Teknik kılavuz - Nokian Lastikleri
Transkript
Teknik kılavuz - Nokian Lastikleri
1 Teknik kılavuz Sürüm 02/2014 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 2 İçindekiler Önsöz............................................................................................... 3 Lastik üretim süreci..................................................................... 5 Lastik yapımı................................................................................. 6 Lastik markalama........................................................................ 8 Yük ve hız belirleme..................................................................11 Patlak halde yol alabilen lastikler........................................12 AB Etiketlemesi..........................................................................13 Lastikteki hava basıncı.............................................................17 Kış lastikleri..................................................................................18 Yeni bir kış lastiğinin kullanımı.............................................20 Doğru kış lastiği seçimi............................................................22 Lastiğin aracın altında rotasyonu........................................26 Tekerlek ayarı..............................................................................27 Lastik montajı.............................................................................29 Lastiğin depolanması...............................................................40 Garanti konuları için talimatlar.............................................42 Terimler dizini.............................................................................44 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz Önsöz 3 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Önsöz 4 Önsöz Bu kitapçık, lastik satış elemanları ve montajcılar için tasarlanmıştır. Bu kitapçığın amacı, lastikler üzerine daha derin bir anlayış ve genel bilgi vermektir. Lastikler, otomobiller için en önemli güvenlik donanımları arasında yer alır. Otomobiller ve lastikler için teknik gelişmeler son derece hızlıdır. Lastik üretimi için yeni malzemelerin ve teknik çözümlerin özellikleri sürekli geliştirmektedir. Ancak, bu durum, lastiklerin seçimi, takılması ve çalışması üzerine güncel bilgi ihtiyacını arttırmıştır. Son yıllarda özel jantlar giderek daha popüler hale gelmiştir. Bunlar, lastik takanların özel yetkinlikleri olmasını ve donanım için özel şartlar ayarlanmasını gerektirir. Teknik kılavuzun bu yeni sürümünün amacı, bayilere ve montajcılara lastikler ve jantlarla ilgili temel bilgiler ve ayrıntılı montaj talimatları sağlamaktır. Daha önceki sürümle karşılaştırıldığı zaman, bu kılavuz teknik konulara odaklanmaktadır. Ürüne özel güncel bilgi, web sitesi, pazarlama araç kutusu, ürün araç kutusu, vb. başka kaynaklardan bulunabilir. ın amacı, Bu kitapçığ a derin zerine dah lastikler ü ilgi ve genel b ış y la n a ir b vermektir. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 5 Lastik üretim süreci Kauçuk bileşenlerin üretimi ›› Bileşen imalatı ve montajı ›› Lastiğin kürlenmesi ›› ‹‹ Görsel ve makine ile muayene ‹‹ Müşteriye ‹‹ Depolama ‹‹ Ürün bilgisi Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik üretim süreci 6 Lastik Yapımı Hemen hemen bütün binek otomobil lastikleri, çelik kuşaklı lastiklerdir. Radyal yapı, örneğin lastiğin sürüş özelliklerini etkiler. Kuşaklar, spiral örgü, pirinç kaplama, yüksek dayanımlı çelik telden yapılır ve her iki tarafta kauçuk ile kaplanır. Ayrıca, keskin uçların lastiğin yanaklarına girmesini önlemek için kenar şeridi eklenir. Çelik kuşağın üzerinde, lastiğin yuvarlaklığını sağlayan ve lastiği daha dengeli hale getiren bir spiral naylon sargı bulunur. En dış tabaka, lastik yüzüdür. Lastiğin en önemli bileşenlerinden biri, gövde katıdır. Ana görevi, lastiğin şeklini düzgün tutmak ve yanakların dışarı doğru balon yapmasını önlemektir. Yanaklar, lastiğin profilini belirler. Doğal olarak, yanakların sertliğinin lastiğin sürüşe yanıtı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Bir lastiğin yan tarafı üç unsurdan oluşur: kat, esnek yanak ve sert kordon. Kordon bölümünde lastiğin jantı tam kavramasını sağlayan çelik tel bulunur. Telin çok doğru olarak boyutlandırılması ve şekillendirilmesi gereklidir. Kordon teli, pirinç kaplı çelik telin tek bükme örgüsüdür. Pirinç kaplama önemlidir çünkü çelik kauçuğa da pirince de yapışmaz. Bir araçta lastiğin görevleri Lastik yapıları iki tipe ayrılabilir: çapraz katlı ve radyal. Hangi tipin seçileceği, arzu edilen sürüş özelliklerine bağlıdır. Bir lastiği en önemli görevleri şunlardır: »» Düşey yükü taşımak ve bunu dağıtılmış yük haline dönüştürmek »» Gerektiğinde yatay ve boylamsal kuvvet oluşturmak »» Yol yüzeyinin eşitsizliğini ayarlamak ve jant üzerindeki etkisini azaltmak Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik üretim süreci 7 »» Merkez oluk »» Rib »» Sırt »» Dış omuz »» Blok »» İç omuz »» Naylon sargı »» 2. çelik takviye şeridi »» Şerit »» 1. çelik takviye şeridi »» Kat »» Perçin »» Kat dönüşü »» Damak teli »» İç astar »» Jant koruma »» Uç »» Yanak Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 8 Lastik markalama 1 2 Lastik markalama 1. Üretici (marka) 2. Güvenlik yönetmelikleri (ABD) 3. M+S sembolü 4. Bir montaj sembolü üzerinde kar tanesi 5. Lastik tipi 6. Yapı (radyal/iç lastiksiz) 7. İmalat kodu 8. İmalat zamanı (1209 = W12, yıl 2009) 9. e-onay numarası 10. Lastik ebadı 3 11. e-onay (gürültü geçirme) 4 5 12. Montaj için özel işaretleme 13. UTQG-derecelendirmesi (ABD) 14. Yük endeksi (LI) 15. Hız endeksi 16. Fazladan yük 17. Yapı ayrıntıları 18.Menşei 18 17 16 15 14 12 6 11 9 13 10 8 7 3 4 5 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik markalama 9 Tekdüzen Lastik Kalite Değerlendirmesi (UTQG) Tekdüzen Lastik Kalite Değerlendirmesi göreceli bir karşılaştırma sistemidir. Lastikler, üreticiler tarafından üç alanda derecelendirilir: sırt aşınması, çekiş ve sıcaklık. Sırt aşınması derecesi, kontrollü koşullar altında dikkatli bir şekilde test edildiği zaman lastiğin aşınmasına dayanan karşılaştırmalı bir değerlendirmedir. Örneğin 400 puan verilen bir lastiğin dişleri, 200 puan verilen bir lastiğinkilerden iki kat uzun ömürlü olmalıdır. Sırt aşınması dereceleri, sadece bir üreticinin kendi ürünleri arasındaki karşılaştırma için geçerlidir. Çekiş dereceleri, kontrollü koşullar altında asfalt ve beton yüzeylerde ölçüldüğü zaman lastiğin ıslak yol yüzeyinde durma becerisini temsil eder. 1997 yılı itibarı ile çekiş dereceleri en yüksekten en düşüğe göre “AA”, “A”, “B” ve “C”dir. Bu dereceler, lastiğin viraj alma ve dönüş performansını dikkate almaz. Sıcaklık dereceleri, kontrollü laboratuvar deney koşulları altında test edildiği zaman lastiğin ısıya direncini ve ısı dağılımı becerisini temsil eder. En yüksekten en düşüğe göre sınıflandırma “A”, “B” ve “C”dir. “C” sınıfı, federal güvenlik standartlarının gerektirdiği minimum performansa karşılık gelir. 195/65R15 95H XL »» 195 mm ebadı yanaktan yanağa olarak adlandırılan ebattır – bu kural, yanak koruma bulunan lastiklerin bu noktada daha geniş olmasını sağlar. »» 65 ebadı, en boy oranı = enine kesit yüksekliği bölü enine kesit genişliğidir. »» Yapısal alternatifler, R radyal, D/(-) çapraz katlı ve B konvansiyonel kuşaklı, kuşakları (çelik veya tekstil) olan çapraz katlı gövdeli lastik olarak sayılabilir. »» 15” (inç) – ölçünün jant bölümü kesin ebatları belirler. Doğruluğu bilinen bir top ölçüsü kullanarak jantın çevresinden ölçülebilir. »» LI (yük endeksi / örneğin kurallardan 95 = 690 kg) olarak belirlenmiştir. »» Hız kategorisi S = 210 km/h. »» Lastik daha fazla yük taşıyabilir ve XL (İlave yük) ile işaretlenir. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik markalama 10 Özel "OE (Orijinal Ekipman) onayı" işaretleri Fabrikada takılmış bütün Orijinal Ekipman lastikler, tedarik başlamadan önce nihai onay için araç üreticisi tarafından çok sıkı bir dizi teste tabi tutulur. Bazı OEM'ler (Orijinal Ekipman Üreticileri), kendi araçları üzerinde kullanılmak üzere lastiklerin onaylandığını belirtmek için özel işaretler geliştirmiştir. Bu özel işaretlerin örnekleri aşağıdakiler gibidir: N İşareti nedir? »» Porsche tarafından Orijinal Ekipman olarak takılan lastikler, belirli modellerin kendi özelliklerine uygun olacak şekilde geliştirilmiştir. »» Belirli bir lastiği tanımlamak için Porsche tarafından verilen onay işaretidir, böylece lastiği aynı lastik boyutu ve desenlerinin diğer özelliklerinden ayırt eder. BMW yıldız işareti Nokian WR D3 175/65R15 84T »» 1988 yılından beri üretilen araçlara takılan bütün Porsche onaylı lastiklerin yanaklarına N0, N1, N2, N3 veya N4 işareti koyulmaktadır. »» 1988 yılından önce üretilen araçlarda herhangi bir Porsche onay işareti yoktur. »» Aynı N işareti koyulan lastik çeşitli Porsche model/yılları için tasarlanmış ve uygun olabilir. Mercedes MO işareti Porsche N-0 işareti Nokian WR G2 225/50R16 96V XL Aston Martin işareti Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik markalama 11 Yük ve hız belirleme Yük endeksi (LI) En yaygın hız tanımları Yük kapasitesi yüzdesine (%) karşı hız Hız/lastiklerin performans derecelendirmesii LI kg LI kg LI kg 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 250 257 265 272 280 290 300 307 315 325 335 345 355 365 375 387 400 412 425 437 450 462 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 475 487 500 515 530 545 560 580 600 615 630 650 670 690 710 730 750 775 800 825 850 875 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 900 925 950 975 1000 1030 1060 1090 1120 1150 1180 1215 1250 1285 1320 1360 1400 1450 1500 1550 1600 1650 ETRTO standartları kılavuzu 2012 önerilerine göre km/s Q R S T H V W Y Z 160 170 180 190 210 240 270 300 >240 km/s 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 H V W Y % 100 % 100 97 94 91 % 100 100 100 100 95 90 85 % 100 100 100 100 100 100 100 95 90 85 300 km/s üzerindeki özellikleri için hız kapasitelerinin yüzdesi ve uygun şişirme basıncı, araç özelliklerini ve hizmet türünü göz önüne alarak araç ve lastik üreticileri (ya da ulusal dernekleri) arasında kararlaştırılacaktır. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastik markalama 12 Patlak halde yol alabilen (Flat Run) lastikler Teknik güvenlik öğeleri Patlak halde yol alabilen (Flat Run) lastiklerin sadece TPMS (lastik basıncı izleme sistemi) ve ESP-sistemleri olan araçlarda kullanılması tavsiye edilir. Lastik basınç altındayken aracın sürülüp sürülmediğini anlamak için lastiğin içten ve dıştan dikkatli bir şekilde muayene edilmesi gerekir. Genellikle, inik bir lastikle kısa mesafe gitmek bile yanakların takviye bileşenlerinin gövdeden ayrılmasına neden olabilir ve bu kusur gözle görülemez. Patlak bir lastikle sürüş sırasında: »» Maksimum hız 80 km/s Bütün güvenlik konularını dikkate alarak, şüpheli bir lastiği onarmanızı tavsiye etmiyoruz. Böyle bir durumda lastiği yenilemenizi tavsiye ederiz. »» Kaygan durumlarda (kar/buz)maksimum hız 50 km/s »» Garanti edilen patlak olarak gidilecek mesafe tam yükle 50 km ve sadece sürücü ile 150 km‘dir. Bu onarım talimatı, sadece H hız sembolü sınıfına kadar olan lastikler için geçerlidir. Daha yüksek hız sınıflarındaki (V/W/Y) lastikleri onarmanızı tavsiye etmiyoruz. Aracı lastik patlak halde sürdükten sonra, lastiği her zaman yenisiyle değiştirin. »» Flat Run işaretleri Takarken: »» Lastik yanakları normal yapıdan daha serttir »» Daha sert yanak yapısı nedeniyle Run Flat lastikleri takarken zorluklar çıkabilir. Run Flat lastikler, standart düşük en boy oranı olan lastiklerin montajı için kullanan makinelerde ele alınabilir »» Nokian Run Flat lastikleri ile normal standart jant kullanabilirsiniz »» Run flat lastikleri ve normal lastikleri aynı aracın üzerine takmayın »» Tekerleğin iç tarafına bir basınç sensörü takılmışsa özel dikkat gerekir Flat Run/Run Flat yapılı lastikler, uygun tubeless yaması ile sırt bölümünde tamir edilebilir. Onarım sadece lastik boşken veya kesin basınçlıyken, araç kullanılmadığından %100 emin olunan durumlarda yapılabilir. 0 kPa »» Normal yapı 0 kPa »» Flat Run (FRT) yapı Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz AB Etiketlemesi 13 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • AB Etiketlemesi 14 AB etiketlemesinin ana amacı Üç sınıflandırma kriteri ® Lastik satın alma kararını kolaylaştırmak: 1. Yakıt Verimliliği »» Lastiğin yakıt verimliliğini değerlendirmek için A'dan G'ye yuvarlanma direnci sınıfları üç sınıflandırma kriterine yani yuvarlanma direnci, ıslak zeminlerde yol tutuşu ve dış yuvarlanma gürültüsüne dayanarak tüketiciler için lastik satın alma kararını kolaylaştırmak. Yürürlük Yeni sınıflandırma modeli ve lastik etiketleri Avrupa Birliğinde 1 Kasım 2012' de uygulanmaya başlayacaktır. Geçerlik 1 Temmuz 2012'den sonra üretilen binek otomobilleri, kamyonet ve kamyon lastikleri. NOT! k çivili Yönetmeli in geçerli lastikler iç değildir. 2. Güvenlik A B C D E F G B A B C D E F G B »» Islak yüzeylerde fren mesafesini belirtmek için A'dan G'ye ıslak zeminlerde yol tutuş sınıfları 3. Gürültü »» Dış yuvarlanma gürültüsü ve gürültü ölçüm değeri 72 dB Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • AB Etiketlemesi 15 AB etiketi ile ilgili Nokian Tyres'ın duruşu Yuvarlanma direnci »» Dönme yönü Nokian Tyres, AB etiketlemesini desteklemektedir ve yönetmelikte belirtildiği gibi bütün lastiklerine uygulayacaktır. Ancak, Nokian Tyres etikette verilen bilgilerin çok sınırlı olduğu ve tüketici için tek karar dayanağı olmaması gerektiği konusunda endişe duymaktadır. Buna ek olarak, Nokian Tyres etikette verilen bilgilerin özellikle İskandinav ülkelerinde tüketicileri uygun olmayan kış lastikleri almaya yanlış bir şekilde yönlendirebileceğini düşünmektedir. Bu da trafik güvenliğini tehlikeye sokar. Bu nedenle, Nokian Tyres tüketicilere karar verme sürecinde rehberlik etmek için çevreye duyarlı bir şekilde ilave güvenlik bilgileri vermek istemektedir. »» Seyahat yönü Lastik yuvarlanma direnci Harekete direnç, bir aracın hareket edebilmek için üstesinden gelmesi gereken direnç kuvvetleri dizisidir. Bu kuvvetlerin üstesinden gelmek enerji gerektirir. Bir aracın hareket etmek için üstesinden gelmesi gereken beş kuvvet vardır: »» Yuvarlanma direnci »» Aerodinamik kuvvetler »» İç sürtünme kuvvetleri »» Bir yokuşta sürüş sırasında yerçekimi kuvveti »» Lastik deformasyonu nedeniyle enerji kaybı »» Hızlanırken eylemsizlik kuvvetleri Bu yuvarlanma direnci değeri kapalı alanda çelik tambura karşı ölçülmüştür. Bütün bu kuvvetler harekete birlikte direnç gösterir. Nokian Tyres • Technical manual • EU Labelling 16 Islak zeminde yol tutuş Gürültü »» Ölçüm cihazları ile donatılmış bir binek araç üzerine takılı bir lastik takımını test etmek için araç yöntemi. Bu, lastiğin yaptığı dış sestir ve desibel olarak ölçülür ve üç sınıfa göre derecelendirilir. Etikette ne kadar çok siyah çubuk gösteriliyorsa lastikler o kadar çok gürültülüdür. »» Bir araç tarafından çekilen bir römork içeren test yöntemi veya test lastikleri ile donatılmış bir test aracı. »» Su derinliği 1,0 ± 0,5 mm; test sırasında ± %10 dalgalanmaya izin verilir. »» 65 km/s test süratinde lastikleri kilitlemeden maksimum fren gücü oluşturmak için test noktasında yeterli frenleme torkuna ulaşana kadar sert fren. Yeni etiket, üç kriter ile ilgili bilgi göstermek için tasarlanmıştır. Ancak, göz önüne alınması gereken başka bir çok önemli faktör vardır, bunlar arasında aşağıdakileri sayabiliriz: »» Islak yolda kızaklama direnci »» Hem kuru hem ıslak yüzeylerde sürüş istikrarı Mikrofon 7.5 m Mikrofon 7.5 m »» Islak ve kuru yollarda taşıma ve yönlendirme hassasiyeti »» Dayanıklılık »» Kuru yollarda frenleme performansı »» Kış koşullarında becerileri (M+S); buzda yol tutuş, karda yol tutuş »» Çamurda kızaklama Gürültü sınıfı limitlerinde dikkate alınması gereken faktörler: 1. faktör – lastik sınıfı: C1, C2 veya C3? 2. faktör –C1 ise: »» yaz veya kış? 3. faktör –C2 ve C3: »» yaz veya kış? »» takviyeli (XL) veya standart? »» hareketli aks mı değil mi? »» lastik genişliği? »» özel kullanım mı değil mi? Bu faktörleri kontrol ettikten sonra, gürültü sınıfı AB yönetmeliği tarafından verilen sınırlara göre belirlenebilir. Sonuç olarak, ölçülen değer (dB cinsinden) basit bir şekilde gürültü sınıfına ilişkilendirilemez. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 17 Lastikteki hava basıncı Hız derecesi Bugünlerde, otomobil üreticileri H ve hatta V hız derecelerindeki lastikleri, küçük otomobillerde standart donanım olarak kullanmaktadır. Orijinal donanım olan lastiklerin seçimi, otomobil üreticilerinin lastik tedarikçileri ile ortaklaşa uyguladığı birçok teste dayanır. Otomobil üreticilerinin, otomobillerinin aracın bütün hız aralıklarında mümkün olan en iyi şekilde çalışmasını istedikleri açıktır; dolayısı ile İskandinavya‘ya sevk edilen araçlara, hız dereceleri Kuzey ülkelerinin hız sınırlarının epey üstünde olan lastikler standart ekipman olarak takılmaktadır. Ancak, hız derecesi T olan lastiklerin oranının yıllar içinde azaldığı – ve hız derecesi H‘nin küçük araçlarda arttığı da bir gerçektir. Yuvarlanma direnci -% Hava basıncı 90 Hız derecesine ek olarak, bir başka önemli konu da lastiğin hava basıncıdır. Lastik havasına bakılması, sürücünün güvenliği açısından çok önemlidir. Bir lastik, basınca dayanıklı bir kaptır. Yükü taşımak için hava basıncı gereklidir. Lastik basınçlarının aracın sürüş özellikleri ve lastiklerin ömrü üzerinde önemli bir etkisi vardır. Az şişirilen lastikler yakıt tüketimini de arttırır. İstikrar ve iyi sürüş özellikleri, doğru lastik basınçları ile elde edilebilir. Diğerlerinin arasında, çukurlarla dolu yollar, beklenmedik yan rüzgarlar, ani kaçamak hareketler ve hızla değişen koşullar güvenli trafik için zorluklardır. Sürüş güvenliği, lastik basınçlarını yük ve sürüş koşullarına göre ayarlayarak iyileştirilebilir. Ortam sıcaklığının lastik basınçları üzerindeki etkisine de dikkat etmelisiniz (yaklaşık 10 kPa'da10ºC). Basınçlar doğru olduğu zaman, yüklü bir aracın arkası, ani kaçamak hareketlerden ya da sert virajlardan sonra dengeli hale geri döner. Bu, az şişirilen lastiklerde gerçekleşmez. Doğal olarak, ağır yükleme bu durumu daha da çok ortaya çıkarır. Otomobil üreticilerinin basınç tavsiyeleri, genellikle konforu öne çıkarır ve öncelikle yaz lastikleri için amaçlanmıştır. Nokian Tyres, oldukça sık olarak basınç tavsiyelerinde kış lastiklerinin (M+S) özel gereksinimlerini gözlemlemiştir. 140 130 120 110 100 80 70 60 1.2 1.7 2.2 3.2 Hava basıncı bar Nokian Lastikleri - Teknik kılavuz 18 Kış lastikleri Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 19 Çivili ya da çivili olmayan lastikler? Kış lastikleri alırken, çivili mi çivili olmayan mı tercih etmelisiniz? Bu bazı şeyleri dikkate almaya değen bir seçimdir. Sürüş stiliniz nasıl? Kullandığınız otomobil yeni mi eski mi? Kışın araç kullanma deneyiminiz ne kadar? Yeni otomobil modelleri genellikle hem ABS fren hem de sürüş istikrarı yönetimi (ESP) sistemi ile donatılmıştır. Aracınızda bu teknik özellikler yoksa çivili lastikler tavsiye edilir. Ayrıca çivili lastikler deneyimsiz kış sürücüleri için en güvenli seçimdir. Bütün kış koşullarında ve özellikle buzlu yüzeylerde en iyi yol tutuşunu sağlarlar. Dergi testleri, yüksek kalitede çivili lastiklerin ucuz ithal lastiklerden çok daha iyi yol tutuşu sağladığını ispatlamıştır. Yüksek kalitede çivili lastiklere iyi bir örnek. Nokian Hakkapeliitta 8 araba dergileri tarafından kıyaslama testlerinin hemen hemen hepsinde birinci olmuştur. Eğer çivili olmayan kış lastikleri seçerseniz, seçiminize çok dikkat etmelisiniz. İki tip çivili olmayan kış lastiği bulunmaktadır: Orta Avrupa kış mevsimi için tasarlanan lastikler ve kuzey koşulları için tasarlanan lastikler. Bu iki tip arasındaki fark, Orta Avrupa kış lastiklerinin ıslak ve kuru yüzeyler için optimize edilmiş sürüş özellikleri olmasıdır; buzda ve karda yol tutuşları özellikle kuzey koşulları için tasarlanan çivisiz lastiklerden daha zayıftır. İskandinav çivisiz kış lastikleri, kuzeyin tipik olarak değişen ve zorlayıcı kış koşullarına özel olarak yapılmış kauçuk bileşenler, yapılar ve sırt desenleri içerir. Nokian WR D3, 1.kalite oluklu yapısı ve değişken kış şartlarındaki mükemmel yol tutuşu ile Avrupa'da denenmiştir. Nokian WR D3, Avrupada'ki magazin testlerinden tam not almış olup,sürücülere yüksek test puanlı WR D3 tavsiye edilmektedir. »» Nokian Hakkapeliitta 8 »» Nokian WR D3 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 20 Yeni bir kış lastiğinin kullanımı Hem çivili hem de çivisiz lastikler için, sert fren ve hızlanmadan ve agresif viraj almaktan kaçınarak ilk 500 ila 1000 kilometrede "alıştırma" tavsiye ediyoruz. Çivilerin lastik üzerinde kaldığından emin olmak için, çivili lastiklerin yuvarlanma yönleri asla değiştirilmemelidir. Lastik basınçları, otomobilin sürüş özellikleri üzerinde büyük bir rol oynar. Hem yaz hem de kış trafiğinde dengeli bir direksiyon hakimiyeti sağlar. Lastik basınçları için, lastik ya da otomobil üreticilerinin tavsiyelerine uyun. Lastik havaları, her zaman lastikler soğukken kontrol edilmelidir. Sıcaklıktaki 10°C değişiklik bir otomobil lastiğindeki lastik basıncında 10 kPa değişikliğe neden olur. Lastiklere +20°C'de hava basıldığında dış sıcaklık –20°C ise, lastikler soğuduğu zaman gerçek basınç ayarlanan basınçtan 40 kPa daha az olacaktır. Kış lastiklerinde izin verilen minimum oluk derinliği 3 mm'dir. Ancak, kış koşullarında tavsiye edilen minimum derinlik 5 mm'dir. Eğer çivili lastik kullanılıyorsa, otomobildeki bütün lastikler çivili olmalıdır. İskandinavya‘da kış lastikleri Aralık, Ocak ve Şubat aylarında kullanılmalıdır. Bir kış lastiğinin yanaklarında aşağıdaki alternatif tanımlardan biri bulunur: M+S, MS, M&S. lerin Çivili lastik nleri asla dönme yö emelidir. m il ir t iş ğ e d Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 21 Çivili lastik Nokian çivi geliştirme »» Sert metal pim »» Gövde »» Birleşme yüzü Çivili lastikle sürüş Araç, yeni çivili lastiklerle ilk 500–1000 kilometrede ani hızlanma, hızı viraj alma ve şiddetli frenden kaçınarak sürülmelidir. Böylece çiviler yerlerine düzgün bir şekilde oturacak ve lastiğin ömrü boyunca doğru bir şekilde çalışacaktır. Kaybolan çivilerin yerine yenileri takılamaz çünkü lastikte açılan deliklerde durmayacaklardır. Çivi delikleri, vülkanizasyon sürecinde lastik kalıbındaki fişlerle oluşturulur. Ağır iş makinelerinin lastiklerinde bulunan çivi delikleri genellikle üretimden sonra açılır. Lastikteki çivi sayısı Jant (inç olarak) ≤ 13 > 13 ≤ 15 > 15 > 15 * * PCR dışında Lastikteki çivi sayısı Yeni kanuna göre 01.07.2013 tarihinden sonra üretilen lastikler için Maksimum çivi sayısı 90 100 130 150 1. Seçenek Lastik çemberine göre, her 1 metre dönüşte en fazla 50 adet çivi kullanılacak şekilde. 2. Seçenek Kullanım ömrü dolan lastiğin test edilmesinde Eğer çivi adedi ve montaj metodunda yönetmeliğe riayet edilmediyse, çivinin onaylanması ve kabul edilebilmesi için, yol yüzeyinin güvenilir kaynaklarça test edilmesi gereklidir. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 22 Doğru kış lastiği seçimi Çivili kış lastikleri Orta Avrupa çivili olmayan kış lastikleri »» Mükemmel buz kavrama özellikleri »» Orta buz özellikleri »» İyi kar özellikleri »» Orta kar özellikleri »» İyi çamurda kızaklama özellikleri »» İyi ıslak zemin özellikleri »» Çivilerle kullanım tavsiye edilir »» İyi çamurda kızaklama özellikleri »» Yaz koşullarında kullanım tavsiye edilmez »» Çok iyi direksiyon hakimiyeti özellikleri İskandinav çivili olmayan kış lastikleri Dört mevsim lastikleri »» İyi buz özellikleri »» Vasat ıslak zemin kavrama özellikleri »» İyi kar özellikleri »» Islak zeminde vasat direksiyon hakimiyeti »» Çok düşük yuvarlanma direnci »» Vasat çamurda kayma özellikleri »» Yaz koşullarında kullanım tavsiye edilmez »» Vasat kış özellikleri »» Kuru yüzeylerde iyi direksiyon hakimiyeti »» İyi kilometre performansı Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 23 Çivili ve çivili olmayan lastikler arasında performans karşılaştırması Çivili lastik Çivili olmayan kış lastiği İSKANDİNAV İSKANDİNAV OLMAYAN ✱✱ Buz ✱✱✱✱✱ ✱✱✱ Kar ✱✱✱✱✱ ✱✱✱✱✱ ✱✱✱ Çamur ✱✱✱✱✱ ✱✱✱✱ ✱✱✱✱ Islak asfalt ✱✱✱ ✱✱✱ ✱✱✱✱✱ Suda kızaklama ✱✱✱ ✱✱✱ ✱✱✱✱✱ Kuru asfalt ✱✱✱ ✱✱✱ ✱✱✱✱✱ Konfor ✱✱✱ ✱✱✱✱✱ ✱✱✱✱ ✱✱ ✱✱✱✱✱ ✱✱✱✱ ✱✱✱✱ ✱✱✱✱✱ ✱✱✱✱ Gürültü seviyesi Yuvarlanma direnci Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 24 Frenleme karşılaştırması Kaygan buzda 50 km/s ile fren mesafesi 42 m ÇİVİLİ KIŞ LASTİĞİ 59 m ÇİVİLİ OLMAYAN KIŞ LASTİĞİ 98 m DÖRT MEVSİM LASTİK ÇİVİL 42 m İ KIŞ LAST İĞİ ÇİVİL 2 59 m İ OLM KIŞ L AYAN ASTİ Ğİ 2 DÖR 98 m T ME VSİ LAST M İK 3 0 m 5 m 10 m 15 m 20 m 25 m 30 m 35 m 40 m 45 m 50 m 55 m 60 m 65 m 70 m 75 m 80 m 85 m 90 m 95 m 100 m Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Kış lastikleri 25 Lastik üzerindeki kış sembolleri M+S Bu işaret, herhangi bir test veya onay gerektirmez. Lastikler, çamur ve kar için özel olarak tasarlanmıştır (kış). MS, M&S, M.S ve M-S yazısına da izin verilir. Dağ logosu Bu işaret, test ve onay gerektirir. Kar üzerinde fren yaparak ve lastiğin yol tutuşunu genel olarak kabul görmüş referans bir lastikle karşılaştırarak gerçek koşullarda yapılan dış mekan testidir. Lastik, karda yol tutuşu testinden geçtiğinde söz konusu Dağ logosu (kar tanesi ile üç tepeli dağ) yanaklara koyulur. Eski kış lastiği işareti 'M+S' hala kullanılabilir ancak güncel şartlara göre tek başına bu işaret lastiğin test edildiğini ve tip onayı aldığını göstermez. DSI + kar tanesi Nokian Tyres‘ın kış lastiklerinde, sürüş konforu ve güvenliğini arttırmak için Sürüş Güvenliği Göstergesi (DSI) ve bir kar tanesi sembolü (Kış Güvenlik Göstergesi) bulunur. Sayılar, ana olukların milimetre olarak derinliğini belirtir. Lastik aşındıkça sayılar silikleşir. Kışın güvenli sürüş için gereken oluk derinliği 4 ve 5 milimetre arasındadır. Kar tanesi sembolü oluk derinliği dört milimetre olana kadar kalır. Kar tanesi sembolü silindiği zaman sürücü yeterli güvenliği sağlamak için yeni kış lastikleri satın almalıdır. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 26 Lastiğin aracın altında rotasyonu Aracın altındaki lastiklerin yerlerini bir mevsimde bile değiştirmek akıllıca olacaktır. Modern çelik kuşaklı lastiklerde aşınma genellikle çekiş nedeniyle çeker tekerleğin orta sırt bölümü daha fazla aşınacak şekilde ortaya çıkar, halbuki serbest dönen lastiklerin ilk önce omuz bölgesi aşınır. Lastiklerin yerinin zamanında değiştirilmesi, aşınmadaki farkları eşitler ve böylece lastik takımından en iyi randımanın alınmasını sağlar. Çivili lastiklerde çivi çıkıntıları, genellikle araç sürüldüğünde çeker tekerleklerde çivi çıkıntıları hafifçe artacak şekilde ayarlanır, diğer yandan serbest dönen lastiklerde çivi çıkıntıları kullanımda fiili olarak biraz azalır. Bu da, çivili lastiklerin bile yerinin değiştirilmesini destekleyen bir nedendir. Yaklaşık 8,000 km, lastiklerin yerini değiştirmek için iyi bir zaman aralığıdır, hatta araç çok fazla kullanılıyorsa daha sık aralıklarla rotasyon tavsiye edilir. 4X4 araçlarda çekiş çok sık olarak ön aksa yoğunlaşır ve önden veya arkadan çekişli araçlarla çok benzer bir duruma sokar. Hem yaz hem de kış lastikleri için geçerli olan temel bir kural, her zaman daha iyi yol tutuşu olan lastikleri arka aksa takmanız gerektiğidir. Bu, olağanüstü durumlarda araç üzerinde kontrolü sağlar; kontrol açısından arka aksta yol tutuşunun kaybedilmesi, ön aksta kaybedilmesinden çok daha tehlikelidir. Lastik hava basıncının doğru olması aşınmayı önemli derecede azaltır. Kuzeyde, sürücülerin çoğu kışın çivili lastik kullanır. Kaba asfalt, yüksek sıcaklıklar gibi faktörler lastik aşınmasını hızlandırır. Tahmin edilenden daha çabuk aşındığı zaman eski bir çivili olmayan lastik artan bir gürültü oluşturmaya başlayabilir çünkü çabuk aşınma normal olmayan bir aşınma düzeninde ortaya çıkmış olabilir. Sonunda, hızla aşınan lastikler güvensiz ve hatta tehlikeli hale gelir. Ön aks Ayrıca, eski bir kış lastiği direksiyona hızlı ve yeterli bir tepki veremez; her virajda geç kalır ve düz giderken bile zayıf bir denge gösterir. Örneğin, eski bir kış lastiği ile ıslak bir yolda fren mesafesi bir yaz lastiğinden %60 kadar daha uzun olabilir. Bu nedenle, aşınmış çivisiz lastikler derin olukları olan ıslak yollar için iyi bir seçim değildir. Eski bir çivili lastiği yaz lastiğine dönüştürme fikri bazı sürücülere cazip gelebilir. Ancak, çivilerin sökülmesi tavsiye edilmez. Çiviler çıkarıldığı zaman, boş kalan çivi delikleri lastiğe zarar verebilecek küçük taş parçacıkları ile hızla dolar. Lastik basıncı doğru olduğu zaman, lastik doğru şekilde uyum sağlar ve kontrollü bir şekilde ısı oluşturur. Isı, lastiğin bir numaralı düşmanıdır. Lastik aşınmasını etkileyen diğer faktörler arasında sürüş tarzı, yapılan kilometre, yük ve yüzey sayılabilir. Arka aks Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 27 Tekerlek Ayarı Otomobil hat geometrisi Kaster Açıklık Taşıta yandan bakıldığında görülen, aks piminin veya alt ve üst salıncak rotillerini birleştiren doğrunun taşıtın önüne veya arkasına doğru yaptığı eğime kaster denir. Arkaya doğru eğim pozitif (+) ve öne doğru eğim (-) negatif olarak adlandırılır. Kaster direksiyonun yön kontrolünü etkiler ama lastik aşınmasını etkilemez ve bu araçta ayarlanabilir değilidir. Kaster, aracın yüksekliğinden etkilenir ve bu nedenle gövdeyi tasarlandığı yükseklikte tutmak önemlidir. Aracı aşırı yüklemek veya zayıf ya da sarkan arka yay kasteri etkileyecektir. Aracın arkası tasarlanan trim yüksekliğinden aşağıda olduğu zaman, ön süspansiyon daha fazla pozitif kastere hareket eder. Aracın arkası tasarlanan trim yüksekliğinden yukarıda olduğu zaman, ön süspansiyon daha az pozitif kastere hareket eder. Çok düşük bir pozitif kaster ile direksiyon yüksek hızlarda hassas olabilir ve bir virajdan çıkarken tekerleğin geri gelebilirliği azalabilir. Eğer bir tekerlekte diğerinden daha fazla pozitif kaster varsa, o tekerlek aracın merkezine doğru çekecektir. Bu durum aracın en az pozitif kaster olan tarafa doğru çekmesine veya yönlenmesine neden olacaktır. + + - - King Pin + - Kaster Açıklık - Ön tekerlekler Gerileme + + Kamber - + + Arka tekerlekler Açıklık + - - İtme açısı Açıklık + Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Tekerlek Ayarı 28 Kamber Negatif 0° Pozitif Kamber »» Kamber, lastiğin yol yüzeyi ile ilişkili açısıdır. Kamber, araca önden bakıldığında tekerleklerin dikey eğimidir. Tekerlekler üstten dışarı doğru eğildiğinde kamber pozitiftir (+).Tekerlekler üstten içeri doğru eğildiğinde kamber negatiftir (+). Eğim miktarı dikey olarak derece cinsinden ölçülür. Kamber ayarları, yön kontrolünü ve lastik aşınmasını etkiler. Çok fazla pozitif kamber, lastiğin dış tarafında erken aşınma ile sonuçlanacaktır ve süspansiyon parçalarında aşırı aşınmaya neden olacaktır. Çok fazla negatif kamber lastiğin iç tarafında aşınma ile sonuçlanacaktır ve süspansiyon parçalarında aşırı aşınmaya neden olacaktır. Yandan yana 1° daha fazla kamber eşitsizliği, aracın daha pozitif kamber olan tarafa çekmesine veya yönlenmesine neden olacaktır. İçe doğru yatıklık/Dışa doğru yatıklık Toe (açıklık), ön ve/veya arka tekerleklerin tam düz konumdan içeri veya dışarı ne kadar döndüğünün bir ölçümüdür. Tekerlekler içeri döndüğü zaman, açıklık pozitiftir (+). Tekerlekler dışarı döndüğü zaman açıklık negatiftir(-). Gerçek açıklık miktarı normalde bir derecenin sadece küçük bir parçasıdır. Açıklığın amacı tekerleklerin paralel dönmesini sağlamaktır. Açıklık, ayrıca tekerlek destek sisteminde araç ileri giderken meydana gelen sapmaları sıfırlamak için de hizmet eder. Bir başka deyişle, araç hareketsiz durumda ve tekerlekler içe doğru yatık ayarlandığında, araç hareket ederken tekerlekler yolda paralel dönme eğilimindedir. Düzgün olmayan açıklık ayarı, lastiklerin erken aşınmasına ve direksiyon istikrarsızlığına neden olacaktır. Setback (Gerileme) Gerileme, ön tekerleklerden birinin aracın önüne göre diğerinden daha geride olduğu miktardır. Aynı zamanda aracın merkez hattına göre aks merkez hattına dik bir hat tarafından oluşturulan açıdır. Eğer sol tekerlek, sağ tekerlekten daha gerideyse, gerileme negatiftir. Eğer sağ tekerlek, sol tekerlekten daha gerideyse, gerileme pozitiftir. Gerileme genelde sıfır ya da yarım dereceden az olmalıdır ama bazı araçların tasarım olarak asimetrik süspansiyonları vardır. Gerileme, her iki tekerlek de tam karşıya bakarken ölçülür ve şasi kayması veya çarpışma hasarını belirlemek için kaster ile birlikte bir tanı açısı olarak kullanılır. Gerileme olması aynı zamanda yandan yana dönme açısı ölçümlerinde dışa doğru yatıklık farklılıklarına da neden olabilir. İçe doğru yatıklık Dışa doğru yatıklık Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz Lastik Montajı 29 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 30 Binek otomobil lastikleri için genel montaj talimatları Lastikleri takarken sistematik bir yaklaşım benimsenmelidir 1. Lastik ve jantın birbirine uygun olduğunu doğrulayın. Doğru boyutları ve yönetmelikleri kontrol edin. Otomobil ve kamyonet lastiklerinin farklı normları olduğunu unutmayın. 2. Lastiğin durumunu kontrol edin »» Dıştan: delikler ve kesikler. »» Kauçuk kaplamanın iç tarafı: sağlam ve temiz. »» Janta oturan yüzey: kırık, çatlak yok. 3. Jantın durumunu kontrol edin »» Temizlik: kir, toz. »» Atış: radyal, lateral. »» Mekanik hasar: dış kenarında aşınma, eğilme. »» Eski tubeless supabı çıkarın. »» Her türlü eski dengeleme ağırlıklarını çıkarın. »» Supap açıklığını kontrol edin ve temizleyin: kir, toz. KABUL EDİLMEZ (jant oturma yüzeyi bükülmüş) Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 31 4. Yeni bir tubeless supap takın ve supabın iç kısmını çıkarın 5. Lastiğin janta oturan kısmını montaj sıvısı ile yağlayın »» Janta oturan yüzeyin altı ve kenarı. »» Not! Aşırı sıvı kullanımı lastiğin jant üzerinde dönmesine neden olabilir! 6. Jantın dış kenarını, yanını ve tümsek kısmını montaj sıvısı ile yağlayın Alüminyum jantlar için uyulması gereken belirli konular vardır. Jant genişliğinin lastik için uygun olduğundan ve jantın ET boyutunun aracın yolunu aşırı değiştirmeyeceğinden emin olun. ET boyutunda fazla bir değişiklik, yönlendirme geometrisini değiştirebilir. Jantın otomobil için uygun ve yeterli yük-taşıma kapasitesi olduğunu jant tedarikçisinden doğrulayın. Kamyonetler ve spor araçlar için belirlenmiş jantlar vardır. Lastikleri alüminyum jantlara takarken özel bir dikkat gösterilmesi gerekir çünkü ekstra düşük profilli lastikler takmak için dardır. »» Lastik ve jantın eşleşen yüzeylerini dikkatlice yağlayın. »» Jantın cilalı yüzeyine zarar vermemek için dikkat edin; cilaya verilen hasar korozyonun hemen başlamasına neden olacaktır. »» Lastiğin basıncını ayarladıktan sonra çalışmanızın sonucunu bir balans makinesinde lastik ayar ribi ve jantın dış kenarı arasındaki mesafeyi gözlemleyerek doğrulayın. »» Lastiğin, jantın lastiğe oturan yüzeyine bütün konumlarda sıkıca takıldığından emin olun. Not! stiğin ullanımı la Aşırı sıvı k sine de dönme n ri e z ü t n ja bilir! neden ola Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 32 7. Lastiği janta talimatlara göre takın. Lastiğin takılması ile ilgili herhangi bir özel bir talimat yoksa lastiği üretim tarihi göstergesi (DOT) dış tarafta olacak şekilde takın Asimetrik lastikler ve dönüş yönüne bağlı lastikler ASİMETRİK LASTİKLER, genellikle diş desenleri merkezinin her iki tarafında simetrik olmayan yaz lastikleridir. Dış taraftaki desen genellikle daha tek şekillidir ve uzunlamasına oluklar içerir. İç kenarda daha parçalı bir blok desen ve dikey oluklar bulunur. Lastikler, yanaklarda bulunan, örneğin "iç taraf" ve "dış taraf" gibi tanımlara uygun olarak takılmalıdır. Asimetrik desenler genellikle H ve daha yüksek performans sınıflarında kullanılır. Asimetrik bir desen ile virajlarda, frenlerken ve ıslak zeminlerde giderken mümkün olan en iyi yol tutuşu hedeflenmektedir. YÖNLÜ LASTİKLER, desen ile belirtilen dönme yönünde takılır. Dönme yönü yanakta belirtilir. Geniş yaz lastiklerinde, desen (genellikle ok deseni) yağışlı havalarda mümkün olan en iyi özelliklere yöneliktir. Desen, yüksek süratlerde su tabakasını etkin bir şekilde boşaltır. Kış lastiklerinde, tanımlanan dönme yönü blokların kavramasını ve lastiğin çamur, kar ve suyu desenden atma becerisini arttırmayı hedeflemektedir. »» Asimetrik lastikler İÇ TARAF »» Yönlü lastikler DIŞ TARAF Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 33 8. Lastiği çift şişirme kullanarak şişirin »» 1. Adım Lastiğe basınç uygulayın ve tümsek üzerinden 200 kPa'dan az basınç gitmesini sağlayın. »» 2. Adım Lastiğe 300 kPa'ya kadar basınç verin. »» 3. Adım Havanın dışarı boşalmasına izin verin. »» 4. Adım Supabın iç kısmını takın ve çalışma basıncına getirin. »» 5. Adım Lastiğin janta her iki tarafta da doğru olarak takılıp takılmadığını gözünüzle muayene edin (ayar ribleri). 9. Alüminyum ve çelik jantların balansı »» Alüminyum jantlar Balans her zaman dikkatle tamamlanması gereken bir aşamadır. Aşağıdakileri unutmayın: »» Balans makinesi için doğru montaj donanımını seçin böylece jant otomobildeki göbeğe nasıl yerleşecekse benzer şekilde merkezlensin. »» Jantın birleşen yüzeylerini, balans makinesinin flanşını ve araçtaki göbeği temizleyin. »» Balanstan önce lastik/jant kombinasyonunun yuvarlaklığını doğrulayın (radyal ve yanal atma). »» İşin sırası ile ilgili ekipman üreticisinin talimatlarına, özellikle çeşitli tip alüminyum jantlar için özel talimatlara (kombinasyon ağırlığı) uyun. »» Alüminyum jantlarda yapıştırma ağırlıklar kullanın. »» Makinadan gelen herhangi bir fazladan ağırlık şartını kabul etmeyin çünkü bu balans tarafından düzeltilemeyecek bir hata veya arızayı gösterir. »» Çelik jantlar »» Alüminyum jantlar Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 34 10. Radyal ve yanal taşma için denkleştirme »» Eğer kombinasyonun radyal taşması > 1 mm ise, lastiğin yüksek noktası ile jantın alt noktası hizalanmalıdır. »» 1. Adım Kombinasyonun yüzeyindeki en yüksek noktayı ölçerek yanağın üzerinde bir mum boya ile işaretleyin. »» A Kombinasyondaki radyal taşmanın ölçümü »» B Kombinasyondaki yanal taşmanın ölçümü »» C Janttaki yanal taşmanın ölçümü »» D Janttaki radyal taşmanın ölçümü »» 2. Adım Jant üzerinde lastiğin janta oturan yüzeyi için eşleşen iç yüzeyin en düşük noktasını ölçün ve jantın dış kenarına mum boya ile işaretleyin (şekildeki D maddesi). A »» 3. Adım Lastiği indirin ve lastiğin janta oturan yüzeyini bir sökme aleti kullanarak çıkarın. Eşleşen yüzeyleri yağlayın ve lastiği işaretler anı hizaya gelene kadar döndürün. B Yanal taşma için benzeri bir işlem uygulanır (maksimum 1 mm). Modern balans makineleri, kombinasyon taşmalarını hıza ölçmek için donamınlar içerir ve makine en iyi yuvarlaklığı elde etmek için tavsiyeler verir. Radyal ve yanal taşmalar kabul edilen sınırlar içinde olduğu zaman, yukarıdakileri dikkate alarak kombinasyonun balansını yapın. C D D Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 35 11. Araç üzerine montaj »» Jantların taşıt için uygun olduğunu doğrulayın »» Eşleşen yüzeyleri temizleyin Binek otomobil jantları için cıvata / somun sıkma düzeni. »» Alüminyum jantlar için her türlü adaptör halkasının doğru ebatta ve iyi durumda olduğunu doğrulayın »» Jantın göbeğe sıkıca oturduğundan emin olun »» Cıvata / somunlardaki dişleri yağlayın (sadece bir damla yağ ile) 1 »» Cıvataların / somunların jant için uygun olduğunu doğrulayın »» Cıvataları / somunları uygun torkla sıkın; çelik jantlar genellikle 90 ila 100 Nm, alüminyum jantlar ise genellikle 100 ila 120 Nm ile sıkılır. Bu değerler bir direktiftir! Bir tork anahtarı veya tork göstergesi kullanın. »» Çapraz bir düzenle sıkmayı unutmayın. Müşteriye hatırlatın: »» Alüminyum jantlar 100 ila 200 km kullanıldıktan sonra yeniden torklanmalıdır. »» Montaj sıvısı 24 saat içinde kurur. Kurumayan montaj sıvısı lastiğin jant üzerinde dönmesine neden olabilir ve tekerlek dengesizliği ile sonuçlanır. »» Eğer alüminyum jantlar için farklı cıvata / somunlar kullanılmışsa orijinal cıvata / somunlar yedek lastik için arabada saklanmalıdır. 4 3 2 5 Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 36 Binek otomobil jantları 12. Doğru jantı seçin Lastiği takmak için her zaman doğru jant tipini seçin. Eğer tavsiye edilen jantlar konusunda daha fazla bilgiye ihtiyacınız olursa lütfen veri kitabını kontrol edin veya lastik üreticisi ile bağlantı kurun. Her zaman bir ölçü jantı vardır ve aynı zamanda takılması uygun olan bazı alternatif jant genişlikleri de bulunmaktadır. Oran Ebat 70 215/70 R16 225/70 R16 235/70 R16 265/70 R17 215/65 R16 225/65 R17 235/65 R17 245/65 R17 265/65 R17 185/60 R15 195/60 R15 205/60 R16 215/60 R17 225/60 R17 235/60 R18 265/60 R18 285/60 R18 185/55 R15 205/55 R16 215/55 R16 215/55 R17 225/55 R17 235/55 R17 225/55 R18 235/55 R18 235/55 R19 215/50 R17 225/50 R17 235/50 R18 255/50 R19 215/45 R17 225/45 R17 235/45 R17 245/45 R18 265/45 R21 65 Tavsiye edilen jantlarla ilgili bir örnek Lastik ebadı 225/40R18 Ölçü jantı Alternatif jantlar 8J 7.5J , 8J , 8.5J , 9J 60 55 50 45 5x 5.5x 6x 6.5x 7x 7,5x 8x 8.5x 9x 9.5x 10x 10.5x 11x Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 37 C jantlar Oran Ebat 40 215/40 R17 225/40 R18 245/40 R18 255/40 R19 255/35 R18 235/35 R19 255/35 R20 295/30 R19 35 30 5x 5.5x 6x 6.5x 7x 7,5x 8x 8.5x 9x 9.5x 10x 10.5x 11x Oran 75 70 65 LT jantlar Oran Ebat 5x 5.5x 6x 6.5x 7x 7,5x 8x 8.5x 9x 9.5x 60 85 80 75 70 65 LT215/85 R 16 LT235/85 R 16 LT235/80 R 17 LT225/75 R 16 LT245/75 R 16 LT265/75 R 16 LT285/75 R 16 LT225/75 R 17 LT245/75 R 17 LT245/70 R 17 LT265/70 R 17 LT275/65 R 18 115/112 Q 120/116 Q 120/117 Q 115/112 Q 120/116 Q 123/120 Q 122/119 Q 116/113 Q 121/118 Q 119/116 Q 121/118 Q 123/120 Q ETRTO standartları kılavuzu 2012 tavsiyelerine göre Ebat 185 R14 195/75 R 16 C 205/75 R 16 C 215/75 R 16 C 225/75 R 16 C 195/70 R 15 C 205/70 R 15 C 225/70 R 15 C 175/65 R 14 C 205/65 R 15 C 195/65 R 16 C 205/65 R 16 C 215/65 R 16 C 225/65 R 16 C 235/65 R 16 C 215/60 R 17 C 4x 4.5x 5x 5.5x 6x 6.5x 7x 7.5x Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 38 Jant flanşları ve ofsetleri »» Jant flanşları 1 »» 1. Orta oyuk 3 »» 2. Göbek plakası »» 3. Jant ve plaka bağlantısı 2 »» 4. Göbek bağlantı alanı 6 »» 5. Cıvata çapı 4 8 »» 6. Ofset »» 7. Göbek açıklığı çapı »» 8. Cıvata deliği çapı 5 (F = 22,2) L = 21,6 (E = 19,8) K = 19,6 JK = 18 (JJ) J = 17,3 C = 15,9 B = 14 7 Düz kenar »» Ofsetler Arka boşluk Tekerleğin genişliği Fren Tarafı Tekerlek Tarafı Pozitif ofset Sıfır ofset Negatif ofset Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz – Lastik montajı 39 Lastik onarımı Bir lastiği tamir ettirmeden önce, satıcıya lastiği şişirmek/mühürlemek için bir aerosol onarım malzemesi kullanıp kullanmadığınızı söyleyin. Aerosol onarım malzemeleri son derece uçucu gaz içerebilir. Supap iğnesini her zaman dış mekanda ve aşırı sıcak, alev veya kıvılcım kaynaklarından uzakta çıkarın ve onarım için janttan sökmeden önce lastiği tamamen boşaltın. »» Asla 2/32 inçten (1,6 milimetreden) az diş kalmış bir lastiği tamir etmeyin. Bu diş derinliğinde, lastik aşınmıştır ve yenilenmesi gerekir. »» Asla çap olarak 1/4 inçten (6,4 milimetreden) daha büyük bir delik olan lastiği tamir etmeyin. Bu gibi lastikler düzgün olarak onarılamaz ve yenileri ile değiştirilmesi gerekir. »» Bütün lastik tamiratları (radyal ve radyal olmayanlar) tapa ve iç yama ile olmalıdır. Her tip lastikte sadece tapa kullanmak güvenli bir onarım değildir. »» Asla sırt alanı dışında (omuz, yanak) delik veya başka bir hasar olan lastiği tamir etmeyin. Bu gibi lastikler düzgün şekilde onarılamaz ve yenileri ile değiştirilmesi gerekir. »» Lastiği janttan çıkarmadan yapılan hiçbir onarım uygun değildir. İç lastikler, lastikler gibi sadece yetkili lastik servis elemanları tarafından tamir edilmelidir. »» Asla bir iç lastiği düzgün bir onarım için alternatif olarak kullanmayın. UNUTMAYIN! Lastiklerinize zarar vermekten ve olası bir kazadan kaçınmak için: »» Lastiklerin havasını ayda en az bir kere lastikler soğukken ve uzun yolculuklardan önce kontrol edin. »» Lastikleri az / çok şişirmeyin. »» Aşırı yüklemeyin. »» Aracınızı orta hızlarda sürün, yasal sınırlara uyun. »» Çukurların, engellerin, kenar taşlarının ve kaldırım köşelerinin üzerinden geçmekten kaçının. »» Aşırı patinajdan kaçının. »» Eğer lastiğinizde herhangi bir hasar görürseniz yedek lastik ile değiştirin ve hemen bir Nokian satıcısını ziyaret edin. »» Herhangi bir sorunuz olursa Nokian lastik satıcınızla temasa geçin. Bu kullanım kılavuzunda tavsiye edilen herhangi bir önleme uyulmaması aracın dengesiz hareket etmesine ve / veya lastiklerin zarar görmesine yol açabilir. »» Delinme onarım alanı Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 40 Lastiğin depolanması Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Lastiğin depolanması 41 Uygun depolama lastiklerin eskimesini yavaşlatabilir 1. Sıcaklık 5. Deformasyon Lastik depolama sıcaklığı + 25 ºC'nin altında kalmalıdır; ışığa karşı korunan tesislerde depolama için +15 ºC'nin altı tavsiye edilir. Eğer sıcaklık 25 ºC'nin üstünde veya 0 ºC'nin altındaysa lastiğin kullanım özelliklerini ve hizmet ömrünü etkileyen kauçuk özellikleri değişebilir. Lastikler, radyatörler veya kazanlar gibi ısı kaynakları ile doğrudan temas etmemelidir. Lastikler mümkün olduğunca serbest bir şekilde, doğal şekillerinde, herhangi bir basınç veya bükülme stresi olmadan depolanmalıdır. Aşırı deformasyon, şişirildiği zaman lastiğin anormal davranımına ve hatta lastik yapısının bozulmasına neden olabilir. 2. Nem 6. Çözücüler, yağlar Lastikler nemli tesislerde depolanmamalıdır. Nem oranı, lastiğin yüzeyinde / kauçuk iç tabakalarında yoğunlaşacak kadar çok olmamalıdır. Lastikler, yağmur, su sıçraması veya başka bir şekilde nem ile temas edebilecekleri ortamlarda depolanmamalıdır. Depolanma süresince lastikler hiçbir zaman çözücüler, yağlar, gresler veya kauçuğa zarar verebilecek başka maddelerle temas etmemelidir. Lastikler her zaman elektrik kaynağı jeneratörler gibi yüksek radyasyon kaynaklarının etkilerinden korunmalıdır. 3. Işık 7. Lastiklerin taşınması Depolanma süresince lastikler ışıktan özellikle doğrudan güneş ışığından, güçlü aydınlatmalardan veya ultraviyole ışınlarından korunmalıdır. 4. Radyasyon Ozonun lastikler üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Lastik depolanan yerde, floresan lamba veya cıva buharlı ampul, yüksek gerilim jeneratörleri, elektrik motorları ya da manyetik alanlar veya elektrik deşarjları oluşturabilecek herhangi bir başka ozon üreten hiçbir donanım bulunmamalıdır. Lastikler, janta oturan yüzeyinin ve sırtın deforme olmasından kaçınmak için titizlikle taşınmalıdır. Lastikler asla 1,5 m veya daha yüksekten düşürülmemelidir; böyle bir düşme lastiğin janta oturan yüzeyine zarar verebilir. Eğer lastiğin janta oturan yüzeyi zarar görmüşse lastik janta takılmamalıdır. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 42 Garanti konuları için talimatlar Nokian marka lastikler için sınırlı garanti Bu sınırlı garantinin aşağıda belirtilen koşulları Nokian markası altında üretilen ve/veya Nokian Tyres plc tarafından satılan lastiklerin, sırt geçirilen lastikler hariç olmak üzere, malzeme ve işçilik hataları için geçerlidir (bundan böyle "Lastikler" olarak anılacaktır). Sınırlı garanti, hangisi daha önce ise satın alma tarihinden itibaren üç (3) yıl veya üretim tarihinden itibaren beş (5) yıl süreyle geçerlidir. Eğer üretici Lastiklerde malzeme veya işçilik hatası tespit ederse, Nokian Tyres plc söz konusu Lastiğin kullanımından elde edilecek gerçekleşmemiş yararı burada belirtilen şartlara ve koşullara uygun olarak müşteriye tazmin edecektir. Nokian Tyres plc‘ nin sınırlı garantisi eğer Lastikteki hata aşağıdakiler sonucunda meydana geldiyse geçerli değildir ve Nokian Tyres plc bu garanti uyarınca sorumlu tutulamaz: (a) normal aşınma ve yıpranma; (b) yanlış kullanım; (c) araba yarışlarında kullanmak veya başka istisnai kullanım; (d) janta hatalı montaj; (e) Nokian Tyres plc dışında başka bir tarafın hatalı depolaması; (f) teslimattan sonra hatalı bir şekilde çivi takılması; (g) Nokian Tyres plc veya Nokian Tyres plc onaylı bir üçüncü taraf dışında herhangi biri tarafından değişiklik veya onarım, (h) kaza veya Nokian Tyres plc dışında herhangi birinin ihmali sonucu; (i) zincir veya başka bir alet kullanımı sonucu oluşan hasar; (j) Müşteriye verilen, Nokian Tyres plc tarafından doğrulanmayan veya onaylanmayan yanlış veya eksik ürün tavsiyeleri veya talimatları; (k) düşük kalite—kalite değerlendirilmesi sırasında Lastiğin üzerine "DA" markası koyularak belirtilir—müşteriye satış fiyatını düşürür. Nokian Tyres plc' nin sınırlı garantisi ile ilgili yukarda belirtilenler sadece Lastik diş derinliği, Lastiklerin satıldığı ülkedeki taşıtlarla ilgili yasalara uygun olduğu durumlarda geçerlidir. Lastik diş derinliğinin ülkenin özel şartlarından daha az olması durumunda, Nokian Tyres plc‘ nin sınırlı garantisi geçerli değildir ve yukarıda belirtilen süreler dolmamış olmasına rağmen Nokian Tyres plc bu garanti uyarınca sorumlu tutulamaz. Nokian Tyres plc' nin sınırlı garantisi ancak müşteri Nokian Tyres plc veya yetkili satıcısına (satıcıların bir listesi müşterilere açıktır) söz konusu hatayı müşteri hatayı fark ettikten sonra iki (2*) ay içinde yazılı olarak bildirirse geçerlidir. Müşteri, hatalı olduğu iddia edilen Lastiği Nokian Tyres plc veya yetkili satıcısına gecikmeden iade etmelidir. Nokian Tyres plc lastiği hatalı bulursa ve sınırlı garanti geçerliyse, Nokian Tyres plc‘ nin sorumluluğu söz konusu Lastiğin kullanımından doğan gerçekleşmemiş faydayı tazmin etmekle sınırlı olacaktır. Kullanımdan doğan gerçekleşmemiş fayda, Lastiğin kalan diş derinliği esas alınarak hesaplanır. Nokian Tyres plc‘ nin sorumluluğu, sadece Lastiğin satıldığı ülkedeki zorunlu tüketiciyi koruma yasalarının gerektirdiği ölçüde takma/ sökme ve diğer masraflara genişletilir. Nokian Tyres plc' nin sorumluluğu, iade edilen Lastiğin çivilerinin lastiğin satıldığı ülkedeki yasalar ve yönetmeliklere uygun olması şartıyla, çivilemeye de genişletilir. Çivileri üçüncü bir tarafın takmış olması halinde, Nokian Tyres plc sadece eğer çiviler Nokian Tyres plc onaylı bir tarafça ve şekilde ve Nokian Tyres plc' nin talimatlarına göre takıldıysa sorumlu olacaktır. Çiviler, Lastikler için bu sınırlı garanti kapsamında değildir. Nokian Tyres plc, makul kontrolünün (mücbir sebepler veya etkileri) ötesinde sorunlar veya işini etkileyen komplikasyonlardan doğan sorunlar nedeniyle bu sınırlı garanti kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getiremediği için sorumlu tutulamaz. Bu tür olaylara veya etkilerine örneğin savaş, ayaklanma, yangın, grev, hükümet kararları, doğal afetler, kamu veya özel ulaşımın kesilmesi ve enerji ve hammadde sıkıntısı dahildir. Yukarıda belirtilen herhangi bir olayın veya etkilerinin meydana gelmesi halinde, Nokian Tyres plc, bu mücbir sebep veya etkileri sona erene kadar burada belirtilen şart ve koşullar altındaki yükümlülüklerinden koşulsuz olarak muaf tutulacaktır. Nokian Tyres plc' nin sorumluluğu, yukarıda belirtilenlerle sınırlı ve burada belirtilen ölçüde olacaktır. Hiçbir koşul altında Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Garanti konuları için talimatlar 43 Nokian Tyres plc, dolaylı, tesadüfi veya bağlantılı hasar, iş geliri veya diğer gelir kaybı, diğer ekonomik kayıplar veya Lastiği kullanamamaktan kaynaklanan zararlardan, her ne çeşit olursa olsun, sorumlu tutulamaz. Bu sınırlı garanti, Nokian Tyres plc‘ nin Lastiği o ülkede satmak için tasarlamış olması kaydı şartıyla, sadece Lastiğin satın alındığı ülkede geçerlidir ve yürütülebilir. Ancak, eğer Lastik Avrupa Birliğine üye bir ülkede satın alınmışsa ve Nokian Tyres plc aslen Lastiği bu ülkelerde satmak için tasarlamışsa, bu sınırlı garanti bütün bu Avrupa Birliği üyesi ülkelerde geçerlidir ve yürütülebilir. Garanti kapsamı için özel durumlar Bu Sınırlı Garanti, eğer söz konusu lastiğin sırt boyunca sırt aşınma göstergelerine (kalan diş 1,6 mm) kadar eşit olmayan şekilde aşınmasına izin veriliyorsa veya lastik hasarı veya aşınması aşağıdakilerin herhangi biri veya birden fazlası nedeniyle olmuşsa geçerli değildir: »» Delinme, kesilme, çıkıntı, taş deliği, etkisi veya ezilme gibi yol tehlikeleri. »» Lastik zinciri veya başka ilave alet (ler) kullanmak. »» Kesilme veya patinaj. »» Belirgin aşırı yük veya uygun olmayan basınçla şişirme. Bu sınırlı garanti, müşterinin geçerli ulusal zorunlu tüketiciyi koruma kanunları uyarınca herhangi bir yasal (kanuni) hakkını hariç tutmaz veya sınırlamaz. »» Tekerlek ayarsızlığı veya balanssız lastik/tekerlek takımı. *) İki (2) aylık dönem, sadece Avrupa Birliği üyesi ülkelerde geçerli olan sınırlı garanti ile ilgilidir; Avrupa Birliği dışındaki süre on dört (14) gündür. »» Uygunsuz takma veya sökme. »» Uygun olmayan ekipman kullanımı. »» Araç koşulları, arızaları veya özellikleri. »» Uygunsuz onarım, dolgu yerleştirilmesi, yanlış balans yapılması veya hava, nitrojen veya karbon dioksitten başka dolum malzemeleri kullanımı. »» Lastiğin görünümünün veya fiziksel özelliklerinin kasıtlı olarak değiştirilmesi. »» Eskime veya uygunsuz depolamadan kaynaklanan durumlar. »» Yarış, sıra dışı kullanım, kaza, çarpışma veya yangın. »» Acil durum aracı üzerinde kullanım. »» Çözücüler, yağlar, gres, aşırı sıcak veya ozon oluşturan cihazlara maruz kalma veya temas etme. »» Nokian Tyres plc tarafından doğrulanmayan veya onaylanmayan yanlış veya eksik ürün tavsiyesi veya talimatı. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz 44 Terimler dizini Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Terimler dizini 45 Terimler dizini HİZA Araç üreticisi tarafından işleme ve aşınma için bir şartname ile ayarlanan aracın süspansiyon geometrisindeki kaster, kamber burun açısı. EN-BOY ORANI Bir lastiğin enine kesit yüksekliği ve kesit genişliği arasındaki enine kesit genişliğinin yüzdesi olarak ifade edilen ilişki. SUDA KIZAKLAMA Lastiğin yol yüzeyinden kalkmasına ve çekiş gücünü kaybetmesine neden olan, sırt yüzünün tabanında bir ince tabakada su birikmesi. Kızaklama aracın hızı, diş deseni ve su derinliğinden etkilenir (çamurda kayma ile aşağı yukarı aynıdır). BALANS DAMAK TELİ Sadece tek yönde dönmek için tasarlanmış lastik FLAT RUN (RUN FLAT) (PATLAK HALDE YOL ALABİLEN LASTİK) Nokian Flat Run lastikleri hava basıncı olmadan eğer gerekirse tam yükle 50 km ve tek başınıza araba kullanıyorsanız en fazla 150 km sürebilirsiniz. Azami hız 80 km/saattir ama kaygan koşullarda (buz ve kar) azami 50 km/s tavsiye ediyoruz. Bu flat run lastiğin güçlendirilmiş yapısı sayesinde mümkündür. TABAN Lastiğin sırtının yerle fiili temas kurduğu alandır. ŞİŞİRME BASINCI Lastik ve tekerlek takımı kütlesinin düzgün sürüş için eşit dağılımı. Balans, lastik ve/veya tekerlek kombinasyonunun eşit olmayan ağırlık dağılımını sıfırlamak için tekerleğe ağırlıklar yerleştirerek elde edilir. Lastiğin içinde bulunan ver lastiklerin aracın yükünü taşımasını sağlayan havanın basıncı. İÇ ASTAR Güvenlik aracı olarak işlev görmek yani iç lastik gibi çalışmak için lastiğin içinde bulunan ince özel bir tabaka. Lastiğin janta tutunmasını sağlamak için, lastiğin omurgasını oluşturan yüksek dayanımlı ve esnemeyen çelik teller kasnağı. YÜK ENDEKSİ Yük endeksi, lastik üreticisi tarafından belirlenen hizmet koşullarında hız sembolünde belirtilen hızda bir lastiğin taşıyabileceği azami yük ile ilgili sayısal koddur. M+S Çamur ve kar (hafif kış) için özel olarak tasarlanan lastikler. M+S işareti lastiğin yanağında bulunur. LASTİK MONTAJI Lastiklerin tekerlek jantlarına takılması. YÖNLÜ OLMAYAN Performans kaybı olmadan her iki yönde de dönecek şekilde tasarlanmış sırt deseni. DIŞ ÇAP Şişirilmiş bir lastiğin sırt yüzeyinin en dıştan çapı. KAMBER Karşıdan bakıldığı zaman, lastiğin merkez hattı ile dikey hattı arasındaki açı. KASA/KARKAS Lastik gövdesi, lastiğin yapısını oluşturan ve şeklini veren katmanlı katlar. KASTER Yandan bakıldığı zaman, aracın direksiyon ekseni ve dikey hattı arasındaki açı. BİLEŞTİRME YÖNLÜ Lastiğin sırtını ve diğer "kauçuk" bileşenlerini oluşturmak için beş temel maddenin birleştirilmesi: kauçuk, karbon siyahı/silika, plastikleştiriciler, kür malzemeleri ve ozon geciktiriciler. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Terimler dizini 46 KAYMA AÇISI Direksiyonun döndürüldüğü yönler ve viraj kuvveti altında lastiğin/ aracın gerçek yönü arasındaki derece cinsinden değişim. AŞIRI YÖNLENDİRMELİ Viraj alırken meydana gelir ve aracın arkası önünden önce kayma ve seyahatin asıl yönünde dönme eğilimine girer. HIZ SEMBOLÜ Hız sembolü, üretici tarafından belirlenen hizmet koşullarında yük endeksine göre lastiğin yük taşıyabileceği azami hızı belirtir. KATLAR Lastiğin yapısını takviye etmek için kullanılır, yükü desteklemek ve saptırmaya karşı koymak için gereken kuvveti sağlamak için kordon kumaş ve kauçuk tabakalardan oluşur. ÇAMURDA KIZAKLAMA Lastiğin yol yüzeyinden kalkmasına ve çekiş gücünü kaybetmesine neden olan, sırt yüzünün tabanında bir ince tabakada sulu kar birikmesi. Kızaklama aracın hızı, lastiğin sırt deseni ve genişliği ve sulu kar derinliğinden etkilenir. RADYAL Radyal, içinde kat kordonlarının çelik tellere uzandığı ve sırtın merkez hattına esas olarak 90°de döşendiği, karkasın kesinlikle esnemeyen çevresel bir kayışla stabilize edildiği bir pnömatik lastik yapısını ifade eder. FAZLA ŞİŞİRME JANT ÇAPI Lastik gerçek yükü taşıyacak basınçtan fazla şişirildiği zaman ortaya çıkan durum. Damağın janta oturan yüzeyinin yarıçapı, normalde binek otomobiller için tam sayı ile ifade edilir. ÇELİK TAKVİYE ŞERİDİ Genellikle sırtın altındaki lastikle kaplanmış çelik tel kordonları katmanları, viraj alırken, fren yaparken ve bütün merkezkaç kuvvetlerinde sırt deformasyonlarını stabilize eder. Normalde otomobil lastiği yapımında iki adet çelik takviye şeridi bulunur. AÇIKLIK AYARI Aynı aks üzerine takılan lastiğin ön ve arka merkez hattı arasındaki fark. İçe doğru yatık ön merkez hattın arasında daha az mesafe var demektir ve bu nedenle lastikler içeri doğru işaret eder. Dışa doğru yatık ön merkez hattı mesafesi arka merkez hattından büyük demektir ve bu nedenle lastikler dışarı doğru işaret eder. JANT GENİŞLİĞİ Jant flanşları arasındaki mesafe. KESİT YÜKSEKLİĞİ Yüksüz bir lastiğin damak kenarından sırtın merkezine doğru dikey uzaklığı (her bir lastiğin yüksekliğini belirlemek için en-boy oranını ifade eder). SIRT Lastiğin yüksek çekiş gücü ve düşük aşınma için tasarlanan ve birleştirilen yüzü. Şişirilmiş bir lastiğin, etiketleme, dekorasyonlar, şeritler ve bantlar nedeniyle yükseltmeler, hariç yanakları arasındaki mesafe. DİŞ DERİNLİĞİ Sırt yüzünden sırt oluklarının altına kadar mm veya 32nds/inch olarak ölçülen sırttaki kalıplanmış kauçuk oluk. Lastiğin en-boy oranının bir tanımlaması. %60 en-boy oranı olan bir lastik 60-serisi lastiktir. DİŞ DESENİ OMUZ Lastik sırtının yanağa birleştiği kenar. DİŞ AŞINMASI Yol tutuşunu arttırmak ve su/kar/çamuru boşaltması için Sırtta tasarlanan blokların, olukların, yivlerin ve kanalların düzenlemesi. Lastik sırtının ölçülen ömrü. YANAK Lastiğin kordon ve sırt arasındaki bölümü. Sarsıntıları emecek kadar esnek, lastiğin devrilmesini sınırlayacak kadar serttir. TUBELESS KESİT GENİŞLİĞİ SERİ Lastik yapımının, lastiğin karkasına hava kaçağını önlemek için butil iç astar kullanan ve iç lastik ihtiyacını ortadan kaldıran kısmı. Nokian Lastikleri • Teknik kılavuz • Terimler dizini 47 AZ ŞİŞİRME Belli bir yükü desteklemek için lastikte yeterli hava basıncı olmadığı zaman oluşan durum. Bu, lastiğin aşırı sapma, mekanik esneme ile çalışmasına ve aşırı ısınmasına ve erken aşınmasına neden olur. DIŞA DOĞRU ÇEKME Viraj alırken, siz direksiyonu çevirmeden aracın önünün gideceğiniz yöne doğru kayma eğilimi göstermesidir. "UTQG" Uniform Tire Quality Grading (Tekdüzen Lastik Kalite Değerlendirmesi) göreceli bir karşılaştırma sistemidir. Lastikler üretici tarafından üç alanda derecelendirilir: aşınma, çekiş gücü ve sıcaklık. TEKERLEK AYARI Lastiğin maksimum hizmet ömrünü, araç hakimiyetini ve güvenliği sağlamak için önceden belirlenen şartnameye göre açıların ölçülmesi, analiz edilmesi ve ayarlanması. Tel. +90 212 694 60 00 (pbx) Fax +90 212 694 54 33 [email protected] www.lastiknokian.com 03/2014 TR. Sayfa 48 / Nokian Lastikleri -Nokian Tyres plc.’ye ait tescilli markadır. Değişiklikler kaydedilmiştir. KORMETAL PAZARLAMA LTD. ŞTİ. Adres: Üniversite Mh. Bağlariçi Cd. No:18 Avcılar / İstanbul