Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl

Her şeyin değiştiği yüzyıl !!
13. Yüzyıl
• Hastanelerin kimin denetiminde olacağı konusunda
tartışma (Kilise – Devlet !?)
• 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Din adamlarının
tıbbi tedavi yapmaları yasaktır
• 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Hastalıkların nedeni
işlenmiş günahlardır. Önce din adamları hastaya
bakmalı ve gerekirse hekim çağırmalıdırlar
Avrupa Şehirlerinin Nüfusları
1050
Paris
20
London 25
Cologne 21
Tours 20
Lyon
20
Milan
-
1200
1330
1500
110
25
50
150
35
54
225
50
45
-
-
60
100
50
100
13. yüzyıl
• Gerçekten de nüfusu artan bu bölgelerde 13.
yüzyılda hastaneler görmeye başlıyoruz
• Paris
• Milan
• Floransa
13. yüzyıl
• Hastanelerin niteliği konusunda bazı
değişikliklerin olduğuna dair belgeler bize
ipuçları veriyorlar
• Nüfus artmaya başlayınca hastaneler hastalar
konusunda daha seçici olmaya başlıyorlar.
Uzun süre bakım gerektiren ve iyileşme
olasılığı görünmeyen hastaları hastaneye
almak konusunda isteksizlikler beliriyor.
13. yüzyıl
• Bazı kuruluşlar bakım ihtiyacı olan ve kimsesi
olmayan yaşlılara sahip oldukları mülkler karşılığı
ömür boyu bakım hizmeti vermeyi taahüt
ediyorlar
• Hastanelerin gelirleri genellikle kurucu bir varlıklı
kişinin bağışladığı gelirlerden oluşuyor. Bu da
zaman için yöneticilerin kendi ekonomik
çıkarlarını ön planda tutmaları ile sonuçlanıyor.
13. yüzyıl
• Dikkat edilirse bu hastanelerin işletme
sermayesi hemen hemen bizde görülen Vakıf
sistemine benzer bir şekilde sağlanıyor !!
14. yüzyıl
• Bir tarihi olay bu gidişatı daha da belirgin hale
getiriyor: 1337 Yüzyıl Savaşları İngiltere-Fransa
• Ama zaten daha 1226’da bir tanıklık hastane
yöneticilerinin (ki genellikle bu kişiler dini
şahsiyetler oluyor) rüşvet alan, maddi çıkar
sağlayan ve yozlaşmış bireyler olduğunu
belirtiyor.
14. yüzyıl
• 1311 Ravenna ve 1324 Vienna konsüllerinde bu
konu tartışılıyor ve Papa V. Clement ruhban sınıfı
mensuplarının hastane işinde yer almasını
yasaklıyor.
• Endüljans (Indulgence) ve onunla ilgili
faaliyetlerin geçersiz kalması hastanelerdeki dini
otoritenin varlığına nihai darbeyi indiriyor.
• 1337 yılında başlayan Yüzyıl savaşlarının
ortaya çıkardığı kıtlık, pahalılık ve ekonomik
yaşamın sık sık kesintiye uğraması yanında bir
doğal felaket daha bu tabloya ekleniyor: 1347
yılında Kırım’dan Avrupa’ya yayılıyor. Bu
hastalık ve lepra orta çağ ve erken modern çağ
Avrupasının iki önemli hastalığını oluşturuyor.
Cüzzam (Lepra) ve Veba (Plague)
• Bu iki hastalık anlaşılmadan Avrupa’nın Orta Çağ
ve sonrası dönemi iyi anlaşılamaz.
• Hastanelerin gelişimini ve şekillenmesini bu iki
hastalık ciddi şekilde etkilemiştir.
• Bütün dünyada cüzzamlı bireylerin toplumdan
izole edilmeri ve ayrı topluluklar halinde
yaşamaya mahkum edilmeleri çok yaygın bir
durumdu. Bu hastalar içinzaman zaman ayrı
cüzzamhaneler (leperhouse) inşa ediliyordu.
14. Yüzyıl Osmanlı Devleti
•
•
•
•
1302 Bafaeus savaşı
1326 Bursa’nın fethi
1361?,1369, 1371 Edirne’nin Fethi
1399-1400, Bursa Yıldırım Darüşşifasının
kuruluşu
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
• Binası günümüze kadar ulaşmış
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
• Vakfiyesi var:
- Reisü’l Etıbba (Tabib-I Evvel)
- Tabib
- Kehhal
- Tabbah
- Ferraş
- Gassal
- Vekilharç
- Kayyım
- İmam
-Tabib-i Sani
- Cerrah
- Eczacı
- Şerbetçi
- Bevvab
- Katip
- Cameşuy
- Habbaz
- Et hamalı
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
•
-
Vakfiyeye göre personel maaşları
Tabib-i Evvel günlük 12 akçe, 10 ton buğday, 2 ton pirinç
Tabib
günlük 8 akçe, 15 ton buğday, 1 ton pirinç
Şerbetçi
günlük 2 akçe, 6 ton buğday
Aşçı
günlük 2 akçe, 6 ton buğday
Eczacı
günlük 2 akçe, 6 ton buğday
Habbaz
günlük 2 akçe, 6 ton buğday
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
- Yatan Hastalar !!
1
1504 yılında Bulgar asıllı acemi Yeniçeri Yusuf
2
1504 Acemi yeniçeri Ahmed (Nasir?)
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
- Yatan Hastalar !!
3
1604, Çandarlı Halil Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa
“mecnundur” ve ancak darüşşifada tedavi edilir
denilerek buraya yatırılmıştır.
4
1604, mütevellilerden Mehmed, akıl hastası olduğu
için darüşşifaya yatırılmış.
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
- Yatan Hastalar !!
5
1563 yılında darüşşifa kapıcılarından Ahmed,
tedavi için İstanbula gönderiliyor !!
6
1561, Darüşşifa kehhallerinden Mustafa’nın Hamza
oğlu Evliya’nın sol gözüne neşter vurup kör
olmasına neden olması
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
- Yatan Hastalar !!
7
1490-1515 Veba salgınlarında ölen acemi
yeniçerilerin kayıtları !
8
1504, Veba olan acemi yeniçeri Yusuf, tedavi
edildikten sonra Acemi Yeniçeriler Kethüdası Piri
Çelebi’ye teslim ediliyor.
Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası
- Yatan Hastalar !!
9
Darüşşifada ölen Hüseyin bin Hasan’ın üç baş atının
müzayede ile 400 akçeye satılması ve geriye borç
olarak kalan 197 akçenin Hacı Ahmed bin Bekir
tarafından ödenmesi
Osmanlı Darüşşifaları
• Fatih Darüşşifası
• Edirne Bayezid Darüşşifası
• Süleymaniye Darüşşifası