PDF ( 8 )

MarmnrailetiSim
HAYATI
''...''.....
:
SThNLEY KUBRICK
uzBRi'Nn'
(r928.t9e8)
New York'ta Bronx'ta btiYiiYen,
Qahsma hayatrna foto[rafqr olarak
itrlan Stanley Kubrick Beyaz perdevi secmesinin nedenini "Oylesine
iazta icotti film gdrdtim ki daha iyisini vanabileceEime inandrm" diYe
acti.liyut. (H-.Ya$am, Mart 99)
Aheriica'nrn gegitli b6lgelerini gezdi
ve bilsiye kargr biiytik bir ilgi duy-basladr.
Modern Sanat Mi.izemava
si'nin di.i2enledi[i film gosterilerine
katrldr. Higbir filmi kaqtrmama-y3
dikkat edeiek kendisine miithig bir
sinema altyaprsr geliqtirdi. (GenE,
,,,
ArE.Goi,.,
MelisEr,,flg,
"
't,
'
Arusrna)
Filmleri toPlam 8 oscar alrrken,
4 kezde aday g6sterildi. Ytjnetmen
2001 ile "en'iyi gorsel efekt" Os|
,-tti-
''
t
car'lnr kazandi ama kendisi hiEbir
zarman " en iyi yiinetmen" odiiliinii
t
't
r ,.
I
:
t,t,:,t'
alamadr.
:
Amerikah Ydnetmen, in giltere'de
on yedinci yiizyrldan kalma biiyiik
bir konakta yagryordu. Biiytik tarttgmalar yaratan projelerinin birgofunu bu konakta sofistike monnj masalarrnda yaptl. Eserlerinin final
sahnelerini montaj odalanna gevirdi[i ahrrlarda gerEeklegtirdi. (H. Pazar. Ekim 1999)
:r''''
t
t
:
,'
i-'
:,
UNIU YONETMIN
UzsRiNn conUgr.nn
:
filmiyle EaEdaS
biri
ustalarrndan
iinemli
sinemantn
iizellili,
bir
Onemli
olarak duruyor.
balrmsrzh!rna alabildi!ine, diiqktin
. t,r. ,";r;, *,0*;r Enstiltisti lleti- olmast. ...(Dorsay,1997 : 353)
Sanatgr bir diizine
qim BilimlJri Doktora O!,rencisi ve
ruatGpe,,Oniveisitesi 116titim .,Faktiltesi: Aragtrmra Gd€vJtgi;:,: '.'
,:,:
:,,:: .
Stanley Kubrick en gizemli film
ytinetmenlerinin arasrnda yer ahyordu. ( Eytiboflu,Yakrn Plan)
193
Marmarailetipim
Kubrick' Hollywood'da ve ttim di.inyada
mtithig bir yaratrm guctine
sahipti. ( Geng, Anrsrna)
Tam bir sinema imparatoru, tam bir aynnh
manyafr, tam bir perfek_
"
siyonisr o...( Dorsay,iggT : lS+j
Hayalperest, takrntilr, ketum... miikemm.elliyetgi.
Senaryosundan
rgtfrna, mi.iziline kadar filminin her
seyiyle biziitil-dif"ioor, aynr sah_
neyi 100 kez gektili de olabiliyo.Ou.lfi.iaSil,
M",i'99i,
Filmlerinin yaplmml ttim- aynntllanna dek
program'yor. senaryodan gekime, kurgudan o hazrr'yor,. planhyor,
mtirk" #'$!yr o segryor.
(Dorsay, 1997 :354\
960'lardan stiniimtize setlerde boy gcistermig
sinema
;;;il;"ii't ont ot manyalrydr.adamlanndan_
Kamerasr ard r nd an d ii n vava iorintr is teoi gi
u. u ;ii.;
#Edrl'n''".,
c i seki r de
bakar, film6ri ha;trar i"r.o.rar;?;;;rna
ralmen dev """
sriidyora'avu_
cunda oynarrdr. (Baydar,Londra'run Orta yeri
Sin;;;j'
I
drr. Miikem meriiyergiydi,
kil;"
FiLMLERI uzBniNB
:
. GeniE kitlelere ulaqan ilk filmi The Killing (Son Darbe), Kubrick,in
sinema tarihini ne kadar iyi bildilini gcisteren"kurur.*
uir-(ara
firm ola_
rak delerlendirilmekted ir. yrinetireni;ncerikl"
ki^,k
Ja filmrer 9e_
virmenin pegindeydi; kendine 6zgti temalan daha
sonra qekecekti. Son
D arbe'd e burj uva topru m lannda p:r{T'
;i;;il""L.qr er esti ri
agrk ve kesindir.( Dbrsay,lggl iZqe)
f;
;b"rdil
"G6rmek inanm.aktrr : Holrywood Filmreri
rasayr
se.vqfvi Bize Nasrr ofretti" adir kitabrnd; il;Biliint,Brrakrp Eilileri
atin".in bir_
gok filminde, muhafazakar olanlarda bile.
bajat .it',," olg*rerin sorgu_
landrlrnr gSleriyo::H
dril"r3iinin Avrupa
ryt: ralmen,
ve Ugtincii Di.inya sinemasrnda
uzun zamandir etkili olan eieqrirer ve de_
n qysel t9q
ve_b i gemsel tarzran benimsem ey. uusr*
u' llir rgtu.n or_
1
n;t*;
talannr buldu. Biskind incelemesini, ellilerdJ
;i;ioplumsal fi_
kir birlilinin altmrgrr yrilann firmrerinde nasrr "*;l=,nr$
"griziii,itigti"ii; betimleye_
rek noktahrg.r: GgrE^*ten de, artmrglarn bagrirrndan?iuu'nu
kadar
yap,rlmrg belli basJr filmler giiyte bii gozden gegiriroigino",
Biskind,in
.sorun sessrzce yakla$masr" diye nitrelediEi geyin belirtilerine rastlanabi_
liyor : 1960 yaprmr Spartak{is 6ir kore ayakt-anrnas;r;ily;..
Dr. strangelove ise ntikleer savas crlgrnllgTr ve sa! kanadrn parano_
yasr nr
hicvediyor. (Ryan&Kel lner, f9'9l : ZOIZ D
Altmrgh yrllann filmleri rtirsel stireksizlikle ve yenilik arayrglarr ile
damgalanm4ken, yetrnigli yrllann bagrnda geytani korku ve fehkbt flm-
.
1.94
Marmnrailettsim
leri halinde dontig yapan film ti.irleri temel bir film formatt oluqturdu'
tonlu toplumsal
Af;;;;;lfta1t yifiurin sonlanna ait ironik ve eleqtirel
6 zentili
tumturakh,
yelni
rtal
annda
o
g-l!
yr
llann
i
yetry
gJi"kgiiii f upf ai
1997 :
(Ryan&Kellner,
btrakti.
kattgtmtna
i" ut,uittft stiyleniterin'bii
30)
1960'lann son yrllarrnda birEok H9lywoo.d filmi, yu.rttaqhk haklan'
hareketlenen
voksulluk, feminizm ve militarizm gibi ktlnular etrafinda
kal
arak, Am eriin
de
etkis
lann
'" ;
pl
al-akrm
um
s
lan
to
akta o
Bu
donemde
yaklaqrmlar.getirmigtir'
elbgtirel
f.un f.u*nl ve delerlerine
alternayellenen
de
hem
oiarak,
aiacr
elegtiri
bir t|plumsal
;;;ilril;il
;i";;;ir";
iif-o"gli t"
kurumlarr sunma aracl
olarak
kullanrlmrqttr.
(Ryan&Kellner,1997 : 43)
bir senarSnartaktis'de Kubrick, i.inlti senarist Dalton Trumbo'nun
I arrndan
arrh
b
aq
en
tarihinin
ri
o{.yry
vaprm
y; tu I ;k;t"k,
y ;ri"
99{.
6ykii.siiisyamnr.baElatan.kdlenin
"
itt<
utiytit<
i,iri"l imzalamrgtrr. Tarihin
ve
kurallaunk{1plan1na
Hollywood
Kubrick,
;il;ffil6rEr bu filmde
bilmi;korumasrnr
kiqselti-Eini
yine
d6
t"r, Gmeksizin,
sayrlafi!1
de
kapayan
ilk
donemini
Kubrick'in
iii. Soortuttis, Stanley
vardtr'
ijzellikler
bazr
ortak
filmlerinde
a; bi dc;nemin
beraolmamakla
adamr
tislubun
bir
kesin
ve
i{"unir., t.iltti bir itirtin
ciyAnlatult
t,tl'.rlnr*tu9rr.
ac
sinem
bir
ta
ir"t, !"".riin"-; kt^ik i,is lup"
ga[daE
bir
belli
ve
bir-igerik
saElam
[tiilfi Oif.f.atle segerek. konulannrn
iintum elestirisi ta$lmasma dikkat emaktedir. Spartakiis filminde yonetsrnrflara karqr ilk ayaklanrgrna, galdag ve moii"f"figin
"g.ir"n
dern bir yorum getirmektedir.
J;
;;;*il"il
iiiii.'Cl["t6
-!",
Kubrick, yonetmenlik yagamrnrn bagrnda siiyledifii bir ci.imledeki,
" dtiqi'ince" iyi io*oniui iinr*oya uyatiamantn umamen aleyhindeyim
I,olita'yr
rii" oyr.r" davranarali, Vladimir Na_bokov'un iinlii romanr birisi olanperve
O"u" if.tut*rsUr. Lolita Kubrick'in ilk dtjnem filmlerinden
<jztemalar^agtsrndan
aldrlr
ele
sinemanrn
ki;rik bir g;ainerte kotanlan,
(Geng, Anrstna)
;iirl&;riuOtnu biiyiik ve cesaretli bir yaprmdrr.
Kubrick'in ikinci doneminin ilk iiriinti Dr.Strangelove'dr. Kubrick,
btl;"Ei$ik filminde, tamamen fantezi bir konuyu.iqlemekte, Amerikan
haber"alma ve genel kurmay noktalannda bulunan bir dizi cinemli kiginin
icine dtisttiEii ianlslklar zinciri sonucunda diinyanrn bir atom sava$lna
;;;i ;liriikfiOiginianlatmaktadrr. Film, grlgrn bg gi.ildtirii.atmosferinin
g"iirlnA", Eagdig insanrn gtindelik yaEamrnda -Demokles'in krhcr gibi
A;;d Uii rtir:"t ti ve btiyti[ korkuyu, kaygryr dile g_gtirmektedir : Bir
atom sava$tnrn getirec6gl tryamet giinti korkusu' Kubrick'in tislubu
keskin ve acrmairzbir irzah igermektedir; buna karErn film, diigiin_en
birisi igin hayli tirktiti,ici.idiir. ( Dorsay,1997 : 346) Dr.Strangelove Nazizme ialdrrin bir film olarak da deferlendirilmigtir. Bu film, sadece
A.B.D. ve Rusya militarizmine karEt bir film defildir, aynl zamanda in795
Marmara iletisirn
san haya[nrn politikacilar vc ordu tarafrndan
hige sayrrmasrnrn kara ko_
medi formunda orr.aya konmue
l;G;;idtu
t;
'iil;1
i',iiJ,""l
Kubrick'in ve eleE_tirmenlerin bir lasmrna g6re
tiim bir sinema tarihi_
nin en iyi filmi, 19.6g, yrhnda gergeklegtrilm"iglir.-rii,i.,nin,
toplumsar
m uh alefetivr e kos ut or arak ze r{ i n iegen
iirer ;;";,;; ;akr Ean, fcrse_
]<ii
!
fe ve sinemanrn muhtegem^buiugmoriO,, Z00l
:.A.Space Odyssey. Bu
film hergeyden tince bilim, felsefl u".itt.romn bulugmasrdr.
Kubrick'in artrk ''klasik sinema"yr bir yana brakrp,
her ttirlti srnrfla_
manln drgrna taqan bir yrinetmen orma, seyircisini
.ii'r"iifi'oru.uk Ea$rrt_
ma donemi baElamrgtrr. Bundan sonra yapi,
lr200r: tiarvoru Mace_
rjjt laT iig yrlhk bir hazrrlrk d(jneminden s6nru
grrE"r.r"i.n ve Arrhur
Clarke'rn cizeiin bir senaryosuna dayanan bir firm?ir:
ru-n'ri.t, bu firm_
le, bilim-kuigu sinemaslna en onemli baEyaprtranndan
birini kazandrr_
mrstr. InsanhErn *:_li!.T.ltlden gelecele
Uirirgi
rizerin_
de insanoltunin Griivenini vc uzayaa{rrrgrnln
vermeye
qahgan Kubrick, bu filmle yarartct giilunun
doruguna uiig,yor, netes
kcsen bir sinemasar anrarrmi utaE,yolou. g"iir;r",n.???#.i
ve menfi_
zik dgrle.ri dolayrsryra eregtiririytirdu film. sra;l.Ji
,,2001_
ffi;;ik,in
uzay Yolu Macerasi ", y arinca" inronrtgrn grgrigiio"",
yaiatrhgrndan,
ig.inde
g1,g"n gereceline.dolru uzan'an uir o.rLair delir, insan:yrel
{qn
llrn kdkeniyle birrikte evrenin-ezer i vJ ebcdi
J;il; g i,rri, / agr k_
lama getirmeyi deneyen,.yoEyn: kigiser, 6zgiin,
,"ngin uir?rsefi ciykti.
Kubrick, 200r'I, hemen 6episini t<enoi ioroirootgi, ;;;y;"E,
hulugrar_
nrn qok etkili bir sinemasal gtiriiniimtinii ueren giki.terte
tiurmu$, rek_
nolojik.gaErn.buluElarrnr filirinde yansrtmrgtrr.'nu
ogiOun^iil., bagtan
sona,
.biiytik-bir teknik agamayr ve gagrrtrci, uaqoc;niurri.ti ui, teknik
verimi h aberleven d rizey iyre s ey ircis ini e*ilg.
igmde yaga_
drfrmrz, uzay gigJndu, rin.r*ti, tiii
ttim sertivenlerin dtesine
gege_l
"rtsttrdrfr
_b_a$\a ttirli.i, iirkiitiicii ue s,rnsur, t orriung ul.-r*."i"orr. ( Dor_
say,l997 : 348-349) Film, insanrr[rn ortaya grkrgrnr o"rotuiut
ba$rry;
Hayvanrmsr durumda bir insan tofrurugu en ittigiir. dtizeyJabir
var.ru;
eu r';oe, ,"lr,',Jr:il"r'aiin orinyas,n,
lyll9:n?::.f,:"_q-_".ryt.ekredir.
ama.duygus,al yanlarrni yok ermiq, oiru bii
i1tf,Y :ltj*.9:lislg!mi$,
cronu$rurmiigtiir.sanki... (oskay, rgg5 : -r52 20-dr,
T_35r-r1y"
.ck'e gOre' duygusar ve fersefi igerigiyre aynen.bir mtizil) pargasrKub_
gibi
bilinqalrrna srzan bir firmdir. Evren, iniandin oata uiiyiilitii.
rubri.t'"
gcire. teknoloji_de insandan daha biiyiiktiir. Bu filmde'asi-itat
ro,nunto,
m aki nelerd ir.. El gtig.l ii karak Ler uzay gem i s i nin ig i
ndeki i nranl an denet_
reyen ve manlpule eden (ya da 6yle gristerilen) HAL9000
adh rohottur.
Hayatrn.anlamr ve bir ilahi varirgrn mevcudiyetini (ya oolor.rogunu;
tartl$an ilk film olmamasmakargrn, bu iki konuyu uiri6Etiren, onlan
me_
lodramatik defil, entellekttiel dti2eyde rarh$an itt rim budur.'
a"Eil;;_
oi;';;;;;;"u
iil;
S;t;Jd:
197l'de Amerikan kiiltiirii hala btiyiik dlgiide bir gekigme alanrydr.
Altmrgh yrllara tepki gosteren filmlerin ortaya grkrgrnr, riouywooci'un
196
Marmarailetisfun
teslim -nl4ogu bigiminde
selismekre olan muhafazakar akrma biiti.iniiyle
varhklannr kuvvetle
filmler
iqZ I'de radikal
vant,s
"i"i. Orncfin, d(inemin pe!..1? filminin stntf sogi ltn. ti"n" kaqg rn, Ku6rick' in oto m atik Porta;
gorevlendiril"
kal,r bir istisna ofa.a-t O"f.ilenrlirilebilir. Film, devletqe
edilen, iqEi
rslah
iyle
ntern
r ir^"".""i * iruftnO*-duuiotttq geliqtirme-yd
kendivarki,
Ne
ileilidir.
genEla
.id;Eiiiltt y;;i v"ttit!bii
esiqinde
siire
ktsa
Alex,
kalan
;i;ililid",irt""" lq gtidtiletqen yoksuilve intihara kalkrqacaktrr' Bu bailiilrd;"ffiiEin bir"hedefe dirniiqe.cek kogullanmaslnr yrkacak, Alex
grraim- on"n v"ni, ,siot-,
"a1ni9
gegmiqteki
yeniden gcEmr$reKr ,,1q1^ Lrijitiji dofas.rni donecektir. Alex'in
kargrlagbu
da
g(iriinmesi,ya
il. [orStfuSi'tr,r,n,n kaginrlmaz
edebipopiiler
sevilen
malann mekanik f.uiif.i.ii, Kubrick'in dijriemin
kog6zlenen,
agrkEa
J" v",. uru"looL, uzay Macerasr'nda
yaprlarda
"Ev"
denen
edcr.
i"fiEiil iini.ine g.qil*;iligi temasrna igaret "anormal" davrantqla'na
vasrvan ryl ve nur*otl; ifisanlar bile Alex'in
ipli[ini Pazarx qrkar#ir?lbi;sfi;&. t;;i*drr. Liberal sivil toplumun
desteklenir. Filiislupla
bir
ve ironik
t6;"iik b; s"*., t'i.i"sel
vahqi 9ggo
yatan
altlnda
min s.' derece metafririk yaprsr. uygarlirn
I ncr. 1997 : 86-87 )
(Ryan&Kel
iikrini kolayca iqi". ;i;;t,i.iu.ti5rihir.
i;ffilr;ri,
l;ilffi;;dfi;ii$iiir.
ilrit"ffi "ilrk;ilii
,,.rirffi,
i;;i;
'kffi;ifi
ili;;;u
;il;
Barry
Barrv Lvndon'la tamamen defiEik bir yaprt ortaya.koyuyordu'
"klasik
sinebieimde
kusursuz
Ld;;J, fr'u5;ai; t.nio.n "e IgT de Kubrick
qey
defil'
igin
glltttr
ma"ya diiniiqiinti ,;;;iit,tdu' ilkkezbir b6liimiintin orEteqtirmenlerin
sanki.
ofremiiyoi
ffid;i
;"I^il;;,"
en olalantstti
yarattrEl
f"tiirf.,iin"'*ontn qirydiv-e kadar
;il
,,sijsreri"lerden t,lrlni'g"tE"t i"Stii*iqti. Filmin 6n hazrrlf.r iig.yrl s.iir-
iil"/"
^f;;d.
tiim eabasr1r1'lloglnY'lY qY"lllkte bir film
bigimde anlatvtinettmiiii. n"giSif. gitpt.t bir Oyktiyti Earprcr
K;;i.L, iii"iiio.
""o'r"on"
inriv'r ciegit. ( Dorsay, l99l :350-351)
birbirinin igine g9EKamusal ve iizel alana ait gizli gilQ tematiklerinin
6nemli filmlerinden birinde' Pa6z;l[kle belirgindir. Parrltrlar, aile iEi
;,i;;il1ffi srrining, rqso)'oo giigler.anlatrsr
iizerine yerle.qtire' 91."!ti;iJ;;i;;,rt;tt nit nl?oy. yi gitli gltii giigtet hikayesini'
aile benzeri kigiI"r tli t"rtu filmirtii.-k,1ufict
adaletsizce
gusunu
duy
i"i oiori Voprlann bugurtyr, ntz2r v { Oidelerlik
olumve
6fke-gibi
O"gii"" tii.'et onomik sislemin yarattrlr saldrrganhk
yt\T.tl
ortaya
E+-11
p1 durumund a
6 zi.imiem eye
O"v g
r
"orianm
"ran iqin biiirai; otarak
"i
kullanrr- (Ryan&Kellner,1997 :211)
ititm, sOrsel oimaktan gok gOrsel bir metindir' Yani, savlartnt anlamm
riini.r"i"r irdelcnigiyle iegil, ir^sli olarak imgqlel v.e.renk gifrelemesi araama "dg!a" dilin ve uygarl!tn.ade;iilil;i;li;tir. ott ivgartttl,temektir
(it*tgt'r.
Kglrric!'in filmi, sag kanat disiplincilik.ve
;;ffitirriyEdrgrnda
irdeler. B.agtb-oq, diizensiz ve vahgi
psikopatoloiisini
ofiset
ift!f.iiigl"
inio''t O,r"gosrnrn diiiplin aluna'altnmasr gerefi.ine iliEkin toplumsal tema,
filmin k"endisi de ion derece denetimli olan iislubunda somutlaqrr
(Ryan&Kellner, I 997 : 27 6-21 7 )
*"ri, f"Lrict'ln bu*dOneme?astliyin
F;;i;;;k
1o.7
Marmnrailetigim
Seksenli yrllann firmreri duyarhhktaki
bir_ y6n degigimini haber
veri_
yordu; bu deliqim artmrg'
dcin{iisii..aniam,na gelmese de,
vtrioiin
e;d
en aandan, artmrsrr yrilann i,tegtireriirrunun
ttimtiyre tarihe gOmi.ilmedi_
lini rurtatryorou. inyan&K.l'tnilibbi : +ssl
Yeni militarizm riimiiyre karqrhksrz
Full Metal Jacket gibi
filmler seksenli v^r]l3rdg n"rtrrl .'it1k4pgnrs,
urgrrl{" k;.';;'r almrsrrr.
(Ryan&Kellner, i997 :
K;b;;i.';.an.srz bir .ouoq ku.Errr, tam bir
ord u d ris manrvd r. Fir m -333)
leri nde ii;; il#i i k;;.d;;r",
:;-.,]fi , u u. iddere
egilimli-orarai cizilmiyi. ;e"ri
E
lacket',daki albay karakteri, bu
baftamda ordunln.dolirtnoulo.iinlrir-ton,utu';;;il;
^a"ai
simgeler ve
ug noktada siddet dtiqlitinti olarak
cliirrig
toror.i"i rruri.r.'i" filmlerin_
deki askerlerin en canisi
nl"ti*;.'-"'
Bu tinlti Vietnam filmi hemen tum
filmreri gibi tartrEilmrq,
iklere vo l ag mr gtr r. Ku brick'i; fi r,"l ;-r'i-n
i
g"gir"#ren yazg r s r
buydu : hiqbir UiciinOd ittifaf< saliamamar<.
"'
seyirciyi
ve eleqtirmenleri
ikiye bcilmek, sevlmek yo oo n.iEoryJe.
nerr"t ed'mek. Fu, Merar Jac_
ker, valnrz vietnam iizerine o"gir, gJ.io"
,ouu9-iii";;; i;"prlagelmiq
en iinem li fi lm rerden biri or m itiz"ir i gi
ni Fd
r.'i<"iri.t film inde
v i e r.nam'da operasyon lara t<atrr icat
6ii t,ifr g il6*='"c
s onra da
y ap I an harekatrn tiyki.isii n
ti an I atm akrao rr.
p
olem
{ytl.\
fiil;,
r
*,ni,
on iki vrl sinemadan uzak kaldrktan
,'Eyes
wide
rgrya gevirdigi
Shut" adh iitm. vrinermenin [tgiiilini'ti)giirrugri;,i,
r;;,r:;,
yaratrcrl!r_
nr diledifing"
biiyaprmdrr. Bu film bir giftin birbirivre
"s'6.in9.1ansrur!i
yagadrlr il i qkideki
vicdan r soigu t am akt"Ji.
i nsania_
ra kendi iliskilerivle ilgili sorirraiou
iorrutiil;ri
ffiio.
shur qu
dersl vermektedir : Eler kendi varorusunuzu
payragdcak, agrk oldufubulduvsanri, b u iliEkivi koruvun u.'t rittin
o*r.'ainizi,herse_
ytnnt ona venn.
F""E;,'##da
Efi
:* j*:j
genre (ri.ir)'larn ycinetmeni. Kub. Hergeyden dnce
rick devince irk akla]<1!,rict.ltirE.g5
geren rrir tiilim"rurgu';i;i;;. o,i;ili porrakal,
2001 U.zay Macerast u-e Dt. Stttngrlou. filmleri
kendi aralannda oldukga,f1r$ r tarzlar.i germekre birlik tei it imkurgu
sinem as,n,n .n'uao't r,:._
nekleri arasrnda ver. ahyor.
-Ttir .larak,"io$ h-i"ii' i"q.iir"kltiltinde
Paths tlf Glorv. t-ihi suiraq fifri
Spartacus ve Viernam filmi ola_
"i*ot
ulTu g"riyor.
1ak da Full Metal Jacker til;
Daha sonra ise rarihi bir
cfilm olan Barry Lyndon.
onsekizinci vtizvrrda g:qer p*rv.r-yrgon'dan gelecekte gegen
2001
Uzay Macerar,'i.ra kadar kub.ick'in i,r.'urotg,
tuptu,nta_
nn giiriimtiEliiliinden nasibini.ahyor. Bu filhler rtio' io.onian
kendine
6zgli zenginliSleri, karmagrkrrkrair ve
r$hgr iginde t.*ril"diyor. sra;:
ley K ubrick,fil m teriyle, ge.gm igren gtnl m ulze i nsanofl un un
iti, korku_
lannr, Kaygrrannr, saplantrlannr, tarih boyunca yagadifr, bugtin
de yaga_
ilfi;il ftiiii
198
MarmnrailetiSlm
tamk olamakta oldulu ve karanhk bir gelecekte.belki de daha kottisi'ine
ontine
yapryor.
.rEi iiOa.t"n ve vahEetin betimlemesini
Jtim..bynf *1Eoz
delerlendlnlebrlrr.
olarak
alisak. Kubrick barok bir ydnetmen
KUBRiCK PiYON
Ti :
Unlii Yonetmen q6yle diyor : "Bugiine kadar Eevirdilim filmlerin
hepiinde amaclm 6yici.i anlatmakfi." ( Bergin, 1999)
o,na gore izleyicileri etkilemenin en gegerli yolu, onlann beyinlerine
yapmak' bir tiirde uzOeEit Auisulanni ulaqmak. "Hep aynt t[rde film
yonetmen.( Dortinlii
tliyor
;"",ii^fi;[ rti' J. iiging gelmiyoi bana"
say,l997:351)
Kubrick : " yonetmen filmde herqeyi kontrol etmeli" diyor ve 96yle
baElar;
d";; ;iyor rl' goltgr alar, sahne d"o natrm rnrn haztrlanm as.rylaoyuncusaptanmasma,sry
g3]ir
ve yasal.koEullann
J"t
se.rier, kostiimler, fo_to!.raflar ve
"-r"riipur*ol
yarattl-*ust,
,;gi;'i, iiyktiniii
-itE"ter
srialanrr. Film gekildili zaman da aslnda hsmen
nuoncutut eiUi
ve son olarak da
i'J*'"nr*"iu;ftl;;. Muzit efektlerinin kullanrlmasr
Bence izleyictevreleridir'
tonutmasi frep Uir iiykiiyii anlatmarun
izistedigini.z.noktalan
vurgulamak
ve
"dil
i.tl fiira"f.i olaylari hazrrlamak
miiziktir'
etkilisi
en
ytintemlerin
i.ui.it"r" sunauitmei igin uygulanan
tizifin. kullanr lm am as I da dahil'
il'ii;d; d E."r. u1*trio o''u"" bun a mgiiqlti
silahtrr. (Bergin, 1999)
"
en
film yaprmclsmrn yararlanabiteceli
il;
rir,ulBRi
:
Dav of the Flight ( krsa film - 1950 - ilk )
Flvinc Padre fkrsa film - l95l )
Fear ind Desire (1953 )
Killer's Kiss (1955 )
The Killing - Son Darbe (1956 ) - -Paths of GIory -Zaf.et Yollan (1957 )
Spartacus (1960 )
Lolita ( 1962)
Dr. Strangelove ( 1963 )
iOOt A Space Odyssey - 2001 t]zay fqlg Macerast ( 1968 )
'
Orange - Mekanik Portakal ( 1971 )
A Cbckwtirk
Barry Lyndon ( 197-5 )
Shining ( 1979 )
Full Metal Jacket ( 1987 )
Eyes Wide Shut ( \991 )
1,99
Marmarailetisim
KAYNAKQA
:
BAYDAR Eralp, sansiircii Kubrick, lnndra,nrn orta yeri
sinemn,
w w w. s u p e ro n I i n e. co m/s i n e m a I z o
oml y ak i npl a n/
eralp.htm
BERGIN A2ize, ydnete.n HerSeyi
{gntrol Etmelidir,Hirriyet Tatil&Pazar, l l Temmuz i999
DoRSAY-Atilla, r00 yrrrn yiinetmeni,2. Basrm, Remzi
Kitabe.. vi, gubar 1997
EYUBO-LU selim, Kubrick'in Giizleri Hep Agrktr, yakrn plan,
w ww.
s
up
e
ronrine.
co
nt/s ine mn/zo
o
nt/y olt
trpio*uiit, r. nt*
GENC Kaya, Gazleri Stml;tkt iop,o'iail nnlsma,
www.superonrine.com/sinema/zoom/anisina stan_
l.ey_kubrick.htm
..
I_{!I\EIYET, Kubric k' in Strlart, 24 Ekim 1999
HURRIYET Yaqam, 2001 hhm GdremerJi,g Mart 1999
osKAy unsal, iopiir"l5irlit1xs-"au! eagdaE
Fanrazya
Bilim-Kurgu ve Korku Sinemasr, Vay'iN,i,-iJ3, D",
yayrnlan,Istanbul.
RYANtIicXael & KELLNER Douglas, potitik Kamera,
Cev :
r,rtr Uzsayar. Aynnu yayrnlan, Eyliil I997
200