Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
Transkript
Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
AYLIK MUziK VE SANAT DERGlsl . Y1L: 1.$UBATl 99 3 IO.OOOTL. SAV I BU SAYIDAI • • • • • gQ:ndogdu sanrmer nur hayat sudantOten ernel bur!;ln OzgOne$ a. adnan saygun (mav l m. semlh ba yIan • osman razl aksu • robert schumann • aY$8 gOI clvaoO lu • m.Ozer clravo Olu 2 Mavi Nota'dan • ~u bal say lmlzla, siz deQerli • Trabzon'lu arastumacr - yazar gram hazlTlamaktadlr, Programda kla· c kurtenmma birl ikte olmakl an Cumhur Oda ba ,oglu'nu 20 Oeak sik musikimizin sec;kin eserlerine yer klvanr;hylz. Irk saYlmlzla birlikte 1993 gun u yilirmenin uzun-tusOnu verifmektedir. derg imiz MA VI NOTA'OIn adrm yaJi lyoruz. Aralitirmaci - yazarllQlyla b~eniyle uzun ylliar 'rre bzcrra hizmel etmi$ duyuran dcsuanmma Dramal urg arkad ali lml z Se l . · haUln GOndo Odu, derg imizin sanat n ice sa yuer. nice y illar birlikte 0 1- Cu mhu r mak en bUyuk dilegimizdir. MAVI saY9 1yla amyor uz. NOT A 'om daha nice say llara • Trabzon Devlel Tiyatrosu Hil seyin dahnda derg imize katksda bulunacak u la~masl ilji n 10m abcnelerirnizin Kazaz KOltUr Merkezinde Guney Al- olan arilada~ l mtz l ararmzda gormek biz- desl eginl istiycr, cnlann en az bir rikah I)oy yazarln kaleme aldlgl " Ada" leri mutlu ktldt. dos tun u de rgi miz9 okur olarak ka- adh oyun u $ubal aym ce n itibaren za ndrrrnatanm diliyor uz. Muzik aabnele rneye balilayaeak. Baskl re- ag lrhklt bir de rgi olmanm sorumlu- jimleri kar$lslnda inaam n ozgCrrl Crk lugu ve bjlinciyle /jaba ve di ren i$ini ~izg im iz d en bir Od aba,o g- I u ' n u • ustlenerek dergimiz aile- sine kahldl. Kendi ilg; ata rn olan sanar i~ l ey a n oy unu !jey kaybetmeden sizlere her ay YOeel Erl en di limize oyev irdl, A ll dopdolu bir muzik dergisi sun- Er sl n Yenar yenetti. manm mutlulugun u ya~yacagl z . danl~man l~ lnl • Trabzon'un yaZlO yaliamlnda onemli Veri olan Oleay Matb au l yeniden a/jlkh . Sahibi Met . Ey u bo Olu' nun 61umu Ozerine 1988 ylh l"da l aaliyetini durduran matbaa, 19.1.1993 gunu Is. met EyObogl u taretmea n ~l ld t . Kur- • $00011 aylnda yitirdigimiz bOyuk sa- tulu~ S ava~ 1 'Ie sonraki yillarda Trab- Mum cu' yu bldOrdLiler. natcne nrruzoan birkat;IOIn ac rm vera- zon'un yazm yasammdac nemli bir yeri Ba!j tmlz sag o lsun . DOlj unc eler i rek kendiler ini sayg lyla amyc ruz. olan Olca y Matbaasl, bihndigi Ozeri sonsuza de Qin ya ljaya caktn . Muzik sananmrza IfOk yenlu karkrlan 1901 ylhnda O'nu sayg lyla amyo ruz. olan, Muh li s Sabah add ln Ezgl • U ~ ur (15. 2.19 47 ), Kap ta n lzAd . • Dergimizin Genel YaYln Yon el men YardlmClsl arkadalilm lz HOI- y a Clzme n, uzun bir suredir bizlerden uzakta . Degerti arkada~l rmza Trabzon'dan oz lam duygu- lanmlzla, selam 'Ie sevgilerimizi All Bey ( 15 .2.193 4 ) Islikla l Mar~ lml z lO be stecist Osman Zek l RIU (28 .2 .1958), Ahm ed O n go r MOkerrem Sade ttln A klnel (16.2.19 40 ), (3 .2.19 6 1) , Kay nak Cevdet 9 aQ la (2 2.2.1988). Sela - g6nderiyoruz. haltin Pln ar (6 .2.196 0), Em l n • Daha l10k sinemadan l anldJ9 l- On gan (2.2.19 85 ), mlz Kartal TIbet, Irlanda' l yazar II k a r (22 . 2 . 19 8 7) , M u za tl e r Kl r k o r k u r ulmu~tu . • Dergimizin sanat danl§manlartndan Sel ahatlln GilndoOdu 'nun, Be dr l Rahml Eyubo glu'nun ~i irle rinden der· lediQi " Bl r Me yv8 BOyOr lctmc e" adh mOzikli kurgusunu Mart saYlmlzdan ltbaren hOlUmler haHnde yeyrmtamaya bali11yoru z. Gosteraceginiz ilgiyi arkad31ilm lZIO emeQine saygl olarak d ~er. lenditiyoruz. • Te me l~ukru OoO'u l'Kx::amlzI kay · O'C as ey' in " SlI ah90- C;ulhayan (28.2.1938) 'Ie dana nice bettik. (3.2.1993) Bali rmlz saQ olsun. run G6l ges l" adh oyununu Trab- sanatc;lIanml z, $ubal ayl nlO yiti r· • Her ay siz okurlar tmlZa, Mavl No- Se an zon Devlel Tl)'al rOSunda sahneye di~ i m iz degerleri . Bu sana tC; llaTl- ta'YI ya~alan abo nelerimize 'Ie dosl- koymak uzere Trabzon'a geldi. mlZln, bu guzel insanlafln andan son· lanmlza bir dergi sunmanm sevincini, Irland a'nm baglm slzhk sa va~ lm l suza degin yaliayacakltr. mutluluQunu yali tyoruz. Sanahn ve sa- su asmda ge rlje k kahramanl lkla • Dergimiz Sanat Dan l~rTla lannda n, natC;lOln emeQini deQerlendirmek, insan g6slar melik kahrama nl lQ m ger- Tanbu ri Su at Kurtu l du yene ti· yureOini dolduran nice guzelliklerle mi ndeki Tr ab zo n Sanat ya!jamll'l erdem ini duymak. Sagllklar, Mart ayl iljinde liyatro severlerin MUSlki s i Ko rusu DerneOl, Ba- esenlikler, mutlutuklar. Mart saytmlzda kar~lslna ha r Ko nse rlerl adl allinda bir pte· bu ru~mak /jeklji bir uslUpla 2 lj lkaeak. i~ lend ig i oyun Til r k ditElOiyte... • • ,ahane gozler • GOndofidu "On Kasrm'larda Ataturk'On sevdiQi sarkrla n cahp s6ylemek gele nek oklu. Bunlar arasmda, benim de sevdiOim -$aha ne g6zl er· admdakl Evitt tUrkO , hemen her setertnde yer alrnaktadrr. -Rumeli TurkOlerl" arka stnd a amlan bu sol yan IUrkOyO. sanmrn ben im gibi seven daha pek cok k i ~ i vardrr. Bu yrl. Kasun ayrmn onunda , vi ne karstlasnrn "Sa hane G 6z ler" le . . . Kottuqum a gomOIOp g6zlerimi kaoac nm . Engln bir cos ku ve c ertn blr haz tclnde otnt em e ce bas la dr rn. Sabane gOzle r sana ne J HOsnOne yok lu r ba hane I SOleyma n olsam ct. hane (Ef e nd im) I GOnOI eglenmez asla... Btrmci kupte . ka za srz be tastz so na erdi . Oku y an kim d i , $U and a arumsa yamryo rum am a ne gaze I ckum ustu ... Srra ik inei kupleye geldi. Uc;an ku~lar kebap olsa I Akan sular ~a r a p olsa I Calan sazlar rebap olsa (Efend im) I GOnOI eglenm ez asIa... Ne diyor bu yahu? Bu "Calan sazlar rebap olsa" sOzu de nereden ~ I ktl? Bunun ash RMeyhaneler mesken olsa " 01mayacak mlyd l? Belki be n yanl ldlm diye , kalktlm kitapla n kan~ll rdlm . Evet yantlmaml$lm, doCrusu: "Meyhaneler mesken olsa " $eklinde ... Demek ki, deQi§lirmi§ler 0 dizeyL Iyi ama eskisinin ne gunahl vardl , diye du~u n meOe ba$Iadlm . AtatUrk'On sevdiQi SAN Ill ER eski bir Rumeli tOrkusOnU n ashna Iah ammu ! edeme yen zihn iyet nasu bir zih niyelt i? Ne zaman deQi ~l irmi§lerdi de benim habe rim olmarmstr. Yok sa da ha cncet er! de dlnlemistim de, bu lktnci kuplenl n mtya rnm kaClrml$ rmydrm? Ba§langlCflaki dO ~ klnk llglm giderek Ofkeye dOnu$uyordu . Ne demek Ole n. "Qala n saz lar rebap elsa " ha... Rebap zaten bir sazm adt olduquna gOre, bu deg i~ iklig i yapa n her kim ise. salaqm biri 01mall. Neden mi? vanu adam , sonu nd a bOIOn bu nlar ben im gonlOmO eOlendiremez anlammda bir diz eye bag laml $ tum anlarm. Tam ucan kustar rec ap, tOm akan sular sarap. hana meynaneter de mesken olsa nafile demeqe getiriyor IO rkonOn aslm da . Sen buradan bit dizeyi Cf lkaracaksln, vezin ve katiye tutuyor diye sacrna sa· pan bir sez kc yacaksm. Sc nra da yaptlg m deOi§ikli gin. 0 gOzelim tUrkunOn antamma ne kadar ters geldiginin tarkma bile varmayacaksln. Bu ne sorumsuzluktur... Anla:;; lla n , "Meyhane" s6zcOgO yasaklanmak ist enmi$. 8ari be adam, "GOI bahyesi mesken olsa" d iye bir di ze uydur sa ydm ya ... Aman yanll§ anla:;; llmaslO . HiCf bir sanat yap ltmm bir hartinin bile degi:;;tirilmesine gOnlOm razl degil . Hem sonr a, bOyle b ir hakk l oldu{junu hangi akll ba ~ mda ki$i dO$O nebilir. Canl rn ne o lacak , topu topu bir §arkl sOzO... Degi~fir g itsin diye dU$OnOlmO$ zahir. Cy le ya. bir zama nlar CaM Sltkl TarancI 'nm "Ol uzbe$ ya §" adll $iirini de buna benzer bir mantlkla degi$li rip sunmaml§ mlydl bir halif mOzik sanatcrs rt .. Koca $air'in yapr trtu deQi§tird iklH ine gOre, kim e ail o ld uOu belirsiz bir tork OnOn soz leri ni ne d iye degiSliremesinler ki... Atat urk sag otsa ydi , sevdigi bu tOrkOnO n degi§tirilmesine razr clu r muydu aca ba? H i~ sa nrmyorum . Porno l ilim ler in televizyonlarda. hi~ bir yasaklamaya tabi tutulmadan halka ula§tm ldlQ I bir Olkede , bit "Meyhane" sOzcOgO mu gOna hk ar bulun uyo r, ha yr et aoQrusu . Seytan insamn akhna neter getirmiyor ki... $eyhOlislam Yahya Etendrnin bir dOrtlOgO var. $ imdi gelin onu ckuy ahm lstersenlz. "Sun sagan saki ban a mestane desOnler u stanrnad . gi1ti gOr 0 div ane oesunter Peymanesini her gi§i ocicu rrnaca bunda :;limden geru bu meclise meyhane d e s O n l er. ~ $i mdi bu dort lOgO radyodan naSl1 okuyacag'lZ? Hadi bakahm bir akh evvel bulun da degi$lirin bu $iirt. .. Olmuyor elendiler olmuyor. Bir sanal yapll mm aslma uygun olarak korunmasl gerekir. Sizin gOya dOzeltmek amaclyla yapflg mlz isler, bu c;agda artlk aytp oJmakIan da Ole, terbiyesizliktir. Sanal eserine yO n e l mi~ kirH bakl§lannlZl ~e k i n de, rahat rahal seyredelim "$ahane gOzler"i... . 3 -Kunst ConstanzelUn Hattra IJ<dterinden ~~~~~~~~~~~ -~- Mozart • Nurh.~.t SUDANTOTEN ''Ne tuhaf blr lnsandm sen Mozart" MANNHEIM, ARAU K 1777 Babam bugOn Mo zar t admoa bir bey r bi ze davet ettt . 21 y~ ,ncla ki bu gen~ bir konser turn esindeymit. Piyanoyu oy le bir o;s1l1 1 varor ki annemle be n hay- reller io;inde kalellk, doOarken piyano yta du n-ya ya gelmiii li sa nk i. Top gib i burnu ve hantal yuzuyle pek guzel sayilmazdL Arna o;ok espi rili ve eglEmceIiydi. Klzk ardei im A loy · s ia, sekiz yesmdan ben bOlOn Avrupa'YI corasan bu geno; adarmn ba ta rrh ko nserlerinden silayi11e sez ediyo rdu Seya hauerinde Prenslere ve kra llara bile kans ar vermi 1 Mullaka a1l k olmah Al o y s ia, A mad eus cenuen bu adama $ UBAT 177 8 Wolfgang aruk srk SIll. bize gel ip gidi yor , 11';00 tutk.un gOrOndOgO krz kard esime ary a ustune ery etar yaz lya r Babamm dah iyane bulusu czertoe amk ailece konser ge zilerine O;lk lyoru z . W olfgan g bestetiy or ve piyano catrycr. Klz karde,im lie ben de ~aOo;.I 50yIOyo(uz. Gtrllaglm ~ i md Jden pes etti KlzkarOO 'jim benden dana iy; bir ~ arklci . $ UBAT SO NU 1778 AOya bitti gezilere peyoos . ~u Leopold Mozart, baba Mozan ne bicim adamm l~ mege r. W olfga ng babastntn kendisine yaZdtgl mel<.lubu okudu Mek rupta ~ Oy le yaz lyor du : "Ba)' Weber lie iki klzlyla birlik.te kon ser ~ezilerine ge lirm isin diye sorman beni ztvanadan Iflkardl , Sevg ;Ii og:lum, Myla korkun<f bir ~eyi na sll kabullenebilirsin? Dogru Paris 'e gil, he m de hilf dO ~O nmeden" lhliyar adam ln lek d0'tul1dOgO par a lie 'tOhrel. Ailem iz ona gOre yebrence kibar \Ie asi! OO9il herh alde Allahtan WoUgang ailemiz i<fin boylO dO~ On mi.i yor. MART 1778 "Tanrl dan sonra be nim iyin babam gelir" dedi Wo lfgang 'Ie inanl lacak gib i OO9il ama , ge r~kte n Par i s'e girti. Ah ~u piyano nokkabazt. baba kuzusu . Baba Mozart oglunun kafa slna iyice g irmi§. Giyim klJ~am ihl iyaylannt kilr ~llamak isteye n ge"9 kad mlar. kend ile ri ne bOyOk pa rillar kazand lra cak ge no; yele nek1er in pe i inOOn ko~u yorlarml~, Baba Moz ar1'a gore. Moza rt acaba buna ioand l m l? lavalh karde'tim A R A LIK 1779 Aloysia , Viyanada ki Alman ope ras lndan primadonnallk iyin tekl!1 aId!. Ailem sa vino; io;inde, lavant babam onun sahneye If,kl'jlnl gor eme di.Ani OIOmO hepim izi allak bullak eni, ~imde bOsbOl\i n koruyuc usuz kald tk, Ne yapacagl ml z1 bilm iyoruz, Annem Viyana'da bOyOk bir ev kiralaytp, yanma bir kiraci daha almay t dO'jOnOyor . Para ka zanmak ~ n yapacak tek ~y buymut, diyor annem. EKIM 1780 Wolfgang'a hakstzhk en im, DoQrusu iyi bir ada m ml t · Pa ris'de aloysia He ya k tndan i1gile ndL Mesleginden yOkselmesi iO;in, ka rde'time konser ary a1afl lie lied'ler yazd i durmada n, Ka rde~im ondan bir a'tk mek tubu da aldl son um~a. Okurken ren kten renge girdi. Ancak daha sonra kardeiim Joseph lang adl ndaki bir li ya- 4 trocu ue evlendi. Wo lfgang duyunca kendini yerden yere alii Babasr sevin mi~ clmah. MA YIS 1781 l'jla mutluluQun ta kandi si. Bir sOredir bOWn aile Viyana'dayiz. Ve Wolfgang birazdan bcraca ctaca x Qrkeslra cia birind keman oiarak epeydir yantn da yah~ tlQ I sal zburg baqpiskcpos u Coloredcfnun istegi uzeroe Wolfgang bundan bOyle bizimle birlik te etcrecek Eve nese geldi. Bazen bOyle buda la hklar yaplyor ki, g01meklen kmhyc ruz. Samrtk, Alcysia'mn sadaka lsizlil)inin acts mt <fokta n uou no , ~im di bans kur yapl yor. Dogrusu ho ~uma da g idiyor , TEMMUZ 1781 "Selil, ah hikstz adam, serseri" diye kOlr elm i'j baspiskopos benim Wol/gang"lma , Neden de , Wo!f~ng'ln asil gC>revinden isofa etme si. BugOne kaclar kimse cesaret ed ememi't b6y Je bir !jeye , Ba spis kopcsun saray nedimi kon l Arco'da popo suna bir tekm e atrp. kap t onOne koyve rmi't Wol1gang' !. l'tle sonunda ozg Or ve benim yarumda . Bana iyice lulkun. Pesimoen aynlrmycr Ya ben? Sanmrn ben de onu seviyorum, her geo;en gOn biraz daha cck. MOzigini seviycrem. Biraz kaba bile otsa. yaptigl seketen cia, Ne'jeli bir ¢t clusfuruycruz Ulusal Saray Tiya tro sund an m Olh i§ bir be sle leklili aldr. "Be lmon te ve Konstanze ", ya da diger ad.yla "SARAYDAN KIZ KAGIRMA" E YL OL 178 1 cc nstanza'nm Aryas t' "An seviyo rdum I ve mu Uuydum I Alj k aCISlnl talma ml§dlm hanOZ : I On a sadaka t yemin i enim , Sevgilime ..." Su satl rlart , Wolfgang'ln baba slna ya zd lgl meklubun ark a saylasmda ok udum. Umurum da c1egil, babaosl bunu gbrOnce sa~lnl ba't ln l yolaL Arll k Wolfgang VEl ben hi o; aynlmayacagl z, OC AK 178 2 Imparator lI.nci Josep h de M lk beni \Ie Mozart' l tamy or, Maje steleri evlenmeye ka rar verr.lem izden o;ok memnunmU!j, ded i Moz art A GUSTOS 1782 Belmonto 'nun aryas!. "DOnyada mOmkOn garOnmeyeni Aljklfr hep birlelj lirici" Herkese inat. birbirimizi seviyoru z. Sevdigimi z io;in de e vlendik, Sir tek , kaYlnpeder leopold 'un bundan haberi yok. EnOL 178 2 Hamil eyim . "Er kek ve kaden lek vacun ur" di ye yazd i Wol/gang babasrna , Ne kadar doQru ! Ve deva m ed iyor: "BOlOn gOze llig i, minicik kar a go zlen va inceeik za ri f vOcudu, Belk i esp irisi yok, ama elj 'Ie anne lik gOrevlerini mOkemmel bir :;ekilde yapabi lecek kadar sagltkJt bir kafasl var. Bu da yele r. G6recegi z bakahm sevg ili Wolfenm. HAZIRAN 1783 DOnd en be ri evde 0.. ki tiyiz. Wo lfgang el ra hmda Itr dOnOyor, BOtOn gece uyumadl ve beni rahall atma k iyi n hap piyano t;alcll, seeen seet dOme annemi. az soma da ebeyi gelirdi. «ok heyeeanhydl. Nasll de sevindi oglumu z Raimund dog duOunda SUI yerine su vermeOe ka lkms z m l bebege , ah ~u erkekler l AG USTOS 1784 Vine hamaeyim . Ama mu Uu ~i1im . Ilk o;ocugu mu z geyliOimi z Malik aymda OldO. Oslelik seyahatleydik . Onu n yamnda bile eremadrk. ln p tlah ikinci bebeOim yasar. En bl:.'yOk arzum bu. EKI M 1785 Wo lfgang yeni ooe rasma ~ 1I§lyo r . "Figaronun OOOOnO". Bir Fra nslz tiyatro oyununda n uy arlanml§ . Impar aloru muz tse. aS11 emum imti yazran ele§t iriliyor dire oyunu ya sa klarr us. Ah yllgm Wo lfgang ne $eylanhklar dO§Oyorsun yine? OCAK 1786 Boyle giderse og lumu z Kani bebastz kalacak. WoUgang' ln ba§ VEl mide ag nlannm nede ni sadece ~k ~h§masl degil. Ourmadan iy ki iyiyor ve gecel erido hi'; uyumuyo r. Bana ve Karli'ye aldlrdlgl bile yok . HergOn bir sere adam gelip gidiyor, piyano da durmadan oradan ereye ta§lnryor. MA YIS 1766 Mudu bir gOn . Impa ralor "Fig aro'nun 0 090nO"nO ifok beOen-mi§, ~arklcl lar selam iyi n SIll. slk sahneye Ylkml§lar. MuUuluktan agla dim . K A SI M 1766 Bizim kOifOk Johann henOz bir ayllkh. BugOn oldO. Kollarmda 010 bir yocug u lutmak I'l9 kadar kot'l< unif bir §ey. Tann neden boyle cezalandmycr ki bizi? PR AG ,OCAK 1787 Prag olaganOslO bir ken t. Burada mOzigimi zi ta kdir ediycrla r. Her kb ~ba§mda Insanlar Figaro'nun OOgOnOnO m lrltda myor. Resmi kabunerr ve geceleri ya k se viy o rum . Viy ana da baz en .;ok slkIIrYO/1JlTl. H AZIR AN 1767 Babaslnln blOmOnden soma "'ne~ari mOzik" beslelemek kim Isler ki, do grusuz tati lZ ge liyor ban a bu. Ne bi.;:im insa nsln sen? GOn olu r ne§eden ye rinde duram azs ln, o;ev rende yOzlerce doSl olsun iSlersin. Soora birden a!ilZIOl blya k a.;maz Ben senin neyinim? Benimle olmadigtn zaman lar ki bu sik slk olu:/or, co~" u n a ~k meklubIan ya zlyorsun. Viyana'ya galdiginde de hep dl. adardasm , Piyano ogrencilerinle olan maceralanm §ahirde bilmey er. yo lYani be ste l ed i~ in mOzige galinee aklrmda n y<!'<l"y Of · Kul<0k bir g&ee m(jz~ i' Ah Wolfgang na mOthi, adams m se,.,r PRA G, KASIM 1767 "Don Giovanni" buyOk bir ba,arl olacak , Kaz",r\<.h >i '<'r" z paraYI biraz aHmizde Iu labilecek miyiz acaba? Biliyorum iJi bir ev kadln l deQilim, evi de ljevi ramiyorum , Ama senin mOsrifl,gin da" a beter. vlYANA, ARALIK 1767 Saray bested si Wolfgang, Nihayal bir i~i ve koca mlO. H Az l RA N 1788 Wo llgang'ln bap r llarl sOroyor, Op era lar, konser gece leri. Ar llk benimle mOzik yapmaya vak li yok , OorduncO ifocu gum Theresia . alII ayhk 0100 , Tanrrm , yen i dogan bebekleri ~u korkUIl>; haslallktan ko ruy aca k neden hi~ir ilal< yok? GOcOmOn sonuns ge ldim arl lk , Bir daha ham ile kalmak islemiyorum, Hava degi~i k lig ine ihtiyaclm var Aeaba pa raml Z yele r mi ? Az kazanm lyoruz ama , Wo lfgang har vurup harma n savuruyor. Ya da bana oy le geliyor H A Z IR AN 176g Wolfgang iki aydan ben seyahatl a. Konserlerde. Baden 'e dinl enmeye gilm eye karar ve rdim , Hanoz 27 ya' lmdaylm 8ma kendimi ya§1l bir kad ln gibi hissedi yorum. BA DEN, T EM MUZ, 17 69 Hava , gune § va gOzel bir ocla. Niyahel huzura kavu ~lum. Ama yine hamiieyim , ae , inci kez . Yinede gunlerimin ladml iflkanyorum , Benimle ilgilenen bin de var. Wolfgang 'ln bir ogrendsi. Wolfgang bir §eyler hi ssedi yor mu acaba? VI YA N A , ARA l lK 1789 Ku>;i1k Anna Maria dog umda n bir saal soma oldO. Olen dort 'iocugumu n aCISI dayanrlrr gibi dej)il. GOzlerim ao lamaklan bo~aldl. En ufak bir le sellim b ile y ok. Ya Wo lf ga ng , bOlOn bu olayIann fark lo da ml ? ~ u srrala r ' Cosi Fan Mteoperelina ~ 1§lyor. MART 17 90 Wo l fga ng 'la a yrl ya~,yoruz, So n za mant arc a herbirimiz kendi yolumuzdan gidiyordu k zate n. Wolfgang' m benden haben mi var. Slkln tllarlmdan , ha slalJklarl mda n. Ben on un !ifin ne biliyoru m ? Yalnl ZlIglnl mr, bir kere sinde sozOnO el tigi "jif bo~l ug u n u " m u ') Mtlziginde ya, !yor 0 , mOzigiy le bir insemn ruhuna girebitiyor. Ama ger.;ek hayat tan uzak . c evr estoe adeta bir 101 perdede n bekar gibi. EnOL 1791 Bir hafts sonra "Sihirli FlOl"On galas! etacak. Ne gOz91 bir beste ya pll(llnl bitiyor m usu n Wolfgang? Mu ziginde co§kulU bir dOnya var . EnOL 17 g1 Se nin io;jn ne dO,Onecegimi bilemiyorum artik Ha sla mlSln kuzum? Sanki hi>;birifSy olmemrs gibi, senden birden bir mektcp . "Sensiz bana nekadar uzun geliyOT bilemezsin" diyo rsu n mek tub unda . Ke§ke her §ey es kisi gibi olsa. Sana yenlden goven ebilsem , ARAL1K 179 1 lki halta Once,S Aralrk gees saat yarl ml bet geo;e Wo lfgang 15ldO, "Slreptokok - Enfeksiyo nu , bObreklerin iU~s almesi va beyin kanamasl " dediler doktorlar. Ookuz yil binikle ya ,ad lk, Gu zel y llJar m lydl ? Bilmiyorum. Yanlndayken byte SIll. yalmz hi ssederdim ki kendimi. Ama beni gOldOran lak ki§i de oydu ; sonuna kadar. Bazl dili uwnlar, onun erl\en olumOnoen ben i su~ luyorl ar. Soguk dav ramyormu§um ona , Sadece OmitsiZdim 0 kada r. Evimiz aynl. Orada bur ada dagllml§ no la kag lilan , yan m kalml§ partisyonlar, toylO kalem ler. Piyanonun kapa gl bile a';lk kalm" En iyi si buradan gilma liyim. He psini old ugu gibi b,raklp gilmel iyim. FranslZ Xavar' i oU~ Onmem ge ra k. Fra nz h anOz bet ayllk , "Si hirli FIOI"Un ve Prag'oa sahne ye konmak iyin yaZllan "La cleman za di Tite" operaslnl n ba.§.anslna ragmen Wolfgan g ardlnda bory blra kt!, hem de apay yuklC/, EPiLOG Be , gOn sonra Co ns l a n z e I m p a n t o r Le opold 'da emekll Ilyhgl l ifln b a,vu rdu . Kocas mm mu ,mm U9te blrl ve rBdl. Mon rt'. sevenler de ge0 l< d ul I yln konser d uz en l ed ll er ve bag l' topl aillar, 1609 'd_ Con.laole Oanl m arkall b l r . ekr e· l er , Georg Nle. sen' le evl endl. Georg M Ola r t h ay " r.m yd l. COnalSnle o nunt. b lrllkte MOZilr t' ln fi e· rid e blfaktlgl m uz lk mlraslyla IIgHend l. 18 10'da Kopenha g "a g l u lle r . Nle uen"n ln emekliligindan so n ra da Sal zburg '. ye rle, .llIer. 16 26' d a Niessen oldu. Constanze lklncl k el dul ka ld!. Ama bu def. g~im " k m tl sl yokt u. 0 da, 80 ' nel v a, gOnOnden b lrka9 gun onee 6 Ma r t 1 8 42 ' d e o l d O. Mozar!' ln og u llarlndan hi9birl on un yo lundan gitmadi. Ik ls ln da de b abalarmm dahul yok t u . H19bi rl d e geriye Mo za rt so ya dml ,bl raka m adl. • 5 I Tereddiid • Em.' BU'91n 6Z00N., ~ arkl la r kadar bi' devrin zihniyel ini hi!j: bir ~8 Y yillnsuemez. Hep malumunuzdir ki tarki gUtlelerinin bUyuk bir kurrum devrin unl0 ,airier. ka leme almli lardlr. CrneQ in Anmel Ru lm Bay'in gufte leri hala kulaklanmrz da hoi bir s edad .r. Hec ee i lair Orna n Seyfl Orh on 'un onc e Jiif, sonra d ill A ll RI' . 1 C_O_taY' ln Nl h . v end mak aml nda best.5j ile tarkl DIan ...e ljOk savilen b i, l a rklda n TE· REOOOO'den sOz elmek isl iyorum. Ever 1£ RED 00 0 . Bu u~ hecali kefim. 0 zama n 10 toplumun aii(, sektoru nun an.a temul idi. D delfrin aik seklol'iinun ana temas t", o l~tu ,a n bu CMr hece li kelim e; kerimenin tam anlaml ile ~&k ingenlik . ahnganhk. ki ll kilt yar lClhk gib! kompleksleri ila de ediyordu. Evet, toplum kO$ullarl nlO oluiturduOu bu kompleks l"r uste llk 0 de virlerde n_z akel. u rafel 'I e de bir mu iyet sanlll fdl. 1$10, 0 devrin lipik a$lk OrneOi bir bey ol an S e r vel Danl l Bey'de bun tarda n biris i idi . Ya$ad'!:'! l teroddudlO a,klarmdan dolayl ,air Orh.n Saytl Or ho n'a ilh am kep lSI olan bu bey, bu i iir ~n ilham kaynaOI olmuf 'Ie A ll Rl' al Bey' in (9 aOa1ay) satyan usulUndeki Nihavend bu· tes i ile hall lalara kaz,nm li. bir devrin simgesi olmu~tur. Bailnda puskullu IQsi, beyaz 96mIeOi. gri kre van. gen~ yakall siya h redingotu , elinde baslonu ile Serv et Dani, Bey . Ne hikmelse 0 devrin gernylerinin ad l hap bOyle Fecri Al i rom ant kokar. Bunlar bit ku ,akttr ki, ak!j am D a· rO'It811ml muslk i konnrini din!sr. geee Gar den Sar 'd a Maear baleslni seyreder, Cuma gunleri Cuma namaztm eda ader ama Per, embe geceleri Dom otld e ya da Jeneo'da kala yl ljekerle,. Yani krsac asr l esle !japka arasmda gidip gelirler. Muzi k deyimiyle Nihav end la sh gibi ikis ini n ortaslndadlrl a'. Bu tiple rin idea linde kl kadmm ad Ida Perv in , Nevhls, N i g h ya da Ruh sal ctecakt«. Bu haruenlar ba!jlnln arkaslnda top lanml' uzun sar;lart, ba,mda ,~asl ve layy or ktyalel i iJe kalplere meydan okumw; lardlr. Goloneksel musikimiz temoea 'Ie Batr muziOi 10kniOiyle mOzik dOnyamlla kalileli guzel eserle , kazandl tan All Rdat CaQalay . Nihavond makamlnda beslelediQi bu i arkls lnda heee vezni ile yUllan bo !jiit e Sofyan usulOnu talbik el me ba!janslnln yam slta, nece bilimlerindeki asma kararlarla hem !jatkrya -Teteddii d- kelimesinin anlamlnl kazandl rml' hem de prozedu kaV,amlnl ba,anh bir , ekilde uygulam l!jtlr. Aym zamanda buram bu ram ball l ekniQi kok an, yani bal l mus,kisinin e!kisi ile bestelediOi orta da cla n bu eser mUSlki u~per1uatlmI Z da Ali Altat Bey'in kaz an<hrdlQl nadide bir ljit;:ek, Servet Oani$ Bey'in a, klar,"," lemasl olarak oylece durmaktad lt. 6 ....... ........ IJJ I :2£3 ff4' I U1J •• • I. _ .-. _.. ~ _ . , • ...- . .. C1 . ~ .. , mI . . . .. ,I . - .. I ( METRONOM ..,:, ....,. TURK BE$LERi'NiN EN B VYUd u AHMET ADNAN SAYGUN (7. Eylu! 1907 - 5 Ocak 1990) 1840 yrhnda n soma lstanbul'da bulunan yebencr ge1i~mi~ opera taplu luktan ge lmeye ve oyu nlar sergil emeye basladtlar. Bunu go ran Turk genljleri de opera, ope rel ve halil muzik danem elarina giri§iyor, karo v e orkestteler o l u ~turuyor lardl. 61e ya ndan ileri muzigi t anumak i<;in T urkiy e'ye kons er gezilari duzenrenly cr, 1847 yrlanda f . li s t, H. Vleu xtep s ve es i Jose f in ne gibi Av ruoe'nm unlu piyano ve keman az mlrktann gb rmesi ic;:in daha virtuc zlan, 0 zamanm ba ~ka nti lstanbura qeliycr ve Impa rator A bdu lmecid bnun de kc nserter veriyorlatd r. Bu surekri se net gb ster ileri. TOrkiye'de bir uyan gorev; yapsyor, Batthla smak isteyen aydmla r da bundan etki leni yor,okull arda muzik egitimi bashycr ve bcylec e 20 . yuzyi lla birlikte Turkiye, sanat bekumnoan mullu bir ocneme giriyordu. 19. yu zy l lda o ldug u gib i 20. yuzydin ilk 'i ey regi nd e de Tti rkiy e'nin surek!i eevester lcenstnde bulunmast yuzOnden bir ulusal muz lk okulu yeratme konusunda g9li kahnmllj olmakla be raber, yuz ylllmlzin ilk 10 ylli iljinde dogup ta son radan "T urk Belj lari diya ta runae Cemal RelJlt Rey , Ha san Fer lt Alnar , Ul vl CernaI Erkln , Ahmat Adn an Saygun ve Necil Kizlm Ak BaS gibi dOnya cecmde One utasao bu besteciler, b eklenan " Ulusal va <; a ~da lJ Turk MOzi {Ji" n i R ilk yarat mada onctilUk etmts ve Turkiye'yi dunya muzik kamuoyunda tarutmay r b asarrruslardtr. Konya vcrestotn Nevsehtr ltcesloc e Y9 rle~mi~ bulunan kokli,j aile lerden birinin gem; og lu Meh me t Celal S a yg u n. yuksek ogrenimini bilirmii ve rnatam atik ogretmeni olrnustu . Konya'da tanl'it1\')1 iyi bit ailenin Zeynep Selha admdaki kmyla evlendikten sant a, ogretmen olarak Izmir'e etan mrsn. Burada 6gr etmenligini su rcu- rurkan Izmir Ulusal Kit apl191 rlln da kurucus u ot m u s tu r. M Ul iu evliliklerinden iki yl! soma ilk aguil ar! AHMET ADNAN SAY GUN, 7 Eylu! 1907 glin ij gozletin; ounyaya acmrstrr. KOlfOk Adn an , sagl lkh ve bak tmh bit sekilde gu nden - gii ne buyuyor, gu1i.iyor, em ekliyor ve yurumeye basnvc r-eu. Ailede muzikle ugra~an 01madlg l halde 0 , sasler e kar-st <;ok duyarli davramvor. bir ~ark l i ~ ittio;) i zaman 0 anoa ovunc aqrm brra kerak dinleme ye b a ~ ll y ord u. 1912 ylhnda 6 y a ~l nd a yk e n , lzm ir Hadika- i Subya n ilkokulu na yazrldr . Dah a ilk gunle rde slmf arkada stan, bgratm anlari ve okul mlidurli tarafmdan sevilen kUlj uk Adn an, muzik derslerinde ustun yet enegi ni belli ediyar ve duyduo;)u serkuan bir dinlemede guzel sop rano sesiyle scyluvcrdu. 7 I llkckutu pekiyi de reeede bitiren kuc;uk Adna n, 19 18 y lhnda lzm lr It tlhat ve Terakk l lIs..ln . yazl ldr ve ilk mOzik lIgi ve sevgisini, zemernn OnIU mOzik ~ rel m e n i Ismail ZQhlO Ku,t;uoQlu'nun so ll ei smrua nna girerek almaya ba~Iadl. Bu ilk cQrelm eni, klsa sOrede bUyuk nerIeme gc ster en Adnan Saygun 'un muz ik al an rndaki Ost On y el en e~ in e v aktin de sezdi ve ilgisini dana da I;Ok Turk ve Iran 1I luslann rn, mitob jik Oykiilerin 1!;IOlnda birblnne karde!;lYe yakla smalanm saOlayacak bir sanat eserinin, aym zamand a bir Turk bastecis ! taral rndan yaratrlml!; clm asr ilkesinden gOe;: alrnaktadtr. 3 perdelik Oz Soy c ce resmce. Turk - Iran tarihini birleiiliren bykOnOn operaya kaynak o lmadaki elkinliOi bOyukt Or. Bu operada TOrk ve Iran ulusta n arnrdr . Hen uz 13 yasm a ba smrs olan Saygu n, oQretmeni nin c narisi uzerlne. vakil yili rmeden , lz rnu'de OnIU piyano 6Qretmen i RonU'den de piyano dersleri al- arasrndaki ili!lkinin, bir soyun lki karde!; boy u inam!;l on pl ana almarak dege rlen diri lme sine c ze n gOsleri lmi!;t ir. Burad a karde!jl erden Tur, tu rn may a ba!;lad r. Asya'ya egemen olara k Turanlllar"a ata olmu!;, Irae;: ise, Iran'da kalml!; ve lranlrlara ecdad olmu!;lur. Ge nt; A. A dnan Sa ygun , 4 yll bOyOk asamarer gbsl erarek kendin i yensurm e gayret i ie;:i ne gird i, 1922 y rlrndan tnberen . cansmatan m Macer Tevflk y anm da sur dUrdO. 1923 y rhnd a ba ~ la y a ra k HOse y ln SadetUn Arerden armon.i bQrendi. 1925 Ylhnda Izmir Ilkokulunda mOzik OQrel meni olarak e;: a lr ~ m ay a ba~ lad r . 1926'da Izmir l isesine mOzik OO relmeni atandr ve iki yrl IOriO kilap lardan Kendi kendine Fransrzca. armoni ve konlrpu an fja l r ~l r , A . A dnan Sa ygun , 192 8 y ll rnda Milli Egil im Sakan lrQ lnm ae;:t~ 1 sec;:me srnaVlnl kazana rak aynr YII, muzik oQre nimi gcrmek uze re. gid erleri Devlel teretmden ecener ek 01"1 10 mOzik ke nti Perts'e gonderildi. Once Schota Cantorum'd a Bayan V B Bay Euge ne Bot- A, Adnan Sa ygun, 1934 yrhnda yine M Ohir Hayrl Egell'nin 1 pardelik libralosunu besteteyet9k meydana ge lirdiOi " Ta, Sebek" operasr (op. 13 Urik Fanl ezl), A1alOrk'un KU rl ulu~ Sava!;. nedeniyle Ank ara'y a geti!iini n 15. y .ld 6nOmlinde 27.12.1934 gOnu ak!;a mJ Halkevinde irk olarak Ala'nrn onunda sahneye konmustur. Bu operamn da sOzleriyle ilgili on e;:ah!;ma lan da, vine Al aturk'un yak," koruma ve emirleri aftmda tamamlarmustrr. el 'lerden armoni ve konlrpua n dersleri almr!;, dana somaIan Paris'in aynca or9 oretmenlerinden kontrp uan, fOg ve eski me lodiler Ozerinde e;:ah!jml!;, aynca org 6Qrenimi , gormOii ve zamanm mOzik bii yOkle rinden V l n c er:t O'indy (1851 - 1931 ) gibi dii nyaca 01"110 bir baSle ciden kompozisyon oQren mi!; ve ilk olara:<. " Di verti sse men t " arlit eserini 1930 yllrnda Paris'le be sle le m i~ti r. 1931 ylhnd a diplomas rm alarak anaval am Turkiye'ye done n Saygun, Ankara MOzik Ogretmen Okulu'na kontr· puan ve l eori ~ relmen tiQ in e al anml!; va 0 gunden il ibaren eserlet vermeye b a !;lam r~t r r. 1931 ile 1936 y.llarl araslOda \ t So/da" Saga.- M!lhar Fenmen, A. Adnan Saygun, Muhsin Canpolat, I:han Usmanbaj, leW Alpagut, Yakmplanda oluran/ar: lJIvj Cemal Erkin w MafC2/ Debol. o rkest ra ese rler i ya nlnda piyano ve orkestra ie;:in " Bur l ek s" vu rma ve ufleme lYaJglla( ilYin Ses - Dort h:Jsu, CaQda!; Turk opera san09sinde oynayacak deQerde va nile likl e olan bu eserin krsaca konusu ~oy t&d ir: halk !iarklla n , dort sesli karl!;lk koro eserler i, yakatl!; V9 tOr!<u(er keman ve piyano ie;:in 1 Sanal, viyolonsel ve piya· no ilYin 1 Sonat gibi irili - 1Iiakh yaratdanndan sonra bii yOk ope ralar yazmaya yon elen Saygun, 1934 yllmda, sozleri Mun lr Hayrl Eg811'nin 3 perde ve 12 1abloluk 9serindan olu!;turdugu " Oz So y Des tanl" op eraSlnr besl eledi ve Bebek yap rp satmakla l anlOan bir USia, bebeklerden birini, gOzel bir krz !;eklinde meydana gel irir ve bu bebeQe, can vermeyi de bat arrr. 19.6.1934 ak!;aml ko nuk Iran $ ahl Rlza Pehlavl v a AtatOrk'lln o nOnda oynandl. Su opera nrn konusunu lum ayrrni lian yia Atal Ork v erm i~ \/e bununla c;:ok yaklnd an ilg ilenmi~t ir. Haz lrlanan yazllatl srk - slk gozden gee;:irip denal lemi!l ve uyancl yard rm V9 ela!;tirileriyle konunun dana da gOfjlenmesine ge n i~ oll10de el kili olmU!;l ur. Al atUrk'On konu OstOndaki a~ m duyarlrQl, 8 Bsbek ya!;am a kavu!;unca. uslaSlOa a!;lk olur va ona: ·H 9men buradan kac;ahm· der. Usi a, haz rrhk ilYin dr!;an ~Ikar. Bu kez ilYsrl ~ rrak girer; ama klz bu da, kurularak i!;leyen muzikli bir b9bek davran r!;l ile a!;lk olur ve lYr rakla ka~ar , UsIa ge hp de klZI bulamayrnca , neye uOradlQrnl anlayamaz ve yanmda ~a lr t a n kalla kadlna yaklntr. Kadtn da ona: · Sen yanll!; yo lu s~ in, senin i!;in insan yaratmak e;:lra~a daQ il. Tanu nrn ya rallr QJ Insani, ruhen zenginIS!;lirmektir: der. Tam 0 srrada. kocaOmda Ta~ Be- bek lie C;lfak igeri girer ; bebek .ski halina ge lmekfed ir, l;iinkO ruhtan 11'9 gOnulden yok.sundur. Sa ygu n , bu ndan sonra srrayla Ankara Cum hu tba~ kanhOI Senton i Orkesfra SI $e lliOini, 1936 ylhnda Istanbul Kcnservetuan tec ri 00relmenliOini sutdurmu" bu arada dCrnyaca unlO Maca r beslecisi ve duny a lo lklofcusu Bel a Bar to k ile Ankara ve ol eki Anadolu koyler inde, astretrer yamna gidarak folkle r ara~l "ma la nnda bulunmuJ ve bu alanda bnemli yazll ar, rapo rlar ve kitaplar h a z l rlam '~h r_ 1939 'da An kar a)'a c;aOrJlarak Ha lkevl.r; mufe lt i, IiO i gorevine ba~ !am ltllr_ SanalC;lnln bu donemde en cnemf hizmel lerinden biri de, 1940 ylllnda , ayn l irkaye yo nefen arkada t lany la bir/ikt" Ankara'da -Sas ve Te/ Bj rh~ i· aen bir muzik dern eQi kurmut o/masld lr. YaJamln l son y.,lar.a Kadar bUyiik ba ~an yla sOrdurmu$ olan bu dernek. 9'k seslilikt. kendine has teknik ve eSlefiOi olu$tura rak dunya mOzik edebiyallna kallima yolundaki g" l i ~ im cabasrm g e n i ~ o l~ e el kilemit V" ufus ia rarasl c;ok sesu sa nat muziOi ile, buy Ok virtuoz/ann , TOrkiye'de de dinlenmelerin" ve konserler duzenlemeJ. rine olana k saQlaml$ll r. Saygun, 1946 Yllin da 1ekra r Ankara Devlet Konserv aluafl boslecilik ve moda l mOzik OQ rel menligine afan ml$ ve c;alr~ma la rm t burad a surdurmeye ba$laml$l.lr. Bu slfada Slkl bir c;al l ~ma ya koyulan A. Adn an say. gu n , 13, yuzylfda y a~aya n OnW TUrk halk ozanl ve dOJunurO Yunu s Emre 'nin, OZ TUrkc;e ile yaz:dl!':l l $iirleri konu olarak ele alm l ~ , solo, koro ve orklL'sl ta ic;in RYu nu s Em re Or ator yo su" adh, ~ iir ve mOzikle o lu~ an gorkem li bir eser meydana g e lirm ~t ir_ 1946 yl llnin MaYls aYlnda Ank ara'da yap llan ilk yor um undan so nra 1.4.1947 Salt a k~aml Paris"in finlO Ple )'el salonunda, kendi y6nel imi atlmda L amore u x D r ke st r. sl \Ie St. Eus l ac he Korusu tarahndan btiy Ok ba~arryla seslendirirmesi ve eurin aynl y.I, ylne Kend i yone l iminde Fransa Aadyosunda lekrarlanmast, bu Turk sanal(jls l", ulusJararaSI dunya c;aplnda une u1ail l rm l ~hr. Su ba$arrlan uurine Sa yg un '. aynl yd, Uiu siar aras l Fo lk MOZl k'in YOn.tim Kur ulu Oyeli9i, 1945"de I n o nO A rm a!)anl, 1949 Fr anu MUll ECil i m Bak an ll Clnca A k ad em lk Nl, an , 1950·de A k ad em l Mad al va s, ve 19 51 ' d e Ital yan HOk Omet ln ce B irl nc l Ni f an ve Ui usiar a rasl Mu zi k Sosyele . 'nden de Slb eUus Bes l ec il i k mad al yas l ver;lmi$lir. A. Ad nan Saygun'un, 5 yll sO,en yooun bir c;aht ma sonurda, 1952 yl hncla. tamamladlQI Kerem adll bir bUyuk TOrk operas.n," sO.l lerini de Sabahatlin Batu·nun man zum olarak: hazrrlachOI 3 perde, S tablodan olu$an " Kerem Op er u .'" ilk kez 22.3.1953 Pazar gunu aktaml Anka . ra'daki Buyuk Tiyal ro sahnes inde, 08vlel Op erasl sa- nalC;llatl taraflndan, beslecisinin y6netiminde halka go ste rilm i$ ve cotkuyla a lk l$l a nml~llt . El sane (jaQlaflnda gec;en va halo; .r.s lnda ljjOk y.ygln clan " Kerem li e A . II" ya lnlz Anadolu'da deQi1, rork dOnyasr",n yayg, n ve hazin bir ask bykOso olarak, deQi$ik ~ekillerd&, gerek l a~ba s m as l 11'& gerek elyazmasl nOshalan yaYlmlanmakl a ve bu halk Oyku sO, y lizy.lJardan ber; aOlzdan - aO lza dola$maktad lr. 1953 Yllinda buyuk senloni tOrune ba~ laya n Say. gun, 1. Senlonisl'ni yazdi ve 1954 maYlslnda Vlyana Rad yo su n da, 6 ay soma da Ankara'da S8S. 'endi rildi. Bu sOrekli ba~allla" kar$lslRda 1955 y",nda, Federal Almanya Cumhuriyel i laral lndan sanalc;." Fr ied eri c h Sch iller Mad al yalilyi a onore edildi. Bundan sonra unlO piyano Konc;ertosunu yazmaya ba$lach. Eser ilk kez 1958'de BrOkset'deki Ounya Sergisinde, orkeslra e~liQiy le unlu piyanisl Id il Birel ta raftndan c;allnd l. Ayr lea eser, 1963 ilkbahannda Mcskova'da Niyazi'nin yons timindeki orkestt anm et liQinde Igor J ukov ta tatsndan yorum. landr ve plaga ahnd l. TOrkiye 'de vine Niyazi'nin yo nel iminde Cumh ur ba, k an l lQI S. n fon i Or . kni ra s l e$l iOiyle 1964·de Mltha l Fenmen t a raflndan c;alind•. Tam bu slt ada Amer ika'dan bir ses yvkse ldi. A . Ad nan Saygun"un Yu nu , Em r. Orator yosu , Ing ilizce sozlerle ilk kez, gunOn unIU _ ~efl& . rinden l eo p o ld Siokowsky yo nel imindeki uni\lersite kotosu ve senfoni orkestrasryta 14.11.1958 gOnu New Yorklaki Blr l " m i, Milleller salonund. , bir ay sonra da besl ecisinin yOnel iminde 14.12.195a gunu ak$am. Po sl dam"da sesJendirildi. BOylece Saygun"un Onu, Asya"dan Avrup a'ya ve oradan da Amer ika'ya yayl lck Sayg un, bu Sira larda " 2. Sen'on l s l nl " de famamlad. ; bQQenilen ve ill< k ez Amerika'da Juillirad Toplulugu ta rallnd an yoru mlanan R2. Yaylllar • Do r tlu s u " V8 1960 ylhnda bitirdiQi - 3. Sen lon l. sl- d' ilk kez 1963 Ilkbahannda , Baku 'de Saygun yonel iminde ba ~atly ta seslendirildl. Bu donemde Saygun, Ankara Oevlef Konservatua·nnda besreci. lik b!)rel meni iken, ayrlca Milli E~iti m Bakanhgr Tali," ve Tetb iye Kurulu OyeriOini d. Ozerine aldl ve okul. lann muzik konu lan 11'£ ~ ili miy le de ilgilclndi. A. Adnan Saygun, 1964 ylhnda lekrar ope ra/ar beslel.-meye yonelmi$ ve Sumer • Babil'in tarih onces i el sanelerinden kayna klanar ak " Ci l game, Des l anl" adll 3 perclelik eseri drama do nu ~lUre rek , uluslarar asl sahne edebiyal lna yeni bir opera ka- 9 • I zenctrmrsnr. Guze l Sanatlann tum oauennm katkrsryla duzerni bir dange olu§turmu§ bulunan bu yaran, "Sanatlar - Bile sirn i bir ya rat l ~ " nilel iginded ir ve bu sabne oyun unun sozlerini de klasik metindan esielenerek Adnan Saygun haz trlarmstu. Saygun'un, 1967 ythnm baslannda tamamlanan " Op . 44 Kernan v a Or kest r a 1 ~ ln Kcncertc '' edh eseri, dOnyada ilk kez Go tth, E. Le ssi ng ycn ettmtn de TOrkiye Cu mhurba§kanhQ' Sentc ni Orkestrasr e§liginde unlU ke ma nc r Suna Kan tarafmdan 27.12.1968 Cuma gu nU eksarm buyuk bir besanyta se stendtrttmls . Say gu n v e Ka n, tekrar tak rar sehneye t;agn larak , cc skuyte. bravo sesleriy le auaetanmqnr. Bundan sonra causmaranm surcuren Say gu n, Sab ahaUln Batu'nun yazd lgl 3 perdelik ve 8 tabloluk eseeini ale atarak, buyuk opera turtmde olu§turdugu "KoroQ lu" op erastru ce stetemts tir. Eser ilk olarak Utustarara sr 1. Istanbul Festivalinde yer alm,§ ve 25.6 .1973 Cumartesi gecesi Ac;lk Have Tiyalrosunda oy nenrmstu. Saygu n'un AtatUrk'un azi z ruhuna sunduqu Koroglu 0 pe ras uun konusu da, Kerem operasmda oldugu gibi, yalruz Anadolu'nun de~ il, Turk oe nyasmrn C;Ck eski blr ce ster u01marun cn ernini ta§lmaktadlr. Koroglu olarak nitalenen insan, yeryuzunun, Rumeli'den Orta Asya'y a kadar uzanan cck geni§ bir ce rceemde yasava e Turk bcyte nr un hemen hepsinde, iyiHgin simgesi olan heyecanll olgulan , aglzdan aglza dola'ja - dola§a efsanele§mi§ bir halk kanramanldlr . Ko roglu destanl , Anadolu'da halk araslnda ilgiyle anlatl lmakladlr. Koroglu'nun tUm kOluluklere kar§l koyma bilinciyle giri'i ligi t;atin maceralardan efuru bir sembol olarak t.enimse nmi§li r. Bu de standa, Keroglu'nun babasl 80lu Beyinin seyis idir. Bir gOn Beyin onaylyla ker edil ir. 8a baslnm ugrad lgl fe lakata ba§kaldlta n ve bunu §iirlarle dile geliren Koroglu, insanllgln ba§lna bela olan zulme kar§. t;,kar, en «etin sava§lan easaretl e goze allr, sevgi, dost ve karde§ lig in g e rt; e k l e ~ m e si yo lunda hit;bir ozveriden t;ekinmez. Ahm et A d nan Saygun 'u n bundan soma yazdlg l t;a§itli ve ba:jan h eserlari yanlnd a 1976'da bssteledigi ve ilk kez t;a llna n -4. Sent onis ;- . 1975 'd e · Viyol a Kom;ertosu", 1979'da Yayhlar it;in "Coseerto da Camera· (Oda Konc;ertosu) gibj yapltl arl da yer alml§ bulunm akl adIT. SanalC; InIn, New York'daki Nol a Baslmevi Kurumu tarafmdan yayl mlanan eserlari, dO nyanln belliba§h muzik merkezlerinde sail imaki a ve yorumlanmaktadl. muzik sanal lnln her da rlnda ve ozellikla Turk folk loru uzerinde degeri bOylik olan ve 1972 yrllnd a emekliye ayn lan "TOrk Be,leri " grubu nun 4. uyesi saydan beste d , orkes lra §eli, ogr etmen, folkloreu ve yazar Ahmet Adnan Saygun, yasal olanak lar g erec~i nce Istanbul Devlet Konser- 10 vatuann dak! gorevini, Devle t Sanal C;lsl olarak da surdurdO. Og retim yrnannda hhan Baran, Muammer Sun, Ceng lz Tanc;, Erclvan Sayd am, Hl kmat ~ Im,ek , Mu zzalfe r Arkan , Meli n OgOt, Istemihan Tavllo glu , BOIent Tarean gibi de del') erli c;agda~ muztsyenfer yeli§tirmi:jtir. A .Adnan Saygun , bestecnlk ug ra~ta tl d l~ lnd a , czallikla Turk muzik folkloruyla ug r a~ m l ~ va bunlarla ilgili kitapla r, t;e§illi de rgile rde yazuar yayrmla nml§tlf. Yerli muzik konula nna da cnamla yc nelerek halk muzigini en iyi sekilde , iJeri Batt bilim ve teknigiyle i§lemi§, t;agda~ larl aras mda romantik ve iz!enimci etkilerle t;Ok guzel eserler yazml§t,r. Dunyece OnlO bu Turk sanatcrs mm. sureku bir geli:jim cabasr it;inde olan co kaesf TOrk mOzigi uzarindeki du§u nceleri k taaca §oyled ir: " Sa n at her zaman , k ok u 1c;lnden C;lktl g. t opraga ba g h ka l dlkc;a ge ll , m l ,tir. San at , ko ku n d en ayrll mc a c)lOr... Co k s u lll l g i m Ozi ge, do ga v e fi zi k k anu n i an g etlr ni l1lt ir. Hal k m Ozi gl nd e. IIk el o l arak c;ok sea llli gi ve armonl y l b enlm s ey en bl r a r aYl1l sez ll ir. .. Ed e bl ya tj mrz na su b lr de g i:jmeye g lr m l §se , m Ozlgl m iz 1c; ln d e 0 p arel el ol ar a k bl r de g 11lme k ac; m ll m az etmu et ur . [kl nc l Mahmud'un Meh t erl kafdrrip , v eri ne ba n d oy u ko ym as l, b u de gl §me I ht i yacmm b lr b ellr tr si d lr . Osma nl l top r ak l ar m dakl b OtOn ye n l yol ar am a c;abalarl g ibl.. ... Eserlerine gefince : 5 opera, 4 sentoni, 2 molet , 1 kantal, 1 oratoryo , 2 yaylil;:H - do rtlusu, 1 Piyano Kon t;ert osu, 1 Keram Ko nc; erto su, 1 Viyola Konc;ertosu, 2 keman - piyano sonatl, 1 Viyolonsel Piyano Sonatl , 1 Piyano il;in Sonatln, Piyano it;in 5 preiOt, piyano ic;in Anadolu'dan 3 parc;a, viyolonss l it;in -Partita", keman piyanc jc;in -Deme'- , Tema ve Varyasyon, yalnlz keman it;in ·P artila- , aksak ritm· ler uzerine 10 atUl, ses ve c;alg llar it;in -OIOnOn Kitab.", 3 Ballad, bariton ve orkestra it;in "Masal-, or· ke stra it;in "Hata y- Siv as .Ha lk Dansl va Ta§ Bebek'fen -Sihirli Raks-, Piyano ic;in -lncinin Kilabl-, kad," korusu ir;in -Duyu§lar·, zeybek havaranndan -Orke stra Suiti-, Orm an Masall bale muziOi, sayllan 100'u a§an arm o n i le n m i ~ Turk halk ~ ark l larl , okul kilaplarl ve §arkl larl , mUzik teor isi kitaplarl, To resel Okuma Kilab, v.b. gibi unululmaz eserler meydana getirmi~ lir. • Kaynakc;a: Du nyaca OnlO Muzisyenle rde cukt u. Co- , .. • Miizikte bir \=izgi: .,.K KURT • SOyle,h II OIIt Semih BAYLAN Ankara Devlet Opera ve Bales; sanatCllanndan Soprano J$ /k KURT. yak m bir gevmi$te. bir anma gOnil toplanllsmda bulunmak crere Trabzon'a gelmi$ti. Kendisiyle kalmakta o ldu~u evae bu s6y le$iyi ge ryekle$tirdik. Soprano 1$lk Kurt . Dergimizin soyle$i d iziferinin ilk konugu otdu. Sormu$ oldugumuz SOfUfa", sade V8 samimi bir $ekilde yam tladl. • 1~lk Kurt 'u blze antanr mlSlnlz? kl mdl r? I~lk Kun • Ben de bir Karade niz C;;ocug uyu m. Zonguldakla bl r ailenin ~cuQ u otarak do gdum. Annem ve babam Zongu ldak'la halkevinde tems mere crkarduar yr lla rc a Once . Be n Omru mde hi e;; a la tu rka sOylemedim. SOy lemeye de hi!;;: heves etmedim. MO zikal ftlmteri seyreder, rnah allenln c;ocuklan ile mOsamereler tertip ederdim. MOzip bir <;ocuklugum vardr. Zonqutd ak'ta Ethem acmda . kon serv atuarda keman e ~ i lirni gO ren btr aOabey vard t. Cok iyi aile d ostu muz du . S tk g o r O ~Ord O k . Be nim ~ a r kl soylernemden COk hostarurcr. Bir gOn bane "I$Jk. bir sarkroa bana sc yte de bakayrm senin kul aQ m var tm?" dedi. 0 zaman ba talaykalar ' alan vardr. Bne bOyOk bir zevk le bu tarz da bi r sark r s6y ledim. "Ama n" dedi, "bunun kulaQl tevka lade gOzel, neden konservatuara verrniyorsunuz bu cocugu ?". Tabii ki o Yillarda Zonguldak'ta kcn servatuar gibi bir okulun var olduQundan ki msenin habert yok bir kaC; ki$i drsmda . Ben bOyOk bir sevince kaprldrm. Anladim ki bu okul benim anladl{Jlm man ada bir okul. Ben bu serer tutturdum. "be n konservatuara gideyeceQim" di ye. Zira nkoku'u da ye ni bitlrmistim. "Konservatua ra nasrI gideceksin? H ~bi r On hazlrhQln yok" de dner. Scnunda Ethem a~a be y ben onu c;ah$l mn m dedi ve halk evinde onunl a cah$llm . Sonunda konse rv al uar s mav ma pi yanist ola rak girdirn . Mithat Fenmen'in aQrenc isi oldum . Chark es isminde bir Alman hoca 'la rd!. Onunla c;ah~t l m . Fakal koro der slerinde $ancll arla bi rlikte eQliim gOrOrdOk. ~ a n Ismel Kurt, "senin sesin c;ok gOzel, seni bizim hocaya uercr gOtOrelim dedi . Maria cauas'm tocasr Elvira Hidelgo 0 yutarda ko nservatuarda hoca idi. Beni ona gotOrdOler. beni dinledi ve c;ok b e~endi. Hemen smava almak istedi. Ben de aueme sa n sm avm a gi rmek isledi~imi scyleyerek. dart yll som a ben san smavma girdim ve dOrt srmt attayarak . san bOhJ mOne qectim. Rahmetli Nurullah Tasxrran geldi dedi ki, "kmm sen bu sma vda yapl lgm basan ne konservatuan cku maoan bttirebihrsfn. Nereden 6Qre ndi n b u t eknik ko lay l lg l ?" G lrt la~lmdan dogadan gelen bir kolayhk vardr. Aje litem Ievkalade id i. Ben bes yllda san b6hJmOnO bi l irm i$ o ldum . Opera yOksek bOlOmOne geCl im ve hemen "Uykuda gezen krz" operasmd a ki bas rene operaya bastadrm ve hatende devam ediyorum . N Verm'enin La7raviara cperasmda oyunUII baf kahram am VIO/etla roliinde (Kamelyalrkadln) 1977 11 • Konservatuara han gl YII gird in iz ? olmafrd rr ." - 1956 - 1957 yrllannda girdim. yazdrrtmrstrr. Siz secktn blr opera sanet crer clarek gelenek sel rnusr klmlz 1 ~ln Mu z ik ya s amrruz t oz ge ¥m l~ln lzl Ogre ndik. 1~lk Ku rt'u tamrrus olduk . M uzik eglt im i ve ren ckultanrmzdan sOz edelim b lraz. Muzik egitiml ve ren muzik okultanmrz o laun, konserva tuar la r of su n. S lz ce ger~eklen mOzik egltlm l vereb lliyorlar m l ? Ben bu k o nud a o lumsuz dO!jOnOyorum d a. - Evel ben de size kauhyorum dersem gOeendirmi§ 01mayu etratr. Ge r~ekle n eski ciddiyet. eski tutku yok diyeblbnm. ~imdi bir meslek sa hib ! clabtlmek ic;in konservatuara giriliyor. Eskiden bu tse tutkusu cla n konservatuara gire rdi. i;)imdi he rhangi bir okulda smrtta kalrms. 0 veya bu neden!e hangi mesleqtn rnaasr daha tazta diye dO~nO p girenler c;oguniukta. Hoealarda da eski titizligi gbremiyorum. Ogrenciler de hocayia birhkte ay m lutkuyu payrasman. Hoca tevkalade bir ses bu funea hayranhkla ca hsma yapar . Ama srradan bir agrenci hoc aya hicbir sey ve rrnez. Hoea da ona bir sey veremez. Egitirn siste mi degi§li. Eskiden konse rvatua r 0perarun kaynagl idi. ~ i md i unlversite oldu biliyorsunuz. Unfversite olu nca eski artistik huvlye tini kaybetti. veusen sanatcuarda da artistik kablttyet! otan, artistik gc rOnO mO olanlarda btraz aza ldr. Ben de sizin g ibi dn sun uyc rurn. Kon servatuar ciddi yetinden c;ok §ey kaybetli. Bizim zamammlzda, alaturka, yasaktl. Yasaklanmasln ln nedenleri va r. Alaturka hanc;erenin atl klsmmda soylenir. Glrtlak sesiyte. Onun teknik otayl O. Oysa opera sanatC;lsl sesini maskeye atlr ba§ka bir teknik olayl yla sayler. Alal urka , onun i(}in yasakt l. Biz bOIO n mOzikler e aC;tglz deyip alaturka da soylOyorlar, eaz da soylOyo rlar, azer ide soytOyorlar. Yani 1eknik otayl ciddiyelin i kaybelti . • Olkem izi n, Osmanh imparatorlugunun son Yillanndan itibaren ya~adlgl batlllla~ma sOrecl 1 ~ lnde Geleneksel Turk MOziginln yerll ball mozlal bestecilerl tarafmdan hatta, Klllslk Turk Mozigi bestecllerlmlz taraflndan hor· landlgl, verden yere vuruldugu gOrOIOr. Qrnek verecek olursak, bestekar Kemal Em ln Bara, Karatalj: L1sesl mOzlk Ogretmenl Rafet SQreyya Hamma SadaYI Hik Gazeteslnde " TOrk Muslklsi mutfak pa~avrasmdan ba~ka blr $ey deglldlr, ba~ma saranlara helal olsun , bu muslklyl dln leyenlerln ba~1 balkaba~mdan 12 glbi ctrk !n s atul ar ne dO~O nOyorsunuz ? - Ben 0 beyi n ya zdtrdrkla nna kesi nlik te ka trtrmyorum . Her rnntettn kendine has oz mOzigi va rdrr ken di kLiltOrunO ya nsita n. Bizim de var. Yamrz. u yq arhk iteriye dogru gidiyor . Art rk t ek ses lil ik doyurm uyor . A tatu rka mOzigimiz devrini ta mamla rrus. Sayqryla anacaqr rmz , gOzel sOy tendigi vakil zevkle dinteyeb itecegimiz blr rouzik . O. orada kahvor. Bizim tek ses u mOzike;iterimiz biz cck seslihge hayran old uqumuz i~i n bize krz tyortar, bizde ontara bunu antatarnadrqrrruz lcin blrbirtrnize krztyor gibi otuyoruz. Her ik i rnOziginde veri baska. Atatu rkaya sayqtm var. Birbirimize ocsman otacak hie; birsey yok. Bizim isimiz ayn, c;ak sesli mOzik. Ben bir - iki §arkl alaturka dmfenm . Arna beni doyurrnuyor . Ben bu nun o ku tu nda ok ud um. KOttOnJ nO aidrrn . Cok se sliukte hersey tekamOI etmis. Bfzirn mOzigimiz ceyrek nctalada oldugu icin c;ok seslilige uygu deg il. Yapmaya cahstuar. Otmuyor. 0 cyle gOzel. Onu oyfe kabu l etmek lazun. Bizim mOzigimiz rnucevher gibi zarit. Ona ellemeye gerek yok. - GOnOmOz Hafif MOz ig i i~in ne d O ~ OnOyorsunuz? - KaliteH b ir halif mO zik ga re miyo rum . MOzikte soysu zta$ma var kammea. - Eurovl slon l~in ne di yorsunuz ? - Bir dela kaz ansakta mul tu orsak diyoru m. b nce iyi bir kom pozil or tazlm . Hopl aylp, zlpt am akla, lak lit etmek le bu i§ o lmaz. <;ok cidd i ola rak e;alr§mak Jaz lm . Son iki - Oct aya tum c;all§malan slgd lrmamak gerek ir. Bu bir konsanlrasyon mese lesi. - BugOne kadar hangi oyunlarda oynadlOlZ? - Hemen hemen bOlOn repertu an oy nadlm di yebilir im. Birkac; lane soyliyeyim. Riqol etto, Lucia, Don Pasguate, lnci Avc ltan, Rome o Juli el , La Traviata. DOnyamn en OnlO kolOrotOr operalannln hepsini oynadlm. - En ~ok hangllerlnl seversinlz? • En 90k La Traviata ve Rigfoletto. Verdi'yi 90k Bu oyunlan yurt drsmda da o yna drm . La T ravia ta'yr . Yugoslavy a da Mayls geceleri te stlvah vardrr. Orada nc kez o ynadrrn. seve rim. - DOnya da nerele rl gOrdOnOz? • Osman Razl - Dunya da pek, Olkeleri gezemedim. Biz Avrupa Ekonomik Topluluguna girmedikge bize 0 kapuar pek acrhruyor. Bizl yaba rcr kabul edip, pek tusat vermiyorJar. Ancak Leyla (Gencer) gibi h ersey i terkedip oraya yertesmek gerekir. - Op era sanaurnm bally la klya sl ars ak, ne durumd aYlz ? - Dnlardan hie; geri deOildik. 20 ytl Once ontart a aynr dOzeydeydik. Fevkatade bir operarmz vard r. - Ya bu gOn ? - BugOn Oyle sOyliyemeyeceOim. UzgOnOm. Gen c;lere Iy l blr san atc;1 olabltmelen rem ne Oneri rsl nlz? Once sa nat a merakhlarsa , tu tku halin de merakll larsa bu i$i cansarak basaracaklarma inanmalarmr ene rstm . Inanrnca rnutlaka olu ycr. 01$ kaynakh muztk harekellerini takip etsinler. Bizde de cck [yi sen atcrrar var. Ontan lzlesinler. lcin de bir sey varsa muU aka do{lru yu bulacaktardrr. BOlOn tavsfyem l1all$mak, lnarup seba tta calrsmak . - De vlet Klaslk TOrk nasI I yorum l uyorsun uz? MOzl ai Koro la n n l - Oncelikle bu prolesyonel korolan alkl$hyorum. Fevkalade gOzel bir$ey. - KOltur Bak anh QI, Sams un ve Mers i n'de $ ehlr Oper al an aC;tI, Bunlan n d evamlda gelec ek herha ld e. Bunl an nasl l yo ru ml uyo rsu · nuz? - Opera ac; ryorum demekle opera aC; llmaz. lira opera e;ok zor bir olaydlr. Once orkesl rantz olacak, sonra koronuz olacak, solistleriniz olacak. Yani alt yapl51 olacak. A$a{llda bir atOlye olacak. yOk zor. Kadro kurmak c;ok zor. Ama gOzel bir harekel. - Pek l efendlm, Bu gOzel c;ok le~ekkOr edlyo rum. Bir dosta mekt u p l ar sOy le~ 1 1C;l n size - Bende sizi a1kl $hyorum. Gerc;ekten Trabzon gibi bir yerde, umulmadlk bir anda kar$lmlza <;lkmamz fevkalade bir$ey. Ben te$ekkur ediyorum.• AK SU Dcetum. Sana, senin dili nle, hO$lanabilec eQin t arzd a mektuc yazmak oy le kol ay ki... Bnez. askten: hak iki a$l<tan, vusl';'l bek l9m9Y9n ai ktan • bahs etmek, sonr a hayallar dctusu sallrlar ve nihayal umitl erle yukJU b ir son ; litQ sana bir mekl up ki, ayn l h isleri yazan k adar, oku yan ln d a du yduQundan emin; t es ir inin mu sbat old ugunda n i uph elenmiyecek d erecede t alihli... Bugunlerde akhma, $evki Bey tak llmli . Nareye gils em on un Gulz au nt goruyor, on un h usraOlnl ya!j lyorum . $ark llarl dudak lanmda b ir (cam) gibi susa uycr, susuzluQ u gid9riyor . H9p bek leyii, yalva", dclu magma ler, ' biliyolllm, onu talm in etm emii k i hicraruru kad ehJerie suslurm aga ~a h i m l' bana yar olup gidiyor. Bir as tr avve li, lstanbctu dU!junuyoru m. Sevgil iyi kafes arkasmdan gorebilmek, konaklar da musiki sohbellerinde ayo bir odadan s eslni iiil ebil mek; sonr a.• Os!e lik, bil tOn i ml iyazlar "te mfnine" cins iyin vat, katesla r t;Ok kapah, s8..,gilinin ancak kocas I Hji n (dill) var . Zavalh $evki! liin bu d erece dramali zasyonu hark es icin deQ ilse da, $ evki 8 ey iyin yakm bir tasvir vasu Ianni haizdir, zanmmca. Bunun yam sua bir nastank. "Hastasm. zanorm veta mah zunusun ." Vela mah zun ll.iQu ya nmda vucuc vnun da lnanetl. Bu iki istikamelfi diiikiinIugun ba!jlangll; seyrin i kesli rmak zor. Faka t lam bir sebep • netice mOnassbeti kurulmas l 0 derece kolay. Ri..,ayet ederler k i, bestekarlm lz ~okca i$arete dUikun, c;ok vel Od, fe vka lacle s eri be sl e yap arml!j . Ahmel Aasim, blr geca sarhoi bir !jahsl n $ evk i Bey olduQunu tanlmaSl nl , onu evine gOlU rmesini, ertes; sabah k8ndine has sesiyle, "Mahzun dilimi !jad edecek sensin el endim , Her lahza beni yad edecek sensi n efendim." adh iarklslOr okudu~u nu yaZlyor. Nihayal , sessi zce b it CIOm. Elhan dolu b ir miras .. Eserlerinin bu derece sagtam kalmasl , unul ulma masl mille tim izin ruh halel ini bir az akselt irmekledir. Geyende bir dos!, "Babaslnln Balkan harbinde, kardei ini !sl ikl al sava !jl nda kaybel mii biri tutup da l inanay havaSI sayleyecek de~ i l ya- derken, yukardaki hususa da tayid ediyord u. Zaman lm lzd an sonrasl ~ i n de andi!jQ yersiz b ence. Saga sola b ir kulak ..,ar ; ka ~ ki!ji obOruna velaslzhklan • ifl irakt an • zO" ·O yar'dan bahset· mek ledir, go receksin . Aman! Zij l/U yare dokunmayahm. Istanbul'dan selamlar ile vuslal Qmidi,nizi tekrarlayalrm. Gozlarinden o ~ rim .• 13 Robert Schumann 'ln Gene; Miizike;ilere Ogiitleri ,_ Kulak ~ilimirle ~k Ooem venni z KOt;Uk ya$larda sesleri ve lona blelen lanlma ya ~ h $ u'lIz kilis.e y<Jnl nm , peocere cam'nln ve kU$ ClVlllilannm vercbOi se 5k," tanlmaya ltCII'lln2. Gam lara v e oleic.i permek all$lmnalarma su<e.klt «atl$ln . Ancak ileri y3$la ra kad ar g Ond e .tm k 3li ~ a atml lel"'~I~ 'ial.,maya ve rerek bOylellkJe olgun bll' 1CI'3 gucune en~JO' sananlar ~ktut . bu durum, al/abeyi herglln biraz dana hlzll ok. umak i«in uQra, maya eenzer. Zamar,,",z. da ha 'Yl kullanml z 3- Iyi saym lz . Nice virt Oozlerin ic rass, sa mo$ bit ad amm yotOyU$une benzer. OnIardao olmaym.z. ... Amlan i kuraHanm erken ogrentniz , e.r 5- Muzik tecnsr. $itreli bas, kcnt rpuan gioi seylerd en O rkme yi~i ~ . gOreeeksln'z. Onlarla do sl etunue . ka r$lligmda d o stluk 6- YCinm ya malak (fah$maYlnl z Her zaman istekte ~li'lniz ve eserleri hio;bir zaman yanm blr akmaylnlz , 7- Kolay eserlf<!ri iyi ve ~ozet bir bil<imde. yah§maya o; aba gOst&MIZ. Bu. gU(j bir esen t;almaktan daha IYldlC 8 - Her zaman iyi akort edilmi, (j3lg1 uzerinde (jall'lnlz. 9- Blr ese ri yalmz parm aklarla ogr enmek ye~e.r1i. deg ild ir : Onun ya lglsl z, §ariu ha linde de soyleyebll mell sm,z . . Hayal gvcunUzO ¥lll~hr lnlz ; Oyle ki. bir eseri n yalnl z melodi s.n! reg ll, armonisioi ve akotUlrln' da ezbere aimalll~ lni z . 10- Sasi nlz az cia ols a. es-ef1 <;alglnln yardlm l olm.aclan ilk gOru, te ok umay a aluiln,z ; bOylellk 1e kulag ,ndL!yarll ltg l da,ma artacak llr. Iyi bir sesini z varn. on u geh, hrme~ h rsal lnl kao;,rmaylnIZ Bunu dogantn bize ba91J1adlgl bUyUk. b,r armaQan olarak ~erlel"dirin;z , 11- Ka911 uzerinde yaz lh mOzig; a nlarab ilecek dOzere O;Ikllmahdlr , 12- Caiarken sizi dinleyenlarte ilgllenmer iniz , 13- Kar$l nlZa ilk dela c1arak ¥llaeagln,z bir eM!r <;,karsa , OIlU oncede n okuyunu z . 14- Va, ile rledi k~ eserleri "mod.u l ...ar " 6ye ~lmafm ;z , Vakil klymetlidir. Gu zel eserleri n hapslni ogrenmek gerek seydi yUl kez ya,aman lz gerekl(Q. 15- Kolll eserle ri yazma mal'sIn,z; onlan redde ltneli siniz. 16" KOtu ese rleri ne <;aIlIl 'Z, ne de mec bur kalmadlk(j3 dinleyilli z . 17- la ada "gOsteri, h ¥llI, a" o zenmeyi niz , Eserde bestecinin dU$Onmul eldugu etki leri. ifade etmeye (j3bala Yln,z Ba, ka ,ey aramama Idlr. FazlaSl kanka tur olur. 18- Tanlnm' $ besteci lerin eserleri nde degi,iKlik yapmak , bazi se slerl <;Ika rma k vey a ar alara yeni (j31i$ us lubuna uygun sOslemeler soku§tu rmak aYl1. ~y ' lma lid i r. Boyle ,eyler sanata yap ;lacak an buyu k hak aret erdlf. 18- c;ali,aeaglnlz eserlerin s91;im i konusunda daha daneyimli mOzisyanlere danl'lnl z, zamandan kazanlr SIOIZ. 20 - BOyOk besteciler in o neml i eserl er ini gider ek lanlm allslnlz 2 1- Kendllerine bOyOk virtOOz 50S0 ...ermi, olan kim5e lerin lo pla d lkl art alk l'. sizi yanli, yola su ru klem es in . Hulkln ovgosunden yek , sanatktm n takdinfle onem veriniz. 22- !?unun bunun onu nde o;a lmak yarar degil zara r ver ir. OnOnde ~IaCilg ,"lz ki m5 eleri sec;;nlZ; takat kefl dlnizl maheup do; uneeegini hlsseltlglmz blr eseri c;almaYlnlz. 23" 0 00 , trio . ....s. gibi "beraber ¥lIma" l"satlOl ayJrmaYlnlz. Bu. all,Inl l-' ak lCI \18 h areketh bir hale gebrir. $ an<;lIara cia 51k e$hk ediniz. 24 - Herke , birinci kam an c;almak .isteseydi hi<; bir oriIestra kuru lamazdl. Her muzisyen kendi yarYl; bulmahdl L 25- Caldl,l} l fll Z l!'le fi s e~':li z . lakal . ".bir ta nedi r ". , "en yOkseo,d,," diye bObUrtenmeylniz. 0 aiel glbi ba$ka alelkmn de oIdu(lu nu ve h epsinin on un kadar iyl oldukJannl unulmaYlfllz. $ unu cia unutmayahm ki, ses sanalkirtarl ...ardlr ve en yuksek m uzlk. kmo lie orkeslra ~e ifade edihr. 26" Ya$landlkc;a ...irtOozlOk heY9s'nden 0;010. "parti syonlari a ilgilenWiiz. 27" ~ lhassa Bach'ln 100lerini dikkalle o;ahm z. Onun "kIrk seki z"prelOd ...e fOgO gunl0k e km~; nl z olsun! BOyielik1e iyi bir m Ozlsyen olursunuz. 14 I 28 - Arka da , la nn lz arasmd a . si zden da ha 'Yok bilen lw .raYln lz 29 - $arklc llardan ye k $eyler ~ re nebi li rsini Z . lakat her .. . . . . soyledl klerine inanmaYlnlz . 30- Muzik tarihini ogrenmek - oye,llll deVlrtenn ,a he sert~nl dln lemek ,art l yla - sizi kibir Y9 go sten$ten <;abtJc.ak kurtara cakl,r . 31 - Org alelini va1ma k IIr satm , ka<; lrmaYlnlz Besleeinin kOtllsOnO Y9 tekn.gln kusurtanm be~"en bine,k alet erg'dur. 32 - Kor o larda ; arkl soyleyif'li z. b i.lhassa crta par tile ri soyley ini z. Bu, mOzik kul tOrunOzO gell; breeek br. 33- Mozisyen olmak ne demek lir! Ese ri. goz ler, notada , guo;!Okle bil irebiliyor sanlz , (sayla If9V1ren yanit, lkla bir yenne ikt c;evi rince) esere devam edem eylp ya n da koll irsan ,z, mOzlsyen sayllmazslOI z Buna kar;llIk ye.flI blr. esen ~Iarke~ iler de negeleceginl a z <;ok tahmtn adeblhrsm lz ; bddlQ.lfllZ blr e ser zihmfll ze yerle~mi$ se, yanl, blr kehm.e lie, mUZIQI yalnl z parma ld arlnlzla deg ll, ka lan lzda ve kalbmizde ~,Is~edebi l;yor samz, i$1e c zaman "muzisyen" sttanm kazanabillrsl nlz 34- Onemll , iyr bir mu zik<;1oImanln Slm nedlr ' AZlz ~ re n d , en onem!i $ay, ikj bir kulaga ve <;abuk kavrama yet<:neglne S3hip bulun makllf. Yal en ek gelt,eb,hr va yul., seleblh r de Bu uslun luk le r ise , g unle ree kap an lp .me kanlk "all \ma lar a baQlanmakfa deg( gel'll' milZlk lh$k,ien ...e slk slk koro va orkeSlra dinlemek ie saglamf. 35- Halk $Mk!lanni iyi dlnleyinlz ; bu" lar en guzel melodilerin k.a yn~ l dlr ve her millet," karai..lenn, ta, ,"ar 36. Es...l anahlarlarla ok umay r hem en ogren ;"iz . .Aski tak~ d ird e g e 'Y m i, za m a n l an n b lr l< o k ha z ln e le fl fll ke ,ledemey~ks;niz . 37- Ert.endet1. degi,ik aletlerin ses renklerini ve karak.terlerini ir>GeleYlnlz ; her birin in Oze f ses inl ku laglnlzd a d uymaya valll,nlz 38- Iyi operaiar seyrediniz . 39. Eski $Bylere kiH' 1 sayg l besleyiniz; lakal. yeniler i~n de i<;ten olunuz Tan ,mdldI9 ,n, z ki$ile r hak klnda a ra,wmacian hOkum lrerme yiniz 40. Bif eser haklv ndaki !l.ararlnlzi daha ilk dinlej :§le verme,.InlZ ; ilklen hO$a giden her,ey m uhakka k iyi olm ayabilir. Us talarln eserler Incelenm elldlr BH<;ok ger~g l anca k ya , landlkc;a anlay acakslnl z. 41 Besteler hakk lnda hOkOm yOrulOrken , "ge,,,ek sanatse...erle'r il<in ya zllan " He "amat orteri eQlendlr me k a mac lyla yazl14n" eserieri ay lrd etmehsiniz , BlrinCl18f11'1 lara l lnl lufunUl. drO erierine !lar,. olke gostermet iniz , 42· "Melodi", ama lorlerin -ha rp ,arklsl"dlr, Ve dogru sunu soyiemek 13Zlmge lirse melod,siz mOzik de olmaz , Fai-at, melod l')'l hangi an lamda an ladl1" la n na d;kkat edi nlz , or,l ar ea "melodl", yalnl z kolayca anla $llabilen ve hO$ bir fllm i oia nldlL Ba$ka ({e$il melod i!er de va rd!r Bach , Mozart ...e Bee thoven't dmledig,n iz nman boyle slne m elodller blnbir de gi$'k ren klerle Ilar l lnl za <;Ikar. Iialy an opera me lod ilcrinden az zama n soma b,kacakslnl z . 43 - Eger piyanoda kuo;rOk melooller wa layolbiliyorsa nl z, bu 31 da elsa bir ba;an say lhr; bu rnelodtl9' eger i<;te<lve piyanonun yard lmr olmaks lzm ge liyor sa da ha ~k S-e Yln inrZ, ~nkO. bu SIZIfl mOz.k duygunuzu can lancliraeak llf . Parmaklar , k.a.fan,n is~ini yapmahdlr, tersi olamaz 44" Qrke slTa idare si san atly la melgul 01. Iyi o rkesl ra l e"enni slk sey rel ; halla yc netlmi zlhnmde kend l kendie ve berabe ree yap . Bu $ani dogru~a goWrecek l... 45- Ahlak kuraHan sanal yasalannln aynl dl r, 46- Call,kanhk ve az im sayeSU'lde da ima yOkselece ksin. 4 7- Bir eserin ruhu nu ancak onun termunu anlad lktan sanr a kavray aeaksln. 48 · Oahiyi belki de yalnlz dahi olan anlar. 49 . OIoun bir muzik<;i. "en kan $lk bir orkeslra eserinin no · taSlnl ~ k Pdinleyi, te bile gozooOne getirebilme h" den ~m!$ tlr. Bu, dO$Onulebilecek en yOkse k dOzeydrr, SO· OOrenmenin sonu yok llJr. I .. sag • An. eli Blues c;alarsa GQI Clv.ollu Yaklasjk i.i~ yl ld lf mOzik dun yas mda epemen rank slyah . YOzylllar boyunca geli§t1rip ze ngmles tirdikle ri tum muzik b irikimi yle siy ah msanlar. birkac ko ldan birden muzlk endustnsini i§gal ediyorlar sank i. Uzunca bit "bayaz pop' don ernin tn ardrnda n gelen bu uya nts. beya z muztsyenleride siyahtann tarzma takht elm eye yonlend iriyor. Muzikle yalla§ yav3§ k endini his settiren bu "siyah datga-nl n ilk smyaue rl. 1989 ytlrnda belirm i§ yirmi ytle yekm bir sure uykuya da lan bir zamantenn gozde rni.iziQi SOUL, yen i top luluk ve sarkrcr tann etinde iki nci bah anm yasam aya ce starmsn. Hemen ardmdan soul dan yola crken yeni "dans rnOzi\')i s.alqrru" gi.ind eme qeldi. Gn unla birtikt e de New York'un arka mahallelerindeki zencilerin g e l i ~l i rdi \}i RAP muzigi. 1990, dans muzigi ve rap'in alnn yillydi. 9o\}u batrh muzik dergilerine bu bcyleydi. Muzigi iyiden iyiya siyah renge bo yayan son adim is s 199 1 yll mda blues' un yeniden yuk seli'i i oldu . T tpkl altrmsh yilla nn sonunda MUDDU Y WATERS'In ya da ELMORE J AMES'in , MICK JAGGER, ERi C CLA PTON ve PETE TOWNSEND gib i ' pct ansiyel starter": der inden etkitamasi gib i, bugund en modern blues gil aristleri rock va pop dunyasmdaki gene; topluluk ve rnuztsyente rfn soundlan uzertne belirgin izlar btra ktvcrlar. Hall a bu elkini n smulan oylesine g en j~ leyebiliyor ki koklu rock lopluluklart bile muzik ~ izgi le rini bu yeni blues dalqasma uydurabiliyorlar. JETERO TUll'1n 2 EylUl'de tOm dbnyada piya saya e;lk an yen i albu mu de bu salg mdan nasibim alrms du rumda . Oecen yJlrn sonunda blues qitanrun ali 'illml'im otestnoe yaygll'lla'ima stnl saglayan crev . THIN LIZZY l oplufugunun e ski g"a risti GAR Y MooRE'un sans rekorlan kn an ~S T ILl GOT THE BlUES~ adlr albumOydO dersem pek ebertrms savnmem. Gerc;eklen 90k yogun ve ratin e bir cetrsma ortay a ko yan Moore, ~Still G et The Blueswun slOdyo k ay ttiannda , eski ve usia bir gil aristle de btrlikte .-;.a h~ m1'ilt : ALBERT COLLINS. Alb umdeki cerc eter arasmda de Moore ile adel a bir wgilar du e llos u ~ yapan Collins, 0 klipin televizyonlarda gos tarilmesiyle birlikte, gen e; dinleyici taraft ndan da adeta yeniden ke'iledil m i ~l i. $ imdi ayl'll Collins, bu kez Batl ulk eler inde buyuk yankl yarala n solo albumu "ICEMAW ile k ar'i lmlZda, ERIC Cl APTON ve STEVIE RAY VAUGHAN (ne yazlkki 1991 y rl1nda beklenmedik bic;imda oldu) gibi seks enh ydlara blues e;izgileri ta 'i tyan gilarislle r araslnda pek lazla goze bal madan c;a li 'i malan nl sOrdOren wc;irkin gitari st ~ ashnda bugOne dek toplam onb e'i albume imzastn l alml'i liretken bit sanall.{l , Blu es'un degi'i ik ekoHe rinden birine be 'iik olmu'i Teksas'ta bOyuyen Colli ns'e, bu ozelliginden olOrO kim; mOzik derg iler j ve mOzik otoril eleri wTAN RIN1N SAO ELI~ nile lemes ini y akl ~l ltlyor . O ldukc;a atak ve h areketn tamyre Teksas Blue s g itarisl leri arasmda ayncahkh bir ye re sahip c lan bu ilg!ne; sanatcr. qita nm Iarkh tcnte-e akort ede rek, te llerden c tkan sestet! elind en g e l di~i nc e zcr tavarek. hayl! keyifli bir ktrk dakika yas any or dioleye nlere son albumunde. Baste wTravlJing Sout h" olmak uzere "lceman", blues ve git ar tutkunlanna hararetle onenlacak bir elbu rn. O zelli k le Gary Moore 'un · STILl GOT THE B LUES~unu begen iyle dinleyenJer, Albert ccmns'in bu solo cansmeemden da benzeri zevkler etecakter.e GaryMoore'un 'Still Got The Blues· adll albDmO Duyso za man denilen Ven gi seni neden sevdi(Jim i Dilleri a vutamaz gef(;ek d ene n sesi Dargln Qrkad~lIklQr 80$ inonc;lor qO('j ln ge9;$; d 6kO/en soo ffer kodor Evjen diyorsun kodln denilen yoklufda Anlo ki ;pliOin Eksild ;kq e , senin yorg unlu()un kada r! M. Ozer CIRAVoGlU 15 SANAT HABERLERI Ih.an Eyubog lu y6netimindeki Trebzon e.- Kon _ : SOyle,l: ledl.,." , Turk Hel ll Mu ziO' Ko ruau, Halk MuziOimizin bilyUk is mi Meh mec EIenler'in 11.0null. &anat~ otarak ka tlbm l lie 30 Ocak 1993 gOnO ak\aml Ham.ml • zt d. l hsu Bey KOna, Merkez! Konaer s.ronund e bir se net ge08si d Ozenied iler . Prog ramda Treb zo n Belediyesi Turk Hark MoziOi Korusuo uo IOplu programl ~e Halk MOziOimizin buyOk i$mi l.Iehmel Er. ". Ierin solo korlseri)'Of aidI. Tly.l ro : Tr . bz on Oe vl e l Ou kmen 'l n, - O&Olrme n- Tly. ll oe u. Tu rgu l Nu r l Gu lt ekln ' l n R• • • t adll romanlndan uy arla yara k yazd lQt "s.n plNl r 19' .... adt O)"ununu 21 Ocak ' 993 tarihinden itibar en sahnele meye ba $ladl. 1, lk Topr. k'm yOnetti Qi oyu n, Blrinci DUnys Saw$1 arila sinde , Os mann'mn ¢kO$ sureene girdiQi gOnlerde . merkez • la "a kopuklu!lunu, I.a$ra bOrokrasininin yo zla,mas'nI, karamizah lonunda i, riyor. VOnelmen ye rdtrrlClliOml A, uman Bo ra 'mn ya pllQI oyun da u natvl ark a- daiil snmll Hulyl Kal ,b'Y lr, "'"ul Turan, Ga llp Erdal , HaUl Ayln, Sedl VIldlz, Burlk Kl rl ml n, Ah met Erku l, Flkr, l u rue u. lI e le $ I h lnog lu , R\iyh ln Gur,I, Volk In 0 1'1 11, 010'..11 ' GOl p ln lr, Ali Er,ln Venlr roI aldltar Orun, $u batll)'t boyunc:a AIapani BOyO k 5ahnec:la serg i1enecek. Trl blo n Folo Out S e n al vilin Deme gl "Foto Forum" Ma hmul Golo(llu KOllOr Marka· l inde ikinci dia goslerisini dOzen led i. 16 Ocak 1993 Cumarle si gOnO SUI. U.OO'de get'yekleii liri1e n go sleride . (D8tgimiz sa yla ..... ka pak d OzenJeme ler ini yapan) M. Re " 1 Slime,k,,, -K'p.lldo ky.- konvlu diaJarlnl sun- Goslerl : duo To p l. nll : Trebl o n MUl ik VI H. l k O ,un ll n Der " egl'nin OIIaan Gen e l Kurul toplant lSl, 17 Ocak 1993 pazargOnO de me k lokaJinda yaplldi. Gerekli katlllmm oldus)u ge ne! kurul SOflUClJ. ha · len iii ba ii1nda olan yOn etim kurulu Iskra r ifbaiilna ge tirildi. V6ne lim KUNluna seyilen ark&.· MAVi NOTA Aybk MUzik ve Sanat Derglsl Sa h lb l Genel Yaym Yon et menl G.n. Yay, Y6n, Yard . Yazi 1, 1. 1'1 Yonelmenl Kapa k , It; Dtlzen leme San a t : Sevilay BAYLAN : Eme l ~IM$ EK : HOlya OZMEN ; M. Se mih BAYlAN : M. ReJ al S UMERKA N O anlfmanlarl : AhmelOZEA GundOOdu SANIMER Suat KURTULOU Selahanjn GO N~DU BMrn Yed: ESER OFSET MlIba:l1 . - Vernal. WI AmtBIaj Satwyi Zeytnik Caddesi Cudtbey 1INlkuIu yanl Tttl: 215338 • TRABlON I VanJlml: datlanml l t kutluyor, g6revlerinde bafi.rdar diiyoruz. Trl blo n Fo logn l S.n . t ~I"1 Det'ne{jl - Fo lo Forum" e tkinlikleri iyerisinde he r .y dUzenleoen " S. n , ll. r- ad l a lhnclaki soyle,ide Ocak. aylnda -U Uzlk- sanatl konu edildi. 23 Ocak 1993 Cum~ si gOnO da rne k loka linde yapl lan sOy1eiiiye konUf ma CI ola rak. K.T.O. Fa tih Egitim Fa kOlle si MUl ik BoI0mO OOre unenle rinden artlacl8$lmlZ S ir, O{gu n kallld i. Soru - yaM ii6' klinde geryekJoiitirilen s6yle lide 6ze llik.le, mOl iQin .. 1'1. . . . 1 ve lMtd.goyOrieri ale a1rd. Trabztln Beledryesi raraflnd&n -rlIUOB - Mlm. r1Ir C d,,1 MOh,n dl . Uk v e Mlm arll k Pr o le Yan ,m. Vonll m.nllOl" kurallarl k;jnde bOlgesel ve 18k kademei clarak bir yan¥", dOlenlenmilbr _ Yanvnan ln konusu. Tra bzon kenti aah ill6ridinde Fa roz ba llkyl ba rlnaal ile Aya so tya ka vi a OI aras lndaki dordurulmut atemn halkln kuJlarlimma ~k I1l kreasyon amaith dOzen lenme si WI iki ucunda iki a eiet lckanta, ~ik Mer1l&t i (Diskolek) projeilerinin eIcIe edilmesidir. Yan t mSnln jOri oyelerini Pro f. Or, Erdem Ak.c, . Do it. Dr. Ceng ll Eruzun, ~. Dr. Mus l,l, Kan d l, y uk . Mu h. Ulm l r At. , Aktug, VUk.. MOh , Mlm.r T.,kln Ozer olutturmaktadll'. Tr. blon Bel e d ly• • 1 KOIIOr Mud u rlu g u' ne l Uluu l dOzey de dOzenlanen - c;ocuk Re . lm .. rr yantmasl son Ulflandl. UyGnc:o kez dozenlenen Ies im yaniimasl (Iv katagoricle deOeriendirildi. Sima KatagoriyioluiiNra n 7,8.9 yal grubunda ilk ik; dem ceyi 1. Sermet Nlllb ,nlo giu (Tr.blon ), 2. a "l1 Nlna l (tzmlr) , 3. F' yyn Ol Y. l le l (Tra bzo n) pay lat d l. Ikind katagoriyi oJUtlura n 10.11 ya t grubunda 1. S on gu l Ale md., (Tr. bzen), 2. N" Uh.n Sa, (Tre bzo n), 3. Se len GOr (Tra b len) : O~u n c(j katagoriyi olUiilura n 12,'4 yal grubunda 1. All Hlkm.1 Deger (Tre bl o n ), 2. 51 1' , M. g l Tu nc.f (Tre b l e n ), 3. NUgu n E. rn Ak.oy (Tr. blon) arasu'Ida payIailidi. Derece alan lara 25 $ u b. n a , HO. e yln Ka n l Kullu r M. r kllindl dOze nlenecek bir lOlenle 6dOIleri verileoek Ulusal y.ap ta dOze nlen en re s im ya ni ma sl , ge lscek ytllarda ulus lara raSl ~ zey de dOzenle nece k, 'k Ista nb u l T.m sllclsl : Osman Aazi AKSU Anka r. T.m sllclsl : Jale BeZKAYA : MellhGOl ER Izmlr T. msllc ls l Abon e K~u llan : Y,l hk: 10 0.00 0 TL. YUrtdlJ l Abone : 50 OM. Yazl ~ m a Ad re s i : P.K. 205 - 61004 • TRA BZON Ederi: : 10.000 TL {KOV dahll} Abong 9dBrinin, Miilit Semih SA Y!.AN ..dma 731986 nofu po" af Bki hes abma yallr~k1l.1<tan sonra/tjergi '·' V .adresing biIgC'!!ri/mgS; rica olunur~/t ,; G6nderile n Orunlerin dakt ilo ile yaz ilmasl rica olunur. OrOnle r yaylmla nSln, yay lm la nmaslR geri verilme z . (P.K. 205) Kod No.: 6 1004 - TRABZON I 1 •