Doç. Dr. Mustafa ÇANAKÇI Kocaeli Üniversitesi

Transkript

KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARLA İLGİLİ
DÜNYADAKİ UYGULAMALAR
Doç. Dr. Mustafa ÇANAKÇI
Kocaeli Üniversitesi
Atık Bitkisel Yağların İnsan Sağlığı ve Çevreye Etkileri, Biyodizelin Önemi, İstanbul-10 Ocak 2008
Kızartma Yağları (Bitkisel Yağlar)
Kullanım Yerleri;
Lokanta,
Restaurant,
Fastfood,
Gıda endüstrisi (Cips fabrikaları vb),
Hazır yemek fabrikaları,
Otel-Motel,
Hastaneler,
Askeri tesisler,
Evler,
…
Kızartma Anında Oluşan Reaksiyonlar:
1)
2)
3)
Suyun neden olduğu hidroliz,
Oksijen ve ısının neden oldukları
oksidasyon ve termal bozunma.
Bu reaksiyonlar sonucu ortaya çıkan
polimerizasyon olmak üzere üç temel
bozunma reaksiyonu gerçekleşir.
Kızartma Yağlarının Kullanımdan Çekilmesi
Bir çok ülkede kızartma yağlarının kullanımdan çekilmesi için sınırlayıcı değerler kabul
edilmiştir.
Tüm bozunma ürünleri polar karakterli maddeler olduğu için, kızartma yağlarının toplam
polar madde içerikleri (TPM), meydana gelen bozunma reaksiyonlarının miktarı hakkında
sağlıklı değerlendirmeler verebilmektedir.
Bu nedenle, kızartma yağlarının kullanımdan çekilmesi için TPM içerikleri sınırlayıcı
değer olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bazı ek kriterler de kullanılmaktadır.
BAZI ÜLKELERİN KIZARTMA YAĞLARINI KULLANIMDAN ÇEKME KRİTERLERİ
Ülke
Toplam Polar
Madde (%)
Fransa
<25
Avusturya
<27
Belçika
<25
Almanya
<24
İspanya
<25
Macaristan
<25
İtalya
<25
Hollanda
<27
Portekiz
<25
Toplam Polimerik
Madde (%)
Oksitlenme
İçeriği (%)
Asit Sayısı
Dumanlama
Noktası
Yüksek
Sıcaklık (oC)
<1
<2.5
<170
<180
<5
<170
<180
<10
<0.7
<180
<16
<4.5
Kaynak; Türkay S. ‘Kızartma İşlemi ve Kızartma Yağları’, Biyoyakıt Dünyası-Mart 2007, s. 24-27.
Ülkemizde: Kızartma Amacıyla Kullanılan Katı ve Sıvı Yağların Kontrol Kriterleri Tebliği
(Resmi Gazete 28/08/2007 Sayı: 26627)
Özellik
Limit
Polar Madde
(Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tebliğ No: 2007/41)
Dumanlanma Noktası
≤ % 25
> 170 °C
Atık Bitkisel Yağ Potansiyellerine Dünyadan Birkaç Örnek
ABD:
Atık restaurant yağı: 1.2 milyon ton.
Kanada:
Yıllık 120.000 ton atık kızartma yağı toplanmaktadır.
Avrupa Birliği (EU) :
Yıllık toplanan atık kızartma yağlarının miktarı tahmini olarak 700.000–1.000.000 ton’dur.
İspanya:
Her yıl yaklaşık 74x103 ton atık zeytinyağı toplanmakta, bu değerden çok daha fazlasının
da kanalizasyon şebekesine atık olarak döküldüğü bilinmektedir.
Japonya:
Yıllık 400-600x103 ton arasında atık mutfak yağına sahip olduğu belirtilmektedir.
Ülkelerin atık yağ potansiyelleri gözönüne alındığında, konunun önemi açıkça ortaya çıkmaktadır!.
South Carolina (ABD) Örneği
South Carolina Eyalet Çevre ve Sağlık Birimi
metropoliten şehirlerde yer alan yaklaşık 12000 lisanslı
restauranttın yılda 100 milyon lt atık yağ ürettiğini
belirlemiştir.
Bu yağların anlaşmalı atık yağ toplayıcıları tarafından
ücretsiz olarak toplandığı veya standartları sağlayan
kısmının ise litresinin 24-30 ¢ arasında satın alındığı ifade
edilmektedir.
Bu eyaletin en büyük biyodizel üreticilerinden biri olan
Southeast Biodiesel, bu atık yağlardan biyodizel
üretmektedir.
ABD’de soya yağından sonra en çok kullanılan biyodizel
hammaddesi restaurant atık yağlarıdır.
Kaynak; An Assessment of the Restaurant Grease Collection and Rendering Industry in South Carolina, August 2006
South Caroline (ABD) Örneği
Valley Proteins/Carolina By-Products (Atık Yağ Toplayıcısı)
Pennsylvania, Maryland, Virginia,
North Carolina, South Carolina,
Tennessee, ve Texas olmak üzere
7 eyalette 12 fabrikası bulunan bir şirket
Yapılan anlaşmalar çerçevesinde, restaurant kapasitesine uygun konteynırlar sağlamaktadır.
Belirli periyotlarla ve müşteri ihtiyaçları doğrultusunda atık yağlar toplanmaktadır.
Konteynırların taşınması ve boşaltılması belirlenen kanun ve yönetmeliklere uygun olarak
yapılmaktadır.
Toplanan atık bitkisel
dönüştürülmektedir.
yağlar
standartlara
uygunsa
ilgili
fabrikada
biyodizele
Kaynak; http://www.valleyproteins.com/index.asp
New York (ABD) Örneği
RWA Resource Recovery (Atık Yağ Toplayıcısı)
Aralık 2006 tarihinden itibaren New York’ta atık
yağ toplayan lisanslı bir şirket, sigortalı araçlarıyla,
ücretsiz olarak atık yağ üreticilerinden belirli
periyotlarla yağlarını almayı garanti etmektedir.
Yapılan anlaşmalar çerçevesinde, atık yağ
üreticilerine uygun hacimli konteynırlar sağlıyor.
Toplanan
yağların
tamamını
biyodizele
dönüştürüyor.
Aynı zamanda bu
eyalette kızartma
amaçlı kullanılan
bitkisel yağların
iki defadan fazla
kullanılmaması
önerilmektedir.
Bu eyalette ürettiği atık yağı
bir toplayıcıya teslim ettiğini
belgelemeyen şirketlere eyalet
hükümeti
tarafından
ek
vergilendirilme
getirilmesi
düşünülmektedir.
(Waste disposal fee-city tax)
Kaynak; http://www.theoildrum.com
Avrupa Birliği (EU)
Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılan yağların türleri ve miktarları belirlenmiştir. Yaklaşık
olarak 17 milyon ton yağ tüketilmekte ve bu miktar her yıl %2 oranında artmaktadır.
Kaynak; Waste oils and fats as biodiesel feedstocks: An assessment of their potential in the EU, March 2000
Her bir Avrupa Birliği ülkesi için tüketilen yağ türleri ve yüzde oranları da belirlenmiştir.
Tüketilen yağ türleri ülkelere göre farklılık gösterebilmektedir.
Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde tespit edilen ve toplanan atık yağ miktarları;
Her ülke mümkün olduğu kadar fazla miktarda atık yağlarını toplamaya yönelmiştir. Çünkü
bu yağların insan sağlığına, çevreye, ve ekonomiye olan etkileri bilinmektedir.
Almanya:
¾Almanya’da 60 civarında atık yağ toplayıcı, arıtma, ve (işleme) değerlendirme şirketi
mevcuttur.
¾Bu ülkede atık yağlar için 50-200 lt arasında değişen hacimde plastik ve metal kaplar
kullanılmaktadır. Toplama aralığı 1 hafta ile 2 ay arasında değişmektedir.
Fransa:
¾Fransa’da ülke genelinde 15 civarında atık yağ toplayıcısı bulunmakta, bunların 6 tanesi
toplam atık yağların %90’nını toplamaktadır.
¾Bu ülkede ise atık yağlar toplama için 1-200 lt arasında değişen hacimde kaplar
kullanılmaktadır.
¾Bu ülkede yüksek potansiyele sahip restaurant ve endüstriyel şirketlerden yağlar toplanmakta,
küçük kapasiteli işyerleri ve hanelerden ise atık yağ toplanması yapılmamaktadır.
Belçika:
¾Belçika’da atık yağları diğer ülkelerdeki gibi
toplamaktadır.
¾Evlerdeki atık yağların toplanması yerel
yönetimler tarafından denetlenmektedir. Bunun
için mahallelerde kapı kapı gezen toplayıcılar
mevcut olmakla birlikte, bölgesel atık toplama
merkezleri de bulunmaktadır.
Avusturya:
¾Avusturya’da 660 civarında atık yağ toplayıcısı mevcut olup her biri yaklaşık olarak yılda
ortalama 20 ton atık yağ toplamaktadır.
¾Restaurant ve endüstriyel kuruluşlardan toplanılan bu yağlar için 60-220 lt arasında değişen
hacimde plastik ve metal konteynırlar kullanılmaktadır.
¾Evlerde oluşan atık ağların toplanması için ise 3 lt hacimli kaplar hanelere dağıtılarak bu
kaplar dolduğunda mahallelerde belirli bölgelere kurulan atık toplama merkezlerindeki ısıtıcılı
tanklara boşaltılması istenmektedir.
Atık Yağlardan Biyodizel; Avusturya Örneği
Kaynak: Assessment of Initiatives Related to Biodiesel from Used Frying Oil in Austria, May 2005
Hammadde Depolama
Kapasitesi: 6000 m3
Kullanılan hammaddeler:
%10 Kanola yağı
%20 Atık Hayvansal Yağlar
%70 Atık Bitkisel Yağlar
***
Serbest yağ asidi içeriği max.
%20 kadar olan yağlar
işlenebilmektedir.
Elde edilen biyodizel soğuk
filtre tıkanma noktası (CFPP)
değeri hariç EN 14214
standartları karşılamaktadır.
Dış Basından Bir Haber
• Date: 02 July 2007
“McDonalds to run vehicles on biodiesel”
Burger vehicles run on McDiesel
•
•
900 adet restauranttan atık yağ toplanacak,
155 araç bu yağların geri kazanımı ile
çalışacaktır.
Kaynak: http://www.askaprice.com/torque-article.asp?article=Burger_vehicles_run_on_McDiesel
Alaska
Avrupa
Ülkeleri
Kanada
Çin
ABD
Malezya
Meksika
Hindistan
Endonezya
Avustralya
Güney Afrika
Şili
Yeni Zelanda
Brezilya
Arjantin
Biyodizel; Avusturya Örneği
Avusturya’da 2004 yılı verilerine göre 70,000
ton biyodizel üretilmiştir.
Bu ülkenin 2006 yılındaki hedefi 340,000 ton
biyodizel üretmek şeklinde belirlenmişti.
Üretilen biyodizelin %80’i Almanya ve
İtalya’ya ihraç edilmiştir.
“Biodiesel is one of our nation's most promising alternative
fuel sources. And by developing biodiesel, you're making this
country less dependent on foreign sources of oil.”
President George W. Bush
Remarks at Virginia Biodiesel Refinery May, 2005
“Biyodizel, milletimizin en çok güvendiği alternatif yakıtlardan
birisidir. Ve biyodizelin gelişimiyle, bu ülkeyi yabancı petrol
kaynaklarına daha az bağımlı hale getirmektesiniz. ”
George W. Bush
Mayıs 2005, Virginia Biyodizel Tesisi’ndeki Sözleri
SONUÇ ve ÖNERİLER
Ülkemizde atık yağ potansiyeli ile ilgili olarak yapılmış net bir çalışma yoktur.
Bununla birlikte, Çevre Bakanlığı verilerine göre yılda 1.5 milyon ton bitkisel yağın gıda
amaçlı kullanıldığı ve bu yağdan yaklaşık olarak 350 bin ton atık yağ oluştuğu
belirtilmektedir.
Atık yağları toplayan kişi yada kuruluşların, bu yağları hangi koşullarda ve nasıl
kullandığı hakkında birçok kaygı verici soru vardır.
Bu nedenle, özellikle nüfusun ve sanayinin çok yoğun olarak toplandığı Marmara Bölgesi
başta olmak üzere, Ülkemizin mevsimsel ve bölgesel atık yağ potansiyeli araştırılmalıdır,
Buna bağlı olarak atık bitkisel yağ envanteri oluşturulmalıdır..
Yönetmelikler:
Çevre ve Orman Bakanlığı:
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (Resmi Gazete 19/04/2005 Sayı: 25791)
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı:
Kızartma Amacıyla Kullanılan Katı ve Sıvı Yağların Kontrol Kriterleri Tebliği
(Tebliğ No: 2007/41 – Resmi Gazete 28/08/2007 Sayı: 26627)
Özellik
Limit
Polar Madde
≤ % 25
Dumanlanma Noktası
> 170 °C
SONUÇ ve ÖNERİLER
Atık Bitkisel ve Hayvansal yağların geri dönüşümü yapılarak;
– Tekrar Rafine Edilerek Gıda Sektöründe Kullanımı (Tarım bakanlığı tarafından)
– Hayvan Yemlerine Katılması (Tarım bakanlığı tarafından)
– Kozmetik Sanayinde Kullanımı, (Sağlık bakanlığı tarafından) yasaklanmıştır.
– Biyodizel
üretiminde sadece kullanılabilir.
Kullanımda olan yağların sağlık açısından ömrünü doldurur doldurmaz kullanımdan
çekilmesi hem insan sağlığını olumsuz yönde etkilemesini önlenmiş olacak hem de atık
yağlardan üretilecek biyodizel için uygun hammadde oluşturacaktır. Bu nedenle kullanımda
olan yağların Tarım Bakanlığı kriterlerine uygunluğu sürekli denetlenmelidir.
Ülkemiz açısından Atık Bitkisel Yağların biyodizel üretimi kapsamında değerlendirilmesi;
hem çevre kirliliğini önleme açısından, hem insan sağlığını tehdit etmemesi açısından, hem
de ülke ekonomisine katma değer getirmesi açısından oldukça önemlidir.
TEŞEKKÜRLER
Doç. Dr. Mustafa ÇANAKÇI
Kocaeli Üniversitesi
[email protected]

Doç. Dr. Mustafa ÇANAKÇI Kocaeli Üniversitesi

Transkript

Benzer belgeler

Baytom Nasıl Çalışır ? Baytom Evsel (bitkisel) Atık Yağların

RECYCLING SAYI 100 BASKI.indd

laboratuvarürünleri

ENVİ-CLEAN Sistemi - Cevremuhendisligi.org

Referans - Yar?n?n Habercis

Uluslararası Katı Atık ve Geri Dönüşüm sektörünün en

güvenlik bilgi formu

Fazla kirli kağıt, fotoğraf kağıdı