Bilge HÜRMÜZLÜ

ANMED
ANADOLU AKDENİZİ
Arkeoloji Haberleri
2009-7
News of Archaeology from
ANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS
(Ayrıbasım/Offprint)
Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü
Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
İÇİNDEKİLER
KAZI RAPORLARI
• Alara Kazısı 2008
Osman Eravşar
1
• Antiocheia ad Cragum Arkeolojik Araştırma Projesi:
Kuzeydoğu Tapınağı 2008 Sezonu
Michael Hoff – Rhys Townsend
Ece Erdoğmuş
6
• Arykanda Kazısı 2008
Cevdet Bayburtluoğlu
12
• Bademağacı 2008 Yılı Kazıları
Refik Duru – Gülsün Umurtak
15
• Karain Mağarası 2008 Yılı Kazıları Metin Kartal
22
• Kelenderis 2008 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları
Levent Zoroğlu
26
• Kibyra 2008 Yılı Kazıları
H. Ali Ekinci – Şükrü Özüdoğru
F. Eray Dökü
32
• Ksanthos Kazıları 2008
Jacques des Courtils
40
• Limyra Kazı ve Araştırmaları 2008
Martin Seyer – Ulrike Schuh
45
• Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve
Duvar Resimlerini Belgeleme Koruma-Onarım
Çalışmaları 2008
Semiha Yıldız Ötüken – Ebru Fatma Fındık
49
• Olympos Kazısı 2008 B. Yelda Olcay Uçkan
55
• Perge 2008
Haluk Abbasoğlu
61
• Pisidia Antiokheiası Kazıları 2008
Mehmet Özhanlı
70
• Rhodiapolis Kazıları 2008
Nevzat Çevik – Süleyman Bulut – İsa Kızgut
75
• Side Tiyatrosu ve Çevresindeki Kazı ve
Düzenleme Çalışmaları 2008
Ülkü İzmirligil
82
• Soli/Pompeiopolis 2008 Kazıları
Remzi Yağcı
89
• Yumuktepe Höyüğü’nde 2008 Yılı Ortaçağ Kazıları
Gülgün Köroğlu
92
YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI
• Alanya ve Çevresinde Bizans Araştırmaları 2008
Sema Doğan
100
• Andriake Yüzey Araştırması 2008
Banu Yener-Marksteiner 105
• Beydağları 2008 Yılı Yüzey Araştırmaları
İsa Kızgut – Süleyman Bulut – Nevzat Çevik 108
• Burdur ve Isparta 2008 Yılı Yüzey Araştırmaları Mehmet Özsait
115
• Isparta Bölgesi 2008 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması: Tymandos Antik Kenti ve Çevresi
Bilge Hürmüzlü
122
• Dağlık Kilikia 2008: Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları
Hamdi Şahin – Selim Pullu
125
CONTENTS
EXCAVATION REPORTS
• Excavations at Alara in 2008
Osman Eravşar
1
• The Antiocheia ad Cragum Archaeological Research
Project: Northeast Temple 2008 Season
Michael Hoff – Rhys Townsend Ece Erdoğmuş
6
• Excavations at Arykanda in 2008
Cevdet Bayburtluoğlu
12
• Excavations at Bademağacı in 2008
Refik Duru – Gülsün Umurtak
15
• Excavations at the Karain Cave in 2008
Metin Kartal
22
• Excavations and Restoration Work at Kelenderis
in 2008
Levent Zoroğlu
26
• Excavations at Kibyra in 2008
H. Ali Ekinci – Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü
32
• Excavations at Xanthos in 2008
Jacques des Courtils
40
• Excavations and Research at Limyra 2008
Martin Seyer – Ulrike Schuh
45
• Excavations at the Church of St. Nicholas in Myra-Demre and the Conservation-Restoration
and Documentation of the Wall Paintings in 2008
Semiha Yıldız Ötüken – Ebru Fatma Fındık
49
• Excavations at Olympos in 2008
B. Yelda Olcay Uçkan
55
• Perge 2008
Haluk Abbasoğlu
61
• Excavations at Pisidian Antioch in 2008
Mehmet Özhanlı
70
• Excavations at Rhodiapolis in 2008
Nevzat Çevik – Süleyman Bulut – İsa Kızgut
75
• Excavation and Landscaping Work at and around Side Theater in 2008
Ülkü İzmirligil
82
• Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2008
Remzi Yağcı
89
• Excavations in the Medieval of Yumuktepe Höyüğü
in 2008
Gülgün Köroğlu
92
SURVEY REPORTS
• Surveys on Byzantine Remains in and around Alanya in 2008
Sema Doğan
100
• Surveys in Andriake in 2008
Banu Yener-Marksteiner
105
• Surveys in Beydağları in 2008
İsa Kızgut – Süleyman Bulut – Nevzat Çevik 108
• Surveys in Burdur and Isparta in 2008
Mehmet Özsait
115
• Archaeological Surveys in Isparta Region in 2008:
Ancient City of Tymandos and Environs
Bilge Hürmüzlü
122
• Rough Cilicia 2008: Settlement History and Epigraphy Surveys
Hamdi Şahin – Selim Pullu
125
İÇİNDEKİLER
• Mersin, Silifke, Olba Arkeolojik Araştırmaları 2008
Emel Erten
132
• Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2008
Erkan Konyar
138
• Kibyratis Araştırmaları 2008
Thomas Corsten
143
• Mersin İli Erdemli ve Silifke İlçelerinde Antik Dönem’de Kentleşme ve Tarımsal Organizasyon Araştırması 2008
Ümit Aydınoğlu
146
• Oinoanda’da Arazi Çalışmaları 2008
Martin Bachmann
150
• Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2008
Füsun Tülek
158
• Rhodiapolis Çevresi Yüzey Araştırmaları 2008: İdebessos
Nevzat Çevik – İsa Kızgut
Süleyman Bulut
164
• Sivritaş Tepe: Gazipaşa’da Bir Tarihöncesi
Taş Yontma Atölyesi Keşfi
Nicholas Rauh
169
• Alanya Kadıpaşa Mahallesi Kazı Çalışmaları 2008
Seher Türkmen – Gülcan Demir Belgin Savaş
172
• Selinus Şekerhane Köşkü’nde Jeofizik İncelemeler 2008
Seher Türkmen – Claudia Winterstein
175
• Beldibi Şapel ve Mezarlık Alanı Kurtarma Kazısı 2008
Ferhan Büyükyörük – Mustafa Samur
179
• Susuz Han 2008 Yılı Kazı Çalışmaları
H. Ali Ekinci – O. Gürer Ergin
Şakir Çakmak
184
• Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii Attaleia Kenti
Nekropol Kurtarma Kazısı 2008
Aynur Tosun
189
DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI
CONTENTS
• Archaeological Surveys in Olba, Silifke, Mersin in 2008
Emel Erten
132
• Surveys in Kahramanmaraş in 2008
Erkan Konyar
138
• Research in the Kibyratis in 2008
Thomas Corsten
143
• Surveys of Urbanization and of Agricultural Organization Ümit Aydınoğlu
during Antiquity within the Townships of Erdemli and Silifke in Mersin Province in 2008
146
• Fieldwork at Oinoanda 2008
Martin Bachmann
150
• Archaeological Surveys in Osmaniye in 2008
Füsun Tülek
158
• Surveys around Rhodiapolis in 2008: Idebessos
Nevzat Çevik – İsa Kızgut Süleyman Bulut
164
• Sivritaş Tepe in Gazipaşa: The Discovery of a Prehistoric
Stone-Knapping Site
Nicholas Rauh
169
Seher Türkmen – Gülcan Demir
Belgin Savaş
172
OTHER REPORTS
• Excavations at Kadıpaşa Mahallesi, Alanya in 2008
• Geophysical Survey at Şekerhane Köşkü, Selinus in 2008 Seher Türkmen – Claudia Winterstein
175
• Salvage Excavations at the Chapel and Necropolis in
Beldibi in 2008
Ferhan Büyükyörük – Mustafa Samur
179
• Excavations at Susuz Han in 2008
H. Ali Ekinci – O. Gürer Ergin
Şakir Çakmak
184
• Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia at Doğu Garajı-Halk Pazarı in 2008
Aynur Tosun
189
Isparta Bölgesi 2008 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması:
Tymandos Antik Kenti ve Çevresi
Archaeological Surveys in Isparta Region in 2008:
Ancient City of Tymandos and Environs
Bilge HÜRMÜZLÜ
Isparta İli ve ilçelerinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı,
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün sağladığı izinle, başkanlığım altında başlatılan yüzey araştırması 2008 yılında Isparta’nın yaklaşık olarak 80 km.
kuzeyinde ve Hoyran Gölü’nün kuzeybatısında yer alan
Senirkent İlçesi, Yassıören Kasabası'nda yürütülmüştür.
Surveys in the Province of Isparta and its townships were
conducted under the author’s leadership in Senirkent
İlçesi, Yassıören Kasabası located northwest of Doyran
Gölü, about 80 km. of Isparta with the permission issued
by the Ministry of Culture and Tourism and General
Directorate of Cultural Heritage and Museums.
Tymandos’un, Yassıören’in güneyinde ve kısmen de
altında yer aldığı kabul edilmektedir (Res. 1) ve yazıtlara
göre Diocletianus Dönemi’nde kent statüsüne ulaşmıştır.
Yürütülen yüzey araştırmasında, özellikle köy içerisinde,
Antik Dönem’e ait bir çok mimari blok, mezar steli ve
diğer yapı elemanlarıyla karşılaşılmıştır. Bazı bölgelerde
de, halen kısmen kullanımda olan, bölgeye özgü kerpiç
evlerin, Antik Dönem temel duvarları üzerine inşa edildiği veya Antik Dönem’e ait mimari parçaları kullanmış
The ancient city of Tymandos is considered to be located
to the south of Yassıören and partly under it (Fig. 1). The
settlement obtained the status of a city in the reign of
Diocletian. In the course of surveys conducted, numerous architectural blocks, tomb stelae and other building
elements dating to Antiquity were encountered particularly in the village. In some regions, mud-brick houses
peculiar to the region were seen to have been built on
top of ancient foundations or many ancient architectural
ANTIOCHEIA
GELENDOST
APAMEA APOLLONIA
SENİRKENT
ŞAKİRKARAAĞAÇ
TYMANDOS
ULUBORLU
CONANA
HARMANÖREN
SELEUKEIA SIDERA
Res. 1
Isparta, Senirkent:
Tymandos antik kenti
Fig. 1
Isparta, Senirkent:
ancient city of Tymandos
EĞRİDİR
ISPARTA
122
YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI
SURVEY REPORTS
Res. 2 Yassıören: kerpiç ev
Fig. 2 Yassıören: mudbrick house
Res. 3 Delipınar mevkii: Taş örtülü tümülüsler
Fig. 3 Delipınar mevkii: tumuli with stone piles
olduğu tespit edilmiştir (Res. 2). Özellikle kasabada bir
çok Antik Dönem mimari yapı elemanları ve mezar stelleriyle karşılaşılmıştır.
pieces incorporated in their construction (Fig. 2).
Particularly in the kasaba, numerous architectural blocks,
tomb stelae and other building elements dating to
Antiquity were encountered.
Bunun dışında çalışmalar Delipınar mevkiinde yoğunlaştırılmıştır. Bu alanın Tymandos kentine ait Pers
Dönemi’nden itibaren kullanımda olan ve geç dönemlerde de kullanılmaya devam eden bir tümülüs mezarlık
alanı olduğu düşünülmektedir. Delipınar mevkii,
Senirkent İlçesi’nin doğusunda, Yassıören ile Ortayazı
köyleri arasında yer almaktadır (Res. 1). Delipınar mevkiinde Isparta Arkeoloji Müzesi tarafından tescil edilmiş
olan ve “Delipınar Tümülüsleri” olarak anılan yan yana
konumlanmış iki tümülüs yer almaktadır. Delipınar
tümülüslerinin her ikisi de kısmen anakayaya oyulmuştur. Her iki tümülüs de kayalık bir yükseltide bulunmaktadır. Bu durumda Delipınar tümülüslerinin mezar odalarının ve dromoslarının anakayaya oyularak yapılmış
olması yüksek olasılıktır. Anakayanın oyulması sonucu
elde edilen bu yapıların üstleri büyük dere taşları ve
toprakla yığma bir tepe haline getirilmiş olmalıdır.
Tümülüslerin üzerinde ve çevresinde tarihlemeye elverişli bir buluntuya rastlanmamıştır. Ancak, bu alandan
bulundukları tespit edilen ve halen Isparta Arkeoloji
Müzesi’nde sergilenen Anadolu-Pers Dönemi’ne ait
İ.Ö. 6. yy. stelleri bu tümülüslerin de aynı döneme ait
olabileceğini akla getirmektedir (B. Hürmüzlü, “Pisidia
Bölgesi’nde Ele Geçen Anthemion Tipi Steller”,
Colloquium Anatolicum VI, 2007, 97-114). Bu tümülüslerin planlarının anlaşılmasına yönelik olarak, aynı
zamanda, Süleyman Demirel Üniversitesi, Jeofizik
Bölümü öğretim üyeleri Yrd. Doç. Dr. O. Uyanık ve
Yrd. Doç. Dr. Y. Kalyoncuoğlu başkanlığında bir ekip
tarafından jeofizik ölçümler de yürütülmüştür.
Apart from the village, the work was concentrated in
Delipınar mevkii, which is thought to be a tumulus
necropolis of Tymandos that had been used from the
Persian period to the late period. Delipınar mevkii is
located to the east of Senirkent İlçesi and between
Yassıören and Ortayazı villages (Fig. 1). There are two
tumuli side by side named as Delipınar Tumuli and registered as a cultural heritage by the Isparta Museum. Both
rise on a rocky height and are partly hewn into the bedrock. Thus, it is highly likely that their burial chambers
and dromoi were cut from the rock. These structures
built by cutting in the rock must have been transformed
to tumuli by piling up large creek stones and earth on top
of them. No finds helpful for dating were found on and
around the tumuli. However, the 6th-century B.C.
Anatolian-Persian stelae, which are known to have come
from this region and are now on display at Isparta
Museum, remind that these tumuli could date to the
same period (see B. Hürmüzlü, “Pisidia Bölgesinde Ele
Geçen Anthemion Tipi Steller”, Colloquium Anatolicum
VI, 2007, 97-114). At the same time, geophysical surveys
were conducted by Asst. Prof. Dr. O. Uyanık and Asst.
Prof. Dr. Y. Kalyoncuoğlu of the Geophysics Department
of Süleyman Demirel University.
Delipınar region is quite a large area and our work concentrated in the area south of the main road that crosses
the middle of it. About 500 m. southwest of Delipınar
Tumuli 1 & 2 are two rock tombs covered with fist-size
stones (tumuli nrs. 5/1 and 5/2; Fig. 3).
123
YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI
Delipınar bölgesi oldukça geniş bir arazidir ve asıl çalışma alanı bu bölgenin ortasından geçen anayolun güneyinde kalan kısım olmuştur. Delipınar 1 ve 2 numaralı
tümülüslerin 500 m. kadar güneybatısında, üzerleri
yumruk büyüklüğünde taşlarla örtülmüş iki kaya mezarı
tespit edilmiştir (5/1 ve 5/2 no.’lu tümülüsler; Res. 3).
2008 yılı yüzey araştırması çalışmaları Delipınar mevkiinin İ.Ö. 6. yy.’dan itibaren Roma Dönemi içlerine dek
devam eden süreçte tümülüsler için kullanılmış bir
mezarlık alanı olduğunu göstermiştir. Arkaik Dönem’e
ait olan yerleşim alanının tespit edilmesi bugünkü verilerle henüz mümkün olamamaktadır. Ancak Tymandos
antik kentine yaklaşık 2 km. mesafede yer alan Delipınar
Tümülüsleri Arkaik Dönem’e ait yerleşmenin çok uzakta
olmaması gerektiğini ortaya koymaktadır.
SURVEY REPORTS
Surveys in 2008 have shown that Delipınar mevkii was
used as a necropolis for tumuli as of the 6th century B.C.
and well into the Roman period. For the time being it is
not possible to locate the archaic settlement precisely;
however, the Delipınar Tumuli located about 2 km. from
the ancient of Tymandos indicate that the archaic settlement must not be too far away.
124