Gurcuce Nemaz Kitabi_Layout 1

Transkript

Gurcuce Nemaz Kitabi_Layout 1
gamocemloba haqiqaTi
qiTabu’us-salaT
namazis wigni
hasan iavaSi
gamomcemloba haqiqaTi
daruSSefeqa gamziri No: 53
tel: 0212 523 45 56-532 58 43 faqsi: 0212 523 36 93
htt://www.hakikatkitabevi.com.tr
el – fosta: [email protected]
faTih _ istanbuli
noemberi – 2014
bismillahirrahmanirrahim
adamianisaTvis sami saxis sicocxle arse-bobs:
amqveyniuri, sasaflaosi da imqveyniu-ri. amqveynad
suli sxeulTan erTadaa, adam-ians sicocxles suli
aniWebs, rodesac su-li sxeuls ganSordeba adamiani kvdeba. sxe-uli saflavSi, rom dalpes, an
cecxlSi da-iwvas, ferflad iqces, an mtacebelma
cxove-lma gaanadguros, suli ar gaqreba, saflavis cxovreba daiwyeba sadac SegrZneba aris,
moZraoba ki ara. yiameTis (warRvnis) Semdeg suli
da sxeuli erTad samoTxeSi an jojo-xeTSi samudamod iarsebeben.
adamiani, amqveynadac da imqveynadac bedni-eri,
rom iyos muslimnad yofnaa saWiro. amq-veyniuri bedniereba karg, mSvidobian cxovr-ebas, imqveyniuri bedniereba ki sa-moTxeSi moxvedras niSnavs.Aallahu
Tealam Seibrala adamianebi da maT feiRambrebis
SuamavlobiT bednierebis gza amcno. radganac adamianebi am gzas damoukideblad ver miagne-bdnen.
arcerTi feiRamberi Tavisi fiqrebs ar gadmogvcems, yvela allahu Tealas brZa-nebebs gadmogvcemen. feiRambrebis gadmocem-ulAam bednierebis gzas religia hqvia. haz-reTi muhammedis (sallahu aleihi ve sell-em) gadmocemul religias islami hqvia. haz-reTi ademidan bolo feiRamber
hazreTi muhammedamde, aTasobiT feiRamberia mosuli.
sxva feiRambrebis gadmocemuli religiebi droTa
ganmavlobaSi Seicvala da swor gzi-dan gadavida.
exla bednierebis gza mxolod islamis Seswavlasa
da mis SesrulebaSia. islami, guliT imans (rwme________________________________________________________________________________
wigni daibeWda: Sps ihlas stambaSi.
29 eqim gamziri. nomeri: 23.
ienibosna _ istanbuli
–2–
nas) da sxeuliT Sesasrulebel ibadeTebs (RvTismsaxurebas) gvaswavlis. islami ehli sunneTis alimebis dawerili wignebidan iswavleba. ucodinarebis, aranormalurebis wignebidan ar iswav-leba.
adreul dros bevri ehli sunneTis alimi iyo exla
saerTod araa. am alimebis dawerili wignebi arabul da sparsul eneb-ze da maTgan naTargmnebi,
msoflios yvela mxares aris. gamomcemloba “haqiqaT
qiTa-bevi” is yvela wigni am wyaroebidanaa aRe-buli.
bednierebis mosapoveblad haqiqaT qiTabevis wignebi
waikiTxeT.
misionerebi, qristianobis, ebraelebi iau-dizmis,
istanbulSi arsebuli haqiqaT qiTa-bevis gamomcemloba ki islamis gasavrce-leblad, da masonebi ki
yvela reliigis gasanadgureblad muSaoben.
Wkviani, ganaTlebuli da samarTliani pi-rovneba maTgan swors Seicnobs da mihyveba. amis
gavrcelebas Tu xels Seuwyobs da daexmareba yvela
adamianis amqveyniur da im-qveyniur bednierebis
mopovebaSi damxmare iq-neba. pirovnebisTvis amaze
Zvirfasi da sasargeblo samsaxuri ar iqneba. dResdRe-obiT qritianebis da ebraelebis TevraTi da
biblia adamianebis mier, rom aris dawerili TavianTi mimdevrebic amboben. yurani qerimi ki allahu
Teladan rogoricaa gamogzavnili dResac ise sufTaa.Yyvela, mRvdelebisa da hamamebis haqiqaT
qiTabevis gamocemuli wignebis yuradRebiTa da
samarTlianad, miukerZoeblad wakiTxva da gagebaze
mu-Saobaa saWiro.
–3–
winasityvaoba
namazis wignis weras eRuzu bismilis ki-TxviT
viwyeb. allahu Tealas uamrav madl-obas vwirav mis
SerCeul da sayvarel mona-morCil da maT Soris
yvelaze maRla mdgom hazreTi muhammeds selaTi da
selami iyos. ukeTilSobiles feiRambris sufTa
ehli be-iTs, samarTlian da erTgul eshabi qirams
(radiellahu Teala aleihim ejmain) yvelaze xeiriani locvebi iyos.
amqveynad kargi sasargeblo saqmeebi cud saziano
saqmeebSia gareuli. bednierebisTvis da da mSvidobis misaRwevad sul sasargeblo saqmeebis keTebaa
saWiro. allahu Teala Zalian Sembralebelia amitom, kargi saqme-ebis cudisagan ganmasxvavebeli Zala
gaaCina.Aam Zalas goneba hqvia. sufTa da jansaRi
goneba, am saqmes Zalian kargad gaakeTebs, arasodes
motyuvdeba. codvis Cadena, cud zraxvebze ayola
gonebas da guls avad gax-dis.Kkargs cudisgan ver
gaarCevs. allahu Teala Semwynarebelia, amitom
adamianebs fe-iRambrebis saSualebiT karg saqmeebs
amcno-bs da maT gakeTebas brZanebs, xolo cud saqmeebs amcnobs da maT gakeTebas ukrZalavs. am
brZanebebs da akrZalvebs religia hqvia. hazreTi
feiRambris gadmocemul religias islami hqvia.
dRes dedamiwaze Seucvleli, swor gzaze mdgari
erTaderTi religiaa da es islamia.Mmuslimani rom
iyos amisaTvis saWiroa jer guliT dajereba Semdeg
isla-mis brZanebebis da akrZalbebis Seswavla da
Sesruleba.
imanisTvis (rwmenisTvis) qelimei SeadeTis Tqma
da misi mniSvnelobis gagebaaa saWiro. qelimei SeadeTis sworad dajerebisTvisac ehli sunneTis alimebis wignebi, rogorc gv-aswavlian ise dajerebaa
saWiro. ehli sunneTis alimebis mier dawerili
–4–
wignebze mimyolebs asi Sehidis madli miecema. oTxive mesebis alimebi ehli sunneTis alimebi ari-an. imanis pirobebi, (yvelasaTvis saWiro imani) wignSi srulad aris axsnili. am wignis wakiTxvas girCevT.
dRes msoflio muslimanebi sam nawilad arian
dayofili.Ppirveli nawili, eshabi qiramis gzaze myofi marTali da swori nawi-lia. eseni (ehli suuneTis) muslimanebi, (su-uni), (fiqra-i najiie), jojoxeTidan gadarCenili nawilia. meore nawili eshabi qiramis mtrebi arian. maT (Sia), (fiqra-i dalle)
damaxin-jebuliNnawili hqia. mesame nawili ki
sunebisa da Siebis mtrebi arian. amaT vehabebi (nejdi) hqvia. pirvelad arabeTSi qalaq nejdSi
gamoCndnen. maT fiqrai melue hqvia radgan eseni rom
muslimanebs muS-riqebs eZa-xian (qiameT ve aireT) da
(seadeT-i ebedies) wignebSia gadmocemu-li.Mmuslimanze qaafi-ris (urwmunos) mTqme-li hazreTi
feiRambers dauwyevlia. musli-manebis am sam nawilad ga-myofi ebraelebi da ingliselebi arian.
romel nawilidanac ar unda iyos nefsze, (cud
zraxvebs) amyoli jojoxeTSi wava.Yve-la muslimanma nefsis sisufTavisTvis quf-risa da codvebisagan
gasufTavebisaTvis xS-irad (la ilahe illallah)
unda ikiTxos. gulis gasufTaveba, cudi amxanage-bisagan, da araswori saziano wignebisagan dasacavad
xSirad (esTauRfirullah) un-da ikiTxos. is-lamze
mimdevris vedrebani aucileblad mi-Rebuli iqneba.Nnamazis ar mlocvelebi, haramis mWamel-msmelebi,
qalebze Semxedvelis verdebani miRebuli ar iqneba.
imanis miRebis Semdeg yvelaze mniSvnelo-vani
brZaneba namazia. xuTi drois namazis locva yvela
muslimanze farZi ainia. ar locva didi codvaa. hanbeli mesebSi ki quf-ris tolfasia.Nnamazis srulad
da sworad SesrulebisTvis jer misi Seswavlaa
saWiro. am wignSi islamSi gamocemuli nama-zis Sesa–5–
xeb mokled da konkretulad gadmocema sasageblod
miviCnieT. es wigni ramdenime is-lamis alimis
wignebis gamoyenebiT momza-dda. am wignSi gadmocemuli codna, aucile-belia yvela muslimanma
iswavlos da sxveb-sac aswavlos.
namazis sworad SesrulebisaTvis, namazis
locvis dros sakiTxavi sureebic aucileb-lad
unda daiswavlos. yuraniQqerimis swo-rad wakiTxvisTvis, yuranis saswavlo kurse-bSi unda wavides, da aucileblad sworad kiTxva unda iswavlos.
yurani qerimis islamis asoebisgan sxva asoebiT
dawera SeuZlebelia, amitom arabu-lidn unda ikiTxebodes. yurani qerimis kiT-xva Zalian advilia.
hazreTi feiRamberi (sa-llallahu aleihi ve
sellem) gadmogvcems. “bav-Svebze yuranis mswavlebeli an maswavlebelTan gamgzavns, naswavli yuranis yvela asoze aTjer qabbeze misvlis madli
miecema.Dda yiameTis dRes Tavze gvirgvini da-edgmeba. yvela dainaxavs da SeSurdebaT.”
allahu Tealam swori imanis Semdeg, na-mazis
sworad mlocvel da yovelTvis karg da sasargeblo adamianebis ricxvidan gvam-yofnos.
Cv.w
2001
hijri Semsi
1380
–6–
hijri yameri
1422
sarCevi
winasityvaoba ...............................................................................................4
namazi mniSvnelovani brZanebaa..............................................13
pirveli nawili
Cveni rwmena da namazi......................................................................17
upirvelesad yvelas unda swamdes .....................................17
rwmena swori unda iyos.................................................................19
ehli sunneTis iTiqadi ...................................................................22
rwmeni pirobebi.......................................................................................25
1 allahu Tealas rwmena..............................................................25
zaaTi Tvisebebi.........................................................................27
subuti Tvisebebi .....................................................................27
2 meleiqebis rwena...............................................................................29
3 wminda wignebis rwmena ...............................................................30
4 feiRambrebis rwmena......................................................................32
Cveni feiRamberi .......................................................................34
eshabi qirami .................................................................................38
oTxi mezebis imamebi da sxva alimebi ..............39
5 saiqios rwmena .....................................................................................41
6 bedisweris rwmena ...........................................................................43
ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi.................................45
vis ewodeba muqellefi.................................................................46
efRali uqellefin ............................................................................47
1 – farZi......................................................................................................47
2 – vajibi...................................................................................................47
3 – sunneTi................................................................................................48
4 – musTehabi...........................................................................................48
–7–
5 – mubahi ....................................................................................................49
6 – arami ......................................................................................................49
7 – muqruhi................................................................................................50
8 – mufsidi...............................................................................................50
islamis mtrebi ........................................................................................51
meore nawili
islamis pirobebi ..................................................................................52
1 - qelimei SehadeTi........................................................................52
2 – namazi....................................................................................................52
3 – zeqaTi...................................................................................................52
4 – marxva....................................................................................................53
5 – hajze wasvla ................................................................................53
mesame nawili
namazis locva..........................................................................................54
visTvisaa namazi farZi....................................................................56
namazis mlocvelTa mdgomareobani...................................57
cixidan damxsneli namazi ...........................................................57
saxli daswvoda......................................................................................58
wyali qvabSi...............................................................................................59
isari fexSi .................................................................................................59
gulis SemaRonebeli wamali ....................................................60
Tavganwirva namazisaTvis .............................................................60
meoTxe nawili
naazis saxeobebi.....................................................................................61
xuTi drois namazi..............................................................................62
namazis farZebi .......................................................................................63
hadesTen TahareT ..................................................................................66
–8–
abdesis aReba.............................................................................................66
abdesis farZebi ......................................................................................67
rogor aiReba abdesi ........................................................................68
abdesis sunneTebi.................................................................................70
abdesis aRebis wesebi (adabi)...................................................71
abdesis aRebisas akrZaluli qcevebi..............................73
misvaqis xmareba ......................................................................................74
abdesis aRebisas rasunda mivaqcioT
yuradReba......................................................................................................75
abdesis momSleli faqtorebi.................................................77
faqtorebi, romelic ar Slis abdess ............................78
mesTebze mesis gakeTeba. ................................................................80
Sexveulze mesi........................................................................................80
Rusli................................................................................................................83
Ruslis farZebi......................................................................................84
Ruslis sunneTebi ................................................................................84
rogor sruldeba Rusli..............................................................85
ganmarteba daplombili da Casmuli kbili..............86
qalebisaTvis damaxasiaTebeli mdgomareobani......87
Teimumi..............................................................................................................88
Teimumis farZebi ...................................................................................89
Teimumis sunneTebi..............................................................................90
Teimumis rdos Semdegs unda mivaqcioT
yuradReba ......................................................................................................91
rogor sruldeba Teimumi ...........................................................93
Teimumis momSleli faqTorebi .............................................94
abdesis Ruslisa da Teimumis sargeblobani .........94
nejaseTTen TahareT ...........................................................................96
isTinja............................................................................................................97
–9–
isTibra ............................................................................................................98
seTr-i avreTi............................................................................................98
isTiybal yible ....................................................................................103
vaqiT .................................................................................................................104
(ganmarteba) polusebze namazi.............................................106
ezani da yameTi .....................................................................................107
rodis ikiTxeba ezani da yaeTi...........................................107
ganmarTba (ezani miktofoniT ikiTxeba?) ...................108
rogor ikiTxeba ezani ...................................................................109
nieTi .................................................................................................................110
ifTiTax Teqbiri ..................................................................................111
locvisas Sesasrulebeli farZebi (ruqnebi) ........111
yiam ...................................................................................................................111
yiraaT..............................................................................................................112
ruquRi.............................................................................................................113
sejde ................................................................................................................113
yerde-i aaxire.........................................................................................114
rogor iloceba namazi.................................................................114
namazis vajibebi ...................................................................................119
sehiv sejde ................................................................................................120
TilaveT sejde ......................................................................................121
namazis sunneTebi................................................................................123
namazis musTehabebi...........................................................................124
namazis meqruhebi.................................................................................125
namazis gareT meqruhi qcevebi..............................................128
namazis momSleli faqtorebi ...............................................128
namazis moSla (mubahia) SesaZlebelia Semdeg
SeTxvevebSi ................................................................................................130
– 10 –
SemTxvevebi romlis drosac namazis moSla
farZia..............................................................................................................130
jemaeTiT jgufurad namazzis locva...........................131
imamobisTvis saWiro pirobebi...............................................131
mesbuqis namazi ......................................................................................136
ifTiTah Teqbiris mniSvneloba da madli................138
sasaxleSi gakeTebuli mesjidi...........................................139
juma namazi................................................................................................139
juma namazis farZebi ......................................................................141
juma namazi rogor iloceba .................................................143
paraskev dRes Sesasrulebeli sunneTebi.................144
bairam namazebi ......................................................................................145
bairam namazi rogor iloceba.............................................146
TeSriy Teqbiri .....................................................................................146
mzadeba sikvdilisTvis.................................................................147
ra aris sikvdili ...............................................................................148
sikvdili sinadvilea ......................................................................149
micvalebulis namazi......................................................................149
micvalebulis namazis farZebi............................................150
micvaalebuli namazis sunneTebi.......................................150
rogor sruldeba micvalebulis namazi ....................151
Teravis namazi........................................................................................152
rogor sruldeba Teravi namazi ........................................152
mexuTe nawili
namazi mgzavrobisas .........................................................................153
avadmyofobis dros namazi .......................................................156
gavlili (yaza) namazebi ..............................................................160
– 11 –
ganmarteba(sunneTebis adgilze gavlili
iloce-ba?) ...................................................................................................163
rogor sruldeba gavlili namazi ..................................164
meeqvse nawili
vinc namazs ar loculobs ......................................................166
namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani......169
namazis WeSmariteba..........................................................................176
upiratesobani namazis Sesrulebisas ...........................178
namazis saidumlo...............................................................................186
naazis Semdeg dua ..............................................................................191
namazis sargebeli..............................................................................194
meSvide nawili
namazis isqaTi. isqaTi da devri.........................................196
isqaTi da devri rogor keTdeba .......................................199
merve nawili
ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi ...........207
ocdaTormeti farZi.........................................................................208
ormocdaToTxmeTti farZi........................................................210
qufuris Sesaxeb...................................................................................213
didi codvebi ..........................................................................................231
cudi qcevebi............................................................................................237
mecxre nawili
daiwereba Tu ara namazis locvebi da
sureebi arabulis garda sxva asoebiT.......................241
namazis locvebi da maTi mniSvnelobebi..................243
– 12 –
locva mniSvnelovani brZanebaa
adem aleihiselamidan moyolebuli yvela religias Tavisi locva aqvs. locva bolo feiRambris
hazreTi muhammedis (sallahu aleihi ve sellem) (ummeTisTvisac) mimdevrebisTvisac (farZia) aucilebelia. locva rwmenis auci-lebel pirobaTgani ar
aris, magram is, rom allahu Telas brZanebaa da
savaldebuloa amis guliT dajereba rwmenis aucilebeli pirobaa. eseigi visac namazis ar swams
mus-limani ar aris.
namazi rjulis safuZvelia, dasayrdenia, Rirseulia, vinc guliT sworad da mudmi-vad namazs
loculobs. namazis ar mlocve-li religiis damrRvevia. hazreTi feiRam-berma brZana: “namazi islamis saTaveao”. iseve, rogorc ar arsebobobs uTavo adamia-ni, aseve ar arsebobs unamazo islami.
namazi upirvelesi valdebulebaa. allahu Tealam
igi daawesa, raTa adamianebs mxol-od misTvis elocaT. yurani qerimis assze meti aiaTi namazis locvas gvibrZanebs. ha-disSi vkiTxulobT: “allahu
Tealam yo-veldRiurad xuTjer namazis locva gvibrZana da hpirdeba samoTxeSi moaxvedros isini, vinc
namazs sworad da sistematiurad Seasrulebs”.
religiur brZanebebs Soris, namazi yvela-ze
Rirebulia. hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve
sellem) “vinc namazs ar loculobs islamisa ara
scxia ra”. sxva hadisSi asea nabrZanebi “morwmunes
urwmunosagan na-mazi ganasxvavebs”. Eeseigi, morwmune na-mazs locu-lobs urwmuno ki ara.Mmunafiyebi (orpirebi) xan loculoben xan ara.Mmunafiyebs jojo-xeTSi didi tanjva moeliT hazreTi
– 13 –
feiRamberi (sallahu aleihi vesellem) brZanebs: “vinc
na-mazs ar loculobs yiameTis dRes allahu
Tealas gabrazebuli dainaxaven”.
namazis locva niSnavs gaiziaroT allahu
Tealas sidiade da Tqveni umweoba. misi mim-xvedri
borotebas ar Caidens, mxolod si-keTes dasTess.
radgan icis, rom dReSi xu-Tjel allahu Tealas
winaSe warsdgeba da suli naTeliT evseba.Nnamazis
locvisas yve-la moZraoba sulisa da sxeulisTvis
sasar-gebloa.
mesjidebSi, jemaeTiT namazis locva mus-limanebs
erTmaneTTan aaxloebs, urTierT siyvaruls hbadebs,
Zmobis grZnobas aRvive-bs. umcrosi ufross pativiscemiT, ufrosi umcross ki mowyalebiT eqceva.Mmdidrebi Ra-ribebs exmarebian. visac mesjidSi ver
naxa-ven, saxlSi miakiTxaven radgan: “rwmenis moZmes
vinc daexmareba allahu Teala imas daexmareba”
brZanebs hazreTi feiRam-beri. mu-slimanebi erTmaneTs sikeTeSi ejib-rebian raTa am hadisis madls
eziaron.
namazi icavs adamians codvisa da borote-bisagan
da win aRudgeba maT. “dReSi xuT-jer namazis locva karebis win Camom-dinar mdinares hgavs, vinc xuTjer ganibaneba da sibinZure ar darCe-ba.Aaseve namazis locviT mcire cod-vebi mieteveba” vkiTxulobs hadis-Si.Nnamazi allahu Tealas rwmenis
winaSe yvelaze didi ibadeTia (RvTismsaxu-re-baa),
amitomac namazis yvela valdebulebas (na-mazis
farZebs, vajibebs, sunneTebs, muqru-hebs, musTehabebs)
unda mivaqcioT yuradReba. erT-erTi hadisi
gvaswavlis: “morwmune mus-limanebo, Tavis droze
da sworad Sesrulebuli namazi, muslimanebisaT– 14 –
vis allahu Tealas winaSe yvelaze kargi Sesrulebuli saqmea, hazreTi feiRambris sunneTia, mele-iqebis mxridan mowonebulia, sinaTlea, cod-nisa, miwisa da cisa, sxeulis Zala da sarCos baraqaa.
saSualebaa imisa, rom vedreba Sesmenili iqmnes, namazi sik-vdilis meleiqebze pasuxis gacemisas
damxmarea, sasaflaoSi sinaTlea, yia-meTis (warRvnis) dRes muslimanebis Crdilia, jojoxeTis
cecxlisagan damcvelia, bewvis xidze elviseburad
gadamyvania, samoTxis gasaRebia, sa-moTxeSi Tavze
gvirgvinia.Aallau Te-alam muslimanebs rac uboZa
amaTSi yvelaze Zvirfasi namazia, sxva raime masze
Zvirfasi, rom yofiliyo allahu Teala jer mas miscemda muslimanebs, namazi rwmenis saTavea, islamis
da-sayrdeni, zecis sinaTle da jo-joxeTisagan xsnis gzaa”.
erTxel hazreTi alis (radiellahuan) gamo-rCa iqindi namazis locva. diwyo moTqma da-rdisagan da
mwvervalidan dabla daeSva, kvnesiTa da vedrebiT
allahus Teala moix-seniebda. rodesac es ambavi
hazreTi feiRam-berma (sallahu aleihi ve sellem) gaigo, eshabi qiramTan erTad hazreTi alisTan mivida. rodesac dainaxa radReSi iyo hazreTi ali,
masac tirili moeZala, vedreba daiwyo d mze xelaxla amoiwvera, Semdeg ki hazreTi alis mimarTa
“ei ali! Tavi maRla aRmarTe da Sexede, mze isev
mosCans”. hazreTi alis Zalian dauxadra da maSinve
iqindi namazi iloca.
erTxel hazreTi ebu beqirma (radiellahuan) Zalian
bevri iloca da Ramis dasasruls Zi-li moeria da
viTir namazi gamor-Ca.Ddilis namazis dros mesjidSi hazreTi feiRambers (sallahu aleihi ve sellem) Sexv– 15 –
da da dardisgan tirili daiwyo: “ei, allahis resulo! wuxel viTir namazi gamomrCa”.ESeevedre allahu Tealas mitevebisTvis aseT tirilma hazreTi
feiramberic aatira, maT jebrail aleihiselmi miuaxlbda da uTxra: “ei fei-Rambro gadaeci mas, rom
allahu Tealam apatia mas”.
allau Tealas moyvare (evlia) baiezid bistami,
erT Rames Zalian gadaRlili iyo da dilis namazis
salocavad ver gaiRviZa. guliT da didxans moTqvamda, rom bolos xma Semoesma: “ei. baiezid, es Secdoba gepa-tia da garda patiebisa samocdaaTiaTasi
na-mazis madlic CageTvalao”. ramdenime Tvis mere
isev daRlils Zili moeria. diliT mivida eSmaki
masTan fexze Seexo da gaaRvi-Za: “adeqi namazi unda
gamogrCeso”. baieziT bisTami gaocda: “Sen eSmaki
xar amas rogor akeTeb.Yyvelas rac ufro meti namazi gamor-Ceba, miT ufro gixaria da risTvis maRvize-bo?” amaze eSmakma upasuxa: “amas winaT, di-lis
namazi rom gamogrCa imdeni itire rom samosdaaTi
aTasi namazis madli moige, dRes es momagonda da
gagaRviZe, raTa samocdaa-TiaTasiis nacvlad erTi
namazis madli mo-igoo”.
brZenma juneiTi baRdadma brZana amqveynis erTi
saaTi warRvnis aTas wels sjobia, ra-gdan am erT
saaTSi mravali Rirseuli da sasikeTo saqmis
gakeTeba SeiZleba, xolo warRvnis aTas weliwadSi arc erTi.” hazre-Ti feiRamberima (sallahu aleihi ve sellem) br-Zana: “Tu vinme gangeb namazs meore
na-mazTan gaaerTianebs, oTxmoci huqbe jojoxeTSi
daiwveba.” erTi huqbe, oTxmoci saiqios we-lia.
saiqios erTi dRe amqveyniuri aTasi we-lia.
maSin morwmune Zmebo fuW ambebze dro ar daxar– 16 –
joT, drois yadri icodeT da zomie-rad xarjeT
radganFhazreTi feiRamberma brZana: “drois fuWad
da uvargisad xarjva udidesi ubedurebaa”.
Ddroulad iloce namazi, raTa madli moigo da
warRv-nis mere ar inano “vinc ganZrax sizarma-ciT
namazs droulad ar ilocavs, mis saflavSi jojoxeTis 70 fanjara gaixsneba da warRvnis dRemde tanjva wameba ar agcdebaT”.Aambobs xadisi. vinc Segnebulad ar ilocavs namazs da ar idar-debs rom
namazi gamorCa, is urwmunos tolfasia da
sikvdilis drosac urwmunod mokvdeba. maS ra eliT
maT, visac arc eSinia momavalis tanjvisa, vinc ar
cnobs namazs saWirod da savaldebulod, vinc Segnebu-lad uaryofs namazs,Aam Temis Sesaxeb yvela
alimi erTi azrisaa: “aseTi adamiani (mur-Tedi) urwmunoa.“
pirveli nawili
Cveni rwmena da namazi
upirvelesad yvelas unda swamdes
allahu Tealas surs, rom adamianebma am qveynad
keTilad da laRad icxovron da sa-iqioSic simSvide da bedniereba moipovon amisaTvis ki gvibrZana
gavakeToT keTili da sasargeblo saqmeebi. xolo
ubedurebis mom-tani boroti saqmeebi akrZala. allahu Te-alas pirveli brZaneba rwmenaa. allahis
rwmena yvela adamians sWirdeba, yvela ada-mianisaTvis aucilebelia.
sityvasityviT rwmena, srul dajerebas da mis
simarTleSi eWvimutanlobas niSnavs. is-lamSi ki rwmena allahu Tealasi da hazre-Ti feiRambris da– 17 –
jerebas niSnavs. gvjera, rom hazreTi muhammedi
(sallahu aleihi ve sellem) aris WeSmariti resuli
allahu Tealasi da gadmogvcems mis rCevebsa da
brZanebebs, rw-mena niSnavs guliT rwfelad
gvwamdes. ram-denadac Zala Segvwevs viRvawoT rwmenisaTis sityviTa da saqmiT. Zlier rwmensa mivyavarT naTel momavlamde da rogorc ga-vurbivarT
cecxls an Sxamian gvels, ise unda viswrafodeT
mivuaxlovdeT allahis WeSmaritebas. radganac
gaazrebuli gvaqvs allahu Tealas sibrZne da didebuleba, gavrbivarT ra tanjvisagan da ucodinarobisagan rwmenas SevekedlebiT. am rwmenas vinaxavT
gulis ficarze dawerils uryevad da samudamod,
msgavsad marmariloze amot-virfluri nawerisa. Rwmena, es aris ga-viTavisoT da gurwfelad davijeroT yo-veli sityva hazreTi muhammedisa (sallahu al-eihi ve sellem) aseT morwmuneebs muslimani ewodeba saWiroa, yvela muslimanma hazreTi
feiRambris naCvenebi gziT iaros.Mes gza yurani qerimis naCvenebi gzaa da am gzas is-lami ewodeba.Aam
gzis misayolad saWiroa jer viwamoT da Semdeg SeviswavloT islami. SevasruloT Cveni movaleobani,
moveridoT harams, rjuliT akrZalul saqmeebs
Sevasru-loT sasikeTo saqmeebi da moviqceT
rjulis wesebis Sesabamisad.
rwmena Cveni religiis safuZvelia.Uurwmu-noTa
aranair sikeTesa da madls allahu Teala ar scnobs da ar iRebs. visac surs gaxdes muslimani
upirveles yovlisa unda irwmunos, Semdeg fizikurad dasufTavdes (Rusli Seasrulos).Aabdesi, namazi, farZi, arami, alali da sxva islamis sakiTxebi Se-iswavlos.
– 18 –
rwmena swori unda iyos
gonebisa da grZnobisagan aRqmuli imfor-macia
gvexmareba mivagnoT WeSmarit rwmenas. yvelanairi
mecniereba kidev erTxel adas-turebs, rom tyuilad
araferi ar xdeba da yvelafers Tavisi gamCeni hyavs.
rwmena niS-navs SevisawvloT da gaviTavisoT is
rasac bolo feiRamberi hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) gvirCevs. Tu zogierT
cnobebs eWvis TvaliT SevxedavT da mxolod
logikudar vimsjelebT, aRmoCnde-ba, rom es urwmunoebis tolfasia. zogi ram gonebasTan pirdapir
kavSirSi ar aris.HhazrTi feiRambris hadisebi: “ehli
sunneTis alimebis wignebidan unda Se-viswavloT da
unda vir-wmunoT”.
namdvili rwmena qvemoT moyvanili piro-bebs unda
Seicavdes
1 _ rwmena mudmivi da myari unda iyos yovel wamSic ki. “sami wlis Semdeg muslmanobas vuaryof” Tu
kaci ityvis, is imwamSive urwmuno gaxdeba eseigi islamisagan uaryofili iqneba.
2 _ morwmune muslimani ridiT savse unda iyos,
allahu Tealas risxvisa unda eSino-des, da
Sewyalebas mudmivad unda imedovne-bdes. codvas Tu
Caviden, rwmena damekarge-baao unda eSinedos amitom codvas unda ga-urbodes. Cadelili codvebis
allahu Tea-las mxridan patiebis ki yovelTvis
unda sjerodes. codvebi guliT unda moinanios,
radgan momnaniebeli ucodvelis msgavsa.
3 _ sulis yelSi amosvlamdis unda iwa-mos. rwmena sicocxleSi unda gaiTavisos adamianma, radgan
saiqioSi misvlisas yvela SesaZlo mdgomareoba
– 19 –
TvalnaTeli gaxdeba. sikvdilis piras yvela urwmuno morwmune xdeba, maSin rodesac Tu adamiani
morwmunea, uryevi unda iyos da unaxavadac,
sikvdilamde unda irwmunos. roca TvaliT naxavs,
yvela imis rwmena miRebuli aRar iqneba. magram muminebis vedreba miRebuli iqneba.
4 _ mzis dasavleTidan amosvlamde unda virwmunoT. warRvnis erTerT TvanlaCino ni-Sani mzis
dasavleTidan amosvlaa.Amis mna-xveli yvela adamiani iwamebs, magram es rw-mena allahis mxridan aRar
miiReba da maSin patiebis da monaniebis kari
maTTvis daxu-ruli iqneba.
5 _ unda gvwamdes, rom garda allahu Te-alasi
aravin ar icis uxilavi samyaros (saiqios)
Sesaxeb.Mmeleiqebma, jinebma, eSmakma da feiRambrebmac ki ar ician uxilavi samya-ros Sesaxeb, magram
feiRambrebs da allahu Tealas sayvarel adamianebs
TviT allahu Teala zogierT ambebs acnobebs.
6 _ rjulSi rwmenisa da ibadeTebis Se-saxeb arsebuli kanonebi uyoymanod unda virwmunoT. islami sarjulo kanonebis er-Tobliobaa.Aamitom allahis, meleiqebis, wmi-nda wignebis, feiRambrebis,
imqveynis, farZis, haramis erTbaSad unda gvwamdes.
islamis romelime brZanebis an akrZalvis
mniSvnelov-nad ar CaTvla, yurani qerimze, meleiqebze an feiRambrebze dacinva, rwmeni-dan gasvlis
tolfasia. visac allahu Tea-la swams, magram
feiRambrebs uaryofs, urwmunoa.
7 _ islamis rwmenis kanonebi uyoymanod unda
davijeroT.Uunda gvwmdes, rom namazis locva
farZia, alkoholuri sasmelebis da-leva, azartuli
TamaSebi, mevaxSeoba, da pr-ocenti haramia. Tu
– 20 –
alals haramad, an harams alalad miviCnevT rwmenas davkargavT.
8 _ rwmena, islamis rjulis saerTo we-sebs unda
eqvemdebarebodes. unda gvwamdes ise, rogorc
migviTiTebs hazreTi feiRambe-ri da ara ise, rogorc xsnian filosofose-bi da metafizikosebi.
9 _ morwmunes mxolod allahu Tealas
gulisTvis unda uyvardes an sZuldes sxve-bi. allahis morwmune musliamanebi unda uy-vardes, islamisTvis sityviTa Tu saqmiT zi-anis momtanebi
unda sZuldes.Dda es mtroba guliT unda ataros
(aramusliman moqalaqe-ebisa da turistebs momRimari da sikeTiT savse unda miegebos da Tavisi maRali zne-obiT maT islamis religia Seayvaros).
10 _ im WeSmariti muslimanebis msgavsad unda
gvwamdes, romlebic feiRambris gzas mihyvebian
swori rwmenis misaRebad rwmena ehli sunneTis
wignebidan unda SeviswavloT. ”ehli sunneTis alimebis daweril wignebze mimdevars asi Sehidis
madli daewereba.” oTxive mesebis alimebi ehli sunneTis alimebi arian. ehli sunneTis alimebTa Soris
yvelaze TvalsaCino imami ebu hanifea.Aam alimeba
eshabi qiramdan gagonili daweres, eshabi qiramma ki
hazreTi feiRambridan (sal-lahu aleihi ve sellem)
gaigones.
– 21 –
ehli sunneTis iTiqadi
muslimanobis pirveli piroba, rwmenaa. swori rwmena ki, ehli sunneTis kanonebis da wesdebulebebis Sesabamis dajerebazea damokidebuli. WkuaTmyofeli da sqesobrivad momwifebuli kacisa da
qalis pirveli valdebuleba, ehli sunneTis
swavlulebis wignebSi dawerili rwmenis Temebis
Seswavla da maTze Sesabamisad dajerebaa. aRsasru-lisas jojoxeTis sasjelisgan gadarCena, maTi
nacnobebis dajerebazea damokidebuli. jojoxeTidan gadarCenilebi, mxolod maTi gziT msvlelebi
arian. maT gzaze mimavalT (sunnii) anda (ehl-i sunneT) iTqmeba. (is-lam ahlaq) 553-e gverdze 46-e werilSi naxeT!
erT-erT hadisi SerifSi, (Cemi mimdevre-bi samocdacammet jgufad daiyofa. amaTgan mxolod erTi
jgufi jo-joxeTis tanjvas gadaurCeba, danarCe-nebi
ki imedgacruebulni darCebian, jojoxeTSi wavlen).
am samocdacammeti nawilidan erTerTi, rom islamis
Sesaferis mimdevrobaa da jojoxeTidan gadarCenis
macnobebeli erTi swori mimarTuleba, yve-la
Tavis jgufs Tvlis am swor mi-marTulebad. sura
muyminis 54-e da sura ru-um-is 32-e aiaTebSi ase
brZanebs: (yvela jgufi, swor gzaze yofniT
xarobs),Mmagram am sxvadasxva jgufebs So-ris,
gadarCenili, feiRamberi (salallahu aleihi ve sellem) ase brZanebda: (am gzaze myofni, Cemi da Cems Semdgom sahabeebis maval gzaze myofni arian). sahabeebidan Tugind erTis uarmyomi vinme, ehli sunneTidan garicxuli iqneba. eh-li sunne-Tis kanonebis
uarmyofeli, qaafiri anda (bidaT ehli) urwmuno
iqneba.
– 22 –
ehli sunneTis mimdevrobaSi
yofnis niSnebi:
allahu Teala, ehli sunneTis ganawesis
Sesabamisad damjerebl muslimanebidan kma-yofilia. amdagvari dajerebis ramodenime pirobas ehli
sunneTis swavlulebi amdag-varad xsnian:
1 _ rwmenis eqvsi pirobis unda gvwamdes.
gvwamdes allahis, misi erTaderTobis, msga-vsis da
Tanatolis ar myolis. meleiqebis, wminda wignebis,
feiRambrebis, imqveynis, kar-gisa da cudis allahisgan mosvlis.Yyvela es pirobebi “amenTu”-Sia
Tavmoyrili.
2 _ unda gvwamdes, rom allahis bolo wignSi,
yurani qerimSi aris allahu Tealas sityvebi.
3 _ morwmunem, sakuTar rwmenaSi eWvi ara-sodes
ar unda Seitanos.
4 _ unda gvwamdes hazreTi feiRambris (sallahu
aleihi ve sellem), da eshabi qiramdan yvela unda gviyvardes. pativiT unda movix-senioT oTxi xalife da
maTi axlo naTesa-vebi.Eehli beiTze (feiRambris STamomavlo-baze) da mis dalocvil meuRleebze cudi
da ar unda vTqvaT.
5 – unda vicodeT, rom ibadeTi (RvTis-msaxureba) rwmenis Semadgeneli nawili araa. visac rwmenis pirobebi guliT swams, magram sizarmacis gamo
an sxva raime mizeziT iba-deTs ar asrulebs urwmunod ar iTleba. as-eTi adamiani mainc muslimania,
magram co-dviani.
6 _ swori yiblis arsebobis mTqmelni, allahu
Tealas da feiRambrebze dajerebis miuxedavad aras– 23 –
wori iTiqadis mimyolebze qaafirs ar unda vambobdeT.
7 _ Tu imami Riad. yvelas dasanaxad cod-vas ar
Cadis, da mis Sesaxeb ar viciT cod-viania Tu ara,
masze miyoliT namazis locva SeiZleba. es kanoni
juma da bairam namazis mlocvel marTvelebzecaa.
8 _ muslimanebma, mmarTvelebs, ufrosebs ar
unda aujanydnen. intrigis, ganxeTqile-bis mizezi
ar unda gaxden. maTTvis kargi sasargeblo saqmeebis gakeTebisTvis SeZle-bisdagvarad rCeva-darigebebi unda miscen. win gasul winamZRolebze,
mmarTvelebze winaa-Rmdegobis gaweva ar unda xdebodes. ajanyeba intrigis gamogoneba sxvadasxva
cud saqmeebs gzas uxsnis. maT samadlo saqmis
gakeTebiT vedreba unda gaakeTos da binZur, codvian saqmeebidan ganSorebisTvis tkbili eniT unda
mouwodos.
9 _ abdsis aRebisas fexebis dabanis ad-gilze,
saerTod patieba da sapatiebeli ro-mc iyos, cali
xeliT erTxel, mesTis zemo-dan mesis gakeTeba,
kacisTvisas da qalisT-visac daSvebulia. SiSevel
fexze da win-debze mesis gakeTeba ar SeiZleba.
10 _ feiRamberis sulierad da sxeuliT mirajis
(caT amaRleba) gakeTebaze dajereba. (miraji, warmosaxviTi SemTxvevaa, anu sizmarSi ganxorcielda)
mTqmelebi, ehli sunneTidan garicxulebi arian.
samoTxeSi morwmuneebi allahu Tealas pirispir dainaxaven. aRsasrulis dRes, fei-Ramberebi da swori saqmis mkeTeblebi dacu-lni iqnebian
Svebas igrZnoben. saflavSi kiTxvebi arsebobs.
saflavSi tanjva sulis da sxeulis iqneba.
evliebis qerameTi (sas-wauli) sworia. saflavSi
– 24 –
sulebi, sicocx-leSi Cadenil da naTqvam saqmeebs
moismenen.
yurani qerimis kiTxvis, mowyalebis gaRe-bis da
yvela msaxurebisgan miRebuli mad-lis, micvalebulebis sulebisTvis gagzavna, maTze sargeblis
micemaze, tanjvis Semsu-buqebaze anda tanjvisgan
ganTavisuflebis sababi gaxdeba. amaTi yvelafris
dajereba, ehli sunneTis mimyolebis Tvisebebia.
rwmenis pirobebi
rwmenis piroba eqvsia da amenTuSia Tav-moyrili.
es pirobebi hazreTi feiramberma (sallahu aleihi ve
sellem) gvamcno. yvela mu-slimanma bavSvs rwmenis
eqvsi piroba (amen-Tu) unda daazepirebinos da misi
azri ga-agebinos. rwmenis pirobebi esenia: “me mrwans allahis, mis meleqebis, wminda wignebis,
feiRambrebis, imqveynis, be-disweris xeirisa da
Seris (kargisa da cudis) allahis mierobis da
mwams rom allahi erTia da muhammedi misi resulia”.
pirveli piroba
allahu Tealas rwmena
(amenTu billahi) allahu Tealas rwme-na niSnavs,
rom me guliT mwams allahis arsebobisa, misi erTaderTobisa. allahu Teala arsebobs da mxolod
erTia.Aar aris misi msgavsi da Tanameuflebe.Mmas
ufleba-mosile-baSi aranairi mocile ar hyavs. is
gaCenilebs arcerTi TvisebiT da formiT ar hgavs.
yvela arsebis, maTi yvela organosa Tu ujredis
gamCeni mxolod allahu Tealaa. allahis namdvili
– 25 –
cnoba da daxasiaTeba ar-avis ar SeuZlia, radganac
es gonebriv Sesa-Zleblobebs aRemateba. mxolod da
mxolod allahis Sesaxeb yurani qerimSi mocemuli sityvebi (Tvisebebi da mniSvnelobebi)
unda davizepiroT unda gaviazroT, ragdan yvela
maTgani myari da samaradisoa. allahu Tea-la mxolod maRla an dabla, marjvniv an marcxni ar aris,
(is yovelTvis da yvelganaa).
allahu Tealas 14 Tviseba gaaCnia. 6 maT-gans
zaaTi, 8 maTgans subuTi Tviseba hq-via.Yyvela maTganis mniSvnelobebis gageba da dazepireba Zalian
kargia.
– 26 –
zaaTi Tvisebebi
(mxolod da mxolod allahis Tvisebebi)
1 _ vujud (arseboba) “allahi arsebobs, misi
arseboba aucilebelia
2 _ yidem (dasawyisis uqonloba) al-lahis arsebobas dasawysili ar gaaCnia.
3 _ beya (dasasrulis uqonloba) al-lahis arsebobas dasasruli ar gaaCnia. ara-sodes
gaqreba, arasodes metoqe ar eyoleba, verasodes
veravin ver Seedreba.
4 _ vahdanieT (erTaderToba) allahi erTaderTia ar hyavs badali mowile an mo-naxevre
sityvaSi, saqmeSi an uflebamosile-baSi.
5 _ muxaleveTun_lilxavadis (umsgavsoba)
allahi gaCenilebs Soris arcerT arsebas ar
hgavs
6 _ yiam bi-nefsihi (arsebobis sxvaze damoukidebuleba) allahi sakuTari Za-liT, sxvaze damokidebuli araris. mas ar sWirdeba dro da adgili. sxva
rame arafe-ri, rom ari iyo allahi yovelTvis iyo,
aris da iqneba kide, radganac is vinmesagan raimes
ar saWiroebs.
subuTi Tvisebebi
(Tvisebebi rom-lebic allahu Tealas gaCenilebsac
ga-aCniaT. Mmag: smena, gagoneba. magram al-lahs es
Tvisebebi sxvebs ar hgavs)
1 _ haiaT (sicocxle) allahu Teala
cocxalia.Mmisi sicocxle sxva aravis sic-ocxles
ar hgavs. misi sicocxle mudmivi da samaradisoa.
– 27 –
2 _ ilim (sibrZne) allahma yvelaferi icis da
misi codna arcerT arsebis codnas ar hgavs.Aallahi wyvdiad RameSi Sav qvaze Sav WianWvelis cocvas xedavs da misi fe-xebis baqunis xma esmis.Mman
icis adamianTa zraxvbi. rasac adamianebi gulSi an
goneba-Si gaivleben xolme.Mmisi codna ar icvleba mu-dmivi da samaradisoa.
3 _ semR (smena) allahu Teala ismens, ismens
yovelgvari saSualebis gareSe.Mmisi gagonili da
mosmenili arcerT arsebisa ar hgavs.Mmisi es
Tvisebac mudmivi da samaradi-soa.
4 _ basar (mxedveloba) allahu Teala xedavs, xedavs yovelgvari pirobisa da saS-valebis
gareSe.Mmisi danaxuli adamianis Tv-aliT danaxul
ar hgavs.
5 _ irade (neba survili) misi neba usas-ruloa
da gaaCens rasac moisurvebs. yvelaferi mxolod
misi surviliT Cndeba. ar ar-is Zala romelic mis
nebas win aRud-geba.
6 _ yudreT (Zlevamosileba) allahu Teala
yovlisSemZlea, uZlevelia.Aar arse-bobs raime
sirTule an dabrkoleba misTvis.
7 _ qelam (metyveleba) allahu Teala warmoTqvams da laparakobs.Mmisi naTqvami eniT asoebiTa da
xmebiT ar gamoixateba. yu-ranSi allahis sityvebia.
8 _ Teqvin (gaCena) erTaderTi gamCeni allahia.
is rasac moisurvebs imas gaaCens. ar arsebobs sxva
gamCeni garda allahisa, ragdanac yvelafers allahi aCens. (sxva yvela-ze gamCenia amis Tqma ar SeiZleba).
aravin da araferi allahu Tealas Tvise-bebs ar
hgavs.
– 28 –
meore piroba
meleiqebis rwmena
(ve melaiqeTihi) Mmeleiqebis rwmena niS-navs, rom
me mwams allahu Tealas me-leiqebisa. isini allahis
monamorCilni, msaxurni arian da yvela maTgani allahis brZanebas emorCi-leba. meleiqebi sinaTlis
sxivisagan (nurisagan) arian gaCenli, cocxlebi arian, codvas ar sCadian, qali an mamakaci ar arian,
ar iqorwineben, ar Wamen, ar svamen, ar iZineben, Wkvianebi da naTliT savse arian. maT Soris aris 4
rCeuli meleiqi.
1 _ jebraili aleisselam misi movale-obaa “allahis brZanebebi da akrZalvebi acnobos feiRambrebs.
2 _ israfili alihisselam “misi movale-obaa
suraSi Caberva. suraSi orjel Cabera-vs: pirveli
Cabervis mere allahis garda yv-ela cocxali arseba mokvdeba. meore Caber-vis mere ki yvela mkvdari
xelaxla gacoc-xldeba”.
3 _ miqaili aleihisselam “misi movale-obaa
baraqis gamogzavna, siZvire, siiafe, gaWirve-ba, yvela
bunebrivi movlenebis marTva, gamo-gvigzavnos puri
arsebobisa. siafe, siZvire, xvavi da baraqa yveafers
is ganagebs”.
4 _ azraili aleihisselam “misi movale-ob-aa miibaros adamianis sulebi”.
amis garda oTxi jgufis meleiqebi arian. hamelei arSis meleiqebis raodenoba oTxia. huzur-i ilahSi myof meleiqebs muqareebin ewoda. tanjva-wamebis
meleiqebis mTavars qe-rubian ewodeba. wyalobis
– 29 –
meleiqebs ruhanian ewodeba. samoTxis meleiqebis
mTavari ridvani, jojoxeTis meleiqebis mTavari
maliqi da sxva. jojooxeTis meleiqebs zebani
ewodeba. caSi meleiqebis ibadeTis gaukeTebeli adgili ar aris.
mesame piroba
wminda wignebis rwmena
(ve quTubihi): wminda wignebi mwams, niS-navs rom
me virwmune im wminda wignebisa, romlebic allahma dedamiwaze gamogzavna. allahu Tealam zog
feiRambers jebrail meleiqis meSveobiT vahiT anu
wakiTxviT, zogs dawe-rilad zogs gagoneviT.
yvela allahu Tealas sityvebia. wmida wignebi
yvela WeSmaritia. wminda wignebi 104_ia. maT Soris
4 didi wignia, 100 ki broSura. amaT-gan allahu
Tealam. 10 broSura hazreTi adems, 50 broSura
hazreTi SiiTs, 30 brourSura hazreTi idriss, 10
broSura hazreTi ibrahims gamougzavna. 4 did wigns
Soris: TevraTi hazreTi musas, zeburi hazreTi
davuds, injili hazreTi isas, yu-rani qerimi
hazreTi muhammeds gaougzavna.
dawyebuli pirvel feiRamber, hazreTi ademidan
damTavrebuli
bolo
feiRambr
haz-reTi
muhammedamde, allahu Tealam es wminda wignebi
gamogzavna raTa adamianebs mSvido-bianad, bednierad ecxovraT am qveynad da SesZlebodaT samoTxeSi Sesvla. allahma am wminda wignebSi adamianebs
acnoba, ganu-marta yvela saWiro Teama da sakiTxi.
wminda wignebs Sors yurani qerimi ukana-sknelia.
misi gamogzavnis Semdeg sxva wminda wignebma aqtu– 30 –
aloba dakarga da gauqmnda ki-dec. yurani dedamiwaze erTbaSad ar Camosula, hazreTi feiramberi mas
23 wlis manzilze Rebulobda. yurani qerimi 114
suresa da 6236 aeTisagan Sesdgeba. zogjel aeTebis raodenoba icvleba, rac zogierTi grZeli aeTebis ramodenime aeTad CaTvliT aris gamowveuli. yurani qerimSi allahis sityvebia is hazreTi feiRambris udidesi saswaulia. yurani qerimis sidiadem
mis winaSe daaCoqa imdroindeli arabeTis literatura Tu mwe-rlebi, radganac veravin ver SesZlo
yuranis msgavsi erTi aeTis Seqmnac ki.Aanda rogor
SesZlebda yuranSi xom Tavidan bolomdiis allahiis sityvebia da adamianis xeli ar urevia. yurani
qerims allahu Teala icavs, rasac adasturebs is,
rom dRemde masSi erTi asobgerac ar Secvlila. yurani dResac iseTia, rogoric dedamiiwaze Camovida da qveynis bolo dRemdis aseTiFfaqizi da
ucvleli iqneba.
hazreTi muhammed (sallahu aleihi ve sellem)
feiRambris gardacvalebiis Semdeg, misma pi-rvelma damxmarem halifam, hazreTi ebu beqi-rma (radiellahuan) yuranis aeTebi erTbaSad Sekriba da erT
wignSi mouyara Tavi. im wig-ns “musxafi” uwodes.
mesame halifem hareTi osmanma (radiellahuan) 6
cali kide daawerina da sxvadasxva regionebSi
gagzavna.
yurani arabuli asoebiT unda wavikiTxoT. sxva
asoebiT dawerils yurani ar eTqmis.
a) kiTxvis dros abdesi aRebuli unda gvqo-ndes,
yiblis mxares unda vidgeT da yuradRebiT unda
wavikiTxoT.
b) nel nela da gamoTqmiT unda wavikiT-xoT.
– 31 –
g) yuranis kiTxvisas misi yvela aeTis mniS-nelvoba Rrmad unda gaviziaroT.
d) yvela
wavikiTxoT.
sityva
zustad,
gamoTqmiT
unda
e) wakiTxuli, rom allahis sityvebia kar-gad
unda gaviTavisoT.
v)Yyuranis Yyvela brZanebebsa da akrZal-vebs unda
davemorCiloT.
meoTxe piroba
feiRambrebis rwmena
(ve resulihi). feiRambrebis rwmena niS-navs, rom
me mwams allahis feiRambrebis. isini SerCeuli arian feiRambrebad, raTa gviCvenos swori gza da
alahis msaxurebis, yvela feiRamberma erTi da igive
rwmena moitana. feiRambrebi zogierTi TvisebiT xasiaTde-bian. am Svidi niSanTvisebis daje-rebaa saWiro. esenia:
1 – ismeT (ucodveloba): feiRambrebi arasodes
harams, akrZalul saqmes ar moimoqmedeben, arasodes
patara an didi ara-nair co-dvas ar Caidenen. isini ucodvelni arian.
2 _ emaneT (sandooba): feiRambrebi yo-velmxriv
sandoebi arian da arasodes maTT-vis Cabarebul
amanaTebs ar umuxTleben.
3 – sidy (simarTle): feiRambrebi ara-sodes
tyuils ar ityvian, yvela sityvis da saqme-Si gulaxdili d marTalni arian.
4 _ feTaneT (niWiereba): feiRambrebi Zalian Wkviani da gamgebni arian. sibrmave, si-yrue an msgavsi
– 32 –
naklovnebebis mqone da qa-lebidan feiRambrebi ar
yofilan.
5 _ TebliR (cnoba): yvelaferi rasac fe-iRambrebi xalxs acnoben maT allahisgan Seiswavles. warmoTqmuli arcerTi akrZalva an brZaneba maTi sakuTari nebasurvili ar aris. isini mxolod allahis
branebebs gvam-cnoben.
6 _ adaleT (samarTlianoba): feiRamb-rebi arasodes sCadian usamarTlobasa da sisastikes, WeSmaritebasa da samarTals aravis xaTrisTis ar
gadauxveven.
7 – emnul-Razmn (allahi maT fei-Rambrobis
tituls ar CamoarTmevs): saaqaoSic da saiqioSic
mudmivad feiRamb-rebi arian.
axali rjulisa da SeriaTis momtan fei-Rambrebs
resuli ewodeba. xolo im feiRam-brebs romelic
wina feiRambris SariaTs ag-rZelebs nebi ewodeba.
arasodes feiRamb-rebi erTmaneTiagan ar unda
gamovarCioT. yvela isini allahis mxvriv SerCeuli,
mar-Tali da Rirseulni arin.DTu vinmes rome-lime
maTgania ar swams, is xva danarCenebis morwmunedac
ar CaiTvleba, eseigi urwmunoa, vinaidan yvela
feiRambris rwmena, rogorc zemoT aR-vniSneT rwmenis meoTxe pirobaTa-gania.
adamiani bevri ibadeTiT, bevri locviT, SimSilisa da tnjvis gamocdiT feiRamberi ver gaxdeba.
allahu Teala visac SearCevs, mxolod is iqneba
feiRamberi. feiRambrebis raodenoba zustad cnobili araa. iTvleba rom 124000-ze meti arian. aqedan
313 an 315 resulia. amaTgan 6 ufro didi feiRamberia, maT ululazm ewodeba. esenia adem, nuh,
İibrahim, Mmusa, isa.D da muhammed musta-fa (aleihimus– 33 –
selam). feiRambrebis 33 saxeli cnobiliaEesenia: adem,
idris, SiT, nuh, hud, salih, ibrahim, lut, ismail,
ishay, iayuf, isuf, eiub, Suaib, musa, harun, hidir,
iuSa bin nun, ilias, elias, zulqifr, Semun, iSmoil,
iunus bin meTa, davud, suleiman, loyman, zeqeria,
iahia, uzeir, isa bin meriem, zul-yarmein, da muhammed
(aleihi ve aleihimussalaTu vesselam).
aqedan yuranSi marto 28 saxelia moxsene-buli.
(zulyarnein, loyman, uzeir, hidir). zustad cnobili ar aris feiRabrebi iyvnen Tu ara. muhamed masumi meore nawilis oc-daeTeqvsmete werilSi
hidir aleiselamis feiRambrobis albaToba ufro
Zlieria gad-mogvcems.
Cveni feiRamberi
hazreTi muhammedi
hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem)
allahu Tealas resulia, habibia (sayvare-lia).
feiRamberTagan yvelaze upiratesi da ukanasknelia.
mamis saxelia abdullahi. 571 wlis 20 aprils
orSabaT dRes gamTeniisass meqqaSi daibada.Mmama
dabadebamdis gardaec-vala. 6 wlisas deda. 8 wlisas
babua garda-ecvala. Semdeg biZis ebu Talibis
gverdiT izrdeboda. 25 wlis asakSi hazreTi xatijes-Tan (radiellahuan) daqorwinda, misgan 4 qaliSvili da 2 vaJi SeeZina. pirvel vaJiS-vils
qasimi.Amis gamo feiRambers (eb-ul qasims) erqva
qasimis mama eTqmis. 40 wlis asakSi yv-ela adamians
da jins ecnoda misi feiRambroba. feiRambrobidan
sami wlis Semdeg yve-las rwmenisaken mouwoda. 52
wlis asakSi erT Rames allahma igi meqqadan
– 34 –
ierusalimSi mdebare “aysas” meCeTSi da iqidanac zecaSi aiyvana da ukan dedamiwaze daabru-na.Aam mgzavrobas (miraji) ewodeba. am mgza-vrobisas feiRamberma samoTxe, jojoxeTi da allahu Teala ixila.
im RamiT allahisagan muslimanebisaTvis dReSi xuTjer namazis locvis brZaneba miiRo.
C.w 622 wels allahis brZanebiT hazreTi feiRamberi meqqadan medinaSi wavida. am mgza-vrobas (hijreTi) ewodeba. muslimanuri wel-TaRricxva am wlidan iwyeba, amas (hij-ris welTaRricxva) ewodeba.
hijris welTaRricxviT 11, C.w 632 wels orSabaT
dRes 63 wlis asakSi hazreTi feiRamberi gardaicvala.
hazreTi feiRamberi TeTri iyo. yvelaze mSvenieri
iyo, magram amas yvelas ar agrZ-nobinebda. vinc
erTxel mainc, naxavda mis silamazes (Tundac sizmarSi), mTeli misi cxovreba mxiarulobaSi da bednierebaSi gaivlida. igi yvela gagebiT dedamiwis
zurgze mcxovreb yvela adamianze ufro mSvenieri
da aRmatebuli iyo. misi fiqri, azri, qcevebi, xasiaTi, agebuleba da Zala yvela adamians aRemateboda.
bavSvobisas orjer vaWrebTan erTad da-maskos
maxloblad busraSi wavida da ukan dabrunda. amis
garda arsad da arsodes ar wasula. brZeni iyo, magram skolaSi araso-des ar wasula, aravis
gakveTilebs ar das-wrebia, magram yvelaferi icoda, radgan al-lahu Tealam mas yvelafers atyobinebda. me-leiqi jebrailic mas yvelafers atyobineb-da. misi naTeli guli sxiveebs afqrvevda.Mmismier gacemuli codna da sibrZne ra-dios
talRebis msgavsad yvela adgilze aRwevda: mTeb– 35 –
Si, caSi, zRvebSi, tbebsa da sxva. exlac misi
saflavidanac ifrqveva mi-si codna, islami dRiTi
dRe izrdeba. ra-diotalRebis daWerisTvis mimRebia saWiro xolo feiRambris sibrnis ziarebisaTvis mimndobi, morwmune, swori gziT mavali da
codvebisagan ganwmendili gulia saWiro. aseTi
adamiani feiRambriseul naTels mii-Rebs da
aavrcelebs. maT “evlia” ewodebaT. rigiTma adamianebma guliT rom usminon da misidan evlias, maTi
gulic ganiwmindeba, ganivrcoba, Camoyalibdeba da
gaumjobesde-ba. allahu Tealam gaaCina mze, raTa
mivi-RoT misi siTbo da energia da gaviziaroT,
rolo hazreTi feiRamberi Cveni sulisa da gonebis
masazrdoeblad gamogvigzavna. ro-gorc mze kvebavs
yvelafers, materialursa da sxeulebrivs iseve
evliaTa saubrebi sit-yvebi da naTeli hkvebavs sulsa da gonebas, ramdenadac is hazreTi feirambrisgan mom-dinareobs.
allahu Tealam jebrail meleiqis meSve-obiT
hazreTi muhammeds (sallahu aleihi ve sellem) (yurani
qerimi) gamougzavna da adamianebs ubrZana ekeTbianaT sasargeblo da sasikeTo saqmeebi saaqaoSic
da saiqio-Sic, xolo yvelaferi rac mavnebelia akrZala. am akrZalvebsa da brzanebebs (is-lami), (islamuri religia) anda (isla-muri zneoba) ewo-deba.
hazreTi feiRambris yvela sityva sworia, WeSmariti da sasargebloa. visac ase swams, mas (mumini)
(muslimani) ewodeba. xolo visac feiRambris ar
swams, mas urwmuno anu (qafi-ri) ewodeba. allahs
muslimani uyvars da mas samudamud jojoeTisTvis
ar imetebs anu sul ar moaxvedrebs iq, an da Tu
codviania, codvis Sesabamisad mcire xans jojox– 36 –
eTSi moxvedris mere gaaTavisuflebs. xolo urwmuno samoTxeSi ver moxdeba. pirdapir jojoxeTSi
wava da samudamod iq darCeba. samoTxeSi moxvedris
safuZveli feiRambris rwmenaa, feiRambris mimarT
urwmunoeba mraval tanjvasa da ubedurebas moiyoliebs xolme.
hazreTi feiRambers yvela sxva feiRam-berze meti
Wkva, goneba, silamaze, mWermety-veloba, moTmineba,
gamWriaxoba, Semwyaleb-loba, guluxvoba, sikeTe,
siyvaruli da Sem-bralebloba hqonda.Mmegobarsa Tu
mters mi-yenebul ziansa da borotebas patiebda. arasodes sapasuxod ar mtrobda. rodesac urw-munoebma mas kbilebi Caumtries allahs ase Seevedra: (ei
allah miuteve maT, rad-ganac amas uvicobis gamo
sCaadian).
hazreTi feiRambers Zalian kargi xasiaTi hqonda. saWiroa muslimanebma Seiswavlon da mihbaZonFfeiRambers. am gziT adamianebi si-keTisa da bednierebis saTaves miagneben da feiRambris Suamdgomlobas eRirsebian. rad-ganac hadisSi vkTxulobT:
“icxovreT al-lahis zneobiT”.
– 37 –
eshabi qirami
im muslimnebs, romlebsac xvdaT pativi enaxaT
da esaubraT hazreTi feiRamberTan “eshabi qirami
anu saahabe” ewode-baT.Yyvela drois yvelaze
saukeTeso eshabi aris ebu beqr-i siddiq. igi
pirveli ha-lifea. mas moh-yvebian halife omer bin
hattab, mesame halife osman bin Raffan da meoTxe
xalife ali bin ebi talib. hazreTi feiRambris hadisis mixedviT msof-lio qalebs Soris yvelaze
upiratesi arian: “fatma, aiSe, xatije, meriemi da
asie”. kvlav erTerT hadisSi hazreTi fei-Ramberi
ase brZanebs: “fatma samoxTis qalbatonbs Soris yvelaze aRmatebu-lia, xolo hasani da huseini vaJiSvilebs Soris yvelaze saukeTesoni arian”.
amaT Semdeg eshabi qiramis yvelaze sauke-Teso
rigiT “aSerei mubeSere” mohyveba aSerei mubeSere
arian 10 sahabe romlebsac sicocxleSive samoTxeSi wasvla emaxarob-laT. esenia: “ebu beqr-i siddiq, omer-ul-faruq, osmanibin Raffan, ali bin ebu
taalir, ebu ubeie bin jerrah, talha, zubeir bin
avvam, sad bin ebi vaqasi, sadib bin zedi da abdurahman bin avfi. (ridvanullahi Teala aleihi ejmain).
Semdeg bedris brZolaSi monawileebi Sem-deg
uhudis da biaTurridvanSi monawil-lebi arian.
Cven movaleni varT siyvaruliT da pati-viscemiT
movixsenioT yvela sahabe, vinc haz-reTi feiRambers
daexmara Znel gzaze da mi-sTvis qoneba da sicocxle msxverplad ga-imeta. akrZalulia da didi
codvad CagveTv-leba maTi augad moxsenieba da
araserio-zuloba.
visac hazreTi feiRamberi uyvars, misi es-habic
– 38 –
uklebliv yvela unda uyvardes, rad-gan wminda hadisi brZanebs rom: “Tu ki vinmes Cemi eshabi uyvars
es Cemi siy-varulisTvis uyvars, xolo visac sahabeebi ar uyvars mec ar vuyvarvar, vinc maT
awyeninebs me mawyeninebs, xolo vinc me mawyeninebs
allahs awyeni-nebs.Aallahis gamnrisxnebeli ki
ueWvelia daitanjeba”. aseve sxva hadisSi vkiTxulobT: “rodesac allahs surs Cemi ummeTidan
sikeTiT daajildovos vinme, maSin mas sakuTar sicocxleze metad Cems sahabeebs Seayvarebs”. fei-Rambris gardacvalebis dRes medineSi 33 000. sul saabeTa ric-xvi 124 000 - ze meti iyo.
oTxis mezebis imamebi da sxva ali-mebi
(swavlulebi)
arsebobs rwmenis erTaderTi WeSmariTi gza es
(ehli sunneT veljemaReT)-is me-zebia. aris ehli sunneTis oTxi imami, rom-lebic muslimanebs aswavlian
WeSmarit muslimanobas WeSmarit gzas, romelic migviTiTa hazreTi feiRamberma.Eesenia: pirveli, imami
azam ebu Hhanife numan bin sabiti. Mmeore, imami
maliqi bin enes, mesame, imami muhammed bin idris
Safi, meoTxe, imami ahmed bin hanbeli. (rahmeTullaihi aleihim ejmain)
dRes, vinc am oTx imamdan erT-erTs ar misdevs
did safrTxeSi imyofeba. radganac feiRambris WeSmarit gzas eseni gvaswavlian. Cven am wignSi hamefi mesebis mixedviT nama-zis Sesaxeb sakiTxebi am
mesebis didi ali-mebis wignebidan amoviReT, gavamartiveT da Tqven gTavazobT.
oTx imamis moswavleebidan orma, imanis (rwmenis)
– 39 –
sakiTxebSi Zalian win waiwia. amg-varad iTiqadis
mixedviT mesebi ori gaxda. yuranisa da hadiss
Sesaferis rwmena am ori pirvnebis mier gadmocemuli rwmenaa. ehli sunneTis imanis sakiTxebis
dedamiwaze ga-mavrcelebeli es ori pirovnebaa.
erTi ebu mansuri maTuridi. meore ebul hasen ali
eSari.
es ori imami erTi da igive imans gvamc-noben. maT
Soris ramodenime gansxvaveba ni-Svnelovani ar aris.
yurani da hadisi cod-nasa da mcodnelebs aqebs, erT
aeTSi vkiT-xulobT “gana SeiZleba ucodinari da
mco-dne erTi iyos.” sxva aeTSi “musli-manebo mcodnelebisagan SeiswavleT is rac ar iciT”
nabrZanebia.
hadisebSi nabrZanebia: “(allahi da me-le-iqebi
adamianebisaTvis sikeTis maswavleblebs locaven).
(warRvnis dRes gadarCebian jer feiRambrebi,
Semdeg swavlulebi da Se-mdeg Sehide-bi). (adamianebo
icodeT rom co-dna brZenTa mosmeniT SeiZineba).
(iswavleT, radganac codna ibadeTis tolfasia,
mcodneebs jihadis madli daewerebaT). (swavla qvelmoqmedebis (sadayis gacemis) gawevis tolfasia,
brZenisagan codnis SeZena Ramis (Tejud) namazis
locvis msgavsia). (codna yvela nafile namazebis
locvaze ufro mad-lia), (ragdanac codna sasargebloa swavlu-lisTvisac da maswavlebelisTvisac).
(bevr madls moigebs is, vinc swavlobs imisaTvis,
raTa sxvebsac Seaswavlos). (sibrZne saunjea misi
gasaRebi ki SekiTxa da Seswavlaa). (is-wavleT da
sxvasac aswavleT), (yvelafers saTave aqvs, codnis
saTave ki brZenTa gule-bia), (codnis gacema codvebis gamoisyi-dis)
– 40 –
mexuTe piroba
saiqios rwmena
(vel ievmil axiri): saiqios rwmena niS-navs rom
me mwams im qveynis samoTxisa da jojoxeTis, siqios
cxovreba adamianis sik-vdi-lis dRes iqneba.Aar aris
cnobili ro-dis mo-xvdeba warRvna, magram hazreTi
fei-Ramberma warRvnis zogierTi niSnebi gvamc-noba:
mova hazreT mehdi, hazreTi isa cidan damaskoSi
Camova dedjali gamoCndeba, eju-ji da meju-ji
yvela adgils aurev daure-ven, mze dasav-leTidan
amova, didi miwisZvrebi moxdeba, xalxs rwmena daaviwydeba. yvelgan boroteba daisadgurebs. codvianebi momravldeba harami saqme da lukma momravldeba. iemenidan cecli wamova, mTebi da ca
danawevrdeba, mze da mTvare dabnldeba da sxva.
arsebobs sasaflaos dakiTxva. maT munqeri da
neqiri meleiqebi iZlevian. Semdegi sity-vebi unda
davizepiroT da bavSvebsac unda davazepirebinoT:
(Cemi ilahi allahia,F fei-Ramberi muhammedia,
rjuli islamia, wminda wigni yurani qerimia, yible
qaabea, iTiqadis mezebi ehli sunneTi vel jemaeTi,
amelis mesebi imami azam ebu hanifes mezebia). warRvnis dRes yvela mkvdari xelaxla gacoc-xldeba
da erT tial adgilze moiyris Ta-vs.Aam adgils mahSeri hqvia. madlianebs, co-dva madlis rveuls marjvnidan, codvia-nebs, cud adamianebs ki marcxnidan miscemen. ur-wmunoebis da farisevlobis
garda sxva yvela codva allahu Teala isurvebs
apa-tiebs isurvebs patara codvebisTvisac samagiero tanjvas miscems.
mis Semdeg codva madlis asawonad sas-wors
– 41 –
(mizan) dadgamen da allahis brZane-biT jojozeTze bewvis (siraTis) xids gadgamen. am xidze yvela
gaivlian, vinc sa-moTxis Ri-rsi ar iqneba xidze
gadasvlas ver SeZlebs da jojoxeTSi Cavardeba.
imqveynad hazreTi feiRambris wylis auzi arsebobs.
am auzs “qevseri” hqvia.
(SefaReTi) Suamdgoloba namdvilia. im mu-slimanebis jojoxeTidan gadarCenisaTvis, vinc codvebi Caidina da monaniebis gareSe gardaicvala,
feiRambrebi, meleiqebi, evlie-bi, alimebi, Sehidebi,
allahs Seevedrebian da visac allahi nebas darTavs imisi didi Tu patara codvebi mitevebuli iqneba.
(samoTxe da jojoxeTi) exlac aris. samoTxes
rva kari aqvs yovel maTgans samo-TxeSi mivyavarT.
jojoxeTs Svidi qveskneli aqvs da pirvelidan
meSvidemde tanjva wameba ufro da ufro matulobs.
– 42 –
meeqvse piroba
bedisweris rwmena
(ve bil-yaderi. xeirihi ve Serrihi minallahi TeRala): bedisweris rwmena niSnavs, rom me mwams allahis mier gan-sazRvruli bediswerisa, xeirsa da
Serrisa allahis mi-erobis. adamianebis Tavs
movle-nili yvela sikeTe Tu boroteba, madli Tu
codva mxo-lod allahis neba surviliT xorcieldeba.
allahma adamianebs neba-survili misca. adamiani
raime saqmis gakeTebs roca daapi-rebs, allahi gaaCens. adamiani Tu ar isur-vebs allahi ar gaaCens
aq gadmocemuli ehli sunneTis zogadi cnobebi
visac dawvrilebiT Seswavla unda, haqiqaTis gamomcemlobis mier gamocemuli, islamis alimebidan
mevlana halid baRdadi farisis (iTiqadname) da
qeali feizullah gadaTargmnili (yvelasaTvis
saWiro ima-ni) wignebi waikiTxon.
allahu Tealam yvelas morCileba ubrZa-na. (morCileba imanis pirobebidanaa) aeTi am brZanebebidan
erTerTia.Mmaides su-reSi (Tu imani gaqvT allahu
Tealas daemodCileT). ali iran sureSi, (allu
Tealas morCilebi uTuod eyvareba). Talayis sureSi, (vincç allahis morCi-lia, allahi misgan kmayofilia). aseTi niSvnelobis mravali aeTia.
adamians allahma Wkua da goneba imitom misca
rom Tavisi momavali TviTonve gansaz-Rvros da
gaanalizos, awon dawonos yvela-feri da ifiqros
gadaggmul nabijis Sedeg-ze.Mmiendos allahs da
icxovro bednierad yurani qerimSi allahi ase
brZanebs: “vinc allahs miendoba is allahs uyvars”.
– 43 –
“vinc allahs miendoba imisTvis al-lahi yvelafrisaTvis sakmarisia”.
hazreTi feiRamberi ki ase brZanebs: “me morwmuneTa erTi jgufi miCvenes mTebi da velebi gaevso, maT
simravlis ga-mikvirda da gamixarda, gagixardao?
SemekiTxnen,Ddiax gamixarda. amaTgan samoTxeSi mxolod 70 000 dakiTxvis gareSe Sevleno. romlebi
Sevlen meTqi vkiTxe. “vinc Tavis cxovrebaSi Selocvas, jados, marCielebs ar urevs da mTeli arsebiT mxolod allahs endobao”. mipasuxes. momsmenTa Soris uqaSe radiellahuanh fexze waodga da
(ei resu-lallah! da-mloce rom mec imaTgani viyo),
(ei rabbi esec imaTiT amyofe) brZana. sxva wamodga
da dalocva iTxova feiRam-berma (uqaSe Senze
swrafad moiqca) brZana.
– 44 –
meore nawili
ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi
ra aris ibadeTi (RvTismsaxureba)?
ibadeTi Cveni gamCenis, sikeTis, xvavisa da
baraqis momcemis, yovelgvari ubedurebisagan damcavi allahis brZanebebis Sesruleba da akrZalvebisagan Tavis aridebaa. garda amisa feiRambrebze,
evliebisa daswavlule-bze mibaZvaa.
allahu Tealam adamianebs uTvalavi wya-loba
(nimmeTi) da sikeTe uboZa. amitom SeZ-lebisdagvarad
allahis dideba adamianTa wminda movaleobaa. magram adamianebi Tavian-Ti naklovnebebiT ver ipovian saWiro sity-vebs allahis sadideblad. zogjel
kargs vambobT da sinamdvileSi cudi aRmoCndeba.
allahis sadideblad gakeTebuli sasike-To
saqmeebi da movaleobani hazreTi feiRam-bris
saSulebiT allahma adamianebs acnoba. allahis
nabrZaneb am movaaleobebs ”isla-mi” ewodeba.
feiRambris gzis miyola alla-his brZanebas niSnavs.
xolo am gzas acd-enis ibadeTebs allahi ar miiRebs, rad-ganac adamianebis mowonebul bevr
saqmes islami hkicxavs da iwunebs.
aqedan vxedavT, rom visac goneba aqvs allahisa
da feiRambris gzidan ar ga-dauxvevs da is
adidebs allahs.
vinc hazreTi feiRambrze miyoliT cxov-robs muslimanic imas ewodeba. ibadeTic allahis madlierebas da feiRambris Sesaba-mis cxovrebas ewodeba. islami or nawilisa-gan Sesdgeba:
1 _ risi rwmenac guliT aris saWiro.
– 45 –
2 _ risi gakeTebac guliTa da sxeuliT-Taa
saCiro.
sxeuliT Sesrulebul ibadeTebs Soris yve-laze
saukeTeso aris namazi. namdvilma mus-limanma
dReSi xuTjel namazi unda ilo-cos.
vis ewodeba muqellefi ?
(valdebuli)
mowifulobis asakSi miRweul, qalebsa da mamakacebs (muqellefi) ewodebaT aseTi adamiani
valdebulia jer rwmena miiRos, Semdeg ki ibadeTebi Seasrulos. garda amisa haram da akrZalul
saqmeebs Tavi unda moa-ridos.
Wkua aRiqvams da arCevs erTmaneTisagan kargs da
cuds. Wkua zomavs ori kargi rami-sagan ufro
kargsa da ori cudi ramisagan ufro cuds. Wkviani
adamiani kargisa da cu-dis gansxvavebiT ki ar kmayofildeba, ara-med kargs Rebulobs da cuds uaryofs. Wkua Tvals gavs, islami ki sinaTles Tu sinaTle ar iqneba Tvali ver dainaxavs.
mowifulobis asaki gardamavali perio-dis dasasruls niSnavs. vaJebisaTvis es pe-riodi 12 wlis
Semdeg iwyeba. arsebos zogierTi niSnebi riTac mowifuloba dgin-deba. es niSnebi romac ar gamoCndes
15 wlis vaJi mowifulad iTvleba. gogonebis gardamavali periodi ki 9 wlis mere iwyeba. gogonebis
aseve mowifulobis niSnebi romc ar hqondeT 15
wlis mere mowifulad iT-vlebian.
– 46 –
efRali muqellefin
efRali muqellefini ewodeba im saqmeebs,
romelTa SesrulebisTvisac valdebulia yve la
muslimani, efRali muqellefini rvaa, esenia:
farZi, vajibi, sunneTi, musTehabi, mubahi, harami,
meqruhi da mufsidi.
1 _ farZi: allahu Tealas mier yurani qe-rimSi
Riad, kategoriulad nabrZanebia, rom-lis Sesrulebac aucilebelia, Seus-ruleb-lobis SemTxvevaSi
adamians pasuxi moeTxov-eba.Aar gamkeTebeli da
mniSvnelo-bis ar mimniWebeli (qaafiri) urwmuno
gaxde-ba. farZi ornairia:
farZi Raini: yvela mowifuli muslima-nis mier
Sesasrulebeli brZanebaa. rwmena, abdesis aReba Ruslis aReba, xuTi drois namazis locva, ramazani,
hajoba (32 da54 farZi cnobilia)
farZi qifae: am SemTxvevaSi zogi musli-manis Sesrulebuli ibadeTiT danarCenebi Tavisufldebian.
magaliTad micvalebulis (je naze) namazi. Tu erT
adgilze micvale-bu-lis namazis locva saWiroebs
yvela muslimanis valia, rom ilocos, magram Tu
zogi maTgani ilocaven danarCenebze farZi aRar
iqneba. yuranis mTliani dazepireba.
2 _ vajibi (saWiro): vajibi iseTi saqmea, romlis
gakeTeba farZis nairad Riad kate-goriulad
nabrZanebi ar aris. Sesruleba saWiroa, Seusrulebloba ki akrZalulia ma-galiTad: viTri namazis
locva, bairam nama-zis locva, yurbanis dakla,
fiTris gacema da sxva. vajibi farZTan axlos dgas.
vaji-bis ar damjerebeli urwmuno ar gaxdeba, magram jojoxeTSi wava.
– 47 –
3 _ sunneTi: allahu Tealas ar ubrZane-bia,
hazreTi feiRambris mier Sesrulebuli, naTqvami, an
sxvisi gakeTebuli saqmeebi rom-lebic ar ukrZalia,
sunneTi ewodeba. sunne-Tis ar mowoneba qufuria. Tu
muslimans mo-swons da ver akeTebs sasjeli ar eqneba. magram umizezod Tu ar Seasrulebs madls ver
miiRebs. mag: ezanis kiTxva, jemaeTiT na-mazis locva, abdesis aRebisas misvaqis xma-reba, bavSvis dasunneTeba (winwawveTa) da sxva. sunneTi ori saxisaa:
sunneTi mueqeede: (uwyveTi sunneTi) farZisa da
vajibis garda hazreTi muhamme-dis (sa-llahu
aleihi ve sellem) mier TiTqmis yovelTvis Sesrulebuli, sul mcire SemTxvevebSi Seusrulebeli
saqmeebia. maga-liTad dilis namazis ori muxli sunneTi, SuadRis namazis sunneTebi saRamos da iaTsi (Ramis) namazis bolo sunneTebi aseTia. am sunneTebis umizezod mitoveba ar SeiZleba. ar momwonebeli urwmuno gaxdeba.
sunneTi Rairi mueqqede: (wyvetili sun-neTi):
hazreTi feiRambris mier zogjel Sesrulebuli,
zogjel Seusrulebi saqmeebia. magaliTad iqindi
namazis sunneTi, iasi namazis pirveli oTxi muxli
sunneTi da sxva.
sunneTi qifae (sakmarisi sunneTi): mi-salmeba, ezanis kiTxva, namazis locvisas yammeTi. magaliTad
ramdenime kacidan erTi romelimes misalmeba sakmarisia yvela maT-ganis misalmeba saWiro ar aris.
abdesis aRebisas, Wamisas da yvela sasikeTo saqmis
dawyebisas bismilis Tqma.
4 _ musTehabi: hazreTi feiRambris mier zogjel
gakeTebuli da zogjel gaukeTebe-li kargi saqmeebia. axal dabadebul bavSv-ze meSvide dRes saxelis
– 48 –
darqmeva, lamazad Cacma, kargi sunis wasma, amis Semsruleble-bi madls moigeben da gankiTxvis dRes
Sefa-ReTs miiReben. ar Semsruleblebi pasuxs ar
ageben da SevaReTidanac ar gamorCebian.
5 _ mubahi: iseTi saqmeebi, romlis gake-Teba
nabrZanebi ar aris da arc akrZalu-lia. Tu kargi
miznisTvis gakeTdeba madli moigeba Tu cudi
miznebisTvis gakeTdeba codva. adamianis survilisamebr gasakeTebe-li saqmeebi. magaliTad alali
Wama-sma, Cac-ma, sxvadasxva qonebis mflobeloba,
daj-doma adgoma da sxva.
6 _ harami: akrZalulia. allahu Tealas mier
sastikad akrZaluli saqmeebia. vinc haram saqmeebs
Cadis amqveynad gansjili iqneba, jojoxeTSi ki
saSinel tanjva-wamebaSi Cavardeba. vinc harams
alals da alals, harams etyvis qaafiri gaxdeba.
arami ori saxisaa:
harami li-ainihi: kacis mokvla, alko-holuri sasmelebis daleva, Roris xorcis Wa-ma, zinis gakeTeba, azartuli TamaSebis TamaSi, sisxlis daleva
mkvradi saqonlis xo-rcis Wama, tyuilis Tqma,
qalebis, Tavi mk-lavebi, fexebi gaxsnili quCaSi ganmosvla. Tu vinme aseTi saqmis gakeTebisas bismillahs ityvis, an allahu Tealas ak-rZalvebs
mniSvnelobas ar mianiWebs urwmu-no gaxdeba. Tu
icisş, rom haramia da SiSiT akeTebs ur-wmuno ar
gaxdeba, magram imqvey-nad tanjva-wamebis Rirsi
gaxdeba. Tu aseT saqmeebs jiutad gaagrZelebs
patiebis gake-Tebis gareSe, urwmunod sikvdilis
mizezi iqneba.
harami li-Rairihi: eseni TviTon ala-lia magram
sxvis sakuTrebis gamo haramia mag: sxvis baRidan
– 49 –
moparuli xilis Wama. sxvisi qonebis moparva.Amis
gakeTebisas Tu vinme bi-smillahs ityvis da
alalia ityvis qaafiri ar gaxdeba, radgan is adamianis sakuTrebaa da SeuZlia ukan aiRos. xuTnaxevari qeris odena vercxlis odena ufle-bisTvis,
wili-sTvis warRvnis dRes Svidass unaklod Sesrulebul jemaeTiT naloci namazis madls allahu
Teala aiRebs da uflebis patrons miscems. haramidan Tavis arideba ibadeTis gakeTebaze ufro didi
madlia.Aamitom harami unda SeviswavloT da Tavi
avaridoT mis gakeTebas.
7 _ meqruhi: allahu Tealas da hazreTi feiRambris mier mouwonari saqmea. romelic muslimans
madls Seumcirebs.Mmeqruhi orad iyofa:
Tahrimen meqruhi: romelime vajibi saqmis mitovebaa. Tahrimen meqruhi haramTan axlosaa. maT gakeTebas sasjeli mohyve-ba.Mmzis am-osvlisas. zenitSi
yofnisas da Casvlisas namazis locva, amaTi Segnebulad gamkeTebe-li jojoxeTis Rirsi gaxdeba.
na-mazis locvis dros vajibebis mitoveba Tah-rimen meq-ruhia da am namazis xelaxla locva vajibia.
Tenzihen meqruli: Tezihi meqruhi alalTan
axlosaa. an gaukeTebloba gakeTe-baze ufro kargia.
8 – mufsidi: dawyebuli romelime ibade-Tis
Sewyvetaa. rwmenis. namazis, zeqaTis da sxva. magaliTad: allahze an yuranze Seu-racyofa qufuri
iqneba. imans dakargavs. lo-cvisas sicili namazsac
da abdessac moS-lis. marxvisaas Segnebulad Wamasma da sxva.
farZebis, vajibebis, sunneTebis gamkeTe-bels
– 50 –
xolo aramebidan da meqruhebidan Ta-vis amridebels madli miecema.Hharamebis, meq-ruhebis
gamkeTebels xolo farZebis, va-ji-bebis da sunneTebis ar gamkeTebels codva miecema. erTi haramidan
Tavis aride-bis madli erTi farZis gakeTebis
madlze didia. erTi farZis madli erTi meqruhidan
Tavis aridebis madlze didia. meqruhidan Tavis
aridebis madli da sunneTis gakeTe-bis madlze
didia. mubahis gakebisTvisac madli miecema, magram
es madli sunneTis madlze cotaa.
islamis mtrebi
islamis mtrebi, islamis ganadgurebisT-vis ehli
sunneTis wignebs mtroben. yurani qe-rimSi maide
sures meeqvse juzis bolo gve-rdze (islamis yvelaze didi mtrebi, ebra-elebi da muSriqebi arian)
muSriqi, kerpTayvanismcemeli, urwmu-noa.Qqristianebis umete-soba, rom muSriqia naTlad Cans.
iemenelma abdullah bin sebe saxelis ebraelma,
ehli sunneTis ganadgurebisTvis (Sia) jgufi
Camoayaliba. Siebi Tavian Tavs (alevi) - sac
uwodeben. islamis mteri ingliselebi, mTeli TavianTi imperialisturi SesaZleblobe-biT Seqmnili
(vehabi) jgufiT da dawerili tyuiliT savse
wignebiT, ehli sunneTis ga-nadgurebas cdiloben.
samudamo bednierebis msurvelebs, vahabebis da Siaebis wignebze ar unda motyuvdnen da ehli sunneTis
swav-lulebis (alimebis) wignebis wakiTxvas vurCevT.
– 51 –
meore nawili
islamis pirobebi
islamis piroba xuTia. islamis mimdevars muslimani hqvia.Yyvela muslimans evaleba am xuTi pirobis Sesruleba:
1 _ islamis upirvelesi piroba (qelime-i SehadeTia). es ki niSnavs warmovTqvaT da gu-liT virwmunoT sityvebi: “eShedu en laa illahe illellah
ve eShedu enne muxammeden Rabduhu vr resuluh”. (me
mwams erTaderTi allahisa da mwams rom muhammedi allahis resulia). de-damiwaze da caSi arsad,
garda alla-hisa ar arsebobs locvisa da Tayvaniscemis Rirsi vinme. erTaderTi da WeSmariti mxolod allahia. igi yo-velTvis cocxlobs da yvela
upiratesobas flobs. ar aqvs aranairi nakli.
hazreTi muhammedi misi resulia.
2 _ islamis xuTi pirobidan meore, dReSi xuTjel, gansazRvrul droSi (drois mos-vlisas) namazis locvaa. saWiroa yvela mus-limanma icodes,
rom dReSi xuTjel namazis locva farZia. namazis
dros unda gvaxsov-des Sesabamisi farZi, vajibi,
sunneTi da gu-liT allahs miveba-roT. yurani qerimSi namazs “salaaaTi” ewodeba, rac adamianebis vedrebas me-leiqebis monaniebasa da allahis
wyalobas, mitevebas niSnavs. islamis mixedviT ki
sar-julo wignebSi miTiTebuli msve-lobebis SesrulebiT locvas niSnavs.
3 _ islamis xuTi pirobidan mesame, (qonebis zeqTis gacemaa). sityvasityviT zeqaTi qebas, silamazes,
sisufTavesa da kargad yo-fnas niSnavs. islamis
mixedviT ki aucilebe-lze meti (nisab) qonebis gan– 52 –
sazRvruli na-wilis, yurani qerimSi moxsenebul
musli-anebze dadgenili nawilis gadaxdas niSnavs.
zeqaTi Svidi jgufis muslimanze gaicema. oTxive
mezebSi arsebobs zeqaTis qonebis oTxi forma:
oqrosa da vercxlis zeqaTi, mogebuli vaWrobidan
zeqaTi, msxvilfexa sa-qolnidan zegaTi, da miwaTmoqmedbidan mo-sulis zeqaTi.AmeTxe zeqaTs “oSuri”
ewodeba. oSuri mosavlis aRebisTanave miicema. danadCeni sami aucileblobaze metis dagrovebis erTi
wlis mere miicema.
4 _ islamis xuTi pirobidan meoTxe (wmi-nda ramaznis TveSi yoveldRiuri marxvis dacva).Mmarxvis
dacvas (savm) ewodeba. savm sityvasityviT raRaca
raRaci-dan dacvas niS-navs. islamis mixedviT
marxva, allahis br-Zanebisamebr yoveldRe sakuTari
Tavis sami ramisagan Tavis dacvas niSnavs.Ees sami
ramea: Wama, sma da sqesobri-vi kavSiri. ramazanis Tve
caSi mTvaris ga-moCenisas daiwyeba. (kalendaris
mixedviT winaswari gamokvleviT ar daiwyeba)
5 _ islamis xuTi pirobidan mexuTe (Tu Zala Segwevs cxovrebaSi erTxel ha-jobaze wasvlaa). im
pirobebiT rom mgzavroba iqneba sando da uxifaTo da Tqvens ukan dabrune-bamde Tqvens ojaxobas
arc rame daakldeba da arc rame dauSavde-ba, sicocxleSi erT-xel arabeTSi, meqqaSi wasvla muslimanisaTvis farZia.
zemoT CamoTvlil xuT pirobidan yvelaze
mniSvnelovani (qelimei SehadeTis) Tqma da dajerebaa. amis Semdeg namazis locvaa. Semdeg marxva.
Semdeg hajze wasvla. da bo-los zeqaTis micema. qelimei SehadeTi, rom yvelaze mniSvnelovania islamis alimebis erTsulvani SeTanxmebiT cxadia. qe– 53 –
limei Se-hadeTi islamis dasawyisSi pirveli farZi
gaxda. xuTi drois namazi feiRambrobis me-Tormete
wels, hijreTidan erTi wlis da ramodenime TviT
adre mirajis Rames farZi gaxda. marxva, hijreTis
meore wels, Sabanis TveSi, zeqaTis micema,Mmarxvis
farZis gaxdomis wels ramaznis TveSi xolo hajze
wasvla ki, hijreTis mecxre wels farZi gaxda.
mesame nawili
namazis locva
Cvens religiaSi rwmenis Semdeg namazi yve-laze
mniSvnelovania.Nnamazi religiis dasa-yrdenia. islamis meore pirobaa, da saukeTeso ibadeTia. mas
arabulad (salaT) ewodeba da locvas, patiebas da
Sewyalebas niSnavs.
namazis locva allahis yvelaze mowone-buli
ibadeTia.Mmuslimanobis miRebis Semdeg yvelaze
mniSvnelovani brZaneba namazis lo-cvaa. pirveli
farZic namazia. warRvnis dResac rwmenis mere
pirveli Se-kiTxva namazis Sesaxed iqneba. vinc namazis gamocdas gaiv-lis samaradiso bednierebas
moipovebs. Jo-joxeTis tanjvisadan gadarCena da
samoTxeSi moxvedrac namazis sworad Sesrulebazea
damokidebuli. swori namazisaTvis jer sru-li abdesis aRebaa saWiro. namazi sizarmacis gareSe xalisiT unda daiwyos. namazis yvela moqmedeba unaklod da saukeTesod un-da iqnes Sesru-lebuli.
namazi yvela ibadeTs moicavs da adamia-nebs allahTan aaxloebs. hazreTi feiRambe-rma brZana: (namazi religiis dasayrde-nia.Mnamazis mlocveli religias aZli-erebs da misi uarmyofi religias
– 54 –
asustebs). namazis sworad mlocveli cudi da
boroti saq-mis keTebisaganac dacu-lia.Yyurani qerimSi allahi ase brZanebs: (swori namazi adamianebs
binZuri, mda-bali da boroti saqmeebisagan icavs).
namazi, romelic adamians borotebisagan ver icavs
moCvenebiTi namazia da swori ar aris. Cven namazis
sworad lo-cvas unda vcdilobdeT, radgan brZenT
uTq-vavT (Tu yvelafers ver flobT mciredic ar
unda davkargoT) araswori namazis locvas sulac
nu ilocavT, amas araodes getyviT. piriqiT ufro
sworad da kargad iloceT. Tu ilo-cavT getyviT,
es patara ni-uansi kargad uda gaviazroT.
namazi jemaeeTiT (jgufurad) iloceT ase ufro
didi madlis momtania. namazis dros gulebi
ridiTa da allahis siyvaruliT sav-se unda gqondeT. radganac adamianis saiqi-os tanjvisagan
gadamrCeni saSvaleba namazia. allahi muinis sureSi ase brZanebs: (mu-slimanebi tanjvas gadaurCebian
radgan isini namazzs ridiTa da mor-CilebiT asruleben).
safrTxiT savse adgilebSi namazis locva kide
ufro madlia. brZolis dros jari-skacis sul
mcire namazsac ki didi mniS-vneloba eniWeba. axalgazrdebis namazis lo-cva ufro miRebulia,
radganac isini mravali cdunebiT daZlevis fasad
namazs asru-leben.
axalgazrdebis namazs sami mteri hyavT. eSmaki,
cudi survilebi da cudi amxanagi. amaTgan yvelaze
saSiSi cudi amxanagia. Tu axalgazrda maT ar ayveba da ilocavs misi fasi ufro aiwevs. xandazmul
adamianze uf-ro met madls moigebs da am madlis
sa-pasuxo jildoc gacilebiT didi iqneba.
– 55 –
visTvisa namazi farZi?
mowifulobis asakSi Sesuls da Wkua-gonebis
mqone muslimani kacisTvis da qali-sTvis namazi
farZia.Amas sami piroba aqvs:
1– muslimanoba. 2– Wkua-goneba. 3– mowifuloba
Cveni religiis mixedviT giJisa da mcire-wlovani
bavSvebisTvis namazi farZi ar aris, magram ded-mamam locvebi pataraobi-danve un-da daaswavlos da
SeaCvios hazreTi feiRamberma brZana: “yvelani mwyemsis msgavsni xa-rT da rogorc mwyemsi icavs Tavis
faras, Tqvenc Tqveni axloblebi jojoxeTisgan unda daicvaT, maT muslimanoba unda aswavloT winaaRmdeg SemTxvevaSi codvas moimatebT.” xolo sxva
hadisSi brZana: “am qveynad yvela bavSvi muslimanad
ib-adeba. mas Sen-mdeg ded-mama ebraelad, qristianad
an urw-munod aqcevs.”
maSasadame, yvela mSoblis upirvelesi movaleobaa bavSvs yurani qerimis kiTxva da swori muslimanoba Seaswavlos. es movale-oba unda Seasrulos
yvela mSobelma, visac surs, rom saaqaaSic da
saiqioSic mosvene-buli iyos.Aamboben: “xe nergobisas moiRune-bao.” Tu gazrdils moRunvas
davupirebT ga-tydeba da daziandeba.
bavSvi, romelsac miTvisebuli ar aqvs islamuri sibrZne, cru amxanagebs iolad ayve-ba da
iolad motyuvdeba. aqedan gamomdinare ki dedmamisaTvis Tavisi qveynisTvis da xa-lxisaTvis
mavnebeli gaxdeba.
– 56 –
namazis mlocvelTa mdgomareobani
cixidan damxsneli namazi
harasinis gubernatori abdullah bin Tahiri Zalian mkacri iyo. Jandarmam ramde-nime qurdi
daakava amaTgan erTi gaiqca ramde-nime drois Semdeg
erTi mefolade daakava da gubernators warudgina, cixeSi CasviTo brZana gubernatorma. mefoladem
sakanSi na-mazi iloca da allahs Seevedra: “o,
didebulo allaho damixseni am tanjvisagan, radgan Sen erTaderTma ici, rom me ucodveli var,
gemudarebi gadamarCineo.“Aam dros gube-rnatorma
sizmarSi naxa, TiTqos oTxma kacma misi taxti Tavdayira gadmoabruna, gamo-eRviZa, namazi iloca da
isev daiZina isev igive sizmari esizmra da mixvda,
rom viRaca udanaSaulos codva hqonda.
ei, allaho Sen erTaderTi da didebuli xar rom
didi Tu patara mxolod Sen erTa-derTs gevedreba da mxolod Seni mavedrebe-li miaRwevs sawadels.
gubernatorma maSinve cixis ufross dau-Zaxa da
hkiTa: vinme udanaSulo xom ar ari-so. cixis ufrosma upasuxa me es ar vici, magram erTi tusaRi namazs loculob, al-lahs bevrs evedreba da gauTaveblad tiris. daaZaxebina tusaRi, gamohkiTxa
udanaSaulo-ba mixvda. bodiSi momixdia es aTasi
verc-xlic Cemgan saCuqrad aiRe da Tu raime dagWirdes modi da mTxove maSin mefoladem upasuxa
mipatiebia am saCuqrsac madliere-bisTvis vRebulob,
magram SenTan raimes saTxovnelad ver movalo.
ratomo hkiTxa? radganac Seni taxtis gadmomyiravebel Cems allahs ganvudge da sxvas SevTxovo
me ar Semeferebao. me namazis locvis Semdeg sim– 57 –
Svide movipove da rodesac allahma mowya-lebisa
da madlis TvaliT gadmomxeda, exla sxvas raime
rogor Sevevedroo? an aris vin-me vinc SeTxova da
ver miiRo? Tu Txovna ar icis maSin ver miiReb.
didi evliebidan rabie adviem erTi kacis aseTi
locva gaigona: ei allah mowyalebis kari gamoReo
da uTxra: “ei, ugunuro dRe-vandlamde allahis
kari daxSuli iyo magas rom ambob?”
gulis karebis gaxsnisa da gasufTavebi-saTis
unda vilocoT. allaho yvelas dar-disagan damxsneli mxolod Sen xar! nu gag-vimeteb saiqios tanjvisaTvis yvela gaWirve-bulis damxmare mxolod
Sen xar. gTxov amqveynadac da saiqioSic CvenTvis
sasarge-blo da sasikeTo saqmeebi gamogvigzavne.Aam
qveynad da saiqioSi aravisze damokidebuli ar
gagvxado ei allah.Aaamin.
saxli daswvoda
evlia qiramdan xamid Tavili erTxel na-mazs
loculobda, mis saxls cecxli waeki-da. xalxi
mocvivda da cecxli Caaqro.Eevli-as coli gaubrazda: saxli iwvis xalxi ce-cxls aqrobs, aTasi saqmea
Sen ki TiTsac ar anZrevo. evliam upasuxa: rom
araferi ar ga-migiano. ai, amdenad CaRrmaveboda igi
alla-hs da cdilobda masTan miaxlovebas am mcdelobaSi ki sakuTari Tavic dahviwyeboda.
– 58 –
wyali qvabSi
eshabi qiramidan abdullah bin seiri yve-ba
hazreTi feirambris gverdiT namaz vlocul-obdi
mis mkerdidan aduRebuli wyliT sav-se qvabidan
gamosuli xmis msgavsi xmebi ismoda.
isari fexSi
hazreTi feiRambris rCeuli size, hazreTi ali
namazis locvis dros ise gamoeTiSeboda, rom
dedamiwac rom dangreuliyo verafers ver mixvdeboda. erTerT brZolaSi hazreTi alis fexSi isari
Seeso da Zvlamdis Caeso eqims roca aCvena, eqimma
urCia Zalian getkinebao amitomac Zlieri gamayuCebeli wamali unda gagikeToo Torem tikivilasagan
gagiJdebio. wamali ra saWiroa cota da-icadeT namazis dro movides da maSin gamikeTeo. marTlac namazis dro movida eqimma alis fexi gauWra da isari amoiRo. rodesac daamTavra, ali miubrunda
eqims da SeekiTxa: ra qeniT isari amioReT Tu ara.
amoviReT upasuxa eqimma. me ki ar gamigia rame gaiRima hazreTi alim.
amaSi sakvirveli araferia!. iusuf feiRam-bris
silamazes egvipteli qalebi ise moe-xibla rom
xaxvis daWrisas xelis TiTebi rogor daiWres verc
ki gaigeso. Tu alla-his siyvarulma sakuTari Tavis
siyvaruli daaviwyda aq sakvirveli araferi ar aris.
aseve muslimanebis sikvdilis dros ase sik-vdilis
tkivilebsac daaviwyeben.
– 59 –
gulis SemaRonebeli wamali
erTerT evlias, amir qaisis fexze keTris avadmyofoba daewyo. eqimma, unda moiWraso, kargi gemorCilebiTo miugo amirma da moW-res kidec. ramodenime xnis Sendeg avadyo-foba mTel fexs moedo
amisaTvis qirurgiaa saWiroo Tqves da daamates,
Zlieri gama-yuCebelia saWiro Torem tkivilisagan
avandyofi gagiJdebao. amaze amirma upasuxa ra saWiroa wamali, moiyvaneT vinme vinc yurani qerims
kargad kiTxulobs, marTlac aseTi kaci moiyvanes
da qirurgmac Tavisi saqme daiwyo fexi moWra, gakera, gaausufTava da Seuxvia. rodesac yurani qeriis kiTxva daa-mTavra amirma ikiTxa ra qeniT moWeriT fe-xio da rodesac dadebiTi pasuxi miiRo moWrili fexi xelSi daiWira da allah ase mi-marTa:
“o, Cemo allaho amFfexis momcemi Sen xar me Seni
mona var yvela ufleba Senia da rodesac warRvnis dRes Sen SemekiTxebi: Sen arc erT codvaSi ar
Cagidgamso me gipasuxeb o allaho me arcerT codvaSi fexi ar Camidgamso.
Tavganwirva namazisaTvis
manam, sanam bursa osmalebis xelSi gada-vidoda, qlaqSi mcxovrebi erTi berZeni mus-limani gamxdara. misi axali megobari berZe-ns gamuslimanebis
sababi SeekiTxa: dedmamis rjuli ase male rogor
gascvaleo?Aamaze berZenma mravalmniSvnelobad
upasuxa: tyved Cavardnil muslimanebidan erTerTi
CemTan iyo datovebuli. vxedav rom es tyve Cake-til
adgilas ixreba da imarTeba ras akeTeb meTqi SevekiTxe tyvem saxeze xelebi gadais-va da miTxra na– 60 –
mazs vloculob da Tu nebas momcem yovel namazisaTvis erT oqros gaCu-qebo. mec sixarbem mZlia
da davTanxmdi. me-re da mere fasi avuwie da erT
namazis safa-surs aT oqros viRebdi. tyve amazec
Tanaxma iyo. namazisaTvis ytves Tavganwirva Zalian
makvirvebda da rodesac Sen gagaTavisufleb meTqi
vuTxari ase damloca: “ei allahoEes adamiani Seni
rwmeniT daajildove” mec im dros islamis miReba gavivle gulSi es su-rvili ise gaZrielda, rom
maSinve qelimei SehadeTi warmovTqvi da islami
miviRe.
meoTxe nawili
namazis saxeobebi
muslimanebisaTvis nabrZanebi namazi sami saxisaa:
1 _ farZi namazebi: masSi Sedis yo-veldRiuri
xuTi namazi, juma namazis ori muxli da micvalebulis namazi (farZi qifae).
2 _ vajibi namazebi: masSi Sedis viTris, bairamis,
Sepirebuli namazebi da dawyebu-li, magram daumTavrebeli nafile namazebi. gamotovebuli viTir
namazis locvac vajibia.
3 _ nafile namazebi: masSi Sedis xuTi drois namazis sunneTebi, Teravi namazi da madlis momravlebis mizniT Sesrulebuli: Tehejudis, iSrayis,
duha, evabin da isTixar namazebi. nafile namazis
locva FfarZi ar aris. vajibi da farZi namazebis
davaliane-bis aramqone nafile namazs Seasrulebs,
ma-dlad CaeTvleba.
– 61 –
xuTi drois namazi
namazis locva allahu Tealas brZanebaa. yurani
qerimSi allahu Teala asze met ad-gilas brZanebs
“namazi iloceT!” mowi-fuli da gonebrivad srulfasovani yvela muslimanisTvis yoveldRes xuTjer
namazis loc-va, yurani qerimSi da hadisi SerifSi
nabrZanebia.
Rum sures meCvidmete da meTvrammete aeT-Si:
“adideT, axseneT allahi dilaobiT da samRamoobiT. yoveli Tayvniscema mxolod allahisTvisaa gankuTvnili.” bayara sures orasocdamecxrammete aeTSi: “namazebi da iqindi namazi
daicaviT”. anuNnamazebi sistematurad iloceT.
alla-his gandideba swored namazis locvas gulisxmobs. “dReSi xu-Tjer naloci namazis madli
codvebs spobs. es keTili rCeva yve-la muslimanisaTvis.”
hazreTi muhammedma (sallahu aleihi ve sel-lem)
brZana: “allahu Tealam muslima-nebs dReSi xuTjel namazis locva ubrZana allahu TeRala srulad ab-desi amRebsa da gulmodgined namazis
mlocvelebs Seiwyalebs da codvebs miutevebs.”
xuTi drois namazi 40 muxls udris. aqedan 17
muxli farZia, 3 muxli vajibia 20 ki sun-neTia.
1 – dilis namazi: 4 muxlia pirveli 2 mu-xli sunneTi. meore 2 muxli farZia. es sunneTi Zalian
Zlieria da mas vajibsac uwo-deben.
2 – SuadRis namazi: 10 muxlia. pirveli 4 muxli
sunneTia. meore 4 muxli farZi, farZis mere 2 muxli
sunneTi.
– 62 –
3 – iqindi namazi: 8 muxlia. pirveli 4 muxli sunneTia, meore 4 muxli farZia.
4 – saRaos namazi: 5 muxlia. pirvli 3 muxli
farZia meore 2 muxli sunneTia.
5 – Ramis namazi: 13 muxlia pirveli 4 muxli sunneTia, meore 4 muxli farZia Sem-deg 2 muxli sunneTia, amis Semdeg 3 muxli viTir namazia.
iqindisa da Ramis pirveli sunneTebi Rai-ri mueqqede sunneTebia. maTi locvisas meo-re muxlze eTTexiaTs, allahume salis, al-lahume bariqis
locvebi duebi waikiTxeba. mesame muxlze fexze
wamovdgebiT da bismi-lasa da subxanes wavikiTxavT,
rodesac pir-veli muxli namazi srundeba sxva
muxlebi wamodgomiT iwyeba da axlidan fexze wamodgomamdi grZeldeba. xolo muxli misal-mebiT
mTavrdeba. wyvil muxlze meore sej-des mere dajdoma nebadarTulia.
SuadRis da Ramis namazis farZis Semdeg oTxi
muxlis locva da saRamos namazis fa-rZis Semdeg
eqvsi muxlis locva musTehabia. didi madlia.
yvela muxlis Sesabamisad arsebobs farZi, vajibi,
sunneTi da meqruhi. Semdeg qvesaTa-urebSi am
Temas kidev davubrundebiT.
namazis farZebi
farZi aris allahu Tealas brZaneba da Cven misi
Sesruleba gvakisria. farZis Seus-ruleblad ibadeTi sworad ar CaiTvleba. namazis Sesrulebisas 12
farZis Sesruleba savaldebuloa am farZebs
Soris 7 namazis dawyebamde, xolo 5 ki namazis
– 63 –
locvis pe-riodSi sruldeba. namazis dawyebamdis
Ses-rulebul farZebs SarTi ewodeba. namazis
locvisas Sesasrulebels ruqun. (zogi swavlulebis mixedviT Tahrie Teqbiri na-mazis
locvisas Sesasrulebelia amis mixed-viT Sa-rTic
da ruqun eqvs eqvsia.
a) locvis dawyebadis Sesasrulebeli farZebi
(SarT)
1 _ hadesTen TahareT: abdesis aRebisas da sqesobrivi kavSiris Semdeg (Ruslis mTe-li tanis dabanas) Sesrulebas niSnavs.
2 _ nejaseTTen TahareT: organizmis, tansacmlisa
da salocavi adgilis ga-sufTave-bas niSnavs.
3 _ seTri avreT: sasircxo adgilebis dafarvas
niSnavs. sasircxo adgilebis dafrva allahu
Tealas brZanebaa.Nnamazis locvisas da yvela
dros sxvaze danaxva akrZalulia, mamakacebs Wipidan muxlis Ta-vebamdis, xolo qalebs saxis
xelebisa da fexebis garda mTliani sxeuli unda
hqon-deT dafaruli.
4 _ isTiybal yible: yibles mimarTu-lebiT
(qaabesken locvas niSnavs. yible qaabeSia qaabe ki
meqqeSi.
5 – vaqiT: namazis locvis dros niSnavs. yvela
namazs Tavisi dro gaaCnia. drois mo-svlamdis namazis locva ar SeiZleba.
6 _ nieTi: namazis salocavad gadawyve-tilebis
miRebas niSnavs. nieTis guliT Tqmaa saWiro. piriT nieTi ar iTqmeba. Teqbiris aRebis Semdeg gakeTebuli nieTi ar iTvle-ba da namazi miRebuli ar
CaiTve-leba. nieTs ase vambobT: “nieTi vqeni alla– 64 –
his morCi-lebisTvis magaliTad dRevandeli dilis
na-mazis farZis salocavad.”
7 – Tahrime Teqbiri: pirvel Teqbirs
(ifTiTah Teqbirsac uwodeben. namazis
sawyisSi xelebs yurebam-dis avitanT
(allahu eqber). sxva si-tyvis Tqma ar
niSnavs amas
locvis dada vambobT
SeiZleba.
b) locvisas Sesasrulebeli farZebi (ru-qn)
namazis dadgomis Semdeg xuTi farZia Se-sasrulebeli. namazis locvisas Sesasrule-beli
farZebi esenia:
1 _ yiam: namazis locvisas fexze dgomas
niSnavs.Ffexze dgoma Tu ar SeuZlia damj-dari
ilocavs Tu dajdomac ar SeuZlia, dawolili miniSnebiT ilocavs. skamze dam-jdari namazis locva nebadarTuli ar aris.
2 _ yiraaT: piriT kiTxvis mniSvneloba aqvs.
locvisas yuranis kiTxvas niSnavs. na-mazis
locvisas yuranidan aeTebis kiTxva farZia.
3 _ ruqu: namazis locvisas welSi moxras niSnavs. welSi marTi kuTxiT mo-vixrebiT da xelebs
muxlze daviwyobT da samjel “subhanerobiellazim” vambobT. gaSlis dros (semiellahu limen hamideh) gasworebisas (rabbena leqel- hamd) iTqmeba.
4 _ sejde: salocav adgilze Tavis da-debiT Tayvaniscemas sejdes niSnavs. orjel erTmaneTi miyolebiT keTdeba. sejdes Ses-rulebisas Subli,
cxviri, muxlebi da xele-bi salocav adgils unda
Seexos yvela sej-dede sul cota samjel (subhane
rab-biel-ala) iTqeba.
5 _ yaRdei axire: namazis locvisas bo-lo jdomas niSnavs. oTxmuxliani namazebis lo-cvisas meo– 65 –
re jdoma or muxliani nama-zebisas ki erTxel jdoma farzia.Llocvisas “eTTehiaTus” bolomdis CakiTxvis toli dr-oiT dajdoma farZia.
namazis didi mniSvneloba misi Sesasrul-ebeli
pirobebis simravliTac naTeli xde-ba.Amas Tu vajibebs, sunneTebs, musTehabebs, meqruhebs, mufsidebs
mivumatebT kidev erT-xel mTeli misi sidiadiT vixilavT. adamia-nebi umweo da ususuri arsebebi arian. yove-li amosunqvisas TavianTi gamCenis allahu
Tealas daxmarebas saWiroeben. namazi aris ibadeTi romelic adamianebs TavianT umweo-basa da
ususuroba SeagrZnobinebs.
ganvixiloT namazis farZebi ufro daw-vrilebiT.
locvis dawyebamdiis Sesasrule-beli
farZebi (SarT)
1 _ hadesTen TahareT:
am qveTavSi; abdesi, Rusli (mTeli sxeu-lis dabana), sxeulis abdesi da Teimumi (mt-veriani xelis
mosma) ganvmartoT.
abdesis aReba
abdesis aReba namazis farZebidan erTer-Tia. yurani qerimis xelSi aRebis, qabbes Ta-vafis dros,
sejdes Sesrulebisa da micva-lebulis namazis
locvis winac abdesis aRe-ba farZia. yovel dros
abdesiani yofna, ab-desiani dawola da abdesiani
Wama-sma mad-lia.
Tu adamianma abdesiani gardaicvala Sehi-dis
– 66 –
madliT wava. hazreTi feiRamberma (sa-llahu aleihi ve sellem) brZana:
“Tu admiani abdesiani gardaicvala sikvdilis
tkivilebs ar gamocdis, radgan abdesi morwmuneobis mimaniSne-belia, namazis gasaRebi da sxeulis
codvbisagan ganwmendi saSvalebaa.”
“rodeac muslimani abdess iRebs mas codvebi
yurebidan, cxviridan, Tvale-bidan, xe-lebidan da
fexebidan da-Sordeba da dajdomisas codva mitevebuli dajdeba.”
“ibadeTebs Soris yvelaze xeiriani namazia. abdesis sistematudar amRebi mxolod mu’minia. muslimani dRisiTac da RamiTac abdesiani unda iyos.
Tu ase moiqceva allahis daculi iqneba. saWmeli
da sasmeli kargad Seergeba. saWmeli da sasmeli mis
mucelSi yof-nis ganmavlobaSi misTvis codvebis
mitevebisaTvis allahs Seevedrebian.”
aris abdesis farZebi, sunneTebi, aRebis wesebi,
amkrZalveli da momSleli faqtore-bi. abdesis
gareSe Segnebulad namazis mlo-cvleli urwmuno
gaxdeba. Tu namazis dros abdesi daerRveba adamianma maSinve unda Sew-yvitos namazi, abdesi unda
aiRos da namazi xelaxla ilocos.
abdesis farZebi
abdesis farZi hanefi mezebSi oTxia:
1 – pirsaxis erTjel dabana
2 _ orive xelisa da mklavis indayvebis CaTvliT
erTjel dabana.
3 _ Tavis erTi meoTxedi nawilis erT-jel mesi
– 67 –
(sveli xeliT Sexeba).
4 _ orive
CaTvliT.
fexis
erTjel
dabana
koWebis
Safi mezebis mixedviT nieTi da Tanmimdev-roba
farZia. nieTi saxis dabanis dros unda gakeTdes.
wylis saxeze Sexebamdis Tu nieTi gakeTda abdesi
swori ar iqneba. saxeze wveris dabana farZia. maliqi
mezebis mixedviT abdesis aRebisas dazela da (swrafad da erTmaneTis miyolebiT aReba) farZia. Siebi
fexebs ar ibaneben SiSvel fexze mess ikeTeben.
rogor aiReba abdesi?
1 _ abdesis dawyebisas (eruzubismillas) vambobT
da xelebi samjer kargad unda da-vibanoT. am dros
ase vikiTxavT: “dideba da Tayvaniscema allahs,
romelmac gvaCuqa Cven rwmena da islamis
religia.Ddideba allahs, romelmac islami ganmanaTeblad da wyali gamwmendad gaaCina.”
2 _ marjven xeliT samjel pirs wyliT gamovivlebT.Aam dros ase vikiTxavT: “yov-lisSemZle allaho!Mme, Sens umweo mo-nas, masvi erTi jami wyali
hazreTi feiRambris auzidan raTa meti aRara-sodes
momwyurdes.”
3 _ marjven xeliT samjer cxvirs wyliT gamovivlebT da marcxena xeliT moviwmen-dT.Aam dros
ase vkiTxulobT: “dido al-la-ho magrZnobine me
samoTxis surne-leba, miboZe samoTxis wyaloba da
ma-Sore suni jojoxeTisa.”
4 _ pirsaxes samjel vibanT, ise, rom wve-ris Zirebic dasveldes.Aam dros ase vikiT-xavT “dido al– 68 –
laho! gaaTeTre Cemi saxe iseve, rogorc Seni
naTeliT gaaTeTre evliebis saxeebi. da rodesac
Cems mtrebs saxe Savi eqnebaT Cems saxes Cadenili
codvebidan gamomdinare Sa-vad nu miiReb.”
5 _ marcxena xeliT marjvena mklavi in-dayvebis
CaTvliT unda davibanoT. am dros ase vikiTxavT:
“dido allaho momeci me codva madlis rveuli marjvena mxrdan da Cemi angariSgeba damiadvile.”
6 _ marjvena xeli marcxena mklaviT in-dayvis
CaTvliT unda davibanoT am dros ase vikiTxavT:
“dido allaho! codva-madlis rveuli uknidan da
marcxena mxridan ar momawodo da saiqios angariSgeba ar gamiZnelo.”
7 _ orive mklavis dabanis Semdeg sveli xeli
Tavis 1/4 nawilze unda gadavusvaT (me-si).Aam dros
ase vikiTxavT: “dido allaho! Cemi sxeuli da Tmebi
jojoxeTSi ar dawva. warRvnis dRes, roca saSineli
sicxe iqneba me Crdilis qveS gamag-rile da momasvene.”
8 _ Semdeg yurebze movisvamT svel Ti-Tebs.Aam
dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! maqcie me Wkviani sityvis msmenelad da yvelaze saukeTesos Semsru-leblad.”
9 _ Semdeg kiserze svel xelebs movis-vamT.Aam
dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! daifare Cemi
kiseri jojoxeTis cecxlisagan.”
10 _ marcxena xeliT marjvena fexi unda davibanoT samjel koWis CaTvliT.Aam dros ase vikiTxavT:
“dideba allaho! fexebi gamimagre bewvis xidze im
dRes, rode-sac mravals fexi daucurdebaT.”
11 _ mvklav marcxena xeliT marcxena fexi unda
– 69 –
davibanoT samjel koWis CaTvliT am dros ase
vikiTxavT: “dideba allaho! ur-wmunoebis bewvis
xidze fexebis dacurebis dRes Cemi fexebi xidze
da-amagre”.
hazreTi feiRamberma ase brZana: “vinc abdesis aRebis Semdeg “innaenzellahu” sures erTxel CaikiTxavs. allahi mas marTali xalxis madls miscems, Tu
orjel CaikiTxavs Sehdebis madls miscems da Tu
samjel CaikiTxavs kia-meTis dRes feiRamberTan erTad aRs-dgeba.”
sxva hadisSi asea nabrZanebi: “vinc abde-sis aRebis Semdeg aTjel “allahume-sals” CaikiTxavs misi
dardsa da tki-vilebs allahi mospobs da kacs gaabednierebs, mis vedrebasac miiRebs.”
Tu es locvebi (duebi) ar iciT maT gare-Sec SeiZleba abdesis aReba, magram amaTi kiTxva Zalian
didi madlia. vinc abdesis duebi ar icis qelimei
SeadeTi war-mosTqvas. asec madlad CaeTvleba.
abdesis sunneTebi
1 _ abdesis dawyebisas bismilis Tqma.
2 _ xelebis majebianad samjel dabana.
3 _ piris samjel axal-axal wyliT ga-movleba.
4 _ cxviris samjel axal-axali wyliT ga-movleba.
5 _ piris dabanisas warbebis, wveris, ul-vaSebis
dasveleba.
7 _ wveris siRrmeSi sveli xeliT Sexeba. (mesi).
8 _ wveris sveli TiTebiT Camovarcxna.
– 70 –
9 _ kbilebis gamowmenda, gasufTaveba. (misvaqis
xmareba aucilebeli sunneTia).
10 _ mTlian Tavze mesi, sveli xelis gadasma.
11 _ orive yurze erTxel sveli xeliT Sexeba.
12 _ kiserze sami erTmaneTze mityupebu-li TiTis
gadasma.
13 _ xelisa da fexis TiTebs Sua dasufTaveba.
14 _ dasabani adgilebis samjel dabana.
15 _ piris dabanis dros mTeli guliT nieTis
Tqma.
16. _ Tanmimdevrobis dacviT dabana.
17 _ dasabani adgilebis magrad gawmenda.
18 _ yvela organos swrafad da erTmane-Tis miyolebiT dabana.
abdesis aRebis wesebi (adabi)
abdesis wesebs abdesis musTehabebsac uw-odeben.
amaTi gakeTeba madlia ar gakeTeba codva ar aris.
xolo sunneTi gakeTeba mad-li, ar gakeTeba
meqruhia.Eesenia:
1 _ namazis drois mosvlamdis abdesis aReba.
2 _ tualetSi yibles marjvniv an mar-cxniv yofna. abdesisi darRvevis dros yib-les win an ukana
mxares Semobruneba Tahri-men meqruhia. (haramTan axlos)
3 _ dabinZurebuli adgilebis kargad da-bana.
4 _ dabanis Semdeg naWriT SemSraleba.
5 _ dabanis Semdeg saswrafod sasircxvi-lo adgilebis dafarva.
– 71 –
6 _ sxvebisagan dauxmareblad, damouki-deblad
abdesis aReba.
7 _ yibles pirdapir abdesis aReba.
8 _ yovel organos dabanisas qelimei-Seha-deTis
warmoTqma.
9 _abdesis locvebis (duebis) kiTxva.
10 _ pirSi wylis gamovlebisas marjvena xelis
xmareba.
11 _ cxviris gamovlebisas marjvena xelis xmareba.
12 _ cxviris mowmendisas marcxena xelis xmareba.
13 _ piris gamovlebisas kbilebis mis-vaqiT gasufTaveba Tu misvaqi ar aris jag-risis xmareba.
14 _ piris gamovlebisas Tu marxva ar ar-is, pirSi wylis Rrmad gamovleba, yelSi wy-lis gamovleba abdesisa da Ruslis dros madlia marxvis dros
meqruhia.
15 _ cxviris gamovlebisas wyliani xelis
cxvirTan axlos mitana.
16 _ yuris dabanisas erTi TiTis yuris RrmulSi Seyofa.
17 _ fexis TiTebs Suas dasufTavebisas marcxena xelis neka TiTis gamoyeneba.
18 _ xelebis dabanisas beWedis moxsna Tu beWedi Zalian viwroa moxsna farZia.
19 _ wyali bevric, rom iyos ekonomiurad xarjva.
20 _ cximis wasmis msgavsad wylis Zalian mcire
raodenobiT ar xmareba (sam-samjer dasabani adgilebzec ki minimum or-ori wve-ti wyali unda moxdes).
– 72 –
21 _ TasiT abdesis aRebis Semdeg im Tasis savse
datoveba.
22 _ abdesis aRebis mere ıori muxli na-mazis
locva.
23 _ namazis locvis Semdeg axali abde-sis aReba.
24 _ pirsaxis dabanisas, Tvalis midamoe-bis,
quTuToebis dasufTaveba.
25 _ saxis, xelebisa da fexebis msgavsi dasabanad
farZi adgilebis saWiroze meti dabana.
26 _ abdesis wyliT tansacmeli da Tav-fexi ar
unda dasveldes ar unda SeeSxefos.
27 _ Tqvens mezebSi rac meqruhi ar aris da sxva
mezebSi farZia imis gakeTeba musTe-habia.
28 – abdesis damTavrebisas an SuaSi (al-lahummejRelni ineTTevabin) duis kiTxva.
abdesis aRebisas akrZaluli qceve-bi
abdesis aRebisas zogierTi qcevebi harami an
meqruhia.
1 _ abdesis darRvevis dros yible Cvens win an
ukan ar unda moviqcioT.
2 _ tualetis dros sxvasTan sasircxo adgilebis gamoCena haramia.
3 _ tualetSi sisufTavis Catarebis dros marjvena xeli ar unda vixmaroT.
4 _ wylis uqolnobis SemTxvevaSi tua-letSi
sisufTavis Casatareblad sxvisi ku-Tvnili nivTebis xmareba, aseve saqolnis sa-kvebiT, nexviT, sakve– 73 –
bi produqtebiT, krami-tis natexiT, balaxiT,
naWriT, foTlebiTa da qaRaldiT gasufTaveba
meqruhia.
5 _ auzSi, sadac abdess viRebT ar unda CavafurTxoT da cxviri ar unda movixocoT.
6 _ dasabani adgilebi naklebad an gada-WarbebiT
ar unda davibanoT samze metad an naklebad ar unda
davibanoT.
7 _ abdesi sasircxo adgilebis sisufla-visTvis
naxmari naWriT ar unda movimSra-loT.
8 _ piris dabanisas wyali pirze ar unda SeviSxeboT. Sublidan qvemoTken unda davi-banoT.
9 _ wyals ar unda SevuberoT.
10 _ piri da Tvalebi margad ar unda davxuWoT.
tuCebisa da Tvalebis midamoebSi dausvelebeli
patara adgilic, rom darCes abdesi srulad ar
CaiTvleba.
11 _ marjvena xeliT cxviri ar unda movi-xocoT.
12 _ Tavze, kiserze da yurebze xeli er-Tze
metad ar unda davasveloT. xelis Se-xebis gameoreba dausvelelad nebadarTu-lia.
misvaqis xmareba: abdesis aRebisas misvaqis xmareba sunneTi mueqqedea. hadisSi vki-TxulobT: “misvaqis
xmarebiT naloci namazi misvaqis gareSe naloc namazze samocdaaTjer ufro Rirebulia.”
xolo wignSi “siraj-ul-vehhaj” moTxrobilia
misvaqis xmarebis 15 sargeb-lobis Sesaxeb:
1 _ sikvdilis dros “qelimei SehadeTis” Tqmis
sababi gaxdeba.
– 74 –
2 _ RrZilebs gaaZlierebs.
3 _ lorwos mospobs.
4 _ amonaxvels mospobs.
5 _ piris Rrus Sida tkivilebs mospobs.
6 _ piris suns mospobs.
7 _ allahu Teala misgan kmayofili iqneba.
8 _ Tavis ZarRvebs gaaZlierebs.
9 _ SeiTani daRondeba.
10 _ Tvalebs naTeli moemateba.
11 _ madli da sikeTe gamravldeba.
12 _ sunneTis Semsrulebeli gaxdeba.
13 _ piris Rru sufTa eqneba.
14 _ lamazad da kargad ilaparakebs.
15. misvaqis gamoyenebiT naloci ori muxli namazis madli, misvaqis xmarebis ga-reSe naloci 70
namazis madlze metia.
misvaqi arabeTSi arsebuli erTerTi xis saxeobis (eraq) totidan mzaddeba. es xe Tu ar inaxeba
zeiTinis xis totic SeiZle-ba.Qqalebma misvaqis adgilas sunneTis nie-TiT saReWi rezini unda
gamoiyenon.
abdesis aRebisas ras unda mivaqcioT yuradReba
Tu Zalian gamovuali mdgomareoba ar ar-is qvemoT CamoTvlil wesebs unda mivsdi-oT.
1 _ orive xeliT sabyari (maxinji) sisu-fTaves
ver Seasrulebs mxolod miwaze, xo-lo saxes
– 75 –
kedelze Seaxebs da ase Teimums Caatarebs da Tu
saxeze Wrilobebi aqvs ab-desis gareSe ilocavs namazs daNnamazs ar miatovebs.
2 _ avandyofs misi meuRle, bavSvebi, oja-xis
wevrebi da axloblebi daexmarebian ab-desis aRebaSi
3 _ uwylobiis SemTxvevaSi qvis an qvis msgavsi
sagnebiT tvaletSi sisufTavis Cata-reba SeiZleba,
wylis magivrobas gaswevs.
4 _ giJi an dabnedili adamiani ocdaoTxi saaTi
gons ver moego am periodSi gavlil namazebs xelaxla aRar ilocavs. narkotiku-li saSvalebebiT an sasmeliT gabruebulma yvela gavlili namazi unda aanazRauros. Tu avandyofi Zalian cudadaa namazi gadava-ddeba da Semdeg anazRaurdeba.
5 _ abdesis asaReb adgilas Sesvlisas specialuri Sarvlis Cacma da Tavis daxur-va musTehabia.
6 _ tualetSi Sesvlisas SiSvel xelSi allahis
saxelnaxsenebi warwera anu yurani qerimis aeTebi
ar unda gvqondes.
7 _ tualetSi marcxena fexis SedgmiT da marjvena fexis gadadgmiT gamodiT.
8 _ tualetSi ar ilaparakeba
9 _ sasircxvilo adgilebs arSexedoT da
tvaletSi ar CaafurTxoT.
10 _ arcerT wyalSi, meCeTis kedelze sasaflaoze an gzaze arafiTar SemTxvevaSi ar moiSardeba.
– 76 –
abdesis momSleli faqtorebi
es Svidi faqtori abdess moSlis:
1 _ tualetis procesebi.
a) didi da patara tualetis gakeTeba ab-dess
moSlis, gazebis gamosvlac abdess mo-Slis.
b) klizmis an sveli TiTis sasircxo ad-gilebSi Seyofa, Tu xmelia abdesis xela-xla aReba kargi iqneba.
g) Sardis ar gamodenisTvis gakeTebuli bamba Tu
gareT darCenili nawili dasvel-deba
2 _ pirisavse Rebineba, Tu nerwyvze meti iqneba.
kuWinad an filtvebidan amosuli sisxli cota raodenobiTac rom iyos, yu-rebSi CawveTebuli cximi
Tu piridan gad-moiRvreba.
3 _ kanidan gamonadenebi:
a) Cirqisa da sxva gamodena. Tu sisxli aqeT-iqeT
ar gadaiRvreba abdesi ar moiSle-ba. Tu jagris da
misvaqis xmarebisas piris Rrus moedo abdesi
moiSleba. Tu Wipidan yuridan an mkerdidan (ZuZudan) avandyofo-bis gamo raime siTxe moedineba abdesi moiS-leba. Tu cxviridan gamonadens sisxli
mo-hyveba abdesi moiSleba.
4 _ Zili. gverdze an raimeze miyrdno-biT
daZinebisas abdesi moiSleba.
5 _ gulis wasvla dabneda, sulieri avadmyofoba, da simTvrale abdess moSlis.
6 _ namazis locvisas xmamaRali sicili abdessac
da namazsac moSlis.Mmagram Tu ba-vSvi gaicinebs ar
moiSleba. xmadabali si-ci-liT namazi moiSleba.
– 77 –
uxmo Rimili arc abdess da arc namazs ar
moSlis.
7 _ gaSiSvlebuli formiT samarcxvino adgilebis raimeze Sexeba qalisa da mamaka-cis abdess
moSlis.
Tu abdesis aRebis Semdeg darRvevaSi eW-vi
Segvepara abdesi aRebulad iTvleba. Tu vi-ciT rom
abdesi moiSala, da abdesis aReba-Si eWvi gvepareba axali abdesis aRebaa sa-Wiro.
faqtorebi romlebic arSlis ab-dess
eseni abdess ar moSlian:
1 _ piridan, yuridan da sxeulze gaCeni-li
Wrilobebidan gamosuli matlebi.
2 _ naxvelis Rebineba,
3 _ sisxlis Rebinebisas, Tu sisxli ne-rwyvis naxevarze ufro cotaa.
4 _ kbilebidan gamosuli sisxli Tu ner-wyvis
naxevarze ufro cotaa.
5 _ Tavidan gamosuli Sededebuli sis-xli,
bevric rom iyos.
6 _ kuWidan da filtvebidan gamosuli Sededebuli sisxli. piri savse Tu ar iqne-ba.
7 _ Tu yurebSi CawveTebuli sisxli yu-ridan an
cxviridan gadmoiRvara.
8 _ cxvirSi CawveTebuli rame Tu ramo-denime
dRis Semdeg gamova.
9 _ vaSlis CakbeCis dros Tu masze sis-xls
davinaxavT.
– 78 –
10 _ Tu tkivilis gareSe xaxvis, kvamlis, gazis
an sxva mizeziT cremlebi wamovida.
11 _ Tu qali Cvils ZuZus awovebs.
12 _ oflis dena, bevric rom iyos.
13 _ buzma, rwyilma da tilma rom ukbi-nos da
sisxli swovos.
14 _ mciredi sisxldena Tu sisxli aqeT-iqiT ar
dagaiRvreba, mciredi Rebineba.
15 _ daZinebisas miyudebuli sagnis ga-mowevisas
Tu ar davecemiT.
16 _ namazis locvisas daTvlema
17 _ mokecil muxlebze Tavis CamodebiT daZineba.
18 _ Zirs dajdomiT daZineba, Tu arafers ar
miveyrdnobiT.
19 _unagiro cxovelze daZineba, cxoveli Tu
swor, aRmarTSi an daRmarTSi midis
20 _ namazis dros gaRimeba.
21 _ namazis dros gacineba, Tu mxolod Cven gavigonebT mxolod namazi moiSleba.
22 _ Tmis, ulvaSis an wveris SeWra.
23 _ Wrilobis gareTa kanis moZroba.
– 79 –
1 _ mesTebze mesis gakeTeba
ra aris mesi?
mesTi aris Txeli tyavisagan damzadebu-li
yeliani fexze Casacmeli, romelsac windebTan erTad vicmevT fexsacmelSi. mes-Tis Cacmis Semdeg abdesis aRebisas fexebis dabana saWiro araa, mesTebze mesis gakeTeba sakmarisia.
mesi aris arabuli sityva da gawmendas gasufTavebas niSnavs. islamSi ki mesTebze sveli xelis
mosmas mesi hqvia.
islamis kanonebis Sesruleba Zalian ad-vilia.Aabdesis aRebisas Tu mesTi gvacvia, fexebs aRar
davibanT mesTeze mxolod mess gavakeTebT. mesTebze mesis gakeTeba mxolod abdesis aRebis Semdeg
SeiZleba. tanis daba-nisas (Ruslis Sesrulebisas)
mesTebis gax-da da fexebis dabana aucilebelia.
mesTebze mesis gakeTeba sunneTia.
meshis gakeTebis wesebi
abdesis dros fexebs wyliT aRar davi-banT
mesTebis gauxdelad xelis TiTebs su-fTa wyliT
davisvelebT, mesTebze fexis Ti-Tebidan ukana mimarTulebiT movisvamT. xe-lis TiTebi gaSlili
unda iyos.Mmarjvena da marcxena xelebis minimum
sam-sami TiTi unda gamoviyenoT. mesTi tyavis an sxva
wya-lgaumtari masalisagan unda iyos damzade-buli
mesTi koWebs unda faravdes da Sig fexi Tavisuflad unda iyos.
– 80 –
mesisaTvis gankuTvnili dro
abdess aviRebT da mesebs CavicvamT. Mmes-Tebis
Cacmis Semdeg abdesis moSlidan 24 saaTis ganmavlobaSi mesTebze meshis gakeTe-ba SeiZleba. mgzavrebs ki 72 saaTis ganmav-lobaSi sami dReRamis ganmavlobasi SeuZ-liaT mesis gakeTeba. is rac abdess
moSlis mesTsac moSlis.Amis garda erTi an orive
meshis gaxda, mesTisaTvis gankuTvnili dro-is
amowurva mesTs moSlis.Ggarda amisa Tu mesTi imdenad gaxeulia, rom fexis sami Ti-Ti naxevSi eteva abdesi moiSleba.
abdesis moSlamde Tu mesTs gavixdiT an mesTisaTvis gankuTvnili dro gava xelaxla abdesis aReba araa saWiro, mxolod fexebis dabana sakmarisia
magram 24 saaTis gasvlis Semdeg mesTebze mesis
gakeTeba aRar SeiZ-leba.
mgzavrobaSi Tu mesTebi CavicviT da mesi
gavakeTeT da 24 saaTis ganmavlobaSi saxlSi
davbrundiT, 24 saaTis gasvlamdis mesTis gakeTebas gavagrZelebT. Tu saxSi dabru-nebamde 24
saaTze meti dro gavida, mesTebs gavixdiT da fexebs
davibanT.
qudze, Tavsaxvevsa da xelTaTmanebze me-sTis
gakeTeba ar SeiZleba.
2 _ Sexveulebze meshi
Wriloba, motexiloba da sxva. Tu wylis SexebiT
gaRiziandeba, abdesis an tanis da-banisas mesTs
gavikeTebT.
– 81 –
Tu Wriloba an motexiloba sveli xelis mosmiTac (mesTiTac) gaRiziandeba maSin mxo-lod
Sexveulze gavikeTebT mesTs. anu Tu Sexveulze
mesTis gakeTeba uaryofiT zegav-lenas axdens
maSin mesTsac aRar gavikeTebT.
mTlian Wrilobaze an Sexveulze mesTis gakeTeba aucilebelia ar aris, naxevarze ufro met adgilze sakmarisia.
Sexveulze mesTis gakeTebas gankurnebam-de,
Wrilobis moSuSebamde gavagrZelebT.
Tu Wrilobaze Sexveuls mesTs gakeTebul naWers gamovicvliT axal naWerze mesTis gakeTeba
saWiro ar aris.
Tu Wrilobis an motexilobis gamo erT fexze
mesTs gavikeTebT meores dabanaa saW-iro, mesTis
gakeTeba ar SeiZleba, an kide orive fexze mesTs
CavicvamT da abdesis aRebisas mesTs gavikeTebT.
Tu Wrilobaze an motexilobaze mesTis gakeTeba uaryofiT zegavlenas ar axdens, an sakmarisad
ganikurneba, Sexveul naWerze me-sTis gakeTeba ar
SeiZleba, TviT Wrilobaze unda gavikeToT mesTi.
– 82 –
Rusli
(mTliani sxeulis dabana)
namazi srulad rom CaiTvalos abdesisa da Ruslis sworad Sesrulebaa saWiro, sqe-sobrivi
kavSiris, poluciis, qalebSi mens-turaciis ciklisa
da mSobiarobis Semdeg, adamiani (janabeTi)
dabinZurebuli xdeba. janabeT adamianma Ruslis abdesi unda ai-Ros eseigi piri da cxviri Rrmad unda
ga-moivlos da mTliani tani kargad unda dai-banos.
hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve
sellem) brZana: “Ruslis Semsrulebel adamians
sxeulze arsebuli bewviviT bevri madli daewereba, amdenive codva mieteva. samoTxeSi wodeba aumaRldeba, Ruslis samagiero madli misTvis gankuTvnili madli am qveynad yvelaze Zvirfasia. maSin
allahi meleiqebs ase mimarTavs, SexedeT am adamians Rame wamodgoma ar daezara, gaixsena Cemi brZaneba da Rusli ar daizara, Tqven iyaviT mowmeni, rom
me mas codvebi mi-vuteve.”
sxva hadisSi vkiTxulobT: “dabinZurebi-sas
saswrafoT Rusli SeasruleT, radganac am tipis
sibinZurisagan (qirmen qaTibin) meleiqebs suli
uwuxdebaT.” imami gazalma br-Zana: “erTma kacma sizmarSi miTxra erTxel sqesobrivi kavSiris Semdeg
ar gavsufTavdi exla tanze cecxlis perangi Camacves da im qcevisaTvis vitanjebio.“HhazreTi
feiRambris sxva hadis-Si weria: “saxlSi sadac
suraTebi, ZaRlebi da sqesobrivi kavSiris Semdeg
daubaneli adamianebi imyofebian, wyalobis meleiqebi arasodes Sevlen.”
vinc erTi namazis dros janabeTi gaata-rebs im
– 83 –
qveynad Zalian did tanjvas miiRebs. wyliT dabana
Tu SeuZlebelia maSin Teimumi unda gakeTdes. dasabani amaT ver gaakeTebs: 1 _ namazs ver ilocavs.
2 _ yurani qerimsa da aeTebs xels ver gaa-karebs.
3 _ qabbes Tavafs (Semovla) ver gaakeTebs. 4 _ jameSi ver Seva.
Ruslis farZebi
1 _ piris wyliT kargad gamovleba. Tu piris
RruSi nemsis wveris odena adgili dausvelebeli
darCa Rusli ar CaiTvleba.
2 _ cxviris wyliT kargad gamovleba, ise rom
nemsis wveris odena adgilic ar unda darCes
dausvelebeli.
3 _ sxeulis yvela adgilis kargaT dabana. Wips,
ulvaSebs, yuradReba unda mivaqci-oT. Tu fCxilebze Tvalis quTuTo-ebze, tu-Cebze an sxeulis sxva
romelime nawilze aris nivTierebebi romlebic
wyals ar atareben, magaliTad frCxilebis laqi
Rusli qmediTad ar CaiTvlba.
Ruslis sunnneTebi
1 _ xelebis dabana.
2 _ sasircxvilo adgilebis dabana.
3 _ mTeli sxeulis saguldagulod ga-sufTaveba, dabana
4 _ Ruslze adre Cveulebrivi abdesis aReba.
piris dabanisas nieTis gakeTeba. Safi mezebis mixedviT nieTi farZia.
– 84 –
5 _ mTelis sxeulis kargad SeCaCqniT da-bana
6 _ mTeli sxeulis kargad dabanis Semdeg erTxel kidev orive fexis dabana.
rogor sruldeba Rusli?
sunneTis mixedviT Rusli ase aiReba:
1 _ pirvelad orive xeli da sasircxvi-lo adgilebi kargad daibaneba da sxeulze arsebuli sibinZure daibaneba
2 _ Semdeg Cveulebrivi abdesi Ruslis ni-eTiT
aiReba. Tu fexebSi wyali ar grovdeba fexebic
daibaneba, Tu grovdeba fexebi bolos daibaneba.
3 _ mTel sxeulze samjer wyali gadaiv-leba. jer
Tavze mere marjvena mxarze mere marcxena mxarze.
pirveli dasxmis dros tani kargad udnda gaiCaCqnos ise rom nemsis od-ena adgili mSrali ar unda
darCes.
Ruslis dros erT adgilas dasxmuli wyali Tu
sxvaganac moxdeba im adgilsac gaasufTavebs
radganac Ruslis Sesrulebi-sas mTeli sxeuli erT
sxeulad iTvleba, abdesis aRebisas ki ase ar aris.
Ruslis da-srulebis Semdeg abdesis aReba meqruhia.Aabdesi dasawyisSi unda aviRoT, magram abdesi
Tu mogveSala misi gaaxlebaa saWiro.
– 85 –
ganmarteba (daplombili da Casmuli kbili)
hanefi mezebSi, kbilebs Sorisi da amox-ruli
adgilebi rom ar dasveldes Rusli aRebulad ar
iTvleba. amitom daplombili an Casmuli kbiliT
Rusli Sesrulebulad ar iTvleba. oqroTi, vercxliT da an sxva masalebiT gakeTebuli an
gadakruli da dap-lombili kbili romlis qveSac
wyali ver exeba hanefi mezebis yvela alimis (brZenis) mixedviT Rusli Sesruebulad ar iTvleba.
TahTavi (meraqil-felah) hasieSi oTxmocdameteqvsmete gverdze da aqedan ga-daTargmnil (nimeTi
islamis) wignSi ase weria: TuHhanefi mezebze mimyoli pirovneba, Tavis mezebis mixedviT ver gaakeTebs
SeuZ-lia Safi mezebze miyoliT gakake-Tos. (bahrur-raiq) da (nehr-ul-faiq) wignebSic ase weria. magram am romelime saqmis gakeTebis dros im mezebis pirobebis gakeTebacaa saWiro. dap-lombili, Casmuli kbilis mqone hanefi meze-bis mimdevari Ruslis, abdesis da namazis nieTis gakeTe-bisas imami
Safi an imami mali-qize miyoliT gaakeTebs mag. (nieTi vqeni Ru-slis abdesis asaRebad maliqis an
Safis mezebze miyoliT). Safi mezebze mimyoli jemaeTiT namazis locvis dros faTixas ikiTxavsYyurani qerimis xelSi aRebisass ab-desis aRebaa
saWiro, da im Tvrammet qalidan rolmebzec daqorwileba ar SeiZleba sxva yvelas romelsac gaekareba anu kani kans Seexeba abdesi moSlilad iTvleba.
– 86 –
qalebisaTvis damaxasiaTebeli
mdgomareobani
menstruaciis cikli:
TerTmeti saxis Ruslis abdesia, xuTi farZia.
aqedn ori: qalis menstruacia da mSobiarobaa.
ibni abidini (menhel-ul-varidin) nawarmoebSi ambobs rom: yvela muslimanisT-vis, qa-lisTvisac da
kacisTvisac ilmihalis swa-vla farZia. yvela
muslimani qalisTvis mSo-biarobis da menstruaciis codna farZia.
menstruacia. menstruacia ewodeba sisxl-denas
romelic cxra wlis zemoTmyof go-gonas ewyeba da
sulcota sam dRes gZeldeba. TeTris garda sxva
feris sisxli an amR-vreulic rom iyos main menstruaciis sis-xlia. rodesac gogonac menstruaciis (Tviuri) cikli ewyeba, ukve sqesobrivad momwifebulia da religiuri kanonebis Sesruleba
evaleba, da yve-lafrisaTvis pasuxis-mgebelia. am
asakidan religiuli wesebis Sesruleba savaldebulo xdeba.Mmensturaci-is periodi minimum sami
maqsimum aTi dRea. yvelam Tavisi menstruaciis dro
unda ico-des.Ggogonam dedisagan, deidisagan, bebiisa-gan da sxva axlo naTesavebisagan unda Se-iswavlos. menstruaciis cikls sxvanairad “haizi”
ewodeba.
mSobiaroba. mSobiarobis Semdeg qalebSi ramodenime dRes sisxldena SeiniSneba. am periods “nifasi” ewodeba da minimaluri dro ar aqvs maqsimum
ki 40 dRea. 40 DdRis Semdeg sisxli romc ar Sewydes
Rusli ai-Reba da namazis locva daiwyeba. 40 dReze
didxans sisxlis dena avandyofobis mimaniSnebelia.
– 87 –
am droSi qali namazs ver ilocavs, ver imarxebs,
yurani qerims ver Seexeba, sejdes ver gaakeTebs,
meCeTSi ver Seva, Tavafs ver gaakeTebs. qalebma
sasurvelia meuRleebs Seatyobinon menstruciis
droebi radganac hazreTi feiRamberma (sallallahu
aleihi ve sellem) “menstruaciis meuRllisgan
dammalavi qali codvas imatebs.” sisxldenis
damTavrebisas Rusliss Sesruleba farZia.
ciklis darRveva
ciklis darRveva anu “isTihaza” ewodeba
sisxldenas, romelic emarTebaT ZiriTadSi cxra
welze patarebs da ormosdaTxotmed wels gdacilebul qalebs. romelic sam dRe-Rameze cota da aT
dRe-Rameze bevrs grZeldeba romelic mSobiarobis
Semdeg 40 dReze mets grZeldeba es sisxldena avandmyofobis maniSnebelia da saWiroa mivmar-ToT
eqims. isTihazas sisxldena cxviridan sisxldenas
ar hgavs amitom mis mqones nama-zis locva SeuZlia.
Teimumi
Teimumi miwiT gasufTavebas niSnavs, ro-desac abdesis asaRebad an Ruslis Sesasru-lebdad wyali
ar moiZebneba anda saxmarad uvargisia, miwiT, kramitiT, qviT da qviSiT Teimums vasrulebT. hanefi
mesebSi Teiumis aReba namazis dro-is mosvlamdis
aReba Se-iZ-leba, xolo danarCen sam mezebSi
drois mo-svlamdis Teimuis aReba ar SeiZleba.
SemTxvevebi rodesac Teimumis Sesruleba SeiZleba:
– 88 –
1 _ Ruslisa da abdesisaTvis wylis ver Sovna
(wylis Zebna yovelTvis farZia)
2 _ wylis xmarebis SemTxvevaSi gaciebis, davadebisa da sikvdilis safrTxis SemTxve-vebSi
3 _ wylis maxloblad mtris, Sxamiani an mtacebeli cxovelis yofna
4 _ cixeSi yofnisas wylis xmarebis SeuZ-lebloba
5 _ sikvdilis muqaris SemTxvevaSi
6 _ mgzavrobisas dasalevi wylis garda sxva
wylis ar qona
7 _ Widan wylis amoRebis SeuZlebloba
Teimumis farZebi
Teimumis FfarZebi samia:
1 _ junubobidan gasufTavebisTvis an abdesisTvis nieTis Tqma. Tu moswavlisTvis mas-wavlebeli asaxsnelad Teimums aiRebs amiT namazi ar
iloceba.
2 _ orive xelis miwaze mosma, saxis mTli-anis
mesis gakeTeba.
3 – orive xelis sufTa miwaze Sexeba, jer marjvena da mere marcxena mklavze mesis gakeTeba.
Teimumis farZi oria, mTqmeli alimebic arian
meore da mesame farZs erTad amboben. orive sworia.
– 89 –
Teimumis sunneTebi
1 _ bismiliT dawyeba
2 _ miwaze xelisgulis Sida mxaris dade-ba
3 _ xelis gulebis miwaze gasma-gamosma
4 _ Tu ki xelis gulebze miwa darCa mi-wis
mocilebamdis xelebis erTmaneTze tya-puni
5 _ xelebis miwaze dadebisas TiTebis ga-Sla
6 _ mtveriani xelebis jer saxeze, mere marjvena mklavze mere marcxena mklavze Se-xeba
7 _ abdesis Sesrulebis msgavsad Teimumi-sac
swrafad Sesruleba
8 _ mkvlavedze da saxeze xelSeuxebeli adbilis
ar datoveba
9 _ Teimumis awyebamde wylis naxvisaTvis yvela
Sesazlo gzis Zieba
10 _ xelebis mTeli taniT miwaze myarad dabjineba
11 _ mklavebze naswavli meTodiT Sexeba
12 _ TiTebs Soris adgilebis sexeba da am dros
beWedis adgilidan daZvra
– 90 –
Teimumis dros Semdegs unda mivaqcoT
yuradReba
1 _ Tu vinme moswavlis saCveneblad Tei-mums
Caatarebs amiT namazs ver ilocavs
2 _ TeimumiT namazis locvisaTvis marto Teimumis nieTis Tqma sakmarisi ar aris, na-mazis nieTis
Tqmac aris saWiro
3 _ erTi miwisagan ramodenime adamians Teimumis
gakeTeba SeuZlia, radganac Teimu-mis miwa naxmarad
ar CaiTvleba. xelisgule-bidan dabertyili miwa ki
naxmarad iTvleba
4 _ Safi da hanbeli mezebSi Teiumi mar-to miwiT SeiZleba. sxva mezemSi miwis, ki-ris, qviSis msgavsi masalebiTac SeiZleba Teimumis Sesrulebac.
qaRaldiT, nafotiT, madniT, cximiani saRebaviT
gakeTeba ar Se-iZleba Tu ramodenime nivTiereba
Sereulia, romelic sWarbobs, is iTvleba. Tu marto talaxi inaxeba da wyali naxevarze cotaa Teimumi aiReba.
5 _ erTi TeimumiT sxvadasxva namazis locva
SesaZlebelia.
6 _ Tu adamiani an codniT an niSanTvise-bebiT
or kilometrze nakleb adgilebidan wylis naxvas
varudobs yovel mxares orasi metri wasvla da Zebna farZia. Tu wylis yo-fnis gamoyenebis SesaZlebloba ararealu-ria Zebna saWiro ar aris.
7 _ Tu wylis ukiTxavad TeimumiT namazi daiwyeT
da mere sando kacisagan gaigeT rom wylis Sovna
SeiZleba axlidan abdesi Seas-ruleT da namazic
axalad iloceT
– 91 –
8 _ Tu wyali or kilometrze Sors aris Teimumis gakeTeba nebadarTulia.
9 _ Tu nivTebs Soris arsebuli wyali adamians
daaviwyda qalaqSi an sofelSi Tu ar aris, SeiZleba Teimumi gaakeTos.
10 _ wylis ararsebobaSi darwmunebuli kaci Tu
Teimums akeTebs da mere wyals waawydeba namazi
axlidan unda ilocos.
11 _ stumarma saWiroa maspinZels wyali mosTxovos, Tu ar micemes Teimumi gaakeTos. Tu wyali
iyideba, ufro bevri fulis mqone stumarma unda iyidos. Tu maspinZeli wyals Zalian Zvirad yidis maSin
Teimumis aReba nebadarTulia. Tu normaluri fasis misace-mi fulic ar aqvs Teimumis aReba
nebadar-Tulia.
12 _ Tu udabnoSi mxolod sasmeli wya-lia dadebuli Teimumis Seruleba nebadar-Tulia.
13 _ Tu wyali cotaa sqsobrivi kavSiris
mqoneebma menstruaciis mqoneebze adre unda
daibanos, wylis patronma yvelaze adre un-da
daibanos. zogjel wylis patronebma Se-iZleba
motanili wylebi gaaerTianon da ise daibanon.
14 _ sqsobrivi kavSiris mere Tu Teimums
SeasrulebT da abdesi dairRva janabeTi ar gaxdeba Tu wyali cotaa maSin mxolod ab-desi aiReba.
15 _ Tu adamianis sxeuli naxevarze meti avandyofia an WrilobebiT aris dafaruli da abdesis
dros am adgilebis dausrule-blad dabana SesaZlebelia Rusli an abdesi Seasrulos. Tu ara Teimumi Seasrulos.
– 92 –
rogor sruldeba Teimumi?
1 _ Tavdapirvelad nieTs vityviT.
TeimumiT namazis Sesasruleblad mxol-od Teimumis nieTad Tqma sakmarisi ar aris namazis nieTic unda vTqvaT. am dros abde-sisa da Ruslis erTmaneTisagan gamoyofa saWiro ar aris. jamrTelobisagan gasawmen-dadn Teimuis SesrulebiT namazis
locva Sesasrulebelia. abdesisaTvis xelaxali Teimumi saWiro ar aris.
2 _ orive mklavi indayvebamdis daika-piweT, orive
xeli miwas, qvas, qviSasa da sxva. SeexeT da minimum sami TiTiT saxeze moisviT orive xelis guli.
saxis sul pa-tara nawilzec ki Tu xeli ar moxvda Tei-mumi Sesruleblad ar iTvleba. raTa saxis
yvela adgilas moxvdes, xelebi erTmaneTan miatyufeT, SublTan miitaneT da qvemoT ybebisaken
nelnela CamoyeviT. TiTebi unda Seexos Subls,
Tvalis quTuToebs, cxviris orive mxares, tuCebsa
da ybebs. am dros xe-lis gulebi loyebs Seexeba.
3 – Semdeg xelis gulebiT kvlav SevexoT miwaze.
xelebis miwidan aRebis Semdeg marcxena xelis cera
da neka TiTebs Sua sami TiTisagan Sors daviWerT,
Sua sam Ti-Ts davisvamT mklavis gareTa nawilze
maji-dan indayvis miarTulebiT. Semdeg mklavs SemovatrielebT da neka TiTebs davisvamT SigniTa
nawilze indayvidan majis mimarTu-lebis. Tu beWedi gvikeTia unda movixsnaT. igives gavimeorebT marjvena xeliT marcxena mklavze mesis gakeTebisaTvis. orive mklavze meshis gakeTebiT Teimumi
dasruldeba.
abdesisa da RuslisaTvis Teimumi igivea.
– 93 –
Teimumis momSleli faqtorebi
Teimumis momTxovi garemoebani Tu Seic-vala,
wyali Tu inaxa, yvela Ruslisa da ab-desis momSlel pirobebSi Teimumic moiS-leba.
abdesis, Ruslisa da Teimumis
sargeblobani
sxeulis gasufTavebis yvela es formebi Zalian
didi sargeblobis momtania.Ggarda amisa sulieri
jamrTelobis gamaZlierebe-lia. mravali sargeblobaTagan zogierTs CamovTliT.
1 _ yoveldRiur cxovrebaSi xelmoukide-beli
rom ar gvCeba da mikrobebis budeebs vemsgavsebiT,
abdesis dros piris, xelebisa da fexebis dabana
mikrobebisagan gawmendis saukeTeso saSualebaa. miT
ufro rom zogi baqteriebi kaniT gadamdebi arian.
2 _ Cven vibanT cxvirs, romelic mTeli sasunTqi gzebis makontrolebelia da rome-lic organizms mtvrisagan da baqterebisa-gan icavs.
3 _ Ppiris dabanac Tavis tkivilebisa da
daRlilobis saukeTeso wamalia. ZarRvebsa da
nervebs amoZravebs. amitomaa rom moxuce-bul morwmuneebs saxe mudam lamazi aqvT.
4 _ sqesobrivi kavSiris dros adamianis organizmi zedmetad itvirTeba mere ki iR-leba da dundeba. gulis muSaobis ritmi ir-Rveva. xolo Ruslis
meSveobiT sxeulis wi-nandeli forma ubrundeba.
sxeulis dabana araCveulebrivi samkurnalo saSvalebaa.
– 94 –
5 _ Cvens sxeuls garkveuli balansi gaaCnia da
jamrTelobac amazea damokide-buli. zogjel
mravalgvari daZabulobis Sedegad RuslisaTvis
saWiro pirobebSi es balansi irRveva. cxovrebis
stresiseuli tvirTi Tu normalur viTarebaSi oTxmagia Ruslis saWiro pirobebSi (seqsualuri kavSiris dr-os) Tormetamdis iwevs. arsebobs emfraruS
sxivbiT gamTbari adamianis kanis fotogra-fia da
vxedavT rom adamianis kani uamravi statikuri eleqtro energiiT ifa-reba da es fena Jangbadis Tavisual moZraobas ewina-aRmdegeba. afuWebs kanis fersa da Semcvle-lobas da aseT mdgomare-obebSi sul
mcire nawilic daubaneli ar unda darCes. wyals
miaqvs uaryofiTi ener-gia da sxeuls saWiro formas aZlevs. Tu am mxridan SevxedavT Rusli samedicino Tvalsazrisidanac aucilebeli proceduraa.
6 _ abdesisa da Ruslis dros sis-xla-rRvebi moqmedebaSi modis da ZarRvebis Se-viwroveba gamoricxulia. abdesis dros cx-viris ukana mxare da limfuli jirkvlbi ibaneba da aqtiur formaSia. aseve
loyebisa da kisris dabana limfuli jirkvlebisaTvis sasargebloa. amave dros rimfocidad
wodebuli mebrZoli ujredebi mikrobebs ebrZvian
da sxeuls avandyofobi-sagan icaven.
7 _ wylis ar qonis drosac Teimumi asuf-Tavebs
sxeuls uaryofiTi statikuri eleq-tronisagan.
– 95 –
2 - nejaseTTen TahareT
(sibinZurisagan ganwmenda)
namazis mlocvelis sxeulze tansacmelze salocav adgilze sibinZure ar unda iyos. Tavsaburavi
da meshi tansacmelad iTvleva. Tavze ıxveuli kaSnis boloc ki sufTa un-da iyos. Torem namazi ar
CaiTvleba. sxeulTan kavSirSi myofi yvela samosi
saguldagulod sufTa unda iyos, amas garda Tu
jibeSi gaqvT spirti, spirtnarevi odikoloni,
sisxliani cxvirsaxoci, namazi nebadarTuli ar
aris. orive fexis dasadgami da sejdes Sesasrulebeli ad-gili sufTa unda iyos.
Tu kanze, sxeulze an namazis salocav sxva romelime adgilze xelisgulis odena sibinZure
moipoveba, namazis locva Tahri-men meqruhia, gasufTaveba vajibia. Tu sibin-Zure xelis gulze ufro
metia gasufTavebis gareSe namazis locva ar SeiZleba. am SemT-xvevaSi gasufTaveba farZia. Tu sibinZure xelisgulze ufro cotaa maSi namazis locva SeiZleba. gasufTaveba sunneTia.
arsebobs ori saxis sibinZureı di-di sibinZure
da patara sibinZure.
1 _ Ddid sibinZureSi Sedis saqonlisa da adamianis ganavali cxovelebis leSebi, tya-vi da xorci, sisxli, yvelanairi spirtiani sasmeli, Roris
xorci, Sinauri cxovelebis skintlebi.
2 _Ppatara sibiZureebSi Sedis tanisamos-ze laqebi, im frinvelebis skintlebi rom-lis xorcic ar
iWmeba. xolo mtredis, be-Rurasa da mis msgavsi xorcis saWmelad vargisi frinvelebis stintlebi sibinZureb ar iTvleba.
– 96 –
Rvinis gamoxdiT da sxva miRebuli spir-ti da
raxic akrZalulia. namazis locvisas ise adgilebi
sadac alkoholi acxia unda mo-iwmindos da
gasufTavdes. aseve locvisas alkoholiT savse
boTlic ar unda idos jibeSi.
sibinZuris gasufTaveba Cveulebrivi wy-liT,
vardis wyliT da ZmriT abdesis aRe-buli wyliTac
SeiZleba. magram Cveulebrivi wylis garda sxva
narevi wyliT abdesi da Rusli ar Sesruldeba.
isTinja: tualetis Semdeg sasircxo adgilebis
gasufTavebas isTinja hqvia. is-Tinja sunneTi mueqqedea. tualetis Semdeg qviT an wyliT wina da
ukana mxaris ga-sufTaveba sunneTia. magram Tu isTinjas gakeTebisas sasircxo adgilebis sxvasTan
gomeCenis sa-Wiroebas moiTxovs maSin is-Tinja ar
gakeTdeba, ragdan avreTi (sa-sircxo) adgilebis
gamoCena haramia. amitom erTi brZanebis gakeTebisas
Tu harami unda gakeTdes, maSin am brZanebis ga-keTeba gadaideba.
ZvliT, saWamadiT, aguriT, nakeliT, nax-SiriT, cxovelebis saWmeliT, sxvisi qone-biT, zemzemis
wyliT, ZvirfasuelobebiT, qa-RaldiT isTinjis
gakeTeba Tahrimen meqru-hia. sufTa qaRaldzec pativiscema saWiroa. gazeTiT da relidiuri nawerebis garda sxva nawerebiani qaRaldiT isTinjis
gakeTe-ba nebadarTulia. islamis (arabuli) asoe-biT
da religiuri sakiTxebiani qaRaldiT ar SeiZleba. tualetis gakeTebisas wina an ukana mxaris yiblis mxares Sebruneba ar SeiZleba. Tu sxeulis
romelime nawilze xe-lis gulis odena sibinZre
darCa misi daba-na farZia. ase namazis locva ar SeiZleba.
– 97 –
isTibra: moSardvis Semdeg abdesis aRe-bamdis
cota xniT mocdas, gavla-gamovlas niSnavs.
gansakuTrebiT mamakacebma moSardvis Semdeg maSinve
abdesi ar unda aiRon ra-dganac SesaZloa, rom
saSardo mili mTlianad ar iyos daclili, Sardis
wveTebi SeiZleba iyos darCenili, rac Sem-degSi
daicleba da abdess moSlis. aseve SeiZleba
Sardis milSi bambis gakeTbac.
3 - seTr-i avreTi
(rjuliT akrZaluli adgilebis dafarva da
qalebis daxurva)
dgilebs, romlebic sxvisTvis Cveneba da romlebzedac sxvisi Sexedva haramia avreTi ewodeba. mamakacis avreTi muclidan (Wipi-dan) muxlisTavebis
CaTvliTaa. namazis lo-cvis dros am adgilebis dafarva farZia. Tu namazis dros es adgilebi dafaruli ar aris namazi ar CaiTvleba. namazis
locvisas sxeulis sxva nawilebis (mkvlavebis Tavis
)dafarva (windebis Cacma) sunneTia amaTi Ri-ad namazis locva meqruhia.
qalebisaTvis pirisaxis da xelis gulebis garada yvela adgili avreTia. xelebis zeda nawili,
fexebi da Tmebi oTxive mezebis mi-xedviT aramia.
amitomac qalebs avreTsac uwodeben. am adgilebis
dafarva farZia. Tu am adgilebis erT meoTxedze
meti daufa-ravi darCa namazi irRveva, Tu ufro
cota ara meqruhi iqneba. Zalian Txeli da sifrifana naWris tanisamosic sulac ar Cacmu-lad
iTvleba.
qalis, marto yofnisas, namazis garda, mu-xlisa
– 98 –
da Wipis Soris adgilis dafarva fa-rZia, muclis
da zrugis dafarva vajibi, sx-va adgilebis dafarva mokrzaleba zrdilobaa.
hazreTi feiRamberi (sallallahu aleihi ve sellem)
brZanebs: “ucnobi qalisTvis vne-biT Semxedi mamakacis Tvalebi cecxliT ivseba da jojoxeTSi
moxvdeba. xolo ucnobi qa-lisTvis xelis CamomrTmeveli orive mkla-vebSekruls jojoxeTSi
Caagdebeno. xolo ucnob qalTan usafuZvlod vnebianad molaparake TiToeuli sity-visTvis jojoxeTis erTi wliT da-isjeba.”
sxva
xadisSi
vkiTxulobT:
“mezobeli
qalebisTvis anda amxanagebis qale-bisTvis vnebiani
mzera da saubari ucxo qalebisaze aTjer meti codvaa. gaTxovili qalebisTvis Sexedva ga-uTxovrebTan SedarebiT aTasjer didi codvaa. uzneo saqcielis codvac ase-Tia.”
erTxel feiRamberma brZana: “ei, ali!A arasodes
Seni sasircxvilo organoebi ar gamoaCino. da
cocxalsa Tu mkvdars aravis am adgilebze ar
Sexedo.”
sxva xadisSi sweria: “arasodes sasirc-xvilo
adgilebi ar gamoaCinoT. rad-ganac mudmivad Tqvens
gverdiT myofni arian da maTi mogeridoT da maT
pativi miageT.” (isini meleiqebi arian).
aseve sxva xadisebSi vkiTxulobT: “daifa-reT
Tqveni sasircxvilo adgilebi da aravis aCvenoT
meuRlis garda. marto darCenis drosac didi allahisa ge-ridebodeT.”
“Tu vinme lamazi qalis danaxvisas mas Tvalebs
umalve moaridebT, dide-buli allahi Tqven udides
– 99 –
wyalobas gamogigzavniT
giTvliT.”
da
did
madlad
Ca-
“didma allahma daswyevlos yvela, vinc ar ifaravs sasircxvilo adgi-lebs da sxvis sasircxvilo
adgilebs uyurebs.”
saWiroa arasodes sxvebs ar mivamsgavsoT Cveni
tanisamosi da Cacmuloba. modas amyo-lebi,
codvilobisaTvis xelovnebis saxelis mwodebeli
da isini, vinc Tavis Tavs progresuls da
moazrovnes uwodebs kargad Ca-fiqrdnen, am xadisebis azrs, moeridnon da gamofxizldnen.
aseve haramia Tu mamakaci sxva mamakacis sasircxvilo adgilebs Sexedavs, da qali sxva qalis
sasircxvilo adgilebs Sexedavs. igive sqesisTvis
es adgilebi Wipidan mux-lisTavebamdea. ucnobi mamakacis Sexedvisas xelebisa da saxis garda yvela
adgili av-reTia.Uucnobi qalisTvis avreTis adgilze vnebis gareSe Sexedvac haramia.
mwoliare avadmyofma Tu igi SiSvelia, Ta-vi sabnidan unda gamoyos da namazi ise unda ilocos.
aseT dros dafarulad CaiTvleba da namazic
nebadarTulia.
mamakaci axlobel qals, romlis colad Txovna ekrZaleba vnebis gareSe Sexedvas Ta-vze, saxeze
da wvivebis dabla, magram mke-rdze, zurgze Tezoebze ver Sexedavs.
qalisaTvis: deidaSvilebi mamidaSvilebi da
biZaSvilebi ucnob mamakacad iTvleba aseve siZe da
mazlic ucxo mamakacebad iTv-lebian. maTTn marto
saubari da xumroba aramia. mamakacebisaTvisac deidaSvilebTan, biZaSvilebTan, mamidaSvilebTan,
– 100 –
rZalTan da colis dasTan marto saubari aramia.
mamakaci akrZalul 18 kateroriis qalTan verasdros ver iqorwinebs. maTTan marto da-rCena da laparaki nebadarTulia. aseve qa-lic 18 kategoriis
amamakacebTan ver iqor-winebs. esenia:
sisxliTA da gvariT monaTesaveebi
kacebi:
1 – mama.
2 – mSoblebis mamebi.
3 – vaJi. vaJis da gogos vaJiSvilebi.
4 _ Zma.
5 _ ZmiSvili.
6 _ diSvili.
7 _ biZebi. ded-mamis Zmebi.
qalebi:
1 _ deda.
2 _ mSoblebis dedebi.
3 _ qaliSvili, vaJisa da qaliSvilis qaliSvilebi.
4 _ da.
5 _ diSvilebi.(gogo)
6 _ ZmiSvilebi.(gogo)
7 _ deida da mamida.
– 101 –
rZiTa da ZuZumteobiT monaTesa-veebi
kacebi:
8 _ ZiZis qmari.
9 _ ZiZis qmris da zizis mamebi.
10 _ ZiZisSvili, ZiZis Svilis Svilebi.
11 _ ZiZis mxridan Zma.
12 _ ZuZumte dis vaJiSvilebi.
13 _ ZiZiT biZebi orive xridan.
qalebi:
8 _ ZuZusmawovebeli.
9 _ Zuzusmawovebelis dedis da mamis deda.
10 _ ZiZis gogo, ZiZis biWis da ZiZis gogos
gogonebi.
11 _ ZiZis mxrida da.
12 _ ZuZumte dis gogonebi.
13 _ ZuZumte Zmis gogonebi.
14 _ ZiZiT deida da mamida.
qorwinebiT monaTesavebi
kacebi:
15 _ mamamTili.
16 _ geri.
17 _ maminacvali.
18 _ siZe.
– 102 –
qalebi:
15 _ dedamTili.
16 _ geri (gogo).
17 _ dedinacvali.
18 _ rZali
yvela qali da mamakaci, vinc quCaSi sa-sircxvilo adgilebis daufaravad gamodis da sxvis
sasircxvilo adgilebs uyurebs, jojoxeTis gavarvarebul cecxlSi daiwveba
4 - isTiybali yible
(yibles mxares dgoma)
namazis locvisas qabbes mimarTulebiT unda
davdgeT. qabbe meqqaSia. am wminda ad-gils yible
ewodeba. adre yible ierusa-limSi iyo. hijreTis 17
Tvis Tavze samSabaT dRes qaRbeSi gadainacvla.
yible qabbes Senoba ar aris, miwis nakve-Tia. amitomac msoflios yvela kuTxidan na-mazi yibles
mixedviT sruldeba.
magram aris garemoebani, romelTa drosac rogorc da romel mxares dgomiTac SegveZ-leba, namazs im mxares vilocavT da es na-mazi qmediTi iqneba. ai es garemoebebic:
1 – avadmyofobis dros. 2 – nivTebis mo-parvis
saSiSroebis dros. 3 – mtacebeli cxovelis
safrTxis dros. 4 – mtris Tav-dasxmis safrTxis
dros. 5 – Tu CamoqveiTe-bis mere xelaxla cxenze
vaRar Sejdeba.
matarebelSi, gemSi da TviTmfrinavSi yib-les
mxares dadgoma aucilebelia
– 103 –
5 – vaqiT
(namazis locvis dro)
hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve sellem) brZana: “ori dRe qabbeSi jebra-ili CemTan erTad iyo da orivem gam-Teniisas dilis nanazi, mzis
Subis tarze dadgomisas SuadRis namazi, mzis
gadadgomisas iqindi namazi, mzis Casvlisas saRamos
namazi da dabnele-bisas Ramis namazi viloceT. meore dResac gamTeniisas dilis namazi, dacxomisas
SuadRis namazi, mzis ga-dadgomisas, roca yvelaferis Crdili gaormagda, iqindi namazi, marxvis
darRvevis dros saRamos namazi, xolo Ramis erTi
mesamedis gasvlis Semdeg Ramis namazi viloceT. mis
mere yvela muslimanebma am dadgenil drois
Sualedeb-Si ilocon namazi, miTxra.”
am xadisidan gamomdinare namazis locvis dro
xuTia:
dilis namazis dro: aris dro caze siTeTris
dawyebidan mzis amosvlamde.
SuadRis namazis dro: aris dro roca Crdilebi
damokldeba da gazrdas daiwyebs, iqedan dawyebuli Crdilebis ormagad gazr-damde. pirveli imam
isufisa da imami muham-medis mixedviT. meore imami
azam ebu hanifes miedviT
iqindi namazis dro: SuadRis drois damTavrebisas iwyeba da mzis Casvlamde grZel-deba.
1 – imam ebu isufis da imam muhammedis mi-xedviT,
Crdilis warmomqmnis tolad roca gaizrdeba
maSin iwyeba da mzis Casvlamdis grZeldeba.
2 – imami azam ebu hanifes mixedviT, Crdi-lis or– 104 –
magad gazdridan iwyeba da mzis gaqrobamdis
grZeldeba.
magram mzis gayviTlebis dawyebisas nama-zis
locva aramia. yela namazis locva ha-ramia amitom
iqindis namazis locva ar unda davagvianoT. Tu
iqindis namaloci araa mzis Casvlamdis locvaa
saWiro.
saRamos nmazis dro: mzis Casvlidan kargad dabnelebamdes grZeldeba.Ee. i.Mmzis si-wiTlis
gaqrobamde.
Ramis namazis dro: saRamos namazis mere (mzis siwiTlis gaqrobidan) iwyeba da dilis namazis dros
dawyebamde grZeldeba. imami azam ebu hanifes
mixedviT caSi siTeT-ris gaqrobisas iwyeba. iqindi
namazzec ase iyo. orive imamis mixedviT drois
mosvlis Semdeg sul cota naxevar saaTsac Tu movicdiT da ise vilocavT orive imamis mixe-dviT
naloci gveqneba.
namazebis drois mosvlamde locva ar SeiZleba.
(gazeT TurqeTis) mier momzade-buli kalendari namazis droebs sworad da zustad gvacnobebs.
sam dros namazis locva meqruhia da ar SeiZleba.Eesenia: mzis amosvlisas, Casvlisas da zustad
SuadRisas. am dros arc TilaveT sejdes da arc
micvale-bulis namazis locva ar SeiZleba. mzis
Casvlisas mxolod im dRis iqindi namazis locva
SeiZleba, magram esec meqruhia.
– 105 –
(ganmarteba) polusebze namazi
yvela qveynis namazis dro im qveynis ekva-toridan daSorebiTa da wlis droebis mixe-dviT
icvleba.
67 gradusze CrdiloeT polusis, Crdi-loeTiT
myof civ qveynebSi mzis daxrilo-bis did dros, ganTiadis dakargvamdis gan-Tiadi iwyeba. baltiis
zRvis CrdiloeT na-wilSi zafxulSi ar Ramdeba,
Ramisa da di-lisş namazebis dro ar iwyeba.
hanefi mezebSi dro namazis piroba ara, mizezia.
mizezi Tu ar aris namazi farZi aR-ar iqneba. aqedan
gamodinare aseT qvey-nebSi, myof muslianebze es ori
namazi (di-lisş da Ramis) farZi araa. samxreTiT
yvelgan zRvis gamo aseTi qveynebi araa.
Sabanis ocdameaTe Rames erT qalaqSi mT-varis
gamoCenisas mTel msoflioSi marxvis dawyeba
saWiroa. (polusebze da mTvareze wamsvleli muslimanebi, seferi Tu ar aris am TveSi marxvis daWera saWiroa. ocdaoTx saaTze ufro did dReebSi
marxva saaTiT daiwyeba da saaTiT gaitexeba. iq
sadac ase-Ti didi dReebi ar aris Cveulebrivi
droe-bis mixedviT iqneba. Tu marxvas ver daiWe-rs,
mokle dRReebian adgilze mosvlisas aRadgens).
– 106 –
ezani da yameTi
ezani namazis yvelasaTvis Setyobinebas niSnavs.
xuTi drois namazis, paraskevs juma namazis
locvis win eznis kiTxva mamakaci-sTvis sunneTi mueqqedea. qalebis ezanisa da yameTis kiTxva meqruhia.
ezani xmamaRla iki-Txeba, raTa sxvebmac gaigonon.
ezani da ya-meTi yibles pirdapir ikiTxeba. misi
kiTxv-is dros misalmebaze pasuxis gacema an laparaki ar SeiZleba.
rodis ikiTxeba ezani da yameTi?
1 _ mindorSi an sxvagan, Ria cis qveS, gav-lili
namazis marto an jgufurad loc-vis win, mamakacebisTvis ezanis kiTxva sun-neTia. Tu ramdenime
gavlil namazs erT ad-gilas vloculobT, mxolod
erT ezans vi-kiTxavT, yameTs ki TiToeuli namazisTvis calk-cal-ke vikiTxavT.
2 _ saxlSi marto an jemaeTiT mlocvel-Ta mier
eznis da yameTis kiTxva saWiro ar-aa, radgan
meCeTSi nakiTxi ezani saxlsac moicavs. magram kiTxva ukeTesia. meCeTebSi, drois namazebis jgufurad
locvis Semdeg, Tu sxvebi igive namazis salocavad
Sevlen, ezans da yameTs aRar ikiTxaven. gzaSi arsebul meCeTSi, sadac imami ar aris da arc jemaeTia
erTi da igiva, erTi namazisTvis, sxvadasxva jemaeTi
ezansac da yameTsac iki-Txvs. aseT mesjidSi marto mlocvelis xma-dabla ezansac da yammeTsac ikiTxavs.
3 _ stumrad misulebs SeuZliaT eznis ki-Txva,
rogorc jemaeTiT, aseve martod loc-vis win. aseve
mgzavrsac SeuZlia eznis kiT-xva, radganac, meCeTSi
wakiTxuli ezani mi-sad ar iTvleba. Tu mgzavrebidan erT-erTi ezans ikiTxavs saxlSi, misi momde– 107 –
vnoni na-mazs eznis gareSe ilocaven.
Wkviani bavSvis, brmis eznis kiTxva neba-da-rTulia. magram qalebis, uabdesoebis, mTv-ralebis da
gonebrivad arasrulfa-sovnebis da damjdari ezanis kiTxva Tahrimen meqruhia. mikrofoniT (xmis
gamaZrielebeliT) nakiTxi ezani nadvili ar aris.
vinc ezans ridiT, pativiscemiT, asoebisa da
sityvebis zusti gamoTqmiT kiTxulobs, samoTxeSi
pativiTa da maRali wodebebiT dajildovdeba.
magram Tu ezani sunneTis mixedviT ar iki-Txeba, magaliTad sityvebi damaxinjebu-lia an naTargmnia an mikrofonidan ismis xma (radgan mikrofonidan
gamosuli xma ima-mis xma ar aris) amaTidan gagonilis ar-cerTis sityva ar gaimeoreba.
ganmarteba (ezani mikrofoniT ikiTxeba?)
minareebze damontaJebuli xmis gamaZrie-lebeli
moezinisTvis sizarmacis sababi da ezanis sunneTze ar miyoliT kiTxvis mizezi gaxda. saukuneebi
ezani sunneTis mixedviT ikiTxeboda.
feiRamberma brZana: “vinc eznis gago-nebisTanave
TviTonac dabal xmaze ahyveba wamkiTxvels, TiTo
asosaTvis aTasi madli miewereba da aTasi codva
waeSlebao.”
ezanis gamgonma, yurani qerimsac rom kiT-xulobdes, gagonilis xmadabla gameoreba sunneTia. (haiaRalesela) s gagonebisas (la hevle vela yuvveTe
illa billah) ity-vis. ezanis Semdeg selavaTi
iTqmeba. Semdeg ezanis dua ikiTxeba. meore (eShedu
enne muhammeden resulullah) Tqmisas, ori cera
TiTis frCxilebis kocnis Semdeg, orive Tva-lze
wasveba musTehabia. yameTis drosse ar gakeTdeba.
– 108 –
rogor ikiTxeba ezani?
allaahu eqber ........................................................................4-jer
eShedu en laaa ilahe illellaah ..................2-jer
eShedu enne muxammeden resuulullaah.......2-jer
xaiie Rales-salaah ............................................................2-jer
xaiie Ralel-felaax ........................................................2-jer
allaahu eqber ........................................................................2-jer
laaaa ilahe illellaah ............................................1-jer
dilis ezanis kiTxvisas xaiie Ralelfe-laax-is
mere orjer “es-salaaTu xairun minen-nevm” ikiTxeba.
yameTis dros ki xaiia Ralel-felaax-is mere orjer “yad yaameTis-salaah” ikiTxeba.
ezanis sityvaTa mniSvnelobebi:
allahu eqber: allahi didebulia. mas ar-aferi
ar sWirdeba. xalxis RvTismsaxurebis gareSec didebulia da misTvis raime sargeb-loba ar gaaCnia.Aam
mSvenieri azris kargad dasamaxsovreblad allahu
eqbers oTxjer vimeorebT.
eShedu en la ilahe illellaah: allahs, miuxedavad imisa rom aravis RvTismsaxureba ar sWirdeba, unda vemsaxu-roT, vadidoT da unda vaRiaroT
mxolod is erTaderTi. vaRiareb rom allahi aris
udidebules da mas veravin ver Seedreba.
eShedu enne muxammeden resuulul-lah: virwmune
da vaRiareb, rom muxammedi aris resuli didebuli allahisa, rom al-lahi misi sasualebiT gvacnobebs yovelives.
– 109 –
xaiie Rales-salaah, xaiie Rallel-felaax: am
ori winadadebiT mouwodebs mus-limanebs namazis
locvisaken rac maT bednierebisa da gadarCenis
saSualebaa.
laa ilahe illellaah: allahis garda sxva RvTaeba (ilahi) ar arsebobs. sityvebi agrZnobinebs muslimans Tavis simwires didebuli allahis mimarT.
verc vinme Ses-Zlebs Seasrulos didebuli allahis
sakad-risi RvTismsaxureba da arc vinme aris Rirsi garda allahisa, morCilebisa da aRiare-bisa.
namazis locvis dros SetyobinebisaTvis
SerCeuli am sityvebis mniSvneloba kargad unda
gaviazroT.
6 – nieTi
(gadawyvetilebis miReba)
namazis salocavad dadgomis win, romel namazsac
vloculobT im namazis nieTi gu-liT unda gaviazroT. nieTis guliT Ses-ruleba farZia. mag. dilis
namazis nieTs ase vityviT: “nieTi vqeniT, allahis
xaTrisTvis dRevandeli dilis namazis farZis (Tu
sunneTs vloculobT, sunneTis salocavad.” nieTis
Tqmis Semdeg “ellaahu eqber” vambo-bT da vdgebiT
namazis salo-cavad.
imamma nieTis warmoTqmisas “Cemi mimyo-lebis gavxdi imami”, Tqma aucilebeli ar aris magram jemaeTiT
naloci namazis madls ver moigebs. Tu ityvis maSin
am madlsac moige-bs.İimamis qalebis imami gavxdi
Tqma aucilebelia.
(ibadeTisas) RvTismsaxurebisas mxolod eniT
warmoTqmul nieTs nieTi ar eTqmis, Tu guliT
CauTqviT da ar gaiTaviseT, RvTism-saxureba qmediTad ar iTvleba
– 110 –
7 – ifTiTax Teqbiri
(pirveli Teqbiri)
nieTis Tqmis Semdeg xelebi yurebTan avi-tanoT
da “allaahu eqber” vityviT. “alla-ahu eqber” (allahi udidesia) Tqmas Teqbiri ewodeba. ifTiTax
Teqbiri namazis pirveli Teqbiria da amis Tqma
farZia. e.i.Ees Teqbiri rom ar vTqvaT an sxva sityva vTqvaT namazi qmediTad ar CaiTvleba. zogierTi alimebis (swavlulebis) mixedviT ifTiTah
Teqbiri na-mazis locvisas Sesasrulebeli farZia.
am-aT mixedviT SarTebic da ruqnebic eqvs-eqvsia
locvisas Sesasrulebeli farZebi
namazis locvilas Sesasrulebel farZebs (ruqn)
ewodeba sul xuTia.
1 – yiam (fexze dgoma)
namazis locvisas fexze dgomas niSnavs. avadmyof mjdomared Tu dajdoma ar SeuZ-lia maSin
zurgze dawolili namazs ilo-cavs saxe yiblisken
unda hqondes amitom Ta-vqveS raRaca daideba. fexebi moxrili unda iyos yibles mimarT ar
gaiSleba.Ffexze dg-omisas fexebs Sua oTxi TiTis
toli adgili unda rCebodes.
mjdomare namazis locva SeuZliaT mxol-od maT,
visac fexze dgoma uWirs, vinc avad aris da mravali
tkivili awuxebs, vinc Sar-ds ver ikavebs, visac
mtris Tavdasxmis saf-rTxe emuqreba, anda fexze
dgomisas sasirc-xvilo adgili gamouCndeba. mjdomare nama-zis mlocveli ruquRis dros cotaTi
daix-reba. Tu sejdes dros moxra ruquRze ufro
– 111 –
didi ar aris, namazi qmediTad ar iTvleba. sejdes
Sesasruleblad skamis, an sxva raRa-cis dadeba ar
SeiZleba, meqruhia.
2 – yiraaT
(yuranis kiTxva)
namazis locvisas fexze dgomisas, yurani qerimidan romelime erTi aeTis kiTxva far-Zia. mokle
sures kiTxva ufro madlia.
sunneTi, viTris yvela muxlze da farZe-bis or
muxlze faTihas da faTihas garda erTi sures an
sami aeTis kiTxva vajibia. fa-rZebSi pirvel or
muxlze, faTihas da zammi sures kiTxva vajibi an
sunneTia. faTiha suris win kiTxvac vajibia. xuTi
vajibidan romelime daviwyebuli Tu iqna sevni sejdea gasakeTebeli. yiraaTSi yurani qerimis naTargmnidan kiTxva ar SeiZleba.
imamis mier jumis da bairam namazis gar-da yvela
namazze, pirvel muxlze nakiTxi sure, meore
muxlze nakiTxze orjel metis kiTxva sunneTia. marto locvisas yvela muxlze er-Tnairad kiTxva SeiZleba. imamis mier erTidaigive namazSi, erTidaigive
muxlze erTidaigive sures kiTxva da amis wesad SemoReba, muqruhia. pirvel da meore muxlze erTi-daigives kiTxva Tenzihen meqruhia. meore mu-xlze,
pirvel muxlze nakiTx suris momde-vno suris gamotoveba da mis Semdegi suris kiTxva meqruhia. yurani qerimis rigis miyoliT kiTxva, yo-velTvis vajibia
– 112 –
4 – ruquRi
(welSi moxra)
namazis locvisas yiamisa da yiraaTis Sesrulebis Semdeg ruquRis Sesruleba, welSi moxra
farZia. Teqbirs vityviT da welSi mo-vixrebiT.
ruquRis dros mamakacebi xelis TiTebs gaSlian da
muxlebze daiwyoben, xo-lo Tavs da zurgs gamarTulad daiWeren. qalebi ki odnav moixrebian,
xelebs, fexebs, gamarTuli ar daiWeren. qalebi
TiTebsac ar gaSlian. ruquRze minimum samjer “subxane rabbiel Raziim” vambobT. erTjer Tqmis toli droiT welSi moxrilad yofna farZia.
welSi gamarTvisas “semiRellaahu li-men xamideh”
vityviT.Aase Tqma sunneTia. welSi gamarTul mdgomareobaSi ki “rabbena leqel xamd” vambobT. jemaeTiT locvis dros imami “semiRellahu limen xamideh”, mimyolebi ki “Rabbena leqel xamd” ityvian.
mis Semdeg kv-lav Teqbirs vityviT da daveSvebiT
Zirs, se-jdis Sesas-ruleblad.
5 – sejde
(Sublis Zirs dadeba)
sejdes dros xelis TiTebi erTmaneTze mityupebulia, yibles pirdapiraa, Tavi ori xelis Suaa moqceuli. am dros Tavis sufTa adgilas dadeba
farZia, cxviris dadeba va-jibi. Tu sapatiebeli
mizezi ar aris mxo-lod cxviris miwaze dadeba
nebadarTuli ar aris. Mxolod Sublis dadeba
meqruhia.
orive fexis an fexis TiTebis miwaze da-deba
farZi an vaajibia. Tu ase ar moxda na-mazi ar miiReba da qmediTad ar CaiTvleba.
– 113 –
sejdes dros fexis TiTebis moxra da yib-les
mxares mibruneba sunneTia.
mamakacebs xelebi muclidan calke uWira-vT da
muxlebi miwaze uwyviaT, es sunneTia. yiamis dros
fexebi oTxi TiTis manzilzea daSorebuli, sejdes
dros quslebi Setyu-pebulia, es sunneTia.
sejdes Sesrulebisas Sarvalze zeviT da-kideba, mklavebdakapiwebuli, Sarvlal ake-cili locva, da mamakacebis TavSiSveli l-ocva meqruhia. amis
arafrad Cagdeba qufu-ria. WuWyiani an samuSao
tanisamosiT nama-zis locva meqruhia.
6 – yaRde-i aaxire
(bolo dajdoma)
namazis bolo muxlis locvis Semdeg “eT-TexiaTus” kiTxvis toli droiT daCoqi-li jdoma
farZia. jdomisas xelebs muxlebze daviwyobT, TiTebi gaSlilia. xelis TiTebiT miniSneba ar SeiZleba. mamakacebi marc-xena fexis TiTebs, marjvniv mibrunebuls Zi-rs daawyoben da fexze ze-modan jdebian. marjvena fexi gamarTulad uWiravT. TiTebi
miwas exeba da yibles mi-marTaa miqceuli. ase jdoma sunneTia.
qalebi Zirs Cveulebrivad jdebian. TeZo-ebi erTmaneTTan axlos uWiravT. marjvena fexs marjvena
mxridan gareT gamoyofen, ma-rcxena fexi marjvniv
mimarTuli fexis Ti-TebiTurT dabla darCeba.
rogor iloceba namazi?
marto mlocveli mamakacis namazis locva:
magaliTad dilis namazis sunneTi ase ilo-ceba:
– 114 –
1 – jer yibles mxares mitrialdeba. fexebi paralelurad da oTxi TiTis manZi-lze moSorebiT gviWiravs. nieTs vityviT: “nieTi vqeni allahis xaTrisTvis dRe-vandeli dilis namazis sunneTis salocavad, davdeq yiblisaken” xelebs maRla avwevT,
ceri TiTebiT yuris bibilos vexebiT, xelis
gulebi yibles mimarT gaS-lili gvi-Wiravs, allahu
eqber -s vityviT da mucelze (Wipis qveS) xelebs
daviwyobT: marjvena xeli marcxenas garedan unda
iyos.
2 _ Tvalebs sejdes adgils ar vacilebT da a)
“subxaneqes” vkiTxulobT. Semdeg b) eRuzu bismilas
Semdeg faaTixas, g) Semdeg zemmisures vkiTxulobT.
zammisures kiTxvis win bismilas aRar vambobT.
(Safi mezebSi ikiTxeba)
3 _ zammisures kiTxvis Semdeg allahu eqber vityviT da ruquRis Sesasruleblad welSi
movixrebiT. ruquRze xelebs muxlis Tavebze viwyobT, welSi marTi kuTxiT varT moxrili,
Tvalebs fexis TiTebidan ar va-cilebT da
aranakleb samjer “subxane rabbielRazim” vambobT.
amis Tqma 5-jer an 7-jerac SeiZleba.
4 _ Semdeg “semi Rellahu limen xami-deh” vambobT
da welSi vimarTebiT. zustad welSi gamarTvis
Semdeg “Rabbena leqel xamd” vambobT. (am swor dgomas yavme ewodeba).
5 _ fexze didxans ar vCerdebiT, allahu eqber
vityviT da sejdeze wavalT. am dros jer marjvena muxli Semdeg marcxena, mere marjvena xeli
Semdeg marcxena, mere cxviri da Subli Zirs exeba. fexis TiTebs vxriT yibles mimarTulebiT. Tavs
– 115 –
or xels Sua vdebT, xelis TiTebi erTmaneTze Setyupebu-lia. xelis gulebs miwaze vabjenT, xolo
idayvebs ara. aseT mdgomareobaSi sul cota samjer
“subxane rabbiel aRla” vityviT.
6 – allahu eqbers vambobT da Tavs maR-la vwevT. marcxena fexs miwaze gavSliT, TiTebi marjvena fexiskenaa, marjvena fexis TiTebi yibles mimarTulebiT ixreba da mar-cxena gaSlil fexze
vjdebiT, xelebs mux-lis Tavebze viwyobT, xolo
TiTebi Tavisu-fal bunebriv mdgomareobaSia.
7 _ didxans ar vCerdebiT, Teqbirs vity-viT da
isev erTi sejde meordeba. (or sej-des Soris sejdes gakeTebas jelse hqvia).
8 – aqac isev sul cota samjer, “subxane rabbiel
aRla” vityviT. mere Teqbirs vityviT da fexze
wamovdgebiT. wamodgomisas xe-lebs ar daveyrdnobiT da sxeuls ar Se-vaTamaSebT. sejdejan adgomisas miwas vaSo-rebT jer Sublsa da cxvirs,
mere xelebs da bolos muxlebs.
9 _ fexze avdgebiT bismilas vityviT, fa-aTixas,
mere zammisures vikiTxavT, Teqbirs vityviT da welSi movixrebiT.
10 _ amis Semdeg meore muxlic pirveli muxlis
msgavsad sruldeba, mxolod meore muxlze sejdes
Sesrulebis Semdeg fexze aRar wamovdgebiT, marcxena fexze davjde-biT da vikiTxavT Semdeg
locvebs (duebs): eTTexiiaTu, allahume salli, allaa-hume baariq, Rabbena aTina, Amis mere misalmebas vasrulebT jer marjvniv: “essellamu Raleiqum
ve raxmeTul-laah” da meore mar-cxniv: “esellamu
Raleikum ve raxmeTullaah”.
– 116 –
amis mere warmovTqvamT sityvebs: “allahu-mme
enTesselam ve minqesselam TebareqTe iaa zeljelaali veliqraam”. da maSinve farZis salocavad
wamovdgebiT. ragdan sunneTsa da farZ Soris laparaki namazs ar Slis, magram madls acotavebs.
namazis Semdeg samjel mTliani esTaRfi-rullah
ikiTxeba. mere vkiTxulobT: “aieT-el qurss” 33-jer
“subxaanellah”, 33-jer “elxemdulillah”, 33-jer
“allaahu eqber” vambobT da amis mere “la ilahe
illal-lah vahdehu la Seriqeleh, lehul-mulqu ve
lehul hamdu ve huve Rala qulli Sein yadir”. [eseni xmadabla unda ikiTxebodes, xamaRla kiTxva
bidaTia]. Sem-deg (duas) vizamT. duis Sesrulebisas
mama-kacebi xelebs mkerdis simaRleze ikaveben,
idayvebs ar xrian, xelisgulebs Slian da cas miapyroben, rad-ganac rogorc namazis yible qabe
aris, iseve duis yible caa. duis dasrulebis
Semdeg, yvela bismilaTi 11 ih-lasi, 2 yul eRuzu
da 67 (esTeRfiral-lah) kiTxva musTehabia. bolos
faaTixas vikiTxavT da xelebs saxeze gadavisvamT.
oTxmuxliani namazebis locvisas, meore muxlis
Semdeg davjdebiT, mxolod “eTTexi-aTs” vikiTxavT
da mesame muxlis salocavad wamovdgebiT. sunneTebis mesame da meoTxe muxlzec faTihas mere zammisure ikiTxeba. farZebis mesame da meore muxlze
ki, zammi-sure ar ikiTxeba, mxolod faTiha ikiT-xeba.
sammuxlian farZi namazis locvisas pirvel da meore muxlze Tan faaTixa Tan zammisure ikiTxeba. viTir namazis samive muxlze faTi-ha da zammisurec
ikiTxeba. Semdeg xelaxla Teqbiri iTqmeba da
qunuTis duebi ikiTxeba. Rairi mueqqed sunneTebis,
iqindis da Ramis namazis pirveli sunneTis,
– 117 –
locvisas meore muxlis Semdeg eTTehiaTze
jdomisas alla-hume salli da bariqic ikiTxeba.
qalis namazis locva:
magaliTad dilis namazis sunneTebi ase sruldeba.
1 _ sxeuli ifareba ise, rom Tavidan fexe-bamde
sxeulis forma ar Candes. xolod sa-xe da xelebi
rCeba daufaravi. namazis lo-cva zemodmoyvanili
mamakacis namazTan erT-ad da igivea. gansxvavebebi
mxolod Semdegia:
xelebi mamakacebis msgavsad yurebamde ar aaqvT.
mxrebamde aweven, Teqbirs ityvian da xelebs mkerdze
daiwyoben. ruquRis dros welSi odnav moixrebian.
jdomis dros Te-Zoebis zemodan dajdebian, e. i. marjvena da marcxena fexeb marjvniv miqceulia da ise
zian. namazze qalebisaTvis daxurvis yvela-ze kargi forma, xelebsac rom dafaravs is-eTi Tavsaxuri,
da fexebsac rom dafaravs iseTi kaba.
– 118 –
namazis vajibebi
namazis vajibebi esenia:
1 _ faaTixas sures kiTxva.
2 _ faaTixas mere zammisures kiTxva.
3 _ zammisures win faaTixas kiTxva
4 _ faaTixas Semdeg farZebis pirvel da meore
muxlebze, xolo sunneTebis yvela muxlebze zammisures kiTxva
5 _ sejdeebis TanamimdevrobiT Sesrule-ba.
6 _ sam da oTx muxliani namazebis loc-visas
meore muxlis Semdeg jdoma. bolo jdoma (yaRdei
axire) farZia.
7 _ meore muxlis Semdeg jdomisas eT-TexiaTus
kiTxvis Semdeg drois gayvanis ga-reSe mesame
muxlis salocavad wamodgoma.
8 _ sejdes dros SublTan erTad cxviris Zirs
dadeba.
9 _ bolo jdomisas eTTexiaT-is kiTxva.
10 _ namazis yvela muxlebis rogorc saWi-roa
ise locva. mas “TaRdili erqani” (moZ-raobebis
gamokveTilad Sesruleba) ewodeba.
11 _ namazis dasasruls “esselamu Ra-leiqum ve
raxmeTullah”-is warmoTqma
– 119 –
12 _ viTir namazis mesame muxlze, faaTi-xasa da
zemmisures Semdeg qunuT duebis ki-Txva.
13 _ bairam namazebis dros Teqbiris Tqma.
14 _ dilis, bairamis, juma, Teravis, vi-Tir namazebisa da saRamos da Ramis namaze-bis jgufurad
locvis dros, pirvel da meore muxlze imamis mxridan maRal xmaze kiTxva. marto locvisas xmamaxlac
da xma-dablac SeiZleba.
15 _ SuadRis da iqindi namazebis yvela muxlze,
saRamos namazis mesame, Ramis nama-zis mesame da
meoTxe muxlebze imamis mxri-dan uxmod kiTxva. am
muxlebze marto mloc-velmac uxmod unda ikiTxos.
yurban bairamis wina dRis dilis nama-zidan moyolebuli bairamis meoTxe dRis iqi-ndi namazamde
farZi namazebis locvis Semdeg Teqbirebi unda
vikiTxoT. am Teqbi-rebs “TeSriy Teqbirebi” ewodeba da kiTxva vaajibia.
sehiv sejde
namazis mlocvels Segnebulad an Seugne-blad
raime farZi, rom gamorCes is namazi moiSleba. magram Tu vajibis gakeTeba da-aviwyda namazis bolos
sehvi sejde unda Se-asrulos. sxvanairad namazi
srulad ar Ca-iTvleba. namazis locvisas romelime
sunne-Tis gamotovebis SemTxvevaSi namazi ar mo-iSleba da sehvi sejdes Sesrulebac saWiro araa. sehvi sejde namazis farZis dagvianebis, vajibis dagvianebis an gamoto-vebis gamo gaikeTeba.
Tu erT namazze ramodenime Secdoma dauS-viT, namazis bolos sehvi sejdes erTxel Sesruleba sakmarisia. imamis daSvebuli Se-cdomis merec sehvi se– 120 –
jdes Sesruleba saWi-roa. imamze mimyoli TavisiT
Tu Secdeba ar gaakeTebs.
sehvi sejdes gakeTebisTvis, namazis bolo jdomaze eTexiaTs CavikiTxavT, mxolod mar-jvena
mxares mivesalmebiT, mere or sejdes gavakeTebT,
davjdebiT da kvlav eTTexiaTs, ellahummesells,
ellahummebariqs, rabbenas CavikiTxavT, selams
mivcemT da namazs davasrulebT. erT an or mxares
mi-salmebis gareSec sehvi sejdes Sesruleba SeiZleba.
SemTxvevebi roca sehiv sejde unda SevasruloT:
wamodgoma adgilidan, sadac jdoma saWi-ro iyo.
jdoma adgilze, sadac unda wamov-mdgariyaviT. xmamaRla kiTxvis nacvlad uxm-od kiTxva. uxmod
kiTxvis nacvlad xmiT ki-Txva. duis nacvlad yurani
qerimis kiTxva, yurani qerimis nacvlad duis kiTxva. maga-liTad faaTixas nacvlad eTTehiaTus kiTxva anda piriqiT. aseT dros faaTixa gamo-tovebulad iTvleba. namazis damTavrebamde misalmeba, farZ
namazebSi mesame da meoTxe muxlebze faaTixas mere
zemmisures kiTxva, xolo pirvel or muxlze
faaTixas mere zemmisures waukiTxaoba, bairam namazebze Teqbirebis mitoveba, viTir namazis locvisas qunuTis duebis mitoveba.
TilaveT sejde: yurani qerimSi aris 14 aeTi. maT
wamkiTxvelma anda msmenelma, mni-Svneloba romc ver
gaigos, saWiroa sejde Seasrulos. am sejdes
“TilaveT sejde” ewo-deba. vinc wers am aieTebs, mis
mier sejdes Sesruleba saWiro ar aris.
mTebidan, mindvrebidan, da sxva adgilebi-dan eqos
motanis xmaze TilaveT sejdes ga-keTeba vajibi ar
aris. adamianis xma unda iyos. radiodan. mikrofonidan, gagonili xma adamianis xma ar aris, mkiTx– 121 –
avis msgavsi xmaa amaze zemoT aris nacnobi. amitom radiodan, mikrofonidan gagonilze sejdes
gakeTeba vajibi ar aris. TilaveT sejde abdesianma unda SevasruloT. nieTs vityviT, yibles pirdapir fexze davdgebiT, yurebTan xelebis miutanlad “allahu eqber” warmovTqvamT da sejdes SevasrulebT. Sejdeze samjer “sub-xane rabbiel aRla”
warmovTqvamT, mere “al-lahu eqber”-s warmovTqvamT,
fexze wamov-dgebiT da TilaveT sejdec dasruldeba. nieTis gareSe ar SeiZleba.
Tu namazis locvisas yiraaTis dasawyisSi an
SuaSi sejde aeTebs vikiTxavT, maSinve erT ruqurs
da sejdes vasrulebT, fexze vdgebiT da locvas
vagrZelebT. Tu am aie-Tebs yiraeTis dasasruls
vikiTxavT, gansa-kuTrebiT sejdes aRar SevasrulebT, radga-nac ukve namazis sejde unda SevasruloT, rac TilaveT sejdes adgilsac daiWers.
jemaeTiT locvis dros, imami sejdes aeTs Tu waikiTxavs, mimyolma romac ver gaigo-nos, imamTan erTad sejdes gaakeTebs. jemae-TeTiT ruquRze nieTi
unda gaakeTos. nama-zis Semdegac gaikeTeba.
madlobis (Suqur) sejde: TilaveT sejdes msgavsia. raime dardsa da ga-saWirs gadarCenilma da
TavdaRweulma ada-mianma, anda raime sasixarulo
ambis mimRebma saWi-roa madlobis niSnad es sejde
Seasrulos. madlobis sejde TilaaveT sejdes msgavsad sruldeba.
namazze Tadil erqans vinçpativiscemiT ar
Seasrulebs, yvela arseba zians naxavs. mis codvis
mizeziT, ar gawvimdeba, anda udroo dros gawvimdeba da yvelafers zians miayenebs. nabrZanebia.
– 122 –
namazis sunneTebi
1 _ namazis dros xelebis yurebTan mita-na.
2 _ xelis gulebis yiblesken mipyroba.
3 _ Teqbiris Sesrulebis mere xelebis Se-kvra.
4 _ marjvena xelis marcxenas garedan dadeba.
5 _ mamakacisTvis xelebis muclis qvemoT dadeba, qalebisTvis xelebis mkerdze dade-ba.
6 _ ifTiTax Teqbiris mere subxaneqes kiTxva.
7 _ imamis da martod namazis
leblebisTvis eRuzubilla-s kiTxva.
Semsru-
8 _ bismilis kiTxva.
9 _ ruquRze samjer “subxane rabbiel Razim”-is
warmoTqma.
10 _ sejdeze samjer “subxane rabbiel aRla”-s
warmoTqma.
11 _ bolo jdomisas allahumme sallisa da allahumme baariq-is kiTxva.
12 _ misalmebis dros orive mxareze Sexedva.
13 _ pirvel muxlze meore muxlTan Seda-rebiT
ufro grZeli zamisures kiTxva.
14 _ ruquRidan wamodgomisas imamisa da martod
namazis mlocvelebis mier “semi Ra-llahu limen
xamideh”-is warmoTqma.
15 _ ruquRidan wamodgomis Semdeg “Rab-bena
leqel xamd”-is warmoTqma.
16 _ sejdes dros fexis TiTebis moxra da yibles mxares miqceva.
17 _ ruquRisa da sejdeebis Sesrulebisas
Teqbiris warmoTqma.
– 123 –
18 _ xelebis da muxlebis Zirs dadeba.
19 _ fexebi yiamis dros erTmaneTisgan oTxi
TiTis daSorebaze, xolo sejdes dr-os Setyupebuli unda iyos.
20 _ faaTixas mere “amin”-is warmoTqma, ruquRze
adre Teqbiris Sesruleba, ruquRis dros xelis
TiTebis gaSla da muxlisTave-bze dawyoba, sejdes
dros Teqbiris Sesru-leba, jdomisas marcxena fexis dabla ga-Sla, marjvena fexis sworad daWera da
ase jdoma, or sejdes Sua jdoma.
saRamos namazis dros mokle sureebi iki-Txeba
Ramisa da dilis namazis dros ki gr-Zeli sureebi. imamze mimyoli faTixas da zemisures ar ikiTxavs. subhanes ikiTxavs. Tqbirebs ityvis, salavaTebs
ikiTxavs. Sub-xane rabbiel Raziim” Tqmis toli
droiT welSi moxrili gaCereba.
namazis musTehabebi
1 – namazis locvisas sejdes adgilze cq-era.
2 _ ruquRis Sesrulebis dros fexebze yureba.
3 _ sejdes dros cxviris wverze yureba.
4 _ eTTehiaTze jdomisas muxlisTavebze yureba.
5 _ faTihis mere dilis da SuadRis nama-ze-bze
grZeli, saRamos namazebze mokle zammisures kiTxva.
6 _ imamze mimyolebis Teqbiris Cumad Tq-ma.
7 _ ruquRze TiTebis gaSla da muxlebze dawyoba.
8 _ ruquRis dros Tavisa da kisris ga-marTuli
daWera.
– 124 –
9 _ sejdes gakeTebisas jer marjvena, Sem-deg marcxena muxlis Zirs dadeba.
10 _ sejdes dros Tavis or xels Sua da-deba.
11 _ sejdes Sesrulebisas, jer cxviris, Semdeg
Sublis dadeba.
12 _ namazze yofnisas, damTqnarebis Sem-TxvevaSi
piris xelis zurgiT dafarva.
13 _ sejdes dros, mamakacebis indayvebis zemoT
daWera, qalebis mTliani mklavis Zirs Sexeba.
14 _ sejdes dros mamakacebis xelebis da fexebis muclisgan moSorebiT daWera.
15 _ ruquRsa da sejdeze samjer Tesbihis Tqmis
droiT gaCereba.
16 _ sejdes dros Tavis wamowevis Semdeg,
xelebis aweva
17 _ xelebis wamowevis Semdeg, muxlebis wamoweva.
18 _ jdomis dros xelebis TeZoebze da-lageba,
TiTebis yibles mimarT swored da-Wera, arc moxra
da arc TamaSi.
19 _ marjvniv da marcxniv misalmebis dr-os Tavis
mibruneba da mobruneba.
20 _ misalmebisas mxrisTavebze yureba.
namazis meqruhebi
1 _ tansacmlis Cacmis magivrad, wamoxur-va da
ıise locva.
2 _ sejdes Sesrulebis qvedabolos da Sarvlis
totebis akecva.
3 _ Sarvlis, qvedabolosa da mklavebis dakapi– 125 –
weba da ise namazis Sesruleba.
4 _ usargeblo da fuWi moqmedebebis Ses-ruleba.
5 _ samuSao anda ufrosebis gverdiT Ca-sacmelad
uxerxuli tansacmliT locva.
6 _ pirSi kiTxvis damabrkolebeli raimis Cadeba (am dros namazi irRveva).
7 _ Tavdauxuravad namazis locva.
8 _ tvaletSi gasvlis saWiroebis SemTx-vevaSi
abdesi ar moiSaloso ar gasvla da ise Sewuxebuli abdesiT locva.
9 _ namazis dors sejdes adgilidan qvis an miwis xeliT mocileba.
10 _ namazis dros TiTebis gatkacuneba.
11 _ namazis dros xelis mucelze gverdi-dan
dadeba.
12 _ Tavis marjvniv marcxniv mitrialeba, iq myofTa daTvaliereba. (mkerdis mimarTu-lebis
Secvlis SemTxvevaSi namazi irRveva).
13 _ jdomisas marcxena fexze ar jdoma.
14 _ sejdes dros mamakacis mklavebis Zi-rs dadeba.
15 _ adamianebis saxis pirdapir da xmamaR-la molaparakeTa pirdapir namazis locva.
16 _ vinmes misalmebaze xelis an Tavis da-qneviT
pasuxis gaqcema.
17 _ namazis locvisas damTqnareba. (dam-Tqnareba yovelTvis meqruhia).
18 _ namazis locvisas Tvalebis daxuWva.
19 _ imamis mihrabis gareT dgoma
– 126 –
20 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamis naxevar metrze met simaRleze dgoma.
21 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamze Zalian
dabla dgoma.
22 _ wina rigebSi, adgilebis SemTxvevaSi, ukana
rigebSi gancalkevebiT dgoma.
23 _ raime cocxali arsebis gamosaxule-bis mqone
tansacmlis Cacma.
24 _ kedelze an raime TvalsaCino adgi-lze
suraTis Camokideba da namazis locva.
25 _ cecxlis pirdapir namazis locva.
26 _ namazis dros aeTebis xeliT gadaT-vla.
27 _ Tavidan fexebamde erTi feStemlis Cacma da
namazis locva.
28 _ Tavis Sua adgilis daufaravad nama-zis
locva.
29 _ pirisa da cxviris wmenda.
30 _ sapatiebeli sababis gareSe piridan naxvelis
amoReba.
31 _ xelebis moZraoba da SeTamaSeba.
32 _ namazis romelime sunneTis mitoveba.
33 _ aucileblobis gareSe namazis dawye-ba, mag.
rodesac kalTaSi bavSvi giziT.
34 _ gulis misavali rameebis, mag. mor-Tul
mokazmuli nivTebis, musika garTobis, anda gemrieli
saWmlis gverdiT namazis locva.
35 _ farZebis Sesrulebis dros auci-leblobis
gareSe kedelze an raime say-rdenze miyrdnoba.
36 _ ruquRis Sesrulebisas da wamodgomi-sas
xelebis yurebTan mitana.
– 127 –
37 _ ruquRze moxris dros zammisuris ki-Txvis
dasruleba.
38 _ sejdesa da ruquRis Sesrulebisas imamze
adre Tavis dadeba da wamoweva.
39 _ namazis locva im adgilebze, sadac sibinZuris arsebobis SesaZleblobaa.
40 _ sasaflaos pirdapir namazis locva.
41 _ eTTexiaTis kiTxvisas sunneTis Se-usabamod dajdoma.
42 _ pirvelTan SedarebiT meore ruquRze ufro
grZeli aieTebis kiTxva.
namazis gareT meqruhi qcevebi
1 _ tualetSi da yvelgan yibles pir-dapir abdesis moSla.
2 _ mTvarisa da mzis pirdapir abdesis mo-Sla.
3 _ patara bavSvebis yibles pirdapir da-yeneba
da moSardvineba. es saqcieli bavSvis xelSi damWer ufross codva edeba. radgan misi gamkeTebeli
ufrosia.
4 _ yibles pirdapir aucileblobis gare-Se fexebis an erTi fexis gaSla.
5 _ yurani qerimisa da religiuri wigne-bis
mxares fexebis gaSla. Tu wignebi maRal adgilze
devs, maSin meqruhi ar aris.
namazis momSleli faqtorebi
1 _ aucileblobis gareSe daxveleba an yelis
gawmenda daxvelebiT.
– 128 –
2 _ cxviris daceminebis dros “elxemdu-llillah” Tqma.
3 _ namazis martod mlocveli gverdiT jgufurad mlocvelebis imams Tu raimes Se-usworebs, misi
namazi moiSleba, Tu imamic miiRebs am Sesworebas
maSin imamis namazic moiSleba.
4 _ namazis dros “la ilaahe illellah” Tqmisas
Tu mlocvelis mizani am sityvebze pasuxis miRebaa,
misi namazi irRveva. Tu mi-zani mxolod sxvebisTvis
Setyobinebaa ar dairRveva.
5 _ sasircxvilo, (akrZaluli) adgilis gamoCena.
6 _ tkivilis an sxva misi msgavsi mizezis gamo
tirili. Tu tirilis mizezi raime lo-cvaa (duaa),
maSin namazi ar dairRveva.
7 _ sityvebiT an xeliT vinmeze misalmeba.
8 _ gavlili namazebi Tu xuTze meti ar aris da
namazis dros gagaxsendeba.
9 _ namazis dros iseTi moZraobebis Ses-ruleba, romlebic sxvas namazisTvis saWi-ros arada, sxva
moZraobas afiqrebinebs.
10 - namazis dros raimes Wama an daleva.
11 _ namazis dros laparaki.
12 _ imamis garda sxva vinmes gasworeba.
13 _ namazis dros xmamaRali sicili.
14 _ namazis dros oxvra da kvnesa.
– 129 –
namazis moSla SesaZlebelia (mubahia)
Semdeg SemTxvevebSi:
1 _ gvelis mosaklavad (Tu safrTxes gvi-qmnis).
2 _ gaqceuli cxovelis dasaWerad.
3 _ faris mglisagan gadasarCenad.
4 _ gadmosuli qvabis Casaqrobad.
5 _ drois sakmarisobis SemTxvevaSi nama-zis damrRvevi. ramisgan gadasarCenad dar-Rveva. mag. patara
sibinZuris gasasufTaveb-lad abdesis aReba, anda
ucnobi qalisaTvis xelis Sexebis gaxseneba da
amisaTvis abde-sis aReba.
6 _ abdesis an bunebrivi aucileblobis
(tualetis) SemTxvevebSic namazis darRveva nebadarTulia.
SemTxvevebi, romlis drosac
namazis moSla farZia:
1 _ raTa gadavarCinoT WaSi Cavardnili vinme,
dawvis safrTxisas pirdapir mdgar vi-nme, daxrCobis piras misuli vinme anda “mi-SveleTo” moyvirali. vinme.
2 _ dedis, mamis, bebiisa da babuis daZaxe-bis
SemTxvevaSi farZi namazis darRveva va-jibi ar aris,
neba darTulia magram, Tu au-cilebloba ar aris,
ar unda movSaloT. na-file namazebisa da sunneTebis moSla SeiZ-leba. Tu zemoT CamoTvlil adamianebs Tqve-ni daxmareba da Svela sWirdebaT, farZi
na-mazis locvac unda SewyvitoT da davexma-roT.
– 130 –
jemaeTiT, jgufurad (mrevli)
nama-zis locva
Tu minimum ori kacidan erTi imamia es ukve jemaeTiT namazia. mamakacebisaTvis far-Zi namazis jemaeTiT locva sunneTia. juma da bairam namazebis
jemaeTiT locva ki fa-rZia. hadisebSi sweria:
“jemaeTiT naloci namazis madli martod naloc
namazze 27-jer ufro meti madliania”.
“srulyofili abdesis aRebis Semdeg meCeTSi jemaeTiT namazis salocavad wamsvl-els allahi
yoveli nabijisaT-vis TiTo mad-ls dauwers, TiTo
cod-vas wauSlis da samoTxeSic mis wode-bas aamaRlebs”.
jemaeTiT namazi muslimanebs Soris erTi-anobas
uzrunvelyofs, siyvarulsa da pati-viscemas zrdis.
jgufi erTad ikrifeba da erTmaneTis dardsa da
satkivars iziarebs. es jgufebi aris yvelaze
naTeli magaliTi muslimanebis erT sisxlad da erT
sxeulad, erT muStad Sekvrisa da gaerTianebisa.
vad-myofebis, xeibrebis da dasustebulebis jgufTan erTad namazis Sesruleba savaldebulo ar
aris.
jemaeTiT namazis dros adamians, romelsa-c mihyveba da hbaZavs jgufi imami ewodeba. jemaeTiT yofnasac da imamobasac pirobebi aqvs.
imamobisaTvis saWiro pirobebi:
imamobisaTvis eqvsi pirobaa saWiro. aqedan erTic
rom akldes im imamis namazi qmedi-Tad ar iTvleba.
1 _ muslimanoba. imami muslimani unda iy-os. ebu
– 131 –
beqris da omer – ul faruqis (ra-di-ellahuanhuma) halifobis ar damjerebe-li, mirajis da
saflavis tanjvis ar damjere-beli imami ver iqneba.
2 _ seqsobrivad mowifuloba.
3 _ Wkviani unda iyos. mTvrali da giJi im-ami ver
gaxdeba.
4 _ mamakaci unda iyos. qali mamakacebis imami ver
gaxdeba.
5 _ minimum faaTixasa da erTi aieTis swo-rad
wakiTxvis unari. erTi aieTis damzepir-ebeli Tu im
aieTs sworad ver warmoTqvams yovndeba an ibneva
is imami ver gaxdeba.
6 _ raime xeibrobis uqonloba. xeibari ja-nmrTelebis imami ver gaxdeba.
saerTo TvalsazrisiT, imamma saWiroa sworad da
gamarTulad waikiTxos yurani qerimi. lamazi yurani, sworad wakiTxuli yurania. namazis pirobebis mimarT upa-tivcemulo adamianis ukan namazi ar
iloce-ba. (RvTismoSiS da biwierebis ukan na-mazi
iloceT) es hadisi jumis mlocvel marTvelebzea
da ara jamis imamebze
imamobisaTvis yvelaze Sesaferisi adamia-ni religiuri kanonebi,sa da wesebis yvela-ze kargad
mcodnea. maT Sorisac yurani qerimis yvelaze ukeTesad wamkiTxavi airCeva. Tu aq-ac Tanasworoba, Taqva (RvTismoSiSoba) meti visac aqvs is iqneba esec
Tu Tanaswori iq-neba, asakobrivad ufross upiratesoba mien-iWeba.
monis, beduinis, brmis, mruSobidan nayo-li
Svilis, imamoba meqruhia. imamma mloc-velTa
momabezreblad namazi didxans ar unda gaaWianuros.
– 132 –
marto qalebis jemaeTiT locva meqruhia. Tu namazs imami da erTi kaci loculoben, mlocveli
imamis cota ukan dadges. Tu ml-ocvelebi ori an
orze meti arian imami maT win gava. kacebis bavSvebze da qalebze miyo-la ar SeiZleba.
imamis ukan mamakacebi rigSi dgebian, maT ukan
bavSvebi da maT ukan qalebi.
Tu erT rigSi qalebi da mamakacebi areu-li arian, mamakacebis namazi moiSleba. dam-jdari, fexze
mdgomis, mgzavri adgilobri-vis, farZis mlocveli
nafiles mlocvelis imami rom gaxdes, SeiZleba.
nafiles mloc-veli farZis mlocvelis imami ver
gaxdeba. namazis dasrulebis Semdeg Tu vinme Seityobs, rom imami uabdeso iyo, namazi xela-xlad unda
ilocos.
reRaibis, yadiris da beraTis namazebis jemaeTiT
locva meqruhia.
vinc imams ruquRze miuswrebs da mihyveba, is
muxli CaiTvleba, ruquRis Semdeg Tu mi-uswrobs
da mihyveba is muxli aRar CaeTv-leba.
imamze adre ruquRze wasvla, sejdeze was-vla da
sejdedan Tavis aweva Tahrimen meq-ruhia. farZi namazebis Semdeg adgilis Sec-vla musTehabia.
Tu muslimani dRis yvela xuT namazs je-maeTTan
erTad ilocavs iseT madls moige-bs, TiTqos namazi
feiRamberTan erTad Sees-rulebinos.
jemaeTiT namazs Zalian bevri sargeblo-be-bi
gaaCnia, amitom umizezod ar unda mivatovod. xuTive namazis jemaeTTan erTad locvas unda
vcdilobdeT. warRvnis dRes didebulma allahma
miwis Svidi qveskneli da cis Svidi wyeba da yvela
cocxali arse-bebi sasworis erT mxares rom da– 133 –
dos da meore mxares ki jemaeTiT Sesrulebuli namazebis madli dados, am namazebis madli ufro
didi iqneba da saswors gadaswonis.
imamze miyolisaTvis aTi pirobaa saWiroa:
1 _ ifTiTax Teqbiris aRebamde imamze miyolisaTvis nieTi gulSi unda gaivloT si-tyvebi
“mivyvebi mzad myof imams”.
2 _ saWiroa imamma qalebisaTvis calke ni-eTi Tqvas Tu mimyolebs Soris qalebic ari-an. mamakacebisaTvis calke nieTis gake-Teba saWiro ar aris.
margam imami jemaeTis mad-ls ver moigebs.
3 _ mimyolebi imamze ukan unda iyvnen, ara nakleb
mimyolebis quslebi imamis qus-lebis ukan unda
iyos.
4 _ imamma da mimyolebma erTi da igive na-mazi
unda ilocon.
5 _ imamsa da mimyolebs Soris qalebis rigi ar
unda iyos.
6 _ imamsa da mimyolebs Soris manqanis gasavleli gza an navis gasacuri mdinare ar unda
iyos.
7 _ imami an jgufis romelime wevri ar unda imyofebodes iseT adgilze, saidanac imams ver xedavs
da misi xma ar esmis.
8 _ imami raime Sesajdomi cxovelis zu-rgze,
mimyolebi miwaze anda piriqiT mdgo-mareobaSi ar
unda iyos.
9 – imami da jemaeTi or erTaneTze ga-daumbel
gemebze ar unda imyofeboden.
– 134 –
10 – sxva mezebis imamze mimyoli jemaeTis namazis
qmediTad CaTvlisTvis ori rivaeTi (gadmocema, versia) arsebobs. pirveli ver-siis mixedviT, mimyolma Tavis mezebSi ab-dess Tu texavs is imams aqvs
mimyolma es ar unda icodes. meore, Tavis mezebis
mixedviT aranairi nakli Tu ar aqvs, aseT imams sxva
mezebis warmomadgelnebic miyvebian. amAver-siis
mixedviT gadakruli da daplombili kbilis mqone
imamze miiyoleba.
jemaeTi Tu erT kaciania, is kaci imamis marjvniv dadgeba. marcxniv dadgoma meqru-hia, ukan
dadgomac meqruhia. fexis qusli imamis quslis
ukan unda iyos, raTa namazi qmediTad CaiTvalos.
Tu jemaeTi ori an or kacze metia isini imamis
ukan dadgebian.
imamTan Sesrulebuli namazi calke Ses-rulebul namazis msgavsia, magram imamma romc xmamaRla waikiTxos raime mimyolebi xmama-Rla ar waikiTxaven. rodesac imami faa-Tixas xmamaRla kiTxvas daamTavrebs mimyo-lebi xm-adabla aamins ityvian. ruquRidan wamodgomisas imami ityvis: “semi
Rallahu limen xamideh” mimyoli ityvis: “rabbena
leqel xamd”. Semdeg allahu eqbers war-moTqvamen
da mimyolebi imamTan erTad sejdes Seasruleben.
ruquRis, sejdeebis da jdomis dr-os mimyolebs
calke Sesrulebuli namazebis msgavsad kiTxva SeuZliaT.
ramaznis TveSi viTir namazi jemaeTis erTad
unda vilocod sxva dros calke vi-lo-cavT.
– 135 –
mesbuqis namazi
imamze mimyolebi oTxi jgufisaa. esenia. mudriqi,
muqTedi, mesbuqi, lahiq.
mudriqi, ifTiTah Teqbiri imamis erTad am-Rebs
hqvia.
muqTedi, ifTiTah Teqbirze ver mimswrebs hqvia.
mesbuqi, pirvel muxlze ver mimswrebs hq-via
lahiq, ifTiTah Teqbiri imamis erTad aRebuls da
Semded abdesis moSlis gamo absesis aRebis Semdeg
isev imamze mimyols hqvia. es rogoc adre Cveulebrivad imams miyveba. aseve amqveyiuri rame ar unda
dai-laparakos. magram abdesis asaRebad jamis axlos unda aiRos, Tu Sorsaa namazic mo-iSleba.
mesbuqi, anu pirvel muxlze ver mimswre-bi, imamis
orive mxares selamis micemis Sem-deg, wamodgeba da
gamotovebul muxlebs iloca-vs.
am xuT rames Tu imami ar akeTebs mimyolebic ar
gaakeTeben:
1 _ Tu imami qunuT duebs ar waikiTxavs jemaeTic ar waikiTxavs.
2 _ Tu imami bairamis namazebze Teqbirebs ar
Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.
3 _ Tu imami oTxmuxliani namazis dros meore
muxlze ar dajdeba, jemaeTic ar daj-deba.
4 _ Tu imami sejdes aieTs waikiTxavs da TilaveT
sejdes ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.
5 _ Tu imami sehiv sejdes ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.
– 136 –
am oTx rames Tu imami gaakeTebs jgufi ar
gaakeTebs:
1 _ Tu imami orze ufro met sejdes Seasrulebs,
jgufi ar Seasrulebs.
2 _ Tu imami pirvel muxlze bairamis Teq-birs
samze mets Seasrulebs jgufi ar Sea-srulebs.
3 _ Tu imami micvalebulis namazis dros
oTxze met Teqbirs Seasrulebs, jgufi ar
Seasrulebs.
4 - Tu imami mexuTe muxlze adgeba jgufi ar
adgeba, imams daelodeba da namazis dasrulebisaTvis selams erTad micemen.
am aT rames imami Tu ar gaakeTebs, jemaeTi
gaakeTebs:
1 _ ifTiTax Teqbiris dros xelebis maR-la aweva.
2 _ subxanes kiTxva.
3 _ ruquRze wasvlisas Teqbiris Tqma
4 – ruquRze “subxane rabbiel Razim”-is kiTxva.
5 _ sejdes dros Tavis Zirs dadebisas da awevisas Teqbiris warmoTqma.
6 _ sejdes dros “subxane rabbiel aRla” kiTxva.
7 _ “semiRellahu limen xamideh”-is
gareSe “rabbena leqel xamd”-is Tqma.
Tqmis
8 – eTTexiaT-is bolomde kiTxva.
9 – namazis dasasruls selamis micema.
10 – yurban bairamis dros 23 farZis mere
misalmebisTanave TeSrie Teqbiris kiTxva.
– 137 –
ifTiTax Teqbiris mniSvneloba da madli
Tu adamiani ifTiTax Teqbirs imamTan erT-ad
aiRebs ise Camoscvivdeba mTeli codvebi, rogorc
Semodgomis xeebs foTlebi scviva.
erTxel rodesac feiRamberi namazs lo-culobda, masTan mivida erTi kaci, romel-mac dilas namazis ifTiTax Teqbirs ver mi-uswro da uTxra: me
dilas ifTiTax Teqbirs ver mivuswari, magram amis
mere erT monas Tavisufleba vuboZe da mainteresebs Teqbi-ris madli davimsaxure Tu arao. maSin
fei-Ramberi miubrunda ebu beqirs da hkiTxa: Sen ras
ityvi am sakiTxze. ebu beqirma ki miugo: me rom ormoci aqlemi sul Tval margalitiT gatvirTuli
myavdes da ormo-cive rom Raribebs vaCuqo, ifTiTax Teqbiris madls mainc ver davimsaxureb.
Semdeg feiRamberi omers SeekiTxa Sen ras
ityvi am sakiTxis Sesaxeb? omerma miugo: rac meqqesa da medines Soris gzebia, imaTi gamvsebi TvalmargalitiT datvirTuli aql-emebi rom myavdes da
yvela isini Raribebs daurigo, imaTTan erTad Sesrulebul ifTi-Tax Teqbiris madls mainc ver gautoldeba da mainc ver davimsaxurebo.
amis Semdeg feiRamberi osmans SeekiTxa Sen raRas
ityvi am sakiTxzeo? osmanma miu-go: mTeli Rame ori
muxli namazi, rom vil-oco da TiToeul muxlze
yurani qerimi Tavidan bolomde rom vikiTxo, mainc
imaT-Tan aRebuli ifTiTax Teqbiris madlis Rirsi ver gavxdebio.
bolos hazreTi feiRamberma igive kiTxva alis
dausva. alim upasuxa: aRmosavleTidan dasavleTamde
adgili urwmunoebiT savse rom iyos, allahma Zala
momces, vebrZolo maT da davamarcxo, mainc imamTTan erTad Sesrulebul ifTiTax Teqbiris madls
– 138 –
ver davimsaxurebo.
amis mere feiRamberma Tavis mrevls ase mimarTa:
“morwmuneno! icodeT, rom miwisa da cis Svid-Svidi qveskneli qaRaldad da mTe-li wylebi melnad,
rom iqces da yvela meleiqi Camwer mdivnebad iqcnen da warRvnis dRemde sweron, mainc ver daamTavreben im did madlis weras, rasac imamTan erTad ifTiTax Teqbiris amRebi imsaxurebs”.
sasaxleSi gakeTebuli meCeTi
imami azam ebu hanifes moswavle, imami ebu isufi, harun reSidis marTvelobis dros ya-di iyo. erT
dRes harun reSidTan yofni-sas, erTi pirovneba meoredan momCivari gaxda. ha-run reSidis vezirma me
mowme var uTxra. imam ubu isufma ar daTanxmda. halifem uaris mizezi hkiTxa. imam ebu isufma, erT dRes mas raRac saqme ubrZaneT, manac Tqveni monaorCili var mogmarTaT, es Tu marTalia monis mowmoba ar SeiZleba da Tu tyuilia tyuilismTqelidan
mowme ar SeiZleba. Hali-fam me viqnebi mowme. Tanaxma iqnebiT? ara, ar viqnebi. ratom? Sen namazs jemaeTiT ar loculob. halifam simarTles ambob da
sasaxleSi meCeTis gakeTeba brZana. amis Semdeg namazi yovelTvis jemaeTiT iloca.
juma namazi
allahu Tealam paraskevi dRe muslimanebs
ganukuTvna. paraskevs SuadRisas juma namazis
locva allahu Tealas brZZanebaa.
allahu Teala jumas sures me-9 da me-10 aeTebSi brZanebs: “ei morwmuneno, paras-kevobiT SuadRis
ezanis gagonebisTa-nave juma namazis salocavad
– 139 –
meCeTebi-saken iCqareT! vaWrobas Tavi mianebeT,
radgan juma namazi TqvenTvis ufro sasargebloa.
namazis mere SegiZliaT miubrundeT Tqvens saqmeebs,
raTa ipovoT puri arsobisa xSirad moixse-nieT allahi raTa gadarCeT”.
namazis mere visac unda Tavis saqmes gaagrZelebs, visac unda meCeTSi darCeba da locvebsa da yurani qerims waikiTxavs. juma namazis dros
vaWroba da sxva saqmeebis ga-keTeba codvad iTvleba.
hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sellem) sxvadasxva hadisebSi brZanebs:
(Tu ki muslimani paraskevobiT Rus-lis abdess
aiRebs, mere meCeTSi namazs ilocavs erTi kviris
codvebi miieteveba da yvela ga-dadgmuli na-bijisaTvis madli daewereba)
(paraskevobiT namazis gamomtovebel-TaTvis didi
allahi sakuTar guls saguldagulod hgmanavs da
ketavs)
(dReTa Soris paraskevi yvelaze madliania,
bairamis dReebzec ki pa-raskevi dRe amqveynad da
samoTxeSi muslimanTa bairamia)
(vinc umizezod sam juma namazs ar Seasrulebs
maTTvis didi allahi gu-lis karebs ketavs, eseigi maT sikeTes da daxmarebas aRar gauwevs)
(juma namazis mere aris wami, rode-sac locva
(dua) aucileblad Sesme-nili da miRebuli iqnrba)
(juma namazis mere, vincç Svidjer ihlass da
muavviizeTein-s ikiTxavs allahu Teala erTi kvira cud saqmeebisgan, ubeduri SemT-xvevebisagan daifaravs)
(rogorc SabaTi dRe ebraelebs, xo-lo kvira dRe
qristianebs eboZaT. aseve paraskevi dRe musli– 140 –
manebisaa. am dRes muslimanTa-Tvis, sikeTe xvavi da
baraqa moaqvs)
paraskevobiT Sesrulebuli RvTismsaxure-bis
samagiero madli sxva dReebSi Sesrule-buls minimum orjer aRemateba aseve paras-kev dRes Cadenili
codva orjer metad Ca-iTvleba.
paraskevi sasaflaoebis monaxulebis dRea am
dRes sasaflaos tanjva SeCerebulia. zo-gi brZenis mixedviT muslimanTa tanjva meti aRar daiwyeba, xolo urwmunoTa tanjva ra-maznis Tvisa da
paraskevis garda warRvnamde gagrZeldeba. ramaznis
TveSi da paraskeobiT gardacvlili muslimanebi sasaflaos tanjvas ar gaivlian. paraskeobiT jojoxeTic Zalian cxeli aris, allahmac adem fei-Ramberic paraskev dRes gaaCina, samoTxidan paraskevs gandevna, samoTxis mkvidrni didebul allahs paraskeobiT ixilaven.
juma namazis farZebi
juma (paraskev) dRes 16 muxli namazi ilo-ceba.
aqedan ori muxlis locva farZia. SuadRis namazidan ufro Zlieri farZia. juma namazi farZi rom
iyos ori saxis pi-robaa saWiro:
1 – eda pirobebi.
2 _ vujub pirobebi
eda pirobebidan erTic nakli, rom iyos na-mazi
miRebulad ar CaiTvleba. vujub pi-robebidan, rom
akldes namazi CaiTvleba.
– 141 –
eda (anu juma namazi miRebuli rom iyos)
Sesasrulebeli piroba Svidia:
1 _ juma namazis qalaqSi, raionSi, sofe-lSi
locva.
2 _ saxelmwifo meTauris an gubernato-ris
nebarTviT locva. maT SeuZliaT uflebamo-silebani
sxvasac gadascen.
3 _ SuadRis namazis mosvlis dros lo-cva.
4 _ xuTbis wakiTxva. [islamis swavlulebs jumis huTbis kiTxva allahu eqber Tqmis msgavsia. anu
marto arabulad ikiTxeba. ima-mi Cumad eRuzus ikiTxavs Semdeg xmamaxla selavaTs, qelimei-SehadeTs, salaTu selams ikiTxavs. Semdeg madlisa
da tanjvis gamom-wvev mizezebs gamaxsenebel da aeTs
ikiTxa-vs. dajdeba, adgeba da meore huTbes wai-kiTxavs, vaizis magier duas gaakeTebs. oTxi halifes saxelis Tqma musTehabia. huTbeze am qveynidan laparaki haramia. huTbes mokle ki-Txva sunneTia, grZlad
kiTxva meqruhia].
5 _ namazze adre xuTbis wakiTxva.
6 _ juma namazis jemaeTiT Sesruleba.
7 _ meCeTis karebis yvelasaTvis gaReba.
juma namazis vujub (aucilebeli) pirobebi
1 _ mgzavrad ar yofna. mgzavrebisTvis fa-rZi ar
aris.
2 _ janmrTeli adamianisaTvis. (avadmyofebisaTvis, avadmyofebis momvlelTaTvis da Zalian
moxucebulebisaTvis farZi ar aris).
3 _ Tavisufali adamianisaTvis.
– 142 –
4 _ mamakacisaTvis. (qalebisaTvis farZi ar aris).
5 _ Wkviani da mowifuli adamianisaTvis.
6 _ mxedvelobis mqone adamianisaTvis. (gz-aze
wamyvanic, rom hyavdes brmaTaTvis farZi ar aris).
7 _ siarulis unaris ar mqoneTaTvis. (ga-daadgilebis saSualeba romc qondes inva-lidTa da fexebis armqoneTaTvis farZi ar aris).
8 _ maTTvis, vinc patimari araa da maTT-vis visac
mTavrobisa da mtris SezRudva ar aqvs.
9 _ metismeti Tovlis qariSxlis talaxi-sa da
sicivis SemTxvevaSi farZi ar aris.
juma namazi rogor iloceba?
paraskev dRes SuadRisas eznis kiTxvis Se-mdeg
16 muxli namazi iloceba. Tanamimdev-robiT aseTia:
1 _ juma namazis oTxi muxli “pirveli sunneTi”
unda vilocoT. es sunneTi Suad-Ris namazis
pirveli oTxi muxli sunneTis msgavsad iloceba.
nieTi aseTia: “nieTi vqe-ni allahis xaTrisaTvis
juma namazis pir-veli oTxi muxli sunneTis salocavad”.
2 _ Semdeg meCeTSi ezani da xuTbe ikiTxe-ba.
3 _ xuTbis Semdeg yaameTi ikiTxeba da jg-ufurad or muxli juma namazis farZs ilo-ceba.
4 _ amis Semdeg oTxi muxli juma namazis “bolo
sunneTi” iloceba. bolo sunneTic SuadRis namazis
pirveli sunneTis msgavsia.
5 _ amis Semdeg oTxi muxli “zuxri aaxir” farZ
namazs vloculobR. nieTs ase vambobT: nieTi vqeni
allahis xaTrisaTvis sul bolos gavlili (gamotovebuli) Suad-Ris nama-zis farZis salocavad.
– 143 –
esec Suad-Ris namazis farZis msgavsad iloceba.
6 _ amis Semdeg ori muxli “drois sun-neTi” unda
vilocoT, nieTs ase vambobT: esec dilis namazis
sunneTis msgavsad iloceba.
7 – amis Semdeg aeTelqursi ikiTxeba da dua
gakeTdeba.
paraskev dRes Sesasrulebeli sun-neTebi:
1 _ paraskevis xuTSabaTi dRidan Segebeba.
2 _ paraskev dRes Ruslis aReba.
3 _ Tmebis SekreWa, wverisagan zedmeti si-grZis
Semokleba da frCxilebis daWra suf-Ta tansacmlis Cacma.
4 _ juma namazze SeZlebisdagvarad adre wasvla.
5 _ meCeTSi wina rigebSi gadasvlisasTvis jgufis wevrTa mxrebs zemodan gadaubijeb-loba.
6 _ meCeTSi namazis mlocvelebze winidan gauvleloba.
7 _ xuTbis kiTxvisas laparakis Sewyveta da sxva
molaparakesaTvis JestebiTac ki pa-suxis gaucemloba. ezanis gaumeorebloba.
8 _ juma namazis mere faaTixas qaafiru-nis, ixlasis, feleyisa da naasis sureebis Svidjer CakiTxva.
9 _ naSuadRevamde (iqindamde) meCeTSi dar-Cena
locva da xvTismsaxureba.
10 – ehli sunneTis alimebis (swavlule-bis)
darigebebis mosmenaSi, wignebis wakiT-xvaSi gatareba.
11 _ mTeli paraskevis dRis locvaSi al-lahze
– 144 –
vedrebaSi gatareba.
12 _ paraskev dRes salavaTis bevri kiT-xva.
13 _ yurani qerimisa da gansakuTrebiT qefis
suris kiTxva.
14 _ mowyalebis sadayis gacema.
15 _ dedmamis an maTi sasaflaoebis mo-naxuleba.
16 _ saxlSi bevri da tkbili saWmelebis gakeTeba.
17 _ bevri namazis locva. gavlili nama-zebis
mqoneebis, gavlili namazebis locva.
bairam namazebi
ramazan bairamisa da yurban bairamis pir-vel
dRes mzis amosvlis Semdeg bairam nama-zis locva muslimani mamakacebisaTvis va-ajibia.
bairamis namazis pirobebi juma namazis pi-robebis msgavsia, gansxvaveba isaa, rom bairam namazze
xuTbe sunneTia da namazis mere ikiTxeba.
ramazan bairamis locvamde jer tkbilis Wama,
Ruslis Sesruleba, misvaqis xmareba da saukeTeso
tansacmlis Cacma, fiTris gacema namazis locvis
win da gzaSi nel nela Te-qbiris kiTxva musTehabia.
xolo yurban bairamis dros namazamde uWmeloba, namazis mere ki Tavdapirvelad yur-banis
xorcis Wama, namazze wasvlisas xmama-Rla an xma
dabla Teqbiris Sesruleba mus-Tehabia.
bairamis namazebi or muxliania. jemaeTiT (jgufurad) sruldeba, calke ar iloceba.
– 145 –
bairam namazi rogor ilocceba?
1 _ jer nieTi unda vTqvaT: “nieTi vqeni vajibi
ramazan an yurban bairamis saloca-vad mivyvebi
imams”. Semdeg ifTiTax Teqbirs aviRebT da “subxaneqes” vikiTxavT.
2 _ amis Semdeg samjer xelebis maRla aw-eviT
Teqbirs SevasrulebT (xelebs yurebTan mivitanT da
CamouSvebT), mesame Teqbiris Se-mdeg muclis qvemoT
Sekruli davikavebT. im-ami jer faaTixas mere zammisures waikiTxa-vs ruquRi, sejde Sesruldeba da
meore mux-lis salocavad avdgebiT.
3 _ meore muxlze imami jer faaTixas mere zammisures waikiTxavs mere maRla xelebs avwevT samjer Teqbirs SevasrulebR meoTxe Teqbiris mere
xelebi yurebTan aRar unda avitanoT ruquRze unda
davixaroT. ufro mokled am moZraobebs ase
izepireben xolme: orjer CamouSvi erTxel SeaerTe,
samjer Camousvi erTxel moixare!
TeSriy Teqbiri:
yurban bairamis wina dRis dilis namazi-dan moyolebuli meoTxe dRis iqindi nama-zamde hajze
wamsvlelebis, wausvlelebis, kacebi, qalebi jemaeTiT iqneba Tu marto farZi namazis locvis
Semdeg erTxel Te-Sriy Teqbiri unda vikiTxoT. TeSriy Teq-biris kiTxva vajibia.
TeSriy Teqbiri micvalebulis namazis mere ar
waikiTxeba. namazis Semdeg dalapara-kebis anda
meCeTidan gamosvlis Semdeg waki-Txva saWiro ar
aris.
Tu imams TeSriy Teqbiri daaviwydeba mim-yolebi
Teqbirs ityvian mamakacebs xmamaRla Tqma SeuZliaT qalebi dabal xmaze warmos-Tqvamen. TeSriy
– 146 –
Teqbiri ase ikiTxeba:
“allahu eqber, allahu eqber, laa ilaahe illellahu vellahu eqber, allahu eqber ve lillahi xamd”.
mzadeba sikvdilisTvis
sikvdilis xSirad gaxseneba yvelaze didi rCevaa. yvela morwmunisTvis sikvdilis xSi-rad
gaxseneba sunneTia, radgan sikvdilis gaxseneba
iwvevs allahis yvela brZanebis Sesrulebas da
codvebisagan gandgomas, ha-ra-mi saqmis Cadenis gambedaobas spobs. fei-Ramberma brZana: “xSirad gaixsene
sik-vdili, romelic anadgurebs cxovrebiseul
sitkbos da bolos uRebs garToba-mxiarulebas!”
did evliebs Soris zogierTs sikvdilis yovel-dRiuri gaxseneba wesad hqonda dadgenili. xolo didi
evlia muxammed buhara, Tavis Tavs mkvdarsa da
saflavSi Cadebuls war-moidgenda.
gadWarbebuli amqveynis siyvaruli didx-ans sicocxlis survils niSnavs. locvasa da RvTismsaxurebisTvis didxans sicocxlis survili ki amas ar
niSnavs. visac gulSi am-qveynisadmi gadaWarbebuli
siyvarulis cec-xli unTia, RvTismsaxurebas saWiro
dros ar asruleben, monaniebas Tavs anebebn da
gulebi uqvavdebian. sikvdili aRar axsende-baT, rCeva-darigebebSi sasikeTos verafers naxuloben.
aseTi adamiani amqveyniuri qonebisa da sakuTrebis
mosapoveblad mTel si-cocxles xarjavs. saiqios
iviwyebs, marto qeifs, drostarebas da siamovnebas
misdevs.
xadisebSi vkiTxulobT:
“mokvdiT sikvdilze adre. sanam an-gariSworebas
warudgebodeT, Tqvenve ageT pasuxi sakuTar TavTan!”
– 147 –
“cxovelebs rom codnodaT, Tu ra elodebodaT
sikvdilis Semdeg, maSin Tqvens saWme-lad xorcis
mqone cxovels ver naxavdiT.”
“vinc dRe da Rame sikvdils igonebs, war-Rvnis
dRes Sehidebis gverdiT moxdeba.”
“sikvdili xSirad gaixseneT xolme, sikvdi-lis
gaxseneba adamians codvebis Cadeni-sagan icavs da
saiqioSic mavnebeli rameebi-sagan Sors dadgomis
sababi xdeba.”
ra aris sikvdili?
sikvdili gaqrobas ar niSnavs. sikvdili sulis
da sxeulis gancalkevebaa, sulis mi-er sxeulis datovebaa. sikvdili adamianis erTi mdgomareobis meoreTi Secvlaa, erTi saxlidan meoreSi gadabargebis msgavsia. omer bin abdulazizma brZana: “Tqven
mara-diulobisTvis xarT Seqmnilni, magram erTi
saxlidan meoreSi gadainacvlebT”. sikvdili
saCuqaria, jildoa muslimanisTvis. codvil-TaTvis
ki saSineli ubedurebaa. adamiani si-kvdils ar
isurvebs, maSin roca sikvdili araswori gziT
svlaze ufro samadlo da sasikeToa. Rirseuli
morwmune sikvdilis mere amqveyniuri tanjvisa da
daRlilobisagan Tavisufldeba. xolo sastiki
adamianebis sikvdilis mere qveyana da adamianebi bednierebasa da mSvidobas eziarebian xolme. ai erTi
Zveli fraza, romelic sastiki ada-mianis sikvdilis
Sesaxeb aris naTqvami:
“arc TviTon moisvena, arc xalxi moasvena,
aRigava pirisagan miwisa, gauZlos mas saflavma.”
muslimanis sxeulidan sulis mocileba patimrobas hgavs, muslimani sikvdilis mere amqveynad
dabrunebas aRar inatrebs. sikvdi-li musliman– 148 –
isTvis saCuqaria. misi sasaf-laos cxovreba ki
samoTxis baRebs, urwmu-nosi ki jojoxeTis jurRmulebs waagavs.
sikvdili sinamdvilea
gana sikvdilisagan gadarCena SesaZlebel-ia? ra
Tqma unda ara adamians Tavisi sico-cxlis erTi
wamiTac ki gagrZeleba ar Seu-Zlia. dro roca mova
mokvdeba. es dro zus-ti da swrafia. da rogorc
yurani qerimis aiaTi ambobs: “sikvdilis dro roca
mova, saaTebs erTi saaTiT win an ukan veRar gadaweven.”
adamiani kvdeba iq, sadac da rodesac allahi
sWirod miiCnevs. kvdeba da tovebs yvelafers;
qonebas, sakuTrebas, ojaxsa da Svilebs.
allahu Tealam icis Tu ramdenjer amo-visunTqavT dReSi. ar arsebobs raime, rac man ar icodes.
da Tu cxovrebas RvTismsax-urebaSi gavatarebT,
dasasrulic bednieri iqneba, radgan allahu
Teala azrails ubr-Zanebs: “Cems moyvareebs (morwmuneebs) suli advilad da umtkivneulad amoarTvi,
mtrebs (urwmunoebs) ki Znelad”. ra sasixaruloa
es cnoba mor-wmuneTaTvis da ra samwuxaroa urwmunoTaTvis.
micvalebulis namazi
adamianis gardacvalebisas misi axlobeli mamakacebisTvis da Tu mamakaci ar hyavs qa-lebisaTvis
micvalebulis namazis locva farZi qifaiea. es aris
namazi allahisaTvis da locva (dua) micvalebulisaTvis.
– 149 –
micvalebullis namazis pirobebi:
1 _ micvalebuli muslimani unda iyos.
2 _ dabanili unda iyos. Tu daubaneli mk-vdari
saflavSi Cades, da Tu jer miwa miy-rili ar aqvs,
amoiReben, dabanen da namazs ilocaven. micvalebulisa da imamis adgili sufTa unda iyos.
3 _ micvalebulis sxeulis naxevari da Tavis naxevarze meti nawili saxeze unda iy-os.
4 _ micvalebuli miwaze, an miwasTan ax-lo adgilze, qvaze dadebuli an xelSi da-ka-ve-buli unda
iyos. misi Tavi imamis marjvniv, fexebis marcxniv
unda iyos. piri-qiT gake-Teba codvaa.
5 _ micvalebuli imamis win gamzadebuli unda
iyos.
6 – micvalebulisa da imamis avreTi adg-ilebi
dafaruli unda iyos.
micvalebulis namazis farZebi:
1 _ orjer Teqbiris Sesruleba.
2 _ fexze dgoma.
micvalebulis namazis sunneTebi:
1 _ subxaneqe-s kiTxva.
2 _ selavaTis kiTxva.
3 _ micvalebulisTvis, da yvela musli-manis
Sewyalebis da codvebisagan patiebis-Tvis gadmocemuli locvebidan (duebidan) romelimes kiTxva.
micvalebulis namazi meCeTSi ar Sesrul-deba.
– 150 –
cocxlad dabadebul bavSvs sikvdilis mere saxeli daerqmeva, daibaneba,sudaraSi gaexveva da namazi Sesruldeba.
micvalebulis tarebis dros oTxi adgi-lidan
unda gveWiros. jer micvalebulis Tavis mxare, marjvena mxarze, Semdeg fexis mxare marjvena mxarze,
Semdeg fexebis mxa-re, marcxena mxarze dadebiT
aTiode nabi-js atareben. sasaflaoze misvlisas
micva-lebulis mxrebidan Zirs Camodgmamde dajdoma ar SeiZleba. damarxvis Semdeg xalxi
Camosxdebian.
rogor sruldeba micvalebulis nama-zi?
micvalebulis namazis oTxi Teqbiridan yoveli
erTi muxlis msgavsia. pirvel Te-qbirze xelebi
yurebTan miitaneba. danarCen sam Teqbirze ki ara.
1 _ pirveli Teqbiris mere, xelebs Sevae-rTebT
da subxaneqes vikiTxavT “vejelle-senaauqe”-s erTad.
2 _ meore Teqbiris mere ellahumme salsa da ellahumme bariqs vikiTxavT.
3 _ mesame Teqbiris mere micvalebulis locva
(dua) ikiTxeba. aseve “rabbenaa aTina, an marto allahumeRfili” iTqme-ba, an faaTixas kiTxvac SeiZleba.
4 _ meoTxe Teqbiris damTavrebisTanave marjvniv
da marcxniv salami mieciT da mi-salmebisas warmoidgineT rom micvalebul-sa da iq myof xalxs
esalmebiT.
oTx Teqbirsa da orive mxares misalmeb-as mxolod imami warmoTqvams. sxvebi uxmod warmosTqvamen.
– 151 –
namazis locvis Semdeg micvalebuli gverdze
duis gakeTeba ar SeiZleba. meq-ruhi iqneba.
Teravis namazi
Teravis namazi ramaznis TveSiYyvela Ram-es
sruldeba da qalebisa da mamakacebisTv-is sunneTia.
jemaeTiT locva sunneTi qifa-ea. Ramis namazis
Semdeg da viTir namazam-disaa. viTris Semdegac
iloceba. mag: Tera-vis namazis locvas mTlians
vinc ver mius-wrebs, imamiT viTrs ilocavs da
Semged ga-motovebuli Taravsac ilocavs. Teravi
nama-zis yaza (gavlili) ar iloceba.YTeravis gavlili Tu iloca Teravi ar iqneba nafile namazi
gamova.
Teravis namazi oci muxlia.
rogor sruldeba Teravis nama-zi?
viTir namazi mxolod ramaznis TveSi je-maeTiT
(jgufurad) sruldeba.
Teravi namazi or-ori muxlad,AaTi selam-iT da
yvela meoTxe muxlze cota mocda da selavaTebis kiTxva musTehabia. gavlili na-mazebis mqonem
Tavisufal dros, xuTi dr-ois namazis sunneTebis da Teravis adgilze gavlilebi unda ilocos.
rac SeiZleba ma-le unda daamTavros gavlilebis
locva da Semdeg am namazebis locva unda daiwyos. Teravi namazis rogorc jameSi aseve saxlSic iloceba. magram jameSi naloci nama-zi
ufro didi madlia. Tu saxlSi jemaeTiT ilocavs
marto nalocze ocdaSvidjel met madls moigebs.
yvela ifTiTah Teqbirze ni-eTis Tqmaa ufro kargia. Ramis namazs Tu jemaeTiT ver ilocavs verc
– 152 –
Teravs jemaRe-TiT ilocavs, farZi marto unda
ilocos da Semdeg SeuZlia Teravi jemaeTis erTad ilocos.
mexuTe nawili
namazi mgzavrobisas
hanefi mezebze mimyoli vinme vinc Txut-met dReze
naklebi droiT asToTxmet km.-ze Sors wava mgzavrad iTvleba.
mgzavri oTxmuxliani farZi namazebis mxo-lod
ors, pirvel da meore muxls locul-obs. oTx
muxls ilocavs mxolod maSin, ro-ca jemaeTiT
(jgufurad) locvisas aramgza-vr imams mihyveba. Tu
mgzavri aramgzavrebis imami gaxdeba, TviTon ori
muxlis Semdeg locvas daasrulebs, mimyolebi (adgilobrivebi) ki mesame da meoTxe muxlebs imamis
gareSe ilocaven da locvas ise daasruleben.
mgzavrs mesTze sam dResa da Rames meshis Sesruleba da marxvis darRveva SeuZlia, magram
marxvis daurRvevloba ukeTesia. mg-zavrisTvis
yurbnis dakvla vajibi, xolo juma namazis locva farZi ar aris.
namazis drois dasasruls, vine mgzavrad Tu wava,
namazi Tu ar ulocia or muxls ilocavs. magram
namazis drois dasasruls adgilze momsvleli oTx
muxls ilocavs.
(ni’meTi islamSi) ambobs, rom: visac fexze dgoma ar SeuZlia, nafile namazebis loca damjdari
yovelTvis da yvelgan SeiZleba. ruquRs gakeTebisTvis taniT moixreba, sej-des gasakeTebslad,
Tavs ZirSi dadebs. Tu fexze dgoma SeuZlia da
damjdari loculobs maSin fexze dgomis naxevar
– 153 –
madls moigebs. xuTi drois namazis sunneTi, Teravi namazi, nafile namazebia. gzaSi anu soflis
gareT nafile namazis cxoveelze Sejdari locva
SeiZleba. yi-bleze Sebruneba, ruquRsa da sejdes
gakeTeba saWiro ar-aa. ruquRs gakeTebisTvis
sxeuliT cotas moixreba, sejdes gakeTebisTvis didad moix-reba. cxovelze meti sibinZuris arseboba na-mazs ar avnebs. ZirSi nafile namazi mlocveli Tu daiR-leba, joxze dayrdnobiT, kedelze
dayrdnofiT locva SeiZleba. siarul-Si (TviTon
mlocveli vincaa, Tu dadis) na-mazis locva ar SeiZleba. Tu aucilebloba ar aris farZis da vajibi
namazis locva cxovelze Sejdari locva ar SeiZleba. mxo-lod saWiroebis mdgomareobaSi SeiZleba. aucileblobis sababebi Semdegia: qonebis, cxenis, sicocxlis safrTxis arseboba, ba-rgis
moparvis SesaZlebloba, mtrisa da mta-cebeli covelebis safrTxe, talaxi, wvima, mgzavris avadmyofoba, gzaze marto darCenis safrTxe, cxenze
damoukideblad Sejdomis uunaroba. Tu SesaZlebelia unda CamoqveiT-deT da yibles mxares mdgomarem
namazi Sea-sruloT. Tu ver CamodiT cxeni yibles
mxa-res miabruneT, Tu esec SeuZlebelia cxenis mimarTulebis mixedviT iloceT.
rodesac jafer Taiari eTiopiaSi gemiT midioda. feiRambrisgan naswavli gaimeora: moZrav gemSi
farZis da vajibi namazis lo-cva SeiZleba. gemze
jemaeTiTac namazi ilo-ceba. moZrav gemSi, ruquRi
da sejdes gake-Teba savaldebuloa. namazis dawyebisas yib-les mxares dgomaa saWiroa, aseve sibinZuris gasufTavebac saWiroa. imami azam ebu hanifes mixedviT moZrav gemSi farZebis mjdoma-red Sesrulebac nebadarTulia.
Sua zRvaSi Ruza CaSvebuli gemi Tu Za-lian
– 154 –
qanaobs moZravi, Tu ar qanaobs gaCe-rebuli gemis
msgavsia. napirze mdgom gemSi mjdomared farZi namazis locva ar SeiZle-ba. Tu napiri axlosaa miwaze Camosvlaa sa-Wiro, Tu gemis wasvlis an
qonebisa da si-cocxlis dakargvis safrTxea, maSin
gemzeve fexze mdgomared locva SeiZleba.
(ibni abidini) ambobs rom: (or borblia-ni etli
cxovelze gamombis gareSe sworad ver dgeba, adgilzec da moZraobaSic nama-zis locva cxovelze
Sejdari locvis msgavsia. oTx borbliani etli
dgomisas magidis ms-gavsia, moZraobisas, zemoT
CamoT-vlili au-cileblobis SemTxvevebSi, SigniT
farZi na-mazi iloceba, etli gaiCereba da yibles
mx-mxares gaswordeba. gaCereba Tu SeuZlebe-lia
moZrav gemis mixedviT iloce-ba). moZra-obaSi yibles
mxares Tu dabruneba SeuZle-belia maSin Safi mezebze miyoliT or na-mazs jems gaakeTebs. skamze
damjdari namazis locva aravisTvis ar SeiZleba.
avtobu-sSi, TviTfrinavSi namazis locva avtomobi-lSi locvis msgavsia.
Tu aucilebloba ar aris farZi da vaaji-bi namazebi CamoqveiTebulad unda vilocoT. transporti
gavaCeroT da mdgomared Sevas-ruloT. amitom am yvelafrisTvis winaswar unda movemzadoT.
mgzavri matarebelSi da gemSi yibles mxa-res
dadgeba, gverdiT kompass daidebs, gemis Sebrunebisas TviTon yibles mxares unda Semotrialdes. mkerdi Tu yiblidan sxvagan Sebrunda namazi moiSleba. Safi mezebSi oT-xmoci kiloetrze
meti mgzavrobisas, iqindis namazi SuadRis namazis
dros da Ramis namazi saRamos namazis dros anda
SuadRis, iqindis namazis da saRamos da Ramis namazis dros (jemi gakeTdeba) erTad locva Sei-Zle– 155 –
ba. amitom hanefi mezebs mimyoli, mgzav-robisas aucileblobis Sem-TxvevaSi Safi mezebze miyoliT namazebs zemoT rogorcaa moxsenebuli ise
ilocavs.Mgzavrobis damTa-vrebisas ori namazi
erTad aRar iloceba.
avadmyofobis dros namazi
abdesis damrRvevi rame Tu sxeulidan mu-dmivad
moedineba (ozr) sapatio mizezi ewo-deba, mag.
sisxldena, mSobiarobis Semdegi sisxlena, Sardi,
Cirqi, wyali, cremlebi da sxva. wamlis an sxva
saSualebiT amis SeCe-reba saWiroa. saWiroa bamba
an tamponi vix-maroT raTa abdesi ar davarRvioT
da Sar-dma TeTreulze ar gamoJonos, bamba ki Sards Seiwovs da abdesi ar dairRveva. magram Sardma Tu bambidanac gamoJona abdesi da-irRveva. qalebma wina mxares yovelTvis ba-mba unda gamoiyenon.
dena Tu ar SeCerdeba, yoveli namazisTvis axali
abdesi aiReba da namazi ise iloceba. sapatio
mizezis mqones erTi abdesiT, farZi, gavlili namazi da na-filec SeuZlia ilocos. aseve yurani qerimi xelSi aiRos. namazis drois dasrule-bisas abdesic irRveva. SeiZleba ucabedad cxviris nestoebidan sisxli gamovides, aseT dros abdesi irRveva. cota xans davicdiT, Tu sisxldena ar Sewydeba da namazis dro iwureba abdess aviRebT da vilocavT, magram im abdesiT meore namazs veRar vilocavT. sapatio mizezisTvis, ab-desis damrR-vevi rac
iqneba namazis dros mudmivad unda sdiodes. abdesis aRebiT namazis farZs Tu loculobs maSin sapatio mizezis mqone ver iqneba. maliqi mezebis mixedviT erTi wveTic rom gamodindes sapatio mizezis
mqone gax-deba. sapatio mizezis mqones am mizezis
– 156 –
gamomwvevi nejaseTi (sibinZure) Tansacmel-ze ecxoba, es Tu midmivad ar xdeba garec-xvaa saWiro.
avadmyofobis, gaZlierebis SiSis mqone Ruslis
abdesis magier Teimums Seasrulebs. magram am
safrTxis, SiSis Sesaxeb gamo-cdili muslimanis an
muslimani eqimis rCe-vaa saWiro. zogjer usaxlkaroba da sici-vec avadmyofobis gamomwvevi mizezi
xdeba. hanefi mezebis mixedviT erTi TeimumiT ramdenic ginda imdeni farZi namazi iloceba. Safi da
maliqi mezebis mixedviT ki yvela axal farZ namazze
axali Teimumis aRebaa saWiro.
Tu sxeulze bevri Wrilobaa, Teimumi sru-ldeba. Tu Wrilobebi naxevarze naklebia, janmrTeli
adgilebi daibaneba da Wriloba-ze meshi sruldeba. Ruslis aRe-bisas sxeu-li erT organad iTvleba ami-tomac, mTeli sxeulis naxevari Tu Wrilobiania maSin mesi gakeTdeba. Tu meshi Wri-lobebisaTvis mav-nebelia, saxvevis zemodan sruldeba,
Tu es-ec mavnebelia ar Seasrulebs. Tu abdesis da
Ruslis dros Tavze meshi mavnebelia ar Seasruldeba. Tu xeli Wrilobiani an egze-miania da wyals ver
xmarobT Teimumi Se-asruleT. visac xelebi da fexebi ar aqvs da Tu saxec nai-arevia uabdesod namazis
locva SeuZlia. bavSvebi, monebi, daqiravebuli mosamsaxureebi iZulebulebi arian abdesis aR-ebaSi
avadmyofs daexmaron. daxmareba sxveb-sac SeuZliaT, magram isini iZulebulni ar arian. col-qmari
ar aris iZulebuli abdesi aRebaSi daexmaron erTaneTs.
Tu Wrilobebi bevria da maTi dabana SeiZ-leba,
rom mavnebeli iyos saxvevis zemodan erTxel meshis
Sesruldeba. Tu saxvevis mox-sna mavnebelia mis qveS
janmrTeli adgile-bic ar daibaneba abdesis mere
– 157 –
saxvevi auci-lebeli ar aris. Tu saxvevi meshis mere
Se-icvala, masze axali meshi saWiro ar aris.
fexze ver mdgomma an fexze dgomisas ga-uaresebulma avadmyofma namazi damjdarma ilocos.
ruquRisTvis cota moixaros. mere gaimarTos da orjer sejde gaakeTos. Tavis, Tvalis, muxlis
tkivilic avadmyofobad iT-vleba. dajdes ise rogorc eioleba.Muxle-bze (eTTexiaTis msgavsad),
fexmokeciT, fex-morTxmiT. fexze dgomisas marxvis
an abde-sis damrRvevmac damjdarma namazi Seasrulos. rameze miyrdnobiT Tu SeuZlia ise ilocos.
fexze Znelad mdgomma ifTiTax Te-qbiri Seasrulos
da mere damjdarma gag-rZelos.
vinc Zirs sejdes ver akeTebs ruquRi da sejde
damjdarma Seasrulos, sejdeze ufro metad
moixaros. vinc sxeuls ver xris Ta-vi moxaros.
ramis zemodan sejdes Sesrule-ba meqruhia. Tu mjdomared Sesruleba SeuZ-lia, dawolili Sesruleba nebadarTuli ar aris. feiRamberma erTi avadmyofi moina-xula, romelsac baliSi aeRo da zemodan
sejdes asrulebda. feiRamberma baliSi gam-oarTva, maSin avadmyofma SeSa aiRo, feiRam-berma isic
gamoarTva da uTxra: “Tu Zala Segwevs sejde miwaze Seasrule, qve-modan raime ar daido da sejde
ise ar Seasrulo, sejdeze ruquRTan Sedare-biT
ufro metad moixare.”
vinc jemaeTiT meCeTSi namazs fexze dam-dgari
ver ilocavs, saxlSi yofnisas fexze mdgarma ilocos. meCeTSi wausvlelobisTvis ramodenime mizezi
arsebobs: wvima, magari sicxe an sicive,
Tavdamsxmelis an mtris SiSi, marto darCenis SiSi,
ukuni sibnele, Raribi movalis dapatimrebis SiSi,
sibrmave, dambla, xeibroba, moxucebuloba,
– 158 –
siarulis SeuZlebloba, mecnieruli gakveTilis
gamotovebis SiSi, sayvareli saWmelis gamotovebis
SiSi, mgzavrobisaTvis gzaSi Cadgoma, mZ-ime misaxedi avadmyofis yola, qariSxali, Zalian moxucebulobis gamo siarulis SeuZlebloba wausvlelobisaTvis sapatio mizezebia. meCeTSi fexiT wasvla,
transportiT wasvlaze ufro sasargebloa. meCeTSi
skamze damjdari locva ar SeiZleba. iseTi ibadeTis gakeTeba, rogorsac islami ar gvamcn-obs
(bidaTi) (siaxlis Semotana) iqneba. bida-Tis gakeTeba didi codvaa.
Tu avadmyofs wamoweva ar SeuZlia,zurgze dawolili, Tu esec ar SeuZlia gverdze da-wolili, namazi Seasrulos. Tu yiblesak-en ver trialdeba,
romel mxaresac eioleba im mxares ilocos.
zurgze mwoliares TavqveS raime SemoudeT.
muxlebis moxra sasurvelia. miniSnebiTac Tu namazs
ver loculobs yazaze dateva SeiZleba. namazis
dros SeuZlod Seqmnili sanamdec Zala eyofa namazs gaagrZelebs. ZirSi damjdari namazis mlocveli Tu kargad gaxdeba fexze mdgomi gaagrZelebs. goneba dakarguli namazs ver ilo-cavs,
xuTi drois namazi gasvlamde goneba-ze Tu ovida
yazas gaakeTebs. eqvsi namazi Tu gavida ar
gaakeTebs.
gamotovebuli namazis saswrafod anazRa-ureba
farZia. aucilebelia. sikvdilis moax-loebamdis Tu
gavlili (yaza) namazebis lo-cvas ver daasrulebs,
isqaTisTvis da-tove-buli qonebidan (fidies)
gamosasyidis mice-misTvis anderZis datobeba vajibia.
– 159 –
gavlili (yaza) namazebi
radganac namazi sxeuliT Sesasrulebeli ibadeTia, igi yvelam TviTon unda Seasru-los, sxva ver
Seasrulebs. namazis droul-ad locvas “eda”
ewodeba, naloci namazis xelaxla locvas (iade),
xolo drois gasv-lis Semdeg locvas ki “yaza” anu
gavlili namazi ewodeba.
xuTi drois namazebis locvisas da aseve
garunebulis locvisas rigis dacvaa saWi-ro. xuT
namazze meti gavlilis ar mqones (TerTibi sahibi)
hqvia. jumis farZis locva im dRis SuadRis namazis
droze locvaa saWiro. dilis namazze Tu CaeZina
da ver iloca, huTbes kiTxvisas Tu gaaxsenda, maSinve yaza unda gaakeTos. erTi namazi naloci Tu ar
aris mis Semdeg mosuli xuTi namazis locva ar SeiZleba hadisSi. “erTi namazis ZilSi gamrunebeli,
an damviwyebeli, Sedegi namazis jemaeTiT locvisas,
Tu gaaxsenda, jemaeTiT nama-zi daamTavros da wina
namazi ilocos! mis Semdeg jemaeTiT naloci namazi
xelaxla ilocos”.
gavlili farZi namazebis locva farZia. vajibi
namazis locva vajibia, sunneTi nama-zebis locva
ki nabrZanebi ar aris. hanefi mezebis alimebi
(swavlulebi) gvamcnoben rom: (sunneTi namazebis
locva mxolod Ta-vis drozea nabrZanebi. droze
ar naloci sunneTebi adamians valad ar daedeba.
ami-tomac gavlili sunneTi namazebis locva nabrZanebi ar aris. gamonaklisia mxolod di-lis sunneTi, vajibTan axlosaa. Tu di-lis namazi mzis
amosvlamde (Tavis droze) ver viloceT da Tu mzis
amosvlis Semdeg Su-adRemde unda vilocoT, farZTan erTad sun-neTsac vilocavT, Tu SuadRis mere
unda vi-locoT, sunneTs aRar vilocavT. (ibni abi– 160 –
dinSi) da (TerRib-us-salaTSi) 162 – e gverdze ambobs rom: (sunneTebis damjdari lo-cva SeiZleba.
saerTod ar locva codvaa. FarZebis Tu sapatio
mizezi aqvs damjdari locva SeiZleba).
farZi namazis usababod, sizarmaciT da Segnebulad mitoveba didi codvaa. roulad Seusrulebeli namazebis SemdegSi locva saWiroa. farZisa
da vajibis namazebis Tavis droze ulocvelobisaTvis ori sababi arse-bobs: pirveli, mtris
pirispir yofna. meore, mgzavris SiSi qurdis, mtacebeli cxovelisa da mtris mimarT. danarCen
SemTxvevaSi namazis samomavlod gadadeba ar SeiZleba. davi-wyebisa da Zilis dros gavlili namazebi roca gagvaxsendeba, maSin unda vilocoT. aseve
sasikvdilod ganwirulis daxsnis gamo namazis gadavadeba nebadarTulia. magram kr-itikuli viTarebis damTavrebissave unda vi-locoT. sami meqrufi
drois garda, bavS-vebisa da ojaxisaTvis saWiro
sakvebis Sovnamde namazis locvis dagvianeba
nebadarTu-lia. ufro Tu dagviandeba codva iqneba. miT ufro, rom usayvarlesma feiRamberma da meomrebma xendekis brZolis dros oTxi na-mazi ver
iloces, magram saRamos miuxedavad imisa rom meomrebi daWrili da daRlil-da-qanculebi iyvnen, oTxive namazi jemaeTiT iloces. namazebis locvis
Semdeg feiRambe-rma ase brZana: “ori farZi namazis
erTd-roulad Sesruleba codvaa”. (e.i erTi farZis
meore farZis mosvlamde dagvianeba da erTad locva didi codvaa. yvela namazi Ta-vis droze unda
vilocoT). sxva xadisebSi vkiTxulobT: “namazis gamomtovebelsa da misi drois gasvlis mere Semsrulebels, didebuli allahi oTxmoci huqbes ganmavlobaSi jojox-eTSi datovebso”. erTi huqbe
imqveynis 80 weliwadis tolia, imqveynis erTi dRe,
– 161 –
amqveynis aTas wels udris. es imis sasjeli vinc
mxolod erTi namazi ar il-oca, sruliad ar
mlocvelis sasjeli ki dasafiqrebelia.
hazreTi feiRamberi brZanebs rom: “namazi rwmenis sayrdenia, namazis mlocveli rwme-nis gamaZlierebelia, namazis damrRvevi ki rwmenis
gamanadgurebeli”. erT-erT hadisSi nabrZanebi:
“warRvnis dRes rwmenis Sesaxeb micemuli kiTxvis
meore kiTxva namazis Sesaxeb iqneba”. maSin didebuli allahi ada-mians ubrZanebs: -e.i,adamiano! Tu namazis an-gariSworebasa da gamocdas gaivli, Sen
gad-arCebi, sxva gamokiTxvebsac gagiadvilebo.”
xolo anqebuTis sure 45-e aeTSi allahu Te-ala
brZanebs: “unaklod Sesrulebuli namazi adamians
boroti da binZuri saq-meebisgan icavs”.
hazreTi feiRamberma brZana. - “adamianis allahu
TealasTan yvelaze metad mi-axlo-vebis dro, namazis Sesrulebis droa”.
muslimanis namazis droulad Seusruleb-loba
ori saxisaa:
1 _ zemoT aRniSnuli sapatio mizeziT ver Sesruleba.
2 _ namazis aucileblobis codnis miuxe-davad
sizarmacem gadasZlia.
farZi namazis drois gasvlis Semdeg da usababod gadavadeba arami da didi codvaa. es codva
SemdegSi locviT ar epatieba.Gav-lili namazis
locvis gverdiT gansakuTre-biT monaniebac saWiroa.
amis Semdeg pa-ti-ebis imedi geqneba. Tu adamians aq
saSualeba aanazRauros gavlili namazebi da Tu
amas ar akeTebs mZime codvebis Camdeni xdeba. es
codva erTi namazi locvis drois gasvlas-Tan er– 162 –
Tad izrdeba. ragdanac gavlili na-mazis pirveli
SesaZleblobisTanave anazRa-ureba farZia. gavlili
namazis arafrad Camgdebi usasrulod ganadgurdeba. (umdeT-ul-islam) da (jai-ulfeTeva) Si ambobs
rom: (mtris pirispir yofnisas Tu farZi namazis
locvis SesaZleblobisas ar locva, Svida-si
didi codvis Cadenis codva miecema). yaza namazis
gadavadeba, droze ulocvelobidan ufro didi
codvaa. erTi garunebuli namazis, pirveli garunebuli nieTis gakeTebiTa da locviT es codvebi
epatieba.
ganmarteba (sunneTebis adgilze gavlili
(yaza) iloceba?)
abdulqadir jeilani (fuTuh-ul Raib) wignSi ambobs rom: mu’minma jer farZebi unda Seasrulos.
Semdeg sunneTi.Mmis Semdeg nafileebi. Tu farZebi
Sesasrulebelia maSi sunneTebis Sesruleba
briyvuli saqcielia, radgan visac farZi garunebuli aqvs da ya-zac ar aqvs Sesrulebuli misi
naloci sunneTi miRebuli ar iqneba. ali ibni ebi
Talibi gadmogvcems rom: hazreTi feiRam-berma (sallahu aleihi vesellem) brZana: “visac farZi namazebi Sesasrulebeli aqvs yazas Sesrulebamdis misi
naloci namazi Tyuilad wvaleba iqneba, al-lahu
Teala mis nafile namazebs miRebulad ar CaTvlis”.
hanefi mezebis alimebidan abdulqadir dehlevi brZanebs rom. es hadisi Serifi visac farZis Sesasrulebeli aqvs maTi naloci sunneTi da nafile namazi miRebuli ar iqneba. qudu-sis mufti muhammed
sadiq effendi ase gad-mogvcems didi alims ibni nuceims Seek-iTxes (yazaze datovebuli namazebi
dilis SuadRis, iqindis saRamos da Ramis, namazis
– 163 –
sunneTebi, garunebulis nieTis gakeTebiT rom ilocos am dros sunneTebi mitovebuli iTvleba Tu
ara? pasuxad. sunneTebi mitove-bulad ar eTvleba,
ragdan xuTi drois na-mazis sunneTebis locvis
mizani im dros farZi namazis garda sxva namazis
locvaa. SeiTans namazis locva saerTod ar surs.
farZidan sxva namazis locva ki SeiTanis survilis
sawinaaRmdego iqneba Sercxvena iqneba. sunneTis adgilze yazis locviT sunneTebic naloci CaiTvleba. visac farZi Sesasrulebeli aqvs, sunneTis adgilze gavlilis locvaa saWiro. radgan visac farZi
namazi Sesasrulebeli aqvs da sunneTebs loculebs jojoxeTSi wavlen. maSin rodesac sunneTebis adgilze gavlili namazis mlocveli samoTxeSi wava.
rogor sruldeba gavlili namazebi?
gavlili namazi saswrafod unda Se-vasruloT da
movinanioT, raTa didi codve-bis gamo sasjelisgan gadavrCeT. amitom su-nneTis adgilzec (yaza)
gavlili namazebi unda vilocoT. sizarmaciT
wlebiT namazis ar mlocvelebma, namazis dawyebisas
sunne-Tis locvisas im namazis pirvelad garunebuli namazis salocavad nieTi unda gaake-Tos. ase
gakeTeba oTxive mezebSi saWiroa. hanefi mezebSi namazis ar locva (eqberi qebairia) didi codvaa. es
didi codva erTi namazi rom iloceba imdeni drois
gasvlis Semdeg codva ufro emateba. radgan Tavisu-fal dros gavlili namazebis maSinve Ses-ruleba farZia. SuadRis namazis pirveli oTxi muxli
sunneTis locvisas yvelaze pi-rveli garunebuli
SuadRis nieTi unda ga-akeTos, bolo ori muxlis
locvisas pirve-lad garunebuli dilis namazis,
– 164 –
iqindis oTxi muxli sunneTis locvisas pirvelad
garunebuli iqindis, saRamos namazis sun-neTisas,
pirveli gavlili saRamos namazis, Ramis pirveli
oTxi muxli sunneTis loc-visas, pirvelad garunebuli Ramis farZis, bolo sunneTis locvisas pirvelad garune-buli viTris nieTi unda gaakeTos da
ise unda ilocos. garda amisac Tavisufal dr-os
gavlili namazebi unda Sesruldes. Te-ravi namazis
locvisas gavlili namazebi unda ilocos.Yyaza namazebis damTavrebis Semdeg sunneTebis da nafile
namazis lo-cva unda daiwyos.
– 165 –
meeqvse nawili
vinc namazs ar loculobs
hazreTi ebu beqirma brZana: “dReSi xuT-jer namazis dros meleiqebi ase amboben: (ei, adamianTa
modgmav! wamodeqiT! da Tqvens dasawvavad gamzadebuli koconi namazis loc-viT CaaqreTo)!” erT-erT
xadisSi fei-Ramberi brZanebs: “muslimanis urwmunosgan ganmasxva-vebeli qceva namazis locvaa,” e.i muslimani namazs loculobs, urwmuno ki – ara, xolo
munafiyi (orpiri) zogjer loculobs, zog-jer –
ara. munaafiyebi jojoxeTSi did tan-jvas
gamoivlian. erTerT xadisSi vkiTxul-obT: “vinc namazs ar loculobs warRvnis dRes didebul allahs ganrisxebuls naxa-vs!”
hadisis alimebi (brZenebi) erTsulovnad acxadeben, rom (namazis droulad ver Sem-srulebeli
da amis arafrad Camgdebi ur-wmuno gaxdeba) an urwmonud mokvdeba. da wa-rmoidgineT ra mouva maT
vinc namazis lo-cvas Tavis movaleobadac ki ar
Tvlis? mas vinc sikvdilisas urwmunod kvdeba?.
ehli sunneTis swavlulebi erTxmad aboben rom
ibadeTebi rwmenis nawili ar aris. marto namazis
Sesaxeb brZenebi ramdenime gansxva-vebul azrs
gamoTqvamen; maT Soris zogier-Tebis imami ahmed bin
han-beli,Aabdullah ibni mubareq, ibrahim nehai,
zubeir bin harb, ishaq ibni raheveih, ebu beqr ibni
Seibe, eub sahTiani, haqem bin uTeibe, davud Tai -s
azriT, namazis Segnebulad daucveloba di-di codvaa da qafirobis niSania.FmaSin Sen, morwmune Zmao,
arasodes ar modunde, ar izarmaco da namazi ar
gamotovo. Siyvarul-iT iloce namazi! radganac
didebuli al-lahi yvela Tqvengans jildosa da
sasjels sakuTari qcevebis mixedviT mogces ras gaakeTeb?
– 166 –
hanbeli mezebis mixedviT is, vinc namazs yovelgvari mizezis gareSe ar ilocavs, urwmuno gaxdeba: sikvdilis Semdeg ar dai-baneba, sudaraSi ar
Seixveva da misi namazi ar iloceba. muslimanTa
sasaflaoze ar da-imarxeba,sadRac mTaze erT
TxrilSi Ca-agdeben da saflavis adgili samudamod
ga-urkveveli darCeba.
namazis ar mlocveli Safi mezebis mixe-dviT
murTedi ar xdeba margam sasjeli sik-vdilia.
maliqi mezebis mixedviT namazis ar mlocvelis
kanonebi da Safi mezebis msga-vsia.
hanefi mezebis mixedviT, namazis daw-yebamdis cixeSi Caigdeba an sisxlis gamod-enamdis icemeba.
vinc xuT rames ar gaakeTebs, xuT rames ver
eRirseba:
1 _ vinc qonebis zeqaTs ar gascems, qone-bis
sikeTes da sargeblobas ver eRirseba.
2 _ vinc mosavlis zeqaTs (oSurs) ar gas-cems,
mogebisas xvavsa da baraqas ver eRir-seba.
3 _ vinc mowyalebas (sadayas) ar gascems, imisi
sxeuli janmrTelobas ver eRirseba.
4 _ vinc allahu Tealas
sawadelis miRwevas ver eRiseba.
ar
Seevedreba,
5 _ vinc namazis drois mosvlisas mis Se-srulebas ar moindomebs, sikvdilisas qeli-mei SehadeTis
Tqmas ver eRirseba.
hazreTi feiRamberi brZanebs:
“namazis umizezod ugulebelyofels didebuli
allahi TxuTmet satanjvels dauwesebs. amaTgan
eqvss amqveynad, sams sik-vdilis dros, sams
– 167 –
saflavSi, da samsac wa-rRvnis dRes, saflavidan
wamodgomis dros gamoscdiso”.
amqveynad gansacdeli eqvsi tanjva:
1 _ vinc namazs ar asrulebs cxovrebaSi xvavsa
da baraqas ver naxavs.
2 _ saxeze arasodes eqneba is silamaze da momxibvleloba, romelic allahis rCe-ul adamianebs
aqvT.
3 _ mas aranairi sikeTis samagierod mad-li ar
daewereba.
4 _ misi locvebi (duebi) ar Seis-mineba.
5 _ igi aravis ar eyvareba.
6 _ sxva muslimebis keTili locvebi mas
sikeTesa da sargeblianobas ar moutans.
sikvdilis dros gansacdeli sami tanjva:
1 _ saSinlad, cudad, wvalebiT da mtki-vneulad
mokvdeba.
2 _ mSieri mokvdeba.
3 _ Zalian bevri wyalic rom dalos mainc mwyurvali da datanjuli mokvdeba.
saflavSi gansacdeli sami tanjva:
1 _ saflavi misTvis viwro iqneba, mouWers da
Zvlebi siviwrovisagan erTmaneTSi gada-ixlarTeba.
2 _ saflavi cecxliT aivseba da dRe-Ra-mis ganmavlobaSi mudmivad dawvavs.
3 _ allahu Teala mis saflavSi Zalian did
gvels gaagzavnis. igi Cveulebrivi amqv-eyniuri
gvelebisnairi ar iqneba. gveli yo-vel dRes da
yvela namazis drois mosv-lisas mas ukbens, wamiTac ar moasvenebs.
– 168 –
saflavidan wamodgomisas gansacdeli sami tanjva:
1 _ mas jojoxeTisaken gamqaCavi jojoxeTis
meleiqebi arasodes mo-asveneben.
2 _ allahu Tealas ganrisxebuls ixilavs.
3 _ angariSsworeba sastiki iqneba, jojoxeTSi
Caagdeben.
namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani
arsebobs mravali hadisi Serifi, sadac moTxrobilia namazis locvis madlisa da sargeblobis
Sesaxeb. abdulhaq bin seifud-din dehlevis (eSi-aTul-lemeaT) wignSi hadisebs gvamcnobs:
1 _ ebu hureiere (radiellahuan) gadmog-vcems
hazreTi feiRamberma brZana: “xuTi dr-ois namazi da
juma namazi momaval paraskevamde, xolo ramaznis
marxva momaval ramaznis marxvamde yvela codvebs
gamo-isyidis da didi codvebisgan Sors mdgom
adamianebis patara codvebis mitevebis sababi
gaxdeba.” patara codvebis mitevebis Sem-deg, maT patronebs didi codvebic Tu gaaC-niaT, imaT samagierod dawesebuli tanjva da sasjeli SeumsubuqdebaT, didi codvebis mitevebisaTvis monaniebac
saWiroa. Tu didi codvebi ar gaaCnia, maSin wodeba aumaRlde-ba, xolo maT, visac xuTi drois namazebSi naklovanebebi aqvT juma namazis locvis
sa-magierod mietevebaT, Tu juma namazic nak-lovania,
maSin
ramaznis
marxvis
samagierod
mietevebaT.Ppatara codvebis patiebiT did codvebis Semsubuqebis sababi gaxdebian di-di codvebis
sapatieblad Tevbes gakeTeba-caa saWiro es hadisi
Serifi, (muslim)-Sic aris dawerili.
– 169 –
2 _ abdullah ibni mesudi ambobs: feiRam-bers
SevekiTxe, romelia didebuli allahis yvelaze sayvareli saqme? ase mipasuxa: “dro-ulad namazis locva”. amis mere ki allahis yvelaze sayvareli saqme
ded-mamis siyvaruli da pativiscemaa, amis mere allahis gza-ze brZola (jihadi).
islamis dasawyis periodSi yvelaze rCe-uli saqme
jihadi iyo. Axlandel droSi ki eniTa da kalmiT
urwmunoTa da codvilTa winaaRmdeg brZola
iTvleba. aseTi saxis jihadis moqmedT saqmiT,
fuliT, sityviT an qonebiT xelis Semwyobnic aseTive madls da sikeTes miiReben. aeTi da hadisebi
gviCvene-ben, rom namazi zeqaTze da mowyalebis gacemaze ufro faseulia.
3 _ dReSi xuTjer namazis locva dide-buli allahis brZanebaa. vinc safuZvliani abdesis mere namazs droulad wesebis da-cviT ilocavs, imas allahu Teala pati-ebasa da Sewyalebas hpirdeba. vinc
ase ar iqceva maT arafers ar hpirdeba, Tu unda apatiebs, Tu ara tanjvawamebas ar gamoulevs.”
aSkarad vxedavT, rom namazis pirobebis da wesebis kargad dacva aucilebelia. Dide-buli allahi
Tavisi sityvidan arasodes ar gadauxvevs da namazis
droulad mlocvel-ebs codvebs miutevebs.
4 _ “Tqvensa da Cems Soris damakavSi-rebeli xidi
namazia, namazis mimtovebeli urwmuno gaxdeba.” e.i.
Cans, rom namazis ml-ocveli muslimani aris, xolo
vinc namazs upirveles movaleobad ar Tvlis urwmunoa.
5 _ ebu zeri gadmogvcems: erTxel, Semod-gomisas
hazreTi feiRamberTan erTad quCaSi gavediT, foTolcvena iyo. feiRamberma xis ori toti motexa
da totebs umalve foT-lebi dascvivda, maSin
feiRamberma brZana: “ei, ebu zer! rogorc am
– 170 –
totebs foTlebi dascvivda, iseve allahis xaTrisTvis namazis mlocvel mus-limansac codvebi
dascvi-vdeba.”
rodesac muslimani ridiTa da krZalviT asrulebs namazs, mas codvebi mieteveba. e.i. didebuli allahi mas yvela patara codvebs miutevebs.”
namazis Semsrulebeli warRvnis dRes naT-liT
mosili iqneba da aqedan gamomdinare jojoxeTis
tanjvas gadaurCeba. Tu adamiani namazs ar ilocavs
naTeli da sikeTe ar mi-ekareba da simSvides ver
moipovebs, piriqiT, misi adgili qarunTan, firavunTan, hamanTan, ubei bin halefTan da sxva urwmunoebTan erTad iqneba.
vxedavT, rom namazis locva samudamo na-Tels
moiyolebs Tan da Tu namazis locvas SevwyvetT
codvilTa gverdiT aRmovCndebiT, e.i. jojoxeTSi
davitanjebiT. islamis brZe-nebi ibadeTebs Soris
mxolod namazis mi-tovebas miiCneven urwmunod gaxdomis safas-urad.
6 _ sahabe ebu derda gadmogvcems: feiRam-berma
ase miTxra: “cecxlSi rom iwvode, da romc dagglijon kidec, arasodes allahi ar uaryo da arafers
Seadaro! farZi na-mazebi ar miatovo, Torem muslimanobas dakargav. alkoholi ar dalio, radgan alkoholi yvela mavneblobis gasaRebia.”
vxedavT, rom namazis ulocveli urwmuno xdeba,
da Tu sizarmacis gamo miatovebs mZi-me codvili
xdeba. yvela alkoholur sasme-ls gonebis
dakargvamde mivyavarT da ugunu-ri kacic yvela
borotebis Camdenia.
7 _ abdullah ibn mesud radiallahu anh
brZanebs rom, allahu Tealas yvelaze say-vareli
saqme romelia resulullah vkiTxe. “droulad
naloci namazi” brZana. zogierT hadisi SerifSi ki
– 171 –
“zustad drois dawye-bisas naloci namazi yvelaze
metad uyvars” ubrZanebia. mis garda romeli uyvars
vkiTxe. “ded-mamaze kargad moqceva” brZana. amis garda ro-melia yvelaze sayvareli vkiTxe. “allahis
gzaze jihadis brZolis gakeTeba” brZa-na. es hadisi
Serifi orive swor hadisebis wignSi buharsa da muslimSia daweri-li. sxva hadisi SerifSi “saqmeebidan
yvela-ze saukeTeso, saWmlis gacea”. kidev sxva
hadisSi, “misalmeba”. aseve kidev sxva hadisSi, “RamiT
yvelas Zilis dros namazis loca” brZana. sxva
hadisSi “yvelaze saukeTeso saqme, xelidan da enidan vinmes Seuwuxeblobaa”.
8 _ erT hadisi SerifSic, “yvelaze sauke-Teso
saqme, jihadia”. sxva hadisi SerifSi, “yvelaze
saukeTeso saqme, hajobis gake-Tebaa”. anu aranairi
codvis CadeniT gakeTe-buli hajobaa brZanebda. (allahu TeRalaze ziqris gakeTebaa) da (yovelsvis
gasakeTebe-li saqmea) hadisiSerifebSi gvxdeba.
kiTxvis damsmelebis mdgomareobebis Sesabamisad, sxvadasxva pasuxi gaucemia. Tundac drois mix-edviT
pasuxi gaucemia. magaliTad, islamis dasawyisSi,
saqmeebis yvelaze saukeTeso jihadi iyo. dResdReisobiT, saqmeebidan yvela-ze saukeTeso, werilobiT, sityvierad, qaafi-rebze, araswori iTiadis
mqoneebze pasuxis gacema, ehli sunneTis da misi wesdebulebis gavrcelebaa. amdagvari jihadis Semsruleb-lebze, fuliT, qonebiT, sxeuliT, damxmareebi am madlis mewileebi gaxdebian. aiaTi qe-rimebi, da hadisi Serifebi, namazs, zeqaTi-dan da sadayidan ufro mniSvenelovani da Zvirfasi rom aris
gvaCvenebs. magram, sasik-vdilo mdgomareobaSi myofs
raimes micemiT Tu gadvarCenT es namazis locvaze
ufro Zvirfasi iqneba. aqedan gamomdinare, sxvadasxva mdgomareobebSi, sxvadasxva pirobebSi, sxvadasxva rameebi ufro Zvirfasi xdeba.
– 172 –
9 _ ubade bin samiT radiellahu anh gvam-cnobs,
rom. allahu Tealas resuli brZa-nebda, rom “allahu Tealam xuTi drouli namazis locva brZana.
vinmem, lamazad abdesis aRebiT, namazebi droulad
Tu iloca da ruquRebi, yvela moZraobebi zustad
Seasrula, allahu Tealas, misi patiebisTvis
sityva aqvs micemuli. vinc amaT ar asrulebs
maTTvis sityva ar miucia. es Tu moindoma apatiebs.
Tu moindoma sas-jels miscems”. es hadisi Serifi
imami ahmed, ebu davud da nisaaii-Si aris nacno-bebi.
aqedan ikveTeba rom, namazis pirobebze, ruquRebze
da sejdeebze yuradRebis gamaxvileba saWi-ro. allahu Teala sityvidan ar dabrundeba. sworad namazis mlocavT aucileblad apatiebs.
10 _ eshabi qiramidan cnobili bureide eslemi
radiellahu anh gvamcnobs. hazreTi feiRamberi
brZanebda rom, “TqvenSi yvelaze upirve-lesi ram
namazia. namazis mimtovebeli qaafiri gaxdeba”.
ikveTeba rom, namazis mlocavi muslimanobas gamoxatavs. namazze yuradRebis gaumaxvilebeli, namazi
pirveli Sesasrulebeli ram, ar aRiarebs da amis
ga-mo namazs ar ilocavs qaafiri gaxdeba. es hadisi
Serifi, imami ahmed, tirmizi, nesai da ibni maje
wignebSia nacnobebi.
11 _ zeid bin haalid cuhenii gvamcnobs. hazreTi
feiRamberma brZana rom, “mus-limanma, sworad da
guldasmiT ori muxli namazi rom ilo-cos, Cadenili codvebi epatieba”. anu allahu Teala, mis
patara codvebs yvelas apatiebs. am had-isi Serifs
imami ahmedi gadmogvcems.
12 _ abdullah bin amir-bin aas gvacno-bebs. allahis resuli brZanebda rom, “erTi vinme, namazis
edas Tu gaakeTebs, es namazi aRsasrulis dRes sinaTles da damcvelobas gauwevs aseve jojoxeTidan
ga-darCenis sab-abi gaxdeba. namazs Tu ar daicavs,
– 173 –
sinaTle da damcveloba ar eqneba. qarunTan,
faraon-Tan, haamaanTan da ubei bin halefTan erTad
iqneba”. vxedavT rom, erTi vinmem, namazi fa-rZebis,
vaajibebis, sunneTebis da wesebis Se-sabamisad Tu
ilocavs, es namazi aRsasru-lis dRes sinaTleSi
yofnisTvis sababi gauxdeba. aseTnairad namazis
locvas Tu ar gaagrZelebs, aRsasrulis dRes
CamoTvlili qafirebis saxelebis erTad iqneba. anu
jo-joxeTSi saSinel wvalebas gaivlis.
13 _ ebuderda radiellahu anh ambobs rom,
uzomod sayvarelma me miTxra rom, “na-wil nawilad
ro danawevrde, cecxlSi rom daiwva kidec, allahu
Tealas sawinaaRmdego arasdros araferi gaakeTo!
farZi namazebi ar miatovo! farZ namazebi gangeb mimtove-beli, muslimanobidan gava. alkoholuri sasmeli ar dalio, yvelanairi cudi saqmeebis
gasaRebia”. es hadisi Serifi ibn maje gvam-cnobs. vxedavT rom, farZi namazebis mimt-ovebeli, qafiri
gaxdeba. sizarmaciT nama-zis mimtovebeli qaafiri
ara magram didi cod-viani gaxdeba. Rvino da alkoholuri sasme-lebi yvela tvins Slis da adamiani
mdgoma-reobidan gamoyavs. tvinis ar mqone, yvelanair cud saqmes Caidens.
14 _ abdullah ibni omer radiellahu anh gvamcnobs allahis resulma brZanana rom, “namazebis
drois mosvlisTanave mlocvele-bidan allahu
Teala kmayofili gaxdeba. Dr-ois bolosken
mlocvelebsac apatiebs”. es hadisi Serifi tirmizma gvamcno.
15 _ ummi ferve radiellahu anha gva-mcnobs. yvelaze kargi saqme romelia ukiT-xavT., hazreTi
feiRamberma brZana “saq-meebid-an saukeTeso, drois
mosvlisTanave naloci namazia” brZanebda. es hadisi
Serifi, imami ahmed, tirmizi da ebu davud gvamcnoben. namazi msaxurebebis yvelaze maRla mdgomia.
– 174 –
drois mosvlis Tanave locvisas ufro maRali xdeba.
16 _ hazreTi aiSe (radiellahuanha) brZa-nebs rom,
feiRambris drois miwuruls na-loci namazi mxolod orjer vnaxe’’. anu mTeli sicocxlis
manZilze, mxolod orjer drois miwuruls namazi
ulocia.
17 _ hazreTi aiSe feiRambris nafile ib-adeTebidan yvelaze metad anu uwyvetliv Se-srulebuli
msaxureba sabahnamazis sunneTi iyo es hadisi buharSic da muslimSic aris dawerili. vxedavT, rom
hazreTi aiSe xuTi drouli namazis erTad naloci
sunneT na-mazebze, nafile namazs uwodebs.
didi islamis swavluli, allahis adami-anebis
winamZRoli, codvilebs, umezeoebis sawinaaRmdegod
ehli sunneTis yvelaze mniS-vnelovani, allahu
Tealas SerCeuli reli-giis gamvrcelebeli, imami
rabbani mujed-didi elf-i saanii ahmed bin abdulehad fa-aruukii serhendi ‘’rahmeTullahi aleih’’, islamis rwmenaSi msgavsis ar damweri, (meqTuubaT)
wignis pirvel tomSi, ocdamecxre we-rilSi amobs
rom:
allahu TeRalas mowonebuli saqmeebi, fa-rZebi
da nafileebia. farZebis gverdiT na-afileebs araviTari fasi ara aqvs. erTi fa-rZis droulad Sesruleba, aTasi weli gau-Cerebliv nafile namazis
locvaze mniSvne-lovania. yvela saxis nafile aseTia, maga-liTad namazi, zeqaTi, marxva sul asea.
aseve erTi farZis Sesrulebisas, misi sun-neTebidan
erTi sunneTi da wesebidan erTi wesis gakeTebac,
sxva nafileebis gakeTeba-zec sarTul sarTul
ufro mniSvnelovani da Zvirfasia. hazreTi omeri
erT dRes sabah namazis locvinebisas, jgufSi erTerTis Se-umCnevlobis gamo sababi moikiTxa, is yov– 175 –
el Rame nafile namazebs loculobs. SesaZle-belia Zinavdes da magis gamo ver movida uT-xres.
(mTeli Rame eZina da sabah (dilis) na-mazi jemaeTiT
erTad eloca, ufro kargi iqneboda) ubrZanebia. vxedavT rom erTi far-Zis Sesrulebisas, wesebidan
erTi wesis ga-keTeba da erTi meqrufidan morideba, ziq-ridan ufro Zvirfasia.
xoda, im kargi saqmeebis gakeTebiT da meqrufebidan moridebis erTad rom gakeTdes, raTqmaunda ufro sargebliani iqneba. magram maT gareSe
Tu gakeTdeba, mniSvneloba ar eq-neba. amis gamo,
erTi lari zeqaTis micema, aTasobiT laris
nafile sadayis micemaze ufro ukeTesia. im erTi
laris micemisas er-Ti Tavazianobis gaTvaliswinebiT, magali-Tad, axlo naTesavze micemac im
nafile sa-dayidan ufro kargi iqneba. imami rabbani,
1034 /m. 1624/ welSi, indoeTSi, qalaq ser-hendSi gardaicvala.
namazis WeSmariteba
islamis did alimi (brZenTmTavarTagan) abdullah dehlevi Tavis naSromSi (meqaT-ib-I Serife) wignis 85-Te werilSi ase wers:
namazis jemaeTiT locva, da ruquRis gas-woreba, or sejdes Soris dajdoma Cven al-lahis resulebma gvamcnobes. yvelafers Ta-visi funqcia aqvs:
ruquRs, fexze dogmas, se-jdes, wamodgomas, dajdomas da sxva. amaTi kargad da faqizad Sesrulebaa saWiro. yve-lafers namazi moicavs: yurani qerimis waki-Txvas, misalmebas, codvebis monaniebas da
yvela saTxovaris didi allahisaTvis Seve-drebas.
xeebi da balaxebi rogorc namazis mlocvelebi
welSi gamarTulni dganan, cxo-velebic ruquRs md– 176 –
gomareobaSi, da usul-oebi TiTqos eTTehiaTzze
zian ise ganla-gebulan. namazis locva mirajis
Rames farZi gaxda. namazis damcveli rCeul
feiRambe-rebs da TviTon yovlisSemzle allahs
uax-lovdeba, emorCileba ra maT brZanebebs. al-lahma daawesa ra namazis Sesruleba, musli-manebisaTvis
didi mowyaleba gaiRo. amito-mac mravali madloba da dideba allahs. Cv-en yovelTvis mivesalmebiT
allahis sayva-rel feiRamberebs da gvwams maTi. namazis locvisas saocar simSvidesa da simyudro-ves
movipovebT xolme.
namazis locvisas, marTalia allahis da-naxva
SeuZlebelia, magram aucilebelia vi-locoT ise
TiTqos mas vxedavdeT, ambobs erTerTi alimi. am
azris saukeTesoobaSi yvela islamis alimebi
erTsulovanni arian. bayaras suraSi asea nabrZanebi:
“didebuli allahi locvebs da RvTismsaxurebas ar
dagikargavT!” gvatobinebs, rom arcerTi na-mazi
wyalSi ar iyreba. aqedan gamomdinare namazis arasworad locva RvTismsaxurebis waylSi Cayris
tolfasia. hazreTi feiRamberic ase brZaneb-da:
“orive Tvalis sinaTle da gemo namazSiao.” aqedan
sxva azric gamodis: yovlisSemZle allahi Tavis
udide-bulesobis madlsa da naTels namazSi urevs da Cveni suli da Tvalebic Svebasa da bednierebas SeigrZnobs. vinc namazis garda sxva rameSi eZieba Svebas da bednierebas is ugunuria da WeSmariti morwmune ar aris, radganac nama-zis gamotovebiT, igi yvela sx-va RvTismsaxurebas umniSvnelod da tyuil-ubralod aqcevs.
– 177 –
upiratesobani namazis Sesrulebisas
imami rabbani wignSi “meqTubaTi” pirveli tomis
261-e werilSi ase ewers:
“aucilebelia icodeT, rom namazis locva islamis xuTi pirobidan meorea. namazi yve-lafers erTad Seicavs da is-lamis erTi me-xuTedic rom iyos,
ukve muslimanobisaTvis sakmarisia. namazi aris yvelaze WeSmariti im saqmeebidan, romlebic adamianebs
allahTan aaxloveben da samoTxeSi mosaxvedrad
erT-erTi Zlieri winapirobaa. hadisSi vkiTxul-obT:
“namazi muslimanebis mirajia!” aseve: “adamiani allahu TealasTan yvelaze miax-lovebuli namazis
locvis dros ariso!” saerTo warmatebebsa da
gamarjvebebSi namazis locvisas adamianebi bevri
allahiseu-li ramis xilvas SeZleben xolme. namazis locva rom ar dawesebuli-yo, adamianebi WeSmarit da mSvenier miznebs rogor miagnebdnen? siyvarulsa da sikeTes rogor iswav-lidnen? namazi
dardian sulebs Svebas hgv-ris, avadmyofobebis
gankurnebas xels uwyo-bs. gulis mkurnali namazia.
hazreTi feiRam-bris sityvebi: “namazi gulis
sixaruli da Tvalis Ciniao” raoden didi
mniSvnelobis mqonea. saTavec yvelafrisa rac xdeba da moxdeba didebuli allahis nebaa, namazi ki
misi brZanebaa. amqveyniuri siamovnebebi umni-Svnelo
da uazro rCeba namazis didebule-bis gverdiT.
mniSvnelovani saiqioSi mox-ved-ris Semdegac
madlisa da sikeTis damsaxur-ebaa. WeSmaritad Rirebul bednierebisa da Svebas iq moipovebT. radganac
bevri amqveyni-uri Rirebuleba saiqioSi gadafasdeba da WeSmaritad faseulic imqveynad irkveva.
saiqioSic mosvenebisaTvis miraji saWiroa da muslimanebisaTvis es miraji namazis loc-vaa. radgan
– 178 –
feiRamberma (sallahu aleihi ve-sellem) brZana: “mirajis Rame amqveynidan wavida, saiqios moxvda
samoTxeSi, mTliani bednierebiTa da WeSmariti
SvebiT iq damk-vidrda. o, didebulo allah! Sen neba
mog-ve-ci da SegvaZlebine movimoqmedoT mirajis
sakadrisi saqvelmoqmedo da Rirebuli saq-meebi.
yvela feiRambrebs madli da sikeTe ar moaklo,
radganac isini Seni rCeulebi arian da Seni
brZanebebis sworad Sesrule-baSi WeSmarit gzas
gviCveneben.
yvelam, SecdomiT gzas mihyveba es gza Segnebulad rodi airCia, maT ubralod ar gaaCndaT swori
azri da informacia namazis WeSmariti madlisa da
upiratesobebis Sesa-xeb da amitomac bednierebas
sxva rameebSi eZebdnen. sxva miznebisaken iswrafodnen, Ta-nac namazis am miznebisaken mimyvan gzad arc
miiCnevdnen. zogmac namazis Rirebuleba da Sveba
musikaSi, TrobaSi, sakuTari Tavisa da gonebis
dakargvaSi eZeba. mizani lamazi fa-rdebis miRma,
musikisa da garTobis miRma eZeba. cekvasa da mxiarulebas mihyva, maSin rodesac yovlisSemZle allahma brZana: “ar-am saqmeSi xsna da Sveba ar eZebo-To!” diax, gamoucdeli mocurave daxrCobas rom
gada-urCes, yvelanair fesvsa da balaxs moebRauWeba, xanac raimes metismeti ga-tacebiT yru-vdeba da brmavdeba. amaT nama-zis raime mad-lic rom
scxebodeT, am mavne-bel saqmeebs, xels ar miakarebdnen, gemos ar gausinjavdn-en da fiqrSic ki ar gaivlebdnen.
allahu Tealas mier boZebuli yvelaze didi
jildo da saCuqari RvTismsaxurebis (ibadeTis)
siamovnebiT Sesruleba da loc-viT arasodes
daRlaa. mxolod aseT adami-anebs sZaluZT Seicnon
namazis namdvili ge-mo da fasi. gansakuTrebiT ki
– 179 –
farZi namaze-bisa.
[farZi namazis garda yvela danarCeni nafi-le namazia]
Sakmarisia, adamianma igemos namazis sauc-xoo
gemo, rom maSinve piridan es sityvebi amoxdeba: o,
yovlisSemZle allaho, ra sas-waulia, gmadlob rom
gvwamlob da mwuxare sulebs gvikurnav. es WeSmariti bednierebaa.
kargad icodeT, rom namazis samagiero wo-deba,
samoTxeSi maRalia, amqveynad adamiani allahu
Tealas yvelaze metad namazis lo-cvisas uaxlovdeba, imqveynad ki misi danax-visas. yvela RvTismsaxureba adamianebSi na-mazis locvis survilis
gaRviZebas emsax-ureba, radganac saboloo da mudmivi bedni-erebis miRweva mxolod namazis locviT
ar-is SesaZlebeli.
namazi yvelafer sxvaze da marxvazec ki faseulia. namazi gatexil gulebs amTli-ane-bs, namazi
codvebis mitevebis sababia, adamians borotebisagan
icavs. hadisSi vkiTxu-lobT: “namazi gulis sixalise
da sixaruls saTavea”. namazi mwuxare sulebs
naRvels ga-uqarvebs, namazi sulis sakvebia, namazi
gulis ganmkurnebelia, radganac didebul al-lahTan miaxloebis erTaderTi WeSmariti gzaa”.
imami rabbani, (meqTuubaaT) wignis 1 nawilis, 266e werilSi ambobs rom:
religiis da mrwamsis gaTviTcnobierebis Semdeg,
fiqhis (moZRvreba muslimanuri sama-rTlis Sesaxeb)
miTiTebebis anu religiaSi nabrZanebi da akrZaluli saqmeebis Seswavla aucilebelia. farZebis,
vajibebis, alali da haramis, sunneTi da meqrufebis
codna da am codniT moqmedebaa saWiro. fiqhi
– 180 –
wignebis swavla yvela muslimanisTvis saWiroa. (am
wignebis ucodinrobiT muslimanoba SeuZle-belia.) uzenaesi allahis nabrZanebis Sesru-lebiT,
misi mowonebuli cxovrebis msgavsad cxovreba. misi
yvelaze metad mowonebuli da nabrZanebi, dReSi
xuTi drois namazis locvaa. namazi rwmenis sayrdeni boZia, nama-zis didi mniSvnelobidan da Tu rogor il-oceba ramodenime miniSnebas mogawvdiT. yurisdagdebiT momismineT! jer, sunneTze (anu fiqhis
wignebSi dawerilis) zustad miyol-iT abdesi
unda aiRoT. abdesis aRebisas sxe-ulis dasabani nawilebis samsamjer gulda-smiT unda daibanoT.
amdagvarad sunneTze dayrdnobiT abdesis aReba
gamova. Tavze me-shis gakeTebisas, Tavis yvela nawilze xeli unda gadaisvaT. yurebi da kaCac unda
davi-sveloT anu meshi unda gaakeToT. fexis TiTebis dabanisas (anu fexis TiTebis Suale-debis
gawmendisas) marcxena xelis neka TiTiT fexis TiTebis qveSa mxareebi unda gamoibanoT. es musTehabi
(mosawoni) saqmea da mitoveba ar SeiZleba, eseni allahu Tealas sayvareli da mowonebuli saqmeebia.
namazi morwmuneebis mirajia, anu mirajis Rames
feiRamberze (sallahu aleihi vessel-lem) naCuqebi siZvirfaseebi, am qveyanas mis mimyolebs mxolod
namazidan SeuZliaT isi-amovnon. kacebi, namazebis
jemaeTiT locvis-Tvis unda iswrafodnen, ufro metic imamis pirveli aRebul Teqbiri ar unda gamoto-von. [qalebis Tu gind jemaeTiT namazis lo-cva
iyos, Tugind yuranze mosmena anda mev-ludis mosasmenad, jameebSi kacebis gverdiT Sereva da juma namazebze wasvla codvaa].
namazebis droulad locva (da droulad locvis
codna) savaldebuloa. (martod lo-cvisas yvela namazi drois mosvlisTanave unda ilocebodes,
– 181 –
iqindi namazi da iaTsi (Ramis) namazi imami azamis
mixedviT unda ilocebodes. namazi ramdenadac dagvianebiT iloceba imdenad madli cotaa. musTehabis
mqone droebi, jemaeTiT salocavad, ja-meSi
wasasvlelad wodebuli droebia. namazis locvamde
dro Tu gaivlis, adamianis mok-vlisnairi didi
codva iqneba. yazis (gav-lilis locviT) gakeTebiT
es codva napati-ebi ar iqneba. mxolod valis moxdaSi CaiT-vleba. am codvis sapatieblad Tevbe-i nasuh gakeTeba anda haji mebruris gakeTebaa saWi-ro.
(ibni abidin).
namazis dros yurani qerimi sunneTiT mow-odebuli raodenobiT unda ikiTxebodes. Ru-quRze da
sejdeze gaunZrevlad dgoma, raT-qmaunda saWiroa.
imitom rom, farZi anda va-jibia. ruquRdan adgomisas ise unda gaswo-rdes rom Zvlebi adgilebSi unda Cajdes. amis Semdeg, am mdgomareobaSi
gansazRvruli droiT dgoma farZi an sunneTi an
vaajibia uTqvamT. or sejdes Soris jdomac amis
msg-avsia. amaTze raTqmaunda yuradRebis gaTvaliswinebaa saWiro. ruquRze da sejdeze Te-sbihi
sul cota sam-sam jeraa, umetesi ki Svidi da TerTmetia. imamisTvis ki jemaRe-Tis mixedviTaa. janmrTeli adamianisTvis, marto locvisas Tesbihis
sul cota raodenobiT gakeTeba raoden sasircxo
saqcielia. sul rom ara xuTjer mainc unda Tqvas.
Se-jdes gakeTebisas jer muxlebi, Semdeg xe-lebi,
mere cxviri da Subli daideba. muxlebidn da
xelebidan pirvelad marjvena mxare daideba. adgomis procesi dajdomis sapirispirod ganxorcieldeba (anu SubliT cxviriT daiwyeba). fexze
dgomisas, sejdis adgilze, ruquRze yofnisas fexebze, sej-deze yofnisas cxviris mopirdapired, jdomisas ki xelebis SuaSi anda muxlebze yure-baa
– 182 –
saWiro. Tvalis iqeTaqeT trialiT ara da zemoT
CamoTvlil adgilebze yurebiT namazis locva
guliT anu amqveyniurobaze mowyvetiT mxolod allahze mindobiT nama-zis locvad CaiTvleba. anu
suliT guliT namazis locva gamogviva. hazreTi
feiRam-bers ubrZanebia rom: xelis TiTebis ruquRze gaSla da sejdeze erTmaneTze Setyupeba sunneTia. amaTac dakvirveba esaWiroeba. isl-amis patroni hazreTi feiRamberi am moqme-debebis sargeblianobaze fiqriT ase gauke-Tebia. CvenTvis ki, islamis patronze, miyo-laze sxva didi sargebeli ar
aris. es Cveni naTqvamiFfiqhis wignSi mocemuli
kanonebis SesrulebisaTvis wamaxalisebeli magaliTe-bia. allahu Tealam Cvenc da Tqvenc isla-mis
naCvenebi swori gziT cxovreba gvargu-nos! feiRamberebis, winamZRoli, batoni, yve-laze saukeTeso,
yvelaze didi pativiscemis-Tvis “aleihi ve aleihim
ve alaa aali qul-lin minesselavaTi efdaluha ve
mine Tesli-maTi eqmeluha” es dua miRebul iqnas!
aamin.
– 183 –
imami rabbani “rahmeTullahi aleihi”
(meqTubaT) wignis isev meore nawilis 69 -e
werilSi ambobs rom:
allahu Tealas madloba! mis rCeul, mow-onebul morwmuneebs salami, simSvide hqono-deT!. Tqveni
werili movida. megobrebis, na-Tesavebis, swori gziT
svlis mixvedriT, Za-lian gauxarda. allahu TeRalam, siswore da swor gzaze myofneli
amravlos!Megob-rebTan erTad mocemul pasuxismgeblobebis ganxorcielebas vagrZelebT. xuT droul
na-mazs ormocdaaTi samoci kaciT vloculo-bT, ambobT. amis gamo, allahu Tealas didi madloba!
guli allahu TealasTan, sxeuli, saqcieli da
samarTali, allahze damoki-debulebiT Sesruleba roden didi saCu-qaria. dResdReiobiT adamianebis
umravle-soba namazis locvas gulgrilobiT ekidebian. amis gamo Tqveni siyvarulisTvis am we-rtilis gamoaSkaravebisTvis aucilebloba vigrZeni.
Tadil erqans mniSvnelobas ar ani-Weben. kargad
momismineT! feiRamberi “yvela-ze didi qurdi sakuTari namazis momparavia” brZanebda. ei allahis resulo! erTi vinme, sakuTari namazs rogor moiparavs? ukiTxa-vT. “namazis ruquRs da sejdes vinc srulyofilad ar gaakeTebs” brZana. erTxel brZana rom:
“namazis locvisas ruquRze da sejdeze garkveuli
droiT welSi mox-rili vinc ar gaCerdeba allahu
Teala mis namazs ar CaTvlis”. Cveni feiRamberi erT
vinmes namazis locvisas, ruquRi da sejdes srulyofilad Seusruleblobas dainaxavs, “Sen namazebis aseTi locvisaTvis muhammedis rwmenis garda
sxva rwmeniT sikvdilis ar geSinia?” ubrZanebia. isev
brZanebda rom, “Tqvenidan erTerTi namazis
locvisas, ru-quRdan adgomisas, sworad gauCereblad da fexze dgomiT, sxeulis yvela nawilis ad– 184 –
gilze daubruneblad, namazi srulyofilad ar
CaiTvleba”. erTxelac uTqvams rom, “or sejdes
Soris welSi gamarTulad daujdomlad, namazi srulyofili ar iqneba”. hazreT feiRambers erTerTi
namazis locvi-sas daunaxavs, rom namazis moZraobebis, sun-neTebis musTehabebis daukvirveblad, ruquRidan adgomisas gauCerebliv isev ruquRze wasula, or sejdes Soris ar damjdara da uTqvams: “Tu
namazebis aseTnairad locvas gaagrZeleb da
mokvdebi, warRvnis dRes Sen Cemi ummeTidan (mimyolebidan) ar CagTvl-ian”. ebu hureire (radiellahu
anh) ambobda rom, (samoci weli, yvela namazis mlocavi, da arceTi namazi CaTvlili rom araqvs, aseTi vinmeebi ruquRis da sejdeebis srulyo-filad
rom ar asrulebdnen isini arian). zeid ibn vehb
erTerTi namazis locvisas ruqu da sejdes srulyofilad Seusrule-bloba dainaxa. masTan miixmo, ramdeni xania aseTnairad namazs loculob, hkiTxa. ormo-ci welia pasuxis Tqmisas, Sen ormoci
wel-ia namazi ar gilociao. rom mokvde resu-lullahis sunneTis anu rwmeniT momkvdar-ad ar
CaiTvlrbio.
Taberani (rahmeTullah TeRala aleihi) (evsaaT)Si gvacnobebs rom, vinme morwmune namazs lamazad
ilocavs ruquRs da sejd-eebs lamazad Tu
gaakeTebs, namazs gauxard-eba, da nuri ainTebao.
melaiqebi, im namazs caSi aitaceben, is namazi, namazis mlocavs karg duas gaukeTebs da Sen, Cemi,
Secdome-bisgan dacvis msgavsad, allahu Tealac,
Sen dagicavso. namazi Tu srulyofilad ar il-oceba Savi iqneba. melaiqebs is namazi SeezizRebaT,
caSi ar aitaceben, im namazis mlo-cavs, naloci namazi Sesaferis duas gaukeTebs, Sen rogorc me SecdomiT naklovane-bebiT damtove, allahu Tealamac
maseTi na-klovani dagtovoso, etyvis. amis mixedviT
– 185 –
namazebis srulyofilad locvisTvis unda
viswrafodeT. sxvebis SecdomiT locvis da-naxvisas
unda vuTxrad da Tu saWiro iqneba vaswavlod. muslimane-bis umravlesoba am sa-pativcemulo moqmedebebidan Sors rCebian, es SesaZleblobebi ki xelidan gaurbiT. hazreTi feiRamberi brZanebs rom
“miviw-yebuli sunneTis gamomaSkaravebeli, asi Sehidis madls miiRebs”.
jemaeTiT namazis locvisas rigebis swo-rad da
mWidrod dakavebasac didi mniSvne-loba aqvs.
hazreTi feiRamberi jer rigebs daalagebda gaasworebda da namazs mere da-iwyebda. “rigebis gasworeba namazis locvis erTerTi nawilia” brZanebda. yvela Cvengani swori gzidan ar dagvaSoro!
____________________
muslimanis: amqveynis siZvirfaseebis da im-qveyniurobis mogeba Tu unda, sakuTar TavSi es sami Cveva unda waSalos:
qmnilebebidan (kerpebi da sxva) aranairi ramis
dalodeba. muslimanebze cilis wameba. sxvisi axis
(sakuTrebis) aReba.
namazis saidumlo
imami rabbani (meqTubaT) wignis pirveli nawilis,
samasmeoTxe werilSi brZanebs rom:
allahu TeRalas dalocvis da feiRamber-is
selavaTis Tqmis Semdeg, usasrulo simS-vidis
mopovebisTvis duas vakeTeb. allahu TeRala sxvadasxva aiaTi qerimSi, samadlo saqmeebis
gamkeTebel mu’minebs samoTxeSi Se-svlas gvamcnobebs. es samadlo saqmeebi ro-mlebia, yvela kargi saqme Tu maTgan ramo-denime? Tu, kargi saqmee– 186 –
bidan yvelas moi-cavs maSin mas veravin gaakeTebs.
maTgan ra-modenime Tu aris, netav romlebia? Cvenda sasixarulod allahu TeRalam saCuqris gakeTebiT ase gvamcnoba rom, swori saqmeebi, islamis
xuTi pirobaa. islamis am xuTi pir-obis, guldasmiT uSecdomod Sesrulebisas, jojoxeTidan
gadarCenis Zlieri mtkicebu-lebaa. imitom rom eseni, TavisTavad swor saqmeebad iTvleba, adamians
codvebisgan da cudi saqcielebisgan icavs. yurani
qerimSi anqebuT sureSi ormocdamexuTe aiaTis ganmartebiT (uSecdomod naloci erTi nmazi, adamians
binZur, cud saqmeebis Cadenidan icavs) brZanebs.
romeli pi-rovnebas, islamis xuTi pirobis Sesruleba Tu erguneba, siZvi-rfaseebis madli miRebu-lad eqneba. imitom rom TviTon, nisa suras asormocdameeqvse aiaTSi ganmartebiT (Tu irwmunebT da
umad-lierebT, tanjvas ar moggvriT) brZanebs. amis
gamo, islamis xuTi pirobis, Sesrule-bisTvis
suliTa da guliT brZolaa saWiro.
am xuTi pirobidan yvelaze saukeTeso, nam-azia
radgan rwmenis sayrdeni boZia. namazis pativebidan
erTerTi pativi namazis gauvl-elad locvaa. namazi
uSecdomod Tu il-oceba, islamis mTavari da didi
saZirkveli
Cayrili
iqneba.
jojoxeTidan
gadasarCeni Zlieri Zafi xelSi daWerili iqneba.
alla-hu Tealam yvelas swori namazis locva gvargunos!
namazze dadgomisas, (allahu eqber) Tqma, (allahu TeRalas, arcerTi arsebis, misdami msaxurebis saWiroebas ar war-moadgens, arc-erTi mxridan
mas saWiroeba ar aqvs, adamian-ebis namazebidan mas
sargebeli ar aqvs) gvacnobebs. namazis Sig-niT
Teqbirebi ki, (allahu TeRalas winaSe Sesaferisi
msaxurebis Sesrulebisa, Rirsebis da Zlierebis ar
qonlobas) gamox-atavs. ruquRSi naTqvami Teqbire– 187 –
bic am mniS-vnelobis qonis gamo, ruquRis Semdeg
Te-qbiris Tqma nabrZanebi ar iqna. Tumca, sejdes
dros Tesbihis Semdeg gakeTeba na-brZanebi iqna. Imitom, rom amis gakeTebisas, guliT suliT zustad
Sesrul-ebul msax-urebad CaiTvleba. am fiqrebis
ga-saqarwyleblad, sejdeebze, moxra adgomisas,
Teqbiris Tqma sunneTis msgavsad, sejdis TesbihSi
(Rala) Tqma nabrZaneb iqna. namazi morwmuneebis amaRlebisTvis, namazis bolos feiRamberis mirajis
Rames dajildovebuli sityvebis, anu eTTehiaTus
kiTxva nabrZane-bi iqna, imis mixedviT namazis mlocavi vinme, namazi TavisTvis mirajad unda aqcios,
allahu Tealas siaxlove namazSi unda eZios.
hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sellem) brZanebda rom, (adamianis, al-lahu TealasTan
yvelaze axlos yofnis dro, na-mazis locvis droa).
namazis mlocavi vinme, allahu TealasTan laparakiT, masze vedre-biT da misi sidi-adiT, ZlierebiT
da rom mis garda sxva yvelaferi, araferia aSkarad xedavs. amis gamo namazis dros SiSi, Tavzardacemuloba, namazis bolos orjer sa-lamis
micema nabrZanebi iqna.
hazreTi feiRambers erTerT hadisi Serif-Si
(farZ namazis mere 33 jer Tesbihi, 33-jer Tahmidi,
33-jer Teqbiri da erTxelac Tehlili) ubrZanebia.
amis miz-ezi, namazSi daS-vebuli Secdomebi TesbihiT daifareba. Rir-seuli ibadeTis ver gakeTebas
acnobebs. (Tahmid)-iT namazis locviT pativcemuli
(Teqbiris) gakeTebiT, mis garda ibadeTis ga-keTebis Rirsi ara-vinaa
namazis pirobebis da masze gamoxatuli pativiscemiT locvis da Secdomebis am sax-iT dafarviT,
namazis miRebisTvisac madly-erebis gamoxatviT, qelimei Tevhidis war-moTqmiT, es namazi miRebuladD
CaiTvleba. es vinme, namazis mlocvelebidan da
– 188 –
gadar-Cenilebidan iqneba. ei allah! feiRamberebis
yvelaze didi pativiscemisTvis “aleihi ve ala aalihimussalevaaTu veTTesliimaaT” Cv-en namazis
mlocvelTagan da gadarCenil ad-amianebidan gvamyofne! aamin.
imami muhammed masuumi (meqTubaT)is, meore nawilis, meTerTmete werilSi brZanebs rom:
allahu Tealas, adamianebi martod ar da-utovebia. yvelanairi survilis gakeTebisT-vis neba ar miucia. sulieri moTxovnilebeb-ze damorCilebiT, cxoveluri siamovnebeb-iT, gza gadasulobiT, codvebis CadeniT, cxovr-ebis gagrZeleba da sakuTari
Tavebis daRu-pva ar urCevia. Tavisufali da uproblemo cxovrebaSi gamosayenebeli gzebi aCvena da
amqveyniuri da imqveyniuri gzebis siZvirfa-seebis
gakeTeba ubrZana. saziano rameebis ga-keTeba akrZala. am uflebebisa da akrZal-vebs (ahqam-i islamie)
ewoda. amqveynad mSvi-dobiani cxovrebis da imqveyniurobis moge-bisTvis islamze miyola savaldebuloa. ise-Ti sulieri Tvisebebi romlebic islams
ewinaaRmdegeba misi daT-mobaa saWiro. islamze, baton patronze, gamCenis moTxovnebze, Seuferebeli
saqcie-li, tanjvis sababi gaxdeba. islamze mimyoli adamiani, musli-manic, qaafiric, amqvey-anas yvelanairad rom Tavisuflad iyos, patroni mas daxmarebas gauwevs. es qveyana sameurneo adgilia. amqveyniuri cxovreba, gavliTi siamovneba, sul-ieri
moTx-ovnilebebis saSineli da sazRv-rebs gadasuli
qcevebis Semsrulebelic, sa-mudamo siZvirfaseebisgan, usasrulo siamov-nebebisgan xelcarieli
darCeba.
es mdgomareoba, Wkuamyofelis misaRebi ram ar
aris, usasrulo sitkboebis dakar-gvis mizezis
mqone, droebiTi sitkboebis za-ralis miRebis sax– 189 –
iT moqcevas ar airCevs. (allahu Teala, amqveyniuri siamovnebebidan, droebiTi siamovnebebidan,
sulierebaze saa-mo rameebidan ar aukrZalia, eseni
islamis Sesaferisad, zaralis miuyeneblad gamoyenebisTvis neba darTo). islamze zustad miyolisTvis, upirvelesad (ehli sunneT) swav-lulebis,
eshabi qiramdan codnis miRebiT da yurani qerimidan da hadisi Serifebidan gasagebad cnobadi
(aqaid)-ze Sesaferisad rwmenis miReba, mere arami,
akrZaluli ram-eebis gacnobiT amaTgan Sors dgoma da na-brZanebi da sakeTebeli farZebis Seswavla
ganxorcielebaa saWiro. am moqmedebebs (ib-adeTi)
gakeTeba ewodeba. aramebze mofrTx-ilebas (Taqva)
ewodeba.
nieTis gakeTebiT islamis kanonebze miyo-las
(ibadeTis gakeTeba) ewodeba. allahis brZanebebsa
da akrZalvebs ki (ahqami islam-ie) ewodeba.
nabrZanebebs (farZi), akrZalu-lebs (arami) ewodeba. msaxurebebidan yvela-ze Zvirfasi da islamis
xuTi pirobidan er-TerTi (namazis) locvaa. (namazis
locva, sa-xiT yiblisken fexze dgoma da faaTixas
ki-Txva, yiblis winaSe moxra da yiblis winaSe Tavis
ZirSi dadebaa. eseni yiblis pirdapir Tu ar Sesrulda namazis locvad ar CaiT-vleba.) namazis
mlocavi muslimania, namazis ar mlocavi an muslimania an qaafiria. yove-l dRe xuTi drouli namazi,
amqveyniur saqmeebis daufiqreblad da jemaReTiT
da gu-ldasmiT, abdesis yuradRebiT aRebiT musTehabi droebis dros unda ilocebodes. namazis
locvisas, allahisa da morwmunis Soris fardebi
aixdeba. xuTi namazis mlocavi, yoveldRe xuTjer
gambanva ganmw-mend vinmes msgavsad, codvebisgan ganiwmindeba. yoveld-Re xuTi namazis sworad
mlocvels asi Sehidis madli miecema.
savaWro
saqonlis,
mindorze
– 190 –
mZoveli
cxo-
velebis, (da baRCidan, xeebidan, miRebuli qonebisgan da qaRaldis fulis da asaRebe-bis) zeqaTi
nabrZaneb adgilebSi sixaruliT unda gaices. zeqaTis gamcemis qoneba ar Sem-cirdeba. qoneba
romelzec zeqaTs ar gav-cemT jojoxeTSi cecxlad
iqceva. allahu Teala, Zalian SemcodeblobiT,
moTxovnile-bebze zedmeti qonebis, nisabs Tu miaRwia, erTi wlis gasvlis mere zeqaTis micema brZana.
sicocxlis da qonebis momcemi is aris. qonebidan
yvelaferi da sicocxlis micema rom ebrZana, masze
Seyvarebulebi da-ufiqreblad miscemdnen.
ramaznis TveSi, allahu Tealas brZanebis gamo,
sixaruliT marxva unda SevinaxoT. es SimSili da
wyurvili bednierebad unda vicodeT.
islamis saZirkveli xuTia: pirveli, (eShe-du en
la-ilahe ilellah ve eShedu enne muxammeden abduhu
ve resuluhu) Tqma da misi mniSvnelobis codna da
dajerebaa. amas (qelimei SehadeT) ewodeba. danarCeni
oTxic, namazi, zeqaTi, marxva da hajobaa. amaTgan
erTerTis Seusrulebloba, islamSi naklo-vanebas
gamoxatavs.
namazis Semdeg dua
elhemdulillahi rabil Ralemin. esela-Tu
veselamu Ralaaresulilinaa muhammedin ve aalihi
ve sahbihi ejmeiRiin. ei rabbi! mi-iRe Cemi naloci
namazi! momeci siSvide im-qveynad da bolo amosunTqvisas SehadeTis Tqma margune. Cems axlobel gardacvlilebs codvebi apatie. allahummaRfir verham ve en-Te hairurahimin. Teveffeni muslimen ve elhiqni bissalihin. allahumaRfirli ve li-valideie
ve liusTazie ve lilmu’minine vel mu’minaT ievme
ieyumul hisab. ei rabbi! me eSmakis cdunebisgan da
– 191 –
mtris cdunebis-gan da sulis cdunebisgan daculi
mamyofe. Oja-xSi sikeTe, halali xvavi-baraqa maCuqe.
swo-ri islamiT cxovreba margune. TvalT-maqci muslimanebi dawyevlili da ganadgurebuli amyofe.
qafirebis winaaRmdeg mebrZoli mus-limanebi daifare da daxmareba gauwie. allahume inneqe Rafuvvun
qerimun Tuhibbul-a-fve faRfuanii. ei rabbi! avadmyofebs gam-ojanmrTeleba, dardianebs udardeloba argune. allahumme inni eseluqessihhaTe velafieTe vel emaneTe ve husnelhulqi verridae
bilyaderi birahmaTiqe ia erhemelrrahimin. dedaCems,
mamaCems, Svilebs da naTesavebs da axloblebs da
yvela rwmeniT Zmebs sau-keTeso wleebi, lamazi Zneoba, saRi azrov-neba, jamrTeloba, sruli WeSmariteba, uwya-lobe. aamin. allahume salli Rala... allahu mebariq Rala... allahume rabbena aaTi-na... velhemdulillahi rabbil Ralemin. es-teRfirullah,
esteRfirullah, esteR-firullahelRaziim elqeriim ellezii laailaahe illaa huve elhaiaelyaiume
ve eTuubu ileih.
ganmarteba: (dua, vedreba rom miRebul
iqnas amis pirobebi):
1 _ muslimani unda iyos.
2 _ ehli sunneTis mimdevari unda iyos. am-is gamo
oTxi mezhebidan erTerTi unda air-C-ios.
3 _ farZebis Sesruleba. gavlili nama-zebi, Ramis
namazebis da sunneTi namazebis adgilzec upirvelesad gavlilebi unda mo-ixados. farZi namazi
gavlili vinmes, sunne-Ti da nafile namazebi da
gakeTebuli dua miRebuli ar gauxdeba. anu sworic
rom iyos madli ar miecema. SeiTani, muslimanebis
mosatyueblad, farZebis umniSvnelod moaCvene-bs,
– 192 –
sunneTebs da nafile namazebs Seaxali-sebs. namazebi droulad da zustad droze unda ilocebodes.
4 _ aramebidan Sors unda idges. alalis
mWameli vinmes dua dakmayofilebuli da mi-rebuli iqneba.
5 _ evliebidan erTerTis sababiT xsenebiT duis
gakeTebaa saWiro. indoeTis swavlule-bidan
muhammed bni ahmed zahid, (Tergib us salaT) wignis
ormocdameTotx-mete gverdze, ambobs rom, (hadisi
SerifSiduis miRebisaT-vis ori ramaa saWiro:
pirveli, dua gulidan unda gakeTdes. meore, naWami da Cacmuli alalobidan unda iyos. morwmunis
oTaxSi, aramidan erTi Zafic Tua, am oTaxSi ga-keTebuli dua, araviTar SemTxvevaSi mire-buli ar iqneba) brZanebda). ihlas, mxolod allahu TeRalasze
fiqri, mxolod allahu TeRaladan lodiniaa. amis
gamo ehli sun-neTis swavlulebis gadmocemis dajereba da islamze miyola saWiro, xuTi drouli
nama-zis locvaa saWiro.
Tejdiidi imanis dua
iarobbi dasawyisidan dRemde, islamis mt-rebze
da Secdomebze miyoliT, gakeTebuli araswori
saqmeebi, cud kanonebsa da Sec-domebs, usworo
rameebis Tqmas, mosmenils, danaxulsa da gakeTebuls, vinanieb da vna-nob, sityvas viZlevi rom kidev
erTxel aseT usworo da cud saqmeebs aRar Caviden. feiRambrebidan pirveli ademi aleiselami da
bolo Cveni feiRamberi muhammed aleiselamia. am ori
feiRambers Soris mo-suli da wa-sul yvela
feiRambris virwmune da davijere. yvela marTalia,
sworia. yvela Cvenze nacnobebi sworia. amenTubillah ve bima jaae min Rind illah Rala muradi re– 193 –
sulillah, amenTubillahi ve melaiqeTihi ve
quTubihi ve rusulihi ve lievmil aaxiri ve
bilyaderi hairihi ve Serrihi minellahi TeRalaa
vel-baRsubeRdelmevTi hayyun eShedu en laa ilaahe illallah ve eShedu enne muhammeden Rabduhu ve
resuluh.
namazis sargebeli
(namazi da Cveni janmrTeloba)
muslimani, namazs allahuU Tealas brZane-bis
gamo ilocavs.Aallahis brZanebebSi sxv-adasxva
sargeblobac aris, akrZalulebSi ki sxvadasxva
zarali aucileblad aris. am sa-rgeblobebidan da
zaralebidan, dResdRe-isobiT zogierTi dadgenilia. islamis jan-mrelobaze miniWebuli mniSvneloba, sxva ar-cerT religias aseTi mniSvneloba ar miuniWebia. Cvens religis, msaxurebebidan yvela-ze
mniSvnelovani namazia da sicocxlis bo-lomde
locva aqvs nabrZanebi. namazis mlo-cavi, sijanmrTelisTvis gankuTvnil sarge-bels raTqmaunda
moipovebs. namazis janmr-Telobis mxriv sargeblobebi esenia:
1 _ namazSi gakeTebuli moZraobebi nela Sesrulebisas, guls moRlilobas uxsnis. sxvadasxva
dros Sesrulebis gamo adamiani mTeli dRis ganmavlobaSi mSvidia.
2 _ dReSi oTxmocjer ZirSi dadebiT, adamianis
TavSi sisxlis mimoqceva Cqardeba da TavSi zedmeti
sisxlis miwodebis gamo tvi-ni ukeTesad muSaobs.
3 _ namazis mlocavebis Tvalebi, am moZ-raobebis
gamo ufro ukeTesad sisxls Re-bulobs da Tvalis
wnevas aregulirebs. sxvadasxva davavadebebisagan
icavs.
– 194 –
4 _ namazis locvisas Sesrulebuli moZ-raoebebi, kuWSi arsebuli sakvebis ukeTesad arevas,
gadamuSavebas uwyobs xels, anu sak-vebis gadamuSavebasa da monelebis sistemis muSaobas uwyobs
xels. aseve Tirkmlebisa da saSarde milis SenjRreviT kenWebis gaCenas xels uSlis.
5 _ xuTi drois namazis locvisas Ses-rulebuli moZraobebi, dRiur muSaobis dr-os, umuSevari
adgilebis moZraobaSi moyvan-iT, zurgis, saxsrebis
da sxvadasxva avad-myofobidan icavs.
6 _ sxeulis janmrTelobisTvis sisufTave aucilebelia. abdesi da didi ganbanva, Tan qonebrivi
Tan sulieri sisufTavea. eseigi namazi, pirdapir
sisufTavis winapirobaa. sx-eulis da sulierebis
sisufTavis gareSe na-mazi ar iloceba. abdesi da
Rusli sxeuls asufTavebs. ibadeTis SesrulebisaTvis adamiani, sulierad wminda da gasufTavebeli iqneba.
7 _ varjiSebiT mkurnali, gankurnebisas gakeTebuli sxvadasxva moZraobebi Zalian hgavs namazis
dros Sesrulebul moZraob-ebs, es sisxlZarRvebSi sisxlis moZraobas da ganaxlebas uwyobs
xels.
8 _ Zilis momwesrigebeli yvelaze mniSvn-elovani saSualeba namazia, aseve sxeulSi dagrovili
sxvadasxva eleqtronitebi sej-dis gakeTebisas
damiwebas akeTebs. amgvarad sxeuli isev normalur
muSaobas ubrundeba. namazis am sargeblobebis miRebisTvis, nama-zis droulad locvis erTad, sisufTaveze, zedmet saWmelze da naWam sakvebis sisufTa-vesa da mis alalobazec yuradRebis gamax-vilebaa saWiro.
– 195 –
meSvide nawili
namazis isqaTi. isqaTi da devri
(nur ul-izah) – Si, (TahTav) – Si, (halb) – Si, da
(darr-ul-muhTar) – Si namazebis yazis bolos (mulTeqa) – Si da (darr-ul-munTeqa) – si, (viqaede) – Si,
(du-rer) – Si (jehver) – Si da sxva Zvirfas wig-nebSi, marxvis bolos, anderZis damtovebel mkvdrisTvis isqaTis da devris dakeTeba saiWiroa weria. magaliTad, (TahTav) – Si ambobs rom, (Seunaxavi marxvis fidieies (gamosasyidis) micemiT, isqadis
gakeTebis kategoriulobac aris. namazi mar-xvisgan
ufro mniSvnelovania amisaTvis, sx-vadasxva mizezebis gamo gavlili namazis me-re yazis gakeTebisda
miuxedavad, sasikvdi-lo avadmyofobis mqone vinmesTvis, gavlili namazebis ulocvelobis gamo,
marxvisTvis gakeTebulis msgavsad, isqaTi unda
gakeTdes mTliani swavlulebis mxridan saerTo
gad-awyvetilebis Sedegia. namazis isqaTi ar Se-iZleba, amis mTqmeli ucodinaria. imitom rom mezhebebis winaaRmdeg gamodis. hadisi SerifSi (vinc arunda iyos sxvis adgilze marxvas ver Seinaxavs da namazs ver ilocavs, magram, imis marxvisa da namazisTvis, gaWirvebuls daanayrebs). ehli sunneTis
swavlulebis da mezhebis ima-mebis sisworesa da
maTi sidiadeebze, sakuTar Ta-vTan SedarebiT, meocnebe mosaubreebi arian, am saxiT Semfa-sebelni
(islmSi isqaTi da devri ar aris. isqaTi qristianebis codve-bis monaniebas gauqmebas waagavs) msgavsi Se-fasebebis gakeTebiT sakuTar Tavebs
safrT-xeSi igdeben. imitom rom Cveni feiRamberi
(Cemi ummeTi (xalxi) mcdarobaze ar gaerTi-andebian).
brZanebda. es hadisi Serifi, swav-lulebis azrebis
gaerTianebiT gadmo-cema, raTqmaunda mis siswores
asaxavs. maTze ar damjerebi, am hadisi Serifis ar
– 196 –
dam-jeri iqneba. ibni abidin, viTir namazis axsna ganmartebisas, (rwmenaSi ijmaTi ga-docemul sakiTxebze ar damjerebeli qaf-iri daxdeba). brZanebda.
(ijma) (alimebis) swavlulebis erTsityvaobas niSnavs. isqaTi codvis moxsnas rogor daemsgavseba?
mRvdelebis, cod-vebis mitevebiT adamianebs Zarcvaven. isla-mSi ki winamZRolebi isqaTs ar gaakeTebs.
isqaTi mxolod da mxolod, micvalebulis STamomavlobas SeuZlia gaakeTos da fuli religiis warmomadgen-lebs (imams moezins mufTs) ki ara,
gaWirvebulebs miecemaT.
TiTqmis yvela mxares, isqaTis da devris saqmeebi islamis Sesaferisad ar sruldeba. islamSi isqadi ar aris mTqmelebma, amis ar Tqma da dResdReisobiT Sesrulebuli is-qaTi da devri, islamis
Sesaferisad ar sru-ldeba, Tqma ufro ukeTesi iqneboda. Cvenc mxars dauWerdiT. Ase-Ti saxis TqmiT
Tan saSineli Secdomis SiSisgan ganTa-visufl-deboden da Tan islamis msaxurebad CaeTv-lebodaT.
isqaTi da devri sworad rogor unda Sesruldes
qvemoT gagacnobT. ibni abi-din, yaza (gavlili) namazebis bolos ambobda rom:
faiTe namazebis mqone (anu islamSi mire-buli
mizezebis gamo gavlili namazebis mq-one vinme), SesaZleblobis dros namazi Tu ar ulocia, gardacvalebamde, qefaareTis isqaTis gasakeTeblad anderZis datoveba va-jibia. gavlilebis salocavad
SesaZlebl-oba Tu ar hqonda, maSin anderZis datoveba saWiro ar aris. ramazanis TveSi marxvis ver Semnaxveli stumari da avadmyofi, Tu valis mosaxdelad dro ver ipova da gardaicvala, anderZis datoveba saWiro ar gaxdeba. Avad-myofis qefareTis
isqaTi, gar-dacvalebis Se-mdeg darCenili Svili,
SviliSvilebisgan gakeTdeba. gardacvalebamde
gakeTeba ar Se-iZleba. adamiani Tavis sicocxleSi
– 197 –
sakuTar Tavze isqaTs ver gaakeTebs, daSvebuli ar
aris. (jilaa-ul quluub) – Si ambobs rom: (allahu
Tealas da adamianebis axis mqone vinmes, ori mowmis
win anderZis Tqma anda dawerili anderZis amaTze
wakiTxva vajibia, axis armqonesTvis anderZis (vasieTis) ga-keTeba musTehabia).
qefareTi isqaTisTvis anderZis damtove-belis patroni, anu misi memkvidre, memkvi-dreobidan erTi
mesamedidan, gavlili erTi romelime namazisTvis
plius viTri namazi da yazis gakeTeba saWiro
marxvisTvis, erTi fiTris raodenobiT anu (520
dirhemi anda 1750gr puriskakali gaWirvebulebs an
gaWi-rvebulis warmomadgenlebze) fidie miicema.
efareT isqaTisTvis vasieTi Tu ar dautove-bia,
memkvidres isqadis gakeTeb hanefi me-zhebis mixedviT ar daekisreba. Safi mezheb-Si, ki anderZi romc
ar datovos isqaTis gakeTeba saWiroa. adamianis
axis, memkvidris mxridan gadaxda hanefi mezhebis
mixedviTac saWiroa. aseve asaRebi valebs,
memkvidreobis miRebisas, sasamarTlos gareSe miiReben. marxvis fidie, fuliT gadaixdis, Tu an-derZiT aqvs datovebuli, amis gakeTeba va-jibia. anderZi
Tu ar gaukeTebia, namazis fidie vajibi aRar iqneba. magram gadaxda dasaSvebia. romc miRebuli ar
iqnas, sul rom ara sadayis madls aiRebs, codvebis Semsubuqebas daexmareba. imami muhammedi ase
brZanebda (mejma-ul-enhur)Si ambobs, rom (sakuTar
bunebasa da eSmakze miyoliT na-mazebi ar ulocia,
sicocxlis bolo wle-ebSi mounaniebia da namazisa
da yaza namazis locvis damwyebi, vinmes, gavlilebis
uloc-velobis gamo isqaTis gasakeTeblad ande-rZis
gakeTeba daSvebuli ar aris, magram da-Svebuli aris
(musTasfa)Si weria).
anderZis damtovebeli micvalebulis qone-bis
erTi mesameds isqaTis gasakeTebld vasi-eTs Tu
– 198 –
akeTebs, Svilma am qonebidan fidie unda misces. qifaieTs Tu ar akeTebs, erT mesamedze metis micema
dasaSvebia es (frT-hul-qadir)Si weria. amis msgavsi,
far-Zebidan hajze wasvla Tu anderZi datova,
memkvidrem anda sxva vinmem, hajze wasasvleli fuli
saCuqrad rom misces, swori ar iqneba. sikvdilamde
anderZi Tu ar gaukeTebia, memkvi-drem sakuTari
fuliT isqaTi rom gaakeTos da hajsac wavi-des,
gardacvlilis vali mo-xdilad CaeTvleba.
memkvidris garda sxvisi fuliT am moqmedebebis Sesruleba SeuZle-belia, mTqmelebTan erTad, (durrulmuhTa-r), (meraakil-felaah), (jilaa-ul-quluub) wignebis avtorebma SeuZliaT, Tqves.
qefaareT isqaTi, xorblis adgilas fqvi-li anda
erTi saarfa xumra, yurZenis daan-gariSebiT, amaTidanac miicema. (imitom, rom eseni xorbalze ufro
saWira da gaWirve-bulisTvis ufro sasargebloa.)
yvelafris adgilze Zvirfaseuloba oqro da vercxlic miicema. (qaRaldis fuliT isqaTi ar gaikeTeba). TilaveT sejdesTvis fidies micema saWiro
ar aris.
isqadi da devri rogor keTdeba?
fidies fuli, memkvidreobis erT mesameds Tu
gascdeba memkvidreebis Tanxmobis gareSe, Svili erT
mesamedze mets ver gaiRebs. (qinie) wignSi ambobs
rom, pirovnebam mTliani cxovrebis namazebisTvis
qonebidan erTi mesamedis micema Tu anderZi datova, da va-lic aqvs, mevaleebma gasakeTeblad Tanxmobac, rom ganacxadon, anderZis gakeTeba daSvebuli ar iqneba. imitom, rom islami jer valebis
gadaxdas brZanebs. valis gadaxda, amRebis TanxmobiT, gadadeba ar SeiZ-leba.
– 199 –
yvela namazebis isqaTis gakeTebisTvis, an-derZis
damtovebli ramdeni wlisaa, Tu da-udgenelia, datovebuli qonebis erTi mesa-medi, namazebis isqaTs
Tu ar eyofa, dasa-Svebi iqneba. qonebis erTi mesamedi, isqa-TisTvis sakmarisi iqneba da gadaametebs, es
anderZi daSvebuli ar iqneba. imitom, rom qonebis
erTi mesamedi, isqaTze miRwevisas, erTi mesamediT,
isqaTis gasakeTeblad nama-zebis raodenobis
gamoaSkaravebis gamo, an-derZi am namazebisTvis
daSvebuli iqneba, drCenili namazebisTvis gakeTebuli anderZi cariel sityvebad darCeba. erTi
mesamedi, gamravlebis dros, sicocxle da namazebis raodenoba gaurkvevlad iqneba, anderZi gau-qmdeba.
namazis isqaTisTvis anderZis damtovebe-li vinmes Tu saerTod qoneba ar aqvs, anda erTi mesamedi arasakmarisia anda saerTod andrZi ar gaukeTebia da Svils sakuTri qonebidan isqaTis gakeTeba
unda, (devrs) gaakTebs. magram Svili devris gakeTebisTvis vadebuli ar aris. devris gasakeTeblad,
Svili, erTi TviT anda erTi wliT isqa-TisTvis
saWiro raodenobiT, oqros fuls, vercxls fuls
romelic fulad fasdeba se-sxs aiRebs. pirovneba
Tu kacia, wlovanobi-dan Tormeti, Tu qalia cxra
wlis CamoW-riT, ramdeni weli valic aqvs dajamdeba. dRiuri eqvsi namazisTvis, aTi kilo, erTi
wlisTvis, 3660 kilo xorblis micemaa sa-Wiro. magaliTad erTi kilo xorbali 1.80 Tu Rirs, erTi
wlis namazis isqaTi 6588 mo-kled 6600 lars Seadgens. erTi oqros fu-li (Svidi grami da oci santigrami iqneba) asoci laris dros, erTi wlis namazis
is-qaTisTvis 55 anda daaxloebiT 60 oqroa saWiro.
gardacvlilis Svilma xuTi oqro sesxi rom
aiRos da rwmenis mcodne da mosiyvar-ule ramodenime, magaliTad oTxi gaWir-vebuli rom naxos: (es– 200 –
eni fiTras ar unda gascemdnen, anu sadayas amRebi gaWirvebu-lebi unda iyvnen. gaWirvebulebi rom
ar iy-on isqaTi ar CaiTvleba.) am pirovnebis Svili, anu anderZis pasuxismgebeli vinme, anda
memkvidreebidan erTerTi anda amaTgan gamo-gzavnili
warmomadgenlebidan erT-erTi, (mag. gardacvlili
….....isqaTisTvis, safas-urad, es xuTi oqro Sen mogeci) TqmiT, xuT oqros pirvel gaWirvebuls sadayis nieTis gakeTebiT miscems. Semdeg gaWirvebuli, (avi-Re da miviRe. Sen gaCuqe) TqmiT, amas memkvidres anda memkvidris warmomadgenels aCu-qebs da
memkvidrec aiRebs. Semdeg, isev amas anda sxva meore gaWirvebuls miscems da saC-uqrad imidanac ukan
aiRebs. amgvarad, erTi-da igive gaWirvebuls oTxjer an oTx sxva-dasxva gaWirvebuls TiTojer miscems da ukan CuqebiT dev-ri Sesrulebuli iqneba.
erT devrSi, ocdaeqvsi wlis namazis qefare-Tis
isqaTi gakeTdeba. pirovneba kaci da sa-moci
wlisaa, 48 wlis namazisTvis 48 X 60 = 2880 oqros
micemaa saWiro. amisaTvis, 2880:20=144 jer devrs
gaakeTebs. oqros ra-odenoba Tu aTia, 72 devrs;
oqros raodeno-ba Tu ocia 36 devrs gaakeTebs.
gaWirvebu-lis raodenoba Tu aTia da oqros raodeno-bac aTi, 48 wlis namazis qefareeTis isqadisTvis, 29 devrs gaakeTebs. imitom rom:
ulocavi namazebis wleebi X (garavlebuli) erTi
wlis oqros raodenobaze = gaWirvebulis raodeno-ba X devrSi brunavi oqros raodenoba X devris
raodenobaa. daaxloebiT magaliTi aseTia:
48X60=4X5X144=4X10X72=4X20X36=10X10X29
Cans, rom namazis isqaTSi, devris raode-nobis
gamosaTvlelad, erTi wlis oqros raodenobiT,
pirovnebis valad dadebul na-mazebze gamravldeba. aseve, devrSi moqmed oqros raodenoba, gaWirve– 201 –
bulis raodenoba-ze gamravldeba. pirvelis namravli, meores namravlze gaiyofa. ganayofi, devris
raode-noba iqneba. xorblis da oqros qaRaldis
fuliT Sefasebisas, fasi daaxloebiT yove-lTvis
erTidaigivea. yovelTvis xor-blis da oqros fasi
erTad aiwevs da daiwevs. amis gamo isqaTis dajamebisas, yovelTvis windaxedulad:
erTi Tvis namazis isqaTi xuTi oqroa.
erTi Tvis ramazanis marxvis isqaTi erTi oqroa.
devris gasakeTeblad oqros raodenoba da devris
raodenoba aqedan vlindeba.
namazis isqaTis dasrulebis mere, dauka-vebeli
marxvis isTiqaTisTvis, xuTi oqro oTx gaWirvebulze samjer devrs daabrunebs. imitom, rom erTi
wlis igive, ocdaaTi dRis marxva qefareTis isTiqaTi, ormocda-Torme-ti kilo xorbali anda 5,25
gr oqro, igive 0,73 cali oqros fuli unda iyos.
irkveva rom hanefi mezhebSi, erTi oqro erTi wlis
marxvis qefareeTis isqaTs Seadgens da ormocdarva wlisTvis or-mocdarva oqros mi-cemaa saWiro.
xuTi oqroTi, oTx gaWirve-bulze erTi devris
gakeTebisas, 20 oqros micema gamodis. yazis gakeTebisTvis, saWiro marxvis isqaTis gakeTebis Semdeg,
zeqaTisT-vis, Semdeg yur-banisTvisac ramodenimejer
devri gakeTdeba.
raime daficebis qefareTisTvis, yovel dRe aTi
gaWirvebuli da umizezod moSli-li marxvis, qefareTis saWiroebis mqone erTi dRis marxvis qefareTisTvis erTi dRi-sTvis samoci gaWirvebulia
saWiro da erT gaWirvebuls erT dReSi, naxevari
saa xor-bali unda mieces zedmeti ar miicema. igive,
ramodenime Sepirebulis qefareTi, erT dR-eSi aT
gaWirvebulze ar miicema. amis mixe-dviT, Sepirebu– 202 –
lis da marxvis qefareTeb-isTvis erT dReSi devric
ver gakeTdeba. Se-pirebulis anderZi Tu aris, erTi
Sepire-bulisTvis, erT dReSi aTi gaWirvebulidan
TiToeulze or-ori kilo xorbali anda fqvili
anda amis safasuri romelime qoneba, oqro, vercxli
miicema. Tundac erT gaWi-rvebuls qaRaldis
fulis micemiT, “Sen wa-rmomadgenlad gniSnav. am
fuliT yovel dRe, diliT da saRamoTi orjer, aT
dRes mucels dainayreb!” unda SeuTanxmdes. muceli SeTanxmebis mixedviT ar dainayros da yava,
gazeTi iyidos da sxva rameebSi daxarjos daSvebuli ar iqneba. yvelaze kargi, vinme povarTan SeTanxmdes, aTi dRis fuli povars misces, gaWirvebuli, am povarTan aTi dRis ganmavlobaSi diliT
da saRamoTi orjer mucels dainayrebs. nieTis
gakeTebis Semdeg gatexili marxva da ziharis qefareTebic ase aris, am orives, erTi dRis qefareTisTvis, samoci gaWirvebulis erT dReze anda
erTi gaWirvebulis samoci dRe naxevari saa xorbali anda amis safasuri sxva qoneba unda misces
anda yovel dRe orjer unda daanayros.
anderZis gareSe, zeqaTis isqaaTis gakeTe-ba
saWiro ar aris.
memkvidres sakuTari SesaZleblobebiT de-vris
gakeTeba SeuZlia, amazec feTva miuci-aT.
devris gakeTebisas Svili, oqros gaWir-vebulebze yovel micemis dros, namazisaa Tu marxvis
isqaTi nieTis gakeTebaa saWiro. gaWirvebulic yovel ukan micemaze gasaC-uqrebis anu gaCuqe unda Tqvas da amRebmac miviRe unda Tqvas. Svili isqaTis
gakeTebis mdgomreobaSi Tu ar aris, micvalebulis
is-qaTis gasakeTeblad romelimes warmmagn-lad
daniSnavs, isqaTsac da devrsac erTi warmomadgeneli gaakeTebs.
– 203 –
imami birgiviinin (vasieTname (anderZSi)) wignSi
ambobs rom, gaWirvebulebis sim-didris zRvarze
miRweuli ar unda iyos, mi-cvalebulis naTesavic
rom iyos, da-saSvebia. gaWirvebulze micemisas, (amada amis amdeni namazis isqTisTvis, is Sen mogeci)
Tqma sa-Wiroa. gaWirvebulic (kargi Tanaxma var) unda Tqvas da oqros aRebisas, sakuTar Tavs unda icnobdes. Tu ver icnobs jer sakuTari Tavi unda Seicnos. am gaWirvebulmac pa-tiviscemis gamoxatviT
sa-kuTari surviliT (amada amis namazis isqaTisTvis, safasurad es Sen mogeci) TqmiT, sxva
gaWirvebulze mi-icema. is gaWirvebulic, xelSi
aiRebs, (miviRe Tanaxma var) unda Tqvas. amanaTi saCuqaris saxiT rom aiRos devri ar CaiTvleba. es meore gaWirvebulic, (aviRe, Tanaxma var) Tqmis Semdeg,
(igives gaimeorebs rogorc pirvelma da mesame
gaWirvebuls gadascems. amgvarad namazis, marxvis,
zeqaTis, yurbanis, sadayis fiTris, Sepirebulis da
adamianis axis, cxovelis axisTvis devri unda gakeTdes. vaWrobac adamianis axSi Sedis. Sepi-rebulis
da marxvis qefareTebisTvis devris dabruneba daSvebuli ar aris.
amis Semdeg, oqro romel gaWirvebulTanac
darCeba keTilSobilebis gamoCeniT aiRebs da micvalebulis Svils ukan aCuqebs. Svili aiRebs,
saCuqarze Tanx-mobas ganacxadebs. Tu oqro ukan ar
aCuqa verafers etyvi is ukve misi qonebaa ZaladobiT ar gamoirTmeva. Svi-li garkveuli raodenobiT
oqros, anda fuls Tundac micvalebulis tansacmlidan am gaWirvebuls Tu miscems, sadayis madlic
micvalebulis suls miergeba. valis mqone gaWirvebuli da mowifulobas miuRweveli vinme devrSi
arunda monawileobdes. imitom rom, xelSi
moxvedrili oqroTi valis gad-axda farZia. am
– 204 –
farZis gaukeTeblad, oqro micvalebulis qefareTisTvis gaWirvebulze micema swori ar iqneba. devri romc CaiT-valos, TviTon madls ver
moigebs ufro me-tic, codvaSi Cavardeba.
gaWirvebul micvalebulma, devris gakeTe-bisTvis
anderZi Tu datova, Svilze devris dabruneba vajibi ar gaxdeba. micvalebulis qefareTebis isqaTis
gasakeTeblad qonebis mTliani, memkvidreoba erT
mesameds Tu ar gascdeba anderZis gakeTeba vajibi
gaxdeba. amdagvarad, devri saWiroebis darCenamde,
isqaTi gakeTdeba. erTi mesamedi isqaTSi sakmarisobisda miuxedavad, erTi mesamedze co-ta
qonebis devris dabrunebaze rom anderZi datovos,
codvaSi Cavardeba.
ibni abidiin, mexuTe nawilis 273 gverdze mbobs
rom, (visac ptara bavSvebi yavs anda gaWirvebuli
iqneba, memkvidreobis saWir-eobis da miuxedavad,
patara bavSvebis, avad-myofis, qonebis RvTismosav
SvilebisTvis datoveba ufro ukeTesia. vidre sxva
kar sa-qmeebSi.) (bezzaazie)Si saCuqaris axsnisas, ambobs rom, (qonebis karg saqmeSi gamoye-nebiT, gza
axveul codvil Svilebze qoneba ar unda dautioT.
imitom rom codvis Ca-den-aSi daexmareba. codvil
Svilebs alimen-ti-danac zedmeti fuli, qoneba ar
unda mie-ceT.)
didi raodenobiT namazis, marxvis, zeqa-Tis, yurbanis da Sepirebulis vali Tu eqn-eba, amaTTvis,
memkvidreobis erTi mesamedi-dan cota raodenobiT
qonebiT devris db-runebisTvis da danarCeni
qonebis yurani qerimi, haTmis da mevludis wakiTxvisTvis Tu anderZis datoveba daSvebuli ar
aris. yuranis swavlebisTvis fulis aReba micema
daSvebulia. wakiTxvisTvis daSvebuli ar aris.
micvalebulis valad dawerili namazebi, marx– 205 –
va, memkvidreebis da Tugind vinme sxvis mxridn
yazis gakeTeba daSvebuli ar aris. magram nafile
namazis locviT, marxvis daW-eriT, madlis micvalebulis sulisTvis Cu-qeba daSvebulia da kargic iqneba.
micvalebulis valad dadebuli hajoba, anderZi
viszec datovebuli aqvs, gakeTeba dasaSvebia. anu
micvalebuli valisgan gan-Tavisufldeba. imitom
rom hajobaze Tan sxeuliT da Tan qonebiT
gasakeTebeli msax-urebaa. nafile haji sxvis adgilze yovel-Tvis gakeTeba SeiZleba. farZi hajoba
ki sik-vdilamde haj wausvleli vinmes adgilas, warmomadgenelis mxridan Sesrul-deba.
(mejmua’ul-enhur)-Si da (darr-ul-munTeqa)-Si ambobs rom, (gardacvlilis isqaTi dasa-flavebamdis unda Sesruldes) dakrZalvis merec Sesrulebis sisworeze (quhisTanii)-Si weria.
micvalebulisTvis namazi, marxva, zeqaTi yurbani
qefareTis isqaTidan vinme gaWirve-bulze simdidris zRvarze anu nisabis zRva-rze metic miicema. aseve, mTliani oqro erT gaWirvebulzec miicema.
momakvdavi avadmyofis, ar naloci namaze-bis fidies micema daSvebuli ar aris. mar-xvis
SenaxvisTvis ukve Zalian asakSi myofi moxucis,
daukavebeli marxvis fidies micema dasaSvebia. avadmyofma namazi Tavis gaqane-biTac Tundac Tvalis
miniSnebiT unda il-ocos. aseT erTi dRis meti namazs Tu ver loculobs aseT avandyofs, ulocavi
namaze-bi epatieba. Tu kargad gaxdeba, amaTi Tavidan locva aRar iqneba saWiro. daukavebel marxvas ki kargad gaxdomisas aanazRaurebs. kargad
gauxdomlad rom gar-daicvalos, es marxva epatieba
– 206 –
merve nawili
ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi
rodesac mowifuli asakis bavSvi an ur-wmuno qelime-i Tevhids warmosTqvams, e.i. warmosTqvams
sityvebs: (laa ilaahe illa-llaah muhammedun resuulullauh) (mwams, rom allahi erTaderTia da
muxam-medi misi resulia), gaiTavisebs am sityvebsa
da maT mniSvnelobas irwmunebs, maSin mus-limani
gaxdeba. urwmunos yvela codvebi umalve mi-eteveba, magram yvela muslimanis msgavsad rogorc ki
SesaZlebloba miecemaT saWiroa daizepiros rwmenis eqvsi piroba e.i. amenTu, gaigon misi mniSvneloba, irwmunos misi da warmoTqvas: “virwmune rom, sruliad islami da hazreTi feiRamberis yvela
brZanebebi da akrZalvebi aris didebuli allahis
neba da Setyobineba”. amis Semdeg saWiroa Seiswavlos yvelaferi, rac islamma brZana da is, rac islamma akrZala. Tu yvela farZis Se-srulebis aucileblobas ar iwamebs da uaryofs imas, rom
haramisagan Sors dgomaa saWiro maSin, rwmena adamians datovebs, Tu Seswavlili Temebisagan da qcevebisagan, ro-melimes daiwunebs an uaryofs, maSin is
rjulidan gava, murTedi daxdeba. merTedi (la ilahe illelah) TqmiT islamis zogi brZanebebis
gakeTebiT, mag: namazis locviT hajze wasvliT, kargi sakeebis keTebiT, ga-keeTebiT muslimani ver iqneba. am sasikeTo saqmeebidan, imqveynad veraviTar
sargebels ver naxvs.Uuryofil, daujerebeli
kanonebis gamoc patiebis Txovnaa da sinanulia saWiro.
islamis alimebma SearCies 32 da 54 farZi, romlebis dajereba, Seswavla da gaTaviseba yvela muslimanisaTvis saWiro da aucilebe-lia.
– 207 –
ocdaTormeti farZi
rwmenis piroba: eqvsi.........................................................(6)
islamis piroba: xuTi........................................................(5)
namazis farZi: Tormeti ................................................(12)
abdesis farZi: oTxi ...........................................................(4)
Ruslis farZi: sami..............................................................(3)
Teimumis farZi: ori............................................................(2)
Teimumis farZze samis mTqmeli alimebic arian.
(imanis) rwmenis pirobebi (6)
1 _ allahis arsebobis da misi erTaderT-obis
rwmena.
2 _ meleiqebis rwmena.
3 _ allahis mier boZebuli wminda wig-nebis rwmena.
4 _ allahis resulebis rwmena.
5 _ imqveynis rwmena.
6 _ bedisweris rwmena. (anu rwmena imisa, rom yvelaferi kargica da cudic, keTilica da borotic
didebuli allahis nebiT xd-eba).
islamis pirobebi (5)
7 _ qelimei SehadeTis Tqma.
8 _ yoveldRe xuTjer droulad namazis locva.
9 _ qonebis zeqaTis gacema.
– 208 –
10 _ ramaznis TveSi yoveldRe marxva.
11 _ visac saSualeba eqneba, sicocxleSi erTxel hajobaze wasvla.
namazis pirobebi (12)
a-) locvamde Sesasrulebeli farZebi Svidia. amaT
(SarTebi) ewodeba
12 _ xadesTan TahareT.
13 _ nejaseTTen TahareT.
14 _ seTri avreT.
15 _ isTiybali yible
16 _ vaqiT
17 _ nieT.
18 _ ifTiTax Teqbiri.
b-) locvisas Sesasrulebeli farZebi xuTia. amaT
(ruqnebi) ewodeba
19 _ yiam.
20 _ yiraaT
21 _ ruquR
22 _ sejde.
23 _ yadei aaxire.
abdesTis farZebi (4)
24 _ pirisaxis dabana.
25 _ xelebis da mklavebis idayvebis er-Tad dabana.
26 _ Tavis erT meoTxedze meshis gakeba.
– 209 –
27 _ fexebis dabana koWebis CaTvliT.
Ruslis farZebi (3)
28 _ piris wyliT kargaT gamovleba.
29 _ cxviris wyliT kargaT gamovleba.
30 _ mTeli sxeulis guldasmiT dabana
Teimumis farZebi (2)
31 _ nieTis Tqma.
32 _ orive xelis miwaze dadeba, saxeze gadasma
(meshis Sesruleba), Semdeg xelaxla xelebis miwaze
gasma da orive xelis Tavi-dan bolomde meshi.
ormocdaToTxmetifarZi
1 _ allahis erTaderTobis rwmena.
2 _ alali lukmis Wama.
3 _ abdesis aReba.
4 _ dReSi xuTjer namazis locva.
5 _ sqesobrivi kavSiris Semdeg Ruslis Sesruleba.
6 _ rwmena, rom purs arsobisas (rizys) allahi
gvigzavnis.
7 _ alali da sufTa tansacmlis Cacma.
8 _ Teveqqulis Sesruleba.
9 _ alaliT dakmayofileba.
10 _ yvela boZebuli sikeTisaTvis alla-his madliereba da dideba.
– 210 –
11 _ bedisweraze daTanxmeba.
12 _ ubedurebebis dros moTmena.
13 _ codvebis monanieba.
14 _ ibadeTis allahisTvis Sesruleba.
15 _ SeiTanis (satanic) mtrad cnoba da aRiareba.
16 _ yurani qerimis yvela brZanebebis Sesruleba.
17 _ sikvdilis samarTlianad aRiareba.
18 _ megobroba allahis moyvareebTan da mtroba allahis mtrebTan.
19 _ sikeTis qmna ded-mamisTvis.
20 _ is, rac moswons allahs, imis brZane-ba da
rac ar moswons imis akrZalva.
21 _ naTesavebis monaxuleba.
22 _ Cabarebuli amanaTis saguldagulod movla
da uRalatoba.
23 _ allahis mudmivi SiSi da ridi. am-partavnobasa da avardnilobisaTvis Tavis danebeba.
24 _ allahis da feiRamberebis damor-Cileba.
25 _ codvebisgan Sors dgoma da (ib-adeTebis)
RvTismsaxurebaTa Sesruleba.
26 _ muslimani ufrosebis morCileba.
27 _ sxvisi sikeTis sixaruli. Suriano-bisTvis
Tavis danebeba.
28 _ allahis arsebobis fiqri (Tefeq-quri).
29 _ uwmawuri, salanZRavi sityvebis xmarebisaTvis Tavis danebeba. enis maTgan dacva.
30 _ gulsufTaoba da gulwrfeloba.
– 211 –
31 _ arasodes da aravis masxrad agdeba.
32 _ akrZalulisaken Tvali ar gageqceT, sulma ar wagZlioT.
33 _ nebismier dros micemuli sityvis Se-sruleba.
34 _ yuris morideba allahis mouwonari sityvebis mosmenisgan.
35 _ islamuri sibrZnis Seswavla.
36 _ zomisa da wonis xelsawyoebis samarTlianad gamoyeneba.
37 _ morideba da allahis tanjvagan-sacdelis
SiSi.
38 _ daxmareba da zeqaTis micema gaWirve-buli
muslimanebisaTvis.
39 _ sakuTari Tavisa da survilebis fl-oba.
40 _ allahis mowyalebis imedi. (imedis mowyveta ar SeiZleba).
41 _ allahis xaTrisTvis sxvaTa gamokveba.
42 _ saWiro raodenobis lukma-puris SovnisTvis muSaoba.
43 _ qonebis zeqaTisa da mosavlis oSu-ris gacema.
44 _ menstruaciisa da mSobiarobis peri-odSi
meuRlesTan sqesobrivi kavSiris arda-myareba.
45 _ gulis codvebisgan ganwmenda-gas-ufTaveba.
46 _ zviadobisa da ampartavnobisgan Tavis
morideba.
47 _ dacva da gafrTxileba oblebisa da
mcirewlovanebis uflebebisa.
48 _ homoseqsualizmis dagmoba.
– 212 –
49 _ xuTi namazis droulad locva da sa-momavlod gadaudebloba.
50 _ aravis qonebisa da uflebebis ara-sodes misakuTreba.
51 _ mravalRmerTianobis dagmoba.
52 _ mruSobis ar Cadena.
53 _ alkoholiani sasmelebis ar daleva.
54 _ tyuilad ar daficeba.
qufuris Sesaxeb
qufuri aris imis daujerebuloba, risi dajerebac aucilebelia. cud saqmeebs So-ris yvelaze
cudi allahu Tealas mimarT urwmunoebaa. feiRamberebis da allahis mi-marT urwmunoeba qufuria.
yovlisSemZle allahis nabrZanebi rac ki aris, yvelafris gulwrfelad da mTeli arsebiT gaTavisebas (imani) rwmena ewodeba. adamianma allahis erTi
romelime brZaneba rom ar daijeros an eWvi
Seeparos urwmuno gaxdeba, misi es saqcieli (ardajereba) qufuria.
qufuri sami saxisaa: [(jehli) uvici, uco-dinari],
juhudi, huqmi (kanonieri)
1 _ gaugonarobis, daufiqreblobis gamo qafirebs
(qufru jehil) uvici ucodinari (qaafiri) urwmuno
eTqmebaT. jehlic ori saxisaa: pir-veli: aseTebma
ucodinarebi rom arian ician amaT araswori
iTiqadi ar eqne-baT, ucodinrobis gamo qafirebi arian, ase-Tebi cxovelebisnairi arian radgan cxovelsa da adamians Soris ganmasxvavebeli co-dna da
SemecnebiTi unaria. jehlis meore na-wili araswori
iTiqadis mqoneebi arian, ese-ni filosofosebis
naazrevebs ijereben da ara allahu Tea-las
– 213 –
brZanebebs. es na-wili pirvelidan ufro cudia.
2 _ qufri juhudie.Ggangeb jiutad ar dajerebaa,
an kide siamayis gamo sxvisidan Se-rcxvenis gamo.
3 _ qufri huqmi: rwmenis dakargvis mizezi sityvebis TqmiT an saqmeebis gakeTebiT qaf-iri gaxdeba.
mokled ganvixiloT zogierTi sakiTxebi, rac
aris qufuri. e.i.Urwmunoebis momaswav-lebeli:
1 _ allahu Teala Cven zecidan gadmog-vcqeriso,
am sityvis Tqma qufuria.
2 _ allahi Senc ise sastikad mogepyroba, rogorc Sen me meqcevio, sityvebis Tqma qu-furia.
3 _ esada es muslimani Cems TvalSi ur-wmunos
msgavsiao, sityvebis Tqma qufuria.
4 _ tyuili sityvis Sesaxeb: allahma icis, rom
es marTaliao, Tqma qufuria.
5 _ meleiqebis damamcirebeli raime si-tyvis Tqma
qufuria.
6 _ yurani qerimis anda misi erTi asos Sesaxebac damamcirebeli sityvis warmoTqma qufuria. erTi
asos mimarTac ki daujere-bloba qufuria.
7 _ raime musikaluri sakravis TanxlebiT yurani
qerimis kiTxva qufuria.
8 _ TevraTi, injili allahu Tealas gam-ogzavnilia amis ar dajereba qufuria (exla arcerTi
wigni garda yurani qerimisa swori ar aris, yvela
adamianebis mxridan Secv-lilia)
9 _ yurani qerimis gansxvavebuli asoebiT wakiTxva da es namdvili yuraniao mtkiceba qufuria.
10 _ feiRamberebis
siytvisTqma qufuria.
damamcirebeli
raime
11 _ yurani qerimSi naxsenebi 25 feiRam-bridan
– 214 –
romelimes mimarT urwmunoeba qu-furia.
12 _ adamianis Sesaxeb romelmac Zalian bevri
sikeTe gagikeTaT FfeiRamberze ufro ukeTesiao
Tqma qufuria.
13 _ feiRambrebi gaWirvebulebi da iZu-lebulebi
iyvneno Tqma qufuria, radgan isini Tavisive surviliT iyvnen gaWi-rvebulebi.
14 _ Tu vinme, me feiRamberi varo, ityvis, misi
am sityvebis damjerebelic urwmunod CaiTvleba.
vinaidan hazreTi muxammed (sallahu ale-ihi ve
sellem) feiRam-bris Semdeg feiRamberi amqveynad
aRar unda movi-des, is bolo feiRamberia.
15 _ saiqioSi mosaxdeni ambebis araserio-zulad
aRqma qufuria.
16 _ saflavSi da warRvnis dros mosa-xdeni ambebis Sesaxeb aralogikuri an ara-mecnieruliao,
Tqma da ar dajereba qufur-ia.
17 _ samoTxeSi allahis danaxva daujere-beloba an me samoTxe ar minda allahis da-naxva mindao
Tqma qufuria.
18 _ islamis daujerebloba da mecnieru-li
cnobebi islamze ufro ukeTesi da sa-ndoao Tqma
qufuria.
19 _ namazs vilocav Tu ar vilocav mainc sulerTia, Tqma qufuria
20 _ zeqaTs ar gavcem Tqma qufuria.
21 _ netav procentis aReba, mevaxSeoba alali
yofiliyo Tqma qufuria.
22 _ netav sisastike da Cagvra alali yo-filiyo, Tqma qufuria.
23 _ harami qonebis RaribisTvis micema da amis
samagierod madlis miRebis molodini qufuria.
– 215 –
Tuki Raribma icis, rom miRebuli fuli aramia da
mainc madlobis locvas (duas) warmoTqvams esQqufuria.
24 _ imami azamis mesebi swori ar aris Tqma qufuria.Amis gamo vahabebi qafiri xde-bia.
25 _ cnobili sunneTebidan romelimes da-wuneba qufuria.
26 _ rodesac, vinme urwmunoebas moi-wadinebs,
amis gulSi gavlebisTanave anu nieTis CaTqmisTanave
urwmuno gaxdeba.
27 _ islamis brZanebebis ar dajereba, da islamis
alimebis dacinva, damcireba qu-fria.
28 _ visac sxvisi urwmunoeba unda da es qufuris mowonebis gamoa urwmuno gaxdeba.
29 _ Segnebulad im sityvis warmoTqma romelic
qufurad iTvleba, adamians urwmunod aqcevs.
30 _ urwmunoTa dResaswaulis dReebSi, am
dResaswaulebebis gansakuTrebulobebis ur-wmunoTa msgavsad Sesruleba, an urwmunoTa-Tvis raimes
Cuqeba qufuria.
31 _ mkrexeluri sityvebis gamoyeneba, ra-Ta gaarTo sxvebi, acinoT da amxiaruloT, anda aCvenoT
Tqveni ganswavluloba da go-niereba, qufuria.
32 _ Tuki cilismwamebeli vinme: me mas cili ar
davswame,
mxolod
sinamdvile
gamovaaSkaraveo!İityvis qufuria.
33 _ bavSvobis dros daqorwinebuli qali an
bavSvobis dros daqorwinebuli vaJi, Tu srulwlovanebis drosac ar flobs infor-macias islamisa
da rwmenis Sesaxeb ver pa-suxobs SekiTxvebze da verafers ver gan-martavs rjulidan gava da meuRle
masTan ganqorwindeba.
– 216 –
34 _ vinc romelime muslimans usamar-Tlod
moklavs anda moakvlevinebs da Semdeg ityvis
sworad moviqecio, urwmuno gaxdeba.
35 _ Tuki vinmes mokvla saWiro ar aris, imis
Sesaxeb:é`mokvla saWiroao’’ Tqma quf-uria.
36 _ Tuki vinme usamarTlod galaxavs an
mohklavs vinmes, imis Seqeba da kargad mo-iqeci man
es daimsaxura Tqma qufuria.
37 _ tyuilad da crud: allahma icis, Cemi
SviliviT miyvarxaro Tqma qufuria.
38 _ namazis da marxvis movaleobad ar aRqma,
araseriozulad midgoma da marxvisa da namazis
Seusrulebloba, zeqaTis gauce-mloba, qufuria.
39 _ allahis gulmowyalebaze imedis Se-wyveta
qufuria.
40 allahu Tealadan imedis dakargva qufuria.
41 _ alalze haramis da haramze alalis Tqma qufuria.
42 _ ezanis, meCeTis, wminda wignebisa, da sxva
Zvirfasi sagnebis damcireba qufuria.
43 _ roca iciT, rom abdesi ar agiRiaT, namazis
locva qufuria.
44 _ Segnebulad yibles garda sxva mxares dadgoma da namazis locva qufuria. vinc ityvis namazis
yibles mxares locva saWiro ar ariso, urwmuno
gaxdeba.
45 _ romelime muslimanis Zagebis mizniT masze
“urwmunoao’’ Tqma qufuri ar aris, ma-gram Tu gvinda, rom urwmuno iyos da ami-tom vityviT, qufuri
iqneba.
46 _ codviani saqmis saTanadod gauazre-bloba
da misi Cadena qufuria.
– 217 –
47 _ daujerebloba imisa, saWiroa locva,
RvTismsaxureba da codvebisgan Sors dad-goma qufuria.
48 _ dajereba imisa, rom Sekrebili gadasaxadebi es mefis qonebaa qufuria.
49 _ urwmunoTa Sesrulebuli religiuri
RvTismsaxurebebis mowoneba, maTi msgavsi ni-Snebis
gamoyeneba qufuria.
50 _ garyvnilobis, mevaxSeobis, tyuilis Tqmisa
da sxva msgavsi rameebis Sesaxeb: ah, netav dasaSvebi yofiliyo da mec Camedinao, Tqma qufuria.
51 _ me feiRambrebis mwams, magram ademi feiRamberi iyo Tu ara, ar vicio Tqma qu-furia.
52 _ visac ar swams, rom hazreTi muxam-medi (sallahu aleihi ve sellem) bolo fe-iRamberia, urwmunod iTvleba.
53 _ erTi vinme meores: modi namazi ilo-ce, da
meorec ar vilocav upasuxebs, qaf-iri gaxdeba, magram Seni sityviT ar vi-locav allahis brZaneba
rom aris imitom vilocav qafiri ar gaxdeba
54 _ Tu vinme ityvis: feiRamberi rasac ambobs,
Tu marTalia, maSin gadavrCiTo, ur-wmuno gaxdeba.
vinaidan feiRamberi tyuils ar ityvis.
55 _ Tu vinme ulvaSebs daimoklebs, meore ki
etyvis: daimokle da ra sargebloba na-xeo, am
pirovnebis mdgomareoba saSiSia. (ulvaSebis damokleba sunneTia.Dda es sun-neTis araseriozulad aRqmas niSnavs.)
56 _ Tu vinme yibles pirdapir gaSlili fexebiT
dawveba da mere vinme miva da ety-vis: ase nu wevxar,
codvaao, is ki etyvis: ne-tav yvela codvebi mxolod
amdeni iyoso, amis mdgomareoba saSiSia, radganc
akrZal-ul rames mniSvnelobas ar aniWebs.
– 218 –
57 _ rwmena gabevrdeba da Semcirdebao, Tqma qufuria.
58 _ yible oria, erTi qaRbe, erTic ieru-salimiao, Tqma qufuria, aseve: axlandel viTarebaSi ori
yibleao, Tqma qufuria, ma-gram Tu ki ityvis: adre
ierusalimSi yible iyo, axla ki qaRbe yibleao, es
qufuri ar iqneba.
59 _ Tuki vinme islamis brZenTagan rome-limes,
umizezod daejRaneba an gamoajavr-ebs, imisi mdgomareoba saxifaToa.
60 _ Tu ki vinme: menstrualuri ciklis an mSobiarobis Semdegomi sisxldenisas qalebTan sqesobrivi kavSiri nebadar-Tuliao ityvis, es qufuria
da is adamiani urwmuno gaxdeba.
61 _ Tuki vinme harami saqonelis Wamis dr-os bismillas ityvis urwmuno gaxdeba.
62 _ erTi meores Sen muslimani xar isic pasuxad inSallah etyvis ar ganmartavs qu-furia.
63 _ vinmes qufuris mosmena da miReba qu-furis
tolfasia.
64 _ Tuki vinme ityvis: didma allahma icis, rom
me es saqme ar Camideniao da Tvi-Ton icis rom Caidina qufuria.
65 _ Tuki vinme yovelgvari mowmeebis ga-reSe
iqorwinebs, saqorwino aqts ar gaafo-rmebs da
ityvis didi allahi da feiRambe-rebi Cemi mowmeebi ariano, urwmuno gaxdeba, radganac feiRamberma
sicocxleSi dafa-ruli saqmeebi ar uwyoda
(radganac dafa-ruli saqmeebi mxolod didma allahma icis.)
66 _ Tuki vinme raimis dasamtkiceblad did allahs daificebs, meore kaci ki ety-vis: me Seni allahis fici ar minda, kaco-baze da sindisze Semom– 219 –
ficeo, is (meore) ur-wmuno gaxdeba.
67 _ erTi vinme me yvela dafaruli saq-meebi vici
da mTqmelic da damjeric qafiri gaxdeba. an me
jinebi ambebs magebineben esec qafiri gaxdeba.
68 _ Tuki vinme saZulvel pirovnebas ety-vis: Seni
saxe CemTvis sulis amorTmevas waagavso, urwmuno
gaxdeba, miT umetes, rom sulis amomrTmevi meleiqi
azraili, rCeuli meleiqia.
69 _ Tuki vinme ityvis: namazis ulo-cveloba sasiamovnoao, urwmuno gaxdeba.
70 _ Tuki vinme ityvis: allahi zecaSi Cemi
mowmeao, urwmuno gaxdeba, radganac am sityvebiT
allahis adgil samyofels saz-Rvravs, maSin roca
allahis mflobeloba usazRvro da Semoufarglavia, is yvelgan aris.
71 _ mama RmerTio vinc ityvis urwmuno gaxdeba.
72 _ Tuki vinme ityvis: hazreTi muxammedma (sallahu aleihi ve sellem) Wamis mere Ti-Ti gailokao,
sxva ki etyvis: eg xom uzrde-lobaao, urwmuno
gaxdeba.
73 _ Tu vinme hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem) Savi iyoo ityvis qafiri gadeba.
74 _ Tu vinme qristianoba, urwmonoebaze kargiao
ityvis qaafiri gaxdeba.
75 _ urwmunoeba moRalateobaze ufro ka-rgiao,
Tu ityvis, urwmuno gaxdeba.
76 _ islami ar vici an ar mainteresebso Tu
ityvis, urwmuno gaxdeba.
77 _ Tuki vinmes etyvian: modi islamis sibrZne
SeviswavloTo da is ki upasuxebs: ra vuyo me islamis sibrZneso, urwmuno iq-neba, radganac amiT islamis sibrZnes amci-rebs.
– 220 –
78 _ Tu vinme adem feiRambers, rom tilos keravda ityvis da meorec Cven tilos mkeravis Svilabi varT ityvis qufuria
79 _ vinc islamis wminda wignebs, amcirebs an
iwunebs urwmunoa.
80 _ Tuki vinmes SeekiTxebian: vis STa-momavlobidan xar, vis xalxidan xar, iT-Tiqadis mezebis imami vin aris, amelis mesebis imami vin aris, da ver
upasuxebsşur-wmuno gaxdeba.
81 _ WeSmaritad aramze da akrZalulze alaliao,
vinc ityvis, urwmuno gaxdeba. (Tu-Tunis Sesaxeb
aramiao, Tqma saxifaToa.)
82 _ yurani qerimis arasaTanado adgileb-ze wakiTxva aramia, xolo gasarTobad waki-Txva qufuria.
83 _ vinc yurani qerims Tavisi WkuiT ganmartavs
urwmuno gaxdeba.
84 _ yurani qerimsa da xadisebSi dawer-ils, islamis alimebis mier dadgenils vinc ar irwmunebs
urwmuno gaxdeba.
85 _ vinc sunneTis mixedviT nakiTx ezans ar
mousmens da upativcemulod moeqceva qa-firi (urwmuno) gaxdeba.
86 _ vinc urwmunos pativiscemiT esalmeba TviTonac urwmuno gaxdeba.
87 _ urwmunos mimarT Zalian sapativcem-ulo
sityvebis warmoTqma qufuria.
88 _ vinc sxvis qufurs iRebs, TviTonac urwmuno
xdeba.
89 _ yurani qerimis gamosaxulebis mata-rebeli
plakatebi an materiebic Zvirfasi da mniSvnelovania. maTi upativcemuloba qu-furia.
– 221 –
90 _ jinebTan molaparakeebTan an raime sxva saxis mkiTxavebTan wasvla, da marTlac rom gviTxran
(daamTxvion), maTi nalapara-kevis dajereba qufuria,
radgan yovlisSem-Zle allahis garda sxva vinmemac
dafaru-li iciso, dajerebas niSnavs.
91 _ sunneTis ganzrax mitoveba da misi saTanadod Seufasebloba qufuria.
92 _ vinc ityvis: jadoqari ra Tqma unda jadoqrobis saSualebiT, rasac unda imas gaakeTebso da
da vinc am sityvebs daije-rebs orive urwmuno
gaxdeba.
93 _ Tuki muslimani, adamiani, romelic mas urwmunos uwodebs, `batonoo’’ an msga-vsi Tanxmobis
gamomxatveli sityviT gaepa-suxa, TviTonac urwmuno
gaxdeba.
94 _ Tuki Segnebulad viciT rom esada es qoneba aramia, aseTi fuliT meCeTis aSeneba, qvelmoqmedebis gawevas da amis sapasuxod madlis miRebas
velodebiT esec qufuria.
95 _ Tuki vinme arami gziT SeZenil qone-bas vinme gaWirvebuls aCu-qebs manac icis rom es qoneba
aramia da mainc ,allahma Se-gisminoso’’ eubneba
xolo mesame piri, aami-no’’ ambobs yvela eseni urwmuno gaxde-bian.
96 _ Tuki qorwineba haramia da aseT qor-winebaze
alaliao amboben, isic qufuria.
97 _ garda didebuli allahisa ra saba-biT
gamowveuli ar unda iyos, sxva vin-mesaTvis ,gamCenis’’ wodeba qufuria.
98 _ yurani qerimis, mevludis, ilahis, musikis
TanmxlebiT kiTxva qufuria.
99 _ iseT adgilebze, sadac alkoholuri sas– 222 –
melebi ileva, saTamaSo adgilebze mxi-arulebis da
ganwyobilebis Sesakmnelad yu-ranis kiTxva radioTi qufuria.
100 _ vinc gaxdeba sababi sxvisi da gan-sakTrebiT
ki sakuTari Svilis urwmunoe-bisa, TviTonac urwmuno iqneba.
101 _ mZime codvebis Cadena da game-orebaQqufurisaken gvibiZgebs, namazis umniS-vneloT CaTvla ki
qufuria.
102 _ radiodan, mikrofonidan. nakiTx yu-rani qerimze uparivcemulobac qufuri iqne-ba.
103 _ uabdesod namazis locva da sun-neTis ar
mowoneba qufuria. sunneTis umniS-vnelod CaTvlac
qufuria.
104 _ muhammedis magier muxos, hasanis mag-ier
haso, ibrahimis magier ibo, daZaxeba qu-furia am saxelebis iseT adilze dawera sa-dac fexi daibijeba da dawerilze fexis dadgmelebis imanidan unda
geSinodeT.
105 _ vinme micvalebulisagan raimes mo-lodini,
vedrebas amisrulebso, Tqma qufur-ia. vedrebis amsrulebeli mxolod allahia.
106 _ viciT,rom micvalebulis damarxva farZia,
visac movaleobis Sesruleba ezare-ba da budistebis an sxvaTa msgavsad ambobs: micvalebulis
damarxva CamorCeniloba, misi dawva ukeTesiao, imas
murTedi ewodeba da rwmena mas dastovebs.
107 _ mruSobaze, garyvnilobze nebadar-Tulia
Tqma qufuria.
108 _ aeTiT, hadisiT an islam alimebis mier
gadocemul codnisaTvis upativcemu-loba da
arafrad ar Cagdeba qufuria.
– 223 –
109 _ hazreTi ebu beqirs da hazreTi omers halifobis ufleba ar hqondaT Tqma qufuria
110 _ allahis resulebidan vinmes Seura-cyofa
an sityvieri uaryofa qufuria.
111 _ mtroba evliebTan an islamis cod-nis mflobelebTan qufuria.
112 _ yurani qerimis ise wakiTxva rom is-lamis
alimebs ar waukiTxavT, misi sityve-bisa da
mniSvnelobis darRveva qufuria.
113 _ Segnebulad iseTi ramis gamoyeneba, rasc
Tavis ritualebSi sxva rwmenis mimdev-rebi iyeneben,
qufuria.
114 _ imis dajereba, rom am qveynad yvela-feri
TavisiT xdeba da yvela cxovelebi er-Tujredianebidan dawyebuli, rogorc iqna bolos da bolos
adamianebad iqcnen qfur-ia.
115 _ vinc namazs Segnebulad ar ilocavs,
gavlil namazebs Segnebulad ar aanazRa-urebs da
momavalSi tanjva wamebisa ar eSi-nia imami ebu xanifes mixedviT urwmunoa.
116 _ vinc esxabi qirams dascinis esec urwmunoebaa.
117 _ imis dajereba an Tqma, rom raime suraTi,
varskvlavi, jvari, mze, Zroxa da misTanani SesZleben gaakeTon yvelaferi, rac ki moesurvebaT an
gankurnavs yove-lgvar daavadebebs qufuria.
118 _ hazreTi aiSeze cudis mTqmeli da mamamisi
sahabe rom iyo amis ar dam-jerebeli urwmuni iqneba
119 _ visac ar sjera, rom warRvnis moaxloebisas
isa feiRamberi zecidan Camova da es WeSmaritebaa
is urwmunoa.
– 224 –
120 _ muslimani gogona an vaJi, romelmac mowifulobis asaks miaRwia, Tu ar icnobs muslimanobas
da arc icis rom muslimania urwmunoa.
121 _ yuranSi da hadisSi visac samoTxeSi wasvlis
Setyobineba aqvs amaTze qafiris Tqma qufuria.
122 _ yurani qerimis araswori Tfsiris gakeTeba qufuria. aseTi araswori Tefsiris gamkeTebeli
urwmuno gaxdeba.
123 _ muslimani qalis mier Tavdaufaravad quCaSi gasvla da Tavis, mklavebis da fe-xebis mamakacebisaTvis gamoCena aramia da codvaa. Tu amas
mniSvnelobas ar mianiWebs, maSin mas rwmena miatovebs da urwmuno gax-deba.
124 _ vinc yurani qerims arasrulyofi-lad da
arasworad kiTxu-lobs, imisaTvis: raka-rgad kiTxulobso mTqmeli rjulidan gava, radganac aramsa
da akrZaluls aqebs.
125 _ visac jinebisa da meleiqebis arse-bobis ar
sjera, urwmunoa.
126 _ yurani qerimis aiaTebSi aSkarad ga-moxatuli mniSvnelobebi aris, maTi Secvla da sxvebze
mibaZva qufuria.
127 _ is, vinc muslimans urwmunos, an aTe-ists
uwodebs TviTon iqneba urwmunoca da aTeistic.
128 _ feiRamberebis saxelebis CamoT-vlisas vinmes mimateba SeiZleba, magram vin-mes uaryofa: es
feiRamberi ar ariso, ar Se-iZleba, radganac erTi
romelime feiRamber-is uaryofa, yvela feiRamberis
uaryofas gulisxmobs.
romelime muslimani iqneba qali Tu mamakaci, Tu
Segnebulad akeTebs an ambobs imas, rac akrZalulia islamis kanonebiT, iq-neba es ucodinrobis Tu
– 225 –
sxvisi garTobis mizeziT, qufuria, mas rwmena datovebs da murTedi (rjulidan gasuli) gaxdeba.
aseT adamians adrindeli RvTismsaxurebis samagierod miRebuli madlic espoba da ekargeba, romc
moinanios araferi Seicvleba. Tu Se-mdeg isev muslimani gaxdeba, murTedis pe-riodSi gavlili namazebis locva saWiro araa, aseve gamotovebuli
marxvac saWiro araa, magram hajobaze xelaxlad
unda wav-ides, Tundac adre wasuli iyos. xelaxla
muslimanad gaxdenisaTvis qelimei SeadeTis Tqma
misTvis sakmarisi ar iqneba, Tavisi saqcieli allahis winaSe unda moinanios.
rogorc urwmuno erTi sityvis qelime-i SehadeTis warmoTqmis Semdeg muslimani xde-ba, aseve muslimanic erTi qufuri sityvis warmoTqmis mere urwmuno xdeba.
Rodesac, romelime muslimani saubrobs da misi
saubridan asi sxvadasxva azris gamotana SeiZleba, am azrebidan erTic, rom iyos WeSmaritad muslimanuri da danarCeni 99 gansxvavebulic rom iyos,
im adamians ma-inc muslimani ewodeba. e. i. im 99 gansxva-vebulad warmoTqmul azrs yuradReba ar
mieqceva. rwmenis da muslimanobis damadas-turebel,
rwmenis gamomxatvel im erT azrs mieqceva
mniSvneloba.Ees mosazreba Secdo-miT rom ar gavigoT saWiroa yuradReba Sem-deg or detalze gavamaxviloT: jer erTi am azris gamomTqmeli muslimani unda iyos, romelime urwmuno allahis erTaderTobis warmoTqmiT muslimani ver gaxdeba,
maTze muslimaniao ver vityviT.Mmeore: warmoTqmul
sityvas asi sxvadasxva mniSvneloba rom qon-deso
– vTqviT da ar ara is, rom asidan erTi rwmenis
gamomxatveli da 99 ki urwmu-noebis gamomxatveli,
rom iyoso, aseT ada-mians ra Tqma unda muslimani
ver ewodeba.
– 226 –
yvela muslimanma dilas da saRamos es dua unda
ikiTxos:
“allahume inni eRuzu biqe min en uSriqe biqe
Seien ve ene alemu ve es-TeRfiru-qe lima lahavle
inneqe enTe alamul Ruiub.”
“allahume inni uridu en ujeddidel imani ve
niqaha Tejdiden biyevlihi la ilahe illallah muhammedun resullah” TqiTac imanis da niqaxis
ganaxleba unda iqnas.
rwmenam rom Cven arasodes
migvatovos,samudamo Cvens gulebSi darCes,
amisaTvis:
1 _ TvaliT uxilavi unda gvjerodes.
2 _ TvaliT uxilavi rom mxolod al-lahu
Tealam da visac acnoba maT ician es guliT unda
gvjerodes.
3 _ harami aramad unda vaRiaroT da unda virwmunoT.
4 _ alali alalad unda vaRiaroT da vi-rwmunoT.
5 _ yovelTvis unda gvekrZalebodes da gveridebodes didebuli allahisa misi ris-xvis yovelTvis
unda gveSinodes.
6 _ yovelTvis didi allahis moimedeebi unda viyoT.İimedi ar unda moviwyvitoT.
murTedad Seracxuli romlis uaryofac monaniebad iTvleba. Tuki murTedi adamiani
mounanieblad mokvdeba, samudamod jojoxe-Tis
cecxlSi daitanjeba, raTa ase ar da-gvemarTos yuradRebiT unda vilaparakoT, qufuri ar unda vTq– 227 –
vaT, unda veridebodeT, hadisi SerifSi: “yovelTvis
keTilad, sa-sargeblodıisaubreT Tu ara da
gaCumdiT” seriozulni unda viyoT, mo-Sayire da
zedapi-ruli ar unda viyoT, ada-mianebisa da saRi
gonebis sawinaaRmdego, araferi ar unda mo-vimoqmedoT. bevri da gulwrfelad unda vilocoT. raTa
movari-doT sakuTari Tavi qufursa da mkrexelobas.
miuxedavad morwmuneobisa moma-valSi
SeiZleba am saqmeebma rwmena daakarginos
1 _ (bidaT) rwmenaSi cvlilebebis Setana (ehli sunneTis dadgenili normebidan gadaxveva cotac
rom iyos urwmuno gaxdeba).
2 _ susti, aramyari rwmena.
3 _ sxeulis cxra nawilis swori gzidan axveva.
4 _ didi codvebis Cadenis gagrZeleba.
5 _ didebuli allahis mimarT madly-erebis
Sewyveta.
6 _ saiqioSi rwmenis gareSe moxvedris arafrad
CagdebaMmouridebloba.
7 _ udanaSauloTa Cagvara da sisastike.
8 _ sunneTis mixedviT nakiTx ezanze ar mosmena.
9 _ amboxeba ded-mamis winaaRmdeg, maTi daumorCilebloba da daufasebloba.
10 _ marTalic rom iyos metismeti fici-mtkici.
11 _ namazis wesebis daucvelad locva.
12 _ namazis umniSvnelod miCneva, ojaxo-bisaTvis
– 228 –
da bavSvebisaTvis misi swavlebis ugulebelyofa,
namazis mlocvelTaTvis wi-naaRmdegobis gaweva.
13 _ alkoholuri sasmelebis daleva.
14 _ muslimanebis Cagvra-wameba
15 _ cru da araswori informaciis ev-liaobad
da religur codnad gasaReba.
16 _ codvebis daviwyeba, maTi arafrad Ca-gdeba.
17 _ Tavmomwoneoba da ampartavnoba.
18 _ sakuTari codnisa da saqmeebis gada-WarbebiT
Sefaseba, Tavis qeba.
19 _ orpiroba (munaafiyoba) da moRala-teoba.
20 _ islamis kanonebis Semcveli marTve-lobis
mxridan gacemuli brZanebebis Seus-rulebloba.
21 _ Surianoba da muslimani Tan-amoZmeebis mimarT siZulvili.
22 _ daufiqreblad da usababod vinmes me-tismeti
qeba.
23 _ daJinebiT tyuilis mtkiceba.
24 _ swavlulTaTvis Tavis arideba.
25 _ ulvaSebis sunneTiT gaTvaliswine-bulze
ufro metad gazrda.
26 _ mamakacebis mier abreSumis tansacm-lis Camca.
27 _ daJinebiT xalxze zurgs ukan lapa-rakis
gagrZeleba.
28 _ urwmunoc rom iyos mezoblis Cagvra da Seviwroeba.
29 _ sul ubralo rameebzec metismeti ga-nrisxeba, ganerviuleba.
30 _ mevaxSeoba.Pprocentuli aReb-mi-cemoba.
– 229 –
31 _ ampartavnobis sababiT tansacmlis saxeloebisisa da Sarvlis totebis metisme-tad dagrZeleba.
32 _ mkiTxaoba, jadosnoba, jados gake-Teba.
33 _ Rirseul da muslimanur naTesavebTan
urTierTobis Sewyveta.
34 _ allahis rCeuli pirovnebebis mimarT
siZulvili xolo misi mtrebis siyvaruli, islamis
mtrebis siyvaruli. (hub-i fil-lah, buRdi fillah
rwmenis pirobaa)
35 _ muslimani TanamoZmis mimarT sam dRe-ze
didxans SurisZiebisa da RvarZlianoba, ardaulaparakoba.
36 _ uzneo saqcielis, simruSis gagr-Zeleba.
37 _ kacebis erTmaneTdan seqsualuri kav-Siris
damyareba. vedrebis ar gakeTeba.
38 _ ezanis waukiTxaoba islamis samar-Tlis
wignebSi miTiTebuli drois Sesabami-sad, am
wignebis SesabamisaT wakiTxuli eza-nis mimarT upativcemuloba misi arafrad Cagdeba.
39 _ arami saqmis Camdenis naxvisas Cau-revloba
da miuxedavad imisa rom Zala gyo-fniT, tkbili eniTac rom iyos, aramis Cam-denis gaufrTxilebloba.
40 _ visTvisac rCevis micemis da dari-gebis
ufleba gaqvT (meuRle, qaliSvilebi da sxva)
imaTTvis Tavi da mklavebi dau-faravad, morTulmokazmulad quCaSi gasvl-is nebis darTva da saeWvo, uweso adamianeb-Tan SexvedrisTvis nebis darTva.
– 230 –
didi codvebi bevria:
(samocda-TormeTi didi codva esenia)
1 _ usamarTlod adamianis mokvla.
2 _ garyvnileba, uzneo saqcieli.
3 _ gaukuRmarTebuli sqesobrivi kavSiri.
4 _ Rvinisa da yvelanairi alkoholiani sasmelis
daleva (ludis daleva aramia).
5 _ qurdoba.
6 _ garTobis mizniT gamabruebeli sasme-lebisa
da narkotikuli nivTierebebis gam-oyeneba.
7 _ sxvisi qonebisa da nivTebis mitaceba.
8 _ cru mowmeoba, sxvis tyuilze mowmeo-ba.
9 _ usababod, ramazanis marxvis dros muslimanTa Tval win saWmlis Wama.
10 _ mevaxSeoba, procentiT fulis aReba-micema.
11 _ metismeti fici-mtkici.
12 _ ded-mamis nebis daumorCilebloba, ma-Ti nebasurvilis winaaRmdeg moqmedeba.
13 _ (mahrem) (romelTanac qorwili akr-Zalulia)
keTil da Rirseul naTesavebTan urTierTobis, misvla-mosvlis Sewyveta.
14 _ Sua omSi brZolis velis mitoveba da mtrisgan gaqceva.
15 _ usamarTlod oblebis qonebis miT-viseba.
16 _ sasworisa da sxva zoma-wonis xelsa-wyoebis usamarTlod gamoyeneba.
17 _ namazis droze bevrad ufro adre da bevrad
ufro gvian locva.
18 _ muslimani TanamoZmis gulis gatexva, gulis
– 231 –
tkena. (qufuris Se-mdeg, gulis tke-naze didi codva ar aris).
19 _ iseTi sityvebis Tqma, rac hazreTi fe-iRambers (sallahu aleihi vesselem) araso-des ar uTqvams da am sityvebze fei-Rambris damowmeba.
20 _ qrTamis aReba.
21 _ samarTliani mowmeobisaTvis Tavis arideba.
22 _ qonebidan zeqaTis da mosavlidan oS-uris
gaucemloba.
23 _ codvis Camdenis danaxvisas sakmarisi Zalis
SemTxvevaSi Caurevloba, misTvis wina-aRmdegobis
gauwevloba.
24 _ cocxali arsebis cecxlSi daw-va.
25 _ yuranis Seswavlis mere misi daviwye-ba.
26 _ didebuli allahis mowyalebisgan imedis
gacrueba.
27 _ imis miuxedavad, muslimania Tu ara adamianebis Ralati da gautanloba.
28 _ Roris xorcis Wama.
29 _ feiRambrebis an allahis rCeuli romelime
pirovnebis mimarT siZulvili da misi gamojavreba, damcireba.
30 _ kargad danayrebis merec saWmlis Wa-mis
gagrZeleba.
31 _ meuRleebis nebis ugulebelyofa.
32 _ meuRleebis erTmaneTTan SeuTanx-meblad sxvaTa mosanaxuleblad wasvla.
33 _ patiosani qalze cilis wameba, mis-Tvis meZavis wodeba.
34 _ Woraoba, muslimanTa Soris enis mitanmotana.
– 232 –
35 _ avreT, sasircxvilo adgilebis sxvis-Tvis
Cveneba. (kacis Wipidan muxlebamdis, qa-lis xelis
gulis da saxis garda yvela avreTia), sxvis sasircxvilo adgilebze yu-rebac aramia.
36 _ leSis Wama da sxvisTvis Wmeva.
37 _ anabaris (emaneTis) gaufrTxileb-loba,
Ralati.
38 _ muslimanis zurgsukan laparaki, gaW-orva.
39 _ Suri da gautanloba.
40 _ mravalRmerTianoba
41 _ tyuilis Tqma.
42 _ ampartavnoba, sakuTari Tavis gada-WarbebiT
Sefaseba, yvelaze upiratesad Se-faseba.
43 _ sasikvdilo avadmyofis qonebaze Tva-lis
daWera.
44 _ metismeti xelmomWirneoba da siZunwe.
45 _ yvelasTan gadaWarbebuli laqlaqi.
46 _ allahis mimarT mouridebloba, misi sasjelis SiSis ar qona.
47 _ aramis aramad auRiarebloba.
48 - alalis alalad auRiarebloba.
49 _ marCielebis, mkiTxvebis sityvis da-jereba.
50 _ murTedoba (rwmenis uaryofa).
51 _ umizezod ucxo qalze yureba.
52 _ qalebisTvis mamakacis tansacmelis Cacma.
53 _ mamakacebisTvis qalis tansacmelis Cacma.
54 _ qaabeSi codvis Cadena.
55 _ droze adre ezanisa da namazis Ses-ruleba.
– 233 –
56 _ saxelmwifos mmarTvelTa mimarT ur-Coba da
maTTvis winaaRmdegobis gaweva.
57 _ meuRlis sxeulis romelime nawilis dedamisis sxeulis romelime nawilze mims-gavseba.
58 _ meuRlis dedis gineba da dacinva.
59 _ erTmaneTis niSanSi amoReba.
60 _ ZaRlis monarCenebis Wama da sma.
61 _ gaweuli sikeTis mudmivi dayvedreba, yelSi amoyvana.
62 _ mamakacebisaTvis abreSumis tansac-mlis Camca.
63 _ ucodinarobis jiutad davca da da-Ji-neba.
(ehli sunneTis iTiqadis, farZebis, aramebis, da
yvela saWiro codnis ar swavla).
64 _ allahis an islamis mier neba darTuli saxelebis garda sxva saxelebis daficeba.
65 _ swavlisTvis Tavis arideba.
66 _ uswavlelobis codvad ar cnoba.
67 _ patara codvebis daJinebiT ganmeore-ba.
68 _ Tu aucilebloba ar aris xmamaRali
xarxari.
69 _ sqesobrivi kavSiris mere erTi nama-zis salocavi drois gaslis miuxedavad da-ubanelad
siaruli.
70 _ menstrualuri an mSobiarobis Se-mdgomi
sisxldenis mqone meuRlesTan sqeso-brivi kavSiri.
71 _ musikaluri instrumentebis xmareba, dakvra,
uweso simRerebis simRera.
72 _ TviTmkvleloba.
droebiTi, winaswar dadgenili vadiani qo-rwine– 234 –
ba anu ,muTa qorwineba’’ ara-mia.Qqalebis sasircxvilo (piri saxe, xelebi da fexebi unda uCandeT mxolod) adgilebis daufaravad quCaSi gasvla
gasvla da viw-ro tansacmlis Camca, morTva
mokazmva da zedmeti sunamoebis gamoyeneba aramia.
viwro kabaSi gamowyobili qalis vnebis gareSe
Sexedvac ki haramia, sxva romelime adgilebze
vnebiani mzera haramia. vnebis aRmZvreli suraTebis
xatva da dabeWdva ar-amia (Tuki aram rameze vityviT:
mere ra mox-dao, es qufuria).
Ruslisa da abdesis dros saWiroze meti wylis
gamoyeneba israfia., mflangvelobaa.
romelime evlias Zageba, misTvis uswav-lulis
wodeba enis wagrZe-leba, sikvdilis Semdegac
saswaulebis moxdenis ar dajere-ba, maT saflavebTan misvliT madlis mo-gebis ar dajereba,
ararealuri daskvnis gamotana, maTi maqebarTTvis
winaaRmdegobis gaweva, muslimanebis Cagvra da Seviwroeba, sxvaTa kuTvnili qonebis mitaceba, Suri,
Rv-arZlianoba, tyuilis Tqma da cilis mwamebloba aramia da akrZalulia.
es aTi qceva aris mizezi ukanaskneli amosunTqvis
dros adamianis urwmuno sikvdilisa:
1 _ allahis mier dawesebuli brZanebeb-isa da
akrZalulebis Seuswavlebuloba, am co-dnisaTvis
Tavis arideba.
2 _ rwmenis ehli sunneTTan Seusabamloba.
3 _ amqveyniur simdidreze,
siamovnebaze daxarbeba.
4 _ sakuTari Tavis, sxva
ovelebis Cagvra da wameba.
didkacobaze,
adamianebis,
cx-
5 _ allahisa da sxva Tqveni mokeTeebis mimarT
– 235 –
umaduroba, daunaxaoba.
6 _ rwmenis dakargvis SiSis uqonloba mo-uridebloba.
7 _ xuTi drois namazis droulad ulo-cveloba.
8 _ procentiT fulis aReb-micema.
9 _ morwmune muslimanebis damcireba, maTze ganuviTareblebi da CamorCenilebis Tqma.
10 _ garyvnilobis Semcveli naxatebis, na-werebis Seqmna da gavrceleba, garyvnilobis Semcveli
sityvebis warmoTqma.
ehl-i sunneTis rwmenis mixedviT cxovrebisaTvis
Semdeg detalebze yur-adreba unda gavamaxviloT:
1 _ allahu Tealas Tvisebebi aqvs da yvela da
yvelafrisdan gansxvavebulia.
2 _ rwmena ar izrdeba da ar mcirdeba.
3 _ didi codvebis CadeniT urwmuno ar ga-xreba.
4 _ mTavari da ZiriTadi TvaliT uxilav-is rwmenaa.
5 _ rwmenaSi Sedareba gamoricxulia.
6 _ yovlisSemzle allahi samoTxeSi da-gvenaxeba.
7 _ (Teveqquli)
pirobaa.
allahze
mindoba
rwmenis
8 _ ibadeTebi rwmenis nawili ar aris.
9 _ bedisweris rwmena, rwmenis pirobaa.
10 _ ibadeTebis swored SesrulebisaTvis romelime mezhebis amorCeva da miyola auci-lebelia.
– 236 –
11 _ esxabi qirami, feiRambris STamomav-loba da
feiRambris meuRleebi yvelani un-da gviyvardes.
12 _ oTxi xalifes upiratesobani xali-feobis
rigis mixedviTaa.
13 _ namazis, marxvis, qvelmoqmedebis, (sa-dayis)
samagierod damsaxurebuli madlis sxvaze Cuqeba
SeiZleba.
14 _ miraji suliT da sxeuliT ganxor-cielda.
15 _ evliaTa saocreba (qerameTi) si-namdvilea.
16 _ SefaaTi sinamdvilea.
17 _ mesTebis garedan mesis Sesruleba ne-badarTulia.
18 _ sasaflaos dakiTxva sinamdvilea.
19 _ saflavSi tanjva-wameba sulsac da sxeulsac moicavs.
20 _ adamianebis da maTi saqmeebis gamCeni allahia, adamiani gadaswyvets romelime sa-qmis Sesrulebas, allahi ki saqmes gaaCens.
21 _ sarCo, sazrdo arsobisa (rizyi) Se-iZleba
aramic iyos da alalic.
22 _ micvalebuli evliebis moxseneba da maTi
saxeliT allahze vedreba SeiZleba.
cudi qcevebi
1 _ qufuri.
2 _ uswavleloba.
3 _ Sercxvenis SiSi (zogjer Sercxvenis SiSiT
adamiani samarTliansa da ufleba mosils uaryofs).
4 _ Tavisi qeba-didebis mowoneba (Tavis mowone– 237 –
ba, qeba-dideba).
5 _ bidaT iTiqadi (rwmenis kanonebSi cvlilebebis Setana).
6 _ yvelanair moTxovnilebebs, vnebia-bobas,
gadametebuli miyola.
7 _ mibaZviTi rwmena (ucnobi adamianebis mibaZva).
8 _ (ria) moCvenebiTi ibadeTis gam-oyenebiT,
amqveyniuri survilebis asruleba. rwmenis piraduli miznebisTvis gamoyeneba.
9 _ amqveyniuri siamovnebisa da gar-TobisTvis
ufro didxans sicocxlis sur-vili.
10 _ (sixarbe, gaumaZRroba). amqveyniuri siamovnebebis aram gzidan Zieba miReba.
11 _ siamaye, sakuTari Tavis maRla day-eneba.
12 _ gadametebuli ridi da mokrZaleba, sakuTari
Tavis damcireba.
13 _ Tavmowoneba (sakuTari (ibadeTebis) RvTismsaxurebis qeba da mowoneba).
14 _ Surianoba (eWvianoba, Suri, siZu-lvili,
sxvisi cudad yofnis sixaruli.) eb-uleis semerqani
ambobs: “sami vinmes locva (dua) ar miiReba: aramis
mWamelis, farul saqmeTa Camdenis da Surianis’’.
15 _ sxvaTa damcireba da da arasrul-fasovnad
aRqma.
16 _ sxvaTa ubedurebaze, gaWirvebaze six-aruli.
17 _ megobrobis Sewyveta, butiaoba.
18 _ mSiSaraoba da simxdale.
19 _ mrisxaneba, siSmage. (gadaWarbebuli simkacre
da dauzogavoba, amiT sxvaTa daza-raleba).
– 238 –
20 _ Seubralebloba da dapirebuli ramis
Seusrulebloba.
21 _ Ralati, orpirobis niSnebi, arasan-dooba,
sityvis micema da misi Seusrulebl-oba.
22 _ dapirebis darRveva (micemuli sityvis ukan
waReba. hadisi SerifSi: “orpirobaze (munafiyobaze) sami rame migvaniSnebs: tyuilis Tqma, anabaris gaufrTxilebloba da Ralati, Sepirebuli
sityvis gadaTqma.’’)
23 _ eWvqveSdayeneba. eWvqveSdayeneba aramia,
codvebi ar mepatiebao fiqri.
24 _ yovelTvis qonebaze saubari (qone-baze da
materialze gadayola).
25 _ sasikeTo saqmis gadadeba. Hhadisi SerifSi:
“TxuTi ramis mosvlamdis ma-Ti fasi icodeT:
“sikvdilis mosvlamdis si-cocxlis fasi, avadmyofobamde janmrTelobis fasi, saaqaoSi saiqios mogebis fasi, sibe-remde axalgazrdobis fasi da
gaRari-bebamde simdidris fasi’’.
26 _ usamarTloTa siyvaruli. (usa-marTloTa
Soris yvelaze cudi mCagvreli da sastiki adamiania, aseve aramis Cadens us-amarTlo anu codviani
ewodeba).
27 _ islamis alimebis, swavlulebis mimarT
mtroba (islamis swavlulTa da brZenTa siZulvili
da maTi abuCad agdeba).
28 _ adamianTa Soris mtrobis da prob-lemebis
gaRviveba, erTmaneTze wakideba. (ha-disSi: intrigas,
(fiTnes) sZinavs, gamRviZebeli dawyevlili iyos).
29 _ pirferoba, TvalTmaqcoba. Zalis sakmarisobis SemTxvevaSi codvaTa Camdeni-sTvis
winaaRmdegobis gauwevloba, mis cud saqmeebsi Caurevloba.
– 239 –
30 _ jiutoba da gaugonroba (samarTlia-ni swori
azris da sityvebis miuRebloba, Tavi-siT daCemeba).
31 _ orpiroba, saqmisa da sityvis Seusaba-moba
(munafiyoba).
32 _ sakuTar codvebze, sakuTar Tavze da sxva
arsebebze arasodes Cafiqreba da ara-sodes gansja-gansazRvra.
33 _ muslimanebis dawyevla.
34 _ muslimanTaTvis cudi da dama-mcirebeli saxelis Serqmeva.
35 _ bodiSis moxdis uaryofa.
36 _ yurani qerimis arasworad mniSvnelo-bis
micema
37 _ daJinebiT arami saqmeebis Cadena.
38 _ (RibeTi) zurgs ukan Zageba da cudi laparaki.
39 _ codvaTa mounaniebloba.
40 _ qonebisa da fulis mouTokavi, me-tismeti
survili.
cud Tvisebebs unda moveridoT, kargi Tvi-sebebi unda SeviZinoT da ganvaviTaroT. Haz-reTi
feiRamberi brZanebs. “locvaTa da RvTismsaxurebaTa raodenoba adamians cotac rom hqondes, Tuki
kargi zneobis ma-tarebelia samoTxeSi wodeba aumaRldeba’’.
“RvTismsaxurebaTa Soris yvelaze martivi da
sasargeblo cota laparaki da kargi Tvisebebis qoneobaa”.
“kargi Tvisebebis qoneba niSnavs dau-axlovdeT
Cvengan Sors mdgomT, mi-utevoT Cvens mwyeninebels
da sikeTe gauwioT Cvens moSurneebs”.
– 240 –
merve nawili
namazis locvebi da sureebi
daiwereba Tu ara namazis locvebi da sureebi
arabulis garda sxva asoebiT?
rodesac vcdilobdiT dagvewera sureebi da
locvebi qarTuli asoebiT, vnaxeT, rom es SeuZlebelia. rogor da sadac ki ar un-da gagvekeTebina
qarTul asoebze maxvilebi da miniSnebebi, sityvebi mainc sworad ver ikiTxeboda.Aamitomac yurani
qerimis asoebis msgavsad wakiTxvisTvis didi gamocdileba da mravaljeradi gameorebaa saWiro. es
swavlis procesi yurani qerimis asoebis SeswavliT iwyeba, es ki udidesi ganZi da mad-lia, es
aris sikeTe romlis samagiero jildoebs islamis
wignebi da xadisebi gvi-xsnian da gvimartaven.
aqedanGgamodis rom saWiroa yvela mus-limanma
yurani qerimis wakiTxva arabuli asoebiT Seiswavlos. hazreTi feiRamberi ase brZanebs: bavSvebisaTvis yurani qerimis Sem-swavlelebi anda
bavSvis yuranis Sesas-wavlad meCeTSi gamgzavnelebi iReben udi-des madls, yuranis TiTo
asosaTvis qaRbes aTjer monaxulebis madls udris.
aseT ada-mianebs warRvnis dRes Tavze gvirgvini daedgmebaT, amass sxva adamianebic dainaxaven da inatreben, SesZaxebeno “sxva hadisSi asea nabrZanebi:
“vinc Tavis bavSvs sarwmunoebas ar aswavlis jojoxeTSi moxvdebao’’.
yurani qerimis wakiTxvisas es aTi wesi unda davcvaT.
1 _ abdesiani da yiblesken Sebrunebuli unda
wavikiTxoT.
2 _ nel-nela mniSvnelobis gagebiT unda
wavikiTxoT. mniSvnelobis ar mcodnemac nel-nela
– 241 –
unda waikiTxos.
3 _ tiriliT unda wavikiTxoT.
4 _ yurani qerimis kiTxva “euzu be-smelis”
kiTxviT dawyeba.
5 _ sakuTari Tavis gamosaCenad, anda namazis
mlocvelebze xelis SeSlis saf-rTxe iqneba, maSin
dabal xmaze ikiTxeba. hafizebmac kiTxviT unda waikiTxon. Yura-nidan wakiTxva zepirad Tqmaze ufro
didi madlia. radgan TvalebiTac ibadeTi keTdeba.
6 _ yurani qerimi lamazi xmiT da TejvidiT unda
wavikiTxoT, bgerebis, sityvebis damaxinjebiT da
simRerisnairad kiTxva aramia. bgerebi Tu sworad
ver gamoiTqmeba ma-Sin meqruhia.
7 _ yurani qerimi allahu Tealas sit-yvebia.
8 _ yurani qerimis aRebisas, rogorc su-fTa
xelia saWiro aseve sufTa gulia sa-Wiro.
9 _ kiTxvisas sxva araferze ar unda vfiqrobdeT.
10 _ yvela sityvis mniSvnelobaze fiqri da azris
gagebamdis kiTxva saWiro.
– 242 –
namazis locvebi (duebi)
da maTi mniSvnelobebi
subxaneqe
ei dido allaho! Sen yovelgvari sina-klulisgan Sors xar da yvela Rirseuli da didebuli
sityviT gadideb Sen! gema-dlierebi Sen, rameTu Sen
umaRlesi xar da dideba Seni yvelaze umaRlesia.Aar
aris RvTaeba garda allahisa.
eTTexiiaTu
yovelgvari Tayvanis cemisa da didebis Rirsi mxolod allahia. dideba mxolod mas ekuTvnis.Oo,
feiRambero! Ddidma allahma wayloba da baraqa Senze moiRos. salami Cven da allahis Rirseul msaxurT. Mmwams rom allahi erTaderTia da mwams rom
hazreTi muhammedi misi yuli da resulia.
allaahumme salli
ei, dido allaho! Seiwyale da daifare feiRamberi muhammedi iseve, rogorc daifare hazreTi
ibrahimi.UueWvelia Sen qeba-didebis Rirsi da
udidesi xar.
allahume baariq
ei dido allaho! rogorc baraqa da xvavi mouvline hazreTi ibrahims aseve muxammed feiRambersac xvavi da baraqa uwyalobe. ueWvelia Sen qebadidebis Rirsi da udidesi xar.
– 243 –
rabbena aTina
ei dido allaho! Cven am qveynad sikeTe mogveci
da saiqioSi cecxlSi dasjisgan gadagvarCine.
qunuTis locvebi
ei dido allaho! Cven Sengan daxmarebas vTxoulobT. Sengan mitevebas vTxoulobT. Seni gvwams,
SenTan vinaniebT codvebs da Sen mogendobiT. Seni
yvela wyalobisaTvis. Sens winaSe codvebis Camdens
yvelas ga-vaZevebT da mivatovebT.
ei dido allaho!Mmxolod Sen ibadeTs gikeTebT, mxolod Sens namazsa da sejdes vasrulebT, daxmarebisTvis mxolod SenTan mo-vrbivarT da mxolod Sen gemorCilebiT. Se-ni wyalobisa gveimedeba da risxvisa gveSinia. vinaidan Seni
risxva simarTlis dammalav urwmunoebs aucileblad Tavs daatydeba.
– 244 –
– 245 –
– 246 –
– 247 –
– 248 –
– 249 –
– 250 –
– 251 –
– 252 –
– 253 –
– 254 –
isTiRfaris dua
bevr aeTi qerimSi (me xSirad momixsenieT) da izajas sureSi (me patieba mTxoveT. (vedrebas agisrulebT codvebs gapatiebT). brZanebs. Cans rom
allahu Teala vedrebas gvibrZanebs.Mmuhamed ma-sumi
meore tomis me 80 werilSi (am brZanebaze miyoliT
yovel namazis mere isTiRfaris duas (allahisadmi
codvebis
mitevebis
Txovna
da
67
jer
esteRfirullah vambob. Tqvenc bevri ikiTx-eT.
kiTxvisas mniSvnelobis (allah mapatie) unda
vfiqrobdeT. mkiTxvels dardisgan, mwuxarebisgan ia
allah,
ia
allah,
ia
allah
da
samjer
esTaRvirullah min qulli maqerihallah) CaZinebamdis unda ikiTxebodes.
Seixulislami ahmed namiqi jami mifTah-unne-jaT
wignSi brZanebs rom: vincç vedrebasa da mo-naniebas
akeTebs misi gavlili quCebi, sacxovre-beli misiT
amayobs.
mTvare,
mze,
varskvlavebi
mi-sTvis
loculobs.
saflavi
samoTxis
baRi
iqneba.
ibadeTebis yvelaze saukeTeso evliebTan erTad
yofnaa. vedreba patiebis gamkeTeblis yvela codvebi epatieba. Mmonanieba guliT keTdeba istirfari (allahisadmi codvebis mitevebis Txovna)
sityvierad
____________________
– 255 –
gamomcemloba haqiqaTis
Turqul enaze gamocemuli wignebi
wignissaxeli
fasi
seadeTi ebedie (ilmihali):
(husein hilmi iSiq) 1248 gverdi.
asocdameore gamocema. 2014 ....................................................25 l
meqTubaTis Targmani: (husein hilmi iSiq)
512 gverdi. meTxuTmete gamocema 2014..........................15 l
1 - sibrZnis wyaro: sasargeblo codna
(ahmed jevdeT faSa) da swori rwmena, 2014 ............4 l
2 - haq sozun vesiqaari: (abdullah suveidi),
400 gverdi oTxmocdameTerTmete
gamocema 2014 .........................................................................................3,5 l
3 - yvelasaTvis saWiro imani: (qemahli feizullah),
islami da qristianoba. yurani qerimi da biblia.
islami da sxva religiebi. 480 gverdi,
oTxmocdameTerTmete gamocema 2014.................................4 l
4 - zneoba islamSi: (muhammed hamidi)
592 gverdi. asmesame gamocema 2014.....................................5 l
5 - eshabi qirami: (ahmed faruq)muslimanebis ori
Tvalis sinaTle. pirveli ganxeTqileba. 416
gverdi. assamocdamesame gamocema 2014 .........................4 l
6 - warRvna da saiqio: (imami gazali). 384 gverdi.
samocdametoTxmete gamocema. 2014 .................................3,5 l
7 - pasuxi ver gasca: (ishaq ehendi). 368 gvrdi.
ormocdameore gamocema. 2014...............................................3,5 l
8 - ingliseli jasusis aRiarebebi: (m. siddiq gumuS)
128 gverdi. oTxmocdamexuTe gamocema. 2014.......1,75 l
9 - qimeTsiz iazilar: (husein hilmi iSiq)
416 gverdi. ocdameToTxmete gamocema 2014 .............4 l
10 - namazis wigni:
(192) gverdi asocdamecxre gamocema. 2014 ...........2,25 l
11 - Sevahidu-un nubuvve: (mevlana abdurrahman jami)
448 gverdi ormocdameerTe gamocema 2014.................4 l
12 - oTxi xalifis sagmiro saqmeebze Txroba:
(seid eiub bin siddiq) 592 gverdi.
ocdameToTxmete gamocema 2014..............................................5 l
– 256 –

Benzer belgeler

sayvareli - Dinimiz İslam

sayvareli - Dinimiz İslam erT-erT hadisSi naTqvamia: _ `uzenaesma allahma adamianebi gaaCina. me ki adamianebis yvelaze saukeTeso nawilisgan Semqmna. Semdeg am nawilebisgan yvelaze saukeTeso amoarCia (arabeTSi), da maTgan m...

Detaylı