Afrika`da Küresel Silah Ticareti

Afrika’da Küresel Silah
Ticareti
Dr. Muhammed Tandoğan
2015
ORDAF Rapor No: 13
© ORDAF, Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği,
İstanbul 2015
ORDAF
Kısıklı Mahallesi, Hanımseti Alt Çıkmazı, No: 2
Çamlıca Sabahattin Zaim Kültür Merkezi, Kat: 2
Üsküdar-İstanbul
Bu yayının tüm hakları Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları
Derneği - ORDAF’a aittir. Bu yayın ORDAF’tan izin
alınmadan hiçbir şekilde yayınlanamaz ve çoğaltılamaz.
Ancak atıf yapılarak alıntılanabilir.
2
İçindekiler
Giriş
4
Silah Ticareti, Çin ve ABD
4
Silah Ticaretinde Küresel Aktörler ve Afrika
7
Afrika’da Silah Alımındaki Artışlar
9
Tablolar: Afrika’da Silah Transferi Verileri (Milyon $)
www.ordaf.org
10
3
Giriş
Bir ülkenin siyasi istikrarsızlığı, o ülkede var olan silah kaçakçılığı ile doğru
orantılıdır. Sıkı bir denetimden geçmeyen bu pazar, milyonlarca insanın sakat
kalmasını veya ölümünü de beraberinde getirmiş ve getirmeye devam etmektedir.
Buna rağmen Ortadoğu ve Afrika başta olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde
artan çatışmalar, silahlanma yarışını ve ABD, Rusya, Çin, Fransa, Hindistan,
İngiltere ve Almanya gibi ülkelerin daha fazla silah ihraç etmesini de beraberinde
getirmiştir. Günümüzde, devletler ve özel şirketler yıllık sekiz milyondan fazla
silah üretmektedirler. Bunun yanında yıllık milyarlarca dolarlık değere sahip hukuk
dışı bir silah ticareti pazarı da gelişmiştir. Dolayısıyla Afrika’daki çatışmalarda
kullanılan ve maliyeti yıllık 18 milyar dolara ulaşan silahların ve malzemelerin
yaklaşık %95’i Afrika dışında üretilmektedir ki bu açıkça bir dağıtım ve taşıma
ağını gerektirmektedir.1
Silah Ticareti, Çin ve ABD
Çin ve ABD’nin kıta Afrika’sındaki hâkimiyet mücadelesi, var olan sömürge
geçmişi nedeniyle kırılgan bir yapıya sahip olup Afrika’da siyasi istikrarsızlığı
pekiştirmektedir. Bu kırılgan ve sorunlu zeminde ülkeleri idare etmeye çalışan
merkezi hükümetler, kıymetli maden ihracatından sağlanan gelirlerle esasında
silahlanma yoluna gitmektedirler. Bu bağlamda Afrika’da var olan siyasi
istikrarsızlığı tetikleyen en temel unsurlardan birisi, yasal veya yasadışı yollarla
kıta topraklarına ulaşan hafif silahlar ve mühimmatlardır ki silah sektöründe, Arap
Baharı sonrası süreçte kıtadaki silah alımlarının %273 arttığı gözlenmektedir. Bu
vahim tablo ise, Afrika’da büyük anlamda tehlike çanlarının çalmaya başladığı
anlamına gelmektedir. Kavmiyetçilik, petrol ve değerli madenlerin paylaşımı gibi
anlaşmazlıklardan doğan kabile savaşları, ülkeler arası çatışmalar ve sınır
anlaşmazlıkları bu durumu tetikleyen yan âmiller olarak karşımıza çıkmaktadır.
Cezayir, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan, Güney Sudan, Uganda,
Kenya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Fildişi Sahilleri, Burkina Faso ve Gine, bu
kirli oyunun sergilendiği ülkelerden sadece birkaçıdır.
Afrika’nın silahlanmasında ABD ile Çin’in benzer roller oynadığına dikkat çeken
Hampshire College’den Michael Klare ve Daniel Volman ise beş benzerliğin2 altını
hususiyetle çizmektedirler:
www.ordaf.org
4
1. Her iki ülkenin de Afrika’daki askeri programları dünyanın diğer
köşelerindeki programlarına nazaran düşük seviyede ama her ikisi de hızla
artış gösteriyor;
2. Her iki ülkenin askeri programı Afrika’da yaşanan, başta petrol gelirlerinin
paylaşımından kaynaklananlar olmak üzere iç çatışmaları daha da
körüklüyor;
3. İstikrarsız rejimlere destek vererek bu iki ülke anti-Amerikan ve radikal/
marjinal hareketleri teşvik ediyor;
4. ABD ve Çin’in mevcut askeri programı ileride bu ülkelerin dost rejimleri ve
petrol kuyularını korumak için fiilen asker göndermesini gerektirebilir;
5. Afrika’da ABD-Çin çekişmesinin tırmanması, genel olarak iki ülke arasındaki
ilişkileri iyice gerip doğrudan veya dolaylı çatışmaya yol açabilir.
Küresel silah ticaret kaçakçılığının ana merkez bölgelerinden birisi olarak Batı
Afrika gösterilmektedir. Ancak gözlerden kaçan esas mesele, yüklü giden gemilerin
Afrika limanlarına boş yanaşmamasıdır. Bilhassa bu minvalde Batı Afrika’nın ana
transit geçiş güzergâhlarından biri haline dönüşmesi, Kuzey Amerika kaçakçılık
piyasasının zayıflamasından kaynaklanmıştır. Yasa dışı ticaret, Avrupa piyasalarına
yönelirken işlevsel olarak görev gören yüklü gemiler, Atlantik üzerinden Batı
Afrika sahillerine, buradan da küçük tekneler aracılığıyla hedef istikametlerine yol
almaktadırlar. Gerek deniz gerekse hava yoluyla sevkiyatı sağlanan silah
kaçakçılığının en belirgin merkezleri olarak güneyde Benin, Togo ve Nijerya ile
kuzeyde Gine-Bissau ve Gine-Konakri üzerinden kuvvetle muhtemel Sierra Leone,
Moritanya, Senegal-Kabala, Mali ve Gambia sayılabilir.3
Güney Afrika’da kayıt dışı yaklaşık, 500 bin silah bulunduğu varsayılmakla birlikte
bu sayının Afrika’nın genelinde hangi sayılara ulaştığı ve hangi ülkeler eliyle gayri
resmi transferlerin yapıldığı halen gizliliğini korumaktadır. Birçok Afrika ülkesi,
kendi iç güvenliğini sağlamak adına yasadışı yollarla ülke sınırlarına giren
silahların envanterini dahi bilmemektedir. Dolayısıyla yasadışı silah sektöründeki
tırmanış, beraberinde işlenen suçları da arttırmaktadır.
BM de bu kontrolsüz silahlanmayı sezmiş olmalı ki, Silah Ticareti Antlaşması’nı
tekrardan masaya yatırmak zarureti hissetti.4 Bu bağlamda Batı Afrika’daki
www.ordaf.org
5
silahlanma kriziyle mücadelenin ön saflarında yer alan ülkelerden biri olan Mali
Devlet Başkanı Amadou Toumani Touré, ülkesinin silah kontrolü kampanyasını
başlatmaktan onur duyduğunu belirterek silahlanma sürecinin beraberinde
getirdiği tehlikelere dikkat çekmeye gayret gösterdi. Nihayetinde Birleşmiş
Milletler (BM) Genel Kurulu’nda 2 Nisan 2013 tarihinde imzalanan ve imza atan
ülkeler arasında Türkiye’nin de bulunduğu Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması
(STA) 24 Aralık 2014’te yürürlüğe girdi.5 Bilhassa Ortadoğu ve Afrika’da silahlı
çatışmaların artarak devam ettiği insanlık adına öylesine vahim ve hazin bir
ortamda, BM’in uluslararası silah ticaretini düzenlemek suretiyle hukuk kontrolü
altına almaya çalışması en azından buruk bir umut verse de yeterli
gözükmemektedir.6
Anlaşıldığı üzere anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte konvansiyonel
silahların soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçları işlemek amacıyla kullandığı
tespit edilen ülkelere karşı silah akışının önüne geçilmesini hedeflenmektedir.
Ancak burada bir hususa dikkat çekmekte yarar var. Uluslararası sistem barış ve
güvenliğin sağlanması için yapılan silah ticaretini yasaklamamaktadır. Ancak
bunun BM tarafından insan hakları ihlalleri sebebiyle parmakla gösterilen veya
ambargo uygulanan devletlere yapılması sorun teşkil edecektir. Ayrıca en fazla
silah ihracatı yapan 10 ülke içinde yer alan Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve
İngiltere anlaşmayı onaylarken, dünyanın en büyük silah üreticisi ve ihracatçısı
olan ABD ise anlaşmayı imzalamasına rağmen onaylamamasıyla dikkatleri üzerine
çekmiş durumdadır.7
www.ordaf.org
6
Silah Ticaretinde Küresel Aktörler ve Afrika
Bilindiği üzere BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi olan ABD, Rusya, Çin,
Fransa ve Birleşik Krallık, dünyadaki silah ticaretindeki en büyük silah tedarikçisi
devletlerdir.8
• ABD, değer açısından küresel konvansiyonel silah ticaretinin % 30’una sahip
olmasıyla açık ara dünyanın en büyük silah tedarikçisi konumundadır. 170’ten
fazla ülkeye silah tedarik eden bu ülke, Afrika’nın her yerinde varlığını aleni
ve gizli bir sûrette sürdürmektedir.
• Çin, tahminlere göre küresel konvansiyonel silah ticaretinin % 3’ünü
karşılamaktadır. En büyük müşteri ülkeleri, Cezayir, Angola, Demokratik
Kongo Cumhuriyeti, Gine, Mısır, Kenya, Libya, Sudan ve Zimbabve’dir.
1990’ların sonlarında Habeşistan ve Eritre arasındaki silahlı çatışmalarda
kullanılmak üzere yaptığı silah satışının tecrübesiyle, tüm Afrika Çin
konvansiyonel silahları için büyük bir pazar konumuna dönüşmüş
gözükmektedir. Nitekim Çin, Sudan/Darfur’daki milisler ile güvenlik güçleri
arasındaki çatışmalarda kullanılan hafif silahlar yanında Libya ve
Zimbabve’ye sorumsuzca silah temin eden ülke olarak tarihe geçti. Bu
tablodan ABD ve Avrupa Birliği’nin ilgili ülkelere getirmiş olduğu silah
ambargosunu, Çin üzerinde tatbik edemediği anlamına gelmektedir.
• Fransa, konvansiyonel silah ihracatında dünyada ABD ve Rusya’dan sonra 3.
sırada yer almaktadır. En önemli müşteri ülkeleri, Kuzey Afrika ve diğer
frankofon ülkelerdir. Libya, Mısır ve Çad’daki silah tedarikleri, bölgesel
istikrarı menfi manada tetiklediği günümüzde yaşanan olaylar üzerinden net
olarak anlaşılmaktadır.
• Rusya, dünya silah ihracatı değeri bakımından dünya sıralamasında 2.
sıradadır. En önemli müşteri ülkeleri, Cezayir, Sudan ve pek çok Afrika
ülkesidir. Bilhassa Rusya, Sudan’da Darfur ve Güney Kordofan bölgelerinde
sivillere karşı düzenlenen saldırılarda kullanılan zırhlı helikopterleri tedarik
etmesiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Rusya’nın bilhassa Arap Baharı sonrası
Afrika kıtasındaki varlığını güçlendirme arzusu var olan ekonomik
işbirliklerinin sekteye uğramasını önlemek amacını taşımaktadır. Bu hususta
Afrika’ya yönelik var olan silah ticareti, Rus dış politikasının temel belirleyici
www.ordaf.org
7
unsurlarından biri haline gelmiştir. Rusya’nın Libya’ya yönelik askeri
operasyonlara karşı çıkmasının en temel sebeplerinden birisi Afrika’daki silah
pazarının kaybetmek korkusuydu. Aynı şekilde bu durum, Cezayir ile olan
ilişkilerinde de geçerlidir. Cezayir’in Ruslardan aldığı savaş uçaklarıyla ilgili
yaptığı anlaşmayı fesh ederek (2012), Fransa’ya yanaşması Rus dış
politikasında büyük izler bırakmıştır. Buna rağmen Rusya’nın “Rosoboron
Export” kurumunun başkanı Alexander Mikheyev, “Rusya, Afrika’daki silah
piyasasına ciddi ve uzun vadeli olarak geri dönecektir” vurgusu yaparak
Afrika’daki silah pazarını kaybetmeme noktasında Rusların kararlı
olduklarının altını çizmiştir.9
• Birleşik Krallık (İngiltere), konvansiyonel silah ihracat değeri, dünya
sıralamasında 3 ilâ 5. sıra arasında git-geller yaşamaktadır. En önemli
müşterileri, Güney Afrika, Kuzey Afrika ve Sahra-altı ülkeleridir.
Bunları ise Almanya, İsrail, İtalya, İsveç, Belarus, Güney Afrika, İspanya, Belçika ve
Ukrayna gibi devletler takip etmektedir. Ayrıca Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik
Arap Emirlikleri ve daha birçok devlet gibi büyük oranda silah ithalatçısı da bu
sahadaki varlığını halen sürdürmektedir. Bu bağlamda Stockholm Uluslararası
Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) 2013 askeri harcamalar verilerine göre
dünyanın totalde askeri harcaması 1747 milyar $’dır. 2010-14 yılları arasında
uluslararası silah transferlerinin büyüklüğü 2005-2009 arasında yapılan silah
ticaretinden % 16 daha fazla oldu. 2010-14 döneminde en büyük beş ihracatçı
Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, Almanya ve Fransa; en büyük beş
ithalatçıysa Hindistan, Suudi Arabistan, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Pakistan
olarak belirlendi.10
www.ordaf.org
8
Afrika’da Silah Alımındaki Artışlar
SIPRI analizlerine göre, son bir yılda yaklaşık %9 artış gösteren Afrika’nın silah
giderleri 44 milyar 900 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Kıta ülkelerinin 2/3’ü
silah alımını arttırmış olup, Afrika’nın silah alımında liderliği Cezayir üstlenmiş
durumdadır. Silah giderlerini bir yılda %8,8 artıran Cezayir, 10 milyar dolarlık eşiği
aşmış durumdadır. 2004 yılından bu yana Cezayir’in silah giderlerinde %176 artış
olduğu da görülmektedir. Afrika silah pazarının ikinci büyük oyuncusu ise silah
alımını %36 arttıran Angola’dır. Bunları ise %26 ile Fas ve %6 ile Sudan takip
etmektedir. Sahra-altı Afrika ülkelerine gelince, kıta genelindeki ithalatının
%42’sini oluşturduğu görülmektedir. Sudan bu bölgede en büyük ithalatçıyken
Uganda da ikinci sırada gelmektedir. Bunlar sırasıyla bölgedeki ithalatın %15 ve
%14’ünü oluşturmaktadırlar.
Ülke sınırları içerisindeki terör eylemlerini arttıran Boko Haram’a karşı sıkı tedbir
kararı alan Nijerya ve Kamerun, bütçelerinin yaklaşık ¼’ünü silahlanmaya
ayırmıştır ve silah alımını ABD, Çin, İngiltere, Rusya, Fransa, İsrail, İspanya ve
İtalya gibi pek çok farklı ülkeden sağlamışlardır. Bu sayede savunma sanayilerini
tek bir ülkenin güdümünden çıkartarak bağımlılıklarını azaltmayı hedeflemişlerdir.
SIPRI verileri bağlamında aşağıda listesi verilen ülkelerin Afrika’daki silah transfer
verileri, elbetteki sahanın uzmanlarına kapsamlı bir perspektif sunacaktır.
www.ordaf.org
9
Tablolar: Afrika’da Silah Transferi Verileri (Milyon $)11
Angola’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Toplam↓
Brezilya
-
6
-
-
-
-
-
26
-
32
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
4
-
4
Çek
Cumhuriyeti
-
5
-
-
-
-
-
-
-
5
Moldova
3
19
29
20
-
-
-
-
-
71
Slovakya
4
-
-
-
-
-
-
-
-
4
ABD
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Toplam
7
30
29
20
-
-
-
31
-
117
Benin’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Belçika
-
3
-
1
-
-
-
-
-
4
Çin
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Fransa
-
-
-
-
-
-
20
-
-
20
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
2
-
2
Toplam
-
3
-
1
-
-
20
2
-
26
Botsvana’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
3
-
3
Norveç
-
-
-
3
-
-
-
-
-
3
İspanya
-
-
-
8
8
-
-
-
-
16
İsviçre
-
-
-
-
-
-
-
5
-
5
ABD
-
-
-
2
2
-
-
-
-
4
Toplam
-
-
-
13
10
-
-
8
-
31
www.ordaf.org
2014 Toplam
10
Burkina Faso’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Arnavutluk
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Brezilya
-
-
-
-
-
13
-
-
-
13
Kanada
-
-
-
-
-
2
-
-
-
2
Fransa
-
-
-
-
-
-
2
-
-
2
Filipinler
-
4
-
-
-
-
-
-
-
4
Polonya
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
-
-
1
Romanya
-
-
Rusya
-
-
-
-
-
-
2
-
-
2
Güney Afrika
1
-
-
1
-
-
-
-
5
7
Toplam
1
4
-
2
-
15
4
-
5
31
Burundi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
-
-
-
-
-
5
-
-
5
Güney Afrika
-
-
-
1
2
-
-
-
-
3
Toplam
-
-
-
1
2
-
5
-
-
8
www.ordaf.org
2014 Toplam
11
Cezayir’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
8
-
-
-
-
-
-
-
-
8
61
-
-
-
18
-
-
-
68
147
Danimarka
-
-
-
-
-
-
-
-
5
5
Finlandiya
-
-
-
-
-
-
-
-
4
4
Fransa
7
-
7
52
52
26
-
-
-
144
Almanya
-
-
-
-
-
-
-
8
11
19
İtalya
-
-
-
-
8
16
-
42
184
250
Polonya
-
-
-
-
-
-
-
-
18
18
162
485
1500
1005
670
981
878
323
173
6177
-
-
13
-
-
-
-
-
-
13
48
-
-
-
-
-
-
-
-
48
Birleşik Arap
Emirlikleri
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2
Ukrayna
5
4
-
8
3
38
7
-
-
65
İngiltere
9
-
-
-
47
42
5
-
-
103
ABD
-
-
-
-
11
11
-
-
-
22
300
489
1520
1065
809
1114
890
373
465
7025
Kanada
Çin
Rusya
Güney Afrika
İspanya
Toplam
Cibuti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2
Çin
-
-
-
-
-
-
-
-
8
8
Fransa
-
-
-
-
-
-
6
-
-
6
İtalya
-
-
-
-
-
-
-
5
-
5
ABD
-
-
-
-
-
-
-
3
1
4
Toplam
-
-
-
-
-
-
6
8
11
25
www.ordaf.org
2014 Toplam
12
Çad Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Belçika
-
9
6
-
4
-
-
-
-
19
Bulgaristan
-
-
1
3
-
-
-
-
-
4
Kanada
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Çin
-
4
2
-
16
-
-
39
-
61
Fransa
-
-
3
-
-
-
3
1
-
7
İsrail
1
-
4
-
-
-
-
-
-
5
İtalya
-
-
-
-
-
-
-
-
32
32
Libya
-
-
3
-
-
-
-
-
-
3
Rusya
14
-
-
-
7
-
-
-
-
21
Singapur
-
-
-
1
1
-
-
-
-
2
İsveç
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
İsviçre
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Ukrayna
-
7
57
31
11
1
-
18
19
144
ABD
1
-
-
-
-
-
-
-
6
7
18
20
76
35
39
1
3
58
57
307
Toplam
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Bulgaristan
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Sırbistan
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
Ukrayna
17
-
-
-
151
-
9
-
-
177
ABD
-
-
-
28
-
-
-
-
-
28
Bilinmeyen
Ülke
-
-
18
13
-
-
-
-
-
31
17
-
18
41
151
-
10
1
-
238
Toplam
www.ordaf.org
13
Ekvator Ginesi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
-
-
34
-
-
-
-
-
34
Çek Cumh.
-
7
-
-
-
-
-
-
5
12
İsrail
-
-
-
-
-
70
-
-
-
70
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
2
2
4
Ukrayna
-
20
30
31
14
60
-
80
235
ABD
-
1
-
2
-
-
5
-
10
18
Bilinmeyen
Ülke
-
-
-
-
3
-
-
-
-
3
Toplam
-
28
30
67
3
84
65
2
97
376
Eritre’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Belarus
-
4
-
-
-
-
-
-
-
4
Toplam
-
4
-
-
-
-
-
-
-
4
Etiyopya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
-
-
-
-
-
2
50
2
54
Macaristan
-
-
-
-
-
-
-
41
-
41
Rusya
-
-
-
-
54
-
-
-
-
54
Sırbistan
-
-
-
-
-
-
9
-
-
9
Ukrayna
-
-
-
-
-
76
182
62
-
320
ABD
-
-
-
-
-
-
-
-
10
10
Toplam
-
-
-
-
54
76
193
153
12
488
www.ordaf.org
14
Fas’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Belçika
-
-
19
36
-
-
-
-
-
55
Kanada
-
-
-
-
-
12
2
-
-
14
Çin
-
-
-
-
221
34
34
-
-
289
Finlandiya
-
-
-
-
-
4
-
-
-
4
Fransa
-
-
-
-
10
718
35
24
553
1340
Almanya
(AFC)
-
-
-
-
-
-
-
-
8
8
İtalya
-
-
-
-
32
43
13
8
10
106
Hollanda
-
-
-
-
-
149
312
-
-
461
27
27
27
-
-
-
-
-
-
81
-
-
-
-
10
-
-
-
-
10
ABD
20
-
-
3
33
440
423
24
42
985
Toplam
47
27
46
39
306
1400
819
56
613
3353
Rusya
Ukrayna
Gabon’un Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Fransa
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
Almanya
(AFC)
-
-
-
-
-
5
-
-
-
5
18
18
-
-
22
-
-
2
-
-
-
-
1
-
-
19
18
-
-
23
5
1
2
Güney Afrika
ABD
Toplam
2014 Toplam
60
-
1
-
68
Gambiya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
-
-
-
-
16
-
-
-
-
16
-
-
-
16
-
-
-
-
16
Tayvan
Toplam
www.ordaf.org
15
Gana’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Avustralya
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Avusturya
-
-
-
-
-
1
2
-
-
3
Çin
-
14
-
11
2
56
-
22
-
105
Almanya
(AFC)
-
-
-
-
-
-
24
-
-
24
Rusya
-
-
-
-
-
-
-
41
-
41
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Güney Kore
-
-
-
-
-
5
-
-
-
5
İspanya
-
-
-
-
-
12
12
-
-
24
ABD
-
2
-
-
-
2
2
-
-
6
Toplam
-
16
-
11
2
76
40
63
1
209
Gine’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Fransa
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Rusya
-
-
-
-
-
1
-
-
-
1
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
5
5
Bilinmeyen
Ülke
-
-
-
-
4
-
-
4
Toplam
-
-
-
-
4
1
-
4
www.ordaf.org
2014 Toplam
8
5
14
16
Güney Afrika’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
30
30
1
1
1
9
9
2
-
83
528
758
253
5
-
-
-
-
-
1544
İsrail
-
-
-
-
2
3
5
-
-
10
İtalya
14
10
10
8
-
-
-
-
-
42
Hollanda
3
-
-
-
-
-
-
-
-
3
İsveç
-
-
132
105
158
184
105
-
-
684
120
53
80
-
6
-
4
-
-
263
14
30
11
9
13
16
9
-
-
102
709
881
487
128
180
212
132
2
-
2731
Fransa
Almanya
(AFC)
Birleşik
Krallık
ABD
Toplam
Güney Sudan’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kanada
-
-
-
-
-
-
1
5
3
9
Çin
-
-
-
-
-
-
-
-
12
12
Rusya
-
-
-
-
-
61
-
-
-
61
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
2
-
-
2
Ukrayna
-
37
44
1
-
-
-
-
-
82
Toplam
-
37
44
1
-
61
3
5
15
166
Kamerun’un Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
-
-
-
-
-
-
10
74
84
Fransa
-
-
-
-
-
-
-
-
10
10
İsrail
2
-
1
-
-
-
-
-
-
3
Rusya
-
-
-
-
-
-
-
-
14
14
İspanya
-
-
-
-
-
-
-
8
9
17
ABD
-
-
-
-
10
-
-
2
-
12
Toplam
2
-
1
-
10
-
-
20
107
140
www.ordaf.org
2014 Toplam
17
Kenya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
10
-
-
13
-
-
-
-
23
Fransa
-
-
-
-
-
8
-
-
-
8
Almanya
(AFC)
-
-
-
-
-
-
4
1
-
5
Ürdün
-
-
-
-
79
-
20
-
-
99
Rusya
-
-
-
-
20
-
-
-
-
20
Sırbistan
-
-
-
-
-
-
-
-
29
29
Güney Afrika
-
-
-
-
-
5
5
-
-
10
İspanya
-
-
-
-
-
-
31
-
-
31
ABD
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Toplam
-
10
-
-
112
13
60
1
29
225
Komorlar’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Brezilya
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
Ukrayna
-
-
6
-
-
-
-
-
-
6
Toplam
-
-
6
-
-
-
1
-
-
7
Kongo’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Botsvana
-
-
-
-
-
-
-
4
-
4
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
-
5
5
Çin
1
-
-
1
-
-
-
-
-
2
Rusya
-
-
-
-
-
-
-
7
7
14
Güney Afrika
-
-
-
-
27
-
23
2
1
53
ABD
-
-
-
-
1
-
-
-
-
1
Toplam
1
-
-
1
28
-
23
12
13
79
www.ordaf.org
2014 Toplam
18
Lesotho’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
İsrail
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Toplam
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Libya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Avusturya
-
-
-
-
-
-
1
-
-
1
Kanada
-
-
-
-
-
-
73
60
10
143
Fransa
-
-
3
3
3
1
-
-
-
10
İtalya
2
2
-
23
6
6
-
3
-
42
Ürdün
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Rusya
13
13
13
-
15
-
-
46
-
100
Sudan
-
-
-
-
-
-
-
11
-
11
15
15
16
26
24
7
74
121
10
308
Toplam
2014 Toplam
Mısır’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kanada
-
-
-
-
-
6
2
6
1
15
Çin
-
35
35
35
35
-
1
1
1
143
68
-
-
-
-
-
-
-
-
68
Fransa
-
-
-
-
-
-
4
41
-
45
Almanya
9
9
9
9
9
9
9
13
8
82
İtalya
-
-
-
-
-
-
12
6
-
18
Karadağ
71
109
-
-
-
-
-
-
-
180
Hollanda
42
70
26
-
-
-
-
12
-
150
Rusya
60
60
-
8
367
416
68
27
25
1031
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2
İspanya
-
-
-
-
-
36
64
56
156
Türkiye
-
-
-
-
-
4
8
-
-
12
Ukrayna
-
-
-
26
26
-
-
-
-
52
ABD
499
424
266
82
249
160
177
459
199
2515
Toplam
749
707
336
160
686
631
281
629
292
4471
Finlandiya
www.ordaf.org
19
Malavi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Güney Afrika
-
-
-
3
-
-
1
2
2
8
Toplam
-
-
-
3
-
-
1
2
2
8
Mali’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Bulgaristam
-
8
3
10
-
-
7
5
-
33
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
-
7
7
Fransa
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Ukrayna
-
-
-
-
-
-
2
-
-
2
Toplam
-
8
3
10
-
-
9
5
7
42
Moritanya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Brezilya
-
-
-
-
-
-
9
9
-
18
Kanada
-
-
-
-
-
-
1
1
-
2
Fransa
-
-
-
-
9
2
-
-
-
11
İtalya
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
İspanya
-
-
-
-
-
3
-
-
-
3
İsviçre
-
-
-
-
-
-
1
-
2
3
ABD
-
-
-
-
9
5
11
10
5
40
Toplam
-
8
3
10
-
-
9
5
7
42
Mauritius’un Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Hindistan
-
-
-
-
-
-
-
-
41
41
Toplam
-
-
-
-
-
-
-
-
41
41
www.ordaf.org
20
Mozambik’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Brezilya
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
Portekiz
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Romanya
-
-
-
-
-
-
-
-
2
2
İspanya
-
-
-
-
-
-
-
3
-
3
Ukrayna
-
-
-
-
-
-
-
-
7
7
Birleşik
Krallık
-
-
-
-
-
-
-
6
-
6
Toplam
-
-
-
-
-
-
-
9
12
21
Namibya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
-
-
-
11
-
-
-
-
-
11
66
-
66
5
-
-
52
-
-
189
Hindistan
-
-
-
-
-
1
-
-
2
3
İtalya
6
6
-
-
-
-
-
-
-
12
ABD
-
-
-
-
-
-
5
-
-
5
72
6
66
16
-
1
57
-
2
220
Brezilya
Çin
Toplam
Nijer’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Avusturya
-
-
1
-
-
-
-
-
-
1
Çin
-
-
-
1
-
-
-
-
-
1
Fransa
-
-
-
-
-
-
-
2
-
2
Rusya
-
-
7
-
-
-
-
-
-
7
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
Ukrayna
-
-
-
-
-
-
-
9
-
9
ABD
-
-
-
-
-
-
-
2
-
2
Toplam
-
-
8
1
-
-
-
13
3
25
www.ordaf.org
2014 Toplam
21
Nijerya Federal Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Belarus
-
-
-
-
7
-
-
-
-
7
Kanada
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
Çin
-
-
-
-
156
-
-
-
57
213
Fransa
-
-
-
-
-
-
-
7
7
14
Almanya
(AFC)
-
-
-
-
-
-
-
-
4
4
İsrail
-
1
-
6
-
6
-
12
-
25
İtalya
6
22
-
30
21
3
3
-
-
85
Norveç
-
-
-
-
-
-
-
13
-
13
Rusya
-
-
-
-
-
-
-
-
58
58
Singapur
-
-
-
29
-
-
-
-
-
29
Güney Afrika
-
-
-
-
2
2
1
2
-
7
Türkiye
-
-
8
-
-
-
-
-
-
8
Ukrayna
9
29
11
-
-
-
-
1
5
55
ABD
-
-
-
-
-
54
-
-
62
116
Bilinmeyen
Ülke
-
-
-
-
-
-
-
-
9
9
15
52
19
65
186
65
4
35
205
646
Toplam
Orta Afrika Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Slovakya
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0
Ukrayna
-
-
-
-
-
7
-
-
-
7
ABD
9
-
-
-
-
-
-
-
-
9
Toplam
9
-
-
-
-
7
-
-
-
16
www.ordaf.org
2014 Toplam
22
Ruanda’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
2
3
-
-
-
-
-
-
5
İsrail
-
-
5
-
-
-
-
9
-
14
Rusya
-
-
-
-
-
-
-
-
14
14
Güney Afrika
2
13
-
-
-
-
-
-
-
15
İspanya
-
-
-
13
-
-
-
-
-
13
Türkiye
-
-
-
-
-
-
5
-
-
5
Ukrayna
-
-
-
-
-
-
-
2
-
2
Birleşik
Krallık
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Toplam
2
15
8
13
-
-
5
11
14
68
Senegal’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çad
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
Fransa
1
-
-
-
-
9
-
6
10
26
Endonezya
-
-
-
-
-
8
-
-
-
8
Rusya
-
18
-
-
-
-
-
-
-
18
Güney Afrika
7
-
5
3
4
-
-
-
6
24
İspanya
-
-
1
2
2
-
-
5
ABD
-
-
-
-
-
2
-
-
-
2
Bilinmeyen
Ülke
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
Toplam
9
18
6
5
4
21
-
6
17
85
www.ordaf.org
23
Seyşeller’in Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Çin
-
-
-
-
-
5
-
-
10
15
Hindistan
-
-
-
-
-
-
-
3
6
9
İsrail
-
-
-
-
-
-
-
3
-
3
Birleşik Arap
Emirlikleri
-
-
-
-
-
3
-
-
-
3
ABD
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Toplam
-
-
-
-
-
8
-
7
16
31
Sierra Leone’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014 Toplam
Çin
9
-
-
-
-
2
-
-
-
11
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Toplam
9
-
-
-
-
2
-
1
-
12
Somali’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Birleşik
Krallık
-
-
-
-
-
-
-
2
-
2
ABD
-
-
-
-
-
-
-
1
-
1
Toplam
-
-
-
-
-
-
-
3
-
3
www.ordaf.org
2014 Toplam
24
Sudan’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
-
-
51
14
5
-
-
66
-
136
Çin
25
7
28
6
17
18
29
28
32
190
İran
15
-
3
-
-
-
-
-
-
18
Rusya
22
20
22
36
69
73
66
71
71
450
Sırbistan
-
-
-
1
-
-
1
1
-
3
Slovakya
-
6
-
-
-
-
-
-
-
6
Ukrayna
4
-
26
33
92
82
20
31
-
288
Bilinmeyen
Ülke
-
-
-
-
-
-
-
-
21
21
66
33
130
90
183
173
116
197
124
1112
Belarus
Toplam
Tanzanya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
-
-
-
25
-
76
113
85
26
325
10
-
-
-
-
-
-
-
-
10
Ürdün
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Birleşik Arap
Emirlikleri
2
-
-
-
-
-
-
-
-
2
Ukrayna
-
-
-
-
-
2
2
-
-
4
12
-
-
25
-
78
115
85
26
341
Çin
İtalya
Toplam
Togo’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Botswana
-
-
-
-
-
-
4
-
-
4
Fransa
-
-
-
-
1
-
-
-
16
17
Toplam
-
-
-
-
1
-
4
-
16
21
www.ordaf.org
25
Tunus’un Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Türkiye
-
-
-
-
-
-
-
-
3
3
ABD
2
-
3
-
7
7
-
38
38
95
Toplam
2
-
3
-
7
7
-
38
41
98
Uganda’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Avusturya
-
-
-
1
1
-
-
-
-
2
Belarus
-
-
-
-
3
-
-
-
-
3
Çin
-
-
5
-
-
-
-
-
-
5
İsrail
-
-
-
7
-
-
-
-
-
7
Rusya
-
-
-
14
-
442
154
20
-
630
Güney Afrika
-
-
-
1
4
-
2
-
-
7
Ukrayna
5
-
-
-
29
29
57
-
-
120
Bilinmeyen
Ülke
-
-
-
-
-
-
6
-
-
6
Toplam
5
-
5
23
37
471
219
20
-
780
Yeşil Burun Adaları’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Hollanda
-
-
-
-
-
-
10
-
-
10
İspanya
-
-
-
2
-
-
-
-
-
2
Toplam
-
-
-
2
-
-
10
-
-
12
Zambiya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
4
-
-
-
-
-
-
-
-
4
23
5
2
-
-
-
51
-
-
81
İtalya
3
-
-
-
-
1
3
-
-
7
Güney Afrika
-
-
-
-
-
-
7
-
-
7
Ukrayna
-
-
-
-
-
-
5
-
-
5
30
5
2
-
-
1
66
-
-
104
Kanada
Çin
Toplam
www.ordaf.org
26
Zimbabve’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler
2014 Toplam
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
21
-
-
-
-
-
-
-
-
21
Ukrayna
4
-
-
-
-
-
-
-
-
4
Toplam
25
-
-
-
-
-
-
-
-
25
Çin
www.ordaf.org
27
SONNOTLAR
1
Rachel Stohl, “Fighting the Illicit Trafficking of Small Arms”, SAIS Review of International Affairs,
25(1), 2005, s. 60-62; Brian Wilson, “The Long-and Unfinished Road- to Globally Regulating Small
Arms and Light Weapons”, American Diplomacy, Commentary and Analysis, 2010, s. 2-3.
2
Altay Atlı, “Çin’in Afrika Açılımı”, Şark Ekspresi, http://www.sarkekspresi.com/?p=584, Erişim
tarihi: 05.10.2015.
3
Bu hususa vurgu yapan Lord of War/Savaş Tanrısı (2005) filmini izlemenizi tavsiye ederim. Bu
film üzerinden oluşturulan Afrika algısı için bkz.
https://tr-tr.facebook.com/sinemaninmerkezi/videos/191309107588829/, Erişim tarihi: 09.
05.2015.
4
Claus Stäcker, “Silahların Gölgesindeki Kıta”, http://www.dw.com/tr/silahlar%C4%B1n-g
%C3%B6lgesindeki-k%C4%B1ta/a-15792758, Deutsche Welle Türkçe, Çev. Gezal Acer, Erişim tarihi:
12.11.2015.
5
Elli Kytömäki, “The Defence Industry, Investors and the Arms Trade Treaty”, Research Paper,
Chatham House The Royal Enstitute of International Affairs, International Security Department /
December 2014, https://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/field/field_document/
20141215DefenceIndustryArmsTradeTreatyKytomaki.pdf, Erişim tarihi: 08.11.2015.
6
Said Vakkas Gözlügöl, “Birleşmiş Milletler Uluslararası Silah Ticareti Antlaşması”, Mustafa Kemal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 23, 2013, s. 318.
7
Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması için bkz.
https://unoda-web.s3.amazonaws.com/wp-content/uploads/2013/06/English7.pdf, Erişim tarihi:
06.10.2015.
8
“Küresel Silah Ticareti Anlaşması: Ölümcül bir ticareti denetleme çabası”, Uluslararası Af Örgütü,
https://www.amnesty.org.tr/icerik/56/835/kuresel-silah-ticareti-anlasmasi-olumcul-bir-ticaretidenetleme-cabasi, Erişim tarihi: 05.09.2013.
9
Fuad Ferhavi, “Ortadoğu ve Afrika’da Fransız Dış Politikası”, USAK Analiz, No: 27, Aralık 2013, s.
10-11.
10
Detaylı bilgi için bkz. http://www.sipri.org/googlemaps/milex_top_15_2013_exp_map.html,
Erişim tarihi: 12.11.2015.
11
Tablolarda gösterilen veriler, http://www.sipri.org/databases/armstransfers sayfasından
faydalanılarak sistematik bir analize tâbi tutulmuştur.
www.ordaf.org
28
www.ordaf.org
29