Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2001 Yıllık Rapor 101

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2001 Yıllık Rapor 101

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
PARA POLİTİKASI ARAÇLARI(2001)
İŞLEM ADI
PİYASAYA
LİKİDİTE
VERİLİR
REPO
+
PİYASADAN
LİKİDİTE
ÇEKİLİR
VADE
YÖNTEM
KARŞILIK/TEMİNAT
KATILIMCILAR
AÇIK PİYASA İŞLEMLERİ
TERS REPO
+
DOĞRUDAN SATIM
DOĞRUDAN ALIM
En fazla 91
(4)
+
+
gün(1)
DİBS(3)
Kotasyon(2) , ihale
Bankalar, Aracı Kurumlar
--
--
BANKALARARASI PARA PİYASASI
BANKALARARASI PARA
PİYASASI'NDA ALIM YÖNLÜ
İŞLEMLER
+
En fazla 3 ay(5)
BANKALARARASI PARA
PİYASASI'NDA SATIM YÖNLÜ
İŞLEMLER
Kotasyon, Müdahale, Mevduat
DİBS, Döviz depoları, diğer(6)
Bankalar
--
Bankalar, Özel Finans
Kurumları, Yetkili
Müesseseler ve Kıymetli
Maden Aracı Kurumları
+
DÖVİZ MÜDAHALELERİ(7)
TL KARŞILIĞI DÖVİZ SATIŞI
TL KARŞILIĞI DÖVİZ ALIŞI
+
+
_ Önceden açıklanan kur sepeti
aynı gün, 1
değerleri çerçevesinde alım/satım(8)
günlük, spot
_ Doğrudan müdahale
(2 gün), vadeli
_ İhale(9)
ZORUNLU KARŞILIK ORANLARI(10)(11)
Zorunlu karşılık oranları, 2001 yılı içerisinde, TL mevduat için yüzde 4(12),döviz mevduatı için yüzde 11 olarak uygulanmıştır.(13)
Bankalar
DİSPONİBİLİTE ORANLARI
25 Kasım 2000 tarihli TCMB tebliğine göre bankalar,
_ Türk lirası mevduat için toplamları yüzde 6 olacak şekilde, en az yüzde 4 oranında DİBS, en fazla yüzde 2 oranında TL kasa; yüzde 2 oranında TL serbest tevdiat
(toplam yüzde 8)
_ yabancı para mevduat için toplamları yüzde 3 olacak şekilde, en az yüzde 1 oranında DİBS, en fazla yüzde 2 oranında TL kasa (toplam yüzde 3)
_ mevduat dışı TL yükümlülükler için toplamları yüzde 6 olacak şekilde, en az yüzde 4 oranında DİBS, en fazla yüzde 2 oranında TL kasa; yüzde 6(14) oranında TL
serbest tevdiat (toplam yüzde 12)
_ mevduat dışı yabancı para yükümlülükler için toplamları yüzde 3 olacak şekilde, en az yüzde 1 oranında DİBS, en fazla yüzde 2 oranında yabancı para kasa; yüzde
11 oranında yabancı para serbest tevdiat (toplam yüzde 14)
_ pozisyon aşımları için, aşan kısmın yüzde 100'ü oranında TL serbest tevdiat (toplam yüzde 100)
Bankalar
bulundurmak zorundadırlar.
GÜN İÇİ LİMİT
Bankalar, bankalarası para piyasasından borç alabilme limitlerinin serbest tutarı kadar gün içindeki acil fon ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.
Bankalar
VADELİ İŞLEM LİMİTİ
Bankalara, bankalararası para piyasası işlemleri için tahsis edilen borç alabilme limitleri dışında 1 ve 3 ay vadeli işlem limiti tahsis edilmektir.(15)
Bankalar
Kaynak: "Monetary Policy Issues and Experiences", Emir, Karasoy, Kunter (2000)
(1) 2001 yılı uygulamasında açık piyasa işlemleri çerçevesinde repo ve ters repo işlemlerinde en uzun vade 1 ay olmuştur.
(2) 2001 yılının Şubat ayı sonrası döneminde repo ve ters repo işlemlerinde kotasyon yöntemi uygulanmıştır.
(3) TCMB Kanunu gereği, açık piyasa işlemlerine konu olacak yüksek likiditeye sahip ve az riskli araçlar TCMB tarafından belirlenmektedir. Mevcut uygulamada karşılık olarak sadece
DİBS'ler kullanılmaktadır.
(4) Yeni kanunu gereği, TCMB, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarına avans veremez ve kredi açamaz, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil
piyasadan satın alamaz. Ancak, sözkonusu kanuna eklenen geçici bir madde ile kanunun yürürlüğe girdiği 5 Mayıs 2001 tarihinden başlayarak altı ay süre ile, Hazine'nin ihraç ettiği borçlanma
araçlarının birincil piyasadan da satın alınabilmesi hükmü getirilmiştir. Bu süre 5 Kasım 2001 tarihinde dolmuştur.
(5) 2001 yılı uygulamasında Bankalararası Para Piyasası işlemlerinde en uzun vade 1 ay olmuştur.
(6) Efektif depoları, yabancı devlet tahvilleri ve hazine bonoları, altın depoları, GOS, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından çıkartılan müteahhit bonoları, eurobond .
(7) 22 Şubat sonrası dönemde, döviz müdahalelerinin yanı sıra bankaların dış yükümlülüklerini yerine getirmesine yardımcı olmak amacıyla TCMB tarafından bankalara döviz depo olanağı
tanınmıştır. 2001 yılı Mayıs ayı başından itibaren bu olanak bankalarca kullanılmamıştır.
(8) Kur politikasında değişikliğin yaşandığı 22 Şubat 2001 tarihine kadar olan dönem için geçerli olmuştur.
(9) Döviz satış ihaleleri 29 Mart 2001 tarihinden itibaren düzenlenmeye başlanmış, 30 Kasım 2001 tarihinden itibaren ise tekrar ihtiyaç duyulana kadar ihalelere devam edilmeyeceği
açıklanmıştır. Ayrıca, 2001 yılı içerisinde sadece bir döviz alım ihalesi düzenlenmiştir.
(10) 5 Mayıs 2001 tarihinde yürürlüğe giren TCMB tebliği ile "mevduat munzam karşılık" ve "munzam karşılık" ibareleri "zorunlu karşılık" olarak değiştirilmiştir.
(11) 8 Ağustos 2001 tarihli TCMB tebliği uyarınca, Türk lirası mevduat için ayrılan zorunlu karşılıklara ödenecek faiz oranı TCMB tarafından tespit ve ilan edilecektir. Sözkonusu faizler Mart,
Haziran, Eylül, Aralık ayları sonlarında tahakkuk ettirilecektir. 10 Eylül 2001 tarihli basın duyurusu ile kamuoyuna yüzde 40 olarak duyurulan bu faiz oranı, faiz oranlarındaki gelişmeler dikkate
alınarak yeniden belirlenebilecektir.
(12) 10 Aralık 1999 tarihli TCMB tebliği ile, TL mevduat için yüzde 8 olan munzam karşılık oranı yüzde 6'ya indirilirken, haftalık ortalama olarak tutulmak üzere disponibilite yükümlülüğü
olarak getirilen yüzde 2'lik serbest tevdiat zorunluluğu uygulamasına 2001 yılında da devam edilmiştir.
(13) TCMB Kanunu'nun 22-c ve 40-II maddelerinin verdiği yetki çerçevesinde alınan 26 Kasım 2001 tarihli Banka Meclisi kararları ile mevcut uygulamada zorunlu karşılığa tabi olmayan TMSF
bünyesindeki bankaların döviz tevdiat hesaplarının diğer bankalarca devralınması halinde, kademeli olarak yüzde 11 oranına ulaşacak şekilde zorunlu karşılığa tabi tutulmaları sağlanacaktır.
Devredilecek Türk lirası mevduatlar ise, devir tarihinden itibaren genel esaslar çerçevesinde zorunlu karşılığa tabi bulunmaktadır.
(14) Bu uygulama, 13-19 Ocak 2001 tarihli haftadan başlamak üzere yürürlüğe konulmuştur.
(15) TCMB, 30 Kasım 2000 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Vadeli İşlem Limitlerinin Borç Alabilme Limitlerine eklenmesi yoluyla, bankaların 1 ay ve 3 ay dışındaki vadelerde
borçlanabilme imkanlarını artıran yeni bir uygulama başlatmıştır.
2001 Yıllık Rapor
101