Accu-Chek Kılavuzu

Accu-Chek Kılavuzu
Accu-Chek Diyabet 1x1
Diyabetle sorunsuz bir yaşam için
Diyabetle aktif bir yaşam:
Böylece bağımsız, atak ve
esnek kalırsınız.
Sevgili Okuyucumuz,
Diabetes mellitus - halk dilinde çoğu zaman basitçe “Şeker hastalığı” olarak kullanılır- en
sık rastlanan metabolik bozukluklardan biri olup yalnızca Almanya'da milyonlarca kişiyi
etkilemektedir.
Ancak, konu hakkında geniş çaplı bilgi sahibi olan ve bir kaç temel kurala dikkat eden
diyabet hastası kişiler bu durumla gayet iyi başa çıkar ve aktif bir yaşam sürerler.
Elinizdeki kılavuz size diyabetin her yönüyle ilgili doyurucu yanıtlar ve değerli öneriler
sunmaktadır. Nedenleri, doğru davranış biçimleri, alınacak önlemler, beslenme, farklı
tedavi biçimleri ve daha bir çok konuda yararlı bilgiler edineceksiniz.
Diyabetinizle başa çıkma konusunda kendinize güveninizi artırın. Ne kadar geniş bilgi sahibi
olursanız, günlük yaşamınızı o denli güvenle şekillendirir ve yaşamın tadını çıkarırsınız!
Accu-Chek Ekibiniz
2
İçindekiler
1. Diyabet nedir?
• Diyabeti anlamak
• Belirtiler ve tanımı
• Diyabet tipleri 05
06
09
10
2. Diyabet tedavisi
• Dengeli beslenme
• Spor ve hareket
• İlaç tedavileri
• Kendi kendine kan şekeri kontrolü • Acısız kan alma
15
16
20
21
24
25
3. Riskli durumlar
• Hiperglisemi ve hipoglisemi
• Korunma ve ikincil hastalıklar
33
34
40
4. Kişisel önlemler
• Düzenli doktor kontrolleri
• Diyabet yönetimi
43
44
46
5. Diyabetle günlük yaşam
• İş yaşamı, trafik ve tatil
49
50
6. Accu-Chek sizi nasıl destekliyor
• Birlikte yaşamın içinden: Accu-Chek hizmetleri
• Diyabet tedavisinde Accu-Chek ürünleri
55
56
58
7.Ek
60
3
1. Diyabet nedir?
1.Diyabet nedir?
Doktor diyabet teşhisi koyduğunda, önce akla bir çok soru gelir: O andan itibaren nelere
dikkat etmek gerekecektir? Diyabetli bir yaşamın iş, boş zamanlar, aile ve arkadaşlar
üzerindeki etkisi ne olacaktır? Diyabetle sorunsuz bir yaşam nasıldır? Gerekli bilgilere
sahip olarak ve biraz da alıştırma ile diyabetinizi pürüzsüz bir şekilde günlük yaşamınıza
dahil etmeyi sorunsuzca başarabilirsiniz.
5
Diyabeti anlamak
Diyabetli bir kişinin kan şekeri kronik bir
şekilde yükselmiştir. Şeker (glikoz) artık vücut
hücreleri tarafından kandan emilmiyor ya da
yetersiz miktarda emiliyorsa, o zaman
günümüzde çok yaygın olan bu metabolik
bozukluk meydana gelir.
Kan şekeri düzeyini belli başlı iki
hormon düzenler
Kan şekeri düzeyi, yani kandaki glikoz
miktarı, normal olarak belli sınırlar içerisinde
hareket eder: 60 mg/dl kanın (3,3 mmol/l)
altına düştüğü çok nadirdir, diğer yandan
öğünlerden sonra genellikle 140 mg/dl
(7,7 mmol/l) sınırını pek aşmaz. Pankreas
bezi tarafından salgılanan insülin ve
glukagon hormonları karşılıklı olarak kan
şekeri miktarını düzenler. Diyabetli kişilerde
pankreas bezi artık insülin üretmediği ya da
yetersiz miktarda ürettiği için, kan şekerine
yönelik bu hassas ayar düzeni iş görmez.
6
Bu nedenle, diyabetlilerde kan şekeri değeri
yemekten sonra sıklıkla 200 mg/dl'nin
(11,1 mmol/l) üzerine çıkabilir ve uzun süre
bu düzeyde kalabilir. Kan şekerinin 160 ilâ
180 mg/dl'nin (8,8 ilâ 9,9 mmol/l; yetişkinlerdeki bireysel “idrar eşik değeri”) üzerine
çıkması durumunda glikoz idrar yoluyla
vücuttan atılır. Böylece, vücut yalnızca glikoz
kaybetmekle kalmaz, aynı zamanda büyük
ölçüde su da kaybeder. Bu süreç kendisini
diyabetli kişilerde kuvvetli bir susama hissi
ve artan idrara çıkma ihtiyacı ile gösterir.
Daha yüzyıllar öncesinde diyabetli kişilerin
idrarının tatlımsı olduğu saptanmıştır.
Kelimesi kelimesine çevrilecek olursa,
Diabetes mellitus “bal tatlısı idrar” demektir.
Tam olarak ne oluyor? Vücut yemekten sonra
besinleri sindirmek ve tek tek bileşenlerine,
bu arada farklı şeker cinslerine, ayırmakla
meşguldür. Her insan vücut hücrelerine hızlı
enerji tedarik eden glikoza ihtiyaç duyar.
Şeker bağırsak duvarından kana geçer.
Sağlıklı insanlarda daha sonra pankreas kan
şekerini normal düzeye düşürmek için insülin
salgılar. Glikoz insülin yardımıyla damardan
hücrelere geçer. İnsülin vücut hücrelerine
yaşam için gerekli enerjiyi sağlamak amacıyla
bir anahtar gibi vücut hücrelerinin kapısını
glikoza açar. Vücut hücreleri tarafından alınan
şeker ya enerji kazanımı için kullanılır ya da
onun depo şekli olan glikojene dönüştürülür.
1. Diyabet nedir?
Metabolizma - Harika dengeler diyarı:
1.
5.
2.
4.
1. Besinlerin sindirimi sırasında şeker
glikoza dönüştürülür.
2. Glikoz kana karışır.
3. Pankreasta insülin üretimi başlar.
3.
4. İnsülin, glikozun hücrelere ulaşabilmesi
için bir anahtar gibi vücut hücrelerini açar.
5. Kan şekeri düzeyi tekrar giderek düşer.
Yeniden açlık hissi oluşur.
7
Kan şekeri hedef değerleri
Kan şekeri değerleri iki farklı birimle ifade
edilir: mg/dl (miligram bölü desilitre),
örneğin 100 mg/dl veya mmol/l (milimol
bölü litre) örneğin 5,5 mmol/l. Değerler
karşılaştırılırken ölçümün hangi birimle
yapıldığının bilinmesi önemlidir.
Özellikle karaciğer ve kaslar şeker depolar.
Depolama olanağı tükendiğinde glikoz fazlası
yağa dönüştürülür - İnsülin bu yolla yağ
tabakalarının oluşumuna da katkıda bulunur.
Mutlak ve göreceli insülin eksikliğinde
vücutta anahtar fonksiyonunu yerine
getirecek ve böylelikle hücrenin glikozla
beslenmesini garanti edecek insülin yoktur ya
da miktarı yeterli değildir. Mutlak insülin
eksikliğinde vücut kendisine insülin sağlayacak durumda değildir. Buna karşılık göreceli
insülin eksikliğinde vücut küçük çaplı bir
insülin üretimi gerçekleştirebilmektedir,
ancak bu, vücudun insülin ihtiyacını tek
başına görmek için yeterli değildir.
8
Kan şekeri hedef değerleri için örnek
Parmak pulpasından alınmış kan
(kapiler plazma)
Aç karnına/yemekten önce:
80 ilâ 120 mg/dl veya 5 ilâ 6,6 mmol/l
Yemekten 1 ilâ 2 saat sonra:
≤ 140 mg/dl veya < 7,7 mmol/l
Kan şekerinizin hangi hedef aralığın
sınırları içinde bulunması gerektiği
tedavinizi yürüten doktor tarafından sizin
için özel olarak belirlenecektir.
1. Diyabet nedir?
Belirtiler ve tanı
Semptomlar
Kan şekeri değerleri cetveli
mg/dl
mmol/l
200
11,1
190
10,5
180
10,0
170
9,4
160
8,9
150
8,3
140
7,8
130
7,2
120
6,7
110
6,1
100
5,6
90
5,0
80
4,4
70
3,9
60
3,3
50
2,8
40
2,2
Yüksek şeker
(Hiperglisemi)
tehlike sınırındaki
şeker yüksekliği
Kan şekeri hedef aralığı
tehlike sınırındaki
şeker düşüklüğü
Düşük şeker
(Hipoglisemi)
Diyabet çoğu zaman tesadüfen anlaşılır.
Tedavi görmemiş diyabette uzun süre
herhangi bir şikayet görülmez veya çok az
belirti görülür. Bu nedenle diyabet bir çok
kişide çoğu zaman uzun süre fark edilmez.
Ancak aşağıda tanımlanan değişik diyabet
tipleri belli özellikler sayesinde erken fark
edilebilir.
Teşhis
Normal açlık kan şekeri 70 ilâ 100 mg/dl
kan plazması arasındadır. Açlık kan şekeri
ölçümler sırasında en az iki farklı günde
126 mg/dl kan plazmasından daha yüksek
çıkarsa, diyabet kesinlikle söz konusudur.
Açlığın anlamı, kan alınmasından sekiz saat
öncesinden itibaren hiç bir şey yememiş ve
sadece su içmiş olmanızdır. Eğer gene de bir
şey yemişseniz, bunu doktorunuza söyleyin.
Rastgele ölçülen kan şekeri sınır değeri
200 mg/dl'dir (11,1 mmol/l).
Net olmayan durumlarda oral glikoz
tolerans testi olan glikoz yükleme testi yapılır.
Bu testte belirlenmiş miktarda şeker içmeniz
gerekir (75 g). Öncesinde ve sonrasında belli
aralıklarla kandaki şeker miktarı ölçülür.
Çabuk teşhis yöntemi olarak idrarda şeker
tespiti de kullanılır. Diyabet tanısı için diğer
bir yöntem de HbA1c tetkikidir. (bkz. Bölüm 4
“Kişisel önlemler”)
9
Diyabet tipleri
Diabetes mellitus'un
tipik belirtileri
•
•
•
•
•
Kırgınlık, halsizlik, güçsüzlük
Ağız kuruluğu
Bacaklarda karıncalanma veya his kaybı
Baldırlarda kramplar
İştah artışı veya açlık krizi atakları veya
iştahsızlık ve kilo kaybı
• Aşırı susama
• Sık idrara çıkma
• Görme yetisinin bozulması
• Kuru, pullanmış cilt
•Kaşıntı
• Özellikle bacaklarda ve ayaklarda zor
iyileşen yaralar
• Soğuk algınlığına ve diğer enfeksiyonlara
karşı hassasiyet
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı, kusma, karın ağrısı
• İdrarda tespit edilebilir düzeyde keton
• Nefesin aseton gibi kokması
(fırça temizleyici ya da oje çıkarıcıya benzer)
10
Konu diyabetten açıldığında, çoğu insanın
aklına hemen diyabetin en bilindik ve sık rastlanan şekilleri olan tip 1 ve tip 2 diyabet gelir.
Gebelik diyabeti gibi türler (gestasyonel
diyabet) daha ender görülür.
Diyabet tipleri
• Tip 1 diyabet
• Tip 2 diyabet
• Gestasyonel diyabet
• MODY ve LADA gibi özel tipler
Tip 1 diyabet
Tip 1 diyabet çoğunlukla 40 yaşından önce
ortaya çıkar. Pankreas insülin üretmez.
Bu diyabet tipi, vücudun kendi bağışıklık
sisteminin kendi dokularını tanımayıp bir
yabancı gibi algılayarak yok etmeye çalıştığı
otoimmün hastalıklar sınıfına girer. Bu tipin
oluşmasında tetikleyici olarak farklı nedenler
tartışılmaktadır. Yani bağışıklık sistemi
hücreleri pankreasın insülin üreten hücrelerini
(B hücreleri) vücudun kendi hücreleri olarak
algılamaz ve bunlara karşı savaşır. Bu
hücrelerin hemen hepsi yok edildiğinde,
pankreas artık insülin üretemez, mutlak insülin
yetersizliği ortaya çıkar. Artık glikozun
parçalanması için insülin bulunmadığından,
kan şekeri devamlı olarak yükselir.
1. Diyabet nedir?
Bu nedenle insülin, şırınga, kalem iğne veya
bir insülin pompası yardımı ile dışarıdan
verilmelidir.
Tip 2 Diyabet
Daha sık rastlanan ve önceleri “Yaşlılık
diyabeti” olarak bilinen Tip 2 diyabet
çoğunlukla 40 yaş üzeri insanlarda görülür.
Ancak bu arada giderek daha fazla çocuk
ve gençte de bu diyabet tipi görülmektedir.
Bu tip diyabetin başlıca nedenleri arasında
fazla kilo ve kalıtsal faktörler gösterilmektedir.
Tip 2 diyabetin ortaya çıkmasında genetik
yatkınlık önem taşımakla birlikte bu, ilgili
kalıtsal yüke sahip bir kişinin mutlaka
diyabete yakalanacağı anlamına gelmez. Kilo
burada tetikleyici bir rol oynar. Artan kiloya
ve bununla birlikte artan vücut yağına
(özellikle sorunlu bölge: karın yağları) bağlı
olarak kas ve yağ hücrelerindeki reseptörler
kan dolaşımındaki insüline karşı giderek daha
duyarsız hale gelirler.
Bu duyarsızlığa insülin direnci adı verilir.
İnsülinin etkisi giderek zayıflar ve belirgin
bir şekilde gecikir. Hareket azlığı da kasların
insülin direncine ayrıca katkıda bulunur.
Tip 2 diyabette hastalığın başlangıcında hâlâ
yeterli insülin üretilir. Pankreas başlangıçta
artan insülin direncini telafi etmeye çalışır
ve insülin üretimini arttırır. Bu da hatta tip 2
diyabette çoğu zaman çok yüksek insülin
miktarlarının görülmesini açıklamaktadır
(“hiperinsülinemi”). Kilo verme, uygun
beslenme ve yeterli hareket yükselen kan
şekeri değerlerini tekrar normale döndürebilir. Bu önlemler işe yaramazsa, kan şekerini
düşürmek için tablet kullanılması gerekir.
Ancak pankreas sürekli zorlanacak olursa,
bir kaç yıl sonra yalnızca çok az insülin üretir
veya hiç üretmez. O zaman tip 2 diyabette de
insülin tedavisi gerekir.
11
Tip 1 ve tip 2 diyabet arasındaki farklar
Tip 1 diyabet
Tip 2 diyabet
Nedeni
İnsülin eksikliği
İnsülin direnci
Vücut yapısı
çoğunlukla normal veya düşük kilolu çoğunlukla fazla kilolu
Başlangıcı
çoğunlukla hızlı
yavaş
Kalıtsal faktördüşük
yüksek
Hastalığın
başladığı yaşlar çoğunlukla 40 yaş üzeri
çoğunlukla çocukluk ve gençlik yaşları, genç erişkinler, 5-25 yaş
B hücrelerindeki < %10'a düşmüş
insülin üretimi (pankreas)
başlangıçta yüksek, sonrasında
yalnızca düşük
Tedavi kesinlikle insülin kullanılmalı Diyabetin evresine bağlı olarak:
beslenme değişikliği ve hareket,
tablet ve/veya insülin
İnsüline karşı
antikorlar
mevcut
mevcut değil
Gebelik diyabeti
Gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) ilk kez
gebelik sırasında yüksek kan şekeri değerleri
ile ortaya çıkan veya fark edilen bir diyabettir.
Bu tip diyabetin nedenleri büyük ölçüde tip 2
diyabete karşılık gelir. Ön planda artan bir
12
insülin direnci ile pankreasta azalan insülin
üretimi bulunur. Fazla kilolar, 30'lu yaşların
üzerinde olmak ve kalıtsal Diabetes mellitus
yükü risk faktörleri olarak kabul edilmektedir.
1. Diyabet nedir?
hastalığın tedavisine çalışılır. Bu başarılırsa,
diyabetin belirtileri ortadan kalkabilir.
Ancak beslenme değişikliği ve kan şekeri
kontrolleri yoluyla yüksek kan şekeri değerleri
ile başa çıkılması mümkündür. Gebelik
sonrasında kan şekeri değerleri genellikle
normale döner.
Gestasyonel diyabetin Almanya'da en sık
görülen gebelik komplikasyonlarından biri
olması nedeniyle gebelerin buna yönelik
erken teste tabi tutulması zorunlu olarak
yasal sağlık sigortaları kapsamına alınmıştır.
Olası diyabet tetikleyiciler
• Kaza sonucu pankreas bezinin
kaybedilmiş olması
• Pankreas bezinin bir hastalığı sonucunda
insülin üreten hücrelerin büyük ölçüde
zarar görmüş olması
• Aşırı alkol kullanımı
• Uzun süreli ilaç kullanımı (kortizon, idrar
söktürücü ilaçlar, tansiyon (kan basıncı)
düşürücü ilaçlar)
LADA
Tip 1 diyabetin özel bir türü LADA olarak
adlandırılan, yetişkinlerdeki gizli otoimmün
diyabettir. Bu hastalar çoğunlukla normal
kilodadır ve tanı konulması sırasında 30 yaşın
üzerindedir, ki bu da yavaş ilerleyen bu
diyabet türünün sıklıkla tip 2 diyabetle
karıştırılmasına neden olur.
Diyabetin diğer tipleri
Bazı diyabet tiplerinde diyabetin ilk
tetikleyicisi bir hastalık olabilmektedir,
örneğin pankreasın iltihaplanması, kronik
karaciğer iltihaplanması ve hormon
hastalıkları (tiroid bezi veya yumurtalıklar
dahil olmak üzere). Öncelikle altta yatan
MODY
Bu diyabet türünde pankreas bezinin insülin
üreten B hücrelerinde bir işlev bozukluğu söz
konusudur. Hastalık çoğu kez normal kilolu
gençlerde görülür - Genel olarak 14 ile 25 yaş
aralığında sinsi bir başlangıçla ortaya çıkar ve
esas itibarıyla insülin kullanımı gerektirmez.
13
2. Diyabet tedavisi
2.Diyabet tedavisi
Sağlıklı beslenme ve bedensel etkinlik, yalnızca fazla kilolu tip 2 diyabet hastaları için
geçerli olmamak üzere, başarılı bir diyabet tedavisinin en önemli unsurlarıdır. Diyet,
hareket ve kan şekerini düşüren tabletlerle yapılan bir tedavi artık yetersiz kaldığında,
kan şekerini insülin yardımı ile tekrar normal düzeyine düşürmek gerekir. Tip 1 diyabet
hastalarında hastalığı tedavi edebilen tek ilaç insülindir.
15
Dengeli Beslenme
Açıkça belirtelim ki: Diyabet asla keyif
almaktan vazgeçmek değildir. Bugün diyabet
hastalarına yönelik beslenme önerileri artık
metabolizması sağlıklı olanlardan çok da
farklılık göstermemektedir. Uygun olan,
Alman Beslenme Derneğinin de (Deutsche
Gesell­schaft für Ernährung - DGE) önerdiği
gibi, tam değerli, bol çeşitli, karışık bir diyettir.
Bu, bir diyabet tedavisinin başarılı olması için
esastır.
Doğru beslenme şekli için önemli olan,
beslenme alışkanlıklarının bilinçli ve kalıcı
olarak değiştirilmesidir.
DGE - Beslenme halkası:* Bir bakışta tam değerli beslenme
Alman Beslenme Derneği ideal besin seçimini
bu basit beslenme halkası ile canlandırıyor.
Yaşam için gerekli tüm besin maddelerinin
beslenmede nasıl bir araya geldiğini
gösteriyor. Zengin besin maddesi çeşitliliğini,
miktar olarak oranları alanların büyüklüğüyle
ilişkili olacak şekilde 7 gruba ayırıyor. Her gün
bu 7 grubun tamamından seçilmeli ve besin
gruplarının çeşitliliği dikkate alınmalıdır.
Buna ek olarak yaklaşık 1,5 litre kalorisi düşük
içecek önerilmektedir.
1 Tahıl, tahıl ürünleri, patates
2 Sebze, salata
3Meyve
4 Süt ve süt ürünleri
5 Et, salam, sosis, balık ve yumurta
6 Sıvı ve katı yağlar
7İçecekler
* © Deutsche Gesellschaft für Ernährung e. V., Bonn, www.dge.de
16
2. Diyabet tedavisi
Tip 2 diyabette beslenme
Tip 2 diyabetin ana nedenleri hareketsizlik ve
yanlış beslenme alışkanlıklarıdır. Bu bağlamda çoğunlukla eş zamanlı olarak ortaya çıkan
fazla kilo, yüksek tansiyon, yağ metabolizması
bozuklukları ve diyabet “metabolik sendrom”
olarak adlandırılır. Bu nedenle, kilo fazlası
olan tip 2 diyabet hastalarının tedavisi esas
olarak fazla kilolardan kurtulmayı gerektirir.
Böylece bir çok kişi ilaç kullanmaksızın, salt
kilo vererek kan şekeri değerlerini tekrar
normale döndürebilir. Tip 2 diyabet gelişiminin sağlıklı beslenme, kilo verme ve bedensel
etkinliğin artması ile zaman içerisinde açıkça
gerilediği kanıtlanmıştır. Çoğu zaman tartı
üzerinde bir kilogramın eksilmesi dahi genel
metabolizmanın ve kan şekeri ayarının
düzelmesine yol açar.
Tip 1 diyabette beslenme
Tip 1 diyabetin nedeni, tip 2 diyabetin aksine
yanlış beslenmeyle ilişkili değildir. Ancak
elbette ki bu tip diyabet hastalarının da aynı
şekilde bilinçli ve sağlıklı beslenmesi
mantıklıdır. Burada daha önemli olan, doğru
insülin dozunu belirlemek ve uygulamak için,
alınan karbonhidrat miktarının doğru
hesaplanmasıdır. Besinlerin karbonhidrat
ünite değerlerini (KÜ) hesaplamayı öğrenmiş
olan ve ünite karbonhidrat başına kaç ünite
hızlı etki eden insülin enjekte etmesi
gerektiğini bilen bir kişi prensipte, diyabet
hastası olmayan kişilere de önerilen dengeli
ve karışık bir beslenme kapsamında her şeyi
yiyip içebilir.
Karbonhidratlar
Toplam enerjinin yarısından fazlası en önemli
enerji kaynağı olan karbonhidratlardan
sağlanmalıdır. Karaciğer ve kaslarda glikojen
şeklinde depolanan şeker kaslara yük
bindiğinde artan enerji ihtiyacını karşılar
ve hızlı enerji takviyesi sağlar. Karbonhidrat
ünite değeri (KÜ) takribi bir değer olup 1 KÜ
yaklaşık 10 ilâ 12 g karbonhidrata karşılık
gelmektedir.
17
Karbonhidratlar aşağıdaki gruplara ayrılır:
• Monosakkaritler (örn. glikoz veya meyve
şekeri)
• Disakkaritler (örn. evde içeceklerin
tatlandırılmasında ve hazır yiyeceklerin
çoğunda kullanılan sofra şekeri)
• Polisakkaritler (örn. ekmek ve patateste
bulunan nişasta)
Monosakkaritler hızla bağırsaktan kana geçer
ve kan şekerini çok hızlı bir şekilde yükseltir.
Buna karşılık polisakkaritlerin önce bağırsakta
monosakkaritlere ayrılması gerekmektedir,
bu nedenle kan şekerini daha yavaş yükseltirler.
Polisakkaritler en çok ekmek, pirinç, makarna
gibi tahıl ürünlerinde ve patateste bulunur.
Tahıl ürünleri tam tahıllı undan yapıldığında
lif, eser element ve vitamin açısından da
zengin olurlar. Bol lifli besinler glikozun
bağırsaktan kana geçişini yavaşlatır. Bu
sayede kan şekerinin tepe noktası yemekten
sonra daha düz bir görünümde olur.
Yağlar
Yağların yapı taşları diğer bir çok şeyin yanı
sıra hücre yapılanmasında kullanıldığı için
hayati önem taşır. Ancak yine de, toplam yağ
miktarı alınan toplam enerjinin yalnızca %30
kadarını oluşturmalıdır. Enerji fazlası vücutta
depolandığından, yüksek miktarlarda alınan
18
yağ damar sertleşmesi gelişimini ve kilo
alımını kolaylaştırır. Besinler aracılığı ile alınan
yağ ille de kan şekeri düzeyinin yükselmesine
yol açmaz, ancak glikozun kana karışmasını
geciktirir. Yağlar yalnızca tereyağ gibi
sürülebilir yağlarda veya sıvı yağlarda değil,
gizli olarak peynirde, sosiste ve çikolata ve
bisküvi gibi tatlı yiyeceklerde de bulunur.
Buna karşılık özellikle balıklarda büyük
miktarda bulunan Omega 3 yağ asitleri
kolesterol düzeyinin düşmesine yardımcı
olur. Günlük yiyeceklerinizin hazırlanmasında
tekli doymamış yağ asidi içeren kanola yağı
ve zeytinyağı kullanın.
Proteinler
Vücudun protein ihtiyacı toplam enerjinin
yaklaşık %15'i kadardır. Proteinler tüm vücut
hücrelerinin önemli yapı taşlarıdır. Protein
alımı çok fazla azaltılmamalıdır, çünkü vücut
proteinlerin yapı taşı olan, yaşamsal önem
taşıyan bazı amino asitleri kendi üretemez.
Hayvansal proteinler et, sosis, balık, süt ve süt
ürünlerinde bulunur. Bitkisel proteinler örn.
patateste, baklagillerde ve tahılda bulunur.
2. Diyabet tedavisi
Vücut Kitle İndeksi (VKİ)
Vücut kilosunun uygun olup olmadığı Vücut
Kitle İndeksi (VKİ) ile hızlıca ve kolayca
kontrol edilebilir. Vücut Kitle İndeksi belli bir
formül kullanılarak kilo ve boydan hesaplanır.
Burada boy önemli bir faktör olmakla birlikte,
vücut ağırlığının ne kadar olması gerektiği
konusunda tek başına belirleyici değildir.
Doğru vücut ağırlığı bireysel kemik yapısına
ve kas kütlesinin oranına bağlıdır. Çok fazla
kas kütlesine sahip olan kişilerde (vücut
geliştiriciler, ağır işçiler, vs.) VKİ kilonun yanlış
hesaplanmasına yol açabilir, çünkü burada
olduğu varsayılan kilo fazlası yağ dokusunun
aşırılığından kaynaklanmamaktadır.
VKİ şu şekilde hesaplanır:
VKİ değerlendirmesi:
VKİ > 40 Çok aşırı kilo fazlası
VKİ = 30 ilâ 40 arası aşırı kilo fazlası
VKİ = 25 ilâ 29,9 kilo fazlası
VKİ = 18,5 ilâ 24,9 normal kilo
VKİ < 18,5 düşük kilo
Bu durumda örneğimizdeki VKİ'si 24,5 olan
kişi normal kilo aralığının tam üst sınırında
bulunmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
Beslenme konusu ile ilgili daha fazla bilgiye
Accu-Chek'in “Diyabette Sağlıklı Beslenme”
kılavuzundan ulaşabilirsiniz - Burada tıbbi
ipuçlarının yanı sıra bir çok değişik yemek
tarifi önerileri de bulacaksınız.
ayout 1
hrung_130128:L
Ratgeber_Ernae
30.01.2013
17:01 Uhr
Seite 1
VKİ hesaplayıcı:
VKİ =
Vücut ağırlığı (kg)
Boy (m) x Boy (m)
Bu kılavuzu
Accu-Chek Müşteri
Hizmetleri Merkezini
ücretsiz olarak
0800 4466800 numaralı
telefondan arayarak
talep edebilir
(Pzt-Cum, saat 08:00-18:00 arası) ya da
İnternet'ten:
www.accu-chek.de/downloadcenter
adresinden indirebilirsiniz.
Accu-Chek Ratg
eber
tes
rung bei Diabe
Gesunde Ernäh
Örnek: 1,76 boy, 76 kilo vücut ağırlığında VKİ
şöyledir: 76 kg: (1,76 m x 1,76 m) = 24,5 kg/m2
Peki burada normal sayılan nedir? Bunu VKİ
cetveli gösterir:
19
Spor ve hareket
Bedensel etkinlik, bilinçli beslenme ve kan
şekerini düşürücü tablet veya insülin
desteğinin yanında diyabet tedavisinin
önemli bir ayağıdır. Düzenli hareket sayesinde son derece etkin bir şekilde şeker
metabolizmasının belirleyici düzeyde
iyileşmesini sağlayabilirsiniz: Hareket kan
şekeri düzeyini düşürür. Bir yürüyüş veya hafif
bahçe işleri bile (haftada 2-3 kez, en az 20 ilâ
30 dakika) kan şekeri değerlerini azaltmak,
kilo vermek ve tansiyonu (kan basıncını)
düşürmek için yeterlidir. Temelde her türlü
bedensel etkinlik, süresinden ya da yoğunluğundan bağımsız olarak metabolizmanın
iyileşmesi için uygundur.
Spor antrenmanları hücrelerin insülin hassasiyetini arttırır. Kandaki yağ değerleri
ve tansiyon sürekli antrenman sayesinde
olumlu etkilenir ve böylelikle ortaya çıkabilecek komplikasyonlar önlenmiş olur. Sizin için
hangi antrenmanın uygun olduğu yaşınıza,
ne kadar zinde olduğunuza ve kilonuza
bağlıdır. Önemli olan en az 30 dakikalık bir
hareket süresi ve düzenli, en iyisi her gün
yapılan antrenmandır. Özellikle uygun olanlar
Nordic Walking yürüyüşü, koşu, bisiklet ve
yüzme gibi dayanıklılık sporlarıdır. Bunlar
uzun süre yapıldığında, metabolizma
üzerindeki etkileri çok olumludur.
20
Fiziksel yük yoğunluğunun düşük olduğu
durumlarda dahi şeker metabolizması
canlanacak, harekete bağlı olarak ilave
kalori harcanacak, yağlar yakılacaktır.
Sporda şunlara dikkat etmelisiniz:
• Uygun spor türünü doktorunuzla
birlikte belirleyin
• Kalp-dolaşım sistemi üzerinde olumlu
etkisi olan spor türünü seçin
• Dayanıklılık sporlarını tercih edin
• Spordan önce kan şekerini ölçün (ihtiyaç
halinde spor sırasında ve sonrasında da)
• Hipoglisemiye karşı önlem alın: İnsülini
azaltın veya karbonhidrat alın
2. Diyabet tedavisi
İlaç tedavileri
Oral antidiyabetikler
İnsülinle tedavi
Oral antidiyabetikler kan şekerini düşürür.
İlaçlar etki mekanizmaları ve organizmadaki
yaklaşım noktaları açısından farklılıklar
gösterir. Bunlar, tedavi amacının göreceli bir
insülin eksikliğini gidermeye, insülin
direncine karşı etkili olmaya veya yemeklerden sonra oluşan kan şekeri tepe değerlerini
azaltmaya yönelik olmasına göre değişir.
Bu nedenle, çoğu kez iki veya hatta üç farklı
preparatın kombinasyonu reçete edilir. Tablet
kombinasyonlarının yetersiz olduğu hallerde
insülin tedavisine başlamak yararlıdır.
Diyabet hastalarının yaklaşık dörtte biri
insülin iğnesi kullanır. Modern diyabet
tedavisinde insan insülini (insan insülinine
özdeş) veya analog insülinler kullanılır. İnsülin
iğnesi enjektörle veya kalem iğne ile
yapılabilir. Kalem iğne ile yapılan enjeksiyonlarda, insülinin tek kullanımlık şırıngaya
çekilmesi gibi, çoğu zaman zahmetli olan bir
işleme gerek yoktur:
Yalnızca, önceden doldurulmuş bir insülin
kartuşu kaleme yerleştirilir. Uygun kalem
kullandığınız insüline bağlıdır.
Etki süresine ve etki profiline göre insülinler
Kısa etkili insülinler
İnsan insülinleri • Etkisini yaklaşık 30 dakika sonra ve dozaj miktarına göre 4 ilâ 6 saat süreyle gösterir
• En yüksek etki noktasına yaklaşık 2 saat sonra ulaşır
• Yemekten yarım saat önce enjekte edilir
Analog insülinler • Etkisini 10 dakika sonra ve dozaj miktarına göre yaklaşık 2 ilâ 3 saat süreyle gösterir
• Maksimum etki yaklaşık 1 saat sonradır
• Yemekten hemen önce verilir
Uzun etkili insülinler
İnsan insülinleri
• Gecikmeli olarak 2 saat sonra başlayan ve dozaj miktarına göre toplam 8 ilâ 12 saat
(bazıları 36 saate kadar) süren etki
• Maksimum etki yaklaşık 5 saat sonra
• Geceleri şekerin düşmesi veya sabah değerlerinin yüksek çıkması tehlikesi
Analog insülinler • 24 saate kadar sabit etki, etki zirvesi bulunmaz
Karışık insülinler •Çeşitli karışım oranlarında kısa ve uzun etkili insülin kombinasyonları
21
İnsülin pompası tedavisi
İnsülin pompası tedavisiyle pankreas bezinin
doğal fonksiyonu başka hiç bir yöntemle
olmadığı kadar iyi taklit edilir. İnsülin
pompası öğünlerin saatini ve miktarını
serbestçe seçmeyi sağlar ve örneğin spor gibi
spontane faaliyetlerin saatlerinin kolayca
değiştirilmesine izin veren esnek bir günlük
program yapmaya olanak tanır. Kan şekerindeki dalgalanmalar daha iyi tedavi edilebilir
ve düzenlenmesi güç metabolik durumlar da
kontrol altında tutulabilir. Bu tedavi şekli,
yoğunlaştırılmış geleneksel insülin tedavisi
(YGİT) ile tedavi edilen ve düzenli olarak kan
şekerini ölçen kişiler için uygundur. Vücudun
dışında taşınan insülin pompası insülin temel
ihtiyacının karşılanması için (bazal hız) normal
insülini veya hızlı etki eden analog insülini
kesintisiz olarak vücuda verir. Bu, kanülü
derinin altında bulunan ince bir hortum,
infüzyon seti vasıtasıyla gerçekleşir. Öğünler
sırasında ihtiyaç duyulan insülin (bolus)
düğmeye basılarak sağlanır.
Diabetes mellitus'ta insülin tedavisi
GT Geleneksel insülin tedavisi (conventional therapy)
• Günde bir veya iki kez karışık insülin enjeksiyonu
•Etkinlikler ve öğünler titizlikle insülinin verildiği saate ve doza göre ayarlanır.
YGİT Yoğunlaştırılmış geleneksel insülin tedavisi (intensified conventional
therapy)
•Günde bir ilâ üç kez arası uzun etkili, gecikmeli insülin iğnesi ve öğünlerde
hızlı etkili insülin iğnesi (bolus insülin)
• Avantajları: Günlük ritim ve öğün planlamalarında esneklik
SSİT 22
Sürekli subkutan insülin tedavisi veya insülin pompası tedavisi
(continuous subcutaneous insulin injection)
• Pankreas bezinin doğal fonksiyonunu taklit eder
•İnce bir hortum (infüzyon seti) aracılığıyla deri altındaki yağ dokusuna sürekli
olarak küçük miktarlarda insülin verilir
• Öğünlerde düğmeye basılarak ilaveten bolus insülin verilir
• Günün çok esnek ve spontane bir şekilde planlanmasına olanak verir
2. Diyabet tedavisi
YGİT ve SSİT karşılaştırması
Diyabet hastası olmayan kişi
Az miktarda insülin, hücreleri sürekli olarak enerji
ile besler (mavi çizgi). Öğün sırasında insülin
ihtiyacı artar (kırmızı çizgi).
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
YGİT
Yoğunlaştırılmış geleneksel insülin tedavisinde
uzun etkili geciktirici insülin (mavi) dışında
öğünlerde bolus insülin (kırmızı) enjekte edilir.
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
SSİİ
B
B
B
B
B
B
B
B
B
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
6:00
12:00
18:00
24:00
6:00
İnsülin pompası sürekli olarak küçük miktarlarda
hızlı etkili insülin verir, öğünlerde ilaveten bolus
insülin verilir.
23
Kendi kendine kan şekeri
kontrolü
Kan şekerinizi düzenli olarak kendiniz kontrol
ederseniz, bu tedaviniz için önemli bir destek
demektir. Çünkü bu yolla bireysel günlük
yaşamınızda beklenmedik kan şekeri
dalgalanmalarını ve aşırı kan şekeri değerlerini fark edebilirsiniz. Bunları not ederek
doktorunuzla görüşmelisiniz. Böylece
doktorunuz yaşam biçiminiz ile kan şekerinizin gelişimi arasındaki ilişkiyi değerlendirebilir ve tedaviyi bireysel yaşam alışkanlıklarınıza
uyarlayabilir. Kan şekerinizin kendiniz
tarafından kontrol edilmesi uzun vadede
yaşamınızda, öğünlerinizde, boş zamanlarınızda, stres koşullarında ve hastalıklarda size
daha fazla esneklik sağlar.
Değerlerinizi kaydetmek için en iyisi Diyabet
Günlüğünü (Accu-Chek Müşteri Hizmetleri
Merkezinden sipariş edilebilir) ya da kan
şekeri değerlerinizin elektronik analizine
olanak sağlayan, örn. Accu-Chek Smart Pix
gibi bir cihazı kullanın.
Kendi kendine kontrol ikincil hastalıkların
önlenmesine yardımcı olur.
Kan şekerinizi kendi kendinize düzenli bir
şekilde kontrol ederek farklı günlük koşulların
ve olayların kan şekerinizi uzun vadede nasıl
etkilediğini görebilirsiniz. Buna dayanarak
metabolizmanızı daha iyi tanır ve örneğin
hiperglisemi veya hipoglisemi gibi riskli
durumlardan kaçınabilirsiniz. Aşırı kan şekeri
24
dalgalanmalarını önleyerek diyabetin tipik
ikincil hastalıklarını da engelleyebilirsiniz
(Bkz Bölüm 3 “Riskli durumlar”).
İnsüline bağımlı olsun veya olmasın, diyabet
hastalarının kan şekerlerini düzenli olarak
kendi kendilerine kontrol etmeleri, kan
şekerinin gidişatını olabildiğince dengede
tutmak ve diyabetin uzun vadede “iyi
ayarlanmasını” sağlamak için çok önemlidir.
Kendi kendine kontrol gerçi belli ölçüde
kişisel inisiyatif gerektirir ama fazla çaba
gerektirmez ve buna değer.
Önemli:
Kan şekerinizi düzenli olarak kendiniz
ölçerseniz, onun önerilen hedef aralık
içerisinde olup olmadığını görebilirsiniz.
Bu, diyabetin yaratacağı riskli durumların
(metabolizma dengesizlikleri) ve ikincil
hastalıkların önlenmesi için en iyi
dayanaktır.
2. Diyabet tedavisi
Acısız kan alma
Kan şekerinin ölçülmesi için kan neden
parmaktan alınmalıdır? İğnenin batışı
sırasındaki acı nasıl en aza indirgenir?
Gelin size nasıl doğru ve yumuşak ölçüm
yapacağınızı açıklayalım: Bu yolla kan
şekerini gün içerisinde bir çok kez kontrol
edebilir ve böylece optimum kan şekeri
ayarı için önemli bir koşulu yerine getirmiş
olursunuz.
Kapiler kan
Kapiler kan, kişinin kan şekerini kendi ölçmesi
durumunda önerilen, en küçük kılcal
damarlardan alınan kandır. Diyabetli kişilerin
kapiler kanla kendi kendine kan şekerini
ölçmesi ancak test çubuğunun geliştirilmesi
ile mümkün olmuştur. Kapiler kan alımı
parmak pulpasından veya kulaktan yapılır
ve evde kolayca kendi başına uygulanabilir.
Kan ve kan şekeri
Kan plazması/Kan serumu
Tıbbi laboratuvarlar glikozu Dünya Sağlık
Örgütünün standartları doğrultusunda kan
plazmasında veya kan serumunda belirler.
Plazmadaki glikoz konsantrasyonu tam
kandan yaklaşık %10 ilâ 15 daha yüksektir.
Accu-Chek de dahil olmak üzere, bazı
üreticiler, kan şekeri ölçüm cihazlarını,
değerlerin laboratuvar cihazlarından alınan
değerlerle karşılaştırılabilmesi için, plazmaya
programlamıştır.
Kan şekerinin ölçülmesinde kan numunesinin
türü rol oynar. Kan şekerinin belirlenmesinde
venöz kan, kapiler kan ve kan plazması/kan
serumu arasında ayırt edilir.
Venöz kan
Doktor bir şırınga ile kan dolaşımın bir
veninden kan alır. Venöz kanda glikoz
konsantrasyonu kapiler kana göre %5
(aç karnına) ilâ %20 (yemeklerden sonra)
daha azdır. Glikoz konsantrasyonları yemekten sonra (postprandial) aynı zaman noktasında 40 ilâ 60 mg/dl (2,2 ilâ 3,3 mmol/l) arasında
farklılık gösterebilir. İdeal olanı kan şekerinin
vücudumuzun tüm dokularını oksijen ve
besinlerle besleyen arteriyel kanda ölçülmesi
olurdu. Ancak arterlerden kan alınması
tehlikelidir ve nadiren uygulanır.
Ölçüm değerlerindeki sapmalarla ilgili not:
Kendi ölçtüğünüz değerlerle laboratuvar
değerlerinin uymaması durumunda
endişeye gerek yoktur - Ölçüm farklılıkları
büyük olasılıkla kan şekeri ölçüm cihazınızdaki bir arızadan değil, farklı numune
materyallerinin kullanılmasından kaynaklanmaktadır.
25
İnsan kan dolaşımının şeması
Baş arteri
Şah damarı
Kol veni
Kol arteri
Aort
üst ana toplardamar
kalbin sol yarısı
alt ana toplardamar
Akciğer
Karaciğer
Mide
Portal ven
Böbrekler
Bağırsak
Uyluk arteri
Uyluk veni
Oksijen ve besin maddeleri ile zenginleştirilmiş olan kan kalbi arterler üzerinden terk
eder. Arterler başa, kollara, gövdeye,
bacaklara, tüm organlara ve kalp kasının
kendisine uzanır (vücut kan dolaşımı).
Her arter, kılcal damar veya kapiler adı
verilen mikroskobik incelikte sayısız
damarlara dallanır.
Madde alışverişi bu en ince damarlarda
gerçekleşir: Oksijen ve besin maddeleri
hücrelere ulaşır, karbondioksit ve diğer
atık maddeler kan tarafından alınır.
Parmak ucunu, tenar kabartısını
ve kulak memesini kaplayan deri sık bir
kapiler ağ vasıtası ile kanla iyi beslenir.
Bu nedenle bu yerler glikozun belirlenmesi
için özellikle uygundur.
Venler kanı kalbe geri taşır ve kan bunun
ardından akciğer kan dolaşımına yönlendirilir.
Kırmızı = oksijenli kan
Mavi = karbondioksitli kan
26
2. Diyabet tedavisi
Acıyı en aza indirgemek
Kan şekerini kendi kendine kontrol etmek,
kullanımı basit ölçüm sistemleri sayesinde
bugün eskisine göre daha kolay ve doğru:
parmak pulpasına küçük bir batırma, test
çubuğunun üzerine biraz kan - Ve ölçüm
sistemi birkaç saniye içerisinde değeri
otomatik olarak gösteriyor. Buna rağmen
diyabetli birçok kişi kan almanın acılı
olduğundan şikayet ediyor. Acıyı azaltmak
için aşağıdaki noktaları dikkate almak gerek
- Burada tabi parmak delme cihazının ve
lansetin kalitesi de rol oynuyor.
Acıyı şu şekilde en aza indirgeyebilirsiniz
• Parmağınızı delmeden önce ellerinizi sıcak
su ile yıkayın. Bu yolla dolaşım hızlanır ve
yeterli miktarda kanı daha kolay alabilirsiniz.
• Derinizin dokusuna uygun bir delme
cihazı seçin, ve delmek istediğiniz yerin
üzerine sıkıca bastırın. Çıkan kan buna da
bağlıdır.
• Kanı parmak pulpalarının yan tarafından
alın çünkü en az acı buralarda hissedilir.
Parmak:
Kan ve sinir dağılımı
• Her kan alımında sistematik olarak delme
yerini değiştirin.
• Her seferinde yeni bir lanset kullanın,
çünkü lanset fazla kullanıldığında kütleşir
ve daha çok acıya neden olur.
Sinir reseptörleri deride eşit dağılmadığı
için parmaklardaki acı algısı farklıdır.
Örneğin parmak uçlarının orta kısmında
yan taraflarına göre çok daha fazla sinir lifi
bulunur.
Sarı = Sinir lifleri
Kırmızı = Kan damarları
27
Uygun kan alma cihazı
Kan almanın olabildiğince acısız olması için
önemli bir koşul kan alma cihazının ve
lansetin kalitesidir. Özellikle aşağıdaki iki
noktaya dikkat etmelisiniz:
1. Kişiye göre ayarlanabilen delme derinliği
Yara ne kadar küçük ve sinirsel uyarı ne kadar
kısa olursa, acı da o kadar az olur. Bu, deriye
hızlı ve düz bir hatta, belirlenmiş bir derinliğe
kadar giren ve lanseti yanal hareket olmaksızın tekrar hassas bir şekilde geri çeken bir
delme cihazı ile mümkündür. Çoğu zaman
bu sırada az sayıda acı reseptörü o kadar kısa
süreli uyarılır ki, acı neredeyse hissedilmez.
Delme cihazınızı seçerken delme derinliğinin
derinizin dokusuna göre ayarlanabilir
olmasına dikkat edin.
2. Lanset çapı çok küçük olmamalıdır
Lütfen unutmayın: İnce bir lanset mutlaka
daha az acı anlamına gelmez!
Lansetin çapı ne kadar küçük olursa, yeterli
miktarda kan elde edebilmek için o kadar
derine girmek zorundadır. Bu da daha fazla
acı anlamına gelir. Bu nedenle lansetin çapı
çok küçük olmamalıdır; delme derinliğini
değiştirmek daha iyidir ve daha az acı verir.
Deri biraz kalıncaysa, Accu-Chek Softclix
delme cihazını Accu-Chek Softclix XL
lansetleri (çap 0,8 mm) ile birlikte kullanmanız önerilir.1
Kişisel delme derinliğinin bulunması
Üst derinin kalınlığı kişilere göre çok
değişiklik gösterdiğinden ve bir kişinin her
parmağı için de farklı olabileceğinden, doğru
delme derinliği ancak deneyerek bulunabilir.
Olabildiğince az bir delme derinliği ile
başlayın. Gerekli miktarda kanı alabildiğiniz
anda bu ayarda kalın.
1Fruhstorfer, H., Selzer, K., Selbmann, O.: Capillary blood sampling: how much pain is necessary? Part 4: Comparison
of lancets for automatic lancing devices, 24th July 1995, Department of Neurophysiology, Institute of Physiology,
Universitiy of Marburg, Germany, Practical Diabetes International, March/ April 1996, Vol. 13, No. 2:58-60
Fruhstorfer, Heinrich, Schmelzeisen-Redeker, Günther, Weiss, Thomas: Capillary blood sampling. Relation between
lancet diameter, lancing pain and blood volume, European Journal of Pain, 1999, 3: 283-286
Selzer, Katja: Schmerzarme Kapillarblutentnahme. Ein Vergleich von Lanzetten mit unterschiedlichen Durchmessern,
1999, Institut für Normale und Pathologische Physiologie an der Phillips-Universität Marburg
28
2. Diyabet tedavisi
Doğru yerin delinmesi
Kapiler kan vücudun farklı yerlerinden
alınabilir. Gerçi kılcal damarlar vücutta eşit
oranda dağılmadığı için ölçüm sonuçları farklı
yerlerde farklı çıkabilir. Genel olarak geçerli
olan şudur: Ne kadar çok kılcal damar varsa,
dolaşım o kadar iyi ve ölçüm değerleri de o
kadar güvenilirdir.
Parmaktan kan alınması
Parmak uçları kan damarlarının sıklığı ve kan
dolaşımının yoğunluğu nedeniyle (alt koldan
yaklaşık 7 kat daha fazla) ideal delme yeridir.
Normal olarak, kendi kendine kan şekeri
kontrolü için alınan kan bu nedenle parmak
pulpasının yan tarafından alınır. Ölçüm,
hastanın kan şekerinin mevcut durumunu
gerçeğe yakın yansıttığından, güvenilirdir ve
uygulanması da basittir.
yerine derinin “kendini toparlayabilmesi” için
kan aldığınız eli ve parmakları düzenli olarak
değiştirin. Deri sürekli olarak aynı yerden
yaralandığında, o bölge nasırlaşmaya başlar.
Bunun sonucunda kan alımı zorlaşır ve
dokunma duyusu zayıflar. Parmak uçlarının
sertleşen yerleri mümkünse artık kan alımı
için kullanılmamalıdır.
Ancak parmak uçlarındaki nasırlaşmaları ve
derinin göreceği diğer zararları daha
oluşmadan önleyebilir ve kan alımının geniş
ölçüde acısız olmasını sağlayabilirsiniz.
Delme yerini düzenli ve sistematik olarak
değiştirin. Kan alımı için parmak pulpasına
alternatif olarak vücudun başka yerleri de söz
konusudur.
Delme yerini değiştirin
İlke olarak, kan şekerini ölçmek için her
parmaktan kan alınabilir. Delinen yer
normalde hemen kapanır ve ped veya
benzeri bir şeyle ek müdahale gerektirmez.
Aynı yeri birbiri ardına delmeyin, bunun
29
Kulaktan kan alınması
Parmağını delmek istemeyenler kanı kulak
memesinden de alabilirler. Ancak kanı test
çubuğuna alabilmek için bir aynaya ihtiyaç
vardır. Kulak memesinden kan alarak ölçüm
sürekli olarak değil, ara sıra yapılmalıdır, aksi
takdirde kulak memeleri kalınlaşır ve
büyüyebilir. Kulak memesinde meydana
gelen bu değişikliğin parmakta olduğu gibi
geri dönüşü yoktur ve bu nedenle kolayca
dikkat çeker. Dolayısıyla, kan alımı için ideal
yer kulak memesi değil, parmak pulpasıdır.
İğne batmasından çok mu korkuyorsunuz?
Accu-Chek lansetin görünmediği bir delme
cihazı geliştirdi: Accu-Chek FastClix delme
cihazında tek tek değiştirilmesine gerek
olmayan altı adet lanset içeren bir kartuş
bulunmaktadır. Yalnızca kartuş değiştirilir
ve lansetler görünmez. Böylece, iğne
batmasından duyduğunuz korkuyu
azaltabilirsiniz.
Hijyen ve bakıma ilişkin notlar
Alternatif yerlerden kan alınması (AST)
AST, İngilizce bir terim olan “Alternate site
testing”in (=alternatif yerlerden yapılan test)
kısaltmasıdır ve vücudun parmak ve kulak
dışındaki yerlerinden kan alımını tanımlar.
Bunlar örneğin alt ve üst kol, uyluk, baldır
veya tenar kabartısı olabilir. Ancak parmak
pulpasından yapılan ölçümle karşılaştırıldığında, ölçüm değerleri buralarda, özellikle
öğünlerden sonra, yalnızca sınırlı ölçüde
karşılaştırılabilir. Çünkü kan dolaşımı
yoğunluğunun AST alanlarında daha düşük
olması nedeniyle, kapiler kanda bulunan kan
şekeri miktarı daha geç eşitlenir. Dolayısıyla,
güvenilir sonuçlar isteyenlerin alışılageldiği
şekilde parmak pulpasından kan alması gene
en iyisidir.
30
Eller temiz ve kuru olmalıdır
Şeker içeren içeceklerin ve besin maddelerinin parmaklardaki kalıntıları değerlerin
yüksek çıkmasına neden olabilir. Ölçüm
sonuçlarının şeker kalıntıları nedeniyle hatalı
çıkmaması için, genel olarak ölçümden önce
ellerinizi sıcak su ile yıkamalı ve kurulamalısınız. Bu basit önlem sayesinde önemli bir hata
kaynağı ortadan kaldırılmış olur.
Dezenfekte etmek gerekmez
Derinin ilaveten dezenfekte edilmesine
(örn. alkollü ped ile) gerek yoktur. Bu,
laboratuvarda normaldir ama günlük
yaşamda elleri özenle yıkamak ve kurulamak
tamamen yeterlidir. Yalnızca, örn. tarımda
çalışan biri olarak, kir veya enfeksiyon
2. Diyabet tedavisi
İğnenin gireceği yerin temiz tutulması
Kanı aldıktan sonra parmağın kirlenmemesine dikkat edin. Örneğin, bahçe işlerinde
deliği bir yara bandı ile kapatmanızı veya yara
kapanana kadar beklemenizi öneririz.
kaynaklarına temas etmeniz ve ellerinizi iyice
temizleme imkanı bulamamanız gibi
durumlarda, alkollü ped kullanmalısınız.
Böyle bir durumda temizleme işlemini
yaptığınız alkolün ölçümden önce tamamen
uçması gerekir, aksi takdirde alkol
ve kan birbirine karışır, sonuç hatalı çıkar.
Temiz delme cihazı
Her zaman delme cihazının temiz olmasına
dikkat etmeniz şarttır. Bunun için kapaktaki
yapışık kan kalıntıları zaman zaman bir sabun
veya dezenfektan çözeltisi ile temizlenmelidir.
Hassas parmak uçlarının bakımı
Parmak uçlarınızı korumak için derinin
çatlamaya daha yatkın olduğu kış aylarında
cildinize özel bakım uygulamalısınız. Yalnızca
cildi kurutup tahrişe yol açmayan yumuşak
sabunlar kullanın. İçinde alkol bulunan bakım
losyonları da cildi kurutur. Çok sıcak olmayan
sıcak su kullanın ve ellerinizi iyi bir el kremi ile
kremleyin.
Yalnızca yeni, steril lansetler kullanın
Lansetler üretim sırasında sterilize edilir ve
koruyucu kapak mikropların girmesini önler.
Asla başka birisi tarafından kullanılmış olan
veya koruyucu kapağı olmayan lansetleri
kullanmayın. En iyisi her seferinde yeni bir
lanset kullanmanızdır, o zaman lansetin bir
çok kez kullanılarak kütleşmemiş olduğundan
ve fazla acı vermeyeceğinden emin olabilirsiniz.
31
3. Riskli durumlar
3.Riskli durumlar
Diyabet hastası kişiler için metabolizmada her zaman, yüksek şeker veya düşük şeker
olmak üzere, tehlikeli sapmalar söz konusu olabilir. Bu, kan şekeri değerleri çok yükseldiğinde veya çok düştüğünde görülür. Önemli olan bu riskli durumları zamanında fark etmek
ve ona göre hareket etmektir. Metabolizmadaki sapmalar konusunda ne kadar çok bilgi
sahibi olursanız, bunları o kadar iyi önleyebilir veya kontrol edebilirsiniz.
33
Hiperglisemi ve hipoglisemi
Hiperglisemi - Kan şekeri zirve
yapıyor
Kandaki insülin eksikliği metabolizmayı
kontrolden çıkarır. Yükselen kan şekeri
değerleri hiperglisemi olarak adlandırılan
yüksek şekere neden olur. Kan şekeri devamlı
yükselirse, yaklaşık 160 mg/dl veya 10 mmol/l
düzeyindeki “böbrek eşiğini” de aşabilir. Bu bir
“barajın” yıkılmasına benzetilebilir - Vücut bu
durumda artan miktarda şekeri ve bununla
birlikte günde bir kaç litre suyu böbrekler
üzerinden atar. Hasta kişi neredeyse
dindirilemez bir susuzluk hissi yaşarken,
vücut bu aşırı su kaybından dolayı tamamen
kuruyabilir. Bu, en kötü şartlarda diyabetik
komaya kadar varan tehlikeli bir durumdur.
Ketoasidoz ve diyabetik koma
Özellikle tip 1 diyabet hastalarını yüksek şeker
değerlerinden dolayı tehdit eden bir tehlike
daha vardır: Mutlak insülin eksikliğinde enerji
elde etmek için yağ rezervleri yakılmaya
başlar. Yağın yakılması sırasında idrarda test
çubuğu ile saptanabilen keton cisimleri, örn.
aseton, ortaya çıkar (“ketonüri”). Özellikle
aseton sonuçta kanda aşırı asitlenmeye,
ketoasidoza, yol açabilir. Bu kendini çoğunlukla halsizlik, mide bulantısı, kusma, karın
ağrısı ve derin soluk alıp verme ile belli eder.
Nefes çürük elma veya oje çıkartıcı kokusuna
benzeyen aseton kokar.
34
Kanın ve dokuların kuruması ve aşırı asitlenmesi sonucunda halsizlik ve yorgunluk ortaya
çıkar ve bu durum derin bilinç kaybına, yani
diyabetik komaya kadar gider.
Diyabetik komanın belirtileri:
• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Karın ağrısı
• Nefesin aseton gibi kokması
Yalnız kalmayın, hemen doktor çağırın!
3. Riskli durumlar
Ketonüri
İdrardaki keton cisimleri eczaneden alınan
test bantları ile kolayca belirlenebilir. Bunun
için test bandı kısa bir süre akan idrara tutulur
veya test alanının yeterince ıslanması için
içinde idrar olan bir kaba batırılır. İdrarın
fazlası banttan sıyrılmalı veya silkelenmelidir.
Test bandı bir dakika sonra renk değiştirir ve
bant kutusundaki renk cetveli ile karşılaştırılır.
Hipergliseminin nedenleri:
• Çok fazla veya çok karbonhidratlı
yiyeceklerin tüketilmesi
• Çok az insülin enjekte edilmesi ya da
insülinin veya kan şekerini düşürücü
tabletlerin unutulması
• İnsülin kaleminin arızalı olması
• Alışılagelenden daha az bedensel
etkinlik
• Kan şekerinin yükselmesine neden olan
ilaçların alınması
• Enfeksiyonlar (özellikle ateşli olanlar)
kan şekerini yükseltir
Yüksek şekerin belirtileri:
• Aşırı susama
• Sık idrara çıkma ihtiyacı
• Kuru, kaşınan cilt
•Yorgunluk
• Yaraların zor iyileşmesi
Dikkat:
En önemli belirtiler “Aşırı susama” ve “Sık
idrara çıkma ihtiyacı”dır. Bu belirtiler daha
genç hastalarda çok sık görülürken, daha
yaşlılarda, özellikle de tip 2 diyabet hastalarında her zaman görülmez. Bu kişiler yüksek
şekerin belirtilerini ancak kan şekeri değerleri
uzun süre yüksek seyretmişse, fark ederler.
Kendinizde bu belirtilerden birini fark
ederseniz, derhal doktorunuza danışın.
Çünkü erken tedavi edilmeyen her yüksek
şeker normalde önlenebilecek olan ikincil
komplikasyonlara yol açabilir.
Dikkat:
Korku, stres ve üzüntü gibi güçlü duygusal
gerilimler durumu daha da kötüleştirebilir:
Stres hormonları insülinin rakibidir ve kan
şekeri düzeyini daha da yükseltirler.
35
Baştan etkin davranma
Her diyabet hastası azımsanamayacak
derecede tehlikeli olan hiperglisemi
durumlarına hazırlıklı olmalıdır:
Kan şekeri yükseldiğinde acil yardım
1. Sıvı kaybını dengelemek için bol su için.
Mide bulantısı ve kusma durumunda dahi
yudumlayarak sıvı alın. Kusmanın uzun
süre durdurulamaması halinde hastanede
infüzyon tedavisi yapılması gerekir.
2. Kan şekeri değerlerini düşürmek için
normal insülin enjekte edin.
3. Düzenli aralıklarla kan şekeri değerini ve
idrardaki aseton atılımını kontrol edin.
Değerlerin hâlâ yüksek olması durumunda
tekrar normal insülin enjekte edin.
Dikkat:
Bazı hastalar ketoasidoz sırasında kan şekeri
değerlerini bedensel etkinlik vasıtasıyla
düşürebileceklerine inanırlar. Ancak şeker
insülin yardımı ile hücrelere alınmak zorundadır, ama bu durumda insülin yoktur. Yani
metabolik ketoasidoz sırasında hareket
etmek tamamen yanlıştır!
36
1. Düzenli olarak kan şekerinizi ölçün;
özellikle metabolizmanızla ilgili olarak
kendinizden emin değilseniz.
2. Ateşli veya ateşsiz hastalıklarda her zaman
insülin ihtiyacının artabileceği olasılığını
düşünün.
3. Enjeksiyon cihazındaki bir arızayı enjeksiyondan önce bir miktar insülini havaya
fışkırtarak saptayabilirsiniz.
4. Accu-Chek kan şekeri bantları ile idrardaki
asetonu ölçmek için kullandığınız test
bantlarını normal insülin şişesini muhafaza
ettiğiniz gibi her an ulaşılabilecek şekilde
saklayın.
5. Ağır bir diyabet sapmasında uyuşuk ve
hatta tamamen bilinçsiz olabileceğinizi
ve bu nedenle gerekli insülin alımını
gerçekleştiremeyeceğinizi aklınızda
bulundurun.
6. Hastalık durumunda bakımınızı güvenceye almak için yakınlarınızdan ve arkadaşlarınızdan yardım isteyin.
3. Riskli durumlar
7. Diyabetoloğunuz ile kişisel ketoasidoz
şemanızı belirleyin ve ketoasidoz
durumunda nasıl hareket edilmesi
gerektiğini konuşun.
8. Düşünsel olarak her zaman kişisel
ketoasidoz şemanızın üzerinden geçin.
Bu şekilde, ciddi bir durum karşısında
hazırlıklı olursunuz.
Hipoglisemi - Kan şekeri dibe
vuruyor
Sadece çok yüksek değil, aşırı düşük kan
şekeri düzeyi de tehlikeli olabilir, çünkü
hipoglisemi adı verilen şeker düşmesi
kramplara ve hatta bilinç kaybına yol açabilir.
Buradaki en büyük tehlike, bilinç kaybı
sonrasında bir daha uyanamamak ve bundan
dolayı hayatını kaybetmektir. Hipogliseminin
uzun sürmesi durumunda beyin hasarlarının
dahi ortaya çıkması olasıdır. Çoğu zaman
durum şans eseri buralara varmasa da, hafif
bir hipoglisemi dahi içinde riskler barındırmaktadır: örn. şekerin düşük olduğu
durumlarda artan kaza tehlikesi - Bu durum
ayrıca başka insanları da etkileyebilir.
Kan şekeri değeri hızla 50 mg/dl'nin
(2,78 mmol/l) altına düşerse, dikkatli
olunmalıdır. Kural olarak kan şekeri değerleri
60 mg/dl veya 3,3 mmol/l'nin altına
düştüğünde hipoglisemiden söz edilir.
Böyle bir durum her şeyden önce besinlerdeki karbonhidrat miktarı ile ilaç veya insülin
kullanılarak yapılan tedavinin birbirleriyle
uyuşmadığı hallerde ortaya çıkabilir. Vücut
artan yük altında yüksek miktarda karbonhidrata ihtiyaç duyduğundan, spor da hipoglisemiye yol açabilir.
Hipogliseminin nedenleri:
• Yemeğin çok geç yenmesi veya
unutulması
• İğneyle yemek arasındaki sürenin çok
uzun olması
• Çok az yemek yenmesi
• Karbonhidrat miktarının yanlış
hesaplanması
• Çok fazla insülin enjekte edilmesi veya
çok fazla kan şekeri düşürücü tablet
alınması
• İnsülinin yanlışlıkla iki kez enjekte
edilmesi
• Alınan insülin miktarı ayarlanmadan
sıra dışı bedensel etkinlik yapılması
• Çok fazla alkol alınması (karaciğerde
yeni şeker oluşumunu bloke eder)
37
Hipogliseminin belirtileri:
Şekerin düşmesi kendisini en çok ter
boşanması, titreme, çarpıntı ve açlık krizi
şeklinde belli eder. Hipogliseminin belirtileri
aslında çok çeşitlidir. Bu nedenle her diyabet
hastasının kendi kişisel uyarı işaretlerini
tanıması gerekir. Her hastada başka belirtiler
ön plana çıkar - Bu kişisel belirtiler ayrıca
yaşamın akışı içerisinde değişiklik gösterebilir. Tüm uyarı işaretlerinin aynı zamanda
ortaya çıkması da gerekmez.
Uyarı sinyalleri
• Titreme/soğuk ter
• Tansiyon yükselmesi
•Solgunluk
•Çarpıntı
• Açlık krizi
• Konsantrasyonun zayıflaması, hırçınlık
• Baş ağrısı
• “Dizlerin boşalması”
• Konuşma ve görme bozuklukları
• Dudaklarda ve dilde tatsız bir duyarsızlık
Bunun dışında sık sık bilinç bulanıklığı ve kafa
karışıklığı durumları da ortaya çıkar. Çoğu
kez eş zamanlı olarak duygudurum ve ruh
halinde de büyük değişiklikler görülür Saldırganlık, korku duygusu veya depresyon
belirir.
38
Hipoglisemide acil yardım
Hipoglisemi ilk belirtiler ortaya çıkar çıkmaz
tedavi edilmelidir.
1. Hızla bir bardak (200 ml) limonata veya
şekerli içecek için (diyet içecekler değil)
Bunun yerine sıvı üzüm şekeri (glikoz)
içebilir veya 4 küçük dilim glikoz
alabilirsiniz.
2. Kan şekerinizi ölçün.
3. Garanti olması için ekmek gibi daha uzun
etkili karbonhidratlar yiyin.
4. 15 dakika sonra kendinizi daha iyi
hissetmezseniz, yukarıda sözü edilen
yiyecek/içecekleri tekrar yiyin/için.
5. Şekerinizin düşme nedenini araştırın ve
emin değilseniz veya kuşkularınız varsa,
doktorunuza/tedavi ekibinize danışın
3. Riskli durumlar
Hipoglisemiyi nasıl önleyebilirsiniz
• Enjeksiyon ile yemek arasında geçen
süreye dikkat edin
• Fazla miktarda insülin enjeksiyonundan
kaçının
• Fazla bedensel yüke maruz kaldığınız
durumlarda insülin miktarını zamanında
düşürün ve ilave karbonhidrat hazır
bulundurun
• Bir öğünü atladıysanız, kan şekerinizi daha
sık ölçün
• Hipogliseminin ilk belirtilerinde geçerli
olan şudur: önce yiyin, sonra ölçün!
• Glukagon acil durum setini hazır bulundurun ve acil durum kumanyasını, örn.
glikozu yanınızda taşıyın
• Aile bireylerinize ve iş arkadaşlarınıza size
acil durumda nasıl glukagon enjekte
edeceklerini gösterin
• Diyabet hastası belgenizi her zaman
yanınızda taşıyın
• Doktorla birlikte bir acil durum planı
hazırlayın
Önemli:
Glukagon insülinin zıttı olarak şeker rezervlerinin karaciğerden hızla salıverilmesini sağlar.
Deri altına veya kasa enjekte edildiğinde bir
kaç dakika içerisinde kan şekerinin 30 ilâ
40 mg/dl (1,67 ilâ 2,22 mmol/l) düzeyinde
yükselmesini sağlar. Bilincini kaybetmiş bir
diyabet hastası bu yolla tekrar kendine gelir.
Hasta ayıldıktan sonra kan şekerinin yeniden
düşmemesi için önce hızlı etki eden karbonhidratlar (örn. glikoz) ve ardından daha uzun
etkili karbonhidratlar (örn. ekmek) almalıdır.
Lütfen dikkat: Alkolün neden olduğu bir
hipoglisemide glikoz damardan verilmelidir.
39
Korunma ve ikincil hastalıklar
Metabolizma sapmalarına karşı
korunma
Diyabet hastaları hipoglisemiyi neden çoğu
kez kendileri fark edemez
Düşük şekerin belirtileri kişinin bir
hipoglisemiyi fark etmeyeceği ya da çok geç
fark edeceği biçimde değişebilir veya diyabet
hastalığının süresinin uzaması ile birlikte
zayıflayabilir. Örneğin, kan şekeri düşük
seyreden diyabet hastaları hipogliseminin
uyarı sinyallerini ancak kan şekeri değerleri
çok düştüğünde algılarlar. HbA1c ne kadar
düşükse, hipoglisemiyi algılama eşiği de o
kadar düşük olur. Bu gruba ait diyabet
hastalarında hipoglisemi belirtilerinin henüz
fark edildiği kan şekeri değerlerinden bilinç
kaybına geçiş o kadar hızlı olabilir ki, kan
şekeri düştüğünde karşı önlem almak için çok
az zaman kalır.
Tersi durumlarda da, yüksek değerlere alışmış
olan bazı diyabet hastaları 70 ilâ 100 mg/dl
(3,89 ilâ 5,55 mmol/l) arasındaki kan şekeri
değerlerinde bile şekerleri düşmüş hissederler.
40
Metabolik sapmaların henüz ortaya çıkmadan önlenmesi için her zaman sizi tedavi
eden doktorunuzla birlikte iyi bir diyabet
ayarlaması için çaba göstermelisiniz. Dengeli
bir metabolizma için kan şekerinizin düzenli
kontrolü, doktorunuza kan şekerinizi
düzenlemek için ihtiyacı olan anlamlı verileri
sağlayacak önemli bir faktördür.
Bunun için kan şekerinizi düzenli olarak
kontrol etmeniz ve çıkan değerleri not
etmeniz kaçınılmazdır. Bu yolla metabolizmanızı daha iyi tanırsınız ve gündelik olayların
(spor, hastalık vb.) kan şekeriniz üzerindeki
etkisini doğru değerlendirirsiniz. Olası
metabolizma sapmaları da böylece önceden
fark edilir.
Arkadaşlarınızı ve aile bireylerini işin içine
dahil edin
Bütün bunlara rağmen, uygun olmayan
koşullarda riskli durumlar ortaya çıkabilir.
Ciddi bir durumda hızla yardım almak için her
halükarda çevrenizi diyabetiniz hakkında
bilgilendirin. En azından yakın arkadaşlarınız
ve iş arkadaşlarınız bu konuda bilgi sahibi
olmalıdır. Onlara şekerinizin düşmesi
durumunda sinirli ve agresif tepkiler verebileceğinizi açıklayın. Onlara ilk yardım önlemleri
konusunda ipuçları verin. Onlara acil durum
kumanyanızı nerede sakladığınızı, Accu-Chek
kan şekeri ölçüm cihazınızın nasıl çalıştığını,
insülin ve glukagonun nasıl enjekte edileceği-
3. Riskli durumlar
Diyabete bağlı ikincil hastalıklar
ni gösterin. Aile yakınlarınız, dostlarınız ve iş
arkadaşlarınız acil bir durum söz konusu
olduğunda süratle haber verebilmek için sizi
tedavi eden doktorun kim olduğunu da
bilmelidirler.
Koruyucu önlem kontrol listesi
✓İyi bir diyabet ayarı için tedavi olduğunuz
doktorla sıkı işbirliği
✓Kendi kendine düzenli kan şekeri kontrolü
✓Dostlarınızı, akrabalarınızı ve iş arkadaşlarınızı hastalığınız ve diyabetik acil
durumda uygulanacak en önemli davranış
kuralları konusunda bilgilendirme
✓Diyabet hastası belgenizi her zaman
Kan şekerinin iyi ayarlanması, düzenli
kontroller ve kişisel metabolizmaya ilişkin
biraz bilgi ile diyabetli günlük yaşamın
üstesinden gelebilir ve yaşamdan zevk
alırsınız. Ancak Diabetes mellitus görme
bozuklukları, sinirlerin zarar görmesi, böbrek
hastalıkları, inme, depresyon veya cinsel
bozukluklar gibi ikincil hastalıklara da neden
olabilir. Belli hastalıkların diyabetten
kaynaklandığını ve kişisel olarak hangi
risklere maruz olduğunu bilen biri, kendini
bunlardan koruyabilir. Accu-Chek'in
“Diyabetin yol açtığı ikincil hastalıklar”
kılavuzunda sizi çok farklı ikincil hastalıkların
olası nedenleri konusunda bilgilendiriyor
ve kendinizi nasıl
koruyabileceğinize
ilişkin değerli ipuçları
veriyoruz.
30201:Layout
erkrankungen_1
ratgeber_folge
1
04.02.2013
13:00 Uhr
Seite 1
yanınızda taşıma
Bu kılavuzu da
Accu-Chek Müşteri
Hizmetleri Merkezinin
0800 4466800 numaralı
telefonundan ücretsiz
olarak isteyebilir
(Pzt–Cum, saat 08:00–18:00 arası) veya
aşağıdaki İnternet adresinden indirebilirsiniz
www.accu-chek.de/downloadcenter
Accu-Chek Ratg
eber
und wie
bei Diabetes –
Folgeerkrankungen
n.
schützen könne
Sie sich davor
41
42
4. Kişisel önlemler
4.Kişisel önlemler
Diyabet artık iyi tedavi edilebilmekte ve sürekli olarak yeni teknik kolaylıklar geliştirilmektedir. Ancak bu sizi bazı kuralların bilinmesi ve bunlara uyulması gerektiği konusunda
yanıltmasın. Özellikle yinelenen kurslar ve güncel kan şekeri değerlerinizin sürekli ve
dikkatli kontrolü ile vücudunuza göstereceğiniz özen, diyabeti kontrol altında tutmanıza
ve ikincil hastalıkları önlemenize yardımcı olacaktır.
43
Düzenli doktor kontrolleri
Sizi tedavi eden doktorla veya diyabet
ekibinizle yapacağınız sıkı işbirliği başarılı bir
diyabet tedavisi için kaçınılmazdır. Bunun
anlamı şudur: İyi bir diyabet ayarlaması için
kan değerleriniz doktor tarafından düzenli
olarak kontrol edilmeli ve alınacak koruyucu
önlemler beraberce saptanmalıdır. Bu
nedenle izleyici kontrol muayenelerinin
tedavi planınızda sabit bir yeri olmalıdır.
HbA1c - Kan şekerinin belleği
HbA1c nedir? 2
HbA1c yetişkinlerde kırmızı kan hücrelerinde
glikoz moleküllerinin bağlı olduğu hemoglobin yüzdesini gösterir. “Şekerlenme” derecesi
son 2-3 ayın kan şekeri düzeyine bağlıdır.
Bu nedenle HbA1c “Uzun vadeli kan şekeri
belleği” olarak anılır.
Dikkat:
HbA1c'nin belirlenmesi için yapılan laboratuvar testi kendi kendine yapılan kan şekeri
kontrolünün yerine geçmez! Yine aynı
şekilde, tek başına HbA1c ile diyabette kan
şekeri metabolizmasının günlük olarak
yönetilmesi mümkün değildir.
44
HbA1c testi hangi bilgileri sağlar?
Kan şekerinin gün içerisinde bir çok kez
yapılan ölçümlerle kendi kendine ölçülmesi
kan şekerini gündelik yaşamda bağımsız
olarak yönetmenin ön koşuludur. Kan şekeri
düzeyi ve bununla birlikte ölçüm değerleri
günün akışı içerisinde ve daha uzun vadede
dalgalandığından, HbA1c son aylardaki kan
şekeri ortalamasının tahmini değeri olarak
önemli bir tamamlayıcıdır. Doktorunuzla/
tedavi ekibinizle yapacağınız görüşmelerde
HbA1c değeri ve kendi kendinize yaptığınız
ölçümler tedavinin temelini oluşturur.
Doktorunuz size ancak bu şekilde önerilerde
bulunabilir, sorularınızı yanıtlayabilir ve
tedavide yapılacak değişiklikleri sizinle
konuşabilir.
HbA1c testinin prensibi nedir?
Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin vücut
hücreleri tarafından enerji kazanımı için
kullanılan oksijeni vücuttaki dokulara taşır.
Kandaki glikoz kırmızı kan hücrelerinin
yaklaşık 120 gün sonraki ölümüne kadar
geri dönüşü olmayacak şekilde hemoglobine
bağlanır. Kanda ne kadar çok glikoz varsa
ve kan şekeri düzeyi ne kadar uzun bir süre
yüksek kalırsa, haftalar içerisinde o kadar
çok şeker bağlanır ve yaklaşık her 3 ayda bir
belirlenen HbA1c değeri de o kadar yüksek
olur.
4. Kişisel önlemler
Diyabet hastası olmayan kişilerdeki normal
düzey 20-42 mmol/mol'dür (%4,0 ilâ %6,0
arası). Laboratuvar referans değerleri HbA1c
testinde kullanılan ölçüm yöntemine göre
biraz farklılık gösterir. Alman Diyabet Derneği
Tip 2 diyabet hastaları için %6,5 ilâ %7,5
arasında bir HbA1c hedef aralığı önermektedir. 3
Diğer önemli kontroller
Kan yağı değerlerinin kontrolü
Kan yağlarının incelenmesi diyabet hastalarının aktif sağlık önlemlerinin önemli bir
parçasıdır. Diyabetin “iyi ayarlanmadığı”
durumlarda toplam veya LDL kolesterol ve
trigliserid düzeyi belirgin bir şekilde yükselir
ve zaman içerisinde diğerlerinin yanı sıra
kolesterolün, yağ asitlerinin ve kirecin
damarların iç duvarlarına birikmesi ile kan
damarlarının sertleşmesine ve daralmasına
2
yol açar. Bu da arterioskleroz (damar sertliği)
denilen hastalığa neden olur. Bundan
özellikle kalp arterleri, beyindeki, böbreklerdeki ve bacaklardaki damarlar etkilenir.
Kireçlenme süreci ağrısız geliştiğinden, ilave
kontroller olmaksızın uzun süre fark edilmez.
Yüksek kolesterol değerleri diyabetle
birleştiğinde sağlık riski artar. Ancak kan yağı
değerlerinin yüksekliği zamanında fark
edilirse, buna yönelik tıbbi tedavi ve
kolesterolü düşük besinlerle düşürülebilir.
Tansiyonun kontrolü
Yüksek tansiyon özellikle yüksek şekerle
birleştiğinde bir dizi hastalığın ortaya
çıkmasını kolaylaştırır. Yüksek tansiyon
herhangi bir şikayete yol açmadan ortaya
çıkabileceğinden, tansiyonunuzu düzenli
olarak kendiniz kontrol etmelisiniz. Tansiyon
ölçümü piyasada bulunan cihazlarla kolayca
yapılabilir. Yüksek tansiyondan söz edilebilmesi için değerlerin 140/90 mmHg'nin
üzerinde olması gerekir. Diyabet hastası
kişilerde tansiyon değerleri 120/80 mmHg'yi
aşmamalıdır. Tehlikeli ikincil komplikasyonları
(inme) önlemek için yüksek tansiyonunuzu
olabildiğince erken tedavi ettirin.
Hb = hemoglobin = kanın kırmızı renk maddesi
HbA = erişkin hemoglobini = erişkin kişilerdeki hemoglobin
HbA1 = erişkin hemoglobininin spesifik olmayan şekilde basit şeker kalıntıları ile “glikozile” olan kısmı
HbA1c = erişkin hemoglobininin spesifik olarak glikozla (üzüm şekeri) “glikozile” olan kısmı
3 Ulusal Bakım Kılavuzu Tip 2 Diyabet Tedavisi 2013
45
Düzenli muayeneler
•Kilo
•Tansiyon
• Kan şekeri ve HbA1c
•Mikroalbüminüri
• Ayak incelemesi
• Göz doktoru muayenesi
• Böbrek fonksiyonu muayenesi
• Periferik sinir sistemi
• Damarların durumu
• Eforlu EKG
• Lipid durumu (kan yağları)
Diyabet Sağlık Karnesi
Diyabet sağlık karnesi beş yıl süreyle tüm
önemli muayeneleri ve sonuçlarını
kaydetmeye ve belgelemeye yarar. Böylece
ikincil olgular çok daha erken bir aşamada
fark edilir ve daha etkin biçimde tedavi
edilebilir. Karneye diyabetinizin tipi, diyabet
tedaviniz, özel ilaçlar ve sizi tedavi eden
doktorunuz gibi kişisel bilgileri kaydedersiniz.
Ana unsur doktorunuzun yıllar içerisinde
yürüttüğü ve karnede belgelediği minimum
muayene programıdır. Diyabet sağlık karnesi
bir çok uzman muayenehanelerden,
kliniklerden, hastalık sigortalarından ve
eczanelerden temin edilebilir. Karneyi
Deutscher Diabetiker Bund e.V. (Alman
46
Diyabetliler Birliği)'nden de isteyebilirsiniz
(www.diabetikerbund.de).
Diyabet yönetimi
Kan şekeri değerlerinizi kaydederek doktorunuzun metabolizmanızın durumunu
değerlendirmesini kolaylaştırırsınız. Diyabet
günlüğünüze bulunan kan şekeri değerinizi,
kan şekerinin ölçüldüğü tarih ve saati not
edin. Buna ilave olarak fazla kaçırdığınız bir
yemeği veya bir seyahati de kaydedin.
Beslenme tercihlerinizi veya idrar kontrollerinde idrarda görülen keton veya mikro/
makro albümin gibi anormal durumları da bu
karneye kaydedebilirsiniz.
Bilgisayarda analiz
Değerleri ve olayları belgelemek için bir
“dijital günlük”ten de yararlanabilirsiniz.
Accu-Chek'in bilgisayarınızda kullanabileceğiniz, bir çok analiz olanağına sahip, modern
yazılım çözümleri mevcuttur. Diyabet
bilgilerinizi bu yazılımla evdeki bilgisayarınız-
4. Kişisel önlemler
da “yönetebilir” ve analiz edebilirsiniz.
Böylece daha geniş bir bakışa sahip olabilir
ve tedavinizi doktorunuzla birlikte daha iyi
yönlendirebilir ve optimize edebilirsiniz.
Accu-Chek Smart Pix'le bir gün profiline
örnek:
Kurs programları
Kurslarda diyabetinizi - örn. doğru beslenme
yoluyla - nasıl olumlu etkileyebileceğinize
dair çok şey öğrenirsiniz. Bu konu kursların
çoğunda temel bir rol oynar, çünkü dengeli
beslenme, özellikle bedensel hareketle
birleştirilince, diyabetin daha iyi ayarlanmasına çok büyük bir katkı sağlayabilir. Burada
aynı zamanda nasıl doğru ölçüm yapacağınızı
ve değerlerinizi en iyi şekilde nasıl belgeleyeceğinizi de öğrenirsiniz. Ne kadar çok şey bilir
ve ilişkileri ne kadar iyi anlarsanız, diyabetinizi o kadar iyi kontrol edebilirsiniz. Ayrıca
kursu düzenleyen kurumlarda, doktor
muayenesi sırasında çoğu zaman sormaya
vakit bulamadığınız soruları sorabilirsiniz.
Kurs olanaklarına ilişkin bilgileri muayenehane sahibi doktorlardan, diyabet konusunda
uzman muayenehanelerden, kliniklerin
ayakta diyabet tedavisi bölümlerinden ve
özel diyabet merkezlerinden temin edebilirsiniz. Bir veya bir kaç haftalık kurslar, hafta
sonu kursları ve bir ilâ bir kaç saatlik kurslar
mevcuttur. Eğitim organizasyonlarının tam
adreslerini Alman Diyabet Birliğinden,
yardımlaşma gruplarından veya Deutsche
Diabetes-Gesellschaft (Alman Diyabet
Derneği; www.deutsche-diabetesgesellschaft.de) üzerinden temin
­edebilirsiniz.
Hastalık Yönetimi Programı
Bir kaç yıldan beri tip 2 veya tip 1 diyabet
hastaları için özel olarak yapılandırılmış
tedavi programları mevcuttur. Bu Hastalık
Yönetim Programlarının (HYP) içerikleri
hastaların özel tedavi ihtiyaçlarına göre
belirlenmiştir - Burada örneğin çocukların,
gençlerin, gebelerin ve insülin pompası
taşıyan hastaların özellikleri üzerinde
yoğunlaşılır. Bu konu ile ilgili olarak
doktorunuzdan daha fazla bilgi alabilirsiniz.
47
48
5. Diyabetle günlük yaşam
5.Diyabetle günlük yaşam
Aktif olun! Sağlıklı beslenme ve düzenli hareketle çok şey kazanabilirsiniz. Diyabetle
günlük yaşamınız bu zamana kadar değer verdiğiniz her şeyi kapsar. Çalışırken, dostlarınız
ve ailenizle birlikte dinlenirken, tatilin keyfini çıkarırken - Daha önce olduğu gibi yaşamı
tüm yönleriyle yaşayacaksınız.
49
İş yaşamı, trafik ve tatil
Diyabet ve meslek
Ağır yan hastalıkları veya ikincil hastalıkları
olmayan diyabet hastaları neredeyse tüm
meslekleri icra edebilir ve her türlü etkinlikte
bulunabilirler. Ancak bir mesleğin veya
etkinliğin seçimi ve yerine getirilmesi belli
talepler yüzünden kısıtlanmış olabilir.
Temelde, şeker düşmesine bağlı olarak kişinin
kendisine veya başkalarına yönelik tehlikelerin ortaya çıkması olasılığı bulunan tüm
meslekler sorunludur. Günlük işinizde kan
şekerinizi ölçmek veya insülin enjekte etmek
için size yasalarla tanınmış özel molalar
yoktur, ancak hemen hiç bir işveren düzenli
aralıklarla kan şekerinizi ölçmenize ve
böylelikle çalışma kapasitenizi korumanıza ve
artırmanıza karşı çıkmayacaktır. Aynı şey
bugünün modern kalem iğne sistemleri ile iş
akışını etkilemesi söz konusu olmayan insülin
enjeksiyonu için de geçerlidir
Trafik
Diyabet trafik hekimliği açısından anlamlıdır.
Çünkü tedavi gerektiren bir yan etkinin veya
komplikasyonun ortaya çıkması, araç
kullanma yeteneğini ve hatta araç yönetme
ehliyetini kısıtlayabilir. İnsülin tedavisi
görüyorsanız, kendi güvenliğiniz açısından
bazı şeylere dikkat etmelisiniz.
Yola çıkmadan önce kan şekerinizi ölçün
Şekerinizin yüksek veya düşük olması
durumunda: Kan şekeriniz normal düzeye
gelene kadar yolculuğu erteleyin.
• Glikozu kolay ulaşabileceğiniz şekilde
hazır bulundurun
Şekerinizin düştüğünden kuşkulanıyorsanız, yolculuğu hemen durdurun ve kan
şekerinizi ölçün. Glikoz, elma suyu veya
benzer şeyleri her zaman torpido gözünde
hazır bulundurun.
50
5. Diyabetle günlük yaşam
• En geç iki saatte bir mola verin
Stres kan şekeri düzeyini yükseltir,
bedensel zorlama düşürür. Bu nedenle
arada kan şekerinizi tekrar tekrar ölçün!
Tatil
Diyabetinize özellikle tatilde de her zaman
gerekli özeni gösterirseniz, izninizi güvenli ve
sıkıntısız geçirirsiniz. Normal günlük akışınız
dışında neler yapmak istediğinizi çok büyük
bir titizlikle planlayın. Sağlığınızı riske
atmadan vücudunuzu ne kadar zorlayabileceğinizi önce mutlaka doktorunuzla görüşün.
İster hafta sonu bir kereliğine denize açılmayı,
ister uzun bir kış veya yaz tatilinin mutluluğunu yaşamayı arzu ediyor olun: İyi bir planlama
size güven sağlayacaktır! Çoğu zaman
zararsız görünen pikniklerin sonuçları küçümsenir: Uzun gezintiler, şehir turları, doğada
yürüyüşler veya spor etkinlikleri vücudunuzdan günlük hayatınızda olduğundan çok
daha fazlasını talep eder. Tatil beldesinde
çoğu zaman normalde yapmaya çok az fırsat
bulduğunuz etkinliklere zaman ayırırsınız.
Tedavinizi mutlaka bu değişikliklere göre
ayarlayın.
51
Uzak seyahatler
Seyahat edilen ülkelerin bazıları için aşı olma
gereği vardır. Her halükarda size daha sonra
bu aşıları yapacak olan doktorunuza danışın.
İyi eğitilmiş, hastalıkları iyi ayarlı diyabet
hastaları için tatil yerinin seçimi konusunda
hemen hiç kısıtlama yoktur, çekinmeden
uzun uçak yolculuklarına çıkabilirler.
Yanınızda uluslararası (çok dilli) bir diyabet
seyahat karnesi taşıyarak tatil yerindeki
gümrük veya polisle yaşanabilecek sorunlardan kaçının. İğne, ampul ve diğer “şüpheli”
gereçleri tıbbi nedenlerden dolayı kullandığınız ve bu nedenle yasal olarak yanınızda
taşıdığınız 24 dilde açıkça belirtilmiştir. Sizinle
birlikte zarar görmeden hedefe ulaşabilmesi
için tüm ilaç stoku her halükarda el bagajında
taşınmalıdır. Aynı şekilde, idrar veya kan
şekeri test bantlarından, yedek pillerden,
insülin, plastik insülin enjektörleri veya kalem
iğne, ped ve yeterli glikozdan oluşan bir acil
durum paketini el bagajınızda yanınıza
almalısınız. Kan şekeri ölçüm cihazının
kendisi de tabi ki her zaman el altında
olmalıdır.
52
İlaç kullanımının uyarlanması
Uzak seyahatlerde olası zaman kaymaları
nedeniyle ilaç alma veya enjeksiyon ritmi
karışmaktadır. Ama diyabet tedavisi sorunsuzca uzayan/kısayan günlere uyarlanabilir:
Doğudan-batıya uçuşlarda gün uzar, daha
fazla insülin gerekir - Batıdan doğuya
uçuşlarda gün kısalır, daha az insülin gerekir.
Lütfen alacağınız ilaçların kesin uyarlamasını
seyahatinizden önce doktorunuzla konuşun.
Tablet kullanmak zorundaysanız, uzak bir
seyahate çıktığınızda saati ayarlamanız ve
değerlerinizi gözlemlemek için daha sık
ölçüm yapmanız yeterlidir.
5. Diyabetle günlük yaşam
Kış tatili
Yaz tatili
Güneşlendiğiniz sırada insülini, kalem iğneyi
veya insülin pompasını doğrudan güneş
ışığına maruz bırakmayın. İnsülin buzdolabında, 2 °C ilâ 8 °C arasında muhafaza edilmelidir. Kumsalda daha uzun kalacaksanız,
insülini soğutucu çantada muhafaza edin.
Güneşlenmeden önce kan şekerinizi ölçün.
İnsülin pompası taşıyıcısı iseniz, yüzerken
insülin pompasını çıkarın. Deneyimler
genelde insülinin yüksek sıcaklıklarda daha
hızlı etki ettiğini göstermiştir. Ancak bu
herkes için geçerli değildir, bu nedenle kendi
deneyimlerinizi edinmeli ve bu gibi durumlarda kan şekerinizi alışıldığından daha sık
ölçmelisiniz. İnsülin ve kan şekeri test bantları
40 °C'nin üzerindeki sıcaklıklardan korunmalıdır. Her türlü durum için ideal olan soğutucu
çantalar mevcuttur.
Bütün gün kayak yaparsanız, insülin ihtiyacı
geçici olarak azalabilir. En iyisi gün içerisinde
küçük atıştırmalıklar yiyerek kayak pisti için
formda kalın. Önemli olan kan şekerini
ölçmeyi unutmamaktır. Ölçüm cihazları çok
yüksek ve soğuk yerlerde bazen sorun
yaratabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca,
özellikle de olası bir düşmede korunacağı
için, kayak kıyafetinin içinde taşınmalıdır.
Çok soğuk havalarda ölçüm donanımının
soğuğa mümkün olduğunca az maruz
kalması için kan şekerinizi ölçerken, ölçümü
hızlı yapmaya özen göstermelisiniz. Ölçümü
çok büyük sıcaklık dalgalanmaları olmaması
için ceketinizin iç kısmında korunaklı bir
şekilde yapmaya çalışın.
53
54
6. Accu-Chek sizi nasıl destekler
6.Accu-Chek sizi nasıl destekliyor
Almanya'daki diyabet hastası insanların çoğunluğu Accu-Chek'e güvenmektedir.
Accu-Chek ürünlerinin gününüzü nasıl kolaylaştırdığını keşfedin. Diyabetle yaşamınızı
hissedilir şekilde kolaylaştıran, İnternet sayfaları ve haber bültenleri, kılavuzlar, günlükler,
etkinlikler, diyabetli çocukların anne babalarına destek gibi ücretsiz hizmetlerle, Accu-Chek
Müşteri Hizmetleri Merkeziyle ve daha pek çok şeyle ilgili her konuda bilgi sahibi olun.
Bizzat size, bizzat bizden - Kan şekeri ölçüm sistemlerinin ve insülin pompalarının lider
tedarikçisinden.
55
Accu-Chek Hizmetleri:
Accu-Chek
müşterilerine özel
Birlikte yaşamın içinden Accu-Chek hizmetleri
Accu-Chek'de hizmet, diyabetle gündelik
yaşamınızda sizi desteklemeye yönelik
önemli yapı taşlarından biridir. Çok yönlü
hizmet olanaklarından yararlanın!
olarak, diyabetle günlük yaşamınızı kolaylaştıracak bir çok bilgilendirici video ve hizmet
fonksiyonu
da sizi bekliyor.
www.accu-chek.de – Çevrim içi
mükemmel destek
Yaşantı dünyamız “Diyabet Tanısı” ile sizin
diyabeti anlamanıza ve yaşamınızı olabildiğince iyi şekillendirmenize yardımcı olmak
istiyoruz. Burada örneğin Diabetes mellitus'un aslında ne olduğunu veya doğru şeker
ölçümü hakkında her şeyi multimedya
aracılığıyla ve interaktif olarak öğrenebilirsiniz. Aynı şekilde, bir diyabet sözlüğü, ayrıca
tedavi şekilleriyle, diyabet tipleriyle veya
ekmek ve karbonhidrat birimlerini hesaplamayla ilgili ayrıntılı bilgiler ve daha fazlası da
hizmetinizdedir.
İnternet sayfamıza ücretsiz olarak kayıt
olabilir ve böylece pek çok avantajdan
yararlanabilirsiniz: Haber bültenimiz ürün
bilgileri ve tıbbi haberler konusunda güncel
kalmanızı sağlar. Ya da sevilen interaktif
hizmetlerimizden, yani beslenme, spor ve
hareket, mesleki ve sosyal yaşam veya eş
ilişkileriyle ilgili her konuda başvurabileceğiniz küçük yardımcılardan destek alın. Buna ek
www.accu-chek.de/
diagnose_diabetes_erleben
56
6. Accu-Chek sizi nasıl destekliyor
Kılavuzlar ve broşürler Uzmanlarımız yanınızda
Etkinlikler - Accu-Chek yanınızda,
yakınınızda
Diyabetin farklı yönleri hakkında yararlı
bilgiler bulacağınız Accu-Chek broşürlerini ve
kılavuzlarını kitaplığınıza ekleyin. Uzmanlar
ne zamandır bilmek istediklerinizi ayrıntılı
ve anlaşılır bir şekilde açıklıyor. Accu-Chek'in
kılavuz serisi özlüdür ve kolay okunur.
Diyabet hastaları için düzenlediğimiz pek çok
etkinlikten birinde Accu-Chek'i ziyaret edin.
Accu-Chek'in uzmanları ile görüş alışverişinde
bulunun, bize kişisel dileklerinizi ve önerilerinizi söyleyin. Biz Accu-Chek'le fuarlarda,
kongrelerde ve diyabet günlerinde sık sık
yakınınızdayız.
Accu-Chek Müşteri Hizmetleri
Merkezi - Bize bizzat ulaşın
Nitelikli personelimiz sizinle konuşmaktan
mutluluk duyacaktır. Doğru öneriler
alacağınız konusunda size güvence
vermek isteriz. Yani özel sorularınızın
uzmanca ve dostça karşılık bulacağından
emin olabilirsiniz - Telefonda cihazla ilgili
eğitimden hızlı onarım servisine ve size özel
derlenmiş bilgi materyali tedarikine kadar.
Accu-Chek Müşteri Hizmetleri Merkezinin
ücretsiz telefon numarası:
Kılavuz ve broşür siparişi:
Diğer kılavuz ve bilgi broşürlerini Accu-Chek
Müşteri Hizmetleri Merkezi'nden veya
çevrim içi sipariş merkezimizin
www.accu-chek.de/bestellcenter
adresinden sipariş edin
0800 4466800*
* Pzt-Cum, saat 08:00-18:00 arası
Ya da www.accu-chek.de adresinden
çevrim içi portalımızı veya Facebook’ta
www.facebook.com/accuchekde sayfamızı
ziyaret edin
57
Kapsamlı.
Accu-Chek'den diyabet çözümleri
Kan şekeri ölçüm sistemleri
Accu-Chek Aviva
Emin ellerde.
• Kan şekeri ölçümünün öncesinde ve ölçüm sırasında
150 güvenlik kontrolü
• Sıcaklık ve nemden kaynaklanan etkileri tanır
• Büyük, kolay kullanımlı test çubukları
Accu-Chek Connect
Bağlantı sağlayan kan şekeri ölçüm sistemi.
•Güvenli ölçüm - Accu-Chek Aviva Connect kan şekeri ölçüm
cihazı ve 150 güvenlik kontrolüyle
•Kolay bağlantı – Accu-Chek Connect uygulaması ile ölçüm
değerlerini iletme
•Hazırlıklı – Accu-Chek Connect çevrim içi portalle doktorla
yapılan görüşmeleri destekleme
Accu-Chek Mobile
Yaşamın her günü.
•50 testlik test kaseti – Tek tek test bandı bulunmaz
•Kolay kan alımı için altı lanset içeren kartuşlu, entegre
1 tıklamalı delme cihazı
•USB aracılığıyla bilgileri rahatça aktarma
58
6. Accu-Chek sizi nasıl destekliyor
İnsülin pompası sistemleri
Accu-Chek Combo
Günlük yaşamda sizi destekleyen çeşitlilik.
•Kan şekeri ölçüm sisteminde güvenli bolus hesaplama
•Uzaktan kumanda ile dikkat çekmeden bolus salımı
•Elektronik günlükte basit belgeleme
Delme cihazı
Accu-Chek FastClix
Son derece basit.
•1 tıkla kurulur ve bırakılır
• Tek elle hızlı kullanım
• Kartuş teknolojisi sayesinde sezgisel ve rahat lanset değişimi
Diyabet yönetimi çözümü
Accu-Chek Smart Pix
Günlük yaşamda önemli olana odaklanarak basit
diyabet yönetimi.
•Trafik lambası sistemi ile kan şekeri ayarını hızla
değerlendirme
•Sezgisel kullanıcı yüzeyi ile istenen zaman aralığında
interaktif değerlendirmeler
•Kurmaya gerek olmadan doğrudan USB bellekten veya
sabit diskten çağrılabilir
59
7. Ek
A'dan Z'ye diyabet
Diyabet konusu ile ilgilenmeye başladığınızda karşınıza kısa zamanda bilmediğiniz pek
çok sözcük ve terim çıkacaktır. Bu nedenle
burada sizin için bir diyabet sözlüğü derledik.
A hücreleri: Pankreas bezinde glukagon
salgılayan hücreler.
Albümin: Kanda bulunan belli bir protein.
İdrarla atılan albümin diyabetik böbrek
hastalığı için önemli bir parametredir.
Analog insülin: Gen teknolojisi ile veya
kimyasal olarak değiştirilmiş, doğal veya
sentetik olarak üretilmiş insülin. Bu yolla daha
erken veya oldukça uzun süreli bir etki elde
edilebilir.
Antijen: Vücuda yabancı madde, çoğunlukla
protein; vücudu salt bu antijene karşı
tepkiyen antikor üretimi için uyarır.
Antikor: İmmün sistemin belli hücreleri
tarafından vücuttaki yabancı bir maddeye
(antijen) tepki olarak üretilen ve bu maddeyle
çok spesifik bir şekilde tepkimeye giren
protein.
60
Arterioskleroz (damar sertleşmesi):
Vücuttaki arterlerin kalınlaşması ve sertleşmesi; kalp enfarktüsü, inme, vb. kalp ve
damar hastalıkları için risk faktörü.
B hücreleri: Pankreas bezinde insülin üreten
hücreler.
Bazal insülin: Vücudun temel insülin
ihtiyacını karşılar.
Diabetes mellitus: Kendini yüksek kan şekeri
değerleri ile belli eden ve mutlak veya
göreceli insülin eksikliğine dayanan metabolik hastalık.
Fruktozamin: Son iki ilâ üç haftanın kan
şekeri düzeyi hakkında bilgi veren uzun süreli
kan şekeri değeri. Glikozun kan serumunda
proteinlere bağlanması sonucu fruktozaminler oluşur. Fruktozamin değeri kan serumundaki tüm glikolize proteinlerin glikolizasyon
derecesini yansıtır.
7. Ek
Gestasyonel diyabet: Gebelik öncesi diyabeti
olmayan gebe kadınlardaki yüksek kan şekeri
değerleri. Erken teşhise yönelik tetkikin
gebeliğin 24. ilâ 28. haftaları arasında yapılması
en uygunudur. Değerler çoğunlukla doğumdan sonra tekrar normale döner, ancak
etkilenmiş bulunan annelerin çoğunda daha
sonra tip 2 diyabet görülür.
HDL kolesterol: HDL, High Density
Lipoprotein (yüksek yoğunluklu lipoprotein) için kullanılır. Günlük dilde “iyi”
kolesterol olarak da adlandırılır. 60 mg/
dl’nin üzerindeki HDL kan değerlerinin
kalp hastalıklarından koruduğu düşünülmektedir. 35 mg/dl’nin altındaki değerler
koroner damarlar için yüksek risk oluşturur.
Gestoz: Gebeliğe bağlı olarak artan ya da yeni
ortaya çıkan bir rahatsızlık, “Gebelik zehirlenmesi” olarak da adlandırılır. Bugün daha çok
“Gebelikte hipertansif hastalık” (GHH) olarak
adlandırılmaktadır. Tipik belirtisi yüksek
tansiyondur.
Hemoglobin: Kırmızı kan hücrelerinin
demir içeren pigmenti. Oksijeni akciğerlerden dokulara taşır.
Glikojen: Glikozun karaciğerde ve kaslarda
depolandığı biçimidir.
Günlük bazal hız: Öğünlerden bağımsız olarak
duyulan temel insülin ihtiyacı (tüm gün için).
İnsülin pompası tedavisinde bazal insülin ihtiyacını karşılamak için belli bir süre içinde verilen
miktar (oran).
HbA1c değeri: Hemoglobin A1c vücudun kan
şekeri belleği olarak kabul edilir. Geçmiş 2 ilâ
3 ayın kan şekeri değerleri HbA1c’den okunur.
Hiperglisemi: Glikozun kandaki konsantrasyonu normal açlık ve yemek sonrası
değerlerinin üzerine çıktığında hiperglisemi oluşur.
Hiperinsülinemi: Kanda yüksek ve sürekli
yükselmeye devam eden insülin düzeyi.
Kanda sürekli olarak fazla miktarda insülin
bulunursa, hücreler uzun vadede insüline
karşı duyarsız hale gelirler. Bunun üzerine
pankreas kan şekeri düzeyini normal
seviyede tutmak için daha fazla insülin
üretir.
61
Hipertoni: Yüksek tansiyon. Kan basıncı
sürekli olarak 140/90mm Hg’nin üzerinde ise
söz konusudur.
Hipoglisemi: Kan şekeri düzeyi düşük bir
diyabet hastasında görülen baş ağrısı,
halsizlik, konsantrasyonun azalması, görme
bozuklukları ve açlık krizi gibi belirtiler.
Reaksiyon, çok fazla insülin, çok fazla
bedensel aktivite veya çok az karbonhidratlı
gıda alınması gibi nedenlerle ortaya çıkar.
İnsülin: Pankreas bezinde üretilen hormon.
İnsülin adı Latince bir terim olan ve ada
anlamına gelen “insula” dan gelir. Dolayısıyla,
insülin üretildiği yer olan Langerhans
adacıklarının adıyla anılır.
İnsülin direnci: Vücut hücreleri - vücutta
yeterli insülin bulunmasına rağmen- glikozu
ihtiyaçları doğrultusunda alamazlar, yani
insülin dokuda ya herhangi bir etki yaratmaz
ya da çok az yaratır.
Hormonlar: Kan şekeri düzeyi bir çok hormon
tarafından düzenlenir: İnsülin düşürücü,
adrenalin, glikojen ve büyüme hormonları ise
yükseltici etkiye sahiptir. Bir bozukluk
durumunda yükselebilir (hiperglisemi,
diabetes mellitus) ve düşebilir (hipoglisemi).
İnsülin kalemi: Küçük, yeniden kullanılabilir,
kaleme benzer enjektör.
İkincil diyabet: Pankreas bezinin veya kan
şekerinin düzenlenmesinden sorumlu bir
başka organın (örn. tiroid) hastalık,
kimyasallar veya ilaçlar nedeniyle zarar
gördüğü ve bu nedenle insülin üretiminin
olumsuz etkilendiği durum.
Kan şekeri değeri: Kan şekeri veya glikoz
düzeyi ile aynı anlama gelir. Kan şekeri değeri
çoğunlukla mg/dl kan veya %mg ya da
mmol/l olmak üzere farklı birimlerde ifade
edilebilir. 100 mg/dl glikoz 5,55 mmol/l’ye
karşılık gelir. Glikozun kandaki normal
konsantrasyonu aç karnına 3,9 ilâ 5,5 mmol/l
(70 ilâ 100 mg/dl) iken yemekten sonra
160 mg/dl’ye (8,9 mmol/l) kadar çıkabilir.
İnsan insülini: Değiştirilmiş domuz
insülininden veya gen teknolojisi ile
mikroorganizmalardan (Escherichia coli)
üretilen ve kimyasal yapısı insan insülinine
karşılık gelen insülin.
62
Kan şekeri: Kan şekeri kanda çözünen
glikozdur. Glikoz üzüm şekeri olarak da
adlandırılan bir basit şekerdir.
7. Ek
Kan şekeri ölçüm cihazı: Kan şekeri düzeyini
ölçen el cihazı. Bir damla kan (parmak
delinerek elde edilir) ölçüm cihazının içine
sokulan ince bir test çubuğunun üzerine
damlatılır. Ardından ölçüm cihazı güncel kan
şekeri değerini gösterir.
Kan yağları: HDL kolesterol, LDL kolesterol ve
trigliseridler bu sınıftadır. LDL kolesterolün ve
trigliserid düzeyinin yüksek ve aynı zamanda
HDL kolesterol değerlerinin düşük olması
durumunda kalp ve damar hastalıkları riski
artar.
Karbonhidrat ünitesi: Bir besin maddesinin
yaklaşık 10 ilâ 12 g kan şekeri etkili, yani
mono veya sindirilebilir oligo/polisakkarit
içeren miktarının takribi büyüklüğü.
Karbonhidratlar: Besinlerin içerdiği, enerji
sağlayan en önemli üç tedarikçiden biri.
Karbonhidratlar basit şekerler (glikoz gibi)
veya oligosakkaritler/polisakkaritlerdir (basit
şekerin yapı taşlarından meydana gelen
zincirler). Bu sonuncular, örn. süt şekeri
(bebeklerde) veya nişasta sindirim sırasında
parçalanarak diğerlerinin yanı sıra glikoza
dönüşürler. Bağırsak tarafından emilen glikoz
molekülleri kan şekeri düzeyini yükseltir.
Ketoasidoz: Kandaki şeker ve keton düzeyinin yükselerek vücudun aşırı asitlenmesine
yol açan tehlikeli bir durum. Ketonlar zehirli
maddelerdir.
Ketonlar (keton cisimleri): Yağ asitleri enerji
kazanımı için bölündüğünde ortaya çıkan
metabolizma ara ürünleridir.
Ketonüri: İdrarda keton bulunması.
Kolesterol: Metabolizma için gerekli yağ
maddesi. Tüm hayvansal ürünlerde bulunur.
Langerhans adacıkları: Sağlıklı bir yetişkinde
iki çeşidi olan bu adacık hücrelerinden
yaklaşık bir milyon adet bulunur: Glikojen
üreten A hücreleri ve içinde insülin üretilen B
hücreleri. Bu iki hormon birbirinin zıddı
olarak glikoz metabolizmasından sorumludur.
LDL kolesterol: LDL Low Density Lipoprotein
(düşük yoğunluklu lipoprotein) için kullanılır.
Günlük dilde “kötü” kolesterol olarak
adlandırılır. LDL içeriğinin yükselmesi kalp
hastalıkları için artan bir risk yaratır. 130 mg/
dl’nin üzerindeki bir kolesterol düzeyi tedavi
gerektirir. Bir kalp enfarktüsünün ardından
LDL kolesterol değerlerinin 100 mg/dl’nin
altına düşürülmesi hedeflenmelidir.
63
Normal insülin (=Bolus insülin): Öğünler
sırasındaki insülin ihtiyacını (=Bolus ihtiyacı)
karşılayan çabuk ve kısa süreli etkiye sahip bir
insülin preparatı.
Otoimmün hastalık: İmmün sistemin
vücudun kendi hücrelerini hedef aldığı
hastalık. Belli immün hücreleri vücudun
kendine ait olanla yabancı olanı ayırt
edemeyen antikorlar üretir.
Pankreas bezi: Her gün hayati önem taşıyan
maddeler üreten, etkinliği yüksek bir organ.
Pankreas bezinin dokusunda küçük hücre
yığınları adalar şeklinde dağılmıştır: Langerhans adacıkları.
Retinopati: Ağ tabakası üzerinde meydana
gelen değişikliklerle anlaşılan diyabetik göz
hastalığı. “Proliferatif olmayan retinopati”de
çoğunlukla hafif seyreden görme bozuklukları kolayca tedavi edilir. “Proliferatif retinopati”
durumunda görme bozuklukları körlüğe
kadar gidebilir.
64
Tip 1 diyabet: Pankreas bezinin insülin
üretmediği veya çok az miktarda ürettiği
(mutlak insülin eksikliği) diyabet tipi. Tip 1
diyabet hastaları için insülin enjeksiyonu
hayati önem taşır.
Tip 2 diyabet: Vücudun kendi insülininin
vücut hücrelerine etkin olarak etki etmediği
(insülin direnci) ve/veya vücudun artık etkin
olarak yeterli insülin üretmediği (göreceli
insülin eksikliği) diyabet tipi.
7. Ek
Kan şekeri değerleri için çevirme tablosu
Miligram bölü desilitrenin milimol bölü
litreye çevrilmesi:
Milimol bölü litrenin miligram bölü
desilitreye çevrilmesi:
mg/dl mmol/l
mmol/l 20 1,1
1,00 18
40 2,2
2,00 36
60 3,3
3,00 54
80 4,4
4,00 72
100 5,5
5,00 90
120 6,6
6,00 108
140 7,7
7,00 126
160 8,8
8,00 144
180 9,9
9,00 162
200 11,1
10,00 180
220 12,2
11,00 198
240 13,3
12,00 216
260 14,4
13,00 234
280 15,5
14,00 252
300 16,6
15,00 270
320 17,7
16,00 288
340 18,8
17,00 306
360 19,9
18,00 324
380 21,0
19,00 342
400 22,2
20,60 360
mg/dl
65
Notlar
66
67
Daha fazlasını öğrenmek istiyor musunuz?
05171865001
8
0714
Accu-Chek Müşteri Hizmetleri Merkezindeki çalışanlarımız sizin için buradalar!
0800 4466800 numaralı telefonu ücretsiz olarak arayın
(Pzt.–Cum. saat 08:00–18:00 arası).
Ya da www.accu-chek.de adresinden çevrim içi portalımızı veya Facebook'ta
www.facebook.com/accuchekde sayfamızı ziyaret edin.
ACCU-CHEK, ACCU-CHEK AVIVA, ACCU-CHEK AVIVA NANO, ACCU-CHEK AVIVA CONNECT, ACCU-CHEK
MOBILE, FASTCLIX, ACCU-CHEK AVIVA COMBO, ACCU-CHEK SPIRIT COMBO, ACCU-CHEK SMART PIX,
ACCU-CHEK FLEXLINK, ACCU-CHEK LINKASSIST, ACCU-CHEK TENDERLINK ve ACCU-CHEK RAPID-D
LINK Roche markalarıdır.
© 2014 Roche Diagnostics. Tüm hakları saklıdır.
www.accu-chek.de
Roche Diagnostics Deutschland GmbH
Sandhofer Straße 116
68305 Mannheim
68