Ağ Tarafsızlığı (An Open Internet Case: Net

Ağ Tarafsızlığı (An Open Internet Case: Net

Ağ Tarafsızlığı (An Open Internet Case: Net Neutrality) 1
Ağ Tarafsızlığı kavramı ilk olarak 2003 yılında Colombia Üniversitesi Hukuk Profesörü Tim 2
Wu tarafından kullanılmıştır. Kavram devlet ve ISP’lerin (Internet Service Provider) eşitlik 3
ilkesince internet üzerinde verilerin serbestçe dolaşımına herhangi bir müdahalede bulunmaması anlamına gelmektedir. Ağ Tarafsızlığı yaklaşımı çerçevesinde yapılan tartışmalara baktığımızda devlet ve ISP’lerin kullanıcılara ait verilerin gizliliğini ihlal 4
etmemelerini de bu konsepte dahil edebiliriz. Nitekim ABD Federal Ticaret Komisyonu Ağ Tarafsızlığı düzenlemeleri kapsamında ISP’lere internet kullanıcılarına ait verileri koruma sorumluluğu yüklemektedir İnternetin; inovasyonun, sosyal ve ekonomik gelişmelerin bel kemiği haline geldiği 21. yüzyılda, internetin geleceğini yakından ilgilendiren Ağ Tarafsızlığı yaklaşımı önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Küresel ölçekte hizmet veren ISP’lerin büyük bir 5
kısmının ABD’de olmasından ötürü son yıllarda özellikle ABD senatosunda görüşülen Ağ Tarafsızlığı hakkında tartışmalar üç başlık altında karşımıza çıkmaktadır; ifade özgürlüğü, gizlilik ve ekonomi (özellikle serbest piyasa ekonomisinin vazgeçilmez unsuru rekabet bağlamında). Ağ tarafsızlığı ilkesel olarak kabul edildiği ve hukuk normları (internet hukuku) bu ilke uyarınca oluşturulduğu takdirde internet üzerinde bütün verinin (içeriğin) herhangi bir ücretlendirmeye tabi tutulmadan ve sansüre maruz kalmadan son kullanıcı ile buluşması gerekmektedir. Online müzik dinleme programlarından biri olan Spotify’ın ücret karşılığında verdiği (premium) hizmeti herhangi bir ücretlendirme olmadan vermesi, devlet ve ISP’ler tarafından sansürlenen içeriğin (ahlaka, kamu sağlığına, kamu düzenine zararlı içerikler veya yayınlanması istenmeyen siyasi içerikler) herhangi bir sansüre maruz kalmadan son kullanıcı ile buluşması Ağ Tarafsızlığı’na örnek olarak verilebilir. 1
A Guide to the Open Internet, http://www.theopeninter.net/
"A Historic Decision": Tim Wu, Father of Net Neutrality, Praises FCC Vote to Preserve Open Internet
http://www.democracynow.org/2015/2/27/a_historic_decision_tim_wu_father
3
What is Net Neutrality, http://www.savetheinternet.com/net-neutrality-what-you-need-know-now
4
Rana, Amar, Victory for Net Neutrality, Is Internet Privacy Next?, 26.02.2015,
https://www.krypteia.org/2015/02/26/victory-for-net-neutrality-is-internet-privacy-next/
5
Reardon, Marguerite, Sprint CEO: Without Net neutrality rules, we're toast, 26.03.2015,
http://www.cnet.com/news/sprint-ceo-without-net-neutrality-rules-we-are-toast/
2
Ağ Tarafsızlığı çerçevesinde tartışılan diğer bir konu internet üzerinde paylaşılan kişisel (özel) verilerin ve internet trafiğinin gizliliğinin üçüncü kişiler tarafından (özellikle devlet tarafından) ihlal edilmemesidir. Ekonomik amaçlarla servis sağlayıcıların ve siyasi amaçlarla devletlerin internet üzerinde veri trafiğini izlemesi ve kontrol etmesinin önüne geçilmesi amacıyla Ağ Tarafsızlığı yaklaşımı çerçevesinde hukuki düzenlemelerin hızlı bir şekilde 6
hayata geçirilmesi ‘open internet’ savunucuları tarafından ısrarla dile getirilmektedir. İngiltere’de Cameron hükümetinin HTTPS, SSL, SSH gibi üçüncü kişilerin veri trafiğini izlemesine engel olan ve şifreli mesajlaşmaya izin veren protokollerin kullanımının yasaklanmasına yönelik girişimlerde bulunması Ağ Tarafsızlığı çerçevesinde 7
değerlendirilebilecek güncel konulardan biridir. 8
Ağ Tarafsızlığı’ında tartışmanın önemli bir bölümünü ‘last mile’ (son kullanıcı) problemi oluşturmaktadır. Last mile probleminden son kullanıcıya ulaşan internet hizmetinin sağlayıcısı olan servis sağlayıcının (bir kafe, gsm şirketi, üniversite, kütüphane olabilir) istemediği içeriği filtreleme programları aracılığıyla kullanılan ağ üzerinden erişime kapatması kastedilmektedir. Kullanıcının özgürlüğü ve internet hizmetini veren servis sağlayıcının özgürlüğü bu noktada çatışmaktadır, ikisi arasında nasıl bir denge kurulacağı önemli bir problemdir. Ağ Tarafsızlığı çerçevesinde ücret karşılığında hizmet veren servis sağlayıcıların bedava hizmet vermeleri neticesinde serbest piyasa ekonomisinin temel unsurlarından biri olan rekabetin ortadan kalkacağı ve içerik hizmetlerinde kalitenin azalacağı düşünülmekle birlikte Ağ Tarafsızlığı savunucuları (open internet aktivistleri) internete eşit erişim ve verinin herhangi bir sansüre tabi olmadan kullanıcılara ulaşması neticesinde inovasyonun, ifade özgürlüğünün, rekabet ve bireylerin siyasal süreçlere aktif katılımının daha ileri seviyelere ulaşacağını dile getirmektedir. Ağ Tarafsızlığı, internetin; sosyal, ekonomik, siyasi anlamda sistemlerin ve yaklaşımların formunu değiştirdiği günümüzde bireyleri ve devletleri yakından ilgilendirmektedir. Ağ 6
Open Internet, https://www.fcc.gov/openinternet
Ball, James, Cameron wants to ban encryption – he can say goodbye to digital Britain, The Guardian,
http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/13/cameron-ban-encryption-digital-britain-online-shoppi
ng-banking-messaging-terror
8
Weinschenk, Carl, Net Neutrality and Broadband: The Last Mile Dilemma,
http://www.itbusinessedge.com/blogs/data-and-telecom/net-neutrality-and-broadband-the-last-mile-dilemma.ht
ml
7
Tarafsızlığı üzerine yapılacak hukuki düzenlemeler hayatımızı birçok alanda önemli ölçüde etkileyebilecek önemdedir.