M - Edebiyat Fakültesi Dergisi

H~~~~~ı-;g.
CJ1t11S8.YI
.
ı-n
1-21
19()ı>~'8:-,
1960'LARYE
'.YENı.fıA~'E1"SCıI1(;ıN
OWşıM1
Y:FltDoçıDr.iIeldGn TANRISAtL-l,
~-
yenı GazetectUıc. ı~,*tophmsalUk
SfJıde ortaya çıkmıştır. . Be
kantıkhk' devrelert.gazet~efatkb
aÇ8Uftır.
.
,'Medgar.Evers.,.Jo1m
..
'topıu~al
delt,lkll~ve
ve çefltii
tepldlere f(>l
.'
'K~!M~'X.
-
,
~.,ıutbei.~.
Robert Kennedy... Htrbirtöt~.,1ar.1t,..~.~k~-
lannın c;1oru1uİ1.ka1Jedt'~.1t{diı'
B1.I',ıızup .1i8teAmerlJqı~~.
ı9601arda .~'~ıNiai:gOstertr.
1960'lann başında., ~ngerçeJt-kWil
bır de4tfiJne
uJt'adı. ,John KeıuıedY'ntnba~enl~a
seQUıııes1 1950-leriJ1
düşlerinin gerçe-ıeşt1r~st'aç.uıaal1
u~tvaaded1yordu.
KennedY güzellik. .~ç ve id~
stmgeSJ.'h~ge1dl.Pe1t;ÇQk;
sosyal tar1hçinin'de L)~ ~41:\JO,glbt;
~edy~n~
)9~
Kasım'mda öldiirdlmesl. ,1d11Uırel"e ,poltttk bi! deV1'~
başlangıcı oldu. ,BO)t1eWde,~~'nip.
ŞeÇUın~ '1leııy~
'fe
-61di1rO~f1le
rWipnda
,o~~.,~'~,~du'
~
aynı.~at'd~P()lIUbgız11.1r~~ g{iÇler..~ırtJP 1»t ib~
,da., ~~, ve b~'~1.,qı
kOJtt\ıle.rde. .ehiıierın'~~
b61ge~
t~ideve(~
~da
~,gOSt~~,
Keanedy'fi1n6ldQ~;.,~U_'
.Lyp.donB.'~nSC)n.;
berabet:'.,
ve y6netfm1n1D .iktldar~'o1uBÔnI
.
Johnson'un
.p~. çok
içerde ve
Amerikalımn..
.~,srcıaQ'POfitb
-ıWde~'davnmJJ}1anndaka~r
g6rfNın1'g6rd6.. ;Getıç1er,V~'\~_
..~~1d(1.
ırkçıhiından. b.~t\l
.~~jbele~irifŞ~l\d~n.".8.akere
ah~~adak1.. 'h~1J~1ard-ıı.
'Iı.yat~da
'!fI1'01~ ,'diler ~
çok tmdişeJenieh ~. başkı4~b,ınp.t1.dı..
Amerika'nıa
V1etnaııın.zer1~deki.
.et;kf&1 arttıkça.
iinIv~lteıet'd~
geııçkr .tQpJv..'lW4edevJetekartı
tad.Olıalve
.
'
ÇOIU7."
'.
,ıa.~ varan~~ib~"'.
Dkdefabır
~~,
1andı. YO~inta
'~~~"~l3J.t...
M~~~~~~~'
MAhntılar_Jr.ı...y-ıı~~Ur.
'
:başJa<Jd.r.
s.e~"-ı-a
ayfmı"oIaııikdaıııgalU.'ÜI.tn.~i8te)derıne,cevap
;'
'"
.,'
"
.
.
'119
'
'
,J
.ınsa
haklan tç.tn yap.~p'sıı,d~I11ş"yokst1nu~a
v;e ırkçı
ayınmcihgason
veremeymçe"... B~ert.
laz(brdt ve kendUer1Iıi
bunaltan şehrin fakir semtlerini -"gbetto"- yakıp y~aladılar.
Amerikan tar1hindegünl~lt olaylarbl~ bu denli ~rmakanşık.
şaşırtiCı. geliştgüzel ve an1am~ız()J.m~şb.
.
Amerikalıların
yaşam
biçimi ve deger' yargılanndaki
deAtşikl$ler ise daha ~ Qnemliydi. "Uyuşturucu. kültürü". "seks
devnmı",. "Aquarius (KovaBurcu)"devrt" gibi ~eytmler Amerikan
hayatıi).ı, .heryörıd~n etld1eyen temel deaişıınıeri tanımlayan
anahtar ke:ıımeler haline .MlcU.'
'.
,
..AyaWa~ar.6Ireuc1h\1~ı..uzluklan.suıkastler.
savaşlar
gibi olaylann altında.bilimlle
teknolojiYi kökten reddetmeye
gele n ekse toP IUJ:Pa..Y,'a b an .qııaşan ge11Çli
lik y aqy
rdu Ame rikan
.o
.. .
.
rüyasUlm mad4eei
.1:>aşarısma
olatıb1ancını
y1Uren" veya onu
.
.
.
...
.
.
..
.ı
.
.
.
..
.
. .
.
...
. .
.
.
. .. .
.
'
reddeden _enç: insanı~ . ~ azın,~
$orunlar.ıköktençareler
bu&n.
ç~hştılar.Yeni bit hü~
1ç.tn~aArı1arduYUltnaga
başlandı, Üniversite' qrencilen anıa,mS1Z.bulduklan işlere' ve
.
.
.
..
.
.
.
.
.
..
.
.
.
. .
.
.'
.
se1'Yete. sırtlannıçevtrtp'.
konriin> 'hayatına ,ilgi göstermege'
baş~dılar, .'ıç.-gözlem. Dolud"ı1,ve uyı.ıştuntcu maddelere,
yönele{Ck yeni ,arayışıar. iç~ g~Jer.~u
dönemde~er1nin
kar,şıt. kültür diye adlandıı'd1kl~:~uYa
.ş$1t()lundu.
Kin$ıe
göre bu:, '''toplutnumuz'-\n. ana.. göi1\şÜndeno .kadar .uzak -k1~~
çogunagöre. bir Idiltür de"l; ..1toTımtucu.~bir.göriinüşe_ bürütıen
barbarca,btt zotla#t" (Derın1$31." ,
.
A1.tınışlar1l1 ortaıannda.t>~reyl~r
. ...~.
.
'.'
tophunda.
karşılaştıklan~
,
runla.r~ alternatif çöznmIet.buımala.çalıştıkça.
berrenktefı
SiyaS1grtıt>latolu$tiı.Parlalt~
gfyım.yeUZ1.p:1şaç.esk!nfn~lJtuculul!una -karşımodad.a 'yeDl' b1rlS~i\rlügil yansıtıyordu.
Yaygırtlaşanbu . delıişikliklenn. .gelecekte Amerikalum ~osyal
ya~
neler getirebilecegtc1ncetdm btlimrıese de. Anıerika'nn:ı
sosyel yapıSUUlın«:ler.getirebUeQtIt~~enbWDmese
de. Amerikan .yaŞamında .büXÜk'ıJegı~;oıcıuJu
ortadaydı.. Wrtters.
an.c;t.lş,,~s'ün,; Gir1tkısnundae<;1!.t()r11;ıeoğon;ŞolotfU'off'un da
kısaÇ1.'.,beJUi:ttg!.gibi"Alt~la.r... .ıç...~~a.~t»u.yana
AJnerikan"
tar1hJıi~een
müthJşonyU
ohn,uşt,~'J~et>e.r,ı62'.!
,
.'
C1elençksel. d.egerlerin _Jtol"unma$~a. '.ç()~'Onem.
verilen
.l950'leı1n aksine.kuriılu
'Qüıen<1en,şi1plıç ettıreçek olaylar.
1960'larm .ortalarından 1tibaren'gefçekIe'~n.ha~ati,
olaylardı.
, S1yaJıilerinGüct'! (BlackPower)harekett
beyaz Ameı1kal1lardan
kend1leı1n1beyazlann kUtlımlarına .'.aIın.alarmı' talep' etmiyordu.
.S1yahiAmer1kabla1arkendl
kUrUmlarırıı kurabilmeleri
için
beyaz Amerikalılara. meydanokuyor~.
Vietnam'ıprotestO' ise
AmeI'ika:~ Asya'dakirol(1).denÇQkcn:eye
gitti. au protestolar
Amerika'nın
ulusal
ahlAkını ..1re<d1:inya pol~ligf
rOldnü
.
.
sorguluyordu..Woodstockmüz1k fefıtival1t>Ue.lg50'lertn New-,
port,Jazz Festtvali'n1J:ıak$ıne'*~ige1~eksd~.
uyı.tştutLtcu
gibi ulusal yaşam tarzı ~nıı1~.esa~füPlıeler
ortayakoy"
180
.
'\
"
du; kendinegöre
bir yaşamtarzkyaşayan
bir, karşıt kültür
oluşturup. yeni bir toplum kumiaçabası halinegeldi.
Yeni GazeteciligincluŞu:m_uc~1ayan
1960'lardak1 bütün
unsurları
tayin etıne;ttgü.çse',.de
bu konuda şu etk.enler
sıralanabilir:Kennedryönett-ımin
ilk,' 'zamanlarındaki
.
canlıhgı: İnsan Haklan, hareketinin başarısızhgı. ka.r$ıt
kültürün meyd~nagel1,i~ .',uyuştu.rocJ.ılar. ayaklanmalar ve
~ehir1erdekl k arışıkllk.l ar..Ve nl. Gazetecilik An tolojisinin
.'
Onsöz'ünde, Nicolaus .M1l1s'in\be~igi1:>t
"Kim. ne. nerede. ne
zaman. neden üsliibunda yazı YQ1:1'l\aIt~
btr Siyahi güç hareketinin
kızgınııguu veya Woodstoçk'un eQŞk1.ıs~n~ yansıtamazaı" (xvii).
Ame~'da
s~r~gel:mokte olan~$1uqerle
yakından ,Ugile..
nen b~ degiş1kltkıertn1çinde olanbır, ]QUenino1ay1anet:raf1lca
ögrennıesiha~dı
ve Yeni GazeteciUkdebünugeı:çekleşımnege
'çabalıyordu. Ustelik. basın 14are,çJlen .50'l1yılların. sonlannda
ve 6O'lı yılların, başl~ruıda end~e}~ydi. ,OazetecJlik okullarına
yapılan 'kayıtlar.
ü~versttelerindiget
bratışlarına
yapılan
kayıtlar oranında yükselmiyordu. Bu daAmer1kan b.ası:.tUnmyarattıgı yıpranmış 1maja bag1anabJlil'd1. Gençler arasıncia gazetecillAeheves old~kça ua1m1Şt,I.~ık
eskfgöz karnaştıncılııı ve
heyecanı kalmamışh. .Gençlertn'Qo4ugazetecıııgi
gitgidcr sıkıcı
görmeRe başlamişlar<iı.Ekonomtltbaskılar"
gazete sayısını
azaltmıştı. Rekabet ()1nıak$z~,tek.,gazete1iyerler'sıradan
hale
gelmişti. Bütün bunlar dUl'U1nutanı olarak yansıtınasa da.
60')aim başlarında ünwerSiteöAre:ncilertnin
hayanennde canlananolumsuz imaj buydu..
,
,
,
,
'
.
"
Pek çok genç yazar gazeteeı.lk'.üsliıbunuyaratıcl1ılı
kısıtladıgma Uıanıyordu~ Birha1)et1nôge)enni önem sırasllia
göresıralayan 'sistem veeSki uS'ü1de n~berana11zi.~ünceı olaylar
ve konular' üzenne katı 'birkalıPkoyuyor
gibiydi., 1960'1arda ya- .
zan Wolfe. Bresım. Thompsotıve-HetT' gibi gazete muhabirIen.
kendi konulanyla yeterince' t1g~ıetW
imktmsız kılan kuralveformUllertnyükünühi$$edtyopardi.Onlar
\gazetecJ1ikyak"
laşmıııu, kişilikSiz ve makineleşmış. 'buluyor1ardı. Aynı zanıandagelenelq;el
gazetectligın bentn:ısed1li. "ob;jektif" görüşü, ~e
resmi. çogu zaman da gizli kaynaklara dayanmasınıredded1yor'lardı.
Obj ekt1flik' üzerine. ,çıkanl~n 'ğj}n1ltü geleneksel JleUşim
araçlarını etkiledi ve Yeni Gazetecilik' içinzemin
hazırladı.
Colombta Üniversite$1'ndetd"'~enci
'playlan ile ilgili "PreFitting the News at th.ePaper of R.ecord" adlı makalesinde. Jack
Newfield, Yenı, GazeteCiler1nyerle.~ş
gAAetec1l1kteyapt~
bir
degtşıklile deginerek. ontar1I\ 'obje~
adı ~tında statÜkoyu
koruduk1arıııı b~lirtir..T\me.'ecUt6rii
ppJis ınüc,türü ile yemek
yemişti ,ve Timeş'ın h~İ)en ,po1ts 'baskını, gerçekleşmeden birka~
saat evvel yazı1rluştı. Newfield şöyle~.
Bu geıcegenlbreşmt."kayıt1argaZetesın)D."bQ&tıgtneredeyse
~r ~ryetert,ıı.a~atı~l
yegöliltem1.ogrencllere karşı
.
,
'.
"
.
"
'
,
'
181
~-,
'
,
:Çarpıtdınlf .g~Idot<,
o~."ıf:,
V1etnamQaUS1)~da'""yaZıda.
"geJmekSelateşgiiCtj
pôıt81nvahoett,
I$e
'
"
bU.saV._-ııat...nab~.
,Michael. Merr -şOyle' der:
'gelenek..
sel ;guetecUik ."onu
o~~bttJtdt"'EHenmann1).
Htm'
'ÇO k .dda
' .'der:tnbfr
D(ŞpatdteSadh.'eseı1Rde
kOnUYU
. ...
.'
'
"~
"
"
,a~a VU1'makolduıuım
'beIirtir:''B~'~,
yukarı pekçok
.
.
..
.
.
.
g~
,elde ett1. hatta,"~'.f$Z1a8..bı1e.
elde. etti. .Ancak. .
as1md. savaşm takendisi,ohmôliitn'gerçeginianıamhbtr
,
.
.
.
.
bıçbde
. .
...
..
arı1atma yC!)lunu .!Uçblr' -ııaa
..
.))uı-İ1adı"
tHtlliinBnn7).
'BOy,leee 1~1mıı.
~~ vUnıı..iıdeııeksel, gazeteoılJlin ek$fldt1d$1 YenlGaztdI1fİD"~&J4
etken4lduve ~
birbiÇimde .~Urt~koJu"'.i'j1960.18tda
Yeıi1 Gazetecı1iIin
gdlfftJ1t .~-baIl~nabl1ir:'
,a. O
,
devırdekisosy~ı-Utilre1ct~şfmJef..
.
b. Yazar veedıtOı1erlıi'g~gaz~t"d1i1e
buhna~ı;'
'
-
,
c.Tekno1o.ııd.e
.,
.
.'
bir aıterııaUf
'
yeniJı.Jttet
"
;
,
,
Yukaı1dak1fa} ve, tbışı-ıa-ı-etraf1ıça
daha Ctetayhbitaçık1a-ıa~~.Tekrıolojik
varolan .iletı-ıa.raÇ1aııma'
.,,..~r
:
~«fItniLdiama (cl '.ılda
4elişJmzaten
'geUrdL~le'dzyOının
.
eVleJ'e elektrQfttkeAı-ıeeyı>letb1Jne$~le,beraberSatwday
Eveı11ntIPostu,n kıSa h1k!~Ci.g~kkabwıdi..
TeJevııyon.
radyQprograımatuu' ~gnıi.der'
.vegazetelert. de
degışt1rdi. YenıGazetecıı$.~ın
en Oncm$ tektıoloJ1kyei1ilik
herhıt1de ,mset,basJaydı.'tJc~,~
.g;ızeteçıkarmayı"ıntiınkQn
kıldı
~,çogaıWmaşııu,
,kô~~.
.SOnuç
larutda 6nem'kazanan,Xent'~-ı:t~ik.
ya,~md.aki .degi~ik1er.ıe;o.'4lJer'
'0larak
1960
.orta.. ,
<bir taraftan S08yıt1
taraftan da. Uetitim
.
araç18Ql1dakJ.yenUUc1ede.de~~b'Qrcbı...
'.
Bu arada k.urgusaledebıra.tdQnY8$ındada
btr.,kriz
yaşanmaktaydı. "~I'r
.;~~",.t1~UgIll ,bilinen tartıpalar
yenidengündeme ge1dt.K:u~
edebiy1ıtltin en. çok ~i1~n
zorluk "eosyal~"taıJ~~.
Qe~.ve
geı'Çekoı-Yan.
hayal ve geıçek.araaındalc1ı9Vet1vet1Ci ,fark.
g(iııCel,ohiylaı'
ta..
..1961 yılında Philip
rafmaan devamlı ,olarakbomluyordu
Roth'unyazd~
bir ~ka1~~~ .ı-nclt n,eSlinbı yazarlarm.ın
sıkıntısUutOY1edileg-ınyordu:
Ytrm1ndy(1ZyÜın
cımıu::=~
..
.'.
.
~~
.ortapı~"'kn
..'.!,Bu-::'U:~':
eckr. çı1~ ve ~nUp,da .,.Jırq '~Y1rkalan yaratıcı1$
kaqısmdat)trutançka~heh~geJJr'-Hak1kat
8~1
!>Jarakyewne~c
netedeyiseı-gıınhu
tzettıt~angeUn~kt~ir
.~..'~.
ve. kQ1tnt
şeyler ortaya .
.
..,.'.
'~ır(HoIöwe$);
'
Noruıan .Maı1et\1I1 "'nıe M-ıt >\\ibo Studied Yega" 'adlı
hikAyesJnll1 kabraIBaıU saınıaeamacma u-bı~bir'ya-
182
,,
183
gözıemleyen~eŞurtnett1eritenlMrr..daııaVttt Lodge ld1.'ıooge'tm
bellrttigme
_
göre:..
.
-',
"
Olgu,y6ndtm{J"()~<hs
dayanan roman,
gtlcttnQ yaş'ad;ıg'ııiıı ',~'a"U'İ:J~PkJden,abU1
radikal
blçbnlerdır. The A.~S oJ~ Nit1ht ~. ~*,s Goat-Boy\ın her
Jk1s1 de~t,8aplnih
~~CQAQtıQrQnQdQrler.
Bu
gtbt deneylertn ataında~.,~oİafcınQırtaıoıQ,
kor..
kunçlugu' 've anı$rı18.~ı-ig\.varS:ayımidır
ki,gerçegı
,
a1ı~ebn1ş taklit., ~
'm~.
artık .yeterandlr '(Hen-'_
, nıarm ıO}~
-- Bir, başka deyişle. ktm}.nJ;n$i1t~evirdiA1 gerçekçiUge kfin1 yazarlar dah~ sıkı sanliyotdU.Ktttgutiıbedebtyatta
oldu~ugibt
dünyaYıyenıden 'y~atınakt-ıı
ge"e~İııılnetk11ennden
ve
yöntemlertnden' faydaıan~taJ.t,<~utt~dan
dogrUya .kaydet- _
mele çaba- gösteriyorlartb. "!\t\İ tUriln llkveateşllsavimueu.
larmdan Seym()ur K:rın1.~P_~ııetimttIi~n
-
Yazanolarak onu
ş()yle
-
,
tanunlıyordu:
nınaııtı~\O-rarak
tıdeblleee~
-tek. yönde
ı
ımı
gerçe kçi romaı:un UZa
-k,
asıl
g
U
ve korkutu.~~ek; g
.- ~
.
~
.
.
eu~~edogru>~~ı3).
.
"\
True adlı derginin ya~ıJanndanbi$ıin_'
de, söyledlllg1bl,
artık insanlardergııer4ekUtJ~aal.edebtyat.
okumuyorlardı' Ona
'göre. okuyeular. "hala-iyi şeyJ.er, ıyıhikAyeler 'okumak 1suyorl~.
,okudttklarının<ia gerçekoıanlatiı)lterefnedtyothırdı"
(Weber 7).BOylece SeymourKtirrı'.1n ,de bit .ırıakalesınde vurgulad~tbl.
60'larda
Yenı Gazet~ctltk.eya
olguyöneltmIl
edebiyat.
"
,
.
,
.
.
'
..
.
,
.
..,
_
'.
,
_.
.
: '.
Denls.~,
.
.
.
.
(Weber 183) haline geldi.
,
Eugene:
Ore~~ofJo~.l91J.
JofüJ..fi'dbles.ojFa«:~NeW~lfsfna$
UnWe1'5~ty of
.'
,
.
.....
.~..f1ttbi
Urbana:fJ~.eırSity:or~~~;l9$ıi;...
....
Honowell.' John.' .PrıCt antı '$t~'
'1Jı.' New:. Joıimafısm und .The
,
. Nönj'lCttt:1rt Nö~L-Ch~l..ıU1:'
Press. 1977.
Johnson,
,
QnIVerstty
)
of North
. Caro11na
'.
.
Mlch$el L. Tt1eNeUJ..roumaıf8m: .11tetJrıderground Press; The .
. Artlsts of NoT\ftCt1oıt.«nd. Cl:ı4nges tn the ltstabıfshecfMedta.
.
,'Uwrenee:
Unıver81ty~oflanea$.
197.1.
Mailer. Norma.iı. Canrtl1xtls arıd . GhirfStkıns.bmdon:
.
.'.
.
,
. ."
ed. T11e MdgICW'rtttnrlMaçhine..
,
~~~
,
'
'.-'
"
. ..
"zamanımızm yadsuıılarriazedeb~tı't
KAYNr
.
.
Umlted. 1966.
McMtchaet GeoJoge,ed. etmclsel4m~YcifAmertcctn
. York: Macnill1arPubl1sblngcompany, 1985.
'
.'
Andre Detitsch
i
'.
Uterafur.e.New
.'
M1lls; Nk:olaus,.ed.TheNewJ~:.
~HIstorlcaI.Anthology.. New
.
York: M«Iraw- HilLI9?4'.
.'."
Rubm. LoUIs D" Jr. 'rheCuı1tmS.Dea9fcf tffe NOVeL:..Essay$fn AiMrLCCın
.
1.Jteratunt. aatottıtouge;:~afJntveı'$ıty~.ı~..
Weber. Ronald..ed.
'l11e"~'t$.;Artf$t:.A.
~W Look'at,thiıfNew
'.
Jownalt8m Con~New
YorlCrHa$ı-.s Hoııae; 1914.
The Ltterature cfFact Atheı-, 0hkJ: '()hlo Unl\rersfty~.
1980. -
184
"
.