G˙IR˙IS¸

Transkript

G˙IR˙IS¸

Latex Notları - Tolga ÇOLAK & İ.Ethem DERMAN (41-96), 2005
LATEX NOTLARI
Tolga ÇOLAK & İ.Ethem DERMAN
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
[email protected] - [email protected]
GİRİŞ
LaTeX’in Tarihçesi
LaTeX’in hikayesi başarılı bir bilgisayar mühendisi olan Donald E. Knuth’un, ünlü eseri
”Bilgisayar Programlama Sanatı” nı yazmak için kendisine güçlü bir metin düzenleyici
aramasıyla başlar. Mevcut metin düzenleyicilerin hiç birinin yeteri kadar iyi olmadığını
gören Knuth, en sonunda kendi metin düzenleyicisini yazmaya karar verir ve 1977 yılında
TeX’i ortaya çıkarır. TeX hem güçlü hem de oldukça kaliteli sonuçlar veren bir metin
düzenleme programıdır. Öyle ki, zamanın diğer metin düzenleyicileri ile üretilmesi hayal
bile edilemeyen dökümanlar TeX ile son derece yüksek kalitede oluşturulabilmektedir.
Birkaç yıl sonra Leslie Lamport, tamamen TeX komutlarını ve TeX stilini temel alan
ve kullanımı TeX’e göre daha kolay olan LaTeX’i (Lamport’s TeX) yazar. LaTeX’le
yapılabilecekler sınırsızdır. En kaliteli dökümanları, en karmaşık matematiksel ifadeleri,
tabloları, şekilleri ve grafikleri kolaylıkla oluşturmak mümkündür. Bu nedenledir ki LaTeX, yazıldığı andan itibaren gerek kitaplar gerekse bilimsel yayınlar için vazgeçilmez
olmuştur. Günümüzde bilimsel yayınların neredeyse tamamı LaTeX ile hazırlanmaktadır.
LaTeX’i çok güçlü ve gelişmiş bir metin düzenleme programı olarak tanımlamıştık. Fakat
onu, Word Pad, MS Word, vi, joe, pico, KWrite gibi diğer metin editörleriyle karıştırmamak gerekir. LaTeX’i; her türlü metnin ve onun içinde yeralması istenen tabloların,
matematiksel formüllerin ve grafiklerin biçimlendirilebileceği bir makro dili olarak düşünmek daha doğru olacaktır. Bu özelliğinden dolayı pek çok kişi tarafından HTML’e benzetilmektedir. LaTeX, kullanıcılara ilk başlarda biraz zor gelse de kullanıldıkça ve özellikleri keşfedildikçe sevilen ve öğrenmesi gerçekten de zannedildiğinden çok daha kısa süren
bir programdır.
41
III. Temel Bilimler Yaz Okulu - Linux ve Matematik - İstanbul Kültür Üniversitesi (2005)
LaTeX’e Başlarken
LaTeX’i metin düzenlemekte kullanılan çok kapsamlı ve çok güçlü bir makro dili olarak
düşünebiliriz demiştik. Gerçekten de LaTeX’te bir döküman oluşturmak, herhangi bir
programlama dilinde program yapmaya veya HTML ile bir web sayfası hazırlamaya benzer. Örneğin LaTeX’ te bir dökümana başlamak, kullanılacak sayfa boyutunu, yazı tipi ve
puntosunu belirlemek, başlıklar ve alt başlıklar oluşturmak, dökümana tablo ve şekil eklemek vb gibi yapılabilecek yüzlerce farklı işlem için komutlar bulunmaktadır. O halde bu
komutların yazılacağı bir ortama ihtiyaç vardır. Bunun için MS-DOS’un EDIT programından Windows’un Not Defteri ve WordPad, Linux’un vi, pico, joe editörlerine
kadar pek çok editörden istediğiniz bir tanesini kullanmanız mümkündür. Ancak, MS
Word veya benzeri bir ofis programını kullanmamalısınız. Çünkü, bu tür programlar
yazmış olduğunuz metnin içerisine sizin görmediğiniz bir takım biçimlendirme bilgileri,
font bilgileri, stiller vb birçok bilgi eklemektedirler. Eğer bir Linux kullanıcısı iseniz vi
kullanmanız en iyisi olacaktır. Çünkü vi, LaTeX dökümanlarını tanıyan bir editördür ve
yazım esnasında size görsel olarak yardımcı olmaktadır.
Dökümanı Derleme
Bir metin editöründe dosyanızı hazırladınız. Bu aşamadan sonra yapmanız gereken,
bu dosyayı .tex uzantılı olarak kaydetmek ve derlemektir. Derleme işlemi iki aşamada
gerçekleştirilir. Birinci aşamada, işletim sistemi olarak Linux kullanıyorsanız ”Shell” de,
MS Windows kullanıyorsanız ”MSDOS Komut Satırı” nda, .tex dosyanızın bulunduğu
dizine geçerek,
> Latex dosyaadı.tex
komutunu vermelisiniz. Bu komutla dökümanınız aygıt bağımsız (device independent)
formata dönüştürülür. Oluşan dosyanın adı ”dosyaadı.dvi” şeklindedir. Derleme işleminin ikinci aşamasında .dvi uzantılı bu dosyayı isteğinize göre postscript (.ps) veya PDF
(.pdf) formatlarından birine dönüştürebilirsiniz. Bunun için komut satırında aşağıdaki
komutlardan uygun olanını vermelisiniz:
> dvips dosyaadı.dvi -o dosyaadı.ps (dvi’dan → post scripte)
> dvipdf dosyaadı.dvi dosyaadı.pdf (dvi’dan → PDF’e)
42
Eğer bir makale veya kitap yazıyorsanız dökümanınızın bu iki formattan birinde olması
yeterlidir. Ancak, aygıt bağımsız .dvi formatını dönüştürebileceğiniz dosya türleri bu
ikisiyle sınırlı değildir. Amacınıza uygun olarak dökümanınızı pek çok farklı formata
dönüştürebilirsiniz. Bunlara örnek vermek gerekirse;
> dvi2fax [-lo veya -hi] dosyaadı.dvi (dvi’dan → fax formatına)
NOT: Burada [-lo]: düşük çönünürlüklü, [-hi]: yüksek çözünürlüklü döküman üretir.
> dvihp dosyaadı.dvi
(dvi’dan → Hewlett-Packard PCL formatına)
> dvitomp dosyaadı.dvi dosyaadı.mpx
(dvi’dan → MetaPost MPX’e)
Ayrıca Linux dağıtımlarının pek çoğunda mevcut olan ”tex2html” paketi kullanılarak
.tex dosyaları .dvi’a dönüştürmeden doğrudan HTML formatına dönüştürebilir:
> tex2html dosyaadı.tex
(tex’den → html formatına)
Derleme işlemi sonucunda yukarıda sayılanların haricinde bir takım dosyalar daha üretilir.
Bunlara kısaca göz atmak gerekirse;
dosyaadı.log : LaTeX sürümü, kullanılan paketler, oluşan dökümanın boyutu, sayfa
sayısı vb bilgilerin yanısıra derleme esnasında oluşan hata ve uyarı mesajlarını içeren bir
metin dosyasıdır. Eğer derleme esnasında bir veya birden fazla hata meydana gelmişse,
komut ekranında bu hatalar yer aldıkları satır numarasıyla birlikte listelenmektedir. Bu
durumda hatalı satırları tex dosyasından düzeltmeniz ve derleme işlemini yeniden yapmanız gerekmektedir. Ancak, derleme sırasında çok sayıda hata meydana gelmişse ve
bunlar bir ekrana sığmıyorsa, hepsi ekranda önünüzden kayarak gider ve tamamını görmeniz mümkün olmaz. Bu durumda yapmanız gereken log dosyasını bir metin editöründe
açarak, hataların neler olduğuna buradan bakmaktır.
dosyaadı.aux : Bölüm bilgilerinin yer aldığı dosyadır.
dosyaadı.toc : Dökümandaki başlık, alt başlık ve alt-alt başlık bilgilerinin tutulduğu
dosyadır.
dosyaadı.lot : Dökümandaki tabloların listelendiği dosyadır.
dosyaadı.lof : Dökümandaki resimlerin listelendiği dosyadır.
43
SAYFA DÜZENİ
Döküman Türü ve Diğer Başlangıç Ayarları
LaTeX’de dökümanınızı hazırlamaya başladığınızda ilk yapmanız gereken, sayfa düzenini
(diğer metin editörlerindeki page setup seçeneği) ayarlamaktır. Sayfa düzeni dendiğinde
akla neler gelir: Sayfa boyutu (A3, A4, A5, Amerikan Legal, Letter vb), kenar boşlukları,
başlık ve alt başlık biçimleri, yazı tipi (font), yazı boyutu (punto), ... LaTeX’de bu ayarları
yapmak zor değildir. Hazırlamaya başladığınız tex dosyasının (bundan sonra ”kaynak
dosyası” olarak adlandıracağız) ilk satırlarında verilecek bir kaç komutla bütün bu ayarlar
yapılabilir:
\documentclass[seçenekler]{döküman türü}
[seçenekler] kısmına değişik ayarlar için aşağıdaki ifadeleri yazabilirsiniz:
Sayfa boyutunu ayarlamak için: a4paper, a5paper, legalpaper,
letterpaper, ...
Yazı büyüklüğünü ayarlamak için: 8pt, 9pt, 10pt, 12pt, 16pt, ...
Yazının iki kolon olması için: twocolumn
Önlü arkalı kağıt çıktısı alınacaksa: twoside (sağ ve sol kenar boşlukları tek ve çift
sayfalarda birbirleriyle yer değiştirir.)
Sayfayı yanlamasına kullanmak için: landscape
Formül numaralarının sağ taraf yerine sol tarafta olması için: leqno
Formüllerin sola dayalı yazılması için: fleqn
Ayrı bir başlık sayfası oluşturulması için: titlepage
Ayrı bir başlık sayfası oluşturulmaması için: notitlepage
NOT: Birden fazla seçeneği aralarına virgül koyarak peş peşe yazabilirsiniz.
{döküman türü} için yazabilecekleriniz ise şunlardır:
Makale türü bir döküman için: article
Çok sayıda bölümden oluşan raporlar için: report
Mektup için: letter
Kitap için: book
44
Örneğin; A4 kağıda, iki kolon olarak, 12 punto yazı büyüklüğüyle ve önlü arkalı çıktı
alacağınız bir makale yazacağınızı belirtmek için bu satırı aşağıdaki şekilde düzenlemelisiniz:
\documentclass[a4paper,twocolumn,12pt,twoside]{article}
Döküman türünü verdiğinizde ana başlık ve alt başlıkların biçimi döküman türüne göre
otomatik olarak ayarlanacaktır.
Bir sonraki satırda, kullanacağınız yazı tipini ”style” olarak yüklemelisiniz. Örneğin,
dökümanınızı Verdana yazı tipinde yazacaksanız bunu aşağıdaki satır ile yapabilirsiniz:
\usepackage{verdana}
NOT: Yüklemek istediğiniz style dosyasının çalıştığınız dizinde mevcut olması gerekmektedir. Eğer hiçbir style yüklemezseniz varsayılan olarak Times yazı tipi kullanılacaktır.
Bir sonraki adımda, dökümanda Türkçe karakterleri kullanabilmenizi sağlayacak olan
latin-5 encoding paketini yüklemelisiniz:
\usepackage[latin5]{inputenc}
Daha sonra, sayfanın kenar boşluklarını belirleyebilirsiniz:
\textwidth=15cm
metin genişliği=15 cm
\textheight=22cm
metin yüksekliği=22 cm
\footskip=2cm
sayfa numaralarının, metin alt sınırından uzaklığı=2 cm
\hoffset=2cm
sol boşluk = 2 cm + otomatik bırakılan 1 inç (2,54 cm) = 4.54 cm. Sağ boşluk ise bu
değer ve metin genişliği değeri kullanılarak otomatik olarak hesaplanır.
\voffset=2cm
45
üst boşluk = 2 cm + 1 inç = 4.54 cm. Alt boşluk ise bu değer ve metin yüksekliği değeri
kullanılarak otomatik olarak hesaplanır.
\oddsidemargin=1cm
Önlü arkalı yazıcı çıktısı alınacaksa, tek sayfaların sol boşluğunu ayarlamak için kullanılır. Tek sayfalar için sol boşluk = 1 cm + 1 inç = 3,54 cm.
\evensidemargin=1cm
Önlü arkalı yazıcı çıktısı alınacaksa, çift sayfaların sağ boşluğunu ayarlamak için kullanılır. Çift sayfalar için sağ boşluk = 1 cm + 1 inç = 3,54 cm.
Aşağıdaki şekilde sayfa düzenini şematik olarak görebilirsiniz.
46
Sayfa Numaraları
Sayfa numaralandırma biçimini belirtmek için aşağıdaki komut kullanılır:
\pagestyle{seçenek}
Burada seçenek yerine aşağıdaki ifadelerden birisi yazılabilir:
plain: Varsayılan numaralandırma biçimidir. Sayfa numaraları sayfanın en altında
ve ortalanmış olarak yazılır.
headings: Sayfa numaraları sayfanın en üstünde ve sağa yaslanmış olarak yazılır.
empty: Sayfa numaraları yazılmaz.
LaTeX’de sayfa numaraları istendiği takdirde Romen rakamları veya harflerle de yazılabilir. Tez yazımlarında bu çok gerekli bir özelliktir. Tezlerde dökümanın en başında yer
alan İçindekiler, Çizelgeler Dizini, Şekiller Dizini, Teşekkür ve Özet sayfaları Romen
Rakamları ile numaralandırılırken, dökümanın ana kısmı ise 1’ den başlayacak şekilde
ayrı olarak numaralandırılır.
LaTeX’de sayfa numaralarının hangi türde olacağını belirtmek için;
\pagenumbering{tür}
komutu kullanılır. Burada {tür} yerine yazabilecekleriniz şunlardır:
roman: Küçük Romen rakamları (i, ii, iii, iv, v, ...)
Roman: Büyük Romen rakamları (I, II, III, IV, V, ...)
alph: Küçük harfler (a, b, c, d, e, ...)
Alph: Büyük harfler (A, B, C, D, E, ...)
arabic: Standart numaralar (1, 2, 3, 4, 5, ...)
Dökümanınızın ilk bölümlerinin Romen rakamları ile, sonraki bölümlerin standart numaralar ile numaralandırılması için yapmanız gerekenler ise şöyledir:
\pagenumbering{} komutu bulunduğu yerden itibaren geçerli olacak şekilde işlediği
için öncelikle dökümanınızın en başında, \tableofcontents, \listoffigures
ve \listoftables komutlarından önce
47
\pagenumbering{roman}
komutunu, dökümanınızın ana kısmına başlarken ise,
\pagenumbering{arabic}
ve
\setcounter{page}{1}
komutlarını vermelisiniz. Burada \setcounter{page}{1} komutu, numaralandırmanın kaldığı yerden devam etmeyip, 1’ den başlamasını sağlamaktadır.
Satır Aralıkları
LaTeX’de satır aralıkları \linespread{aralık} komutu ile ayarlanır. Bu komut
dökümanın başında, mutlaka \begin{document} komutundan önce verilmelidir. Aksi
takdirde dikkate alınmayacaktır. Bu nedenle döküman içerisinde herhangi bir yerde bu
komutu kullanarak satır aralığını değiştirmeniz mümkün değildir. Bazı aralık değerlerine karşılık gelen satır aralıkları şöyledir:
1
: 1 satır aralığı (varsayılan değer),
1.3 : 1,5 satır aralığı,
1.6 : 2 satır aralığı.
İstediğiniz takdirde ara değerler de verebilirsiniz.
Satır aralıklarını belirtmek için kısaca aşağıdaki komutları da kullanabilirsiniz:
\singlespace (1 satır aralığı)
\onehalfspace (1,5 satır aralığı)
\doublespace (2 satır aralığı)
Bu üç komutu kullanabilmek için ”setspace” paketini dökümanınızın başında yüklemiş
olmanız gerekmektedir.
48
DÖKÜMANIN YAZIMI
Kaynak dosya içerisinde dökümanın yazım kısmı,
\begin{document}
ve
\end{document}
komutları arasında gerçekleştirilir. Bunu, HTML’deki
<body>
ve
<\body>
gövde kısmına benzetebiliriz. Dökümanımızda yer alacak olan yazılar, grafikler, şekiller,
tablolar, kısacası herşey, kaynak dosyasında bu ana gövde içerisinde verilir.
Boşluklar
LaTeX’de döküman oluştururken kaynak dosyasında kelimeler arasına istediğiniz kadar
boşluk bırakabilirsiniz. Bu boşluklar yalnızca tek bir boşluk olarak değerlendirilir. Aynı
şekilde <TAB> tuşu ile bırakacağınız boşluklar da tek bir boşluk olarak dikkate alınır.
Editörünüzün penceresinin sonuna geldiğinizde <ENTER> tuşu ile bir alt satıra geçebilirsiniz. LaTeX bunu yeni satır olarak değerlendirmeyecektir. Çünkü yeni satıra geçeceğinizi
LaTeX’e komutla bildirmelisiniz.
Yeni bir satıra geçmek için \newline veya kısaca \\ komutu kullanılır.
Yeni bir sayfaya geçmek içinse \newpage komutunu kullanabilirsiniz.
Eğer metin içerisinde herhangi bir yerde bir karakterden daha fazla boşluk bırakmaya
ihtiyaç duyarsanız, bunu gerçekleştirecek olan komut;
$\hspace{boşluk miktarı}$
49
şeklindedir.
Paragraflar, satırlar veya şekiller arasında dikey boşluklar bırakmak içinse;
$\vspace{boşluk miktarı}$
komutunu kullanabilirsiniz. Ayrıca, biten bir satırla onun ardından gelen satır, resim,
formül vb. arasında bir miktar boşluk bırakmak için aşağıdaki komutu da kullanabilirsiniz:
\\[boşluk miktarı]
Her üç komutta da boşluk miktarını cm, inç veya nokta birimlerinden hangisinde isterseniz verebilirsiniz. Örneğin;
$\hspace{3cm}$
$\vspace{2inch}$
\\[10pt]
gibi.
Paragraflar
LaTex’de yeni bir paragrafa geçmek için, bir önceki paragrafın bitiminden sonra bir boş
satır bırakılır ya da
\par
komutu verilir. Bu komuttan sonra yazdığınız metin, yeni paragraf olacaktır. Dökümanınızda paragraflar arasında birer satır boşluk gözükmesini istiyorsanız, boş satırdan veya
\par komutundan önce bir de yeni satır komutu ( \\ ) vermelisiniz.
Paragrafın satır başından başlamasını istiyorsanız
\nointend
biraz içeriden başlamasını istiyorsanız
\intend
50
komutunu paragrafın en başında vermeniz yeterlidir.
NOT: Paragraflar varsayılan olarak içeriden başlarlar.
Paragrafların ne kadar içeriden başlayacağını da belirtebilirsiniz. Bunun için
\setlength{\parindent}{boşluk miktarı}
komutu kullanılmaktadır. Boşluk miktarını cm, inç veya nokta cinsinden verebilirsiniz.
Kelime Bölme
LaTeX bazı durumlarda satır sonundaki kelimeyi doğru yerden bölemeyebilir. Bu durumu
önlemek için kelimenin hangi harften sonra bölüneceğini belirtmeniz gerekir. Bunun
için kelimenin bölüneceği hecenin başına \- simgelerini koymanız yeterlidir. Örneğin;
kelimeyi buradan bö\-lüyoruz ... gibi. İstediğiniz takdirde dökümanın tamamında belirli bir kelimenin nereden bölünebileceğini de belirtebilirsiniz. Bunun için
\hyphenation{kelime} komutu kullanılır.
Örneğin; \hyphenation{dö\-kü\-man} komutunu verdiğinizde LaTeX ”döküman”
kelimesinin hangi harflerden sonra bölünebileceğini anlar ve tüm döküman boyunca buna
göre davranır.
Özel Karakterler ve Aksanlı Harfler
LaTeX’de özel karakterlerin (\, $, %, &, ˆ, _, ˜, #) pek çoğunun özel bir işlevi vardır. Bu nedenle metin içerisinde bu özel karakterleri kullanabilmek için önlerinde \
(ters bölü) karakterini vermek gerekmektedir:
\$, \%, \&, \ˆ, \_, \˜, \#
gibi.
Ancak bu yöntem, \ karakteri için kullanılamaz. Çünkü oluşacak olan \\ ifadesi LaTeX’
de yeni satıra geçileceğini belirten komuttur. O halde \ karakteri ekrana nasıl yazdırılacak? Bunun için $\backslash$ komutu kullanılmaktadır.
51
Özel karakterleri yazdırmak için bir yöntem daha bulunmaktadır. Yazdırılacak olan karakter,
\verb| |
komutunda pipe (boru) işaretlerinin arasına yazılırsa, LaTeX bu simgenin bir komut olarak
kullanılmadığını, dökümanda olduğu gibi yazdırılacağını anlar. Bu komut oldukça kullanışlıdır. Örneğin LaTeX’de, LaTeX’in nasıl kullanılacağını anlatan bir döküman hazırlıyorsunuz (okumakta olduğunuz döküman gibi) ve bir LaTeX komutunu dökümanınızda göstereceksiniz. LaTeX’in, bunun komut olmadığını, dökümana aynen yazdırılacağını anlaması için komutu olduğu gibi
\verb| |
ifadesi içerisinde yazmanız yeterli olacaktır. Örneğin;
LaTeX dökümanları,
\verb|\begin{document}|
ile başlar ve
\verb|\end{document}|
ile biter.
yazdığınızda dökümanda görülecek olan ifade şöyledir:
LaTeX dökümanları,
\begin{document}
ile başlar ve
\end{document}
ile biter.
52
Aynı işleve sahip bir diğer komut dizisi de;
\begin{verbatim} ... \end{verbatim}
şeklindedir. Burada ... yerine dökümanda görülmesi istenen özel simge veya LaTeX
komutu (ya da komutları) yazılır.
LaTeX’in güçlü özelliklerinden birisi de, İngilizce dışındaki dillere özgü noktalı ve aksanlı harfleri desteklemesidir. Örneğin Türkçe bir döküman yazarken Ç,ç, Ğ,ğ, İ,ı, Ö,ö,
Ş,ş, Ü,ü harflerini kullanabilmek için ”latin5” karakter desteğini yüklemeniz yeterlidir
(bunun nasıl yapılacağı Bölüm 2.1’de anlatılmıştı). latin5 paketi Türkçe’nin yanısıra
pek çok Avrupa dilindeki özel karakterleri de desteklemektedir. Peki, klavyenizde olmayan bir karakteri yazmak için ne yapmalısınız. Örneğin İngilizce klavye ile Türkçe bir
döküman yazıyorsunuz. O halde Ç,ç, Ğ,ğ, İ,ı, Ö,ö, Ş,ş, Ü,ü harflerini nasıl yazacaksınız?
Bunun için kullanacağınız komutlar şunlardır:
Ç, ç
Ğ, ğ
İ, ı
Ö, ö
Ş, ş
Ü, ü
\c{C}, \c{c}
\˜G, \˜g
\.I, \i
\"O, \"o
\c{S}, \c{s}
\"U, \"u
Diğer bazı dillerdeki aksanlı harfleri elde edebileceğiniz komutlar ise şöyledir:
Å, å
Æ, æ
Õ, õ
S̃, s̃
Ø, ø
\AA, \aa
\AE, \ae
\Õ, \õ
\˜S, \˜s
\O, \o
53
Metni Kalın, İtalik, Altı Çizili veya Small Caps Stilinde Yazma
Metin içerisinde bir parçayı kalın yazmak için \textbf{} komutu kullanılır. Kalın
yazılması istenen metin parçası küme parantezleri içerisine yazılır. Aynı şekilde, bir
parçayı italik yazmak için \textit{}, altı çizili yazmak için de \underline{} komutu kullanılır. Bunlara bir örnek vermek gerekirse;
Kitap yazmak için yaygın olarak kullanılan \textbf{LaTex}’in
diğer \underline{metin editörlerinden} \textit{(MS Word,
KWrite, vb)} çok daha üstün özellikleri vardır.
yazdığınızda, dökümanınızda elde edeceğiniz metin;
Kitap yazmak için yaygın olarak kullanılan LaTeX’in diğer metin editörlerinden (MS
Word, KWrite, vb) çok daha üstün özellikleri vardır.
şeklinde olacaktır.
Bir cümle içerisinde herhangi bir kelimeyi veya kelimeleri vurgulamak için \emph{}
komutu kullanılır. Vurgulama şu şekilde yapılır: Eğer cümle normal biçimde yazılmışsa,
vurgulanacak kelime italik olarak yazılır. Aynı şekilde, cümle italik yazılmışsa, vurgulanmak istenen kelime normal yazılır. Örneğin:
Cümlede vurgulanan \emph{kelime} budur.
yazdığınızda;
Cümlede vurgulanan kelime budur.
veya;
\textit{Cümlede vurgulanan \emph{kelime} budur.}
yazdığımızda,
Cümlede vurgulanan kelime budur.
54
LaTeX’de, diğer editörlerde bulunmayan bir yazım biçimi daha vardır: ”slanted”. Bu
yazım, italik tarzına benzemekle birlikte ondan biraz farklıdır. Bir metni slanted yazmak
için \textsl{} komutu kullanılır. Hemen bir örnek verelim:
\textsl{Bu metin slanted biçiminde yazılmıştır.}\\
\textit{Bu metin italik biçimde yazılmıştır.}\\
Bu metin slanted biçiminde yazılmıştır.
Bu metin italik biçimde yazılmıştır.
LaTeX’de metni Small Caps stilinde yazmak içinse \textsc{} komutu kullanılır. Small
Caps stilini isterseniz bir örnekle görelim:
\textsc{LaTeX’de döküman içerisinde metni Kalın, Altı Çizili,
_
Italik, Slanted veya Small Caps biçimlerinde yazabilirsiniz.}
L AT E X’ DE D ÖK ÜMAN IÇERISINDE METNI K ALIN , A LTI Ç IZILI , İ TALIK , S LANTED
VEYA S MALL C APS BIÇIMLERINDE YAZABILIRSINIZ .
Metni Girintili Yazma
LaTeX’de metni girintili yazmak için \begin{quote} ... \end{quote} komutları kullanılır. Bu iki komut arasında yer alan tüm metinler girintili olarak yazılacaktır.
Örneğin;
\begin{quote}
LaTeX’in hikayesi başarılı bir bilgisayar mühendisi olan
Donald E. Knuth’un, ünlü eseri "Bilgisayar Programlama
Sanatı" nı yazmak için kendisine güçlü bir
metin düzenleyici aramasıyla başlar.
\end{quote}
55
LaTeX’in hikayesi başarılı bir bilgisayar mühendisi olan Donald E. Knuth’un,
ünlü eseri ”Bilgisayar Programlama Sanatı” nı yazmak için kendisine güçlü
bir metin düzenleyici aramasıyla başlar.
Benzer bir komut ta \begin{quotation} ... \end{quotation} şeklindedir:
\begin{quotation}
LaTeX’in hikayesi başarılı bir bilgisayar mühendisi olan
Donald E. Knuth’un, ünlü eseri "Bilgisayar Programlama
Sanatı" nı yazmak için kendisine güçlü bir
metin düzenleyici aramasıyla başlar.
\end{quotation}
LaTeX’in hikayesi başarılı bir bilgisayar mühendisi olan Donald E. Knuth’un,
ünlü eseri ”Bilgisayar Programlama Sanatı” nı yazmak için kendisine güçlü
bir metin düzenleyici aramasıyla başlar.
56
Metin İçerisinde Yazı Tipi ve Büyüklüğünü Değiştirme
Yazı Tipi
Metin içerisinde bir parçayı farklı bir yazıtipinde yazmak isteyebilirsiniz. Ancak unutmamalısınız ki yalnızca öntanımlı olan Sans Serif, Roman ve Typewriter (daktilo)
yazıtiplerine geçiş yapabilirsiniz. Diğer yazıtiplerini kullanabilmek için dökümana başlarken o fonta ait style dosyası yüklemeniz gerekmektedir. Yazıtipi değiştirme komutları
şöyledir:
Sans Serif için: \textsf{},
Roman için: \textrm{},
Twpewriter için: \texttt{}.
Bu öntanımlı yazı tiplerine bir bakalım:
Aşağıda çeşitli yazıtiplerini görüyorsunuz:\\ \\
\textsf{Bu Sans Serif yazıtipidir.}\\
\textrm{Bu Roman yazıtipidir.}\\
\texttt{Bu Typewriter yazıtipidir.}\\
Aşağıda çeşitli yazıtiplerini görüyorsunuz:
Bu Sans Serif yazıtipidir.
Bu Roman yazıtipidir.
Bu Typewriter yazıtipidir.
Yazı Büyüklüğü
Metin içerisinde bazı yerlerde başlangıçta tanımladığınızdan daha küçük veya daha büyük
font kullanmak isteyebilirsiniz. Metin içerisinde yazı boyutunu değiştirmek için \tiny,
\scriptsize, \footnotesize, \small, \large, \Large, \LARGE,
ve \huge ve \Huge komutları kullanılır. Başlangıçta tanımlanan normal boyuta geri
dönmek içinse \normalsize komutunu vermeniz yeterlidir. Bu komutları dökümanımızda uygulayalım:
57
Aşağıda değişik yazı büyüklüklerini görüyorsunuz:\\ \\
\tiny Bu \textbf{tiny} büyüklüğünde bir yazıdır.
\scriptsize Bu \textbf{scriptsize} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\footnotesize Bu \textbf{footnotesize} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\small Bu \textbf{small} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\normalsize Bu \textbf{normalsize} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\large Bu \textbf{large} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\Large Bu \textbf{Large} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\LARGE Bu \textbf{LARGE} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\huge Bu \textbf{huge} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
\Huge Bu \textbf{Huge} büyüklüğünde bir yazıdır.\\
Aşağıda değişik yazı büyüklüklerini görüyorsunuz:
Bu tiny büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu scriptsize büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu footnotesize büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu small büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu normalsize büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu large büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu Large büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu LARGE büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu huge büyüklüğünde bir yazıdır.
Bu Huge büyüklüğünde bir yazıdır.
10 ve 12 punto font büyüklükleri için değişim şu şekilde olmaktadır:
VERİLEN KOMUT
\tiny
\scriptsize
\footnotesize
\small
\normalsize
10pt
5
7
8
9
10
12pt
6
8
10
11
12
VERİLEN KOMUT
\large
\Large
\LARGE
\huge
\Huge
58
10pt
12
14
17
20
25
12pt
14
17
20
25
25
Metni Hizalama
LaTeX’de metin hizalama işlemi, flushleft, flushright ve center komutları
ile yapılır. Hizalamanın başlayacağı ve biteceği yerler, begin ve end komutları ile belirtilir. Bunu bir örnekle gösterelim:
Sola hizalama:
\begin{flushleft}
LaTeX’de pek çok yararlı\\
özellik bulunmaktadır\\
Bu dökümanda bunlar hakkında\\
detaylı bilgiler bulabilirsiniz\\
\end {flushleft}
LaTeX’de pek çok yararlı
özellik bulunmaktadır
Bu dökümanda bunlar hakkında
detaylı bilgiler bulabilirsiniz
Sağa hizalama:
\begin{flushright}
\end {flushright}
59
Ortalama:
\begin{center}
\end {center}
Bölümler ve Alt Bölümler Oluşturma
Dökümanlarda ana bölümler \section{Ana Başlık adı} komutu ile oluşturulur.
Başlıklar oluşturulurken herhangi bir numara verilmez. Çünkü LaTeX bu numaralandırmayı otomatik olarak yapar. Makale (Article) türü dökümanlar için ilk bölüm 1 olarak numaralandırılır ve diğer bölümler buna göre ardışık olarak numaralandırılır. Kitap (book)
ve rapor (report) türü dökümanlarda ise ilk bölümün numarası 0’dır. Mektup (letter)
türü dökümanlarda ise bölümleme özelliği kullanılamaz.
Latex’de alt ve alt-alt bölümler ise sırasıyla \subsection{Alt Başlık adı} ve
\subsubsection{Alt-alt Başlık adı} komutları ile oluşturulur. Numaralandırmalar ise alt başlıklar için 1.1, 1.2, 1.3, ..., alt-alt başlıklar içinse 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, ...
şeklinde ve otomatik olarak yapılır. Eğer bölüm başlıklarının numaralandırılmasını istemiyorsanız, komutun sonuna "*" karakterini eklemeniz yeterli olacaktır:
\section*{Ana Başlık adı},
\subsection*{Alt Başlık adı},
\subsection*{Alt Başlık adı}
NOT: Numaralandırma yapılmayan başlıklar İçindekiler Dizininde yeralmazlar.
60
Sayfayı Kolonlara Ayırma
LaTeX’de dökümanınızı tek veya çift kolon olarak yazabilirsiniz. Eğer dökümanın tamamını tek veya çift kolon olarak yazacaksanız, bu ayarı dökümana başlarken yapabilirsiniz.
Bölüm 2.1’den hatırlayacağınız gibi
\documentclass[seçenekler]{döküman türü}
komutunda [seçenekler] kısmına twocolumn ifadesini yazarak dökümanın iki kolon olacağını belirtmek mümkündür. Eğer bu ifadeyi yazmazsanız döküman varsayılan
olarak tek kolon halinde yazılacaktır.
Eğer, dökümanın bazı kısımlarını tek kolon, bazı kısımlarını ise çift kolon olarak yazılmasını
istiyorsanız, dökümanın tek kolon olarak yazılacağı bölüme başlarken;
\onecolumn
Çift kolon olarak yazılacağı bölüme başlarken ise;
\twocolumn
komutunu vermeniz yeterlidir.
NOT: Her iki komut ta verildiği yerden itibaren yeni bir sayfa başlatmaktadır.
Dipnotlar
Dökümanlarda belirli bir konudan bahsedilirken konuyla ilgili daha detaylı bilgi vermek
için sık sık dipnotlar kullanılır. LaTeX’de dipnot oluşturmak için
\footnote{dipnot metni}
komutu kullanılır. Dipnot, sayfanın en alt kısmında, dökümanda kullanılandan daha
küçük bir fontla yazılır. Hemen bu konu için sayfamıza bir dipnot koyalım:
LaTeX’de dipnot \footnote{_
Ilgili açıklama burada görülür}
vermek oldukça faydalı bir özelliktir
LaTeX’de dipnot 1 vermek oldukça faydalı bir özelliktir.
1
İlgili açıklama burada görülür
61
Metni Kutu İçerisine Alma
LaTeX’de bir metin parçasını kutu içerisine almak için çeşitli komutlar mevcuttur. Bunlardan ilki,
\framebox[genişlik][hizalama]{metin}
komutudur.
Kutu içerisinde görülmesi istenen metin köşeli parantezler arasına yazılır. [genişlik]
parametresi, kutunun genişliğini vermek için kullanılır. Genişliği cm, inç veya nokta
olarak verebileceğiniz gibi, kutunun tam bir satır genişliğinde olması için buraya
\textwidth komutunu da yazabilirsiniz. Kutunun genişliğinin içerisindeki metin kadar
olması için yazacağınız ifade ise \width şeklindedir.
NOT1: Metnin kutunun içine tam olarak sığabilmesi için[\width] yerine
[1.1\width] yazmak gerekmektedir.
NOT2: Genişlik için bir değer vermediğiniz takdirde 0 olarak kabul edileceğinden bir
kutu oluşmaz.
[hizalama] parametresi ise metnin kutu içerisinde hangi tarafa hizalanacağını belirler. Buraya yazabileceğiniz ifadeler şunlardır:
[l]:
[r]:
[c]:
[s]:
Sola hizalar,
Sağa hizalar,
Ortalar,
İki yana yaslar.
\framebox komutuna birkaç örnek vermek gerekirse;
\framebox[10cm][l]{LaTeX}
LaTeX
\framebox[1cm][l]{LaTeX}
LaTeX
62
\framebox[\width][l]{LaTeX}
LaTeX
\framebox[\width][r]{LaTeX}
LaTeX
\framebox[0.5\width][c]{LaTeX}
\framebox[0.5\width][c]{LaTeX}
LaTeX
LaTeX
\framebox komutu yerine kısaca fbox{metin} komutu da kullanılabilir. Bu komutla, içerisindeki metni tam olarak kapsayacak genişlikte bir kutu oluşturulur. Örneğin;
\fbox{Daha basit ama kullanışlı bir komut}
Daha basit ama kullanışlı bir komut
Yazdığınız bir metnin etrafına çerçeve koymak içinse \frame{metin} komutunu kullanabilirsiniz. Bir örnek vermek gerekirse;
\frame{Bu komut yazdığınız metnin etrafını çerçeveler.}
Bu komut yazdığınız metnin etrafını çerçeveler.
framebox, fbox ve frame komutlarıyla yalnızca tek satırlık kutular oluşturulabilmektedir. Bir satırdan daha yüksek kutular oluşturmak için parbox komutunu kullanabilirsiniz. parbox komutu ile oluşturulan kutunun çerçeveleri yoktur. Bu nedenle çerçeveleri çizdirmek için frame komutuyla beraber kullanılması gerekmektedir. parbox
komutunun genel kullanımı şu şekildedir:
63
\parbox[hizalama]{genişlik}{metin}
Örneğin;
\frame{\parbox[l]{10cm}{\texttt{parbox} komutunu kullanarak,
kutu içerisinde \\
bir satırdan daha uzun metinler yazabilirsiniz.}}
parbox komutunu kullanarak, kutu içerisinde
bir satırdan daha uzun metinler yazabilirsiniz.
MADDELEME, NUMARALAMA, LİSTELEME ve
TANIMLAMA YAPILARI
Maddeleme
Dökümanınızda bilgileri satır satır maddeler halinde listelemek istediğinizde kullanabileceğiniz bir özelliktir. Maddeleme özelliğini başlatmak için \begin{itemize} komutu kullanılır. Her bir madde, \item komutu ile verilir ve maddelemenin bittiği
end{itemize} komutu ile belirtilir. Örneğin;
Popüler Linux Dağıtımları:
\begin{itemize}
\item{RedHat Linux}
\item{Mandrake Linux}
\item{SUSE Linux}
\item{Debian Linux}
\item{Knoppix Linux}
\end{itemize}
olarak sayılabilir
64
Popüler Linux Dağıtımları:
• RedHat Linux
• Mandrake Linux
• SUSE Linux
• Debian Linux
• Knoppix Linux
olarak sayılabilir
Numaralama
Numaralama özelliği \begin{enumerate} komutu ile başlatılır. Numaralandırmalar
yine \item komutu ile yapılır. Numaralandırmanın bittiği ise \end{enumerate} komutu ile belirtilir. Bir önceki örneği bu kez numaralandırma ile yapalım:
Popüler Linux Dağılımları:
\begin{enumerate}
\item{RedHat Linux}
\item{Mandrake Linux}
\item{SUSE Linux}
\item{Debian Linux}
\item{Knoppix Linux}
\end{enumerate}
olarak sayılabilir
1. RedHat Linux
2. Mandrake Linux
65
3. SUSE Linux
4. Debian Linux
5. Knoppix Linux
olarak sayılabilir
Listeleme
Listeleme özelliği \begin{list}{belirteç}{} komutu ile başlar ve \end{list}
komutu ile biter. Her bir veri yine \item komutu ile belirtilir. Burada, belirteç
yerine yazılan ifade, herbir maddenin sol tarafında gözükecek olan simgeyi (veya metni)
belirtmektedir. Örneğin;
\begin{list}{-}{}
\item RedHat Linux
\item Mandrake Linux
\item SUSE Linux
\item Debian Linux
\item Knoppix Linux
\end{list}
olarak sayılabilir
- RedHat Linux
- Mandrake Linux
- SUSE Linux
- Debian Linux
- Knoppix Linux
olarak sayılabilir.
66
Tanımlama
Tanımlama özelliği \begin{description} komutu ile başlar, end{description}
komutu ile biter. Her bir veri ise \item [madde] açıklama metni komutu ile
verilir. Burada; [madde] yerine tanımlanacak veri, tanımlama metni yerine de o
veriye ait tanımlama ya da açıklama ifadesi yazılır.
Popüler Metin Editörleri:
\begin{description}
\item[MS Word] Windows’ta kullanılan metin editörü
\item[KWrite] Linux’un popüler editörü
\item[Ultra Edit] Java programı yazmak için kullanışlı bir
\editör
\end{description}
olarak sıralanabilir
Popüler Metin Editörleri:
MS Word Windows’ta kullanılan metin editörü
KWrite Linux’un popüler editörü
Ultra Edit Java programı yazmak için kullanışlı bir editör
olarak sıralanabilir.
67
TABLOLAR
LaTeX’de tablo oluşturmak oldukça kolaydır. İlk yapacağınız şey, tabloya başladığınızı
belirten \begin{tabular}{parametreler} komutunu yazmaktır. Buradaki
{parametreler} bölümünde tablonun kolon sayısı ve kolonlardaki metinlerin hangi
tarafa hizalanacağı belirtilmektedir. Eğer metinler sola dayalı olacaksa buraya kolon
sayısı kadar " l " harfi, sağa dayalı olacaksa kolon sayısı kadar " r " harfi, ortalanacaksa kolon sayısı kadar " c " harfi yazılır. Örneğin dört kolondan oluşan bir tablo
yapacaksanız ve metinlerin sola dayalı olmasını istiyorsanız, komut şu şekilde olacaktır:
\begin{tabular}{llll}
Farklı kolonlardaki metinlerin farklı yönlere hizalanması da mümkündür. Örneğin 1.
kolon sola dayalı, 2. kolon ortalanmış, 3. ve 4. kolonlar da sağa dayalı olsun istiyorsanız, komut şu şekilde olmalıdır:
\begin{tabular}{lcrr}
Artık tablo metinlerini yazmaya başlayabilirsiniz. Yazım esnasında her bir sütuna ait
metin " & " karakteri ile ayrılır. Bir satırın bittiği ise satır bitirme komutu ile ( \\ )
belirtilir.
Tabloyu bitirmek için ise \end{tabular} komutu kullanılır.
NOT: Hizalamanın düzgün biçimde olabilmesi için tablo komutlarının bazen
\begin{quote} ... \end{quote} bloğu arasına alınması gerekebilmektedir.
Şimdi basit bir tablo oluşturalım:
\begin{quote}
\begin{tabular}{ccc}
\textbf{Min HJD} & \textbf{Min.Türü} & \textbf{Hata} \\
\2440146.4006 & I & 0.0005 \\
\2440713.8391 & II & 0.0009 \\
\2441175.0778 & I & 0.0008 \\
\2441490.4780 & II & 0.0012 \\
\end{tabular}
\end{quote}
68
Oluşan tablomuz:
Min HJD
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
Min.Türü
I
II
I
II
Hata
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
Şimdi tablomuzu biraz daha süsleyelim. Başlık satırının altına çizgi çekmek için \hline
komutunu kullanabilirsiniz:
\begin{quote}
\hline
\2440146.4006 & I & 0.0005 \\
\2440713.8391 & II & 0.0009 \\
\2441175.0778 & I & 0.0008 \\
\2441490.4780 & II & 0.0012 \\
\end{tabular}
\end{quote}
Min HJD
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
Min.Türü
I
II
I
II
Hata
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
İstediğiniz takdirde kolonları düşey çizgilerle ayırabilirsiniz. Bunun için,
satırını aşağıdaki şekilde değiştirmelisiniz:
\begin{tabular}{c|c|c}
69
Oluşan tabloya bir bakalım:
Min HJD
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
Min.Türü
I
II
I
II
Hata
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
Şimdi de tablomuzu sayfada ortalayalım. Ayrıca tüm satır ve sütunları ızgaralara ayırarak,
başlık satırının altına da fazladan bir çizgi daha ekleyelim:
\begin{quote}
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|c|c|}
\hline
\hline \hline
2440146.4006 & I & 0.0005 \\
\hline
2440713.8391 & II & 0.0009 \\
\hline
2441175.0778 & I & 0.0008 \\
\hline
2441490.4780 & II & 0.0012 \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
\end{quote}
Min HJD
Min.Türü
Hata
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
I
II
I
II
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
70
İsterseniz kolonların genişliklerini cm, inç veya nokta cinsinden verebilirsiniz:
\begin{quote}
\begin{tabular}{|p{4cm}|p{1.8cm}|p{3cm}|}
\hline
\hline \hline
2440146.4006 & I & 0.0005 \\
\hline
2440713.8391 & II & 0.0009 \\
\hline
2441175.0778 & I & 0.0008 \\
\hline
2441490.4780 & II & 0.0012 \\
\hline
\end{tabular}
\end{quote}
Min HJD
Min.Türü
Hata
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
I
II
I
II
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
tabular komutu ile oluşturulan tablolara başlık satırı eklenememektedir. Tablonuza
başlık satırı eklemek ve ”Çizelgeler Dizini” sayfasında yeralmasını sağlamak için tablo
komutlarınızı aşağıdaki bloğun içerisine almalısınız:
\begin{table}[yer]
\caption{Tablo Başlığı}
.....
\end{table}
71
\begin{table}[yer] ifadesindeki [yer] seçeneği ile tablonun oluşturulacağı yeri
seçebilirsiniz. Buraya aşağıdaki harflerden biri gelebilir:
h:
t:
b:
p:
Tabloyu olduğu yere yerleştirir.
Tabloyu sayfanın en başına yerleştirir.
Tabloyu sayfanın en sonuna yerleştirir.
Tabloyu ayrı bir sayfaya yerleştirir.
Tablomuzu bu şekilde yeniden düzenleyelim:
\begin{quote}
\begin{table}[h]
\begin{center}
\caption{HS Herculis Çift Yıldızının Minimum Zamanları}
\begin{tabular}{|c|c|c|}
\hline
\hline \hline
2440146.4006 & I & 0.0005 \\
\hline
2440713.8391 & II & 0.0009 \\
\hline
2441175.0778 & I & 0.0008 \\
\hline
2441490.4780 & II & 0.0012 \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
\end{table}
\end{quote}
72
Çizelge 1: HS Herculis Çift Yıldızının Minimum Zamanları
Min HJD
Min.Türü Hata
2440146.4006
2440713.8391
2441175.0778
2441490.4780
I
II
I
II
0.0005
0.0009
0.0008
0.0012
Bu şekilde oluşturduğunuz tablolar LaTex tarafından otomatik olarak numaralandırılmakta
ve Çizelgeler Dizini sayfasında da yeralmaktadırlar.
İstediğiniz takdirde başlık satırının tablonun üstünde değil de altında yer almasını sağlayabilirsiniz. Bunun için, \caption{.....} satırını, \end{tabular} satırının altına
yerleştirmeniz yeterli olacaktır.
LaTeX’in orijinali İngilizce olduğu için, başlık satırı
Table 1. HS Herculis .....
şeklinde olacaktır. Buradaki ”Table” kelimesini ”Çizelge” olarak değiştirmek için dökümanınızın en başında
\renewcommand\tablename{Çizelge}
komutunu vermeniz gerekmektedir.
73
MATEMATİKSEL İFADELER
LaTeX’de en karmaşık matematiksel ifadeleri bile kolayca yazmanız mümkündür. Zaten
LaTeX’in en güçlü özelliklerinden birisi budur. Matematiksel ifadeleri yazmak iki yol
vardır. Bunlardan birincisi, ifadeyi iki "$" simgesi arasına yazmaktır. Bu daha çok, tek
satırlık basit ifadeleri yazmak için kullanılır. Daha karmaşık ve uzun ifadeleri yazmak
için kullanılması tavsiye edilmez. Hemen bu kullanıma basit bir örnek verelim:
Fizikte yol formülü: $X=V_{0}.t + 1/2 a.tˆ{2}$
Fizikte yol formülü: X = V0 .t + 1/2a.t2
Görüldüğü gibi alt indis ve üst indis oluşturmak oldukça kolaydır. Alt indis için "_"simgesi, üst indis içinse "ˆ" simgesi kullanılır. Alt veya üst indis olarak yazılacak olan sayı
(veya ifade) bir karakterden daha uzunsa mutlaka küme parantezleri içerisine alınmalıdır.
Bir karakter bile olsa küme parantezleri içerisine almanız olası karışıklıkları önleyeceği
için tavsiye edilmektedir.
Çok daha uzun ve karmaşık semboller içeren matematiksel ifadeleri yazmak içinse bu
yöntem yerine LaTeX’in ”Matematiksel Gösterim Modu” kullanılır. Matematiksel
Gösterim Modu
\begin{displaymath}
komutu ile başlatılır ve
\end{displaymath}
komutu ile bitirilir.
Matematiksel Gösterim Modunda, Kesirler, Büyük Parantezler, Türev ve İntegral,
Toplam, Çarpım, Karekök, Limit, vb aklınıza gelebilecek her türlü matematiksel
ifadeyi ve sembolü yazabilmeniz mümkündür.
74
Kesirli İfadeler
Kesirli ifadeler \frac{Pay ifadesi}{Payda ifadesi} şeklinde oluşturulur:
\begin{displaymath}
Z = \frac{xˆ{2}+2xy+3}{xˆ{2}-yˆ{2}}
\end{displaymath
Z=
x2 + 2xy + 3
x2 − y 2
Parantezler
Parantezler ”\left(” komutu ile açılır ve ”\right)” komutu ile kapatılır. Köşeli
parantezler ve küme parantezleri de aynı şekilde oluşturulur. Köşeli parantez: ”\left[”
ve ”\right]”, küme parantezi: ”\left\{” ve ”\right\}”. Dikkat edilirse küme
parantezleri için fazladan bir \ karakteri eklenmektedir.
\begin{displaymath}
Z = \left\{ \frac{\left[ xˆ{2} \left( 2x+y \right) \right]
ˆ{2}}{\left[ \left( xˆ{3}+yˆ{3} \right) + \left(
xˆ{3}-yˆ{3} \right) \right]ˆ{3}} \right\}ˆ{\frac{1}{2}}
\end{displaymath}
Z=
2
[x2 (2x + y)]
[(x3 + y 3 ) + (x3 − y 3 )]3
12
Türev ve İntegral
Kısmi türevleri yazarken \partial komutu kullanılır.
75
\begin{displaymath}
\frac {\partial z}{\partial t} = \frac {\partial z}
{\partial x} \frac {\partial x}{\partial y}
\frac {\partial y}{\partial t}
\end{displaymath}
∂z
∂z ∂x ∂y
=
∂t
∂x ∂y ∂t
Normal türevler ise doğrudan d harfi ile yazılır.
\begin{displaymath}
\frac {dy}{dx} = 3xˆ{2}+5
\end{displaymath}
dy
= 3x2 + 5
dx
İntegral ifadeleri ise \int ifadesi ile oluşturulur:
\begin{displaymath}
\int \left( 2xˆ{2}+3x-5 \right) \,dx\
\end{displaymath}
2x2 + 3x − 5 dx
Belirli integrallerde alt ve üst sınırlar \int_{a}ˆ{b} şeklinde verilir:
\begin{displaymath}
\int_{0}ˆ{5} \left( 2xˆ{2}+3x-5 \right) \,dx\
\end{displaymath}
5
0
2x2 + 3x − 5 dx
76
Toplam ve Çarpım
Toplam ve çarpım sembolleri \sum ve \prod komutlarıyla oluşturulur:
\begin{displaymath}
\sum _{1} ˆ{\infty} \frac{1}{nˆ{2}}
\end{displaymath}
∞
1
1
n2
\begin{displaymath}
\prod ˆ{n} \frac{1}{n+1}
\end{displaymath}
n
1
n+1
Karekök
Kareköklü ifadeler \sqrt{ } komutu ile oluşturulmaktadır:
\begin{displaymath}
\sqrt{\frac{x+1}{x-1}}
\end{displaymath}
x+1
x−1
n. dereceden kök ifadesi için kullanılacak olan yapı \sqrt[n]{ } şeklindedir:
\begin{displaymath}
\sqrt[(2n+1)]{\frac{xˆ{2}+yˆ{2}}{2xy}}
77
\end{displaymath}
(2n+1)
x2 + y 2
2xy
Limit
Limit ifadesi, \lim komutu ile oluşturulur:
\begin{displaymath}
\lim _{x \rightarrow \infty} \left[ \frac{3xˆ{2}-2x+1}
{2xˆ{2}+4x-3} \right] = \frac{3}{2}
\end{displaymath}
3
3x2 − 2x + 1
=
lim
x→∞ 2x2 + 4x − 3
2
Matrisler ve Diğer Dizi Yapıları
Matrisleri yazmak için array komutu kullanılır. Bu komutun kullanımı da işleyişi de
tablolar ile aynıdır. Tablo benzeri bir dizi oluşturulur ve matrisin elemanları bu diziye
yerleştirilir. Örneğin 3x3’lük bir matris oluşturmayı görelim:
\begin{displaymath}
\left[
\begin{array}{ccc}
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
7 & 8 & 9 \\
\end{array}
\right]
\end{displaymath}
78
⎡
⎤
1 2 3
⎢
⎥
⎢ 4 5 6 ⎥
⎣
⎦
7 8 9
Burada \left[ ve \right] komutları ile matrisin solundaki ve sağındaki çizgiler
oluşturulmaktadır.
array komutu matrisler dışındaki bazı ifadeler için de kullanılabilir. Örneğin;
\begin{displaymath}
y=\left\{
\begin{array}{lcc}
-1 & , & x<0 \\
0 & , & x=0 \\
+1 & , & x>0 \\
\end{array}
\end{displaymath}
y=
⎧
⎫
⎪
⎪
⎪
⎪
⎨ −1 , x < 0 ⎬
⎪
⎪
⎩
0
, x=0 ⎪
⎪
+1 , x > 0 ⎭
Çoklu Denklem Serileri
LaTeX’de birden fazla bağıntıdan oluşan denklem serilerini yazmak için eqnarray*
modu kullanılır:
\begin{eqnarray*}
\frac{\partial Z}{\partial x} = 2xˆ2 + y + t \\
\frac{\partial Z}{\partial y} = x - 2y - 2t \\
\frac{\partial Z}{\partial t} = 2x + yˆ2 + t
\end{eqnarray*}
79
∂Z
= 2x2 + y + t
∂x
∂Z
= x − 2y − 2t
∂y
∂Z
= 2x + y 2 + t
∂t
Boşluklar
Matematiksel ifadeleri yazarken bıraktığınız boşluklar dikkate alınmaz. Örneğin;
$a
=
b
+
c$
yazdığınızda oluşacak ifade
a=b+c
şeklindedir.
Eğer bir matematiksel ifadede harfler, sayılar ya da simgeler arasında boşluk bırakmak
istiyorsanız, quad veya qquad komutlarını kullanabilirsiniz:
$a \quad=\quad b \qquad+\quad c$
a = b
+ c
Daha küçük boşluklar için \; , \: ve \, komutları kullanılır:
$a \;=\; b \:+\, c$
a = b +c
Mevcut boşluğu azaltmak içinse \! komutunu kullanabilirsiniz:
$a \!=\! b+\! c$
a = b +c
80
Özel İşaretler ve Simgeler
Matematiksel ifadeler oluştururken sık sık özel işaretler ve simgeler kullanılır. Bunlara
örnek olarak Yunan harflerini, ok işaretlerini, sonsuz, eşit değil, denk vb gibi simgeleri
gösterebiliriz. Bu tür özel simgeler ve bunları oluşturmak için kullanılan komutları aşağıdaki tablolarda bulabilirsiniz:
Simge
Komut
Simge
Komut
Simge
Komut
Simge
Komut
α
\alpha
β
\beta
γ
\gamma
δ
\delta
\epsilon
ε
\varepsilon
ζ
\zeta
η
\eta
θ
\theta
ϑ
\vartheta
ι
\iota
κ
\kappa
λ
\lambda
μ
\mu
ν
\nu
ξ
\xi
o
$o$
π
\pi
\varpi
ρ
\rho
\varrho
σ
\sigma
ς
\varsigma
τ
\tau
υ
\upsilon
φ
\phi
ϕ
\varphi
χ
\chi
ψ
\psi
ω
\omega
Γ
\Gamma
Δ
\Delta
Θ
\Theta
Λ
\Lambda
Ξ
\Xi
Π
\Pi
Σ
\Sigma
Υ
\Upsilon
Φ
\Phi
Ψ
\Psi
Ω
\Omega
ℵ
\aleph
h̄
\hbar
ı
\imath
j
\jmath
\ell
℘
\wp
\Re
\Im
∂
\partial
\infty
\prime
∅
\emptyset
∇
\nabla
∞
√
\surd
\top
⊥
\bot
\—
\angle
\triangle
\
\backslash
∀
\forall
∃
\exists
¬
\neg
"
\flat
#
\natural
$
\sharp
81
Simge
Komut
\sum
Simge
Komut
Simge
\prod
Komut
\coprod
Simge
Komut
\int
\oint
±
\pm
∓
\mp
·
\cdot
×
\times
∗
\ast
\star
\diamond
◦
\circ
•
\bullet
∩
\cap
∪
\cup
\sqcap
\sqcup
\wr
\bigcirc
∨
\vee
∧
\wedge
⊕
\oplus
\ominus
⊗
\otimes
\oslash
\odot
\amalg
÷
\div
≤
\leq
≥
\geq
≡
\equiv
≺
\prec
\succ
\preceq
\succeq
∼
\sim
\simeq
\ll
\gg
!
\asymp
⊂
\subset
⊃
\supset
⊆
\subseteq
⊇
\supseteq
≈
\approx
∼
=
\cong
\bowtie
∝
\propto
∈
\in
)
\ni
*
\vdash
+
\dashv
\smile
\frown
|
\mid
,
\parallel
.
=
\doteq
⊥
\perp
.<
\not<
.>
\not>
.≤
\not\leq
.≥
\not\geq
.=
\not=
.≡
\not\equiv
.∼
\not\sim
.
\not\simeq
.≈
\not\approx
.∼
=
\not\cong
.!
\not\asymp
.≺
\not\prec
.
\not\succ
.
\not\preceq
.
\not\succeq
.⊂
\not\subset
.⊃
\not\supset
.⊆
\not\subseteq
.⊇
\not\supseteq
←
\leftarrow
→
\rightarrow
⇐
\Leftarrow
⇒
\Rightarrow
↔
\Leftrightarrow
↑
\uparrow
↓
\downarrow
⇑
\Uparrow
⇓
\Downarrow
7
\updownarrow
8
\Updownarrow
9→
\mapsto
:
\nearrow
;
\nwarrow
<
\searrow
=
\swarrow
82
Matematiksel İfadelerin Numaralandırılması
Yazdığınız matematiksel ifadelerin LaTeX tarafından otomatik olarak numaralandırılması
için
\begin{displaymath} ... \end{displaymath}
yerine
\begin{equation} ... \end{equation}
bloğunu kullanmanız yeterlidir. Bu şekilde birkaç matematiksel ifade yazalım:
\begin{equation}
Z = \frac{xˆ{2}+2xy+3}{xˆ{2}-yˆ{2}}
\end{equation}
x2 + 2xy + 3
Z=
x2 − y 2
(1)
\begin{equation}
\sqrt[(2n+1)]{\frac{xˆ{2}+yˆ{2}}{2xy}}
\end{equation}
(2n+1)
x2 + y 2
2xy
(2)
\begin{equation}
\int \left( 2xˆ{2}+3x-5 \right) \,dx\
\end{equation}
2x2 + 3x − 5 dx
83
(3)
eqnarray* modunda ise bağıntılarınıza numara verilmesi için ” * ” simgesini kaldırmanız
yeterlidir:
\begin{eqnarray}
\frac{\partial Z}{\partial x} = 2xˆ2 + y + t \\
\frac{\partial Z}{\partial y} = x - 2y - 2t \\
\frac{\partial Z}{\partial t} = 2x + yˆ2 + t
\end{eqnarray}
∂Z
= 2x2 + y + t
∂x
∂Z
= x − 2y − 2t
∂y
∂Z
= 2x + y 2 + t
∂t
(4)
(5)
(6)
Şimdi bütün bu öğrendiklerimizi kullanarak karmaşık bir matematiksel ifade yazalım:
\begin{displaymath}
T = \left\{ \lim _{x \to 0} \sum _{n=1} ˆ{\infty} \left( \frac
{xˆ{n}(-1)ˆ{n+1}}{(2n+1)!} \right) + \frac{-3}{2} \int _{- \infty}
ˆ{+ \infty} \left[ cos(2 \theta)ˆ{2} + sin(4 \theta)ˆ{3}
\right] ˆ{2} \,d\theta\ \right\} ˆ{\frac{1}{3}}
\end{displaymath}
T =
lim
x→0
∞ n
x (−1)n+1
n=1
(2n + 1)!
−3
+
2
84
+∞
−∞
!
3 2
cos(2θ)2 + sin(4θ)
13
dθ
RESİMLER
LaTeX’de dökümanlarınıza .eps (encapsulated post script) formatındaki resim dosyalarınızı ekleyebilirsiniz. Resim dosyanız diğer grafik formatlarından birinde ise (.gif, .jpg,
.tif, .bmp, vs) bunları dökümanınızda kullanabilmek için mutlaka (.eps) formatına dönüştürmelisiniz. Bu dönüşümü bir resim işleme programı ile yapabileceğiniz gibi, post script
bir yazıcıdan dosyaya yazdır seçeneği ile de yapabilirsiniz. Resminizi .eps formatına
dönüştürdükten sonra dökümanınıza eklemek için aşağıdaki komutları kullanabilirsiniz:
\begin{figure}[yer]
\includegraphics[]{dosyaadı.eps}
\caption{Resim alt yazısı}
\end{figure}
Bu komutları tek tek inceleyelim:
\begin{figure}[yer]
Bu komutla dökümanımıza resim girişinin başladığını belirtiyoruz. Köşeli parantezler
içerisinde verilen yer ibaresi yerine gelebilecek olan seçenekler şöyledir:
h
t
b
p
:
:
:
:
Resmin olduğu yere yerleştirileceğini gösterir.
Resmin sayfanın en üstüne yerleştirileceğini gösterir.
Resmin sayfanın en altına yerleştirileceğini gösterir.
Resmin yeni bir sayfaya yerleştirileceğini gösterir.
\includegraphics[]{dosyaadı.eps}
Bu komutla resim dosyamızı yüklüyoruz. Küme parantezleri içerisinde resim dosyasının
adı verilmektedir. Köşeli parantezlerinin içerisine hiçbirşey yazılmazsa resim dökümana
orijinal boyutlarında yerleştirilir. İstediğiniz takdirde burada resmin genişliği ve yüksekliğini de verebilirsiniz:
\includegraphics[width=5cm,height=3cm]{dosyaadı.eps}
85
Bir sonraki satır:
\caption{Resim alt yazısı}
Bu komutla resim alt yazısı verilmektedir. Resimleriniz için numaralandırmayı elle yapmanıza gerek yoktur. Çünkü LaTeX bu işi sizin yerinize otomatik olarak yapar.
NOT: Resim alt yazısındaki ”Figure” ifadesini ”Şekil” olarak düzeltmek için dökümanınızın başında \renewcommand\figurename{Şekil} komutunu vermelisiniz.
Bir sonraki komutumuz olan \end{figure} komutuyla resim girişinin bittiğini belirtiyoruz. Şimdi dökümanımıza örnek bir resim yerleştirelim:
\begin{figure}[h]
\includegraphics[width=14cm,height=8cm]{grafik1.eps}
\caption{HS Herculis örten çift yıldızının O-C eğrisi.}
\end{figure}
0.04
0.03
O-C (days)
0.02
0.01
0
-0.01
-0.02
-0.03
-0.04
-25000
-20000
-15000
-10000
EPOCH
-5000
0
Şekil 1: HS Herculis örten çift yıldızının O-C eğrisi.
86
5000
Basit Şekiller Çizme
LaTeX’de doğru, çember, daire, kare gibi basit şekiller çizebilirsiniz. Bütün şekiller
önceden tanımlanmış olan karesel bir alan içerisine çizilirler. Bu karesel alan tanımlanırken
aynı zamanda, sayfa üzerindeki yeri ve büyüklüğü de belirtilir. Bunun için kullanacağınız
komut dizisi
\begin{picture}(genişlik,yükseklik)(x,y)
.....
\end{picture}
şeklindedir. Bütün çizim komutları bu blok arasına yazılır. Çizim alanının genişliği ve
yüksekliği milimetre cinsinden verilir. x ve y değerleri ise çizim alanının sol alt köşesinin
koordinatlarını vermektedir. Çizilen şekiller tanımladığınız çizim alanında sol ve alt kenarlara yaslanacak şekilde yerleştirilir.
Doğru
Doğru çizmek için \line(x-eğim,y-eğim){uzunluk} komutu kullanılır. x-eğim
ve y-eğim eğim değerleri aşağıdaki gibi kombine edilebilir:
\begin{picture}(50,50)(-50,0)
\line(1,0){40}
\end{picture}
\line(1,1){40}
\end{picture}
87
\line(0,1){40}
\end{picture}
\line(-1,1){40}
\end{picture}
@
@
@
@
Çember ve Daire
Çember çizim komutu \circle{yarıçap} şeklindedir. Yarıçap değeri milimetre
cinsinden verilir. Daire çizmek içinse komut \circle*{yarıçap} şeklinde verilir.
\circle{20}
\end{picture}
\circle*{40}
\end{picture}
y
88
Elips
Elips çizmek için \oval(yarıçap-a,yarıçap-b)[parça] şeklindedir. [parça]
kısmına aşağıdaki harfleri yazabilirsiniz:
t : Elipsin yalnızca üst çeyreği çizilir,
b : Elipsin yalnızca alt çeyreği çizilir,
r : Elipsin yalnızca sağ çeyreği çizilir,
l : Elipsin yalnızca sol çeyreği çizilir.
Bu kısmı boş bırakırsanız tam bir elips çizilir.
\oval(20,50)[]
\end{picture}
\oval(40,10)[t]
\end{picture}
Kare ve Dikdörtgen
Kare ve dikdörtgen çizmek için \framebox(genişlik,yükseklik)[]{} komutu
kullanılır.
\framebox(20,50)[]{}
\end{picture}
89
\framebox(20,50)[]{}
\end{picture}
İÇİNDEKİLER, KAYNAKLAR, DİZİNLER
İçindekiler Sayfası
İçindekiler sayfası bir dökümanın en önemli parçalarından birisidir. İçindekiler sayfasında, o dökümanda yer alan bölümler, bölüm numaraları, başlıkları ve sayfa numaraları
verilir. Çoğu metin editöründe bu sayfayı sizin elle hazırlamanız gerekir ve bu da oldukça
zahmetli bir iştir. LaTeX’de ise yazdığınız bir dökümana içindekiler sayfası eklemek tahmin edemeyeceğiniz kadar kolaydır. Sadece tek bir komut bu işi sizin için otomatik olarak
yapar. Ana bölümler, alt bölümler, alt-alt bölümler dökümandan otomatik olarak alınır ve
sayfa numaraları ile birlikte sıralı olarak içindekiler sayfasına yerleştirilir. Alt bölümler,
bir üst seviye bölümlere göre biraz daha içeriden yazılır. Böylece daha okunaklı bir format sağlanmış olur.
İçindekiler sayfasını oluşturan komut \tableofcontents komutudur. Bu komutu
kaynak dosyanızın başında, \begin{document} komutunun hemen altında vermelisiniz. Böylece içindekiler sayfası dökümanınızın en başında oluşturulur. Bu komuttan sonra \newpage komutunu vermeyi unutmamalısınız. \newpage komutu,
içindekiler sayfasından sonra dökümanın ana kısmının yeni bir sayfadan başlamasını
sağlar.
90
Şekiller ve Çizelgeler Dizini Sayfaları
Şekiller Dizini ve Çizelgeler Dizini sayfaları da İçindekiler sayfasıyla benzer şekilde
oluşturulur. Kullanacağınız komutlar sırasıyla
\listoffigures
ve
\listoftables
şeklindedir. Bu iki komutu \tableofcontents komutundan hemen sonra vermek
uygun olacaktır.
Kelimeler Dizini (Index) Sayfası
Kelimeler Dizini (Index) sayfası özellikle kitap türü dökümanlarda sıkça kullanılır. Kelimeler Dizini sayfasında, metin içerisinde geçen bazı kelimeler yer aldıkları sayfanın
numarasıyla birlikte listelenirler. Bu listede hangi kelimelerin bulunacağı tamamen kullanıcının seçimine bağlıdır. LaTeX’de; Kelimeler Dizini sayfası, aynı İçindekiler sayfasında olduğu gibi vereceğiniz bir kaç komutla otomatik olarak oluşturulabilmektedir.
Şimdi adım adım bu komutları görelim:
LaTeX’in Kelimeler Dizini özelliğini kullanabilmek için ilk olarak makeidx paketini
yüklemelisiniz. Bunun için kaynak dosyasının başında, \begin{document} komutundan önce, tercihen \documentclas[...]{...} satırından hemen sonra
\usepackage{makeidx} komutunu vermelisiniz. Bu komutun hemen altında ise
\makeindex komutu verilmelidir.
Metin içerisinde indekslenecek olan kelime yazılırken hemen yanına \index{kelime}
yazılır. Örneğin;
.... LaTeX’de metni italik \index{italik} veya ona benzeyen
başka bir biçim olan slanted \index{slanted} biçiminde de
yazabilirsiniz. ...
91
Burada ”italik” ve ”slanted” kelimeleri indekslenmiştir. Kelimeler Dizini sayfasında bu
iki kelime yer aldıkları sayfanın numarasıyla birlikte listelenecektir.
Kelimeler dizini sayfasını dökümanınızda istediğiniz bir yere yerleştirebilirsiniz. Bunun
için \printindex komutu kullanılır. Kelimeler Dizini için en uygun yer dökümanınızın
sonu olacağı için bu komutu, \end{document} komutundan hemen önce vermeniz uygun olacaktır.
Dökümanızı derlediğinizde diğer dosyalara ek olarak bir dosyanın daha oluştuğunu görürsünüz: dosyaadı.idx dosyası. Bu dosyada indeks girdileri listelenir ve bu girdilerin dökümanınıza eklenebilmesi için makeindex komutu ile işlenmeleri gerekmektedir. Bunun için Shell’de veya MSDOS Komut Penceresi’nde dökümanınızın olduğu
dizindeyken
> makeindex dosyaadı.idx
komutunu vermelisiniz. Bu komut ile iki yeni dosya daha oluşur: dosyaadı.ilg ve
dosyaadı.ind. Bundan sonra yapmanız gereken dökümanı bir kez daha derlemektir. Derleme ile indeks verileri bu dosyalardan alınır ve dökümanınızda belirttiğiniz yere
yerleştirilir.
Kaynaklar Sayfası
LaTeX’de kaynaklar sayfasını \begin{thebibliography}{} komutu ile oluşturabilirsiniz. Her bir kaynak, \bibitem{}Kaynak adı komutu ile verilir. Kaynaklar sayfasının bittiği \end{thebibliography} komutu ile belirtilir. Örneğin:
\begin{thebibliography}
\bibitem{} http://www.emerson.emory.edu/services/\tex/
\tex2e/
\bibitem{} http://www.agu.org/meetings/
\bibitem{} http://www.csit.fsu.edu/˜mimi/tex/\tex/
ltx-2.html
\bibitem{} http://www-h.eng.cam.ac.uk/help/tpl/
textprocessing/teTeX/\tex/
\end{thebibliography}
92
NOT: LaTex’de İçindekiler, Şekiller Dizini, Çizelgeler Dizini, Kelimeler Dizini ve
Kaynaklar sayfalarının başlıkları sırasıyla ”Contents”, ”List of Figures”, ”List of Tables”, ”Index” ve ”References” şeklindedir. Bu isimleri Türkçeleştirmek için dökümanınızın en başında şu komutları vermeniz yeterlidir:
\renewcommand\contentsname{_
Içindekiler}
komutu ile ”Contents”’i ”İçindekiler” olarak,
\renewcommand\listfigurename{"Şekiller Dizini"}
komutu ile ”List of Figures”’i ”Şekiller Dizini” olarak,
\renewcommand\listtablename{"Çizelgeler Dizini"}
komutu ile ”List of Tables”’i ”Çizelgeler Dizini” olarak,
\renewcommand\indexname{Kelimeler Dizini}
komutu ile ”Index”’i ”Kelimeler Dizini” olarak,
\renewcommand\refname{Kaynaklar}
komutu ile ”References”’i ”Kaynaklar” olarak değiştirebilirsiniz.
Bunun için hazır dönüşüm paketlerini de kullanabilirsiniz. LaTeX’deki bu tür tanımlamaların tamamını Türkçeleştiren "turkdef.sty" paketini
http://akgul.bilkent.edu.tr/tex/
adresinden indirebilirsiniz. Bu paketi dökümanınızın en başında yüklemeniz ve
\begin{document} komutundan sonra da \captionsturkish komutunu vermeniz yeterlidir.
93
Başlık Sayfası
LaTeX’de begin{document} komutundan önce
\title{Başlık}
\author{Yazar1 & Yazar2 & ....}
\date{Tarih}
komutlarıyla başlık metni, yazar (veya yazarlar) ve tarihi belirttikten sonra
\maketitle komutunu vererek başlık sayfanızı oluşturabilirsiniz.
Sayfa Üst Yazıları
LaTeX’de sayfa üst yazısı oluşturmak için öncelikle fancyhdr.sty paketini yüklemelisiniz. Bunu, kaynak dosyasının baş kısmında aşağıdaki komutu vererek yapabilirsiniz:
\usepackage{fancyhdr}
İkinci olarak yapmanız gereken, sayfa biçimini fancy olarak ayarlamaktır. Bunun için;
\pagestyle{plain} komutunu \pagestyle{fancy} olarak değiştirmeniz yeterlidir.
Sayfa üst yazısı sabit bir metin olacaksa, bunu
\lhead[çift sayfa üst yazısı]{tek sayfa üst yazısı}
veya
\rhead[tek sayfa üst yazısı]{çift sayfa üst yazısı}
komutlarından birisi ile yapabilirsiniz. İki komutun tek farkı tek ve çift sayfalara ait üst
yazıların yer değiştirmesidir. Eğer sayfa üst yazısı sabit bir metin değil de, o sayfanın
içerdiği başlığın adı ve numarası şeklinde olacaksa vereceğiniz komut;
\lhead[\thepage]{\thesection}
94
veya
\rhead[\thesection]{\thepage}
şeklinde olmalıdır.
Açıklama Satırları
Bir LaTeX dökümanının kaynak dosyasını oluştururken gerekli gördüğünüz yerlerde açıklama satırları kullanabilirsiniz. Açıklama satırları "%" işareti ile başlar. "%" işareti ile
başlayan satırlar LaTeX tarafından dikkate alınmaz.
KAYNAK DOSYASINI BÖLÜMLERE AYIRMA
LaTeX’de çok sayıda bölümden oluşan uzun dökümanlar yazacağınız zaman, kaynak
dosyanızı birkaç bölüme ayırabilir ve yeri geldiğinde bunları tek tek dökümanınıza yerleştirebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki komutlardan birini kullanabilirsiniz:
\include{dosya}
\input{dosya}
İlk komutta dosyanın yalnızca adı yazılır. İkinci komutta ise yalnızca dosya adı yazılabileceği gibi dosya adı ve uzantısı birlikte de yazılabilir. Dosyanız, çalıştığınız dizinde yer
alan bir tex dosyası olmalıdır. Yüklediğiniz tex dosyasının içeriği, dökümanın içerisinde
komutun verildiği yerden itibaren yerleştirilir. Eğer include komutunu kullanırsanız,
dosyanın içeriğinden önce yeni bir sayfaya geçilir. input komutunda ise yeni bir sayfaya geçilmez.
95
KAYNAKLAR
http://euch3h.chem.emory.edu/services/latex/latex2e/latex2e toc.html
http://www.csit.fsu.edu/ mimi/tex/latex/ltx-2.html
http://www-h.eng.cam.ac.uk/help/tpl/textprocessing/teTeX/latex/latex2e-html/index.html
http://www.latex-project.org/
http://www.maths.tcd.ie/ dwilkins/LaTeXPrimer/
96

G˙IR˙IS¸

Transkript

Benzer belgeler

4 • sayı: 7 nisan 2012 year: 4 • ıssue

Asimetrik Kriptografi

˙Içerik Tabanlı Gör¨unt¨u Erisimi ˙Için Sahne Sınıflandırması Scene

ALICE MOOD Türkçe Kullanım Kılavuzu 20-7-2003

MATEMAT˙IK VE MATEMAT˙IKC¸ ˙ILER: TAR˙IH˙I TASVIRLER veya

Programlama Dilleri

CSS (Cascading Style Sheets)