yunanistan ülke raporu indirmek için tıklayın

Transkript

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI
ATİNA TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
YUNANĠSTAN’IN GENEL EKONOMĠK DURUMU
VE
TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK-TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERĠ
(2012)
Haziran, 2013
ATĠNA
ĠÇĠNDEKĠLER
1.GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 5
BÖLÜM I: YUNANĠSTAN’A ĠLĠġKĠN VERĠLER .......................................................................... 7
2. SOSYAL ve EKONOMĠK GÖSTERGELER ............................................................................. 7
2.1 Ülke Kimliği ........................................................................................................................... 7
2.2 Sosyal Göstergeler ................................................................................................................ 8
2.3 Ekonomik Göstergeler ........................................................................................................... 8
(General government gross debt ) ............................................................................................... 9
3. COĞRAFĠ BĠLGĠLER VE DEMOGRAFĠ ................................................................................. 10
3.1 Coğrafi Konumu .................................................................................................................. 10
3.2 Demografi............................................................................................................................ 13
3.3 ĠĢgücü ................................................................................................................................. 14
3.4 Ġnsani GeliĢme Endeksi ....................................................................................................... 18
4. GENEL EKONOMĠK DURUM ................................................................................................ 18
4.1 Genel Durum ....................................................................................................................... 18
4.1.1 Kriz Dönemi ...................................................................................................................... 18
4.1.2 AB “Destek Mekanizmasından” Finansman ...................................................................... 19
4.1.3 Memorandumlar ve “Troyka” (AB-IMF-AB Merkez Bankası) Dönemi ................................ 21
4.1.4 PSĠ – Tahvil Takası ve Yeni Kredi Yardımı ....................................................................... 22
4.1.5 2013-2016 Orta Vadeli Finansal Strateji Çerçevesi .......................................................... 23
4.2 EKONOMĠK GÖSTERGELER ............................................................................................. 23
4.3 Tarım ................................................................................................................................... 27
4.4 Sanayi ................................................................................................................................. 29
4.5 UlaĢtırma ............................................................................................................................. 29
4.5.1 Karayolları ........................................................................................................................ 29
4.5.2 Demiryolları ...................................................................................................................... 30
4.5.3 Gemicilik........................................................................................................................... 31
4.5.4 Havayolları ....................................................................................................................... 33
4.6 TELEKOMÜNĠKASYON ...................................................................................................... 33
4.7 Ticaret ve perakende piyasası ............................................................................................. 33
4.8 Hizmetler ............................................................................................................................. 34
4.8.1 Turizm .............................................................................................................................. 34
4.8.2 ĠnĢaat ............................................................................................................................... 36
4.8.3 Bankacılık ......................................................................................................................... 49
4.8.4 Sigortacılık ....................................................................................................................... 50
4.9 Enerji ................................................................................................................................... 50
4.9.1 Rüzgar Enerjisi ................................................................................................................. 55
4.9.2 GüneĢ Enerjisi .................................................................................................................. 57
4.10 Doğal Kaynaklar ve Madencilik .......................................................................................... 61
4.11 ÖzelleĢtirme ...................................................................................................................... 62
5.DIġ TĠCARET ......................................................................................................................... 67
5.1 Genel Durum ....................................................................................................................... 67
Atina Ticaret Müşavirliği
2
5.2 DıĢ Ticaret Mevzuatı............................................................................................................ 68
5.3 Tarife DıĢı Engeller .............................................................................................................. 69
5.4 Anti-Damping Uygulamaları ................................................................................................. 70
5.5 DıĢ Ticaret Ġstatistikleri ........................................................................................................ 70
5.5.1 Yıllara Göre DıĢ Ticaret Değerleri ..................................................................................... 70
5.5.2 BaĢlıca Ülkelere Göre DıĢ Ticaret (Milyon Euro) ............................................................... 71
5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre DıĢ Ticaret (Petrol ürünleri hariç) .............. 74
5.5.4 DıĢ Ticaretin Sektörel Dağılımı (Petrol ürünleri hariç) ....................................................... 75
5.5.5 BaĢlıca Maddelere Göre Ġthalat*(Ġthalatı 500 Milyon Euro‟nun üzerinde olanlar) ............... 76
5.5.6 BaĢlıca Maddelere Göre Ġhracat* (Ġhracatı 300 Milyon Euro‟nun üzerinde olanlar) ........... 76
5.5.7 Mal ve Hizmet Ġhracat ve Ġthalatı (Milyon Euro)................................................................. 77
BÖLÜM II: TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠġKĠLER ................................................. 78
1. TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERĠN GELĠġĠMĠ ............................................. 78
1.1 Ticari ĠliĢkilerin Genel Durumu ............................................................................................. 80
1.1.1 Ticari ĠliĢkilerin GeliĢimi .................................................................................................... 80
1.1.2 Ġkili AnlaĢma ve Protokoller, KEK Toplantıları ................................................................... 82
2. FARKLI SINIFLANDIRMALAR BAZINDA DIġ TĠCARET ĠSTATĠSTĠKLERĠ ............................ 85
2.1 GENĠġ EKONOMĠK GRUPLARIN SINIFLANDIRMASINA GÖRE ĠHR. ve ĠTH. ................... 85
2.2 AYRINTILISektörel Ġhracat (1000$) ..................................................................................... 86
2.3 AYRINTILI SEKTÖREL ĠTHALAT (1000$)........................................................................... 87
2.4 GTĠP12 Bazında ihracat vE ithalat (ĠlK 10 KALEM) ............................................................. 89
2.5 TaĢıma ġekline Göre Ġhracat/Ġthalat .................................................................................... 90
3. TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN KONULAR ..................................................... 90
3.1 Genel Bilgiler ....................................................................................................................... 90
3.1.1 ĠĢyeri Açma ve ġirket KuruluĢu ......................................................................................... 90
3.1.2 Ticari Engeller (Sektörel) .................................................................................................. 94
3.1.3 Ġthalat Mevzuatı ................................................................................................................ 94
3.1.4 Ticarette Uygulanan Standartlar ....................................................................................... 98
3.1.5 Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi) ........................................................................ 98
3.1.6 Serbest Bölgeler ve Ġlgili Mevzuatı .................................................................................. 100
3.1.7 Yatırım TeĢvikleri ............................................................................................................ 100
3.2 YIL ĠÇĠNDE AÇILAN FUARLAR ........................................................................................ 102
3.3 BAġLICA EKONOMĠK VE TĠCARĠ KURULUġLAR ............................................................ 103
4. SORUNLAR, GÖRÜġLER VE FAYDALI BĠLGĠLER ............................................................ 104
4.1 Tespitler ve GörüĢler ......................................................................................................... 104
4.1.1 ĠĢ GörüĢmesi Yaparken () ............................................................................................... 106
4.2 Faydalı Bilgiler ................................................................................................................... 108
4.2.1 Hava Durumu ................................................................................................................. 108
4.2.2 Tatil Günleri ve ÇalıĢma Saatleri .................................................................................... 108
4.2.3 Vize ve Seyahat ............................................................................................................. 108
4.2.4 BaĢlıca Gazete ve Dergiler ............................................................................................. 110
3
4.2.5 Kambiyo Denetimi .......................................................................................................... 112
4.2.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları ........................................................................................... 112
4.2.7 Tercümanlar ................................................................................................................... 113
4.2.8 Adresler ve HaberleĢme ................................................................................................. 114
4.2.9 DanıĢmanlık ve Pazar AraĢtırması Yapan ġirketler () ..................................................... 115
4.2.10 Bakanlıklar ve Adresleri ................................................................................................ 116
4.2.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar ............................................................................... 116
4.2.12 ÇeĢitli Bağlantılar ......................................................................................................... 116
4
1.GĠRĠġ
1980‟lerin baĢı Türkiye ve Yunanistan‟ın siyaset ve ekonomisi için bir anlamda milat olarak kabul
edilmektedir. Türkiye 24 Ocak 1980‟de ithal ikamesine dayalı kalkınma modelinden vazgeçerek
ihracata dayalı büyüme stratejisini uygulamaya koymuĢtur. Yunanistan ise, askeri cuntanın izleri
henüz silinmeden 1981 yılında AB‟ye tam üye olmuĢ ve gerek siyasi gerekse ekonomik anlamda
yeni bir dönem baĢlamıĢtır.
Ġki ülke arasında devam eden anlaĢmazlıkların çözümü için Davos görüĢmeleri de dahil olmak
üzere yapılan çeĢitli giriĢimler uzunca süre sonuçsuz kalmıĢ, olumlu iliĢkiler ancak 1999‟dan
sonra baĢlamıĢtır. YaklaĢık 13 yıl sonra gelinen noktada mevcut temel sorunların çözülebildiğini
veya yakın zamanda çözülebileceğini iddia etmek hala mümkün olmayıp, ikili iliĢilerde her an
ortaya sürülmesi muhtemel argümanlar olarak beklemektedir.
Ġki ülke arasındaki ticaretin 2010 sonunda 3 Milyar $‟ın altına düĢmekle beraber, 2011 yılında
tekrar yükselerek 4Milyar $‟ı aĢması ve 2012 yılında 5 Milyar $‟a ulaĢması, her yıl yarım milyon
Yunanın, baĢka bir ifade ile nüfusun % 5‟inin Türkiye‟yi ziyaret etmesi, Türkiye‟deki Yunan
yatırımlarının 7 Milyar $‟a yaklaĢması, Yunan Milli Bankası‟nın Finansbank‟ı satın almak için
gerçekleĢtirdiği sermaye ihracının Yunanistan tarihinin en büyük sermaye ihracı olması, her iki
ülke baĢbakanının 2010 ve 2013 yıllarında gerçekleĢen Yüksek Düzeyli ĠĢbirliği Konseyleri
bünyesinde biraraya gelmeleri ve çoğaltılabilecek benzeri örnekler iliĢkilerin kaydettiğipozitif
ilerlemelerin önemli göstergeleridir. Diğer taraftan, Akdeniz ve Ege denizi havzalarındaki yeni
enerji yataklarının keĢfi ve kullanıma açılması iki ülke arasındaki birikmiĢ sorunlara eklenen yeni
problemlerdir.
2012 yılı itibariyle ülkemiz, Yunanistan‟ın 1 numaralı ihracat pazarı olurken; Yunanistan‟ın ithalatı
sıralamasında 17. sıradadır. Toplam ticaret hacminde ise Yunanistan‟ın 4.sıradaki ticaret
partneri konumundadır. Ġki ülke arasındaki ticaret son yıllarda daha çok Yunanistan lehine
geliĢirken2008 yılında bu ülkeye karĢı verilen 1.3 Milyar $ ticaret fazlası,2012 yılında 2 Milyar
$‟ın üzerinde dıĢ ticaret açığına dönüĢmüĢtür. Ülkede yaĢanan ağır ekonomik kriz ve ülkemizin
artan enerji talebi bu yeni dengenin en önemli sebepleridir. 2012 yılı itibariyle ülkemizin
Yunanis‟tandan yaptığı ithalatın %70‟ten fazlasının tek baĢınapetrol ürünleri olduğunun
bilinmesinde fayda vardır.
2008 yılında etkileri hissedilmeye baĢlanan global ekonomik krizin en fazla etkilediği ülkelerden
biri olarak, gittikçe hızlanan bir Ģekilde düĢmeye baĢlayan Yunan ekonomisi 2009 yılında % 3.3,
2010 yılında %3.4, 2011 yılında %6.9 ve 2012 yılında %6.4 oranında küçülmüĢtür. 2013 yılına
iliĢkin beklentiler ekonominin durağan seyredeceği, 2014 yılından itibaren ise, yatırımlara ve
kalkınmaya ağırlık verilmesi koĢuluyla, küçük bir toparlamaya geçilebileceği yönündedir. Ülkenin
kamu borcunun gayri safi milli hasılasına (GSMH) oranı %160 gibi olağanüstü yüksek seviyelere
çıkmıĢ olup, bu seviyelerde sürdürülemeyeceği aĢikar olduğundan, kreditor ülke ve kurumlarla
yapılanborç yapılandırması dahi bu oranın aĢağı çekilmesine katkıda bulunmamıĢtır. Yunanistan
halen kredi piyasalarından borç alamamaktadır, dolayısıya ancak üyesi olduğu AB‟nin finansal
yardım fonlarından yararlanarak birĢeyler yapabileceği öngörülmektedir. Elbette birçok üyesi
finansal sıkıntılar yaĢayan AB‟nin eskisi kadar Yunanistan‟a eli açık davranamadığı, verdiği
destekler karĢısında ülkeden birçok yapısal reform talep ettiği bilinen bir gerçektir. Talep edilen
reformların ülkede yarattığı gerginlik ve bu reformları hayata geçirebilecek siyasi iradenin
zayıflığı halen ülke için en büyük tehdit olarak görülmektedir. Özellikle AB içindeki en büyük
finansal güç olan Almanya‟nın bu reformların gerçekleĢtirilmesi konusunda gösterdiği
hassasiyet, ülkeyi bir yol ayrımına taĢımıĢtır. Ülke, 2011 ve 2012 yıllarında ya Troyka‟nın talep
ettiği acı reçeteyi içerek büyük siyasi çalkantı ve gerginliklere rağmen reformları gerçekleĢtirmek
ve bu reformlarla tekrar büyümeye geçmeyi beklemek veya erken havlu atıp Avrupa para
birliğinden çıkarak yeni bir finansal sistem içinde hayatta kalmaya çalıĢmak arasında bir ikilem
yaĢamıĢtır. Ancak Ģimdilik acı reçeteyi içip, Euro bölgesinde kalmayı seçtiği görülmektedir.
Ülkede oldukça düĢen yatırım maliyetlerine rağmen, halen arzu edilen yabancı yatırım hacmine
ulaĢılamamıĢtır. 2010 yılından itibaren baĢlayan özelleĢtirme programları beklentilerin çok
5
altında kalmıĢ, 2012 yılı için planlan özelleĢtirmelerin neredeyse hiçbiri gerçekleĢtirilememiĢtir.
Ülkemiz iĢadamlarınca, Yunanistan‟a yatırım hususunda kaydadeğer ilgi olmakla beraber, bu ilgi
Ģu ana kadar çok kısıtlı yatırıma dönüĢmüĢtür. MüĢavirliğimiz kayıtlarına göre Yunanistan‟dan
yatırım yapan Türk sermayeli Ģirket sayısı sadece 19‟dur.
Bu rapor 2 bölümden oluĢup, 1.Bölümde Yunanistan‟ın sosyal, ekonomik ve ticari konumu,
2.Bölümde Türkiye ile olan ekonomik ve ticari iliĢkileri irdelemektedir.Bu bilgiler ile baĢta
ihracatçılarımız ve yatırımcılarımız olmak üzere diğer tüm ilgili kesimlerin karar alma süreçlerine
katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Raporun hazırlanmasında mümkün olduğu kadar 2012
yılına ait veriler kullanılmaya çalıĢılmıĢ, ancak bazı baĢlıklarda bu güncellikteki veriler
bulunamadığından en yakın tarihli veriler kullanılmıĢtır. AB üyesi olmakla beraber istatistiki veri
temini konusunda yaĢanan güçlükler ve elektronik ortamda sunulan verilerin birçoğunun
Yunanca olması nedeniyle sunulan bilgilerin okuyucular için önemli bir rehber olduğu
düĢünülmektedir.
Son olarak raporda yer almayan hususlar için www.musavirlikler.gov.tr bağlantısında yer alan
bilgiler incelenmeli ve ihtiyaç duyulması halinde e-posta yoluyla ([email protected] veya
[email protected]) MüĢavirliğimize baĢvurulmalıdır.
6
BÖLÜM I: YUNANĠSTAN’A ĠLĠġKĠN VERĠLER
2. SOSYAL ve EKONOMĠK GÖSTERGELER
2.1 ÜLKE KĠMLĠĞĠ
Devletin Adı
Yunanistan
Başkent
Atina
Yönetim Biçimi
Parlamenter Cumhuriyet
Resmi Dil
Yunanca
Dini
Ortodoks Hıristiyanlık
Para Birimi
€ / $ Paritesi
Euro (€)
EU,UN,NATO,OECD, BSEC, EBRD, FAO, IFC,
ILO, IMF, IEA,UNESCO,HO, WTO, INTERPOL,
IBRD, OSCE
Yıllık Ort. 1.2848, Max.1.3454, Min.1.2089
Yüzölçümü
131,957 km2
Coğrafi Konum
19° -29° doğu boylamı ve 34° - 41° kuzey enlemi
Komşuları
Türkiye, Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk
Sınır Uzunluğu
1,180 Km ( Türkiye - 203 Km)
Kıyı Uzunluğu
13,676 Km (Adalar Dahil )
Üyesi Olduğu Başlıca
Uluslararası Kuruluşlar
Nüfus
(2012)
(EUROSTAT)
Toplam
11.3 milyon
Kadın
5.7 milyon
Erkek
5,6 milyon
Nüfus Dağılımı (2012)
% 75 Kent, % 25 Kır
0-14 Yaş
1.6 milyon (% 14.2)
15-64 Yaş
7.5 milyon (% 66.4)
65 ve Üzeri
Nüfus Yoğunluğu (2011)
2.2 milyon (% 19.4)
- ........................................................................................
0.17
86 kişi / km2
Mesai Saatleri ve Günleri
07:30 – 15:00 ; Pazartesi - Cuma
Büyük Kentler
Atina,Selanik, Patra, Irakliyon,Volos ve Larissa
Büyük Limanlar
Pire, Selanik, Patra, Lavrio,
Dedeağaç, Elefsina,
Zaman Dilimi
GMT+ 2 (Türkiye ile aynı)
Haftalık Çalışma Saati
40
1 Ocak,6 Ocak,27 Şubat, 25 Mart, 13-16Nisan
(Paskalya), 1 Mayıs, 4 Haziran (değişiyor) , 15
Ağustos, 28 Ekim, 24-26,31 Aralık
Nüfus Yapısı
(2012)
Yıllık Nüfus Artışı (2011’den 2012’ye)
Resmi Tatil Günleri (2012)
Volos, Korfu,
7
Telefon Kodu
+ 30
Ölçü Birimi
Metrik
HDI (İnsani Gelişme Endeksi )
0.860-29.Sıra
2.2 SOSYAL GÖSTERGELER
Ortalama
Ömür
(CIA WorldFactbook,
2013 Tahmini)
Ortalama
80.2
Kadın
82.9
Erkek
77.6
% 97,2
Hastane ve Klinik Sayısı (EL.STAT.,2009)
313 (142 Devlet, 171 Özel)
Doktor Sayısı (Diş Hekimlei Hariç)
69,435 (2011 ELSTAT verilerine göre)
Doktor Başına Nüfus
163
Bin Kişide /
Bin Kişiye Düşen
Okuma Yazma Oranı (UNDP Report 2011)
Otomobil
388
Sabit Telefon Hattı
560
Mobil Telefon Hattı
1070
Televizyon
1000
Bilgisayar
90
Internet Kullanan
230
Geniş
Internet
90
Bağlantısı
Gelen Turist Sayısı (Arrivals of non15.5 Milyon (ELSTAT)
residents from abroad, 2012)
Karayolu Uzunluğu
117,533 Km
Demiryolu Uzunluğu
2,576 Km
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi
5,363 kwh
Aylık Brüt Asgari Ücret (EUROSTAT,
1 Ocak 2012)
876 Euro (1 Ocak 2013, 684 Euro)
GSYİH (€)(Cari Fiyatlarla)
193.7 Milyar € (EUROSTAT)
GSYİH ($) (SAGP)
217.1 Milyar € (EUROSTAT)
Reel GSYİH Artış Oranı (2011-12)
- % 6.4 (ELSTAT)
GSYİH
Sektörel
Paylar
(2012
World
Factbook)
2.3 EKONOMĠK GÖSTERGELER
Tarım
% 3.8
Sanayi
% 16.0
Hizmetler
% 80.1
8
Kişi Başına Gelir (Cari fiyatlarla)
Kişi Başı Gelir (SAGP)
Enflasyon Oranı (TÜFE-Yıllık Ortalama
Değişim ve Aralık 2011 den Aralık 2012’ye
değişim)
İşgücü (Eurostat)
17,200 €(EUROSTAT)
19,200 €(EUROSTAT)
% 1.5 ve %0.8
4,970.8 Milyon
İşsiz Sayısı (Eurostat)
1,204,000
Eurostat
% 24.3
Dış Ticaret
(Mal-Hizmet
2012)
İşsizlik Oranı (Eurostat)
İhracat
52.3 Milyar Euro
İthalat
62.0 Milyar Euro
Denge
-9.7 Milyar Euro
Toplam
114.3 Milyar Euro
İhracat / GSMH
% 27.0
İthalat / GSMH
% 32.0
Dış Ticarette (Mal) İlk Beş Ülke
Rusya,Almanya,İtalya,Türkiye,S.Arabistan
İhracatta (Mal) İlk Beş Ülke
Türkiye,İtalya,Almanya, Bulgaristan ve GKRY
İthalatta (Mal) İlk Beş Ülke
Rusya,Almanya,İtalya,S.Arabistan ve Çin
EUROSTAT
% 84.3
Türkiye İle
Mal Ticareti
(2012)
İhracat / İthalat
İhracat
2,968 Milyon Euro
İthalat
1,108 Milyon Euro
Denge
1,860 Milyon Euro
Toplam
4,076 Milyon Euro
Cari İşlemler Açığı(Bank of Greece)
5.6 Milyar Euro
Cari İşlemler / GSMH(Bank of Greece)
Kamu Borç Stoku (Eurostat)
% 2.9
(General government gross debt )
Kamu Borç Stoku/GSYİH(Eurostat)
D. Net Yabancı Sermaye Girişi
GDP’nin %’si olarak
D.Yabancı Sermaye Stoku
Giderler
Eurostat
Bütçe
(2012)
Total General Govt. Expenditure
Gelirler
Total General Govt. Revenue
Denge
Açık / GSYİH
Turizm Gelirleri – 2012
Bank of Greece,Services Balance
303.9 Milyar Euro
% 156.9
2.3 Milyar Euro (Invest in Greece)
%1.2 (EUROSTAT)
27.3 Milyar Dolar (CIA World Factbook)
106.1 Milyar Euro
86.7 Milyar Euro
- 19.4Milyar Euro
% 10.0
10 Milyar Euro
Petrol İthalatı -2012(Bank of Greece)
17.6 Milyar Euro
Petrol İhracatı – 2012(Bank of Greece)
7.4 Milyar Euro
9
3. COĞRAFĠ BĠLGĠLER VE DEMOGRAFĠ
3.1 Coğrafi Konumu
19°22‟-29°38‟ doğu boylamı ve 34°48‟-41°45‟ kuzey enleminde yer alan Yunanistan‟ın
yüzölçümü 131,957 km2 „dir. Bu alanın yaklaĢık 25,000 km2‟si, bir baĢka ifade ile % 20‟si;
sayıları 2000‟i bulan adalardan oluĢmakta ve 200‟e yakınında yerleĢim bulunmaktadır.
Sahil Ģeridi yaklaĢık 15,000 km, toplam sınır uzunluğu 937 km‟si kara, 217 km‟si nehir ve 26
km‟si göl olmak üzere 1,181 km‟dir. Pazarkule, Uzunköprü ve Ġpsala Türkiye ile Yunanistan
arasındaki üç sınır kapısıdır.
Yunanistan’ın Sınırları (Km)
Ülkeler
Toplam
Kara
Nehir
Göl
Türkiye
203.0
10.7
192.3
-
Bulgaristan
474.7
458.7
16.0
-
Makedonya
256.3
236.7
0.2
19.4
Arnavutluk
246.7
231.3
8.5
6.9
1,180.7
937.4
217.0
26.3
Toplam
Yunanistan'ın yaklaĢık % 80'i dağlık arazidir, 2000 m yüksekliği aĢan 30 dolayında dağ
bulunmaktadır. En yüksek noktası 2904 m ile Olympus Dağı'dır. Smolikas, Grammos, Voras,
Ghiona ve Tymfi yüksekliği 2500 metreden fazla olan diğer dağlardır.
Az sayıdaki ovalar ülkenin kuzeyinde toplanmıĢtır. Thesalya, Makedonya, Trakya, Viotia ve
Kuzeydoğu Mora baĢlıca ovalardır.
TÜRK-YUNAN SINIR KAPILARI
Tarıma elveriĢli arazinin toplam içindeki payı %
30‟lar civarında olup, yarısına yakın bölümünde
düzenli ekim yapılmaktadır.
En uzun nehirleri Aliakmon (297 km), Achelos (220
km), Pinios (205 km) ve Meriç‟tir (204 km). Toplam
uzunluğu 490 km olan Meriç nehri aynı zamanda
Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı ayırmakta
olup 204 km‟lik kısım Yunanistan topraklarındaki
uzunluktur.
Yunanistan‟da nehirlerden sulama ve kısmen enerji
üretimi için istifade edilmekte olup nehirler
taĢımacılık için uygun özelliklere sahip değildir.
Ülkenin elektrik ihtiyacının büyük bölümü termik
santrallerle karĢılanmaktadır.
Yüzölçümü 10,000 km2‟den büyük 16 adet göl
bulunmaktadır. Trichonida (96,228 km2), Volvi
(70,443 km2), Vegoritida ( 54,473 km2), Vistonida
( 44,860 km2) ve Koronia (46,539 km2) ilk beĢ büyük
göldür.
Bitki örtüsü, ülkenin güney ve orta bölümünde tipik
Akdeniz bitki örtüsü Ģeklinde iken, kuzey ve dağlık
bölgelerde Avrupa türüne dönüĢmektedir. Ancak,
son yıllarda sıkça karĢılaĢılan orman yangınları bu
yapıyı büyük ölçüde bozmaya baĢlamıĢtır. Son
dönemlerde yılda ortalama 700 orman yangını
neticesinde 200.000 hektarlık bir orman alanı yok
10
olmuĢtur. Yunanistan‟ın toplam %25.4‟lük alanı ormanlarla kaplı olup, Avrupa ülkeleri arasında
en çok ormana sahip 4üncü ülkedir.
Yunanistan Avrupa kıtasında sismik hareketlerin en yoğun yaĢandığı ülkedir. 856 yılında
Korint‟te yaĢanan büyük depremde 45,000 kiĢinin öldüğü tahmin edilmektedir. Atina‟da 1999
yılında yaĢanan depremde yaklaĢık 150 kiĢi hayatını kaybetmiĢtir.
Girit, Eğriboz, Midilli ve Rodos sırasıyla 1,000 km2den büyük dört adadır. Bu dört adanın toplam
yüzölçümü 14,955 km2 dir. Türkiye‟ye en yakın baĢlıca büyük
BAŞLICA ADALAR
adalar Ayvalık karĢısında Midilli, ÇeĢme karĢısında Sakız,
KuĢadası karĢısında Sisam, Bodrum karĢısında Kos ve Marmaris
1. Girit
karĢısındaki Rodos adalarıdır. Adaların, ileride daha detaylı olarak
2. Eğriboz (Evia)
aktarılacaktır, Yunanistan‟ın turizm gelirlerinde çok önemli bir yeri
3. Midilli (Lesvos)
bulunmaktadır.
4. Rodos
Yunanistan genelinde Akdeniz iklimi hakim olmakla beraber
5. Korfu (Kerkyra)
ülkenin coğrafi yapısı nedeniyle değiĢik bölgelerde farklı özellikler
arz etmektedir. Kuzeyde iklim biraz daha Akdeniz dağ iklimine ve
6. Zakintos
karasal özelliklere yakın olup kıĢın yoğun kar yağıĢları
7. Samos
görülmektedir. Yunanistan‟ın kuzeydoğusunda iklim Türkiye‟de
8. Kefalonia
Trakya bölgesi ile benzerlikler göstermektedir. BaĢkent Atina‟da
9. Kos
kıĢın sıcaklık
ortalaması 5-6° iken yazın bu değer 30°„yi
aĢmaktadır. Atina‟dan güneye inildikçe özellikle yazın hava
10. Lefkada
sıcaklığı 35°„leri aĢmaktadır. Özellikle yazın öğle saatlerinde güneĢ
ıĢınlarından kaçınılması gerekmektedir. YağıĢ miktarının genel olarak düĢük olduğu
Yunanistan‟da batı sahilleri ve kuzey bölgeleri daha çok yağıĢ almaktadır.
Kıt doğal kaynaklara sahip olan Yunanistan‟da öne çıkanlar demir cevheri ve boksit
madenleridir. Ege denizinde Tasos adası civarında zengin petrol yatakları olduğu iddia
edilmektedir.
Linyit, kurĢun, magnezit ve tuz diğer doğal kaynaklardır. Özellikle linyit elektrik üretiminde yoğun
olarak kullanılmaktadır. Az sayıdaki kok kömürü yataklarındaki kalite düĢüktür. Krom, bakır ve
uranyum rezervlerinin ekonomik olmadığı ifade edilmektedir.
11
12
3.2 Demografi
% 98‟i Ortodoks olan Yunanistan‟da 2012 yıl sonu itibariyle 11.3 milyon insan yaĢamaktadır. Batı
Trakya‟da ise önemli sayıda Müslüman azınlık bulunmaktadır. Son dönemlerde yaklaĢık
800,000‟i Arnavutlardan olmak üzere sayıları bir milyona yaklaĢan göçmen ve mülteci (bazı
kaynaklara göre yaklaĢık yarım milyon kaçak göçmenin ilavesiyle bu sayının 1.5 milyonu aĢtığı
iddia edilmektedir) Yunanistan‟a yerleĢmiĢ bulunmaktadır. Diğer taraftan 6 milyondan daha fazla
olduğu tahmin edilen Yunan kökenli nüfus, baĢta ABD olmak üzere çeĢitli ülkelerde yaĢamakta
ve Yunan ekonomisine ve dıĢ politikasına önemli katkı sağlamaktadır.
Yunanistan Nüfus Verileri
Toplam Nüfus (1,000 KiĢi)
Yunanistan
Dünya Sıralaması
1970
1980
2012
2020
2030
2012
8,792
9,642
11,300
11,371
11,066
78
Kaynak: EUROSTAT ve UN
1981 yılında AB üyesi olan Yunanistan; 500 Milyon nüfusu aĢan, 01.07.2013 tarihi itibariyle 28
üyeli Birlik‟in nüfus sıralamasında dokuzuncu sırada yer almaktadır. AB-27 içerisinde 2012 yılı
verilerine göre 12 ülkenin nüfusu 10 Milyondan daha fazladır.
Nüfus Kompozisyonu
YaĢ Aralığı
0-14
15-64
65+
Yıllar
1980
2011
1980
2011
1980
2011
% Dağılım
22.8
14.3
64.0
66.5
13.1
19.2
Yunanistan
2,198
1,627
6,171
7,505
1,263
2,177
ġehirler
Atina
Selanik
Patras
Iraklion
Volos
Larissa
Khania
Akharnai
Ioannina
Chalkida
Nüfus
3,187,734
800,764
185,668
144,642
124,639
124,394
80,909
75,329
75,179
67,091
(%)
Toplam
(1,000)
Yunanistan‟ın genç nüfus oranı % 16 olan AB ortalamasının
altındadır. Buna mukabil 65 ve üzeri yaĢ grubunda yer alanların
oranı geliĢmiĢ ülkeler ortalamasının üzerindedir.
13 coğrafi bölge ve 51 il Ģeklindeki idari yapılanmanın baĢkenti
Atina‟dır.
Toplam nüfusun yaklaĢık % 30‟u baĢkent Atina‟da yaĢamaktadır.
Selanik nüfus açısından ikinci büyük Ģehirdir. 100 Binden fazla
nüfusu olan Ģehir sayısı sadece 6‟dır.
11.3 Milyonun % 75‟ini kentsel, % 25‟ini ise kırsal nüfus
oluĢturmaktadır.
Müslüman nüfusun toplam içindeki payı % 1.3‟e yakındır.
Yunanistan‟da km2 baĢına düĢen nüfus 86.2‟dir.
Bebek ve çocuk ölüm oranlarında geliĢmiĢ ülkeler ortalaması yakalanmıĢtır.
Yunanistan‟da nüfus artıĢ hızı 2012 yılında ciddi Ģekilde düĢmüĢ olup, % 0.02 seviyelerine
inmiĢtir. Projeksiyonlar önümüzdeki 10 yılın sonunda Yunanistan‟ın nüfusunun göç almadığı
takdirde azalacağını göstermektedir. 2010 yılına kadar kentlere doğru göç nedeniyle kırsal kesim
nüfusunda gerileme olurken, 2010 yılından itibaren bu akımın çok düĢtüğü, hatta 2011 yılı
itibariyle tersine bir akımın baĢladığı görülmektedir.
13
Yurt Dışındaki Yunan Nüfus- Başlıca Ülkeler
ABD
GKRY
Avustralya
Almanya
Kanada
Ukrayna
İngiltere
Rusya
G.Afrika
Gürcistan
3,000,000
700,000
700,000
355,000
350,000
250,000
220,000
150,000
120,000
120,000
Kazakistan
Fransa
Brezilya
Bulgaristan
Belçika
İtalya
Arjantin
İsveç
Ermenistan
Romanya
50,000
35,000
25,000
25,000
25,000
21,000
20,000
20,000
15,000
15,000
Yunanistan‟ın yaĢam süresi beklentileri
Dünya Bankası‟na göre ortalama 79.4 olup,
geliĢmiĢ
ülkeler
ortalamasının
biraz
üzerindedir. Bu süre kadınlarda 82;
erkeklerde ise 77‟dir.
Daha önce de ifade edildiği gibi sayıları 6
Milyon‟dan az olmayan bir Yunan vatandaĢı
veya Yunan kökenli nüfus yurt dıĢında
yaĢamaktadır. Bunların yarısına yakını
ABD‟de, % 20‟ye yakın bir kısmı da
Avrupa‟da ve Avustralya‟da yaĢamaktadır.
Almanya ve Ġngiltere‟de yaĢayan Yunanlı
nüfusun toplamı 500,000‟den fazladır.
3.3 ĠĢgücü
ÇalıĢabilecek nüfus olarak nitelendirilen 15-64 arası yaĢ grubunda Yunanistan‟da 7.2 Milyon kiĢi
bulunmaktadır. 2011 sonu itibariyle toplam iĢgücü yaklaĢık 5 Milyon kiĢiden oluĢmaktadır. Aynı
dönem sonunda Yunanistan‟da çalıĢan sayısı 4 Milyon‟dur. 2012 sonuna gelindiğinde ise bu
sayı 3.7 milyona düĢmüĢtür. ĠĢgücünün yaklaĢık % 40‟ı ilköğretim, % 35‟i lise ve % 20‟si
üniversite mezunlarından oluĢmaktadır. AĢağıdaki tablolar ait olduğu yılın son çeyrek (4.çeyrek)
rakamları dikkate alınarak hazırlanmıĢtır.
Toplam İşgücü ve İşsiz Sayısı
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Toplam ĠĢgücü (1000)
4916
4947
4962
5011
4959
4976
ÇalıĢan Sayısı (1000)
4519
4554
4457
4299
3933
3682
ĠĢsiz Sayısı (1000)
397
393
505
712
1026
1296
ĠĢsizlik Oranı (%)
8.3
7.7
10.2
14.2
20.6
26.0
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu-EUROSTAT (2012 için)
ĠĢgücünün sektörlere dağılımına bakıldığında yarısından fazlasının hizmetler sektöründe çalıĢtığı
görülmektedir. Tarım ve imalat sektörlerinde çalıĢanların sayısı 500,000‟den biraz fazla olup,
toplama oranı %12‟ler seviyesindedir. AĢağıdaki tabloda çalıĢanların yaĢ grupları ve baĢlıca
sektörlere göre dağılımı sunulmaktadır.
Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Başlıca Sektörlere Dağılımı-2011
(1,000 Kişi)
Sektörler
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
Toplam
3,932,8
18,4
142,3
401,8
1,772,2
1,530,7
67,4
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
496.7
3.6
13.6
28.8
168.9
251.9
29.9
Madencilik ve TaĢocakçılığı
12.2
0
0.4
0.1
5.9
5.7
0.1
Ġmalat Sanayi
388.1
2.6
12.6
41
177.9
150.2
3.8
Elektrik,Gaz ve Su
26,2
0
0,8
1,4
12,1
11,8
0
ĠnĢaat ve Bayındırlık ĠĢleri
Su Tedariki, Kanalizasyon ve
Atık Yönetimi
227
3
23
43
133
94
3
25,8
0
0,4
0,7
9,5
14,4
0,7
14
ĠnĢaat
227
1,4
10,2
28,8
103,1
81,5
2,1
Toptan ve Perakende Ticaret
723,4
3,9
34
90,8
346,2
238,9
9,7
UlaĢtırma ve Depolama
192,9
0
3,3
17,1
82,9
88,1
1,6
Lokanta ve Oteller
286,8
3,7
25
37,5
128
87,3
5,3
ĠletiĢim ve Kominikasyon
68,2
0
1,1
9,9
38,4
18,7
0,2
Bankacılık, Sigortacılık
116,8
0
2,2
11,9
64,8
37,4
0,4
Bilim ve Teknik
216
0,3
2,9
27,9
104,8
77
3,1
Emlakçılık Faaliyetleri
Profesyönel,
Bilimsel
ve
Tekniksel Aktiviteler
Yönetim ve Destek Hizmetleri
7,1
0
0,3
0,5
3,2
2,9
0,2
216
0,3
2,9
27,9
104,8
77
3,1
71,9
0,7
2,6
8,6
34,5
25,3
0,2
Kamu Yönetimi ve Savunma
341,8
0,2
9,8
31,3
161,8
136,7
1,9
Eğitim
303,3
0,3
3,6
24,2
132,8
140,4
1,6
Sağlık
234,3
0,2
7
20,6
111
92,1
3,4
47
0
3,5
3,7
22,3
16,8
0,6
Diğer Servisler
82,4
1,4
7,5
12,3
35,5
23,7
2
Ev ĠĢlerinde ÇalıĢanlar
63,2
0,1
1,6
4,7
27,2
29,1
0,6
2
0
0
0
1,5
0,5
0
Sanat ve Eğlence
Uluslararası Kurum ve Örgütler
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu (2012 verileri tamamlanmamış olmakla beraber, toplam çalışan sayısının 3.682 bin olduğu
açıklanmıştır).
Çalışanların Eğitim Seviyelerine Göre Dağılımı-2011
Toplam ÇalıĢan
ĠĢsiz
Eğitim Durumu (1000 kiĢi)
ĠĢgücü
Sayısı
Sayısı
Doktora ve Yüksek Lisans
145
128
17
Üniversite
862
734
128
Ġki Yıllık Teknik Okul
906
696
210
Lise
1677
1294
383
Orta Okul
549
426
123
Ġlkokul
780
626
154
Ġlkokul Terk
17
12
5
Okula Gitmeyenler
23
16
7
4959
3,933
1,026
TOPLAM
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu (2012 verileri henüz tamamlanmamıştır.)
15
Cinsiyet ve Eğitime Göre İşsizlik Oranları(%)
Eğitim Durumu
2011
2012
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
Doktora ve Yüksek Lisans TamamlamıĢ Olan
12.2
11.6
11.9
13.3
15.7
14.3
Üniversite Mezunu
10.7
18.8
14.8
12.7
20.3
16.6
Ġki Yıllık Teknik Yüksek Okul Mezunu
18.7
27.9
23.1
23.4
35.3
29.1
Lise Mezunu
18.9
28.5
22.8
24.4
33.7
28.1
Orta Okul Mezunu
19.6
27.9
22.4
28.5
35.4
30.9
Ġlkokul Mezunu
20.0
19.2
19.7
28.0
25.2
27.0
Ġlkokul Terk
28.1
28.0
28.0
27.0
23.6
25.7
Okula Gitmeyenler
32.3
28.9
30.9
37.1
47.9
41.9
TOPLAM
17.8
24.5
20.7
23.3
29.7
26.0
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu
Yaş Gruplarına Göre İşsizlik Oranları (%)
YaĢ Grupları
2011
2012
Erkek
Kadın
Toplam
Erkek
Kadın
Toplam
15 – 29
35.0
44.9
39.5
45.0
53.0
49.0
30 – 44
15.8
23.2
19.1
21.6
29.2
25.0
45 – 64
12.7
14.8
13.5
16.9
19.9
18.1
65+
2.3
5.9
3.5
3.5
5.2
6.3
TOPLAM
17.8
24.5
20.7
23.3
29.7
26.0
Grafik: Halen devam eden ekonomik daralma sürecinde iĢ piyasasındaki geliĢmeler
16
2012 yılı için Yunanistan‟da en düĢük brüt asgari ücret ilk kez iĢe alınan ve 25 yaĢ altında olan
gençler için 510,94€‟dan baĢlamakta olup, belirli bir süredir çalıĢan ve evli olanların ise en
yüksek alabilecekleri brüt asgari ücret 808,96€‟dur (Yunanistan‟da çalıĢanlar yılda 14 maaĢ
almaktadır).
Haftalık çalıĢma saatinin 40 olduğu Yunanistan‟da Sosyal Güvenlik Kurumuna (ĠKA) 2 sene prim
ödeyenler iĢsizlik sigortasına hak kazanmakta olup, ĠKA 12 ayla sınırlı olmak kaydıyla ayda
asgari 300 € iĢsizlik primi ödemektedir.
GeniĢleme öncesinde; AB-15 üyesi ülkeler arasında bir değerlendirme yapıldığında 1981 yılı
itibariyle birlik üyeliğine kabul edilen Yunanistan, üyelik sonrası en fazla iĢçilik maliyeti artıĢı olan
ülkedir.
Yunanistan 6 Aylık Dönemlerde Ortalama Asgari Ücretler:
Bazı Ülkelerde Aylık Asgari Ücret (2012 sonu itibariyle, Euro)
17
3.4 Ġnsani GeliĢme Endeksi
BirleĢmiĢ Milletler TeĢkilatı Kalkınma Programı (UNDP); ülkelerin geliĢmiĢliğinin sadece kiĢi
baĢına düĢen milli gelirle değerlendirilmemesi gerekçesi ile okuma yazma oranı, okullaĢma ve
beklenen yaĢam süresi gibi eğitim ve sağlık standartlarını da dikkate alarak bir model oluĢturmuĢ
ve Ġnsani GeliĢme Endeksi’ni (İGE) geliĢtirmiĢtir.1980 ile 2010 arasında Yunanistan‟ın bu
endeksteki yeri yıllara göre 20 ila 25 arasında değiĢmiĢtir. AĢağıdaki tablodan da görüleceği
üzere Yunanistan‟ın son yıl verisine göre dünya sıralamasındaki yeri 29.luk olmuĢtur. ĠGE
bileĢenleri incelendiğinde ise Yunanistan‟ın eğitim ve sağlık göstergelerinin kiĢi baĢı milli gelir
endeksinin önünde olduğu görülmektedir.
İGE Değerleri (Türkiye ve Yunanistan)
1980
Endeks Değeri
Dünya Sıralamasındaki Yeri
1990
1995
2000
2004
2010
2012
Yunanistan
0.835
0.872
0.876
0.895
0.921
0.862
0.860
Türkiye
0.594
0.678
0.709
0.725
0.757
0.696
0.722
Yunanistan
22
22
23
24
24
25
29
Türkiye
47
67
75
96
92
79
90
Kaynak : Human Development Report 2012
4. GENEL EKONOMĠK DURUM
4.1 GENEL DURUM
4.1.1 Kriz Dönemi
2007 yılının sonlarında ABD‟de konut kredilerinin geri dönüĢlerinde yaĢanan sorunlarla baĢlayan
ve takip eden dönemde Avrupa ve Asya‟ya sirayet ederek sınırlarını geniĢleten ekonomik kriz,
özellikle 2008‟in son çeyreğinde yeni bir boyut kazanmıĢtır. ABD‟de önde gelen yatırım
bankalarından Lehman Brothers‟ın iflası ile baĢlayan bu süreçte bir çok ülkeden banka ve Ģirket
iflas haberleri peĢpeĢe gelmiĢtir. Tüm AB üyesi ülkeler gibi Yunanistan‟da da ekonomik krizin
etkileri kendini hissettirmiĢtir. Özellikle cari açığın finansmanında en önemli kalemler olan turizm
ve gemicilik gelirlerindeki düĢüĢ kaygı uyandırmıĢ, nitekim 2008 sonunda cari açık 50 Milyar
doları aĢmıĢtır.
Faiz politikalarını Avrupa Merkez Bankasından bağımsız olarak belirleme Ģansı olmayan
Karamanlis hükümeti, 20 Aralık 2008‟de 28 Milyar Euro‟luk bir ekonomik destek paketi
açıklamıĢtır. Bankaların riskli kredileri ve piyasanın canlandırılması için kullandırılacak paketle,
daralan iç talebin artırılması ve banka-Ģirket iflaslarının önüne geçilmesi amaçlanmıĢtır.
Hükümetin aldığı bir diğer tedbir ise; Türkiye‟de cansuyu kredisi olarak adlandırılan ve vergi sicili
temiz-son üç yıl kar etmiĢ olan Ģirketlerin nakit ihtiyacının faizsiz kredi kullandırarak
karĢılanmasına yönelik bir uygulama olmuĢtur. Mevduat hesaplarına 100 bin Euro‟ya kadar
garanti getirilmesi, ödenemeyen konut ve araba kredilerinde 10 bin Euro olan haciz sınırının 20
bin euroya yükseltilmesi alınan diğer baĢlıca tedbirler olmuĢtur. Bununla birlikte Yeni Demokrasi
Partisi (YDP) ile Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) arasında süregelen rekabet ülkenin
ihtiyaç duyduğu reformların özellikle vergi reformunun sürekli ertelenmesine yol açmıĢtır.
Son 80 yılda, bir baĢka ifade ile 1929‟daki büyük buhrandan sonra yaĢanan en büyük ekonomik
krize iktidarda yakalanan YDP lideri Kostas Karamanlis krizle mücadele için hükümetin Ģimdiye
kadar gerekli kararları aldığını ancak daha cesur adımlar atılmasının Ģart olduğunu ve yeni
kararların her kesime fedakarlık yükleyeceğini ifade ederek uygulanacak program için
18
güvenoyuna ihtiyaç olduğu gerekçesiyle ve partisinin etkileri hızla görülmeye baĢlanan ekonomik
krizin sorumluluğunu daha fazla taĢıyamayacak duruma gelmesiyle erken genel seçim kararı
almıĢtır.
4 Ekim 2009‟da yapılan seçimlerde PASOK iki dönem sonra beklentilerin de üzerinde ( % 43.9 )
oy alarak 160 milletvekilli ile tek baĢına iktidar olmuĢtur.
Seçimlerden önce Karamanlis tarafından % 6.1 olarak açıklanan bütçe açık oranının PASOK
tarafından % 12.7 olarak revize edilmesi ve merkezi hükümet konsolide borç stoğunun 275
Milyar Euro‟ya bir baĢka ifade ile GSYĠH‟nın % 114.6‟sına ulaĢması tüm dünyanın dikkatini bir
anda Yunanistan‟a çekmiĢtir. 2009 yılının son çeyreğinde geliĢmiĢ ülke ekonomilerinin
resesyondan çıkıĢ sinyalleri vermesinin hatta krizle mücadelede etkin olarak kullanılan faizlerde
2010 yılının ikinci yarısından itibaren artıĢa gidilebileceğinin konuĢulduğu günlerde, önce Dubai
World‟ün yaklaĢık 60 Milyar dolarlık borcunu erteleme talebi ve akabinde Yunanistan
ekonomisine ait açıklanan veriler yeni bir krizin tetikleyicisi olabileceğine iliĢkin kaygıları
artırmıĢtır. Ayrıca geçmiĢte Avrupa Birliği‟nin istatistik kurumu EuroStat‟la bir kaç kez karĢı
karĢıya gelen Yunanistan‟ın Ekim 2009‟da açıkladığı verilere politik müdahale olduğunun
anlaĢılması üzerine; ülkenin istatistiklerinin güvenilirliği çok daha ciddi Ģekilde sorgulanmaya
baĢlanmıĢtır.
Bu geliĢmelerin ardından “Fitch” ve “Standard & Poor‟s”(S&P), sırasıyla 8 ve 16 Aralık 2009
tarihlerinde Yunanistan‟ın kredi notunu “A-”den “BBB+”ya düĢürmüĢtür. “Fitch” ve “S&P”nin
sözkonusu kararlarını “Moody‟s” de izlemiĢ, “A1”de tuttuğu kredi notunu 23 Aralık 2009 tarihinde
“A2”ye indirmiĢtir. Not indirimi yapan derecelendirme kuruluĢları hükümetin alacağı kararları ve
daha da önemlisi uygulayıp uygulamayacağını yakınen takip edeceklerini belirterek her an yeni
bir not indirimine de gidebileceklerinin sinyallerini vermiĢtir. Moody‟s biraz daha ileri giderek
Portekiz ve Yunanistan‟ın borçlarını ödeme konusunda hızlı davranmaması halinde
ekonomilerinin yavaĢ bir ölüme doğru gidebileceğini vurgulamıĢtır. Yunanistan hazinesinin
finansman ihtiyacı için gerekli borçlanmanın maliyeti artmıĢ; 2009 sonunda Alman ve Yunan
tahvilleri arasındaki fark 400 baz puanlara varacak Ģekilde dalgalanma göstermiĢtir.
Yunanistan ekonomisinin yapısal zaaflarından kaynaklanan bütçe, borç, kamu harcamaları,
sosyal güvenlik reformu, kamu teĢekküllerinin bütçe üzerindeki yükü, yabancı sermaye ilgisizliği,
iĢgücü maliyetleri gibi parametrelere iliĢkin çekinceler ekonomistler tarafından uzunca bir süre
dile getirilmiĢtir. AB‟den gelen fonlar ve sübvansiyonlarla günün kurtarıldığını ve popülist
politikalarla yapısal değiĢimlerin sürekli ertelendiğini ifade eden bu kesim 2009 sonunda ülkenin
kaçınılmaz olan krizle nihayet yüzyüze kaldığını ve geçmiĢ uyarılarının ne kadar haklı olduğunu
iddia etmiĢtir.
4.1.2AB “Destek Mekanizmasından” Finansman
Bilindiği üzere Maastricht Kriterleri uyarınca Euro‟ya dahil olan ülkelerde bütçe açığının
GSYĠH‟ya oranının en fazla % 3 olması öngörülmektedir. Global kriz nedeniyle bir çok üye ülke
bu performans kriterini karĢılayamamakla birlikte Yunanistan‟da ulaĢılan rakam son 16 yılın en
yüksek rakamıdır. Borcun GSYĠH‟ya oranının % 115‟e dayanmasıyla ortaya tüm AB üyesi
ülkeleri sıkıntıya düĢüren bir tablo çıkmıĢ ve Yunanistan‟ın sıkı bir denetim altına alınması
ihtiyacı doğmuĢtur. Bir önceki hükümeti rakamlarla oynadığı gerekçesiyle suçlayan BaĢbakan
Papandreu bu krizin atlatılması için toplumun tüm kesimlerinin gelir seviyesine göre belirli
fedakarlıklara katlanmak zorunda olduğunu ifade etmiĢ, diğer taraftan 2010 yılı bütçe yasası ile
2010-2013 dönemine iliĢkin Gözden GeçirilmiĢ Ġstikrar ve Ekonomik Büyüme Programının
hayata geçirileceğini ve 2012 sonunda bütçe açığının % 3‟e düĢürüleceğini açıklamıĢtır. Maliye
Bakanı Papakonstantinou alınacak tedbirlerle 2010 yılı sonunda 4 puanlık bir düzeltme
beklediklerini belirtmiĢtir. AB Komisyonuna sunulan program 4 ġubat 2010‟da görüĢülmüĢ ve her
an yeni tedbirler alınması gerekebileceği ve uygulamaların yakınen takip edileceği Ģerhi ile kabul
edilmiĢtir. BaĢbakan Papandreu tarafından açıklanan tedbirler gerek uluslararası kuruluĢlar
gerekse kredi derecelendirme kuruluĢları tarafından genel olarak olumlu bulunmuĢtur. Ancak
19
sosyal reaksiyonlarının hızı ve Ģiddeti ile bilinen Yunanistan‟da, fedakarlık beklenen halkın nasıl
bir tepki vereceği ve bu tedbirlerin siyasi kararlılıkla sürdürülüp sürdürülemeyeceği ayrı bir soru
iĢareti olarak kaygı uyandırmıĢtır. Ülkenin içinde bulunduğu krize rağmen kuzey Yunanistan‟daki
çiftçilerin fedakarlık bir yana destek primi talebiyle traktörlerini kullanarak yaklaĢık bir ay kadar
Bulgaristan geçiĢi dahil ulaĢımı engellemeleri bunun bir göstergesidir.
Yunanistan hükümeti tüm finansman ihtiyacına rağmen 2010 yılı baĢlarında Almanya, Fransa
veya diğer AB üyesi ülkelerden ve IMF den borç almak gibi bir niyetleri olmadığını, ülkeyi ziyaret
eden IMF heyetinden de böyle bir talepte bulunmadıklarını sık sık dile getirmiĢ ve IMF‟den ancak
yapılması öngörülen vergi reformu ile ilgili teknik destek isteyebileceklerini açıklamıĢtır. Diğer
taraftan baĢta Almanya olmak üzere AB; Euro bölgesinden bir ülkenin IMF‟den borç para
almasının Euro‟nun prestijinin sarsılması anlamına geldiğini ve kabul edilemez olduğunu sert bir
Ģekilde dile getirmiĢtir. Bu açıklamalara rağmen Euro‟nun değer kaybının önüne geçilememiĢ ve
Euro, Amerikan Doları karĢısında son altı ayın en düĢük seviyelerine gerilemiĢtir. Bu süreçte
çarpıcı olan, mali entegrasyonun en baĢarılı kurumu olan EuroZone‟da yaĢanan sorunların
çözümü için AB‟nce çok detaylı kaleme alınan anlaĢmaların içerisinde kriz yönetim stratejisinin
bulunmamasıdır.
Yukarıda da istatistiklerin güvenirliğine kısaca değinildiği üzere AB Komisyonu 11 Ocak 2010‟da
açıkladığı raporda Yunanistan Ġstatistik Kurumu (NSSG) ile değiĢik kamu kuruluĢlarından temin
edilen verilerin büyük fark arz ettiği, AB‟nin resmi istatistik kurumu EuroStat‟ın yönlendirme ve
ısrarlarına rağmen benzer hataların yapılmaya devam edildiği ve özellikle Yunan Makamlarınca
açıklanan finansal verilere güvenilmemesi gerektiği ifade edilmiĢtir. AB Maliye Bakanları ise
Yunanistan‟ı yıllarca istatistiklerle oynamakla, politik müdahalelerde bulunmakla ve örneğin daha
fazla tarımsal destek için rakamları ĢiĢirmekle suçlamıĢ, 30 yıldır AB üyesi olan bir ülkenin
istatistiklerinin AB standartlarının çok gerisinde kalmasının kabul edilemez olduğunu belirtmiĢtir.
AB Komisyonu benzeri durumların tekrarından kaçınmak için EuroStat‟a denetim yetkisi verecek
bir düzenlemeyi gündeme almıĢtır. Yunanistan‟ın en kötü senaryolar dahilinde iflas etmesi
durumunda; iflası önleyen tek mekanizmanın Euro bölgesinde yer alması olduğu iddia
edilmektedir, AB anayasası gereğince üyeliğinin sona ermesi veya AB organlarında oy hakkının
dondurulması gibi bir durumun söz konusu olmadığının vurgulanması gerekmektedir.
2010 yılında en az 50 Milyar Euro dıĢ kaynağa ihtiyacı olan Yunanistan 25 Ocak tarihinde 5 yıl
vadeli bir tahvil ihracı gerçekleĢtirmiĢtir. 25 Milyar Euro talep gelen sözkonusu ihalede
Yunanistan 8 Milyar Euro değerinde tahvil ihraç etmiĢtir. Tahvil ihracına gelen talep nedeniyle
2010 yılı borç finansmanında sorun yaĢanmayacağı ve krizin atlatılacağına iliĢkin düzelen
moraller ġubat ayı ortalarından itibaren yeniden alaĢağı olmuĢtur.
Yukarıda da daha önce belirtildiği gibi BaĢbakan Papandreu 2010-2013 dönemine iliĢkin Gözden
GeçirilmiĢ Ġstikrar ve Ekonomik Büyüme Programının hayata geçirileceğini ve bütçe açığının her
yıl en az 2 puan azaltılarak 2013 sonunda bütçe açığının % 3‟e düĢürülmesinin hedeflendiğini
açıklamıĢ ve bu amaç için çeĢitli tedbirlerin uygulanacağını belirtmiĢtir.
Papandreu tarafından açıklanan tedbirler baĢlangıçta olumlu olarak değerlendirilmekle beraber
Yunanistan‟ın içinde bulunduğu durumdan çıkıĢ için yeterli olmadığı yönünde görüĢ bildiren
kesimlerin ve özellikle Almanya‟nın baskısı nedeniyle AB‟den beklenen destek ġubat ayında da
alınamamıĢtır. Yunanistan krizinin tüm Avrupa‟yı etkisi altına alarak baĢta Portekiz ve Ġspanya
olmak üzere diğer ülkelere sıçramasına iliĢkin kaygılar ve euro‟nun değer kaybı; Yunanistan‟ın
borçlanma maliyetlerini artırmıĢ aslında ülkeyi bir anlamda borçlanamaz duruma getirmiĢtir. Mart
ayı baĢında BaĢbakan Papandreu yeni tedbirlerle 5 Milyar Euro‟ya yakın ilave tasarruf
sağlanacağını ifade ederek uluslararası camiaya yeni bir mesaj vermeye çalıĢmıĢtır.
20
4.1.3 Memorandumlar ve “Troyka” (AB-IMF-AB Merkez Bankası) Dönemi
Alınan tedbirlere rağmen AB‟nden beklediği desteği bulamayan Yunanistan‟la ilgili geliĢmeler
artık günlük değil saatlik olarak takip edilmeye baĢlamıĢtır. Daha önce soğuk yaklaĢılan IMF‟li
çözüme de evet demek zorunda kalan Yunanistan‟a sağlanacak yardım konusunda uzunca bir
süre görüĢ birliğine varılamamıĢtır. Ekonomi çevreleri tarafından 30 Milyar Euro ila 120 Milyar
Euro arasında değiĢen rakamlar telaffuz edilmeye baĢlamıĢ ancak özellikle Almanya‟nın, ki
bunda yaklaĢan seçimlerin de etkisi bulunmaktadır, örneğin 2 maaĢ ikramiyesinin kesilmesi gibi
ilave tedbirler alınmasına yönelik tutumu Mayıs ayı sonunda yaklaĢık 10 Milyar Euro borç geri
ödemesi olan Yunanistan‟ı zor durumda bırakmaya devam etmiĢtir. 23 Nisan 2010‟da Moody‟s in
bir kademe not indiriminin ardından 27 Nisan‟da S&P, ülkenin kısa vadeli kredi notunu "A-2"den
"B" seviyesine indirmiĢ ve not görünümünü negatif izlemeye almıĢtır. KuruluĢ, not indiriminde
kamu finansmanı, politik, ekonomik ve bütçe zorluklarını dikkate aldığını ifade etmiĢtir. Aynı gün
AB Merkez Bankası (ECB) BaĢkanı Jean-Claude Trichet Yunanistan'ın borç sorunlarına çözüm
getirmek için sürdürülen görüĢmelerin de kısa sürede tamamlanacağını umduğunu ifade ederek
AB ve IMF‟nin plan üzerinde çalıĢtıklarını söyleyerek piyasalara güven vermeye çalıĢmıĢtır.
Euro bölgesi Maliye Bakanları Yunanistan‟ın borçlarını çevirebilmesi için ilerleyen üç yıl için 110
milyar Euro kredi öngören mekanizmayı 2 Mayıs 2010‟da onaylamıĢtır. YaklaĢık 30 Milyar‟lık
kısmı IMF tarafından karĢılanacak olan kredinin 80 milyarlık kısmının da 15 AB ülkesi tarafından
sağlanması planlanmıĢtır. Öte yandan, Yunanistan‟ın IMF‟den sağlayacağı kaynak için
öngörülen faiz oranı ise % 2 civarındadır.
Aynı gün Yunan Maliye Bakanı açıkladığı yeni tasarruf tedbirleri ile yaklaĢık 36 Milyar Euro
tasarruf sağlanacağını ve bütçe açığının % 3‟ün altına indirileceğini belirtmiĢtir. Alınan yeni
tedbirlerle Yunanistan ekonomisinde öngörülen daralmanın daha fazla olacağı ve 2010‟da bu
oranın - % 4; 2011‟de ise - % 6.4 olacağı kaygıları dile getirilmiĢtir.
Daha önce belirtildiği üzere hükümetlerin düzenlemelerine karĢı sosyal reaksiyonların çok hızlı
geliĢebildiği ülkede alınan son tedbirlere sendikalar baĢta olmak üzere toplumun çeĢitli kesimleri
sert bir tepki vermiĢlerdir. 2 Mayıs 2010 tarihinde açıklanan tedbirlerle Atina ve Selanik‟te yoğun
gösteriler meydana gelmiĢ, polisle çatıĢmalar yaĢanmıĢ ve göstericiler çeĢitli binalara
saldırılarda bulunmuĢlardır. Meydana gelen olaylarda bir bankada mahsur kalan çalıĢanların üçü
çıkan yangında hayatını kaybetmiĢtir.
Nisan 2011‟de Maliye Bakanı 2011-2015 dönemine yönelik 26 milyar Euro tutarındaki mali uyum
programını açıklamıĢtır. BaĢbakan Papandreu yaptığı açıklamalarda, yukarıda sayılan tedbirlerin
de dahil olduğu orta vadeli kalkınma planının ana hedeflerinin aĢağıdaki gibi olduğunu
belirtmiĢtir:
-
Mali açığın kapatılmasına yönelik tedbirlerin yoğunlaĢtırılması
Kamu kurumlarının vatandaĢa sağladıkları hizmetlerde kalitenin artması
Ekonomide kalkınmanın hızlandırılması
Sosyal devletin efektif hale getirilmesi
2011 yılında resesyon ilk baĢta öngörülenden daha derin olmuĢtur ve GSYiH‟nın yıllık ortalama
azalması %6.9 oranında gerçekleĢmiĢtir. 2008-2011 döneminde yıllık GSYiH‟nın kümülatif
düĢüĢü %13.2‟ye ulaĢmıĢtır, 2007‟nin dördüncü çeyreği ile 2011‟in dördüncü çeyreği arasındaki
azalma ise %17.2 oranında gerçekleĢmiĢtir. ĠĢsizlerin sayısı 1 milyon kiĢiyi aĢmıĢtır.
Devlet bütçe açığı, sürekli alınan fiskal önlemler ve hedefi sürekli yukarıya doğru revize etme
giriĢimlerine rağmen, kriz ve gecikmelerden dolayı GSYiH‟nın %10.6‟sına ulaĢmıĢtır, ki bu rakam
en son revize edilen hedeften 76 milyon Euro tutarında eksiktir. Olağan bütçenin birincil açığı
2010 yılına kıyasla 18 milyon Euro tutarında artmıĢtır. Bütün bu veriler ve göstergeler olumsuz
bir psikolojiye yol açmıĢ ve hedeflerin tekrar revize edilmesine yol açmıĢtır.
21
Yunan Borcu ve Bütçe Açığının Tarihçesi (1999’dan bugüne kadar)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kamu
Borcu
(milyar €)
2013 2014
T.
T.
118.6 141.0 151.9 159.2 168.0 183.2 195.4 224.2 239.3 263.3 299.7 329.5 355.7 344.6 347.6 349.3
GSYiH’nın
yüzdesi
94.9 104.4 104.7 102.6 98.3 99.8 101.2 107.5 107.2 112.9 129.7 148.3 170.6 176.7 188.4 188.9
(%)
Kalkınma
(%)
3.4
4.5
4.2
3.4
5.9
4.4
2.3
5.5
3.5
−0.2 −3.1 −4.9 −7.1 −6.0
-4.2
0.6
Açık (%
3.1
GSYiH)
3.7
4.5
4.8
5.7
7.6
5.5
5.7
6.5
9.8
5.5
4.6
15.6 10.7
9.4
6.8
Kaynak: Eurostat
4.1.4 PSĠ – Tahvil Takası ve Yeni Kredi Yardımı
Temmuz 2011‟de toplanan Avrupa Birliği zirvesinde Yunanistan‟ın borç sorunu ele alınmıĢ ve
Euro para biriminin spekülatörlere karĢı korunması için çözüm arayıĢlarına gidilmiĢtir. Zirve
toplantısında 21 Temmuz‟da Yunanistan‟a yeni borç verilmesi kararı alınmıĢtır. Yapılan
anlaĢmaya göre, ülkeye toplam 158 milyar Euro verilmesi kararlaĢtırılmıĢtır. Bu rakamın 109
milyar Euro‟su AB ve IMF‟den (bu rakamın 49 milyar Euro‟su ilk kurtarma paketinden geriye
kalan tutardır), 37 milyar Euro özel sektör katılımından, 12 milyar Euro ise tahvillerin yeniden
satın alımından oluĢmuĢtur. Ayrıca kısa vadede vadesi dolan tahvillerin 15 ile 30 yıl arasında
süre uzatımı öngörülmüĢtür. Her ne kadar sözkonusu karar olumlu tepkiler yaratmıĢ olsa da,
kısa süre sonra Avusturya, Hollanda, Slovakya ve Finlandiya gibi AB üyeleri bu karara karĢı
itirazlarını dile getirmiĢlerdir. Ağustos sonu itibariyle Yunanistan‟ın bir kez daha hedeflerini
tutturamadığı anlaĢılmıĢ, Troyka‟nın ilk kurtarma paketinin 6ncı taksidini ödemeyeceğini
açıkaması üzerine ise, Yunan hükümeti tekrar tedbirler almıĢtır. Sözkonusu tedbirler ise geniĢ
grev ve gösterilerin gerçekleĢmesine yol açmıĢtır.
23 Ekim 2011‟de Avrupa Birliği Euro bölgesindeki borç kriziyle mücadele için nihai bir tasarı
oluĢturmak üzere olağanüstü toplanmıĢtır. Zirvenin sonunda Yunan borcunu %50 oranında silme
ve Yunanistan‟a 130 milyar Euro ilave yardım paketi verme kararı çıkmıĢtır. Bunlara paralel
olarak, Yunan bankalarının 30 milyar Euro tutarında rekapitülasyonuna ve Avrupa Para Finans
Ġstikrar Fonunun 1 trilyon Euro tutarında artırılmasına karar verilmiĢtir.
Akabinde baĢbakan Papandreu‟ya uygulanan yoğun baskılar sonucunda, kendisi istifa ederek
geçici hükümetin kurulmasının önünü açmıĢtır. 11 Kasım 2011 tarihinde Loukas Papadimos
baĢbakanlığında kurulan geçici hükümet döneminde, 21 ġubat 2012‟de tahvil takası (PSI)
mekanizması sayesinde Yunanistan‟ın 100 milyar Euro‟luk borcu silinmiĢ (borcunun nominal
değerinin %53.5 oranına isabet etmektedir) ve 130 milyar Euro ilave yardım alması
kesinleĢmiĢtir. Tabii, bütün bunların koĢulu olarak daha sıkı tedbirler alması gerekmiĢtir.
Geçici hükümet BaĢbakanı Loukas Papadimos 11 Nisan 2012 tarihinde erken seçim ilan
etmiĢtir. 6 Mayıs‟ta yapılan genel seçimlerden bir hükümet çıkmayınca, seçimler 17 Haziran‟da
tekrarlanmıĢtır. Bu defasında, birinci gelen Yeni Demokrasi Partisi, bağımsız hükümet
kuramamıĢ, ancak Pasok ve Dimar partileri ile anlaĢarak koalisyon hükümeti kurmayı
baĢarmıĢtır. Hükümet Yeni Demokrasi Partisi lideri Antonis Samaras baĢbakanlığında göreve
baĢlamıĢtır.
22
4.1.5 2013-2016 Orta Vadeli Finansal Strateji Çerçevesi
Sonbaharda Yunan hükümeti ile Troyka arasında yapılan uzun görüĢmeler sonucunda 20132016 orta vadeli finansal strateji çerçevesi belirlenmiĢtir ve buna yönelik oluĢturulan torba kanun
ivedi Ģekilde 5 Kasım‟da Meclise sunulmuĢtur. 216 sayfalık tek maddeden oluĢan kanunda,
2013-2016 döneminde 18,9 milyar Euro‟luk tedbir alınması öngörülmüĢ ve bunun 9,4 milyar
Euro‟su 2013 yılına yönelik olmuĢtur. 7 Kasım‟da oylanan kanunda, diğerlerinin yanısıra,
aĢağıdaki tedbirler yer almıĢtır:













1.1.2013‟den itibaren emeklilik yaĢ sınırlarının 2 yıl uzatılması
1.000 Euro ve üstü emeklilik maaĢlarında %5 ile 15 arası kesinti
Emeklilik ikramiyelerinde %83‟lere varan kesintiler
Toplu ĠĢ SözleĢmelerinin her kesim için bağlayıcı olmaktan çıkarılması
Devlet memurları ve emeklileri için Noel ve Paskalya ile izin ikramiyelerinin iptal edilmesi
ĠĢten çıkarmalarda 6 ay önceden haber verme yükümlülüğünün 4 aya indirilmesi
Özel maaĢ bordrolarında kesintiler
KĠT‟lerde çalıĢanların tek maaĢ sistemine dahil edilmesi
Pozisyonları iptal edilen devlet memurlarının düĢük maaĢla bir yıl boyunca açığa
alınması
Yüksek sayıdaki aile ikramiyelerinin iptali ve bunların yerine bir tek çocuk ikramiyesinin
verilmesi
Araç yakıtlarında verginin 23 cent tutarında artıĢı
Fotovoltaiklere olağanüstü vergi getirilmesi
Hastaneye yatıĢ bedeli olarak 25 Euro kiĢi baĢı para ödenmesi.
22 Aralık 2012 tarihinde 2013 yılı bütçesi hükümet açısından herhangi bir kayıp olmadan
mecliste onaylanmıĢtır. 28 Nisan 2013 tarihinde birçok iĢ dalı için önemli değiĢiklikler getiren
Maliye Bakanlığı torba kanunu onaylanmıĢtır. Son olarak, Haziran ayı ortalarında hükümetin
kemer sıkma politikaları kapsamında devlet yayın kuruluĢu ERT‟in televizyon ve radyo
yayınlarına aĢırı maliyetli olmasını neden göstererek kapatması ve bunun yerine daha küçük bir
devlet radyo televizyon kurumunun kurulacağını açıklaması üzerine yaĢanan kriz sonucunda,
baĢbakan Antonis Samaras 25 Haziran 2013 tarihinde kabine değiĢikliğine gitmiĢtir.
4.2 EKONOMĠK GÖSTERGELER
Son iki yıla bakıldığında, GSYiH 2011 yılında 215.1 Milyar Euro‟ya, 2012 yılında ise 193.7 milyar
Euro‟ya gerilemiĢtir. Devlet bütçe açığı 2010 yılında 23.5 Milyar, 2011 yılında 19.5 milyar Euro
olmuĢ, 2012 yılında ise 19.3 milyar Euro olmuĢtur, ancak bu rakama Yunan Devletinin bankalara
verdiği destek de dahildir. Yunan Ġstatistik Kurumunun açıkladığı verilere göre, bankalara devlet
desteği olmaksızın, bütçe açığı 11.6 milyar Euro‟ya gerilemektedir. Devlet borcu ise 2011 yılında
356 milyar Euro iken, bu rakam 2012‟de 345 milyar Euro‟ya düĢmüĢtür.
Cari Fiyatlarla GSYİH
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
GSYĠH (Milyar €)
156.6
172.4
185.8
195.4
210.5
226.4
232.9
231.6
227.3
215.1
193.7
GSYĠH (Milyar $)
...
222.3
231.1
246.2
267.7
312.3
315.1
338.1
300
283
217.1
Büyüme (%)
3.4
5.9
4.4
2.3
5.5
3.0
-0.2
-3.2
-3.5
-6.9
-6.4
Kaynaklar : Yunanistan İstatistik Kurumu
Yunanistan Ġstatistik Kurumu verilerinin incelenmesinden 2011 yılındaki daralmanın anahatlarıyla
2012 yılında da devam ettiği görülmektedir. Daralmanın en önemli nedenlerinin özetle üretimde
23
düĢüĢ, tüketim harcamalarındaki düĢüĢ, azalan sabit yatırımlar ve daralan dıĢ ticaret olduğu
anlaĢılmaktadır. Özel tüketimdeki daralma 2012‟de % 6.4 olmuĢtur.
GSYĠH bileĢenleri incelendiğinde tarımın payının önceki yıllardaki düĢüĢüne karĢı 2012 yılında
küçük bir artıĢ kaydettiği görülmektedir. Tarım sektörünün GSYĠH içindeki payı 2011 sonunda
%2.7 iken, 2012 sonunda %3.8 düzeylerine çıkmıĢtır.
Sanayinin GSYĠH içindeki payı son iki yılda hemen hemen aynı seviyelerde seyretmiĢtir. 2011
sonunda bu pay önceki yıla kıyasla % 15.9‟a gerilerken, 2012 yılı sonunda %16 seviyesinde
seyretmiĢtir.
Hizmetler sektörünün GSYĠH‟ye katkısı çoğu geliĢmiĢ ülkede olduğu gibi önemli yer tutmaktadır.
Hizmetler sektörünün düĢük katma değerli yapısı finansal sistemin 1990‟lı yıllarda
modernizasyonu ile değiĢmiĢtir. Turizm, gemicilik, finans, inĢaat ve telekom sektörün en önemli
kalemleridir. ĠnĢaat dahil hizmetler sektörünün GSYĠH içindeki payı son 10 yıldır % 80
seviyelerinin üzerinde seyretmektedir. 2010 yılında % 80.7‟ye gerileyen hizmetler sektörünün
GSYĠH içindeki payı 2011‟de % 81.4 olmuĢtur, 2012 yılında ise yine hafif gerileyerek %80.1
olarak gerçekleĢmiĢtir.
GSYİH –Sektörler (%)
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Tarım
5.1
4.1
3.8
3.3
3.5
2.7
2.7
3.8
Sanayi
13.4
13.7
13.3
13.6
14.6
16.6
15.9
16.0
Hizmetler
81.5
82.2
82.9
83.1
81.9
80.7
81.4
80.1
GSYİH Bileşenlerinde Değişim Oranları (%)
2005
2006
Nihai Tüketim
3.8
3.9
Sabit Sermaye (Yatırım)
-6.3
20.4
Mal ve Hizmet Ġhracatı
2.5
3.1
Mal ve Hizmet Ġthalatı
-1.5
8.2
GSYĠH
2.3
2007
4.5
5.4
6.9
14.6
2008
2.8
-6.7
3.0
3.3
2009
0.0
-15.2
-19.5
-20.2
2010
-4.4
-15.0
4.2
-7.0
2011
-7.5
-20.7
-0.3
-8.1
2012
-8.2
-6.0
1.5
-9.0
5.5
3.0
-0.2
-3.2
-3.5
-6.9
-6.4
2006
180.1
50.6
47.7
70.3
2007
195.5
57.2
52.4
82.4
2008
211.3
55.1
56.2
89.8
2009
215.5
42.4
44.5
70.7
2010
210.7
36.8
48.9
69.0
2011
199.9
31.2
51.6
67.7
2012
177.2
29.4
52.3
62.1
208.9
222.7
232.9
231.6
227.3
215.1
217.1
GSYİH Bileşenleri (SAGP) (Milyar Euro)
2005
Nihai Tüketim
169.6
Sabit Sermaye (Yatırım)
41.3
44.8
62.7
GSYĠH
193.0
GSYİH Sektörel Dağılım(Milyar Euro)
2005
2006
Tarım
8.4
6.8
Sanayi
21.9
25.5
(Enerji
Hizmetler
142.2
152.4
Dahil)
Vergiler
20.4
24.1
Toplam
193.0
208.9
2007
6.8
26.2
162.0
27.5
2008
6.2
26.1
172.6
28.0
2009
6.4
27.7
172.5
25.0
2010
6.3
27.0
167.3
26.7
2011
5.8
25.5
158.3
25.5
2012*
222.8
232.9
231.6
227.3
215.1
193.7
5.7
28.0
136.8
23.6
Kaynak : Yunanistan İstatistik Kurumu, *GSYiH cari fiyatlar
24
Eurostat verilerine göre, ekonomik büyüklük açısından AB üyeleri arasında inceleme
yapıldığında, 2012 yılı itibariyle Yunanistan‟ın 13. sırada yer aldığı görülmektedir. Birliğe
sonradan üye olan ülkeler içinde sadece Polonya; Yunanistan‟ın önünde yer almıĢtır. Öte
yandan, Türkiye‟nin AB üyesi olması durumunda sıralamada Birliğin 5. büyük ekonomisi olarak
Ġtalya‟nın hemen ardından yer alacağı görülmektedir.
Ġstatistik Kurumu verilerine göre, kiĢi baĢı gelir Yunanistan‟da 18.500 € civarındadır. Yunanistan
2012 yılında kiĢi baĢı gelir sıralaması açısından AB içinde 19uncu sırada yer almıĢtır. 2008
yılında 14üncü sırada yer alan ülke, borç krizinin yol açtığı tedbirler nedeniyle, birkaç yıl içinde 5
sıra gerilemiĢ olup, AB ortalamasının %75‟ine sahiptir.
Cari Fiyatlarla Kişi Başı
(Euro)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
GSYĠH
15,642
16,748
17,386
18,737
19,903
20,728
20,531
20,103
19,018
18,500
GSMH
15,553
16,629
17,133
18,329
19,342
20,052
20,030
19,555
18,412
17,246
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu
Selanik ve Atina altyapı yatırımlarının tamamlanmıĢ olması nedeniyle endüstrinin yoğunlaĢtığı
bölgelerdir. Adalar ile Makedonya ve Trakya gibi kuzeyde yer alan bölgelerdeki yetersiz altyapı
ise hükümetin yerel yönetimleri güçlendirme çabalarını engellemektedir. Bölgenin AB Topluluk
Destek Çerçeve Programı kapsamında sağlanan finansmanla kalkındırılması hedeflenmektedir.
Öte yandan, AB fonlarının bir kısmı ile Balkanlardaki diğer ülkelerdeki alt yapı yatırımlarının da
finanse edilecek olması bu beklentiyi güçlendirmektedir.
DıĢa açık bir ekonomi olan Yunanistan‟da, kamu sektörü; devam etmekte olan özelleĢtirme
programına rağmen hala ekonomide en önemli aktör olma pozisyonunu sürdürmektedir. 20042009 arasında yaklaĢık 7.5 Milyar Euro tutarındaki özelleĢtirmeye (% 75‟i yabancı sermaye
tarafından satın alınmıĢtır) rağmen devlet hala çok büyük bir iĢveren konumundadır. Öte
yandan, Yunanistan‟da son 3 yılda yaĢanan ekonomik krizden dolayı, özelleĢtirmeler
yavaĢlatılmıĢ ve geri planda kalmıĢtır.
AB Ülkelerinde Kişibaşı GSYİH
(Euro)
2010
2008
2009
2011
2012
Lüksemburg
80,800
75,200
79,500
82,700
83,600
Danimarka
42,800
40,600
42,500
43,100
43,700
Ġsveç
36,100
31,500
37,200
41,000
42,900
Hollanda
36,200
34,600
35,400
36,100
35,900
Ġrlanda
40,500
35,900
34,900
-
35,600
Avusturya
33,900
32,900
34,100
35,700
36,600
Finlandiya
34,900
32,299
33,500
35,600
35,900
Belçika
32,299
31,600
32,600
33,500
34,100
Almanya
30,100
29,000
30,300
31,400
32,300
Fransa
30,100
29,200
29,900
30,600
30,600
Ġngiltere
29,300
25,300
27,400
27,700
30,100
Ġtalya
26,300
25,200
25,700
26,000
25,700
Ġspanya
23,900
22,800
22,800
23,300
23,100
GKRY
21,500
20,600
20,600
20,600
20,500
25
GeçmiĢte
yabancı
sermayenin
ilgisini
Slovenya
18,400
17,300
17,300
17,400
17,200
çekmede baĢarısız olan
Portekiz
16,200
15,800
16,200
16,000
15,600 Yunanistan‟a 2006‟da daha
Malta
14,100
14,000
14,700
15,300
16,100 önceki dönemlerin aksine
ciddi yabancı sermaye giriĢi
Çek Cumhuriyeti
14,800
13,500
14,200
14,700
14,500 olmuĢtur. Ġstatistik Kurumu
göre,
2006
Slovakya
11,900
11,600
12,100
12,700
13,200 verilerine
yılındaki 6.2 Milyar $
Estonya
12,200
10,300
10,700
11,900
12,700
doğrudan yabancı sermaye
Macaristan
10,500
9,100
9,700
10,100
9,800 yatırımı
Yunanistan
tarihinde
en
yüksek
Polonya
9,500
8,100
9,300
9,900
sermaye giriĢinin olduğu
Letonya
9,700
8,000
8,400
9,500
10,900 yıldır.
2008 ve 2009
Litvanya
10,100
8,200
8,000
9,700
11,000 yıllarında sırasıyla 3 ve 2.4
Milyar Euro
yabancı
Romanya
6,500
5,500
5,800
5,800
sermaye giriĢi olmuĢ ve
Bulgaristan
4,600
4,600
4,800
5,400 2009
sonu
itibariyle
Yunanistan‟daki doğrudan
Kaynak : EuroStat
yabancı sermaye stoğu 45
Milyar Euro‟ya yaklaĢmıĢ
bulunmaktadır. Son olarak, 2012 yılında ülkeye giren sermaye rakamı 2.3 milyar Euro olmuĢtur,
Ancak 2010 - 2012 yıllarında, ülkenin içinde bulunduğu kriz ortamından dolayı çok ciddi
yatırımlar gerçekleĢmemiĢtir (Yabancı sermayeye iliĢkin ayrıntılı bilgi ayrı bir bölüm olarak
sunulmuĢtur).
Yunanistan
20,700
20,500
20,100
19,000
17,200
Kamu sektöründe çalıĢanlara ödenen maaĢlar enflasyonla mücadelede ve finansal istikrarın
sağlanmasında EMU öncesinde olduğu gibi sonrasında da en önemli problemlerden birisi olarak
görülmeye devam etmektedir. 2010 yılında ülkedeki kriz nedeniyle önce maaĢlara zam
yapılmayacağı açıklanmıĢ, ardından maaĢ ve primlerde kesintilere gidilmiĢtir.
Enflasyondaki artıĢ eğilimi
2008‟in
baĢlarında
2007
2008 2009 2010
2011
2012
Yunanistan‟da haklı bir
3.3
1.5
TÜFE
3.5
3.2
2.9
4.2
1.2
4.7
tedirginlik yaratmıĢ 2008
de enflasyon % 4.2 olarak
gerçekleĢmiĢtir. 2009 da
ise resesyon endiĢeleri ile birleĢen ekonomik kriz neticesinde enflasyon % 1.2 seviyesinde
kalmıĢtır. 2010 yılında % 4.7 oranında gerçekleĢen enflasyon, 2011 yılında da 3.3‟e gerilemiĢtir.
Son olarak 2012 yılında ekonomik krizin bir sonucu olarak 1.5 seviyelerine gerilemiĢtir.
Enflasyon (%)
2005
2006
Yunanistan‟ın cari açığı geçtiğimiz yıllarda ekonomi için tehdit oluĢturmuĢtur. 2004‟te 10 Milyar
Euro seviyelerinde olan cari açık sadece 4 yıl sonra 2008‟de 35 Milyar $‟a dayanmıĢtır. Ancak
ekonomik kriz, petrol fiyatlarındaki düĢüĢ ve ithalattaki ciddi daralma ile bu açık 2009 sonunda
25.8 Milyar Euro‟ya, 2010 sonunda 23 Milyar Euro‟ya ve 2011 sonunda 21.1 Milyar Euro‟ya
düĢmüĢtür. (EUROSTAT). Ġzlenen sıkı mali politikalar sonucu 2012 sonuna gelindiğinde cari
açığın 5.6 milyar Euro olduğu görülmektedir.
YUNANISTAN
Cari Açık, ABD Doları Cinsinden
Birim
2008
2009
2010
2011
2012
ABD Doları (Milyar) -51.212 -35.961 -30.486 -29.317 -7.195
GSYIH'nın Yüzdesi -14.688 -10.986
-9.982
-9.673 -2.900
Kaynak: IMF
Kamu borç stoğunun GSYĠH‟ya oranı son on yıl % 90 seviyelerinin üzerinde seyretmiĢtir. (AB
ülkeleri için öngörülen üst sınır Maastricht Kriterlerinde belirtilen % 60‟tır.) 2008 yılından itibaren
zaten yüksek olan bu oranın sürdürülemez seviyelere ulaĢması ülkenin kırılganlığını arttıran
26
önemli bir faktör olmuĢtur. Bu ülke için geliĢtirilen tüm kurtarma paketlerinin temel ayaklarından
biri kamu harcamalarının kısılıp tasarrufların arttırılması üzerinedir.
YUNANISTAN
Kamu Borç
Stoğu
(General
government
gross debt)
Kamu Borç
Stoğu
Units
2005
2006
2007
GSYIH
100.291
Yüzdesi
106.107
105.412
110.721 127.100 142.757 163.343 156.900
EURO
(Milyar)
224.204
239.364
262.318 298.706 328.588 355.780 303.900
195.387
2008
2009
2010
2011
2012
Kaynak: IMF
2012 yılı bütçesi açıklanan verilere göre yaklaĢık 20 Milyar Euro açık vermiĢtir. Merkez Bankası
verilerine göre 2012 yılında gelirler toplamı 86 Milyar Euro iken giderler yaklaĢık 106 Milyar Euro
olmuĢtur.
Bütçe Rakamları
Gelir
Gider
Bütçe
Açığı
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
EURO (Milyar)
75.219
81.844
90.915
94.764
88.070
89.750
88.123
86.662
GSYIH Yüzdesi
38.610
38.734
40.038
39.999
37.474
38.992
40.518
44.700
EURO (Milyar)
86.097
94.431 106.065 117.828 124.636 114.213 107.843 106.084
GSYIH Yüzdesi
44.193
44.691
46.709
49.734
53.033
49.620
49.696
54.800
EURO (Milyar)
-10.878
-12.587
-15.150
-23.064
-36.566
-24.463
-19.990
-19.360
GSYIH Yüzdesi
-5.584
-5.957
-6.672
-9.735
-15.559
-10.628
-9.178
-10.000
Kaynak: IMF ve EUROSTAT
Yunanistan‟ın ekonomi alanında önemli problemlerinden birisi biraz da tarihsel temelleri olan
kayıt dıĢı ekonominin hacmidir. Euro Bölgesinde kayıt dıĢı ekonominin toplam GSYĠH içindeki
oranı % 10‟larda seyrederken Yunanistan‟da bu oranın % 30‟dan az olmadığı düĢünülmektedir.
4.3 TARIM
Dünya Bankası istatistikleri\ Yunanistan‟ın toplam yüzölçümünün % 65‟inin tarıma elveriĢli
olduğunu göstermektedir. Ancak dağlık arazi yapısı nedeniyle toplam arazinin % 30‟u, bir baĢka
ifade ile yaklaĢık 40,000 km2‟lik bölümü, tarımsal faaliyetlere izin vermektedir.
Yunanistan Ġstatistik Kurumu verilerine göre ise bu alan 35,000 km2 civarında olup yaklaĢık
10,000 km2‟sini meyve ağaçları kaplamaktadır.
Makedonya, Mora ve Merkez Yunanistan sırasıyla tarımsal üretimin en fazla olduğu bölgelerdir.
Yunanistan‟ın milli hesaplarla ilgili yaptığı düzeltme neticesinde GSYĠH içinde sektörlerin
payında da değiĢiklikler olmuĢtur. Son hesaplamalar neticesinde tarımın GSYĠH içindeki payı
2006‟da % 4.1 seviyesine inmiĢtir. 2007 ve 2008 yıllarında bu pay sırasıyla % 3.8 ve % 3.3
olmuĢtur. 2009 yılında % 3.5 seviyesine yükselmiĢ, ancak 2010 ve 2011 yıllarında % 2.7 oranına
gerilemiĢtir. 2012 yılına bakıldığında ise, küçük bir artıĢla %3.8 oranında yükseldiği
görülmektedir.
Tarımsal ürünlerin toplam ihracat içindeki payı % 25‟ler civarındadır. AĢağıdaki tablodan da
görüleceği üzere tarımsal kesimde yaklaĢık yarım milyon kiĢi çalıĢmaktadır. Bir baĢka ifade ile
tarım kesiminde çalıĢanların toplam istihdam içindeki payı % 10‟dan biraz daha fazladır.
Yaş Gruplarına Göre Tarım Sektöründe Çalışanların Dağılımı-2009 *
Toplam
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık
(1,000 Kişi)
Toplam
15-19
20-24
25-29
30-44
45-64
65 +
4,457.0
33.7
228.1
555.9
1,948.6
1,608.5
82.3
505.9
5.2
16.1
30.7
161.5
255.9
36.5
*Yunan Ġstatistik Kurumu‟ndan elde edilebilen en güncel veridir.
27
Yunanistan bir çok üründe kendi ihtiyacını karĢılayacak kadar üretime sahip olmakla birlikte et ve
mandıra ürünlerinde önemli bir ithalatçı konumundadır. Bazı tahıl çeĢitleri yine ithal edilen
tarımsal ürün grubunda yer almaktadır.
Dünya genelinde endüstriyel Ģeftali üretiminde lider ülkedir. Domates üretiminde de dünya
sıralamasının önemli bir yerindedir. Pamuk, tütün ve Ģekerpancarı önemli ihracat kalemleridir.
Bu ürünlere olan talebin azalmasına rağmen alternatif ekim konusunda henüz bir karara
varılmamıĢtır. Öte yandan yeni tarımsal reformlar kapsamında kalitenin miktara nazaran öne
çıkartılmasını öngören politikalar çiftçilikle uğraĢan kesimlerin Ģiddetli protestolarına neden
olmuĢtur.
Yunanistan balıkçılık filosunda, AB fonlarından faydalanma amacıyla 1990‟ların ortalarında
rehabilitasyona gidilmiĢ ve 8,000‟i aĢan tekne sayısı 2004 sonunda 6,900‟lara düĢmüĢtür. 2004
sonunda söz konusu tekneler tarafından 275 Milyon $ değerinde balık yakalandığı tahmin
edilmektedir. Yunanistan balık çiftçiliği sektöründe Avrupa‟nın lideri konumunda olup, üretimin
yaklaĢık % 50‟sini yapmaktadır. Bu çiftliklerde daha çok çipura, levrek ve kabuklu deniz ürünü
üretimi yapılmaktadır. Sazan, alabalık ve yılanbalığı üretimi tatlı su balıkçılığında öne çıkanlardır.
Öte yandan, son dönemlerde sektörün Türkiye‟de ciddi anlamda yatırım yaptığı görülmektedir.
Son olarak, Yunanistan‟da 250,000 civarında traktör bulunmakta olup, her yıl yaklaĢık 500,000
ton gübre tüketilmektedir.
Hayvan Sayısı (1,000 Adet)
1981
1991
Sığırlar
831
602
Domuz
1,017
986
Koyun
8,144
8,692
Keçi
4,526
5,336
Bal Arısı
1,167
1,196
2001
621
934
9,124
5,662
1,294
Başlıca Tarımsal Üretim (1,000 ton)
ÜRÜNLER 2001
2002
2003
Buğday
Mısır
Pamuk
ġeker
KamıĢı
Domates
Portakal
Limon
Mandalina
Elma
ġeftali
Patates
Karpuz ve
Kavun
Tütün
Pirinç
Arpa
Zeytinyağı
2002
626
940
9,058
5,669
1,288
2003
621
934
9,000
5,619
1,294
2004
601
940
8,827
5,509
1,302
2005
664
975
8,744
4,925
…
2006
684
1,055
9,031
5,075
…
2009
648
947
9,156
4,213
…
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2,084
2,035
1,210
2,076
2,163
1,138
1,725
2,314
976
1,712
2,451
1,173
1,698
2,547
1,241
1,779
2,351
1,040
1,651
2,396
1,053
2,102
2,891
912
2,140
2,432
816
2,882
2,713
2,204
2,208
2,603
1,917
851
853
1,372
1,820
1,022
174
107
243
927
937
1,574
1,164
151
119
269
740
882
1,700
968
111
104
119
249
805
1,932
772
84
86
277
791
836
1,705
936
84
127
250
864
892
1,568
896
88
109
287
768
896
1,461
778
92
112
260
784
930
1,379
828
75
104
256
807
914
1,561
956
75
130
260
749
930
810
784
847
870
872
797
789
796
789
137
150
274
358
127
169
273
414
127
158
225
308
127
171
234
334
124
165
227
417
37
179
250
396
31
184
282
331
28
184
354
328
27
215
340
305
28
4.4 SANAYĠ
Yunanistan‟da sanayi sektörünün GSYĠH içindeki payı 2003-2008 yıllarında % 12.7 ila % 13.7
arasında seyretmiĢ, 2009 sonu itibariyle bu pay % 27.7 olmuĢtur. 2010‟da %27, 2011‟de ise
%25.5 oranında geliĢmiĢtir. Son olarak, 2012 yılına bakıldığında bu oranın %16‟lara gerilediği
görülmektedir.
Toplam iĢgücünün % 15‟ine yakını imalat sektöründe istihdam edilmektedir.
Ġmalatçı firmaların geneli küçük aile
iĢletmeleridir.
Yunanistan
Ulusal
Ġstatistik Hizmetlerinin (NSSG) en son
2012
2011
2010
yaptığı
sanayi
araĢtırmasında
Sanayi Üretim Endeksi - 3.2
- 7.8
- 5.9
listelenen 144,717 kuruluĢun % 92.5‟i
İmalat Sanayi
-3.9
-8.5
-5.1
on kiĢiden az iĢçi ve yalnızca % 0.5‟i
100‟den fazla iĢçi çalıĢtırmaktadır.
Madencilik
0.6
0.6
-6.5
En geniĢ ve genel olarak en karlı
Elektrik / Gaz
-3.0
-8.8
-9.2
sektörler özellikle hammaddelerini
yerel kaynaklardan sağlayan yiyecek, içecek ve tütün gibi tüketim malları sanayiidir. Giyecek ve
ayakkabı endüstrisinde, düĢük ücretli Asya ve Doğu Avrupa ülkeleriyle yapılan rekabet nedeniyle
son yıllarda gerileme görülmüĢtür. Bazı Yunan Ģirketleri, özellikle tekstil-konfeksiyon sektöründe
çalıĢanlar, iĢ yoğunluklarını Balkan ülkeleriyle sınırlandırmıĢlardır. 1980‟lerde Avrupa ile artan
ekonomik iliĢkiler sonucu, 1950‟li ve 1960‟lı yıllarda kurulan düĢük teknolojiyle çalıĢan ve daha
çok ithalata dayanan sanayi Ģirketlerinin sayısı azalmıĢtır. Üreticiler, artan ücret maliyetleri
sebebiyle, daha yüksek katma değer sağlayan malların araĢtırmasına girmiĢlerdir.
Ekonomik kriz Yunanistan‟da sanayi üretimini etkilemeye devam etmektedir. Tablodan da
görüleceği üzere 2008 yılında baĢlayan sanayi üretimindeki düĢüĢ ilerleyen yıllarda azalarak
devam etmiĢtir. Açıklanan verilere göre, 2010‟un sonunda sanayi üretimindeki kümülatif gerileme
% 5.9 civarında olmuĢ, 2011 yılında daralma % 7.8‟e ulaĢmıĢ, 2012 yılında ise -3.2 olarak
meydana gelmiĢtir. Ġmalat sanayindeki daralma 2011 yılında % 8.5 iken, 2012 yılında -3.9
oranında daralma kaydedilmiĢtir. Madencilikteki yavaĢlama 2010‟da % 6.5, 2011 ve 2012
yıllarında ise hemen hemen sabit kalmıĢtır, elektrik/gaz da ise 2010 ve 2011 yıllarında %9
civarında daralma gerçekleĢirken, 2012 yılında %3 oranında gerilemiĢtir.
Sanayi Üretim Endeksleri
4.5 ULAġTIRMA
4.5.1 Karayolları
Yunanistan‟dauluslararası standartlara sahip iki otobanın inĢaatı tamamlanma aĢamasındadır.
Her iki proje de Trans-Avrupa ulaĢım ağı (TENs) programına dahil edilmiĢ olup maliyetin
yaklaĢık % 60‟ı AB‟den sağlanan fonlarla finanse edilmektedir. Bunlardan ilki Patra-Atina-Selanik
istikametini takip eden projedir. Ġkincisi ise Egnatia projesi olarak da adlandırılan ve Ġgumenitsa –
Selanik – Türkiye sınırını takip eden 680 km‟lik güzergahtır.
29
Büyük bölümü tamamlanmıĢ durumda olan
Egnatia
projesi
ile
Türkiye sınırından giriĢ
yapan bir araç yaklaĢık 6
saat sonra Adriyatik
kıyılarına
ulaĢabilmektedir. Daha
önce bu yolun 11
saatten az olmadığı
düĢünüldüğünde TransAvrupa ulaĢım ağındaki
önemi
ortaya
çıkmaktadır.
Atina‟yı
Elefsina‟nın
endüstri merkezine ve
yeni
havaalanına
bağlayan BOT projesi
kapsa-mındaki karayolu
inĢası
YunanistanFransa konsorsiyumuyla
yapılmıĢtır.
Antik
Olympia
–
Atina
arasındaki kısmın büyük
bir bölümü 2004‟ deki
olimpiyatlar öncesinde
tamamlanmıĢtır.
Dünya
Bankası
verilerine
göre
Yunanistan‟da
toplam
karayolu
uzunluğu
115,000
km‟ye
yaklaĢmaktadır.
4.5.2 Demiryolları
Yunan Demiryolu Kurumu (OSE) uzun zaman önce kurulmuĢ olmasına rağmen ülkenin zorlu
arazisi nedeniyle demiryollarının geliĢmesi diğer ülkelerle mukayese edildiğinde yetersiz
kalmıĢtır. OSE‟nin gerek coğrafi Ģartlar gerekse kaynak eksikliği nedeniyle sadece 2007‟de
yaklaĢık 2 Milyar $ olmak üzere toplam zararı 7.5 Milyar $‟ı aĢmıĢtır. BaĢbakan Karamanlis Eylül
2008‟de OSE‟nin rehabilitasyonu için bir program hazırlandığını ve Ģirketin dörde ayrılacağını
(TraiOSE- EDISY-ErgOSE-GAĠOSE) açıklamıĢtır.
2011 yılının baĢlarında açıklanan rehabilitasyon programı dahilinde kurumun yeniden
yapılandırılması planlanmaktadır. 2011 yılı baĢlarında eski yan Ģirketi olan EDISY A.E. ile
birleĢen OSE halen 546 milyon Euro toplam bütçeye sahip olan 33 proje yürütmektedir ve bunlar
özellikle taĢradaki demiryollarında restorasyon ve iyileĢtirme çalıĢmalarıdır.
Yunan ekonomisinde önemli yeri olan güneydeki limanlardan kuzey Yunanistan ve güneydoğu
Avrupa‟ya uzanan demiryolu hattının yetersiz olması nedeniyle demiryolu ile taĢımacılık tercih
edilmemektedir.
AB tarafından Trans-Avrupa ulaĢım ağına (TENs) dahil edilmiĢ bulunan demiryolu sisteminde
yenileme ve geniĢleme yatırımları baĢlatılmıĢ bulunmaktadır. Bu çalıĢmalarla ana hatlarda
elektrifikasyon ve çift raylı sisteme geçilerek saatte 200 km hıza ulaĢım hedeflenmektedir. Proje
30
kapsamında lokomotiflerin bir bölümü satın alınmıĢ olup engebeli araziler ve dağlık alanlardaki
hatların tamamlanması beklenmektedir. Demiryollarının rehabilitasyonunda bir diğer öncelik
batıdaki Patra Limanı ile Atina arasında yük ve yolcu taĢımaya elveriĢli hatta verilmiĢ ve 2010
itibariyle tamamlanması hedeflenmiĢtir, ancak son iki yıldır ekonomik kriz nedeniyle bütün
çalıĢmalar dondurulmuĢtur.
Ülkenin ikinci büyük Ģehri olan Selanik, Balkanlar ve Avrupa‟ya çıkıĢ için önemli bir merkez
konumundadır. Önemli demiryolu hatlarının bağlantısı Selanik üzerinden yapılmaktadır.
Dünya Bankası verilerine göre; Yunanistan‟daki demiryollarının toplam uzunluğu 2,576 km‟dir.
18 istasyonlu Atina metrosu 2000 yılında çalıĢmaya baĢlamıĢtır. Ancak metro hatlarının çeĢitli
banliyölere ulaĢım sağlayacak Ģekilde geniĢletilmesine iliĢkin çalıĢmalara ve 24 yeni istasyonun
inĢaatına devam edilmektedir.
Yunanistan’da Demiryolu Hatları
4.5.3 Gemicilik
Yunanistan coğrafi konumu itibari ile tarih boyunca denizle iç içe yaĢamıĢ bir ülkedir. 200‟den
fazlasında yerleĢim olan 2000 civarındaki ada denizcilik sektörünün geliĢmesindeki en temel
tarihsel gerekçedir. Yunanlılar adalarla iletiĢimde kazandıkları tecrübelerini ticarete aktarmayı
baĢararak bugün dünyanın en büyük gemicilik filosuna sahip olmuĢlardır. Özellikle II.Dünya
31
SavaĢından sonra modernize edilmeye baĢlayan sektöre 60‟lı yıllarda Onassis ve Niarchos
tarafından yapılan yatırımlarla hacim ikiye katlanmıĢtır.
Yunanistan‟daki limanlardan yük ve yolcu taĢımacılığı AB üyesi ülkelerle rekabete açık olmakla
birlikte Adriyatik‟te Yunanistan-Ġtalya arasındaki seferlerin çoğunluğu ve Ege‟deki hatların hemen
hemen tamamı Yunanlı Ģirketler tarafından gerçekleĢtirilmektedir. AB mevzuatı gereğince kıyı
taĢımacılığı ve kruvaziyer seferleri 1 Ocak 1999‟da AB üyesi ülkelere açılmıĢ, feribot trafiği ise 1
Ocak 2004‟de açılması gerekirken açılmamıĢtır. AB Komisyonunun konuyu Adalet Divanı‟na
götürmesi ve Adalet Divanı‟nın Yunanistan‟ı mahkum etme riski hükümetin feribot seferlerinde
kısmen de olsa rekabete izin veren bir düzenleme yapmasına neden olmuĢtur. (Deniz Ticaret
Bakanlığı, Mayıs 2006‟da (iki Ģirket tarafından yılda 300 bin veya üstü sayıda yolcu veya tek
Ģirket tarafından yılda 150 bin veya üstü sayıda yolcu taĢınan hatlarda) feribot seferleri ve
tarifelerinde serbestleĢtirmeye gitmiĢtir.)
Gemi taĢımacılığının Yunanistan ekonomisi için hayati bir yeri bulunmaktadır. Sektörün geliri ile
ilgili net rakamlara ulaĢmak kolay olmamakla birlikte 2011 yılında bu değerin 14 Milyar Euro‟yu
aĢtığı tahmin edilmektedir. Bir baĢka ifade ile sektör 2011 yılında ticari açığın %51‟ini
karĢılamıĢtır. 2012 yılına bakıldığında ise, bu rakamın 13.2 milyar Euro seviyelerine hafif bir
gerileme kaydettiği görülmektedir. Diğer taraftan bu rakam sadece Yunan bayraklı gemilerden ve
limanlardan elde edilen gelirdir. Gemi sahiplerinin Yunan ekonomisine bir diğer katkısının Yunan
hükümetlerinin yeni mevzuat düzenlemelerinin ardından gemicilikten kazandıkları ile baĢka
alanlarda yatırım yapmaları olarak beklenmektedir. Yunanlı armatörlere ait olan gemiler her tür
deniz taĢımacılığında, yıllık deniz ticareti içinde çok önemli bir payına sahiptir.
2012 yılı verilerine göre, Yunanlı armatörler toplamda 3.428 gemiye sahiptir (245 milyon ton
kapasiteye ve dünya kapasitesinin %15.6‟sına isabet etmektedir) ve bunların 1.939 tanesi Yunan
bandıralıdır. Toplam 3.325 gemi 227 milyon dwt kapasiteye sahip olup, sürekli modernize
edilmektedir ve ortalama 11.3 yaĢa sahiptir. Yabancı bandıralı gemi bulundurmalarının en
önemli nedenleri ise; bir geminin Yunan bayrağı taĢıması durumunda belirli sayıda Yunanlı
mürettebatın istihdam edilmesi zorunluluğu (Yunanlılara ödenen ücretler maliyetleri
artırmaktadır) ve tonaja bağlı olarak artan vergi oranlarıdır.
Başlıca Limanlar
1. Pire
2. Selanik
3. Patra
4. Lavrio
5. Volos
6. Korfu
7. Dedeağaç
8. Elefsina
9. Ġgumenitsa
10. Kavala
Elde edilen en son verilere göre, dünya üzerindeki gemilerin % 15.6‟sına,
kuru yük filosunun yaklaĢık % 17.20‟sine, petrol tanker filosunun %
23.55‟ine ve kimyasal madde tanker filosunun % 12.51‟ine Yunanlı
armatörler sahiptir. Yunanlı gemicilere ait tüm gemilerin % 95‟i yük
gemilerinden kalan kısım ise kruvaziyer, kıyı yolcu ve ticaret gemilerinden
oluĢmaktadır. 2012 Aralık döneminde Yunan armatörleri 304 adet (29.56
milyon ton kapasiteli) yeni gemi sipariĢ etmiĢtir.
Son yıllarda Yunanistan‟da yaĢanan borç krizi, Avrupa bankalarından
finansman arayıĢı ve piyasada halen mevcut olan aĢırı tonaj, yeni
sipariĢlerin finansmanını zorlaĢtırmaktadır. Dolayısıyla yakın gelecekte
gemi fiyatlarında önemli düĢüĢlerin kaydedilmesi beklenmektedir. Buna
ilaveten, 2012 yılında 42 milyon dwt kapasiteye ulaĢması beklenen yoğun
hurdaya çıkarma çalıĢmaları (scrapping) sayesinde, piyasanın hızla
kalkınması beklenmektedir. Tabii, bu durumda düĢük borçlanma ve
yüksek likiditesi olan iĢletmelerin faydalanması beklenmektedir.
Gemicilik sektöründeki liderliği uzunca bir süre devam ettirmek isteyen Yunanistan buna bağlı
olarak demiryolu taĢımacılığı ve limanlar gibi yatırımlarına da devam etmektedir. Hükümet;
2006-2015 arasında 10 yıl sürecek ve yaklaĢık maliyeti 6 Milyar Euro olan limanlardaki
altyapının iyileĢtirilmesine yönelik bir proje baĢlatmıĢtır.
Limanlarda verilen bazı hizmetlerin özelleĢtirilmesi kararı ülkenin en büyük limanı Pire‟de
iĢçilerin muhalefeti ile karĢılaĢmıĢtır. Sendikalar 2006 Kasımından itibaren Ocak 2007 sonuna
kadar iĢ yavaĢlatma kararını uygulamıĢtır. Ancak Ġsrail, Çin ve BAE‟den çeĢitli Ģirketlerin
ilgilendiği özelleĢtirme süreci hükümetin bu konudaki kararlı tavrı neticesinde 2008 sonlarında
32
Çinlilerin ihaleyi almaları ile sonuçlanmıĢtır. Yunanistan‟ın baĢlıca limanlarında zaman zaman
yaĢanan grevler yük ve yolcu taĢımacılığını menfi etkilemeye devam etmektedir.
Yunanistan‟da yük ve yolcu taĢımacılığına elveriĢli liman sayısı 123‟dür. Pire Yunanistan‟ın en
büyük limanı olup konteyner, kuru yük, tanker ve Ro-Ro gemilerine hizmet vermektedir.
Selanik‟teki ülkenin ikinci büyük limanının coğrafi konumu itibariyle Yunan gemicilik sektörü için
ayrı bir önemi vardır.
Yunanlı armatörlerin elinde 200 milyar Euro'nun üzerinde sıcak para bulunduğu tahmin
edilmektedir. Geçtiğimiz dönemde bu meblağın bürokratik engeller ve yatırım teĢviklerinin
yetersizliği nedeniyle Yunanistan'a gelmediği, yabancı gemi sahiplerinin de yaĢadıkları kötü
tecrübeler nedeniyle ülkeye sıcak bakmadıkları bilinmektedir. Sözkonusu engellerin aĢılmasını
ve gemi iĢletmeciliğinde Yunanistan'ın bir çekim merkezi haline getirilebilmesini teminen, Yunanlı
armatörlerin Yunanistan'da büro açmalarını sağlamak üzere Pire'de denizcilik merkezi
kurulması, uluslararası rekabete açık gemicilik hizmetleri bölgesi tesis edilmesi ve gemicilik
sektörüne kalifiye personel sağlanması için eğitim verilmesi planlanmaktadır.
Yunan deniz ticaret filosunun % 20'sine sahip, halen Ġngiltere'de kaim 100 Yunan armatörü,
iĢletmelerini Londra ve Atina'dan yürütmekte, bu ailelerin Ġngiliz ekonomisine yıllık katkısı
yaklaĢık 12 milyar Sterlin'e ulaĢmaktadır. Ancak Ġngiliz hükümetinin yeni vergi düzenlemeleri
nedeniyle sayıları otuzu aĢan Ģirket, merkezini Yunanistan‟a taĢımıĢ bulunmaktadır.
4.5.4 Havayolları
2001 yılına kadar 50 yaĢındaki, yetersiz donanımlı Atina Hellenikon Havaalanı Yunanistan‟da
hava trafiğinin en önemli bölümünü üstlenmiĢ durumdaydı. 28 Mart 2001 tarihinde, Atina‟nın
güney doğusunda bulunan Spata‟da baĢlangıç kapasitesi her yıl 16 milyon yolcu olan ve 50
milyon yolcu kapasitesine geniĢletilmesi hedeflenen ikiz pistli yeni bir havaalanı (Eleftherios
Venizelos) açılmıĢtır. Selanik havaalanı da son zamanda yenilenmiĢ olmasına rağmen halen
büyük uçakları çekme kapasitesine sahip değildir. Sürdürülen havaalanı vergisini kullanarak
bölgesel havaalanlarının yenilenmesi programı yürürlüğe konulmuĢtur.
Atina, Selanik, Iraklio, Rodos, Korfu, Kos, Chania, Zakintos, Samos, Mikonos ve Santorini
ülkedeki baĢlıca havaalanlarıdır.
4.6 TELEKOMÜNĠKASYON
1949 yılında kurulan ve 2000 yılı baĢlarına kadar Yunanistan‟da monopol konumunda faaliyet
gösteren OTE; Yunanistan‟ın en büyük telekomünikasyon kuruluĢudur. 2001‟den sonra gerek
sabit gerekse mobil telekomünikasyon hizmeti sağlayan Ģirketler Yunan pazarında faaliyet
göstermeye baĢlamıĢtır. Pazarın rekabete açık hale getirilmesine rağmen bu sektörde
Avrupa‟nın da ilk 10 Ģirketi arasında yer alan OTE hala en büyük olma özelliğini sürdürmektedir.
2008 yılında % 20 hissesini Deutsche Telekom‟un satın alarak ortak olduğu Ģirket gerek
güneydoğu Avrupa gerekse Ortadoğu pazarında faaliyetlerini geniĢletmeye çalıĢmaktadır.
Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk‟ta olmak üzere
yaklaĢık 30 bin kiĢiye istihdam sağlayan Ģirket, Yunanistan‟ın ilk 5 büyük Ģirketi arasında yer
almakta ve hisseleri Londra ve New York borsalarında iĢlem görmektedir. WIND, Cosmote
(OTE) ve Vodafone ülkede faaliyet gösteren GSM Ģebekeleridir. YaklaĢık 16 Milyon abonenin
bulunduğu mobil iletiĢim pazarında ciddi rekabet yaĢanmaktadır. 2011 yılı itibariyle 100 kiĢiye
düĢen mobil telefon aboneliği 106 adettir (2008 yılında ise 122 idi).
4.7 TĠCARET VE PERAKENDE PĠYASASI
Yunanistan‟da perakende piyasası dağınık bir yapı arz etmektedir. Büyük perakende firmaları ve
özellikle zincir süpermarketler pazardaki önemli aktörler olarak yer almaktadır. Tekstilkonfeksiyon, ev eĢyası, mobilya gibi emek yoğun sektörler de dahil olmak üzere iç talep yoğun
33
olarak ithalat yoluyla karĢılanmaktadır.Gıda sektöründe yerli üretimle birlikte diğer AB
ülkelerinden de ithalat yapılmaktadır.
Perakende Ticaret Endekslerinde Değişim (%)
Genel Endeks
Gıda
Tekstil-Konfeksiyon
2012
-8.0
-5.8
-8.8
Mobilya
ve
Kitap, Kırtasiye
Elektrikli Aletler
-5.1
-9.3
2011
-7.2
-0.75
-24.6
-20.8
-6.1
2010
-1.1
-2.4
-11.7
-14.7
-2.5
2009
-9.3
-6.0
1.4
-15.3
-24.0
2008
- 1.4
-0.1
- 5.5
- 4.3
- 1.3
2007
2.3
0.9
1.1
6.7
6.7
2006
8.0
9.0
0.8
17.7
3.7
2005
3.0
5.6
1.3
0.6
-1.1
Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu
YaklaĢık 500 bin kiĢinin çalıĢtığı bir baĢka ifade ile istihdamın % 10‟unu sağlayan perakende
sektörü 2002-2007 arasında yaklaĢık %30 büyüme göstermiĢ ancak 2008‟de finansal krizin
etkisiyle baĢlayan daralma 2012‟de 8‟e ulaĢmıĢtır. Bütün sektörleri etkileyen kriz özellikle tekstil
– konfeksiyon ve mobilya – elektrikli aletler sektöründe çok önemli ölçüde daralmalara yol
açmıĢtır.
Carrefour-Marinopoulos SA, AB Vassilopoulos SA, Sklavenitis, Metro SA, Dia SA, Lidl &
Schwarz Gruppe, Atlantic SA, Jumbo Hellas SA, Praktiker Hellas, Zara Hellas SA, Plaisio
Computers, Kotsovolos S.A., Media Markt, Hondos Center ve Notos Com Holdings SA
perakende pazarının en önemli Ģirketleridir.
4.8 HĠZMETLER
4.8.1 Turizm
3 tarafı denizlerle çevrili olan Yunanistan dünyada en fazla turist çeken ilk 20 ülke arasında yer
almaktadır. Özellikle yaz döneminde rağbet gören ülke 2007 ve 2008 yıllarında 16 civarında
milyon turist ağırlarken, 2009 yılında bir düĢüĢ gerçekleĢmiĢtir. Ancak 2010 ve 2011 yıllarında
gelen turist sayısı yine 16 milyona ulaĢırken, 2012‟de %5.5 oranında bir düĢüĢ meydana gelmiĢ
olup, gelen turist sayısı 15.5 Milyon olarak gerçekleĢmiĢtir.
Turizm gelirlerinin GSMH‟ya direk katkısının % 7.5 olduğu ancak yarattığı istihdam ve girdilerle
bu katkının % 16.5‟lere ulaĢtığı görülmektedir. Dünya Turizm ve Seyahat Konseyinin
Yunanistan‟la ilgili 10 yıllık tahmini sektörün yıllık büyüme oranının % 4‟e yakın olacağı, turizmin
10 yıl sonunda GSMH‟ya katkısının da % 17.5‟lere yaklaĢacağı yönündedir. Toplam iĢgücünün
(direk ve dolaylı ) % 20‟sinin turizm sektöründe istihdam edildiği tahmin edilmektedir.
Yunanistan‟ı ziyaret edenlerin büyük çoğunluğu; % 90‟dan fazlası; Avrupa‟dan gelmektedir.
Sırasıyla ilk beĢi oluĢturan Ġngiltere, Almanya, Ġtalya, Fransa ve Hollanda‟dan gelen turistlerin
toplam içindeki payı % 50 dolayındadır.
2012 yılında AB ülkelerinden gelen turist sayısında genel olarak düĢüĢler izlenmekle beraber,
sadece Ġngiltere‟den gelen turist sayısında %9.3 oranında artıĢ kaydedilmiĢtir. Öte yandan,
Türkiye‟den Yunanistan‟a gelen turist sayısına bakıldığında ise; 2012 yazından itibaren
uygulanmaya baĢlanan turistik vize kolaylıkları sayesinde, bu dönemde turist sayısında %9.1
34
oranında bir artıĢ meydana geldiği ve 2011‟de 552.090 ziyaretçiye karĢın, 2012 yılında
Türkiye‟den Yunanistan‟a gelen turist sayısının 602.306 kiĢi olduğu görülmektedir.
Turist Sayısı ve Turizm Gelirleri
1995
2000
Gelen Turist
10,130
13,096
(1,000)
Giden Turist
...
...
(1,000)
Turizm Geliri
4,2
9,3
(Milyar $)
Turizm Geliri
...
...
(Milyar €)
2005
2006
2008
2009
2010
2011
2012
15,938
17,284
15,938
14,914
16,007
16,247
15,518
3,061
3,194
3,544
3,000
3.113
-
17.1
18.8
20.0
15.1
14.7
13.6
12.8
10.8
11.4
11.6
10.4
10.4
10.5
10.0
Kaynak: Yunanistan Merkez Bankası
Konaklama İstatistikleri
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011*
51.590
54.017
56.747
65.420
64.085
56.608
65.059
69.138
13.280
13.942
14.249
17.339
16.675
14.182
16.815
15.370
38.310
40.075
42.498
48.081
47.410
42.426
48.244
53.768
351.891
358.721
364.179
367.992
...
...
397.660
361.587
668.271 682.050 693.252
790.956
Kaynak : Yunan İstatistik Kurumu, Yunanistan Merkez Bankası ve EIU
*2012 verileri henüz yayınlanmamıştır.
...
...
763.407
771.271
Konaklama(1000
Gece)
Yerli
Yabancı
Otel Kullanım
Oda
Yatak
Son yıllarda baĢta Türkiye olmak üzere komĢu ve çevre ülkelerdeki turist sayısındaki artıĢın
gerisinde kalan ve pazar payını artırmak isteyen Yunanistan turizm politikalarını gözden
geçirmekte, özellikle Çin ve uzak doğudan turist çekmek için çalıĢmalar yapmaktadır. 13 Nisan
2011 itibariyle uygulamaya geçirilen Yeni Yatırım Kanunu‟nda 3 yıldızlı otellerde dahil olmak
üzere otel ve oda-yatak yenileme, renevasyonu için spesifik düzenlemelere gidilmiĢ, yatırımı
artıran ve geliĢtiren teĢvikler sağlanmıĢtır.
Yunan Turizm ĠĢletmeleri Birliğinin (SETE) 2012 yılı verilerine göre, turizm toplam istihdamın
%18.3‟lük payına sahiptir, bütün yıl boyunca Yunanistan‟a gelen turist sayısı 15.5 milyon kiĢidir,
turistlerin %56‟sı Temmuz-Ağustos-Eylül döneminde gelmiĢtir, Yunanistan‟ın toplam otel
kapasitesi 9.670 adet olup, turist gönderen ülkelerin baĢında Almanya, Ġngiltere, Makedonya,
Fransa ve Rusya gelmektedir. Son olarak en çok turistin ulaĢtığı havalimanları sırasıyla Atina,
Girit‟in Ġraklio Ģehri, Rodos, Selanik ve Kos olmuĢtur.
Yunan Turizminin 2012 Temel Verileri
GSYiH‟daki payı
%16,4 [WTTC]
Istihdamdaki payı
Toplam istihdamın %18,3‟lük payı [WTTC]
Turizm sektöründeki
istihdam
688.800 [WTTC]
Gelirler
10,0 milyar € [Yunan Merkez Bankası]
Gelen turist sayısı
15,5 milyon
KiĢi baĢına ortalama
harcama
646 €
35
Yunan Turizminin 2012 Temel Verileri
Pazar payı
Dünyada %1,5, Avrupa‟da 2,9%
Sezon
Turistlerin %56‟sıTemmuz-Ağustos-Eylül aylarında gelmektedir
Konaklama yerleri
konsantrasyonu
Otel yataklarının %66‟sı Yunanistan‟ın 4 bölgesinde toplanmaktadır
[Yunan Oteller Odası]
Otel altyapısı
9.670 otel / 771.271 yatak [Yunan Oteller Odası]
En çok turist gönderen ilk
5 ülke
Almanya (2.108.787), Ġngiltere (1.920.794), Makedonya (1.300.000),
Fransa (977.376), Rusya (874.787) [Yunan Merkez Bankası]
En çok turistin ulaĢtığı ilk
5 havaalanı
Atina (2.651.062), Ġrakleio(Girit) (2.067.475), Rodos (1.593.298),
Selanik (901.573), Kerkyra (824.000) [Yunan Ġstatistik Kurumu]
2012 Performansı
Yunanistan ve Rakip Ülkeleri
2012 Performans
Göstergeleri
Yunanistan Ispanya
Kıbrıs
Türkiye
Mısır
Hırvatistan
Sıralama – Uluslararası
VarıĢlar
17nci
4üncü
Ilk
50‟nindıĢında
6ncı
22nci
26ncı
Sıralama – Gelirler
23üncü
2nci
Ilk
50‟nindıĢında
12nci
32nci
33üncü
2012 Uluslararası
VarıĢlar (milyon)
15,5
57,7
2,5
35,7
11,2
10,4
2000-2012 arası
varıĢlarda meydana
gelen % değiĢim
%25,0
%24,4
%-7,4
2012 Gelirleri – Milyon
USD
12,9
55,9
2,6
2000-2012 arası
gelirlerde meydana
gelen % değiĢim
%40,2
%86,3
%36,8
USD olarak kiĢi baĢı
seyahat baĢı harcama
832
969
1.040
720
884
846
Dünya çapında
VarıĢlarda pazar payı
%1,5
%5,6
%0,2
%3,4
%1,1
%1,0
Dünya çapında
Gelirlerde pazar payı
%1,2
%5,2
%0,2
%2,4
%0,9
%0,8
%271,9 %119,6
25,7
9,9
%238,2 %130,2
%96,2
8,8
%214,3
Kaynak: SETE (Yunan İstatistik Kurumu, UNWTO, WEF verilerine dayanarak)
4.8.2 ĠnĢaat
Yunanistan ekonomisi son yıllarda büyük çöküntüye uğramıĢ, nihai olarak Troyka ile yapılan mali
yardım anlaĢması ile ülkenin iflasa doğru giden ekonomik kriz içinde bulunduğu tescil edilmiĢtir.
Ülkede kamu cari iĢlemlerinin finansmanında yaĢanan sıkıntılar ve hükümetlerin eskiden olduğu
gibi finansman konusunda popülist davranıĢları Troyka‟nın, kaynakların serbest bırakılması
koĢulunu anlaĢmalarda yer alan ekonomik ve mali tedbirlerin hayata geçirilmesi kriterine
36
bağlamasına neden olmuĢtur. Ancak ülke insanının karakteristik yapısı, bütün bu düzenlemelerin
gerçekleĢtirilmesi ve ekonomik faaliyetlere yeniden baĢlanabilmesi için yapılan düzenlemelere
büyük protestolarla cevap verilmesi sonucunu doğurmuĢ, hatta Hükümetin halkın gerekli
desteğini alamaması nedeniyle zaman zaman ekonomik paket kapsamında Troyka tarafından
verilecek taksitlerin ertelenmesine dahi sebep olmuĢtur.
Günümüzde Yunanistan‟ın inĢaat ve altyapı sektörü, makroekonomik daralmaya paralel olarak,
büyük düĢüĢ yaĢamaktadır. Bu dönemde, kamu harcamalarındaki mali kısıntılar ve özel
sektörün kredi sıkıĢıklığı nedeniyle, sektör analistleri tarafından inĢaat sektöründeki ortalama
reel büyümenin durgun seyrettiği belirtilmektedir. Bazı altyapı projelerini finanse eden AB
Fonlarının bu dönemde yeni ya da ekonomik olarak daha zayıf durumda olan ülkelere
yönlendirildiğini görüyoruz. Her ne kadar hükümet yeni projelerin planlamasını yapmakta ve
bölgelerde yeni yatırımlar ve iĢ sahaları açmayı hedeflemekte ise de, bütün bu planlamaların
ülkede yaĢanan kredi sıkıĢıklığından negatif etkilenmesi beklenmektedir.
Kısa dönemde müteahhitlik sektöründe iniĢ trendi devam ederken, uzun dönemde altyapıya
iliĢkin fırsatlar sektörün optimistik düĢünmesini sağlamaktadır. Yunan altyapı sisteminin bu
dönemdeki güçlü noktalarını belirtmek gerekirse; Yunan Ģirketleri, özellikle komĢu Balkan
ülkeleri ile sınır ötesi altyapı projelerinde iĢbirliğini artırmaktadırlar. Projeler, petrol ve gaz boru
hatlarından, bölgesel geniĢ bant ağlarına kadar çeĢitlilik göstermektedir. Ayrıca Hükümet uzun
dönemde özel sektörün pazara giriĢini sağlamak üzere, Özel Kamu Ortaklıklarının
değerlendirilmesi için çalıĢmaları onayladığını bildirmiĢtir. Havaalanları, limanlar ve yenilenebilir
enerji sektörleri fırsat olarak görülmektedir.
Bunun yanısıra sektörün zayıf noktaları; sektör yatırımlarına dair düzenlemelerin iĢ yapmayı
zorlaĢtırması, pazara giriĢi neredeyse imkansız kılan tekel halindeki devlete ait güçlü ulaĢım ve
altyapı kurumlarının varlığı, inĢaat sektörünün ağır iĢçiliğinin yabancılar/göçmenler tarafından
üstlenilmiĢ olması, 2010‟un üçüncü çeyreğinde de altyapı ve inĢaat sanayinin küçülmesi gibi
unsurlar olarak karĢımıza çıkmaktadır.
Yunan inĢaat firmalarının Balkanlar, Ortadoğu ve Doğu Avrupa‟daki varlıklarını artırmaları ve
güçlendirmeleri fırsat olarak görülmektedir. Ayrıca Yunanistan, limanları ve depoları ile uzakdoğu
ve özellikle Çin ile artan ticaret hacmine cevap verebilecek durumdadır.
Buna rağmen, 2012‟de devam eden ekonomik daralma,yatırım harcamalarının kısılması, ağır
bürokrasi inĢaat sektörü için tehdit olmaya devam etmektedir.
4.8.2.1 Pazara bakıĢ
Yunanistan günümüze kadar Kamu Özel Sektör ĠĢbirliği Projelerine baĢarılı örnekler vermiĢtir.
Atina metrosu, Attiki otobanı, Egnatia otobanı, Rio-Antirio Köprüsü ve Atina Uluslararası
Havaalanı bunlardan bazılarıdır. Bu baĢarılı örneklere rağmen mevcut hükümetin, altyapı
hizmetlerine iliĢkin imtiyaz sözleĢmelerini düzenlerken çok daha hassas olacağı
öngörülmektedir; zira sektörel sendikalar önceki hükümetlerin imtiyaz sağlamaya yönelik
giriĢimlerinin boĢa çıkmasını sağlamıĢtır. Son dönemde inĢaat sanayinin büyümesi, özellikle
büyük ulaĢım projelerine ve altyapı yatırımlarına bağlı görünmektedir.
Bunun yanısıra, üç yıl önce iktidarda olan PASOK hükümeti, ilk olarak yapısal bir değiĢiklikle
Çevre, Fiziksel Planlama ve Kamu Hizmetleri Bakanlığı ile UlaĢım ve HaberleĢme Bakanlığı‟nı,
Altyapı, UlaĢtırma ve ġebekeler Bakanlığı altında birleĢtirerek, planlama ve lisanslama
iĢlemlerini efektif hala getirmeyi ve uygulamayı hızlandırmayı hedeflemiĢtir. Yeni Yunan
hükümetinin öncelikle yaptığı değiĢikliklerden biri de, altyapı imtiyaz sözleĢmelerini düzenleyen
çerçeve mevzuatı değiĢtirmek olmuĢtur. Yapılan değiĢiklikler özellikle inĢaat öncesi aĢamalara
iliĢkin olup; böylece, tapunun netleĢtirilmesi, arkeolojik çalıĢmaların gerekliliği ve çevresel
etkilere dair bürokratik engellerin kolay aĢılması ve maliyet etkin yönetim amaçlanmıĢtır.
37
Yunanistan‟da Hükümet ticari liberasyonu garanti altına almıĢtır. Ayrıca Yunanistan‟ın AB ve
Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke olması sebebiyle ithalat kısıtlamaları sınırlı düzeydedir.
Kamu sektörü ile özel sektör iĢbirlikleri modeline yabancı Ģirketlerin katılımı Ekonomi Bakanlığı
tarafından olumlu karĢılanmaktadır. Bu tür iĢtiraklerin aĢağıdaki faydaları sağladığı
düĢünülmektedir:
1.Yunan ekonomisine yabancı sermaye giriĢi
2. Bu tür iĢbirliklerinde Yunan müteahhitlik Ģirketlerinin yabancı Ģirketlerden teknik bilgi edinmesi.
Bu sayede Yunan Ģirketlerinin gelecekte Balkan ülkeleri ve Mısır‟daki kamu projelerinde proje
alabileceği düĢünülmektedir.
3. Bu proje modeli sayesinde gelecek özelleĢtirme programı hızlandırılacaktır.
Belli baĢlı Yunan projeleri AB tarafından finanse edildiğinden dolayı, fonlarda yapılacak herhangi
bir değiĢiklik veya indirim bu projeleri temelden sarsabilmektedir. Bu dönemde, ülkenin proje
tamamlamadaki gecikmeler ve yetersiz özel yatırımlarla mücadele ettiği, bürokrasinin ise
sektörün geliĢimine yönelik çalıĢmaları tam anlamıyla kösteklediği gözlemlenmektedir. Ülkenin
ihale prosedürü Ģeffaf olmakla birlikte, bürokrasiden kaynaklı gecikmeler olabilmektedir.
Verimliliğin düĢük olması, ücretlerin Batı Avrupa‟ya oranla düĢük düzeyde kalmasını sağlarken,
iĢin kesintiye uğraması (grev vb. nedenlerle) riski yüksektir. Sektörün regülasyonu ise Batı
Avrupa‟ya göre daha güçlüdür.
ĠnĢaat sektöründe birkaç büyük firma baskın durumda olmakla birlikte, sektör faaliyet alanlarına
göre bölünmüĢtür demek de mümkündür. Örneğin, orta ölçekli firmalar ülkede mesken inĢaasını
üstlenmiĢken, büyük çaplı firmalar altyapı ve kamu imtiyaz sözleĢmelerini yürütmektedirler.
Altyapı projeleri genellikle uluslararası firmaların lokal büyük firmalarla konsorsiyumu Ģeklinde
sonuçlandırılmaktadır.
Yunanistan‟da kamu projeleri ihalelerine katılma hakkına sahip olan müteahhitlik Ģirketleri, genel
olarak aĢağıdaki kriterlerden birine sahip olmalıdırlar:
a.
Altyapı UlaĢtırma ve ġebekeler Bakanlığı – Kamu Projeleri Genel Müdürlüğü –
Müteahhitlik ġirketleri siciline kayıtlı olan Ģirketler
b.
Avrupa Birliği üye devletleri veya Avrupa Ekonomik Alanı veya Dünya Ticaret Örgütünün
Kamu SözleĢmeleri hakkındaki sözleĢmeyi imzalamıĢ olan devletlerde mukim Ģirketler. Bu
Ģirketlerin mukim oldukları ülkedeki ilgili müteahhitlik siciline kayıtlı olmaları Ģartı aranır.
Bu kriterler genel çerçeveyi oluĢturmakla beraber, her bir ihalede spesifik olarak farklı kriterler
uygulanabilmektedir. Halen, Yunan altyapı sektöründeki belli baĢlı yerli firmalar;
EllinikiTechnodomiki- Aktor- TEB Group, J&P Avax, GEK Terna, METKA, Mytilineos ve
Aegek‟tir. Pazar sermayesi bakımından Ellaktor, 1.5 milyar ABD Dolar ile ilk sırada yer
almaktadır. Daha sonra, 853 milyon ABD Doları pazar sermayesi ile mühendislik, tedarik ve
inĢaat firması METKA gelmekte, 794 milyon ABD Doları ile GEK Terna ve 393 milyon ABD
Doları ile J& P AVAX firmaları pazarda yer almaktadır. GEK Terna, Aktor (Ellaktor Grubu) ve
J&P AVAX firmalarının büyük altyapı ve inĢaat projelerindeki payı %84 civarındadır. Küçük
inĢaat firmaları ile büyük hacimli firmalar arasındaki fark giderek artmaktadır. Yukarıda ismi
geçen büyük inĢaat firmaları yurtdıĢında, özellikle Balkanlar ve Ortadoğu‟da önemli projeleri
yürütmektedirler.
Bu durumun önümüzdeki yıllarda artan oranlarda Ģirketlerin bir iĢletme politikası haline gelmesi
suretiyle, Yunanistan‟daki çöküĢün etkilerinin azaltılması hedeflenmektedir. Bununla birlikte,
Suudi Arabistan ve Katar haricinde, Ortadoğu ve Balkanlar Yunanistan için pek de karlı iĢlere
açık görünmemektedir. Örneğin Bulgaristan, Trakia otobanı projesini bilinmeyen lokal firmalara
vererek, Yunanistan‟a diğer projeler için pek de ümit vermemektedir. Sonuç olarak, yoğun
38
bürokrasi halen Yunanistan‟da yatırımcılar için maliyetli olmaya ve ülkede iĢyapmanın önünde
büyük engel teĢkil etmeye devam etmektedir.
4.8.2.2 Sektördeki son geliĢmeler
Yunan Müteahhitler Birliği (TEE)‟nin Avrupa Birliği ve YurtdıĢı Projeler dairesi ile yapılan
görüĢmede, halihazırda ülkede teknik proje olarak adlandırılabilecek bir müteahhitlik faaliyetinin
bulunmadığı, Ģahıs faaliyetleri de dahil olmak üzere, Birliklerine kayıtlı 100.000 mütehhitlik
bürosundan yaklaĢık 70.000‟inin iĢsiz kaldığı, geri kalan 30.000‟inin ise ayakta kalma savaĢı
verdiği öğrenilmiĢtir. TEE yetkilisi, belli baĢlı büyük Yunan müteahhitlik firmalarının yurtdıĢında
faaliyetlerine devam etmekte olduğunu, ancak Aktor SA gibi pazarın en büyük oyuncularından
birinin dahi merkezde yoğun iĢçi çıkardığını bildirmiĢtir.
Bulgaristan hükümeti, 7 Aralık 2011 tarihinde yaptığı açıklama ile, Burgaz- Dedeağaç petrol boru
hattı projesinden çekildiğini duyurarak, 2007 yılında Bulgaristan, Rusya ve Yunanistan arasında
imzalanan boru hattı inĢaatına dair anlaĢmanın karĢılıklı olarak sonlandırılmasını teklif etmiĢtir.
Atina‟nın güney sahilinde yer alan eski havaalanı Elliniko için yatırımcı arayıĢı yeniden
baĢlamıĢtır. Sözkonusu proje için verilen ihale ilanı uyarınca, 30 Mart 2012 tarihine kadar
potansiyel yatırımcılardan teklifler alınması planlanmakta idi, ancak 20 Mart 2012‟de yapılan bir
açıklama ile ihale son baĢvuru tarihi 17 Nisan 2012 tarihine ertelenmiĢtir, yine bu tarihte yeterli
derecede ilgi olmadığından dolayı ihale iptal edilmiĢtir. Sözkonusu alan 6.200 dönüm olup,
sahile 3,5 km cephesi mevcuttur. Bölge, Atina Ģehir merkezine son derece yakın olup, Yunan
adalarına eriĢimde avantajlı bir konumdadır. Yetkililerin ifadelerine göre, Elliniko alanı
Avrupa‟daki en büyük kalkınma projelerinden biridir: Monako‟dan üç kat, Londra‟daki Hyde
Park‟tan ve New York Central Park‟tan iki kat daha büyük bir yüzölçümüne sahiptir.
Yunan inĢaat Ģirketleri krize rağmen yurt dıĢında önemli projeler üstlenmektedirler. Bunlardan en
önemlileri Balkanlar ve Ortadoğu – Körfez bölgesinde yer almaktadır. Sektörün en büyük firması
diyebileceğimiz Hellaktor‟un yurtdıĢında 1,4 milyar Euro tutarında, 5 yıllık süreyi kapsayan
projeleri sürmektedir. Bu tutar imzalanan sözleĢmelere iliĢkin olup, toplam projeler tutarı 4,8
milyar Euro değerindedir. Ayrıca, grup Ģirketlerinden biri olan Aktor S.A. 3 ihaleyi kazanarak
toplam 400 milyon Euro tutarında sözleĢme imzalayacaktır. Grubun Romanya, Bulgaristan,
BirleĢik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar ve Amman‟da çalıĢmaları mevcuttur. Firma ayrıca
Amman‟da Türkiye‟den ENKA firmasıyla birlikte Blue City projesini yürütmektedir.
YurtdıĢında faaliyetleri devam eden bir diğer müteahhitlik Ģirketi J&P Avax olup, Kıbrıs‟ta
yerleĢik J&P Overseas ile iĢbirliği içinde, özellikle Arap ülkelerinde 1,1 milyar Euro tutarında
projeler yürütmektedir. Bu tutar imzalanan sözleĢmelere yönelik olup, Ģirketin toplam
sözleĢmeler değeri 2,7 milyar Euro‟dur. ġirket Polonya, Ürdün, Kıbrıs, BirleĢik Arap Emirlikleri,
Romanya, Bulgaristan ve Arnavutluk‟ta faaliyet göstermektedir.
Diğer bir müteahhitlik Ģirketi, Gek-Terna‟nın, toplam 2,1 milyar Euro‟luk projelerinden 700 milyon
Euro‟luk kısmı yurtdıĢında bulunmaktadır. Bu projeler Romanya, Bulgaristan, BirleĢik Arap
Emirlikleri, Katar ve Bahreyn‟de yer almaktadır. ġirket Bulgaristan‟da kıĢlık bir turizm tesisi ile
çok katlı bir alıĢveriĢ merkezinin inĢasını üstlenmiĢtir.
YurtdıĢında faaliyet gösteren bir diğer müteahhitlik Ģirketi Mihaniki olup, Rusya, Ukrayna, Mısır
ve Bulgaristan‟da faaliyet içindedir. Halen üç projesi süren firmanın toplam 200 milyon Euro‟luk
bir bütçesi sürmektedir. Intrakat firması çok büyük olmamakla beraber, oldukça önemli projeler
üstlenmiĢtir. Firmanın Polonya ve Romanya‟da 50 milyon Euro‟luk çalıĢmaları sürmektedir. Son
olarak, Edrasi-Ch. Psallidas müteahhitlik Ģirketi de Kuveyt ve Romanya‟da çalıĢmalar
yürütmektedir. Halen Kuveyt ve Romanya‟da toplam 145 milyon Euro‟luk sözleĢmeleri
mevcuttur.
39
4.8.2.3 Kısa ve uzun vadede ihaleye çıkarılacak projeler
1. Yunanistan Kamu Malvarlığı Değerlendirme Fonu‟nun yürütmekte olduğu özelleĢtirmeler
kapsamında ihaleye çıkarılacak olan belli baĢlı projeler Ģöyledir:
 Arazi değerlendirmesi. BaĢta eski Atina Havalimanı bölgesi-Elliniko arazisi, Uluslararası Radyotelevizyon merkezi, Korfu adasında Kassiopi bölgesi, Rodos adasında Afantou bölgesi olmak
üzere, 70.000 kamu arazi ve binasının önümüzdeki kısa ve uzun vadede ihaleye çıkarılarak özel
kullanıma tahsis edilmesi planlanmaktadır.
 Altyapı projeleri. Yunan Devleti önümüzdeki dönemde birçok altyapı projesininin belirli
kısımlarını kiralama/iĢletme veya satma sürecine girecektir. Bu altyapı projelerine bazı örnekler
Egnatia Odos otobanı, Devlet Karayolları, Selanik Su ve Kanalizasyon ĠĢletmesi, Atina Su ve
Kanalizasyon ĠĢletmesi, Devlet Elektrik Kurumu, küçük limanlar ve marinalar (bir kısmı 2013
yılında ihaleye çıkarılmıĢtır), çeĢitli havalimanları (2013 yılında ihaleye çıkarılmıĢtır), Doğalgaz
Tesisleri Depoları iĢletmesi, Pire Liman ĠĢletmesi, Selanik Liman ĠĢletmesi, 10 adet diğer liman
iĢletmeleri, Trenose Devlet Demiryolları ĠĢletmesi, Atina Uluslararası Havalimanı vs.dir.
 ġirketler portföyü. Buna örnek olarak Ģu iĢletmeler verilebilir: Milli Piyango, Doğalgaz ĠĢletmesi,
Yunanistan Hipodromlar ĠĢletmesi, Futbol Tahminleri ĠĢletmesi (2013 yılında ihaleye
çıkarılmıĢtır), Hellenic Petroleum, LARKO, Yunan Posta ĠĢletmesi, Yunan Savunma Sistemleri
ĠĢletmesi, Parnitha Kazinosu, Yunan Araç Sanayisi, vs.dir.
2. 2007-2013 Milli Stratejik Referans Çerçevesi (ESPA) ve AB Yapısal Fonlar Ortak Sistemi
altında, on büyük proje halen kabul aĢamasındadır. Attika ve Yunanistan‟ın bütününde
uygulama bulacak bütçesi 50 milyon Euro‟nun üzerinde olan müteaahitlik projeleri aĢağıda yer
almaktadır:
 Aharnon ulaĢtırma merkezi (SKA) banliyo hattının iyileĢtirilmesi ve 3 köprü inĢaası (102 milyon
Euro bütçeli)
 SKA –Kiato demiryolu hattının elektrifikasyonu (102 milyon Euro bütçeli)
 Tithorea- Lianokladi- Domocos yüksek hızlı demiryolu hattının tamamlanması (690 milyon Euro
bütçeli)
 Selanik Makedonya havaalanının iyileĢtirilmesi (202 milyon Euro bütçeli)
 Korinthos- Tripoli- Kalamata / Sparti otobanının inĢası (1.22 milyar Euro bütçeli)
 Elefsina-Korinthos-Patra-Pyrgos-Tsakona otobanının inĢası (2.27 milyar Euro bütçeli)
 Magnesia‟daki Karla Gölü‟nde altyapı çalıĢmaları (80 milyon Euro bütçeli)
 Potidea- Kassandra (Halkidiki) yol yapım inĢaası (80 milyon Euro bütçeli)
 Selanik-Kilkis-Doirani ( Assiros-Nea Santa bölümü) yol inĢası ( 58 milyon Euro bütçeli)
 Mandra- Psathades (Egnatia Yolunun bir bölümü) yolunun tamamlanması
Yunanistan‟ın halihazırda içinde bulunduğu ekonomik kriz ortamı ve son AB Ülkeleri Liderler
Zirvesi Toplantısında iyice açığa çıkan görüĢ aykırılıkları ve mali birleĢme yerine mali disiplin
görüĢünün benimsenmiĢ olması ve parasal geniĢleme görüĢlerinin terk edilmesi üzerine ticari
ortamda krizi daha da derinleĢtireceği beklenmektedir. Ağırlıklı olarak Körfez Ülkeleri ve Balkan
Ülkelerinde alınan Yunan müteahhitlik sektörünün varlığının devamı açısından kurtarıcı rol
oynadığı görülmektedir. Ġkili iliĢkilerde girilen yumuĢama ortamının da katkısıyla, özellikle krizin
firmalarımızın iĢbirliği imkanlarını geliĢtirebilmelerine olumlu katkı sağlayacağı düĢünülmektedir.
40
2012 yılına ilişkin düzenlenen yeni bina izinleri
Yunanistan Toplamı
Attika Bölgesi
Doğu Makedonya ve
Trakya Bölgesi
Orta Makedonya Bölgesi
Batı Makedonya Bölgesi
Ġpeiros Bölgesi
Thessalia Bölgesi
Sterea Ellada Bölgesi
Ġyon Adalari Bölgesi
Batı Yunanistan Bölgesi
Peloponnisos Bölgesi
Kuzey Ege Bölgesi
Güney Ege Bölgesi
Girit Bölgesi
Genel
Adet
Kat
Hacim
Yüzey
Değer (€)
Toplam*
9,066 15,158 9,577,553 2,641,200 128,614,813
22,837
1,162
2,625 1,800,023
507,963
26,514,263
5,153
503
1,093
188
353
603
735
470
869
1,045
381
906
758
726
458,435
1,701 1,388,283
283
266,193
598
383,417
1,031
572,002
1,186
654,723
760
443,504
1,312
733,571
1,704
864,486
573
284,064
1,390
953,292
1,269
775,560
120,330
346,595
74,562
114,000
158,808
168,989
132,726
197,452
254,165
81,512
251,566
232,532
4,847,474
12,030,707
1,847,692
5,937,592
6,716,680
7,807,023
7,144,658
8,931,504
16,065,306
3,933,201
17,026,582
9,812,131
1,135
3,230
438
828
1,341
1,672
863
1,955
2,392
756
1,675
1,399
* Yeni izinler artı her tür ilave, tadilat, tamirat vs. için verilen izinler toplamı
2011 ve 2012 Yılları KarĢılaĢtırmalı Toplam Bina Aktivitesi (Özel ve Kamu)
Bölge
Doğu
Makedonya
ve Trakya
Merkez
Makedonya
Batı
Makedonya
Thessalia
Verilen ĠnĢaat Ġzni Adedi
Ocak – Aralık
DeğiĢim
(%)
2011
2012
Yüzölçümü (bin m²)
Ocak – Aralık
DeğiĢim
(%)
2011
2012
Hacim (bin m³)
Ocak – Aralık
DeğiĢim
(%)
2011
2012
1.718
1.097
-36,1
333,5
192,0
-42,4
1.187,3
720,5
-39,3
4.825
3.215
-33,4
886,3
767,7
-13,4
3.725,4
3.479,3
-6,6
623
437
-29,9
127,2
118,0
-7,3
499,8
433,1
-13,3
2.140
1.372
-35,9
403,6
243,5
-39,7
1.544,4
894,4
-42,1
1.123
814
-27,5
236,5
144,7
-38,8
871,6
471,3
-45,9
1.658
867
-47,7
240,6
161,5
-32,9
802,7
559,6
-30,3
2.744
1.841
-32,9
448,5
296,1
-34,0
1.633,5
1.146,5
-29,8
2.891
1.696
-41,3
515,1
299,4
-41,9
2.031,5
1.381,7
-32,0
3.179
2.412
-24,1
620,9
411,6
-33,7
2.717,0
1.540,2
-43,3
Attika
9.723
5.077
-47,8
1.273,3
848,1
-33,4
4.762,4
3.177,6
-33,3
Kuzey Ege
1.138
783
-31,2
139,0
113,2
-18,6
484,5
409,0
-15,6
Güney Ege
2.117
1.647
-22,2
408,9
311,1
-23,9
1.391,3
1.140,6
-18,0
Girit
1.867
1.369
-26,7
457,4
329,5
-28,0
1.534,7
1.137,1
-25,9
35.746
22.627
-36,7
6.090,8
4.236,3
-30,4
23.186,2
16.491,0
-28,9
Ġpiros
Ġyon
adaları
Batı
Yunanistan
Orta
(Sterea)
Yunanistan
Mora
Ülke
toplamı
41
Yunan Ġstatistik Kurumunun açıkladığı güncel bilgilere göre, Ocak – Aralık 2012 döneminde
Yunanistan‟da düzenlenen yeni inĢaat izinleri sayısı 9.066‟dır. Bu rakam 2.641,2 bin m2 yüzeye
ve 9.577,5 bin m3 hacme isabet etmektedir. Öte yandan, ilaveler, tadilatlar, onarımlar vesaire
için verilen izinleri de dahil edince, toplam 22.837 adet izin verildiği görülmektedir. Bu rakam
4.236,3 bin m2 yüzeye ve 16.491,0 bin m3 hacme isabet etmektedir ve Ocak – Aralık 2011
dönemine kıyasla toplam izin sayısında % 36,7, yüzey toplamında %30,4, hacim açısından ise
%28,9 oranında bir düĢüĢ olduğu görülmektedir.
Bölgelere Göre Özel Sektör ĠnĢaat Aktivitesi, 1000m3(Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu)
Yukarıdaki grafikten görüleceği üzere Yunanistan‟ın istisnasız bütün bölgelerinde Özel sektörün
inĢaat faaliyetlerinde de düĢüĢ olmuĢtur.
Yabancı Yatırımlar/Ġmtiyazlar
Sektör
Proje
Limanlar/Demiryolları
Havaalanları
Liman
Durum
Thriasion Konteyner/Lojistic
merkez
Selanik Konteyner Terminali
Iraklio Uluslararası
Havaalanı/Girit
Astakos Denizcilik Sanayi
Bölgesi
Planlama aĢamasında
Sanayi ve ĠnĢaat Verileri
2008
2009
2010
2011*
ĠnĢaat sanayi değeri (Milyar Euro)
10,17
9,60
8,79
8,22
ĠnĢaat sanayi reel büyüme (Önceki Yıla Göre%)
-32,21
-6,93
-10,42
-4,49
ĠnĢaat Sanayi (GSYIH‟a göre)
4,25
4,04
3,80
3,72
ĠnĢaat sektörü çalıĢan sayısı
401,826
355,831
341,586
333,466
Altyapı Sanayi Değeri (milyar Euro)
4,63
4,38
3,96
3,74
Altyapı Sanayinin ĠnĢaat Sanayi Ġçindeki Payı (%)
45,50
45,64
45,04
45,44
*UlaĢılabilen en güncel verilerdir. Henüz 2012 verileri açıklanmamıĢtır.
42
ÖzelleĢtirme Programı, 2010- 2014
Atina Uluslararası Havaalanı El. Venizelos‟u iĢleten Hochtief‟in imtiyazının
uzatılması
Havaalanları
El. Venizelos SPV‟nin bir hissesini Atina Borsasına sunmak
Diğer bölgesel havaalanları için imtiyaz verilmesi
Liman otoritelerini ve yardımcı birimlerini yeni Liman Holdingi altında toplamak
Limanlar
Yeni Liman Holdingi‟nin max. %49 hissesini Atina Borsasına sunmak
TRAINOSE‟nin %49 hisse ve yönetim haklarının (navlun, yolcu ve demiryolu
araçlarının iĢletilmesi) stratejik yatırımcıya teklifi
Demiryolları
SatıĢ öncesinde OSE‟nin yeniden yapılandırılması
EDISI (trenyolu altyapısı sahibi ve iĢletmecisi) bütünüyle kamuya ait kalacak
Su idaresi
Doğalgaz
Elektrik idaresi
Selanik Su Ġdaresi EYATH‟nin %23‟ü ile Atina Su Ġdaresi EYDAP‟ın %10‟unun
satıĢı
Her iki Ģirketin de Yönetim hakları devredilmeyecek ve %51 hisse devlette
kalacak
Doğalgaz ġirketi DEPA‟nın telekom Ģirketi OTE içindeki hisseleri satıĢ amaçlı
değer artıĢına tabi tutulacak
DEPA ile gaz dağıtım ve nakil iĢletmecisi DESFA‟nın ayrılarak satıĢa
sunulması
Toptan ve perakende elektrik piyasalarının serbestleĢtirilmesi
UlaĢım Altyapısı
Ulaşım Altyapısı
UlaĢım Altyapısı sanayi değerinin toplam
altyapıdaki payı (%)
UlaĢım Altyapısı sanayi değeri (milyarEuro)
UlaĢım Altyapısı sanayi değerinin toplam
inĢaatteki payı (%)
Yollar ve köprü altyapı sanayinin toplam
Yollar ve köprü altyapı sanayinin toplam
inĢaattaki payı (%)
Demiryolları altyapı sanayinin toplam
Demiryolları altyapı sanayinin toplam
Havaalanları altyapı sanayinin toplam
Havaalanları altyapı sanayinin toplam
Liman ve kanal altyapı sanayinin toplam
Liman ve kanal altyapı sanayinin toplam
2008
2009
2010(t)
69,29
70,46
3,21
3,09
3,26
3,44
31,53
32,16
37,03
41,85
46,04
47,03
57,91
67,61
20,95
21,46
26,08
30,72
10,24
9,74
9,09
8,38
4,66
4,44
4,10
3,81
8,49
9,01
10,05
10,59
3,86
4,11
4,53
4,81
4,53
4,68
5,16
5,52
2,06
2,14
2,32
2,51
82,21
2011 (t)
92,10
43
Yunanistan ülke çapında modern ve kullanıĢlı bir ulaĢım ağına sahiptir. Ülkede yapılan 2004
Olimpiyat Oyunlarına hazırlık amaçlı geniĢ kapsamlı yatırım çalıĢmaları ile birlikte, 2.500 km
demiryolu, 117.000 km otobana sahiptir. Bunun yanısıra Atina Uluslararası Havaalanı, 4 km‟lik
iki adet pisti ve yıllık 16 milyonluk yolcu kapasitesi ile ülkenin bugüne kadar ki en kapsamlı
geliĢim projesi olarak karĢımıza çıkmaktadır.
Çinli China Ocean Shipping Company (COSCO)‟nin Pire Liman Otoritesi (OLP) ile 2008 yılında
yaptığı imtiyaz sözleĢmesine göre, COSCO Pire Limanındaki kargo faaliyetlerini 35 yıllığına
iĢletme hakkını tahmini 4.3 milyar Euro bedelle almıĢtır. Bu sözleĢmenin bir ayağında da
2015‟te bütünüyle faaliyete geçecek olan Pier III rıhtım inĢaası bulunmaktadır. Belirtmek gerekir
ki, Çinli COSCO‟nun Pire Limanı‟nın iĢletmesini devralmasına yoğun sendikal tepkiler olmuĢ,
liman çalıĢanları haftalarca grev yapmıĢtır. Hükümet grevlerin illegal olduğunu duyurmuĢ, buna
rağmen ancak mahkeme kararı ile grevler sona erdirilebilmiĢtir.
Yunan hükümeti Avrupa Yatırım Bankası ile liman geliĢtirme projelerine destek amacıyla 2015
yılına kadar geçerli bir protokol imzalayarak 3 milyar Euro limitle finans kaynağı sağlamıĢtır.
Ancak bu finans kaynağının kullanımı için AYB tarafından Yunan yatırım mevzuatında bazı
düzenlemelerin yapılması öngörülmüĢtür. Bu düzenlemelerin yapılması ve liman yatırımlarına
dair kaynağın kullanım yetkisinin kime ait olduğunun tespiti gibi bürokratik engeller halen
aĢılabilmiĢ değildir.
Haziran 2009 itibariyle, ülkenin batı ve kuzey limanlarının (Igoumenitsa limanından Dedeağaç
limanına kadar) kapasitesini geniĢletmeye dair devam eden projeler toplamı 300 milyon Euro‟ya
denk düĢmektedir. Egnatia Otobanının inĢaası da bölgenin denizcilik altyapısının geliĢmesinde
katalizör rolü oynamaktadır.
2010 yılında baĢlayan ve günümüze kadar devam eden ekonomik kriz mevcut kamu
kaynaklarının azalmasına yol açmıĢtır, ancak özel sektörün de katılımı ile bazı önemli ulaĢım
altyapı projelerinin devam etmesi için çaba sarfedilmektedir.
Enerji ve Ġmar Altyapısı
Enerji ve İmar Altyapısı
Enerji ve Ġmar altyapısı sanayi değerinin toplam
Enerji ve Ġmar altyapısı sanayi değeri (Milyar
Euro)
Enerji ve Ġmar altyapısı sanayi değerinin toplam
Elektrik santrali ve nakil hatları altyapı sanayinin
toplam altyapıdaki payı (%)
Elektrik santrali ve nakil hatları sanayinin toplam
Petrol ve Gaz boruları altyapı sanayinin toplam
Petrol ve Gaz boruları altyapı sanayinin toplam
Su altyapısı sanayinin toplam altyapıdaki payı
(%)
Su altyapısı sanayinin toplam inĢaatteki payı
(%)
2008
2009
2010(t)
2011 (t)
30.71
29.54
17.79
7.90
1.42
1.29
0.70
0.29
13.97
13.48
8.01
3.59
19.02
18.89
9.57
1.68
8.66
8.62
4.31
0.76
11.34
10.33
7.97
6.04
5.16
4.71
3.59
2.74
0.37
0.32
0.25
0.18
0.17
0.15
0.11
0.08
Enerji sektöründe Yunanistan, diğer komĢu Avrupa ülkelerine nazaran özel sektör yatırımlarında
çok geri planda kalmıĢtır. Halen enerji üretiminin %96‟sı Devlet Elektrik ĠĢletmesine aittir.
44
Ülkedeki iki özel sektör enerji üreticisinin (Terna Enerji ve Ġspanyol Endessa Hellas) toplam
enerji kapasitesi 2.000mw‟dir. Her ne kadar, Avrupa Komisyonu Yunan enerji piyasasının
serbestleĢtirilmesi için direktifler çıkardı ise de, piyasaya hakim durumdaki Devlet Elektrik
ĠĢletmesi‟nin payını daraltacak ve piyasaya yeni oyuncuların girmesini sağlayacak
düzenlemelerin henüz yapılamadığı görülmektedir. Bu nedenlerle, gelecek yıllarda enerji ve imar
altyapı çalıĢmalarının toplam altyapı çalıĢmaları içerisinde gittikçe düĢen oranlarda yer alması
beklenmektedir. Burgaz-Dedeağaç petrol boru hattı gibi büyük çaplı projelerdeki belirsizlik ve
ITGI doğalgaz boru hattındaki yavaĢ ilerleme de düĢüĢün belli baĢlı nedenleri arasında olacaktır.
Yunanistan gelecek beĢ yıl içerisinde enerji nakil Ģebekesini geliĢtirerek Kiklades adalarını ana
karaya bağlayan toplam 1.25 milyar Euroluk bir yatırım planı yapmıĢtır. Ayrıca, Yunanistan
esasen petrol ve doğalgaz altyapısında ülke içinde ve Balkanlarda faaliyetlerini artırmıĢtır.
Ġtalyan Edison firması ile yapılan Adriatik denizinde inĢa edilecek Poseidon doğalgaz boru hattı
anlaĢması, Igumenitsa limanını Otranto‟ya bağlayarak Yunanistan‟ı güney Avrupa‟nın geçiĢ
koridoru yapmayı hedeflemektedir.
Son yıllarda açıklanan belli baĢlı Enerji Projeleri:
Elektrik santrali projesi: 2010‟un 3.çeyreğinde Devlet Elektrik ĠĢletmesi ve bir Amerikan Ģirketinin
Kozan Ģehrinde 200MW kapasiteli bir fotovoltaik park kurulması konusunda ortak giriĢim
anlaĢması yaptığı ve projenin ilk aĢama için 600 milyon Euro maliyetle kendi alanında dünya
çapındaki en büyük projelerden biri olacağı açıklanmıĢtır.
Boru hatları projesi: Yunanistan ve Bulgaristan, Ağustos 2010‟da, 160 km uzunluğundaki
Yunanistan-Bulgaristan Bağlantılı Boru hattı projesine imza atmıĢlardır. Bu proje ile, 2013 yılı
itibariyle Yunanistan‟ın Gümülcine Ģehrinden Bulgaristan‟ın Stara Zagora Ģehrine gaz taĢınması
planlanmıĢtır. Ancak Bulgaristan itirazlarını dile getirmiĢ ve en nihayetinde 2011 Aralık ayında bu
projeden ayrıldığını açıklamıĢtır.
Yunanistan’da son aylarda yapılan ya da gelecek dönemde yapılacak büyük inĢaat
projeleri
Kısa süre önce teslim edilen:
1. Morea Otobanı: Tsakona – Thuria bölümü (Kalamata 1inci giriĢi)
2. VOAK – Mallia Tali yolu
2013 yılı içinde teslim edilmesi planlanan projeler:
1. Morea Otobanı: Thuria – Asprohoma bölümü (Kalamata batı giriĢi)
2. Morea Otobanı: Paradisia – Tsakona bölümü
3. Atina hızlı treni Pirgos Vasilissis – Kato Aharnes Banliyö istasyonları
4. 3 Gefires – SKA Trenyolu Projesi
5. Atina Metrosunun uzatma çalıĢmaları
6. Egnatia Odos – Gümülcine dikey yolu
7. Makedonya Havalimanı koridor geniĢletme çalıĢmaları
8. Rodos, Korinthos, Kozani Ģehirlerindeki muhtelif baraj çalıĢmaları
9. Egio limanı yenileme çalıĢmaları
10. Atina – Fix Modern Sanat Binası restorasyonu
11. Megalopoli fotovoltaik parkı
12. Egnatia Odos muhtelif yol uzatma çalıĢmaları
Yakın gelecekte ihaleye çıkarılacak olan projeler:

Selanik Metrosunun Kalamaria bölgesine uzatılması
45







Pire limanı monorail geliĢtirilmesi
Kozani Fotovoltaik parkı
Selanik marinası
Salamina bağlantısı
Lefkada bağlantısı
Elefsina – Thiva – Ġliki otoyolu
Tithorea – Lianokladi – Domokos demiryolu projelerinin tamamlanması
Yunanistan’da bölgeler itibariyle gerçekleĢtirilen Kamu Projeleri (Son 10 yıl)
Kültür balıkçılığı
Proje
adedi
1
Spor tesisleri
30
Proje Türü
2
Havalimanları
45
8
Demiryolları
43
Olimpiyat Projeleri
28
Yol yapımı
489
Bölge
Proje Sınıfı
Ġyon adaları (1)
Attika (24)
Girit (2)
Batı Yunanistan (3)
Ahaia (1)
Kyklades (1)
Doğu Makedonya – Trakya (3)
Kuzey Ege (2)
Batı Makedonya (2)
Thessalia (2)
Ġpiros (1)
Merkez Makedonya (1)
Güney Ege (7)
Peloponnisos (3)
Doğu Makedonya-Trakya (1)
Attika (4)
Merkez Yunanistan (1)
Peloponnisos (8)
Thessalia (4)
Batı Makedonya (1)
Attika (8)
Attika (14)
Thessalia (3)
Girit (4)
Attika (90)
Kuzey Ege (27)
Batı Makedonya (15)
Ġpiros (38)
Thessalia (51)
Ġyon adaları (2)
Girit (36)
Güney Ege (19)
Peloponnisos (45)
Tesis iyileĢtirme
Havalimanı inĢası
GeniĢletme – iyileĢtirme –
bakım çalıĢmaları
Yeni hat
Diğer projeler – Bakım –
GeniĢletme – ĠyileĢtirme –
Ġstasyon renovasyonları –
Alt geçitler
Stadyum – Spor salonları –
Spor tesisleri
ĠnĢaat – Yeni yol çizimleri,
mevcut yolların bakımı,
geniĢletme çalıĢmaları
46
Hidrolik projeler
70
Liman Projeleri
4
69
32
Attika (7)
Kuzey Ege (9)
Batı Makedonya (7)
Thessalia (16)
Ġyon Adaları (4)
Girit (9)
Güney Ege (3)
Peloponnisos (3)
Attika (2)
Kuzey Ege (1)
Ġpiros (1)
Attika (11)
Kuzey Ege (9)
Batı Makedonya (2)
Ġpiros (1)
Thessalia (3)
Ġyon adaları (6)
Girit (6)
Güney Ege (9)
Peloponnisos (5)
Attika (15)
Kuzey Ege (7)
Batı Makedonya (2)
Ġpiros (2)
Thessalia (10)
Ġyon adaları (7)
Girit (5)
Güney Ege (17)
Peloponnisos (7)
Barajlar
Yeni liman – marina inĢası
GeniĢletme – bakım –
mevcut limanların onarım
çalıĢmaları
Diğer liman projeleri
Yukarıdaki tablodan da anlaĢıldığı üzere, 2000 yılından sonra gerçekleĢen bölgesel kamu
projelerinin çoğu yol yapımına yönelik olmuĢtur ve gerek yeni yol yapımı gerekse bakım ve
geniĢletme çalıĢmaları konularında yoğunlaĢmıĢtır. Yol yapımı konusunda en yoğun faaliyetler,
toplam 90 proje ile Attika (Atina) bölgesinde gerçekleĢmiĢ olup, bunu Merkez Makedonya 53
projeyle, Thessalia 51 projeyle takip etmiĢtir.
Öte yandan, limanlar sektöründe de önemli faaliyetler gerçekleĢmiĢtir. Yunanistan genelinde
gerçekleĢen toplam 105 projenin 4‟ü yeni liman inĢası, 69‟u mevcut limanların bakımı,
geniĢletilmesi ve onarımı, 32‟si ise diğer liman çalıĢmalarına yönelik olmuĢtur. Ayrıca, ülke
genelinde 8 yeni demiryolu hattı ile 2 havalimanı inĢa edilmiĢ, 2004 Olimpiyat Oyunları için ise
28 tesis inĢa edilmiĢtir.
47
Yunanistan’ın en önemli altyapı projeleri
Proje
Bütçe (bin Euro olarak)
AB 3. Destek Paketi çerçevesindeki Altyapı projeleri
Patra-Atina-Selanik446.034
Evzoni
otoyolu
tamamlama
Attika Çevre yolu
1.412.237
Rio – Antirrio Köprüsü
474.687
Egnatia Odos (Egnatia otobanı)
Egnatia
Odos‟un 743.973
Makedonya ve Trakya
bölgelerindeki
kısımlarının
tamamlanması
Diğer Otoyollar
Girit Kuzey Otobanı
157.958
Ionia Odos otobanı 33.120
tamamlama
ġehir içi ana yol eksenleri
ġehir içi ana yol 170.001
eksenleri
Atina Metrosu
Atina
Metrosu
ve 720.102
aktarma istasyonları
Limanlar
Limanlar
202.001
Gösterge
Uzunluk
Yol uzunluğu (km)
41
Yol uzunluğu (km)
Yol uzunluğu (km)
65,3
3,5
Tamamlanacak
olan
yol uzunluğu (km)
164
ĠyileĢtirilecek olan yol
uzunluğu (km)
65
Tamamlanacak
olan
yol uzunluğu (km)
Yeni
bölümlerin
uzunluğu (km)
Yol uzunluğu (km)
10
Yol uzunluğu (km)
4
Metro hattı (km)
Metro istasyonları
Ġstasyon deposu
Aktarma istasyonları
Yük trenleri
12,56
10
1
7
17
Adet
1
22
23
Sektörel Geçerli Mevzuat








08.09.1983 tarih ve 394 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan inĢaat izni verilmesi ve inĢa
edilen binaların kontrol Ģekli hakkında 3/8-09-1983 sayılı CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi.
18 Aralık 1985 tarih ve 210 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan 1577 sayılı Genel ĠnĢaat
Yönetmeliği
ĠnĢaat izinleri veriliĢ Ģekline yönelik yeni standartları düzenleyen 82070/98/89 sayılı Karar.
Bina ĠnĢaat Yönetmeliği: 30.1/3.2.1989 tarih ve 3046/304 sayılı Karar (R.G. 59 D‟)
13-7-93 tarih ve 795 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan 8-7-93 tarihli inĢaat izinleri veriliĢ
Ģekline yönelik yeni standartları düzenleyen CumhurbaĢkanlığı kararnamesi.
101 no‟lu C.K.: 95/23.4.95 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan, 18/2000 sayılı C.K.de
değiĢtirilen 346/98 (R.G. A‟ 230) sayılı C.K.nin kamu hizmet sözleĢmelerine yönelik
hükümlerinin 13 Eylül 2001 tarih ve 2001/78/AT sayılı Komisyon Direktifine
uyumlaĢtırılmasına yönelik değiĢiklik yapılması.
20 Aralık 1999 tarih ve 2184 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan D17a/141/3/FN275 sayılı
Yunan Antisismik (Depreme karĢı koruma) Yönetmeliği Onaylama Kararı.
CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi: 15/3.2.2000 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan 346/98
sayılı (A‟ 230) “Yunan mevzuatının kamu hizmet sözleĢmeleri hakkındaki hükümlerinin
92/50/AET sayı ve 18 Temmuz 1992 tarihli Direktif hükümlerine uyum sağlaması” hakkındaki
CumhurbaĢkanlığı Kararnamesinin 13 Ekim 1997 tarih ve 97/52/AET sayılı Direktif hükümleri
ile uyumlaĢtırılması hakkında değiĢiklik.
48

28-09-2004 tarih ve 3263 sayılı “Kamu projelerinin ihaleye çıkarılması” hakkında kanun
(Resmi Gazete 179 A‟).
4.8.3 Bankacılık
Yunanistan‟ın 2001 yılında Euro para birimi bölgesine girmesi, ülkenin ekonomik yapısında köklü
değiĢikliklerin baĢlangıcı olmuĢtur. Bunu esasen rejim değiĢikliği olarak görmek de mümkündür.
2001 ve 2008 yılları arasında, reel büyüme neredeyse yıllık %4‟lere ulaĢmıĢ, enflasyon tek
haneli rakamlara düĢmüĢtür. Ancak 2009 yılına gelindiğinde, bütçe açığı GSYĠH‟nın %15.5‟ine
ulaĢmıĢtır.Kamu borçlarının payı, GSYĠH‟nın neredeyse %130‟una çıkmıĢtır. 2009 sonbaharına
gelindiğinde, bütçe açığının öngörülenden çok daha yüksek olacağı mali piyasalar tarafından
anlaĢılmıĢtır. Kar faizi oranları hızla yükselmeye ve ülke küresel mali piyasalarda hızla değer
kaybetmeye baĢladı.Böylece,2010 Mayıs ayında Yunanistan Troyka ile, Mali konsolidasyonu ve
özelleĢtirmeler ve vergi kaçakçılığını engelleyen reformları kapsayan yapısal reformları içerir
memorandumu imzalamıĢtır.Bankacılık sektörünün üst düzeyinden gelen açıklamalara göre;
beklenenin aksine,devletinekonomik kriz içine düĢmesi, bankacılık sektörünüde krize
sürüklemiĢtir. ġöyle ki; ilk olarak likidite sorunu yaĢanmaya baĢlamıĢ, Yunanistan‟ın uluslararası
ülke puanınınseri halinde düĢürülmesi, Yunan bankalarının puanının da düĢürülmesine ve
bankaların küresel finans piyasalarının dıĢına itilmesine sebep olmuĢtur. Ayrıca ülkedeki
belirsizlik, büyük miktarda naktin ülkeden kaçıĢına yol açmıĢtır.Bunun yanısıra, ekonomik
daralma ve likidite sıkıntısı, bankalara olankredi borçlarının geri ödenememesini sürekli hale
getirmiĢtir. Bu süreçte Yunanistan‟ın Euro bölgesinden çıkıĢı senaryoları yoğun olarak konuĢulur
olmuĢtur.Ekonomik krizden çıkıĢa yönelik, öncelikle finansal sisteministikrara kavuĢturulması
gereği üzerine, bankacılık sektöründe yeniden yapılandırmaya gidilmesi kararlaĢtırılmıĢtır.
Sektörün yeniden yapılandırılması için gerekli olan toplam 50 milyar Euro, Troyka‟dan iyileĢtirme
programı fonu adı altında sağlanmıĢtır. Ġkinci aĢama ise, hangi bankaların yeniden
yapılandırmaya dahil edileceğinin kararlaĢtırılması olmuĢtur. Yeniden yapılandırma
değerlendirme çalıĢmalarının baĢladığı dönemde, 17 ticari banka mevcut iken, 8 banka (5 ticari
banka, 3 kooperatif bankası) bu kapsamda tasfiye edilmiĢ, ülkenin en büyük 4 bankası “faaliyet
konusu sadece bankacılık hizmetlerinden ibaret” olarak seçilerek yeniden yapılandırma sürecine
alınmıĢtır. Bu dört banka, Natonal Bank of Greece, Alpha Bank, Pireaus Bank ve Eurobank‟tır.
Böylece 2013 yılının ilk aylarında bu 4 banka, karar süreçlerini tamamlayarak, sermayelerini
Yunan Merkez Bankası‟nın öngördüğü rakamlara yükseltmiĢtir.
2013 yılının ilk yarısına kadar devam eden süreçte, Alpha Bank ülkenin en köklü ve en çok
Ģubeye sahip bankalarından biri olan Emporiki (Ticaret) Bankası‟nın tamamını FransızCredit
Agricole grubundandevralmıĢtır.Piraeus Bankası ise; önce 2012 yılı sonunda Geniki Bank‟ın
tamamını devralmıĢ, akabinde 2013 Mart ayında zor durumda olan üçKıbrıs bankasını (Hellenic
Bank, Cyprus Popular Bank, Bank of Cyprus) aynı anda devralarak bankacılık sisteminin daha
kompak bir yapıya kavuĢturulması çabalarına katkı sağlamıĢtır. Bu süreçte, National Bank of
Greece ile Eurobank arasında da zaman zaman birleĢme görüĢmeleri yapıldığı açıklanmıĢ,
ancak bu görüĢmelerden bugüne kadar bir sonuç çıkmamıĢtır.Nihai durumda, Yunan Bankacılık
sistemi; sadece ana bankacılık faaliyetlerinde bulunan 4 büyük banka ile her türlü bankacılık
faaliyetinde bulunan birkaç küçük kooperatif bankasından ibaret ve fakat daha etkin bir hale
getirilmiĢtir.
Yunan Bankalar Birliği, 31.12.2012 tarihi itibariyle, ülkedeki toplam banka Ģubesi sayısını 3453,
toplam banka çalıĢanı sayısını ise 54745 olarak açıklamıĢtır. AĢağıdaki tabloda, Yunanistan‟ın
belli baĢlı bankaları son birleĢme ve devralmalar ile birlikte ele alınmaktadır.
49
Yunanistan‟daki belli baĢlı Bankalar
ġube ve ÇalıĢan Sayısı (31.12.2012itibariyle)
Attika
Bölgesi
Selanik
Bölgesi
Diğer
Bölgeler
Toplam
ÇalıĢanlar
National Bank of Greece S.A.
193
47
271
511
11.230
Alpha Bank S.A.(Emporiki Bank‟ın
devralmasından sonra)
298
72
338
708
10.740
Piraeus Bank S.A. (Bank of Cyprus,
Cyprus Popular Bank ve Hellenic
Bank‟ı devralmasından sonra)
397
112
606
1.115
16.212
Eurobank Ergasias S.A.
168
47
159
374
7.170
Yunanistan‟daki belli baĢlı AB ülkesi ġubeleri
HSBC Bank plc
14
1
-
15
382
Citibank Internatonal plc
19
2
-
21
1.144
BNP Paribas
1
-
-
1
60
Oysa ki Yunanistan, özellikle 2000‟li yılların baĢında Balkanlar ve Güneydoğu Avrupa‟da
Bankacılık faaliyetlerini geniĢletmeye baĢlamıĢ, Yunan Ekonomi Bakanlığı ekonomik kriz
öncesinde bu bölgelerde pazarın %20‟sinin Yunan bankalarının elinde olduğunu açıklamıĢtı.
Ülkemiz açısından belirtmek gerekirse; 2006 ylında Yunan National Bank of Greece,
Finansbank‟ın hisselerini satın alarak Türkiye‟ye 2.9 milyar Dolarlık bir sermaye transferi
gerçekleĢtirmiĢtir. Halen NBG grubu Finansbank‟ın %95 hissesini elinde tutmaktadır.
Moody's
Banka
Fitch
Uzun Dönem
Tarih
Uzun Dönem
Tarih
NBG
Caa2
23.09.2011
B-
20.5.2013
EFG Eurobank Ergasias
Caa2
23.09.2011
B-
20.5.2013
Piraeus Bank
Caa2
23.09.2011
B-
20.5.2013
Alpha Bank
Caa2
28.6.2013
B-
20.5.2013
4.8.4 Sigortacılık
Yunanistan sigorta piyasası diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha küçüktür. 2004 yılında toplam
prim değeri GSYĠH‟nin % 2.2‟sine tekabül eden 4.5 milyar Euro tutarına ulaĢmıĢtır. Yunanistan
sigortacılık sektörünün toplam prim değeri AB toplamının % 0.5‟ini oluĢturmaktadır. KiĢi baĢına
düĢen prim miktarı 2003 yılında 294 Euro‟dan 2004 yılında 328 Euro‟ya yükselmiĢtir. Genel
sigortacılık hizmetleri içinde hayat sigortası oranı 1998 yılından itibaren her yıl önemli artıĢ
göstermektedir. Sektördeki yeniden yapılanma sürecinde 2001 yılı sonunda endüstri derneğine
kayıtlı sigorta Ģirketi sayısı 183‟ten 107‟ye düĢmüĢtür. 2010 yılı sonunda ise bu rakam 73‟e
gerilemiĢtir. Sigorta ġirketleri Derneği verilerine göre, 2010 yılında ilk 5 Ģirket piyasanın % 71‟ine
ve ilk 10 Ģirket % 91,68‟ine hakim durumdadır.
4.9 ENERJĠ
Yunanistan toplam enerji ihtiyacının yaklaĢık % 70‟i ithal etmekte olup, enerji alanında dıĢa
bağımlı bir ülke konumundadır. Bu nedenle enerji sektörü dıĢ ekonomik ve ticari iliĢkilerinde
50
zemin kazanma arzusunda olduğu bir alan olarak karĢımıza çıkmaktadır. Enerji ihtiyacı istikrarlı
bir Ģekilde artmaya devam etmekle birlikte kiĢi baĢına tüketim açısından AB içinde son sıralarda
yer almaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Yunanistan‟ın 1990-2000 yılları arasındaki
ihtiyacının yılda ortalama % 2.6 oranında arttığını, 20022010 yılları arasındaki artıĢ oranının ise % 4 civarında
Enerji Tüketimi
1999
2015
olmasının beklendiğini ifade etmektedir.
Petrol
% 58 % 45
Yunanistan‟ın enerji üretim kaynakları sınırlıdır.Tüm enerji Linyit
% 32 % 30
ihtiyacının % 60.5‟lik kısmı petrol, % 7.1‟lik kısmı ise
Doğalgaz
%5
% 19
doğalgaz ile karĢılanmakta, bunun da hemen hemen tamamı
%1
%1
ithal edilmektedir. Petrol ithalatı Ġran, S.Arabistan, Rusya, Hidroelektrik
Diğer
%
4
%5
Libya ve Mısır‟dan, doğalgaz ithalatı ise sırasıyla % 80 ve %
20 oranlarında olmak üzere Rusya ve Cezayir‟den yapılmaktadır. Son dönemlerde özellikle
doğalgaz konusunda yeni arz kaynakları arayıĢları devam etmekte olup bu çerçevede
Azerbaycan ve Ġran‟la anlaĢma imzalanmıĢtır.
Yunanistan‟ın ciddi linyit rezervleri bulunmakta ve devlete ait elektrik Ģirketi (DEI) bunu elektrik
üretimi için kullanmaktadır. Toplam elektrik üretiminin yarısından fazlası için linyit
kullanılmaktadır. Petrol bağımlılığının azaltılması için linyit kullanımını artırma düĢüncesi hem
hava kirliliği kaygısı hem de KYOTO protokolü yükümlülükleri nedeniyle uygulamaya
geçmemiĢtir. Ancak buna rağmen ülkedeki elektrik üretiminin yarısından fazlası hala bu yolla
yapılmaktadır. Hükümet enerji ihtiyacının karĢılanmasında doğalgaza öncelik verme yolunu
seçmiĢtir. IEA 2010 sonunda doğalgaz kullanımının % 17.3 olacağını tahmin etmektedir. Öte
yandan ülkenin deprem kuĢağında yer alması ve yoğun sismik hareketler nedeniyle nükleer
santral yapımı gündeme getirilmemektedir.
Enerji sektöründe geç de olsa özel Ģirketlerin faaliyet göstermesine izin verilmiĢtir. Bu bağlamda
Viotia ve Selanik yakınlarında özel sektöre ait iki yeni santral elektrik üretimine baĢlamıĢtır.
Ancak DEI pazarın hala tartıĢmasız en büyüğü olma özelliğini korumakta, elektrik arzının %
97‟sini tek baĢına sağlamaktadır. Özel Ģirketler aynı zamanda doğalgaz tedariği yapabilmektedir.
Ancak hem elektrik hem de doğalgazın DEI ve DEPA‟ya satılması gerekmektedir. Sadece üretim
veya tedarikçilik yapan ve dağıtım yapması mümkün olmayan özel Ģirketlerin devlete ait bu
Ģirketlerle rekabet etmesi mümkün değildir.
AB‟nin 2001 yılında yayınladığı direktife göre 2010 yılına kadar elektrik ihtiyacının % 20‟sinin,
2020 yılına kadar da tüm enerji ihtiyacının % 20‟sini yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi
gerekmektedir. Bu alanda yatırım yapmakta geç kalan Yunanistan‟da 2010 yılı sonu itibariyle
elektrik üretiminin % 12‟sinin yenilenebilir enerji kaynaklarından yapıldığı tahmin edilmektedir.
Kalkınma Bakanlığı petrol, doğalgaz ve elektrik sektörlerinde 2010 yılına kadar 2.5 Milyar €‟luk
kısmı yenilenebilir enerji projeleri olmak üzere enerji sektörüne 4,5 milyar € yatırım
planlamaktadır.
2007 Kasımında her iki ülkenin BaĢbakanlarının katılımı ile açılan Türkiye-Yunanistan doğalgaz
enterkonnektörü ve 26 Temmuz 2007‟de imzalanan Türkiye-Yunanistan-Ġtalya arasındaki
doğalgaz ulaĢtırmasına iliĢkin anlaĢma Yunanistan‟ın üzerinde önemle durduğu projelerdir.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki doğalgaz boru hattı Karacabey ile Gümülcine‟yi birbirine
bağlamaktadır. 285 km uzunluğundaki hattan doğalgaz transferine 2008 Kasım ayında yine her
iki ülkenin baĢbakanlarının katılımı ile baĢlanmıĢtır.
Yılda 11.5 milyar m3 kapasiteye sahip olacak Türkiye-Yunanistan hattından ilk aĢamada yılda
2.5 milyar m3 doğalgaz sevkedilmesi, 2012 sonunda tamamlanması beklenen ve denizaltından
geçecek olan Yunanistan-Ġtalya boru hattından ise yılda 8.8 milyar m3 doğalgaz aktarılması
öngörülmektedir. Uzun dönemde ġah Deniz Projesi ile bağlantı kurulacak bu hatta kısa vadede
planlanan Türkiye‟nin ihtiyaç fazlası olan doğal gazın Yunanistan‟a aktarılmasıdır. Türkiye,
Yunanistan, Ġtalya ve Azerbaycan arasında yapılması beklenen anlaĢma ile Yunanistan
doğalgazda en önemli tedarikçi durumundaki Rusya‟ya olan bağımlılığını azaltmayı
hedeflemektedir.
51
Enerji Ġstatistikleri
2006
2007
2008
2009
2010
Enerji Tüketimi ( Milyon Ton Petrol EĢiti)
31.6
31.6
31.8
30.7
28.8
KiĢi BaĢı Enerji Tüketimi ( Kg Petrol EĢiti)
3,135
3,198
2,706
2,609
2,442
Elektrik Tüketimi ( Milyar kw)
56
57
64
62
59
KiĢi BaĢı Elektrik Tüketimi (kw)
5,077
5,226
5,722
5,540
5,245
Doğal Gaz Tüketimi (Milyon m3)
3,310
4,069
3,528
3,824
4,737
Kaynak : Dünya Bankası
Yunanistan’da Elektrik Üretimi
Yunanistan‟da elektrik enerjisi üretimi özellikle termik santrallerden elde edilmektedir. Batı
Makedonya Bölgesinde toplam elektrik enerjisinin %75‟i üretilmektedir, bunun da %50‟si Kozani
ilinde üretilmektedir. Florina ilindeki yeni Meliti elektrik üretim santrali ile Batı Makedonya ülkenin
elektrik enerjisi ihtiyacının %80‟nini karĢılayacak duruma gelecektir. Termik elektrik üretim
santrallerinin ülkenin kuzeyinde yoğunlaĢması, taĢıma esnasında kayıplara ve iĢleyiĢte
dengesizliğe yol açmaktadır. Ancak bunların tasarımı, birçok santral için yakıt hammaddesini
oluĢturan linyit yataklarının zengin olduğu bölgelere yakınlıkları konusuna dayanmıĢtır. Ülkede
linyit stoğu olan dört bölge mevcuttur: Drama, Batı Makedonya, Elassona ve Megalopoli.
Böylece, 2008 yılı Enterkonnekte Sistemi verilerine göre, (National Report RΑΕ 2009), elektrik
üretim tesislerinin yerleĢik gücünün %67.7‟i termik santraldir ve bunların 4808MW‟ı linyit,
1160MW‟ı petrol ve 2447,7MW‟ı doğalgaz ile çalıĢmaktadır. %24,3 oranında hidroelektrik
santral, %8 oranında ise Yenilenebilir Enerji Kaynakları mevcuttur.
Yunanistan’da elektrik enerjisi üretim bilançosu
Yakıt türüne göre Yerel Elektrik Enerjisi Üretimi – Enterkonnekte Sistem
LĠnyit
Petrol
Doğalgaz
Büyük
hidroelektrik
Yenilenebilir enerji
kaynakları
Linyit ülkenin en önemli kaynağı olup, 2008 yılı için yerel elektrik üretiminin %58.3‟ü linyitten
sağlanmıĢtır. Petrol %6.8‟e gerilemiĢ olup, bunun yerini önemli ölçüde doğalgaz almıĢtır (%25.9
52
katkıyla) ve bu oranın giderek yükseleceği tahmin edilmektedir. Buna paralel olarak, çevrenin
korunması hususunun Yunan Devletinin bir önceliği haline gelmesi, Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarına ağırlık verilmesine yol açmaktadır ve elektrik enerjisi üretimindeki payının 2020
yılında %34 oranına yükseltmeyi hedef olarak belirlemektedir. Aynı kapsamda, doğalgaza da
özel önem verilmektedir, zira Yunanistan linyit stoklarının 35 yıl daha dayanacağı
düĢünülmektedir. Dolayısıyla, Yunanistan‟ın elektrik enerjisi üretimine zamanla bitümlü antraks
gibi yeni yakıt türlerinin de dahil edilmesi gerektiği düĢüncesi mevcuttur. Antraks tesislerinin linyit
tesislerine nazaran daha yüksek verimlilik yakalayabildiği, ayrıca çevreyi daha az kirlettiği
bilinmektedir. Ayrıca, doğalgazın önümüzdeki 50-60 yıl boyunca mevcut olacağı, antraksın ise
200 yıl daha bulunabileceği bilinmektedir. Ancak antraks kullanımı tesislerin temiz ve verimli
yanma teknolojileri kullanmalarına ve Kyoto Protokolü ile Avrupa Standartlarına uymalarına
bağlıdır.
Elektrik Enerjisi Üretimi Sübvansiyonları
Elektrik enerjisi sektörüne yatırım yapmak isteyen yatırımcılara 3 değiĢik ad altında sübvansiyon
sağlanmaktadır. Bu kategoriler:
1. Genel GiriĢimcilik: Bütün iĢadamlarına yöneliktir, 10 yıla varan vergi muafiyetleri
içermektedir. Verilebilecek maksimum yardım tutarının %100‟üne kadar muafiyetleri
kapsamaktadır. Vergi muafiyeti 8 ile 10 yıl arasında ve vergi öncesi kâr üzerinden
uygulanır.
2. Bölgesel Sinerji: yerel ihtiyaçları karĢılayan veya yerel üstünlükleri değerlendiren planları
içeren yatırımlar. Her tür sübvasiyonu içermektedir. Buna para yardımı, leasing ve
krediler de dahildir. Leasing tutarı toplam izin verilen sübvansiyonun %70‟ine ulaĢabilir.
Yeni Ģirketler için bu yüzde %10 oranında artırılır.
3. Teknolojik kalkınma: yeniliklere yatırı yapmayı ve Ģirketlerini teknolojik açıdan
modernleĢtirmeyi planlayan Ģirketlere yöneliktir. Buna para yardımı, leasing ve krediler
de dahildir. Her tür sübvasiyonu içermektedir. Leasing tutarı toplam izin verilen
sübvansiyonun %80‟ine ulaĢabilir.
Elektrik enerjisi üretimi sektöründe yapılacak olan yatırımlar yukarıdaki baĢlıklardan herhangi
birine dahil edilebilir. Bu konuda Invest in Greece Yatırım Kurumu Ģirketleri
yönlendirebilmektedir.
Ġl ve Bölgeler bazında sübvansiyon yüzdeleri
Orta
ġirketler
Küçük ve Çok
Küçük ġirketler
%15
%25
%35
C
%15
%25
%35
Ftiotida
B
%15
%25
%35
Fokida
B
%20
%30
%40
Evia
B
%15
%25
%35
Viotia
A
%15
%20
%25
Evritania
C
%20
%30
%40
Selanik
B
%30
%35
%40
Halkidiki
B
%30
%35
%40
Kilkis
C
%30
%40
%50
Yönetim Bölgesi
iller
Güney Ege
Cyclades
C
Onikiada
Orta Yunanistan
Orta Makedonya
Bölgeler Büyük ġirketler
53
Batı Makedonya
Attika
Thessalia
Ġyon Adaları
Girit
Peloponnisos
Kuzey Ege
Doğu Makedonya Trakya
Ġpiros
Pella
C
%30
%40
%50
Ġmathia
C
%30
%40
%50
Pieria
C
%30
%40
%50
Serez
C
%30
%40
%50
Grevena
C
%30
%40
%50
Kozani
B
%30
%35
%40
Florina
C
%30
%40
%50
Kastoria
C
%30
%40
%50
Attika
A
%15
%20
%25
Larissa
B
%30
%35
%40
Magnisia
B
%30
%35
%40
Karditsa
C
%30
%40
%50
Trikala
C
%30
%40
%50
Korfu
C
%30
%40
%50
Lefkada
C
%30
%40
%50
Kefalonia
C
%30
%40
%50
Zakinthos
C
%30
%40
%50
Ġraklio
B
%30
%35
%40
Hanya
B
%30
%35
%40
Lasithi
B
%30
%35
%40
Rethymno
B
%30
%35
%40
Lakonia
C
%30
%40
%50
Messinia
C
%30
%40
%50
Korinthia
B
%30
%35
%40
Arkadia
B
%30
%35
%40
Argolida
B
%30
%35
%40
Lesvos
C
%30
%40
%50
Chios
C
%30
%40
%50
Samos
C
%30
%40
%50
Kavala
C
%40
%45
%50
Ġskeçe
C
%40
%45
%50
Rodopi
C
%40
%45
%50
Drama
C
%40
%45
%50
Evros
C
%40
%45
%50
Ioannina
C
%40
%45
%50
Arta
C
%40
%45
%50
54
Preveza
C
%40
%45
%50
Thesprotia
C
%40
%45
%50
Ahaia
C
%40
%45
%50
Etoloakarnania
C
%40
%45
%50
C
%40
%45
%50
Batı Yunanistan
Ġleia
YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARI
4.9.1 Rüzgar Enerjisi
Yunanistan‟da enerji piyasası birçok değiĢikliğe tâbi olup, bütün dünyadan yatırımcılara hitap
etmektedir. Yunanistan‟da Güneydoğu Avrupa ve genel olarak Avrupa‟da enerji konusunda
stratejik bir konumda bulunmaktadır. Elektrik enerjisi üretimi, nakliyesi ve dağıtımı konularının
serbest bırakılması, ayrıca Yenilenebilir Enerji Kaynakları sektöründe dinamik bir kampanya
baĢlatılmıĢ
olması,
ülkede
önemli
üretim
fırsatları
oluĢmasına
yol
açmıĢtır.
Günümüzde rüzgar parklarından 1400 MW faaliyet gösterdiği tahmin edilmekte olup, hedef 2020
yılına kadar 7.500MW tesis edilmesidir ve bunun 300MW‟ının offshore rüzgar parklarından
olmasıdır.
Yunanistan‟ın Yenilenebilir Enerji Kaynakları hakkındaki olumlu uzun vadeli mevzuatı sektördeki
yatırımları teminat altına almaktadır ve büyük yatırımcıların güvenini kazanmıĢtır. Yunanistan‟da
faaliyet gösteren dünya devleri arasında Mytilinaiou Grubu ile iĢbirliği içinde Endesa, Rokas
Grubu ile iĢbirliği içinde IberdrolaAcciona ve Gamesa Ġspanyol Ģirketleri vardır. Ayrıca Yunan
piyasasında Fransız Ģirketleri EDF ve Veolia, Ġtalyan Enel ve Alman WPD ve WRE vardır ve bu
Ģirketler
sektördeki
geliĢim
ve
baĢarılarının
devamını
hedeflemektedir.
Rüzgar enerjisi Yunan hükümeti için önceĢik arz etmektedir. Yenilenebilir Enerji Kaynakları
(YEK) Yunanistan‟da rekabetçi fiyatlarla geliĢebilir ve hedef bunların toplam elektrik enerjisi
üretimindeki payının 2020 yılına kadar %40‟a ulaĢmasıdır. YEK‟lerin hedefi AB‟nin ilgili
yönetmeliklerinden Kioto Protokolünden kaynaklanan yükümlülükleri arasında olduğundan
dolayı, yatırımcılar Yunan YEK piyasasında istikrarlı ve uzun vadeli hedefler temin edebilirler.
Rüzgar Enerjisine Yatırım Yapmanın Avantajları
• Çok iyi rüzgar dinamiği – Avrupa‟daki en iyilerinden
• Üretilen enerjinin Sistem Yöneticisine satıĢında öncelik
• Üretilen enerjide yüksek satıĢ fiyatları (feed in tariffs)
• 20 yıllık enerji alım anlaĢması (Power Purchase Agreement, PPA)
• Yatırımlarda güvenilirlik ve uzun vadeli planlama sağlayan olumlu, uzun vadeli mevzuat
20 yıl garantili, üretilen enerji satıĢı cari faturaları (feed in tariffs, FIT)
Euro olarak-MWh
Bağlantılı Sistem
Bağlantılı Olmayan Adalar
Offshore Rüzgar Parkları > 50KW
87,85
99,45
Rüzgar Enerjisi ≤ 50 KW 250
YEK sektörünün Yunanistan‟daki üretimi bağlayıcı sözleĢme hedefleriyle temin edilmektedir ve
bunlar YEK‟lerin enerji üretimindeki payının 2020 yılına kadar %40‟a çıkmasını talep etmektedir.
Bugün ise bu katılım payı, küçük hidroelektrikler de dahil %10 civarındadır.
55
BaĢarı Örnekleri
1998 yılında Yunan Ģirketi Ch. Rokas A.E. Yunanistan‟daki ilk rüzgar parkını Girit‟in Sitia
bölgesinde 10.2 MW gücünde inĢa etmiĢtir. 2004 yılında Rokas Ģirketi, YEK alanındaki en büyük
gruplardan biri olan Ġspanyol Grup Iberdrola‟nın yan Ģirketi haline gelmiĢtir. Bugün Ģirket Yunan
rüzgar enerjisi piyasasında ilk sıralardan birinde yer almaktadır, yerleĢik gücü 205 MW olup,
geliĢiminin devamını hedeflemektedir.
Kaynak: Yenilenebilir Enerji Kaynakları Merkezi – KAPE
(Harita açıklaması: Ortalama yıllık rüzgar hızı: metre/saniye)
56
4.9.2 GüneĢ Enerjisi
GüneĢ / fotovoltaik enerji Yunanistan‟ın enerji profilinin en önemli faktörlerinden birini teĢkil
edecektir. Yunanistan zengin bir güneĢ dinamiğine sahiptir ve güneĢ enerjisinin ülkenin enerji
ihtiyacının üçte birini karĢılayacağı tahmin edilmektedir. Uzmanlar pazarın önemli derecede
geliĢeceğine ve değerinin ilerleyen yıllarda 4 milyar Euro‟yu aĢacağına inanmaktalar.
Yunanistan güneĢ termik enerjisi üretimini teĢvik etmektedir ve bugüne kadar birçok orta ve
küçük ölçekli Ģirket bu alanda yatırım yapmıĢtır. Sonuç olarak ülkedeki fotovoltaik tesislerin
bugünkü kapasitesi 340 MW‟a ulaĢmıĢtır, 2020 yılına kadar ise 2.200 MW‟a ulaĢması
beklenmektedir.
Yunanistan‟da güneĢ enerjisi alanında yatırım yapan Ģirketlerden bazıları Alman Conergy ve
WPD, Fransız EDF-ΕEN, Avustralyalı Babcock & Brown, Yunan PPC (Devlet Elektrik Kurumu)
ve Yunan – Ġspanyol Grubu Rokas-Iberdrola‟dır. Ayrıca bütün ülkede 5 fotovoltaik panel üretim
tesisi oluĢturulmuĢ olup, bunlar piyasaya uygun teçhizat arz etmekte ve bir silis iĢleme tesisi
panellerin
üretiminde
kullanılmaktadır.
Yatırımcılardan giderek artan bir talep görülmektedir. Özellikle yaz aylarında ülkedeki güneĢ
yoğunluğu maksimum seviyede bulunmaktadır, milyonlarca turistten dolayı da güneĢ enerjisine
olan talep artmaktadır. Ayrıca zirai bölgelerde ve geliĢmekte olan bölgeler olan adalarda güneĢ
enerjisi ihtiyaçları yüksektir. Son olarak, birçok devlet kurumu, sanayi ve turizm tesisi de
fotovoltaik enerji kullanımına ilgi göstermektedir.
GüneĢ Enerjisine Yatırım Yapmanın Avantajları
• Zengin güneĢ dinamiği, Avrupa‟daki en yükseklerden biri
• Üretilen enerjinin Sistem Yöneticisine satıĢında öncelik
• Üretilen enerjide yüksek satıĢ fiyatları (feed in tariffs)
• 20 yıllık enerji alım anlaĢması (Power Purchase Agreement, PPA)
• Yatırımlarda güvenilirlik ve uzun vadeli planlama sağlayan olumlu, uzun vadeli mevzuat
Yunanistan‟da YEK‟lerin geliĢimi kurumsal olarak bağlayıcı hedeflerle sağlanmaktadır. Bunlara
göre, YEK‟lerin toplam üretilen enerjiye katılımı 2020 yılına kadar %20, elektrik enerjisi üretimine
katılımı ise %40‟a ulaĢmak zorundadır.
GüneĢ Fotovoltaik enerjisi hakkındaki Yunan mevzuatı
Fotovoltaik ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları hakkında Yunan Parlamentosu tarafından Mayıs
2010 tarihinde kabul edilen en son yasa (Kanun 3851/2010, RG 85A, 4-6-2010), önceki lisans
alma rejiminin bazı prosedürlerini basit hale getirmektedir. Kanun, daha önce de bahsedildiği
üzere, fotovoltaiklerden kaynaklanan elektrik enerjisinin 2020 yılına kadar toplam enerji
üretiminin %40‟ına ulaĢmasını hedeflemektedir.
4001/2011 sayılı 22 Ağustos 2011 tarihinde yürürlüğe giren Kanun ile yukarıda bahsedilen
kanunun bazı hükümleri revize edilmiĢtir. Bunun dıĢında, daha genel hükümler ve spesifik
prosedürler Ulusal Enerji Düzenleme Kurulu (R.A.E.) tarafından düzenlenen Lisans
Yönetmeliğinde sağlanmaktadır. Ayrıca belirli Bakanlık Kararlarında (örneğin, arazi ve binalar
üzerinde bir fotovoltaik istasyonu uygulanmasının gerekleri hakkındaki 9154/14.04.2011 sayılı
Bakanlık kararı) ve önemli dahili sirkülerlerde (örneğin Çevre Bakanlığının YAPE/F1/oik.26928)
düzenlenmektedir.
57
Lisans sürecinin gerekli adımları
≥1 MW gücünde bir fotovoltaik istasyon iĢletmek isteyen yatırımcının aĢağıdaki adımları takip
etmesi gerekmektedir:
 Üretim Lisansı için Ulusal Enerji Düzenleme Kuruluna (RAE) baĢvurması
 Üretim Lisansı alındıktan sonra, Bölgedeki (Periferi) yetkili bölüme KuruluĢ Lisansı
olarak baĢvuru (Çevre KoĢulları Onayını da içerir)
 ġehir Planlama Bölümü tarafından küçük ölçekli müdahalelere giriĢilmesi için izin
alma.
 ġebeke bağlantısı için Sistem Operatörüne baĢvuru
 ġebekeye elektrik enerjisi satmak üzere Sistem Operatörü (HTSO) ile sözleĢme
imzalama
 Yetkili Departmana baĢvuru
Üretim Lisansını vermeye yetkili Makam hangisidir?
Üretim Lisansı RAE tarafından düzenlenmektedir. RAE kanunda belirlenen kriterlere uygunluğu
kontrol eder ve baĢvurunun ibrazından itibaren - baĢvuru dosyasının tam olması koĢuluyla. Aksi
taktirde, dosyanın tamamlanmasından itibaren – 2 ay içinde Üretim Lisansı verip vermeyeceğine
kadar verir. Çevre Bakanlığı verilen lisansın kanuna uygunluğunu kontrol eder ve 20 gün içinde
kabul eder. Pratikte bunun anlamı, Çevre Bakanlığının RAE‟nin verdiği lisansı, kanuna aykırı
olması durumunda, reddedebileceğidir. RAE‟nin verdiği lisans Çevre Bakanlığınca kabul
edildikten sonra, Bakanlık içinde yeni kurulan Sicile kaydedilir. Üretim Lisansı 25 yıllığına
geçerlidir ve bitiminde 25 yıl daha uzatılabilir. Üretim Lisansının veriliĢ tarihinden itibaren 30 ay
içinde KuruluĢ Ġzni alınmadığı taktirde, Üretim Lisansı otomatik olarak iptal olur.
Üretim Lisansından muafiyetler
Çiftçiler tarafından 100 KW‟a kadar iĢletilecek istasyonlar için ve Üretim Lisansından açıkça
muaf oldukları belirtilen istasyonlar için muafiyetler tanınabilir. Ayrıca, yeni Kanuna göre, 1 MW
gücüne kadar olan fotovoltaik sistemler için Üretim Lisansı veya “muafiyet” olarak bilinen
herhangi baĢka bir açıklayıcı karar gerekmemektedir.
KuruluĢ Lisansı
Üretim Lisansı düzenlendikten sonra, yatırımcı eĢ zamanlı olarak Ģunları yapacaktır: a) Bağlantı
teklifi için ġebeke Operatörüne baĢvuru, b) yetkili merciye projenin Çevre KoĢulları Onayı (EPO)
için baĢvuru ve c) gerektiği taktirde, Orman Bölümünden izin için baĢvuru.
Ġlgili baĢvurunun ibrazından itibaren 4 ay içinde yetkili Operatör bağlantı teklifini düzenleyecektir
ve bu EPO ya da muafiyet kararı düzenlediği andan itibaren bağlayıcı olacaktır (daha çok detay
için aĢağıya bkz.). Ġlgili baĢvurunun ibrazından itibaren en geç 45 iĢgünü içinde Bölge (Periferi)
Genel Sekreteri KuruluĢ Ġznini düzenler. Böyle bir izin düzenlenmediği taktirde, Bölge Genel
Sekreteri bu izni neden düzenleyemediğinin açıklandığı bir açıklama kararı çıkarır ve en geç 30
gün içinde karar vermesi için dosyası Çevre Bakanlığına iletir. KuruluĢ Ġzni 2 yıllığına geçerlidir
ve 2 yıl daha uzatılabilir.
Çevre KoĢullarının Onaylanması (E.P.O)
RAE‟den Üretim Lisansını aldıktan sonra, yatırımcı KuruluĢ Ġznini almak üzere, Çevre KoĢulları
Onayı (EPO) kararı düzenlenmesi için baĢvuracaktır. BaĢvuruya komple bir dosya ve Çevre Etki
Değerlendirmesi (ÇED) eĢlik edecektir.
Yetkili merci baĢvuru dosyasını inceleyerek en geç 4 ay içinde bir EPO kararı düzenler. Verilen
kararın 10 yıl geçerliliği vardır ve anılan sürenin bitiminden 6 ay önce baĢvurulması Ģartıyla, eĢit
süreli olarak 2 kez uzatılabilir.
58
ĠĢletme Lisansı
ĠĢletme Lisansı vermeye yetkili makam KuruluĢ Lisansını vermeye yetkili makamla aynıdır. Bir
denetim birimi fotovoltaik istasyon kuruluĢuna yönelik teknik Ģartların yerine getirildiğine onay
verdikten sonra, ĠĢletme Lisansı verilir. ĠĢletme Lisansı 20 günlük süre içinde verilir ve 20 yıl
geçerlidir.
500 KW’a kadar olan Fotovoltaik Ġstasyonların lisans alması
a. Bu istasyonların Üretim Lisansı ve KuruluĢ ile ĠĢletme Lisansı alması gerekmemektedir.
b. 500 KWp‟a kadar olan fotovoltaik sistemler için, belirli koĢulların yerine getirilmesi Ģartıyla,
çevre lisansı alması gerekmeyebilir. Bölge Ġdaresi 20 günlük süre içinde bu koĢulların yerine
getirilip getirilmediğine karar verebilir. Genelde, çevre lisansının gerektiği durumlar, bu
sistemlerin NATURA bölgelerinde, kıyı bölgelerinde (kıyı Ģeridine 100 metreden az mesafede)
ve baĢka elektrik enerjisi üretim lisansı olan (ve toplam enerji çıktısı 500 KWp‟ı aĢan) bir
fotovoltaik tesisine yakın arazilerde kurulması durumlarıdır.
c. Yetkili Operatöre bağlantı teklifi baĢvurusunda bulunmak Ģarttır.
d. Bu tür istasyonlar operasyona baĢlamadan önce devredilemez.
e. Enerji Satın Alım SözleĢmesi imzalanmadan önce 150 €/KW tutarına eĢit bir teminat ödenir.
500 KW ile 1 MW arasındaki Fotovoltaik istasyonlara lisans verilmesi
a. Bu istasyonların Üretim Lisansı ve KuruluĢ ile ĠĢletme Lisansı alması gerekmemektedir.
b. Çevre lisansı ve bağlantı teklifi baĢvurusu gereklidir.
c. Bu tür istasyonlar operasyona baĢlamadan önce devredilemez.
d. Enerji Satın Alım SözleĢmesi imzalanmadan önce 150 €/KW tutarına eĢit bir teminat ödenir.
Bir fotovoltaik istasyonu nasıl devredilebilir?
Üretim Lisansı sahibi, RAE‟nin ilgili kararını müteakip, lisansını baĢka bir gerçek veya tüzel
kiĢiye devredebilir.
Kurulu güç kapasiteleri 1 MWp veya daha küçük olan güneĢ enerjisi (fotovoltaik) istasyonları
operasyona baĢlamadan önce devredilemez. Bu tür bir devir sadece tüzel kiĢilere yapılabilir.
Bunun koĢulu ise, devrin yapılacağı Ģirketin toplam anasermayesinin devreden gerçek veya
tüzel kiĢiye ait olmasıdır.
Fotovoltaik istasyonlar tarafından üretilen elektrik enerjisinin fiyatlandırması nasıl yapılır?
Fotovoltaik istasyonlar tarafından üretilen elektrik enerjisinin fiyatlandırması 3851/2010 sayılı
kanun ve 3734/2009 sayılı kanun, madde 27A hükümlerine göre yapılır. Yeni Üretilen Enerji
Fiyatları (FIT) 20 yıl garantilidir ve her yıl bir önceki yılın tüketici fiyat endeksinin %25 oranıyla
yeniden uyarlanırlar.
59
Üretilen Enerji Fiyatları (Feed in Tariffs, FIT)
AĢağıdaki tabloda yeni Sistem fiyatları ve bunların Ağustos 2010‟dan itibaren düĢüĢü
gösterilmektedir.
Yıl-ay / Euro/MWh
Bağlantılı Sistem
Bağlantılı Olmayan Adalar
>100kW ≤100kW
>100kW ≤100kW
ġubat 2010
400,00 450,00
Ağustos 2010
392,04 441,05
ġubat 2011
372,83 419,43
Ağustos 2011
351,01 394,88
ġubat 2012
333,81 375,53
Ağustos 2012
314,27 353,56
ġubat 2013
298,87 336,23
Ağustos 2013
281,38 316,55
ġubat 2014
268,94 302,56
Ağustos 2014
260,97 293,59
2015‟den sonra her yıl 1,3 χ μΟΤΣ(ν-1) 1,4χμΟΤΣ(ν-1)
için (v)
450,00 500,00
441,05 490,05
419,43 466,03
394,88 438,76
375,53 417,26
353,56 392,84
336,23 373,59
316,55 351,72
302,56 336,18
293,59 326,22
1,4 χ μΟΤΣ (ν-1) 1,5 χ μΟΤΣ (ν-1)
μΟΤΣ(ν-1): Önceki yıl itibariyle ν-1 Ortalama Marjinal Sistem Fiyatı
Üretilen enerjinin yüksek fiyata satıĢı (feed in tariffs) ve 20 yıllık enerji alıĢ sözleĢmesi (PPA)
cazip bir motivasyon oluĢturmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren baĢarılı bir Ģirket ise Martifer
Solar‟dır. Ayrıca fotovoltaik parkların sürekli geliĢimi de enerji teknolojileri ve ekipmanı sanayısi
için büyük fırsatlar yaratmaktadır. Bu sektördeki bazı önemli Ģirketler Next Solar, Solar Cells
Hellas ve Kopelouzos Grubudur.
Fotovoltaik enerji üretimi hakkında açıklanan en son fiyatlar
Yunan Çevre Bakanlığı 2012 yılının ġubat ayı baĢında, 1 ġubat 2012 itibariyle geçerli olan yeni
fotovoltaik tesislerinde üretilen elektrik enerjisi fiyatlarını açıklamıĢtır.
Fiyat €0.328kWh olarak baĢlayacak olup Ağustos 2014 itibariyle €0.229kWh fiyatına düĢecektir.
ġubat 2015‟den itibaren özel bir denklem ile tarifeler kademeli olarak azalacaktır. Bu arada, 10
kW‟a kadar olan çatı fotovoltaik sistemlerinin fiyatları altı ayda bir %5 oranında azalacaktır. Bu
fiyat ġubat 2012 itibariyle €0.495 olarak belirlenmiĢ olup, 2014‟de €0.383 fiyatına ulaĢacaktır.
2010 sonlarında 198 MW olan kurulu kapasite 2011 Eylül sonu itibariyle 460MW rakamına
ulaĢmıĢ olup, Yunanistan ulusal hedefine planlanan tarihten önce ulaĢmayı planlamaktadır.
60
Yunanistan: GüneĢ IĢınları Haritası
düĢük güneĢ enerjisi üretiminden en yükseğine kadar sınıflandırma
Kaynak: Yenilenebilir Enerji Kaynakları Merkezi – KAPE
4.10 DOĞAL KAYNAKLAR VE MADENCĠLĠK
Dağlık coğrafi yapısı nedeniyle Yunanistan‟da toprakların yaklaĢık % 25‟inde ekim
yapılabilmektedir. Ekili arazinin yarısına yakın bölümü daha çok keçi ve koyunların otlamasına
elveriĢli çayırlardır.
Resmi kayıtlarda ülkenin % 22‟lik bölümünün ormanlarla kaplı olduğu iddia edilmekte ancak
yapılan çalıĢmalar son yıllarda sıkça rastlanan orman yangınları nedeniyle bu oranın % 17‟lere
düĢtüğünü göstermiĢtir.
Madencilik sektörünün enerji ve imalat sektörü içinde değerlendirilmesi nedeniyle GSMH içindeki
payı net olarak hesaplanamamaktadır. Ancak geçmiĢte bu oranın % 1‟in altında olduğu dikkate
61
alındığında ve sektörde önemli bir geliĢme ve büyüme olmadığı için payın yine % 1‟lerin altında
olduğu genel olarak kabul görmektedir.
ÇeĢitlilik sınırlı olmakla beraber Yunanistan bazı madenlerde öne çıkmaktadır. Perlit, bentonit,
puzolan (lav) ve sünger taĢında dünyanın en büyük tedarikçisi konumundadır.
Demir cevheri ve boksit madenleri (500 Milyon ton rezerv) öne çıkan diğer madenlerdir.
Almanya‟dan sonra Avrupa‟nın en büyük linyit üreticisi Yunanistan‟dır. BaĢta alüminyum olmak
üzere krom, bakır ve uranyum
rezervlerinin maliyetler nedeniyle ekonomik olmadığı
düĢünülmektedir. Linyit, kurĢun, magnezit ve tuz diğer maden kaynaklardır.
Megapoli‟de kömür, Siderokastro‟da altın ve gümüĢ, Lavrion‟da gümüĢ ve Thasos‟da çinko
madenleri çalıĢmakta olan madenlerdir.
4.11 ÖZELLEġTĠRME
Dünyada 1990‟lý yýllarda baþlayan özelleþtirme çalýþmalarý, kamu kurumlarý ve iþletmelerinin
yaþadýðý rekabet sorunlarý ve genel olarak devletin rolünün sýnýrlandýrýlmasýnda bir çözüm
olarak görülmüþtür. Günümüzde bu tempo yavaþlayarak da olsa liberalleþen bütün
ekonomilerde devam etmektedir.
Yunanistan‟daki Özelleþtirme sürecini uluslararasý geliþmeler ve Avrupa ile yürürlükte olan
Ekonomik ve Parasal Birlik çerçevesinde uygulanan ortak politikalar zorunlu kýlmýþtýr. Yapýlan
özelleþtirmeler, genel olarak KÝT‟lerin özel sektöre satýlmasý, ancak ayný zamanda kamunun
kontrolünün azalmamasý yönünde gerçekleþtirilmiþtir. Diðer bir ifadeyle, Yunanistan bir taraftan
özelleþtirmeye sýcak bakarken, diðer taraftan ekonominin kontrolünü de elden býrakmamaya
gayret etmektedir.
Dünyada kabul gören uygulamalara göre; özelleþtirme sadece, rekabet ortamýnda faaliyet
gösteren kamu iþletmelerinin mülkiyetinin veya yönetiminin devletten özel sektöre transferi
þeklinde (hisse devri, özel sektöre satýþ veya açýk artýrma þeklinde satýþ) gerçekleþiyor ise de,
bu tür özelleþtirmelerin baþarýlý olma þansý da oldukça düþüktür. Özelleþtirme öncesi öncelikle
kurumsal yapýnýn teþekkül ettirilmesi ve serbest piyasa ekonomisinin tüm dinamiklerinin (maliye
politikasý, dýþ ticaret politikasý, döviz politikasý vs.) istikrarlý olarak çalýþmasý önem
arzetmektedir. Pazarýn kurumsal açýdan serbest kýlýnmasý da bir anlamda özelleþtirmeye
yakýn bir uygulamadýr, çünkü bu uygulama ile daha önce sadece devlet tarafýndan
gerçekleþtirilen belirli faaliyetlerin özel sektör tarafýndan da yapýlmasýna imkan tanýnmaktadýr.
Kýsmi özelleþtirmenin en modern þekli kamu faaliyetlerinin mutat (konvansiyonel) devridir.
Yunanistan‟da genel olarak borsa aracýlýðýyla hisse senetleri transferi (azýnlýk hisseleri paketi
arzý) yolu ve „stratejik yatýrýmcý‟ (mülkiyet devri olmaksýzýn, sadece yönetimin devri) yoluyla
özelleþtirmeye gidilmiþtir.
Yaþadýðýmýz globalleþme çaðýnda Yunanistan‟ýn da uluslararasý geliþmelerden etkilenmesi
kaçýnýlmaz olmuþtur. Yunanistan‟ýn Eurozone‟a giriþi, önceden elde etmiþ olduðu kalkýnma
sürecini, AB yardýmlarý sayesinde ikiye katlamasýný ve dolayýsýyla yapýsal açýdan çehre
deðiþtirmesini saðlamýþtýr. Zaten AB‟nin Ekonomik ve Parasal Birlik hedefini belirleyen
Maastricht Anlaþmasýnýn ve Maastricht Kriterlerinin hedefi de bu olmuþtur.
Bu çerçevede, özelleþtirme süreci Yunanistan‟a Avrupa tarafýndan „dayatýlmýþtýr‟ ve çýkar
çatýþmalarýnýn meydana geldiði baþlýca alan olmuþtur. Özelleþtirme süreci uygulanýrken, ayný
zamanda rekabet ile üretimin artýþý, kamu borçlarýnýn azaltýlmasý, iþsizliðin önlenmesi ve
sosyal eþitsizliklerin giderilmesinin yanýsýra, en önemli hedef olan ülkenin kalkýnmasý göz
önünde bulundurulmalýdýr. Ayrýca teorik olarak özelleþtirme, ekonomik hayatýn ilgili sektörlerini
düzenleyici bir rol oynamaktadýr. Fakat Yunanistan‟da þu ana kadar yapýlan uygulamalarýn,
pratikte ekonomik hayata canlýlýk vermek yerine, genelde hükümetin öncelikli ihtiyaçlarýný
sübvanse etmek amacýna yönelik olarak, bütçenin günü birlik hedeflerini karþýlamada
kullanýlmýþtýr.
62
Yunanistan‟ın Troyka‟dan aldığı 110 milyar Euro‟luk kredinin, Euro ülkeleri tarafından sağlanan
80 milyar Euroluk kısmının geri ödeme süresinin uzatılması ve faiz oranının 1 puan
düĢürülmesinin kararlaĢtırıldığı 11 Mart Euro Alanı Devlet ve Hükümet BaĢkanları Gayrıresmi
Zirvesi sonuçlarında da yer aldığı gibi, Yunan Hükümetinin 50 milyar Euroluk özelleĢtirme
sürecini mümkün olan en güçlü Ģekilde yasal temele (with the strongest possible legal basis)
oturtarak gerçekleĢtirmesi gerekmektedir. Bu bilinçle, Hükümet özelleĢtirme hazırlıklarına hız
vermiĢ ve bu konuda faaliyet gösterecek Bakan seviyesinde bir özelleĢtirme komitesi
kurulmuĢtur. Hükümetin hedefi, yarısı devletin elindeki gayrimenkullerin kullanımından olmak
üzere 2013 yılına kadar 15 milyar Euro, 2015 yılına kadar ise 50 milyar Euro tutarında gelir
sağlanmasıdır.
ÖzelleĢtirme sürecinde, iki farklı yöntem izlenmesi öngörülmektedir. Ġlk yöntem, devlet ve mal
sahipleri arasında ihtilaf konusu olmayan arazilerin doğrudan yatırımcılara tahsis edilmesidir.
Ġkinci yöntem ise, sözkonusu mülklerin 90 yıllık kullanım hakkı devri tahtında gayrimenkul
Ģirketlerine transfer edilmesidir.
Bu hususlara ek olarak Hükümet, hazineye gelir getirmeyen mülklerin bir kısmının satılmasını ve
KĠT'lerde bulunan devlete ait yaklaĢık 8 milyar Euro değerindeki hisselerin piyasa Ģartları
olgunlaĢtığında elden çıkarılmasını planlamaktadır. ÖzelleĢtirmeler çerçevesinde önümüzdeki iki
yıl içinde 15 milyar Euro gelir elde etmek için:
Emlak Kalkınma Fonu kurulması, çeĢitli devlet mülklerinin bu fona transfer edilmesi;
Demiryolları sektörünün
değerlendirilmesi;
yeniden
yapılandırılması
ve
demiryollarına
ait
arazilerin
Bölgesel havalimanlarına yönelik iĢletme sözleĢmeleri imzalanması ve Atina Havalimanı için
verilen iĢletme haklarının geniĢletilmesi;
Devletin elindeki Ģans, bahis ve kumar oyunlarının özelleĢtirilmesi;
Devlet Doğal Gaz ĠĢletmesinden baĢlamak üzere enerji sektöründe faaliyet gösteren KĠT‟lerin
reforma tabi tutulması ve özelleĢtirilmesi öngörülmektedir.
Yukarıda zikredilen hususları kapsayacak özelleĢtirme programı 2011 yılının Mayıs ayında
açıklanmıĢ olup, 2012 ve 2013 yıllarına iliĢkin planlar aĢağıdakileri kapsamaktadır:
2012 yılı için planlanan özelleĢtirmeler:










2012 yılında 4-6 milyar Euro tutarında gelir elde edilmesi planlanmaktadır:
EL. Venizelos Uluslararası Havalimanı: %21‟e varan hisse satıĢı (devlet %55
oranında hisse sahibidir)
Egnatia otobanı: %100‟e varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
ELTA – Yunan Posta Kurumu: %40‟a varan hisse satıĢı (devlet %90 oranında hisse
sahibidir)
OPAP – ġans Oyunları KuruluĢu: %34‟e varan hisse satıĢı (devlet %34 oranında
hisse sahibidir)
Limanlar I: %43-%66 arasında hisse satıĢı (devlet %%77-%100 oranında hisse
sahibidir)
EYDAP – Atina Su ve Kanalizasyon ĠĢletmesi: %27‟ye varan hisse satıĢı (devlet %61
ELVO- Yunan Araç Endüstrisi A.ġ.: %16‟ya varan hisse satıĢı (devlet %51 oranında
hisse sahibidir)
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu: %100‟e varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında
hisse sahibidir)
PPC (Yunan Elektrik Kurumu): %17‟ye varan hisse satıĢı (devlet %51 oranında hisse
sahibidir)
Yunan Otobanları I: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
63




Bölgesel Havalimanları I: %49‟a varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse
sahibidir)
Elliniko II (Eski Atina Havaalanı) hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
TaĢınmazlar I, II: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Dijital Ģebeke I (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
***2012 yılı için yukarıda belirtilen özelleĢtirmelerin ne yazık ki hiçbiri, özelleĢtirmelere iliĢkin
hukuki altyapının kurulamamıĢ olması, kamudan gelen ciddi tepki ve hükümetlerin siyasi
mülahazaları sebebiyle gerçekleĢtirilememiĢtir. Bu ihalelere en kısa zamanda tekrar çıkılacağı
belirtilmiĢtir.
2013 yılı için planlanan özelleĢtirmeler:






2012 yılında 4.5-5.5 milyar Euro tutarında gelir elde edilmesi planlanmaktadır:
Diğer banka iĢtirakler: %100‟e varan satıĢ
ATE (Yunan Ziraat Bankası): %25‟e varan hisse satıĢı (devlet %76 oranında hisse
sahibidir)
Bölgesel Havalimanları II: %49‟a varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse
sahibidir)
Limanlar II: %43-%66 arasında hisse satıĢı (devlet %%77-%100 oranında hisse
sahibidir)
TaĢınmazlar II, III: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Dijital Ģebeke II(devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Bütün bu özelleĢtirme çalıĢmaları aĢağıda özet tablo halinde sunulmaktadır:
Kurum
Tahminler
DEPA - Yunan Gaz ġirketi
Bütünüyle özelleĢtirme
TrainOSE - Yunan Demiryolları TaĢımacılığı
OSE - Yunan Demiryolları ġirketi
EYDAP - Yunan Su ve Kanalizasyon ġirketi
Hisselerin %49‟unun satıĢı, idarenin
devredilmesi
Ġstasyonların geliĢtirilmesi ve araziler için
iĢletme sözleĢmeleri imzalanması
Hisselerin %10‟unun satıĢı (hisselerin %51‟ini
elde tutmak kaydıyla)
Atina Uluslararası Havalimanı
ĠĢletme sözleĢmesinin uzatılması
Bölgesel Havalimanları
ĠĢletme sözleĢmelerinin imzalanması
Otoyollar
Yeni iĢletme sözleĢmesinin imzalanması
ELTA - Yunan Posta Kurumu
Eldeki hisselerin %39‟unun satılması (hisselerin
%51‟ini elde tutmak kaydıyla)
Broadcast spectrum
ĠĢletme sözleĢmeleri imzalanması
EAS – Yunan Savunma Sistemleri ġirketi
Hisselerin %49‟unun satıĢı, idarenin
devredilmesi
Mont Parnes Casino – Kumar Oyunları
OPAP – ġans Oyunları
ODIE – At YarıĢları
Bütünüyle ya da kısmi özelleĢtirme
KED, ETA ve Olympic Estate – Emlak ġirketleri
3 Ģirketin birleĢtirilerek iĢletme sözleĢmesi
imzalanması
Xenia – Otel ĠĢletmeleri
SatıĢ ya da iĢletme sözleĢmesi imzalanması
Larco – Maden ġirketi
64
Kalkındırma ÇalıĢmaları Yapılabilecek 10 Büyük Devlet Arazisi
Ġsim
Yer
Hektar
Tanımı
Prasonisi
Rodos
8,000
Plaj
Vorras
Edessa (Vodina)
1,800
Kayak tesisi
Voice of America
Elliniko (eski Atina
Havalimanı)
Afantou
Ġskeçe
800
Nehir kenarındaki arazi
Atina
550
Sayfiye yeri
Rodos
150
Sayfiye yeri
Alikes
Atika Bölgesi
148
Sayfiye yeri
Gournes
Girit
75
Sayfiye yeri (Eski ABD üssü)
Scala Estate
Pieria
43
Sayfiye yeri
Antirrio
Aitoloakarnania
22
Sayfiye yeri
Ermioni
Argolida
15
Sayfiye yeri
Ancak Mayıs ve Haziran 2012 itibariyle Yunanistan‟ın bir seçim sürecine girmiĢ olması
nedeniyle, yukarıda bahsedilen özelleĢtirme çalıĢmalarının büyük bir bölümü askıya alınmıĢ ve
seçilen yeni hükümet özelleĢtirmeler programına 2012 sonlarına doğru yeniden ivme vermeye
çalıĢmıĢtır. Buna göre, 2013 itibariyle özelleĢtirme programı anahatlarıyla aĢağıdaki gibi
oluĢmuĢtur:
2013 yılı itibariyle Kısa Vadede GerçekleĢtirilecek olan ÖzelleĢtirmeler
















OTE (Yunan Telekomunikasyon Kurumu) %16‟ya varan hisse satıĢı (devlet %16
TT Bank (Postal Bank): %34 oranına varan hissenin satıĢ yoluyla piyasaya arzı
(devlet %34 oranında hisse sahibidir)
Pire Liman ĠĢletmesi – OLP, Selanik Liman ĠĢletmesi – OLTH: %75‟e varan hissenin
satıĢ yoluyla piyasaya arzı (devlet %75 oranında hisse sahibidir)
Selanik Su ve Kanalizasyon ĠĢletmesi – EYATH: %40‟a varan hissenin satıĢ yoluyla
piyasaya arzı (devlet %74 oranında hisse sahibidir)
EL. Venizelos Uluslararası Havalimanı: temliğin geniĢletilmesi (devlet %55 oranında
hisse sahibidir)
OPAP – ġans Oyunları KuruluĢu: temliğin geniĢletilmesi (devlet %34 oranında hisse
sahibidir)
EAS – Yunan Savunma Sistemleri ġirketi: %66‟ya varan hissenin satıĢ yoluyla
piyasaya arzı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Milli Piyango: %49 - %66 arasındaki hisselerin satıĢı (devlet %100 oranında hisse
sahibidir)
DEPA – Doğalgaz ġirketi: %32‟ye varan hissenin piyasaya satıĢ yoluyla arzı (devlet
%65 oranında hisse sahibidir)
TRAINOSE (Devlet Demiryolları): %49 ila %100 arası hissenin satıĢ yoluyla piyasaya
arzı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
LARKO (Devlet Madencilik ġirketi): %55‟e varan hissenin satıĢ yoluyla piyasaya arzı
(devlet %55 oranında hisse sahibidir)
ODIE (Yunan Hipodromları ġirketi): %100‟e varan hissenin satıĢ yoluyla piyasaya
arzı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Parnitha Kazinosu: %49‟a varan hissenin satıĢ yoluyla piyasaya arzı (devlet %49
Mobil telefon ruhsatları: hak satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Elliniko I (Eski Atina Havaalanı) hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
TaĢınmazlar I: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
65
Orta Vadede GerçekleĢtirilmesi Planlanan ÖzelleĢtirmeler














EL. Venizelos Uluslararası Havalimanı: %21‟e varan hisse satıĢı (devlet %55
Egnatia otobanı: %100‟e varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
ELTA – Yunan Posta Kurumu: %40‟a varan hisse satıĢı (devlet %90 oranında hisse
sahibidir)
OPAP – ġans Oyunları KuruluĢu: %34‟e varan hisse satıĢı (devlet %34 oranında
hisse sahibidir)
Limanlar I: %43-%66 arasında hisse satıĢı (devlet %%77-%100 oranında hisse
sahibidir)
EYDAP – Atina Su ve Kanalizasyon ĠĢletmesi: %27‟ye varan hisse satıĢı (devlet %61
ELVO- Yunan Araç Endüstrisi A.ġ.: %16‟ya varan hisse satıĢı (devlet %51 oranında
hisse sahibidir)
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu: %100‟e varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında
hisse sahibidir)
PPC (Yunan Elektrik Kurumu): %17‟ye varan hisse satıĢı (devlet %51 oranında hisse
sahibidir)
Bölgesel Havalimanları I: %49‟a varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse
sahibidir)
Elliniko II (Eski Atina Havaalanı) hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
TaĢınmazlar I, II: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Dijital Ģebeke I (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
2015 yılına kadar planlanan (uzun vadeli) özelleĢtirmeler:






Diğer banka iĢtirakler: %100‟e varan satıĢ
ATE (Yunanistan Ziraat Bankası): %25‟e varan hisse satıĢı (devlet %76 oranında
hisse sahibidir)
Bölgesel Havalimanları II: %49‟a varan hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse
sahibidir)
Limanlar II: %43-%66 arasında hisse satıĢı (devlet %%77-%100 oranında hisse
sahibidir)
TaĢınmazlar II, III: hisse satıĢı (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
Dijital Ģebeke II (devlet %100 oranında hisse sahibidir)
SatıĢa çıkarılacak olan taĢınmazlar listesi:

Kültür Bakanlığı Binası - Atina

Genel Bilgilendirme Sistemleri Sekreterliği Binası - Atina

Yunan Polis Adliye Bilim Departmanı Binası – Atina

Yunan Ġstatistik Kurumu Binası – Atina

Medya Genel Sekreterliği Binası – Atina

Polis Merkezi – Selanik

Attika Yabancılar ġubesi – Atina

Serres Polis Merkezi

Ġskeçe Vergi Dairesi ve Ġskeçe Kimya Laboratuvarı Binaları

Atina A‟ Vergi Dairesi

Atina IZ‟ Vergi Dairesi

Korinthos B‟ Vergi Dairesi
66
















Halkida B‟ Vergi Dairesi
Stavroupoli – Selanik Vergi Dairesi
Dedeağaç Vergi Dairesi
Agioi Anargiroi Vergi Dairesi – Atina
Pallini Vergi Dairesi
Atina „IΘ‟ Vergi Dairesi
Glyfada Vergi Dairesi
Holargos Vergi Dairesi
Kifisia Vergi Dairesi
ĠçiĢleri Bakanlığı Ana Binası
Atina Polis Merkezi
Adalet Bakanlığı Binası
Sağlık Bakanlığı Binası
Eğitim Bakanlığı Binası
Yunanistan Devlet Laboratuvarı Binası
Kültür Bakanlığı Binası (Bouboulinas str.)
Kaynak: Yunan ÖzelleĢtirme Kurumu (HRADF)
5.DIġ TĠCARET
5.1 Genel Durum
Yunanistan‟ın milli hesaplara iliĢkin istatistiki verilerin derlenmesi ve hesaplanmasında AB‟nin
resmi istatistik kurumu ile geçmiĢte karĢı karĢıya kaldığı daha önce ifade edilmiĢti. Benzer
problem; yayınlanan dıĢ ticaret rakamlarında da kendisini göstermektedir. Yunanistan Merkez
Bankası, Ġstatistik Kurumu, Ġhracatçılar Birliği, Ekonomi ve Maliye Bakanlıklarınca ayrı ayrı
açıklanan rakamlar arasında kimi zaman % 10‟lara varan farklar görülebilmektedir. Hatta
Ġstatistik Kurumunun farklı iki yayımındaki rakamlar ile web sitesinde açıklanan rakamlar bile
birbirinden farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle Yunanistan‟ın genel dıĢ ticaret rakamları
aĢağıda çeĢitli kaynaklardan ayrı ayrı olarak sunulmakla birlikte bu noktadan sonraki
değerlendirmelerde Yunanistan Ġstatistik Kurumu ve EuroStat verileri baz alınacaktır.
Yunanistan AB‟ye üye olmadan önce tipik bir tarım ülkesi iken, 1981 yılında tam üyeliği takiben,
gerek sanayileĢmede gerek tarım sektöründe kaydettiği ciddi anlamdaki makineleĢmenin
etkisiyle kalkınma sürecini baĢarıyla devam ettirerek sanayi toplumu olma kimliğini yakalayan bir
ülke konumuna yükselmiĢtir. Halen AB üyesi ülkeler arasında (ilk 15‟ler) AB fonlarından en fazla
istifade eden ülke konumunda olan Yunanistan, 1959 yılından (AB üyeliğine ilk baĢvuru tarihi)
2004 yılına kadarki geçen 45 yıllık süre içinde nüfusuna göre AB fon ve finansal kaynaklarından
en çok istifade eden ülke konumunda olmuĢ ve yaklaĢık 154 Milyar Dolarlık bir yardım almıĢtır.
AB Komisyonu tarafından yapılan açıklamada, 2007- 2013 yılları arasında AB‟nin bölgesel
fonlarından 21 Milyar Euro daha verilmesi öngörülmüĢtür.
Özellikle tekstil ve giyim eĢyasının hammaddesi olan pamuk üretiminde AB‟den sağlanan
tarımsal destek kapsamındaki fonlarının da yardımıyla AB‟nin ve Avrupa‟nın bir numaralı pamuk
üreticisi konumuna yükselmesi doğal olarak ilgili sektörlerin geliĢmesinde önemli bir etken
olmuĢtur. 1980‟li yıllarda AB fonlarından çok yoğun biçimde faydalanan Yunanistan AB‟nin
korumacılık duvarlarının da etkisiyle oldukça kuvvetli bir tekstil ve hazır giyim sektörü
oluĢturmuĢtur. Hatta 1980‟li yılların sonuna doğru tekstil ve giyim sektörünün toplam ihracattaki
payı % 25‟lere kadar yükselmiĢtir.
Hazır giyim yanında diğer sektörlerden mobilya, petro kimya ürünleri, kimyasallar, kağıt ürünleri
gibi imalat sanayi sektörlerinde yapılan yatırımlarda kendine yeterli hale gelen Yunanistan,
beyaz eĢya, otomotiv ve high-tech diye nitelendirilen elektronik ürünleri üretiminde iç pazarın çok
67
küçük olması ayrıca, AB‟de yoğun bir rekabetin de hüküm sürmesi nedeniyle fazla bir aĢama
kaydedememiĢ ve iç talep tamamen ithalat ile karĢılanmıĢtır.
1990‟lı yıllarda Doğu Blokunun çökmesi sonucunda sanayileĢmiĢ ülkelerin ucuz iĢgücünden
faydalanmak amacıyla üretim birimlerini bu ülkelere taĢıyarak düĢük maliyetli üretime
baĢlamaları, ayrıca Uzakdoğu ülkelerinden Çin, Kore, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerin çok
düĢük fiyatlarla Yunanistan‟ın da içinde bulunduğu AB pazarlarını, açık bir ifadeyle, iĢgale
baĢlamasıyla Yunan imalat sanayi sıkıntılı bir döneme girmiĢtir. 2000 yılını takiben ivme kazanan
Uzakdoğu menĢeli ürünlerin Yunan pazarındaki artan payı Yunanistan‟da ağırlıklı olarak
mobilya, tekstil, hazır giyim, seramik ve inĢaat malzemeleri sektöründe ciddi rahatsızlıklara
neden olmuĢ, üretici firmaların büyük bir kısmı üretim birimlerini kapatarak ithalata yönelmeye
baĢlamıĢlardır.
Bu çerçevede Yunanistan‟ın sektör bazındaki ihracatına kabaca göz atıldığında görüleceği
üzere, ihracatının ağırlıklı olarak hammadde, yarı mamuller ve tarım ürünlerinden oluĢtuğu
görülmektedir. Genel ihracat içinde geleneksel olarak önemli bir yere sahip olan tarım ürünlerine
madde bazında bakıldığında tarım ürünü ihracatının % 70‟ini sırasıyla yaĢ meyve ve sebze,
pamuk, tütün ve zeytinyağı gibi kalemlerden oluĢtuğu gözlenmiĢtir. 2011 yılı verilerine göre;
toplam ihracatın yaklaĢık % 20‟lik bölümünü tarım menĢeli ürünler oluĢtururken, sanayi ürünleri
kapsamında değerlendirilen ürünler toplam ihracatın yaklaĢık % 45‟ini oluĢturmuĢtur. Ağırlığını
ham petrol ve ürünlerinin oluĢturduğu yakıt ürünlerinin toplam ithalattan aldığı pay ise % 30
civarındadır.
Yunanistan‟ın ithalatına bakıldığında ise, mevcut sanayinin yapısal sorunları nedeniyle ithalatın
çok büyük bir oranının sanayi ürünlerinden oluĢtuğu gözlemlenmiĢtir. 2008 yılı verilerine göre
toplam ithalat içerisinde yaklaĢık % 85 oranında pay alan sanayi ürünleri (madeni yağlar ve
yakıt dahil) ithalatı yıldan yıla süregelen bir artıĢ eğilimi takip etmektedir. Bu artıĢta hiç Ģüphesiz
özellikle son yıllarda baĢta tekstil ve hazır giyim ile mobilya sektörü olmak üzere birçok imalat
sektöründe Uzakdoğu ülkeleri ve Türkiye‟den gelen daha ucuz ve kaliteli ürünlerle rekabet
edemeyen Yunanlı sanayicinin üretimini durdurarak ithalata yönelmesinin önemli katkıları
olmuĢtur. Zaten, otomotiv ve beyaz eĢya, elektronik ürünleri gibi sektörlerde ciddi bir üretim
kapasitesi (otomotiv üretimi hiç yok) olmayan sanayi sektörü yıllardan beri tekstil, hazır giyim
plastik ürünleri vb odaklı üretim yaparken, bu sektörler de nispeten çok yüksek düzeyde
seyreden üretim maliyetleri nedeniyle dıĢarıdan gelen rekabete ayak uyduramamıĢlardır. Mevcut
sanayi yapısı itibariyle Yunanistan gıda ve belli birkaç sektör dıĢında tamamen ithalata bağımlı
bir ülke konumundadır.
Yunanistan‟ın 1981 yılındaki AB üyeliğinden sonra dıĢ ticaretindeki açık giderek büyümüĢtür.
Üyelik öncesinde % 50‟lere varan korunma oranları sayesinde dıĢ ticaret göreceli olarak kontrol
altında iken 1990‟ların baĢında neredeyse tüm koruma oranları kaldırılmıĢtır. Ġhracatın
yarısından fazlası AB üyesi ülkelere yapılırken, baĢta Rusya olmak üzere Ġran ve
S.Arabistan‟dan önemli miktarlarda petrol ve doğalgaz ithalatı yapılmaktadır.
2011 yılında Almanya, Ġtalya, Rusya, Türkiye ve Fransa sırasıyla ticarette ilk beĢ ülkedir. Ġlk beĢ
ülke ile yapılan ticaretin toplam içindeki payı % 30‟un üzerindedir. Ġhracatta ilk beĢ ülke sırasıyla
Ġtalya, Almanya, Türkiye, GKRY ve Bulgaristan iken, ithalat için sıralama Almanya, Ġtalya, Rusya,
Çin ve Hollanda Ģeklindedir.
5.2 DıĢ Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dıĢ ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan‟nın AB‟nin Ortak DıĢ Ticaret Politikası dıĢında ulusal bazda bir dıĢ
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dıĢ ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaĢmalarla ticareti yasaklanan mallar dıĢında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
68
Yunanistan‟da ihracat iĢlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan‟ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaĢmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değiĢen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleĢtirilmektedir.
Türkiye‟den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1 AKP ülkeleri için
FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menĢe belgesi aranmaktadır. Eski ve kullanılmıĢ mal
ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiĢ olmaları, çevre ve güvenlik açısından gerekli Ģartları
sağlamaları koĢulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik edilmektedir.
Tarım ürünleri ticaretinde AB‟nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa
düzenlemeleri uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi
malların ithalatında sağlık çevre ve güvenlik koĢullarına uygunluk Ģartı aranmaktadır. Bu
çerçevede baĢta Sanayi Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları
tarafından piyasa gözetimi ilkeleri çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği‟nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB‟nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaĢmaları
üstlenmiĢ olup, Ortak DıĢ Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve ġili
gibi AB‟nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaĢması hükümleri geçerli olup, AB‟nin
geliĢme yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eĢ etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaĢmakta, AB dıĢındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB‟nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. Ġthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı
AB Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak
belirlenmektedir. Ġthalatta haksız rekabetin önlenmesine iliĢkin anti damping kuralları AB
düzeyinde ve AB Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
5.3 Tarife DıĢı Engeller
Serbest ticarete dayalı bir dıĢ ticaret rejiminin bulunduğu Yunanistan‟da ithalat için herhangi bir
izne ya da lisansa gerek yoktur. Ancak bazı ürünler için Yunanistan‟a giriĢ yapabilecekleri ihtisas
gümrükleri ve limanlar belirlenmiĢtir. Su ürünleri, canlı hayvan ve et ürünleri ile bazı tarımsal
ürünlerde ise Sağlık Bakanlığı‟nın uygun görüĢünün alınması gerekmektedir. Anti damping ve
anti sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde
uygulanmaktadır.
Yunanistan‟da AB dıĢı ülkelerden yapılan ithalatta, AB‟nin ortak gümrük tarifesi ile kural ve
kısıtlamaları aynen uygulanmaktadır. Topluluğun Entegre Gümrük Tarifesi – TARIC – AB
gümrük birliğine ithal edilen ve bazı durumlarda birlikten ihraç edilen belirli ürünlere uygulanan
çeĢitli kuralları göstermektedir.
Yunanistan bir çok iĢ dalında çeĢitli ulusal engeller uygulama eğilimindedir. AB üyesi ülkeler için
genelde geçerli olmayan bu engelleri aĢmak için yabancı Ģirketler Yunan veya AB orjinli
Ģirketlerle iĢbirliğine gitme yolunu tercih edebilmektedir.
Tüm AB üyesi ülkelerde olduğu gibi insan ve çevre sağlığı ile ürün güvenliği gerekçesiyle
uyulması gereken CE iĢareti vb. gibi kurallar bulunmaktadır.
Ürünlerin etiketlenmesi ve paketlenmesi ile ilgili olarak Yunanca yazılması, miktar ve üretim
tarihinin belirtilmesi gibi çeĢitli zorunluluklar bulunmaktadır. Bu konu ileride ayrı bir bölüm olarak
ihracatçılarımızın dikkatine sunulmuĢtur.Fikri ve sınai mülkiyet hakları Yunanistan pazarında
dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.
69
5.4 Anti-Damping Uygulamaları
AB tarafından ülkemize yönelik uygulanan anti-damping önlem ve soruĢturmaları DıĢ Ticaret
MüsteĢarlığı‟nın web sayfasından güncel olarak takip edilebilmektedir. 30 Temmuz 2012 tarihi
itibariyle ülkemiz menĢeli “Demir veya Çelikten Boru Bağlantı Parçaları” için AB tarafından geçici
damping önlemi alınmıĢ; bu önlem 29 Ocak 2013 tarihi itibariyle kesin önleme dönüĢtürülmüĢtür.
5.5 DıĢ Ticaret Ġstatistikleri
Yunanistan‟ın 2008 yılında 86 milyar Euro‟yubulan toplam dıĢ ticaret hacmi son 5 senede %11
düĢerek 2012 sonunda 77 milyar Euro seviyesine inmiĢtir.
2008 yılında toplam dıĢ ticaretin % 57‟sine yakın bölümü AB üyesi ülkelerle yapılmaktayken, bu
oran 2012 yılında %45‟lere gerilemiĢtir. 2012 yılında AB üyesi ülkelere yapılan ihracatın toplam
ihracata oranı % 44 civarındayken, ithalatın yaklaĢık % 46‟lık bölümü AB‟den yapılmıĢtır.
Ġhracatın ithalatı karĢılama oranı 2008‟e kadarki 5 yıllık süreçte % 30‟lar civarında seyretmekte
iken, bu oran 2012 yılında kriz nedeniyle %56‟lara çıkmıĢtır. Hükümetin aldığı sıkı tedbirler,
iĢsizliğin yükselmesi ve alım gücünün düĢmesi, ithalatta bir düĢüĢe, aksine ihracatta bir artıĢa
yol açmıĢ ve dıĢ ticaretteki açık bir miktar azalmıĢtır.
5.5.1 Yıllara Göre DıĢ Ticaret Değerleri
Yunanistan‟ın ihracatı 2008-2012 arasında yaklaĢık % 30 artıĢ göstermiĢ, ithalatında ise % 24
civarında gerileme kaydedilmiĢtir.
INDIC_ET
PARTNER
EU-27
Extra EU-27
TOTAL
2008
55,8
44,2
100,0
2009
57,7
42,3
100,0
2010
52,3
47,7
100,0
2011
51,4
48,6
100,0
2012
45,7
54,3
100,0
Ġhracat Pay (%)
EU-27
Extra EU-27
TOTAL
59,9
40,1
100,0
57,6
42,4
100,0
54,6
45,4
100,0
51,5
48,5
100,0
44,1
55,9
100,0
Ticaret Dengesi(milyon EURO)
EU-27
Extra EU-27
TOTAL
-23.402
-20.134
-43.536
-19.846
-14.553
-34.399
-14.881
-14.509
-29.390
-12.356
-11.706
-24.062
-10.279
-11.268
-21.547
Ġhracat (milyon EURO)
EU-27
Extra EU-27
TOTAL
12.770
8.550
21.320
10.134
7.450
17.584
11.516
9.568
21.084
12.537
11.816
24.353
12.181
15.433
27.614
Ġthalat (milyon EURO)
EU-27
Extra EU-27
TOTAL
36.172
28.684
64.856
29.980
22.004
51.984
26.397
24.077
50.474
24.893
23.523
48.416
22.461
26.701
49.162
86.176
69.568
71.558
72.769
76.776
Ġthalat Pay(%)
DıĢ TicaretHacmi(milyon EURO) TOTAL
Kaynak:EUROSTAT
70
5.5.2 BaĢlıca Ülkelere Göre DıĢ Ticaret (Milyon Euro)
AĢağıdaki tabloya, Yunanistan‟ın 2012 yılında en fazla ĠHRACAT yaptığı ilk 40 ülke alınmıĢtır:
YIL
TURKEY
ITALY
GERMANY
BULGARIA
CYPRUS
UNITED STATES
UNITED
KINGDOM
FYR MAC.
LIBYA
LEBANON
FRANCE
ROMANIA
ISRAEL
SINGAPORE
SPAIN
GIBRALTAR
RUSSIA
UNITED ARAB
EMIRATES
NETHERLANDS
ALBANIA
ALGERIA
SAUDI ARABIA
CHINA
EGYPT
BELGIUM
POLAND
SERBIA
SLOVENIA
TUNISIA
AUSTRIA
MONTENEGRO
FINLAND
SWEDEN
UKRAINE
SOUTH KOREA
CZECH
REPUBLIC
SWITZERLAND
DENMARK
ĠTHALAT
1.157
4.541
4.974
1.264
706
822
2011
ĠHRACAT TOPLAM ĠTHALAT
1.882
3.038
1.108
2.277
6.818
4.015
1.909
6.883
4.601
1.338
2.602
1.359
1.558
2.264
571
1.277
2.099
572
2012
ĠHRACAT TOPLAM ĠTHALAT
2.968
4.076
-4,2%
2.120
6.135
-11,6%
1.762
6.363
-7,5%
1.567
2.926
7,4%
1.429
2.000
-19,2%
1.031
1.602
-30,5%
DEĞĠġĠM
ĠHRACAT TOPLAM
57,7%
34,1%
-6,9%
-10,0%
-7,7%
-7,6%
17,1%
12,4%
-8,3%
-11,7%
-19,3%
-23,7%
1.357
168
316
22
2.407
515
204
18
1.437
7
4.892
996
566
161
164
694
649
239
646
481
434
412
2.353
733
477
186
3.101
1.164
443
665
1.918
440
5.304
1.173
170
1.691
19
2.123
486
150
16
1.339
68
6.014
861
830
786
737
674
597
596
543
542
525
468
2.034
1.000
2.477
756
2.797
1.083
747
559
1.882
593
6.482
-13,6%
1,6%
434,5%
-14,1%
-11,8%
-5,5%
-26,4%
-13,8%
-6,8%
938,2%
22,9%
-13,5%
46,7%
389,8%
349,7%
-3,0%
-8,1%
149,4%
-16,0%
12,9%
21,0%
13,5%
-13,6%
36,4%
419,4%
306,2%
-9,8%
-7,0%
68,4%
-15,9%
-1,9%
34,6%
22,2%
153
2.614
77
364
1.708
2.492
654
1.628
372
183
157
21
449
54
224
375
203
1.049
445
497
426
371
236
306
391
307
280
219
148
150
207
162
164
147
123
82
598
3.111
503
735
1.944
2.798
1.045
1.935
652
401
305
171
656
216
387
522
325
1.130
75
2.287
82
306
2.674
2.291
444
1.331
363
128
161
55
415
66
142
277
191
1.880
466
438
419
395
385
382
345
327
277
237
221
179
171
163
156
152
150
141
541
2.724
501
700
3.060
2.673
790
1.658
640
365
382
234
587
230
298
428
341
2.021
-50,8%
-12,5%
6,7%
-16,1%
56,5%
-8,1%
-32,1%
-18,2%
-2,3%
-30,0%
2,4%
162,5%
-7,5%
23,0%
-36,7%
-26,2%
-5,7%
79,3%
4,7%
-12,0%
-1,7%
6,3%
63,3%
25,0%
-11,8%
6,4%
-1,1%
8,5%
49,1%
19,7%
-17,3%
0,8%
-4,6%
3,2%
22,2%
73,5%
-9,5%
-12,4%
-0,4%
-4,8%
57,3%
-4,5%
-24,5%
-14,3%
-1,8%
-9,0%
25,0%
37,0%
-10,6%
6,4%
-23,2%
-17,9%
4,8%
78,8%
211
609
510
126
148
144
337
757
655
191
497
567
133
132
131
325
629
698
-9,4%
-18,4%
11,1%
5,8%
-10,8%
-9,3%
-3,7%
-16,9%
6,6%
71
AĢağıdaki tabloya, Yunanistan‟ın 2012 yılında en fazla iTHALAT yaptığı ilk 40 ülke alınmıĢtır.
PERIOD
FLOW
RUSSIA
GERMANY
ITALY
SAUDI ARABIA
CHINA
NETHERLANDS
FRANCE
SOUTH KOREA
IRAQ
LIBYA
IRAN
BULGARIA
SPAIN
BELGIUM
KAZAKHSTAN
UNITED
KINGDOM
TURKEY
UNITED STATES
CYPRUS
DENMARK
SWITZERLAND
AZERBAIJAN
ROMANIA
EGYPT
AUSTRIA
POLAND
ALGERIA
INDIA
SWEDEN
IRELAND
HUNGARY
NORWAY
PORTUGAL
CHILE
CZECH
REPUBLIC
UKRAINE
FYR
MACEDONIA
SLOVENIA
ISRAEL
ĠTHALAT
4.892
4.974
4.541
1.708
2.492
2.614
2.407
1.049
812
316
2.782
1.264
1.437
1.628
902
2011
2012
DEĞĠġĠM
ĠHRACAT TOPLAM ĠTHALAT ĠHRACAT TOPLAM ĠTHALAT ĠHRACAT TOPLAM
412
5.304
6.014
468
6.482
22,9%
13,5%
22,2%
1.909
6.883
4.601
1.762
6.363
-7,5%
-7,7%
-7,6%
2.277
6.818
4.015
2.120
6.135
-11,6%
-6,9% -10,0%
236
1.944
2.674
385
3.060
56,5%
63,3%
57,3%
306
2.798
2.291
382
2.673
-8,1%
25,0%
-4,5%
497
3.111
2.287
438
2.724
-12,5%
-12,0% -12,4%
694
3.101
2.123
674
2.797
-11,8%
-3,0%
-9,8%
82
1.130
1.880
141
2.021
79,3%
73,5%
78,8%
20
833
1.765
34
1.800
117,3%
69,3% 116,2%
161
477
1.691
786
2.477
434,5%
389,8% 419,4%
24
2.806
1.542
15
1.557
-44,6%
-36,3% -44,5%
1.338
2.602
1.359
1.567
2.926
7,4%
17,1%
12,4%
481
1.918
1.339
542
1.882
-6,8%
12,9%
-1,9%
307
1.935
1.331
327
1.658
-18,2%
6,4% -14,3%
7
910
1.273
5
1.279
41,1%
-23,7%
40,6%
1.357
1.157
822
706
510
609
117
515
654
449
372
364
605
375
312
258
96
131
81
996
1.882
1.277
1.558
144
148
8
649
391
207
280
371
60
147
26
112
36
135
6
2.353
3.038
2.099
2.264
655
757
125
1.164
1.045
656
652
735
664
522
338
370
132
267
87
1.173
1.108
572
571
567
497
494
486
444
415
363
306
286
277
275
265
261
235
197
861
2.968
1.031
1.429
131
132
11
597
345
171
277
395
60
152
23
98
27
126
31
2.034
4.076
1.602
2.000
698
629
505
1.083
790
587
640
700
347
428
298
363
288
361
228
-13,6%
-4,2%
-30,5%
-19,2%
11,1%
-18,4%
322,8%
-5,5%
-32,1%
-7,5%
-2,3%
-16,1%
-52,7%
-26,2%
-11,7%
2,6%
171,4%
78,6%
141,8%
-13,5%
57,7%
-19,3%
-8,3%
-9,3%
-10,8%
36,9%
-8,1%
-11,8%
-17,3%
-1,1%
6,3%
1,5%
3,2%
-13,5%
-12,2%
-26,1%
-6,6%
425,4%
-13,6%
34,1%
-23,7%
-11,7%
6,6%
-16,9%
304,2%
-7,0%
-24,5%
-10,6%
-1,8%
-4,8%
-47,8%
-17,9%
-11,9%
-1,9%
117,6%
35,3%
161,1%
211
203
126
123
337
325
191
191
133
150
325
341
-9,4%
-5,7%
5,8%
22,2%
-3,7%
4,8%
168
157
204
566
148
239
733
305
443
170
161
150
830
221
596
1.000
382
747
1,6%
2,4%
-26,4%
46,7%
49,1%
149,4%
36,4%
25,0%
68,4%
Kaynak : EUROSTAT
72
Yunanistan’ın İhracatında Başlıca Ülkeler (İhracatı 1 Milyar €’nun üzerindeki ülkeler)
Kaynak : ELSTAT
Yunanistan’ın İthalatında Başlıca Ülkeler (İthalatı 1 Milyar €’nun üzerindeki ülkeler)
Kaynak : EUROSTAT
73
5.5.3 Ülke Grupları ve Ekonomik Topluluklara Göre DıĢ Ticaret (Petrol ürünleri hariç)
İTHALAT - Bölgeler/Topluluklar
Dünya
OECD (29 Ülke )
AB (27)
AB (15)
Kuzey Amerika
Diğer GeliĢmiĢ Ülkeler
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
Balkan Ülkeleri
BDT Ülkeleri
Kuzey Afrika ve O.Doğu
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
Güneydoğu Asya
Latin Amerika
İthalat (Milyon €)
2012
2011
Değişim
12/11
2012
2011
30.201
22.140
18.737
17.132
643
171
1.419
2.043
583
586
81
2.256
512
3.171
32.128
23.612
20.730
19.032
698
387
1.662
2.098
629
742
96
1.374
345
3.367
-6,0%
-6,2%
-9,6%
-10,0%
-7,8%
-55,8%
-14,6%
-2,6%
-7,2%
-21,0%
-16,4%
64,2%
48,4%
-5,8%
100,0%
73,3%
62,0%
56,7%
2,1%
0,6%
4,7%
6,8%
1,9%
1,9%
0,3%
7,5%
1,7%
10,5%
100,0%
73,5%
64,5%
59,2%
2,2%
1,2%
5,2%
6,5%
2,0%
2,3%
0,3%
4,3%
1,1%
10,5%
İhracat (Milyon €)
2012
2011
Değişim
12/11
2012
2011
17.004
9.519
8.668
6.906
857
189
972
2.806
641
1.381
134
342
73
941
5,1%
0,8%
-1,7%
-2,3%
11,4%
25,0%
15,6%
6,6%
21,8%
8,4%
-1,0%
28,4%
47,5%
31,1%
100,0%
56,0%
51,0%
40,6%
5,0%
1,1%
5,7%
16,5%
3,8%
8,1%
0,8%
2,0%
0,4%
5,5%
100,0%
58,4%
54,5%
43,7%
4,8%
0,9%
5,2%
16,3%
3,3%
7,9%
0,8%
1,6%
0,3%
4,4%
Diğer Ülkeler
Tablo Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
İHRACAT- Bölgeler/Topluluklar
Dünya
OECD (29 Ülke )
AB (27)
AB (15)
Kuzey Amerika
Diğer GeliĢmiĢ Ülkeler
Diğer OECD Ülkeleri (G.Kore hariç)
Balkan Ülkeleri
BDT Ülkeleri
Kuzey Afrika ve O.Doğu
Afrika Ülkeleri (G.Afrika hariç)
Güneydoğu Asya
Latin Amerika
Diğer Ülkeler
Tablo Yunanistan İstatistik Kurumu verilerinden derlenmiştir.
16.183
9.446
8.818
7.068
770
151
841
2.633
527
1.275
135
266
50
718
Dağılım
Dağılım
74
5.5.4 DıĢ Ticaretin Sektörel Dağılımı (Petrol ürünleri hariç)
SITC
KODU
0+1+4
2
3
ĠTHALAT (Milyon €)
TARIM ÜRÜNLERĠ
0 Gıda ve Canlı Hayvan
Dağılım
2012
18,7%
2011
18,4%
4.864
5.115
-4,9%
16,1%
15,9%
495
551
-10,0%
1,6%
1,7%
283
257
10,2%
0,9%
0,8%
1.245
1.324
-6,0%
4,1%
4,1%
1.245
1.324
-6,0%
4,1%
4,1%
336
243
38,0%
1,1%
0,8%
3 Madeni yakıtlar, yağlar vs.
336
243
38,0%
1,1%
0,8%
SINAĠ ÜRÜNLER
22.964
24.618
-6,7%
76,0%
76,6%
5 Kimyasal Ürünler
6.397
6.907
-7,4%
21,2%
21,5%
4.383
4.857
-9,8%
14,5%
15,1%
8.276
8.247
0,3%
27,4%
25,7%
3.907
14
4.606
20
-15,2%
-27,2%
12,9%
0,0%
14,3%
0,1%
14
20
-27,2%
0,0%
0,1%
30.201
32.127
-6,0%
100,0%
100,0%
Hammaddeye göre
sınıflandırılmıĢ Mamül Ürünler
Makina ve Nakliye
7
Ekipmanları
8 Muhtelif Mamül Ürünler
DĠĞER
Kategori bazında
9
sınıflandırılmayanlar
6
0-9
TOPLAM ĠTHALAT
SITC
CODE
ĠHRACAT (Milyon €)
0+1+4
0
1
4
2
2
3
3
5-8
5
6
7
8
9
9
0-9
DeğiĢim
12/11
-4,7%
1 Tütün ve Ġçecekler
Hayvan Yağları ve Bitkisel
4
Yağlar
HAMMADDELER
Gıda DıĢı Hammeddeler
2
(yakıtlar hariç)
YAKITLAR
5-8
9
Değer (Milyon Euro)
2012
2011
5.642
5.922
TARIM ÜRÜNLERĠ
Gıda ve Canlı Hayvan
Değer (Milyon Euro)
2012*
2011*
4.549
4.118
DeğiĢim
12*/11*
10,5%
Dağılım
2012*
26,8%
2011*
25,4%
3.541
3.241
9,3%
20,8%
20,0%
624
566
10,2%
3,7%
3,5%
Tütün ve Ġçecekler
Hayvan Yağları ve Bitkisel
Yağlar
HAMMADDELER
Çiğ,yenmeye müsait
olmayan maddeler
YAKITLAR
384
311
23,6%
2,3%
1,9%
1.409
908
55,1%
8,3%
5,6%
1.409
908
55,1%
8,3%
5,6%
253
135
87,1%
1,5%
0,8%
Madeni yakıtlar, yağlar vs.
253
135
87,1%
1,5%
0,8%
SINAĠ ÜRÜNLER
10.207
10.347
-1,4%
60,0%
63,9%
Kimyasal Ürünler
Hammadde bazında sınıf.
mamüller
Makina ve Nakliye
Ekipmanları
Muhtelif Mamüller
2.425
2.415
0,4%
14,3%
14,9%
3.829
4.157
-7,9%
22,5%
25,7%
2.314
2.177
6,3%
13,6%
13,5%
1.639
1.598
2,5%
9,6%
9,9%
DĠĞER
Kategori bazında
sınıflandırılmayanlar
587
674
-12,9%
3,5%
4,2%
587
674
-12,9%
3,5%
4,2%
TOPLAM ĠHRACAT
17.004
16.183
5,1%
100,0%
100,0%
Kaynak: Yunan Ġhracatçılar Birliği
75
5.5.5 BaĢlıca Maddelere Göre Ġthalat*(Ġthalatı 500 Milyon Euro’nun üzerinde olanlar)
FASIL
AÇIKLAMA
'72'
'29'
'04'
'74'
'48'
'61'
'76'
'90'
Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Bunların Damıtılmasından
Elde Edilen Ürünler; Bitümenli Maddeler; Mineral Mumlar
Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları
Eczacılık ürünleri
Nükleer reaktörler, kazan: makina ve cihazlar, aletler, parçaları
Gemiler,suda yüzen taşıt ve araçlar
Plastik ve plastikten mamul eşya
Etler ve yenilen sakatat
Kara taşıtları, parçaları ve bunların aksesuarları (demiryolu veya
tramvay vagonları hariç)
Demir ve çelik
Organik kimyasal müstahsallar
Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvan yumurtaları, bal
Bakır ve bakırdan eşya
Kagıt ve karton:kagıt hamurundan kagıt ve kartondan eşya
Örme giyim eşyası ve aksesuarları
Alüminyum ve alüminyum eşya
Optik, fotograf, sinema, ölçü, kontrol, ayar cihazları, tıbbi alet.
'62'
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları
'27'
'85'
'30'
'84'
'89'
'39'
'02'
'87'
DEĞER(€)
MĠKTAR (KG)
18.241.157.402 30.476.464.859
3.156.939.232
2.850.316.631
2.017.520.198
1.964.692.031
1.297.561.031
1.071.012.894
275.759.004
35.612.202
219.140.362
7.775.396
770.733.583
404.261.685
1.048.536.770
134.923.186
823.195.469
772.460.908
744.223.207
697.084.213
691.017.859
667.861.421
639.633.896
596.553.787
1.481.182.922
381.714.593
421.824.754
119.376.059
706.489.500
37.393.144
330.661.351
25.221.777
576.853.752
27.932.669
5.5.6 BaĢlıca Maddelere Göre Ġhracat* (Ġhracatı 300 Milyon Euro’nun üzerinde olanlar)
AÇIKLAMA
FASIL
DEĞER(€)
MĠKTAR (KG)
'27'
'76'
'85'
'30'
'39'
'20'
'84'
Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Bunların Damıtılmasından
Elde Edilen Ürünler; Bitümenli Maddeler; Mineral Mumlar
10.647.903.485 15.056.129.070
Alüminyum ve alüminyum eşya
1.197.620.596
449.674.431
Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları
1.078.653.932
144.350.419
Eczacılık ürünleri
957.431.130
25.044.663
Plastik ve plastikten mamul eşya
910.590.745
507.162.634
Sebze,meyva,bitki parçaları,sert kabuklu yemis konserveleri
873.997.635
678.985.824
772.277.106
133.931.176
'08'
'72'
Demir ve çelik
761.454.779
635.921.019
1.151.024.805
1.105.547.283
'03'
'74'
'99'
'52'
'24'
Balıklar,kabuklu hayvanlar,yumusakçalar,diger omurgasızlar
Bakır ve bakırdan eşya
Gizli ürünler
Pamuk
Tütün ve tütün yerine geçen işlenmis maddeler
600.308.792
578.846.898
551.357.194
510.028.278
427.627.470
131.821.799
97.273.782
152.366.574
333.432.154
73.237.476
'15'
'73'
'25'
'04'
'61'
'43'
Hayvansal ve bitkisel yaglar ve bunların müstahzarları
Demir veya çelikten eşya
Tuz,kükürt,toprak ve taslar,alçılar ve çimento
Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvan yumurtaları, bal vb
Örme giyim eşyası ve aksesuarları
Postlar,kürkler,taklit kürkler ve mamulleri
425.326.184
385.987.705
385.956.823
364.656.260
356.728.827
317.024.010
230.775.902
358.292.255
6.459.364.436
93.773.417
21.608.069
1.113.880
Kaynak: Yunan Ġstatistik Kurumu
76
5.5.7 Mal ve Hizmet Ġhracat ve Ġthalatı (Milyon Euro)
2012
2011
2010
2009
2008
2007
Hizmet Ġhracatı
27,109
28,624
28,478
26,952
34,066
27,254
Turizm
10,025
10,520
9,611
10,369
11,636
10,730
Ulaştırma
13,287
14,097
15,418
13,552
19,188
13,871
Hizmet Ġthalatı
12,387
13,985
15,229
14,385
16,931
11,862
Turizm
1,844
2,273
2,156
2,466
2,679
2,446
Ulaştırma
6,328
7,233
8,155
7,073
9,316
6,238
Hizmet Ticaret Dengesi
14,721
14,639
13,249
12,567
17,135
15,391
Mal Ġhracatı
22,021
20,233
17,082
14,675
17,439
17,223
Mal Ġthalatı
41,640
47,454
45,361
49,791
60,966
55,720
49,130
48,857
45,560
41,627
51,505
44,477
54,027
61,439
60,590
64,176
77,897
67,582
Mal ve Hizmet Dengesi
-4.897
-12,582
-15,030
-22,549
- 26,392
-23,105
Tablo, Yunanistan Merkez Bankası verilerinden derlenmiştir.
77
BÖLÜM II TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠġKĠLER
1. TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERĠN GELĠġĠMĠ
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ekonomik ve ticari iliĢkiler AB ile Türkiye arasındaki gümrük
birliği anlaĢması çerçevesinde yürütülmektedir. Ġki ülke arasındaki tarihsel temeller ve siyasi
problemler iliĢkilerin uzun yıllar sınırlı kalmasına neden olmuĢ; 1999 yılında her iki ülkede
yaĢanan deprem felaketinden sonra baĢlayan yakınlaĢma süreciyle; iliĢkilerde tahminlerin de
ötesinde olumlu geliĢmeler yaĢanmıĢ, her iki ülke dıĢiĢleri bakanlarının baĢlattığı diyalog süreci
ikili iliĢkilerimizin geliĢmesine atılan önemli bir adım olmuĢtur.
Bu çerçevede son yıllarda her iki ülke iĢ adamlarının karĢılıklı yatırım ve iĢbirliğinde büyük
adımlar attığı görülmektedir.
Son dönemlerde öne çıkan yatırımların baĢında; DoğuĢ Grubu‟nunYunanistan‟ın Lamda
Development tarafından iĢletilen Flisvos Marina‟ya %50 oranında ortak olması yer almaktadır.
Yunan basınında da büyük yankı uyandıran bu satın alma, 2012 yılının son günlerinde
gerçekleĢmiĢtir.
2012 yılı Mayıs ayında, yine aynı sektörde Koç Holding Midilli Marina‟sının iĢletmesini 40
yıllığına devralmıĢtır.
2012 yılının baĢlarında gerçekleĢen diğer bir büyük yatırımda ise Pak Holding, Yunan Karton
firması MEL (Macedonian Paper Mills) S.A.‟in %99.92 hissesini satın alarak, Selanik‟te bulunan
fabrikayı iĢletmeye baĢlamıĢtır.
2013 yılı içerisinde gerçekleĢen diğer önemli bir yatırım ise, Türkiye‟de gerçekleĢmiĢ, Yunan
aluminyum firması ALUMIL, Has Metal ile Türkiye‟de aluminyum iĢleme üzerine bir Ģirket kurmak
üzere anlaĢmaya varmıĢtır.
GeçmiĢ yıllarda, gerçekleĢen büyük yatırımların baĢında ise; Yunanistan‟ın en büyük bankası
National Bank of Greece (NBG)‟in 2006 yılında Finansbank‟ın çoğunluk hisselerini satın alarak
Türkiye‟de finans sektörüne girmesi gelmektedir. Finansbank – NBG ortaklığında NBG
tarafından Türkiye‟ye yaklaĢık 2.9 Milyar Dolarlık bir sermaye transferi gerçekleĢmiĢtir. Bu rakam
Yunanistan‟ın tarihinde yurt dıĢına ihraç ettiği en büyük sermaye özelliğini taĢımaktadır.
Yunanistan‟ın .en büyük bankalarından EFG Eurobank ise, 2006 yılında 142 milyon Euro
vererek aldığı %70 oranındaki Tekfenbank hisselerini Yunanistan‟daki ekonomik kriz nedeniyle
Kuveytli Burgan Bank‟a satarakTürkiye‟deki ortaklığından ayrılmak zorunda kalmıĢtır.
Intralot Ģirketi ise, 2001 yılında kurduğu Inteltek ünvanlı Ģirket ile Türkiye‟de Ģans oyunları
alanında faaliyet göstermektedir. Aynı grupMilli Piyango özelleĢtirmesi ile de ilgilenmektedir.
2009 yılındaġafak hastanelerinin %50 hissesini alarak Türkiyesağlık sektörüne giren Marfin
Grubu,
Yunanistan‟daki
ekonomik
krizin
etkileriyle
hisselerini
2011
yılında
satmıĢtır.Yunanistan‟ın Ġstanbul BaĢkonsolosluğu verilerine göre, 31.12.2012 tarihi
itibariyleTürkiye‟de faaliyet gösteren Yunan sermayeli Ģirket sayısı534‟dür.
Öte yandan Yunanistan‟da faaliyet gösteren MüĢavirliğimizde kayıtlı 19 adet Türk sermayeli
Ģirket ve iĢletme bulunmaktadır. Coğrafyadan çok uzaklaĢmadan AB üyesi Romanya ve
Bulgaristan örneklerine baktığımızda sırasıyla bu iki ülkede 10,242ve 1,245 (temsilcilikler dahil)
civarında Türk sermayeli Ģirket bulunduğu görülmektedir.
Türk vatandaĢlarının Yunanistan‟da yatırım yapmalarının önündeki en büyük engel oturum
izinlerinin verilmesi sırasında karĢılaĢılan sorunlardır. Diğer taraftan bir üçüncü ülke
vatandaĢının Ģirket kurması teoride mümkün olmakla beraber Ģirket kuruluĢunda gereken
evraklardan bir tanesi vergi numarasının tevsikidir. Ancak vergi dairelerince numara verilmesi
esnasında da oturum izninin tevsiki gerekmektedir. En basit anlamda kısır döngü olarak
78
tanımlanabilecek bu süreç iĢadamlarının yatırım konusundaki fikirlerini daha en baĢından menfi
yönde etkilemektedir.
Türkiye Yunan vatandaĢlarına herhangi bir vize uygulamamaktadır. Bu ayrıcalık AB üyesi
sadece 8 ülkeye tanınmıĢ durumdadır.
Türkiye‟deki Yunan yatırımcılar, genellikle biliĢim teknolojisi (IT) alanına ilgi duymakta olup; tarım
uygulamaları, ambalaj, plastik, eczacılık, kozmetik, balıkçılık, turizm ve inĢaat sektörlerinde de
faaliyet göstermektedirler.
2012 sonu itibariyle Yunanistan‟a yatırım yapan baĢlıca Türk firmalarının arasına Ziraat Bankası
ve Koton Tekstil‟ın yanısıra, Pak HoldingMEL S.A kağıt firmasını satın alarak katılmıĢtır. Bu yılın
baĢlarında ise, Koç (Setur) grubu Midilli Marinası ve DoğuĢ Grubu Flisvos Marinası
iĢletmeciliğini almıĢ veYunanistan‟da yatırım yapan büyük Türk sermayeleri arasına girmiĢlerdir.
Yunanistan’daki Türk Yatırımları
FĠRMA ÜNVANI
(YUNANĠSTAN)
YATIRIMIN
YAPILDIĞI
BÖLGE
YATIRIM
SEKTÖRÜ
YATIRIMIN
YAPILDIĞI
YIL
YATIRIM
TUTARI
(EURO)
FĠRMANIN
PAYI (%)
Ziraat Bankası,
T.C. Ziraat Bankası
Atina Şubesi
Atina
Bankacılık
2008
33.000.000
100%
Atina
Tekstil ve
Konfeksiyon
2005
3.000.000
100%
Rodos
Turizm
2008
30.000
90%
Atina
Teknoloji
2007
420.000
80%
Atina
Metal
2004
2.020.000
95%
İskeçe
Mobilya
2003
Franchise
...
Atina
Gıda
2004
Franchise
...
Atina
Mobilya
2007
Franchise
...
Atina
Çimento
2009
79.404$
100%
Atina
Tekstil ve
Konfeksiyon
2011
Shop in
shop
...
Atina
Denizcilik
1999
234.800
51%
Atina
Denizcilik
2008
9.000
100%
Atina
Makina
2011
100.000
51%
Kağıt
2012
...
100%
Otogaz
2010
18.000
60%
Enkomak Hellas
GefyraSelanik
Atina
Atina
Doğuş Holding
Filisvos Marina
Atina
Marina İşltme
2012
Artemis Hamam
Artemis Hamam
and Shopping Mall
FĠRMA ÜNVANI
(TÜRKĠYE)
T.C. Ziraat Bankası
Koton Giyim
KRT Kuyumculuk
Hediyelik San. ve Tic.
A.Ş.
Tümel Elektronik
Murat Metal
İstikbal
Güllüoğlu Baklava
Koton Textile
MEPE
KRT Eidi Doron
kai Hrisohoias Ltd
TESCOM
HELLAS S.A.
Ferrosteel Inter.
Trade S.A.
İstikbal Hellas
Güllüoğlu Baklava
Çilek Mobilya
Çilek Mobilya
Ekontur Turizm İnşaat
Taah. A.Ş.
Ecocement A.E.
EKE Grup
Arkas Shipping &
Transport S.A.
Yen Denizcilik Ticaret
Ltd.Şti.
Tuğra Makina Ltd.Şti.
PAK Holding Asil Gıda
Kimya San ve Tic A.Ş.
ATİKER
Enkomak
Hamam
Arkas Hellas
Naftiliako A.E.
Yen Naftiliaki
Emproiki Ltd
Tuğra Makina
Hellas A.E.
Macedonian Paper
Mills- MEL S.A.
Atiker Hellas Ltd.
Setur Servis Turistik AS Midilli Marina
Kos
Midilli
50%
2012
Marina İşltme
2012
450.000
50%
79
1.1 TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERĠN GENEL DURUMU
1.1.1 Ticari ĠliĢkilerin GeliĢimi
Üzücü bir doğal afet sonunda baĢlayan yakınlaĢmanın KomĢu ve Çevre Ülkelere Yönelik Ġhracat
Stratejisi ile aynı döneme rastlaması, iki ülke arasındaki dıĢ ticarette yeni bir dönemin açılmasını
sağlamıĢtır.
Bu strateji kapsamında Yunanistan‟da düzenlenen fuar ve sergilere milli düzeyde katılım
sağlanmıĢ, Yunanistan‟dan alım heyetleri getirilmiĢ ve Yunanistan‟a ticaret heyetleri organize
edilmeye baĢlamıĢtır.
Türkiye ile Yunanistan arasında 4 ġubat 2000 tarihinde Atina‟da imzalanan “Ekonomik ĠĢbirliği
AnlaĢması” 25 Kasım 2001 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiĢ olup, bu çerçevede oluĢturulan
Karma Ekonomik Komisyonu ilk KEK toplantısını (I. Dönem Toplantısı) 2002 yılı ġubat ayında
Atina‟da, son KEK toplantısını (IV.Dönem Toplantısı) 2010 yılı Ekim ayında Ankara‟da
gerçekleĢtirmiĢtir
Diğer taraftan, ticari iliĢkilerin geliĢtirilmesine yönelik kalıcı iĢbirliği imkanlarının özel sektör
temsilcileri tarafından görüĢüldüğü ve geleceğe yönelik iĢbirliği imkanlarının belirlendiği TürkYunan ĠĢ Konseyi toplantıları gerçekleĢtirilmeye devam etmektedir. DEĠK ile SEV arasında 2007
sonunda yeni bir iĢ konseyi kurulmuĢ olup Yunanistan‟ın TUSĠAD‟ı benzetmesinin yapılabileceği
kuruluĢ ile yeni iĢbirliği imkanlarının yaratılabileceği düĢünülmektedir.Bu konsey tarafından, 20
Mart 2012‟de Yunanistan ekonomisindeki son geliĢmeler, özelleĢtirme süreci, Ģirket satın alma
ve ortaklıklar ile mevcut iĢ fırsatlarını değerlendirilmesi amacıyla Ġstanbul‟da bir toplantı
gerçekleĢtirilmiĢtir.
Tüm bu geliĢmeler neticesinde son 10 yıllık dönemde (2002-2012) 903 Milyon $ olan toplam dıĢ
ticaret hacmi 2012 sonunda yaklaĢık 5.5 katına çıkarak 4.9 Milyar $ olmuĢtur. Diğer taraftan
aynı dönemde Yunanistan‟a yapılan ihracat 2.4 katına çıkarak 590 Milyon $‟dan 1.4 Milyar $‟a
ulaĢmıĢtır.
2002 yılında 36 Milyar $ olan ülkemiz genel ihracatının 2012 sonunda 4.2 kata yakın artıĢ
göstererek 152.5 Milyar $ olduğu dikkate alındığında Yunanistan‟a yapılan ihracattaki artıĢın
genel ihracat artıĢ oranının altında kaldığı görülmektedir. Tabi burada 2008 yılından itibaren
etkileri hiisedilen global finansal krizin en fazla etkilediği ülkelerden birinin Yunanistan olması
önemlidir. ArtıĢ istatistikleri krizin baĢlangıç yılı olan 2008 yılına kadar alındığında ülkemiz genel
ihracatındaki artıĢ 3.4 kat düzeyindeyken Yunanistan‟a yapılan ihracattaki artıĢ 4.1 kat
düzeyindedir.
Yunanistan ile ikili ticarette 2010 yılına kadar gözlemlenen dıĢ ticaret fazlası Yunanistan‟da
seyreden ekonomik krizin ağırlaĢmasıyla 2010 yılından itibaren dıĢ ticaret açığına dönüĢmüĢtür.
Kriz öncesi dönemde (2008 yılı) 2.5 milyar dolara ulaĢan Yunanistan‟ın Türkiye‟den ithalatı 2012
yılı sonunda 1.4 milyar dolar seviyesine düĢmüĢtür. Aynı dönemde ülkemizin Yunanistan‟dan
ithalatı ise Yunanistan‟ın kriz sebebiyle düĢen fiyatları ve ülkemizin artan enerji ihtiyacı sebebiyle
1.1 milyar dolardan 3.5 milyar dolar seviyesine çıkmıĢtır.
Yunanistan’ın Ülkemiz DıĢ Ticaretindeki Yeri
AĢağıdaki tablodan görüleceği üzere Yunanistan‟ın ülkemizin ihracat ve ithalat yaptığı ülkeler
arasındaki sıralaması son 3 yılda büyük değiĢiklikler göstermemiĢ; ihracat sıralamasında 1
basamak düĢerken, ithalat sıralamasında 3 basamak yukarı çıkmıĢtır.
Sýralama
2010
2011
2012
Ýhracat
25
23
26
Ýthalat
22
19
19
Hacim
25
24
22
80
TÜRKĠYE ĠLE YUNANĠSTAN ARASINDAKĠ TĠCARET (Bin $ ve %)
Yıl
Ġthalat
Ġthalat
DeğiĢim
Genel Ithalata
Oranı
Ġhracat
Ġhracat
DeğiĢim
Genel Ġhracata
Oranı
Hacim
Denge
2002
312.462
17,40%
0,61%
590.382
24,00%
1,64%
902.844
277.919
2003
427.743
36,90%
0,62%
920.401
55,90%
1,95%
1.348.144
492.658
2004
594.351
39,00%
0,61%
1.171.203
27,20%
1,85%
1.765.554
576.852
2005
727.830
22,50%
0,62%
1.126.678
-3,80%
1,53%
1.854.508
398.849
2006
1.045.328
43,60%
0,75%
1.602.590
42,20%
1,87%
2.647.917
557.262
2007
950.157
-9,10%
0,56%
2.262.655
41,20%
2,11%
3.212.812
1.312.497
2008
1.150.715
21,10%
0,57%
2.429.968
7,40%
1,84%
3.580.683
1.279.253
2009
1.131.065
-1,70%
0,80%
1.634.388
-32,70%
1,60%
2.765.454
503.323
2010
1.541.600
36,30%
0,83%
1.455.678
-10,90%
1,28%
2.997.277
-85.922
2011
2.568.826
66,60%
1,07%
1.553.336
6,70%
1,15%
4.122.162
-1.015.491
2012
3.539.869
37,8%
Kaynak : Ekonomi Bakanlığı
1,50%
1.402.343
-9,7%
0,92%
4.942.212
-2.137.526
AĢağıdaki grafikten görüleceği üzere, son 3 senedir genel ihracatımızdaki eğilim ile Yunanistan‟a
ihracatımızdaki eğilimde birbirine tezatlıklar bulunmaktadır. Kriz yılı olan 2008 yılına kadar 2005
yılı hariç her yıl Yunanistan‟a olan ihracatımızdaki artıĢ, genel ihracatımızdaki artıĢtan fazlayken,
2008 yılından itibaren bu eğilim tersine dönmüĢtür.
81
TOPLAM ĠHRACAT ĠLE YUNANĠSTAN’A YAPILAN ĠHRACATTAKĠ DEĞĠġĠM (%)
AĢağıdaki tablodan görüleceği üzere, ihracatımızda en büyük kalemi sanayi ürünleri
oluĢtururken, ithalatımızda en büyük kalemi maden ürünleri oluĢturmaktadır. Maden ürünleri
içinde de mineral yağ ve yakıtlar tek baĢına, 2012 yılı ithalatımızın %72 sini oluĢturmaktadır.
1.1.2 Ġkili AnlaĢma ve Protokoller, KEK Toplantıları
ANLAġMA VE PROTOKOLLER
Türkiye ile Yunanistan arasında 4 ġubat 2000 tarihinde Atina‟da imzalanan “Ekonomik ĠĢbirliği
AnlaĢması” 25 Kasım 2001 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiĢ olup, bu çerçevede oluĢturulan
Karma Ekonomik Komisyonun I. Dönem Toplantısı 12-13 ġubat 2002 tarihleri arasında Atina‟da,
II. Dönem Toplantısı ise 12-13 Mart 2003 tarihleri arasında Ankara‟da gerçekleĢmiĢtir. Karma
Ekonomik Komisyon‟un III. Dönem Toplantısı 29-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Atina‟da
gerçekleĢtirilmiĢtir. Yunan tarafınca, önümüzdeki dönem KEK Toplantısının, 20 Aralık 2006
tarihine kadar ülkemizde gerçekleĢtirilmesi önerilmiĢ olup; gerek her iki ülkedeki genel seçimler
gerekse MüsteĢarlığımız faaliyet programı çerçevesinde anılan Toplantının sözkonusu tarihe
kadar gerçekleĢtirilmesinin mümkün bulunmadığı DıĢiĢleri Bakanlığı kanalıyla Yunan tarafına
bildirilmiĢtir. IV. Dönem KEK Toplantısı 25 Ekim 2010 tarihinde Atina‟da gerçekleĢtirilmiĢtir.
Ġki ülke arasında imzalanan baĢlıca anlaĢma ve protokoller aĢağıda listelenmiĢtir.
 Hava UlaĢtırması AnlaĢması (22 Temmuz 1947)
 Ticaret ve Ödeme AnlaĢması (7 Kasım 1953)
 Uluslararası Karayolu Nakliyatına Dair AnlaĢma (16 Kasım 1970)
 Turizm Alanında ĠĢbirliği AnlaĢması (20 Ocak 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045
sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
 Yatırımların KarĢılıklı TeĢviki ve Korunması AnlaĢması (20 Ocak 2000) (1 Ağustos 2001 tarih
ve 24480 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢ ve 24 Kasım 2001 tarihinde yürürlüğe
girmiĢtir.)
82

















Çevrenin Korunmasına ĠliĢkin Mutabakat Muhtırası (20 Ocak 2000) (16 Mayıs 2000 tarih ve
24051 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Terörizm, Örgütlü Suçlar, UyuĢturucu Madde Kaçakçılığı ve YasadıĢı Göç ile Mücadelede
ĠĢbirliği AnlaĢması (20 Ocak 2000) (14 Temmuz 2001 tarih ve 24462 sayılı Resmi Gazete‟de
yayımlanmıĢtır)
Bilimsel ve Teknolojik ĠĢbirliği AnlaĢması (4 ġubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045
sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Gümrük Suçlarının Men‟i, Takibi ve Gümrük Suçlarıyla Mücadele Hakkında KarĢılıklı Ġdari
Yardım ve ĠĢbirliği AnlaĢması (4 ġubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Kültürel ĠĢbirliği AnlaĢması (4 ġubat 2000) (10 Mayıs 2000 tarih ve 24045 sayılı Resmi
Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik ĠĢbirliği Protokolu (22 Haziran 2000) (2
Kasım 2000 tarih ve 24218 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Ekonomik ĠĢbirliği AnlaĢması (4 ġubat 2000) (25 Temmuz 2001 tarih ve 24473 sayılı
Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Deniz TaĢımacılığı AnlaĢması (4 ġubat 2000) (18 Temmuz 2001 tarih ve 24466 sayılı
Resmi Gazete‟de yayımlanmıĢtır)
Çifte Vergilendirmeyi Önleme AnlaĢması ( 2 Aralık 2003)
Standardizasyon, Uygunluk Değerlendirmesi ve Test alanında ĠĢbirliği AnlaĢması
(30.06.2005)
Sağlık ĠĢbirliği AnlaĢması ( 28.09.2005)
Türk-Yunan KEK III.Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı ( 19/02/2007)
Türkiye-Yunanistan Yüksek Düzeyli ĠĢbirliği Konseyi (YDĠK) ilk Toplantısı, Atina (1415/05/2010)
Ekonomik ve Ticari ĠliĢkilerin GeliĢtirilmesine ĠliĢkin Ortak Deklerasyon (14/05/2010)
Türk-Yunan KEK IV.Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı ( 25/10/2010)
Türkiye-Yunanistan YDĠK Ġkinci Toplantısı, Ġstanbul (04/03/2013)
Türk-Yunan ĠĢ Forumu (04/03/2013)
KARA ULAġTIRMASI
Ġki ülke arasında 14-15 Mart 2001 tarihlerinde Ankara‟da yapılan Kara UlaĢtırması Karma
Komisyonu (KUKK) toplantısında, taraflar geçiĢ belgesi kotalarının 2002 yılından baĢlayarak
“sınırsız” sayıda olması ve geçiĢ ücretinden “muaf” tutulması hususunda anlaĢmıĢlar ancak
uygulamaya konamamıĢtır.
Türkiye - Yunanistan arasındaki en son Kara UlaĢtırması Karma Komisyon Toplantısı 2011
Eylül‟ünde Atina‟da yapılmıĢtır. Toplantı sonunda imzalanan mutabakat zaptı ile taraflar 2012 yılı
için 35,000‟i ücretli transit geçiĢ belgesi, 10.000‟i ücretsiz ikili geçiĢ belgesi ve 10.000‟i ücretli ikili
geçiĢ belgesi olmak üzere toplam 55,000 kota üzerinde anlaĢmaya varmıĢlardır.
GeçiĢ Belgesi Sayısı
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
55,000
55,000
55,000
55,000
49,000
42,000
42,000
40,000
Kaynak:UND
83
Türkiye’den Yunanistan’a Ġhraç TaĢıma Yapan TaĢıtların Kapılara Göre Dağılımı
2011
Kapılar
2012
Kapıkule
Türk
4
Yabancı
30
Türk
27
Yabancı
146
İpsala
18.737
1.276
15.277
992
Toplam
18.741
1.306
15.304
1.138
Kaynak:UND
Yunanistan Üzerinden Transit TaĢıma Yapan Ġhraç Yüklü Türk TaĢıtları
Kapı
2007
2008
2009
2010
2011
2012
İpsala
21.568
19.217
20.248
20.235
21.330
20.056
Kaynak:UND
Yunanistan’dan Türkiye’ye Ġthal TaĢıma Yapan TaĢıtların Kapılara Göre Dağılımı
2011
Kapılar
Türk
3
11.510
11.513
Kapıkule
İpsala
Toplam
2012
Yabancı
4
980
984
Türk
0
10.272
10.272
Yabancı
0
638
638
Kaynak:UND
Türkiye’ye Yönelik Taşıma Yapan YUNANĠSTAN Araçları
Türkiye'ye Yönelik Taşıma Yapan YUNANĠSTAN Araçları
Giriş
2010
2011
2012
Dolu
Boş
Toplam
Dolu
Boş
Toplam
Dolu
Boş
Toplam
Ġkili
486
818
1.304
1.018
634
1.652
701
337
1.038
Transit
115
70
185
176
109
285
386
249
635
Çıkış
Ġkili
Transit
1.090
3
219
7
1.309
10
1.029
7
702
17
1.731
24
747
2
460
33
1.207
35
Kaynak:UND
Ġki ülke arasında 3 adet sınır kapısı bulunmaktadır. En güneyde Ġpsala, ortada Uzunköprü ve
kuzeyde Pazarkule sınır kapıları Türkiye-Yunanistan arasında karayolu geçiĢine izin
vermektedir. Ġpsala sınır kapısı iki ülke karayolu taĢımacılığında en yoğun kullanılan gümrük
kapısıdır. Anılan kapının 24 saat esasına göre çalıĢmasında yaĢanan aksaklıklar karayolu
geçiĢlerinde zaman zaman sorun teĢkil edebilmektedir. Özellikle sağlık kontrollerinin günde
(10:00-14:00) sadece belirli saatlerde yapılabilmesinden dolayı araçların 24 saat beklemek
zorunda kaldıkları, bu durumun özellikle frigorifik araçlarda sorun yarattığı nakliyecilerimiz
tarafından belirtilmektedir.
84
2. FARKLI SINIFLANDIRMALAR BAZINDA DIġ TĠCARET ĠSTATĠSTĠKLERĠ
2.1 GENĠġ EKONOMĠK GRUPLAR BAZINDA ĠHRACAT VE ĠTHALATIMIZ
Sektör Adı
1- TARIMSAL ÜRÜNLER
--- i-Gıda Maddeleri
--- ii-Tarımsal Ham maddeler
2- MADENCĠLĠK ÜRÜNLERĠ
2008
2009
2010
2011
2012
ĠHRACAT
184.457.806
175.629.962
8.827.844
333.047.017
150.527.488
143.751.613
6.775.875
180.138.173
126.792.474
116.848.931
9.943.543
287.864.299
120.375.459
110.212.530
10.162.929
378.772.390
98.057.264
88.767.197
9.290.067
437.236.508
30.799.366
15.952.256
17.414.230
24.177.833
12.356.432
242.159.177
60.088.474
1.908.778.880
343.998.321
119.430.680
233.039.135
125.654.214
38.531.703
1.301.101.888
142.972.036
92.076.729
183.282.051
164.078.713
106.371.356
1.038.527.111
90.113.774
106.429.667
186.082.932
287.115.288
67.479.269
1.050.899.916
95.519.168
135.501.891
182.174.474
384.006.452
40.873.624
861.308.358
69.354.186
146.459.580
139.194.842
570.213.322
392.329.762
272.327.329
247.766.836
191.725.250
42.328.319
40.887.893
30.510.606
17.770.738
18.045.683
235.295.723
175.272.067
82.663.254
72.100.590
33.577.438
292.589.280
248.664.757
202.449.459
176.169.802
186.730.196
150.930.528
159.153.469
152.047.638
100.143.010
157.895.508
170.869.438
99.879.715
140.102.129
146.683.351
75.646.991
190.983.206
3.683.984
2.429.967.687
152.780.586
2.620.627
1.634.388.176
131.382.761
2.493.726
1.455.677.610
119.188.394
3.264.281
1.553.312.046
92.244.158
4.708.590
1.401.310.720
--- i-Gıda Maddeleri
--- ii-Tarımsal Ham maddeler
244.089.581
69.732.279
174.357.302
446.687.893
328.214.918
64.016.839
264.198.079
450.970.288
415.429.963
41.956.046
373.473.917
677.224.331
216.903.023
60.142.776
156.760.247
1.783.790.977
357.598.862
62.002.793
295.596.069
2.695.556.865
--- i- (27, 28) Maden cevherleri
ve döküntüleri
16.853.270
7.683.276
12.701.518
15.546.304
22.783.236
357.430.557
72.404.066
459.883.992
52.064.702
238.312.931
48.774.587
407.461.353
35.825.659
350.479.856
9.992.949
187.644.245
35.604.803
592.397.171
72.125.642
448.579.033
29.157.665
243.496.077
53.972.588
1.672.225.898
96.018.775
567.243.236
35.211.718
284.430.940
79.267.168
2.533.938.014
138.835.615
447.503.967
12.944.138
247.470.938
57.160.226
67.072.538
69.390.989
75.934.478
116.760.659
83.722.071
2.829.610
1.207.485
3.227.331
1.127.174
464.451
598.018
956.742
1.405.257
2.735.044
2.952.328
63.644.910
22.824.807
11.668.134
67.226.762
20.848.396
7.537.214
71.301.890
18.737.177
8.252.525
112.898.441
20.386.172
5.681.022
80.305.292
22.005.790
4.288.252
19.166.293
53.713
19.461.260
1.400.358
19.028.523
366.220
25.505.557
889.119
19.912.552
39.209.299
--- i- (27, 28) Maden cevherleri
ve döküntüleri
--- ii- Mineral yakıtlar ve
mineral yağlar (3)
--- iii- Demir dıĢı metaller (68)
3- SANAYĠ
--- i-Demir ve çelik (67)
--- ii-Kimyasallar
--- iii-Diğer yarı mamuller
--- iv- Makinalar ve ulaĢım
araçları
------- (75, 76, 776) Büro
makinaları ve haberleĢme
cihazları
------- (781, 782, 783, 784,
7132, 7783) Otomotiv sanayii
ürünleri
------- Diğer makina ve ulaĢım
araçları
--- v- Dokumacılık ürünleri (65)
--- vi- Hazır giyim (84)
--- vii - Diğer tüketim malları
(81, 82, 83, 85, 87, 88, 89 (-891)
4- DĠĞER ÜRÜNLER (9+891)
Genel Toplam
ĠTHALAT
--- ii- Mineral yakıtlar ve
mineral yağlar (3)
--- iii- Demir dıĢı metaller (68)
3- SANAYĠ
--- i-Demir ve çelik (67)
--- ii-Kimyasallar
--- iii-Diğer yarı mamuller
--- iv- Makinalar ve ulaĢım
araçları
------- (75, 76, 776) Büro
makinaları ve haberleĢme
cihazları
------- (781, 782, 783, 784,
7132, 7783) Otomotiv sanayii
ürünleri
------- Diğer makina ve ulaĢım
araçları
--- v- Dokumacılık ürünleri (65)
--- vi- Hazır giyim (84)
--- vii - Diğer tüketim malları
(81, 82, 83, 85, 87, 88, 89 (-891)
Genel Toplam
1.150.715.179
1.131.065.420
1.541.599.547
2.568.826.355
3.539.868.993
85
2.2AYRINTILISEKTÖREL ĠHRACAT (1000$)
Sektör Adı
i-Gıda Maddeleri
(0) Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri
(04) Hububat ve mamulleri
(05) Meyva, sebze ve mamulleri
(06) Tabii bal, Ģeker ve mamulleri
(08) Hayvan yemleri
(01, 02, 03, 07, 09) Diger Gida Maddeleri
(1) Ġçkiler, tütün ve mamülleri
(11) Alkollü ve alkolsüz içkiler
(12) Tütün ve mamulleri
(4) Hayvansal ve bitkisel yağlar ve mumlar
(22) Yağlı tohumlar ve meyvalar
ii-Tarımsal Ham maddeler
(21) Deri, kösele ve ham postlar
(23) Tabii, sentetik ve rejenere kauçuk
(24) Tabii mantar ve yuvarlak ağaçlar
(25) Odun hamuru ve kağıt döküntüleri
(26) Dokumaya elveriĢli lifler ve döküntüleri
(29) Bitkisel ve hayvansal diğer ham maddeler
i- (27, 28) Maden cevherleri ve döküntüleri
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağlar (3)
(32) Kömür
(33) Petrol ve ürünleri
(34) Petrol gazları, doğal gaz
(35) Elektrik enerjisi
iii- Demir dıĢı metaller (68)
3- SANAYĠ
i-Demir ve çelik (67)
ii-Kimyasallar
(57, 58) Plastikler
(54) Eczacılık ürünleri
(51, 52, 53, 55, 56, 59) Diğer kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
(61) HazırlanmıĢ deriler, postlar ve mamulleri
(62) Kauçuk mamulleri
(63) Mantar ve ağaç mamulleri
(64) Kağıt-karton ve kağıt, karton esaslı mamuller
(66) Metal dıĢı mineral mamuller
(661) Alçı, çimento vb. inĢaat malzemeleri
(664, 665) Cam ve cam eĢya
(66-(661+664+665)) Diğerleri
(69) Metal eĢya
iv- Makinalar ve ulaĢım araçları
(781, 782, 783, 784, 7132, 7783) Otomotiv sanayii
ürünleri
(75, 76, 776) Büro makinaları ve haberleĢme cihazları
Diğer makina ve ulaĢım araçları
(71-713) Enerji üreten makina
(72, 73, 74) Diğer elektriksiz makinalar
2010
2011
2012
126,792.47
116,848.93
95,937.32
1,469.79
53,927.40
120,375.46
110,212.53
93,867.31
1,972.49
59,272.22
98,057.26
88,767.20
75,550.08
2,995.97
48,511.31
950.84
922.43
1,411.31
1,077.31
1,966.86
1,028.13
38,666.87
7,558.54
1,054.99
6,503.55
30,133.99
6,005.07
1,105.34
4,899.73
21,047.82
2,417.16
1,058.41
1,358.76
7,836.52
5,516.54
9,943.54
3,003.86
7,336.30
10,162.93
01.ġub
197.21
210.58
4,125.31
6,674.65
9,290.07
17.97
440.22
114.01
65.47
8,977.10
9,201.41
7,967.04
664.88
287,864.30
17,414.23
17,414.23
164,078.71
33.39
62,872.88
101,172.45
106,371.36
106,371.36
1,038,527.11
90,113.77
90,113.77
106,429.67
47,117.41
947.61
552.71
378,772.39
24,177.83
24,177.83
287,115.29
2,441.92
135,757.43
131,070.57
17,845.37
67,479.27
67,479.27
1,050,899.92
95,519.17
95,519.17
135,501.89
75,602.87
1,089.54
685.35
437,236.51
12,356.43
12,356.43
384,006.45
2,507.57
123,973.35
234,190.71
23,334.82
40,873.62
40,873.62
861,308.36
69,354.19
69,354.19
146,459.58
79,246.03
941.54
58,364.64
186,082.93
58,809.48
182,174.47
66,272.01
139,194.84
861.11
20,708.55
2,948.58
62,871.73
55,526.42
1,005.20
19,348.83
2,855.42
63,247.40
43,751.30
943.73
20,726.23
1,806.21
50,122.68
29,192.23
17,150.20
12,118.58
26,257.64
43,166.54
272,327.33
13,181.33
9,056.96
21,513.01
51,966.33
247,766.84
5,728.18
7,117.18
16,346.87
36,403.76
191,725.25
82,663.25
72,100.59
33,577.44
30,510.61
159,153.47
4,344.49
47,650.96
17,770.74
157,895.51
5,707.29
46,436.90
18,045.68
140,102.13
8,432.30
29,393.49
74.87
145.20
81.50
86
(79, 785, 786, 7131, 7133, 7138, 7139) Diğer
ulaĢım araçları
22,719.25
18,846.31
14,588.90
vi- Hazır giyim (84)
(848.1, 848.3) Deri ve kürkten giyim
(84-(848.1, 848.3)) Diğer giyim eĢyası
84,438.77
152,047.64
152,047.64
100,143.01
1,609.55
98,533.46
86,905.01
170,869.44
170,869.44
99,879.72
1,226.40
98,653.32
87,687.45
146,683.35
146,683.35
75,646.99
1,440.88
74,206.12
vii - Diğer tüketim malları (81, 82, 83, 85, 87, 88, 89 (-891) )
(81) Sıhhi tesisat, ısıtma ve aydınlatma malzemeleri
(82) Mobilyalar
(83) Seyahat eĢyası
(85) Ayakkabı
131,382.76
29,722.26
42,231.27
530.29
8,863.44
119,188.39
31,148.54
32,779.44
612.18
8,912.71
92,244.16
23,070.45
19,395.53
590.79
6,977.12
1,869.85
48,165.66
2,493.73
2,493.73
2,493.73
1,779.04
43,956.48
3,264.28
3,264.28
3,264.28
1,884.66
40,325.61
4,708.59
4,708.59
4,708.59
(77- (776+7783) ) Elektrikli makina ve cihazlar
v- Dokumacılık ürünleri (65)
(87) Mesleki, bilimsel ölçü ve kontrol cihazları
(88, 89-(891)) Diğer tüketim malları
Kaynak:TUİK
2.3 AYRINTILI SEKTÖREL ĠTHALAT (1000$)
Sektör Adı
i-Gıda Maddeleri
(0) Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri
(00) Canlı hayvanlar
(04) Hububat ve mamulleri
(05) Meyva, sebze ve mamulleri
2010
2011
2012
415,429.96
41,956.05
32,114.60
958.73
11,562.28
12,266.92
216,903.02
60,142.78
51,731.68
20,114.41
8,881.50
15,285.43
357,598.86
62,002.79
59,762.32
9,802.85
40,036.41
5,553.87
175.11
3,251.63
3,899.94
1,744.42
1,690.01
54.41
286.02
2,274.85
4,889.47
315.95
300.10
15.85
321.10
1,516.96
2,531.12
413.99
404.41
Eyl.58
4,300.73
3,796.29
373,473.92
18,348.07
251.93
55.51
11,487.53
4,534.39
3,560.76
156,760.25
36,334.57
24.78
104.89
8,990.64
1,776.79
49.69
295,596.07
39,483.08
110.64
1,605.62
638.45
(26) Dokumaya elveriĢli lifler ve döküntüleri
340,568.13
108,700.57
251,594.10
(29) Bitkisel ve hayvansal diğer ham maddeler
2,762.75
677,224.33
12,701.52
12,701.52
592,397.17
2,604.81
1,783,790.98
15,546.30
15,546.30
1,672,225.90
587,399.06
4,998.12
1,659,758.46
3,867.69
8,599.75
96,018.78
96,018.78
567,243.24
35,211.72
2,164.18
2,695,556.87
22,783.24
22,783.24
2,533,938.01
Oca.66
2,478,430.89
33.45
55,472.02
138,835.62
138,835.62
447,503.97
12,944.14
(06) Tabii bal, Ģeker ve mamulleri
(08) Hayvan yemleri
(01, 02, 03, 07, 09) Diger Gida Maddeleri
(1) Ġçkiler, tütün ve mamülleri
(11) Alkollü ve alkolsüz içkiler
(12) Tütün ve mamulleri
(4) Hayvansal ve bitkisel yağlar ve mumlar
(22) Yağlı tohumlar ve meyvalar
ii-Tarımsal Ham maddeler
(21) Deri, kösele ve ham postlar
(23) Tabii, sentetik ve rejenere kauçuk
(24) Tabii mantar ve yuvarlak ağaçlar
(25) Odun hamuru ve kağıt döküntüleri
ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağlar (3)
(32) Kömür
(33) Petrol ve ürünleri
(34) Petrol gazları, doğal gaz
(35) Elektrik enerjisi
3- SANAYĠ
72,125.64
72,125.64
448,579.03
29,157.67
87
ii-Kimyasallar
(57, 58) Plastikler
(54) Eczacılık ürünleri
(51, 52, 53, 55, 56, 59) Diğer kimyasallar
iii-Diğer yarı mamuller
(61) HazırlanmıĢ deriler, postlar ve mamulleri
(62) Kauçuk mamulleri
(63) Mantar ve ağaç mamulleri
(64) Kağıt-karton ve kağıt, karton esaslı mamuller
(66) Metal dıĢı mineral mamuller
(661) Alçı, çimento vb. inĢaat malzemeleri
(664, 665) Cam ve cam eĢya
(66-(661+664+665)) Diğerleri
(69) Metal eĢya
iv- Makinalar ve ulaĢım araçları
(781, 782, 783, 784, 7132, 7783) Otomotiv sanayii
ürünleri
(75, 76, 776) Büro makinaları ve haberleĢme cihazları
Diğer makina ve ulaĢım araçları
(71-713) Enerji üreten makina
(72, 73, 74) Diğer elektriksiz makinalar
29,157.67
243,496.08
175,790.86
16,893.31
35,211.72
284,430.94
204,342.33
13,196.73
12,944.14
247,470.94
182,847.48
7,624.46
50,811.91
53,972.59
982.90
1,405.41
10,594.99
66,891.88
79,267.17
1,392.22
2,704.85
10,149.24
56,999.00
57,160.23
1,649.96
1,790.25
7,037.75
14,548.18
6,236.53
18,372.06
10,250.43
17,111.27
11,469.52
567.78
206.14
5,462.61
20,204.59
75,934.48
1,299.19
142.04
8,809.20
36,398.37
116,760.66
2,707.46
153.68
8,608.37
18,101.49
83,722.07
1,405.26
2,735.04
2,952.33
3,227.33
71,301.89
19,005.67
25,208.98
1,127.17
112,898.44
11,155.54
39,710.78
464.45
80,305.29
174.88
27,938.01
12,614.07
34,939.83
32,849.19
14,473.17
18,737.18
18,737.18
8,252.53
1,170.13
7,082.40
27,092.29
20,386.17
20,386.17
5,681.02
906.94
4,774.08
19,343.22
22,005.79
22,005.79
4,288.25
1,158.38
3,129.87
19,028.52
25,505.56
19,912.55
380.94
628.21
22.43
180.36
495.62
446.80
122.75
132.63
423.21
446.63
39.10
152.97
1,069.88
16,746.72
366.22
366.22
366.22
3,443.20
20,864.56
889.12
889.12
889.12
1,463.60
17,387.06
39,209.30
39,209.30
39,209.30
(79, 785, 786, 7131, 7133, 7138, 7139) Diğer
ulaĢım araçları
(77- (776+7783) ) Elektrikli makina ve cihazlar
vi- Hazır giyim (84)
(848.1, 848.3) Deri ve kürkten giyim
(84-(848.1, 848.3)) Diğer giyim eĢyası
vii - Diğer tüketim malları (81, 82, 83, 85, 87, 88, 89 (-891) )
(81) Sıhhi tesisat, ısıtma ve aydınlatma malzemeleri
(82) Mobilyalar
(83) Seyahat eĢyası
(85) Ayakkabı
(87) Mesleki, bilimsel ölçü ve kontrol cihazları
(88, 89-(891)) Diğer tüketim malları
Kaynak: TUİK
88
2.4 GTĠP12 BAZINDA ĠHRACAT VE ĠTHALAT (ĠLK 10 KALEM)
ĠHRACAT
Sıra GTIP12
1 2711.21.00.00.00
2 2710.19.43.00.11
3 6004.10.00.00.12
Madde Adı 12
DOĞAL GAZ (GAZ HALĠNDE)
MOTORĠN; AĞIRLIK ĠTĠBARĠYLE KÜKÜRT ORANI %
0,001'Ġ GEÇMEYENLER
ÖRME YÜN, PAMUK/SUNĠ LĠF
MENS.(EN>30CM,AĞIRLIK>= %5ELASTOMERĠK
ĠÇEREN,KAUÇUK ĠPLĠK HARĠÇ)(60.01 POZĠ
4 2716.00.00.00.00
ELEKTRĠK ENERJĠSĠ
5 3903.11.00.00.00
POLĠSTĠREN; GENLEġEBĠLEN (ĠLK ġEKĠLDE)
6 8528.72.40.00.00
SIVI KRĠSTAL GÖSTERGE (LCD) TEKNOLOJĠ EKRANI
OLAN TELEVĠZYON ALICI CĠHAZLARI
7 4803.00.31.00.00
KREPELĠ KAĞIT, SELÜLOZ ELYAF TABAKALARI (HER
BĠR KATININ M2AĞIR.=<25GR) RULO/TABAKA
8 8703.31.10.10.00
9 7408.11.00.00.11
10 6006.22.00.00.00
OTOMOBĠL (BĠNEK, DĠZEL/YARI DĠZEL, YENĠ)
(SĠLĠNDĠR HACMĠ=<1500 CM3)
RAFĠNE EDĠLMĠġ BAKIRDAN ELEKTROLĠTĠK TEL;
ENĠNE KESĠT >6 MM
DĠĞER ÖRME MENSUCAT (PAMUKTAN, BOYANMIġ)
Liste Toplamı
Dolar ($)
229,919,242.00
95,621,828.00
23,889,473.00
23,334,816.00
19,185,020.00
15,372,521.00
14,928,826.00
14,425,854.00
13,884,705.00
12,897,099.00
463,459,384.00
ĠTHALAT
Sıra GTIP12
1 2710.19.43.00.11
Madde Adı 12
MOTORĠN; AĞIRLIK ĠTĠBARĠYLE KÜKÜRT ORANI %
0,001'Ġ GEÇMEYENLER
Dolar ($)
1.939.640.897
2 5201.00.90.00.00
PAMUK; DĠĞERLERĠ (KARDESĠZ, PENYESĠZ)
3 2710.19.21.00.00
KEROSEN (JET YAKITI)
4 3902.10.00.00.00
POLĠPROPĠLEN (ĠLK ġEKĠLDE)
5 2710.12.11.00.00
HAFĠF YAĞLAR VE MÜSTAHZARLARI; ÖZEL BĠR
ĠġLEME TABĠ TUTULACAK OLANLAR
91.392.870
6 2710.12.21.00.00
WHĠTE SPĠRĠT
63.719.014
7 2710.19.99.00.22
LĠGHT NEUTRAL
8 2716.00.00.00.00
ELEKTRĠK ENERJĠSĠ
9 2710.19.99.00.23
HEAVY NEUTRAL
10 7411.10.90.00.00
Liste Toplamı
RAFĠNE EDĠLMĠġ BAKIRDAN DĠĞER ĠNCE VE KALIN
BORULAR
251.465.569
180.555.973
130.276.586
59.731.971
55.472.015
44.509.144
42.660.947
2.859.424.986
89
2.5TAġIMA ġEKLĠNE GÖRE ĠHRACAT/ĠTHALAT
ĠHRACAT ($)
DEMĠRYOLU ULAġIMI
DENĠZ ARACINDA MOTORLU KARAYOLU TAġITI
DENĠZ ARACINDA TREYLER VEYA YARI
TREYLER
DENĠZYOLU ĠLE TAġIMA
HAVAYOLU ULAġIMI
KARAYOLU ULAġIMI
KENDĠNDEN HAREKETLĠ ARAÇLAR
POSTA ĠLE GÖNDERME
SABĠT ULAġIM TESĠSATI
TOPLAM
2010
2011
2012
1.012.483
1.846.734
103.727
20.168.256
26.280.712
1.416.521
449.766.715
11.474.918
874.535.799
14.542.595
340
101.081.505
1.455.677.610
2.206.259
474.525.369
14.952.633
887.283.226
9.244.999
2.213
144.825.364
1.553.312.046
2.293.719
371.667.075
12.081.979
726.558.877
9.174.300
253.254.058
1.401.310.720
Kaynak:TÜİK
ĠTHALAT ($)
DEMĠRYOLU ULAġIMI
DENĠZ ARACINDA MOTORLU KARAYOLU TAġITI
DENĠZ ARACINDA TREYLER VEYA YARI
TREYLER
DENĠZYOLU ĠLE TAġIMA
HAVAYOLU ULAġIMI
KARAYOLU ULAġIMI
KENDĠNDEN HAREKETLĠ ARAÇLAR
POSTA ĠLE GÖNDERME
DEMĠRYOLU VAGONUNDA KARAYOLU ARACI
SABĠT ULAġIM TESĠSATI
TOPLAM
2010
2011
2012
168.615
3.144.519
84.941
4.261.385
472.808
4.717.411
370.983
1.020.644.859
10.450.642
505.778.747
1.040.512
670
1.489.332
2.001.273.981
5.709.522
522.599.881
24.593.445
936
213.183
8.599.749
2.568.826.355
2.167.213
2.914.237.822
44.472.412
489.666.306
28.659.797
3.209
1.541.599.547
55.472.015
3.539.868.993
Kaynak:TÜİK
3. TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN KONULAR
3.1 GENEL BĠLGĠLER
3.1.1 ĠĢyeri Açma ve ġirket KuruluĢu
En son yayınlanan Dünya Bankası – ĠĢ Yapma Raporu 2013‟e göre Yunanistan‟da yatırım
ortamı iyiye gitmektedir.
Dünya Bankası tarafından her yıl hazırlanan ĠĢ Yapma Raporu 2013‟e göre, Yunanistan iĢ
yapma ortamını gözle görülür Ģekilde geliĢtirerek 22 sıra ilerlemiĢ, 185 ülke arasında 78. sıraya
yerleĢmiĢtir. Yunanistan‟ın sıralamada yükselmesinin temelinde, inĢaat izinleri, yatırımcıyı
koruma ve tasfiye prosedürlerinde sağladığı iyileĢtirmeler yer almaktadır. ĠnĢaat izinlerinde,
belediyelere süre sınırlaması getiren düzenlemenin yanısıra, yatırımcıyı korumaya yönelik; ilgili
taraflara önemli iĢlemlerini derhal ve yıllık olarak açıklama zorunluluğu getiren düzenleme ile
nihai olarak, tasfiye sürecini kolaylaĢtırmaya yönelik; uzlaĢtırma prosedürünü kaldırmak ve yeni
iyileĢtirme muameleleri düzenlemek, Yunanistan‟ın 2012‟de ĠĢ yapma kolaylığı derecesini
yükseltmiĢtir.
Rapora göre, Yunanistan iĢ yapmaya yönelik yasal düzenlemelere iliĢkin iyileĢtirme yapan
ülkeler arasında 8. sırada yer almıĢtır. Bu hususta ilk sıraları Singapur, Hong-Kong, Yeni
Zelanda, ABD ve Danimarka almaktadır.
AĢağıdaki tabloda Yunanistan‟a iliĢkin bazı veriler Türkiye ile karĢılaĢtırmalı olarak
görülmektedir:
90
BaĢlık
Yunanistan
Türkiye
ĠĢyapma kolaylığı
78
71
ĠĢyeri açma
146
72
Bina ruhsatı
31
142
Elektrik tüketimi
59
68
Kredi alma kolaylığı
83
83
Vergi ödeme
56
80
Yatırımcıyı koruma
117
70
DıĢ Ticaret
62
78
Ġflas prosedürü
50
124
SözleĢme uygulamaları
87
40
Dünya Bankasına göre, Yunanistanda kurulmuĢ olan bir Ģirket, vergi ödemeleri için yıllık
ortalama 202 saat harcamaktadırlar. Toplam vergi oranı, kazancın %44.6‟sına ulaĢmıĢtır.
Raporda yer alan iĢ mevzuatına dair bazı verilere aĢağıda yer verilmektedir:
Yunanistan
Değerlendirme
Sürekli iĢlerde Belirli süreli iĢ sözleĢmesi mümkün
müdür?
Evet
Belirli süreli iĢ sözleĢmelerinde maksimum süre
Sınırsız
19 yaĢında iĢçi için minimum ücret (USDolar/aylık)
672.2
Toplam haftalık çalıĢma günü
5
50 saat çalıĢma yasal mı?
Evet (Yılda
yoğunluğu
sektörlerde)
Gece fazla çalıĢma primi (saat bazında%)
25
Haftasonu fazla çalıĢma primi (saat bazında %)
75
Yıllık ücretli izin (1,5-10 yıllık iĢçi- gün)
22.3
ĠĢten çıkarmada ihtarlar
0
ĠĢten çıkarmada tazminat (1,5-10 yıllık iĢçi-haftalık ücret)
15.9
2
ay,
sezon
yaĢanan
Yabancı yatırımcılar için önemli bir diğer husus ise, sosyal sigorta primleridir. Brüt ücretler
üzerinden ödenen sosyal sigorta primlerine iliĢkin en son oranlar aĢağıdaki tabloda yer
almaktadır:
Sosyal sigorta Brimi
ĠĢveren payı (%)
ĠĢçi payı (%)
Toplam (%)
IKA
25.56
13.50
39.06
ETAM
3.00
3.00
6.00
Toplam
28.56
16.50
45.06
4 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Yatırım Kanunu ile Ģirket kurma ve faaliyete
baĢlama prosedürünün bir (1) iĢ gününe çekilmesi hedeflenmiĢtir.
91
Yeni Yatırım Kanunu ile, yatırımcıların baĢvurabileceğiOne-stop shop adı verilen tek bir resmi
noktadanbütün iĢlemleri gerçekleĢtirebileceği bir network sistemi geliĢtirilmiĢ olup, Ģirket kurmak
isteyenler Yunanistan genelindeki 59 ticaret odasında, 3.200 noter bürosunda ve ĠçiĢleri
Bakanlığına bağlı hizmet veren 52 VatandaĢlık Hizmetleri Merkezinden (KEP) bütün iĢlemlerini
yürütebilmektedir.
Ġlk etapta, One-stop-shop hizmeti anonim Ģirketler, limited Ģirketler (notere baĢvurabilecekler) ve
Kolektif-Komandit Ģirketlere (doğrudan ticaret odalarına ve KEP‟e baĢvurabilecekler) yöneliktir.
Yunanistan‟da gerek yerli gerekse yabancı yatırımcılar Ģirket kurma veya kendi iĢyerlerini açma
hakkına sahiptirler.Milli güvenlik nedeniyle bazı adalarda ve sınır bölgelerinde arazi alımında ve
AB vatandaĢları dıĢındakilere madencilik, bankacılık, denizcilik ve hava taĢıma, basın-yayın
hizmetleri konusunda kısıtlamalar devam etmektedir. Yunan mevzuatı genel hükmü ülkemiz
açısından da geçerli olup, %100 Türk sermayeli Ģirket kuruluĢuna cevaz vermektedir. Yunan
mevzuatı kapsamında; tamamı yabancı sermayeli Ģirket kurmak, Ģube açmak, bir baĢka
giriĢimci ile birlikte ortak giriĢim sözleĢmesi çerçevesinde faaliyet göstermek ya da bir ortaklık
kurmak belli baĢlı yabancı yatırım türleridir. Yunanistan‟da kurulmuĢ Türk sermayeli bir Ģirket,
bütün ortakları Türk olsa bile Yunan Ģirketi statüsünde olup, Yunan mevzuatına tabidir.
Yabancı yatırımcılar Yunanistan‟da doğrudan yabancı sermayeli bir Ģirket kurmak istediklerinde
genel olarak bir Limited Ģirket ya da Anonim Ģirket kurmak ya da 3. ülkedeki mevcut bir Ģirketin
Yunanistan‟da Ģubesini açmak yollarından birini tercih etmektedirler.Ticari amaçlı bir Ģirket
kuruluĢu, bu Ģirketin Ticaret Siciline kaydı ile tamamlanmakta ve Ģirket, tüzel kiĢilik
kazanmaktadır.
Bu bağlamda bahsi geçen Ģirket tiplerinin belli baĢlı kriterleri aĢağıda ele alınmaktadır.
1. Anonim ġirketler
Anonim Ģirketler, Yunan mevzuatında halen yürürlükte olan değiĢik 2190/1920 Sayılı Kanun ile
düzenlenmiĢtir. Ġlgili Kanun uyarınca Anonim Ģirketler ticari hükmi Ģahıslardır ve hissedarlarına
dağıtılan kâra katılma hakkı vermektedir. Bununla birlikte, hissedarların sorumluluğu hisseler
üzerinde gösterilen sermayeye yaptıkları katkı payı ile sınırlıdır.
Anonim Ģirket kurucu ortağı gerçek ya da tüzel kiĢi olabileceği gibi, yerli ya da yabancı da
olabilir. ġirket Yönetim Kurulu ve Ortaklar Genel Kurulu tarafından idare edilir. ġirket Yönetim
Kurulu‟na Avrupa Birliği üyesi olmayan bir ülkeden üye atanabilmesi için, bu kiĢinin
Yunanistan‟da ikamet izni bulunması önkoĢul olarak aranmaktadır. Ayrıca, yabancı müdür ya da
temsilcinin ilgili vergi dairesine kayıtla, bir vergi numarası edinmesi gerekmektedir. Anonim
Ģirketlerde en az 2 denetçi bulundurma zorunluluğu vardır.
Anonim ġirketlerde asgari sermaye miktarı 60.000- Euro iken Aralık 2012‟de yapılan yeni
düzenleme ile 24.000- Euro‟ya çekilmiĢtir. Ayrıca faaliyet alanına bağlı olarak kuruluĢ ana
sermaye miktarı artıĢ gösterebilmektedir. Anonim Ģirketler tek hissedarlı kurulabilmektedir. Kural
olarak Anonim ġirket hissedarlarının vergi numarası alması gerekmemektedir. Ancak Ģirket
hisselerinin devri halinde, devir prosedürünün tamamlanabilmesi için bir vergi numarasına ihtiyaç
duyulmaktadır.
2. Limited ġirketler
Limited Ģirket, Yunan mevzuatında değiĢik 2390/1955 sayılı kanunla düzenlenmiĢ, küçük ve orta
ölçekli kuruluĢlar için öngörülmüĢ Ģirket tipidir.
Limited Ģirketler, tek ortaklı olarak,Aralık 2012 taraihinden itibaren 2.400- Euro kuruluĢ
sermayesi ile kurulabilmektedir. Bir limited Ģirket, Ģirket anasözleĢmesinin One-stop shop
rolündeki Noter huzurunda tasdiklenmesi, %1 oranındaki sermaye konsantre vergisinin
ödenmesi ve anasözleĢmenin Ticaret Siciline tescili ile kurulmaktadır. KuruluĢun ayrıca Ticaret
Sicil Gazetesinde yayınlanması gerekmektedir.Tek ortaklı kurulan Limited Ģirketlerde Ģirket
92
kararlarının tamamının noter huzurunda alınması zorunludur. Ayrıca, Ģirket anasözleĢmesi ve
Ģirket müdürlerine dair her türlü değiĢikliğin Ticaret siciline tescili ve ticaret sicil gazetesinde ilanı
gerekmektedir.
Limited Ģirketler, müdürler ve ortaklar kurulu tarafından yönetilir. Limited Ģirketlerde Ģirket
ortağının yabancı gerçek ya da tüzel kiĢi olması ya da müdür ya da temsilcilerin yabancı olması
halinde, bu kiĢilerin ilgili Vergi dairesine kaydolarak, vergi numarası alması zorunludur. Aynı
Ģekilde AB üyesi olmayan ülke vatandaĢlarının Limited Ģirket müdürü ya da temsilci atanabilmesi
için Yunanistan‟da ikamet etme hakkını kazanmıĢ olması gerekmektedir. Bu, yabancı kiĢinin
müdür olarak atanmasından önce gerekli olan bir önkoĢuldur.
Bir limited Ģirketin asgari sermaye ile kurulması halinde denetçi bulundurma zorunluluğu
bulunmamakla birlikte, çalıĢan sayısının 50‟den fazla olması, yıllık cirosunun 5 milyon Euro‟nun
üzerinde olması ve bilanço büyüklüğünün 2.5 milyon Euro‟yu aĢması hallerinde denetçi
bulundurma zorunluluğu sözkonusu olmaktadır.
3. ġubeler
Yunan mevzuatı uyarınca, bir yabancı Ģirketin Yunanistan‟daki Ģubesini açmak mümkün olup,
yabancı bir Anonim Ģirketin Yunanistan‟daki Ģubesi 2190/1920 sayılı kanun uyarınca anonim
Ģirket Ģubesi, yabancı bir limited Ģirketin Ģubesi ise 3190/1955 kanun uyarınca limited Ģirket
Ģubesi olarak Ticaret Siciline kaydedilir.
Bu amaçla, aĢağıda sayılan belgelerin ilgili ticaret siciline sunulması gerekir:
-
AnaĢirkete ait anasözleĢme
Yetkili resmi kurum tarafından düzenlenmiĢ ana Ģirkete ait iyi durum belgesi
Ana Ģirketin Yunanistan‟da ġube kuruluĢuna dair kararı
ġubeyi temsile ve tebliğ-tebellüğe yetkili kiĢi adına düzenlenmiĢ vekaletname
Temsile yetkili kiĢinin kimlik bilgileri
Þubeler, yetkileri ve yükümlülükleri bir vekaletname ile düzenlenen Þube temsilcileri tarafýndan
idare edilir. Þube temsilcileri yabancý kiþilerden atanabilir, ancak bu durumda yabancý kiþinin
Avrupa Birliði dýþýnda bir ülkeden olmasý halinde Þube temsilcisi atanmadan önce ikamet ve
çalýþma izni alýnmýþ olmasý gerekir. Þube temsilcisi ayrýca ilgili vergi dairesine kayýtla bir vergi
numarasý almak zorundadýr.
ġubeler, finansal ve hukuki olarak yabancı Ģirkete bağlıdır. ġubelerin kendi tüzel kiĢilikleri
olmadığından, faaliyetlerini bağlı oldukları yabancı ana Ģirketin namı ve hesabına yaparlar.
ġubelerin faaliyet konusu bağlı oldukları ana Ģirketin faaliyet konusu ile aynıdır, ancak Ģube
temsilcisinin yetki belgesinde bu konuda sınırlamalar yapılabilir.
Önemli noktalar

Limited ġirketlerde hissedarlar vergi numarası almak zorundadır.

AB vatandaĢı olmayan ya da Yunanistan‟da ikamet ve çalıĢma izni olmayan hissedarlar
için üçüncü bir kiĢinin irtibat kurulacak kiĢi olarak bildirilmesi (bu kiĢi Antikletos olarak
adlandırılır) gerekmektedir.

Limited ġirketlerde kuruluĢ aĢamasında Ģirket müdür/müdürlerinin Yunan vatandaĢı ya
da herhangi bir Avrupa Birliği‟ne üye ülkenin vatandaĢı yahut da Yunanistan‟da yerleĢik oturma
ve çalıĢma izni olan ve vergi numarası almıĢ bir kiĢi olması gerekmektedir.
Daha açık bir ifade ile, Yunanistan‟da ikameti olmayan bir Türk vatandaĢı Ģirketin kuruluĢ
aĢamasında doğrudan Ģirket müdürü/yönetici olamamaktadır. Dolayısıyla, Ģirketin kuruluĢunda
öncelikle Yunan vatandaĢı ya da herhangi bir AB‟ye üye ülke vatandaĢı yahut da Yunanistan‟da
yerleĢik oturma ve çalıĢma izni olan ve vergi numarası almıĢ bir kiĢinin Ģirket müdürü olarak
93
tayini gerekmektedir. Ancak Ģirketin kuruluĢunu takiben Türk yöneticinin çalıĢma ve ikamet
izinleri için müracaat edilmesi mümkündür.
01.01.2006 itibariyle uygulanmaya baĢlayan 3386/2005 sayılı Kanun, çalıĢma ve ikamet izinleri
konusunda önemli düzenlemeler getirmiĢtir. Öncelikle, çalıĢma ve ikamet izinleri tek bir belgede
toplanmıĢtır. Ancak sözkonusu yasa ile bir takım kotalar da getirilmiĢtir. Bu kotalar nedeniyle
kalifiye olmayan bir iĢçi için Yunanistan‟da ikamet ve çalıĢma izni almak zorlaĢmaktadır.
Bununla birlikte, aynı yasayla, üst düzey çalışan için ikamet ve buna paralel olarak çalıĢma izni
almak mümkündur. Ġlgili düzenleme uyarınca Yunanistan‟da çalıĢacak olan bir Türk vatandaĢının
öncelikle bulunduğu ülkenin Yunanistan Konsolosluğu‟ndan giriĢ vizesi alması gerekmektedir.
Bir üst düzey yönetici Milli vize diye adlandırılan vize türü ile, 90 günlük giriĢ alıp, ikamet ve
çalıĢma izni için müracaatta bulunabilmektedir. Burada, üst düzey yönetici ya da firma için
olmazsa olmaz pozisyonda bir çalıĢan için 3 ay gibi bir sürede ikamet ve çalıĢma izni alınmasını
öngören bir düzenlemeden bahsedilmektedir.
Yunanistan’da Gayrimenkul Satın Alımı
Yunanistan‟da kural olarak yabancılar gayrimenkul alabilmektedirler.
Ancak milli güvenlik nedeniyle bazı adalarda ve sınır bölgelerinde arazi alımında kısıtlamalar
devam etmektedir. 22.06.1927 tarihli Kanun Hükmünde Kararname, Yunanistan‟ın belirli sınır
bölgelerinde yabancıların arazi satın alması, kiralaması ve yatırım yapmasını yasaklamaktadır.
3978/2011 sayılı Kanun ile değiĢik düzenlemeye göre; Onikiadalar, Evros, Thesprotia, Kastoria,
Kilkis, Lesvos, Ksanthi, Preveza, Rodopi, Samos, Florina, Sakız, Drama ilinde Nevrokopi Ģehri,
Ioannina ilinde Pogoni ve Konitsa, Pella ilinde Almopia ve Edessa, Serez ilinde Sintiki ve Skyros
ve Santorini adalarında gayrimenkul edinimi yasaktır.
Yunanistan‟da gayrimenkul satın alma prosedürü hızlı ve basittir. Yasaya göre her gayrımenkul
alıĢ ve satıĢında bir avukat, bir noter ve yerel Tapu Dairesine tescil iĢlemi için bir Sicil Memuru
olması zorunludur. Yunanistan‟daki bütün gayrimenkuller her belediyenin tapu dairesine kayıtlı
olmak zorundadır. 2008 yılında ise Kadastro kayıt iĢlemleri baĢlatılmıĢtır.
Yunanistan'da gayrimenkul satın alımında, satın alan; değeri 20.000 Euro'ya kadar olan gayrimenkuller
üzerinden %8, bu değeri aĢan gayirmenkul satıĢlarından ise %10 vergi ödemekle yükümlüdür. Bu kuralın
istisnaları bulunmakta; örneğin ilk kez ev sahibi olacakların bu vergiden muaf olduğu görülmektedir. Ayrıca
yetiĢkin bekarlar ile evli ve çocuklu aileler için de gayrimenkul satın alımı halinde doğan transfer vergisinde
indirim uygulanmaktadır. Bu konuda, satıĢ iĢleminin gerçekleĢtirileceği Noter aracılığı ile kesin bilgi
edinmek mümkündür.
Bu bilgilere ilaveten, Yunan hükümeti kısa bir süre önce yaptığı düzenleme ile, 250.000 Euro ve üzerinde
değerde gayrimenkul satın alan yabancılara, ikamet izni temini konusunda kolaylıklar getirmiĢtir.
3.1.2 Ticari Engeller (Sektörel)
sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde uygulanmaktadır.
3.1.3 Ġthalat Mevzuatı
Genel Olarak Dış Ticaret Mevzuatı
1981 yılından beri AB üyesi olan Yunanistan'da dıĢ ticaret, AB uygulamalarına göre
yürütülmektedir. Yunanistan‟nın AB‟nin Ortak DıĢ Ticaret Politikası dıĢında ulusal bazda bir dıĢ
ticaret mevzuatı mevcut olmayıp, dıĢ ticaret alanındaki ulusal mevzuat AB direktiflerinin ulusal
mevzuata uygulanması ile yürütülmektedir.
AB uygulamalarına paralel olarak, uluslararası anlaĢmalarla ticareti yasaklanan mallar dıĢında
ithali yasak ürün bulunmamaktadır.
94
Yunanistan‟da ihracat iĢlemi, tek idari belge ve faturaya ilaveten, AB düzenlemelerine, bazı
durumlarda Yunanistan‟ın iç mevzuatına ve uluslararası anlaĢmalara uygun olarak ihracatın
yapılacağı ülkeye ve ihraç edilecek ürüne göre değiĢen kontrol ve kayıt belgeleri ile birlikte
serbestçe gerçekleĢtirilmektedir.
Türkiye‟den yapılacak ithalat için ATR, EFTA ve Doğu Bloku ülkeleri EUR1, Afrika, Karayip ve
Pasifik ülkeleri için FORM A belgesi ve üçüncü ülkeler için menĢe belgesi aranmaktadır.
Eski ve kullanılmıĢ mal ithalatında teknik özelliklerini yitirmemiĢ olmaları, çevre ve güvenlik
açısından gerekli Ģartları sağlamaları koĢulu ile bir kısıt bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, Yunanistan‟da AB Komisyonu tarafından belirlenen Ortak Gümrük Tarifesi tatbik
edilmektedir. Tarım ürünleri ticaretinde AB‟nin Ortak Tarım Politikaları çerçevesinde ortak piyasa
düzenlemeleri uygulanmakta olup, sanayi ürünlerinde AB içerisinde ortak düzenlemeye tabi
malların ithalatında sağlık, çevre ve güvenlik koĢullarına uygunluk Ģartı aranmaktadır. Bu
çerçevede baĢta Kalkınma Bakanlığı olmak üzere, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlıkları
tarafından piyasa gözetimi ilkeleri çerçevesinde kontroller uygulanmaktadır.
Avrupa Birliği‟nin bir üyesi olarak Yunanistan, AB‟nin üçüncü ülkelerle yaptığı anlaĢmaları
üstlenmiĢ olup, Ortak DıĢ Ticaret politikası tatbik etmektedir. Bu çerçevede EFTA Ülkeleri,
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri, Güney Afrika Cumhuriyeti, Akdeniz Ülkeleri, Meksika ve ġili
gibi AB‟nin STA imzaladığı ülkelerle serbest ticaret anlaĢması hükümleri geçerli olup, AB‟nin
geliĢme yolundaki ülkelere GSP mekanizması çerçevesinde uyguladığı tek taraflı taviz sistemi
yürürlüktedir.
AB ülkeleri ile Yunanistan arasında Gümrük Vergileri ve eĢ etkili vergilerle miktar kısıtlamaları ve
benzeri önlemlerden muaf olarak, mallar serbest dolaĢmakta, AB dıĢındaki ülkelere Ortak
Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Tarım ürünleri itibariyle AB‟nin Ortak Tarım Politikası
çerçevesinde ortak piyasa düzenlemeleri ve telafi edici mekanizmalar uygulanmaktadır. Ġthalatta
KDV, piyasa fiyatı ve gümrük vergisi üzerinden tahsil edilmekte ve gümrük vergisinin matrahı
AB Komisyonu direktiflerince DTÖ Gümrük Kıymet Kodu hükümlerine paralel olarak
belirlenmektedir. Ġthalatta haksız rekabetin önlenmesine iliĢkin anti-damping kuralları AB
düzeyinde ve AB Komisyonu tarafından uygulanmaktadır.
Genel Olarak Gümrük Vergileri
AB ile Ortak DıĢ Ticaret Politikası uygulayan Yunanistan AB üyesi ülkelerle olan ticaretinde her
tür gümrük vergisi, eĢ etkili vergi, miktar kısıtlamaları ve benzeri sınırlamaları kaldırmıĢ olup,
üçüncü ülkelerden olan ithalatında Ortak Gümrük Tarifesi uygulamaktadır.
Türkiye ile Yunanistan arasında ise; AB ile Türkiye arasında 01 Ocak 1996 tarihinden beri
uygulanmakta olan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı uyarınca sanayi ürünlerinde herhangi bir
gümrük vergisi olmayıp, sadece tarım ürünleri ihracat ve ithalatında gümrük vergisi uygulaması
bulunmaktadır. Tarım ürünlerinde, AB‟nin Ortak Tarım Politikası çerçevesinde ürüne göre % 6,4
ile % 40 arasında değiĢen oranlarda ad valorem ve spesifik vergi uygulaması ile (ürün bazında
ton ya da kg baĢına) referans fiyat uygulaması bulunmaktadır.
Yunanistan Gümrük Müdürlüğü, gümrük vergileri ve diğer uygulamalardan sorumlu otorite olup
Maliye
Bakanlığı‟na(http://portal.gsis.gr/portal/page/portal/ICISnet/services?adreseeID=10001977)bağlı
dır.
Kurumlar Vergisi, KDV ve Diğer Vergiler
Yunanistan‟da mali yıl, kural olarak takvim yılıdır. Bir Ģirketin takvim yılı dıĢında bir mali yıl
belirlemesi halinde, vergi, takvim yılı sonuna denk düĢen muhasebe dönemi içinde elde edilen
vergilenebilir gelirler üzerinden değerlendirilir. Yunan A.ġ., Ltd. ġti, ve yabancı Ģirketlerin
95
Ģubeleri, mali yılın sona ermesini müteakip eden beĢinci ayda yıllık kurumlar vergisi
beyannamesini vermek zorundadır.
Yunan Ģirketleri, global bazda elde ettikleri gelirler üzerinden vergilendirilirler. Yabancı Ģirketler
ise, sadece Yunanistan‟da elde ettikleri gelir ya da doğan karlardan dolayı vergilendirilirler.
Halen ülkede uygulanan kurumlar vergisi oranı %26‟dır. Sermaye kazançları ise, %20 üzerinden
vergilendirilmektedir. Bununla birlikte, ortaklıklar (Partnerships) gelirlerinin ilk 50.000 Euro‟luk
bölümü için%26, bu rakamı aĢan kısmı için %33 oranında vergilendirilmektedirler.
Stopaj vergisi, yürürlükte olan çifte vergilendirmeyi önleme anlaĢmalarına bağlı olmakla
birlikte,halen %25 olan stopaj oranı,1.1.2014‟ten itibarenAnonim ġirketlerde dağıtılan
temettülere%10 oranında uygulanacaktır.
Duran varlıkların elden çıkarılmasından doğan sermaye kazançları, gelir olarakdeğerlendirilir ve
kurumlar vergisi oranında gelir vergisine tabi tutulur.
Yunanistan‟da mal ve hizmet alımları için uygulanan KDV, malı en son tüketen ve hizmet alan
kiĢiler tarafından ödenir.KDV oranları 2010 yılı içerisinde iki kez artırılmıĢtır. Buna göre,
yılbaĢında mal ve hizmetler için %19 olan standart KDV oranı, önce %21‟e, 01.07.2010 tarihi
itibariyle de %23‟e yükseltilmiĢtir. Bununla birlikte, ülkede belli bazı mal ve hizmetlerde indirilmiĢ
KDV oranları uygulanmaktadır. Gıda maddeleri ağırlıklı olmak üzere temel tüketim maddeleri ile
elektrik ve doğal gaz için KDV oranı %13, ilaç, otel konaklama ve basın yayın (kitap, dergi vs.)
için % 6.5‟tur. Bunun yanısıra alkollü içkiler %23 KDV‟ye tabidir. Bu oranlar Midilli, Sakız, Sisam,
MenteĢe Adaları (Oniki adalar), Kiklades, TaĢoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros (Ġskiri)
adaları için %30 indirilerek uygulanmakta, böylece KDV oranları sırasıyla %16, %9 ve %5
olmaktadır. Ancak adalarda dahi, tütün ürünlerindeki %23 KDV oranı sabittir. Ayrıca özerk
Aynaroz bölgesi KDV‟den muaftır.
AĢağıda diğer bazı önemli vergiler ve oranları 31.12.2012 itibariyle yer almaktadır:
Vergi Türü
Oran (%)
Katma Değer Vergisi (KDV)
Standart oran
23
ĠndirilmiĢ oran
13
Özel oranlar
Özel Kredi sözleĢmelerinde Damga Vergisi
(5/9/16)
2.4/3.6
Sermaye harcı
1.1
Yıllık Emlak Vergisi (tüzel kiĢilerin sahibi olduğu gayrimenkulün değeri
üzerinden)
0.6
Emlak devir vergisi (vergilenebilir değer üzerinden)
Vergilenebilir değerin ilk 15,000 Euro için
15,000Euro‟yu geçen değerler için
8
10
Tarife Dışı Engeller
anti sübvansiyon tedbirleri AB düzeyinde ve AB Komisyonu kararları çerçevesinde
uygulanmaktadır.
96
Ġhracat veya ithalat yapan Ģirketlerin gerekli belge ve prosedürler için sürekli güncellenen TARIC
(http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/about/welcome/index_en.htmweb sayfasını takip
etmeleri gerekmektedir.
Yunanistan’da Marka Tescili
Yunanistan‟da markalar 2239/1994 sayılı Yunan Marka Kanunu kapsamında tescil edilip,
korunmaktadır. Mevcut durumda, marka tesciline yetkili makam, Yunan Kalkınma, Rekabet ve
Denizcilik Bakanlığı‟na bağlı Ticaret Genel Sekreterliği altında Ticaret ve Fikri Haklar Genel
Müdürlüğü‟dür. Tescil edilen bir marka yenilenebilir olmak üzere 10 yıllık koruma altına alınmıĢ
olmaktadır. Yunanistan‟da yapılan bir marka tescili sadece bu ülke için geçerli olmakla birlikte,
tek bir müracat ile Madrid Protokolünü imzalayan 80‟den fazla ülkede kayıt yaptırmak mümkün
olabilmektedir. Topluluk markası tescilleri ise, 27 AB ülkesinde koruma sağlamaktadır.
Avrupa Birliğine üye ülkelerin herhangi birisinden alınmıĢ bir marka tescilinin Yunanistan‟da
uygulanması 353/98 sayılı mevzuat çerçevesinde Yunan Kalkınma Bakanlığına müracaat ile
uygulamasının yaptırılması mümkün bulunmaktadır.
Ege Adalarına Gıda Maddesi İhracatı
Adaların ihtiyacı kapsamında, AB tarafından sağlık ve hijyen yönünden yeterliliği kabul edilmiĢ
ve Türkiye‟den ihracat yapabilir firmalar listesine kayıtlı Ģirketlerce, doğrudan sadece adalara
deniz ürünleri ihracatı yapılabilmektedir. Gıda maddelerinden diğer hayvansal ürünlere iliĢkin
çalıĢmaların Tarım Bakanlığımızca sürdürüldüğü bilinmektedir. Bu noktada yoğurt, süt, et, canlı
hayvan, dondurma (% 50‟ye kadar süt içeriğine izin verilebilmektedir) gibi ürünlerin adalarla
beraber bütün AB ülkelerine ihracatı mümkün bulunmamaktadır.
Taze sebze ve meyvelerde Atina ve Selanik merkezli kontrol sertifikası istendiğinden ve
kontrollerin adalarda yapılamamasından dolayı bu konuda sıkıntılar giderilememiĢtir. Ancak,
konserve, fındık-fıstık, kuru meyve gibi ürünlerin kontrollerinin Girit ve Rodos adalarında
yaptırılması mümkündür. Rodos adasında yaĢ sebze-meyve kontrolü yapılmak üzere
laboratuvar açılması konusunda Yunan tarafı ikna edilmiĢ ancak, AB direktifleri doğrultusunda
talep edilen uzmanlıkların sağlanmasının zorluğuna binaen Rodos‟ta laboratuvar açma
çalıĢması henüz sonuçlandırılamamıĢtır.
Ege Adalarının yerel ihtiyacı için AB‟nin ilgili direktifleri kapsamında sağlanan muafiyetle deniz
ürünleri ve bazı gıda maddeleri ihracatı yapılabilmektedir. Bununla birlikte, adaların tüketimi ile
sınırlı olan muafiyet dahilinde Yunanistan‟a giriĢ yapan anılan maddelerin ana karaya
gönderildiğinin tespiti halinde Yunan yetkililerin uygulama konusunda hassasiyet göstermeleri
beklenebilir.
Etiketleme ve Standartlar
Standartlar konusunda Yunanistan, AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu
uygulamaları takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalardan aranırken ayrıca hükümet ihalelerinde
de istenmektedir.
Tarım ürünlerinde bölgesel yüklemeler yerine her bir yükleme için test yapmada ısrar
etmektedir.Yapılan testlerde de yüksek oranda hatalar yapıldığı Ģeklinde iddialar mevcuttur.
Yunanistan‟a tohum ithalatında ise, öncelikle o tohum türünün, „European Variety Catologue‟
listesinde yer alması gerekmektedir. Eğer yer almıyorsa, Yunan Milli Katoloğuna (National
Catologue of Greece) kaydettirilmeli ve ayrıca türüne ve özelliklerine bağlı olarak 2-3 yıl
sürebilecek bir testin de yapılmasının gerekli olduğu bilinmelidir.
Kırmızı ve beyaz et ve onların yan ürünlerinin ithalinde, yalnızca AB tarafından onaylanmıĢ
üçüncü ülke tesislerinden gönderilmiĢ ürünlerin giriĢine izin verilmektedir. Ülkemizden
Yunanistan‟a söz konusu ürünlerin ithalinde ise, ülkemizde hayvan hastalıklarının bulunması ve
bunun ıslah edilmeye çalıĢıldığı iddiasıyla hayvansal ürünlerin giriĢine izin verilmemektedir.
97
KurutulmuĢ gıda ithalatı, Yunan The Supreme Chemical Laboratory‟nin yapmıĢ olduğu aflatoxin
testinin limitlerinin altında olması ile yapılabilmektedir.
Yunanistan süt ve süt ürünlerinin ithalatında, AB‟nin 2 Temmuz 2010 tarihli ve 605/2010 sayılı
Regülasyonu uyarınca hareket etmektedir. Bu kapsamda, Türkiye‟den Yunanistan‟a çiğ süt ve
süt ürünleri ithalatı yasak bulunmaktadır. Benzer Ģekilde, Türkiye‟den çiğ inek, çiğ koyun, çiğ
keçi ve çiğ sığır sütünden imal edilen Ģap hastalığı riski olmayan belirli süt ürünlerinin de
ithalatına izin verilmemektedir. Buna karĢılık, gönderilen süt mamüllerinin adı geçen
regülasyonla belirlenmiĢ Ģap hastalığı riski olan ham sütün spesifik ısıtma ve sterilizasyon
iĢlemlerinden geçirilmiĢ olması halinde bu süt mamüllerinin ithalatına izin verilmektedir.
Deniz ürünlerine iliĢkin uygulama da ilgili AB direktifleri çerçevesinde ülkemizde kurulu tesisler
AB standartlarında üretim yaptıklarına dair kontrollerde yeterli bulunarak AB listelerine alınmaları
halinde AB ülkelerine bu ürünleri ihraç etmeye hak kazanmaktadırlar. Yunanistan için bir istisna
olarak eğer Ege adalarının ihtiyaçları için bu adalara ithalat yapılıyorsa kontrol belgesi
aranmayacagına iliĢkin bir AB mevzuatının varlığıdır.
3.1.4 Ticarette Uygulanan Standartlar
CE markası, malların Avrupa'da serbest dolaşımını sağlamak üzere kullanılan ve o malın AB mevzuatına
uyumunu simgeleyen bir işarettir. CE Markası içeren mallar AB ile birlikte Izlanda, Liechtenstein ve
Norveç'in de yer aldığı Avrupa Ekonomik Bölgesinde serbest satışa sunulabilmektedir. AB kuralları
gereğince bazı sanayi ürünlerinin Yunanistan‟a ihraç edilebilmesi için, CE işareti zorunlu değil iken,
bazı mallar için CE ĠĢareti zorunludur. CE işareti bulundurma zorunluluğu taşıyan mallar, AB direktifleri
ile spesifik olarak düzenlenmiştir. Bu iĢareti taĢıması gerektiği halde taĢımayan bir ürünün AB üyesi
ülkelere ihracatı mümkün değildir.
CE ĠĢareti, Avrupa Birliği‟nin, teknik mevzuat uyumu çerçevesinde 1985 yılında benimsediği Yeni
YaklaĢım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni YaklaĢım Direktifleri içerisinde yer alan
ürünlerle ilgili olup, ürünlerin AB‟nin ilgili direktiflerine uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk
değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini gösteren bir Birlik iĢaretidir. CE iĢareti, tüketiciye bir
kalite güvencesi sağlamaz, yalnızca ürünün, asgari güvenlik koĢullarına sahip olduğunu gösterir.
Ürünlerin, CE iĢaretli olarak piyasaya sunulmasından üretici sorumludur. Ancak, eğer üretici ya
da üreticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birliği içinde değilse, bu sorumluluğu ithalatçıyerine
getirmek zorundadır. Bir baĢka deyiĢle, ithalatçı ithal ettiği ürünlerin AB normlarına uygun
olduğunu garanti etmek zorundadır.
3.1.5 Reach (Avrupa Kimyasallar Düzenlemesi)
AB`de üretilen ve AB pazarına ithal edilen kimyasallar için, kayıt (Registration), değerlendirme
(Evaluation), izin (Authorization) ve kısıtlama (Restriction of Chemicals) sürecini kapsayan
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir.
Sözkonusu düzenleme ile, daha önce 40 civarında direktif ve yönetmelikten oluĢan AB
Kimyasalları mevzuatı tek çatı altında toplanırken, aynı zamanda
anılan Tüzükle AB
ülkelerindeki kimyasallara iliĢkin yasaların yapılması ve uygulanması konusunda merkezi bir
iĢleve sahip olan, düzenleyici otorite konumundaki Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) da
kurulmuĢtur. ECHA‟nın görev ve yetkileri arasında;
 REACH Tüzüğünde öngörülen hedeflere ulaĢarak, yüksek derecede sağlığın ve çevrenin
korunmasını sağlamak ve aynı zamanda inovasyonu ve rekabetçiliği teĢvik etmek,
 REACH kapsamında kimyasal maddelerin kayıt sürecini yürütmek,
 Kayıt ve ön kayıt sırasında, insan ve çevreye yönelik zararlı etkileri gibi kimyasal maddelere
iliĢkin geniĢ çaplı ve güvenilir bilgi toplamak ve değiĢik firmalardan alınan bu tür bilgilerin
tutarlılığını sağlamak,
 Proses ve Ürün Odaklı AraĢtırma ve GeliĢtirme (PPORD) süreci kapsamında kayıt muafiyeti
kararlarını almak,
98
Avrupa Komisyonuna, Yüksek Derecede Öneme Sahip Maddeler (SVHC) hakkında görüĢ
bildirmek,
 AB ülkelerinde üretilen veya piyasaya sürülen tehlikeli kimyasal maddelere iliĢkin
sınıflandırma ve etiketlendirme envanteri oluĢturmak,
 Avrupa Parlementosu ve Maddelerin ve KarıĢımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve
Paketlenmesi Konseyi Düzenlemesi (CLP Regulation) kapsamında kendisine verilen
görevleri yerine getirmek,
 Hayvanlar üzerinde yapılan testlerin azaltılması konusunda çalıĢmalar yapmak,
 REACH uygulamaları konusunda üye ülkelere ve Avrupa Komisyonuna yol göstermek,
ve benzeri konular bulunmaktadır.

Söz konusu Tüzüğe göre; AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda bir tondan fazla kimyasal
madde (kendi halinde, müstahzar veya eĢya içinde bulunan) üreten veya ithal eden firmaların,
söz konusu kimyasal maddeleri, Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA)‟nın veri tabanına
kaydettirmeleri gerekmektedir. Ancak, firmalar ön-kayıt sürecinde kimyasal maddelerini AKA‟ya
(ön kayıt için gereken bilgileri sundukları takdirde) kaydettirmeleri durumunda, bahse konu
kimyasal maddelerin miktarları, tehlike boyutları (sınıflandırması) ve faz-içi ya da faz-dıĢı olma
özelliklerine göre, (madde kayıt dosyası sunumu için) 2010, 2013 ve 2018‟e kadar sürecek olan
(madde kayıt dosyası sunumu için) geçiĢ sürelerinden faydalanabileceklerdir. Ön kayıt
tamamlanmadığı takdirde kaydı olmayan bir kimyasal maddenin kayıt dosyası oluĢturuluncaya
kadar AB‟de üretimi veya AB‟ye ithalatına izin verilmeyecektir.
Sistemin hedefleri sürdürülebilir kalkınma genel amacı çerçevesinde; temel hedefleri “insan
sağlığı ve çevrenin etkin korunumu” ile AB kimya sanayinin “rekabet gücünün artırılması” olarak
amaçlanmıĢ, tamamlayıcı hedefler olarak ise AB iç pazarının bölünmesinin engellenmesi, kimya
sanayi ile ilgili AR-GE faaliyetlerinin artırılması, SIEF‟ler aracılığıyla kimyasallar hakkında var
olan bilgilerin paylaĢılması-Ģeffaflık- ile maliyetlerin azaltılması, hayvan deneylerinin azaltılması
olarak belirlenmiĢtir.
REACH Tüzüğünün üye devletlerde uygulanmasından her bir ülkenin “Yetkili Otoritesi” sorumlu
olup, ülkemizde ise AB‟nin kimyasallar mevzuatını uyumlaĢtırmakla sorumlu kuruluĢ olan Çevre
ve Orman Bakanlığı bu görevi üstlenmiĢ bulunmaktadır.
1907/2006/EC sayılı REACH Tüzüğü kapsamında 1 Haziran 2008 tarihinde baĢlayan ön kayıt
süreci 1 Aralık 2008 tarihinde tamamlanmıĢ ve önkayıt yaptırılan maddeler Avrupa Kimyasallar
Ajansı (ECHA) tarafından yayımlanmıĢtır.
Bilindiği üzere; Türkiye‟deki üretici ve ihracatçı firmalar REACH Tüzüğüne göre “AB dıĢı üretici”
(non-EU manufacturer) kabul edildiklerinden, doğrudan ECHA‟ya müracaatları mümkün
olmamakta; ancak, ithalatçıları ya da atayacakları AB‟de yerleĢik tüzel ya da gerçek kiĢi
statüsüne sahip bir “Tek Temsilci” aracılığıyla REACH kapsamındaki yükümlülüklerini yerine
getirmeleri gerekmektedir.
Bu kapsamda ihracatçılarımıza Tek Temsilcilik hizmeti vermek amacıyla Ġstanbul Kimya ve
Mamulleri Ġhracatçı Birliği (ĠKMĠB) ve Ġstanbul Demir Çelik Ġhracatçıları Birliği (ĠDÇĠB) tarafından,
22 Haziran 2008 tarihinde Brüksel‟de kurulan “Reach Global Service” firması 240 civarında
ihracatçımız adına ön kayıt iĢlemi yapmıĢtır. Bazı ihracatçılarımızın da AB‟deki ithalatçıları veya
AB‟de yerleĢik diğer Tek Temsilci firmalar aracılığıyla ön kayıt iĢlemi yaptırmıĢ olmalarına karĢın,
önemli sayıda firmamız REACH kapsamında ön kayıt iĢlemi yaptırmamıĢtır.Bu itibarla, REACH
Tüzüğü kapsamında ön kayıt yükümlülüğü olduğu halde önkayıt yaptırılmayan faz içi maddelerin
AB ülkelerine ithal edilebilmesi için sözkonusu Tüzüğün 21. Maddesi kapsamında kayıt
iĢlemlerinin yapılması gerekmektedir. Aynı Ģekilde faz dıĢı maddelerin de AB ülkelerine ithal
edilebilmesi için ihracatçılarımızın Tek Temsilci veya AB‟deki ithalatçıları kanalıyla doğrudan
kayıt iĢlemlerinin yaptırılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 5 Ocak 2009 tarihi itibariyle, ilk defa AB ülkelerine 1 tondan fazla ithal edilecek
faz içi maddelerin, REACH Tüzüğünün 28. Maddesi kapsamında geç ön kayıtlarının yaptırılması
mümkün bulunmaktadır.
99
Bu kapsamda yapılacak geç ön kayıt iĢlemlerinin, maddelerin AB ülkelerine ilk defa ithal
edilmesinden itibaren 6 ay içerisinde ve maddenin tonajına ve tehlike değerlendirmesi
kriterlerine göre belirlenmiĢ olan son kayıt tarihinden 12 ay önce yapılması gerekmektedir.Buna
göre, son kayıt tarihine bağlı olarak geç ön kayıt iĢlemlerinin 1 Haziran 2012 veya 1 Haziran
2017 tarihinden önce yapılması gerekmektedir.
3.1.6 Serbest Bölgeler ve Ġlgili Mevzuatı
Yunanistan, Pire, Selanik ve Heraklion-Girit liman bölgelerinde mevcut üç serbest ticaret
bölgesine sahiptir. Kalkınma Bakanlığı‟ndan edinilen en son bilgilere göre, Etoloakarnania‟da
(Batı Yunanistan) bulunan Astakos Denizcilik ve Sanayi Serbest Bölgesi kısa süre önce faaliyete
geçmiĢtir. Diğer yandan, halen altyapı çalıĢmaları süren ve yakın gelecekte faaliyete geçmesi
beklenen bir diğer serbest bölge ise Evros (Meriç) bölgesinde bulunan Ormenio Serbest Sanayi
Bölgesidir.
Yabancı orijinli mallar bu bölgelere gümrük ve diğer vergileri ödenmeksizin getirilir ve transit
yüklemesi yapılır veya re-export edilirse gümrük ve diğer vergilerden muafiyeti devam eder.
Benzer Ģekilde, alıcı adına, depolamaya ve malların transferine iliĢkin olarak bölgede
düzenlenen belgeler damga vergisinden de muaftır.
Yükleme-boĢaltma iĢlemleri AB‟nin 2504/88 ve 2562/90 sayılı Yönetmeliklerine göre
yürütülmektedir. Transit malların antrepolarda tutulma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca bölgeler
paketleme, tasnif etme ve etiketleme iĢleri için de kullanılabilmektedir. Montaj ve imalat iĢlemleri
az da olsa Selanik bölgesinde bulunmaktadır. Ambar masraflarının her altı ayda ödenmesi ile
depolama süresinde bir sınırlama bulunmamaktadır.
3.1.7 Yatırım TeĢvikleri
Yunanistan 25 Ocak 2011 tarihinde, 3908 sayılı Yeni Yatırım Kanunu‟nu Yunan
Parlementosu‟nun onayından geçirmiĢ, 4 Nisan 2011 tarihinde de yürürlüğe koymuĢtur. Yeni
Yatırım Kanunu 3299/2004 tarihli eski yatırım kanunundan farklılıklar arz etmektedir. Zira, Yunan
Hükümeti yaptığı yeni düzenleme ile uzun süredir rekabet gücünü yitirmiĢ olan ülkedeki yatırım
ortamını iyileĢtirmeyi ve uluslararası alanda yeniden cazip bir pazar haline getirmeyi
hedeflemiĢtir. Yeni yatırım teĢvikleri ile yatırımları ve teĢebbüslerin rekabet gücünü artırmak,
teknolojik geliĢimi ve kalkınmada bölgesel uyumu sağlamak, aynı zamanda yeĢil ekonomiyi
teĢvik etmek suretiyle ülkenin ekonomik geliĢimini hızlandırmak amaçlanmıĢtır. Yunanistan,
Avrupa Birliği normları doğrultusunda yasal düzenlemelerini gerçekleĢtirmekte olup, 3908 sayılı
Yeni Yatırım Kanunu ile sağlanan devlet teĢvikleri de Avrupa Birliği‟nin devlet yardımlarına iliĢkin
Grup Muafiyetleri kapsamında ele alınmıĢtır. Bu bağlamda sağlanan teĢvikler aĢağıda ele
alınmaktadır:
1. Vergi indirimi: Vergi öncesi kazançlardan gelir vergisi ödeme muafiyetini içerir.
Ġndirilecek vergi miktarı, projenin nakdi yardıma giren harcama değerlerinin ya da yeni
makine ya da finansal kiralama ile edinilen diğer teçhizatın değeri üzerinden bir yüzde
olarak hesaplanır.
2. Nakdi yardım: Yatırım planına iliĢkin masrafların bir kısmının doğrudan nakdi yardım
olarak devlet tarafından karĢılanmasıdır. Nakdi yardım miktarı masrafın belli bir oranı
üzerinden hesaplanır.
3. FinansalKiralamayardımı:Yenimakinavediğer ekipmanların finansal kiralanmasında
devlet tarafından sağlanan ve satıĢ fiyatının belli bir oranı üzerinden hesaplanan devlet
yardımlarıdır. Finansal kiralama yardımı en fazla yedi (7) yıllığına sağlanmaktadır.
4. ETEAN (TeĢebbüs ve Kalkınma için Milli Fon) kredisi:Banka kredileri ile karĢılanacak
kredilerin, TeĢebbüs ve Kalkınma için Milli Fon ile iĢbirliği içinde olan kredi kurumlarından
fonlanması sağlanmaktadır.
Yeni Yatırım Kanunu ile, önceki yatırım kanununda varolan iĢçi ücret yardımları kaldırılmıĢtır.
100
Buradabelirtilendevletyardımları,
tekbirbaĢlıkaltındayadabirden
çokdevletyardımınınkombinasyonuhalindekullandırılabilmektedir.3908 sayılı yeniYatırımKanunu,
eskisindenfarklı olaraktümekonomiksektörlerikapsamaktaveistisnaları elealmaktadır. Kömür,
çelik,
sentetikfibersektöründekiyatırımlarilebinainĢası,
hukukvemuhasebehizmetleri,
fotovoltaikenerji
üretimsistemleri,
reklamcılık,
offshorekuruluĢlarınınfaaliyetlerivekamuiĢletmeleribukanununkapsamı dıĢındadır.
YeniYatırımKanunu, ülkeyigeliĢmiĢlikdüzeyinegöre 3 teĢvikbölgesineayırmıĢtır:
-
(A) TeĢvik KuĢağı: Attika ve Viotia Bölgesi
(B) TeĢvik KuĢağı: KiĢi baĢı gelirin, ulusal bazda hesaplanan gelirin %75‟inden daha
büyük olduğu yerler
(C) TeĢvik KuĢağı: KiĢi baĢı gelirin,ulusal bazda hesaplanan gelirin %75‟inden daha
düĢük olduğu yerler ile Doğu Makedonya-Trakya Bölgeleri, Kuzey- Güney Ege ve Iyon
adaları ile idari olarak ana karaya bağlı adalar ve Yunanistan‟ın sınır bölgeleri.
Her bir yatırım için yardım oranı, yatırımın büyüklüğüne ve bölgesine göre değiĢmekle birlikte,
yatırım planı tutarının %50‟sini geçememektedir.
Yatırım Kategorisi
A TeĢvik KuĢağı
B TeĢvik KuĢağı
C TeĢvik KuĢağı
Büyük ölçekli
teĢebbüsler
%15
%30
%40
Orta ölçekli teĢebbüsler
%20
%35
%45
Küçük ve mikro ölçekli
teĢebbüsler
%25
%40
%50
Yeni Kanuna gore sağlanan devlet yardımları, tekbir teĢebbüs için 4 yıl içinde onmilyon
(10.000.000) Euro‟yu, yada aynı bölgede uygulanan yatırım planlarında tüm ortak ve bağlı
kuruluĢları için onbeĢ milyon (15.000.000) Euro‟yu geçemez. Yukarıda yer verilen teĢvik oranları
Endüstri Bölgeleri veYenilik KuĢakları‟nda %5 artırılarak uygulanır.
YeniYatırımKanunu‟nagöre, yatırımplanları için devlet yardımına müracaatlar her yıl Nisan ve
Ekim aylarında yapılır. Büyük ölçekli yatırımlarda teĢvik müracaatında bir sınırlama söz konusu
değildir. Bu Kanun kapsamında;
Büyük ülçekliyatırımplanı: birmilyon (1.000.000) Euro
Orta ölçekliyatırımplanı: beĢyüzbin (500.000) Euro
Küçük ölçekliyatırımplanı: üçyüzbin (300.000) Euro
Mikro ölçekliyatırımplanı: ikiyüzbin (200.000) Euro, olarak öngörülmüĢtür.
101
3.2 YIL ĠÇĠNDE AÇILAN FUARLAR
Fuar adı
Uluslararası Selanik Fuarı (www.helexpo.gr)
Infacoma – ĠnĢaat Yapı Fuarı
(www.helexpo.gr)
Furnidec – Business Mobilya Fuarı
(www.helexpo.gr)
ġehir
Fuar alanı
Tarihleri
2013
Selanik
Helexpo
8-16 Eylül 2012 (her yıl)
7-15 Eylül 2013
Selanik
Helexpo
16-19 ġuba2 2011 (her yıl)
21-24 ġubat 2013
Selanik
Helexpo
2-5 Mart 2012 (yılda 2 kez)
4-6 Ekim 2013
Posidonia Denizcilik Fuarı (www.posidoniaevents.com)
Atina
Elliniko Fair Center
4-8 Haziran 2012 (iki yılda
2-6 Haziran 2014
bir)
Femmina Hazır Giyim Fuarı (www.femmina.gr)
Atina
Mediterranean
Exhibition Center
28-30 Ocak – 30 Haziran/2 25-28 Ocak 2013
Temmuz 2012 (yılda iki kez) / 20-23 Eylül 2013
Detrop – Uluslararası Gıda ve Ġçecek Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
11-14 Mart 2011 (iki yılda
7-13 Mart 2013
bir)
Kosmima – Uluslararası Takı ve Mücevherat
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Helexpo
13-10 Ekim 2012 (her yıl)
2-4 Kasım 2013
Boat Show – Uluslararası Denizcilik ve Bot
Fuarı (www.athensboatshow.gr)
Atina
Metropolitan Expo – 15-23 Ekim 2011 (iki yılda
13-21 Ekim 2013
El. Venizelos Airport bir)
HORECA – Gıda teknolojileri – Otel ve
Restoran donanımı
Atina
Metropolitan Expo –
4-7 ġubat 2012 (Her yıl)
El. Venizelos Airport
Mostra Rota – Cam ürünleri ve Mobilya Fuarı
(www.rota.gr)
Atina
International
Exhibition
&
Congress Center of
HELEXPO,
Thessaloniki
International
Exhibition
&
Congress Center of
HELEXPO,
Thessaloniki
International
Exhibition
&
Congress Center of
HELEXPO,
Thessaloniki
International
Exhibition
&
Congress Center of
HELEXPO,
Thessaloniki
25-28 Ocak 2013 (Her yıl)
Marmin – Mermer, Maden ve Makina Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Philoxenia Helexpo – Uluslararası Turizm
Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
Agrotica Helexpo – Tarım Makinaları ve
Teçhizatları Fuarı (www.helexpo.gr)
Selanik
EnergyTech – Enerji ve Yenilenebilir Enerji
kaynakları ve teknolojileri Fuarı
(www.helexpo.gr)
Selanik
Electronic & Lighting Lounge – Elektrik ve
IĢıklandırma Fuarı (www.electrotec.gr)
Atina
4-7 2012 (iki yılda bir)
Ecotec- Çevre Teknolojileri ve Fotovoltaik
Sistemleri
Atina
18-21 Nisan 2013
8-11 ġubat 2013
20-23 Eylül 2013
16-19 ġubat 2012 (Ġki yılda
bir)
22-25 Kasım 2012 (Her yıl)
21-24
2013
Kasım
1-5 ġubat 2012 (Ġki yılda bir)
16-19 ġubat 2012 (Her yıl)
21-24 ġubat 2013
102
3.3 BAġLICA EKONOMĠK VE TĠCARĠ KURULUġLAR
SEV- Yunan İşadamları ve Sanayicileri Federasyonu
Ksenofontos 5, 10557 Athens
Tel: 0030 210 3237325 , Faks: 0030 210 3222929
E-mail: [email protected]
www.sev.org.gr
Yunan İhracatı Geliştirme Kurulu- (HEPO)
86, Marinou Antypa Str., GR 163 46 Helioupolis ATHENS /
Tel: 0030 210 9982101, 210 99 82 117, 210 99 82 240
Faks. 0030 210 9961927; 9969100
www.hepo.gr
Atina Ticaret ve Sanayi Odası
7-9 ACADEMIAS STR. GR 106 71 ATHENS
Tel: 0030 210 3604815 ; 3624280
Faks: 0030 3618810; 3645803
Türk Yunan İş Konseyi
Voulis 35 Sindagma/Athens
Tel: 0030 210 2505202
Faks: 0030 2505253
Selanik Ticaret Odası
Tsimiski 29, 54624 Thessaloniki
Tel: 0030 231 0370100, 370132
Faks. 0030 231 0370166; 370114
www.ebeth.gr
Yunan Pamuk Kurulu-Hellenic Cotton Board
150 Syngrou Ave.17671 Kalıthea ATHENS
Tel: 0030 210 9225011
Faks: 0030 210 924 36 76
Yunan Bankalar Birliği-Hellenic Bank Association
Massalias Street 10680 Athens
Tel: 0030 210 3386500 Faks: 0030 3615324
www.hba.gr
Yunan Milli Tütün Kurulu-National Tobacco Board
2 Amerikis 10564 ATHENS
Tel: 0030 210 323 47 27, 32223 111-9 Faks: 0030 323 84 68
Yunan Yatırım Merkezi – Yatırım Teşvikleri
3 Mitropoleos Street GR-105 57, Athens
Tel: 0030 210 3355714 Faks: 0030 3355740
http://www.elke.gr
Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetleri
14-16 Lykourgou Str. 101 66 ATHENS
Tel: 0030 210 3289000 Faks: 0030 3222205
www.statistics.gr
Yunan Standartar Kurumu (ELOT)
313 Aharnon Street
GR-111 45 Athens
Tel: 0030 210 2120418, 2120420
Faks: 0030 2283034
Kamu Gaz Kurumu (D.E.P.A.)
92 Marinou Antipa Street GR-141 21 Herakleio, Athens
Tel: 0030 210 2701202; 2701204
Faks: 0030 6749504
Yunan Enerji Kurumu (PPC)
30 Chalkokondyli Street
GR-104 32 Athens
Tel: 0030 210 5234604 ; Faks: 0030 5241300
Yunan Hoteller Birliği
24, Stadiou Str. - 105 64 Athens,
Tel. : 210 33.10.022-6, Faks: 0030 3225449, 3236962
URL : www.grhotels.gr
Pire Ticaret ve Sanayi Odası
1 Loudovikou Street, Odyssou Square
GR-185 31 Piraeus
Tel: 0030 210 4179480, 4177241
Fax: +30/210/ 427-4084, 417-8680
Yunan Telekom Kurumu (OTE)
OTE Building, 99 Kifissias Avenue
GR-151 24 Maroussi, Athens
Tel: 0030 210 6115014
Fax: +30/210/ 619-9899
Pire Liman İdaresi
10 Akti Miaouli Street GR-185 38 Piraeus
Tel: 0030 210 4550282, 4550283
Fax: +30/210/ 455-0286
Yunan Gemi Sahipleri Birliği
85 Akti Miaouli Street GR-185 38, Pireaus
Tel: 0030 210 4291159 up to 65
Fax: +30/210/ 429-0107, 429-1166
Atina Ticari Distribitörler Birliği
15 Voulis Street, GR-105 63 Athens
Tel: 0030 210 3232622 ; Faks: 0030 3238378
E-mail: [email protected]:[email protected]
[email protected]
Yunan Ticaret ve Sanayi Odaları Merkez Birliği
7 Academias StreetGR-106 71, Athens
Tel: 0030 210 363270; 3625630; 338 710456
Faks: 0030 3622320
or
103
4. SORUNLAR, GÖRÜġLER VE FAYDALI BĠLGĠLER
4.1 TESPITLER VE GÖRÜġLER
Yunanistan pazarı, ithalat kapasitesi, Türkiye‟ye coğrafi yakınlığı, ve her Ģeyden önemlisi,
ülkemiz ürünlerinin kalite ve standardı konusunda önyargıya sahip olmayan tüketici yapısıyla
ihraç ürünlerimiz için çok önemli ve ilerisi için de umut vaad eden pazarların baĢında
gelmektedir. Raporumuzun çeĢitli bölümlerinde yer verilen verilerden de anlaĢılacağı üzere, son
dönemde ülkemiz ile Yunanistan arasında ticaret hacmi büyük geliĢme kaydetmiĢtir. Buna
rağmen, Yunanistan pazarınınTürk iĢadamları için kolay bir pazar olduğunun anlaĢılmaması
gerekmektedir.
Ticaretinin yarısından fazlasını AB üyeleri ile yapmakta olan Yunanistan‟da devletin ekonomideki
payı % 40‟lar seviyesinde bulunmaktadır. Sanayinin bir çok dalındaki oligopol yapı nedeniyle
pazara giriĢ ve tutunmada zorluklar çekilebilmektedir.
Dünya Bankası‟nın 2013 ĠĢ Yapma Raporu‟nda, Yunanistan 185 ülke arasında 78. sırada yer
almaktadır. Önceki yıllara yatırım ortamında görülen iyileĢmenin temelinde, inĢaat izinleri,
yatırımcıyı koruma ve tasfiye prosedürlerinde sağladığı iyileĢtirmeler yer almaktadır. Özellikle
uzun ve zor bir süreç olan inĢaat izin prosedüründe, belediyelere süre sınırlaması getirilmiĢtir.
Ayrıca, yatırımcıyı korumaya yönelik olarak, taraflara önemli iĢlemlerini derhal ve yıllık olarak
açıklama zorunluluğu getirilmiĢ, ilaveten tasfiye sürecinde uzlaĢtırma prosedürü kaldırılmıĢtır.
Yunanistan‟da bulunan toplam 800 bin civarındaki tescilli Ģirketin, ekonomik krizle birlikte
sayısının düĢtüğü, ya da küçülmeye gittiği görülmektedir. Yunan Ticaret Konfederasyonu
tarafından 2012 yılının Ağustos ayında yapılan bir araĢtırmaya göre, büyük markalar ekonomik
çöküĢ, satın alma gücündeki azalma, yüksek kiralar ve bunun yanısıra illegal ticaret ve
suçlardaki artıĢtan dolayı Atina Ģehir merkezinden kaçmaktadır.
Konfederasyon tarafından yapılan araĢtırmaya göre, 2012 yılı Mart ayında mağaza kapanma
oranı %29,6 iken, Ağustos ayında bu oran %31 olarak tespit edilmiĢtir.
Yunan Ticaret Konfederasyonu, özellikle Atina merkezindeki muazzam mağaza kapatma oranını
aĢağıdaki sebeplere bağlamaktadır:
1.
2.
3.
4.
5.
Yüksek kira bedeli
Alım gücünün düĢmesi ve ev giderlerindeki dramatik daralma
Orta sınıfın küçülmesi
AlıĢveriĢ merkezlerindeki profil değiĢikliği
Büyük iĢletmelerin çekilmesi
Ayrıca, özellikle Ģehir merkezinde suç oranının artması, Yasa dıĢı ticaret, ġehir merkezindeki
sürekli gösteriler, ĠĢletme maliyetlerindeki artıĢ, Bankaların fonlamayı durdurması, vergi- sigorta
maliyetlerindeki artıĢta iĢletmelerin kapanmasına sebep olmaktadır.
Yunanistan, özellikle sanayi ürünlerinde çok sınırlı ve az sayıda üretim imkanları ile toplam
talebinin % 80‟ler gibi bir kısmını ithalat ile karĢılayan bir ülke konumundadır. Daha önce de
ifade edildiği gibi, Yunan sanayi son yıllarda ciddi anlamlarda sıkıntı yaĢayan, birkaç sektör
dıĢında (deniz taĢımacılığı, turizm ve bankacılık) dıĢardan gelen ucuz ve kaliteli ürünlere karĢı
rekabet edemeyerek kapanma aĢamasına gelen, kısaca sıkıntıları üst noktaya ulaĢmıĢ bir
görünüm sergilemektedir. Yunanistan‟ın coğrafi konumu, ekonomik yapısı, sanayileĢme stratejisi
ve GSMH‟nın dağılımı gibi verilerine kabaca bir göz atıldığında, sunduğu ithalat ve pazar
imkanları açısından daha değiĢik bir yapısı olduğu görülecektir. Özellikle Selanik ve Kuzey
Yunanistan üzerinden Balkanlara ve Doğu Avrupa‟ya giriĢ için önemli bir geçiĢ noktası olarak
kullanılabilmektedir.
104
Hizmet ağırlıklı ekonomiye sahip ülkede kiĢi baĢına gelir, son ekonomik krizin de etkisiyle
17.200- Euro‟ya düĢmüĢ durumdadır. Bu durumda, krizin de etkileri ile hem kaliteli hem uygun
fiyatlı ürün arayıĢında olan Yunanistan pazarı, ülkemize olan yakınlığı ve daha önce arz edilen
hususlar dikkate alındığında,Türk ihracatçısı açısından kesinlikle ihmal edilmemesi gereken bir
pazar konumundadır.
Sağlıklı bir pazarlama ve tanıtım politikası uygulandığı müddetçe, Yunanlı ithalatçının Türkiye‟ye
olan ilgisi önümüzdeki yıllarda daha da artarak devam edecektir. Nitekim ihracat rakamlarımız
bu geliĢmeyi teyid eder nitelikte olup, Yunanistan‟a yapılan ihracatımız global kriz nedeniyle
2008 hariç olmak üzere Türkiye‟nin genel ortalama ihracat artıĢının üzerinde seyretmektedir.
Ġhracatçımızın Yunan ortağı ile iliĢkilerinde dikkat etmesi gereken hususların baĢında özellikle
ödeme ve teslim koĢulları gelmektedir. Oldukça klasik bir tavsiye olarak, ihracatçımızın öncelikle
akreditif ile çalıĢması tavsiye edilmektedir. Firmalarımızın, Yunan firmanın güvenilirliği
konusunda sağlıklı fikir sahibi olmadan çek ve senet ile çalıĢmaktan kaçınmalarında yarar
görülmektedir. Zira ekonomik krizin ilk görülmeye baĢladığı 2009 yılından bu yana özellikle
karĢılıksız çek davalarında büyük artıĢ görülmüĢtür. Ġlaveten, son dönemde Bankalar
müĢterilerine çek ve kredi vermekte büyük çekince göstermektedir. Yunan sisteminde, çek
hamili, çeki bankaya ibraz ettiğinde, çekin karĢılıksız çıkması durumunda banka tarafından çekin
arkasına bir Ģerh düĢülmekte bu Ģerhe dayanarak Yunanistan‟da doğrudan çeki düzenleyen
firma hakkında icra takibine gidilmektedir. Ayrıca, Merkez Bankasınca söz konusu firma kara
listeye alınarak hesapları bloke edilmekte, mahkemeye gidilmesi halinde ise, çek düzenleyen
hapis cezasıyla cezalandırılmaktadır.
Akreditif kabul edilmemesi halinde banka garantisi talep edilmesinde fazlasıyla yarar
görülmektedir. Ayrıca, belli bir güven telkin etmeyen ya da güvenilirliği konusunda sağlıklı bilgi
olmaksızın büyük meblağlarda bağlantılara girilmemesinde fayda mülahaza edilmektedir.
MüĢavirliğimize her ay ortalama 10 adet firmamız baĢvuruda bulunarak ithalatçı firma ile
yaĢanan tahsilat problemini aktararak yardım talep etmektedir. Ancak
ödemelerin
geç
yapılması kronik bir problem olmaya devam etmektedir. Ekonomik krizin de etkisiyle 2008 yılında
karĢılıksız çek sayısında bir önceki yıla göre % 50 artıĢ olmuĢtur. 2008 yılındaki toplam 120,000
karĢılıksız çekin değeri 1.5 Milyar €‟ya yaklaĢmıĢ, bu rakam 2009 sonunda 2 Milyar Euroyu
aĢmıĢtır. 2012 yılında krizin daha da ağırlaĢmasıyla bu rakamların çok daha yüksek seviyelere
ulaĢtığı bilinmekle beraber resmi rakamlara iliĢkin bir bilgiye ulaĢılamamıĢtır.
Yunan ithalatçılar genelde FOB teslimat isterler. Ancak, büyük Yunan firmaları teslimatın
Türkiye‟de fabrikada yapılmasını isteyebilmekte ve taĢıma ve sigortayı kendileri
üstlenmektedirler. Genelde peĢin ödeme veya akreditifli olarak baĢlayan ticari iliĢkiler sonraki
partilerde vesaik mukabiline veya açık hesaba dönüĢmekte ve zaman zaman ödenmeme
Ģikayetleri ile karĢılaĢılabilmektedir. Ġthalatçılar Yunanistan‟da akreditif iĢlemlerinin çok masraflı
olduğundan Ģikayet etmektedirler. Sevk evrakının suretleriyle gümrüklerden mal çekilebildiği ve
akreditifteki muhabir banka güvencelerinin bertaraf edilebildiği görülebilmektedir. Bankaların
herhangi bir garanti vermesi için, önce eĢdeğer nakit miktarın bankaya yatırılması
gerekmektedir. Ekstra giderlerden kaçınmak için Yunan firmalar genellikle vesaik mukabili
ödeme Ģeklini tercih etmekte veya 30-60 gün veya daha uzun vadeli ödeme kolaylığı
aramaktadır. Ġhracat imkanı olan Türk ürünlerinin çevreye duyarlı AB‟nin standart ve tüketici
güvenliğini sağlayan CE iĢaretine sahip ürünlerden (Bu ürünlerin bir listesi DıĢ Ticaret
MüsteĢarlığımızın Web Sayfası www.ekonomi.gov.tr adresinden temin edilebilir.) olması halinde
herhangi bir engelle karĢılaĢmadan ihraç edilmektedir.
Diğer önemli bir husus ise, ihracatçı firmalarımızın öncelikle ithalatçı firma ile telefon, faks ya da
diğer iletiĢim araçları ile temasa geçtikten sonra ilgili Yunan firmaları ile yüz yüze görüĢmek için
numune malı bizzat yanına alıp doğrudan Yunanistan‟a seyahat düzenleyerek görüĢmelerinde
büyük fayda mülahaza edilmektedir. Yunanistan‟a ziyaret düzenleyen firmalarımıza Yunan
partnerlerinden randevu alınmasında MüĢavirliğimizce yardımcı olunmaktadır.
Tekstil standartı ve kalite sorunu olmayan iplik, döĢemelik kumaĢ, perdelik kumaĢ, havlu,
bornoz, ev tekstili, çarĢaf, konfeksiyon-hazır giyimin Yunanistan‟da pazar imkanı yüksektir.
105
Ancak düĢük kaliteli ve dar gelirlilere veya taĢraya hitap eden ve maalesef yoğun olarak
Yunanistan‟a giren bazı ürünler; Türk malı imajını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle belirli
markalara düĢük fiyatla fason üretim Türk firmaları için bir çıkıĢ yolu olarak sunulsa da katma
değerin yoğunlukla Yunan firmalarında kalmasına neden olmaktadır. Ünlü Türk markalarının
Yunan piyasasına kendi adlarıyla girmede yapacakları çalıĢma ve gayret bu olumsuz durumu
bertaraf edebileceği gibi bu pazar konusunda tereddüt içinde olan diğer Türk markalarının da
kendi adlarıyla pazarda yer alması için çalıĢmalarına cesaret verecektir.
Ġklim Ģartları ve deniz turizmi, bu ülkeye ihracatta hazır giyim ürünlerinin potansiyel alıcılarınıda
belirlemektedir. Bu nedenle, rahat spor giyim, iç çamaĢırı, mayo ve bikini türü giysilere talep
fazladır. Yunanistan‟da gelir düzeyinin yüksek olması ve yine gelir düzeyi yüksek turistlerin
buraya rağbet ettiği göz önüne alındığında kaliteli ve belirli bir çizgiyi taĢıyan ürünlere de pazar
olduğu ortaya çıkmaktadır. Hediyelik eĢyaya olan talep çok yaygındır. Ülke geleneklerinin, milli
ve dini günlerin turizm sezonunun ve sektörlerinin iyi bir Ģekilde etüd edilmesi gerekmektedir.
Ülkede genelde sıcak ve kurak bir Akdeniz ikliminin sürmesi ve halkın alım gücünün yeterli
olması nedeniyle, yaĢanılan ve çalıĢılan mekanlar yerli üretimi çok sınırlı olan ve büyük
çoğunluğu ithal klimalarla soğutulmaktadır. Ticari tip soğutucular ise yoğun olarak
kullanılmaktadır. Bu sektörde talep, tanınmıĢ markalara yönelmektedir. Sabırlı ve ısrarlı Türk
ürünlerinin pazarda yer edinmesi mümkün görülmektedir. Makine ve ekipmanda yerli üretim
sınırlı olup büyük oranda Ġtalya ve Almanya menĢeli makineler pazarda alıcı bulmaktadır. Ayrıca
küçük bir pazar olması ve üretimin pahalı olması nedeniyle az sayıdaki gıda ve tekstil iĢletmeleri
dıĢında firmalar aile iĢletmeleri Ģeklinde kendini göstermektedir. Ancak, son yıllarda AB
bütünleĢmesinin getirdiği değiĢim ile çok Ģubeli yabancı sermayeli mağazalar özellikle gıda,
temel ihtiyaç ve elektronik sektöründe etkili olmaya baĢlamıĢlardır.
Yunanistan‟da pazara giriĢ stratejisinin doğru tespit edilmesi büyük önem taĢımaktadır. Sık sık
vurgulandığı gibi pazarın kendi yapısal özellikleri farklılıklar arz etmektedir. Kamu sektörünce
açılan ihalelerde fiyat en önemli parametre olmakla birlikte bazı durumlarda Yunan bir ortakla
hareket etmek daha kolaylaĢtırıcı olabilmektedir. Ürün satmak isteyen Ģirketlerin dağıtım
kanalları konusunda tecrübeli ve baĢarısını ispatlamıĢ acenta veya distribütör ile çalıĢması (
ithalatın % 80‟inin bu aracılar tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir) Yunanistan pazarında
avantaj sağlayabilmektedir. SatıĢ sonrası destek pazarda tutunmanın en önemli Ģartlarından bir
tanesidir.
Savunma sanayi, yenilenebilir enerji, enformasyon teknolojileri, sağlık ekipmanları, sağlık
turizmi, turizm pazardaki boĢluklar olarak karĢımıza çıkmaktadır.
Ġhracatçılarımızın herhangi bir bağlantı veya anlaĢma öncesinde muhatabı ile ilgili detaylı bilgi
toplamasında büyük yarar bulunmaktadır. Yunanistan‟da Ģirketlerin mali durumu ve ticari sicili ile
ilgili bilgi sağlayan çeĢitli kuruluĢlar bulunmakta olup talep edilen bilginin çeĢidine göre belirli bir
ücret karĢılığında bu hizmeti vermektedirler.
Yunan Ģirketlerle herhangi bir franchise veya distribütörlük anlaĢması durumunda ulusal
mevzuatla birlikte AB‟nin ilgili direktifleri geçerlidir. Konuya iliĢkin olarak “ http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31986L0653:EN:HTML”
bağlantısından
detaylı bilgi temin etmek mümkündür.
Yunanistan pazarında reklam büyük önem taĢımaktadır. Ciddi bir TV izleme alıĢkanlığı
bulunmakta olup karar vericilerin bu hususu göz önünde bulundurması gerekmektedir.
4.1.1 ĠĢ GörüĢmesi Yaparken (1)
Yunanistan‟daki iĢ alıĢkanlıkları ve iĢ yapma kültürü ile Türkiye arasında büyük benzerlikler
bulunmaktadır. Aynı coğrafyada olmasının ve Akdeniz kültürünün bu duruma büyük etkisi
bulunmaktadır.
Yunan iĢ dünyası Haziran sonundan baĢlayarak Temmuz ve Ağustos ayları boyunca devam
eden dönemde tatil yapmayı tercih etmektedir. Eylül‟ün ilk yarısında düzenlenen Selanik
(1)
ĠGEME‟nin Yunanistan Ülke Raporundan derlenmiĢtir.
106
Uluslararası Fuarına kadar iĢ hayatı bir anlamda kesintiye uğramaktadır. Bu dönemde
Yunanistan'da iĢ görüĢmesi ayarlanması hatta en basit ticari bilgiyi toplamak bile zaman zaman
çok zor olabilmektedir. YazıĢmalara cevap alınamaması da normal olarak kabul edilebilmektedir.
Ayrıca paskalya (Nisan) dönemi de benzer özellikler göstermektedir.
GörüĢme programlarının en az bir gün öncesinden planlanması gerekmektedir. Ancak bazı
durumlarda çok kısa zaman içerisinde de randevu ayarlanması mümkün olabilmektedir.
Toplantının 1 gün öncesinden tekrar hatırlatılmasında fayda bulunmaktadır.
Toplantı saatlerinin öğle yemeği saatleri dikkate alınarak belirlenmesi gerekmektedir
ĠĢ iliĢkilerinin baĢlaması için Yunan tarafının karĢısındakini kiĢisel olarak tanıma gayreti içinde
olduğunun hatırdan çıkartılmaması gerekmektedir. BaĢarılı bir iliĢkinin kurulabilmesi için
tarafların samimi olması büyük önem taĢımaktadır. ĠliĢkilerde Yunan tarafının en fazla önem
verdiği konu karĢılıklı güvenin tesis edilmesidir.
Yunanistan‟da tıpkı Türkiye‟de olduğu gibi yaĢa ve pozisyona büyük saygı gösterilmektedir.
ĠĢ iliĢkileri zaman zaman yavaĢ ilerleyebilmektedir. Bu nedenle sabırlı olunması ve karĢı tarafı
rahatsız edecek Ģekilde ısrarcı olunmaması önerilmektedir. Ürünün veya hizmetin kalitesi
hakkında sade ancak etkileyici olmak gerekmektedir.
Yunanlar iĢ görüĢmelerinde oldukça tecrübelidirler ve pazarlık yapmayı severler. Karar verme
süreci Ģirketin en üst düzeyinde gerçekleĢmektedir. Karar verme sürecinde teslim tarihleri veya
benzeri bir konuda bir Ģeyi zorla kabul ettirmeye çalıĢmak, görüĢmelerin tıkanmasına neden
olabilmektedir.
Yunanistan‟da iĢadamlarının büyük bir çoğunluğu Ġngilizce bilmektedir. Ancak görüĢme
esnasında yanlıĢ anlaĢılmaların önüne geçmek için bir tercüman bulundurulmasında fayda
mütalaa edilmektedir. Toplantı, görüĢme veya haberleĢme için sunulacak materyallerin hem
Ġngilizce hem de Yunanca hazırlanması hem iletiĢimi kolaylaĢtıracak hem de Yunan tarafında bir
sempati yaratacaktır. YazıĢmalar için de Ġngilizce sıklıkla kullanılmaktadır. ġirket broĢürleri
Yunanca olduğu kadar Ġngilizce de basılmaktadır.
Yunanlar Ģahsi iliĢkilere önem vermektedirler. Eğlence iĢ iliĢkilerini pekiĢtiren bir unsur olarak
kabul görmektedir. ĠĢ görüĢmeleri genellikle bir içecek eĢliğinde ve sosyal konularla ilgili sohbet
ile baĢlamaktadır. Herhangi bir iliĢki kurulana kadar soyadı kullanılmakta ve Yunanca bilmeyen
katılımcıların bulunduğu toplantılarda genellikle Ġngilizce konuĢulmaktadır. Yunanlar telefon veya
yazıĢma yerine kiĢileri daha yakından tanımak için yüz yüze görüĢmeleri tercih etmektedir.
ĠliĢkilerin geliĢtirilmesi ise zaman almaktadır. Bu ortam ofiste veya uzayan öğle yemeklerinde
veya diğer sosyal aktivitelerde sağlanabilmektedir. Aile bağları ve arkadaĢlık Yunanistan‟da
önemlidir.
Toplantılara yarım saat kadar geç gelinmesi normal karĢılanmaktadır. Ancak Yunanistan'da ilk
defa iĢ yapan bir iĢadamının toplantıya geç kalmasının hoĢgörülmesini beklememek
gerekmektedir. Toplantılar canlı bir ortamda geçmekte ve herkesin katılması beklenmektedir.
Herkesin soru sormasına ve konuĢmasına izin verilmektedir. Bu arada sunuĢlarda dahi
müdahaleler olabilmektedir. GörüĢmeleri yürüten liderden de görüĢleri tekrar istenilen konuda
toplaması beklenmektedir. Yunanlılar bilgili ve tecrübeli kiĢilere saygı göstermektedirler. Zaman
zaman bilgi düzeyi ve tecrübe test edilebilmektedir.
Toplantıların çok önceden dikkatli bir Ģekilde planlanması ve değiĢikliklere de hazırlıklı olunması
gerekmektedir. Hiçbir koĢulda birisinin sözlerinin herkesin içerisinde sorgulanmaması akıldan
çıkarılmamalıdır. Yunanlar kendini beğenmiĢ, soğuk ve ciddi kiĢilerden hoĢlanmamaktadır ancak
iliĢki belirli bir seviyeye ulaĢmadan da resmi olmayan bir tutum sergilenmesi karĢı tarafça hoĢ
karĢılanmayabilmektedir.
Yunanlar kültürel miraslarının dünya medeniyetlerine yaptığı katkılardan dolayı gurur
duymaktadırlar. Yunan edebiyatında Ģiir, felsefe, tarih önemli bir yer tutmaktadır. Yunan
Ortodoks kilisesi ülkenin ulusal dini olup, nüfusunun büyük bir çoğunluğu tarafından takip
edilmektedir. Din, Yunanistan'da yaĢam biçiminin içine girmiĢtir. Tatillerin ve festivallerin büyük
107
bir çoğunluğu doğal olarak dini tatillerden oluĢmaktadır. Paskalya yortusu en büyük dini tatil
zamanıdır. Bu tatile Noel ve yılbaĢından daha fazla önem verilmektedir. Kilise politika,
vatandaĢlık ve devlet iĢlerinde önemli bir rol oynamaktadır.
4.2 FAYDALI BĠLGĠLER
4.2.1 Hava Durumu
Yunanistan‟da Akdeniz iklimi hakim olup kuzey bölgelerinde ve Türkiye sınırında iklim biraz daha
karasal özellik kazanmaktadır. Atina ve güneyine nadiren kar yağmaktadır. Ġlkbahar ve sonbahar
kısa sürmektedir.
BaĢkent Atina‟da hava sıcaklığı kıĢ mevsiminde nadiren sıfır derecenin altına düĢerken yazın
gün içinde sıcaklık 40o„lere çıkmaktadır. Genelde yağmur Ģeklindeki yağıĢlar Kasım-ġubat
arasında yoğunlaĢmıĢtır. Atina‟nın güneyine nadiren kar yağmaktadır.
4.2.2 Tatil Günleri ve ÇalıĢma Saatleri
Yunanistan‟da hafta içinde devlet daireleri yazın 07:30-14:30 kıĢın ise 08:00-15:00 saatleri
arasında çalıĢmakta, cumartesi ve pazar günleri mesai yapılmamaktadır. Özel Ģirketlerde mesai
saatleri 09:00-17:00 arasındadır. Pazar günleri ise büyük marketler de dahil olmak üzere tüm
özel kuruluĢlar tatil yapmaktadır.
Yunanistan ve Türkiye aynı saat dilimleri içinde yer almaktadır.
Hafta içinde küçük ve orta boy iĢletmeler Salı, perĢembe ve cuma günleri 17:30 – 20:30 dahil
olmak üzere 08:30-15:00 arasında çalıĢmaktadır.
Bankalar 08:00-14:00 saatleri arasında mesai yapmaktadır. Büyük bankaların bazı Ģubeleri
akĢamüstü ve cumartesi sabahları da hizmet vermektedir.
Yunanistan‟da özellikle temmuzun ikinci yarısı ile eylül ortası genelde izin kullanılan dönemler
olarak görülmektedir. Ülkede iĢ yapmanın bu dönemde zor olması nedeniyle iĢ gezilerinin hatta
çok gerekli olmayan yazıĢmaların bu dönemde yapılması önerilmemektedir. ĠĢ hayatının normale
dönmesi Eylül ayında Selanik‟te düzenlenen uluslararası fuarın ardından olmaktadır. Ayrıca 20
Aralık - 6 Ocak arasında da benzer bir dönem yaĢanmakta iĢ hayatında kesintiler olabilmektedir.
Öte yandan tatil yapmayı seven Yunan halkı aĢağıdaki resmi tatil günlerini hafta sonları ile
birleĢtirebilmekte ve sene içinde bir kaç kez birer haftalık dönemlerde izin yapabilmektedir.
Ülkenin Resmi Tatil Günleri-2012
1 Ocak
- Yeni yıl Tatili
6 Ocak
- Epiphany – Ortodoks YılbaĢı Tatili
27 ġubat
- Kathara Deftera (Her yıl değiĢmektedir)
25 Mart
- Bağımsızlık Günü
13-16 Nisan - Paskalya (Her yıl değiĢmektedir)
1 Mayıs
- ĠĢçi Bayramı
4 Haziran
- Dini Paskalyanın 50. Günü (Her yıl değiĢmektedir)
15 Ağustos - Assumption Günü (Meryem Ana‟nın Ölüm Günü)
28 Ekim
- Ohi (Hayır) Günü
24-25 Aralık - Noel arifesi ve Noel
26 Aralık
- Noel‟in Ġkinci Günü
31 Aralık
- Yeni Yıl Arifesi – Yarım Gün
4.2.3 Vize ve Seyahat
Yunanistan ile Türkiye arasındaki ticari iliĢkilerin geliĢmesinin önündeki en büyük engellerden
vize uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Umuma mahsus pasaportlar için vize alınması
zorunludur. ĠĢadamlarının Yunanistan‟dan bir davet mektubu alarak vize baĢvurusu yapması
formaliteleri kolaylık sağlamaktadır.
108
Havayolu : THY, Pegasus Olympic Havayolları ve Aegean tarafından Ġstanbul-Atina arasında
yapılan düzenli seferler ülkeye ulaĢmanın en hızlı yoludur. THY‟nin 3 ve Olympic Havayollarının
2 ve Aegean`ın 1 olmak üzere her gün karĢıklı seferler bulunmaktadır. UçuĢ saatleri yaz / kıĢ
saati uygulamasına göre değiĢiklikler göstermektedir. Ayrıca 2009 yılından itibaren Ġzmir – Atina
seferleri düzenlenmeye baĢlamıĢtır. Seferlerin günleri ve saatleri mevsime göre
değiĢebilmektedir. Bu konuda en doğru ve güncel bilgiye havayolu Ģirketlerinden ulaĢmak
mümkündür. AĢağıda ilgili linkler verilmektedir:
THY: www.turkishairlines.com
Pegasus Havayolları: www.flypgs.com
Olympic Havayolları: www.olympicair.com
Aegean Airlines: www.aegeanair.com
Eleftherios Venizelos (Atina) havalimanından Ģehir merkezine düzenli otobüs ve metro seferleri
bulunmaktadır. Trafik yoğunluğuna bağlı olarak değiĢmekle birlikte normal Ģartlarda yaklaĢık 45
dakikada taksi ile 30 € civarında bir ödeme ile Ģehir merkezine ulaĢılabilmektedir. Yunanistan‟da
16 adet havalimanı mevcuttur. Ancak bunlardan sadece Atina, Selanik, Girit, Rodos ve Korfu‟ya
tarifeli seferler yapılmaktadır.
Karayolu : Vizeye sahip Türk VatandaĢlarının Yunanistan‟a giriĢlerini özel taĢıtlarıyla
yapmalarında bir engel bulunmamaktadır. Ancak taĢıtlar için Yunanistan giriĢinde kalınacak
süreyle sınırlı kasko sigorta yapılması gerekli görülmektedir. Bu konuda Türk TURĠNG kurumu
ile temasa geçilmesi gerekmektedir.
Yunanistan‟da her marka ve model otomobil tamiri yapılmaktadır. Ancak iĢçilik maliyeti daha
yüksek, servis kalitesi ise diğer geliĢmiĢ ülkelerle mukayese edildiğinde düĢüktür.
Ġstanbul-Atina güzergahında ihtiyaçları karĢılayacak sıklıkta benzin istasyonu ve yerleĢim birimi
bulunmakla birlikte çalıĢma saatleri dikkate alınarak ihtiyaçların ertelenmeden ilk istasyonlardan
birinde karĢılanmasında fayda bulunmaktadır.
Otoyol geçiĢleri nakit ve Euro olarak
ödendiğinden ülkeye giriĢte bir miktar
bozuk para bulundurulmalıdır.
Konaklama ihtiyacı için yol kenarlarında
veya araba içinde gecelemek yoluna
gidilmemeli;
yerleĢim
yerlerindeki
konaklama tesisleri tercih edilmelidir.
Herhangi bir kazanın vuku bulması
durumunda trafik polisleri beklenmeli ve
kaza raporunun yerinde hazırlanması
gerekmektedir. Ayrıca kazanın ölüm
veya yaralamaya sebebiyet vermesi
durumunda en yakın BaĢkonsolosluğun
bildirilmesi gerekmektedir.
Başlıca Şehirler Arasındaki Mesafe (km)
Atina-Korintos
Atina-Ġskeçe
86
Atina-Naflio
146 Atina-Gümülcine
Atina-Tripoli
186 Atina- Dedeağaç
Atina-Lamia
215 Atina-Kavala
Atina-Patra
215 Selanik-Larissa
Atina-Kalamata
279 Selanik-Kavala
Atina-Volos
324 Selanik – Kipi
Atina-Trikala
331 Kavala-Ġskeçe
Atina-Larissa
362 Gümülcine-Dedeağaç
Atina-Igoumenitsa
480 Dedeağaç-Kipi
Atina-Selanik
515 Lamia-Larissa
Atina-Drama
668 Igoumenitsa – Larissa
736
792
857
680
186
173
368
56
65
45
146
303
Selanik
üzerinden
seyahat
eden
vatandaĢların çoğu, Selanik BaĢkonsolosluğu ile aynı bahçede bulunan ve saat 10:00 – 17:00
arasında açık bulunan Atatürk Evi Müzesi‟ni (doğduğu ev) ziyaret etmektedirler.
Ġki ülke arasında çalıĢan otobüs firmaları (her gün dönüĢümlü olarak Metro ve Derya firmaları
çalıĢmaktadır) Dedeağaç, Kavala Gümilcine, Ġskeçe, Selanik, Larissa ve Atina güzergahını
kullanmaktadır. Ġstanbul – Atina arası yolculuk yaklaĢık 18 saat sürmektedir. GidiĢ dönüĢ otobüs
ücreti kiĢi baĢı 80 Euro civarındadır.
Atina içinde metro, tram, trolley ve otobüs Ģebekesi yaygın olup ucuzdur. Biletler 1.40 Euro olup
Kiosklarda ve metro istasyonlarında temin edilebilir. 7 gün geçerli olan bir bilet türü 14 Euro‟ya
109
satılmakta olup havaalanı hariç tüm hatlarda sınırsız kullanıma açıktır. UlaĢımda 3 hat ve 30‟a
yakın istasyon bulunmaktadır.
Demiryolu :Yunanistan‟da demiryolları diğer AB üyesi ülkelere nazaran daha az geliĢmiĢ
durumdadır. Ancak baĢlıca Ģehirler arasında seferler düzenlenmektedir. Atina-Selanik arasında
günün çeĢitli saatlerinde tren seferleri bulunmaktadır. Atina – Selanik arasındaki en hızlı trenle
bu yolculuk yaklaĢık 5 saat içinde katedilebilmektedir. Selanik – Sirkeci arasında karĢılıklı tren
seferleri yapılmaktadır. Selanik‟ten akĢam 20:00‟da kalkan tren yaklaĢık 16 saatlik bir
yolculuktan sonra öğlen saatlerinde Ġstanbul‟a varmaktadır. (www.tcdd.gov.tr) Ġstanbul‟a günde
iki sefer düzenlenmektedir; bunlardan ilki sabah 07:18‟de kalkıp, akĢam 21:30‟da Sirkeci‟ye
varmaktadır. Ġkinci sefer akĢam 19:55‟de kalkıp sabah 07:45‟de Sirkeci‟ye varmaktadır. Her iki
sefer de Intercity trenleriyle yapılmaktadır (http://tickets.trainose.gr/dromologia/).
Denizyolu: Atina‟dan hemen her gün hava ve deniz Ģartlarının elvermesi kaydıyla düzenli olarak
feribot seferleri yapılmaktadır. Yaz aylarında karĢılıklı sefer sayıları artmaktadır. Türkiye‟ye
ferbotla ulaĢmak için Atina-Sakız-ÇeĢme, Atina-Ġstanköy-Bodrum, Atina-Midilli-Ayvalık, AtinaSamos-KuĢadası, Atina-Rodos-Marmaris baĢlıca 5 seçenektir.
Atina ile BaĢlıca Limanlar
Arasındaki Mesafe (Deniz Mili)
Atina-Mikonos
Atina-Rodos
Atina-Midilli
Atina- Girit
Atina-Sakız
Atina-Ġstanköy
Atina-Samos
Atina – Santorini
94
250
188
175
153
200
174
130
En çok tercih edilen Atina-Sakız-ÇeĢme güzergahında feribotlar
saat 17:00-18:00 civarında Pire limanından hareket etmekte,
sabah saat 04:00 sularında Sakız adasına ulaĢmaktadır.
Sakız‟dan sabah 08:00 civarında ise hareket eden bir baĢka
feribotla yaklaĢık 1 saat süren bir seyahatle ÇeĢme‟ye
varılmaktadır. Bu seyahatin maliyeti otomobil hariç ortalama 50
€‟dur.
Atina-Rodos-Marmaris Türk tekneleriyle geçiĢ (Marmaris
Tel.0252.412 22 90)
Atina-Kos (Ġstanköy) - BODRUM (Bodrum Tel.3161087)
Atina-Midilli (Lesvos)-Ayvalık (Ayvalık Tel:3122740)
Midilli –Ayvalık Araba geçiĢ ücreti 70 Euro ve kiĢi baĢı geçiĢ ücreti
gidiĢ-dönüĢ 50-70 euro olup Midilli-Atina feribot ücretleri ise tek yön 32 Euro‟dan baĢlamakta ve
11 saat sürmektedir. Hızlı deniz otobüsü ise 5 saatte atinaya ulaĢmakta ve 53 Euro gibi bir ücret
almaktadır. Feribot saatleri Pazartesi 08.00,Salı 08.00 ve 20.00, PerĢembe 08.00 ve Cumartesi
08.00 ve 20.00 olup, ÇarĢamba, Cuma ve Pazar günleri feribot bulunmamaktadır.
4.2.4 BaĢlıca Gazete ve Dergiler
Ülkede baĢlıca gazeteler : Ta Nea, Kathimerini, To Vima, Eleftherotipia, Ethnos ve Elefthreos
Tipos‟dur. Kathimerini gazetesinin ingilizce baskısı bulunmaktadır. BaĢlıca televizyon kanalları
Mega Channel, Antenna, Alpha, Skai tv, Alter, Star ve devlet kanalları ET1, Net ve ET3‟dür.
SABAH BASKISI
Kathimerini
To Vima
Imerisia
AKġAM BASKISI
Ta Nea
Eleftherotipia
Ethnos
Elefteros Tipos
Apoyevmatini
Tiraj
56,978
44,784
12,020
Açıklama
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Sol Eğilimli - PASOK Yanlısı
PASOK Yanlısı
Web Sayfası
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.imerisia.gr
63,430
52,944
46,593
38,183
14,923
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
Sağ Eğilimli YDP Yanlısı
www.tanea.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
www.apogevmatini.gr
110
HAFTALIK BASKI
O Kosmos Tu Ependitii
96,598
PAZAR GAZETELERĠ
Kathimerini
191,138
To Vima
201,086
Eleftherotipia
166,195
Ethnos
144,783
Elefteros Tipos
105,379
Kaynak : Atina Gazete Sahipleri Derneği
Tarafsız
www.kte.gr
Sağ Eğilimli – Tarafsız
Ortasol Eğilimli - PASOK Yanlısı
www.kathimerini.gr
www.tovima.gr
www.enet.gr
www.ethnos.gr
www.e-typos.gr
ĠĢ Dünyası Dergi ve Gazeteleri
4 Wheels (Aylık otomotiv dergisi)
Technical Press Yayınları
80 Ioannou Metaxa Street
GR-19400, Koropi
Tel: +30/210/ 979-2608, 979-2500
Fax: +30/210/ 979-2555, 979-2528
Amyntika Themata (Defense Matters)
290, Kifissias Ave. & 2, N. Paritsi Street
GR-154 51, N. Psychiko
Tel: +30/210/ 672-9960,
Fax: +30/210/ 674-6132
Business and Tourism
Naftemporiki Gazetesi Yayınları
205 Lenorman Street
GR-104 42, Athens
Tel: +30/210/ 519-8000
Fax: +30/210/ 513-9905
Business Partners
Yayıncı: American-Hellenic Chamber of Commerce
Mr. Raymond Matera, Editor
34 Panepistimiou Street
GR-106 79 Athens
Tel: +30/210/ 363-7787
Fax: +30/210/ 360-6510
Economic and Industrial Review
(Aylık finans ve ticaret dergisi)
Ms. Alexandra Vovolini – Laskaridi, Editor
6-8 Vlahava Street
GR-105 51, Athens
Tel: +30/210/ 331-4714
Fax: +30/210/ 325-2283
ELNAVI Monthly Shipping Review
(Aylık denizcilik dergisi)
YayıncıMillennium Elnavi Ltd.
Mr. Elias Kalapotharakos, Publisher
19 Aristidou Street
GR-185 31, Piraeus
Tel: +30/210/ 452-2100
Fax: +30/210/ 428-2467
Ependytis (Haftalık finans gazetesi)
Yayıncı: Bestend Publications S.A.
Mr. Nikos Felekis, Director/Publisher
174 Syngrou Avenue
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30/210/ 372-1100
Fax: +30/210/ 372-1110
Express (Günlük finans gazetesi)
Yayıncı:Kalofolia Group of Companies
Mr. Aristides Zevgitis, Chief Editor
39 Halandriou Street
GR-151 25 Maroussi, Athens
Kerdos (Günlük finans gazetesi)
Mr. Dimitris Evangelodimos, General Director
44 Vas. Georgiou & Kalvou Streets
GR-152 33 Halandri, Athens
Tel: +30/210/ 674-7881 up to 9
Fax: +30/210/ 674-7893
Energy
(Aylık dergi)
Yayıncı: Periodical Press S.A.
Mrs. Katerina Anemodoura, General Manager
224 Syngrou Avenue
GR-176 72 Kallithea, Athens,
Tel: +30/210/956-7161 up to 2
Fax: +30/210/957-9009
Ergotaxiaka Themata
(Aylık inĢaat dergisi)
Yayıncı: Technoekdotiki S.A.
Mrs. Anastasia Papadopoulou, Editor
3 Pentelis Avenue & Pileos Streets
GR-152 35, Vrilissia
Tel: +30/210/ 680-0470
Fax: +30/210/ 680-0476
Kefaleo (Aylık finans ve iĢ dergisi)
Yayıncı: Attika Publishing
Mr. Theocharis Fillipopoulos, President & Publisher
40 Kifissias Street
GR-151 25 Amaroussion, Athens
111
Tel: +30/210/ 617-2700
Fax: +30/210/ 619-9421-2
Money and Tourism (Aylık dergi)
Yayıncı: Kappa Sigma Delta S.A.
Mr. Konstantinos Deriziotis, President & Publisher
8 Sitias & Messologiou Streets
GR-144 51 Metamorfosi, Athens
Tel: +30/210/ 211-7676
Fax: +30/210/ 211-7677
E-mail:
[email protected]:[email protected]:sec@ks
[email protected]
Tel: +30/210/ 619-9080
Fax: +30/210/ 610-7741
Trofima kai Pota (Food and Beverages)
(Aylık dergi)
Triaina Publishing
Mr. Kyriakos Korovilas, Managing Director
110 Syngrou Avenue
GR-117 41, Athens
Tel. +30/210/ 924-0748
Fax: +30/210/ 921-9891, 924-2650
4.2.5 Kambiyo Denetimi
Yabancı paraların miktar sınırlaması olmaksızın ülkeye giriĢi serbesttir. Ancak 10,000 Euro‟yu
aĢan nakitlerin giriĢte beyan edilmesi gereklidir. Seyahet çeklerinin giriĢte beyanı zorunlu
değildir. Dövizin yurt dıĢına gönderilmesi serbest olup, 2,000 Euro‟yu aĢan miktarın beyan
edilmesi zorunlu bulunmaktadır. Ancak, 10,000 Euro‟yu aĢan dövizi yurt dıĢına çıkaran Yunan
vatandaĢlarının vergi borçları olmadığına dair vergi dairelerinden belge getirmeleri gereklidir.
4.2.6 Avukatlar ve Hukuk Büroları
Avukat / Büro
ġehir
Adres/Telefon Mail / Fax
Not
Mrs. Sofia Yanato
Atina
Tel. 0030 210 4226 973
Cep. 0030 6977 505310
e-mail: [email protected]
Türkçe
Mr. Anestis Papadopoulos
Atina
Tel. 0030 210 3390341
Cep. 0030 6955188040
Ticaret
Hukuku
Uzmanı
Mr. George N. Katapodis – Mr. Lampros
Karadimos
Atina
VASSILIS D. AVRAMOPOULOS
AVRAMOPOULOS/PARTNERS
LAW FIRM (Hukuk Bürosu)
Atina
Egli TANAġOĞLU
Atina
Tanasis ÇAVUġOĞLU
Atina
Evgenia SOFIANOU
Atina
Evangelos PapageorgiouEURO-CONSULTANTS
Atina
Constantine G. Hadjiyannakis Vassilios G. Antonopoulos
Selanik
Yiannis Karamayionis
Selanik
Pantelis Dedes
Selanik
ANTONIS KARGOPOULOS
Selanik
DESPINA I. KASAPIDU
Selanik
Tel. 0030 210 8832478 – 0030 210 3604553
Cep. 0030 6948750061
Fax. 0030 210 3607649
Tel.0030 210 69 12 200 Fax. 69 11 211
E-Mail;
[email protected]
WEB:www.avramopoulos.com
Tel: 0030(210) 98 34 519 - 98 20 762
Tel: 0030 (210) 52 23 110 - 52 34 518
Fax: (210) 52 34 518
Tel: 0030(210) 72 58 546
Fax: (210) 72 58 548
TEL.0030 210 322 32 21, 322 93 81
FAKS. 325 24 52; [email protected]
www.evpapage.gr/ e-mail
Tel : + 30 2310 263665, 273484, 239 104,
231 837, 226 285
Faks : + 30 2310 222405, 273 987, 273 304
Tel : 0030 2310 237 650
(Mobil) 0944 383 378
Tel :
0030 2310 540 613
e-mail : [email protected]
TEL.0030 2310 533599 CEP.+30 694 44 63
060 FAX.0030 2310 533299
E=MAIL; [email protected]
Tel. 0030 2310 537441
Fax: 0030 2310 537441
Türkçe
Türkçe
Ġngilizce
Ġngilizce
Ġngilizce
Ġngilizce
Türkçe
Ġngilizce
112
ADEM BEKĠROĞLU
Gümülcine
Tel: 0030-25310 26261
HASAN ĠMAMOĞLU
Gümülcine
Tel:0030-25310 22157
HASAN KAġIKÇIOĞLU
Association
of
Law
Athens:http://www.dsa.gr/
Association
of
Law
Volos:http://www.dsvol.gr/
Association
of
Law
Piraeus:http://www.dspeir.gr/
Gümülcine
Tel:0030-25310 27098
Atina
http://www.dsa.gr
Volos
http://www.dsvol.gr
Atina-Pire
http://www.dspeir.gr
in
in
in
4.2.7 Tercümanlar
Ġsim
Bayan A.Elizabet KOVI
Atina
Adres/Telefon Mail / Fax
Tel.0030.210.9832128 Cep: 0030. 694.4298197
Bayan Fatma Hoca
Atina
Cep: 0030 6937338301 e-mail: [email protected]
Bayan Sula Vakadima
Atina
Cep: 0030.698.1924797
Bay Aleks Uzunoğlu
Atina
Cep: 0030.694.6724392
Bay Cemil Ziyaoğlu
Atina
Cep: 0030. 693 9697066
Bayan Sevilay Karaibrahim
Atina
Cep: 0030.6908795264
Bay Tanju Yakup
Atina
Cep. 0030.694.4188913
Bay Turan Kücük
Atina
Cep. 0030.694.8786738 / 694.8786740
Bay Kenan Ismail
Atina
Cep: 0030.693.6204640
Bay Mumin Hasanoglu
Atina
Cep.0030.694.7009992
Bay Ġrfan Padarlı
Bayan Ekaterini Lemopoulou
Bayan Hristina Peripatopoulos
Bay Diamantis GALANOPOULOS
Bayan Müge Konuralp-Mimar
Bayan Katerina PSOMA
Bayan Eva PAPADĠAMANTOPU.
Bay Taki KARACA
Bayan Evi SKOTĠNĠYADĠS
Bayan Evi TSĠGARĠDA
Bay Murat Müminoğlu
Bayan Sofia HIRBAKI
Bayan Suzanna KAÇAUNĠ
Bayan Anita AS
BAYAN NADYA AĞACANYAN
Bayan Evantia KARAYANNĠ
Bayan Çağla MENDERES
Bayan Sofia KOSTĠDĠ
Bayan Despina AYVATOĞLU
Bayan Eva KARABA
Bay Aris GALANOPOULOS
Bayan Vivi Vatka
Bayan Heves Küçük
ġehir
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Atina
Selanik
Cep. 0030.694.7168176
Tel. 0030.210.9349407 / 693.84011
Tel: 0030.210.9849374 Cep : 0030. 693.6490812
Ev. Tel. 0030.210. 9884230 Cep. 0030.694.5143430
Ev Tel. 0030.210.7561428 Cep. 0030.697.4072403
Tel: 0030.210. 9430554 Cep: 0030.697.7120054
Tel: 0030-210. 9818454
Tel: 0030.10. 9842554
Tel: 0030.210.9409273 Cep: 0030.694.5404108
Tel: 0030.210.9348617 Cep: 0030.694.4522104
Cep: 0030.694.8252591
Tel: 0030.210.9853945 Cep: 694.4170160
Tel: 0030.210. 9598675 Cep: 0030.693.7072469
Tel: 0030.210. 9847851 Cep : 0030.694.4981144
Tel: 0030.210.9884230 Cep: 0030.694.4274279
Tel: 0030.210. 9880095 Cep : 0030.694.24231 96
Tel: 0030.210.3464851 Cep: 0030.694.2464714
Tel: 0030.210. 9881061 Cep: 0030. 697.7996304
Tel Ev .0030.210.9810347 ĠĢ: 9317690
Tel. 0030.210.9958073 Cep:0030.697.3422829
Cep: 0030.694.4771454
Tel: 0030.210.9888348 Cep: 0030.694.4550026
Tel:0030.693.6438038
113
Bay Erman Dülger
Bay Murat Sabrioğlu
Bayan Pınar Koca Molla
Bayan Angela Fotopoulou
Bayan Eleni Leventi
Bayan Sevim Kiryakidi
Bayan Georgia Dimaki
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Selanik
Tel:0030.693.4089230
Tel:0030.694.5579199
Tel:0030.694.5630925
Tel:0030.697.3357926
Tel: 0030.2310.283864 Faks: 0310.220167
Tel: 0030. 2310. 906618
Tel: 0030. 2310. 518 402 Cep: 0030.693.2530550
4.2.8 Adresler ve HaberleĢme
Telefon : Yunanistan‟ın uluslarası telefon kodu + 30‟dur. ġehirler için alan kodu uygulaması
mevcut olup, baĢkent Atina için “210”, Selanik için “ 2310 ”, Gümülcine için “25310”, Rodos için
“22410”‟dür. Mobil telefon kullanımı son derece yaygın olup, ülkede baĢlıca GSM Ģebekeleri
Cosmote, Vodafone ve Wind‟dir. Her üç Ģebeke roaming seçeneğinin aktif olması kaydıyla
Yunanistan‟da kullanılabilmektedir.
Fax : Büyük postahaneler ve otellerde fax kullanılabilmektedir.
Posta : Postaneler hafta içinde mesai saatleri dahilinde kullanılmaktadır. Türkiye ve Yunanistan
arasında her gün yapılan üç uçuĢ sayesinde posta akıĢı gayet hızlı ve sağlıklı olarak
çalıĢmaktadır. Ayrıca UPS ve DHL gibi özel kargo Ģirketleri ile de çalıĢmak mümkündür.
Adres
Telefon ve Fax
Vasileos Georgiou B
+30.210.7263000
No:11 10674 Athens
Web ve E-Posta
Atina
Ticaret MüĢavirliği
26, Rigillis Str,
10674 - Atina
www.musavirlikler.gov.tr
[email protected]
Atina Pire
BaĢkonsolosluğu
22, Vas. Pavlou Str.
+30.210.6714828
15452 P. Psihiko – Atina
Yunanistan
Atina Büyükelçiliği
Atina Basın MüĢavirliği
Selanik BaĢkonsolosluğu
Gümülcine
BaĢkonsolosluğu
Rodos BaĢkonsolosluğu
Türk Havayolları
Ziraat Bankası - Atina
Türkiye
Ankara Büyükelçiliği
Ekonomi ve Ticaret
MüĢavirliği-Ankara
+30.210.7222196
Vasileos Georgiou B
No:11 10674 Athens
Agiou Dimitriou 152,
54634 Thessaloniki
14, Ionon Str. 69100
Komotini
10-12,
Iroon
Polytehneiou Str. 85100
Rhodes
Athens
Eleftherios
Venizelos International
Airport
Ermu 2, Syntagma
Sok.
[email protected]
+30.210.7263000
[email protected]
+30 2310.965070-73
[email protected]
+30 25310.83420
[email protected]
+30 22410.23362
[email protected]
+30 210.3537288
+30 210.3223038
Adres
Telefon ve Fax
Zia Ur Rahman Caddesi
+90 312.4480873
9-11 06700 G.O.P.
+90 312.4482249
Ankara
Turan Emeksiz
No:3/10
Park Sitesi A Blok
GaziosmanpaĢa
[email protected]
+90.312.4278307
+90.312.4278308
+90.312.4278374
Web ve E-Posta
[email protected]
http://agora.mfa.gr/turkey
[email protected]
114
+90.212.2452231
+90.212.2927118
+90.212.2927119
Ekonomi ve Ticaret
MüĢavirliği-Ġstanbul
Ġnönü Cad. No:49/8
GümüĢsuyu
http://agora.mfa.gr/turkey
[email protected]
Ġstanbul BaĢkonsolosluğu
TurnacıbaĢı Sok. No: 32
+90 212 3938290
Galatasaray Beyoğlu
[email protected]
Ġzmir BaĢkonsolosluğu
Atatürk Caddesi 366/1A +90 232 4643160-1
35220 Ġzmir
+90 232 4216992
[email protected]
4.2.9 DanıĢmanlık ve Pazar AraĢtırması Yapan ġirketler (2)
A.C. Nielsen Hellas Ltd.
Ms. Matina Bada, General Manager
166 Syngrou Avenue, 6th floor
GR-176 71 Kallithea, Athens
Tel: +30.210.9500300
Fax: +30.210.9598294
Institute of Energy For South East Europe (IENE)
Mr. Costis Stambolis , Managing Director
3 Alexandrou Soutsou Street
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3640278; 3628457
Fax: +30.210.3646144
Foresight TMC Ltd.
Mr. Alexandros Costopoulos , Director
10 Messoghion Avenue
GR-115 27, Athens
Tel: +30.210. 7486006
Fax: +30.210. 7486440
KPMG Certified Auditors S.A.
Mr. Marios Kyriacou
3 Stratigou Tombra Street
GR-153 42 Agia Paraskevi, Athens
Tel: +30.210.6062100
Fax: +30.210.6062111
GFK Hellas Ltd.
Mr. Vassilis Fisentzidis
16 Laodikias & 1-3 Nimfeou Streets
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210.7572600
Fax: +30.210.7019355; 7561081
Price Waterhouse Coopers
268 Kifissias Avenue
GR-152 32 Halandri, Athens
Tel: +30.210.6874400
Fax: +30.210.6874444
Trek Consulting S.A.
Mr. Thomas Papapolizos
125-127 Kifissias Avenue GR-115 24,
Hadjipavlou, Sofianos & Kabanis S.A. (Deloitte)
Mr. Michael Hadjipavlou, Director
250-254 Kifissias Avenue
GR-152 31, Halandri
Tel: +30.210. 678-1100
Fax: +30.210. 677-6190, 677-6221
Ernst & Young (Hellas) S.A.
Themis Lianopoulos, Managing Director
11klm Athens-Lamia National Road
GR-144 51, Metamorfossi
Tel: +30.210.2886000; 2886504
Fax: +30.210.2886903
E-mail:[email protected]
mailto:[email protected]
ICAP Hellas S.A.
Mr. Nikitas Konstantelos, Director
64 Vas. Sophias Avenue
GR-115 28, Athens
Tel: +30.210. 720-0000
Fax: +30.210. 722-0815
LDK S.A.
Mr. Leonidas Damianides
21 Parodos Thivaidos Street
GR-145 64 Nea Kifissia, Athens
Tel: +30.210.8196700
Fax: +30.210.8196709
MRB Hellas
Mr. Dimitrios Alexandrou MEuros
74 Panormou Street GR-115 23, Athens
Tel: +30.210 6971000
Fax: +30.210 6985813
Research International Hellas S.A.
Mrs. Nicki Eleni Lambropoulou
8-12 Halkidonos street GR-115 27,
Tel: +30.210.7728500
Fax: +30.210.7795886
Kantor S.A.
1, Visarionos & Omirou Streets
GR-106 72, Athens
(2)
ġirketler bilgilendirme amaçlı olup Ticaret MüĢavirliğimizce referans verilmemektedir.
115
Tel: +30.210.6996157; 6996411
Fax: +30.210.6995450
Tel: +30.210.7297500
Fax: +30.210.7249528
4.2.10 Bakanlıklar ve Adresleri
Tarım Bakanlığı
2 Aharnon Street
GR-101 76 Athens
Tel: +30.210. 2124000; 2124481; 2125585
Fax:+30.210.5240955
Savunma Bakanlığı
227 – 231 Messogeion Avenue, Athens
GR-155 61 Holargos, Athens
Tel: +30.210.6598515 - 6
Fax: +30.210.6544485
Maliye Bakanlığı
5-7 Nikis Street, Syntagma Square
GR-101 80 Athens
Tel: +30.210.3332000, 3375000
Fax: +30.210 3332499
DıĢiĢleri Bakanlığı
1 Vassilissis Sofias Avenue
GR-106 71 Athens
Tel: +30.210.3684534; 3684537; 3684538
Fax:+30.210.3684061
Altyapı UlaĢtırma ve ġebekeler Bakanlığı
Anastasiou 2 & Tsigante
GR-101 91 Papagou Athens
Tel: +30.210.6508000
Fax: +30.210.6508024
Kültür ve Turizm Bakanlığı
7 Kifissias Avenue
GR-115 23 Athens
Tel: +30.210.6496000
Fax:+30.210.6496601
Ekonomi, Rekabet ve Denizcilik Bakanlığı
Mesogeion 119
GR-101921 Athens
Tel: +30.210.6966969
Fax: +30.210.3803422
Çevre Enerji ve Ġklim DeğiĢikliği Bakanlığı
17 Amaliados Street
GR-115 23 Ambelokipi, Athens
Tel: +30.213.1515000
Fax: +30.210 6447608
Sağlık ve Sosyal DayanıĢma Bakanlığı
17 Aristotelous Street
GR-101 87 Athens
Tel: +30.210.5232821 - 9
Fax: +30.210.5231329
4.2.11 Yararlı Olabilecek Diğer Telefonlar
Ambulans
Acil Doktor
Polis- Acil Müdahale
Polis Daireleri
Atina Trafik Polisi
Ġtfaiye
OTE – Telefon Kurumu
Pire Liman Ġdaresi
SOS – Acil Yardım
Nöbetçi Hastane, Klinik
Doktor ve Eczaneler
: 166
: 1016
: 100
: 1033
: 0030 210 5230111
: 199
: 134
: 0030 210 4511310
: 175
: 1434
4.2.12 ÇeĢitli Bağlantılar
http://www.in.gr/
http://www.findbiz.gr/en
http://www.yellowpages.gr/
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/ho
me/
http://www.grtrnews.com/
http://www.gogreece.com/
http://www.athensguide.com/
http://www.acci.gr
http://www.theinsider.gr/
http://www.gnto.gov.gr/el
http://www.gr-indexer.gr/
http://www.diadiktyo.net/english.php
http:www.investingreece.gov.gr/
http://www.united-hellas.com/
http://www.Kompass.com
http://www.parliament.gr
116

yunanistan ülke raporu indirmek için tıklayın

Transkript

Benzer belgeler

yunanıstan`a pencere

yunanıstan`a pencere

yunanıstan`a pencere

yunanıstan`a pencere

Türk – Yunan Medyası Buluşuyor “Türk Yunan Medya Buluşması

yunanıstan`a pencere

Atina Promosyon

Program Dökümanını indir

Kaşlar ve Piyasalar

DÜNYA`DA BU HAFTA