Özet: Güller (Rosa L. spp.), çiçeklerin kraliçesi olarak bilinir ve

Özet: Güller (Rosa L. spp.), çiçeklerin kraliçesi olarak bilinir ve

Özet: Güller (Rosa L. spp.), çiçeklerin kraliçesi olarak bilinir ve dünyada en fazla kültürü
yapılan süs bitkilerinin başında gelmektedir. Güller, peyzaj mimarlığının ana
elemanlarındandır. Türkiye, gül biyoçeşitliliğinde önemli bir ülke olmasına rağmen bu
zenginlik yeterince ekonomiye kazandırılamamıştır. Güllerimiz meşhur ama parklardaki
güllerimizin çoğu ithaldir. Türkiye’de yaklaşık 70 yerli gül türü yetişmekte ve
yetiştirilmektedir. Bunların yaklaşık yarısı doğal, diğer yarısı eski bahçe gülüdür. Yabani veya
kültür her iki gruptan da peyzaj gülü olabilecek genotiplerimiz vardır. Peyzaj güllerimizin
çoğunlukla ait olduğu türler önem sırasına göre; R. odorata, R. banksiae, R. alpina, R.
multiflora, R. borboniana, R. noisettiana, R. alba, R. beggeriana, R. moschata, R.
damascena, R. canina, R. gallica, R. sempervirens, R. phoenicia, R. arvensis’tir. Toplam yerli
peyzaj gülü genotipi sayımız 200 civarındadır. Eski yerli güllerimizden hem çiçeği hem de meyveleri peyzaj açısından değerli, gövdesi az
dikenli, farklı renklerde güllerimiz bulunmaktadır. Bu bitkilerin üretimi modern güllerden çok
kolaydır ve tüm kısımları ekonomik açıdan değerlendirilebilir. Aşağıda bazı örnekleri yer
almaktadır: Çocuk parklarında dikensiz güller; tarla ve yol kenarlarında, kuytu yerlerde, çevre yolu
kenarlarına özellikle yamaçlara çit amaçlı olarak dikeni ve meyveleri iri olan güller tercih
edilerek peyzaj tasarımları sadece görsellik değil, aynı zamanda işlevsellik de kazandırılarak
gülcülüğe farklı anlamlar yüklenebilir. Kokulu yerli güllerimiz şehir parklarında hiç olmazsa
bazı yerlerde yoğunlaştırılarak psikiyatrik, nörolojik hastaların ve yaşlıların ziyaretlerine ve
vakit geçirmelerine tahsis edilebilir. Bu şekilde rahatlatılmaları sağlanabilir. Kısa boylu, dikeni
az kokulu güller çocuk parklarına dikilerek hafıza gelişmelerine ve çocukların da aynı zamanda
rahatlamasına yardımcı olunabilir. “Meyve gülcülüğü” şehirlerin önemli bir kısmını kaplayan
ve günden güne artan mezarlıklar, türbeler, ibadethaneler vb. çevresinin peyzajında
değerlendirilebilmesi son yıllarda tarafımızdan ortaya atılan yeni bir yaklaşımdır. Meyvesi
değerli olanlar belirli yerlerde yoğun şekilde dikilerek son baharda halka toplatılabilir. Çiçekleri kuruyanların çiçekleri kuru gül çiçeği olarak toplatılabilir. Gül atıklarından yaprak
ve taze gövdeler biriktirilerek solucan yemi haline getirilip gübre üretiminde
değerlendirilebilir. Kalın gövdeli, gövdesi güzel görünüşlü güllerin odunsu atıklarından süs ve
ev eşyaları vb. yapılabilir. Bu şekilde Farklı amaçlı yerli peyzaj çeşitlerimizin ıslah edilerek
çoğaltılması ve uygun alanlara dikilmesi ile ilgili alana sadece estetik bir güzellik katılmayacak
aynı zamanda halk sağlığına ve atıkların geri dönüşümüne olumlu bir katkı sağlanacak, dışa
bağımlılığımızı azaltacak ve üreticisinden ticaretini yapana kadar kendi çapında bir gelir elde
edilebilecektir. Halkı da bu uygulamalarla bitkilerden faydalanmaya, bitkileri korumaya ve
çevre bilinci oluşturmaya yönelik eğitebiliriz.
Çalışmalarımız 2006 yılında TUBITAK TOVAG 105 O 627 no.lu proje ile başlamış ve SANTEZ 01177.STZ.2011-2 no.lu proje ile devam ettirilmiştir. Bitkisel materyalimizi Türkiye
genelinden toplanarak SDÜ Botanik Bahçesi’nde yetiştirilmekte ve sergilenmekte olan peyzaj
amaçlı güller oluşturmaktadır. Çalışma tarafımızdan hazırlanan Yüksek Lisans tezinin bir
kısmını oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Rosa, Gül, Peyzaj, Eski bahçe gülleri, Ekonomi, Türkiye.
Türkiye's Native Landscape Roses and Gaining Economy
Abstract: Roses (Rosa L. spp.), is known as the queen of flowers and is one of the most
cultured ornamental plants in the world. Roses, are one of the main elements of landscape
architecture. Türkiye is an important country for rose biodiversity but it is not enough gain to
the economy. Our roses are famous but we use most of the imported roses in the park. Türkiye
has about 70 native rose type grow and are cultivated. About half of these are natural, the other
half is old Garden Roses. Wild or culture from both groups we have the genotype that may be
landscape rose. Landscape roses that belongs to the species of our mostly in order of
importance; R. odorata, R. banksiae, R. alpina, R. multiflora, R. borboniana, R. noisettiana,
R. alba, R. beggeriana, R. moschata, R. damascena, R. canina, R. gallica, R. sempervirens,
R. phoenicia, R. arvensis. The total number of our native landscape rose genotype is around
200.
Our old native roses, we have roses; both flower and fruits in terms of valued landscape, less
spiny body and different colors. These plants production is easier than the modern roses and all
parts can be evaluated in economic terms. Some examples are located in below:
Spineless roses in children's playgrounds; for the purposes of the fence,plant large spiny and
large fruits roses to fields and on roadsides, in a secluded place, on the edge of the ring road,
especially on the slopes, so the landscape design not only visual, but also in imparting
functionality and can be installed on different meaningsthe production of roses. Our native
fragrant roses are condensedat least in some places in city park to psychiatric, neurological
patients and elderly people can be allocated to spend some time and visit. This can lead to be
relieved. Planted short, little spiny and fragrant roses in children playgrounds, it can be helped
development of children memory and at the same time relief.
Covering a significant portion of the city and increasing day by day cemeteries, tombs, temples
and so on. In order to assess the landscape of the environment "Fruit of the rose farming" is a
new approach proposed by us in recent years. Fruit precious roses planted heavily certain places
and in autumn it may be harvested by people. Dry flowers of roses can be harvested as dried
rose flower. Rose wastes, fresh leaves and stems are deposited, it is turned into worms feed and
it can be assessed in fertilizer production. Thick-bodied, nice-looking body rose from woody
waste, it can be done decorative and household items, etc. In this way, for different purpose of
our native landscape rose varieties; reproduction by breeding and by planting the appropriate
fields, will not only to join aesthetic beauty the relevant field but also public health and to
ensure a positive contribution to the recycling of waste, and will reduce our dependence on
foreign and it can be obtained income in its own right from the manifactured to the business.
People with these applications can be trained to benefit from plants, protection of plants andfor
creating environmental awareness.
Our work began with TUBITAK TOVAG 105 O 627 number projects in 2006 and has
continued with SAN-TEZ 01177.STZ.2011-2 number project. Our plant materials are purpose
of the landscape roses, collected from all of Türkiye and has been grown and on displayed in
SDU Botanical garden. The study, prepared by us constitute a part of the Master's thesis.
Key Words: Rosa, Rose, Landscape, Old garden roses, Economics, Türkiye.