derđ bakımı

DERĐ BAKIMI
Prof. Dr. Seher Bostancı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dermatoloji Anabilim Dalı
DERĐ TEMĐZLĐĞĐ
NEMLENDĐRME
GÜNEŞTEN KORUMA
DERĐ TĐPLERĐ
Normal Deri
Yağlı Deri
Kuru Deri
Akkiz kuru deri (retinoidler, UV, soğuk,
sıcak, rüzgar, kuruluk, deterjan, solvent)
Yapısal kuru deri (fizyolojik)
Frajil deri
Senil deri
Karma Deri
DERĐ TEMĐZLĐĞĐ
Temizleyiciler hazırlanırken yağ ve diğer
bütün sebase kaynaklı lipidik
sekresyonları ortadan kaldırmanın ideal
olduğu düşünülür, ancak serobrosit ve
seramitler gibi deride aşırı su kaybını
önlemede anahtar rol oynayan yapısal
lipidler korunmalıdır.
Kötü formüle edilmiş temizleyiciler; deriyi
kurutur, nemlendiricilerin duyarlandırma
riskini arttırır.
Deri pH’sı ortalama 5,3 (4-6,5 arası)
Çoğu sabun ve deterjanlar alkali
yapıdadır ve deri pH’sını arttırarak
derinin fizyolojik koruyucu asit
mantosunu bozarlar.
Klasik sabunlar (sodyum tuzları ve yağ
asidi bileşiği) bu türdendir.
Alkali bir sabunla yıkanan derinin pH’sı
2 üniteden fazla artar ve bu etki 4 saat
devam eder. Bu da irritasyona yol
açabilir.
Temizleyici seçiminde en önemli
faktör pH değeridir. pH artışı deri
yüzeyinde sertleşmeye sebep olur.
Ayrıca sık sık sabunla yıkamak derinin
normal florasını bozar, bakteri ve
mantarların yerleşmesine sebep olabilir.
Syndet (sentetik deterjan), sentetik
sabunlar (sabunsu sabun)
pH’ları 5,5
Deri pH’sını değiştirmedikleri ve kolayca
arındırılabildikleri için uygundurlar.
Diğer Temizleyici
Ürünler
Kremler: Yıkamadan silinerek deriden
uzaklaştırılırlar. Suyla yıkanmaları tercih
edilir.
Losyonlar: Krem ve losyonlar makyaj
çıkarmada ve kuru derili kişilerde çok
uygundur. Normal ve yağlı deri için
geliştirilmiş çeşitleri vardır.
Sıvı temizleyiciler: Kolay durulanırlar,
nemlendirici etkilidirler, pahalıdırlar.
Vücut temizliği için de iyi bir seçimdir.
Abraziv temizleyiciler: Đçlerindeki
partiküllerle temizlik yaparlar. Haftada
bir kereden fazla kullanılmamalıdır.
Temizleyici yüz maskeleri
Normal Deride Temizlik
Kuru Deride Temizlik
Temizleyici kremler (kolt krem, sorbiton
YA esterleri)
Karma Deride Temizlik
Hafif bir suda yağ emülsiyonu
Yağlı Deride Temizlik
Basit bir sürfaktan solüsyon
Temizlikten 3 saat sonra ortaya çıkan
parlaklık ve yağlılık derecesini azaltır.
Sebore ve aknede aşırı sebum temizlenip
folikül ağızları açık kalırken seramid ve
serebrosidler de kaldırılmadan derinin
bariyer bütünlüğü korunur. Bu temizleyicilere
p. acnes için hekzamidin diisoithionate gibi
antibakteriyel bileşikler ilave edilir. Salisilik
asit, benzol peroksit gibi ajanlarda eklenir.
NEMLENDĐRĐCĐLER;
deri bariyerinin tamiri ve bütünlüğünün
devamı, TESK’in azaltılması, su tutma
özelliği olan lipit bariyerin yeniden
yapılanması amacıyla deriye topikal
uygulanan karışımlardır.
Kol ve bacaklar daha çok kurur.
Nemlendiriciler kseroz ve ekzema gibi
durumlarda derinin bariyer fonksiyonunun
düzeltilmesine yönelik kullanılırlar.
Ayrıca hasarlı ve irrite deride
inflamasyonu azaltmak için kullanılırlar,
böylece irritan kontak dermatitin
önlenmesine de yardımcı olurlar.
AHA gibi nemlendiriciler korneositlerin
deskuamasyonunu arttırarak epidermisin daha
düzgün ve yumuşak hissedilmesini sağlarlar.
Epidermal lipitlerin yapımını uyararak bariyer
fonksiyonunun devamını sağlarlar.
Đçeriklerindeki kollajen, keratin ve elastin gibi
proteinlerle derideki boşlukları doldurarak
derinin gençleşmesini sağlarlar.
Güneş hasarlı deride ve yaşlanma
etkilerinin giderilmesinde de
kullanılırlar.
Ayrıca birçok hastalığın tedavisine
yardımcı olarak, topikal ilaçların
penetrasyonunu arttırarak etkili olurlar.
Hassas ciltlerde stratum korneumun
bariyer fonksiyonunun sağlanması ve
irritan maddelerin deriye girişini önleyerek
cilt belirtilerinin oluşmasını engellerler.
Atopik dermatitlilerde aşırı
deri kuruluğu vardır. Düzenli
nemlendirici kullanımı ile bu
düzeltilebilir ve diğer
belirtilerin oluşması
engellenebilir.
Đhtiyoziste hayat boyu
nemlendirici kullanılması
gerekir. %10 üre içeren
formülasyonlar burada
daha etkili olmaktadır.
Etkileri kısa sürelidir,
kullanıldığı süredir.
Nemlendirici Kullanım Prensipleri
Kuru derili kişiler sabunla sık yıkanmaktan
kaçınmalıdırlar.
Nemlendiriciler deri temizlendikten sonra hemen
uygulanmalıdır.
Uygulama sıklığı deri kuruluğuna göre değişir.
Soğuk, kuru ve rüzgarlı havalarda dışarı çıkılmadan 2030 dk. önce sürülmeli ve yağlı kremler tercih edilmelidir.
Uzun süreli yarar sağlanabilmesi için günde 2 kez en az
7 gün kullanılmaları gerekir.
Yüze uygulanan her ürün boyuna da uygulanmalıdır.
Vücut nemlendirmesi banyodan hemen sonra
yapılmalıdır.
Çok kuru derili kişilerde banyo sonrasında veya banyo
esnasında vücut yağları kullanılabilir.
Klasik bakım ürünleri lipid içeriği ve emülsiyon
tiplerine göre 2 çeşit krem (gündüz, gece) içerirler.
Kuru derili kişilerde okluziv etkisi fazla olan yağlı
kremler uygundur.
Normal deride humektan da içeren su içinde yağ
emülsiyonları uygundur.
Karma deride, genellikle T bölgesine nemlendirici
uygulanmaz. Diğer kısımlara yağlı olmayan
nemlendiriciler uygulanır.
Mevsimsel değişiklikler de göz önünde
bulundurulmalıdır.
Sık yıkama, çevresel etkiler, özellikle de güneş
kurumayı arttırır.
Hassas derili kişilerde koku maddeleri, koruyucular
duyarlandırıcı olabilir.
NEMLENDĐRĐCĐLERĐN YAN
ETKĐLERĐ
Acıma, yanma, batma
Potansiyel allerjenlere (parfümler,
taşıyıcı kimyasal maddeler, çözücüler,
korucular) bağlı kontak dermatit
Lanolin, propilen glikole bağlı kontak
dermatit
Özellikle atopik dermatitte kontak allerji
riski daha fazladır.
Deriyi nemlendirme, yumuşatma amacıyla
krem, merhem, losyon, banyo yağları ve
sabun yerine geçen ürünler kullanılır. Bu
amaçla emolyenler (glikol stearat, gliseril
stearat, lanolin, soya sterol, ayçiçeği
çekirdeği yağı gliseridleri), oklüzifler
(vazelin, mineral yağ, dimetikon,
kaprilik/kaprik trigliserit), humektanlar
(gliserin, gliserol), laktik asit, sodyum
pirolidon karboksilik asit, amonyum laktat,
potasyum laktat, sorbitol, üre) kullanılır.
ÜRE
En önemli fizyolojik doğal nemlendirici
faktör
Kortikosteroid, retinoik asit ve diğer
bazı topikallerle kullanıldığında
bunların penetrasyonunu arttırır.
ALFA-HĐDROKSĐ ASĐTLER (AHA)
Laktik, glikolik, tartarik asit
(Meyve Asitleri)
Deri kuruluğu, deri bakımı
Yaşlanma etkilerini giderici
Hiperpigmentasyon tedavisi
Aknede tedavi edici
AHA’larla KĐMYASAL PEELING
Deri yaşlanmasında
Đzlerin tedavisinde
Nemlendiricilere Eklenen
Diğer Maddeler
Yulaf banyoları
Allantoin, hyalurinoik asit, pantenol,
peptitler
Ubikinol, ürik asit
Yeşil çay, Aloe vera, tea tree oil vd.
Koruyucular
Antioksidanlar (vit C, vit E, koenzim Q10,
lipoik asit, glutation)
Tretinoin
GÜNEŞTEN KORUNMA
Bugün deri yaşlanmasının ana sebeplerinden
birinin güneş hasarı olduğu bilinmektedir.
Dolayısıyla ya nemlendiricinin içinde olarak veya
ayrı olarak güneşten koruyucular kullanılmalıdır.
Kronik UVB etkileri fotoyaşlanma, immün
supresyon ve fotokarsinozistir.
Güneş yanığı, fototoksik, fotoallerjik reaksiyonlar
diğer olumsuz etkilerdir.
Bu zararlı etkiler UV’ye maruz kalma süresine,
sıklığına, deri rengi - fototipine bağlıdır.
UV’nin Zararlı Etkilerinden
Korunmak
Giysilerle blokaj
1100 - 1500 arası güneşe çıkılmaması
Uzun süreli güneş banyosuna ve
bronzlaşma salonlarına ilginin
kaldırılması
Güneşten koruyucuların (GKÜ)
kullanılması
Yaşamın ilk 18 yılında SPF değeri 7,5
olan GKÜ’nün kullanılması, yaşam boyu
melanom dışı deri kanseri gelişim
insidansını %78 azaltır.
Güneşten koruma faktörü (SPF)
GKÜ’lerin etkinliğini göstermektedir.
SPF’si yüksek bir ürünün koruma
etkinliği de yüksektir.
SPF 15 olan bir ürün UVB’nin %94’ü,
30 olan ise %97’den fazlasını filtre eder.
Deri fototipi I-II ise → SPF 15-30
Deri fototipi III-IV ise → SPF 10-15
Miktar (2 mg/cm2)
Sırt, boyun yanları, şakaklar, kulaklar
Fiziksel GKÜ’lerin opak oluşu,
sürtünme, terleme, suyla etkinliklerinin
azalması
Güneşe maruziyetten 20 dk. önce
sürülmeli, yüzme ya da terlemenin
ardından 2-3 saatte bir tekrarlanmalı
GKÜ Önerirken Dikkat Edilmesi
Gerekenler
1. Kişinin deri rengi - fototipi
2. Meslek ve açık hava aktiviteleri
(yüzme, dağcılık, balıkçılık)
3. Polimorf ışık erüpsiyonu, solar
ürtiker, LE, kronik aktinik dermatit
gibi hastalıkları olanlar geniş
spektrumlu, SPF’si yüksek ürünler
kullanmalı
4. Çevredeki ışık yoğunluğu
5. GKÜ’lerin suya dayanıklılık ve
SPF değerleri
GKÜ’lerin Yan Etkileri
Đrritasyon, kontakt dermatit, fotokontak
dermatit, fototoksisite, milia, follikülit
D vitamini eksikliği
Mutasyonlara yol açma
GKÜ’lere güvenip, daha uzun süre
güneşlenmek
FARKLI LOKALĐZASYONLARDA
DERĐ BAKIMI
YÜZ BAKIMI
Arındırma
Nemlendirme
Güneş koruyucu
Kırışıklık önleyici
Antiseboreik, antiakne
Yaşlanma belirtilerini giderici bakım
Pigmentasyon giderici
GÖZ ÇEVRESĐ BAKIMI
Makyaj temizleyici
Kırışıklık önleyici
Morluk önleyici, giderici
Yorgunluk giderici
Torbaların tedavisi
EL BAKIMI
Temizleyiciler
Sindetler, likit temizleyiciler
Yumuşatıcılar
Lanolin
Koruyucu tabaka oluşturan maddeler
(parafin, balmumu, sellüloz, çinko oksit)
Tedavi edici
Nemlendirici
AYAK BAKIMI
Temizlik
Nemlendiriciler
Antiperspiran
Antiseptik
Pudra
VÜCUT BAKIMI
Temizleme (sabun, kese, antibakteriyel
duş jeli)
Nemlendirici (üre, gliserin, vazelin,
güneş sonrası nemlendirici)