Tez Yazım Kılavuzu - Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr
TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA
YÖNERGE
BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ
ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ
ARAŞTIRMA ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ
KAYIT SİSTEMİNE İLİŞKİN İLKELER
DİŞ HEKİMLİĞİ, ECZACILIK ve TIP FAKÜLTELERİ
EV EKONOMİSİ, FİZİK TEDAVİ ve REHABİLİTASYON,
HEMŞİRELİK, SAĞLIK İDARESİ, SAĞLIK TEKNOLOJİSİ ve
SPOR BİLİMLERİ ve TEKNOLOJİSİ YÜKSEKOKULLARI
ÇOCUK SAĞLIĞI, HALK SAĞLIĞI, NÖROLOJİK BİLİMLER ve PSİKİYATRİ,
ve ONKOLOJİ ENSTİTÜLERİ
Ankara, 2006
H. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun MSE/999–275 sayılı kararı
ile oluşturulan komisyon tarafından yazılan “Tez Yazım Kılavuzu” esas alınarak
hazırlanmıştır.
Tez Yazım Kılavuzu komisyonu (1999):
Prof. Dr. A. Ahmet Başaran, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık Fakültesi
Prof. Dr. F. İlhan Tezcan, Tıp Fakültesi
Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp Fakültesi
Doç. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi
Tez Yazılması ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönerge (2005) hazırlanmasında katkıda
bulunanlar:
Prof. Dr. Hakan S. Orer, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü, Tıp Fakültesi
Prof. Dr. Haviye Nazlıel, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Diş Hekimliği Fakültesi
Prof. Dr. Erhan Palaska, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık Fakültesi
ISBN 975-491-041-3
Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş dördüncü baskı, web sürümü
Bu Yönerge Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kurulu’nun 10.02.2005 tarihli oturumunda kabul
edilmiştir.
Bu yönerge Hacettepe Üniversitesi Senato’sunun 01.06.2005 tarih ve 2005–95 sayılı kararı ile
kabul edilmiştir.
© Ağustos 2006, Ankara.
http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/tez/tez_yazim_yonergesi.pdf
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ............................................................................................................................................................... 5
ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİ......................................................................................................... 6
MEZUNİYET İŞLEMLERİ..............................................................................................................................10
DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER........................................................................................................10
TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİ...................................................................................................... 11
TEZ YAZILMASI ve DEĞERLENEDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE..............................................12
1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ...........................................................................................................12
A. Kapak ve Cilt........................................................................................................................................12
B. Baskı........................................................................................................................................................13
A. Sayfaların Numaralandırılması......................................................................................................14
B. Satır Aralıkları......................................................................................................................................14
C. Bölüm ve Alt Bölümler.....................................................................................................................14
A. Anlatım..................................................................................................................................................15
B. Simgeler ve Kısaltmalar...................................................................................................................15
C. Metin İçinde Kaynak Gösterme....................................................................................................15
D. Metin İçindeki Göndermeler......................................................................................................... 17
E. Alıntılar................................................................................................................................................... 17
F. Dipnotlar................................................................................................................................................ 17
G. Şekil, Tablo ve Formüller.................................................................................................................18
A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar............................................................................................................ 21
B. Dizinler...................................................................................................................................................23
C. Tez Metni...............................................................................................................................................24
D. Kaynaklar..............................................................................................................................................25
E. Ekler.........................................................................................................................................................26
F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.).................................................26
2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ..........................................................................................26
A. Sunum....................................................................................................................................................26
B. Bütünlük................................................................................................................................................26
C. Özgünlük ve Yaratıcılık.....................................................................................................................27
D. Araştırmaya Neden Olan Problem..............................................................................................27
E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi).........................................................................27
F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem).......................................................................................27
G. Bulgular.................................................................................................................................................28
H. Tartışma.................................................................................................................................................28
3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK.............................................................................................................................28
EKLER...........................................................................................................................................................29
BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ...................................................................39
GİRİŞ............................................................................................................................................................ 40
KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR............................................................ 40
ALINTILAR..................................................................................................................................................43
GÖNDERMELER....................................................................................................................................... 44
KÜNYE DÜZENİ........................................................................................................................................47
KİTAP............................................................................................................................................................47
MAKALE..................................................................................................................................................... 48
DİĞER BASILI KAYNAKLAR.................................................................................................................. 50
GÖRÜŞME..................................................................................................................................................52
ELEKTRONİK KAYNAKLAR....................................................................................................................52
RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARI........................................................................................ 54
MÜZİK ve SAHNE SANATLARI............................................................................................................ 54
YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLAR..................................................................................................56
KAYNAKÇA DÜZENİ................................................................................................................................57
KAYNAKÇA................................................................................................................................................57
ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ.................................................................................................. 58
GİRİŞ............................................................................................................................................................ 58
ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAR.........................59
ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR.......................................................................................................................59
KAYNAKÇA................................................................................................................................................ 61
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR
ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER..............................................................62
ÖNSÖZ
Lisansüstü eğitim özellikle doktora eğitimi, araştırma ağırlıklı bir eğitimdir. Araştırma, yani
bilinmeyeni bilme, yeni ufuklar açabilme, bir anlamda aykırı, bireysel ve özgür bir çalışma tarzını gerektirse de, yeni bilginin (görüşlerin, teorilerin) başkaları tarafından her yönüyle eleştirilebilme ve gerektiğinde sınanabilmesi için bilim topluluğuna aktarılması gereklidir. En ezoterik
bilimadamının bile kendi köşesinden zaman zaman çıkıp yaptıklarını “sunması” beklenir.
Bilim yaşamına adım atan yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin bu “sunum” kısmını hatasız ve en mükemmel şekilde yapabilmeleri aldıkları eğitimin kalitesinin de bir göstergesi olmaktadır. Bütün büyük ve önemli bilim kurumlarının, doktora tezi savunması süreci dediğimiz, tezin
yazılması, tartışılması ve kabul edilmesi aşamaları bazen genç araştırıcılar için gereğinden fazla resmî ve şekilci görünebilir, lakin, bu eğitim sürecinin aynı zamanda bir yaşam biçimi kazandırmak ve sembolik de olsa bir “camiaya kabul edilme töreni” olduğu gözönüne alınırsa, böyle
“resmî” süreçlerin ne kadar gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır.
Eğitim kurumları işte bu disiplinin yaratılmasından sorumludur. Dışarıdan bakan bir gözlemci için, bir kurumda ortaya çıkarılan eserler (yani tezler), gerek şekil gerekse içerik olarak son
derece önemli son ürünlerdir. Bunların sadece şeklen değerlendirilmesi bile, kurumun ciddiyetini ve disiplin yaratmadaki başarısını göstermeye yeter.
Üstelik, tezler kalıcıdır. Öğrenci mezun olduktan sonra, mesleki yaşantısında nereye giderse
gitsin, ilk eseri olan tezi de peşi sıra gelmektedir. Her bakımdan iyi bir tez daha sonraki kapıları
açabilecek bir anahtar da olabilir, o kapıların kapanmasına da sebep olabilir.
İşte tüm bu sebeplerle, bir tez yazım kılavuzuna gerek duyuyoruz ve öğrencilerimizin buna
titizlikle uymalarını bekliyoruz. Elinizdeki kılavuz, yeniden gözden geçirilmiş üçüncü baskı olup
sağlam bir kurumsal kültüre sahip Hacettepe Üniversitesi’nin, araştırma etiği ve kaynak gösterme ilkeleri konusunda almış olduğu Senato kararlarının da eklenmesiyle zenginleştirilmiştir.
Üniversitemiz çapında uygulamaların tekdüze hale getirilmesi de tez sürecinin daha iyi kontrol
edilmesine ve bilim kültürümüzün gelişmesine katkıda bulunacaktır.
Tüm öğrenci ve danışmanlarımızın yararlanması amacıyla, daha yüksek kalitede ve önemli
bilimsel problemlere çözüm olacak tezlerin yazılması dileğiyle.
Ankara, MMVI
Prof. Dr. Hakan S. Orer
Müdür
ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİ
Rektör
Prof. Dr. Tunçalp Özgen, Tıp Fakültesi
Rektör Yardımcıları
Prof. Dr. Hasan Bayhan, Mühendislik Fakültesi
Prof. Dr. Erol Belgin, Tıp Fakültesi
Prof. Dr. Nuran Özyer, Edebiyat Fakültesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Müdür
Prof. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi
Müdür Yardımcıları
Prof. Dr. Haviye Nazlıel Erverdi, Diş Hekimliği Fakültesi
Prof. Dr. Erhan Palaska, Eczacılık Fakültesi
Yönetim Kurulu Üyeleri
Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp Fakültesi
Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü
Prof. Dr. Hamdi Öğüş, Tıp Fakültesi
Enstitü Kurulu (Anabilim Dalı Başkanları)
Prof. Dr. Caner Açıkada, Spor Bilimleri ve Teknolojisi
Prof. Dr. Nuran Akdemir, İç Hastalıkları Hemşireliği
Prof. Dr. Nil Altay, Pedodonti
Prof. Dr. Yavuz Aslan, Prostetik Diş Tedavisi
Prof. Dr. Erdem Aydın, Tıp Etiği ve Tarihi
Prof. Dr. Dicle Balkancı, Fizyoloji
Prof. Dr. Ruhgün Başar, Anatomi
Prof. Dr. Nazmi Bilir, Halk Sağlığı Enstitüsü
Prof. Dr. Feriha Çağlayan, Periodontoloji
Prof. Dr. Hicran Çavuşoğlu, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği
Prof. Dr. Attila Dağdeviren, Histoloji–Embriyoloji
Prof. Dr. Turgay Dalkara, Nörolojik Bilimler ve Psikiyatri Enstitüsü
Prof. Dr. L. Ömür Demirezer, Farmakognozi
Prof. Dr. Veli Durmaz, Endodonti
Prof. Dr. Fethiye Erdil, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği
Prof. Dr. Nurten Ezer, Farmasötik Botanik
Prof. Dr. Mübeccel Gönen, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi
Prof. Dr. Selma Görgülü, Hemşirelik Esasları
Prof. Dr. Sevil Gürgan, Tedavi (Diş Hekimliği)
Prof. Dr. Bülent Gürsel, Kulak, Burun, Boğaz (Odyoloji)
Prof. Dr. A. Atilla Hıncal, Farmasötik Teknoloji
Prof. Dr. Gülsev Kale, Çocuk Sağlığı Enstitüsü
Prof. Dr. Hilmi Kansu, Oral Diagnoz ve Radyoloji
Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Biyoistatistik
Prof. Dr. Abdullah Keçik, İleri Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi
Prof. Dr. Kamer Kılınç, Biyokimya
Prof. Dr. Sedef Kır, Eczacılık İşletmeciliği ve Mevzuatı, Lisansüstü Eğitim Koord.
Prof. Dr. İlken Kocadereli, Ortodonti
Prof. Dr. Gülümser Kubilay, Hemşirelik Yüksekokulu Müdürü, Halk Sağlığı Hemşireliği
Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü
Prof. Dr. Türkan Kutluay Merdol, Sağlık Teknolojisi Yüksekokulu
Prof. Dr. Rüştü Onur, Farmakoloji
Prof. Dr. Filiz Öner, Farmasötik Biyoteknoloji
Prof. Dr. Fatma Öz, Psikiyatri Hemşireliği
Prof. Dr. Nuran Özaltın, Analitik Kimya
Prof. Dr. A. Yekta Özer, Radyofarmasi
Prof. Dr. Meral Özgüç, Tıbbi Biyoloji
Prof. Dr. Erhan Palaska, Farmasötik Kimya
Prof. Dr. İskender Sayek, Tıp Eğitimi
Prof. Dr. Gönül Şahin, Farmasötik Toksikoloji
Prof. Dr. Fatma Gül Şener, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu
Prof. Dr. Ferda Taşar, Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi
Prof. Dr. Lale Taşkın, Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği
Prof. Dr. Mehtap Tatar, Sağlık İdaresi Yüksekokulu
Prof. Dr. Günsel Terzioğlu, Aile ve Tüketici Bilimleri
Prof. Dr. Pekcan Ungan, Biyofizik
Prof. Dr. Şemsettin Ustaçelebi, Mikrobiyoloji
Doç. Dr. Süheyla Abaan, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi
Doç. Dr. Kezban Ulubayram, Eczacılık Temel Bilimleri
Enstitü Kurulu Üyesi Olmayan Lisansüstü Eğitim Koordinatörleri
Prof. Dr. Alev Önen, Diş Hekimliği Fakültesi Dekan Yardımcısı
Prof. Dr. Doğan Akşit, Tıp Fakültesi
Prof. Dr. Müberra Babaoğul, Ev Ekonomisi Yüksekokulu Müdürü
Enstitü Sekreteri
Füsun Torun
Enstitü Çalışanları
Ayser Kaçar, Öğrenci İşleri Bürosu Şefi
Saim Ceyhan, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri
Mahsuni Türkatar, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri
Aydan Zerrin Çorlulu, Personel İşleri
Meral Çiftçi, Özel Kalem
Solmaz Yasan, Özel Kalem
Metin Sarıkaya, Yardımcı Hizmetli
Sabri Açıkgöz, Yardımcı Hizmetli
Kemal Karaca, Yardımcı Hizmetli
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kısa Tarihçesi
Hacettepe Üniversitesi 4 Temmuz 1967 tarihinde 892 sayılı Kanunla kurulmuştur. Üniversitenin
kuruluşundaki ilk üç fakülteden birisi bugünkü “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” nün temelini teşkil
eden “Sağlık Bilimleri Fakültesi” dir. Ev Ekonomisi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Tıbbi Teknoloji ile Hemşirelik Yüksekokulları’nın bağlı olduğu “Sağlık Bilimleri Fakültesi” bu bilim alanlarının hem lisans hem de yüksek lisans eğitimlerinin yer aldığı ilk eğitim kurumu olmuştur. Daha
sonraki tarihlerde yapılan bir düzenleme ile bir yandan bu Yüksekokullar doğrudan Rektörlüğe bağlı hale getirilmiş, diğer yandan da Hacettepe Üniversitesi Mezuniyet Sonrası Eğitim
Fakültesi’nce yürütülmekte olan lisansüstü eğitim programlarından Tıp ve Sağlık Bilimlerine
ait olanlar “Sağlık Bilimleri Fakültesi” ne bağlanmıştır. Bu uygulama ile “Sağlık Bilimleri Fakültesi” ülkemizde ilk defa Hacettepe Üniversitesi içinde tıp ve sağlık bilimlerinde sadece lisansüstü
eğitim veren ilk kurum hüviyetini kazanmıştır.
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 20 Temmuz 1982 tarihinde 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Sağlık Bilimleri Fakültesi” nin adı “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” olarak değiştirilmiştir.
Tıp ve Sağlık Bilimleri alanlarında lisansüstü eğitimi veren bir kurum haline geldiğinde 45
programa sahip olan “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” zaman içinde gelişerek bugün tüm Tıp Merkezi Kampusu birimlerince açılan 86 programda bilim uzmanlığı ve doktora eğitimi yaptıran 45
Anabilim Dalı ve 4 Enstitüden oluşan mezuniyet sonrası bir eğitim kurumu haline gelmiştir.
Sağlık Bilimleri Fakültesi olarak faaliyete başlayan kurumun ilk dekanı Prof. Dr. Abdullah KENANOĞLU 4 Temmuz 1967–7 Temmuz 1969 tarihleri arasında yapmıştır. Takiben Fakülte Dekanlığını Prof. Dr. Ekrem GÜLMEZOĞLU 7 Temmuz 1969–3 Temmuz 1971, Prof. Dr. İlhan KERSE 3 Temmuz 1971–19 Eylül 1972, Prof. Dr. Aydın AYTAÇ 19 Eylül 1972–1 Temmuz 1975, Prof. Dr.
Doğan TANER 1 Temmuz 1975–1 Temmuz 1981 ve Prof. Dr. Ferhan TEZCAN 1 Temmuz 1981–20
Temmuz 1982 tarihleri arasında yürütmüşlerdir.
Enstitü haline getirildikten sonra Enstitü Müdürlüğü görevini Prof. Dr. Ferhan TEZCAN
20 Temmuz 1982–1 Eylül 1988, Prof. Dr Muhsin SARAÇLAR 1 Eylül 1988–1 Eylül 1994, Prof. Dr.
A.Atilla HINCAL 1 Eylül 1994–2 Eylül 1997, Prof. Dr. N.Sezgin İLGİ 2 Eylül 1997–1 Ekim 2003 tarihleri arasında yapmışlardır.
Enstitü Müdürlüğü görevi 1 Ekim 2003 tarihinden itibaren de Prof. Dr. Hakan Sedat ORER tarafından yürütülmektedir.
DİKKAT!
TEZİNİZİ HAZIRLARKEN, ANABİLİM DALINIZDA SİZDEN ÖNCE HAZIRLANAN TEZLERİ
ŞEKİL YÖNÜNDEN ÖRNEK ALMAYINIZ. YAPILAN YANLIŞLAR BU ŞEKİLDE KALICI
HALE GELMEKTEDİR.
10
MEZUNİYET İŞLEMLERİ
Yüksek Lisans Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri gereğince, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş
dokuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üzere Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler.
Doktora Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri gereğince, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş dokuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üzere
Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler.
Tez savunma sınavında başarılı olan öğrencilerin, mezuniyetleri için aşağıda belirtilen belgeleri tamamlayarak “Mezuniyet Formu” ile birlikte Öğrenci İşleri Bürosu’na eksiksiz teslim etmeleri gerekir (Form http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/formlar.php adresinden
indirilebilir).
1. 8 Adet (HÜ Araştırma Birimi’nden destek alan tezler için 9 adet) ciltlenmiş tez
2. Kütüphane ilişik kesme yazısı
3. Enstitüden alınan öğrenci kimlik kartı
4. Tez hazırlama kontrol listesi
5. Tezin kayıtlı olduğu CD (“YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA HAZIRLANAN YÜKSEK LİSANS, DOKTORA, TIPTA UZMANLIK, SANATTA YETERLİK TEZLERİNİN YÖK TEZ MERKEZİNE TESLİM EDİLMESİNE İLİŞKİN KILAVUZ” da belirtildiği gibi)
6. YÖK Dokümantasyon Merkezi tez veri formu
7. Türkçe ve İngilizce özet sayfalarının fotokopisi
8. Onay sayfası fotokopisi
9. Telif hakkı tez yazarına veya ilgili yükseköğretim kurumuna ait tezler için izin belgesi
10. Beyan formu
5, 6, 7, 8 ve 9. maddelerde yazılı belgeler ikişer kopya olarak hazırlanıp, ayrı zarflara konulduktan sonra zarfın üzeri Mezuniyet Formu’nda belirtildiği gibi doldurulacaktır. Bu zarflardan biri
YÖK Dokümantasyon Merkezi’ne gönderilecek, diğeri Enstitü’de saklanacaktır. YÖK ile ilgili sürece www.yok.gov.tr/tez/tez_teslim_kilavuz.htm adresinden ulaşılabilir.
DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER
1. Nüfus cüzdanı fotokopisi (T.C kimlik numarası içermeli, fotokopi A4 kağıda çekilmeli her iki
yüz aynı yönde olmalıdır)
2. İki adet vesikalık fotoğraf (Son 3 ay içerisinde çekilmiş, baş açık, erkek öğrencilerin sakalsız
ve kravatlı olması gereklidir)
Geçici mezuniyet belgesi almak isteyenler form dilekçeyi doldurduktan sonra 1 adet fotoğraf ve nüfus cüzdanının arkalı önlü fotokopisi (TC kimlik numaralı) ile birlikte başvuracaklardır
(Form dilekçe www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/dilekceler.php adresinden indirilebilir).
Daha geniş bilgi ve sorularınız için 305 15 54 numaralı telefona başvurabilir ya da infosagbil@
hacettepe.edu.tr adresine mesaj gönderilebilir.
11
TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİ
Tezi son haline getirip çoğaltmadan önce aşağıdaki kontroller yapılmalıdır
Kapak ve iç kapak sayfalarında YÜKSEK LİSANS veya DOKTORA şeklinde elde edilen
unvanlar yazıldı (Kapak sayfasına danışman adı yazılmamalıdır).
Kapak sayfasına mezun olunan PROGRAMIN (Anabilim dalının değil) adı yazıldı.
Tez kapağı sırt kısmına kılavuzda belirtilen şekilde (yazının yönüne dikkat!) ad, program,
yıl yazıldı.
Onay sayfası uygun şekilde hazırlandı (kazanılan unvanlar YÜKSEK LİSANS veya
DOKTORA olmalıdır) imzalatıldı (Enstitü Müdürü’nün imzası da gereklidir, imzaların aynı
renk kalemle atılmasına dikkat edilmelidir).
Dizinler kılavuzda belirtildiği gibi sıralandı.
Ön sayfalara i, ii, iii şeklinde Roma rakamları konuldu.
Sayfa numaraları kılavuzda belirtildiği şekilde konuldu.
Sayfa düzeni kılavuzda belirtildiği şekilde yapıldı.
Ana metin harf büyüklüğü 12 punto olacak şekilde basıldı.
Dipnot harf büyüklüğü 10 punto olacak şekilde basıldı.
Ana metin satır aralığı 1.5 olacak şekilde yazıldı.
Kaynaklar listesinde, her kaynağa numara verildi. Kaynak gösterme ilkelerine ve künye
kurallarına uygun şekilde yazıldı.
Ekler kılavuzda belirtildiği gibi verildi.
12
TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE
Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir
Tarih: 01.06.2005, Karar No.: 2005–95
DİKKAT!
Tez çalışmaları Hacettepe Üniversitesi Senatosu ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü yetkili kurulları
tarafından alınan “araştırma ve bilim etiği ilke ve kararları”na uygun olarak planlanmalı,
sürdürülmeli ve tamamlanmalıdır. Gerektiğinde danışmak için Enstitü Müdürlüğü’ne
başvurunuz. Açıklanmasını istediğiniz hususlar hakkında Enstitü gerekli bilgilendirmeyi
yapmakla yükümlüdür.
Ayrıntılı bilgi için: www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/Etik_Konular.php
Amaç ve Kapsam
Bu yönergenin amacı, Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uyarınca Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde hazırlanan Yüksek Lisans ve
Doktora tezlerinin yazımı, basımı ve tez sınav jürisi üyelerince değerlendirilmesi ile ilgili esasları düzenlemektir.
Kısaltmalar ve Tanımlar
Bu yönergede kullanılan kısaltmalar aşağıdaki anlamları ifade eder:
Enstitü: Hacettepe üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Senato: Hacettepe Üniversitesi Senatosu.
Anabilim Dalı: Enstitü’de eğitim programı bulunan Anabilim Dalı.
Tez: Yüksek lisans tezi ve/veya doktora tezi.
1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ
Madde 1. Kağıt Özellikleri
En az 80, en çok 100 gram birinci hamur beyaz kağıt kullanılmalıdır. Kağıt standart A4 (20.99 cm
x 29.7 cm) boyutlarında olmalıdır.
A. Kapak ve Cilt
Kapak, iyi kalite beyaz bristol kartondan yapılmalı, tez metni, özel sayfalar ve ekleriyle birlikte uygun şekilde yapıştırılarak tek bir cilt haline getirilmelidir. Standart büyüklük dışında kalan basılı ve diğer (video kaset, vb.) materyel ayrı bir ek halinde uygun zarf/kutu(lar) içinde teslim edilmelidir.
13
B. Baskı
Tezler, bilgisayar kullanarak, lazer ya da lazer kalitesinde çıktı veren yazıcı ile kağıdın yalnızca bir
yüzüne basılmalıdır. Bu kılavuzda yer alan terimler ve tanımlamalar (satır aralığı, punto vb.) gelişmiş kelime işlem programları’nda (Microsoft Office Word®, Word Perfect® vb.) varolan fonksiyonlar dikkate alınarak seçilmiştir. Bu nedenle tez yazımında paket programların kullanılması
tavsiye edilir. Kullanılacak harf karakteri, el yazısı benzeri ya da çok süslü olmamak kaydıyla herhangi bir kitap karakteri olabilir; ana metnin harf büyüklüğü 12 punto, dipnotlar 10 punto olmalıdır. Tek sayfaya sığdırılan tablo ve şekillerde daha küçük karakterler kullanılabilir. Alt ve üst indisler metin harf büyüklüğünden daha küçük olmalıdır.
Yazımda noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bırakılmalıdır. Noktalama işaretlerinden
önce boşluk bırakılmamalıdır.
Madde 2. Sayfa Düzeni
Sayfalar A4 boyutunda olmalıdır. Her sayfanın sol kenarında 4 cm, alt ve üst kenarlarında 3 cm,
sağ kenarında ise 2.5 cm boşluk bulunmalıdır. Belirlenen metin bloğu çerçevesi dışına taşılmamalıdır (Şekil 1).
Şekil 1. Sayfa düzeni
Yazım düzenini korumak amacı ile tüm satırlar aynı hizada bloklanmalıdır.
14
A. Sayfaların Numaralandırılması
Sayfa numaraları, kelime işlem programlarının sunduğu olanaklar kullanılarak konulmalı; iç kapak dışında tüm sayfalar numaralandırılmalıdır. Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, İçindekiler, Simgeler ve Kısaltmalar, Şekiller ve Tablolar dizinleri gibi tez ön sayfaları “i, ii, iii, iv, v ...” şeklinde
küçük harf Roma rakamları ile; giriş bölümü ile başlayan diğer sayfalar ise “1, 2, 3, 4, 5, ...” şeklinde numaralandırılmalıdır. Sayfa numaraları sayfanın yukarı kısmına metin bloğunun sağ kenar hizasında olacak şekilde konulmalıdır, önünde ve arkasında parantez, çizgi gibi işaretler
konulmamalıdır.
B. Satır Aralıkları
Ana metinde satır araları 1.5 satır olmalıdır. Şekil altı yazıları ve tabloların açıklamaları ile alıntılar ve kaynaklar dizininin yazımında da aynı aralık kullanılmalıdır. Dipnot metinlerinde satır aralığı 1 satır olmalıdır.
Paragraflar arasında da satır aralığı 1.5 satır olmalı ancak, her yeni paragraf 1.25 cm içeriden başlamalıdır.
Birinci dereceden bölüm başlıkları, Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, tüm Dizinler ve Kaynaklar
için sayfa başı yapılmalıdır. İkinci ve üçüncü dereceden başlıklardan önce 12 punto boşluk bırakılmalıdır, ayrıca, üçüncü dereceden başlıklar 1.25 cm içeriden başlatılmalıdır.
Ana metinle şekil, tablo ve formüller arasında önce ve sonrasında olmak üzere birer satır
boşluk bırakılmalıdır. Şekil ve şekil alt yazısı ile tablo ve tablo üst yazısı arasında da 6 punto’luk
bir boşluk olmalıdır.
C. Bölüm ve Alt Bölümler
Tezin bölüm ve alt bölümlerinin belirlenmesinde gereksiz ayrıntıya inilmemeli, mantıksal bir
bütünlük izlenmelidir. Bölüm başlıkları metin ile aynı büyüklükte olmalıdır. Birinci derecede bölüm başlıkları büyük harf, ikinci ve üçüncü derece başlıklar ise her kelimenin ilk harfi büyük, diğerleri küçük harf olacak şekilde yazılmalıdır. İkinci ve üçüncü derecede başlıklarda yer alan “ve,
veya, ile” gibi bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır. Tüm bölüm başlıkları koyu (bold) olmalıdır.
Bölüm ve alt bölüm başlıkları, EK 1’de gösterildiği biçimde numaralandırılmalıdır.
Normal olarak, üçüncü dereceden daha ileri alt bölüm başlığı kullanılmamalıdır. Ancak, bazı
durumlarda daha ileri derecede alt bölüm başlığının kullanılması gerekirse, bunların ikinci ve
üçüncü derece başlık kurallarına uygun olarak, fakat numaralandırılmadan ve içindekiler dizininde gösterilmeden yapılması kabul edilebilir.
Madde 3. Yazım Planı
Tezler, tez içeriğinin düzenlenmesi bölümünde verilen plana uygun olmalıdır.
Madde 4. Metin
A. Anlatım
Tez dili açık, yalın ve bilimsel metne uygun olmalıdır. Anlatım, kısa ve öz cümlelerle yapılmalı, birinci şahıs ağzından olmamalıdır.
Metinde geçen kimyasal madde isimleri ve terimler Türkçe yazılmalıdır. Zorunlu olarak yabancı dilden yazılması gerekli kelimeler italik olarak yazılmalıdır.
15
Örnek:
• Fenilbutazon, tirozin, oksidasyon, karotis arteri
• ......... bu sonuçlar daha önce Cannon’un öne sürdüğü activation en masse teorisine
uymamaktadır.
B. Simgeler ve Kısaltmalar
Tezde, standart kısaltmalar dışındaki kısaltmalar ancak çok gerekli oldukları durumlarda yapılmalıdır. Çok kullanılan, birden fazla sözcükten oluşan terimler için baş harfleri kullanarak kısaltma yapılabilir. Bu durumda yapılan kısaltma ilk geçtiği yerde parantez içerisinde, yalnızca bir
kez açıklanmalıdır.
Kısaltmalar ve simgeler (Örn., a, b, t, D, AKŞ) “Simgeler ve Kısaltmalar” dizininde ayrıca
verilmelidir (EK 9).
Örnek:
•
......... obstrüktif uyku apnesi sendromu (OUAS)
Birden fazla sözcüğün baş harfleri kullanılarak yapılan kısaltmalarda araya nokta konulmamalıdır (TÜBİTAK, OUAS, AKŞ gibi). Kısaltmalar, terimlerin Türkçelerine göre yapılmalıdır ancak
yerleşik yabancı dilden kısaltmalar oldukları gibi alınabilirler (AIDS, WHO, NATO gibi). Anatomik
terimlerin kısaltmaları referans olarak alınmalıdır.
Örn., Bkz., vb., gibi terim olmayan kısaltmaların sonuna nokta konulmalıdır.
Ölçü birimleri metrik sistem ve uluslararası ünite sistemine uygun kısaltmalarla verilmelidir.
Birimlere ilişkin kısaltmaların sonuna nokta konulmamalıdır.
C. Metin İçinde Kaynak Gösterme
DİKKAT!
Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı
ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağlık
Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini
kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler
doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya
da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir.
Tez içinde atıfta bulunulan her kaynak, kaynaklar dizininde mutlaka bulunmalıdır.
Kaynaklar aşağıda verilen örneklere uygun olarak numara verilerek belirtilmelidir:
Kaynak numaraları ilgili cümle sonuna parantez içinde yerleştirilmelidir.
Birden çok kaynağa atıf varsa: (1, 5, 12–16) şeklinde olmalıdır. Burada “12–16”, 12. kaynaktan
16. kaynağa kadar olan beş yayını kapsamaktadır.
Yazar adına atıfta bulunuluyorsa, kaynaklar yazar adından hemen sonra parantez içinde numara olarak verilmelidir.
16
Örnek:
•
......... endotelinlerin çeşitli hipoksi ve/veya iskemi durumlarında salıverildikleri gösterilmiştir (64–66).
•
......... Miller ve Seals (47) ve Harvey (24), açıklanamayan bakteriyel enfeksiyonları olan
çocukların % 26’sında ...
Kaynak Gösterirken Uyulması Gerekli Diğer Kurallar
Kaynaklar metinde geçtikleri sıraya göre ya da alfabetik olarak dizilebilir.
Bir başka yayın içindeki kaynağa atıf yapılıyorsa, sadece atıf yapılan yayın kaynak olarak
gösterilir, esas kaynak ismen belirtilir:
Örnek:
•
......... Barman ve diğ. (15)’nin belirttiğine göre Reis ve diğerlerinin sempatoinhibitör
nöronların kaudal ventrolateral medullada olduğunu bildirmiştir.
İki yazarlı eserler kaynak gösterildiğinde, yazar soyadları arasına “ve” sözcüğü konulmalıdır:
Örnek:
•
......... Goodman ve Gilman (6)
İkiden fazla yazarlı eser kaynak gösterildiğinde, ilk yazarın soyadından sonra “ve diğerleri”
şeklinde yazılır ya da aynı anlama gelen “ve diğ.” kısaltması kullanılır:
Örnek:
•
......... Merahi ve diğ.
Sözlü görüşme ve kişisel yazışmalar kaynak olarak gösteriliyor ise, görüşme/yazışma yapılan kişi veya kişilerin isimlerinin baş harfleri ve soyadları büyük harflerle yazılarak görüşme ve/
veya yazışma olduğu belirtilir. Sözkonusu kişiye ait diğer ayrıntılar (adres, unvan, vb.) eğer gerekiyorsa dipnot olarak verilmelidir. Sözlü görüşmeler veya kişisel yazışmalar, ayrıca yayınlanmadıkları taktirde, Kaynaklar dizinine konulmaz:
Örnek:
• ......... (N. Aytan, sözlü görüşme)1 • ......... (Ö. Aran yazılı görüşme)2
Bir başka yayından alınan şekil ve tablolarda, şekil veya tablo açıklamasından sonra, kısa çizgiyi takiben yazarlarının adları belirtilir ve “den” ya da “dan” takıları eklenir. Mutlaka, metin içinde kullanılan kaynak belirtme usulüne uygun olarak kaynak belirtilmelidir:
Örnek:
Şekil 4.4. Uyku–uyanıklık dönemlerinin EEG görüntüleri.
Nosjean ve diğ. (45)’nden alınmıştır.
17
D. Metin İçindeki Göndermeler
Şekil ve tablolara yapılacak göndermelerde, gönderilen şekil veya tablolar, aynı ya da
daha sonraki sayfalarda yer alıyorsa, gönderme aşağıdaki örneklerden birine uygun olarak
yapılmalıdır:
Örnek:
•
•
•
•
•
•
......... egzersiz öncesinde EMG alınmıştır (Şekil 2.7).
......... temporal kas’a ait EMG sonuçları (Şekil 2.7), ilaç aldıktan ...
......... EMG sonuçları Şekil 2.7’de gösterilmiştir.
......... veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir (Tablo 4.3).
......... Değerlendirme sonuçları Tablo 4.3’de gösterilmiştir.
......... değerlendirme sonuçlarına göre (Tablo 4.3), kontrol grubu..
Daha önceki sayfalarda yer alan ve daha önce değinilmiş şekil ve tablolara yeniden gönderme yapılıyorsa, gönderme parantez içinde ve “bakınız” anlamına gelen “Bkz.” kısaltması kullanılarak yapılmalıdır:
Örnek:
•
......... (Bkz. Şekil 1.3)
•
......... (Bkz. Tablo 2.2)
E. Alıntılar
Tez içinde, bir başka kaynaktan alınmış birden fazla cümle içeren bir bölüm, aynen aktarılmak
isteniyorsa, ana metnin son satırından itibaren bir satır atlandıktan sonra, satır başı yapılarak,
ayrı bir paragraf halinde, tırnak (“ ”) içerisinde ve italik harflerle yazılmalıdır. Metin ana metinden her iki taraftan 1.25 cm içeri geçecek şekilde bloklanmalıdır. Alıntıdan sonra ana metine geçerken yine bir satır atlanmalıdır.
F. Dipnotlar
Tezin herhangi bir sayfasında, metin içinde olması halinde konuyu dağıtacak ve okurken sürekliliği bozacak nitelikteki açıklamalar, kısa ve öz şekilde –birkaç satırı geçmemek koşulu
ile– aynı sayfanın altına dipnot olarak verilebilir. Dipnotlar soldan sağa sayfanın ortasına kadar çizilen sürekli bir çizgi ile ayrılmalıdır. Çizgi ile ana metin arasında 1 satır atlanmalıdır. Dipnot çizgisi ile dipnot metni arasında 6 punto boşluk bırakılmalı, metin 1 satır aralığı kullanılarak yazılmalı ve harf büyüklüğü 10 punto olmalıdır (Şekil 2). Dipnotlar aynı sayfada birden
çok ise, sayfadaki belirtme sırasına göre ve her sayfada birden başlanarak numaralandırılmalıdır. Dipnot numaraları kaynak gösterme sistemi ile karışmayacak şekilde üst indis ya da parantez içinde üst indis olarak konabilir. Ard arda yazılan iki dipnot, 6 punto boşluk kullanılarak ayrılmalıdır. Dipnotları yazarken, sayfanın alt kenarında bırakılması gereken 3 cm’lik boşluğa taşılmamalıdır.
18
Şekil 2. Dipnotların yerleştirilmesi
G. Şekil, Tablo ve Formüller
a. Hazırlama
Hazırlanacak şekiller (grafik, diyagram, fotoğraf vb.) yazı ile anlatımda güçlük çekilen, yapılan
işi, anlatılmaya çalışılan düşünceyi veya elde edilen verileri daha etkili olarak aktarabilecek nitelikte olmalı, gereksiz şekillerden kaçınılmalıdır.
Şekiller üzerinde yer alacak tüm çizgi, işaret, sembol, rakam ve yazılarda, bilgisayar yazıcısı,
daktilo, rapido ya da letraset çıkartma türü bir araç kullanılmalıdır. Bu tür çizgi, işaret, sembol rakam ve yazılar, çıplak gözle kolayca seçilebilir ve okunabilir büyüklükte olmalıdır.
Tez sayfası üzerine yapıştırılacak fotoğraflar, tez sayfaları arasında olabilecek kabarıklığı önlemek amacı ile ince fotoğraf kağıdı üzerine basılmalıdır. Bunlar için yüksek kaliteli bilgisayar
çıktısı veya renkli fotokopi tercih edilir.
b. Yerleştirme
Şekiller, tez metni içerisinde, ilk değinildikleri sayfada ya da hemen sonraki sayfada yer
almalıdır.
Birbirleri ile ilgili çok sayıda tablo veya şekil aynı sayfa üzerinde yer alabilir. Şekil ve tablolar ile açıklamaları sayfa kenarında bırakılması gereken boşluklara taşmayacak şekilde yerleştirilmelidir (Şekil 3 ve 4).
19
Şekil 3. Şekillerin yerleştirilmesi
Şekil 4. Tabloların yerleştirilmesi
Bir şekilde birden fazla öge bulunabilir. Bu durumda, her bir öge sırayla A, B, C, D, ... şeklinde simgelenerek tümüne tek bir şekil numarası verilir. Açıklamalarda herbir öge ayrı ayrı
tanımlanmalıdır:
20
Tablo başlığı ve açıklamaları tablonun üstüne yazılmalı, metin alanı satır başından başlatılmalıdır. Tablo açıklamalarının yazımında da “blok” sistemi korunmalı; açıklamaların bir satırdan
daha uzun olması halinde, ikinci ve diğer satırlar, açıklamanın satır başı hizasından başlamalıdır.
Tablo ve şekil altı açıklamalarının sonuna nokta konulmalıdır.
Şekil başlığı ve açıklamaları şeklin altında yer almalı ve metin bloğu sol ve sağ kenarları arasında ortalanmalıdır.
Örnek:
Tablo 3.1. Kekeleme, işitme kayıplı ve normal kişilerin cinsiyet ve yaşa göre dağılımları.
Ortalamalar ± S.H. olarak verilmiştir.
Şekil 2.3. Hastalığın tipik seyrini gösteren aşamalar: A) Cilt lezyonları
B) Ağız içi veziküller C) Ağız içindeki ülserasyonlar
Bireylerin kimliğini belli edecek tarzda fotoğraf konulmamalıdır. Hasta ya da deneklerin fotoğraflarında gözler kimliği belli etmeyecek şekilde bantlanmalıdır. Özel durumlarda, teze konulacak gözleri bantlı olmayan fotoğrafların yayınlanması için fotoğrafı çekilen kişiden izin alındığına ilişkin ibare bulunmalıdır.
Şekillerin sayfa içine yerleştirilmesinde, sayfa kenarlarında bırakılması gereken boşluklara
kesinlikle taşılmamalıdır (Şekil 3). Bu boşluklara taşacak şekiller ya küçültülmeli ya da “ekte” sunulmalıdır. Tez metni içerisinde katlanmış şekil veya tablo olmamalıdır.
Bir sayfadan daha büyük olan tablolar, tez metni içinde bulunmak zorunda ise bir sayfa boyutlarında (uygun bir yerden) bölünmelidir. Tablonun devamı bir sonraki sayfada aynı tablo numarası ile ve aynı başlıkla verilmeli ancak tablo numarasından sonra parantez içinde “Devam”
ibaresi yazılmalıdır. Metinde, geçen formüller ayrı paragraf halinde yazılmalı, önce ve sonra gelen paragraflarla arasında bir satır boşluk bırakılmalıdır.
c. Numaralandırma
Tüm tablo, şekil ve formüllerin numaralandırılmasında sadece rakamlar kullanılmalıdır. Bunlar,
her bölüm içinde kendi aralarında, birbirlerinden bağımsız olarak ayrı ayrı numaralandırılmalıdır.
Birinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri:
Tablo 1.1. ………………………..
Şekil 1.1. ………………………..
İkinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri:
Tablo 2.1. ………………………..
Şekil 2.1. ………………………..
d. Formüllerin Yerleştirilmesi
Formüller numaralandırılırken, numaranın başında “Formül” ibaresi yer almamalı, bölüm içindeki sırasına göre numaralandırmalıdır. Ancak, metin içinde değinilirken “Formül 2.1” şeklinde
yazılmalıdır (Şekil 5).
21
Şekil 5. Formüllerin yerleştirilmesi
e. Açıklamalar
Tablo ve şekil açıklamaları olabildiğince kısa ve öz yazılmalıdır. Tüm açıklamaların yazımında 1.5 tam satır aralığı kullanılmalıdır.
Tablo veya şekil ile (açıklamaları dahil) alt ve üst metin arasında bir satır boşluk
bırakılmalıdır.
Tablo açıklamaları, tablonun üstüne yazılmalı ve Tablo açıklamasının son satırı ile tablonun
üst kenarı arasında 6 punto boşluk bırakılmalıdır
Şekil açıklamaları ise, şeklin altına yazılmalı ve şekil altı açıklaması ile şeklin alt kenarı arasında 6 punto boşluk bırakılmalıdır
Formüllere ait numaralar, formülün olduğu satırda, sayfanın sağ kenarından 2.5 cm içeride
kalacak şekilde parantez içerisinde yazılmalıdır.
Madde 5. Tez İçeriğinin Düzenlenmesi
Her tez dört ana bölümden oluşur (EK 1).
• Ön sayfalar/Özel sayfalar
• Tez metni
• Kaynaklar dizini
• Ekler
Her bölüme ilişkin sayfa düzeni örnekleri kılavuzun sonunda ayrı ekler şeklinde verilmiştir.
A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar
Kapak düzeni Şekil 6 ve EK 2’de gösterildiği gibidir. Dış kapak ile iç kapak sayfası arasında ve dış
kapağın arka sayfası ile tezin son sayfası arasında bir boş sayfa bırakılmalıdır.
22
Şekil 6. Tez kapağı
a. İç Kapak Sayfası
İç kapak sayfasının içeriği ve sayfa düzeni, tümüyle dış kapağın aynı olmalıdır (EK 3); yalnız, bu
sayfada danışman (varsa ortak danışman) öğretim üyesinin adı da bulunur. Bu sayfa ana metinde kullanılan kağıt üzerine yazılmalıdır. İç kapağın sayfa numarası, “ii” olarak düşülmeli; ancak
numara iç kapak üzerine basılmamalıdır.
b. Onay Sayfası
Tez savunmasından sonra tez danışmanı ve jüri üyelerinin tezi kabul ettiklerini ve tezin Sağlık
Bilimleri Enstitüsü tarafından onaylandığını gösteren sayfadır (EK 4). Bu sayfada tez danışmanı ve jüri üyelerinin ad, ünvan ve üniversiteleri ile imzaları bulunur. Onay sayfası “iii” olarak numaralandırılmalıdır.
c. Teşekkür Sayfası
Teşekkür bölümü, olabildiğince kısa ve öz olarak yazılmalı ve bir sayfayı aşmamalıdır (EK 5).
Bu sayfanın düzeni özet sayfası ile aynı olmalı, “iv” olarak numaralandırılmalıdır. Teşekkür sayfasında, tez çalışmasında ve tezin hazırlanmasında doğrudan katkısı bulunan kişiler ile,
doğrudan ilgili olmadığı halde, olağan görevi dışında katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara teşekkür edilmelidir.
Tez çalışması, bir proje kapsamında veya bir kuruluşun desteği ile gerçekleştirilmiş ise; projenin ve ilgili kuruluşun adı da bu bölümde belirtilmelidir.
23
d. Özet ve İngilizce Özet (Abstract)
Tezin bir sayfayı geçmeyen özeti (sayfa v) ve İngilizce çevirisi (sayfa vi) teşekkür sayfasından
hemen sonra yer almalı; ve Roma rakamları ile numaralandırılmalıdır. EK 6 ve EK 7’de bu bölümlerin yazımına örnek verilmiştir.
ÖZET başlığı, tümüyle büyük harflerle; sayfanın üst kenarından 3 cm aşağıya ortalanarak
yazılmalıdır. Başlıktan sonra 1 satır boşluk bırakılmalıdır. İlk satır, paragraf başı yapılmaksızın, sol
kenar boşluğu hizasından başlamalıdır.
Bu sayfada, önce, tez sahibinin adı, tezin başlığı, hangi programda ne tezi olarak yapıldığı
ve Ankara, yılı ibareleri koyu (bold) harflerle yazılmalı, ardından paragraf başı yapmadan, özet
metni başlamalıdır. Özette, tez çalışmasının amacı, kapsamı, kullanılan yöntem(ler) ve varılan
sonuç(lar), açık ve öz olarak belirtilmeli, ancak, “Amaç”, “Yöntem”, “Sonuç” gibi alt başlıklar kullanılmamalıdır.
İngilizce Özet (ABSTRACT) sayfasının içeriği ve sayfa düzeni tümüyle özet sayfasının aynı
olmalıdır.
Özet ve Abstract sayfasında ayrıca, tez metni ile ilgili en fazla beş anahtar kelime (keywords)
Türkçe ve İngilizce olarak verilmelidir. Anahtar kelimeler özet (abstract) metninden sonra bir satır atlanarak yazılmalıdır. Anahtar kelimelerin, çalışmayla ilgili ancak, başlıkta yer almayan kelimelerden seçilmesi daha uygundur. Anahtar kelimeler Medical Subject Headings (MeSH)’e de
uygun olmalıdır.
Anahtar kelimelerden sonra, eğer varsa, tezin yapımında desteği olan kuruluşların adları
ve proje numaraları bulunmalıdır. Abstract sayfası yukarıda belirtilen formata uygun olarak bir
sayfayı kesinlikle aşmamalıdır.
B. Dizinler
a. İçindekiler Dizini
EK 8’deki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır.
Özet sayfasından başlayarak tüm özel sayfalar, tez metninin içerdiği tüm bölüm ve alt bölüm
başlıkları, ek açıklamalar, kaynaklar ve ekler, içindekiler dizininde eksiksiz olarak gösterilmelidir. Tezde kullanılan her bir başlık, içindekiler dizininde hiç bir değişiklik yapılmaksızın, yer
almalıdır.
İçindekiler dizininde her başlığın hizasına, sadece o başlığın yer aldığı ilk sayfanın numarası yazılmalıdır. “İÇİNDEKİLER” başlığı, tümüyle büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır.
Tezden ayrı sunulmuş olmasına karşın “EKLER” de, İçindekiler dizininin sonunda yer almalı,
ancak bunlara ait sayfa numaraları dizinde gösterilmemelidir.
b. Simgeler ve Kısaltmalar Dizini
EK 9’daki örneğe uygun olarak “SİMGELER VE KISALTMALAR” başlığı büyük harflerle, sayfa üst
kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Dizinde simge ve kısatmalar alfabetik sırada verilmelidir.
24
c. Şekiller Dizini
Şekiller dizini, EK 10’daki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır. “ŞEKİLLER” başlığı, büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır.
Şekiller dizinindeki şekil altı açıklamaları, tez metni içindeki şekil altı açıklamasının tümüyle aynı olmalıdır. Ancak, açıklamanın başlık kısmı dışında kalan p değerleri ve diğer bilgilerin yazılması gerekmez.
d. Tablolar Dizini
EK 11’deki örneğe uygun olmalıdır. “TABLOLAR” başlığı, büyük harflerle sayfa üst kenarından 3
cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Tablolar dizinindeki açıklamalar, tez metni içindeki tablo açıklamalarıyla tümüyle aynı olmalıdır. Ancak, şekiller dizininde olduğu gibi, p değerleri ve
diğer bilgilerin yazılması gerekmez.
C. Tez Metni
a. Giriş
Bu bölümde çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı gibi, okuyucuyu yönlendirici nitelikte
bilgiler bulunur. Giriş bölümünde ikinci ve üçüncü dereceden altbaşlıklar bulunabilir.
b. Genel Bilgiler
Burada tez konusunda önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında gözden
geçirilir. Konuya ilişkin sorunlar saptanır, varolan çözüm önerileri giriş bölümünde belirtilen
amaç, kapsam ve varsayımlar doğrultusunda değerlendirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin
bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgileri derlenerek amaçlar ve kullanılacak
yöntem arasında sebep–sonuç ilişkileri kurulur.
c. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)
DİKKAT!
Tez çalışmaları sırasında elde edilen veriler H. Ü. Senatosu’nun 14.01.2006 gün ve 2006–7
sayılı kararı ile kabul edilen “Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmaların ve laboratuvar çalışmalarının kayıt sistemlerine ilişkin ilkeler”e uygun şekilde kaydedilmiş
olmalıdır.
Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde oluşturulan varsayımların nasıl test edildiği bu bölümde ayrıntılı olarak anlatılır. Kullanılan laboratuvar ve gözlem teknikleri, anketler ve diğer ölçüm
şekilleri tarif edilir. Veri elde etme biçimleri ve deney grupları tanımlanır. Verilerin istatistiksel
değerlendirmesinin nasıl yapıldığı belirtilir.
Tüm tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumda H.Ü. Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırmaları Etik Kurulu’nun, hayvan deneylerinin yapıldığı durumlarda da H.Ü. Deney Hayvanları Etik
Kurulu’nun onayının alınması gereklidir. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numarasının yazılması zorunludur.
25
d. Bulgular
Bu bölümde bir önceki bölümde tarif edilen yöntemlerle elde edilen veriler belli bir mantıksal–
analitik bütünlük ve akış içinde sunulur. Verilerin uygun istatistiksel yöntemlerle analiz edilmesi gereklidir. Yazarın, verileri daha anlaşılır hale getirmek için tablo, grafik, vb. yapması beklenir.
Gerekirse şekil, fotoğraf ve benzeri görüntüler kullanılır.
e. Tartışma
Bulgular, Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde verilen çerçeve içinde tartışılır. Bu bölümde çalışmanın bilime nasıl bir katkıda bulunduğu mutlaka belirtilmeli, özgün kısımları vurgulanmalıdır.
Test edilen varsayımların kabul ya da red edilip edilmedikleri ve amaçlara ne ölçüde varıldığı yazılmalıdır. Tartışmada, daha çok, Giriş ve Genel Bilgiler’de sözedilen varsayımların tez çalışması
ile elde edilen bulgularla ne ölçüde desteklendiği hususu üzerinde durulmalıdır. Bu bağlamda,
spekülatif yorumlardan olabildiğince kaçınılmalıdır.
f. Sonuç ve Öneriler
Bu bölümde, tez çalışmasından elde edilen sonuçlar, olabildiğince genel fakat açık–seçik ve öz
olarak yazılmalıdır. Gerektiğinde, sonuçlar madde madde yazılabilir.
Tez çalışmasını yapan kişinin, kendinden sonra aynı konuda ya da ilgili konularda çalışacak
kişilere veya başka kurum ve ilgililere iletmek istediği öneriler varsa, bunlar öneriler başlığı altında yazılabilir. Sonuçlar ve öneriler birarada da işlenebilir.
Yukarıda ana hatlarıyla verilen tez bölümleri, çalışmanın türüne, yazarın üslubuna ve bazı
özel ölçülere göre ufak tefek değişiklikler gösterebilir.
D. Kaynaklar
DİKKAT!
Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı
ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağlık Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini
kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler
doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya
da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir.
“KAYNAKLAR” başlığı, büyük harflerle, sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır (Şekil 7).
Kaynakların gösterilmesi ve Kaynaklar dizini (EK 12) yazım planı kaynaklar formatına uygun
olmalı ve her kaynağın yazar adı, başlığı, kitap ya da dergi adı, sayfası ve basım yılı belirtilmelidir.
Kaynakların tümü (kitap, dergi makalesi, vb.) aynı formatta yazılmalıdır. Ancak, yazar adları arasında yabancı dilden bağlaç ve kısaltmalar (and, in, et, und, et al., gibi) kullanılmamalı ve mutlaka sıra numarası verilmelidir. Her kaynak ayrı bir paragraf olacak şekilde yazılmalı ve paragraf aralarında 6 punto boşluk bırakılmalıdır.
26
E. Ekler
Tezin ana bölümleri içinde yer almaları halinde konuyu dağıtıcı, okumada sürekliliği engelleyen
nitelikte ve dipnot olarak verilemeyecek kadar uzun olan açıklamalar bu bölümde verilmelidir.
Bu bölümde yer alacak her bir açıklama için uygun bir “başlık” seçilmeli ve bunlar, sunuş sırasına göre EK 1, EK 2, EK 3, ... şeklinde adlandırılmalıdır. İstenildiği takdirde tez sahibinin kısa özgeçmişi de bu kısmın sonuna ayrı bir ek numarası verilerek eklenebilir.
Metin içinde ek’lere yapılan göndermeler (Bkz. EK ..) şeklinde olmalıdır.
Her bir ek bölümü, sayfa başı yapılarak başlamalı ve sayfa numaraları, bir önceki bölümün
sayfa numaralarını izlemelidir. Ekler, “İÇİNDEKİLER” dizininde sırasıyla ve eksiksiz olarak verilmeli, ancak sayfa numaraları gösterilmemelidir.
F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.)
Araştırma ile ilgili olarak boyutları, nitelikleri ve/veya kapsamları nedeni ile tez ile birlikte sunulamayacak materyal tezden ayrı olarak “EKLER” başlığı altında ve ayrı bir kapak veya uygun bir
zarf ya da kutu içerisinde verilmelidir. Bunların üst kapak ve sayfa düzeni tümüyle tez kapağıyla aynı olmalıdır.
2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Madde 6. Tezlerin yazılması ve savunulması
Tezin yazılması ve savunulması süreci Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinde belirtilen şekilde yapılır. Her bir tez savunma sınavı jüri
üyesi aşağıda belirtilen “Tez Değerlendirme Kriterleri”ni dikkate alarak tezi değerlendirir ve
“Yüksek Lisans–Doktora Tez inceleme ve Değerlendirme Formu”nu doldurarak “Tez Savunma
Sınav Tutanağı”na ekler.
Tezlerin Tez Yazım Yönergesine uygunluğu Tez öğrencisinin sorumluluğundadır ve
Enstitü’ye teslim edilmeden önce Danışman tarafından kontrol edilir.
Madde 7. Tez Değerlendirme Kriterleri
Tez savunma sınavı jüri üyeleri tezleri değerlendirirken aşağıdaki kriterleri gözönünde
bulundururlar.
A. Sunum
Okuyucu tezi hiçbir güçlükle karşılaşmadan okuyabilmelidir. Metin, açık ve anlaşılabilir olmalıdır.
Metin, kelime açısından ekonomik olarak tasarlanmalıdır. Gereksiz tekrarlardan kaçınılmalıdır.
Okuyucu, metin içinde atıf yapılan tablo, resim ve grafikleri kolaylıkla bulabilmelidir.
Kaynaklar dizini eksiksiz ve doğru olmalıdır. Kaynakların güncel olmasına dikkat edilmelidir.
B. Bütünlük
Tezin bütünlük göstermesi çok önemlidir. Bu yüzden, tez bölümleri birbirlerine belirli bir mantıksal ve analitik bütünlük ve akış içinde bağlanmalıdır.
27
C. Özgünlük ve Yaratıcılık
Doktora tez çalışması bilime yenilik getirme, yeni bir bilimsel yöntem geliştirme veya bilinen bir
yöntemi yeni bir alana uygulama niteliklerinden en az birini sağlamalıdır.
Doktora tezinin esasını oluşturan araştırma ve bu araştırmanın metin haline getirilmesi
aday tarafından yapılmalıdır. Ancak, seçilen araştırmaya bağlı olarak araştırıcının bağımsızlık
derecesi etkilenebilir. Örneğin, bazı durumlarda öğrenciler büyük bir grubun bir parçası olarak
çalışabilirler. Buna rağmen aday, bağımsız araştırma yapabilme yeteneğini göstermelidir.
D. Araştırmaya Neden Olan Problem
Araştırmaya neden olan problem “Giriş” bölümünde kısa ve açık olarak tanımlanmalıdır. Bu sırada bu problemin çözümüne yönelik olarak test edilecek varsayımlar ve/veya cevaplanması
düşünülen sorular da belirtilmelidir.
E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi)
Burada tez konusunda daha önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında gözden geçirilir. Bu bölüm literatür bilgilerini gösteren bir katolog tarzında olmamalıdır. Mevcut bilgiler analitik ve eleştirel bir yaklaşımla incelenir. Konu ile ilgili sorunlar saptanır, çözüm önerileri
“GİRİŞ” bölümünde belirtilen çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı doğrultusunda değerlendirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgileri derlenerek, amaçlar ve kullanılacak yöntemler arasında neden–sonuç ilişkisi kurulur.
İyi bir genel bilgiler bölümü, kısa ve öz olmalı, bunun yanısıra okuyucuda ilgi uyandırmalıdır. Bu yüzden, tez konusu ile doğrudan ilgili çalışmalara mutlaka yer verilmeli, konu için çok
önemli olmayan veya konu dışı çalışmalardan kaçınılmalıdır. Kullanılacak bilgi orijinal kaynağından edinilmeli, bu amaçla ikincil kaynaklar kullanılmamalıdır.
F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)
Araştırmanın amacına ulaşmasını sağlayacak veri tipinin ne olduğu ve bu verinin hangi yöntemlerle toplandığı bir plan dahilinde ve ayrıntılı olarak verilmelidir. En uygun yöntemlerin kullanımı her zaman mümkün olmadığı için seçilen yöntemlerin, üstünlükleri ve yetersizlikleri belirtilmeli ve seçilme gerekçesi tartışılmalıdır.
Yapılan analizler, araştırmaya neden olan problemin çözümü ile ilgili olarak ileri sürülen
varsayımların test edilmesine ve/veya soruların cevaplanmasına yönelik olmalıdır.
Verilerin değerlendirilmesinde kullanılan analitik yöntemlerin seçilme gerekçeleri ve yeterlilikleri (varılması istenen amaç açısından) tartışılmalıdır. Değerlendirmeler sırasında ortaya çıkan problemler belirtilmeli ve onların hangi yaklaşım(lar)la çözüldüğü açıklanmalıdır.
Aday veri analizi sırasında daha önceden öngörülemeyen özellikleri fark edebilmelidir.
Aday güvenilirlik ve tarafsızlık konusunda hassasiyet göstermelidir.
Tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumlarda Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırmaları Yerel Etik Kurulu’nun, deney hayvanlarının kullanıldığı çalışmalarda ise, Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu’nun onayı bulunmalıdır. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numarası belirtilmelidir.
28
G. Bulgular
Yazar, çalışmasında elde ettiği bulguları belli bir önem hiyerarşisi içinde vermeli ve analitik bir
bütünlük içinde sunmalıdır.
İstatistik yöntemler ve verilerin sunuş biçimi uluslararası yayın standartlarına uygun
olmalıdır.
Tablo, şekil ve diğer görsel malzemeler amacına uygun şekilde ve sayıda, hazırlanmalıdır.
H. Tartışma
Tez çalışmasının, o araştırma alanına yaptığı katkılar değerlendirilmelidir.
Aday kendi çalışması ile genel bilgiler bölümünde verilen çalışmalar akılcı bir bakış açısı ile
karşılaştırmalıdır.
Ana bulgular, kuramsal ve uygun olduğu durumlarda uygulama açısından tartışılmalıdır.
Tartışma bölümünde araştırma sürecinin bütününe ait düşünceler de yer almalıdır. Böylece
adayın tez çalışması süresince neler öğrendiği anlaşılır.
Tez çalışmasının araştırma planının ve kullanılan yöntemlerin yetersizliklerinin elde edilen
bulgular ışığında tartışıldığı, diğer seçeneklerin ve/veya kullanılabilecek ilave yöntemlerin belirtildiği bir kısım tartışma bölümü içinde yer almalıdır. Araştırılan konuda hala aydınlatılması
gereken noktalar varsa belirtilmelidir.
3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK
Madde 8. Yürürlülük
Bu yönerge hükümlerini Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü yürütür. Bu amaçla gerekli idari
formları tasarlar, ilgilileri bilgilendirir, tezlerin yönergeye uygun şekilde teslim edilip edilmediğini kontrol eder.
29
EKLER
EK 1: Tez Planı ve Başlık Numaralandırma Sistemi
30
EK 2: Dış Kapak Sayfası Örneği
31
EK 3: İç Kapak Sayfası Örneği
32
EK 4: Onay Sayfası Örneği
33
EK 5: Teşekkür Sayfası Örneği
34
EK 6: Özet Sayfası Örneği
35
EK 7: İngilizce Özet Sayfası Örneği
36
EK 8: İçindekiler Dizini Örneği
Gerektiğinde birden fazla sayfa içerebilir
37
EK 9: Simgeler ve Kısaltmalar Dizini Örneği
EK 10: Şekiller Dizini Örneği
38
EK 11: Tablolar Dizini Örneği
EK 12: Kaynaklar Dizini Örneği
39
BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ
Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir
Tarih: 17.05.2006, Karar No.: 2006–102
Hazırlayanlar
Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu
Komisyon Başkanı
Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
Prof. Dr. Hakan S. Orer
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü
Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı
Prof. Dr. Ahmet Rifat Özdural
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü
Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü
Prof. Dr. Turan Akay
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı
Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Prof. Dr. Türev Berki
H.Ü. Devlet Konservatuarı, Etnomüzikoloji ve Folklor Anabilim Dalı Başkanı
Doç. Dr. Ender Ateşman
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımcısı
Edebiyat Fakültesi, Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü
Yrd. Doç. Dr. Zülfikar Sayın
Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü
40
GİRİŞ
Bu çalışmada kaynakça düzeni, künye düzeni, gönderme ve alıntı ile ilgili kurallar APA (American Psychological Association – Amerikan Psikoloji Derneği) kuralları temel alınarak hazırlanmış, ancak, özellikle Türkçe dilbilgisi kurallarına uygunluk ve kullanım kolaylığı açısından bazı
kurallar üzerinde uyarlamalar yapılmıştır. Ayrıca, APA’nın kapsamında bulunmayan (sahne sanatları gibi) yapıtlar için genel kurallara uygun künye düzenleri geliştirilmiştir. İngilizce örnekler
için ve bu belgede yer almayan durumlarla karşılaşmaları durumunda araştırmacılara, APA’nın
Publication Manual of the American Psychological Association başlıklı yayınının 5. basımına
veya APA’nın web sitesine (http://www.apastyle.org) başvurmaları önerilir.
KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR
Kaynak gösterme bilim ve sanat etiğinin gereğidir.
Hangi biçimde olursa olsun bilgi ileten kişi bilginin kaynağını gösterme sorumluluğunu taşımalıdır. Başkalarının bilgi birikiminden ve düşüncelerinden yararlanılan her çalışmada (kitap,
tez, makale, rapor, bildiri, ödev, web sayfası, vb) yararlanılan bilginin kaynağı, neyin nereden
ödünç alındığı açıkça belirtilmelidir. Kaynak gösterme bilim–sanat etiğinin bir gereğidir. Kaynak gösterilmediği sürece, ortaya atılan düşüncenin yazara ait olduğu varsayılır. Kaynak gösterme yoluyla bilginin gerçek sahibinin hakkı teslim edildiği gibi, araştırmacının kendi katkısının
ne olduğu da açıkça gösterilmiş olur. Kaynak belirtme, araştırmacının görüşlerinin doğruluğunu destekleyen başka kaynaklar olduğunu ve/veya karşıt görüşleri de göz önüne aldığını gösterir. Böylece yapılan çalışmanın güvenirliği artar, ayrıca bilginin doğruluğu ve tarafsızlığı açısından okuyucuya denetim olanağı sağlanmış olur. Kullanılan kaynaklar, aynı zamanda bir çalışmanın niteliği (genişliği ve derinliği) konusunda da okuyucuya fikir verir.
Başkalarının düşünceleri iki şekilde aktarılabilir. Birincisinde özgün (orijinal) anlatım hiç değiştirilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı metinde özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işareti içinde gösterilir, tırnak işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme
yapılır. Diğerinde ise özgün anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Burada düşünce hala bir başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin
içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (örnekler için bkz. Tablo 1).
Başkalarının düşüncelerini, söylemlerini, verilerini ve yapıtlarını kaynak göstermeden kullanmaya intihal (plagiarism) denir. Bu durum, başkalarının düşüncelerini ve başkalarına ait söylemleri kendine aitmiş gibi sunmak anlamına geleceğinden, bir tür entelektüel hırsızlıktır (örnekler için bkz. Tablo 1). İntihal olguları, hukuki olmaktan çok etik boyutuyla irdelense de, disiplin soruşturmasına konu olabilir ve dersten kalmak, üniversiteden ya da meslekten atılmak gibi
çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bilimsel ve sanatsal çalışma sürecinde, bilmeden veya farkında
olmadan intihal kapsamına girecek eylemlerde bulunmak, kişiyi sorumluluktan kurtarmaz. Yapılan soruşturma sonucu kötü niyet taşımadığı anlaşılan intihal durumlarında, sorumlu kişilerin
durumu açıklayarak düzeltme yapmaları beklenir.
* American Psychological Association (2001). Publication Manual of the American Psychological Association (5. bs.). Washington, DC: American Psychological Association.
41
Kaynak Gösterme İlkeleri
Her çalışma kendinden önce yapılanlara, bir başka deyişle var olan bilgi birikimine dayanır.
Önemli olan, ödünç alınan bilginin kime ait olduğunu açıklığa kavuşturmak ve bize aitmiş gibi
görünmesine engel olmaktır.
Yorumlar, değerlendirmeler, veriler ve yargılar başkalarına ait olduğu sürece kaynak gösterilmesi zorunludur, aksi takdirde yazara ait olduğu yanılgısını getirir. Kaynak gösterilirken aşağıdaki ilkelere uyulması gereklidir:
1. Her bilimsel çalışmada, yararlanılan kaynakların listelendiği bir kaynakça bölümü
bulunmalıdır.
2. Metin içinde gönderme yapılan her kaynak kaynakçada yer almalı, kaynakçada yer verilen
her kaynağa da metin içinde gönderme yapılmalıdır.
3. Kaynakçaya alınacak yapıtlar, yazarın bizzat okuyup yararlandığı yapıtlar olmalıdır.
4. Araştırmada kullanılmayan, ancak araştırmacının konu için yararlı olabileceğini düşündüğü diğer kaynaklar “ek kaynakça” veya “yardımcı kaynakça” gibi farklı bir başlık altında verilmelidir.
5. Kaynakçada, ilgili yayının künyesi kurallara uygun olarak verilmeli (örnekler için Bkz. Künye
Düzeni), künye içindeki bilgi öğeleri tam ve doğru olmalıdır.
6. Kaynakçada her kaynağa yalnız bir kez yer verilmelidir.
7. Kaynakça, hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı konusunda fikir vermez. Bu bilgi, metnin
içinde ilgili yerde, söz konusu bilgi kaynağına gönderme yapılarak aktarılmalıdır.
8. Herkes tarafından bilinen gerçekler için (dünyanın yuvarlak, günün 24 saat, Türkiye
Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanının Atatürk olması gibi) kaynak belirtmeye gerek yoktur. Ancak, bazen neyin genel bilgi kapsamına girdiğini değerlendirmek zor olabilir. Genel
bilginin içeriği, disiplinden disipline değişebildiği için kişinin bilmediği bir disiplinde neyin
genel bilgi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine karar vermesi özellikle güçtür. Bu tip
durumlarda kişiyi etik açıdan yanlış bir şey yapmaktan koruyacağı için kaynak gösterilmesi
tercih edilmelidir.
9. Bir kaynaktan değiştirilmeden yapılan alıntılar, özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işareti içinde gösterilmelidir (bkz. Tablo 1–a).
10. Araştırıcının bilimsel yeterliliği, sentez yapma ya da yazma becerisi konusunda soru işareti
uyandırabileceğinden çok sık ve çok uzun alıntılardan kaçınmak gereklidir.
11. Araştırıcının, bir kaynaktan aldığı bilgiyi metnin genel akışına uygun biçimde, yeniden ifade ederek, kimi durumlarda da özetleyerek aktarması gerekebilir. Yeniden ifadeyle bilginin
aidiyeti değişmez; bu nedenle, kaynağa gönderme yapılması zorunludur (bkz. Tablo 1–c).
12. Yabancı dildeki kaynaklardan Türkçe’ye çevrilerek yapılan alıntılarda metnin çeviri olduğunun belirtilmesi gerekir.
13. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilginin ikinci elden aktarıldığı
belirtilmelidir.
14. Kaynak gösterilse bile, bir yapıtın tamamı veya tamamına yakın bir bölümü bir başka çalışmada aktarılamaz.
15. Patent ve telif hakkı söz konusu olan yapıt, resim, çizelge, formül, şekil, vb. gibi öğeler için,
kaynak göstermenin yanı sıra, izin alınmasının da gerekli olabileceği unutulmamalıdır.
42
16. Müzik ve sahne yapıtları yaratımında, herhangi bir kaynaktan alıntılama ya da açık bir esinlenme söz konusu ise, bu durumun yapıtın ilk sayfasında belirtilmesi gereklidir.
Tablo 1: İntihal Örnekleri
Özgün Metin
İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu alanda
Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin
ilerlemesi ve başarıları, 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca daima Türk aydınlarının dikkat ve
kıskançlığını çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk çocuk
edebiyatını karşılaştırarak yapılacak incelemelere gerek vardır.
Kaynak:
Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık, s. 108.
Yanlış (İntihal)
Doğru
a) Alıntı
İmparatorlukta ilköğretim reformunu
başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik “İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve
unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî
başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu
Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları
Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin;
Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19.
19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca
boyunca daima Türk aydınlarının daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını
dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının
nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk
edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak
Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak incelemelere gerek vardır” (Ortaylı, 2000, s. 108).
yapılacak incelemelere gerek vardır.
b) Parçalar
halinde
alıntı
Tanzimatla
birlikte,
Osmanlı
İmparatorluğu’nda ilköğretim reformu Tanzimatla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda
gündeme geldi. Ancak, İmparatorlukta ilköğretim reformu gündeme geldi. Ancak,
ilköğretim reformunu başlatan ilk etnik “İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan
unsur Türk değildi. Avrupaî Osmani ilk etnik unsur Türk değildi. ... Avrupaî Osmani
denen kıtanın unsurları, Suriye ve denen kıtanın unsurları..., Suriye ve Lübnan daha
Lübnan daha önde idi. Bulgar maarifinin önde idi. ... Bulgar maarifinin ... başarıları, ... İkinci
başarıları, İkinci Meşrutiyet dönemi Meşrutiyet dönemi boyunca ...Türk aydınlarının ...
boyunca Türk aydınlarının kıskançlığını kıskançlığını çekmiştir” (Ortaylı, 2000, s. 108).
çekmiştir.
c) Aktarma
Ülkemizde
Tanzimat’tan
beri
ilköğretimde istenen başarı bir türlü
yakalanamamıştır. 19. yüzyılda Bulgarlar
ve diğer Türk olmayan unsurlar eğitim
alanında Türklerden daha ileri ve
başarılıdır. Söz konusu ulusların bu
dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk
çocuk edebiyatının karşılaştırılması
sonucu bu durum açıklık kazanacaktır.
Ülkemizde Tanzimat’tan beri ilköğretimde istenen
başarı bir türlü yakalanamamıştır. Ortaylı (2000, s.
108) 19. yüzyılda Bulgarlar ve diğer Türk olmayan
unsurların eğitim alanında Türklerden daha ileri
ve başarılı olduklarını belirtmekte ve söz konusu
ulusların bu dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk
çocuk edebiyatının karşılaştırılması sonucu bu
durumun açıklık kazanacağına değinmektedir.
43
Tablo 1: Devam
Özgün Metin
For one thing, it was not dominated by envy. We began thinking about America at the only moment when
US economy was not a triumphant model of wealth and productive potential for the rest of the world. In the
decade of the Great Depression we no longer saw the world of Gatsby but that of The Grapes of Wrath. In the
1920s and early 1930s America was a by–word for the hard–faced pursuit of profit, for injustice, for ruthless
unscrupulous and brutal repression. But F. D. Roosevelt’s USA not only disclaimed this reputation; it turned it
sharply to the left. It visibly became a government for the poor and the unions.
Kaynak:
Hobsbawm, E. (2002). Interesting times a twentieth–century life. Londra: Abacus, s. 388.
d) Çeviri
yaparak
aktarma
Yanlış (İntihal)
Doğru
Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim
potansiyeli olan başarılı bir refah modeli
değilken incelemeye başladılar. Onlar
için Amerika Büyük Depresyon yıllarında
“Muhteşem Gatsby”nin değil, “Gazap
Üzümleri”nin ülkesi haline gelmişti.
1920’lerde ve 1930’ların başında ülke
menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın ve
baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in
Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı
aynı zamanda ülkenin yönünü sola
doğru çevirdi. Artık hükümet fakirlerin
ve sendikaların hükümeti olmuştu.
Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim potansiyeli olan
başarılı bir refah modeli değilken incelemeye
başladılar. Hobsbawm’a (2002, s. 388) göre
Amerika Büyük Depresyon yıllarında “Muhteşem
Gatsby”nin değil, “Gazap Üzümleri”nin ülkesi
haline gelmişti. 1920’lerde ve 1930’ların başında
ülke menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın
ve baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in
Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı aynı
zamanda ülkenin yönünü sola doğru çevirdi. Artık
hükümet fakirlerin ve sendikaların hükümeti
olmuştu.
ALINTILAR
Başka kaynaklardan alınan bilgi iki biçimde aktarılabilir. Birincisinde özgün anlatım hiç değiştirilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir, tırnak
işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme yapılır (bkz. Tablo 1–a). Diğerinde ise özgün
anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Burada bilgi hala bir başka kaynaktan alınmıştır, diğer bir deyişle bir başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (bkz. Tablo 1–c). Genelde, araştırmacıların bilgiyi olduğu gibi kopyalamak yerine kendi anlatım ve üsluplarıyla aktarmaları beklenir. Özgün anlatımın kısa, güzel ya da ilginç olduğu ve değiştirilmesinin anlam kayması yaratacağı durumlarda alıntı yapılması uygundur. Çok sık ve çok uzun alıntılar yapmaktan
kaçınmak gerekir. Bu durum, araştırmacının sentez yapma ve yazma becerileri konusunda kuşku uyandıracağı gibi metnin akışını da bozar.
Genel Kurallar
1. Bütün alıntılar, alıntı oldukları belli olacak biçimde işaretlenir.
2. Kısa alıntılar tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir (bkz. Tablo 1–a). Tümce yapısına uyum sağlaması amacıyla değiştirilen sözcükler ayraç içinde yazılır.
3. Dört satırdan uzun alıntılar ayrı bir paragraf olarak 1 cm içeriden blok halinde yazılır. Bu durumda tırnak işareti kullanılmaz.
4. Alıntılar hem içerik hem de biçim açısından doğru olmalıdır.
44
5. Kaynak metindeki yazım biçimi ve noktalama işaretleri, hatalı olsalar bile değiştirilmez.
Bu gibi durumlarda, doğrudan alıntı yapmak yerine aktarma (anlamca alıntı) yapmak
tercih edilebilir. Dizgi ya da baskı hatası olduğundan tamamen emin olunmadığı sürece kaynak metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz, sözcükler, yazım kuralları vb.
güncelleştirilemez.
6. Yeni bir bağlam içine yerleştirilen alıntı, kaynak metindeki anlamını korumalıdır. Kaynak metin üzerinde yapılan bütün değişiklikler (çıkarmalar, eklemeler, açıklamalar, koyu, eğik yazı
ya da alt çizgi ile belirginleştirmeler, kaynaştırmalar, kaynak metinde yer alan alıntılar vb.)
mutlaka gösterilir.
7. Alıntılar “ikinci el”den değil, doğruca özgün kaynaktan yapılmalıdır. Ancak, kaynak metne
erişilmesi olanaklı değilse dolaylı alıntı yapmak gerekli olabilir. Dolaylı alıntı yapılıyorsa bu
durum göndermede “aktaran” ifadesiyle belirtilir.
8. Alıntılar yazarın amacına uygun olmalıdır. İfade edilmek istenen düşünceyi aşan ya da bağlamla ilgisi olmayan bölümler alıntıdan çıkarılır.
9. Kaynak metindeki anlam korunmak koşuluyla alıntılarda çıkarma yapılabilir. Çıkarılan bölümler üç nokta işareti ile gösterilir (bkz. Tablo 1–b).
10. Gerekli bir açıklama olması ya da metindeki tümce yapısına uygunluk sağlanması açısından
kaynak metne ekleme yapılabilir. Eklenen bölümler köşeli ayraç ile gösterilir.
11. Yazarın isteğine ve amacına uygun olarak alıntılarda belirginleştirmeler yapılabilir. Ancak,
yapılan belirginleştirmeler “koyu/eğik/altı çizgili yazı yazara aittir.” şeklindeki bir dipnot ile
gösterilir.
GÖNDERMELER
Göndermelerde “yazar–tarih yaklaşımı” ve “sayısal yaklaşım” seçeneklerinden biri kullanılır. Çok
sayıda göndermenin birlikte yapılmasını gerektiren durumlarda yazar–tarih yaklaşımı metnin
akışını bozabileceğinden, sayısal yaklaşım tercih edilebilir.
Yazar–tarih yaklaşımında, metin içinde gönderme yapılmak istenen yere bir ayraç açılarak
kullanılan kaynağın yazarının soyadı, yayın tarihi ve ilgili bilginin alındığı sayfa numaraları belirtilir (bkz. örnek 1–13).
Sayısal yaklaşımda iki temel uygulama söz konusudur: Birincide kaynaklara metin içinde
kullanıldıkları sıraya göre (gönderme sırasına göre) birden başlayan numaralar verilir. Söz konusu numaralar metin içinde üst–simge ile gösterilir. Kaynak künyeleri metin içinde kendilerine verilen numaralarla birlikte dipnot veya sonnotlarda yer alır. Künyeye erişimi sağlayan öğe
gönderme numarasıdır. Bu yaklaşımda künyeler alfabetik düzende değildir. Alfabetik listelerin
okuyucu açısından yararları göz önüne alındığından bazı durumlarda ikinci bir alfabetik kaynak listesi hazırlanır.
Sayısal yaklaşımda kullanılan ikinci uygulamada ise, önce, kullanılan kaynakların alfabetik
bir listesi oluşturulur. Sonra alfabetik listedeki kaynaklara birden başlayan numaralar verilir. Metin içinde kaynaklara alfabetik listede aldıkları sıra numarası ile gönderme yapılır. Bu durumda
metin içinde kullanılan numaralar birden başlamaz ve belli bir sıra izlemez.
45
Genel Kurallar
1. Ayraç içinde yazar soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası bilgileri aktarılır.
2. Yazar adı ve tarih bilgileri anlatımda geçiyorsa ayraç içinde yinelenmez (bkz. Tablo 1–c).
3. Göndermelerde sayfa numarasının verilmesi, bilginin, söz konusu kaynağın tam olarak neresinden alındığını göstermesi açısından önemlidir. Yararlanılan kaynak, tek sayfadan oluşuyorsa ya da televizyon programı, ses kaydı, elektronik kaynak gibi sayfa numaralandırması olmayan bir kaynaksa göndermede sayfa numarası verilmez.
4. Tek ve iki yazarlı yapıtlarda her iki yazarın soyadına da ayraç içinde yer verilir (bkz. örnek 1
ve 2).
5. İkiden fazla yazarı olan yapıtlarda gönderme yapılırken sadece birinci yazarın soyadı verilir,
diğer yazarlar için “ve diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 3).
6. Tüzel kişiler tarafından yazılmış yapıtlarda tüzel kişi adı çok uzunsa veya kısaltılmış biçimi
çok biliniyorsa ilk göndermeden sonra kısaltma yoluna gidilebilir. Kısaltma kullanılmasına
karar verilirse ilk göndermede kurum adının açık hali yazılır ve yanında köşeli ayraç içinde
kısaltması verilir. Daha sonraki göndermelerde sadece kısaltma kullanılır (bkz. örnek 4).
7. Bir yazarın birden fazla yapıtı kullanılmışsa göndermelerde tarih bilgisi ayırıcı öğedir. Ancak,
aynı yazarın aynı tarihte yayınlanmış yapıtlarını birbirinden ayırmak için, künyede yayın tarihlerinin yanına “a” dan başlamak üzere eklenen küçük harfler yazarın hangi yapıtına gönderme yapıldığını açıklığa kavuşturur (bkz. örnek 5).
8. Soyadları aynı iki yazarın yapıtları kullanılmışsa, soyadlarının yanı sıra adlarının ilk harfleri
de göndermede belirtilir (bkz. örnek 6).
9. Kaynakçaya yapıt adından giren kaynaklara gönderme yapılırken, yapıt adı uzunsa ilk sözcüğü, kısaysa tamamı verilir. Gönderme yapılan kaynak bir makale veya kitap bölümüyse,
yapıt adı tırnak işareti içinde, kitapsa eğik (italik) yazı tipiyle verilir (bkz. örnek 7 ve 8). Yapıt
adı kısaltılırken üç nokta kullanılır (bkz. örnek 8).
10. Yapıtın yayın tarihi belli değilse, göndermede tarih yok anlamına gelen “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 9).
11. Aynı anda birden fazla yapıta gönderme yapılmak istenirse, hepsi tek bir ayraç içinde, birbirlerinden noktalı virgül ile ayrılarak verilir. Ayraç içinde yazar soyadına göre alfabetik sıra
izlenir (bkz. örnek 10).
12. Aynı yazarın birden fazla yapıtına aynı anda gönderme yapılacaksa yazar yinelenmeksizin
küçükten büyüğe tarih sırası izlenir (bkz. örnek 11).
13. Kişisel iletişim; görüşme yoluyla, mektupla, elektronik olarak veya telefonla yapılabilir. Okuyucu açısından erişilebilirliği olmadığı gerekçesiyle kişisel iletişimle ilgili bilgiler kaynakçaya eklenmez, yalnızca metin içinde belirtilir (bkz. örnek 12).
14. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilgi ikinci elden aktarılır. Gönderme yapılırken, bilginin ikinci elden aktarıldığı belirtilmelidir. Metin içinde özgün kaynaktan
söz edildikten sonra, ayraç içinde bilginin alındığı ikincil kaynağa gönderme yapılır. Kaynakçada söz konusu ikincil kaynak için giriş hazırlanır, özgün kaynağa kaynakçada yer verilmez
(bkz. örnek 13).
46
Gönderme Örnekleri
Tek Yazarlı Yapıt
Örnek 1
(Kum, 1981, s. 87).
İki Yazarlı Yapıt
Örnek 2
(Köprülü ve Günden, 1997, s. 164–165).
İkiden Fazla Yazarlı Yapıt
Örnek 3
(Akkoyunlu ve diğerleri, 1993, s. 221).
Tüzel Kişi Tarafından Yazılmış Yapıt
Örnek 4
İlk Gönderme
(Türk Dil Kurumu [TDK], 1981, s. 19).
İkinci ve Sonraki Göndermeler:
(TDK, 1981, s. 26).
Aynı Yazarın Yapıtları
Örnek 5
(Uçak, 2003a, s. 198).
(Uçak, 2003b, s. 120).
Soyadları Aynı İki Yazarın Yapıtları
Örnek 6
(N. Tuncer, 2000, s. 206).
(Y. Tuncer, 1997, s. 33).
Yazarı Olmayan Yapıt
Örnek 7
(Kütüphaneciliğe Giriş, 1987).
Örnek 8
(“Sanal…”, 1995, s. 70). Yayın Tarihi Olmayan Yapıt
Örnek 9
(İnan, t.y., s. 2).
Birden Fazla Yapıta Aynı Anda Gönderme
Örnek 10
(Artukoğlu, 1979, s. 6; Baydur, 1987, s. 18; Yılmaz, 2000, s. 48).
47
Örnek 11
(Çelik, 1998, s. 105; 1999, s. 126).
Görüşme
Örnek 12
(N. Özyer ile kişisel iletişim, 23 Haziran 2003).
Dolaylı Gönderme
Örnek 13
(Aktaran: Çakın, 1997, s. 7).
KÜNYE DÜZENİ
Künyelerde, yararlanılan kaynağa erişimi sağlayacak ölçüde bilgiye yer verilir. Bu bilgiler kaynak
türüne göre değişiklik göstermesine karşın genellikle yazar adı, yayın yılı, yapıt adı, yayın yeri,
yayınevi gibi bilgilerden oluşur.
KİTAP
Genel Kurallar
1. Çok yazarlı yapıtlarda yazar adları arasında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağlacı kullanılır (bkz. örnek 16).
2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve
diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22).
3. Yazar unvanları (Dr., Prof., Yüksek Mühendis gibi) künyeye alınmaz.
4. Kitap adı iç kapakta geçtiği şekliyle, tüm alt ve açıklayıcı adları da kapsayacak şekilde eğik
yazılır (bkz. örnek 14 ve 15). Kitap adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olmalıdır.
5. Basım bilgisi varsa kitap adından sonra ayraç içinde, rakamla ve kısaltılarak verilir. Birinci basımlar belirtilmez (bkz. örnek 15).
6. Birden fazla yayın yeri varsa ilk yayın yeri alınır.
7. Yayın evlerinin adları kısaltılmadan yazılır.
8. Yayın tarihi bulunamazsa en son telif hakkı (copyright) tarihi verilir.
9. Tarih bilgisi hiçbir şekilde bulunamıyorsa “tarih yok” anlamına gelen “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 43).
10. Editörü belirtmek için kitapta yer alan terim kullanılır. Künyede, yayına hazırlayan kişinin
adından sonra, eğer kısaltılmamışsa, hazırlayan(lar) yerine (Haz.), editör(ler) yerine ise (Ed.)
kısaltması kullanılır (bkz. örnek 20).
11. Çevirilerde yapıt adından sonra çevirenin adı belirtilir. Gerekli görülürse özgün yapıtın yayın tarihi de künyenin sonunda ayraç içinde eklenebilir (bkz. örnek 19).
Kitap – Tek Yazarlı
Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.
48
Örnek 14
Dökmeci, İ. (1988). Toksikoloji: Akut Zehirlenmelerde Tanı ve Tedavi. İstanbul: Nobel Tıp
Kitapevi.
Örnek 15
Bozcuk, A. N. (2005). Genetik (2. bs.). Ankara: Palme Yayıncılık.
Kitap – Çok Yazarlı
Yazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.
Örnek 16
Akman, Y., Ketenoğlu, O., Güney, K., Kurt, L. ve Tuğ, G. M. (2004). Bitki Ekolojisi. Ankara: Palme Yayıncılık.
Kitap – Tüzelkişi Yazarlı
Tüzelkişi. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.
Örnek 17
TÜBİTAK. (2002). 21. Yüzyılda Bilimsel Yayıncılık: Hedefler ve Yaklaşımlar. Ankara: TÜBİTAK.
Örnek 18
Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
Kitap – Çeviri
Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı (A. Soyadı, Çev.). Yayın yeri: Yayınevi. (Kaynak Yapıtın Yayın Yılı).
Örnek 19
Jawetz, E., Melnick, J. ve Adelberg, A. E. (1976). Tıbbi Mikrobiyoloji (M. Akman ve E. Gülmezoğlu, Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. (1972).
Kitap İçinde Yayın (Bölüm ya da Makale)
Yazar, A. (Yayın Yılı). Yayın adı. A. Editör (Haz./Ed.). Kitap adı (s. sayfa numaraları). Yayın yeri:
Yayınevi.
Örnek 20
Şimşek, H. ve Öksüzoğlu, G. (1999). Akut Pankreatit. A. Kadayıfçı, Y. Karaaslan ve E. Köroğlu
(Ed.). Acil Durumlarda Tanı ve Tedavi (s. 116–126). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
MAKALE
Genel Kurallar
1. Birden fazla yazar olması durumunda tüm yazarların soyadları başa alınır, yazar adları arasında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağlacı kullanılır.
2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve
diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22).
3. Makale adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olarak yazılır. Örneğin, Türkçe makale
adlarında sözcükler büyük harfle başlar (bkz. örnek 21 ve 22).
4. Makalenin yazarı belli değilse, giriş makale adından yapılır (bkz. örnek 25).
49
5. Dergi adları kısaltılmaz ve eğik (italik) olarak yazılır.
6. Dergi adından sonra, derginin cilt numarası ve sayı bilgileri yazılır. Bazı dergilerde yalnızca
sayı bilgisi vardır, cilt bilgisi bulunmaz. Böyle durumlarda sayı bilgisi, cilt bilgisi gibi işlem
görür (bkz. örnek 22).
7. Sayfa bilgisi verilirken makalenin başladığı ve bittiği sayfa numaraları arasına tire işareti konur. Sayfa numaraları birbirini izlemiyorsa aralarına virgül konulur.
8. Tarih bilgisi yazar adından sonra ayraç içinde verilir. Bilimsel dergilerde yıl olarak, aylık yayınlanan magazinlerde ay ve yıl olarak, günlük ve haftalık yayınlanan magazinlerde ve gazetelerde ise gün, ay ve yıl olarak verilir (bkz. örnek 21, 24, 26).
9. Gazetelerde cilt ve sayı bilgisi olsa dahi verilmez. Sayfa numaralarından önce tanımlayıcı bir
kısaltma kullanılır (s. = sayfa) (bkz. örnek 26).
10. Yabancı dildeki makalelerde makalenin özgün adından sonra köşeli ayraç içinde Türkçe çevirisi verilebilir (bkz. örnek 23).
Bilimsel Dergi Makalesi – Tek Yazarlı
Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.
Örnek 21
Çakın, İ. (2004). Müteferrika Matbaası’nın Düşündürdükleri ve Avrupa’da Basımcılığın Etkileri. Bilgi Dünyası, 5(2), 153–167.
Bilimsel Dergi Makalesi – Çok Yazarlı
Yazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Makale Adı.
Dergi adı, cilt (sayı), sayfa numaraları.
Örnek 22
Erkan, S., Tuğrul, B., Üstün, E., Akman, B., Şendoğdu, M., Kargı, E. ve diğerleri. (2003). Okul
Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerine Ait Türkiye Profil Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 23, 108–117.
Yabancı Dilde Makale Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale Adı [Makale Adının Türkçesi]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.
Örnek 23
Kurbanoğlu, S. S. (2003). Self–efficacy: a concept closely linked to information literacy and
lifelong learning [Öz–Yeterlik: Bilgi Okuryazarlığı ve Yaşam Boyu Öğrenmeyle Yakından İlişkili
Bir Kavram]. Journal of Documentation, 59, 635–646.
Popüler Dergi Makalesi – Yazarı Belli
Yazar, A. (Ay Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.
Örnek 24
Kenar, N. (Nisan 2006). Kayıt Dışı İstihdam. Popüler Yönetim, 9, 44–47.
Popüler Dergi Makalesi – Yazarı Belli Değil
Makale Adı. (Ay Yıl). Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.
50
Örnek 25
Yerel Bilginin Küreselleştirilmesi. (Nisan 2006). Focus, 12, 14–17.
Gazete Makalesi
Yazar, A. (Gün Ay Yıl). Makale Adı. Gazete Adı, sayfa numaraları.
Örnek 26
Bayar, Y. (04 Nisan 2006). İnsanlık Aptallaşıyor mu? Hürriyet, s. 14.
DİĞER BASILI KAYNAKLAR
Genel Kurallar
1. Künyelerde aktarılması gereken bilgi, kaynağın türüne göre bazı farklılıklar göstermesine
karşın, büyük ölçüde kitap künyesine benzetilebilir.
2. Bildiri kitapları kitap gibi, bildiri kitabından alınan bir bildiri de kitap bölümü gibi düşünülür
(bkz. örnek 27).
3. Bildirinin sadece özeti yayımlanmışsa bildiri adından sonra köşeli ayraç içinde [özet] açıklaması yapılır.
4. Yayımlanmamış bildirilere ve posterlere ait künyelerde, kaynağın bildiri ya da poster olduğu belirtilir (bkz. örnek 28 ve 29).
5. Patentlerde buluşu yapan kişi yazar gibi düşünülür, tarih bilgisi olarak patentin yayımlandığı yıl yazılır (bkz. örnek 30). Buluşu yapan bilinmiyorsa, yerine patent sahibi verilir.
6. Buluş adı bilgisinden sonra, patent numarası ülke adı ile birlikte belirtilir (bkz. örnek 30). Ancak, “World Intellectual Property Organization” tarafından verilmiş patentlerde ülke adı yerine “uluslararası”, Avrupa patenti için “Avrupa” ifadeleri kullanılır.
7. Ansiklopedi, sözlük, biyografi gibi danışma kaynaklarında kaynağın belli bir kısmından yararlanıldıysa, bu kısım, kitap içinde bir bölüm gibi düşünülür (bkz. örnek 32).
8. Danışma kaynaklarında maddelerin yazarı belli değilse, madde adından giriş yapılır.
9. Raporlarda rapor numarası varsa rapor adından sonra ayraç içinde belirtilir (bkz. örnek 33).
10. Tezlerde tezin adı eğik (italik) yazılır. Tezin adından sonra “yüksek lisans tezi”, “doktora tezi”
ya da “sanatta yeterlik tezi” ifadeleri kullanılır. Derecenin verildiği üniversitenin adı ve yeri
bu bilgiyi izler (bkz. örnek 34).
11. Kaynakçaya yapıt adıyla giren ve rakamla başlayan kaynaklar, rakamın okunuşuna göre alfabetik olarak sıralanır (bkz. örnek 36).
12. Yasa ve yönetmeliklerde künye girişi yasanın adından yapılır. Yasanın adından sonra ayraç
içinde yasanın kabul tarihi (sadece yıl olarak), künye sonunda ise yasanın yayınlandığı kaynağın tarihi (gün, ay, yıl olarak) belirtili (bkz. örnek 35 ve 36).
Bildiri – Yayımlanmış
Yazar, A. (Yayın Yılı). Bildiri Adı. A. Editör (Ed.). Kitap Adı (s. sayfa numaraları). Yayın Yeri: Yayınevi.
Örnek 27
Uçak, N. (2005). Sosyal Bilimlerde Bilginin Üretimi, Erişimi ve Kullanımı. O. Horata (Haz.). Sosyal
Bilimlerde Süreli Yayınlar ve Bilgi Teknolojileri Sempozyumu: 2 Nisan 2005 – Ankara: Bildiriler (s. 92–
103). Ankara: Yeni Avrasya.
51
Bildiri – Yayımlanmamış
Konuşmacı, A. (Ay Yıl). Bildiri Adı [Bildiri]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.
Örnek 28
Tonta, Y. (Şubat 2006). Bilgi Yönetiminde Son Gelişmeler: Amazoogle, İşbirliği ve Açık Erişim [Bildiri], Akademik Bilişim ’06, Gaziantep.
Poster
Yazar, A. (Ay Yıl). Posterin Adı [Poster]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.
Örnek 29
Önal, İ. (Ağustos 2002). Historical perspectives on school librarianship [Poster]. 68th IFLA
General Conference and Council, Glasgow.
Patent
Buluş Yapan, A. (Yayın Yılı). Buluş Adı, Ülke Patent No. Yayın Yeri: Yayınevi.
Örnek 30
Kavur, K. H. (2006). Heart flowerpot, U.S. Patent No. D518,755. Washington, DC: U.S. Patent and
Trademark Office.
Danışma Kaynakları – Sözlük
Yazar, A. (Yayın Yılı). Yapıt Adı. Yayın Yeri: Yayınevi.
Örnek 31
Altan, N. (2003). Bilgisayar Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü (3. bs.). Ankara: Sistem Yayıncılık.
Danışma Kaynakları – Ansiklopedi Maddesi
Yazar, A. (Yayın Yılı). Madde Adı. Yapıt Adı (c. cilt numarası, s. sayfa numarası). Yayın Yeri: Yayınevi.
Örnek 32
Ersoy, O. (1973). Kağıt ve Kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112–115). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Rapor
Yazar, A. (Yayın Yılı). Rapor Adı (Rapor No:). Yayın Yeri: Yayınlayan/Hazırlatan Kuruluş.
Örnek 33
Devlet Planlama Teşkilatı. (2004). Devlet Yardımlarını Değerlendirme Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Rapor No: DPT: 2681). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
Tez
Yazar, A. (Yayın Yılı). Tez Adı. Yüksek lisans/Doktora/Sanatta yeterlik tezi, Üniversite Adı, Yer.
Örnek 34
Özbaş, Z. Y. (1991). Acıdophilus’lu Yoğurt Üretim Teknikleri. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
52
Yasa ve Yönetmelikler
Yasa Adı. (Kabul Edildiği Yıl). Yayın Adı, Sayı, Gün Ay Yıl.
Örnek 35
İlköğretim ve Eğitim Kanunu. (1961). T. C. Resmi Gazete, 10705, 12 Ocak 1961.
Örnek 36
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun.
(1995). T. C. Resmi Gazete, 22311, 12 Haziran 1995.
GÖRÜŞME
Mektup, e–ileti, telefon görüşmesi gibi kişisel görüşmeler elde edilebilir kaynaklar olmadıklarından kaynakçaya eklenmezler. Görüşmelere yalnızca metin içinde gönderme yapılır.
ELEKTRONİK KAYNAKLAR
Genel Kurallar
1. Künyelerde temel bilgilerin yanı sıra erişim tarihi ve erişim adresi de verilir.
2. Basılı kaynaklar için geçerli olan temel kurallar e–kaynaklar için de geçerlidir. Örneğin, belgenin/kaynağın yazarı yoksa, giriş yapıt adından yapılır (bkz. örnek 43). Tarih bilgisi yoksa
tarih yok anlamında “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 39).
3. Yayın yeri ve yayınevi bilgileri, genellikle, basılı sürümü (versiyonu) olan e–kaynaklar için
geçerlidir. Eğer kaynak üzerinde belirtilmişse, bu bilgiler basılı kaynaklar için geçerli kurallar
çerçevesinde künyeye eklenir (bkz. örnek 37).
4. Basılı kaynaklardan farklı olarak e–kaynaklarda yayın tarihinin yanı sıra erişim tarihinin de
belirtilmesi gerekir. Erişim tarihi bilgisi, gün, ay ve yıl bilgilerini içerecek şekilde ayrıntılı olarak aktarılır (bkz. örnek 39–45).
5. E–kaynaklarda son güncelleme tarihi yayın tarihi olarak alınır.
6. Ağ adresleri altı çizili verilmez.
7. Künyelerde ağ adresini iki satıra bölmek gerektiğinde, adrese aitmiş izlenimi verebileceği
için tire işareti kullanılmaz, uygun bir yerden bölme yapılır ve adres sonuna nokta konmaz
(bkz. örnek 39 ve 42).
Elektronik Kaynak – Basılı Kitabın Elektronik Sürümü
Yazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Kitap Adı [Elektronik Sürüm]. Yayın Yeri: Yayınevi.
Örnek 37
Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi [Elektronik Sürüm]. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
Elektronik Kaynak – Basılı Makalenin Elektronik Sürümü
Yazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Makale Adı [Elektronik Sürüm]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa
numaraları.
Örnek 38
Akman–Demir, G., Yeşilot, N. ve Serdaroğlu, P. (2006). Neurological involvement in Behçet’s Disease: clinical characteristics, diagnosis and treatment [Elektronik Sürüm]. Journal of Neurological Sciences (Turkish), 23(1), 3–7.
53
Elektronik Kaynak – Makale
Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale Başlığı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl,
http://ağ adresi
Örnek 39
Yıldırım, A., Ekici, K. M. ve Şahım, T. (t.y.). İşletmelerin Yönetim Sürecinde Sinerjik Yönetim Anlayışının Önemi. Bilgi Vadisi, 1(2). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.bilgivadisi.net/idas/index.
php?option=com_content&task=view&id=86&Itemid=59
Elektronik Kaynak – Veritabanında Makale ya da Madde
Yazar, A. (Yayın Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl, Veritabanı Adı, Kayıt/Makale No.
Örnek 40
Coşkun, T., Bozoklu, S., Özenç A. ve Özdemir, A. (1998). Effect of hydrogen peroxide on permeability of the main pancreatic duct and morphology of the pancreas. The American Journal
of Surgery, 176(1), 53–58. Erişim: 25 Nisan 2006, ScienceDirect.
Örnek 41
Bahcet’s syndrome. (2006). Erişim: 03 Nisan 2006, Health and Wellness Resource Center, Kayıt No: DU2601001514.
Elektronik Kaynak – Rapor
Yazar, A. (Ay Yıl). Rapor Adı (Rapor No). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi
Örnek 42
Devlet Planlama Teşkilatı. (Temmuz 2004). e–Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı:
Değerlendirme Raporu (Rapor No: 2). Erişim: 02 Nisan 2006,
http://212.175.33.22/kdep/rapor/ KDEPHaziran2004.pdf
Elektronik Kaynak – Anonim Ağ Sayfası
Kaynağın Adı. (t.y.). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi
Örnek 43
Bilim Etiği ve Bilimde Sahtekarlık. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006,
http://www.aek.yildiz.edu.tr/bilim.htm
Elektronik Kaynak – Ağ Sitesinden Erişilen Ağ Sayfası
Yazar, A. (Yayın Yılı). Sayfa Adı. Erişim: Gün Ay Yıl, Ağ Sitesi Adı: http://ağ adresi
Örnek 44
Gordon, C. H., Simmons, P. ve Wynn, G. (2001). What it is, and how to avoid it. Erişim: 04 Nisan
2006, University of British Columbia Ağ Sitesi:
http://www.zoology.ubc.ca/bpg/Advising/ Plagiarism.htm
Elektronik Kaynak – Ağ Sitesi
Site ya da Yayınlayan Kuruluş Adı. (Yayın Yılı). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi
54
Örnek 45
Tema Vakfı. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.tema.org.tr
Elektronik Kaynak – Haber, Tartışma Grubu ya da Forum İletisi
Yazar, A. (Gün Ay Yıl). İleti Konusu [İleti No]. Erişim: Haber/Tartışma Grubu/Forum Adı, http://
ağ adresi
Örnek 46
Işık, E. (5 Kasım 2003). Bitki Kütüphanesi [İleti No: 8]. Erişim: Kutup–L, http://listproc.metu.edu.
tr.9000/reguser/archives/KUTUPL/kutupl.log200311/msg00008.html
RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARI
Genel Kurallar
1. Yapımcı, senarist ve yönetmen kitap yazarı gibi kabul edilir (bkz. örnek 47).
2. Yapıt adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 47 ve 48).
3. Filmlerde yayın yeri olarak ülke alınır (bkz. örnek 47).
Film
Soyadı, A. (Yapımcı), Soyadı, B. (Senarist) ve Soyadı, C. (Yönetmen). (Yayın Yılı). Film Adı
[Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.
Örnek 47
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (Yapımcı), Özakman, T. (Senarist) ve Öztan, Z. (Yönetmen). (1996). Kurtuluş [Film]. Türkiye: Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu.
Radyo ve Televizyon Programı
Soyadı, A. (Yapımcı). (Gün Ay Yıl). Program Adı [Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.
Örnek 48
Berki, T. (Yapımcı). (08 Mart 2006). Promenad [Radyo Programı]. Ankara: RadyoHacettepe.
MÜZİK ve SAHNE SANATLARI
Genel Kurallar
1. Performansların tarih bilgisi gün, ay ve yıl olarak künye sonunda ayraç içinde gösterilir (bkz.
örnek 49–52).
2. Oda müziği performansları ve kayıtlarında yorumcuların oluşturduğu gruba ait özel bir ad
varsa yorumcuların adı yerine grup adı kullanılır.
3. Müzik yapıtlarında yapıtın belli bir numarası ve Opus numarası varsa yazılır (bkz. örnek 53
ve 55).
4. Müzik kayıtlarında kayıt yılı, kaydın yayınlandığı yıldan farklı ise künyenin sonunda ayraç
içinde gösterilir (bkz. örnek 55 ve 56).
5. Müzik kayıtlarında yayın yeri yayının üzerinde yer aldığı şekilde şehir veya ülke olabilir (bkz.
örnek 55 ve 56).
Performans – Konser/ Resital
Besteci, A. Yapıt Başlığı. A. Yorumcu ve B. Yorumcu. Şehir: Konser Salonu. (Gün Ay Yıl)
55
Örnek 49
Erkin, U. C. Piyano Sonatı. T. Berki. Ankara: Bilkent Konser Salonu. (09 Nisan 2006)
Performans – Opera
Besteci, A. Yapıt Başlığı (Libretto: A. Soyad). Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Orkestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Opera Salonu. (Gün Ay Yıl)
Örnek 50
Puccini, G. Gianni Schichi (Libretto: G. Forzano). Yönetmen: R. Simone, Başrol: C. Guelfi ve D. Dessi, Orkestra Şefi: G. Gelmetti. Roma: Teatro dell’Opera. (22 Ocak 2002)
Performans – Bale
Koreograf, A. Yapıt Başlığı. Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Orkestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Opera Salonu. (Gün Ay Yıl)
Örnek 51
Kınıklı, Ö. Giriş, Gelişme, Sonuç. Başrol: Ö. Kınıklı. Ankara: Devlet Opera ve Balesi Büyük Sahne. (15 Nisan 2006)
Performans – Tiyatro
Yazar, A. Yapıt Başlığı. Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad. Şehir: Tiyatro Salonu. (Gün Ay Yıl)
Örnek 52
Shakespeare, W. Hamlet. Yönetmen: J. Gielgud, Başrol: R. Burton. Boston: Shubert Theatre. (04
Mart 1964)
Müzik Yapıtı
Besteci, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. Yayın Yeri: Yayınevi. (Yapıtın Yayımlandığı Yıl)
Örnek 53
Beethoven, L. v. (1812). Symphony, No. 7 in A, Opus 92. New York: Dover. (1998)
Örnek 54
Erkin, U. C. (1932). Keman ve Piyano İçin Improvisation. Ankara: Devlet Konservatuvarı.
(1958)
Müzik Kaydı
Besteci, A. (Yayınlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. [A. Yorumcu, B. Yorumcu ve C. Yorumcu]. Albüm Başlığı [Kayıt Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı. (Kayıt Yılı)
Örnek 55
Rachmaninov, S. (2003). Concerto for piano and orchestra no. 2 in c minor, opus 18. [K. Zimerman ve S. Ozawa]. Rachmaninov piano concertos nos. 1 and 2 [CD]. Hamburg: Deutsche
Grammophon. (2000)
56
Örnek 56
Erkin, U. C. (1995). Altı Prelüd [V. Erman]. Ulvi Cemal Erkin: Complete works for piano solo
[CD]. Avusturya: Hungaroton Classic. (1994)
YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLAR
Genel Kurallar
1. Künye sanatçının adına hazırlanır.
2. Sergilerde sergi adı eğik (italik) yazılır. Sergi adından sonra serginin düzenlendiği şehir, galeri veya sergi salonunun adı ve ayraç içinde serginin başlama ve bitiş tarihleri gün, ay ve yıl
olarak verilir (bkz. örnek 57).
3. Karma sergilerde giriş sergi adından yapılır (bkz. örnek 58).
4. Sanat yapıtlarında yapıtın adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 59 ve
60).
5. Koleksiyonlarda ve müzelerde yer alan sanat yapıtları için yapıtın bulunduğu şehir (Türkiye
dışındaysa, şehir adından sonra ülke adı) ve müze/koleksiyon belirtilir (bkz. örnek 59).
6. Sanat yapıtının basılı bir yapıtta yer alan fotoğrafı için yapıtla ilgili bilgilerden sonra içinde
yer aldığı kaynakla ilgili basım bilgileri verilir (bkz. örnek 60).
Sergi – Kişisel
Sanatçı, A. Sergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği)
Örnek 57
Misman, H. Resim Sergisi. Ankara: Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (03–31 Mart
2006)
Sergi – Karma
Sergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği)
Örnek 58
Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü Sergisi. Ankara: Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (20–30 Nisan 2006)
Sanat Yapıtı – Koleksiyon ya da Müzelerde
Sanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. Şehir, Ülke: Müze/
Koleksiyon.
Örnek 59
Sayın, Z. (2003). Esinti [Grafik]. Francavilla al Mare, Italya: Michetti Müzesi.
Sanat Yapıtı – Yayınlarda
Sanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. A. Yazar. Yayın Adı (sayfa). Yayın Yeri: Yayınevi. (Yapıtın Yayınlandığı Yıl)
Örnek 60
İzer, Z. F. (1986). Balkondan Susamlar [Resim]. S. M. Erinç. Zeki Faik İzer: 1905–1988 (s. 175). Ankara: Türkiye Halk Bankası. (1990)
57
KAYNAKÇA DÜZENİ
Kaynakça, bir yapıtta kullanılan kaynakların listesidir. Kaynakça hazırlanırken araştırmada yararlanılan tüm kaynaklara yer verilmelidir. Kaynak göstermenin ana amaçlarından biri de okuyucunun
söz konusu kaynaklara erişimini sağlamak olduğundan kaynakçanın tam ve doğru bilgi içermesi
önemlidir. Kaynakça alfabetik düzendedir. Künyeler ilk satırdan sonra 1 cm içerden yazılır.
1. Kaynakçada, aynı yazarın birden çok yapıtı yer alıyorsa, yapıtlar, yayın yılına göre eskiden
yeniye doğru sıralanır.
2. Aynı yazarın iki farklı yapıtının yayın tarihleri aynıysa, kaynakçadaki sıralama, künyede bir
sonraki öğe olan yapıt adına göre yapılır. Göndermelerde ayrımı sağlamak için tarih bilgisinin yanına a’ dan başlayan harfler eklenir.
3. Aynı yazarın tek yazarlı yapıtları çok yazarlı yapıtlarından önce sıralanır.
4. Çok yazarlı iki yapıtın ilk yazarları aynıysa, ikinci yazarın soyadı, ikinci yazarlar da aynıysa
üçüncü yazarın soyadı alfabetik düzende belirleyicidir.
5. Aynı soyadını taşıyan iki farklı yazarın yapıtları adlarına göre alfabetik sıraya girer.
6. Yazar bir tüzel kuruluşsa, yapıt, yazar konumundaki tüzel kuruluşun adıyla alfabetik listeye girer.
7. Bir yapıtın yazarı veya editörü yoksa künye yapıt adına hazırlanacağı için, kaynak, yapıt
adından alfabetik listeye girer. Yapıt adı rakamla başlıyorsa sıralamada rakamın okunuşu
dikkate alınır.
K AYNAKÇ A
1. American Psychological Association. (2001). Publication manual of the American Psychological
Association (5. bs.). Washington, DC: American Psychological Association.
2. Day, R. A. (1998). Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır? (G. Altay, Çev.). Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
3. Dees, R. (1997). Writing the modern research paper (2. bs.). Boston: Allyn and Bacon.
4. Dodds, J. (2003). The ready reference handbook: writing, revising, editing (3. bs.). New York: Longman.
5. Durkin, D. B. (1987). Writing in the disciplines. New York: Random House.
6. Gibaldi, J. (2003). MLA handbook for writers of research papers (6. bs.). New York: Modern Language Association.
7. Hart, C. (1998). Doing a literature review: releasing the social science research imagination. London: SAGE.
8. How to acknowledge what you’ve read. (2003). Erişim: 2 Ekim 2003, http://www.lib.monash.edu.
au/ vl/cite/cite02.htm
9. Johnson, J. (1997). The Bedford guide to the research process (3. bs.). Boston: Bedford Books.
10.Kurbanoğlu, S. S. (2004). Kaynak Gösterme El Kitabı. Ankara: ÜNAK.
11.Lester, J. D. (1996). Writing research papers: a complete guide (8. bs.). Y.y.: Harper Collins.
12.Menasche, L. (1997). Writing a research paper. Ann Arbor: The University of Michigan.
13.Muldering, G. P. (1995). The Heath guide to writing the research papers (2. bs.). Lexington, MA:
D. C. Heath.
14.Rosen, L. J. (1998). Decisions: a writer’s handbook. Boston: Allyn and Bacon.
15.Sebranek, P., Meyer, V. ve Kemper, D. (1996). Writers INC: a student handbook for writing and
learning. Wilmington, MA: Write Source.
16.Steiger, R. ve Helton, R. A. (1989). Going to the source: a guide to critical reading and writing. Belmont, CA: Wadsworth.
17.Strenski, E. ve Manfred, M. (1992). The research paper workbook (3. bs.). New York: Longman.
18.Turabian, K. L. (1996). A manual for writers of term papers, theses, and dissertations (6. bs.). Chicago: The University of Chicago Press.
19.Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals. (2004). Erişim: 6 Ekim
2005, http://www.acponline.org/journals/annals/01jan97/unifregr.htm
20.University of Chicago. (2003). Chicago manual of style (15. bs.). Chicago: University of Chicago
Press.
58
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ
Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir
Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–1
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 26.01.2005 TARİH ve 2005–3 SAYILI KARARİ İLE KURULAN YAYIN ETİĞİ KOMİSYONU: Prof. Dr. Nuran Özyer (Başkan), Prof. Dr. Ahmet
Göğüş (Önceki Başkan), Prof. Dr. Petek Aşkar, Prof. Dr. Türev Berki, Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr.
Emin Kansu, Prof. Dr. Rahime Nohutçu, Prof. Dr. Mehtap Tatar, Prof. Dr. Harun Tepe, Prof. Dr.
Günsel Terzioğlu, Prof. Dr. İnci Özer, Prof Dr. Erdem Yazgan tarafından hazırlanmıştır.
GİRİŞ
Bilimsel ve sanatsal araştırmalar bilimsel gelişmenin, bilimsel gelişme de insanlığın bugün ulaştığı yaşam düzeyini daha da ileriye götürmesinin ana koşullarından biridir. Bilimsel araştırmalar bilgi üretmeyi, var olan bilgiyi sınayarak geliştirmeyi ve\veya karşılaşılan sorunları gidermeyi amaçlarlar. Her bilimsel araştırma sonucunda elde edilen bulguların hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak ifade ve kanıtlarla desteklenerek yayınlanması ve tartışmaya açılması beklenir. Yayın,
bilimsel araştırmanın son ve en önemli aşaması olup bilimsel araştırmanın ulaştığı sonuçların
duyurulup tartışmaya açılmasını sağlar. Başkalarının bilgi ve değerlendirmelerine sunulmayan
bir araştırmanın bilime ve insanlığa katkısından da söz edilemez. Yayınların bu işlevi yerine getirebilmesi ise herşeyden önce yayının kalitesine bağlıdır. Bunun tek ölçütü olmasa bile, yayının
kalitesi araştırmanın kalitesinin de bir göstergesidir.
Bilim insanlarının ve sanatçılarının araştırmaları sonunda sundukları kavramsal, kuramsal
ve deneysel sonuçlar veya bilgiler, onların en değerli mesleki varlıklarıdır. Öte yandan, bilim
adamları sunduklarının sorumluğunu da taşırlar; çalışmalarının planlanmasından sunumuna
kadar, yayınlanan çalışmaların her aşamasında yönteme ilişkin etik kurallara uygun davranıldığına ilişkin güvence vermiş sayılırlar. Bu nedenle, araştırmacıların gözetmeleri gereken etik ilkeleri tanımaları büyük önem taşır.
Araştırma ve yayın etiği, son yıllarda değişik bilimsel kuruluş ve komisyonların titizlikle irdeleyerek, karşılaşılan etik sorunları en aza indirmek ve saptanan etik ilkeleri araştırmacılara kazandırmak için yoğun çaba harcadıkları bir alandır. Yayın etiği konusunda TÜBİTAK Araştırma
ve Yayın Etiği Kurulu Çalışma Esasları, Committee on Publication Ethics (COPE) ve International
Committee of Medical Journals Editors (ICMJE) ve American Chemical Society (ACS) tarafından
yayınlanmış olan ilkeler de göz önüne alınarak, aşağıdaki ilkeler önerilmektedir.
59
ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAR
Etik
Etik, insanlar arası ilişkilerde yaşanan değer yargıları sorunlarını inceleyen ve bu konulara ilişkin
bilgiler ortaya koyan bir alandır.
Araştırma ve Yayın Etiği
Bilimsel yayınların dürüstlük, açıklık, başkalarının fikirlerine ve yaratılarına saygı gibi temel ilkelere uygun biçimde yapılmasını sağlamayı amaçlayan ve bunun gerçekleşmesi için–kimi etik ilkeler geliştirme de içinde olmak üzere–çalışmalar yapan uygulamalı etik alanıdır.
Etik İlkeler
Bilim ve sanat insanlarının araştırmanın planlanması, yürütülmesi, sunulması ve yayınlanmasında aşağıdaki temel etik ilke ve standartlara göre davranmaları beklenir:
1. Araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve bulguların analizi sürecinde dürüstlük ve açıklık
ilkelerine bağlı kalınması,
2. Benzer araştırmaları yapan araştırmacıların ve sanatçıların fikir ve bulgularına saygılı olunması ve yayın aşamasında gerekli atıflarda bulunulması,
3. Bilimsel araştırmanın ve yayının her aşamasında objektif olunması,
4. Sağlık Bakanlığı’nın insan üzerinde yapılan ilaç araştırmaları ile ilgili yönetmeliğine uygun
davranılması,
5. İyi klinik uygulamaları ilkelerine uygun davranılması.
Bilim insanı, bir araştırmacı olarak, yalnız kendisini değil, içinde bulunduğu veya kendisine
bağlı araştırma grubunun tüm üyelerini de bilimsel araştırma ve yayında etik dışı davranışlarda bulunmamaları konusunda eğitmeli ve muhtemel girişimleri kesinlikle önlemelidir.
ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR
Bilimsel araştırma, yayın ve sanatsal uygulamalarda karşılaşılan aşağıdaki türden davranışlar
Hacettepe Üniversitesi tarafından etik dışı olarak kabul edilmektedir:
Aşırmacılık (Plagiarism)
Korsanlık (Piracy): Başka birisine ait yapıtı (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtı) sanatsal
uygulamaları olduğu gibi alarak kendi adıyla sunmak,
Başka birisine ait yapıtın (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtın) bir bölümünü bilimsel yayın kurallarına uygun bir biçimde atıfta bulunmadan kendi yapıtı gibi sunmak,
Kaynak yapıta , sanatsal uygulamalara uygun ve kuşkuya yer bırakmayacak biçimde bilimsel yayın kurallarına uygun olarak göndermeler yapmadan, başkalarına ait düşünce ,bulgu ve
sanatsal uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak,
Başkalarına ait düşünce, bulgu ve sanatsal uygulamaları bunların alıntı olduğunu apaçık biçimde gösterecek –örneğin çift tırnak içinde yazarak, metin içinde işaretleyerek, dipnotta ya da
metnin sonunda kaynakçada belirterek––biçimde dile getirmeden sunmak,
Alıntı yapılan kaynağa ilişkin bilgi vermemek veya eksik bilgi vermek,
60
Yalnızca farklı kelimeler ve ifadeler kullanarak, kısmen değiştirerek başkalarına ait araştırma
sonuçlarını ya da düşünceleri ve uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak . ,
Uydurmacılık (Fabrication)
Yapılmayan bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek ve/veya yapılmayan bir araştırmaya dayandırarak sahte bulgular ortaya koymak,
Saptırmacılık veya Çarpıtma (Falsification)
Araştırma ve uygulamaların yöntem veya sonuçlarını kasıtlı olarak saptırmak ve değiştirmek,
Yapılan araştırma ve uygulamaların , araştırmanın ve uygulamanın niteliğini bozacak derecede farklı bir biçimde sunmak,
Kullanılmayan bir araştırma materyalini ve/veya cihazı kullanılmış gibi göstermek,
Araştırma sürecini, sürecin niteliğini değiştirecek biçimde, olduğundan farklı sunmak,
Araştırma kayıtlarını kasıtlı olarak değiştirmek,
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve onun değişen 4110 sayılı maddelerine aykırı
davranmak,
Yayın Tekrarı (Duplication)
Aynı araştırmayı veya makaleyi bilgi vermeksizin yeniden diğer yayın organlarına göndermek
ya da yayımlamak,
(Yayın içeriğinin birden fazla uzmanlık alanını ilgilendirdiği, yayının farklı bir dilde yayınlanmasında yarar görüldüğü vb. durumlarda yayın tekrarı, bazı kurallara uyulması koşuluyla, kabul
edilebilir. Bu tür durumlarda her iki yayın organından onay alınması ve ikinci yayında ilk yayın
yerine ilişkin bibliyografik bilgilere mutlaka yer verilmesi gerekir.)
Dilimleme (Salami Slicing)
Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü ve niteliğini bozmadan tek bir makale
olarak yayınlamak olanaklı iken parçalara ayırarak iki veya daha çok sayıda yayın yapmak,
Destekleyenleri Belirtmeme
Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar
ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek,
(Bu hem etik bir sorumluluk olan, destekleyen kişi ve kuruluşların adlarının da yayınla birlikte duyurulması anlamında, hem de araştırmanın yapılmasında ve ulaşılan sonuçlarda destekleyen kişi ve kuruluşların –istedikleri sonuçların elde edilmesi konusunda–yönlendirici olup olmadıklarının saptanması bakımından önem taşımaktadır. Bu nedenle destekleyenlerin belirtilmemesi araştırmada bilimsel yanıltmaca olarak nitelenmektedir.)
Hayali Yazarlık
Araştırmaya ve/veya yayına aktif katkısı olmayan kişi veya kişileri, konumları ya da sıfatları nedeniyle, yazarlar listesine almak,
61
Araştırmaya açık ve araştırmanın gidişi açısından önemli bir aktif katkısı olmayan kişilerin
adını yazarlar listesine koymak veya yazarlıkla bağdaşamayacak katkılarına dayanarak yeni yazar (veya yazarlar) eklemek veya yazar sıralamasını değiştirmek,
Araştırma ve makalede ortak araştırıcı ve yazarlardan araştırmada ve/veya makalede aktif
katkısı bulunanların isimlerini çıkarmak,
Yazar sıralamasını gerekçesiz veya uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, örneğin: 1) araştırmaya katılanları, yazarlar listesinde araştırmaya aktif katkılarına göre sıralamamak, 2) araştırmaya katkısı açık bir biçimde diğerlerinden az olan birini yazarlar listesinde daha üst sıralara
koymak,
Yabancı dilden kitap, makale vb. tercüme ederek, kendi yazmış gibi basmak,
Yüksek Lisans ve Doktora çalışmalarından çıkan yayınlarda öğrencinin veya danışmanın ismini yazmamak.
İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak,
Helsinki Bildirgesi ve iyi hekimlik ilkelerine saygılı davranmamak,
Araştırma ve yayın etiği ilkeleri ile bağdaşmayan diğer davranışlarda bulunmak.
K AYNAKÇ A
1. The Danish Medical Research Council (1992). Scientific Dishonesty and Good Scientific Practice.
D. Andersen, L. Attrup, N. Axelsen ve P. Riss (Ed.). Copenhagen.
2. Bilimsel Düşünce ve Araştırmada Etik. (2003). Güven, H. ve Gidener, S. (Ed.). İzmir: D.E.U.
Yayınları.
3. National Academy of Sciences. Committee on Science, Engineering, and Public Policy. (1992). Responsible Science: Ensuring the Integrity of the Research Process . Volume I. Panel on Scientific
Responsibility and Conduct of Research. Washington, D. C.: National Academy Press.
4. Etik ve Meslek Etikleri. (2000). Tepe, H. (Ed). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
5. TÜBİTAK. (1998). Yayın Etiği Sempozyumu Kitabı. Ankara.
6. Türkiye Bilimler Akademisi. (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
7. Turnitin.com. Research Resources for Everyone: What Is Plagiarism. http://www.plagiarism.org/
research_site/e_what_is_plagiarism.html.
62
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ
KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER
Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir
Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–7
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 09.03.2005 TARİH ve 2005–33 SAYILI KARARİ
İLE KURULAN KOMİSYON: Prof. Dr. Levent Öner (Başkan), Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr. Rüştü
Onur, Prof. Dr. Hakan S. Orer, Prof. Dr. Ahmet R. Özdural, Prof. Dr. Nuran Özyer, Prof. Dr. Erdem
Yazgan, Prof. Dr. Sevinç Yücecan tarafından hazırlanmıştır.
GİRİŞ
Araştırma kurumlarında, tam ve doğru bir kayıt sistemi bilimsel araştırmaların “olmazsa olmaz”
kurallarındandır. Hacettepe Üniversitesi’nde bir diploma derecesine yönelik olarak herhangi
bir tez çalışması yapanlarla, bir araştırma projesi çerçevesinde laboratuvar veya saha çalışmaları yapan öğretim üyeleri ve görevlileri, doktora ve yüksek lisans öğrencileri ya da diğer araştırıcılar (rotasyonla gelenler dahil) veri toplama, değerlendirme ve sonuca ulaşma sürecinde araştırma defteri (laboratuvar defteri) tutmak zorundadır. Araştırma defterinin tüm hakları Hacettepe Üniversitesi’ne aittir.
Laboratuvar çalışması yapılan araştırmalarda; araştırma defteri, laboratuvar defteri olarak
kullanılır.
Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmalarda kayıt sistemi olarak yukarıda da bahsedildiği gibi “Araştırma Defteri” kullanılmakta, bulguların kaydedilmesi ve saklanmasında ise
“Araştırma Defteri ile İlgili İlkeler” uygulanmaktadır. Bu ilkeler başlangıçta sıkıcı ve gereksiz görünse de ileride araştırmayı daha zevkli hale getirmekte, araştırmaların planlanan sürede tamamlanmasını ve daha kolay yayın haline getirilebilmesini sağlamaktadır. Araştırma defteri;
araştırıcının günlüğü, en değerli oyuncağı ve alacağı ünvanın altyapısını oluşturan çok önemli bir parçasıdır.
ARAŞTIRMA DEFTERİNİN ROLÜ
Hacettepe Üniversitesi’nde kullanılan araştırma defteri özgün araştırmalarımız için yasal dokümanlardır. Bilimsel yaşantımızda yaptığımız araştırmaların bir bölümünü tekrar etmek isteyebiliriz veya daha önce yaptığımız araştırmaya gereksinim duyanlar bu araştırmaların bir bölümünü kendi amaçlarına yönelik olarak tekrar kullanmak isteyebilirler. Bu durumda tam ve doğru
kayıt içeren araştırma defterleri oldukça yardımcıdır. Araştırma defteri bazı ülkelerde patent ve
telif ile ilgili uyuşmazlıklarda kanıt olarak kullanılmaktadır. Bu uygulamanın ülkemizde de yasal
boyut kazanmasında üniversitemiz girişimlerde bulunarak öncü rol oynamaya çalışacaktır.
63
ARAŞTIRMA DEFTERLERİNİN ÖZELLİKLERİ
•
•
•
•
Üniversitemizin araştırma defteri sayfaları ayrılamayacak şekilde sert kapaklı ve ciltli olup,
cilt numarası bulunmaktadır.
Defterin sayfaları numaralıdır.
Defterin ilk üç sayfası “içindekiler” bölümüne bir sayfası da “kısaltmalar” bölümüne
ayrılmıştır.
Defterin her sayfasında araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün adı soyadı, imza ve tarih bölümü bulunmaktadır.
ARAŞTIRMA DEFTERİNE ARAŞTIRMANIN KAYDEDİLMESİ İLE İLGİLİ KURALLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Araştırma defterinin sayfaları kesinlikle koparılmamalı, hasar görmemesi sağlanmalıdır.
Tüm bu olumsuzluklara karşı araştırıcı, defterdeki bulguların fotokopisini saklamalıdır.
Defterde tüm yazılar, formüller, grafik ve şekiller için siyah veya mavi tükenmez kalem kullanılmalıdır. Deftere tüm girişler araştırma veya deney devam ederken yapılmalıdır, araştırmayı
veya deneyi yapan kişi bu konuda hafızasına güvenmemeli verileri hemen kaydetmelidir.
Yazım sırasında yapılan hatalar, tarih ve imza atılarak düz bir çizgi ile çizilmeli, hatalı bölüm
okunabilir şekilde kalmalıdır. Yanlış veya hatalı bölümde, bir şeyi gizleme izlenimi vermekten kesinlikle kaçınılmalı, kapatıcı beyaz mürekkepler kullanılmamalıdır.
Araştırma defterinde her yeni çalışma yeni sayfadan başlamalıdır, farklı araştırma bilgileri
aynı sayfada yer almamalıdır.
Araştırma defterinde tamamlanamayan araştırma bölümü için sayfa atlanmamalıdır. Bu durumda içindekiler bölümü uygun şekilde düzenlenebilir. Örneğin, “......sayfa 6’dan devam”
gibi.
Her sayfada deneyin başlığı yer almalıdır (eğer uygunsa “...devamı” şekinde yazılmalıdır).
“Sayfa 6’dan devam” şeklinde düzenlenebilir.
Araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün (tez çalışmalarında tez danışmanının) adı soyadı ve
imzası ile araştırmanın yapıldığı tarih her sayfada yer almalıdır.
Her araştırma, araştırmanın özelliklerine göre; amaç, yapılış ve sonuç içermelidir.
Araştırma sonuçlarına ilişkin bilgisayar çıktıları, aletli analizlerde yazdırılan veya şekli çizdirilen analiz sonuçları (spektrum, elektroforez, resim vb.) defterin araştırma ile ilgili bölümüne
yapıştırılmalı, sayfa sayısı fazla ise defter içinde refere edilerek ayrı bir dosyada saklanmalıdır.
Araştırma defteri temiz, düzenli ve tam olmalıdır. Konuyla ilgili başka bir bilim adamı veya bilirkişi birkaç ay veya yıllar sonra dahi elde edilen sonuçları okuyabilmeli ve
anlayabilmelidir.
ARAŞTIRMA DEFTERİNİN KORUNMASI, SAKLANMASI ve DENETİMİ İLE İLGİLİ KURALLAR
•
•
Her tez çalışması için ayrı bir araştırma defteri tutulur.
Tez dışındaki araştırma projeleri için, araştırma yürütücüsü aynı araştırma grubu ile çalışıyorsa, projeler aynı araştırma defterine kaydedilebilir, farklı araştırıcılarla aynı anda yürütülen projeler için ise her projede ayrı defter kullanılır. Bu konuda araştırma yürütücüsü, araştırmanın anında, kolay ve doğru kaydedilmesi için gereken uygulamayı yapmakla
yükümlüdür.
64
•
•
•
•
•
•
•
Araştırma defterinin sorumlusu araştırma yürütücüsü ile araştırıcıdır.
Araştırıcının üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde, özgün araştırma defterini araştırma yürütücüsüne tutanak karşılığında teslim eder.
Araştırma yürütücüsünün üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde ise, sorumluluğundaki tüm
defterleri, Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığına teslim eder. Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığı sadece bu defterlerin saklanmasından sorumludur.
Yüksek lisans ve doktora öğrencisi tez savunma sınavına girerken araştırma defterini yanında bulundurmak zorundadır.
Araştırma defteri, araştırma ile ilgili yasal kayıtlar olduğundan herhangi bir nedenle yapılan başvuruda, rektörlük tarafından belirlenecek bir komisyon araştırma defterlerini
inceleyebilir.
Araştırma defterinin belirli zaman aralıklarında denetimini Rektörlük tarafından kurulan bir
komisyon yürütür, bu komisyon içeriği değil şekli sorgular. Denetim yapan öğretim elemanı kendi fakülte veya Yüksekokulunda görevlendirilemez.
Defterin kaybolması durumunda araştırma yürütücüsü ve Anabilim/Anasanat Dalı
Başkanlığı’na hemen bilgi verilmelidir.
Son güncellenme tarihi: 1 Temmuz 2006
© Sağlık Bilimleri Enstitüsü