık olaylarının nedeni olarak
görülmektedir. Günde 14,000 insan doğrudan veya dolaylı
olarak su kirliliğinin neden olduğu hastalıklar sonucunda
Page/ Sayfa 109
Gereçler ve Yöntemler: Fosfat giderimi gerçekleştirmek için
deniz kabukları kullanılmıştır. Mersin’den getirilen deniz
kabukları önce çeşme suyu ardından distile su ile 2 kez
yıkanmıştır. Yıkanan örnekler, laboratuvarda kurutulmuştur.
Daha sonra Erciyes Üniversitesi Kimya Bölümü’ne
gönderilmiştir. Orada bilyeli öğütücülerle 3 farklı boyutlara
ayrılmıştır. Bu boyutlar 850 µm, 1200 µm ve 1500-2000 µm
şeklinde elde edilmiştir. 6 faklı kolon farklı miktarlarda deniz
kabuğu tozuyla doldurulmuş ve farklı pH’larda fosfat çözeltisi
bu kolonlardan geçirilmiştir. Kolondan süzülen çözelti alınıp,
PO4 konsantrasyonları spektrofotometrik olarak tayin
edilmiştir.
Bulgular:
Elde edilen sonuçlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
No
Örnek
boyutları
Başlangıç
pH
Ortam
24 saat
sonra pH
Başlangıç
PO4 çözelti
ppm/L
Sonuç PO4
1
850
PO4-
6
7
2000
92.56
95.37
2
1200
PO4
6
7
2000
90.3
95.48
3
1200
PO4
9
9
2000
34.28
98.28
4
1200
PO4 HCl
3
6
2000
81.34
95.93
5
1200
PO4 H2SO4
3
7
2000
88.72
95.56
6
1500-2000
PO4-
6
7
2000
93.63
95.31
Sonuç ve Tartışma: Deniz kabuklarının bazik ortamda (pH=9)
suda ki fosfatı %98,28 oranında temizlediği ortaya çıkmıştır.
Elde edilen sonuçlar atık suların arıtımında deniz kabuklarının
ppm/L
% tutma
oranı
kullanılabileceğini göstermektedir. Bu çalışmanın bulguları,
daha sonra yapılacak çalışmalara yol gösterici olabilir.
Anahtar Kelimeler: Fosfat giderimi, adsorbsiyon, deniz kabuğu,
atık su
Page/ Sayfa 110
P 11
Bryophyte Flora of Damal District (Ardahan)
1
2
1
Ardahan İli Damal İlçesi Karayosunu Florası
1
Öznur ÖZEN1, Nevzat BATAN2, Hüseyin ERATA1, Turan ÖZDEMİR1,
Mevlüt ALATAŞ3
Öznur ÖZEN , Nevzat BATAN , Hüseyin ERATA , Turan ÖZDEMİR , Mevlüt
ALATAŞ3
1
1
Department of Biology, Faculty of Science, Karadeniz Technical University,
Trabzon, Turkey
2
Maçka Vocational School, Karadeniz Technical University, Trabzon, Turkey
3
Department of Biology, Faculty of Science, Mehmet Akif Ersoy University,
Burdur, Turkey
[email protected]
Introduction: In recent years, a result of the detailed field studies
showed that many important and significant bryophytes record
have been identified in Turkey as well as all over the world.
However, more studies are needed to adequately represent
complete bryophyte flora of Turkey. Compared to other countries,
not many bryophte flora studies have been conducted in Turkey,
so the bryophyte flora of Turkey remains poorly known. Therefore,
the East Anatolia region is among the important areas to be
studied. Besides, no bryophte has previously been reported for
Damal district of Ardahan province in Turkey. The aim of the
present study to determine of the bryophyte flora of Damal district
and contribute to the exploration of the bryophyte flora of Turkey
and be beneficial for future bryological studies in Turkey.
Material and Methods: Research material is composed of moss
samples taken from various substrates and habitats in different
localities of the Damal district (Ardahan). During land survey,
morphological
and
ecological
characteristics,
habitat
characteristics, attitude, geographic coordinates and subsrat type
of moss specimens were recorded. Air-dried samples were
examined with Carl Zeiss Stemi 2000-C stereomicroscope and Carl
Zeiss Axio İmager A2 light microscope. Identifications were
determined by consulting keys.
Findings: A result of bryological exploration in the Damal district
(Ardahan) in Turkey, a total of 88 bryophtes belonging to 41
genera 20 families were determined from different localities. All
species are new to Damal district (Ardahan ).
Result: The families with the highest number of species for
bryophytes in this study are Brachytheciaceae (13),
Amblystegiaceae (11), Bryaceae (10), Pottiaceae (7), Dicranaceae
(7) , Mniaceae (6) and Grimmiaceae (5). These taxa were account
for approximately 67 % of the taxa that identified in the research
area.
Keywords: Biodiversity, Bryophyte, Flora, Damal, Ardahan, Turkey.
Acknowledgements: We are very grateful to the Scientific and
Technological Research Council of Turkey TÜBİTAK (Project
Number: 113Z653) for financial support.
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Fakültesi, 1Biyoloji Bölümü, Trabzon,
Türkiye
2
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Maçka Meslek Yüksek Okulu, Maçka, Trabzon,
Türkiye
3
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
Burdur, Türkiye
[email protected]
Giriş: Son yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yapılan
geniş çaplı arazi çalışmaları neticesinde çok sayıda önemli ve kayda
değer briyofit kayıtları tespit edilmiştir. Ancak Türkiye briyofit
florasının tam olarak ortaya çıkarılabilmesi için bu konu üzerine
daha çok ve detaylı çalışmaya ihtiyaç vardır. Türkiye’yi, Avrupa
ülkeleriyle kıyasladığımızda Türkiye'nin birçok bölgesinin briyofit
florası hala çok az bilinmektedir. Bu sebepten dolayı, Doğu Anadolu
Bölgesi, çalışılacak alanların başında gelmektedir. Briyofitler ile ilgili
daha önce herhangi bir çalışma yapılmamış olan Ardahan ilinin
Damal ilçesinde yapılan bu çalışma ile alanın briyofit florası
belirlenerek, Türkiye briyofit florasına bir katkı sağlamak
amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada kullanılan araştırma
materyali ( karayosunu) Ardahan ili Damal ilçesinde yapılan arazi
çalışmaları esnasında farklı habitatlarındaki çeşitli substratlardan
alınmıştır. Arazi çalışması esnasında toplanan karayosunu
örneklerinin morfolojik ve ekolojik özellikleri, habitat özellikleri,
toplandığı yükseltiler, coğrafi koordinatlar ve substrat tipleri
kaydedilmiştir. Daha sonra Karayosunu örnekleri laboratuvar
ortamında uygun yöntemle kurutulup herbaryum materyali haline
getirilmiştir. Herbaryum örnekleri Carl Zeiss Stemi 2000-C
trinoküler stereo mikroskop ve Carl Zeiss Axio Imager A2 trinoküler
ışık mikroskobu yardımıyla incelenmiş ve çeşitli monograflar ve
flora eserleri yardımıyla tür teşhisi yapılmıştır.
Bulgular: Araştırma alanının farklı lokalite ve habitatlarındaki çeşitli
substratlardan alınmış karayosunu örneklerinin değerlendirilmesi
sonucunda; 19 familya ve 43 cinse ait 120 tür ve tür altı takson
tespit edilmiştir. Bu tür ve tür altı taksonların tamamı Damal ilçesi
ve Ardahan ili için yenidir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanından tespit edilmiş olan 120
takson (tür ve tür altı) ait oldukları familyalar yönünden
Brachytheciaceae (19), Amblystegiaceae (18), Bryaceae (14),
Pottiaceae (13), , Grimmiaceae (9), Mniaceae (8) ve Dicranaceae
(7) olup belirlenen taksonların yaklaşık % 73’ünü
oluşturmaktadırlar.
Anahtar Kelimeler: Biyoçeşitlilik, Briyofit, Flora, Damal, Ardahan,
Türkiye.
Teşekkür: Bu çalışma TÜBİTAK 113Z653 nolu proje kapsamında
desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 111
P 12
Bryophyte Flora of Hanak District (Ardahan)
Ardahan-Hanak İlçesi’nin Karayosunu Florası
Öznur ÖZEN1, Nevzat BATAN2, Hüseyin ERATA1, Turan ÖZDEMIR1,
Mevlüt ALATAŞ3
Öznur ÖZEN1, Nevzat BATAN2, Hüseyin ERATA1, Turan ÖZDEMİR1,
Mevlüt ALATAŞ3
1
Trabzon, Turkey
2
3
Department of Biology, Faculty of Science, Mehmet Akif Ersoy University,
Burdur, Turkey
[email protected]
1
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Trabzon, Türkiye
Türkiye
3
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
Burdur, Türkiye
[email protected]
2
Introduction: In recent years, a result of the detailed field
studies showed that many important and significant
bryophytes record have been identified in Turkey, but more
work is needed to complete bryophytes flora of Turkey. Thus,
the East Anatolia region which has less work in terms of
bryophytes flora is among the important areas to be studied.
There have been no bryofloristic studies in the Hanak district of
Ardahan province until know. Therefore, it is intended to
provide a contribution to the flora of Turkey bryophytes with
this study.
Giriş: Son yıllarda, Türkiye’de yapılan detaylı arazi
çalışmalarının sonucunda çok sayıda önemli briyofit kayıtları
tespit edilmiştir. Ancak Türkiye briyofit florasının
tamamlanabilmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu
nedenle, briyofitler açısından yok denecek kadar az çalışmaya
sahip Doğu Anadolu bölgesi, çalışılacak alanların başında
gelmektedir. Briyofitler ile ilgili daha önce herhangi bir çalışma
yapılmamış olan Ardahan'ın Hanak ilçesinde yapılan bu çalışma
ile alanın karayosunu florası belirlenerek, Türkiye briyofit
florasına bir katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Means and methods: Research material is composed of moss
samples taken from various substrates and habitats in different
localities of the Hanak district. During bryological survey,
morphological and ecological characteristics, habitat
characteristics, attitude, geographic coordinates and subsrat
type of moss samples were recorded. Bryophyte samples
identifications were determined by flora and revision books.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırma materyalini Ardahan-Hanak
alınmış karayosunu örnekleri oluşturmaktadır. Arazi
çalışmalarında toplanan briyofit örneklerinin morfolojik ve
ekolojik özellikleri kaydedilmiştir. Karayosunu örnekleri daha
sonra laboratuvar ortamında uygun yöntemle kurutulup
herbaryum materyali haline getirilmiştir. Son olarak çeşitli flora
ve monograf eserlerinden yararlanarak karayosunu
örneklerinin teşhisi yapılmıştır.
Finding: Evolution results of the different localities and various
substrates in moss habitats in the research area revealed that
there have been 107 species and taxa belonging to 20 families
and 56 genera. All of the species and taxa that identified from
research area are new to Hanak district in Ardahan province.
Discussion: The families with the highest number of species for
bryophytes in this study are Pottiaceae (16), Bryaceae (15),
Amblystegiaceae (14), Brachytheciaceae (14) and Dicranaceae
(7). These taxa were account for approximately 62% of the taxa
that identified in the research area.
Keywords: Biodiversity, Bryophyte, Flora, Hanak, Ardahan
Turkey.
değerlendirilmesi sonucunda Hanak ilçesi Ardahan ilinde; 22
familya ve 59 cinse ait 181 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanından tespit edilen 181 tür ve
tür altı takson ait oldukları familyalar yönünden
Pottiaceae (29), Amblystegiaceae (28), Brachytheciaceae (26),
Bryaceae (24), Hypnaceae (11), Polytrichaceae (9) ve
Dicranaceae (9) olup belirlenen taksonların % 75’ini
oluşturmaktadırlar.
Anahtar Kelimeler: Biyoçeşitlilik, Karayosunu, Flora, Hanak,
Ardahan, Türkiye.
desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 112
P 13
Bryophyte Flora Around the Cimil and Çamlı Stream
(İkizdere/Rize)
İkizdere (Rize) İlçesinin Cimil ve Çamlı Dere Vadisi Briyofit
Florası
Nevzat BATAN1, Şavaş EKŞI2, Vagif ATAMOV2, Öznur ÖZEN 3
Nevzat BATAN1, Şavaş EKŞI2, Vagif ATAMOV2, Öznur ÖZEN 3
1Maçka
Vocational School, Karadeniz Technical University, Trabzon, Turkey
of Biology, Faculty of Science and Art, Recep Tayyip Erdoğan University,
Rize, Turkey
3Department of Biology, Faculty of Science, Karadeniz Technical University, Trabzon,
Turkey
[email protected]
2Department
Introduction: Turkey is characterized by rich biodiversity of different
ecological areas that supply excellent habitats for plants, including
bryophytes. The total number of bryophte species of Turkey have
reached 962 (179 liverworts, 779 mosses, 4 hornworts) with the
addition of new records. Compared to other European countries, not
many bryophyte flora studies have been conducted in Turkey. On the
other hand, Turkey has the highest bryophyte taxa of all countries of
Southwest Asia. Many of studies have concentrated in the Aegean,
Mediterranean and Black Sea regions in Turkey. Among them is the
Black Sea region which made of the most intense study of the
bryophytes flora. However, more detailed studies are needed to
complete bryophytes flora of Turkey. There is no bryofloristic studies
in the İkizdere district (including Cimil and Çamlı stream valleys) of Rize
province up to now. So, we prefered Cimil and Çamlıdere stream
valleys as research area. The aim of the present study to determine of
the Bryophyte Flora of İkizdere district (Rize) and contribute to the
exploration of the bryophyte flora of Turkey.
Material and Methods: The bryophyte samples were collected in
different localities in İkizdere district (including Cimil and Çamlı stream
valleys) of Rize province. The samples were examined with Carl Zeiss
Stemi 2000-C stereomicroscope and Carl Zeiss Axio İmager A2 light
microscope. Identifications were determined by consulting keys.
Findings: A result of bryological exploration in the Çamlıkdere and
Cimil stream valleys of İkizdere (Rize) in Turkey, a total of 152
bryophytes (Marchantiophyta: 12 and Bryophyta: 140) belonging to 89
genera, 48 families were determined. These species are new to
İkizdere district (Rize province).
Result: The families with the highest number of species for bryophytes
in this study are Brachytheciaceae (22), Amblystegiaceae (11),
Pottiaceae (10), Hypnaceae (10) and Polytrichaceae (7). The genera
with the highest number of species for bryophytes in this study are
Hypnum (6), Bryum (5), Brachythecium (4), Plagiomnium (4) and
Thuidium (4). Pleurokarpic families that grow in high humidity, such as
Brachytheciaceae, Pottiaceae, Hypnaceae, Amblystegiaceae and
Plagiotheciaceae are widespread in the whole Black Sea region. This
situation is due to having large wooded area and rainy climate of the
region.
Keywords: Bryophyte, Biodiversity, İkizdere, Rize, Turkey.
Acknowledgements: This study was supported by financial support
from Recep Tayyip Erdoğan University Research Fund (RTE-BAP
2013.102.03.6 coded project).
1Karadeniz
Teknik Üniversitesi, Maçka Meslek Yüksek Okulu, Maçka, Trabzon, Türkiye
Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Rize, Türkiye
3Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Trabzon, Türkiye
2Recep
[email protected]
Giriş: Son yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yapılan
detaylı arazi çalışmaları neticesinde çok sayıda önemli ve kayda değer
briyofit kayıtları tespit edilmiştir. Yapılan çalışmaların büyük bir kısmı
Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar
arasında da briyofit florası ile ilgili çalışmaların en yoğun yapıldığı bölge
Karadeniz
bölgesidir.
Ancak
Türkiye
briyofit
florasının
tamamlanabilmesi için daha çok çalışmanın yapılmasına ve özellikle
çalışmamış bölgelerde ve orada yer alan illerde çalışmaların
yoğunlaştırılmasına ihtiyaç vardır. Bununla birlikte çalışılmış ancak bazı
kesimleri tam olarak aydınlatılmamış yerlerinde tamamlanması önem
arz etmektedir. İkizdere ilçesi (Rize)–Ovit Dağı aralığında yer alan Cimil
ve Çamlı dere vadisinde daha önce briyofitler ile ilgili bir çalışma
yapılmamıştır. Bu sebeple, briyofitler ile ilgili daha önce herhangi bir
çalışmanın yapılmamış olduğu Cimil ve Çamlı dere vadisi çalışılmıştır.
Bu çalışma ile alanın briyofit florası belirlenerek, Rize ili ve Türkiye
briyofit florasına bir katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırma materyalini İkizdere (Rize) ilçesinin
Cimil ve Çamlı dere vadisinden farklı lokalite ve habitatlarından çeşitli
substratlardan alınmış olan briyofit örnekleri oluşturmaktadır. Teşhisi
yapılacak örnekler içi su dolu temiz bir petri kabında ıslatıldıktan sonra,
pens ve jilet yardımıyla Nikon SMZ 1500 trioküler stereo mikroskop
altında preparatları hazırlanmıştır. Bitki grubuna göre farklılıklar arz
eden ayırt edici karakterleri gösterecek bitki kısımlarının, su ortamında
preparasyonu yapılmıştır. Preparatlar Nikon Ecilipse 80İ trioküler ışık
mikroskobunda incelenmiştir. Briyofit örneklerinin teşhisinde çeşitli
flora ve monograf eserleri kullanılmıştır.
Bulgular: Bu çalışmada, araştırma alanı olan Çamlık ve Cimil Deresi
çevresinden 2013 yılında toplanan Briyofit örneklerinin
değerlendirilmesi sonucu 48 familyaya ait 89 cins ve bunlara bağlı 152
briyofit taksonu (Marchantiophyta: 12 ve Bryophyta: 140)
tanımlanmıştır. Bu tür ve tür altı taksonların tamamı Ardahan ili Posof
ilçesi için yeni kayıttır.
Sonuç ve Tartışma: Araştırma alanında tespit edilen 152 briyofit
taksonun familyalara göre dağılımı incelendiğinde takson sayısı en
yüksek olan ilk beş familya; Brachytheciaceae (22), Amblystegiaceae
(11), Pottiaceae (10), Hypnaceae (10) ve Polytrichaceae (7) şeklindedir.
Cins bazında bakıldığında en çok taksonu bulunduran ilk beş cins;
Hypnum (6), Bryum (5), Brachythecium (4), Plagiomnium (4) ve
Thuidium (4) şeklindedir. Brachytheciaceae, Pottiaceae, Hypnaceae,
Amblystegiaceae ve Plagiotheciaceae gibi yüksek nem ve gölgeliklerde
yetişen pleurokarpik familyalar araştırma alanımızda olduğu gibi bütün
Karadeniz Bölgesinde de geniş yayılış göstermektedir. Bu durum
bölgenin yağışlı bir iklime ve geniş ormanlık alanlara sahip olmasından
kaynaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Briyofit, Biyoçeşitlilik, İkizdere, Rize, Türkiye.
Teşekkür: Bu çalışma Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi BAP birimi
tarafından 2013.102.03.6 nolu proje kapsamında desteklenmiştir
Page/ Sayfa 113
P 14
Ecological and Economic Contributions of Using Recycled
Aggregates
Geri Kazanılmış Agregaların Ekolojik ve Ekonomik Açıdan
Katkısının Değerlendirilmesi
M. Gökhan ALTUN1, Yıldız ODAMAN CİNDORUK2
M. Gökhan ALTUN1, Yıldız ODAMAN CİNDORUK2
1
University of Uludağ, Department of Civil Engineering
Bursa Metropolitan Municipality, Department of Environmental Protection
and Control Zafer District, Ankara Yolu Street, A Block, Floor:3, Bursa.
[email protected]
2
1
Uludağ Üniversitesi İnşaat Mühendisliği
Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı
Zafer mah. Ankara Yolu cad. A Bl. Kat: 3 Bursa
[email protected]
2
Rapidly growing population with technological developments
and changing living standarts cause to increase the volume of
waste and diversity of the waste content. Control and
management of these wastes is one of the biggest problem of
modern societies.
Teknolojik gelişmelerin hızı ve değişen yaşam standartları ile
birlikte hızla artan nüfus, atık hacminin artmasına ve atık
içeriğinin çeşitlenmesine sebep olmaktadır. Bu atıkların kontrol
ve yönetimi modern toplumların en büyük sorunlarının başında
gelmektedir. .
Control and management of the construction and demolition
wastes that occured from demolished structures, renovation
and repair works, natural disaster such as earthquakes and
hurricaness and urban transformation, is very important. The
reuse of these wastes will ensure ecological and economic
contributions for sustainable development.
Kullanım ömrü tamamlanmış yapıların yıkılması, tadilat ve
onarım işleri, deprem kasırga gibi doğal afetler ve kentsel
dönüşüm sonucu oluşan inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrol ve
yönetimi çok önemli olup, bu atıkların yeniden kullanımı
ekolojik ve ekonomik açıdan sürdürülebilir kalkınmaya önemli
ölçüde katkı sağlayacaktır.
In this study, in case the use of recycled aggregates obtained
from the demolished concrete which has the largest share in
the construction and demolition wastes, it was evaluated the
contribution for the environment and economy and it was
aimed to contribute the studies about recycled and
management of these wastes.
Bu çalışmada inşaat ve yıkıntı atıkları içerisinde en büyük paya
sahip olan beton atıklarından elde edilen geri kazanılmış
agregaların kullanımı durumunda çevreye ve ekonomiye
sağlayacağı katkılar değerlendirilerek ülkemizde bu atıkların
yönetimi ve geri kazanımına yönelik çalışmalara katkı
sağlanması amaçlanmıştır.
For this purpose, with using amount of concrete that was
produced from Turkish Ready Mixed Concrete Association, the
production cost of natural aggregate and recycled aggregate
were determined. Then these costs were compared and the
economic contributions were analyzed. As well as the economic
benefits of using recycled aggregate, the advantages of
protection of natural resources were assessed.
Bu amaçla Türkiye Hazır Beton Birliği tarafından üretilen beton
miktarlarından yola çıkılarak tüketilen doğal agrega miktarının
ülke ekonomisine oluşturduğu maliyet, doğal agreganın yerine
geri kazanılmış agreganın kullanılması durumunda oluşacak
maliyet ile karşılaştırılarak geri kazanılmış agregaların
kullanımıyla ülke ekonomisine sağlanacak katkı ortaya
konmuştur. Ayrıca çalışmada; geri kazanılmış agregaların
kullanımının sağlayacağı ekonomik getirinin yanı sıra
hammadde kullanımının azaltılmasından yola çıkılarak doğal
kaynakların korunmasına yönelik sağlanacak katkılar da
In this study, it was determined the quantity of annual natural
aggregate and recycled aggregate can be used instead of
natural aggregate in our country with using datas for the last
five years. Then was identified the annual economic benefits to
our country with the use of recycled aggregate. Besides with
using recycled aggregate, the contribution of reduction of
greenhouse gas emissons was determined.
Keywords: Recycled aggregate, urban transformation,
sustainable development.
Çalışmada; son beş yıldaki verilerden yola çıkılarak ülkemizde
yıllık tüketilmekte olan doğal agrega miktarı ve doğal agrega
yerine kullanılabilir geri kazanılmış agrega miktarı
belirlenmiştir. Belirlenen bu miktarlardan hareketle geri
kazanılmış agrega kullanımının ülkemize sağlayacağı yıllık
ekonomik kazanç tespit edilmiştir. Ayrıca geri kazanılmış agrega
kullanımı ile doğal kaynakların korunması konusunda
sağlanabilecek katkılar tasarruf edilecek hammadde ve enerji
miktarı üzerinden hesaplanmış, geri kazanılmış agrega kullanımı
ile korunacak alan miktarı belirlenerek sera gazı emisyonlarının
azaltımına katkısı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Geri kazanılmış agrega, kentsel dönüşüm,
sürdürülebilir kalkınma.
Page/ Sayfa 114
P 15
The Moss Flora of Posof District (Ardahan)
Posof (Ardahan) İlçesi’nin Yapraklı Karayosunu Florası
Hüseyin ERATA1, Nevzat BATAN2, Öznur ÖZEN1, Turan ÖZDEMIR1
1
Trabzon, Turkey
2
[email protected]
Hüseyin ERATA1, Nevzat BATAN2, Öznur ÖZEN1, Turan ÖZDEMİR1
1
Türkiye
[email protected]
2
Introduction: In recent years, a result of the detailed field
studies important bryophytes have been recorded from Turkey
as over the world. However, more detailed studies are needed
to complete bryophytes flora of Turkey. Therefore, the East
Anatolia region, having less bryophyte studies, is among the
important areas to be studied. So far there is no bryofloristic
study in the Posof district of Ardahan province. So, this study
aims to provide a contribution to the flora of Turkey
bryophytes. The aim of this study to determine of the
Bryophyte Flora of Posof district (Ardahan) and contribute to
the bryophyte flora of Turkey.
Giriş: Son yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de
yapılan detaylı arazi çalışmaları neticesinde çok sayıda önemli
ve kayda değer briyofit kayıtları tespit edilmiştir. Ancak Türkiye
briyofit florasının tamamlanabilmesi için daha çok çalışmaya
ihtiyaç vardır. Bu nedenle, briyofitler açısından yok denecek
kadar az çalışmaya sahip Doğu Anadolu bölgesi, çalışılacak
alanların başında gelmektedir. Briyofitler ile ilgili daha önce
herhangi bir çalışma yapılmamış olan Ardahan ilinin Posof
ilçesinde yapılan bu çalışma ile alanın bryofit florası
belirlenerek, Türkiye briyofit florasına bir katkı sağlamak
amaçlanmıştır.
Materials and Methods: Research materials are composed of
moss samples from various substrates and habitats in different
localities of the Posof district (Ardahan). The identification of
bryophyte specimens were based on variety of floras and
monographs.
Gereçler ve Yöntemler: Araştırma materyalini Posof(Ardahan)
alınmış karayosunu örnekleri oluşturmaktadır. Karayosunu
örneklerinin teşhisinde çeşitli flora ve monograf eserlerinden
yararlanılmıştır.
Results: A result of bryological Evolution in the Posof (Ardahan)
in Turkey, a total of 138 mosses taxa belonging to 58 genera, 23
families were determined. All taxa new for the Posof district
and Ardahan province.
değerlendirilmesi sonucunda; 21 familya ve 69 cinse ait 255 tür
ve tür altı takson tespit edilmiştir. Bu tür ve tür altı taksonların
tamamı Ardahan ili Posof ilçesi için yeni kayıttır.
Discussion: The families with the highest number of species for
mosses in this study are respectively Pottiaceae (20),
Brachytheciaceae (19), Bryaceae (15), Orthotrichaceae (12),
Grimmiaceae (12), Amblystegiaceae (11) ve Hypnaceae (10).
These taxa were account for approximately 72% of the taxa that
identified in the research area.
Keywords. Ardahan, Biodiversity, Mosses, Posof, Turkey.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanından tespit edilen 255 tür ve
tür altı takson ait oldukları familyalar yönünden
Brachytheciaceae (49), Bryaceae (32), Pottiaceae (29),
Orthotrichaceae (28), Amblystegiaceae (26), Grimmiaceae (18),
Mniaceae (12) ve Hypnaceae (12) olup belirlenen taksonların
yaklaşık % 81’ini oluşturmaktadırlar.
Anahtar Kelimeler: Briyofit, Biyoçeşitlilik, Posof, Ardahan,
Türkiye.
desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 115
P 16
The Moss Flora of Göle District of Ardahan Province (Turkey)
Ardahan İli Göle ilçesi’nin Karayosunu Florası
Hüseyin ERATA1, Nevzat BATAN2, Öznur ÖZEN1, Turan ÖZDEMİR1,
Mevlüt ALATAŞ3
Hüseyin ERATA1, Nevzat BATAN2, Öznur ÖZEN1, Turan ÖZDEMİR1,
Mevlüt ALATAŞ3
1
Trabzon, Turkey
2
3
Department of Biology, Faculty of Science and Art, Mehmet Akif Ersoy
University, Burdur, Turkey
[email protected]
Introduction: Recently, a result of the detailed field studies
showed that many remarkable bryophytes have been recorded
in Turkey, but more studies are needed to complete bryophytes
flora of Turkey. Many bryologists have been studying on
bryophytes of Turkey. One of the regions where studies on
bryophytes were most intensive is Black Sea region. The
bryophytes flora of some regions of Turkey is little known.
Hence, the East Anatolia region is one of the most important
areas to be studied. There is no bryofloristic studies in the Göle
district of Ardahan province up to now. This paper is the first
study in that region. The present study aims to contribute the
bryophytes flora of Göle district (Ardahan) in Turkey.
Means and methods: Research material was collected which different
vegatation period and between 2014-2015 in Göle district of Ardahan
province. During bryological survey, morphological and ecological
characteristics, habitat characteristics, attitude, geographic
coordinates and subsrat type of moss samples were collected and
recorded. Bryophyte samples that were dried, were into herbarium
material. The samples were examined with Carl Zeiss Stemi 2000-C
stereomicroscope and Carl Zeiss Axio İmager A2 light microscope.
Identifications were determined by flora and revision books.
1
Türkiye
3
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,
Burdur, Türkiye
[email protected]
2
Giriş: Türkiye’de yapılan detaylı arazi çalışmalarının sonucunda
çok sayıda önemli ve kayda değer briyofit kayıtları tespit
edilmiştir, ancak Türkiye briyofit florasının tamamen ortaya
çıkartılabilmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.
Türkiye’de Karayosunları ile ilgili, yerli ve yabancı araştırmacılar
tarafından yapılan çalışmalar hızla devam etmektedir. Yapılan
çalışmaların önemli bir kısmı Karadeniz Bölgesinde yapılmıştır.
Türkiye’nin birçok bölgesinin briyofit florası hala çok az
bilinmekte ya da bilinmemektedir. Bu nedenle, briyofitler
açısından yok denecek kadar az çalışmaya sahip Doğu Anadolu
bölgesi çalışılacak alanların başında gelmektedir. Briyofitler ile
ilgili daha önce herhangi bir çalışma yapılmamış olan
Göle(Ardahan) İlçesi ile ilgili yapılan ilk briyofit çalışmasıdır. Bu
çalışma ile Türkiye ve Güney-batı Asya briyofit florası için
önemli bir katkı sağlanması hedeflenmiştir.
Results: Bryological explorations in the Göle district of Ardahan region
in Turkey yielded a total of 111 mosses belonging to 49 genera and 19
families. All bryophyte taxa are new records for the Göle district and
Ardahan province.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada kullanılan araştırma mateyali
( karayosunu) 2014-2015 yılları vejetasyonun farklı dönemlerinde
Ardahan İli Göle İlçesi’ne yapılan arazi çalışmaları esnasında
toplanmıştır. Arazi çalışması esnasında toplanan karayosunu
örneklerinin morfolojik ve ekolojik özellikleri, habitat özellikleri,
toplandığı yükseltiler, coğrafi koordinatlar ve substrat tipleri
kaydedilmiştir. Briyofit örnekleri daha sonra laboratuvar
ortamında uygun yöntemle kurutulup herbaryum materyali haline
getirilmiştir. Herbaryum örnekleri Carl Zeiss Stemi 2000-C trinoküler
stereo mikroskop ve Carl Zeiss Axio Imager A2 trinoküler ışık
mikroskobu yardımıyla incelenmiş, flora ve revizyon eserlerinden
yararlanılmıştır.
Result and discussion: The families, constituting 74% of the taxa, with
the highest number of species for mosses are respectively
Brachytheciaceae (18), Pottiaceae (12), Dicranaceae (11), Bryaceae
(10), Grimmiaceae (10), Hypnaceae (9), Mniaceae (9) and
Amblystegiaceae (8).
Bulgular: Ardahan İli Göle ilçesi’ne 2014-2015 yılların da vejetasyonun
farklı dönemlerinde araziden toplanmış olan briyofit örneklerinin
incelenip teşhis edilmesi sonucunda; 20 familya ve 48 cinse ait 148 tür
ve tür altı takson tespit edilmiştir. Teşhiş edilen tür ve tür altı
taksonların hepsi Göle İlçesi için yeni kayıttır.
Key words: Biodiversity, Mosses, Göle, Ardahan, Turkey
Sonuç ve Tartışma: Çalışma alanından tespit edilen 148 tür ve tür altı
takson ait oldukları familyalar yönünden değerlendirildiğinde; en çok
sayıda takson içeren familyalar; Brachytheciaceae (36),
Amblystegiaceae (17), Pottiaceae (14), Dicranaceae (12), Hypnaceae
(11), Bryaceae (10) ve Grimmiaceae (10) olup belirlenen taksonların %
74’ünü oluşturmaktadırlar. halı) ikinci sırada yer almıştır.
Technological Research Council of Turkey TÜBİTAK (Project Number:
113Z653) for financial support.
Anahtar Kelimeler: Biyoçeşitlilik, Karayosunu, Göle, Ardahan, Türkiye.
desteklenmiştir.
Page/ Sayfa 116
P 17
1
Anatomical and Morphological Properties of
Grammosciadium haussknechtii
Grammosciadium haussknechtii Türünün Anatomik ve
Morfolojik Özellikleri
Fatma ULUSOY1, Muhammet Ali KARAKAYA1, Dudu Özlem MAVI İDMAN2,
Barış BANİ1
Fatma ULUSOY1, Muhammet Ali KARAKAYA1, Dudu Özlem MAVİ İDMAN2,
Barış BANİ1
Kastamonu University, Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology,
37100, Kuzeykent, Kastamonu.
2
National Botanical Garden of Turkey
1
Introduction: The genus Grammosciadium (Apiaceae) is represented
by 10 taxa from all over the world and 9 taxa in Turkey. Among them
G. macrodon subsp. nezaketiae, G. confertum, G. schischkinii and G.
haussknechtii are endemic plants to Turkey. In this study, anatomical
characteristics of root, leaf sheath, leaf and fruit and also morhological
properties of G. haussknechtii are presented. Although the general
fruit anatomy of this species was previously given by Tamamschian &
Vinogradova (1969) and Vinogradova (1995), but the vegetative
anatomy is determined here, for the first time. Moreover, the
morphological description is expanded, and especially flowering
characters which were formerly unknown are determined and
exhibited.
Materials and Methods: The materials gathered from the field studies,
were dehydrated by increasing strength of Ethyl Alcohol (EtOH)
solutions after they fixed. The sections were obtained from the
dehydrated samples by using paraffin sectioning method. The slides
were stained with safranin and fast green dyes and measurements
were acquired.
Results: All the morphological characters were measured and the
description was expanded. Size, venation, surface and colour of stems,
pedicel length, number of fruits and fruit wing size, also all the
characteristics of leaf, bract, bracteoles and flowers were determined.
Phelloderm has sclereids and cortex, which is under the periderm has
secretory canals within the slides of roots. There are 1-2 layers of
cambium between the phloem and xylem. The stem is composed of
one layered of epidermis, cortex including secretory canals and large
parenchymatic cells, the vascular bundles that surround the stem as a
ring and a large pith from the outside in respectively. The leaf sheath
is surrounded by a layer of kutikula and a layer of epidermis. The inner
part of the abaxial epidermis, there are 6-7 layers of sclerenchymatic
cells, 1-2 layers of chlorenchyma and parenchymatic cells. The vascular
bundles of the leaf sheaths are in different sizes and there are 4
secretory canals around them. The leaf sections have 1-2 layers of
palisade and spongy parenchymatic cells and a midvein in their
mesophyll. The most prominent characters of the fruits are the ribs
that made by 5 primer vascular bundles and the laterally arranged
small wings. Moreover, there are an eliptic vallecular vitta and
vallecular bundles. The epitegma and lysed integument layers
surround the endosperm. There are 2 commissural vittae.
Discussion: The anatomical and the morphological results will
contribute to determine the taxonomic position and relation of G.
haussknechtii.
Acknowledgement: This study was financially supported by TUBİTAK
(project no: 114Z094).
Keywords: Anatomy, endemic, Grammosciadium haussknechtii,
morphology
Kastamonu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 37100,
Kuzeykent, Kastamonu.
2
Türkiye Milli Botanik Bahçesi
Giriş: Grammosciadium cinsi (Apiaceae) dünyada 10, Türkiye’de ise 9
takson ile temsil edilmektedir. Bu taksonlar arasında G. macrodon
subsp. nezaketiae, G. confertum, G. schischkinii ve G. haussknechtii
Türkiye’ye özgü endemik bitkilerdir. Bu çalışmada Grammosciadium
cinsine ait 4 endemik taksondan biri olan G. haussknechtii’nin kök,
gövde, yaprak, yaprak sapı ve meyve anatomisi ve ayrıca morfolojik
özellikleri sunulmuştur. Tamamschian & Vinogradova (1969) ve
Vinogradova (1995) tarafından daha önce G. haussknechtii’nin meyve
anatomik özellikleri genel olarak verilmiş olsa da bitkinin vejetatif
anatomisi ilk kez bu çalışmayla ortaya konmuştur. Ayrıca bitkinin
morfolojik betimi genişletilmiş, çiçek özellikleri başta olmak üzere pek
çok morfolojik karakter ilk defa bu çalışmada belirlenmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Anatomik çalışmalar için, araziden toplanan
örnekler fikse edildikten sonra, artan yoğunluklardaki alkol çözeltileri
içerisinde dehidrasyona tabii tutulmuştur. Dehidre edilmiş
örneklerden parafin metodu ile kesitler alınmıştır. Alınan kesitler
safranin ve fastgreen ile boyanarak görüntülenmiş ve ölçümler
alınmıştır.
Bulgular: Tüm morfolojik karakterler ölçülerek betim genişletilmiştir.
Ek olarak gövde ölçüleri, damarlanması, yüzeyi, rengi, meyve sapı,
sayısı, kanat ölçüsü, ayrıca yaprak, brakte, brakteol ve çiçeklere ait tüm
karakterler ilk defa bu çalışmayla ortaya konmuştur. Kökten alınan
enine kesitlerde periderm altındaki korteks, yağ kanalları içermektedir.
Floem ve ksilem arasında 1-2 sıralı kambiyum vardır. Gövde dıştan içe
doğru tek sıralı epidermis tabakası, yağ kanalları içeren ve birkaç sıralı
büyük parankima hücrelerinden oluşan korteks tabakası, tüm gövdeyi
bir halka gibi çevrelemiş iletim demeti elemanları ve geniş bir öz
bölgesinden oluşmaktadır. Yaprak kınının etrafı tek sıralı bir epidermis,
kutikula ile örtülüdür. Abaksiyaldeki epidermis tabakasının hemen
altında, 6-7 sıra siklerenkimatik doku ve 1-2 sıra klorenkima tabakası
ve parankima hücreleri bulunmaktadır. Yaprak kınındaki damarlarda
yer alan iletim demetlerinin boyutları değişkendir ve iletim demetleri
çevresinde dört adet yağ kanalı bulunmaktadır. Yaprak segmetlerinin
mezofil tabakasında, 1-2 sıralı palizat ve sünger parankiması hücreleri
ve her segmentte merkezi bir adet iletim demeti bulunmaktadır.
Meyvedeki en çapıcı anatomik karakterler ise perikarpda hafif çıkıntılar
oluşturmuş 5 adet primer damarın bulunması ve lateral damarların
kısa birer kanada sahip olmasıdır. Ayrıca vallekular bölgelerde eliptik
şekilli birer adet yağ kanalı ve üzerinde sklerenkimatik hücre
kümelerinin yer almasıdır. Perikarpa yapışık halde bulunan tohumun
en dışında epitegma ve parçalanmış integument tabakaları endosperm
dokusunu çevrelemektedir. Komisural bölgede 2 adet yağ kanalı
bulunmaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Elde edilen morfolojik ve anatomik bulgular, daha
sonra yakın akraba türler ile yapılacak karşılaştırmalarda
kullanılabilecek ve G. haussknechtii’nin taksonomik durumunun
belirlenmesinde önemli katkılar sağlayacaktır.
Teşekkür: Bu çalışma TUBİTAK (proje no: 114Z094) tarafından
desteklenmiştir.
Anahtar
Kelimeler:
Anatomi,
endemik,
Grammosciadium
haussknechtii, morfoloji
Page/ Sayfa 117
P 18
The Persistence of Ecosystem in Eastern Anatolia:
Hydroelectric Power Plants
Timur DEMİR1; Hakan AKGÜN1; Gürel Nedim ÖRNEKCİ1; Ali Atilla USLU1
1
Elazığ Aquaculture Research Institute, Elazığ.
[email protected]
ABSTRACT
Energy demand increasing globally due to rising of world
population. Especially, development of hydropower (HP)
sector which is a clean and renewable source compared to
other sources such as coal, oil and natural gas, is encouraged
governmental for struggle against global climate change and
resolving energy demand. It’s considered that various HP plants
will be established on many river basins which have crucial
important ecological aspects, that basins starts from Çoruh and
Aras Basins, supplying the Eastern Anatolia Region and Tigris
Basin. The total number of HP plants projects that reacted by
scientist and local people are 1446. It’s known that, 461 HP
plants are now operating, 125 HP plants are constructing and
823 HP plants are in project phase (DSİ, 2015). 80 of HP plants
that around 17.6%, are operating in Eastern Anatolia. The
number of HP plants will be reached to 122 with 42 HP plants
which are in project phase or still constructed.
Water management based on basins should be planned for the
persistence of ecosystems and sustainable water usage. If not,
our river basins and biological diversities would be damaged,
ecological problems come into question because of
implementation all this projects.
Keywords: Eastern Anatolia, Hydropower Plants, Ecosystem,
Ecology.
Doğu Anadolu Bölgesinde Ekosistemin Devamlılığı:
Hidroelektrik Santraller
Timur DEMİR1; Hakan AKGÜN1; Gürel Nedim ÖRNEKCİ1; Ali Atilla USLU1
1
Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Elazığ.
[email protected]
Giriş: “Su, tüm dünyada ve üzerinde bulunduğumuz coğrafyada,
yaşamın temel koşuludur. Yaşam, suyla başlamıştır, Su
olmadığında sona erecektir. Su alınıp satılacak ticari bir mal
değildir, tüm canlıların ulaşmaya hakkı olan doğal bir varlıktır
(Türkiye Su Meclisi “Su Manifestosu”, 2010)”. Küresel iklim
değişikliğiyle mücadele ve artan enerji talebini karşılamak için
doğalgaz, petrol, kömür gibi kaynaklara kıyasla daha temiz ve
yenilenebilir bir kaynak olan hidroelektrik sektörünün gelişimi
devletler tarafından teşvik edilmektedir. Bu bildiride, Doğu
Anadolu Bölgesinde HES yapımıyla karşılaşılan ekolojik,
ekonomik ve sosyal sorunlar irdelenecek ve çözüm önerileri
getirilmeye çalışılacaktır.
Gereçler ve Yöntemler: Doğu Anadolu Bölgesini besleyen Fırat
ve Dicle Havzasının can damarı olan ekolojik yönden önemli,
birçok akarsu sistemleri üzerinde çok sayıda HES işletmesinin
kurulması gündemde olup, bu HES’lerin avantajları,
dezavantajları ve oluşturduğu ekolojik sorunlar üzerinde
durulmuştur.
Bulgular: Ülkemizde HES projelerinin toplam sayısı 1446’dır.
Bunlarda 461 HES’in tamamlanarak işletildiği, 162 HES
inşaatının devam ettiği, 823 HES’in ise proje aşamasında olduğu
bilinmektedir (DSİ, 2015). Ülkemizde işletmeye açılan toplam
519 adet HES olup, bunun 454 adedi özel sektör tarafında inşa
edilmiştir. Özel sektör tarafında inşa edilen HES’ler 10.808 MW
kurulu güce sahiptir. Bu HES’lerin 80 adedi Doğu Anadolu
Bölgesinde olup toplam HES’lerin % 17,6’sını oluşturmaktadır.
Yapılması planlanan ve inşaat aşamasında olan 42 HES’le
birlikte bu sayı 122 adet olacaktır.
Sonuç ve Tartışma: Ekolojik dengenin korunması ve
sürdürülebilmesi için, içme ve kullanma suyu, tarım arazileri için
gerekli olan sulama suyu, tabii hayat suyu ile diğer su
haklarından arta kalan su ile enerji üretilmesi
hedeflenmektedir. HES’ler temiz enerji üretiminin yanında
rezervuarları, balık üretim amacıyla kullanılabilir. Ayrıca su
taşkınlarını önler, tarım arazilerinin sulanmasını sağlar. Bununla
birlikte, yatırım masrafları yüksek olan HES’lerin akarsuyu
kullanmasından dolayı, su debisinde meydana gelen
değişiklikler nedeniyle, mevcut flora ve faunayı olumsuz etkiler.
Su havzasındaki endemik balıkların göç hareketleri engellenir,
suyun toplanması için yapılan bentler ve kanallar akarsu
ekosistemini olumsuz etkiler. Şirketlerin imzaladığı Su Kullanım
Hakkı ve İşletme Anlaşmalarının (SKHA) çevrenin teminatı
olduğu, bu anlaşmalarda su havzasının, çevrenin, yöre insanının
ve ihtiyaçlarının korunması gerektiği unutulmamalıdır. Bölgede
ekosistemin devamlılığı ve sürdürülebilir su kullanımının
sağlanması için, havza bazlı can suyu miktarının planlaması
yapılmalıdır.
Page/ Sayfa 118
P 19
Chrysomelidae Family Biodiversity in Kars Province
(Coleoptera)
Kars İli Chrysomelidae Familyası Biyoçeşitliliği
(Coleoptera)
Didem CORAL ŞAHİN1, Hüseyin ÖZDİKMEN2
1
Directorate of Plant Protection Central Research Institute, Ankara / Turkey
2
Gazi University, Science Faculty, Department of Biology, 06500 Ankara /
Turkey.
Corresponding Author: [email protected]
Introduction: Chrysomelidae family is one of the most important and
richest family of Coleoptera in terms of species number.
Chrysomelidae family is one of the most significant family in terms of
the member's number and natural effects due to their life style. Since
most of the species feeding on leaves of the plants, Chrysomelidae
family members are named as "leaf beetles". Due to their tendency of
feeding on leaves and being pest of crop plants of some species, this
family becomes an important issue of forest and agricultural
entomology. Chrysomelidea family is represented by 19 subfamily,
more than 2000 genus and approximately 37000 species all around the
world. In addition, this family is represented by 560 genus and 3500
species in Palearctic region and 91 genus and 928 species in Turkey.
Materials and Methods: The aim of this study predicated on literature
is to inform the data about Chrysomelidae family biodiversity in Kars
province and make a comparison with nearby cities. For this purpose,
Ekiz et al. (2013), Özdikmen et al. (2014) and Özdikmen (2014) are
maid literature used for Turkish fauna of Chrysomelidae family, their
chorotype and dispersion in Turkey.
Results: In Kars province, 30 genus, 82 species and 3 subspecies
belonging to 8 subfamily of Chrysomelidae family are recorded up to
now. Cassida lineola Creutzer, 1759, Chrysochares asiaticus (Pallas,
1771) Chaetocnema aerosa (Letzner, 1847), Longitarsus callidus
Warchałowski, 1967 are only present in Kars province in our country.
Calomicrus turcicus Medvedev, 1975 is only found in Erzurum, Ağrı,
Kars region; Radymna nigrifrons (Laboissière, 1914) is only found in
Iğdır, Kars region; Chrysolina tesari Roubal, 1936 is only found in
Ardahan, Kars region. Erzurum province is represented by 9 subfamily,
53 genus, 320 species and 8 subspecies. Ağrı province is represented
by 6 subfamily, 12 genus and 13 species and 2 subspecies. Iğdır
province is represented by 5 subfamily, 9 genus and 11 species.
Ardahan province is represented by 6 subfamily, 11genus, 17 species
and 2 subspecies.
Discussion: Kars province represents an important region in terms of
biodiversity since it is a trasition point between Iranian-Turanian and
European-Siberian biogeographical regions, it as an Anatolian east
gate, Anotolian diagonal, an important topographical factors that
shapes Anatolian Fauna and flora reaches to Erzurum-Kars plateau,
Çıldır lake that contains rich biodiversity is located in Ardahan-Kars
region and Sarıkamış Allahuekber Maountains National Park is situated
within provincial boundarias. However, Erzurum province which have
similar characteristics is represented four times in terms of
Chrysomelidae family species number. Main reason of this difference
is thought to be due to Kars fauna has been studied little and
inadequate. So far, there has been no study about Kars directly. For
our country, the group which has so many species known and still
unknown should be studied primarly and it is obvious that the data for
this group should be increased in Kars province and nearby cities.
Didem CORAL ŞAHİN1, Hüseyin ÖZDİKMEN2
2
1
Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü, Ankara
Gazi Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 06500 Ankara
Giriş: Chrysomelidae familyası, Coleoptera takımının en önemli ve tür
bakımından en zengin familyalarından biridir. Chrysomelidae familyası
içerdiği üyelerin sayısı ve bu üyelerin yaşam biçimleri dolayısıyla
oluşturdukları doğal etkiler bakımından en başta gelen gruplardan
biridir. Türlerin çoğu bitkilerin yaprakları üzerinde beslenmeleri
nedeniyle “yaprak böcekleri” olarak isimlendirilmişlerdir ve hemen
bütün türlerinin bitkiler ile beslenmesi ve bazılarının kültür bitkisi
zararlısı olması yönüyle, tarım ve orman entomolojisin önemli bir
konusu durumuna gelmiştir. Tüm dünyada 19 alt familyaya ait
2000’den fazla cins ve yaklaşık 37000 türle temsil edilmektedir. Bu
familya Palearktik Bölgede 560 cins 3500 tür, Türkiye’de ise 91 cins 928
tür ile temsil edilmektedir
Gereçler ve Yöntemler: Temel olarak literatürde bilinen verilere dayalı
olan bu çalışmanın amacı Kars ili Chrysomelidae (Coleoptera) familyası
biyoçeşitliliğine ait verilerin bildirilmesi ve çevre illler ile
karşılaştırılmasıdır. Bu amaçla, Ekiz ve ark. (2013), Özdikmen ve ark.
(2014) ve Özdikmen (2014) Chrysomelidae familyası üyelerine ait
Türkiye faunası, Türkiye’deki yayılış ve korotipler için kullanılan başlıca
kaynaklardır.
Bulgular: Kars ili Chrysomelidae familyasına ait bugüne kadar 8
altfamilyaya ait 30 cins ve 82 tür 3 alttür kayıt edilmiş durumdadır.
Cassida lineola Creutzer, 1759, Chrysochares asiaticus (Pallas, 1771)
Chaetocnema aerosa (Letzner, 1847), Longitarsus callidus
Warchałowski, 1967 türleri ülkemizde sadece Kars ilinde
bulunmaktadır. Calomicrus turcicus Medvedev, 1975. Erzurum, Ağrı,
Kars bölgesinde; Radymna nigrifrons (Laboissière, 1914) Iğdır, Kars
bölgesinde; Chrysolina tesari Roubal, 1936 Ardahan, Kars bölgesinde
temsil edilmektedir. Erzurum ilinde 9 alt familyaya ait 53 cins ve 320
tür 8 alttür bulunmaktadır. Ağrı ilinde 6 altfamilyaya ait 12 cins ve 13
tür 2 alttür bulunmaktadır. Iğdır ilinde 5 alt familyaya ait 9 cins ve 11
tür bulunmaktadır. Ardahan ilinde ise 6 alt familyaya ait 11 cins ve 17
tür 2 alttür bulunmaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Kars ili, İran-Turan ve Avrupa-Sibirya biyocoğrafi
bölgelerinin geçiş yeri olması, Anadolu’nun doğudan giriş kapısı olması,
Erzurum-Kars platosuna kadar uzanan Anadolu’nun flora ve faunasının
şekillenmesinde rol oynayan önemli bir topografik etmen olan Anadolu
diyagonalinin bölgedeki varlığı ve Önemli Bitki Alanları içerisinde
bulunan ve zengin tür çeşitliliği içeren Çıldır gölünün Ardahan-Kars
bölgesinde bulunması, Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkının il
sınırları içinde bulunması yönüyle biyoçeşitlilik açısından oldukça
zengin bir bölgeyi temsil eder. Buna rağmen, benzer özellikleri taşıyan
Erzurum ili Kars ilinin Chrysomelidae familyası türleri açısından
neredeyse 4 katı ile temsil edilmektedir. Bu farkın temel sebebinin,
Kars faunasının az ve yetersiz çalışılmış olmasından kaynaklandığı
düşünülmektedir. Bugüne kadar doğrudan Kars ilini konu alan bir
çalışma bulunmamaktadır. Yurdumuz için bilinen ve henüz bilinmeyen
pek çok türü içeren bu grubun daha öncelikli olarak çalışılması ve Kars
ili ve çevresinde gruba ait bilgilerimizin artırılması gereği ortadadır.
Anahtar Kelimeler: Coleoptera, Chrysomelidae, Kars, Biyoçeşitlilik
Key Words: Coleoptera, Chrysomelidae, Kars, Biodiversity
Page/ Sayfa 119
P 20
Identification Of Anopheles Maculipennis (Diptera: Culicidae)
Group Species Collected From Aras Basin Using Polymerase
Chain Reaction
Aras Havzası'ndan Toplanmış Anopheles Maculipennis
(Diptera: Culicidae) Kompleksine Ait Türlerin Polimeraz Zincir
Reaksiyonu (Pzr) Yöntemi İle Ayrımı
Berna DEMİRCİ1, Hilal BEDİR2, Mustafa AKINER3, Murat ÖZTÜRK3,
Zati VATANSEVER4
Berna DEMİRCİ1, Hilal BEDİR2, Mustafa AKINER3, MURAT ÖZTÜRK3,
Zati VATANSEVER4
1
Kafkas University, Faculty of Science, Department of Moleculer Biology and
Genetics, KARS, TURKEY
2
Kafkas University, Faculty of Science, Department of Biology, KARS, TURKEY
3
Recep Tayyip Erdoğan University, Faculty of Science, Department of Biology,
RİZE, TURKEY
4
Department of Parasitology, Faculty of Veterinary Medicine, Kafkas
University, KARS, TURKEY
Corresponding author's email: [email protected]
Introduction: Anopheles maculipennis group is the first group
identified as sibling species in the world and it includes 12 species in
Palearctic region. Anopheles maculipennis group includes the most
important malaria vector species in Palearctic region and especially
three of them (Anopheles atroparvus, Anopheles labranchiae ve
Anopheles sacharovi) are accepted most important malaria vectors in
the past and today. Because they are very similar as morphologically,
it is very difficult to identify them only using morphological characters.
In this study, we aimed to identify the adult Anopheles maculipennis
group species collected from Aras Basin using polymerase chain
reaction (PCR) and to find out the potantial malaria vectors in the
group.
Materials and Methods: Adult mosquitoes were sampled from old
animal barns, houses, empty buildings, hencoops, vegetations and
half-open places that they prefer for breeding, resting and places that
they can reach the proper hosts for feeding by using New Jersey light
traps (NJLTs) containing 40-watt light bulbs and mouth aspirators.
230 mosquito specimens of Anopheles maculipennis group were used
in the study. ITS2 gene section was used to identify of Anopheles
maculipennis group species that spread in Palearctic region. For the
amplification 5.8S rDNA (5’-TGT GAA CTG CAG GAC ACA TG-3’) used as
forward primer and six species specific primers used as reverse
primers. These primers were An. maculipennis s.s (5’- TAT TTG AGG
CCC ATG GGC TA-3’), An. atroparvus (5’-CGT TTG GCT TGG GTT ATG A3’), An. messae (5’-GAC GCC TCA CGA TGA CCT T-3’), An. melanoon (5’TGC AAG TTG AAA CCT GGG GC-3’), An. labranchiae (5’-GTA TCT CTG
CTG CTA TGG TC-3’), An. sacharovi (5’-CAA GAG ATG GAT GTT TTA CG3’).
Results: According to the results of the PCR, 189 samples are identified
as Anopheles maculipennis maculipennis. And also in 32 samples,
multiple PCR products observed that belong to An. maculipennis
maculipennis, An. sacharovi, An. melanoon, An. artroparvus, An.
messae ve An. labranchia and there was no PCR product for 9 samples.
Thus the amplified PCR products of 41 samples were sent for
sequencing to obtain certain results.
Discussion: It was determined that Anopheles maculipennis
maculipennis is the most abundant Anopheles species in the region.
This species is known as a potantial malaria vector. And also the
multiple PCR products show the possibility of presence of the another
potantial vectors for malaria. The results show the necessity of more
detailed studies about the Anopheles maculipennis group in the area.
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik
Bölümü, KARS
2
3
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, RİZE
4
Parazitoloji ABD, KARS
Giriş: Anopheles maculipennis grubu, sivrisinekler içinde Dünya
üzerinde ikiz türler olarak tanımlanmış ilk gruptur ve Palearktik
Bölgede 12 türle temsil edilmektedir. Palearktik Bölgede en önemli
sıtma vektörlerinin bulunduğu grup olarak da kabul edilmekte olan
Anopheles maculipennis grubu türleriden özellikle üç tanesi
(Anopheles atroparvus, Anopheles labranchiae ve Anopheles
sacharovi) tarihsel süreçte ve günümüzde en önemli sıtma vektörü
olarak kabul edilmiştir. Bu sibling türler morfolojik olarak birbirlerine
oldukça benzediklerinden sadece morfolojik verilerle tür düzeyinde
ayırt edilmeleri oldukça zordur. Bu çalışmada Aras Havzası'ndan 20122014 yılları arasında sivrisinek üreme dönemlerinde toplanmış
Anopheles maculipennis kompleksine ait ergin sivrisineklerin
polimeraz zincir reaksiyonu yöntemi kullanılarak tür düzeyinde
ayrımları ve kompleks içindeki potansiyel sıtma vektörlerinin ortaya
çıkarılması amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Ergin sivrisinekler habitat tercihlerine göre
uygun dinlenme, üreme, barınma ve kan emebilecekleri konak
canlıların bulunabilecekleri eski tip ve toprak damlı alçak ahırlar, ev
içleri, boş binalar, kümesler, vejetasyon ve yarı açık alanlardan New
Jersey ışık tuzakları ve ağız aspiratörleri kullanılarak örneklenmiştir.
Çalışmada toplam 230 örnek kullanılmıştır. Palearktikte dağılım
gösteren An. maculipennis grup türlerinin ayrımında ITS2 bölgesi baz
çifti farklılıkları temeline dayanan yöntem kullanılarak teşhisler
gerçekleştirilmiştir. Amplifikasyonda ileri primer olarak 5.8S rDNA (5’TGT GAA CTG CAG GAC ACA TG-3’) ve geri primer olarak altı tane türe
özgü An. maculipennis s.s (5’- TAT TTG AGG CCC ATG GGC TA-3’), An.
atroparvus (5’-CGT TTG GCT TGG GTT ATG A-3’), An. messae (5’-GAC
GCC TCA CGA TGA CCT T-3’), An. melanoon (5’-TGC AAG TTG AAA CCT
GGG GC-3’), An. labranchiae (5’-GTA TCT CTG CTG CTA TGG TC-3’), An.
sacharovi (5’-CAA GAG ATG GAT GTT TTA CG-3’) primerleri
kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışma sonucunda polimeraz zincir reaksiyonu yapılan
toplam 230 örnekten 189 tanesinin Anopheles maculipennis
maculipennis olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 32 tane örnekte An.
maculipennis maculipennis, An. sacharovi, An. melanoon, An.
artroparvus, An. messae ve An. labranchiae türlerine ait çoklu bantlar
elde edilirken, 9 örnekte de primerleri kullanılan türlere ait bant
alınamadığından dolayı kesin ayrım için bu örnekler sekans analizine
gönderilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma bulgularına göre alanda en fazla yayılım
gösteren türün Anopheles maculipennis maculipennis olduğu
belirlenmiştir. Bu türün potansiyel sıtma vektörü olduğu bilinmektedir.
Ayrıca çoklu bantlar alanda diğer potansiyel vektör türlerinin olma
ihtimalini de göstermektedir. Bu durum alanda bu tür kompleksine ait
daha ayrıntılı çalışmalar yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Page/ Sayfa 120
P 21
1.
Bacteria Isolated From Rhizosphere of Halophytic Plants
Halofitik Bitkilerin Rizosferinden Bakteri İzolasyonu
Ihsan AYDIN1, Ökkeş ATICI2
İhsan AYDIN1 ve Ökkeş ATICI2
Gumushane University, Şiran Mustafa Beyaz Vocational Schools, Gumushane,
2.
Ataturk University, Department of Biology, Faculty of Science, Erzurum
[email protected]
Introduction: Salt Lake Basin is a quite important area both for
halophyte plant potential and endemic plant species. Bacteria species
isolated from plant species in the region are likely to be used in
improving plant stress tolerance, especially in plants exposed to
various abiotic stresses such as salinity. In literature, there are several
studies that bacteria, isolated from plants, provide morphological and
physiological benefits in plants under stress by showing stimulating
properties about plant growth (Plant Growth Promoting Bacteria=
PGPR). Future studies about whether the bacteria isolated in this study
are in the PGPR group will be beneficial in terms of their use in
agriculture.
Materials and Methods: 17 halophytic plant species belonging to
different families in the Salt Lake basin were collected during the field
studies done in appropriate vegetation period. Harvested plants were
pressed according to herbarium techniques used commonly in the
field and were brought to the laboratory for diagnostic purposes. Root
parts of plant samples were cut homogeneously in a way that they can
accommodate the rhizosphere soil and were brought to laboratory
within 24 hours the latest in the tubes including sterile physiological
water. Isolation of rhizosphere bacteria were carried out from the
sample plants brought in appropriate circumstances. Halophilic broth
was used for the cultivation of bacteria. Thus, the isolation of the 22
bacterial isolates was performed. Diagnosis of isolated bacteria was
carried out by the 16S rRNA sequence analysis.
1
Gümüşhane Üniversitesi, Şiran Mustafa Beyaz MYO, Gümüşhane,
2
Atatürk Üniversitesi, Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, Erzurum
[email protected]
Giriş: Tuz Gölü Havzası hem halofit bitki potansiyeli hem de endemik
bitki türleri açısından oldukça önemli bir alandır. Bölgede yaşayan bitki
türlerinden izole edilebilecek bakteri türlerinin, başta tuzluluk olmak
üzere çeşitli abiyotik streslere maruz kalmış özellikle kültür
bitkilerinde, bitkinin strese toleransının artırılmasında kullanılabileceği
muhtemeldir. Literatürde, bitkilerden izole edilebilen bakterilerin bitki
büyümesini teşvik edici (Plant Growth Promoting Bacteria= PGPR)
özellik göstererek, stres altındaki bitkilerde fizyolojik ve morfolojik
fayda sağladığına dair birçok çalışma mevcuttur. Araştırmada izole
edilen bakterilerin PGPR grubunda olup olmadığı yapılacak ileri
çalışmalarla gösterilmesi, potansiyel olarak tarımda kullanılabilmeleri
açısından yol gösterici olacaktır.
Gereçler ve Yöntemler: Tuz Gölü Havzasında doğal olarak yayılış
gösteren farklı familyalara ait 17 halofitik bitki türü, uygun vejetasyon
dönemlerinde yapılan arazi çalışmalarıyla toplanılmıştır. Toplanan
bitkiler arazide yaygın olarak kullanılan herbaryum tekniklerine göre
preslenip teşhis amaçlı laboratuara getirilmiştir. Bitki örneklerinin kök
bölgeleri rizosfer toprağı barındıracak şekilde homojen olarak kesilmiş
ve içerisinde steril fizyolojik su bulunan tüplere aktarılarak en geç 24
saat içerisinde laboratuara getirilmiştir. Uygun koşullarda getirilen
bitki örneklerinden rizosfer bakteri izolasyonu gerçekleştirilmiştir.
Bakteri ekimi için halofil besi yerinden yararlanılmıştır. Böylelikle 22
bakteri izolatının izolasyonu gerçekleştirilmiştir. İzole edilen
bakterilerin tanısı 16S rRNA dizi analizine göre gerçekleştirilmiştir.
Findings: In this study, the identification results of the collected plant
specimens from around Salt Lake were determined to be Petrosimonia
nigdeensis, Salicornia europaea, Lepidium perfoliatum L., Matricaria
chamomilla, Thesium compressum, Consolida hellespontica, Panderia
pilosa, Falcaria falcarioides, Brassica elongata, İnula aucheriana,
Hedysarum varium, Silene salsuginea, Halocnemum strobilaceum,
Peganum harmala, Achillea sieheana, Sphaerophysa kotschyana and
Puccinellia convoluta. The collected plant samples belong to
Asteraceae,
Chenopodiaceae,
Brassicaceae,
Fabaceae,
Caryophyllaceae, Poaceae, Apiaceae, Ranunculaceae, Zygophyllacea
Santalacea families. 22 isolates, Halomonas arcis (3 isolates),
Halobacillus dabanensis (8 isolates), Marinococcus tarijensis (3
isolates), Kushneria indalinina (4 isolates), Marinococcus luteus (1
isolate), Halomonas elongate (1 isolates), Staphylococcus succinus (2
isolate), belong to the species of bacteria were obtained from
halophytes plant root rhizosphere used in the study.
Bulgular: Çalışmada Tuz Gölü çevresinden toplanan bitki örneklerinin
yapılan teşhis sonucu; Petrosimonia nigdeensis, Salicornia europaea,
Lepidium perfoliatum L., Matricaria chamomilla, Thesium
compressum, Consolida hellespontica, Panderia pilosa, Falcaria
falcarioides, Brassica elongata, İnula aucheriana, Hedysarum varium,
Silene salsuginea, Halocnemum strobilaceum, Peganum harmala,
Achillea sieheana, Sphaerophysa kotschyana ve Puccinellia convoluta
olduğu belirlenmiştir. Toplanan bitki örnekleri Asteraceae,
Chenopodiaceae, Brassicaceae, Fabaceae, Caryophyllaceae, Poaceae,
Apiaceae, Ranunculaceae, Zygophyllaceae, Santalaceae familyalarına
aittir. Ayrıca çalışmada kullanılan halofit bitkilerin kök rizosferinden
Halomonas arcis (3 izolat), Halobacillus dabanensis (8 izolat),
Marinococcus tarijensis (3 izolat), Kushneria indalinina (4 izolat),
Marinococcus luteus (1 izolat), Halomonas elongata (1 izolat),
Staphylococcus succinus (2 izolat) bakteri türlerine ait 22 izolat elde
edilmiştir.
Results and Discussion: In the literature reviews, there are no similar
studies about plants used for isolation of rhizo-bacteria at Salt Lake
basin. The studies carried out are generally on systematics and
ecophysiology. Furthermore, the diversity of species from the
harvested plants increased the isolated isolate diversity. Because the
isolates were halotolerant, it is important for them to deliver positive
results in plants that will be inoculated for the PGPR. Thus, it would
allow the cultivation of crops to be performed in the soil that is
exposed to salt stress.
Sonuç ve Tartışma: Yapılan literatür incelemelerinde Tuz Gölü
havzasında rizobakteri izolasyonu için kullanılan bitkiler ile ilgili
yapılmış benzer bir çalışma mevcut değildir. Yapılan çalışmalar genel
olarak sistematik ve ekofizyoloji üzerine olmuştur. Ayrıca toplanan
bitkilerin tür çeşitliğinin farklı olması izole edilen izolat çeşitliliğini
artırmıştır. İzolatların halotolerant olması, PGPR amaçlı inoküle
edilecek bitkilerde olumlu sonuçlar verebilmeleri açısından önemlidir.
Bu sayede tuz stresine maruz kalmış topraklarda, özellikle kültür
bitkilerinin tarımının yapılabilmesine olanak sağlanabilecektir.
Key words: Halophytes, PGPB, Rhizosphere, Salt Lake
Anahtar Sözcükler: Halofit bitki, PGPR, Rizosfer, Tuz Gölü.
Page/ Sayfa 121
P 22
Taze ve Kurutulmuş Ramaria flava Örneklerinde Vitamin E
Seviyeleri
Mahfuz ELMASTAŞ1 İbrahim TÜRKEKUL2
1
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, Tokat
2
Giriş: Fitocoğrafik konumundan dolayı Türkiye zengin bir
makromantar çeşitliliğine sahip olmasına rağmen mantarlardan
yeterince yararlanılmamaktadır. Bunun nedenlerinden birisi de
bu alanda yeterince bilimsel çalışmaların yapılmamış olmasıdır.
Özellikle yenebilen mantarların biyolojik aktivite ve fonksiyonel
bileşik analizlerinin yapılması bu mantarların destekleyici tıp,
gıda, ilaç ve kozmetik sanayisinde kullanım potansiyelleri
açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle çalışmamızda,
ekonomik değere sahip olan Ramaria flava’nın taze ve
kurutulmuş numunelerinde vitamin E miktarları analiz
edilmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Tokat çevresinde toplanan Ramaria
flava numunesinin tür teşhisi yapılmış ve herbariyum numunesi
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Biyoloji Bölümü Mikoloji
Laboratuvarında saklanmaktadır. Numune toplandıktan sonra
bir kısmı taze olarak kullanılırken bir kısmı uygun şartlarda
kurutulmuştur. Hem taze hem de kurutulmuş numuneler
hekzan/diklorometan (3/1) çözücü karışımı ile oda sıcaklığında
ekstrakte edilmiştir. Vitamin E analizi yüksek basınçlı sıvı
kromatografisi (HPLC) cihazı ile yapılmıştır. Dedektör olarak
diod array detector (DAD) ve kolon olarak ters faz C18 kolon
kullanılmıştır. Analizler üç tekrarlı yapılmış ve ortalamalar
alınmıştır. Vitamin E miktarı kalibrasyon grafiği kullanarak
mg/kg doku olarak hesaplanmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Elde edilen sonuçlara göre vitamin E miktarı
taze numunede 20,86 mg/kg doku bulunurken, kurutulmuş
mantar numunesinde 20,43 mg/kg doku bulunmuştur. Taze
numunede vitamin E seviyesi yüksek olmasına rağmen bu fark
istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>0,05). Elde edilen
bulgulara göre; vitamin E bakımından Ramaria flava mantarının
hem taze, hem de kuru halde tüketilebileceği anlaşılmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Ramaria flava, vitamin E, HPLC.
Page/ Sayfa 122
P 23
Bozatalan (Tokat) Yöresi Makrofungusları
İbrahim TÜRKEKUL1, Hakan IŞIK2
1
2
Sosyal Bilimler Lisesi, Tokat
Giriş: Bu calışma, Bozatalan (Tokat) yoresinin makromantar
ceşitliliğini belirlemek amacı ile yapılmıştır. 2013-2014
yıllarında toplanan örneklerle ilgili yapılan makroskobik ve
mikroskobik incelemeler sonucunda, Ascomycetes ve
Basidiomycetes sınıfından 24 familyaya ait 82 takson
tanımlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Çalışma materyalini, Bozatalan (Tokat)
bölgesinden 20013–2014 yıllarında toplanan doğal
makromantar örnekleri oluşturmaktadır. Doğal habitatlarında
fotoğrafları çekilen makrofungus örneklerinin morfolojik ve
ekolojik bilgileri kaydedilmiştir. Laboratuar ortamına getirilen
makromantar örneklerinden spor baskıları alınmış ve
mikroskobik incelemeler yapılarak tür düzeyinde teşhisleri
yapılmıştır. Teşhisi yapılmış örnekler Gaziosmanpaşa
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Kişisel
fungaryumda saklanmaktadır.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma sonucunda tür düzeyinde teşhisleri
yapılan makromantarlar ilgili literatür yardımıyla sistematik
sıraya konmuştur. Arazi ve laboratuar çalışmaları sonucunda
Ascomycetes ve Basidiomycetes sınıfından 24 familyaya ait 82
takson teşhis edilmiştir. Agaricus campestris, Agaricus bisporus,
Lactarius deliciosus, Lactarius piperatus, Boletus edulis,
Marasmius oreades, yöre halkı tarafından doğal ortamlardan
toplanarak tüketilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Biyoçeşitlilik, makrofunguslar, Tokat,
Türkiye.
Page/ Sayfa 123
P 24
Effects of Some Pollutants on Ovaries of Teleosts
Bazı Kirleticilerin Teleostların Ovaryumları Üzerindeki Etkileri
Özlem ÖNEN
Özlem ÖNEN
Introduction: Many chemicals easily reach and disperse the
aquatic ecosystems can reduce reproductive success of fish
significantly, can effect population dynamics and reduces
biodiversity in the long term. It was aimed to evaluate the
reports can be accessed about the effects of some chemicals on
the ovarium structure of teleosts and summarize the
information may be source for future works in the presented
review.
Giriş: Sucul ekosistemlere kolaylıkla ulaşıp dağılan birçok
kimyasal madde balıkların üreme başarılarını ciddi ölçüde
düşürebilir, populasyon dinamiklerini etkileyebilir ve uzun
vadede biyolojik çeşitliliği azaltır. Sunulan derlemede bazı
kimyasalların teleost ovaryum yapıları üzerindeki etkilerine dair
ulaşılabilen raporların değerlendirilmesi ve sonraki çalışmalara
kaynak oluşturabilecek bilgilerin özetlenmesi amaçlanmıştır.
Materials and Methods: The available literatural information
arranged as compilation by revised in accordance with the
works in the Kafkas University, Faculty of Arts and Sciences,
Department of Biology, Zoology and Ecotoxicology
Laboratories.
Results: Gonadal histology may reveal some important insights
to demonstrate the effects of various chemicals. It was
summarized that the effects of some pollutants limited as
heavy metals, industrial chemicals and pesticides on the ovaries
of teleosts in this review. It was summarized as the main
histopathological effects of the aforementioned contaminants,
deteriorations in the follicles, adhesion and atrophy. In
accordance with the revised reports this study, it was revealed
that the histological structure of teleost ovary shows sensitivity
to the pollution, occurred alterations increased in parallel with
increasing concentrations but it cannot be mentioned a
sensitivity which is specific to a particular chemicals. The
information recorded in different studies are consistent with
each other in general.
Discussion: It is clear that one should be more conscious at
production, transport, usage and disposal process of chemicals
to protect the environmental health and biodiversity. It can be
concluded that more research is needed including both in vivo
and in vitro researches to reveal the importance of these
histopathological alterations in terms of reproductive process
in fish.
Gereçler ve Yöntemler: Mevcut literatür bilgileri, Kafkas
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Zooloji ve
Ekotoksikoloji Laboratuvarlarındaki çalışmalar ışığında gözden
geçirilerek derleme halinde düzenlenmiştir.
Bulgular: Çeşitli kimyasalların etkilerini ortaya koymak için
gonadal histoloji, önemli bazı anlayışlar ortaya koyabilir.
Burada, ağır metaller, endüstriyel kimyasallar ve pestisitler
olarak
sınırlandırılan
bazı
kirleticilerin
teleostların
ovaryumlarındaki histopatolojik etkileri özetlenmiştir. Bahsi
geçen kirleticilerin başlıca histopatolojik etkileri, foliküllerde
bozulmalar, yapışma ve atrofi olarak özetlenmiştir. Sonuç: Bu
çalışmada gözden geçirilen raporlar doğrultusunda,
teleostlarda ovaryum histolojik yapısının kirliliğe duyarlılık
gösterdiği, meydana gelen değişikliklerin konsantrasyon artşına
paralel olarak artış gösterdiği, fakat belli kimyasallara özgü bir
duyarlılıktan söz edilemeyeceği ortaya konmuştur. Farklı
çalışmalarda kaydedilen bulgular genel olarak birbiriyle
örtüşmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Çevre sağlığının ve biyolojik çeşitliliğin
korunabilmesi için; kimyasalların üretim, taşınma, kullanım ve
bertaraf edilme süreçlerinde çok daha bilinçli olunması
gerektiği açıktır. Balıklarda üreme başarısı açısından, bu
histopatolojik değişikliklerin önemini ortaya çıkarmak için hem
arazi hem de laboratuvar araştırmaları olmak üzere daha fazla
araştırmaya ihtiyaç duyulduğu sonucuna varılabilir.
Anahtar Sözcükler: Kirleticiler, teleost, ovaryum, histopatoloji,
üreme.
Keywords: Pollutants, teleost, ovarium, histopathology,
reproduction.
Page/ Sayfa 124
P 25
The Effects of Organophosphorus Pesticides on the Liver of
Advanced Vertebrates
Organofosforlu Pestisitlerin Yüksek Omurgalı Karaciğeri
Üzerindeki Etkileri
Özlem ÖNEN1, Yasemen ADALI2, Hatice BEŞEREN3
Özlem ÖNEN1, Yasemen ADALI2, Hatice BEŞEREN3
Kafkas Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı, Kars
3
Kafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, Kars
3
Introduction: Organophosphorus pesticides are the esters,
thiol ester or anhydride derivatives of acids containing
phosphor; and are used in agriculture, houses, gardens and
veterinary medicine. Primarily, it was aimed to able to shed
light on future studies, evaluating the current reports regarding
the effects of organophosphorus pesticides on the liver of
advanced vertebrates.
Giriş: Organofosforlu pestisitler, fosfor içeren asitlerin ester,
tiol ester veya anhidrit türevleri olup tarımda, evlerde,
bahçelerde ve veterinerlikte kullanılmaktadır. Bu derlemede,
öncelikle organofosforlu pestisitlerin yüksek omurgalıların
karaciğer histolojisi üzerindeki etkilerine ilişkin güncel
raporların değerlendirilerek ileride yapılacak çalışmalara ışık
tutabilmesi amaçlanmıştır.
Department of Biology, Zoology and Ecotoxicology Laboratories
and Faculty of Medicine, Department of Medical Pathology
Laboratories.
Ekotoksikoloji Laboratuvarları ve Tıp Fakültesi, Tıbbi Patoloji
Anabilim Dalı Laboratuvarlarındaki çalışmalar ışığında gözden
1
2
Results: Liver histology is one of the markers that should be
examined as a priority to reveal the effects of various chemicals
in the context of detoxification center in vertebrates. Here,
histopathological effects of organophosphorus pesticides in the
lungs of advanced vertebrates were compiled. The major
histopathological effects in the liver caused by
organophosphorus pesticides were summarized as sinusoidal
dilation, congestion, steatosis, alcoholic hepatitis and
centrolobular necrosis.
Discussion: It was demonstrated that organophosphorus
pesticides is highly toxic and their acute toxicities are high
although they break down more quickly in nature than many
other pesticides in accordance with the researches described in
this review. It was concluded that histological alterations which
were monitored at the end of the implementation of
organophosphorus pesticides in the liver of advanced
vertebrates is not specific in the context of these data, but
there is definitely benefit in monitoring these changes in all
works that will lead to the preservation of biodiversity in the
extension of the ever-increasing use of pesticides. All advanced
researches that uses developed techniques may be carried out
basing on the fundamental data on the histological level and
histopathology is the golden key of the researches in
specialized fields.
Keywords:
Organophosphorus
vertebrates, liver, histopathology.
pesticides,
1
2
Bulgular: Çeşitli kimyasalların etkilerini ortaya koymak için
karaciğer histolojisi, omurgalılarda detoksifikasyon merkezi
olması bağlamında öncelikli olarak incelenmesi gereken
belirteçlerdendir. Burada, organofosforlu pestisitlerin yüksek
omurgalıların karaciğerlerindeki histopatolojik etkileri
özetlenmiştir. Organofosforlu pestisitlerin karaciğerde
meydana getirdiği başlıca histopatolojik etkileri, sinüzoidal
dilatasyon, konjesyon, steatoz, alkolik hepatit ve sentrolobüler
nekroz olarak özetlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu derlemede anlatılan çalışmalar
doğrultusunda, organofosforlu pestisitler son derece zehirli
oldukları ve diğer birçok pestisitlere nazaran doğada daha hızlı
parçalansalar da akut toksisitelerinin yüksek olduğu ortaya
konmuştur. Bu veriler bağlamında yüksek omurgalıların
karaciğerlerinde organofosforlu pestisitlerin uygulanması
sonucunda izlenen histolojik değişimlerin özgül nitelik
taşımadığı, ancak sürekli artan pestisit kullanımı uzantısında,
biyoçeşitliliğin korunmasına yönelecek tüm çalışmalarda bu
değişimlerin izlenmesinde kesinlikle yarar vardır. Gelişmiş
tekniklerin kullanıldığı ileri düzeydeki bütün araştırmalar,
histolojik düzeyde temel verilere dayanarak gerçekleştirilebilir
ve histopatoloji; özel alanlardaki araştırmaların altın
anahtarıdır.
Anahtar Sözcükler: Organofosforlu
omurgalılar, karaciğer, histopatoloji.
pestisitler,
advanced
Page/ Sayfa 125
yüksek
P 26
The Effects of Organochlorine Pesticides on Kidney Histology
of Advanced Vertebrates
Özlem ÖNEN1, Gülname Fındık GÜVENDİ2, Hatice BEŞEREN3
1
3
2
Introduction: The use of pesticides in agricultural production,
industrial wastes and other toxic substances threaten the
public health in an increasing order in the line with the rapid
growth of world population in order to overcome the hunger
problem. It was aimed that summarizing the literatures which
can be a source for the future studies by evaluating the reports
obtained about the effects of organochlorine pesticides on
mammalian renal histology of advanced vertebrates in this
review.
that its probable cause was the activation of oxidative stress in
the development of histopathological alterations which were
observed in renal tissue depending on organochlorine
pesticides. It can be concluded that more researches were
required including both land and laboratory researches to
reveal the importance of histopathological changes caused by
organochlorine pesticides in the kidneys of the excretory
system elements in the context of biological systems in
Keywords: Organochlorine pesticides, advanced vertebrates,
kidney, histopathology
Organoklorlu Pestisitlerin Yüksek Omurgalıların
Böbrek Histolojisi Üzerindeki Etkileri
Özlem ÖNEN1, Gülname Fındık GÜVENDİ2, Hatice BEŞEREN3
Department of Biology, Zoology and Ecotoxicology Laboratories
and Faculty of Medicine, Department of Medical Pathology
Laboratories.
Results: The chemicals are used against pests which adversely
affect agricultural production are pesticides in general. The
most lethal effective group is insecticides in pesticides. It is a
known fact that the insecticides accumulated in tissues by
passing to advanced structured-organisms and people by
disrupting the ecological balance, by leaving unbreakable
residues in soil and water on food materials via the food chain.
Insecticides sometimes even doesn’t show a direct effect, may
be a precursor of one or several metabolites forming a
biochemical or histochemical lesion. Most of insecticides
currently used are neurotoxic and they show their effects by
affect the nervous systems of target organisms. There are some
studies showing that insecticides affect reproduction system,
blood production, liver, endocrine system, urinary system and
also other systems except the nervous system in vertebrates.
Due to the organochlorine pesticides, it was reported the
structural irregularities in glomeruli and tubules, undulations in
glomerular basement membrane, deterioration in general
appearance depending on the vacuolar degeneration in the
tubules and the presence of hydropic degeneration as well as
the findings of mononuclear cell infiltration in kidney tissue of
Discussion: It is clear that the need to be conscious to maintain
the biodiversity and environmental health in the process of
production, transport, usage and disposal process of pesticides.
The results concerning tissue damages caused by
organochlorine pesticides in kidney tissue were combined in
this study. It was determined that kidney tissue was affected
dramatically from organochlorine pesticides. It was reported
1 Kafkas
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars
Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı, Kars
3 Kafkas Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, Kars
2 Kafkas
Giriş: Dünya nüfusunun hızlı artışı doğrultusunda açlık
sorununun giderilmesi amacıyla tarımsal üretimde pestisitlerin
kullanılması, çevreye atılan endüstriyel atıklar ve diğer
zehirleyici maddeler toplum sağlığını giderek artan boyutlarda
tehdit etmektedir. Sunulan derlemede organoklorlu
pestisitlerin yüksek omurgalılardan memelilerin böbrek
histolojisi üzerindeki etkilerine dair elde edilen raporların
değerlendirilerek ileride yapılacak çalışmalar için kaynak
oluşturabilecek literatürlerin özetlenmesi amaçlanmıştır.
Ekotoksikoloji Laboratuvarları ve Tıp Fakültesi, Tıbbi Patoloji
Anabilim Dalı Laboratuvarlarındaki çalışmalar ışığında gözden
Bulgular: Tarımsal üretimi olumsuz etkileyen zararlılara karşı
kullanılan kimyasal maddeler genel olarak pestisitlerdir.
Pestisitler içinde öldürücü etkisi en fazla olan grup,
insektisitlerdir. İnsektisitlerin ekolojik dengeyi bozarak besin
maddeleri üzerinde, toprakta ve suda uzun süre parçalanmayan
kalıntılar bırakarak, besin zinciri yoluyla yüksek yapılı
organizmalara ve insanlara geçerek dokularda biriktiği bilinen
bir gerçektir. İnsektisitler bazen doğrudan zehirli etki
göstermeseler de biyokimyasal veya histokimyasal bir lezyon
oluşturan, bir ya da birkaç metabolitin öncüsü olabilirler.
Günümüzde kullanılan insektisitlerin çoğu nörotoksiktir ve
etkilerini hedef organizmaların sinir sistemlerini etkileyerek
gösterirler. İnsektisitlerin canlılarda sinir sistemi dışında üreme
sistemini, kan yapımını, karaciğer, endokrin sistem, boşaltım
sistemi ve diğer sistemleri de etkilediğini gösteren bazı
çalışmalar vardır. Organoklorlu pestisitler etkisiyle yüksek
Page/ Sayfa 126
omurgalıların böbrek dokusunda, glomerüller ve tübüllerde
yapısal düzensizlikler, glomerüler bazal membranda
ondulasyonlar, tübüllerde vakuoler dejenerasyona bağlı genel
görünümde bozulmalar ve hidropik dejenerasyon varlığının
yanısıra mononükleer hücre infiltrasyonu bulguları rapor
edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Biyoçeşitliliğin ve çevre sağlığının
sürdürülebilmesi için; pestisitlerin üretim, taşınma, kullanım ve
bertaraf edilme süreçlerinde çok daha bilinçli olunması
gerektiği ortadadır. Bu çalışmada, organoklorlu pestisitlerin
yüksek omurgalıların böbrek dokusunda neden olduğu doku
hasarlarına dair sonuçlar biraraya getirilmiştir. Histolojik
yönden incelendiğinde böbrek dokusunun organoklorlu
pestisitlerden çarpıcı boyutta etkilendiği saptanmıştır. Bunun
olası nedeninin, organoklorlu pestisitlere bağlı böbrek
dokusunda gözlenen histopatolojik değişikliklerin gelişiminde
oksidatif stresin devreye girmesi olabileceği bildirilmiştir.
Yüksek omurgalılarda biyolojik sistemlerin önemi bağlamında
boşaltım sistem elemanlarından böbreklerde, organoklorlu
pestisitler etkisiyle meydana gelen histopatolojik değişikliklerin
önemini ortaya çıkarmak için hem arazi hem de laboratuvar
araştırmaları olmak üzere daha fazla araştırmaya ihtiyaç
duyulduğu sonucuna varılabilir.
Anahtar Sözcükler: Organoklorlu
omurgalılar, böbrek, histopatoloji.
pestisitler,
yüksek
Page/ Sayfa 127
P 27
The Effects of Herbal Based Biopesticides on Fish
Cennet ÖZAY1, Özlem ÖNEN2
1
Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Denizli
2
Introduction: “The term of biopesticides” composed by the
combination of the concept of biological pesticides includes
pest management in connection with predator, parasite or
chemical relationships. Biopesticides which is an environmentfriendly alternative to chemical pesticides, are the pesticides
derived from the natural materials summarized as animals,
plants, bacteria and some minerals. It was aimed to evaluate
the reports relating to the effects on fish of biopesticides which
was gathered under the three main group as, i) biochemical or
herbal pesticides, ii) microbial pesticides (bacteria, fungi,
viruses, protozoa or algae, etc.), and iii) pesticides obtained by
gene transfer to plants, and summarize the data which could
create source to later studies in the presented review.
works in the Kafkas and Pamukkale Universities, Faculties of
Arts and Sciences, Departments of Biology, Molecular Biology
and Ecotoxicology Laboratories.
Results: Especially the usage of the herbal originated
substances has a 2000 years-history. Nutritional requirements
have also began to increase, parallel to world population has
increase. Ecosystems on land were changed to a great extent
by human hands with the discovery of new techniques such as
irrigation, fertilization and using high-quality varieties to obtain
high quality and efficient products, and many pests which are
effective in cultivated plants, disease agents and weeds have
increased. The struggle methods have been developed against
to them in order to satisfy the needs of the production. The
usage of pesticides has survived to the present by an increasing
momentum by providing of chemicals rapid and positive results
against to the factors which were negative effective for
producers in terms of economy. Also, the resistance that was
gained by pests and disease factors against to chemicals is
encouraging the use of more and different drugs. It has known
that the pesticides which were used in agricultural activities
mixed into irrigation and rain waters, after that they returned
again to the lave and rivers; and pesticide pollution in water
leads to accumulation at each level from the smallest organism
to fish and water birds at the highest level and after that leads
to deaths in the food chain. Due to these adverse effects, it has
been entered into a new searches in order to ensure the
sustainability and healthier of production and agriculture. The
options that can be used instead of chemical compounds have
been sought in nature itself, and it is thought that herbal
extracts could provide it optimally.
Discussion: Herbal pesticides which are more easily degradable
instead of harmful synthetic pesticides are also used in order to
ensure the control of marauders fish populations which are
unwanted in culture pool. It can be seen adverse side effects
along with the dose increase, while it can be seen the positive
effects of plant extracts at low doses. It was determined that
some extracts showed toxic effects on aquatic organisms even
at low doses. The researches which have done about what kinds
of effects of them on aquatic organisms and fish that have
positive or negative are inadequate, while the researches about
effects of herbal pesticides on the non-target organisms at
agricultural areas carried out. The effects of herbal
biopesticides on fish were discussed in accordance with reports
reviewed in order to compile.
Keywords: Herbal pesticide, extract, fish toxicity.
Bitkisel Kökenli Biyopestisitlerin Balıklar Üzerindeki Etkileri
Cennet ÖZAY1, Özlem ÖNEN2
1
Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Denizli
2
Giriş: ‘Biyolojik pestisitler’ kavramının birleşmesiyle oluşan
‘biyopestisitler’ terimi, predatör, parazit ya da kimyasal
ilişkilerle bağıntılı olarak zararlı yönetimini kapsamaktadır.
Kimyasal pestisitlere çevre dostu bir alternatif olan
biyopestisitler; hayvanlar, bitkiler, bakteriler ve bazı mineral
maddeler şeklinde özetlenebilen doğal materyallerden elde
edilen pestisitlerdir. Sunulan derlemede i) biyokimyasal ya da
bitkisel pestisitler, ii) mikrobiyal pestisitler (bakteri, mantar,
virüs, protozoa ya da alg vb.) ve iii) bitkilere gen aktarımıyla elde
edilen pestisitler olmak üzere 3 ana grup altında toplanabilen
biyopestisitlerin balıklar üzerindeki etkilerine dair raporların
değerlendirilmesi ve sonraki çalışmalara kaynak oluşturabilecek
bilgilerin özetlenmesi amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Mevcut literatür bilgileri, Kafkas ve
Pamukkale Üniversiteleri, Fen-Edebiyat Fakülteleri, Biyoloji
Bölümlerindeki Moleküler Biyoloji ve Ekotoksikoloji
Laboratuvarlarındaki çalışmalar ışığında gözden geçirilerek
derleme halinde düzenlenmiştir.
Bulgular: Bitkisel kökenli maddelerin özellikle zararlı
mücadelesinde kullanımı 2000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Dünya
nüfusu attıkça buna paralel olarak besin gereksinimleri de
artmaya başlamıştır. Kaliteli ve verimli ürün elde etmek için
sulama, gübreleme, kaliteli çeşit kullanma gibi yeni teknikler
bulunmasıyla araziler üzerindeki ekosistemler insan eliyle
büyük ölçüde değiştirilmiştir ve kültür bitkilerinde etkili birçok
Page/ Sayfa 128
zararlı, hastalık etmenleri ve yabancı otlar artmıştır. Üretimin,
ihtiyaçları karşılayacak kalitede olması amacıyla bunlara karşı
mücadele yöntemleri geliştirilmiştir. Kimyasalların, üreticiye
ekonomik düzeyde olumsuz etkideki etmenlere karşı hızlı ve
olumlu sonuçlar sağlamasıyla pestisit kullanımı artan ivmeyle
günümüze kadar gelmiştir. Ayrıca zararlıların veya hastalık
etmenlerinin kimyasal maddelere karşı kazandığı direnç daha
fazla ve farklı ilaç kullanımını teşvik etmektedir. Tarımsal
faaliyetlerde kullanılan pestisitlerin sulama ve yağmur sularına
karışıp tekrar göl veya akarsulara döndükleri, sulardaki pestisit
kirliliğinin besin zinciri içerisindeki en küçük canlıdan en üst
seviyedeki balık ve su kuşlarına kadar her basamakta birikime
ve sonrasında ölümlere neden olduğu bilinmektedir. Bu gibi
olumsuz etkilerden dolayı üretimin ve tarımın sürekliliğini daha
sağlıklı olmasını sağlamak amacıyla yeni arayışlar içine
girilmiştir. Kimyasal bileşiklerin yerine kullanılabilecek
seçenekler doğanın kendisinde aranmakta ve bunu en iyi
şekilde bitkisel ekstraktların karşılayabileceği düşünülmektedir.
Sonuç ve Tartışma: Kültür havuzlarında istenmeyen, yağmacı
balık populasyonlarının kontrolünü sağlamak amacıyla zararlı
sentetik pestisitler yerine daha kolay parçalanabilen bitkisel
pestisitler de kullanılmaktadır. Bitki ekstraktlarının düşük
dozlarda olumlu etkileri görülürken, doz artışıyla beraber
olumsuz yan etkiler görülebilmektedir. Bazı ekstraktların düşük
dozlarda dahi sucul organizmalar üzerinde toksik etkiler
gösterdiği belirlenmiştir. Bitkisel pestisitlerin tarımsal alanda
hedef-dışı organizmalar üzerindeki etkileri ile ilgili çalışmalar
yapılmaktayken bunların sucul organizmalar ve balıklar
üzerinde olumlu veya olumsuz ne tür etkilere sahip olduğu
konusunda yapılan çalışmalar yetersiz kalmaktadır. Derleme
amacıyla gözden geçirilen raporlar doğrultusunda bitkisel
biyopestisitlerin balıklar üzerindeki etkileri yapılan çalışmalar
ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Bitkisel pestisit, ekstrakt, balık, toksisite
Page/ Sayfa 129
P 28
A Comparison of the Effects of Crude Oil on Head
Kidney of two Teleosts (Xiphophorus helleri and
Pelvicachromis pulcher)
Özlem ÖNEN1, Sema İŞİSAĞ ÜÇÜNCÜ2
1
2
Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, İzmir
Introduction: The obtaining, refining process and transport to
different areas in various ways of crude oil, which has a wide
field of usage, creates a large risk for environment. All
ecosystem can be affected and all metabolic process of teleosts
may change by spillage of crude oil into aquatic environment.
Although the gills and skin which were the first effect surfaces
and also the liver which was the metabolic center were taken
into account, there is no more information about the negativity
on other organs. It was aimed to reveal the effects of crude oil
on head kidney of two teleost samples (Xiphophorus helleri ve
Pelvicachromis pulcher) which were selected, which is the
important hematopoietic and immune organ in this research
comparatively.
Materials and Methods: The samples of X.helleri ve P.pulcher
obtained from aquarium store, each of groups were taken into
ten-liter glass-aquarium dividing into ten animals groups. The
water temperature was set to 25 degrees in the two-week
adaptation and the 96 hour exposure period. Fish were fed
once a day with commercial food suitable for fish species. The
samples' head parts of control group and exposure groups
(which were exposed to water soluble fractions of 40 %
concentration-crude oil), were fixed after anesthetized with
MS222 for each species. The sections (4-6μm-thickness) were
taken from the paraffin blocks were stained with hematoxylineosin method, after that they were examined under the light
microscope and findings photographed.
Discussion: It is evident that crude oil affected the head kidney
of the immune and hemopoietic system components in
P.pulcher and X.helleri. The showing regionalization of the
degeneration observed in renal tubules of exposure group
(X.helleri), was suggested that the response process resulting
from crude in our working material (X.helleri) was also probably
different from P.pulcher'. Inability monitoring of any difference
in melanomacrophage centers of X.helleri at the end of
exposure indicates that it also should be studied by
immunohistochemical methods. The relationship with the
immune system of the toxicokinetic and toxicokinetic process
may be better understood in primitive vertebrate groups by
different and more advanced techniques.
Keywords: Crude oil, Xiphophorus helleri, Pelvicachromis
pulcher, head kidney, histopathology.
Ham Petrolün iki Teleostun (Xiphophorus helleri ve
Pelvicachromis pulcher) Baş Böbreği Üzerine Etkilerinin
Karşılaştırılması
Özlem ÖNEN1, Sema İŞİSAĞ ÜÇÜNCÜ2
1
2
Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, İzmir
Results: It was observed that the head kidney of control groups
(both P.pulcher and X.helleri) are consisted of renal tubuls
embedded in the hepatopoietic tissue, lymphoid elements in of
clumps in interrenal area and also a small numbers of
melanomcrophage centers in the form of aggregates.
Giriş: Geniş kullanım alanına sahip ham petrolün, çıkarılması ve
rafinaj işlemleri, çeşitli yollarla farklı bölgelere taşınması çevre
için büyük risk oluşturur. Suya karışmasıyla sucul ekosistem
etkilenebilir ve balıkların tüm metabolik süreçleri değişebilir. İlk
etki yüzeyleri olarak solungaç ve deri, metabolik merkez olarak
da karaciğer dokularındaki etkiler ağırlıklı olarak dikkate alınsa
da, diğer organlar üzerindeki olumsuzluklara dair fazla bilgi
bulunmamaktadır. Bu araştırmada ham petrolün, uygun
boyutları, dayanıklılığı ve ucuzluğu, barışçıl bir tür olması ve aynı
akvaryumda çok sayıda beslenebilmeleri dikkate alınarak
seçilen Xiphophorus helleri ve Pelvicachromis pulcher
örneklerinde önemli bir hematopoetik ve immun organ olan
baş böbreği üzerine etkilerinin karşılaştırmalı olarak ortaya
konabilmesi amaçlandı.
It was observed that vacuolisation and hyperchromasia,
necrosis and hamorrhage in interrenal cells, disorganization in
tubular epithelial cells, karyolytic and karyorrhectic nuclei in
necrotic epithelial cells in the exposure groups of P.pulcher and
X.helleri. It was observed that regional tubular degeneration in
X.helleri unlike P.pulcher. Although the significant increase was
observed in the number of melanomacrophage centers in the
exposure group of P.pulcher, it could not observed any change
in X.helleri.
Gereçler ve Yöntemler: Ticari akvaryumculardan sağlanan
X.helleri ve P.pulcher örnekleri, onar adet hayvandan oluşan
gruplarda ve onar litrelik cam akvaryumlara alındı, iki haftalık
adaptasyon ve 96 saatlik deneme sürelerinde su sıcaklığı
25±2oC olarak ayarlandı ve balıklar günde bir kez türe uygun
ticari yemle beslendi. Her bir tür için, kontrol grubu ile %40
konsantrasyondaki ham petrolün suda çözünebilen kısımlarına
maruz bırakılan deneme grubu örnekleri, MS222 ile
uyuşturularak total baş bölgeleri tesbit edildi. Parafin
Page/ Sayfa 130
bloklardan alınan 4-6µm kalınlığındaki kesitler HematoksilenEozin yöntemiyle boyanarak, ışık mikroskobunda incelendi ve
bulgular fotoğraflandı.
Bulgular: P.pulcher ve X.helleri kontrol grubu baş böbreğinin,
hematopoetik doku içerisine gömülü renal tübüllerden ve
interrenal alanda yığınlar halinde lenfoid elemanlar ile az sayıda
kümeler halindeki melanomakrofaj merkezlerinden oluştuğu
görüldü.
P.pulcher ve X.helleri deneme grubu örneklerinde, interrenal
hücrelerde vakuolizasyon ve hiperkromazi, nekroz ve hemoraji,
tübül epitel hücrelerinde düzensizleşme, nekrotik epitel
hücrelerinde karyolitik ve karyoretik nukleuslar gözlendi.
P.pulcher’den farklı olarak X.helleri’de bölgesel renal tübül
dejenerasyonu görüldü. P.pulcher’de deneme grubunda
melanomakrofaj merkezlerinin sayısında belirgin artış
gözlenmesine karşın, X.helleri’de herhangibir değişim
izlenemedi.
Sonuç ve Tartışma: Ham petrolün, P.pulcher ve X.helleri’de
immun ve hemopoietik sistem elemanlarından baş böbreğini
olumsuz etkilediği ortadadır. X.helleri deneme grubunda renal
tübüllerde izlenen dejenerasyonun bölgeleşme göstermesi
çalışma materyalimizde ham petrolden etkilenme sürecinin de,
P.pulcher’den
büyük
olasılıkla
farklı
olduğunu
düşümdürmüştür.
Deneme
sonucunda
X.helleri’nin
melanomakrofaj merkezlerinde herhangi bir fark izlenememesi,
ayrıca ve immünohistokimyasal yöntemlerle çalışılması
gerektiğini işaret etmektedir. Farklı ve daha ileri tekniklerin
uygulanmasıyla alt omurgalı gruplarında toksikokinetik ve
toksikodinamik süreçlerin bağışıklık sistemiyle olan ilişkileri
daha iyi anlaşılabilecektir.
Anahtar Sözcükler: Ham petrol, Xiphophorus
Pelvicachromis pulcher, baş böbreği, histopatoloji.
helleri,
Page/ Sayfa 131
P 29
The Genotoxic Effects of Some Pollutants on Teleosts
Bazı Kirleticilerin Teleostlardaki Genotoksik Etkileri
Yağmur YILDIZ1, Özlem ÖNEN1
Yağmur YILDIZ1, Özlem ÖNEN1
1.
Introduction: Many chemicals, easily reach and disperse to
aquatic ecosystems, especially may effect genetic structure and
population dynamics of teleosts by long term and exposure and
decrease biological diversity in the long term. It was aimed that
the evaluation of the reports that could be reached about the
genotoxic effects of some chemicals on teleosts and the
summarizing of information that may form source data to
further researches in this review.
Materials and Methods: The available literature data were
arranged as review by revising in accoordance with the
researches in Kafkas University, Faculty of Arts and Sciences,
Department of Biology Laboratory.
Results: The determination of morphological abnormalities in
the nucleus in erythrocytes may reveal some important insights
in order to reveal the genotoxic effects of various chemicals.
The effects of some pollutants on erytrocyte nucleus structure
in blood tissue of teleosts, are limited as heavy metals,
industrial chemicals and pesticides are summarized in this
review. According to data of micronucleus tests which was
carried out after exposure to referred pollutants, it was
reported that the nucleus abnormalities were encountered as
lobed nucleus, binukleus, blebbed nucleus, micronuclei and
notched nucleus.
Discussion: In accordance with revised report in this research,
it was displayed that erytrocyte nucleus of teleosts show
sensitivity to pollution and that the consisting alterations have
been increased in parallel with concentration but that
sensitivity about specific to certain chemicals could not be
mentioned. The data were recorded in different researches are
consistent with each other in general. The data revealed that
the erytrocytes with abnormal nucleus increase in the numbers
in teleosts exposed to the mentioned pollutants. This results
which were obtained from literatural evaluations,
demonstrated that the exposure to the mentioned pollutants
was affected genotoxically on erytrocytes of teleosts and that
due to the complementary aspect of the micronucleus test, it
was both convenient and useful in evaluating the genotoxic
effect of pollutants.
Keywords: Pollutants, teleost, genotoxicity, nucleus
abnormalities, micronucleus test.
1.
Giriş: Sucul ekosistemlere kolaylıkla ulaşıp dağılan birçok
kimyasal madde özellikle uzun süreli maruziyetle teleostların
genetik yapılarını ve populasyon dinamiklerini etkileyebilir ve
uzun vadede biyolojik çeşitliliği azaltır. Sunulan derlemede bazı
kimyasalların teleostlardaki genotoksik etkilerine dair
ulaşılabilen raporların değerlendirilmesi ve sonraki çalışmalara
kaynak oluşturabilecek bilgilerin özetlenmesi amaçlanmıştır.
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Bulgular: Çeşitli kimyasalların genotoksik etkilerini ortaya
koymak için eritrositlerdeki nukleus morfolojisindeki
anomalilerinin belirlenmesi önemli bazı anlayışlar ortaya
koyabilir. Burada, ağır metaller, endüstriyel kimyasallar ve
pestisitler olarak sınırlandırılan bazı kirleticilerin teleostların
kan dokusundaki eritrositlerindeki nukleus yapıları üzerindeki
etkileri özetlenmiştir. Bahsi geçen kirleticilere maruziyet
sonrasında yapılan mikronukleus testi verilerine göre; loblu
nukleus, binukleus, tomurcuklu nukleus, mikronukleus, çentikli
nukleus şeklinde nukleus anomalileriyle karşılaşıldığı rapor
edilmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada gözden geçirilen raporlar
doğrultusunda, teleostlarıın eritrosit nukeuslerının kirliliğe
duyarlılık
gösterdiği,
meydana gelen
değişikliklerin
konsantrasyon artışına paralel olarak artış gösterdiği, fakat belli
kimyasallara özgü bir duyarlılıktan söz edilemeyeceği ortaya
konmuştur. Farklı çalışmalarda kaydedilen bulgular genel olarak
birbiriyle örtüşmektedir. Veriler, bahsi geçen kirleticilere maruz
bırakılan balıkların, anormal nukleuslu eritrositlerin sayıca artış
gösterdiğini ortaya koymuştur. Literatürel değerlendirmeler
sonucunda elde edilen bu sonuçlar, bahsi geçen kirleticilere
maruziyetin teleostların eritrositleri üzerinde genotoksik etkisi
olduğunu, mikronükleus testinin tamamlayıcı yönü sebebiyle
de hem kullanışlı hem de kirleticilerin genotoksik etkisinin
değerlendirilmesinde faydalı olduğunu göstermiştir.
Anahtar Sözcükler: Kirleticiler, teleost, genotoksisite, nukleus
anomalileri, mikronukleus test.
Page/ Sayfa 132
P 30
Investigation of Effects of Essential Oils of Cumin (Cuminum
Cyminum) and Wild Thyme (Thymbra Spicata) on Human
Lymphocyte Chromosomes
Kimyon (Cuminum cyminum) ve Karabaş Kekiği (Thymbra
spicata) Bitki Uçucu Yağlarının İnsan Lenfosit Kromozomları
Üzerine Etkilerinin İncelenmesi
Yağmur YILDIZ1, Süleyman GÜL2, Selvinaz YAKAN3
Yağmur YILDIZ1, Süleyman GÜL2, Selvinaz YAKAN3
1 Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Bölümü, Kars
2 Kafkas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik
Bölümü, Kars
3 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Eleşkirt Celal Oruç Hayvansal Üretim
Yüksekokulu, Hayvan Sağlığı Bölümü, Ağrı
1 Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Bölümü, Kars
2 Kafkas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik
Bölümü, Kars
3 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Eleşkirt Celal Oruç Hayvansal Üretim
Yüksekokulu, Hayvan Sağlığı Bölümü, Ağrı
Abstract
Özet
The aim of this study was to investigate the genotoxic and cytotoxic
effects of essential oils of T. spicata and C. cyminum on human
peripheral blood lymphocytes. Human peripheral blood lymphocyte
cells were treated with 0.05μl/ml, 0.10μl/ml, 0.15μl/ml, 0.20μl/ml
concentrations of essential oils of T. spicata and C. cyminum for 24 h.
A significant increase was observed for induction of chromosomal
aberration frequency in all treatments of essential oils of T. spicata and
C. cyminum concentrations for 24 h comparing with the negative
control and mitomycin C (MMC, 0.3µg/ml) which was used as positive
control. Chromatid and chromosome breaks, sister chromatid union,
fragment and chromatid exchange were observed in all treatment
concentrations. Essential oils of T. spicata and C. cyminum decreased
the mitotic index (MI) in all the concentrations and treatment times
when compared with control and solvent control. Our results suggest
that essential oils of T. spicata and C. cyminum has clastogenic
potential for human lymphocytes chromosomes in-vitro.
Giriş: Bu çalışma ile halk arasında yaygın olarak kullanılan karabaş
kekiği ve kimyon bitkilerinin uçucu yağlarının in-vitro insan periferal
lenfositlerinde kromozomal aberasyon oluşumuna (KA) etkisinin
saptanması amaçlanmıştır.
Keywords: T. spicata, C. cyminum, mitomycin C (MMC), lymphocyte
cultures, human chromosomes, chromosome aberrations, mitotic
index.
Gereçler ve Yöntemler: Sigara ve düzenli olarak ilaç kullanmayan,
sağlıklı 10 erkek ve 10 bayandan alınan periferik kan kullanılmıştır.
1/10 oranında alınan heparinize edilmiş kan örnekleri kromozom
medyumlarına steril olarak ekilmiştir. Hücre kültürü etüvde 37 °C de
72 saat inkübe edildi. Hazırlanan deney tüplerine kekik ve kimyon
uçucu yağı için ayrı ayrı oluşturulan stoklardan 0.05 µl/ml besi yeri
olacak şekilde ilave edilmiştir. Kültürün inkübasyon süresinin
dolmasına 24 saat kala karabaş kekiği ve kimyon uçucu yağları
belirlenen dozlarda eklenmiştir.
Bulgular: Karabaş kekiği uçucu yağı uygulanmış tüm deneme grupları
negatif kontrol ve pozitif kontrol mitomisin-C ile kıyaslandığında,
uygulanan karabaş kekiği dozları (0,05 µl/ml, 0,10 µl/ml, 0,15 µl/ml,
0,20 µl/ml) kromozom aberasyon sıklığında istatiksel olarak artışa yol
açmıştır. Aynı şekilde kimyon uçucu yağı uygulanmış tüm deneme
grupları negatif kontrol ve pozitif kontrol mitomisin-C ile
kıyaslandığında, uygulanan kimyon uçucu yağı (0,05 µl/ml, 0,10 µl/ml,
0,15 µl/ml, 0,20 µl/ml) kromozom aberasyon sıklığında istatiksel olarak
artışa yol açtığı görülmektedir. Kromozom ve kromatid kırıkları, kardeş
kromatid birleşmeleri, fragment ve disentrik kromozomlar tüm doz
uygulamalarında gözlenmiştir. Negatif ve çözücü kontrol ile
kıyaslandığında karabaş kekiği ve kimyon tüm konsantrasyonlarda
hücre bölünme indeksini düşürmüştür.
Sonuç ve Tartışma: Ülkemizde geleneksel halk tıbbında ve baharat
olarak kullanılan T. spicata ve C. cyminum uçucu yağlarının insan
lenfosit kültüründe in-vitro olarak 4 farklı dozda 24 saat muamele
edilmesi ile; T. spicata ve C. cyminum uçucu yağlarının MI düşürdüğü
ve karabaş kekiğinin farklı konsantrasyonları ile MI arasında negatif
korelasyon olduğu aynı şekilde kimyonun farklı konsantrasyonları ile
MI arasında da negatif korelasyon olduğu saptanmıştır. Ayrıca bu iki
bitkinin uygulanan dozlarda hücre bölünmesini baskıladığı ve negatif
kontrolle karşılaştırıldığında doza bağlı olarak kromozom
aberasyonlarını arttırdığı saptanmıştır.
Teşekkür: Bu çalışma 2013-FEF-90 numaralı proje ile KAÜ Bilimsel
Araştırmalar Projeleri Başkanlığı tarafından desteklenmiştir. Kafkas
Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulu tarafından 29.06.2011/ 06 sayılı
izni ile çalışma onayı alınmıştır.
Anahtar Sözcükler: T. spicata, C. cyminum, mitomisin-C, kromozomal
aberasyonlar, mitotik indeks.
Page/ Sayfa 133
P 31
Evaluation of Some Insect Species ın Terms of Molecular
Systematics
Yağmur YILDIZ*, Mehmet Ali KIRPIK*
*
Introduction: Although being millions of insect species on
Earth, it is still unknown the exact number of species. Insects is
essential for balancing the ecosystem to function, such as
nutrient cycling, pollination creating food for a variety of
vertebrates’ insectivore. Insects are used for not only ecological
footprint characteristics, but for also some species as biological
models for understanding the overall process. Many theoretical
bases have been found from the studies on the ecology of
insects. Evaluating the some insect species on the basis of the
molecular systematic method, it was aimed to present the
relationship among them, to reveal the phylogenetic
relationships and to be used as a source for future studies of
these data.
Materials and Methods: Based upon the current literature, it
was formed upon the studies carried out at Kafkas University,
Faculty of Arts and Sciences, Department of Biology Laboratory.
Results: It is needed to fully express the similarities between
taxa during the taxonomic studies. On one hand, molecular
biology and regarding the techniques in this field quickly
progress; on the other hand, it has been began to be expressed
more clearly the species and genetic techniques to determine
the diversity between populations used intensively and
differences between organisms at the molecular level.
Protection of species and natural populations can only be
achieved with the protection of genetic diversity. It is
performed based on a number of genetic markers which is
extremely important in the systematic study of molecular data.
Genetic markers in the diagnosis of the type of work that
contributes to the separation of power using a variety of
morphological characters. Another important advantage of the
genetic markers of the type using a molecular clock to estimate
the time are separated from each other. If a certain species or
taxa of the genome or genome mutation rates have
information on some areas, comparison to the nucleotide
differences between taxa (divergence) can be generated by
calculating phylogenetic trees. This evolutionary relationships
between species and how long ago they are differentiation
pathways created by phylogenetic branch lengths of the tree
could be estimated by calculating the temporal. At the same
time evolutionary processes that lead to speciation and
speciation using molecular techniques and important data on
the operation of this process are obtained. In this review, taking
into consideration the situation, that is difficult to diagnose in
determining types of insects, and the data obtained from
studies of molecular systematic methods are summarized.
Discussion: In this study, in frame work for the revised report,
morphological studies done on the degree of kinship with the
addition of molecular data in a systematic new comments could
be made. Literature evaluation of these results obtained as a
result in the context of the estimates on the biodiversity of our
world along with the newly added species shows new
perspectives can be achieved.
Keywords:
phylogeny.
Insects,
molecular
systematics,
taxonomy,
Bazı Böcek Türlerinin Moleküler Sistematik Açıdan
Değerlendirilmesi
Yağmur YILDIZ*, Mehmet Ali KIRPIK*
*
Giriş: Dünya üzerinde milyonlarca böcek türü olmasına rağmen
halen kesin tür sayısı bilinmemektedir. Böcekler besin döngüsü,
tozlaşma, çeşitli insektivor omurgalılar için besin oluşturma gibi
işlevlerle ekosistemin dengesi için gereklidir. Böcekler sadece
ekolojik dengenin korunmasında değil aynı zamanda bazı
karakteristik türler genel biyolojik süreçlerin anlaşılmasında
model olarak kullanılırlar. Böcekler üzerinde yapılan çalışmalar
sayesinde ekolojide birçok teorik fikir ortaya çıkmıştır. Sunulan
derlemede bazı böcek türlerinin moleküler sistematik
yöntemlerle değerlendirilerek, aralarındaki filogenetik
ilişkilerin ortaya konması ve bu verilerin gelecekteki çalışmalara
kaynak oluşturması amaçlanmıştır.
Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Bulgular: Sistematik çalışmalarda taksonlar arasındaki benzerlik
ve farklılıkların tam olarak ifade edilebilmesi gerekmektedir.
Moleküler biyoloji ve bu alanda kullanılan bir çok tekniğin hızlı
bir şekilde ilerlemesi ile birlikte, türler ve populasyonlar
arasındaki çeşitliliğin belirlenmesinde yeni veriler elde
edilmiştir. Moleküler teknikler kullanılarak elde edilen bu
veriler sayesinde canlılar arasındaki moleküler düzeydeki
farklılıklar daha net olarak ifade edilmeye başlanmıştır. Türlerin
ve populasyonların doğal olarak korunması ancak genetik
çeşitliliğin korunmasıyla sağlanabilmektedir. Sistematik
çalışmalarda son derece önemli olan moleküler veriler, çeşitli
genetik markerlere dayanılarak gerçekleştirilmektedir. Bu
genetik markerler çeşitli morfolojik karakterler kullanılarak
birbirinden ayrılması güç olan türlerin teşhisindeki çalışmalara
katkı sağlamaktadır. Genetik markerlerin sağladığı diğer önemli
avantaj ise moleküler saat kullanarak türlerin evrimleşerek
birbirlerinden ayrılma zamanlarına dair fikir elde
edilebilmesidir. Türlerin veya taksonların genomlarındaki belirli
bölgelerin nükleotid farklılıkların hesaplanmasıyla filogenetik
olarak karşılaştırma yapılabilir ve bu sayede filogenetik ağaçlar
Page/ Sayfa 134
oluşturulabilir. Bu yolla oluşturulan filogenetik ağaçların dal
uzunlukları hesaplanarak türlerin ne kadar zaman önce
farklılaştıkları tahmin edilebildiği gibi türler arasındaki evrimsel
ilişkileri zamansal olarak tahmin etmekde mümkündür. Aynı
zamanda moleküler teknikler kullanarak türleşme ve
türleşmeye neden olan evrimsel süreçler ve bu süreçlerin
işleyişi hakkında önemli veriler elde edilmektedir. Burada
böceklerde tür tespitinde teşhisin güç olduğu durumlar da
gözönünde bulundurularak, moleküler sistematik yöntemlerle
yapılmış çalışmalardan elde edilen veriler özetlenmiştir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada gözden geçirilen raporlar
doğrultusunda, yapılan morfolojik çalışmalara moleküler
verilerin de eklenmesiyle sistematikteki akrabalık derecelerine
yeni yorumlar getirilebilir. Literatürel değerlendirmeler
sonucunda elde edilen bu sonuçlar, aynı zamanda yeni eklenen
türlerle beraber dünyamızın biyoçeşitliliğine dair tahminler
bağlamında yeni bakış açıları sağlanabileceğini göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: Böcekler, moleküler sistematik, taksonomi,
filogeni.
Page/ Sayfa 135
P 32
Sister Chromatid Exchange and Related Hereditary Diseases
Kardeş Kromatid Değişimi ve Buna Bağlı Kalıtsal Hastalıklar
Emin Serhat ÇAKMAKÇI1, Pınar AKSU KILIÇLE 2
Emin Serhat ÇAKMAKÇI1, Pınar AKSU KILIÇLE 2
1
Kafkas University, Institute of Natural and Applied Sciences, Department of
Biology, Kars-Turkey
2
Kafkas University, Faculty of Science and Letters, Department of Biology,
Kars-Turkey
Corresponding Author’s E-Mail: [email protected]
Introduction: Sister Chromatid Exchange (SCE) is the exchange
of DNA replication products mutually between the homologous
locus of sister chromatids. As known, the genetic materials
influencing the human character are conveyed between the
generations. Since the changes occur in these gene structures
depending on the habitat or diet of the organisms, they cause
hereditary diseases among humans. These important diseases
are Bloom Syndrome, Fancomi Anemia, and Ataxia
Telangiectasia. Many genotoxicity tests have been developed
for diagnosing these diseases and the environmental agents’
effects on genetic material. Sister Chromatid Exchange is one of
those tests. In this study, it was aimed to review the current
literature and to shed light to further studies.
Material and Methods: The current literature was reviewed
under the light of studies carried out in Molecular Biology
Laboratory of Kafkas University’s Faculty of Science and Letters.
Results: In determining the sister chromatid exchange and
related hereditary diseases, at least 100 metaphases are
investigated microscopically under 100x magnification. Every
region, where the dark-colored SCE region of a chromosome
passes from a chromatid to another chromatid, is considered as
one exchange. The SCE frequency of each of the cases is
determined.
Conclusion: In this study, as a result of reviewing the existing
literature data, it was concluded that various disorders may
occur in human genetic materials, hereditary diseases may
emerge, and these disorders can be diagnosed using SCE test.
Keywords: Sister Chromatic Exchange, Bloom Syndrome,
Fancomi Anemia, Ataxia Telangiectasia
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji A.B.D-Kars
Sorumlu yazar eposta: [email protected]
2
Giriş: Kardeş kromatid değişimi (KKD), kardeş kromatitlerin
homolog lokusları arasında DNA replikasyon ürünlerinin
karşılıklı olarak yer değiştirmesi olayıdır. Bilindiği üzere insan
karekterlerini belirleyen genetik materyaller nesilden nesile
aktarılmaktadır. Canlıların yaşadığı çevreye göre veya
tükettikleri besinlere göre bu gen yapılarında çeşitli değişiklikler
oluşması sebebiyle, insanlarda kalıtsal hastalıklara sebep
olmaktadır. Bu önemli hastalıklar; Bloom Sendromu, Fancomi
Anemisi, Ataxia Telangiectasia. Bu hastalıkların tespiti ve
genetik materyale çevresel ajanların tespit edilmesi için birçok
genotoksisite testi geliştirilmiştir. Bunların arasında Kardeş
Kromatid Değişimi kullanılan testlerden biridir. Bu araştırmada
konuyla ilgili güncel literatürlerin derlenerek özetlenip gelecek
çalışmalara ışık tutması amaçlanmıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Mevcut literatür bilgileri, üniversitemiz
Kafka Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Moleküler Biyoloji
laboratuvarında yürütülen çalışmalar ışığında gözden
geçirilerek düzenlenmiştir.
Bulgular: Kardeş kromatid değişimi ve buna bağlı kalıtsal
hastalıkların belirlenmesinde en az 100 metafaz mikroskopta
100x büyütmede değerlendirilir. Her kromozomda koyu boyalı
KKD bölgelerinin bir kromatitten diğerine atladığı bölgeler bir
adet değişim olarak değerlendirmeye alınır. Her olgunun
ortalama KKD sıklığı belirlenir.
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada mevcut literatürlerin
değerlendirilmesi neticesinde, insan genetik materyallerinde
çeşitli bozuklukların meydana gelebileceği, canlılar üzerinde
kalıtsal hastalıklar oluşabileceği ve bu bozuklukların KKD testi ile
tespit edilebileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Kardeş Kromatid Değişimi,
Sendromu, Fancomi Anemisi, Ataxia Telangiectasia.
Page/ Sayfa 136
Bloom
P 33
1
In Vivo and In Vitro Micronucleus Test Methods
İn Vivo ve İn Vitro Mikronükleus Test Yöntemleri
Erhan Mustafa AKARSU1, Pınar AKSU KILIÇLE2
Erhan Mustafa AKARSU1, Pınar AKSU KILIÇLE 2
2
Kars-Turkey
Corresponding author’s e-mail:[email protected]
Introduction: Human beings have made numerous attempts to
dominate the nature by using all the tools of technology and
science, deteriorated the balance of our ecosystem, and caused
significant increase in environmental pollution. The agricultural
pesticide that are used in order to increase the agricultural yield
and to grow high-quality crops, nutrient additives that are used
in order to provide the packaged foods with longer shelf life and
to make them seem more delicious, detergents, medications
and other stuff used in medical industry, and industrial wastes
have significantly contributed to the pollution in our
environment. As a result of these, many of the organisms living
in our environment have been affected from these factors at
various levels and in various ways. In performed scientific
studies, it has been proved that water, soil, air and nutrients are
continuously contaminated by carcinogens and mutagens, and
that these contaminations negatively affect our environment
and us.
Materials and Methods: In order to observe the effects of
toxicological agents on DNA molecule, the in vivo and in vitro
test methods are used. Micronucleus (MN) test among the
genotoxicity tests indicating the effects of genotoxic agents and
the biomonitoring tests used for this purpose have gained
significant importance, since they are used for determining the
cause-and-effect relations of carcinogens and mutagens with
cancer, aging, delivery defects, infertility, and some
multifactorial and genetic diseases. This study was designed as
the review of actual literature.
Results: MN test can be utilized in all the cells reproducing via
mitosis. Its usability in both in vitro and in vivo provides very
large area of study. Since it is short-run and easy-to-implement,
it has wide and reliable usage in genotoxic studies. MN consists
of complete chromosome or the elements of chromosome
remaining outside the nucleus after anaphase during the
mitosis division of cell.
Conclusion: As a result of literature and reports reviewed, it can
be stated that MN test is used for determining the DNA
damages in somatic cells caused by many of genotoxic agents.
Moreover, it is also used as the mechanism for controlling many
genotoxic tests besides the cancerization and genomic
irregularities.
Keywords: In vivo, In Vitro, Genotoxicity, Micronucleus.
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji ABD-Kars
Sorumlu yazar e-posta:[email protected]
2
Giriş: İnsanlar, teknoloji ve bilimin tüm imkânlarını kullanarak
doğada egemen olmak için birçok girişimde bulunmuş,
ekosistemimizin dengesini bozmuş ve çevresel kirliliğin büyük
ölçüde artmasına neden olmuştur. Tarımsal ürün miktarını
artırmak ve kaliteli ürün yetiştirmek üzere kullanılan tarımsal
ilaçlar, paketlenmiş gıdaları uzun süre muhafaza etmek ve
tat/albenili göstermek üzere eklenen gıda katkı maddesi,
deterjanlar, sağlık sektöründe kullanılan ilaçlar ile diğer
maddeler, endüstriyel sanayi atıkları çevremizi ve doğayı
kirletmeye çok büyük ölçüde sebep olmuştur. Bunların
sonucunda, biz insanlarında yaşamlarını sürdürdüğü
çevremizde pek çok canlı bu etkenlerden farklı şekillerde ve
miktarlarda zarar görmüştür. Yapılan bilimsel çalışmalarda su,
toprak, hava ve gıdaların karsinojen ve mutajenlerle devamlı
kontamine olduğu ve bu kontaminasyonların çevremiz ile biz
canlıları olumsuz bir şekilde etkilediğini kanıtlamıştır.
Gereçler ve Yöntemler: Toksikolojik ajanların DNA molekülü
üzerindeki etkilerini görmek için büyük öneme sahip olan in vivo
ve in vitro test yöntemleri kullanılır. Genotoksik ajanların
etkilerini gösteren genotoksisite testlerinden Mikronükleus
(MN) testi ve bu amaçla kullanılan biyoizlem testler; karsinojen
ve mutajenlerle kanser, yaşlanma, doğum defektleri, infertilite
ve bazı multifaktöryel ve genetik hastalıkların sebep-sonuç
ilişkilerini belirlemede kullanıldığından büyük önem
kazanmıştır. Bu araştırma varolan literatür bilgileri araştırılarak
Bulgular: MN testi mitoz bölünme ile çoğalabilen tüm hücrede
uygulanabilmektedir. Hem in vitro hem de in vivo olarak
uygulanması geniş bir çalışma alanı sağlamaktadır. Kısa süreli ve
kolay uygulanabilir olmasından dolayı genotoksik çalışmalarda
yaygın ve geçerli kullanıma sahiptir. MN hücrenin mitoz
bölünmesi nde, anafazdan sonra çekirdek dışı kalan tam
kromozom veya kromozom parçalarından oluşur.
Sonuç ve Tartışma: Derleme amacıyla gözden geçirilen literatür
ve raporlar sonucunda, MN testi ile birçok genotoksik ajanın
somatik hücrelerdeki DNA hasarlarına neden olma
potansiyelleri belirlenir. Ayrıca hücrede kanserleşme ve
genomik düzensizlikler yanında birçok genotoksik testin kontrol
mekanizması olarakta kullanılmaktadır.
Anahtar Sözcükler:
Mikronükleus.
In
vivo,
In
Vitro,
Genotoksisite,
Page/ Sayfa 137
P 34
MOLECULAR TOXICOLOGY
Moleküler Toksikoloji
Davut KİŞİOĞLU1, Pınar AKSU KILIÇLE2
Davut KİŞİOĞLU1, Pınar AKSU KILIÇLE2
1
2
Kars-Turkey
Corresponding Author’s E-Mail: [email protected]
1
Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Ana Bilim Dalı,
Kars
2
Kafkas Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars
Sorumlu yazar: e-posta: [email protected]
Introduction: The branch of biology and chemistry investigating
the techniques and principles such as physiology, genetics,
biology, chemistry, and pharmacology is named toxicology.
Toxicology is the science of toxins, which has developed
throughout the history. The amount of toxic matters released
into the nature increases in parallel with the advances in
technology. Advances and development in toxicology science,
and defining the diseases caused from toxic matters constitute
the fast and accurate treatment methods. Nowadays, the
advances in molecular biology and DNA technology bring many
benefits. Beside the industrial wastes, also the herbicides and
insecticides used in agriculture and the cleaning agents used in
houses also release toxic matters into the environment. For
these reasons, toxicology science is necessary. Depending on
the technological advances, toxicology science is needed for
fast, efficient, and accurate treatment of damages occurring in
organisms due to the toxic matters released into the
environment.
Giriş: Biyoloji ve kimyasal bilimlerden; fizyoloji, genetik,
biyoloji, kimya ve farmakoloji gibi teknikleri ve prensipleri
inceleyen bilim dalına toksikoloji denir. Toksikoloji insanlık
tarihinden başlayarak günümüze kadar gelişerek gelmiş zehir
bilimidir. Doğaya salınan birçok toksik madde teknolojinin
gelişmesiyle doğru orantılı olarak artmaktadır. Toksikoloji
biliminin ilerlemesi ve gelişmesi toksik maddelerden oluşan
hastalıkların tanımlanması, hızlı ve doğru tedavi yöntemlerini
oluşturur. Günümüzde ise moleküler biyoloji ve DNA
teknolojilerinin gelişiminden de yarar sağlanmaktadır. Toksik
maddeler sanayi atıklarının yanı sıra, tarımda kullanılan,
herbisitler-intektisitler ve evlerde kullanılan temizlik
maddeleride çevrede toksik madde oluşturmaktadır. Bu
sebeplerden dolayı toksikoloji bilimine ihtiyaç duyulmaktadır.
Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak çevreye salınan toksik
maddelerden dolayı canlı organizmada oluşan hasarların hızlı,
etkili ve doğru tedavisi için toksikoloji bilimine ihtiyaç
duyulmaktadır.
Material and Methods: This study was designed based on the
analysis of studies and findings in literature.
Gereçler ve Yöntemler: Yapılan çalışmalar ve bulgular dikkate
alınarak, bu çalışma derlenmiştir.
Results: Toxic matters consist of the composition of chemical
matters. For this reason, the chemical classification applied in
chemistry is also used in toxicology. It is related with the
structure of chemical compounds and their activity within the
living organisms. Science of toxicology investigates the fast and
accurate treatment of diseases by examining the “structureactivity” system.
Bulgular: Toksik maddeler, kimyasal maddelerin birleşmesiyle
oluşmuştur. Bu nedenle kimya da yapılan kimyasal
sınıflandırma toksikolojide de yapılmaktadır. Kimyasal
birleşiklerin strüktür yapısı ile canlı organizmadaki aktivitesiyle
ilişkilidir. Toksikoloji bilimi “yapı-aktivite” sistemini inceleyerek
canlı organizmada oluşan hastalığın doğru ve hızlı tedavi
olmasını sağlamaktadır. Toksikoloji biliminde kimyasal
sınıflandırma şu şekildedir; zehirli anorganik, metalorganik ve
organik bileşiklerdir.
Conclusion: The data obtained under in vitro and in vivo
conditions via latest toxicological methods from animal models
are used in determining the damage and risk of toxic matters.
It allows fast scanning of active oncogenes and point mutations
in living organisms. Through the methods developed, many
biochemical methods are profited in transfection systems.
Keywords: Toxicology, molecular biology.
Sonuç ve Tartışma: Hayvan modellerinde son toksikolojik
teknikler in vitro-in vivo şartlarda elde edilen veriler, toksik
maddelerin zararını ve oluşturduğu riski belirlemede kullanılır.
Canlı organizmada aktif olan onkogenlerin ve nokta
mutasyonların hız bir şekilde taramasını sağlar. Geliştirilen
teknikler transfeksiyon sistemlerinde birden fazla biyokimyasal
metotlardan yarar sağlanmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Toksikoloji, moleküler biyoloji, toksik
madde.
Page/ Sayfa 138
P 35
Determination of The Poaceae Pollens 2015 Monthly
Changes in Kars Atmosphere
Kars İli Atmosferinde Poaceae Polenlerinin 2015 Yılı Aylık
Değişimlerinin Belirlenmesi
Gül Esma AKDOĞAN1, Salih AKPINAR1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1,
Barış AŞCI2, Adem BIÇAKÇI3
2.
1.
Kafkas University, Faculty of Science, Department of Biology, Kars.
Ardahan University Vocational School of Technical Sciences, Department of
Beekeeping, Ardahan.
3.
Uludag University, Faculty of Science, Department of Biology, Görükle Bursa.
Introduction: Wind-pollinated (Anemogam) plants produce
lots of pollen to ensure pollination. Pollens from various plants
reaches a certain intensity cause various allergic symptoms in
humans and animals. Herbaceous plants that belong to
Poaceae produce important aeroallergens among the pollens.
Economically important plants belong to this family is
represented by 10,000 species on Earth, but it is represented
with 602 taxa and 140 genus in our country. Thanks to its wide
spread of Poaceae family members, Poaceae pollens can be
seen more or less in the atmosphere throughout the year.
Materials and Methods: During 2015 weekly pollen samples
were obtained by volumetric pollen trap (Lanzoni VPPS 2000).
Weekly samples were converted to daily preprations and these
preparations were analyzed in Olympus CX21 light microscope.
The obtained pollen data were converted to monthly tables.
Results: As a result of pollen sampling carried out in Kars
atmosphere, a total number of 19163 (pollen/m3) pollen grains
were detected from a year period. A total number of 49 taxa
were identified. 25 of these were woody (3379 pollen/m3 17.63 %), 24 of these were herbaceous (15731 pollen/m382.09%). The 0.28% of the total pollen (53 pollen/m3) can not
be diagnosed. The pollens of Poaceae taxa were determined as
the most numerous taxa (%46.21) for one-year period and the
highest level (%31.77) was in June.
Discussion: During the study conducted in 2015 it is determined
that pollen concentrations reached its highest level in June and
Poaceace pollen intesity was effective for this density level.
Keywords: Kars, Poaceae, Pollen.
Gül Esma AKDOĞAN1, Salih AKPINAR1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1,
1.
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, 36100 Kars.
Ardahan Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Arıcılık Bölümü,
Ardahan.
3.
Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, 16059 Görükle Bursa.
2.
Giriş: Rüzgarla tozlaşma (Anemogam) mekanizmasına sahip
bitkiler tozlaşmayı garanti altına almak amacı ile çok sayıda
polen üretmektedir. Atmosferde belirli bir yoğunluğa ulaşan
çeşitli bitkilere ait polenler insanlarda ve hayvanlarda çeşitli
allerjik semptomlara neden olmaktadır. Poaceae familyasına ait
otsu bitkiler çok fazla sayıda önemli aeroallerjenler arsında yer
alan polenleri üretmektedir. Ekomik açıdan öneli olan bu
familyaya ait bitkiler yeryüzünde 10.000 kadar tür ile temsil
edilmekte, ülkemizde ise 140 cinse ait 602 taksonla temsil
edilmektedir (Davis, 1985; Tutin, 1991). Geniş yayılış alanına
sahip olması nedeni ile Poaceae familyasına ait bitki polenlerine
yıl boyunca az ya da çok atmosferde rastlanılmaktadır.
Gereçler ve Yöntemler: Kars ili atmosferinde 2015 yılı süresince
volumetrik polen tuzağı (Lanzoni VPPS 2000) kullanılarak
haftalık polen örnekleri elde edildi. Haftalık örnekler günlük
preparatlara dönüştürülerek Olympus CX21 ışık mikroskobunda
analizleri yapıldı. Elde edilen Polen verileri aylık tablora
dönüştürüldü.
Bulgular: Kars ili atmosferinde yapılan polen örneklemeleri
sonucunda bir yıllık sürede toplam 19163 adet (polen/m3)
polen tespit edildi. Toplam polenlerin 25 tanesi odunsu (3379
polen/m3 - %17.63) ve 24 otsu olan (15731 polen/m3- %82.09)
toplam 49 takson tespit edildi. Teşhis edilemeyen polenler ise
toplam polenlerin %0.28’ini (53 polen/m3) oluşturduğu
belirlendi. Bir yıllık çalışma süresince elde Poaceae familyası
polenlerin en yoğun polen üreten takson olduğu (%46.21), yıl
içerisinde en yüksek seviyelerine ise Haziran (%31.77) ayında
ulaştığı gözlendi.
Sonuç ve Tartışma: Çalışmanın yapıldığı 2015 yılı süresince
polen yoğunluğunun Haziran ayında en yüksek seviyeye
ulaşmasında Poaceae familyasına ait bitkilerin polen sayılarında
önemli kaynaklandığı belirlendi.
Anahtar Sözcükler: Kars, Poaceae, Polen.
113Z649).
Page/ Sayfa 139
P 36
Determination of Intradiurnal Variation of Artemisia sp.
Pollens in Ardahan Atmosphere 2015
Ardahan İli Atmosferinde Artemisia sp. Polenlerinin 2015 Yılı
Gün İçi Saatlik Değişimlerinin Belirlenmesi
Salih AKPINAR1, Gül Esma AKDOĞAN1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1, Barış
AŞCI2, Adem BIÇAKÇI3
1.
2.
3.
Uludag University Faculty of Science Department of Biology, Görükle - Bursa.
Salih AKPINAR1, Gül Esma AKDOĞAN1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1,
Introduciton: Pollens of herbaceous plants that belongs to the
Compositae family are aeroallergens those that cause allergic
reactions in humans and animals. Artemisia sp. popularly
known as mugwort. Sensitivity to mugwort pollen is between
10-14% for people with pollen allergy. There are nearly 400
species of Artemisia genus in the World, 57 species exist in
Europe, 22 species exist in our country. In our country, the
widespread species of Artemisia genus are these followings:
Artemisia vulgaris, Artemisia annua, Artemisia absinthium,
Artemisia campestris, Artemisia marchalliana, Artemisias
coparia, Artemisia santonicum, Artemisia spicigera.
Materials and Methods: This study was performed using
Lanzoni VPPS 2000 device which is a volumetric method in
Ardahan province during the year of 2015. Weekly pollen
samples were obtained and they were converted to the daily
pollen preparations in labrotary. These preparations were
analyzed in ligh tmicroscope. The obtained datas were
converted to hourly, daily, weekly and mothly tables.
Results: As a result of this study which was carried out in
Ardahan Province atmophere, 23149 pollen/m3 is detected
during the year of 2015. Artemisia sp. pollens are 6.22% of total
pollen and the fourth most intense amount of pollens.
Artemisia sp. pollens are observed in May, June, July, August,
September, October, November, and December during the
study period. The highest pollen distribution was identified in
July (4.33%).
Discussion: When Artemisia sp. pollen intradiurnal changes are
examined, the highest concentration of Artemisia sp. pollen is
found that in June (1.10%) in midday, in July (4.33%) in morning
time, in August (1.43%) in midday, in September (0.19%) in
morning time.
Keywords: Ardahan, Artemisia, Pollen
1.
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Kars.
Ardahan.
3.
Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Görükle - Bursa.
2.
Giriş: Compositae familyasına ait otsu bitkilerin polenleri
insanlarda ve hayvanlarda alerjik reaksiyonlara neden olan
aeroallerjenlerdir. Artemisia sp. halk arasında pelin otu olarak
bilinmektedir. Polen allerjisi olanlarda pelin otu polenlerine
karşı duyarlılık %10-14 arasındadır (Spieksma ve ark., 1980).
Yeryüzünde 400 kadar türü barındıran Artemisia cinsininin 57
türü Avrupa’da, 22 türü ise ülkemizde yer almaktadır (Hickey ve
King, 1981; Davis, 1975). Ülkemizde en yaygın olarak görülen
türler Artemisia vulgaris, Artemisia annua, Artemisia
absinthium, Artemisia campestris, Artemisia marchalliana,
Artemisia scoparia, Artemisia santonicum, Artemisia
spicigera’dır (Davis, 1975).
Gereçler ve Yöntemler: Ardahan ili atmosferinde 2015 yılı
süresince volumetrik yöntem kullanılarak gerçekleştirilen bu
çalışmada Lanzoni VPPS 2000 cihazı ile haftalık polen örnekleri
elde edildi ve laboratuvarda günlük preparatlara dönüştürüldü.
Işık mikroskobunda teşhis ve sayımları sonucunda elde edilen
veriler saatlik, günlük, haftalık ve aylık tablora dönüştürüldü.
Bulgular: Ardahan ili atmosferinde yapılan polen örneklemeleri
sonucunda 2015 yılı süresince toplam 23149 polen/m3 tespit
edildi. Artemisia sp. polenleri toplam polenler içerisinde %6.22
oranında dördüncü en yoğun takson olduğu tespit edildi.
Çalışma süresince Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül,
Ekim, Kasım, Aralık aylarında gözlendi. En yüksek polen
dağılımının Temmuz ayı içerisinde (%4.33) olduğu belirlendi.
Sonuç ve Tartışma: Artemisia sp. polenlerinin gün içi saatlik
değişimleri incelendiğinde, Haziran (%1.10) ayında öğle
saatlerinde, Temmuz ayında (%4.33) sabah saatlerine, Ağustos
(%1.43) ayında öğle saatlerinde Eylül (%0.19) ayında ise sabah
saatlerinde en yüksek yoğunluklarına ulaştıkları tespit edildi.
Anahtar Sözcükler: Ardahan, Artemisia, Polen
113Z649).
Page/ Sayfa 140
P 37
Monthly Changes of Chenopodiaceae/Amaranthaceae
Pollens in in Iğdır Province 2015
Iğdır İli Atmosferinde Chenopodiaceae/Amaranthaceae
Polenlerinin 2015 Yılı Aylık Değişimleri
Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1, Salih AKPINAR1, Gül Esma AKDOĞAN1,
1.
3.
2.
Introduction: Wind-pollinated species of Chenopodiaceae/
Amaranthaceae family causes of allergic rhinitis and allergic
asthma. Pollens of this family which is among the most
important aeroallergens are seen in summer and autumn.
Chenopodiaceae family is represented by 103 genera and 1400
species on earth. In our country, 33 genera and 129 species
belong to these families.
Materials and Methods: During an annual survey of Igdir
atmosphere, analyzed samples were obtained by Lanzoni VPPS
2000 pollen trap. Weekly pollen samples were converted to
daily preparation in the laboratory. Preparations were analyzed
and counted in Olympus CX21 light microscope. The obtained
pollen data were converted to monthly tables.
Results: 25614 units (pollen/m3) pollens were found in Iğdır
atmosphere between January 1st. to December 31th. in 2015.
A total number of 48 taxa were identified. 25 of these taxa are
woody (9200 polen/m3 - %35.92), 23 of these taxa are
herbaceous (16375 pollen/m3 - %63.93). The 0.15% of the total
pollen (39 pollen / m3) can not be diagnosed. It is found out
that Pollens of Chenopodiaceae/Amaranthaceaefamily was
17.46% (4472 pollen/m3) of the total pollen population
Discussion: Pollens of Chenopodiaceae/Amaranthaceae family
were observed in the all months during the study period. The
highest concentration of that pollens were found that in August
(9.54%).
1.
Ardahan.
3.
2.
Giriş: Chenopodiaceae/Amaranthaceae familyası bitkilerin
rüzgarla tozlaşan türleri alerjik rinit ve allerjik astıma neden
olmaktadır (Galan ve ark., 1989; Colas ve ark., 2005). En önemli
aeroallerjenler arasında yer alan bu familyalara ait bitkilerin
polenlerine
yaz
ve
sonbaharda
rastlanılmaktadır.
Chenopodiaceae familyası yer yüzünde 103 cins ve 1400 kadar
türle temsil edilmektedir. Ülkemizde bu familyalara ait 33 cinse
ve bu cinslerde 129 tür barındırmaktadır (Yıldırımlı, 2003).
Gereçler ve Yöntemler: Iğdır ili atmosferinde bir yıllık araştırma
süresince incelenen örnekler Lanzoni VPPS 2000 model polen
tuzağı ile elde edildi. Haftalık polen örnekleri labaratuvarda
günlük preparatlara dönüştürüldü. Olympus CX21 marka ışık
mikroskobunda analizleri ve sayımları yapıldı. Elde edilen Polen
verileri aylık tablolara dönüştürüldü.
Bulgular: Iğdır ili atmosferinde 01. Ocak – 31. Aralık 2015
arasındaki bir yıllık çalışma süresince toplam 25614 adet
(polen/m3) polen saptandı. Chenopodiaceae/Amaranthaceae
familyalarına ait polenlerin toplam polenler içerisinde
%17.46’sını (4472 polen/m3)oluşturduğu saptandı.
Sonuç ve Tartışma:
Chenopodiaceae/Amaranthaceae
familyasına ait polenler Iğdır atmosferinde çalışma süresince
tüm aylarda gözlendi. En yüksek polen dağılımının Ağustos ayı
içerisinde (%9.54) olduğu tespit edildi.
Keywords: Igdir, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Pollen.
Anahtar Sözcükler: Iğdır, Chenopodiaceae/Amaranthaceae,
Polen.
113Z649).
Page/ Sayfa 141
P 38
Pollen Calendar of Ağrı Province 2015
Ağrı İli 2015 Polen Takvimi
1.
3.
1
Ardahan.
3
Introduction: The main task of pollen is to ensure the plant
fertilization and it uses natural factors successfully to guarantee
the fertilization. Wind-pollinated plants produce more pollen
than the other pollianation types. Pollens in a specific density
in the atmosphere causes of allergic rhinitis, allergic
conjunctivitis and allergic disorders such as allergic asthma in
humans. Plant pollination has shown variation between plants
depending on the season and plant pollination continue all
year. This causes longer duration of allergic reactions in people
with pollen senstivity.
Giriş: Temel görevi bitkilerde döllenmeyi sağlamak olan
polenler, döllenmeyi garanti altına almak için doğal ve
hayvansal etkenleri başarılı bir şekilde kullanmaktadır. Rüzgarla
tozlaşan anemogam bitkiler diğer tozlaşma tiplerinden daha
fazla oranda polen üretmektedir. Atmosferde belirli bir
yoğunlukta bulunan polenler insanlarda allerjik rinit, allerjik
konjunktivit ve alerjik astım gibi allerjik rahatsızlıklara neden
olmaktadır. Bitkilerin tozlaşma (polinasyon) dönenlerinin
bitkiler arasında mevsime bağlı olarak değişim göstermesi ve bu
değişimim tüm yıla yayılması, polen duyarlılığı olan bireylerde
alerjik reaskiyonların uzun sürmesine neden olmaktadır.
Materials and Methods: Weekly pollen samples of Ağrı
atmosphere were obtained by volumetric pollen trap (Lanzoni
VPPS 2000). Weekly pollen samples were converted to daily
preparation in the laboratory. Preparations were analyzed in
Olympus CX21 light microscope. The obtained pollen data were
converted to daily and monthly tables and pollen calendar was
prepared.
Gereçler ve Yöntemler: Ağrı ili atmosferinde 2015 yılı süresince
volumetrik polen tuzağı (Lanzoni VPPS 2000) kullanılarak
haftalık polen örnekleri elde edildi. Haftalık örnekler günlük
preparatlara dönüştürülerek olympus CX21 ışık mikroskobunda
analizleri yapıldı. Elde edilen Polen verileri günlük ve aylık
tablora dönüştürüldü ve polen takvimleri hazırlandı.
2.
Results: A total number of 45 taxa were identified. 25 of these
taxa are woody (3601 pollen/m3 - %23.28), 20 of these taxa are
herbaceous (11831 polen/m3 - %76.48). The 0.25% of the total
pollen (38 pollen/m3) can not be diagnosed. The pollen density
which is greater than 1.00% plants are these followings:
Poaceae, (42.28% – 6541 pollen/m3), Humulus sp., (7.12% –
1102 pollen/m3), Plantago sp. (5.71% – 884 pollen/m3), Urtica
sp., (4.22% – 653 pollen/m3), Betula sp. (4.21%– 652
pollen/m3), Salix sp. (3.98%– 615 pollen/m3), Rumex sp. (3.51%
– 543 pollen/m3), Fraxinus sp. (2.81% – 434 pollen/m3),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (2.79% – 432 pollen/m3)
Cupressaceae/ Taxaceae (%2.42 – 374 pollen/m3),
Boraginaceae (%2.09 – 324 pollen/m3), Ailanthus sp. (1.81% –
280 pollen/m3), Carpinus sp. (1.40% – 217 pollen/m3), Apiaceae
(1.32% – 204 pollen/m3) Artemisia sp. (1.20% – 186 pollen/m3)
Discussion: The woody plant pollens reached its highest level in
May while the herbaceous plant pollens in June.
Keywords: Ağrı, Pollen, Pollen calendar.
2
Bulgular: Ağrı ili atmosferik polen örneklemeleri sonucunda
toplam polenlerin 25 tanesi odunsu (3601 polen/m3 - %23.28)
ve 20 otsu olan (11831 polen/m3 - %76.48) toplam 45 takson
tespit edildi. Teşhis edilemeyen polenler ise toplam polenlerin
%0.25’ini (38 polen/m3) oluşturduğu belirlendi. Ağrı ili
atmosferinde yoğunluğu %1.00’den büyük olan taksonlar,
Poaceae, (%42.28 – 6541 polen/m3), Humulus sp., (%7.12 –
1102 polen/m3), Plantago sp. (%5.71 – 884 polen/m3), Urtica
sp., (%4.22 – 653 polen/m3), Betula sp. (%4.21 – 652 polen/m3),
Salix sp. (%3.98 – 615 polen/m3), Rumex sp. (%3.51 – 543
polen/m3) Fraxinus sp. (%2.81 – 434 polen/m3),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (%2.79 – 432 polen/m3)
Cupressaceae/ Taxaceae (%2.42 – 374 polen/m3),
Boraginaceae (%2.09 – 324 polen/m3), Ailanthus sp. (%1.81 –
280 polen/m3), Carpinus sp. (%1.40 – 217 polen/m3), Apiaceae
(%1.32 – 204 polen/m3) Artemisia sp. (%1.20 – 186 polen/m3)
olarak tespit edildi.
Sonuç ve Tartışma: Ağrı atmosferinde odunsu Mayıs ayında,
otsu bitkilerin ise Haziran ayında en yüksek seviyelerine ulaştığı,
saptandı.
Anahtar Sözcükler: Ağrı, Polen, Polen takvimi
113Z649).
Page/ Sayfa 142
P 39
Analysis of Aeroallergens in Kars Kağızman County
Şahin YALÇIN1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1, Gül Esma AKDOĞAN1,
Salih AKPINAR1
1.
Introduction: Pollens are formed by meiosis and mitosis of
microspor mother cell in anters which is the male organ of
flower. Pollens main task is plant fertilization. Wind-pollinated
plants produce large quantities of pollen. The value of pollen
amounts on m2 or intensity in the atmosphere is important for
allergic reactions. Plant pollination period between the plants
show changes depending on the season and it continues
throughout the year. It causes long duration of allergic
reactions symptoms in individuals with pollen sensitivity. For
this purpose, the annual pollen calendar is prepared in many
countries.
Materials and Methods: The town of Kars province Kağızman
pollens and fungal spores were studied by using gravimetric
method. Gravimetric method device was placed at vocational
high school of Kafkas University garden and samples were taken
between July 2014- June 2015. Pollen and fungal spores
samples were painted and converted to fixed preparations.
Obtained fixed preparations were analyzed 10x40
enlargements in Leica DM500 lightmicroscope.
Results: Gravimetric pollen analysis were carried between 6th.
July 2015-6th. June 2015 in the town of Kars province
Kağızman. As a result of this study 880 pollen/cm2 was
detected. 17 taxa of these pollens were woody, 14 taxa of these
pollens were herbaceous. When the preparations were
analyzed, it was found that 361 spores/cm2 of 7 fungal species.
As a result of analysis of obtained datas, 40.82 % of a total
number of was herbaceous plants, 25.70% was woody and
27.29% was fungal spores. The 6.20% of the total number can
not be diagnosed.
Discussion: As a result of mohtly analysis of pollen and fungal
spores, it was obtained that herbaceus plants pollens started to
increase since March, reached the highest level between June
and July and woody plants pollen started to increase since
March, reached the highest level in April. It was observed that
fungal spores at a level all year. after analysis of atmospheric
pollen and fungal spores datas, the most intense woody plants
are Rosaceae (%10.05 pollen/cm2), Abies sp. (%4.84
pollen/cm2), Cupressaceae/Taxaceae (%1.97 pollen/cm2),
Populus sp. (%1.74 pollen/cm2), Ulmus sp. (%1.66 pollen/cm2),
Juglans sp. (%1.36 pollen/cm2); the most intense herbaceus
plants
are
Poaceae
(%15.65
pollen/cm2)
2
Chepodium/Amaranthus (%8.92 pollen/cm ), Artemisia (%4.61
pollen/cm2), Rumex (%2.80 pollen/cm2) Apiaceae (%1.81
pollen/cm2), Plantago (%1.66 pollen/cm2), Caryophyllaceae
(%1.59 pollen/cm2), Lamiaceae (%1.06 pollen/cm2). The most
inteste fungal spores are Ustilago (%16.86 spore/cm2),
Cladosporium (%4.01 spore/cm2), Alternaria (%2.65
spore/cm2), Sporormia (%1.28 spore/cm2), Epicoccum (%1.13
spore/cm2).
Keywords: Kars, Kağızman, Aeroallergens, Pollen, Fungal
spores.
Kars İli Kağızman İlçesi Aeroallerjen Analizi
Şahin YALÇIN1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1, Gül Esma AKDOĞAN1,
Salih AKPINAR1
1
Giriş: Esas görevi çiçekte döllenmeyi sağlamak olan polenler,
çiçeğin erkek organı olan anterlerinde yer alan mikrospor ana
hücrelerin mayoz ve mitoz bölünmeler sonucunda meydana
getirdiği haploid gametlerdir. Rüzgarla tozlaşan anemogam
bitkiler diğer tozalaşma tiplerinden daha fazla oranda polen
üretmektedir. Atmosferde bulunan polenlerin m2 deki
miktarları veya bulunma yoğunlukları alerjik reaksiyonların
başlamasında oldukça önemlidir. Bitkilerin tozlaşma
(polinasyon) dönenlerinin bitkiler arasında mevsime bağlı
olarak değişim göstermesi ve bu değişimim tüm yıla yayılması,
polen duyarlılığı olan bireylerde alerjik reaskiyon
semptomlarının uzun sürmesine neden olmaktadır. Bu amaçla
yıllık polen takvimleri bir çok ülkede hazırlanmaktadır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada gravimetrik metod
kullanılarak Kars ili Kağızman ilçesine ait polen ve mantar
sproları çalışıldı. Temmuz 2014 ve Haziran 2015 tarihleri
arasında Kafkas Üniversitesi Kağızman Meslek Yüksek Okulu
bahçesine yerleştirilerek bir yıl süre ile yapılan polen ve mantar
sporu örneklemelerine ait haftalık preparatlar laboratuvar
ortamında boyanarak sabit preparatlara dönüştürüldü Elde
edilen sabit preparatlar Leica DM500 ışık mikroskobunda 10X40
büyütmede incelendi.
Bulgular: Kars Kağızman ilçesinde 06. Temmuz 2014 – 06.
Haziran 2015 tarihleri arasında bir yıl süre ile gerçekleştirilen
gravimetrik polen azalizleri sonucunda 17 tanesi odunsu, 14
tanesi otsu olan toplam 880 polen/cm2 tespit edildi. Elde edilen
preparatlar mantar sporu açısında incelendğinde 7 mantar
türüne ait 361 spor/cm2 tespit edildi. Elde edilen veriler analiz
sonucunda toplam polenlerin %40.82’sinin otsu bitkilere ait
olduğu, %25.70’inin odunsu bitkilere ait olduğu, %27.29’unun
mantar sporlarına ait oldukları belirlendi. Teşhisi
yapılamayanların oranın ise toplam polen ve mantar sporu
içerinde %6.20’sini oluşturduğu saptandı.
Page/ Sayfa 143
Sonuç ve Tartışma: Polen ve mantar sporlarının aylık
dağılımlarına ait analiz sonucunde otsu bikilere ait polenlerin
mart ayından itibaren artmaya başladığı, Haziran – Temmuz
ayları arasında en yüksek düzeye ulaştığı, odunsu bitki
polenlerinin Mart ayından itibaren artış gösterdiği Nisan ayında
en yüksek seviyeye ulaştığı ve mantar sporlarının tüm yıl
boyunca belirli bir düzeyde oldukları gözlendi. Atmosferik polen
ve mantar sporlarına ait veriler analiz soncunda odunsu
bitkilerden Rosaceae (%10.05 polen/cm2), Abies sp. (%4.84
polen/cm2), Cupressaceae/Taxaceae (%1.97 polen/cm2),
Populus sp. (%1.74 polen/cm2), Ulmus sp. (%1.66 polen/cm2),
Juglans sp. (%1.36 polen/cm2) en yoğun oldukları tespit edildi.
Otsu
bitkilerden
Poaceae
(%15.65
polen/cm2)
2
Chepodium/Amaranthus (%8.92 polen/cm ), Artemisia (%4.61
polen/cm2), Rumex (%2.80 polen/cm2) Apiaceae (%1.81
polen/cm2), Plantago (%1.66 polen/cm2), Caryophyllaceae
(%1.59 polen/cm2), Lamiaceae (%1.06 polen/cm2) en yoğun
oldukları tespit edildi. Mantar sporlarından Ustilago (%16.86
spor/cm2), Cladosporium (%4.01 spor/cm2), Alternaria (%2.65
spor/cm2), Sporormia (%1.28 spor/cm2) Epicoccum (%1.13
spor/cm2) en yoğun oldukları tespit edildi.
Anahtar Sözcükler: Kars, Kağızman, Aeroallerjen, Polen,
Mantar sporu.
Page/ Sayfa 144
P 40
Kars Kaşarının Coğrafik İşaretlenmesinde Faydalanılan Bitki
Türleri
Mustafa Kemal ALTUNOĞLU1, Gül Esma AKDOĞAN1, Erol AYDIN2,
Mitat ŞAHİN3
2
1
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvancılık Ekonomisi ve İşletmeciliği
AD. Kars.
3
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji AD. Kars.
“Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin
bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir
ürünü gösteren ad veya işaretler” olarak tanımlanan coğrafi
işaretler bir bölgeye ait ürünlerin, lezzetlerin, üretim
koşullarının ve yöntemlerinin korunması açısından oldukça
önemlidir. Kars kaşarı gibi hayvansal ürünleri iyi, temiz ve
güvenilir yollarla üretmek, güvenirliğini korumak, tüketicilerde
tercih edilebilirliğini artırmak, uzun vadede ilin kent ve kırsal
kesiminde refah düzeyinin arttırılmasına önemli katkı
sağlayacağı beklenilmektedir. Kars karşının üretim yöntemlerini
korumak, ulusal ve uluslararası pazarlarda güvenle tüketimini
sağlamak, değer zincirini anlatmak bakımından coğrafi işaretli
ürün olması önem taşımaktadır. Kars kaşarının coğrafi
işaretlemesi çalışmalarından elde edilen bilgiler Kars
coğrafyasını, kaşarının yapım aşamalarını ve özelliklerini ve
kaşarı ile ilgili birçok sorunun cevabını vermektedir.
Kars – Anı Harabeleri arasını kapsayan ve 10 Temmuz 2013
tarihinde yol kenarında gerçekleştirilen arazi çalışması
sonucunda üç adet Leguminosae (Fabaceae) familyası üyesi; iki
adet Labiatae (Lamiaceae) familyası üyesi; bir adet Rosaceae
familyası üyesi toplanmış ve teşhis edilmiştir. Toplanan ve
teşhis edilen bu familyalara ait toksonlar şunlardır; Onobrychis
radiata (Desf.) M.Bieb (Teker korunga, Lathyrus cyaneus var.
cyaneus (Steven) K.Koch (Kurt mürdümüğü), Trifolium medium
L. var. medium (Köse yonca), Salvia verticillata L. subsp.
verticillata (Dadırak), Salvia nemorosa L. (Gehareş), Potentilla
recta L. (Su parmakotu), Anthriscus sylvestris (L.) Hoffm. (Gımı),
Ferula orientalis L. (Kıngor-çakşır), Onocrychis altissima Grossh.
(Boylu korunga), Lathyrus karsianus (Kars burçağı), Trifolium
montanum subsp. humboldtianum (Dağ üçgülü), Phlomis
tuberosa L., Centaurea glastifolia L. (Kotankıran), Senecio
racemosus (M.Bieb.) DC. (Şiro) ve Iris spuria L. subsp.
musulmanica (Fomin) Takht. (Yayla süseni).
Page/ Sayfa 145
P 41
Determination of Pollens Content in The Atmosphere
of Rize Province
1
2
1
Rize İli Atmosferindeki Polenlerin Belirlenmesi
3
Ünal ŞAHİN , Adem BIÇAKÇI , Halit ÇINARKA , Mustafa Kemal ALTUNOĞLU ,
Aziz GÜMÜŞ 1, Asiye YAVUZ1, Salih AKPINAR3, Gül Esma AKDOĞAN3
1
Recep Tayyip Erdogan University, Faculty of Medicine, Pulmonary Diseases.
Rize
2
3
Ünal ŞAHİN1, Adem BIÇAKÇI2, Halit ÇINARKA1, Mustafa Kemal ALTUNOĞLU3,
Aziz GÜMÜŞ1, Asiye YAVUZ1, Salih AKPINAR3, Gül Esma AKDOĞAN3
1
2
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD. Rize
Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Görükle - Bursa
3
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Kars
Introduction: In flowering plants, reproductive cells which carry
male gametes are called as pollen and they provide fertilization.
Anemogam plants produce a large number of pollen to
guarantee the fertilization and these pollen grains are
trasported in atmosphere for a long time. When wind lose its
effect, some pollen grains fall on land and water, some of them
goes on flower's stigma to provide fertilization and the others
goes to respiratory system of human body and causes allergic
reactions. These reactions are allergic rhinitis, allergic
conjunctivitis and allergic asthma. The fallen pollens can be
moved back into the atmosphere by wind and that causes
longer duration of the allergic reactions.
Giriş: Çiçekli bitkilerde, erkek gameti (DNA) taşıyan ve dişi
çiçeğin döllenmesini sağlayan üreme hücrelerine polen denir.
Döllenmenin garanti altına alınması için anemogam bitkilerin
polinizasyon dönemlerinde çok sayıda üretilen polen taneleri
rüzgarlı havalarda uzun süre atmosferde taşınırlar. Rüzgâr
etkisini kaybettiğinde bir kısmı toprak ve su üzerine düşer, bir
kısmı çiçeğin stigması üzerine giderek döllenmeyi sağlar ve bir
kısmı da solunum sistemi yoluyla insan vücuduna girerek,
duyarlı kişilerde polinosis adı verilen allerjik reaksiyonlara
neden olurlar. Bu reaksiyonlar allerjik rinit, allerjik konjuktivit ve
allerjik astım şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yere düşen polenler,
rüzgarlı havalarda tekrar atmosfere katılarak taşınabilmesi
nedeni ile alerjik reaksiyonların uzun sürmesine neden
olmaktadır.
Materials and Methods: In this study, the atmospheric pollen
of Rize atmosphere was investigated by using VPSS 2010
(Lanzoni) device which is volumetric method between 1st
February 2013-31st January 2014. Weekly pollen samples were
converted to the daily preparations and they are painted by
woodhouse method. Preparations were analyzed and counted
in light microscopy.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada, Rize ili atmosferine ait
atmosferik polenler 01 Şubat 2013-31 Ocak 2014 tarihleri
arasında volümetrik yöntemle VPSS 2010 (Lanzoni) cihazı
kullanılarak araştırıldı. Haftalık olarak elde edilen polen
örnekleri günlük preparatlara dönüştürüldü ve woodhouse
metoduna göre boyanarak ışık mikroskobunda teşhis ve
sayımları yapıldı.
Results: As a result of atmospheric pollen sampling 69607
(pollen/m3) pollen grains of 38 taxa were detected. While 20 of
total taxa were determined as woody plants (79.13%), 17 were
of these taxa were found as other herbaceus plants (12.80%).
Poaceae was found as 7.67% in the study period. Unidentified
pollen concentration was seen 0.40%. In the studied region,
taxa are identified as intense are Cupressaceae/Taxaceae
(18.27%), Pinaceae (15.80%), Fraxinus sp. (13.76%), Quercus sp.
(9.73%), Corylus sp. (8.12%), Alnus sp. (4.01%), Castanea sp.
(2.14%), Platanus sp. (1.57%) Moraceae (1.46%),
Urticaceae/Parietaria (4.36%), Mercurialis sp. (1.96%),
Ambrosia sp. (1.90%), Chenopodiaceae/ Amaranthaceae
(1.06%) and Plantago sp. (1.00%).
Bulgular: Bir yıllık atmosferik polen örnekleme sonucunda, 38
taksona ait toplam 69607 polen/m3 tespit edildi. Elde edilen
taksonların 20 tanesi odunsu (%79.13), 17 tanesi diğer otsular
(%12.80), Poaceaee (%7.67) ve teşhis edilemeyen (%0.40)
bitkilere ait olduğu belirlendi. Çalışılan bölgede, yoğun olarak
saptanan taksonlar; Cupressaceae/Taxaceae (%18.27),
Pinaceae (%15.80), Fraxinus sp. (%13.76), Quercus sp. (%9.73),
Corylus sp. (%8.12), Alnus sp. (%4.01), Castanea sp. (%2.14),
Platanus sp. (%1.57) Moraceae (%1.46), Urticaceae/Parietaria
(%4.36), Mercurialis sp. (%1.96), Ambrosia sp. (%1.90),
Chenopodiaceae/Amaranthaceae (%1.06) ve Plantago sp.
(%1.00) olarak belirlendi.
Discussion: Maximum pollen concentration (31.29%) of Rize
atmosphere was in April and thats reason was Fraxinus sp.
pollen concentration (8.94%) increase.
Sonuç ve Tartışma: Rize ili atmosferinde maksimum polen
yoğunluğunun Nisan ayında (%31.29) olduğu ve bunun Fraxinus
sp. polen yoğunluğun (%8.94) artışından kaynaklandığı tespit
edildi.
Key Words: Airborne pollen grains, Rize, Rize Pollen Calendar
Anahtar Sözcükler: Atmosferik polenler, Rize, Polen Takvimi.
Page/ Sayfa 146
P 42
The Evaluation of Population Structure in Some Tetraploid
Alfalfa (Medicago sativa L.) Ecotypes demonstrating
Distribution in Eastern Anatolia Region
Doğu Anadolu Bölgesinde Yayılış Gösteren Bazı Tetraploit
Yonca (Medicago sativa L.) Ekotiplerinde Populasyon
Yapısının Değerlendirilmesi
Doğan İLHAN1, Muhammet ŞAKİROĞLU2, E. Charles BRUMMER3, Xuehui Lİ4
Doğan İLHAN1, Muhammet ŞAKİROĞLU2, E. Charles BRUMMER3, Xuehui Lİ4
1
Molecular Biology and Genetics Department, Kafkas University, Kars 36100,
Turkey
2
Bioengineering Department, Kafkas University, Kars 36100, Turkey
3
The University of California Department of Plant Sciences, Davis, CA 95616
4
North Dakota State University Department of Plant Sciences, Fargo, ND 58108-6050
[email protected]
1
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik
Bölümü, Kars
2
Kafkas Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Biyomühendislik
Bölümü, Kars
3
The University of California Department of Plant Sciences, Davis, CA 95616
4
North Dakota State University Department of Plant Sciences, Fargo, ND
58108-6050
[email protected]
ABSTRACT
ÖZET
The legume forage alfalfa is very valuable both economicaly
and based on nutrition composition is grown worldwide and
Turkey. This plant is included to complex which consist of
diploid and tetraploid subspecies. There is gene flow at the
same ploidy and even different ploidy levels in this complex. It
is approved that origin of the first diversity regions are
Caucasian, Northwest of Iranian, Northeastern of Turkey for
alfalfa. Different ecotypes of alfalfa grow up in progress of time
depending on climatic and geographical conditions. These
ecotypes can be separated according to population or
subpopulation structure for subspecies. In light of this
information in this study population structure evaluation was
performed for 4 different ecotypes tetraploid alfalfa accessions
demonstrating distribution in Eastern Anatolia Region using 31
SSR markers. Results showed that populations separated each
other as three subspecies (sativa, varia ve falcata) with total 16
genotypes. This study which can be a reference both being
evaluated alfalfa populations and enlighten members of
complex in terms of scientific studies.
Yonca (Medicago sativa L.), gerek ekonomik önemi gerekse
yüksek besin değerinden dolayı dünyada ve ülkemizde tarımı
yapılan bir baklagil yem bitkisidir. Bitkinin, içerisinde gen
akışının bulunduğu ve ploidi seviyeleri bakımından farklılık
gösteren diploit ve tetraploit alttürlerin bulunduğu bir
komplekse dahil edildiği bilinmektedir. Medicago cinsine ait
olan yonca bitkisinin ilk çeşitlilik merkezinin Kafkasya, Kuzeybatı
İran ve Kuzeydoğu Türkiyede olduğu kabul edilmektedir. Zaman
içerisinde farklı bölgelerde iklim koşullarına ve coğrafik
koşullara bağlı olarak yonca bitkisine ait çeşitli ekotiplerin
geliştiği görülmüştür. Bu ekotiplerin farklı alttürlere ait olarak
populasyon bazında bir takım ayrışmalara uğradıkları ya da alt
populasyon oluşturma eğiliminde oldukları bilinmektedir.
Bu bilgiler paralelinde bu çalışmada, Ülkemizde Doğu Anadolu
Bölgesinde yayılış göstermiş olan 4 farklı ekotip tetraploit yonca
aksesyonu için 31 adet SSR markörü kullanılarak populasyon
yapısının değerlendirilmesi yapılmıştır. Elde edilen veriler
neticesinde 16 farklı genotipe sahip bireyin 3 farklı alttür
şeklinde (sativa, varia ve falcata) populasyon yapılarının
ayrıldığı görülmüştür. Aynı zamanda referans niteliğinde
sayılabilecek olan bu çalışma ile hem yonca populasyonlarının
daha fazla değerlendirilmesi hem de bilimsel açıdan kompleks
üyelerinin netlik kazanması bakımından oldukça önemli olacağı
Page/ Sayfa 147
P 43
Herbal Antioxidants Contaınıng Phenolic Compounds
Fenolik Bileşik İçeren Bitkisel Antioksidanlar
Haci Ahmet DEVECİ1, Gökhan NUR1*, Mehmet Ali KIRPIK2, Yağmur YILDIZ2
Haci Ahmet DEVECİ1, Gökhan NUR1*, Mehmet Ali KIRPIK2, Yağmur YILDIZ2
1
Gaziantep
2
(*İletişim yazarı: E-mail: [email protected]; fax: +90 342 8690313)
1
Gaziantep
2
(*İletişim yazarı: E-mail: [email protected]; fax: +90 342 8690313)
Abstract
Özet
In recent years, environmental pollution, living conditions and
an excess of prepared foods for consumption of urban people
has increased interest in natural foods. Mostly synthetic
antioxidants are used to increase the storage stability of food
in industrial processes. However their use is decreasing due to
the toxicity of synthetic antioxidants. Therefore as an
alternative to synthetic antioxidants is increasing interest in
natural antioxidants every day. The recent studies are focused
on effective antioxidant substances in plants and the effects on
healthy living of phenolic compounds. In this review is
mentioned about in our daily lives more and phenolic
compounds that we prefer the rich green tea, nettle, aloe vera,
thyme, mint, mountain tea, St. John's wort and rosemary plants
active substance and antioxidant effects.
Son yıllarda çevre kirliliği, kentsel yaşam koşulları ve tüketime
hazır gıdaların fazlalığı insanların doğal gıdalara olan ilgisini iyice
arttırmıştır. Endüstriyel işlemlerde gıdaların depolama
stabilitelerini artırmak için çoğunlukla sentetik antioksidanlar
kullanılmaktadır. Fakat sentetik antioksidanların toksisiteleri
nedeniyle kullanımları giderek azalmaktadır. Bu yüzden
sentetik antioksidanlara alternatif olarak doğal antioksidanlara
ilgi her geçen gün artmaktadır. Yapılan son çalışmalar,
bitkilerdeki antioksidan etkili maddeler ve fenolik bileşiklerin
sağlıklı yaşam üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. Bu
derlemede günlük hayatımızda daha fazla tercih ettiğimiz ve
fenolik bileşiklerce zengin yeşil çay, ısırgan otu, aloe vera, kekik,
nane, dağ çayı, sarı kantaron ve biberiye bitkilerinin etken
maddelerinden ve antioksidan etkilerinden bahsedilmiştir.
Keywords: Herbal antioxidants,
oxidative stress, healthy diet
Anahtar sözcükler: Bitkisel antioksidanlar,
antioksidanlar, oksidatif stres, sağlıklı beslenme
synthetic
antioxidants,
Page/ Sayfa 148
sentetik
P 44
Sustainable Production Approach: Ecological Agriculture
Gökhan NUR1, H.Ahmet DEVECİ1*, Mehmet Ali KIRPIK2, Özlem NUR1,
Yağmur YILDIZ2
1
Gaziantep Üniversitesi, İslahiye Meslek Yüksekokulu, Veterinerlik
Bölümü, Gaziantep
2
Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars.
*İletişim yazarı: E-mail: [email protected];
fax: +90 342 8690313
Sürdürülebilir Üretim Yaklaşımı: Ekolojik Tarım
Gökhan NUR1, Haci Ahmet DEVECİ1*, Mehmet Ali KIRPIK2, Özlem NUR1,
Yağmur YILDIZ2
1
Gaziantep Üniversitesi, İslahiye Meslek Yüksekokulu, Veterinerlik
Bölümü, Gaziantep
2
Kafkas Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars.
*İletişim yazarı: E-mail: [email protected];
fax: +90 342 8690313
Abstract
Özet
Especially after Industrial Revolution, in accordance with the
industrial develeopments, there came out many other
developments in agriculture, too. These developments, which
aimed to feed the increasing population of the World
adequately, led to dramatical increases in production and so
they were called as “Green Revolution”. However, intensive
fertilization in agriculture made within these applications,
chemical pesticides, herbicides and pesticides, hormone and
vitamin supplements, such as plants and soil structure seen in
decades after it was realized that the structural changes
occurring. In parallel, other animals that consume them and
finally the human illnesses more weakening of the immune
system and easily caught, even genetic structure can make it all
the way to distortions in the chain of events that have from
which to start. These are to be put forward by scientists study
shows, has led to increased interest in ecological agricultural
production, which has adopted the philosophy of natural and
completely ignores all the inputs mentioned above. Increasing
people 'healthy food, healthy life,' the idea of an increase in
demand for ecological products and has brought an increase in
the number of production areas and producers on this
occasion.
Dünya da artan nüfusa bağlı olarak toplumun yeterince
beslenebilmesi için özellikle sanayi devrimi sonrası yapılan
buluşlara paralel olarak tarım sektöründe de ‘‘yeşil devrim’’
olarak adlandırılan ve üretimde büyük çaplı artışlara yol açan
pek çok gelişme görüldü. Ancak yapılan bu tarımsal
uygulamaların bünyesinde yoğun gübreleme, kimyasal ilaç,
herbisit ve pestisit kullanımı, hormon ve vitamin takviyesi gibi
bitkilerde ve toprağın bünyesinde on yıllar sonra meydana
gelen yapısal bozuklukların görüldüğü anlaşıldı. Buna paralel
olarak bunları tüketen diğer hayvan ve nihayet insanda
hastalıklara daha kolay yakalanma, immun sisteminin
zayıflaması ve hatta genetik yapıda bozulmalara kadar gidebilen
olaylar zincirinin başlamasına kaynaklık etmiştir. Bunları
gösteren çalışmaların bilim insanlarınca ortaya konulması,
yukarıda sayılan tüm girdileri yok sayan ve tamamıyla doğal
üretim felsefesini benimsemiş olan ekolojik tarıma olan ilginin
artmasına neden olmuştur. İnsanlarda artan ‘‘sağlıklı gıda,
sağlıklı yaşam’’ düşüncesi ekolojik ürünlere olan talebin
artmasına ve bu vesile ile üretim alanları ve üretici sayısının
artışını da beraberinde getirmiştir.
Anahtar sözcükler: Ekolojik tarım, pestisit, sağlıklı yaşam,
toprak verimliliği, sürdürülebilir biyoçeşitlilik
Keywords: Ecological agriculture, pesticides, healthy living, soil
fertility, sustainable biodiversity
Page/ Sayfa 149
S 45
The Effect on Sialic Acid, Malondialdehyde and Nitric Oxide
Levels of Chlorpyrifos-Ethyl Treatment
in Cyprinus carpio (L. 1758)
1
2
1
Haci Ahmet DEVECİ , İnan KAYA , Gökhan NUR , Abdulsamed KÜKÜRT
3
1
Islahiye Vocational School of Higher Education, Gaziantep University,
Gaziantep-TURKEY
2
Department of Biology, Faculty of Arts and Sciences, Kafkas University, KarsTURKEY
3
Department of Biochemistry, Faculty of Veterinary Medicine, Kafkas
University, Kars-TORKEY
[email protected]
1
Gaziantep
2
3
[email protected]
Introduction: Pesticides are a potential hazard to aquatic life.
Because these chemicals mix to aquatic ecosystems during
their use in agriculture and constitute toxic effects in
organisms. Chlorpyrifos-ethyl (CPF) is an organophosphate
pesticide that is widely used in agriculture, forestry and
gardening against pests and is frequently exposed living
organisms. In this study, it was aimed to investigate the effects
of CPF on the fish in order to understand the biochemical
changes related to total sialic acid (TSA), malondialdehyde
(MDA) and nitric oxide (NO) levels.
Material and Methods: In our study, 27 Cyprinus carpio (L.
1758) was used from Çıldır lake. The fish transported to
laboratory was kept in the fish tanks (17-20 ° C and normal
photoperiod) for adaptation to the new environment for 7
days. Then the fish were divided into 3 groups (control, 0.04
mg/L and 0.08 mg/L CPF groups). Blood samples were collected
from the fish at the end of the 10 days application and
separated their serum. The serum TSA, MDA and NO levels
were measured using spectrophotometric methods.
Results: The levels of MDA, TSA and NO of CPF groups (0.040
and 0.080 mg/L) compared to the control group were
significantly higher when evaluated biochemical parameters in
blood samples (P< 0.05, P< 0.05, P< 0.01).
edildi.
Discussion and Conclusion: Chlorpyrifos-ethyl application
caused an increase in the TSA, MDA and NO levels in fish. It was
concluded that increased MDA and NO levels could be related
to higher levels of reactive oxygen substances, higher levels of
the TSA could be due to the increase in sialic acid secretion in
the cell membrane surface due to oxidative tissue damage in
the blood. Also, the findings of the study must be supported
with pathologically advanced researches.
Keywords: Chlorpyrifos, Cyprinus carpio, malondialdehyde,
sialic acid, nitric oxide
bulguların
patolojik
bakımdan
ileri
araştırmalarla
Cyprinus
Page/ Sayfa 150
carpio,
S 46
1
Gaziantep
2
3
[email protected]
edildi.
bulguların
patolojik
bakımdan
ileri
araştırmalarla
Cyprinus
Page/ Sayfa 151
carpio,
S 47
N And Mg Applied Safflower (Carthamus Tinctorius) Effect Of
Increasing Doses Of Type Germination
N ve Mg Uygulanan Aspir (Carthamus Tinctorius) Çeşitlerinde
Artan Dozların Çimlenme Üzerine Etkisi
Rahman KILIÇ1, Kürşat KORKMAZ2
1
Gümüşhane Üniversitesi Şiran Mustafa BEYAZ MYO Plant and Animal
Production Department, Gumushane
2
Ordu Üniversitesi, Faculty of Agriculture, Department of Soil Science and
Plant Nutrition, Ordu
Author responsible e-mail: [email protected]
Introduction:
Industry, rapid and unplanned urbanization,
underground and use, and the result of the increased nutritional
requirements of agriculture with the growing population in addition to
blatantly to the pollution of surface source pollution to human health
threatening, has become. unconscious fertilization techniques applied
to the soil in order to obtain more yield per unit area has become
detrimental to the existing ecosystem. fertilization of plants are called
nutrients they need to be supplemented from outside. At the top of
nitrogen, phosphorus and potassium to come in is their effect on yield
and quality values by using more common in recent years has begun
to investigate other elements. Human beings spend all the energy that
has come alongside this progress in the labor force is particularly
began to prefer to manage new and different plants. In the early 20th
century in our country and worldwide as a result of progress in
safflower oil and energy sector comes at the beginning of their plants.
Animal nutrition, with research conducted on the use of fuel in the
energy sector, especially with the use of oil and paint industry is
increasing daily.
Materials and Methods: In this study, in 2015, Safflower twoGeneration Gateway obtained from the Director of the Institute of
Agricultural Research (Balci and Dincer) are carried out using a variety
of seeds. Safflower research on varieties nitrogen and magnesium
sources in increasing doses (0, 50, 100 and 200 ppm (NH4) NO3 and 0,
30 and 60 ppm MgSO4.7H2O) was used. The study, in three chance of
recurrence plots have also been conducted in accordance with the test
pattern petri dishes. Safflower varieties are ensured sterilization with
1% NaClO. for 10 days and was allowed to germinate 4, 7. and it made
10 and 10 days, counting was completed at the end of the day. At the
end of the trial data it was determined using MSTAT-C statistical
program.
Results and Conclusion: The result of statistical data and MG30 N100
interactions of approximately 21% compared to control and other
groups have been found to be more effect on germination. dry and
wet weight N100 and Mg60 dose of one implementation result in
comparison to other age groups weight in Balci kind of 33%, which
increases the dry weight of 72%, while in Dincer kind of 22% of the rate
and was found to be 56%. Increasing doses are 10-25% the size of
safflower varieties with roots and trunks have been found to act
positively. research by establishing field trials designed to better
identify the different products of this research activity should be
performed at different doses.
Keywords: Safflower, Nitrogen, Magnesium, Germination
Rahman KILIÇ1, Kürşat KORKMAZ2
1
Gümüşhane Üniversitesi, Şiran Mustafa Beyaz MYO, Bitkisel ve Hayvansal
Üretim Bölümü, Gümüşhane
2
Ordu Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü,
Ordu
Giriş: Endüstri, hızlı ve çarpık kentleşme, yer altı ve yerüstü
kaynaklarının pervasızca kirletilmesine ek olarak artan nüfus ile
beraber tarım alanlarının kullanımı ve besin gereksiniminin artması
sonucu çevre kirliliği insan sağlığını tehdit edici bir hal almıştır. Birim
alandan daha fazla verim elde edebilmek için toprağa uygulanan
bilinçsiz gübreleme teknikleri ise mevcut ekosisteme zarar verici hale
gelmiştir. Bitkilerin ihtiyaç duydukları besinleri dışarıdan takviye
edilmesine gübreleme denilmektedir. Bunların başında azot,fofor ve
potasyum gelmekte olup diğer elementlerinde son yıllarda daha sık
kullanılmasıyla verim ve kalite değerleri üzerine etkileri araştırılmaya
başlanmıştır. İnsanoğlu tüm bu iş gücünün yanında harcadığı enerjiyi
de yönetme konusunda ilerlemeler katetmiş olup özellikle yeni ve
farklı bitkiler tercih etmeye başlamıştır. 20. yy başlarında dünyada ve
ülkemizde yağ ve enerji sektörlerinde ki ilerlemeler neticesinde Aspir
bitkisi de bunların başında gelmektedir. Hayvan besleme, yağ ve boya
sanayinde kullanılması ile birlikte özellikle enerji sektöründe yakıt
kullanımı üzerine yapılan araştırmalar gün geçtikçe artmaktadır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada, 2015 yılında olarak Geçit Kuşağı
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden temin edilen iki adet
Aspir (Balcı ve Dinçer) çeşiti tohumu kullanılarak yürütülmüştür.
Araştırmada Aspir çeşitleri üzerine azot ve magnezyum kaynakları
artan dozlarda (0, 50, 100 ve 200 ppm (NH4)NO3 ve 0, 30 ve 60 ppm
MgSO4.7H2O) uygulanmıştır. Çalışma, tesadüf parselleri deneme
desenine uygun olarak üç tekerrür şeklinde petrilerde yürütülmüştür.
Aspir çeşitleri %1’lik NaClO ile sterilizasyonu sağlanmıştır. 10 gün
boyunca çimlenmeye bırakılmış ve 4.,7. ve 10. günlerde sayım yapılmış
ve 10. gün sonunda sonlandırılmıştır. Deneme sonunda veriler MSTATC istatistik programı kullanılarak saptanmıştır.
Bulgular ve Sonuç: İstatistiki veriler neticesinde N100 ve Mg30
interaksiyonunun kontrol ve diğer gruplara göre yaklaşık olarak % 21
daha fazla çimlenme üzerine etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Kuru ve
yaş ağırlıkta ise N100 ve Mg60 dozlarının bir arada uygulanması
neticesinde diğer gruplara oranla Balcı çeşidinde yaş ağırlığı % 33, kuru
ağırlığı % 72 oranında artırdığı, Dinçer çeşidinde ise bu oranların % 22
ve %56 olduğu saptanmıştır. Artan dozlar ile birlikte Aspir çeşitlerinde
kök ve gövde boylarına % 10-25 oranında olumlu yönde etki ettiği
tespit edilmiştir. Farklı dozlarda uygulanan bu araştırmanın etkinliğinin
daha iyi belirlenebilmesi için farklı ürün desenlerinde tarla denemeleri
kurularak araştırmalar yapılmalıdır.
Anahtar Sözcükler: Aspir, Azot, Magnezyum,
Çimlenme.
Page/ Sayfa 152
Aldemir Symposium Conference
Aldemir Sempozyumu Konferans
Page/ Sayfa 153
C1
Eski ve Orta Çağ’da Kars’ın Siyasi ve Kültürel Dönemi
Yrd. Doç. Dr. Ayhan YARDIMCIEL*
*Kafkas Üniversitesi Sarıkamış Turizm Fakültesi Turizm Rehberliği Bölümü Öğretim Üyesi
Kars ve Kars’a bağlı Ani Şehri birlikte değerlendirildiğinde en az 5.000 yıllık bir tarihe ve kültüre ev sahipliği
yaptıkları anlaşılmaktadır. Kars’a sadece 5 km. mesafede bulunan Borluk Vadisi ve Azat Höyük sit alanında
bulunan kaya resimleri en geç İlk Tunç Çağı’nda (M.Ö. 3.000) bölgeye yerleşim yapıldığını göstermektedir.
Burada bulunan andezit kayalar üzerinde bugün var olan veya nesli tükenmiş birçok canlının vurgu ve kazıma
yöntemiyle resimleri betimlenmiştir. Ani Şehri’nde ise yapılan kazı ve yüzey araştırmalarında Orta ve Son Tunç
Çağı’nda tüm Güney Kafkasya’da etkili olan Aras Boyalıları Kültürü’ne ait monokrom çanak ve çömlekler tespit
edilmiştir. Yine Ani’nin kuzeyinde bulunan Yevşan Düzü’nde ise Erken Demir Çağı surları bulunmaktadır. Son
yıllarda bizimde yaptığımız araştırmalarda Ani iç kalede Orta Demir Çağı’nda Tuşba (Van) merkezli krallık kuran
Urartulara ait dört köşeli işlenmiş büyük taşlarla mükemmel bir sur sisteminin varlığı tespit edilmiştir. Bu taşlar
üzerinde ise bu kez Geç Demir Çağı’nda tüm Ön Asya, Mezopotamya ve Mısır’da etkili olan Pers
İmparatorluğu’na ait kırlangıç kuyruğu tekniği ile güçlendirme çalışmaları yapılmıştır. Pers İmparatorluğu
dönemine tarihlenen bir diğer yapı ise Ani’de bulunan Ateşgede’dir. Bu Ateşgede Anadolu’da bulunan tek
örnektir. Görüldüğü üzere Eski Çağ’ın tüm dönemleri kesintisiz bir şekilde bu bölgede sırasıyla yaşanmıştır.
Orta Çağ’a girildiğinde bu kez bölgenin Sasani, Bizans, Bagratlı, Şeddadiler ve Selçuklu devletlerince sürekli bir
mücadele alanı haline geldiği görülmektedir. Ani Şehri bu dönemde Bagratlılar tarafından başkent yapılmış ve
daha büyük bir öneme kavuşmuştur. Kafkas Platosu’ndan Anadolu Platosu’na geçişte ilk büyük şehir olan Ani
Şehri ticari ve dini bir merkez haline gelmiştir. Bu dönemde birçok kilise ve katedral inşa edilerek şehrin mimari
açıdan da zenginliği pekiştirilmiştir. Bizans İmparatorluğu ile Sasani arasında birçok defa sınır teşkil eden bu
bölge, Halifeliğin yükselip Sasani İmparatorluğunu yıkmasıyla dengelerin değiştiği bir yer haline gelmiştir. Bu
kez Şeddadiler güçlenmeye başlayacaklardır. Yaklaşan Selçuklu tehlikesi karşısında Ani Şehri’ni Bagratlılardan
alan Bizans İmparatorluğu burada yaşayan Ermenileri Anadolu’nun içlerine sürerek Bagratlı nüfusunu
azaltmıştır. Bu tarihten kısa bir süre sonra 1064 yılında Şeddadi ve Selçuklulardan oluşan ordu tarafından
kuşatılan şehir alınarak Müslümanlar için Anadolu’nun fethinin önü açılmıştır. Bu hadiseden sonra Şeddadiler
zamanında Ebu’l Menuçehr camisi olarak bilinen Anadolu’nun ilk camisi inşa edilmiştir. Selçuklu sanatının da
güzel mimari örneklerinin inşası bu dönemdedir. Kervansaray, Hamamlar, İşlikler, Sivil Konutlar yapılarak
şehrin kalkınmasına çalışılmıştır. Anadolu’nun bu güzide şehri bugün şaşalı günlerinden uzak olsa da belirtildiği
üzere, içinde tek Zerdüşt Tapınağı ve İlk Camiyi bulundurması sebebiyle hala kültürel önemini korumaktadır.
Yarın ki gezimiz sırasında bahsi geçen mimari eserlerin hepsi size daha detaylı anlatılıp gösterilecektir. Bu
dönem sonrasını anlatmak üzere sözü Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Süleyman Tekir’e bırakıyorum, beni dinlediğiniz için hepinize teşekkür ederim.
Page/ Sayfa 154
C2
Kafkas Cephesinde Sarıkamış Harekâtı
(22 Aralık 1914-6 Ocak 1915)
Yrd. Doç. Dr. Süleyman TEKİR*
*Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Email: [email protected]
ÖZET
20. Yüzyılın başlarından itibaren Avrupa’da artan siyasi kutuplaşma 1914’e gelindiğinde uluslararası bir savaşın
patlak vermesine neden oldu. Osmanlı Devleti bu ortamda 19. Yüzyıldan beri en büyük düşmanı olan Rusya ile
Kafkas Cephesi’nde karşı karşıya geldi. Osmanlı Devleti’nin yegâne amaçlarından birisi şüphesiz ki 1877-1878
Osmanlı-Rus Harbi sırasında kaybettiği Elviye-i Selase topraklarını yeniden ele geçirmekti. Tarafların 1-28 Kasım
1914 tarihleri arasında cephe boyunca yaptıkları Köprüköy ve Azap Muharebeleri sırasında birbirlerine karşı
ciddi bir üstünlük sağlayamadılar. Buna karşı Başkomutan Enver Paşa savaşın ilk günlerinde Rus direnişin
kırılarak gözlemlenen geri çekilme üzerine Rusların tahmin edilenden daha zayıf olduğu izlenimine kapıldı.
Kafkas Cephesi’nde yaşananları yerinde görmek için 12 Aralık 1914’te Enver Paşa’nın bölgeye gelmesinin
ardından III. Ordu’nun komuta kademesinde büyük değişiklikler yaşandı. Bunun en büyük nedeni yapılması
planlanan taarruza başta Hasan İzzet Paşa olmak üzere komuta kademesinin önde gelenlerinin karşı
çıkmasıydı. Tüm bunlara rağmen Hafız Hakkı Paşa’nın desteğini alan Enver Paşa 22 Aralık 1914’te taarruz için
gerekli emirleri verdi. Yapılan plan harita üzerinde işlevsel olmasına rağmen askerin içinde bulunduğu zor
şartlar, kış mevsimi ve coğrafya dikkate alındığında uygulanabilirliği oldukça düşüktü. Buna rağmen harekât,
birinci haftasında başarıya ulaşmak üzere iken Hafız Hakkı Paşa’nın yürüyüş yolunu uzatması ve yaptığı taktiksel
hatalar sonucu başarısızlıkla sonuçlandı.
Sarıkamış Harekâtının üzerinden bir yüzyıl geçmesine rağmen halen gerek Türk tarafının gerekse Rus tarafının
kayıpları üzerinde ciddi spekülasyonlar yapılmaktadır. Kayıplar noktasında 23.000’den 120.000’e kadar çok
farklı rakamlar telaffuz edilmektedir. Bunun en önemli nedeni çeşitli romantik düşünceler ışığında bilgi ve
belgeye dayanmayan görüşlerin kabul görmesidir.
Arşiv belgeleri incelendiğinde IX. ve X. Kolorduların donarak veya muharebelerde 30.000 bin kayıp verdiği kabul
edilebilir. Bunun üzerine XI. Kolordunun 9.000, Ştange Bey Müfrezesinin Ardahan’ın ele geçirilmesi ve geri
kaybedilmesi sürecinde 2.000 kayıp verdiği düşünüldüğünde Sarıkamış Harekâtı sırasındaki Türk Ordusu’nda
şehit olan asker sayısının 41.000 olduğu sonucuna varılır. 14 Şubat 1915’te ortalama bir düzene giren ordunun
toplam mevcudunun 42.000 olması bu durumu doğrular niteliktedir.
Anahtar Kelimler; Kafkas Cephesi, Sarıkamış Harekâtı, Türk-Rus Kayıpları
Page/ Sayfa 155
C3
Tarih İçinde Türk Dili
Doç.Dr. Mustafa ŞENEL*
*Kafkas Ünv. Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Dil en genel tanımıyla; insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabiî bir vasıta; kendi kanunları içinde yaşayan ve
gelişen canlı bir varlık; milleti birleştiren, koruyan ve onun ortak malı olan sosyal bir müessese; seslerden
örülmüş muazzam bir yapı; temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar ve sözleşmeler
sistemidir.
Türk Dili de tarih içerisinde tıpkı Türkler gibi tarihe yön veren bir kurum gibidir. Yaşadığı tüm coğrafyalarda
eserler verip topluma destek vermiştir. Bugün yapılan çalışmalar Türk Yazı Dilinin tarihi gelişimini MÖ.35004000’lere kadar götürmüştür. Sümercede bulunan 168 Türkçe kelime bu tarihi gidişin en önemli delilleri olarak
kabul edilir. Daha sonra 725-732 yılları arasında yazılmış olan Orhun Abideleri dilin mükemmel bir şekilde
işlendiğinin en güzel örnekleridir. Orhun Abidelerindeki işlenmiş dil, Türk Dilinin tarihi gelişimini Sümerceye
götürenleri de destekler niteliktedir. Daha sonra 11.yy’da yazılan Divanü Lügati't Türk, dönemi içerisinde
baskın bir dil olarak, Araplara Türkçeyi öğretmek için yazılmıştır.
11.yy’dan sonra farklı coğrafyalarda gelişen ve yayılan Türk Dili bugün dünyada en çok(yaklaşık 220 milyon)
konuşucusu olan 5. dildir.
Bizlere düşen görev bundan sonra Türk Dilini tüm güzellikleriyle işlemek, tüm coğrafyalarda yaşamasını
sağlayacak malzemeleri üretmek ve tarih içerisinde en eski metinlerini bulmaktır.
Page/ Sayfa 156
Author List
Yazarlar Dizini
Abdullah HASBENLİ, 96
Barış BANİ, 117
Abdulsamed KÜKÜRT, 40, 150, 151
Başak AYDIN, 10, 11
Adem BIÇAKÇI, v, 139, 140, 141, 142, 146
Berna DEMİRCİ, 5, 39, 120
Adnan ALDEMİR, 5
Betül ÖZENLİ, 6
Ahmet ALTINDAĞ, 94
Bilge SAYIN, 90
Ahmet İLÇİM, 90
Bircan DEMIR, 107
Ahmet ÖKTENER, 9
Birol BAŞER, 31
Akın ARAS, 42
Bülent TOPRAK, 49
Alaettin KAYA, 52, 53, 54
Cem ÖZİÇ, 79
Ali ALAŞ, 9
Cengiz DARICI, 101
Ali Atilla USLU, 118
Cennet ÖZAY, 128
Ali BUDAK, 109
Davut KİŞİOĞLU, 138
Alirıza AĞ, 104
Deniz DEMİRARSLAN, 33
Alperen GÜNDÜZ, 20
Derya ÇİFTÇİ, 96
Armağan KAYA, 82, 83
Didem CORAL ŞAHİN, 119
Asiye YAVUZ, 146
Dilek DEMİREZEN YILMAZ, 28
Asuman KIZILTEPE, 55
Doğan İLHAN, iv, vi, 81, 147
Ayhan YARDIMCIEL, 87, 154
Dudu Özlem MAVİ İDMAN, 117
Ayhan YARDİMCİEL, 87
Duygu AKTÜRK, 11
Ayla SARIOĞLU, 6
Duygu TANRIKULU, iv
Ayla TÜZÜN, 103
E. Charles BRUMMER, 147
Ayşe Dilek ÖZŞAHİN, 59, 64
Ebru DOĞAN GÜNER, 68
Ayşe GENÇOSMAN, 20
Elif AYDIN, 15
Ayşe KANICI, 62
Emin Serhat ÇAKMAKÇI, 136
Ayşegül CANDAN, 58
Emrah ÖZTÜRK, 78
Aziz GÜMÜŞ, 146
Emre EVERAN, 7
Barış AŞCI, v, 72, 139, 140, 141, 142
Erdem SEVEN, 36
Page/ Sayfa 157
Erdoğan UZLU, 92
Hacali NECEFOĞLU, 70
Erhan Mustafa AKARSU, 137
Haci Ahmet DEVECİ, 40, 148, 149, 150, 151
Erkan ÜREY, 98
Hafize ERBAŞ, 19
Erol AYDIN, 80, 145
Hakan AKGÜN, 118
Erol ÖZKAN, 10, 11
Hakan IŞIK, 44, 123
Esma OZAN, 99
Hakan Mete DOĞAN, 6
Evren KOÇ, iv, vi, 62
Halise SARIGÜL, 59
Fatih Doğan KOCA, 28, 101
Halit ÇINARKA, 146
Fatih DUMAN, 28, 98, 101
Halit KIZILET, 107
Fatih TURANLI, 78
Handan UYSAL, 107
Fatma KOÇBAŞ, 99, 100
Harun HURMA, 10, 11
Fatma ULUSOY, 117
Hasan ÇABUK, 25
Fergan KARAER, 6
Hatice BEŞEREN, 125, 126
Ferruh AŞÇI, 69
Hilal BEDİR, 5, 39, 120
Figen ERDEM, 64
Hüseyin ERATA, 111, 112, 115, 116
Fikret AKDENİZ, 73
Hüseyin ÖZDİKMEN, 119
Filiz SUSUZ, 79
Ihsan AYDIN, 121
Fitnet FIDAN, 15
İbrahim TÜRKEKUL, 44, 122, 123
Fitnet FİDAN, 15
İhsan AYDIN, 121
Füreya Elif ÖZBEK, 73
İnan KAYA, iii, iv, vi, 40, 76, 150, 151
Füsun YÜREKLİ, 59
İrem YAMAN, 69
Gani Erhan TAŞAR, 30
Jale KORUN, 47
Giray Buğra AKBABA, 73
Kadiriye URUÇ PARLAK, 66
Gökhan NUR, 40, 148, 149, 150, 151
Kazım Onur DEMİRARSLAN, 33
Gözde BİLGİLİ, 103
Kesran AKIN, 38
Gül Esma AKDOĞAN, iv, 139, 140, 141, 142, 143,
Kezban YILDIZ DALGINLI, 62
145, 146
Koray ÖZDEMİR, 75
Gülcan DEMİROĞLU TOPÇU, 63, 77
Kürşad ÖZBEK, 42, 105
Gülderen UYSAL AKKUŞ, 69
Kürşat KORKMAZ, 152
Gülname Fındık GÜVENDİ, 126
Kürşat OKTAY, 76
Gülsüm İNCE, 25
M. Ali KİRACI, 10, 11
Güray Tayyar ŞİMŞEK, 45
M. Gökhan ALTUN, 114
Gürel Nedim ÖRNEKCİ, 118
Mahfuz ELMASTAŞ, 122
th
th
16 -19 May 2016 The Kars Park Hotel Kars
Page/ Sayfa 158
Mehmet Ali KIRPIK, ii, iv, v, ii, 71, 134, 148, 149,
161
Nursel BAYRAK, 7
Nurver ALTUN, 46
Mehmet ARSLAN, 82, 90
Oğuz Ayhan KİREÇCİ, 59, 64
Mehmet Yavuz PAKSOY, 72
Oktay YILDIZ, 49
Mehtap TANYOL, 21
Onur ATAKİŞİ, 62
Merve Nur CEYHAN, 100
Ökkeş ATICI, 121
Mevlüt ALATAŞ, 57, 111, 112, 116
Ökkeş YILMAZ, 59, 64
Mitat ŞAHİN, 93, 145
Ömer Faruk TÜRKEKUL, 44
Mizbah KARATAŞ, 35
Özgül KÜÇÜKASLAN, 55
Muhammet Ali KARAKAYA, 117
Özkan SEVİM, 66
Muhammet ÖREN, 25
Özlem ÇAKICI, 8
Muhammet ŞAKİROĞLU, 147
Özlem NUR, 149
Muhitdin YILMAZ, 62, 75
Özlem ÖNEN, iv, vi, 124, 125, 126, 128, 130, 132
Murat DEMİREL, 27
Öznur ÖZEN, 111, 112, 113, 115, 116
Murat KURŞAT, 35
Pınar AKSU KILIÇLE, iii, iv, vi, 56, 136, 137, 138
MURAT ÖZTÜRK, 120
Rahime ORAL, 99, 100
Murat SARGINCI, 49
Rahman KILIÇ, 152
Musa CABBAROV, 88, 89
Rahşen S. KAYA, 84
Mustafa AKINER, 120
Ramazan ARSLAN, 15
Mustafa Cemal ÇİFTÇİ, 13
Rena HÜSEYİNOĞLU, 41
Mustafa Kemal ALTUNOĞLU, iii, iv, vi, 85, 86, 139,
Rukiye MURAT DURAN, 42, 105
140, 141, 142, 143, 145, 146
Salih AKPINAR, iv, 139, 140, 141, 142, 143, 146
Mustafa SERTÇELİK, 70
Sebahat ŞEKER, 83
Mustafa ŞENEL, 156
Seda VURAL, iv, 104
Nacide KIZILDAĞ, 101
Selvinaz YAKAN, 133
Neslihan MUTLU, iv, vi
Sema İŞİSAĞ ÜÇÜNCÜ, 130
Nevzat BATAN, 111, 112, 113, 115, 116
Serbest BİLİCİ, 52, 53, 54
Nil BAĞRIAÇIK, v, 17
Serkan KÜKRER, 83
Nurcan ERBİL, 82, 90
Sevilay DEMIRCI, 23
Nurgül SARI, 42, 105
Sevilay DEMİRCİ, 24
Nurhan ARSLAN, 18
Soner KUŞLU, 70
Nuri Enes KAYA, 20
Süleyman GÜL, 133
Nursel AŞAN BAYDEMİR, 51
Süleyman TEKİR, 155
th
th
16 -19 May 2016 The Kars Park Hotel Kars
Page/ Sayfa 159
Sülün Evinç TORLAK, 27
Ülfet ŞAHİN, 96
Şahin YALÇIN, 143
Ünal ŞAHİN, 146
Şavaş EKŞI, 113
Vagif ATAMOV, 88, 89, 113
Şükrü Sezgi ÖZKAN, 63
Vedat ADIGÜZEL, 23, 24
Şükrü TÜZMEN, 51
Volkan KIZAK, 48
Tamer KEÇELİ, 50
Xuehui Lİ, 147
Tarık ÇİÇEK, 52, 53, 54
Yağmur YILDIZ, 71, 132, 133, 134, 148, 149
Tarkan YORULMAZ, 12, 18, 58
Yasemen ADALI, 125
Temel BAYRAK, 7
Yaşar GÜLMEZ, 45
Timur DEMİR, 48, 118
Yaşar Tuncer KAVUT, 61
Tunay ÇELİK, 66
Yıldız ODAMAN CİNDORUK, 114
Turan ÇALBAN, 70
Yunus ZENGİN, 91
Turan ÖZDEMIR, 112, 115
Yusuf ERSAN, iv, vi, 62
Turan ÖZDEMİR, 111, 115, 116
Zati VATANSEVER, 5, 39, 120
Uğur ÇAPIK, 91
Zehra Tuğba MURATHAN, 82, 83, 90
Page/ Sayfa 160
Kapanış Konuşması
Değerli katılımcılar,
Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan ALDEMİR Sempozyumu’nda 76 sözlü bildiri ve 47 poster bildirisi olmak üzere toplam 123 bildiri
sunulmuştur. Sempozyumumuza yurt dışından, yurt içinden ve üniversitemizden katkı sağlayan tüm katılımcılara teşekkür ediyorum.
Maddi ve manevi katkıları nedeniyle Kafkas Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Sami ÖZCAN’a, Kars Belediye Başkanı Sayın Murtaza
KARAÇANTA’ya ve Serhat Kalkınma Ajansı Müdürü Sayın Doç. Dr. Hüsnü KAPU’ya şükranlarımı sunuyorum.
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölüm elemanlarının çok uyumlu, paylaşımcı ve çok özverili çalışmaları sonunda
böyle güzel bir organizasyon ortaya çıktı, kendilerini canı gönülden kutluyorum. Sempozyumu sorunsuz bir şekilde tamamlamamızı
sağlayan tüm otel çalışanlarına (The Kars Park) ve yöneticilerine bu kıymetli ve özverili çalışmalarından dolayı teşekkür ediyorum.
Dünyanın ve ülkemizin değişik yerlerinden gelen bilim insanları Kars’ımıza renk kattılar. Merhum mesai arkadaşım ve Türkiye’nin ilk
diplomalı ekologu Doç. Dr. Adnan ALDEMİR adının sempozyuma atfen verilmesini isteyen herkese teşekkür ediyorum.
Ekolojinin amacı ve ekologların asli görevi olan doğal yaşam ortamlarının sürdürülebilirliğidir. Biosferde, ekosistemlerin giderek
bozulduğu günümüzde tüm canlılık “Küresel Isınma ve İklim Değişikliği” tehdidi altındadır. Bu tehdidin oluşum nedenlerinin ve çözüm
yollarının tartışıldığı sempozyumumuzun tüm canlılık için faydalı olduğu kanaatindeyiz.
Sempozyumumuzun esas amaçlarından biri de, ekosistemi bilen ve çevreye duyarlı ve çevreyi koruma bilincine sahip bireylerin
yetiştirilmesini sağlamaktır. Böylece toplum çevreye daha çok sahip çıkan ve koruyan bir toplum olacaktır.
Yaşanabilir ve doğallığı sürdürülebilir bir çevre olmayınca diğer bilimsel ve yaşamsal faaliyetlerin çok fazla önemi yoktur.
Değerli katılımcılar, daha yaşanabilir bir dünyayı hedeflememiz dileği ile bir sonraki ekoloji sempozyumunda, Erciyes Üniversitesi’nde
(Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü’nde) buluşma dileği ile daha doğal yaşam ortamlarında ve çevrede kalın…
Sempozyum Başkanı
Page/ Sayfa 161
Page/ Sayfa 162
Kafkas University, Faculty of Science and Art, Department of Biology, Kars
Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Kars

Uluslararası Ekoloji 2016 Adnan Aldemir Sempozyumu Özet Bilidir

Transkript

Benzer belgeler

Glottokronoloji ve Abhazca

F. Eray DÖKÜ – Gülşen DİKBAŞ – Hannelore

Cilt: 2 Sayı: 1 - Kafkas Üniversitesi

KIBYRA 2010

Prof. Dr. Yase - BAP - Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Perge 2008

Tam Metin - Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Dergisi