yalova doga turızmı master eylem planı - II.Bölge Müdürlüğü

Transkript

2012
YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER
PLANI
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
2012
PROJE KOORDİNATÖRÜ
Gürcan OLCAY
Yalova Şube Müdürü
PROJE EKİBİ
Emre Can ÇELİK
Alev BEKLER
Fahrettin YURTBAY
Kemal BAYRI
Kapak Tasarımı: Emre Can ÇELİK
İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
II. Bölge Müdürlüğü, Yalova Şube Müdürlüğü
Adres: Şehit Ömer Faydalı Caddesi No:135/2-3-4 Merkez/YALOVA
Tel: +90-226-813 59 76
Faks:+90-226-813 08 99
E-posta: [email protected]
Yıl: 2012
Bu Master Plan T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü, 2. Bölge Müdürlüğü, Yalova Şube Müdürlüğü tarafından
hazırlanmıştır.
ii
2012
ÖNSÖZ
Bilim ve teknolojide gerçekleşen ilerlemeler neticesinde her alanda değişim ve gelişmelerin
yaşandığı günümüzde turizm alanında da önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş
destinasyonları ağırlıklı geleneksel turizm anlayışı yerelden küresele değişim göstererek
yerini doğaya dayalı (doğa turizmi) turizme bırakmaktadır. Bu kapsamda, Orman ve Su işleri
Bakanlığımızca Yalova doğa turizmi ve yaban hayatı potansiyelini içine alan bir master plan
yapılmasını istenmiştir.
Bu doğrultuda, Bursa Bölge Müdürlüğümüz ve Yalova Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili
bir uzman ekip oluşturulmuş ve “Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıştır. Söz konusu
plan, Şube Müdürü Gürcan OLCAY’ın koordinatörlüğünde Fahrettin YURTBAY, Alev
BEKLER, Emre Can ÇELİK ve Kemal BAYRI tarafından yapılmıştır.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline
sahip olan Yalova da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak
değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak,
doğa turizminin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Yalova İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür
ederim.
Gürcan OLCAY
iii
2012
TEŞEKKÜR
Orman ve Su İşleri Bakanlığı II. Bölge Müdürü Yahya GÜNGÖR’e
Uludağ Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr.
Gönül KAYNAK ile Prof. Dr. İsmail H. UĞURTAŞ’a
Bilim Teknoloji Bakanlığı İl Müdürlüğü Metalurji Mühendisi, Doğa Yürüyüşü uzmanı
Fahrettin YURTBAY’a
İl Kültür Turizm İl Müdürü Cemal ULUSOY’a
Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Şube Müdürü Mehmet YÖRÜK’e
Gezici Yak Turizm Sahibi, Doğa rehberi, Erdoğan TAŞDELEN’e
Perşembe Akşamı Bisikletçilerine, Aykut CELEP ve Özgür Kaan SİREL’e
Yamaç Paraşütcüleri Derneğine, Ali VARELCİ, Murat AKSOY ve Mustafa YUMUK’a
Pusula Doğa Etkinlikleri ve Yalova Doğa Yürüyüşçüleri Gruplarına, Resul MORGÜL,
Özlem
MORGÜL,
Akın
ERGÜL,
Sedat
DAL,
Yaşar
AYDIN
ve
KARAAHMETOĞLU’na
Yafod Derneğine, başkan Erdal YAVUZAK ve Cengiz KASAPOĞLU’na
Yalova Dağcılık İl Temsilcisi Muazzez ÖZÇELİK’e
Teşekkürlerimizi sunarız.
Gürcan OLCAY
iv
Mehmet
2012
İçindekiler
ÖNSÖZ ................................................................................................................................................. İİİ
TEŞEKKÜR ......................................................................................................................................... İV
1.
GİRİŞ .......................................................................................................................................... 1
1.1. Genel Çerçeve ........................................................................................................................................... 1
1.2. Amaç ......................................................................................................................................................... 1
1.3. Yöntem ...................................................................................................................................................... 2
1.4. İçerik ......................................................................................................................................................... 2
1.5. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve
Yalova İlinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi......................................................................................................... 2
1.6. Doğal Alanlar Ve Sürdürülebilir Kalkınma .................................................................................................. 3
1.7. Sürdürülebilir Doğa Turizmi ....................................................................................................................... 5
1.8. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi ........................................................................................... 7
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR ..................... 9
2.1 Kaynak Analizi ............................................................................................................................................ 9
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar .................................................................................................9
2.2 Doğa Turizmi Potansiyeli .......................................................................................................................... 12
2.3 Taşıma Kapasitesi ..................................................................................................................................... 16
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;..........................................................................................................16
3.
İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI .......... 18
3.1. İlgi Grupları/Paydaşlar ............................................................................................................................. 18
3.2.İlgi Grubu Kategorileri .............................................................................................................................. 18
3.3 İlgi Grubu Analizi ...................................................................................................................................... 18
3.4 Toplum Temelli Yaklaşım .......................................................................................................................... 19
3.5 Yerel Organizasyonun Oluşturulması ........................................................................................................ 20
v
2012
3.6 Tarihçe .................................................................................................................................................... 20
3.7 Yalova İlinin Genel Özellikleri ................................................................................................................. 25
3.7.1. İlin Coğrafi Konumu ..............................................................................................................................28
3.7.2. İlin Jeolojik Durumu ..............................................................................................................................31
3.7.3.Yalova İli Flora ve Faunası ......................................................................................................................34
3.7.4. İlin İklim Durumu ..................................................................................................................................47
3.7.5. İlin İdari Durumu ...................................................................................................................................51
3.7.6. Nüfus .....................................................................................................................................................52
3.7.7. Ulaşım: ..................................................................................................................................................53
3.7.8. Turizm. ..................................................................................................................................................56
3.7.9. Kültürel Özellikler .................................................................................................................................59
3.8. İlgi Grubu ve Paydaş Analizi ................................................................................................................... 65
4.YALOVA DOĞA TURİZMİ ARZI ................................................................................................ 66
4.1. Yalova’nın Doğa Turizmi Değerleri (Doğa Turizmi Arzı) ........................................................................... 72
4.2. Yalova İlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli Çalışmalar ............................................................. 73
4.2.1. Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi .....................................................................................................73
4.2.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi .................................................................................75
4.3. Yalova İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar .............................................. 76
4.3.1. Yalova İlindeki Tabiat Parkları ...............................................................................................................76
4.3.2. Yalova İlindeki Sulak Alanlar .................................................................................................................78
4.3.3. Yalova İlindeki Mesire Yerleri-Açık Alanlar ...........................................................................................82
4.3.4. Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri Araştırma Enstitüsü Bünyesinde ‘Türkiye Geofit Bahçesi Projesi’ ........92
4.3.5. Avlaklar .................................................................................................................................................94
4.3.6. İlçelere Göre Yöresel Ürünler ...............................................................................................................94
4.4. Yalova İlinde Doğa Turizm Çeşitleri .......................................................................................................... 95
4.4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi ...............................................................................95
vi
2012
4.4.2. Yamaç Paraşütü Turizmi: ....................................................................................................................100
4.4.3.Bisiklet Turizmi .....................................................................................................................................105
4.4.4.Akarsu Turizmi .....................................................................................................................................119
4.4.5.Fotoğrafçılık .........................................................................................................................................120
4.4.6.Bitki Gözlemi ........................................................................................................................................121
4.4.7.Kuş Gözlem Turizmi: ............................................................................................................................124
4.4.8.Av Turizmi ............................................................................................................................................125
4.4.9.Anıt Ağaçlar: ........................................................................................................................................126
4.4.10.Termal Turizmi: ..................................................................................................................................126
4.4.11.Su Altı Sporları ...................................................................................................................................126
4.4.12. Yalova’da Ekoturizm Genel Değerlendirmesi ....................................................................................127
5.YALOVA İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ ................................130
EYLEM PLANI .................................................................................................................................131
EK:1 YALOVA EKOTURİZMİNDE TREKKİNG PARKURLARI PROJESİ ..........................145
KAYNAKLAR...................................................................................................................................165
vii
HARİTA LİSTESİ
Harita 1. Anadolu Antik Bölgeleri
Harita 2. 1323 Yılında Osmanlı Beyliği
Harita 3. 1362 Yılında Osmanlı Beyliği
Harita 4. Yalova’nın Ülke Bölge İçindeki Yeri
Harita 5. Yalova İli Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri
Harita 6. Yalova İli Jeoloji Haritası
Harita 7. Yalova İli Yağış Haritası
Harita 8. Yeşil Mavi Turizm Seyir Yolu Haritası
Harita 9. Yalova İli Turizm Haritası
Harita 10. Yalova İli Tarihi Turistik Değerler –Sit Alanları Haritası
Harita11. Yalova İli Doğal Turistik Değerler Haritası
Harita 12. Yalova İli Yükselti Kuşakları Haritası
Harita 13. Yalova İli Sıcaklık Haritası
Harita 14. Yalova İli Orman Alanları Haritası
Harita 15. Yalova İli Endemik Türler Haritası
Harita 16. Yalova İli Jeolojik Yapı Haritası
Harita 17. Yalova İli Onaylı Çevre Düzeni Planı Haritası
Harita 18. Yalova İli Planlı Alanlar ve Turizm Merkezi Sınırları Haritası
Harita 19.Yalova İli Bölgesel Ulaşım Ağı Haritası
Harita 20. Yalova Yeşil Mavi Yol Haritası
viii
2012
2012
TABLO LİSTESİ
Tablo 1. Yalova'nın Aylık Ortalama Sıcaklık Diyagramı
Tablo 2.Yalova’nın Yağış Diyagramı
Tablo 3. Yalova’nın Rüzgar Verileri
Tablo 4. İlçelere Ait Genel Bilgiler
Tablo 5. Yalova İli İlçelerine Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı ve Nüfusları
Tablo 6. Yalova İlinin Önemli İl Merkezlerine Uzaklığı
Tablo 7. Yalova Merkez İlçenin Diğer İlçelere Uzaklığı
Tablo 8. TCK Yol Durumu
Tablo 9. Köy Yollarının Durumu
Tablo 10. Yalova İli Deniz Yolu Ulaşım Güzergahları ve Yolculuk Süreleri
Tablo 11. Yalova'daki Turizm İşletme/Belediye Belgeli Yatakların İlçelere Dağılımı
Tablo12. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya Giriş Yapan Yerli-Yabancı Turist Sayıları
Tablo 13. Yalova'ya Giriş Yapan/Konaklayan Turist Sayıları
Tablo 14. Trekking GZTF Analiz Tablosu
Tablo 15. Genel GZTF Analiz Tablosu
ix
2012
1. GİRİŞ
1.1. Genel Çerçeve
Ekoturizm çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karşı duyarlı bir
seyahattir. Ekoturizm adıyla sıkça duyduğumuz turizm çeşidi orman kaynaklarına olan talebi
artırmıştır. Doğada yapılan turizm çeşitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını
geliştirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna gelmiştir. Birçok ülke için
önemli bir gelir kaynağı olan ekoturizm yerel halkın ekonomik refahını artırmak için fırsat
niteliğindedir. Bu turizm çeşidinde müşteri durumunda olan ekoturistler deyim yerindeyse
yerel halkın ayağına kadar gider.
Bunun yanında dünyadaki doğal dengeleri ve insan yaşamını bekleyen en büyük tehlikelerden
birisi kuşkusuz bilinçsizce tüketilen doğal kaynakların yok olmasıdır. İnsan nüfusunun hızla
artması ve doğal kaynakların aynı şekilde tükenmesi nedeniyle doğal kaynaklardan
faydalanmanın bir plan dâhilin de yapılması kaçınılmaz hale gelmiştir.
Planlamada bugünün net bir şekilde ortaya konularak geleceğin öngörülmesi çok önemlidir.
Planlanacak objelere genel bakış büyük plan olarak karşımıza çıkar. Büyük planda kabaca
şablon oturtulur, amaçlar, hedefler ve stratejiler ortaya konur. Bu genel plana master plan adı
verilir. Master planda hedefler ve stratejiler doğrultusunda belirlenen alt projeler uygulama
aşamasında detaylandırılarak hayata geçirilir. Planlamadaki genel çerçevenin iyi irdelenmesi
geçerliliği uzun sürecek alt projelerin oluşturulması bakımından önemlidir. Böylece belirli bir
aşamaya gelmiş veya bitmiş proje veya uygulamaların iptal edilmesine, yeniden yapılmasına
gerek kalmaz, zaman ve kaynak israfı azalır. Kaynaklarının kullanımını planlayabilen ülkeler
geleceğe daha umutla bakabilirler. Ancak, bu durum dünya için bölgesel bir çözümdür. Çünkü
dünyanın bir ucundaki dengesizliğin ve plansızlığın diğer ucunu etkilemesi kaçınılmazdır.
Bu plan, başta Orman ve Su İşleri Bakanlığının birimleri olmak üzere belediyeler,
kaymakamlıklar, doğa dernekleri ve konu ile ilgili kurum ve kuruluşların doğa turizmi ile
ilgili yapacakları faaliyetler ve yatırımlar için yol gösterici bir çalışma niteliği taşımaktadır.
1.2. Amaç
Bu çalışmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi
potansiyeline sahip olan Yalova’da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak
doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle
planlanarak doğa turizminin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Yalova İlinde doğa
turizminin geliştirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler
belirlenmiştir.
1
2012
Bu master plan, Yalova İlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini
açıklamaktadır. Planda 2012-2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir
değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde
detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
1.3. Yöntem
Master planın hazırlanmasında 3 temel ilke benimsenmiştir. Bunlar;
Sürdürülebilirlik
Katılımcılık
Çevreye Duyarlılık
Master planın hazırlanmasında ise aşağıdaki aşamalar sırasıyla gerçekleştirilmiştir:
Master plan ekibinin oluşturulması,
Stratejinin belirlenmesi,
Toplantı ve ön değerlendirmeler,
Örnek master planların incelenmesi,
Taslak dispozisyonun hazırlanması,
Taslak dispozisyonda yapılacak çalışma ve faaliyetlerin belirlenmesi,
Faaliyetler için görev dağılımının yapılması,
Veri toplama,
Veri değerlendirme,
Tüm verilerin bütünleştirilmesi,
Yorumlama
Grafik, tasarım ve düzenleme.
1.4. İçerik
Bu çalışma doğa turizmi ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Yalova da doğa turizminin
geliştirilmesi için Orman ve Su İşleri Bakanlığı 2. Bölge Müdürlüğü Yalova Şube
Müdürlüğünce belirlenen amaç, hedef, strateji ve projeleri kapsamaktadır.
Yalova da doğa turizmi ile ilişkili olabilecek materyal ve bilgiyi içeren bu çalışma doğa
turizmi ile ilgili yapılacak yatırım ve planlama çalışmalarına temel verileri sağlayacak şekilde
hazırlanmaya çalışılmıştır.
1.5. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir
Turizm Alternatifi Ve Yalova İlinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için
2
2012
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde insiyatifi eline
alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü
olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal
kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile algılamaya
başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve
bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve
tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması
için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan
alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek
artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında,
yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime
haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden
biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde
bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına
fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.6. Doğal Alanlar Ve Sürdürülebilir Kalkınma
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına
ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nun
1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor
hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı
yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu
kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya konan “sürdürülebilir
kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik,
kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının
3
2012
özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle
uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek
ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu
kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia
etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman
ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının
varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı,
turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta
enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal
alanlarda
faaliyetlerin
açıklanmasında
Kırsal
alan,
Kırsal
kalkınma
ve
Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde
açıklanabilir;
Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin
bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma
süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması; Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun
gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların
alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
4
2012
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız
vatandaşları tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26’sı
evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
1.7. Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen
yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
5
2012
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir.
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın
yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber
sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm
ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir.
Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler
hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm
eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm
sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra
ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve
uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun
dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir.
Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir.
İşte bu nedenle bu çalışmaya “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME
(MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
6
2012
1.8. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar
ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının
becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılabileceği gibi yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
7
2012
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
-Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa
ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının
etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi
gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık
olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçası
olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu
stratejide yer almalıdır.
-Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe,
mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı
hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin
kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler
kalitenin
arttırılması,
sunumların
taleplere
uygun
hale
getirilmesi
(iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamaların doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
8
2012
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 Kaynak Analizi
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için
önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması
Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı
kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları
gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir.
Bazıları ise
sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
9
2012
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa
korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik
unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma
isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için
alatyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini
ortaya koymanın yanı sıra turizim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi
için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
-
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
10
2012
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri,
sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili
olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürüdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini
sağlayacaktır.
11
2012
2.2 Doğa Turizmi Potansiyeli
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
12
-
2012
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toptak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
-
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz
canlıları, iklim, diğerleri),
-
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
13
-
2012
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan
bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet
eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler,
kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
14
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
2012
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını,
bir turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
-
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem
arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada
rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif
kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu
yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında
koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine
bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve
15
2012
korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir.
2.3 Taşıma Kapasitesi
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır.
Taşıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik
etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
16
2012
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani
temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
17
2012
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1. İlgi Grupları/Paydaşlar
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2.İlgi Grubu Kategorileri
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İlgi Grubu Analizi
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
18
2012
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama
(zaman
çizelgesinin
ve
hedeflerin
ortaya
konması,
iletişim
organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 Toplum Temelli Yaklaşım
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
19
2012
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 Yerel Organizasyonun Oluşturulması
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını,
karar verme gibi hususları düzenler.
3.6 Tarihçe
Yörede yerleşimin Neolitik Çağ’da (M.Ö. 8.000–5.500) başladığı tahmin edilmektedir.
Yalova’nın kuruluşu ile ilgili kesin bilgiler olmamakla beraber, M.Ö. 7. yüzyılda Trakya’dan
Küçük Asya’ya geçerek Marmara Denizi’nin doğusunda bir krallık kuran Bithynialılar
(Bitinyalılar) tarafından bir yerleşim yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Bithynialılar
Marmara Denizi’nin doğu kıyılarına yerleştiklerinde, Yalova bölgesi de Bithynia Krallığı
topraklarına katılmıştır. Bithynia bölgesi ve diğer Anadolu antik bölgelerini gösteren harita
Harita-1’de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, şimdiki Yalova, Bursa, Bilecik,
Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Zonguldak, Bartın, Karabük ve İstanbul’un asya yakası M.Ö.
6. yüzyılda Bithynia Krallığı toprakları arasında görülmektedir.
Harita-1 Anadolu Antik Bölgeleri
Kaynak: www.arkeolojidunyasi.com
20
2012
M.Ö. 377-327 yılları arasında, Büyük İskender’in Bithynia’ya atadığı komutanı Kalas’ı
mağlub eden Bithynialılar, onları topraklarından atmışlardır. M.Ö. 230-182 yılları arasında
hüküm süren 1. Prusias zamanında Kios (Gemlik) ve Myrlia (Mudanya) ve Yalova bölgesi
Makedonya Kralı 5. Philip’e armağan olarak verilmiştir. Roma İmparatorluğu’ndan kaçan
Kartaca Kralı Hannibal, Bithynia Kralı 1. Prusias’a sığınmıştır. Hannibal, 1. Prusias’a
armağan olarak Prusa od Olympum (Bursa) kentini kurmuştur. M.Ö. 74'te Roma
İmparatorluğu yönetimine giren Yalova ve yöresi, M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu
ikiye ayrılınca Doğu Roma yani Bizans İmparatorluğu sınırları içinde kalmıştır.
Bugünkü Yalova Kaplıcaları'nın tarih içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. M.Ö. 1200
yıllarında bir yer sarsıntısı ile meydana geldiği tahmin edilen Termal İlçesi’ndeki Kurşunlu
Hamamı'nın dış duvarlarında kuvvet tanrısı Herakles (Herkül), sağlık tanrısı Asklepios, sıcak
su ve sağlık perileri olan Nemfler'in kabartmaları görülmektedir. Termal'in Bizans
İmparatorluğu döneminde imparatorların dinlenme ve tedavi yeri olarak büyük üne sahip
olduğu bilinmektedir. Bizans İmparatorluğu’ndan sonra Selçuklular'ın yönetimine giren
Yalova bölgesi, Haçlı Seferleri sırasında yakılıp yıkılmıştır. Yalova, Evliya Çelebi'nin
Seyahatnamesi’nde Kara Yalovaç, Katip Çelebi'de ise Yalakabad ve Yalıova adlarını
almaktadır. O dönemlerde Yalova isminin verildiğini de görmekteyiz. Bu isimler 19.
yüzyılda, yörede kırk gün kalıp tetkiklerde bulunan ünlü tarihçi Hammer tarafından da
doğrulanmaktadır.
Friglerden Bithynialılara, Selçuklulardan Bizanslılara kadar çeşitli milletlerin yaşamış olduğu
Yalova bölgesi, 1326 yılında Osmanlı Devleti Komutanı Gazi Abdurrahman tarafından
fethedilmiş ve ebedi Türk yurdu haline gelmiştir. Osmanlı Beyliği’nin Osman Gazi
zamanındaki yani 1323 yılındaki topraklarını gösteren harita Harita-2’de görülmektedir.
Harita 2: 1323 Yılında Osmanlı Beyliği
Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org
21
2012
Harita-3’deki haritada ise Osmanlı Beyliği’nin 1323-1362 yılları arasındaki toprak kazanımı
görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, Osmanlı Beyliği Orhan Gazi zamanında yani
1323-1362 yılları arasında egemen olduğu toprakları yaklaşık olarak 3 kat arttırmış ve Yalova
bölgesi de beylik sınırları içerisine katılmıştır.
Harita 3: 1362 Yılında Osmanlı Beyliği Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org
Eski devlet salnameleri incelendiğinde, Yalova’nın 1530 yıllarında İzmit Vilayeti’ne (Liva)
bağlı bir kasaba (Yalak-Abad) olduğu görülmektedir. Yalova, 1867 yılında Bursa Merkez
Sancağı'na bağlı bir kaza iken, 1901'de bağımsız İzmit Sancağı'na bağlanmıştır. Kurtuluş
Savaşı sırasında Yunan askeri birliklerince işgal edilen Yalova, verdiği büyük mücadele ile 19
Temmuz 1921 tarihinde düşman işgalinden kurtulmuştur. 2 Haziran 1929’da Atatürk’ün isteği
üzerine çıkarılan bir kanun gereğince, ilçe yapılarak İstanbul İli’ne bağlanmıştır. Kurtuluş
Savaşı sonrasında 19 Ağustos 1929 tarihinde ilk defa Yalova'ya gelen Cumhuriyetimizin
kurucusu büyük önder Atatürk, Termal'in yeniden inşaasını sağlamıştır. Atatürk, 22 Ocak
1938 tarihinde açılan Termal Oteli'nin ilk konuğu olmuş ve 9 gün süreyle Yalova'da kalmıştır.
1929 yılında yapılan Millet Çiftliği'nin yapılışı sırasında, ikinci kata gelindiğinde, batıda
bulunan ağacın kesileceğini gören Atatürk, yapının temelini biraz doğuya alarak binayı
kaydırmış ve ağacın kesilmesini engellemiştir. Bu nedenle köşk, Yürüyen Köşk olarak
anılmaktadır. Atatürk'ün, “Kurtuluşa öncü” ve “Benim Kentim” olarak bahsettiği Yalova,
adeta yazlık başkent haline gelmiş ve yine Atatürk'ün isteği üzerine 1930 yılında İstanbul'un
ilçeleri arasına katılmış, 1995 yılında ise İstanbul İli’nden ayrılarak il yapılmıştır. Bursa’nın
Gemlik İlçesi’ne bağlı Armutlu Beldesi ile Kocaeli’nin Karamürsel İlçesi’ne bağlı Altınova
Beldesi ilçe yapılmak suretiyle il sınırları içerisine alınmıştır.
22
2012
İlçelerin Tarihsel Gelişimi
Merkez İlçe: Antik Çağ’da adı XENODOCHION olan yerleşme hakkında kesin bir bilgi
bulunmamaktadır. Yalova’nın tek başına tarihini ortaya çıkarmak mümkün olmamıştır.
Prehistorik çağda bu bölgede Anadolu kavimleri yaşamıştır. Buluntulardan edinilen
varsayımlara göre Yalova Prehistorik çağda bir geçit yeridir. Bu bölgede M.Ö.1200 yılında
Frigler, M.Ö. 700 yıllarında Bithynler egemen olmuştur. Bizanslılardan sonra bir süre
Selçukluların yönetimine giren kasaba, Haçlı Seferleri Sırasında yakılıp yıkılmıştır. Osman
Bey’in komutanlarından Yalvaçoğlunca ele geçirilen yöre Yalakabad adını almıştır. 1867′de
Hüdavendigar (Bursa) Vilayet Merkez Sancağı’na bağlı bir kaza iken, 1901′de bağımsız İzmit
Sancağı’na bağlanmıştır. Atatürk’ün isteği üzerine 1930′da İstanbul İlçeleri arasına katılan
Yalova, 6 Haziran 1995′de İl merkezi olmuştur.
Altınova: Altınova’da bulunan Helenopolis, Konstantin tarafından kurulan önemli bir
yerleşme merkezidir. Konstantin, annesi Helena’nın adına buraya Helenopolis adını vermiştir.
Justiniaus devrinde Roma İmparatorluğu’nun merkezi İstanbul’a taşındıktan sonra
Helenopolis İstanbul- İznik yolu üzerinde bulunduğu için çok önem kazanmıştır.
1930'a kadar Kocaeli'nin Karamürsel ilçesine bağlı köy olan ve 1987'de aynı ilçeye bağlı
beldeye dönüşen Altınova, 1995'te yapılan bir düzenlemeyle ilçe haline getirilmiş ve aynı
düzenleme sırasında kurulan Yalova iline bağlanmıştır.
Armutlu: Önceleri Bursa’ya bağlı Gemlik İlçesinin bir bucağı durumunda olan Armutlu,
Yalova’nın İl olması ile 1995 yılında İlçe yapılarak Yalova’ya bağlanmıştır. Armutlu’nun
tarihine ilişkin Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmuştur. 1320 yılında Bizanslılardan
Osmanlıların eline geçen yörede uzun yıllar Rumlar ve Türkler birlikte yaşamıştır.
Cumhuriyet döneminde Rumlar göç etmişlerdir. Yöre halkı Gürcistan kökenli Türklerden
oluşmaktadır.
Çınarcık: Çınarcık’ta Karpuzdere, Kanlıçınar ve Üçpınarlar mevkilerinde Bizans ve
Osmanlılar’dan kalma eserlere rastlanmış olması, bölgenin o dönemlerde de yerleşim yeri
olduğunu göstermektedir. Özellikle Osmanlı döneminde önemli bir yeri olup, donanmaya ait
gemilerin ve sarayın tüm gereksinimi Paşa Limanı aracılığıyla Çınarcık bölgesinden
karşılanmıştır.
Çınarcık’ın Rumlar dönemindeki adı temiz havası olan şehir anlamında Kio’dur. Yerleşim
halkını, 93 harbinde Batum’dan gelen göçmenler oluşturmaktadır.
Çiftlikköy: Çiftlikköy’ün geçmişi oldukça eskiye dayanır. Yörenin bilinen ilk adı Pylai’dir.
Yörede Hellenistik dönemden Bizans dönemine kadar çok sayıda ve değişik zamanlara ait
yazıt ele geçmiştir. Adına ilk olarak 4.yy. da rastlanmıştır.
23
2012
Yerleşme, 11.yy. da bugünkü Hersek köyünün yanında önemsiz bir yerdi. Jüstinyen devrinde
Hersek - İznik yolu önem kazanınca Pylai kenti de büyük gelişme göstermiştir. 1097 yılında,
I.Haçlı Seferi’nde Latin ordularının bir kısmı buradan geçmiştir. 1146′da Manuel Komnenos
bir takım Hristiyan göçmenlerini Pylai’ye yerleştirmiştir.
93 harbinden sonra Bulgaristan’ın Şumnu kasabasından gelenler tarafından iskan edilen
yöreye, 1923′ten sonra Kafkasya’dan gelenler de yerleşmiştir.
Termal: Termal kaplıcaları, 6.yy.dan itibaren PYTHİA, PYTHİON, PYTHİA, THERMA
veya Pythia’daki kudret ve kuvvet hamamları olarak tanımlanmıştır. Gökçedere ve Üvezpınar
Köyleri arasındaki sıcak su kaynaklarından çıkan buhar nedeniyle yeraltı tanrısının burada
yaşadığına inanılmış ve yöre Pythia Therma adı ile anılmıştır.
Osmanlılar devrinde uzun süre ilgi görmeyen kaplıcaların suları, 1892’de Cemiyet-i Tıbbiye
tarafından incelenmiş ve Aix Les-Bains sularına eşit olduğunun anlaşılmıştır. Sultan
Abdülmecit'in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan’ın romatizma ağrılarına da iyi gelince
yeniden ilgi çekmiştir. Abdülmecit, eski hamamları renove ettirmiş ve yeni köşkler, tesisler
yaptırmış; yabancı yatırımcıların da tesislere ortak olması ve işletmesi sonucu Yalova Termal,
19.yüzyıl sonunda çok popüler bir turizm ve sağlık merkezi haline gelmiştir. Savaşlar
yüzünden yabancı ortaklar ülkeden kaçınca kendi haline bırakılıp unutulan kaplıcalar, 1929
yılında Atatürk'ün ziyareti üzerine tekrar ilgi görmüştür. Yalova'yı geleceğin su şehri yapmak
isteyen Atatürk tarafından bir köşk yaptırılmış ve bugün müze olan bu köşk, cumhuriyetin ilk
yıllarında hükümetin yazlık çalışma mekanı olarak kullanılmıştır. Günümüzde sözkonusu
hamamları, otelleri ve müzeyi kapsayan Yalova Termal Tesisleri Sağlık Bakanlığı tarafından
işletilmektedir.
İlçeye bağlı Akköy, Karamürsel'in 1326 tarihinde Orhan Gazi tarafından fethinden sonra
kurdurulmuş en eski Türk köylerindendir. Bu köyün halkı, Oğuz Türklerinin Kayı boyundan
yerleşik hayata geçenleridir. Yenimahalle Köyü ve 1990'larda birleştirilip Termal ilçesinin
merkezini oluşturan Üvezpınar-Gökçedere köylerinin halkları ise 1877- 1878 Osmanlı-Rus
Savaşı’ndan ve Balkan Savaşı’ndan sonra Kafkaslardan ve Balkanlardan gelip yerleştirilen
göçmen ailelerden oluşur.
Bugün, özellikle tarihi, doğal ve arkeolojik değerleri ile turizmin geliştiği yerleşim
bölgelerinden biri haline gelmiştir. Termal, Yalova turizminin en önemli merkezidir.
Özellikle gençlik aşısı yerine geçen hayat iksiri kaplıca suları ile dörtbin yıldan beri bilinen
Termal ve yakın çevresi Roma ve Bizans dönemlerinden beri yazlık evlerin yer aldığı bir
bölgedir.
24
2012
3.7 Yalova İlinin Genel Özellikleri
Harita 4: Yalova’nın Ülke ve Bölge İçindeki Yeri
Yüzölçümü : 847 km²
Nüfus : 206.535 (2011)
İl Trafik No : 77
Yalova, Türkiye’nin kuzeybatısında, Marmara Bölgesi’nin güneydoğu kesiminde yer
almaktadır. İlin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli, güneyinde
Bursa (Orhangazi-Gemlik) ve Gemlik Körfezi yer almaktadır. Yalova, 39–40 Kuzey enlemi,
29–61 Doğu boylamları arasında yer almaktadır. Denizden yüksekliği 2 Metre, en yüksek
noktası 926 metredir. 847 km2’lik alanı ile ülke yüzölçümünün % 0.11’lik bölümünü
kaplamaktadır. Yalova doğu kıyılarındaki düzlükler dışında, dağlık bir bir araziye sahiptir.
Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru İzmit - Sapanca arasında Kocaeli sıradağları ile
birleşen Samanlı Dağları’yla kaplanmış durumdadır. Birçok tepelerin bulunduğu bu dağlık
25
2012
arazide en yüksek tepe ( 926 m.) Beşpınar tepesidir.
Yalova ilinin kuzeyinden güneybatısına kadar olan sınırları Marmara Denizi ile çevrilmiştir.
Kıyılar girintili çıkıntılı bir özellik göstermez. İlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar
oluşturmaktadır. Samanlı dağlarının kuzey ve güneyinde vadi içlerinde bulunan makiler, bu
kütlenin
etekleri
boyunca
kesintili
şeritler
ve
parçalar
halinde
bulunurlar.
Yalova’nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Ormanlar
ilin yaklaşık % 60‘ını kaplar. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meşe, gürgen, kızılcık,
kestane ve ıhlamur ağaçları görülür.
Marmara Bölgesi’nin doğusunda yer alan Yalova ilinin iklimi, Makro - klima tipi olarak;
Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşır. Yalova iklimi, kimi
dönemlerde karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve
güneyden gelenler, sakin nitelikli olmak üzere başlıca üç tür hava akımı egemendir. İlde
yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve bol yağışlıdır.
İl bugünkü idari bölünüşe göre merkez ilçeyle birlikte 6 ilçeden oluşmaktadır.
İlçeler;
Merkez
Altınova
Armutlu
Çınarcık
Çiftlikköy
Termal’dir
26
2012
Yalova’da merkez ve 5 ilçe belediyesi ile birlikte toplam 15 belediye bulunmaktadır.
Beldeler;
Merkez ilçede 1 (Kadıköy) Altınova’da 3 (Kaytazdere, Subaşı ve Tavşanlı) Çınarcık’ta 4
(Koruköy, Esenköy, Teşvikiye ve Kocadere)
Çiftlikköy’de 1 (Taşköprü) belde
bulunmaktadır.
Yalova’nın, ilçeleri, beldeleri ve köyleri ile birlikte toplum nüfusu 1997 Genel Nüfus
Tespitine göre 162.190 olduğu, 2000 yılı nüfus sayımına göre 168.593 olduğu, 2011 yılı
nüfus sayımına göre ise 206.535 olduğu tespit edilmiştir.
Yerleşim biriminin kuzeyinde İstanbul İli bulunmakta olup, bu sınır 24 mil uzunluğunda
Marmara Denizi’dir. Güneyinde Bursa ili Orhangazi ilçesi, batısında Bursa ili Gemlik ilçesi,
doğusunda Kocaeli ili Karamürsel ilçesi yer almaktadır. Yalova İli’nin merkez ilçe dahil
olmak üzere 6 ilçesi, 9 Beldesi ve 43 köyü bulunmaktadır.
Yalova İlinin nüfus artış hızı 1990–1997 yılları arasında yaklaşık 2 kat artış göstermiş olup,
bu tarihler arasında 113.417 olan genel nüfus 7 yıllık bir sürede 163.916 kişiye yükselmiştir.
Bu artışa en önemli neden İlin 1995 yılında ilçe statüsünden İl statüsüne geçmiş olmasıdır.
Nüfus artış hızı 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen deprem ile birlikte durma
noktasına gelmiş, depremin hemen sonrasında bir miktar azalma olmuşsa da 2000 yılında
ilin iskân sorununa sağlanan geçici çözümler ile nüfusta yeniden artış trendi gözlenmiştir.
Ancak bu artış miktarı deprem öncesi oranlarının çok gerisinde kalmıştır. Yalova nüfusu
cinsiyet bakımından incelendiğinde; şehir merkezinde kadın nüfusun erkek nüfustan fazla
olduğu, ancak köylerde dengenin erkek nüfus lehinde değiştiği ve toplam erkek nüfusun
toplam kadın nüfustan fazla olduğu görülmektedir.
Nüfusun yaş oranında incelendiğinde ise, nüfusun % 50’den fazlasının 10–39 yaş arasında
yer aldığı görülmektedir.
DİE Kentsel Nüfus Artış Hızı Endeksi ve Nüfus Artış Hızı Endeksine göre yapılan
değerlendirmede; 2005 yılında Yalova İl Nüfusunun 190.826 olduğu; 2020 yılında da
279.430 olması öngörülüyor. Nüfus hareketleri açısından bakıldığında ise; 2000 yılında
nüfusun % 41 köylerde, % 59’u ise şehirde yaşmakta iken; 2005 yılında nüfusun % 39’u
köylerde,% 61’i şehirde yaşamakta; 2020 yılında ise nüfusun % 34’ü köylerde,% 66’sının
ise şehirde yaşaması öngörülüyor.
Marmara Bölgesi’nin doğusunda yer alan Yalova’nın iklimi, makro - klima olarak, Akdeniz
ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşır. Bağımsız bir iklim tipinin kalıpları
içerisinde değerlendirilmesi imkânsızdır. Yalova iklimi bazı dönemlerde karasal iklim
27
2012
özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve güneyden gelenlerle, sakin
nitelikte olmak üzere üç tür hava akımı egemendir. Bunların dışında doğu ve batı
rüzgârlarına bağlı hava tipleri de bulunmasına karşın, söz konusu yönlerden gelen kütleler,
ilçe iklimini etkileyecek kadar önemli değildir. İlde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve bol
yağışlıdır. Yalova’da yıllık ortalama sıcaklık 14,3 °C’dir. İlde deniz suyu sıcaklığı; en
yüksek Ağustos ayında 22,9 °C, en düşük ise Şubat ayında 7,4 °C olmaktadır.
Mart ayı yağış miktarı 742,6 kg/m2’dir. Yıllık yağış ortalama çevre illerden İstanbul’da
673,4 kg/m2, Bursa’da 729,28 kg/m2 ve Kocaeli’nde 784,6 kg/m2’dir. En yağışlı geçen
aylar; Aralık ve Ocak aylarıdır.
En az yağışsız olarak geçen ay ise Temmuz ayıdır. Uzun dönem meteorolojik verilere göre,
yağışlı gün sayısı 135’tir. Yalova’da ortalama rüzgar hızı 1.82 m/sn. olup, hızlı esen rüzgar
ise kuzeybatıdır.
3.7.1. İlin Coğrafi Konumu
Armutlu Yarımadası’nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları’nın kuzey eteklerine kurulmuş olan
Yalova İli, Türkiye’nin Kuzeybatısında ve Marmara Bölgesi’nin Güneydoğu kesiminde, 28°
45' ve 29° 35'Doğu Boylamları, 40° 28' ve40° 45' Kuzey Enlemi arasında yer almaktadır.
Kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli İli, güneyinde Bursa İli ile
Gemlik Körfezi yer almaktadır. İlin denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926
metredir. Yüzölçümü 847 km²’dir. Yüzölçümü bakımından Türkiye’nin en küçük ili olan
Yalova İli’nin kıyıları girintili ve çıkıntılı bir özellik göstermez. Sahil şeridi dar olmakla
birlikte, doğal plaj özellikleri göstermektedir. Yalova, doğu kıyılarındaki düzlükler dışında
dağlık bir araziye sahiptir. Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru İzmit-Sapanca arasında
Kocaeli Sıradağları ile birleşen Samanlı Dağları’yla kaplanmış durumdadır ve ilin başlıca
dağları da Samanlı Dağları’dır. Bu dağlar Yalova’nın güneyinde bulunmaktadır. Birçok
tepenin bulunduğu bu dağlık arazide Samanlı Dağları’nın en yüksek noktası Beşpınar
Tepesi’dir. (926 m.) Armutlu, Taz Dağı’nın (867 m.) batıya doğru devam eden eteklerinde
kurulmuştur. Yalova İli’nin fiziki haritası ve yükseklik kademelerini gösteren harita Şekil4’de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, ilin en yüksek noktaları güney ve
güneybatıkesimleridir.
İlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturmaktadır. Yalova’nın güneyindeki dik yamaçlar
tümüyle gür bir orman örtüsüyle kaplıdır. Geniş yapraklı ağaçların hakim olduğu bu kısımda,
iğne yapraklı ağaçlar oldukça azdır. Bu ormanlar il yüzölçümünün yaklaşık % 60’ını
kaplamaktadır. Armutlu Yarımadası’nın orta kısımları daha çok meşe ağaçlarının hakim
28
2012
olduğu bir ormanlık alana sahiptir. Orman örtüsünün bileşimine giren unsurların büyük bir
kısmı Karadeniz kıyı silsilesinin florasına dahildir. Bir kısmı ise Akdeniz florasının (bitki
varlığı) türleri olarak bu kısma sokulmuştur. Karakteristik türlerin bir araya geldiği
kısımlardaki maki topluluğu da buna eklenebilir. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meşe,
gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülmektedir. Yalova’daki ormanlardan,
çevrenin odun ve kereste ihtiyacı da karşılanmaktadır.
Harita 5: Yalova İli’nin Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri
Kaynak : Yalova Belediyesi
Yalova İli’nin iklimi, Makro-klima tipi olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir
geçiş niteliği taşımaktadır. Kimi dönemlerde de karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır.
İlde yazlar kurak ve sıcak, kışlar ılık ve bol yağışlıdır. 30 yıllık rasat bilgilerine göre,
Yalova’da yıllık ortalama sıcaklık değeri 14,6 oC’dir. En soğuk ay ortalama sıcaklığı 6,6 oC,
en sıcak ay ortalama sıcaklığı 23,7 oC’dir. Yalova’da aylık ortalama sıcaklık değerleri Şekil5’te görülmektedir. 1975-2008 yılları arasında tutulan ortalama değerlere göre, en soğuk aylar
Ocak ve Şubat ayları, en sıcak ay Temmuz ayı olarak tespit edilmiştir.
Akarsular:
Yalova İli akarsularının en önemli özelligi, çalısma sahasının fiziki cografya
özelliklerine baglı olarak boylarının kısa olmasıdır. Bu nedenle akarsuların debileri fazla
29
2012
degildir. Akarsular mevsimlik degismelerden son derece etkilenirler. Kış döneminde
yagısların fazla olması nedeni ile akısları fazla, yaz mevsiminde ise akımları son derece
azalmaktadır. Hatta birçoğu yaz döneminde kurumakta yani mevsimlik akarsu özelligi
tasımaktadır. Bu akarsulardan sulamada ancak küçük göletler vasıtasıyla yararlanılmaktadır.
Arastırma sahasında farklı iklim bölgelerini karakterize eden, büyük ve önemli bir akarsu
yoktur. Bu akarsular üzerinde yapılmıs akım ölçümleri sınırlı olmaktadır. Bununla birlikte
bazı akarsular mahalli öneme sahiptirler. Bu akarsuların en önemlisi Yalakdere’dir.
Yalakdere; Samanlı Daglarından kaynagını alarak Hersek Deltasını olusturmustur (Bilgin,
1967). Hersek Deltası’na ulasmadan önce meydana getirdigi büyük bogazdaki akımı dikkati
çeker. Yalakdere, sularını nispeten geniş bir havzadan toplamaktadır. Akarsuların büyük bir
kısmı Yalova’nın üç tarafının da denizle çevrili bir sahada yer alması nedeni ile denize
ulasabilmektedir. Akarsuların boyları kısa fakat asındırma hızları fazladır. Bu özelliklerini en
iyi sekilde Laledere Deltası ve Hersek Deltasını olusturarak göstermislerdir. Laledere Deltası
aynı adlı akarsuyun tasımıs oldugu malzemeleri agız kısmında biriktirmesiyle olusmustur. Bu
sunu açıkça göstermektedir ki, akarsu geçmis dönemlerde 50 bol miktarda alüvyon malzeme
tasımaktaydı. Günümüzde akarsuyun kenarlarında güncel malzemeler yer tutmaktadır. Bu
sahalarda verimin yüksek olması ve su kaynaklarının varlıgına baglı olarak sulu tarım
yapılmaktadır. Akarsu agını inceledigimizde, drenaj tipleri çesitlilik göstermektedir. Yarı
paralel ve yarı dandritik tipi özellikle ilk göze çarpan drenaj tipi olmaktadır. Bazı akarsular ise
çevreden merkeze dogru akıs göstermektedir (Bilgin, 1967 ). Bazı akarsular ise kafesli drenaj
tipine uygun bir akısa sahiptir.
İnceleme anında akarsulardan sulama, içme ve kullanma amaçlı yaralanılmaktadır. Özellikle
akarsulardan Yalova sehrinin ve ilçelerinin içme suyu ihtiyacı karsılanmaktadır. Yine
akarsuların kenarlarına kurulmus köylerde seracılık alanında sulama amaçlı kullanım basta
gelmektedir. Diger kullanım alanları ise çesitli sanayi kurulusları tarafından olmaktadır.
Akarsularda en önemli problem Türkiye genelinde oldugu gibi kirlenmedir. Akarsulara çesitli
oranlarda kirletici maddeler karısmaktadır.
Göller:
Arastırma sahasının içerisinde yeralan en önemli göl Hersek Gölü’dür. Bu göl Hersek
Deltası’nın dogusunda yeralır. Yalakdere Deresi’nin getirmis oldugu alüvyonlarla olusmus
olan delta sahasında yeralan Hersek Gölünün denizle baglantısı bulunmaktadır. Göl bir lagün
özelligi tasımaktadır. Bu sahadaki koyun önünün alüvyon ve kumlarla kapanması sonucu
denizle olan ana baglantıları kesilmis ve göl haline dönüsmüstür. Bazı alanlarda kısmi olarak
denizle baglantısı bulunmaktadır. Bu nedenle suları acıdır. Ancak beseri olarak sahil seridi
30
2012
boyunca uzanan beton bir set lagünü denizden ayırmaktadır. Lagünün mevsimlere göre
seviyesinde ve alanında degisiklikler olmaktadır. Özellikle gölün yaz aylarında seviyesi
düsmekte ve alanı daralmaktadır. Bunun nedeni ise yagısın azlıgı ve buharlasmanın fazla
olmasıdır. Kıs aylarında ise bir seviye yükselmesi ve alan genislemesi söz konusudur. Gölün
deniz seviyesinden yüksekligi yalnızca 0,5 m’dir. Ortalama derinligi 1–2 m olup genellikle
sıgdır. Gölü besleyen tatlı su kaynagı yoktur. Sadece yagmur suları göle karısan tatlı sulardır.
Bu nedenle gölden sulama amaçlı yararlanılamamaktadır. Aynı zamanda göl askeri bölgenin
içinde kaldıgı için ulasım stabilize bir yolla saglanmaktadır. Turizm amaçlı degerlendirme
sözkonusu degildir. Yalova’nın diger bir gölü de Kocadere mevkiinde yeralan Dipsiz
Göl’dür. Bu göl, küçük bir volkan konisinin kraterinde olusmustur. Göl son derece küçük
olup az da olsa turizm amaçlı yararlanılmaktadır. Çevresindeki ormanlık alanla güzel bir
ortam olusturmaktadır. Bu nedenle rekreasyon amaçlı kullanım ön plana çıkmaktadır.
3.7.2. İlin Jeolojik Durumu
Yalova İli sınırları dâhilin de Paleozoyikten günümüze kadar degisik zamanları temsil eden
kaya türleri yüzeylenmektedir. Prekambriyen – Alt Paleozoyik yaslı oldugu düsünülen
Pamukova Metamorfitleri bölgenin temelini olusturur. Alt Triyas yaslı Tasköprü Formasyonu,
Üst Kretase yaslı Bakacak Formasyonu, Üst Paleosen – Orta Eosen yaslı İncebel Formasyonu,
Eosen yaslı Sarısu Formasyonu temeli örten sedimanter ve volkano – sedimanter birimlerdir.
Eosen döneminde Fıstıklı Granitoyidi bölgeye yerlesmistir. Daha üstte ise Sarmasiyen yaslı
Kılıç Formasyonu, Üst Miyosen – Alt Pliyosen yaslı Yalakdere Formasyonu ve Pleyistosen
yaslı denizel seki çökelleri ile güncel alüvyonlar yer alır (1/25000 Ölçekli Yalova _l Çevre
Düzen Planı, 2006).
Kayaç Özellikleri
Bu baglamda, Yalova civarında yüzeyleyen birimlerin genel litolojik özellikleri asagıda
eskiden yeniye ele alınacaktır.
Pamukova Metamorfitleri
Armutlu Yarımadası’nın temelini olusturan metamorfik kayalar Pamukova Metamorfitleri adı
altında incelenmistir. Pamukova Metamorfitleri; Yalova sehrinin güneydogusunda Gacık
Köyü’nün 1 km. kadar güneyinde yüzeylenir. Birimin temel litolojisi olan amfibolitler yesil,
gri – yesil ya da çok koyu yesil renkli homojen kütleler halinde bulunur. Birimin alt
seviyelerinin Prekambriyen, üst kesiminin ise Alt Paleozoik yaslı oldugu söylenmektedir
(Akartuna,1968).
31
2012
Tasköprü Formasyonu
Birim Yalova’nın dogusunda Tasköprü civarında yüzeylenir. Birim kırmızı-mor, gri renkli,
çatlaklı, sert, sıkı tutturulmus, orta-kalın tabakalı kumtası, silttası ve çakıltasından olusur.
Birim içindeki egemen litoloji mika pulları da içeren silttası ve kumtasıdır. Akartuna (1968)
tarafından birimin yası Triyas olarak belirtilmistir.
Bakacak Formasyonu
Kılıç köyü güneyinde yüzeylenir. Egemen olarak çakıltası ve kumtaslarından olusan
formasyon tabanda kalın tabakalı bir taban konglomerası ile baslar. Kumtası ve
çakıltaslarında çimento, kalkerli veya killidir. Birim Paleozoik ve Triyas yaslı formasyonlar
üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır. Üstte Paleosen-Orta Eosen yaslı İncebel formasyonu
ile uyumlu, Miyosen yaslı Kılıç Formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür (Akartuna,
1968).
İncebel Formasyonu
Çınarcık ilçesi batısında, Ortaburun köyü civarlarında, Yalova dogusunda Subası, Mecidiye,
İncebel arasında yüzeylenir. Birim altta bir taban konglomerası seviyesi ile baslar ve
genellikle tekdüze bir sekilde kumtası, çamurtası, marn ve çakıltası ardalanması ile devam
eder.
İncebel Formasyonu içinde ara seviyeler olarak bulunan tüfler formasyonun tüf üyesi olarak
adlandırılmıstır. Beyaz ve yesil renkler arasında degisen tüfler ince-iri taneli ve sıkı
tutturulmustur. Birimin yası Akartuna (1968) tarafından Üst Paleosen-Alt Eosen olarak
belirtilmistir.
Sarısu Formasyonu
Birim Çınarcık güneybatısında, Elmalık köyü güneyinde ise sınırlı bir alanda yüzeylenir.
Metamorfik kayalar üzerinde çakıltası, çamurtası, kumtası ve kireçtasından olusan bir seviye
ile baslar. Bunun üzerine kalınlıgı 1000 metreyi bulan, ince-kaba taneli tüf ve lapilli tüf içinde
çesitli boyutta andezitik tüf ve kaya parçalarından olusan piroklastik kayalar gelir. İstif içinde
yer yer iri andezit bloklu ve çakıllı plaj çakıltası seviyeleri bulunur. Lav akıntıları ortalama 5
m. kalınlıkta düzeyler halinde piroklastik kayalarla ardalanır. İstif özellikle üst düzeylerde
bazalt dayklarıyla kesilir (Akartuna, 1968).
Fıstıklı Graniti
Birim Senköy güneyinde ve Hayriye köyü 2,5 km. güneydogusunda yüzeylenir. Genellikle
gri, bazen pembe renkli, ayrısmıs seviyeleri açık sarı renkli, sert ve masif yapılı sokulum
kayasıdır. Pamukova Metamorfitleri ile Sarısu volkanitlerini keser (Bkz. Harita 2).
32
2012
Kılıç Formasyonu
Yalova’nın güney kesimlerinde, Çiftlikköy, Kazımiye, Kılıç köyleri arasında yüzeylenir.
Birim degisik renklerdeki laminalı, ince tabakalı, orta-sıkı tutturulmus kiltası, silttası, marn ile
mercek ve bant seklinde kumtası ve çamurtasından olusur. Killer yer yer jips kristallidir. Üst
seviyelere dogru marnlar arasında killi kireçtaslarına rastlanır. Kiltası ve marnlar kum ve inceorta kalınlıkta kireçtasları ile çökelmistir. Kılıç formasyonu üzerinde yaygın olarak 1–6 m
kalınlıgında bir ayrısma seviyesi izlenir. Kil niteliginde olan bu seviye çamur akması ve krip
(sürünme) seklinde kütle hareketleri gözlenir. Kılıç Formasyonu kendinden yaslı birimler
üzerine uyumsuz olarak gelir. Birim Akartuna (1968)’e göre Sarmasiyen yaslıdır.
Yalakdere Formasyonu
Yalova ile Çınarcık arasında, Çınarcık ile Dümbelek Dagı civarlarında ve Yalakdere
civarlarında genis alanlar kaplar. Birbiriyle geçisli kumtası, çakıltası, silttası, kiltası ve
çamurtası seviyelerinden olusur. Birim içinde degisik lokasyonlarda kireçtası düzeyleri de
izlenir. Tektonizma etkisiyle kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanan birim yer yer heyelânlıdır.
Birimin yası Pliyosen’ dir (Akartuna, 1968).
Harita 6: Jeoloji Haritası Kaynak: 1/100000 Ölçekli MTA. Yalova İli jeoloji haritası.
33
2012
3.7.3.Yalova İli Flora ve Faunası
3.7.3.1. Flora
Yalova İlinde yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre yapılan çalışma
sonucunda İlin daha çok Akdeniz Floristik Bölge’ sinin etkisi altında kaldığı gözlenmiştir.
Yalova İlinde Chenopodium, Lactura serriola, Cichoriuminthybus ve Centaurea solstitialis
türleri tahrip edilmiş alanlarda yaşamaktadır. Ekolojik toleransı fazla olan bu türler
kozmopolittir . Y alova ilinde kozmopolit türlerin olu şturduğu bitkilere ilave olarak park,
bahçe ve tarla yabani otların oluşturduğu genellikle tek tel veya çok yıllık otsu türler ile
karakterize edilen bir vejetasyon hakimdir.
Bölge Florası
Türler
Selaginellaceae
Isoetes olympica A.Braun
Türkçe /
Nispi
Yöresel isim
Bolluk
-
3
T ehlike
Endemizm FTC
Kategorisi
-
Habitat
Bölge
-
Geniş
Sulak
yayılışlı
alanlar
Ranunculaceae
Consolida orientalis (Gay)
Morçiçek
3
-
-
Geniş
Y ol
Schröd.
Adonis flammea Jacq.
Kandamlası
3
-
-
yayılışlı
Geniş
kenarı
Y ol
Ranunculas
Düğünçiçeği
2
-
-
yayılışlı
Geniş
kenarı
Nemli
yayılışl
yerler
constantinopolitianus
(DC.)
d’Urv
Papaveraceae
Glaucium corniculatum
ı
Boynuzlu
(L.)
gelincik
3
-
-
Geniş
Y ol
yayılışlı
kenarı
Rud. Ssp. Corniculatum
Papaver lacerum Popov .
Gelincik
3
-
-
Geniş
Y ol
Hypecoum imberbe
Y avruağzı
3
-
-
yayılışlı
Geniş
kenarı
Y ol
yayılışlı
kenarı
Sibth.&
Sm
Cruciferae
“
“
Sinapis arvensis L.
Hardalotu
4
-
-
Lepidium perfoliatum L.
T ereotu
4
-
-
“
Cardaria draba (L.)Desv .
Kediotu
3
-
-
“
“
“
Ssp. Draba
Thlaspi arvense L.
-
4
-
-
“
Erysimum crassipes
-
3
-
-
“
Fisch. &
Caryophyllaceae
Minuartia hybrida (Vill.)
-
3
-
-
Schischk. Ssp. Hybrida
34
“
“
“
“
2012
Salkım çiçeği
3
-
-
“
“
Keçimemesi
4
-
-
“
“
Chenopodium foliosum
Iştır
3
-
-
(Moench) Aschers
Chenopodium murale L .
Iştır
3
-
-
“
Hypericum calycinum L .
Binbirdelik
3
-
-
“
“
Vicia cracca L.ssp. gerardi
otu
Fiğ
3
-
-
“
“
Üçgül
3
-
-
“
Rubus idaeus L .
Böğürtlen
2
-
-
“
Potentilla recta L .
Beşparmak
4
-
-
“
-
-
Silene
vulgaris(Moench)Garcke
Commutata
Coode &
Cullen
Polygonacaeae
Polygonum cognatum
Meissn.
Chenopodiaceae
“
“
“
Hypericaeae
Gaudin
Purpurascens (DC.) Ser.
Trifolium alpestre L.
“
Posaceae
“
“
otu
Umbelliferae
Eryngium campestre L. V
Devedikeni
3
ar.
campestre
Echinophora tenuifolia L.
Çördük
4
-
-
Ssp.
Sibthorpiana (Guss.)
Tutin
Bubleurum interedium
“
“
“
Ir.Tur.El
T avşankulağı
3
-
-
Geniş
T aşlık
yayılışlı
alanlar
Poriot
Angelica sylvestris L. V
Melekotu
2
-
-
A vr.-
Nemli
ar. sylvestris
T ordylium apulum L.
-
2
-
-
Sib El.
Akd.El.
Y erler
Y ol Kenarı
Inula germanica L.
Anduzotu
2
-
-
A vr.-
Y ol Kenarı
Filago ericocephala Guss.
-
3
-
-
Sib.El
Geniş
Y ol
yayılışlı
“
kenarları
“
Compositae
Tusslago farfara L.
Kabalak
3
-
-
Anthemis tinctoria L. V ar
Papatya
4
-
-
pallida DC.
Artemisia vulgaris L.
Y avşan
3
-
-
“
“
Circium vulgare (Sav) T
Kazankulpu
1
-
-
“
Deniz
en.
Carduus nutans L.ssp.
Deve dikeni
3
-
-
“
kenarları
Y ol
Nutans.
Centaurea solstitialis L.
Peygamber
4
-
-
“
kenarı
Makilik
Ssp. Solstitialis
Centaurea iberica Trev ex.
çiçeği
Peygamber
2
-
-
“
Maki
Sprengel
Centaurea triumfetti All
çiçeği
Peygamber
3
-
-
“
açıklıkları
Makilik
Grup A
çiçeği
35
“
“
2012
Centaura depressa Bieb.
Peygamber
3
-
-
“
Y ol Kenarı
Crupinastrum (moris)
çiçeği
-
2
-
-
“
Makilik
Vis.
Xeranthemum annum L.
Dağ karanfili
4
-
-
İran-
Makilik
Picris hieracioioides L.
-
2
-
-
Tur. El.
A v .-
Y ol
Pilosella hoppeana
-
3
-
-
Sib. El.
Geniş
kenarı
Makilik
(Schultes) C.H.&F .W .
yayılışlı
Schultz var.
Pilisquama(NP) Sell&W
Lactuca
serriola L.
est
Y abani marul
4
-
-
A v .-
Maki
Scariola viminea (L) F . W .
-
2
-
-
Sib. El.
Geniş
açıklıkları
Y ol
Schmidt
T araxacum butteri V an
Karahindiba
3
-
-
yayılışlı
Geniş
kenarı
Y ol
yayılışlı
kenarı
Geniş
Y ol Kenarı
Soest
Crepis foetida L. Ssp.
Tüylü konak
4
-
-
Rhoeadifolia (Bieb)
Y ayılışlı
Celak
Campanulaceae
Campanula Iyrata Lam.
Çıngırakotu
1
-
-
Geniş
Yol
Ssp. L yrata
Campanula persifolia L.
Çıngırakotu
2
-
-
yayılışlı
A v .-Sib.
kenarı
Maki
Anchusa azurea Miller
Sığırdili
4
-
-
El.
Geniş
açıklıkları
Y ol
yayılışlı
kenarı
var.
Scrophulariaceae
V erbascum phoenicum L.
Sığırkuyruğu
2
-
-
Geniş
Y ol
V eronica anagallis-
Mineçiçeği
2
-
-
yayılışlı
-
kenarı
Nemli
aquatica L.
Labiatae
alanlar
Ajuga orientalis L.
Mayasılotu
3
-
-
Geniş
Çalılık
Scutellaria hastifolia L.
Kalkantaç
3
-
-
yayılışlı
A vr-Sib.
Deniz
Lamium garganicum L.
Ballıbaba
3
-
-
El.
A vr-Sib.
Kenarı
Orman
Ssp. Laevigatum
Arcangeli
Marrubium vulgare L.
El.
Bozot
3
-
-
Geniş
Y ol
kenarı
“
“
3
-
-
yayılışlı
“
Jacq.ssp. Astracanium
Thymus roegneri C. Koch
Kekik
2
-
-
A vr-Sib.
Y ol
Salvia verticillata L. Ssp. V
Adaçayı
2
-
-
El.
“
Kenarı
“
Adaçayı
2
-
-
İan-Tur.
Marrubium astracanium
erticillata
Salvia verticillata L. Ssp.
Amasiaca (Freyn&Bornm)
El.
Bornm.
Euphorbiaceae
Y ol
Kenarı
36
2012
Euphorbia valerianifolia
Sütleğen
2
-
-
Akd. El
Y ol
Lam.
Euphorbia aleppica L.
Sütleğen
3
-
-
Geniş
Kenarı
“
yayılışlı
Liliaceae
“
Allium paniculatum L.
Y abani
3
-
-
Akd. El.
Ssp. Paniculatum
Allium m yrianthum
Soğan
Y abani
2
-
-
Ir.-
Boiss.
Gramineae
Soğan
Bromus intermedius
Brom
4
-
-
Geniş
“
Guss.
Alopecurus myosuroides
Tilki
3
-
-
yayılışlı
A vr.-
“
“
Tur.El
Kuyruğu
Hudson var. T onsus
Sib. El.
(Blanchhe ex.Boiss) R.
Mill.
Alopecurus setarioides
Tilki
3
-
-
Akd.El.
Nemli
Gren.
Arundo donax L.
Kuyruğu
Kargı
3
-
-
Geniş
Alanlar
“
Bromus arvensis L.
Brom
4
-
-
Y ayılışlı
“
Y ol
Kenarı
Flora Listeleri İle İlgili Açıklamalar
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin florası tespit edilirken 10 ciltlik “Flora of Turkey”
kayıtları, DONNER, J.’in V erbreitungskarten Zu P .H.DA VIS “Flora of Turkey 19”
ve TÜBİTAK Türkiye Bitkileri V eritabanı Sistemi (TUBİVES) adlı eserlerden
yararlanılmıştır.
Türkçe İsim/Yöresel İsim:
Bitki listeleri içinde ayrı bir sütunda değerlendirilmiş olup,”Türkçe Bitki Adları Sözlüğü”
Prof. Dr . Turhan Baytop, Türk Dil Kurumu Y ayınına göre değerlendirilmiştir . Ancak
bazı türlerin Türkçe isim veya yöresel ismine rastlanılmamaktadır. Bu nedenle bitki türleri
binomial yazım kurallarına göre bilim dili olan Latince olarak de ğerlendirilmektedir.
Habitat Sınıfları:
Bitki listeleri içinde türlerin habitatları belirtilmiştir .
Endemizm:
Türkiye; kıtalar arası geçiş bölgesi konumunda bir ülke olması sebebiyle endemik
bitkiler bakımından çok zengindir. Ülkemizde tesbit edilen toplam 2383 endemik tür
toplam bitki türlerinin yaklaşık %30’unu oluşturmaktadır. Bunların 946 tanesi
37
2012
Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elemanıdır.
Faaliyet alanında yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre faaliyet alanı ve yakın çevresinde
endemik tür tespit edilememi ştir .
Bern Sözleşmesi İle Koruma Altına Al ıı nan Türler
Bern Sözleşmesi 9/1/1984 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiş uluslar arası
bir sözleşme olup, amacı nesli tehlikeye dü şmüş ve düşebilecek türlerin, özellikle göçmen
olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam ortamlarının
korunması ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmektir .
Bern Sözleşmesi’ne göre kesin olarak koruma altına alınan flora türlerinin kasıtlı olarak
koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi kesinlikle yasaklanmıştır .
Flora listesinde yer alan türler Bern Sözleşmesi ve Sekreteryasının son düzenlemelerine göre
gözden geçirilmiş olup, bu sözleşmeye göre koruma altına alınmış tür bulunmamaktadır .
Maki
Maki, arastırma sahasının sınırları içerisinde kalan maki Samanlı Dagları’nın kuzey
yamaçlarındaki (aklan) vadilerde yaklasık olarak 350-500m’lere kadar çıkmaktadır. Bu
kütlenin etekleri boyunca ve dogallıgı korunmus kıyı geriside makiler yeralmaktadır (Foto 9).
Arastırma sahasındaki baslıca maki türlerini; kermez mesesi (Quercus coccifera), dikenli
mersin (Ruscus aculeatus), defne (Laurus nobilis), kocayemis (Arbutus unedo), karaçalı
(Paliuna-spina cristi), simsir (Buxus sempervirens) sayılabilir (Bilgin, 1967). Makiler,
Armutlu Yarımadasının batı ucunda orman sahalarına sokulmus olarak Gemlik körfezinin
kuzeyindeki alanlara kadar seritler halinde yayılmıstır. Arastırma sahasında tepelik alanlarda
ve hafif yüksek düzlük sahalardaki mese kalıntıları bu alanlarda daha önce ormanın oldugunu,
ancak sonradan tahrip edilerek makilik alanlara dönüstügünü gösterir delillerdir. Ormanların
tahrip edilmesi ile tarım arazileri kazanımı yoluna gidilmis olmalıdır. Öyle ki günümüzde
yerlesmelerin olmadıgı alanlarda hemen her tarafta tarlalar açılmıstır. Yalova çevresi bu
nedenle makinin bile genis çapta ortadan kaldırıldıgı sahalara karsılık gelmektedir. Maki
formasyonu Yalova’da en belirgin olarak Hersek Deltasının gerisinde bulunan yamaçlarda
kendini göstermektedir.
Orman Formasyonu
İlde en genis kullanım alanı ormanlardır. Yörede orman örtüsünün dagılısında topografik
faktörlerin etkisi kendini gösterir. Özellikle Samanlı Dagları’nın Marmara Denizi’ne bakan
yamaçlarında gür bir orman örtüsü yer tutmaktadır (Foto 8). Batıda Armutlu ilçesinden
baslayarak doguya dogru ormanlar serit halinde uzanmaktadır. Orta bölümde Yalakdere
havzasında yine ormanlar genis yer tutmaktadır. Kuzeye bakan yamaçlarda orman örtüsü daha
38
2012
alçak yüksekliklerden baslar. Bunun en önemli nedeni ise bakının etkisi ile kuzeye bakan
yamaçların daha fazla yagıs almasıdır. Aynı zamanda güney yamaçlardaki orman tahribinden
sonra bu sahalarda orman için kritik bir ortam olması bu sahadaki ormanların daha az
olmasının diger bir nedenidir. Arastırma sahasında hâkim türler olarak genis yapraklılardan,
gürgen (Carpinus), kestane (Castanea), kayın (Fagus orientalis), ak kavak (Populus
alba),ıhlamur (Tilia), dogu çınarı (Platanus orientalis) sayılabilir. _gne yapraklı agaç
türlerinden hâkim konumda olan türler ise: Uludag göknarı (Abies bornmuelleriana) karaçam
(Pinus nigra), sarıçam (Pinus silvestris), fıstık çamı (Pinus pinea) ve kızılçam (Pinus brutia)
basta gelen türler olarak sayılabilir (Bilgin, 1967 ).
Yagısın fazla olması sebebiyle tahriplerden sonra tekrar yetisme imkânı bulan ormanların,
orman altı florası da zengin olmaktadır. Aynı zamanda kuzey yamaçlardaki 59 ormanlar son
derece gürdür. Buna karsılık güney yamaçlardaki orman örtüsü daha seyrek, orman altı florası
da daha fakir hatta yer yer yoktur. Yalova sehrinin güneyinde alçak topografyadan yükselen
dik yamaçlar tamamıyla gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Yayvan yapraklı agaçlardan olusan
bu kısımda igne yapraklılar pek nadirdir. Yer yer mese ve yer yer de kayının hâkim türü
olusturdugu birliklere rastlanmaktadır. Bazı sahalarda da gürgen agaçlarına da rastlamak
mümkündür. Sonuç olarak sahanın bitki örtüsü ile ilgili su yargılara varılabilinir. Arastırma
sahasının iklim özellikleri açısından degerlendirildiginde, bitki formasyonunun orman olması
gerekmektedir. Bu özelligi kuzeye bakan yamaçlar korumaktadır. Çünkü bu alanlarda daha
öncede vurgulandıgı gibi ormanın yetismesi için gerekli yagıs miktarı mevcuttur. Ancak
güneye bakan yamaçlarda (bakı nedeni ile) yagıs azlıgı nedeni ile orman için kritik bir denge
durumu sözkonusudur. Tahriplerden sonra ormanın yeniden yetismesi zor olmakta hatta
yetismemektedir. Bu nedenle bu sahalardaki bitki örtüsü tahribinin önüne geçilmelidir. Aksi
halde hem erozyon süreçleri hızlanmakta hem de arazi diger faaliyetler için kullanılamaz
duruma gelmektedir.
Kıyı kesimlerde iklimin etkisiyle makilik alanlar yeralmaktadır. Bu sahaların alanı tahriplerle
çogalmakta, hatta makilerin tahrip edilmesiyle de arazi çıplaklasmaktadır. Daha sonra arazi
kullanılamaz duruma dönüsmekte ve önemini yitirmektedir.
3.7.3.2. F auna:
yaban hayatı
Günümüzde
Y alova ili ve çevresinde
habitatları insan
nedeniyle
gitgide daralmakta ve yaban hayatının yaşama alanları
etkileri
gün geçtikçe
sınırlanmaktadır.
Y alova ilinde arazi çalışması ve literatür taraması sonucu belirlenen yaban hayvanları
39
2012
aşağıda verilmiştir.
Sürüngenler (Reptilia)
Kertenkeleler (Lacertilia)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
GEKKONIDAE
Crytodactylus
İnce
AGAMIDAE
LACERTIDAE
kotschyi
Agama stellio
Lacerta saxicola
kele
Dikenli keler
Kaya
Bern
sözleşme
parmaklı
X
si
X
X
kertenkelesi
Yılanlar (Serpentes)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Colubridae
T yphlopidae
Coluber caspius
T yphlops
Ok yılanı
Kör yılan
X
X
Viperidae
vermicularis
vipera ammodytes
Boynuzlu
X
engerek
Kaplumbağalar (Testudines)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Emydidae
Emys orbicularis
Benekli
X
T estudinidae
T estudo graeca
kaplumbağa
Adi tospağa
X
Çift Y aşamlılar (Amphıbıa)
Kurbağalar (Anura)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern Söz.
Ronidae
Ronidae
Rana ridibunda
Rana macrocnemis
Ova kurbağası
Uludağ kurbağası
X
X
Bufonidae
Bufonidae
Pelobatidae
Bufo bufo
Bufo viridis
Pelobates syriacus
Siğilli kurbağa
Gece kurbağası
T oprak kurbağası
X
X
X
Kuşlar (A Ves)
Familya
Latince ismi
Türkçe ismi
Bern sözleşmesi
Red Data
Steptopelia turtur
Üveyik
X
A.4
Melanocorypha
Boğmaklı toygar**
X
-
STURNIDAE
LARIDAE
calandra
Hirundo rustica
Turdus pilaris
Pica pica
Corvus monedula
Sturnus vulgaris
Larus argentatus
Kır kırlangıcı
T arla ardıcı**
Saksağan***
Küçük karga***
Sığırcık**
Gümişi martı**
X
X
-
-
P ASSERIDAE
Passer domesticus
Serçe**
-
-
COLUMBIDAE
ALAUDIDAE
HIRUNDINID
TURDIDAE
CORVIDAE
40
Yukarıdaki b u sınıflandırmaya göre yanlarında
(*)
2012
ile gösterilen türler belli zamanlarda
avlanılmasına izin verilen türlerdir. Y anlarında (**) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı
Milli Parklar ve A v-Y aban Hayaıt Koruma Genel Müdürlü ğünün 1996-1997 A v Dönemi
Merkez Komisyonu kararı ile koruma altına alınmıştır.
Y anlarında
(***) ile gösterilen
türler avlanabilen türlerdir.
A.1 Nesli tehlikede olanlar
A.2 Şiddetli tehdit alt ında olanlar
A.3 T ehdit altındakiler
A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
B kategorileri Geçici transit türler
X ile gösterilen türler bern Sözleşmesi ile koruma altına
alınmıştır.
Yukarıdaki bu sınıflamaya göre bölgede potansiyel olarak tehlike sinyali veren Üveyik
türü olduğu söylenebilir. Bu durum bölgeye has olmayıp, yurdumuzda konaklayan
göçmen kuşlar ve bir çok yerel tür içinde söz konusudur . Zira doğal yaşama ortamlarının
zarar görmesi , aşırı ve kontrolsüz avlanma, ticari amaçlarla yumurta ve yavruların
doğadan koparılması gibi sebeplerle yurdumuzdaki ve daha genel anlamda dünyada
insan yerleşimlerinin arttığı ve koruma önlemlerinin alınmadığı her bölgede kuş
populasyonları her geçen gün daha fazla zarar görmektedir. Bununla beraber bu türler
üzerine zararlı herhangi bir etki bulunmamaktadır.
Marmara Denizi’nde çamurlu ortamın 40-50 m derinde olmas ı ve dalgaların denizi
fazla bulandırması, 10-30 m derinlikte zemini ço ğunun deniz çayırları ve yoğun bitki
örtüsü meydana getirmesi gibi husular yumuşak zemini seven yosunlar otlar ve çayırlar
çamur içinde yaşayabilen ve omurgasızlar ile beslenen balık türlerini çekmiştir.(tekir,
kefal, pisi, dil vb). Karadenizde olan kalkan balığı, kıyılara kadar girmiş olmasına rağmen
ancak ufak bir yaşama alanı bulabilmiştir. Y alova Bölgesinin sığ bir kıta platformu
üzerinde yer alması nedeni ile deniz içi bitki formasyonları bol bulunur ve balıklar için
besin maddesi olur. Bu özellik geçiş dönemlerinde göçmen balık sürülerini Y alova
kıyılarına çekmekte ve sürülerin bu bölgede bir süre kalmalarına neden olmaktadır.
Yine yerli balıkların
(demersal balıklar) kayalık kı yı noktalarında gelişmesine
imkân verilmektedir.
Bu doğal koşulların bu derece iyi olmasına rağmen 1950 li
yıllardan sonra aşırı ve yanlış avlanma, kirlilik yükünün artması vb bilinen ve
bilinmeyen nedenlerden dolayı balık populasyonlarında a z a l m a gözlenmektedir.
Balıkların ortaya çıkan yeni koşullar nedeni ile göç yollarını değiştirmesine neden
41
2012
olmaktadır. Bölge iç sular ve göler açısından zengin değildir. Bölge sularında koruma
altında yalnızca Bern sözleşmesinde ek 111’de yer alan Acipenser stellatus (Marmara
mersin balığı) bulunmaktadır. Ancak bu faaliyette bu tür üzerine avlanma ve vb gibi
zararlı etki bulunmamaktadır. Bununla beraber Armutlu Belediyesinin kanalizasyon
sebekesinin hızla tamamlanması ile atık su sorunu çözüme kavuşacağından sahile yakın
konutların atık sularını kontrolsüz olarak denize boşaltmaları ve kıyı kirlenmesine
sebep olmaları engellenmiş olacaktır. A yrıca mevcut istinat duvarı önüne konulacak
olan do ğal kaya dolgusu balıkların üremesi ve diğer deniz canlıları için uygun bir
habitat haline gelecektir.
F auna Listeleri İle İlgili Açıklamalar
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunası belirlenirken Prof.Dr.Ali DEMİRSOY’un
“Memeliler”, “Amfibiler” ve “Sürüngenler” (1997) ile “Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası”,
Prof.Dr.Mustafa KURU’nun “Omurgalı Hayvanlar” (1994) Devlet Planlama Teşkilatı ve
TÜBİT AK tarafından desteklenen “Türkiye Faunası V eritabanı Projesi” nin bir ürünü olan
“Türkiye Omurgalılar Tür Listesi” (1996), C.S.Roselaar’ın “Taxonomy , morphology , and
distribution of the Songbirds of Turkey: an atlas of biodiversity of Turkish passerine birds”
(1995) adlı eserlerden yararlanılmıştır.
Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunasını oluşturan türler IUCN, 2008-2009 Merkez A
v Komisyonu kararı ve Bern sözleşmesi ve Sekreteryasına (1999) göre incelenmiş olup,
Kuşlar (=A ves) için ayrıca Red Data Book kategorileri ve Türkiye’de bulunma statüleri
belirtilmiştir. Y abani faunayı bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde özellikle üreme,
geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta
toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna
türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır.
Korunan Fauna Türleri
Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla uygun durumlarda
geçici veya bölgesel
yasaklama.
Kapalı av mevsimleri
ve diğer ulusal esaslar
(Merkez A v Komisyonu kararları).
Söz konusu faaliyette Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez A v Komisyonu kararlarına ve Bern
Sözleşmesi hükümlerine uyulacaktır .
42
2012
IUCN’ e göre koruma altına alınan fauna türleri şu şekilde sınıflandırılmıştır:
EX (EXTINCT)
CR (CRITICALL Y ENDANGERED)
Nesli Tükenmiş olan takson.
Şiddetli tehdit alt ında olan
takson.Bu
kategorideki türlerin nesilleri yakın gelecekte
yok
tehlikesialtında
ile karşı olan karşıyadır
Nesliolmatehlike
takson. . Bu
EN (ENDANGERED)
kategorideki türlerin nesilleri şiddetli tehdit
VU (VULNERABLE)
LR/nt (LOWER RISK/Near Threatened)
altında değildir, ancak yakın gelecekte yok
Zarar
görebilir.sinyalleri vermektedir.
olma tehlikesi
Düşük risk, nesli tehlike altında olmayan
LR/lc (LOWER RISK/Least Concern)
takson.
Düşük risk, nesli gelecekte de tehlike altında
olmayan takson.
Fauna listesinde verilen Kuşlar dışındaki canlı grupları Prof.Dr .Ali DEMİRSOY’un
“Amfibiler” ve “Memeliler” adlı eserlerinde belirtti ği Red Data Statülerine göre
şöyle sınıflandırılmıştır:
E:
Ex:
I:
K:
nt:
O:
R:
Tehlikede
Soyu tükenmiş
Bilinmiyor
Y etersiz bilinenler
Y aygın, bol olan, tehlikede olmayan
Tehlike dışı
Nadir, şu anda tehlikede değil
“Türkiye’nin Kuşları” (KİZİROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası
Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuş türleri
“Red Data Book” (ERZ, 1977; HEINW ALD et all., 1981; BA YERISCHE ST AA
TSMINISTEIUM
1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır:
A.1
A.2
A.3
A.4
B Kategorileri
Nesli tehlikede olanlar
Şiddetli tehdit alt ında olanlar
Tehdit altındakiler
Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
Geçici-Transit türler
Y ine aynı esere göre bu kuş türlerinin Türkiye’de bulunduklar ı statüler ise şöyle
sınıflandırılmıştır;
G
Y
T
KZ
Göçmen türler
Y erli türler
Transit göçer türler
Kış ziyaretçisi türler
43
3.7.3.3.Yalova Çevresinde Yayılışı Olan Endemik ve Diğer Türler.
Hazırlayan: Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Prof. Dr. İsmail Hakkı UĞURTAŞ
Uludağ
Üniversitesi,Fen-Edebiyat
Fakültesi,
Biyoloji
Bölümü
Flora
Lathyrus undulatus Boiss.
Eryngium bithynicum Boiss.
Heracleum platytaenium Boiss.
Ferulago humilis Boiss.
Knautia byzantina Fritsch
Anthemis aciphylla Boiss. var discoidea Boiss.
Carduus nutans L. subsp trojanus P.H. Davis
Centaurea olympica C. Koch
Centaurea hermanni F.
Pilosella hoppeana (Schultes) C.H. et F.W. Schultes
subsp. lydia (Bornm.)Sell et West
Taraxacum pseudobrachyglossum van Soest
Taraxacum turcicum van Soest
Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata
Taraxacum pseudobrachyglossum
Campanula persicifolia L.
Campanula betonicifolia Sm.
Hypericum
avicularifolium
Jaub.
Et
Spach
subsp.
byzantinum (Azn.) Robson
Cyclamen cilicicum Boiss. Et Heldr. subsp. intaminatum
Meikle
Cylamen mirabile Hildebr.
Alkanna tinctoria (L.) Tausch subsp. glandulosa Hub.Mor.
Verbascum bombyciferum Boiss.
Verbascum lydium Boiss. var. heterandum Murb.
Verbascum bithynicum Boiss.
Verbascum tossiense Freyn. Et Sint.
Scrophularia cryptophyla Boiss.
44
2012
2012
Phlomis russeliana (Sims) Bentham
Lavandula stoechas L. subsp. cariensis (Boiss.) Rozeira
Wiedemannia orientalis Fisch. Et Mey.
Ballota nigra L. subsp. anatolica P.H. Davis
Euphorbia anacampceros Boiss. var. anacampseros
Euphorbia amygdaloides L. var. robbiae
Asperula lilaciflora Boiss. subsp. phrygia (Bornm.) SchönbTem.
Galium fissurense Ehrend. Et Schönb-Tem.
Colchicum burtii Meikle
Colchicum chalcedonicum Azn. subsp. chalcedonicum
Hyacintella lineata (Steudel) Chouard
Galanthus plicatus Bieb. subsp. byzantinus (Baker) D.A. Webb)
Crocus flavus Weston subsp. dissectus T. Baytop et Mathew
Crocus pestalozzae Boiss.
Crocus antalyensis Mathew
Dünyadaki endemik ve nadir türlerin tehlike kategorileri belirlenmiş olup bu türler Bern
Sözleşmesinin ekli listesinde verilmiştir. Buna göre, yukarıda belirtilen ve alanda yayılışı
olan endemik türlerden,
Alkanna tinctoria, Campanula lyrata, Campanula betonicifolia,
Pilosella hoppeana, Taraxacum pseudobrachyglossum, Taraxacum turcicum, Knautia
byzantina, Hypericum avicularifolium, Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica,
Anthemis
aciphylla,
bombyciferum,
Eryngium
Verbascum
bithynicum,
lydium,
Heracleum
Verbascum
platytaenium,
bithynicum,
Verbascum
Verbascum
tossiense,
Scrophularia cryptophyla, Ballota nigra, Phlomis russeliana, Lavandula stoechas,
Wiedemannia orientalis, Euphorbia anacampceros, Galium fissurense, Asperula lilaciflora,
Colchicum burtii Tehlike Altına
Girebilir ve Zarar Görebilir (NT) statüsünde yer almaktadır.
Centaurea hermanni ve Cylamen mirabile türleri Tehlikede (EN),
Crocus flavus subsp. dissectus, Crocus pestalozzae, Lathyrus undulatus, Galanthus plicatus
subsp. byzantinus,
Cyclamen cilicicum subsp. intaminatum ise Zarar Görebilir (VU)
statüsünde bulunmaktadır.
Centaurea wagenitziana; Taş köprü çevresi bu türün Türkiyedeki tek yaşam alanıdır.
Campanula sparsa; Sadece Kırklareli’nden (Istıranca dağları) kaydı bilinen Avrupalı
bir tür. İkinci yetişme alanı olarak saptanmıştır.
45
2012
Bern Sözleşmesine Göre;
Küresel Ölçekte Nesli Tehlike Altındaki Türler
Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Cylamen mirabile, Centaurea hermanni
Avrupa Ölçeğinde Nesli Tehlike Altındaki Türler
Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica, Crocus pestalozzae, Hypericum
avicularifolium
subsp.
byzantinum,
Taraxacum
pseudobrachyglossum,
Verbascum
bombyciferum.
Ulusal Ölçekte Nadir Diğer Türler
Anemone blanda, Colchicum chalcedonicum subsp. chalcedonicum
Tehlike Altındaki Habitatlar
Ayrıca,
alanda topluluklar halinde Pinus pinea (Fıstık Çamı) ormanları bulunmaktadır. Bu
habitatlar Bern Sözleşmesinin Tehlike Altındaki Doğal Habitatlar Listesinde 42-83 C1
numara ile yer almakta olup koruma altına alınması gerekmektedir.
Fauna
Kuyruklu Kurbağalar
Familya: Salamandridae (Semenderler)
Şeritli semender-Ommatotriton ophryticus Near
Threatened (Yakın tehdit altında)
Kaplumbağalar
Familya: Emydidae (Su kurbağaları)
Benekli kaplumbağa-Emys orbicularis
Lower Risk/near threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Testudinidae (Kara kurbağaları)
Tosbağa-Testudo
graeca
Vulnerable
(Zarar
görebilir)
Yılanlar
Familya: Colubridae
Sarı yılan-Elaphe quatuorlineata Near Threatened
(Yakın tehdit altında)
Memeliler
Familya: Rhinolophidae (Nal Burunlu Yarasalar)
Akdeniz nalburunlu yarasası- Rhinolophus euryale Near Threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Vespertilionidae (Düz Burunlu Yarasalar)
46
2012
Uzunayaklı yarasa- Myotis capaccinii Vulnerable (Zarar görebilir)
Familya: Miniopteridae (Uzunkanatlı Yarasalar)
Uzunkanatlı yarasa- Miniopterus schreibersii Near Threatened (Yakın tehdit altında)
Familya: Mustelidae (Gelincikgiller)
Alaca sansar-Vormela peregusna Vulnerable (Zarar görebilir)
3.7.4. İlin İklim Durumu
Sıcaklıklar:
Yalova İlinde sıcaklıgın yıllık seyrine bakıldıgında en sıcak ayların temmuz ve ağustos
olduğunu görülmektedir. Bu aylarda ortalama sıcaklık 23,5 °C olmaktadır. Yılın en soguk
dönemi ise Aralık ayına karsılık gelmektedir. Aralık ayı ortalama sıcaklık ise 5,8 °C’dir. Yılı
iki devre halinde ele aldıgımızda yaz döneminde sıcaklıklar yüksek, kıs döneminde ise çok
düsük olmadıgı görülmektedir. Sıcaklık egrisi incelendiginde hiçbir ayın ortalama sıcaklıgı 0
°C’nin altına düsmemektedir. Sıcaklık artısı ocak ayından baslamakta ve belirgin bir artıs
nisan mayıs aylarından sonra olmaktadır. Bu artıs agustos ayına kadar devam etmekte,
agustos ayından sonrada düzenli bir azalma ile en düsük ortalamaların oldugu Aralık ayında
görülmektedir. Sıcaklıkların yıllık gidisi arazi kullanımının son derece uygun oldugunu ortaya
koymaktadır. Sıcaklıgın yıl içerisindeki degisimi de çesitli tarım ürünlerinin yetismesinde de
son derece etkilidir. Daha dogrusu iklimin her yönüyle beseri faaliyetlere gerek dogrudan
gerekse dolaylı olarak etkileri bulunmaktadır. Yörede, birçok sebze türünün yetismesinin yanı
sıra farklı iklimlere özgü meyve türleri de ilde yetismektedir. Örnegin, Karadeniz’e özgü
fındık, Akdeniz Bölgesine özgü zeytin, karasal iklim bitkilerinde daha fazla yetisen kayısı,
seftali ve hatta ülkemizde sınırlı alanlarda yetisen kivi yörede uygun ortam ve iklim sartları
bulmaktadır. Yalova’da aynı zamanda 5000’nin üzerinde bitki türünün yetistirildigi seralar ve
açık alan süs bitkisi bahçeleri de bulunmaktadır.
Özellikle yörede kıyı ile iç kesimler arasında topografik faktörlere baglı olarak gerçek sıcaklık
dagılısında farklanmalar meydana gelmektedir. Kıyı kesiminde gerçeksıcaklık 12–16 °C
arasında degisirken, iç kesimlerde ise 8–12 °C arasında degismektedir. Özellikle kıyı kesimler
morfolojik olarak düz kesimlere karsılık gelen ve yogun kullanıma sahne olan alanlardır.
Yörede, sıcaklıkla ilgili diger bir özellik ise kıs aylarında fazla düsmemesidir. Bu durumun en
belirgin tarımsal sonucu ise vejetasyon devresinin (8 ay mart-kasım) uzun olmasıdır. Aynı
zamanda kıs aylarında yüksek ortalama sıcaklık isteyen seracılık faaliyetleri de ilde yogun
olarak yapılabilmektedir. Buna ragmen ekstrem degerler de görülebilmektedir. Rasat süresi
boyunca en düsük sıcaklık 1985 yılında subat ayında -11 °C olarak ölçülmüstür. En yüksek
sıcaklık ise 2000 yılında temmuz ayında 45,4 °C ölçülmüstür.
47
2012
Yıllar arasındaki bu ekstrem degerlerdeki dalgalanma fazla degildir. Bir baska ifade ile yaz
aylarında sıcaklık 40 °C dereceleri bulabilmektedir. Yaz ile kıs dönemi arasında sıcaklık
amplititü fazla degildir. Bu özellikleri ile Akdeniz iklimi özelliklerini yansıtmaktadır. Yörede
sıcaklık ortalamasının 0 °C’nin altına düstügü bir ay yoktur. Bu durum yörede düzenli donlu
ayın olmadıgını ortaya koymaktadır. Ancak zaman zaman sıcaklık kıs aylarında 0 °C’nin
altına düsebilmektedir. Böyle günlere donlu günler denilmektedir. İnceleme alanında donlu
gün sayısı 18 gün olmaktadır. Bu durum yöre ikliminin Akdeniz ikliminden olan en önemli
farklarından biridir. Don olayının fazla görülmemesi vejetasyon süresinin uzun olmasına,
dolayısıyla yılda birden fazla ürün alınmasına imkân saglamaktadır. Ayrıca ulasımda
aksamaların olmaması açısından da oldukça önemlidir.
Tablo1: Yalova’nın aylık ortalama sıcaklık diyagramı. Kaynak: DMİGM. verileri (1965-2005).
Yağış Dağılımı:
Meteoroloji istasyonundan alınan yagıs degerlerine göre hazırlanan grafikte il genelinde
yıllık ortalama 740 mm yagıs düstügü görülmektedir. Yılı iki dönem halinde ele aldıgımızda
kıs yagıslı, yaz ise yagısların azaldıgı dönemi olusturmaktadır. Grafikten de anlasılacagı üzere
en yagıslı aylar aralık, ocak, subat olmaktadır. En az yagıslı dönemi ise agustos ve temmuz
ayları olusturmaktadır. Yalova İli, ortalama olarak 740 mm’lik yagıs degerleri ile yagıs
miktarı açısından Karadeniz iklimine, yagıs rejimi açısından ise Akdeniz iklimine
benzemektedir. Yalova İli’nde en yagıslı alanları Samanlı Daglarının kuzey’e bakan
yamaçları olusturmaktadır. Bu nedenle bu sahalar yogun bir orman örtüsü ile kaplıdır.
Özellikle Çınarcık ile Armutlu arasındaki yamaçlarda gür orman örtüsü hemen kıyıdan
itibaren baslamaktadır. Dagların yüksek kesimlerine dogru yagıs degerleri daha da
artmaktadır. Özellikle Taz dagı çevresinde yagıs degerleri 1000 mm’nin üzerine çıkmaktadır .
48
2012
Harita 7. Yalova İli’nin yagıs haritası. Kaynak: Bilgin (1967)’den degistirilerek çizilmistir.
İnceleme sahasında yagısın mevsimlere dagılısında en belirgin özellik, kıs döneminde
yagısların fazla olmasıdır. Bu dönemde az da olsa kar yagısları görülmektedir. Yaz
döneminde yagıs azlıgının yanısıra, kuraklıgın olması, toprakta su eksikliginin ortaya
çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda tarımda sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle
ovalarda yaz devresinde sulama yapılmaktadır.
Tablo 2: Yalova’nın çevre istasyonlarla karsılastırmalı aylık ortalama yagıs diyagramı.
Kaynak: Yalova Meteoroloji İsleri Genel Müdürlügü verileri (1960–2005).
49
2012
Rüzgar ve Basınç:
Bir bölgede basınç ve rüzgârların dagılısı, o yörenin iklim özelliklerini ortaya koymada büyük
önem tasımaktadır. Bu nedenle Yalova’nın etkisi altında kaldıgı basınç ve rüzgârlara
deginmenin yararlı olması beklenmektedir. Yörenin kuzeyinde yeralan çukur alanın gezici
depresyonları yönlendirici bir rol oynaması söz konusudur. Bu çukur sahanın hemen
güneyinde yeralan Samanlı Dagları’nın yüksek bir duvar seklinde uzanması kuzeyden gelen
hava kütleleri üzerinde etki etmektedir ( Bilgin, 1967). Samanlı Dagları’nın Yalova’nın
güneyinde bir duvar gibi yükselmesi, Türkiye’nin Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında oldugu
gibi, hava kütlelerinin hareketine etki etmektedir. Kısın yöreyi etkileyen (cPK) kontinental
polar kutbi, (mP), (cP), denizel ve kontinental kutbi hava kütlelerinin Marmara Bölgesi’ndeki
hareket yönleri KD-GB istikametlerindedir. Yörede en fazla KB yönlü rüzgârlar etkili
olmaktadır. Balkanlar üzerinden gelen ve kıs döneminde etkili olan hava kütleleri sıcaklıgın
düsmesine neden olmaktadır. Bu nedenle tarımsal faaliyetler olumsuz yönde etkilenmektedir.
Kıs döneminde 44 güneyden esen rüzgârların sayısının fazla olması sonucunda Samanlı
Dagları’nın güneyinden kuzeyine dogru hareket eden hava kütleleri, kuzey yamaçlarda
sıcaklıgı artırmaktadır ve fön olayına karsılık gelmektedir. Yörede kıs döneminde fön
rüzgârları sıcaklıgı artırmakta ve kıs sıcaklıkları çevre istasyonlara göre daha yüksek
olmaktadır. Bu durumda kısın yüksek sıcaklık isteyen bitkiler yörede yetistirilebilmektedir.
Yörenin en önemli tarımsal faaliyetlerinden biri olan çiçekçilik açısından kış sıcaklıklarının
yüksek olması son derece önemlidir. Bu nedenle Yalova İli, ülkemizde Antalya’dan sonra
çiçek yetistiriciliginde ikinci sırada yer almaktadır.
Tablo3: Yalova’nın Rüzgar Verileri
Açıklama: O.R.H: Ortalama Rüzgâr Hızı(m/s), E.H.E.R.Y: En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü, E.H.E.R.H: En Hızlı Esen
Rüzgâr Hızı(m/s), O.F.G.S: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı, O.K.R.G.S: Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı.
Kaynak: DMİGM verileri.
50
2012
3.7.5. İlin İdari Durumu
İl Yönetimi
Türkiye Cumhuriyeti coğrafi şartlar ve kamu hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülebilmesi
bakımından kademeli olarak illere, iller de ilçelere bölünmüştür. Yalova 6 Haziran 1995 tarih
ve 22305 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 550 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile il
haline getirilen Yalova’da, merkez ilçe dışında Altınova, Armutlu, Çiftlikköy, Çınarcık ve
Termal olmak üzere 5 ilçe mevcuttur. İlimizde toplam 15 Belediye ve 43 köy bulunmaktadır.
İl yönetimi, merkezi yönetimin bir uzantısı ve temsilcisidir. İl genel yönetiminin başı olan
vali, ilde devlet kamu tüzel kişiliğini temsil etmektedir. Vali, tek tek her bakanlığın temsilcisi
olduğu gibi, devletin birincil yürütme organı olan Bakanlar Kurulu’nu da bir bütün olarak
temsil etmektedir.
Yalova Valiliği’nin bünyesinde bakanlıkların taşra teşkilatları bulunmaktadır. Bu teşkilatlar
genellikle il müdürlükleri şeklinde örgütlenmişlerdir. İlgili bakanlıkların il müdürlüklerinden
başka, Valiliğin bazı birimleri de il genel idare kurulları içerisinde sayılmaktadır.
İlçe Yönetimi
İller gibi ilçeler de merkezi yönetimin idari bölümlenmesi içerisinde yer almaktadır. Yalova
İli’nde merkez ilçe ile birlikte toplam 6 adet ilçe bulunmaktadır.
İstanbul’a bağlı bir ilçe olan Yalova’nın il statüsünü kazanması ve Armutlu, Altınova,
Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal beldelerinin ilçe yapılarak Yalova İli’ne bağlanması ile, eski
Yalova ilçesinin bir kısmı Yalova İli’nin yeni merkez ilçesi olmuştur. Merkez ilçede 2 adet
belediye ve 11 adet köy bulunmaktadır.
Altınova ilçesi, Kocaeli Körfezi’nin en dar yeri olan bölgede bulunmaktadır. Son derece
verimli topraklara sahip bir ilçedir. Hersek Deltası’nda, güneye doğru yükselen ve Samanlı
Dağları’na ulaşan bir bölgede kurulu olan ilçede en önemli akarsu Yalakdere’dir. Her çeşit
meyve ve sebzenin yetiştiği şirin bir ilçe olan Altınova’da çiçekçilik de ön plana çıkmış, hem
saksı çiçekçiliği hem de dış mekan bitki ve çiçekçiliği geniş çapta bir sektör haline gelmiştir.
Armutlu ilçesi, Marmara Denizi’nin doğusunda, Gemlik Körfezi’nin kuzeyinde yer
almaktadır. Gemlik’e 37 km, Yalova İl merkezine ise 55 km’lik karayolu ile bağlı olan
Armutlu’nun Mudanya ve İstanbul ile denizyolu bağlantısı da mevcuttur. İlçe topraklarının
büyük bölümü dağlıktır ve ormanlarla kaplıdır. İlçedeki başlıca akarsulardan biri olan
Armutlu Deresi’nin meydana getirdiği düzlük, ilçe arazisinin en verimli sahalarını
oluşturmaktadır. İlçedeki diğer önemli akarsu ise Kaledere’dir. İlçede Samanlı Dağları,
51
2012
Bozburun’a kadar batıya doğru uzanmaktadır. Bölgedeki en önemli yükseltiler şunlardır :
Karlık Dağı (868 m.), Taz Dağı (867 m.), Samanlı Dağı (867 m.) ve Beşpınar Tepesi (926 m.)
Çınarcık ilçesi, Yalova merkez ilçesi ve Armutlu ilçesi arasında, Yalova merkeze 16 km,
Bursa’ya 82 km ve İstanbul’a karayolu ile 172 km uzaklıkla olan şirin ve turistik bir ilçedir.
İlçenin güneyi ve batısı dağlar ve ormanlarla kaplıdır. Başlıca akarsular, Kocadere, Teşvikiye
Deresi, Koru Deresi, Çapana Deresi ve Ay Deresi olarak belirtilebilir. İlçe merkezi, Samanlı
Dağları’nın kuzey yamacında, kıyı şeridinde yer almaktadır. Güney kesimler dağlık
olduğundan, yerleşim doğu-batı doğrultusunda gelişmiştir.
Çiftlikköy ilçesi, Yalova Kent merkezine 5 km uzaklıkta bulunmaktadır. Yalova-İzmit devlet
karayolu üzerinde bulunan ilçe, Yalova’nın doğusunda, Marmara Denizi’nin güneyinde ve
Altınova ilçesinin batısında yer almaktadır. Çiftlikköy adı, 1932 yılında Atatürk tarafından
verilmiştir. Eski adı Kadı Çiftliği de bu şekilde kaldırılmıştır. Atatürk’ün gelip kahve içtiği ve
bir müddet dinlendiği ev korunmaktadır.
Termal ilçesi, Armutlu Yarımadası’nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları’nın kuzey eteklerinde
kuruludur ve Yalova merkezinin güneybatısında yer almaktadır. Termal ilçesi adını Samanlı
Dağları’nın kuzey yamacında vadi içinde kurulmuş olan Termal Kaplıcaları’ndan almıştır.
Termal ilçesinin en önemli akarsuyu, kaplıcaların içinden geçen Ferhad Deresi’dir. Ferhad
Deresi, Yalova’nın en büyük akarsuyu olan Sellimandıra Deresi’ne akmaktadır.
3.7.6. Nüfus
Tablo 4: İlçelere Ait Genel Bilgiler -2010
İLÇE ADI
Toplam
Yüzölçümü
İl
Toplam Nüfus Yoğunluğu
Nüfus
(km )
Alanına
(ki/km2)
MERKEZ
116 471
164
Oranı(%)
20
710
ALTINOVA
23 171
95
11
244
ARMUTLU
7 826
238
28
33
ÇINARCIK
24 488
188
22
130
ÇİFTLİKKÖY
26 769
117
14
229
TERMAL
5 016
45
5
111
TOPLAM
203 741
847
100
240
2
52
2012
Tablo 5 İlçelere Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı Ve Belediye Nüfusları-2010
İLÇESİ
KÖY SAYISI
MERKEZ İLÇE
11
13
ALTINOVA
ÇİFTLİKKÖY
SAYISI
11
2
1
5
7
2
BELEDİYE ADI
NÜFUS
Yalova
98.347
Kadıköy
5.414
Altınova
4.988
Kaytazdere
2.616
Subaşı
5.459
Tavşanlı
5.278
Armutlu
5.134
Çınarcık
11.211
Koruköy
2.321
Esenköy
5.257
Teşvikiye
1.530
Kocadere
2.569
Çiftlikköy
17.520
Taşköprü
3.290
Termal
2.188
4
11
10
TERMAL
SAYISI
3
3
ÇINARCIK
BELEDİYE
5
5
ARMUTLU
MAHALLE
2
2
1
3.7.7. Ulaşım:
Karayolu, denizyolu ve havayolu imkânları ile diğer illere bağlı olan Yalova, ulaşımda coğrafi
konumu ve İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi merkezlere olan yakınlığı ile birçok avantajlara
sahiptir. Kente karayolu ve denizyolu ile yoğun yolcu giriş çıkışı olmaktadır.
Yalova, Avrupa ve İstanbul’un Ege ve Akdeniz’e geçiş yolu üzerinde önemli bir konuma
sahiptir. Yalova’da gerek ilçelere olan bağlantılar gerekse komşu illere olan bütün bağlantılar
asfalt yollarla sağlanmaktadır.
Tablo 6: Yalova İlinin Önemli İl Merkezlerine Uzaklığı
İL ADI
MESAFE İL ADI
MESAFE İL ADI
ADANA
893
69
ADAPAZARI 102
BURSA
ÇANAKKALE 336
MESAFE İL ADI
MESAFE
İZMİR
387
NEVŞEHİR
682
İZMİT
65
NİĞDE
752
AFYON
336
ÇANKIRI
451
K.MARAŞ
998
ORDU
840
AĞRI
1360
ÇORUM
568
KARABÜK
350
OSMANİYE
978
AKSARAY
628
DENİZLİ
502
KARAMAN
657
RİZE
1095
53
AMASYA
625
DİYARBAKIR 1317
ANKARA
407
DÜZCE
171
ANTALYA
600
EDİRNE
ARDAHAN
1363
ARTVİN
2012
SAMSUN
688
KASTAMONU 462
SİİRT
1504
406
KAYSERİ
725
SİNOP
645
ELAZIĞ
1164
KIRIKKALE
482
SİVAS
847
1254
ERZİNCAN
990
KIRKLARELİ 387
Ş.URFA
1215
AYDIN
507
ERZURUM
1179
KIRŞEHİR
591
ŞIRNAK
1584
BALIKESİR
216
ESKİŞEHİR
206
KİLİS
1135
TEKİRDAĞ
308
BARTIN
374
GAZİANTEP
1078
KONYA
544
TOKAT
739
BATMAN
1417
GİRESUN
884
KÜTAHYA
236
TRABZON
1021
BAYBURT
1083
GÜMÜŞHANE 1046
MALATYA
1066
TUNCELİ
1120
BİLECİK
126
HAKKARİ
1766
MANİSA
351
UŞAK
375
BİNGÖL
1261
HATAY
1084
MARDİN
1403
VAN
1592
BİTLİS
1454
IĞDIR
1470
MERSİN
886
YOZGAT
623
BOLU
216
ISPARTA
477
MUĞLA
606
ZONGULDAK 285
BURDUR
478
İSTANBUL
176
MUŞ
1371
KARS
1379
Kaynak: http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Uzakliklar/illerArasiMesafe.aspx
Yalova, bugün için havayolu ulaşımı imkânına sahip değildir. Fakat Hava Harp Okulu'na ait
olan Yalova-Kocaeli karayolu üzerinde bir adet askeri havaalanı bulunmaktadır.
Karayolları:
Yalova’nın güneyinde yer alan Bursa İli ile olan karayolu bağlantısı, Samanlı dağları
üzerinden geçmesi sebebiyle hem virajlı hem de inişli çıkışlıdır. Oldukça işlek olan YalovaBursa bağlantısı ile Yalova’dan İç Anadolu Bölgesine ve Ege ile Akdeniz Bölgelerine de
ulaşmak mümkündür. Yalova-Kocaeli karayolu bağlantısı ise, Yalova’nın aynı zamanda
İstanbul’a ve İç Anadolu’ya açılan diğer önemli bağlantısıdır. Yalova ili içinde mevcut
karayolu ağı toplamı 334 km’dir. Bu ağın 90 km’sini devlet yolları, 179 km’sini köy yolları
oluşturmaktadır. Yol ağının 288 km’si asfalt, 43 km’si stabilize ve 3 km’si tesviye nitelikli;
köy yollarının 133 km’si asfalt, 43 km’si stabilize ve 3 km’si de tesviye nitelikli yoldur.
Aşağıdaki tabloda Yalova il merkezinin önemli merkezlere olan karayolu uzaklıkları
kilometre olarak gösterilmektedir. Buna göre Yalova’ya karayolu ile en yakın olan il
merkezleri İzmit ve Bursa’dır (65–69 km.). En uzak il merkezleri ise Ankara ve Edirne’dir.
54
2012
Yalova Kent içi Ulaşım:
Tablo 7: Yalova Merkez İlçenin Diğer İlçelere Uzaklığı
İLÇE ADI
UZAKLIK (km)
Altınova
22
Armutlu
53
Çınarcık
15
Çiftlikköy
4
Termal
12
Yalova İl sınırları içinde mevcut karayolu ağı, toplam 272 kilometredir. Bu ağın 90 km.si
Devlet yolu, 139 km.si ise İl yoludur. Yol ağının %84’ü asfalt niteliklidir.
Tablo 8: TCK YOL DURUMU (km)
Asfalt
Stabilize
Toplam
Devlet Yolu
İl Yolu
90
139
43
90
182
TOPLAM
229
43
272
Kaynak: Kgm 14.Bölge Müdürlüğü
İlde bugün, İçişleri Bakanlığı-Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nce yapılmış olan köy
yolları uzunluğu 430 km.dir. Genel Müdürlük görev alanı çerisinde ham
yol
bulunmamaktadır. Ancak İl sınırları içinde ormanlık alanlarda yollar, genellikle ham yol
niteliğindedir.
Köy yollarının niteliklerine göre uzunlukları şöyledir:
Tablo9: Köy Yollarının Durumu (2011)
Asfalt
Uzunluk(km) 338
%
78,6
Stabilize
Toplam
Köprü
92
430
1 adet 25m.
21,4
100,0
Kaynak: İçişleri Bakanlığı-Mahalli İdareler -Yalova
İlde tarifeli otobüs seferleri 64 firma tarafından yapılmaktadır. Bunlarla her gün, her saatte
İstanbul ve Bursa’ya gidilebilmektedir. Ayrıca Türkiye’nin hemen tüm illerine seferler vardır.
Yeni otogar Bursa yolu üzerinde şehrin dışındadır. İlçeler arası ulaşım ise minibüslerle
sağlanmaktadır. Yalova Merkez’de, kent içi ve il içi seferler yapan minibüslere ait durak yeri
bulunmaktadır. Ayrıca ilçeler arasında otogar bağlantılı minibüs seferleri de vardır.
Denizyolları ve Limanlar:
Yalova, bir kıyı ili olması sebebiyle denizyolu ulaşımına açık olup genellikle Yalova İstanbul
arasında yolcu ve yük taşımacılığı yapılmaktadır. Yalova-İstanbul arasında şehir hatları yolcu
55
2012
vapurları ve deniz otobüsleri ile sadece yolcu taşımacılığı gerçekleştirilirken, arabalı
vapurlarla araç ve yolcu taşımacılığı, feribot seferleriyle ise yük, yolcu ve araç taşımacılığı
yapılmaktadır.
Yalova’dan İstanbul ve Kartal’a düzenli ekspres ve deniz otobüsleri, Armutlu’dan Yenikapı
ve Bostancıya deniz otobüsü seferleri yapılmaktadır. Ayrıca Yalova’dan Yenikapı’ya ve
Pendik’e feribot ve Topçular’dan Eskihisar’a arabalı vapur seferleri yapılmaktadır.
Yalova’dan İstanbul Adalara ( Prens Adaları ) düzenli vapur seferleri de yapılmaktadır.
Aşağıdaki tabloda da belirtildiği gibi deniz yolu güzergâhları arasında 140 dk. ile en uzun
yolculuk süresi Yalova-Sirkeci hattına, en kısa yolculuk süresi 30 dk. ile Yalova-Kartal
hattına aittir.
Tablo 10: Yalova İli Denizyolu Ulaşım Güzergâhları ve Yolculuk Süreleri
Ulaşım Hattı
Ulaşım Türü
Yolculuk Süresi (dk)
Yalova-Yenikapı
Hızlı Feribot
60
Yalova-Kartal
Deniz Otobüsü
30
Topçular-Eskihisar
Feribot
40
Yalova-Sirkeci
Yolcu Vapuru
140
Yalova-Kartal
Yolcu Vapuru
70
Yalova-Pendik
Armutlu-Yenikapı-Bostancı
Feribot
Deniz Otobüsü
40
60
Kaynak: Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004.
3.7.8. Turizm.
Yalova’da 7’si turizm işletme belgeli, 67’si nitelikli belediye belgeli olmak üzere toplam 74
adet turizm amaçlı konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi
4898’dir. İşletme belgeli 770 yatağın toplam yatak kapasitesi içindeki payı ise ancak %16’dır.
Tablo11: Yalova'daki Turizm İşletme/Belediye Belgeli Yatakların İlçelere Dağılımı-2011
T.İŞLETME BELGELİ
BELEDİYE BELGELİ
TOPLAM
YATAK S.
%
YATAK S.
%
YATAK S.
%
MERKEZ
100
13
623
15
723
15
ALTINOVA
129
17
204
5
333
7
ARMUTLU
-
-
454
11
454
9
ÇINARCIK
45
6
1362
33
1407
29
İLÇE ADI
ÇİFTLİKKÖY -
-
80
2
80
1
TERMAL
496
64
1405
34
1901
39
TOPLAM
770
100
4128
100
4898
100
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü
56
2012
Konaklama Tesisleri Yatak Kapasitelerinin İlçelere Dağılımı-2011
BELEDIYE BELGELI
İŞLETME BELGELI
1500
1000
500
0
MERKEZ
ALTINOVA
ARMUTLU
ÇINARCIK
ÇİFTLİKKÖY
TERMAL
Yatak sayısının ilçeler arasında eşit dağılımı söz konusu değildir. Kaplıca gibi kaynağa bağlı
bir turizm türünün gelişkin olduğuYalova’daki konaklama tesisleri en büyük oranda,
kaynakların bulunduğu Armutlu ve Termal ilçelerindedir. Bu ilçeler, ilde mevcut toplam
yatak kapasitesinin %48’ini karşılamaktadır. İki bölgedekiyatakların ancak %21’i turizm
işletme belgelidir ve işletme belgelilerin tamamı Termal Turizm Merkezindedir. İl
genelindeki turizm işletme belgeli tesisler açısından durum değerlendirildiğinde ise bu
nitelikteki yatak kapasitesinin %64’ünün yine Termal Turizm Merkezinde olduğu
görülmektedir.
Bu alanlar dışında çoğu pansiyon olmak üzere en fazla konaklama tesisi Çınarcık’ınsahil
kesimlerindedir. Bu bölge, toplam yatak kapasitesinin %29’a yakınını karşılamaktadır.
Ayrıca, Çınarcık İstanbulluların yazlıklarının yoğun olduğu bir ilçedir. Bu nedenle yaz
aylarında çoğunluğu yerli olan yoğun bir turist akımı yaşanmaktadır.
Yalova’da hizmet veren turizm işletme belgeli 7 tesisin 3’ü Termal, 2’si Merkez, 1’i Altınova
1’i de Çınarcık’ta hizmet vermektedir. İldeki tek 5 yıldızlı otel, Termal Kaplıcalarındadır.
Merkez ve Altınova’da da birer adet 4 yıldızlı otel işletmededir. Termal’de ayrıca bir butik
otel, bir de Sağlık Bakanlığı’nca işletilen özel belgeli otel vardır.
Yalova’da ayrıca toplam yatak sayıları 797 olan 6 adet turizm yatırım belgesi almış konaklama
tesisi vardır. Konaklama tesislerinin 2’si Yalova, Kadıköy ve Samanlı Köylerinde (268 yatak),
birisi Armutlu, Fıstıklı köyünde (230 yatak), 3’ü ise Termal’dedir (299 yatak). Yatırımlardan
üçü 4 yıldızlı, ikisi 3 yıldızlı, birisi ise özel belgelidir. Yatırım belgeli tesislerin de işletmeye
geçmesi halinde Yalova’daki turizm işletme belgeli yatak sayısı 1567’ye yükselecektir. Ayrıca
Yalova Yat Limanı da yatırım belgesi olan tesislerdendir. Yat limanının denizde 240 yatlık,
karada ise 80 yatlık park kapasitesi vardır.
Yalova’da işletme belgeli müstakil eğlence yeri ve lokanta tesisi olarak sadece Altınova’da
hizmet veren bir tesis mevcuttur. İşletmenin 190 kişi kapasitesi vardır. Bunun dışında işletme
57
2012
belgeli otellerin bu nitelikteki tesisleri de yeme-içme ve eğlence amaçlı kullanılmaktadır.
İldeki diğereğlence yeri ve lokantalar belediye belgelidir. Bunlar yoğunlukla sahil
kesimlerindedir ve büyük oranda Merkez ilçededir.
İlde toplam 18 adet seyahat acentesi faaliyet göstermektedir. Acentelerin 11’i “A”, 7’si “C”
grubundandır.
Mevcut Kaynaklara Olan Talep ve Talebi Sınırlandıran Etkenler
Yalova’ya giriş yapan turist sayısı, geçmiş yıllardan bugüne sürekli artış trendi göstermiştir. 2005
yılında ile gelen turist sayısı 17.847 kişi iken 2010 yılında bu sayı 350.784 olmuştur. Gelen
yabancı turist sayısı da bu yıllarda 658’den 31.006 kişiye yükselmiştir. Sayısal olmasa da oransal
olarak yabancı turist sayısındaki artış, yerli turiste nazaran çok daha yüksek düzeydedir. Ancak
yaşanan bu artışlar ilin turistik potansiyeli göz önüne alındığında çok yetersiz kalmaktadır.
Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle uyruk ve cinsiyetlere göre Yalova’ya giriş yapan turist
sayıları görülmektedir.
Tablo 12. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya Giriş Yapan Yerli-Yabancı Turist
Sayıları
YILLAR
YERLİ
YABANCI
TOPLAM
KADIN
ERKEK
2005
17.189
658
17.847
15.262
2.585
2006
117.783
7.738
125.521
95.792
29.329
2007
131.892
7.978
139.870
105.848
34.022
2008
149.040
11.739
160.779
119.061
41.718
2009
169.548
16.301
185.849
129.349
56.500
2010
319.778
31.006
350.784
227.234
123.550
TOPLAM
905.230
75.420
980.650
692.546
287.704
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü-Emniyet verileri
2010 yılında ile gelen 350.784 turistin 87.876’sı konaklama yapmıştır. Bu da gelen turistlerin
%25’inin Yalova’da kaldığını göstermektedir. Konaklayan turistlerin 73.350’si Türkiye’den,
14.526’sı yabancı uyrukludur. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi, yabancılar sayısal olarak
az olsa da konaklama oranları, yerli turistlerin iki katına yakındır.
Tablo 13. Yalova'ya Giriş Yapan/Konaklayan Turist Sayıları-2010
GİRİŞ
YAPAN
%
TURİST
KONAKLAYAN
%
TURİST
YERLİ
319.778
91
73.350
83
YABANCI
31.006
9
14.526
17
TOPLAM
350.784
100
87.876
100
Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü
58
2012
3.7.9. Kültürel Özellikler
Kurtuluş Savaşı döneminde Kafkasya ve Balkanlar, Cumhuriyet döneminde ise Türkiye’nin
her bölgesinden göçlerin olması ve son yıllarda da Güneydoğu Anadolu Bölgemizden yoğun
göçlerin olması, nüfusun oldukça farklı gelir düzeyine sahip insanlardan oluşmasına ve
Yalova’nın farklı bir kültürel ve kozmopolit yapıya bürünmesine yol açmıştır.
Yalova İli devamlı göç alan bir ildir. Türkiye'nin her bölgesinden göç alması sonucunda
özellikle il olmasının da etkisiyle son yıllarda nüfusta büyük bir artış yaşanmış, 17 Ağustos
1999 Doğu Marmara Depremi ile bu göç bir ölçüde azalmıştır.
Yalova, birçok dünya kentiyle kardeş şehir statüsünde bulunmaktadır. Yalova’nın sosyokültürel anlamda kardeş şehir olduğu ülkeler ve şehirleri şunlardır: Almanya’dan “Bad
Godesberg”, Japonya’dan “Tonami”, Çin’den “Panjin”, Rusya Federasyonu özerk
cumhuriyeti Dağıstan’dan “Mahaçkale”, K.K.T.C.’nden “Geçitkale” ve Güney Kore’den
“Suwon”, Bulgaristan’dan “Burgaz”, Romanya’dan “Mecidiye” ve Ukrayna Kırım Özerk
Cumhuriyeti’nden “Karasubazar” kentleri.
Yalova’da çeşitli kültür ve sanat dernekleri bulunmakta ve bu dernekler kentin kültür ve sanat
hayatında önemli rol oynamaktadır. Kültür ve sanatla ilgilenen sivil toplum kuruluşları,
Yalova Kent Meclisi Kültür ve Sanat Komisyonu çatısı altında; kentin kültür ve sanat
hayatının geliştirilmesine yönelik ortaklık anlayışıyla birlikte fikir ve projeler üretmektedirler.
Bu derneklerden bazıları şunlardır:
TUFAG (Turizm, Folklor, Araştırma ve Geliştirme Derneği) : TUFAG, 1984 yılında
folklor araştırmaları ve halk oyunları çalışmaları yapmak amacıyla kurulmuş ve kuruluşundan
bu yana önemli başarılara imza atmıştır. Etkinliklere her yıl 10-12 ülke iştirak etmekte ve
500-600 civarında yabancı misafir Yalova’yı ziyaret etmektedir.
YAFEM (Yalova Folklor Eğitim Merkezi) : 1988 yılında Türk Folklorunun gelişimine
katkıda bulunmak amacıyla; folklor araştırmaları yapmak, bu konuda eğitim çalışmaları
gerçekleştirmek ve Türk Folklorik zenginliklerini gençlere sevdirmek üzere kurulan dernek;
bu yönde çeşitli çalışmalar yapmış, Yalova’nın özellikle Türk Cumhuriyetleri ve Türk
Toplulukları nezdinde tanınmasını sağlamıştır.
Kuzey Kafkas Kültür Derneği: 1979 yılında kurulan derneğin amacı; Yalova nüfusunun
önemli bir bölümünü oluşturan Kafkas Halklarının örf, adet, folklor ve kültür değerlerinin
geliştirilmesini sağlamak ve Yalova’nın kültür hayatına katkıda bulunmaktır.
GÜSAD (Güzel Sanatlar Derneği) : 1995 yılında her yaştan insanı güzel sanatların herhangi
bir dalında yetiştirmek ve üretici kılmak amacıyla kurulmuştur. Dernek tarafından Güzel
59
2012
Sanatlar ve Eğitim Fakülteleri yetenek sınavlarına hazırlık, resim, kumaş boyama, hat, çini
boyama ve ebru sanatı gibi çok çeşitli kurslar düzenlenmektedir.
YASAD (Yalova Sanat Tiyatrosu Derneği) : 1989 yılında kurulan dernek tarafından çeşitli
tiyatro çalışmaları yapılmakta ve özellikle kadın, çocuk ve gençlere yönelik tiyatro eğitimi
verilmektedir.
Yalova İli genelinde toplam 411 adet dernek bulunmaktadır. Kamu yararına faaliyette
bulunan dernek ve şube sayısı 21, 2011 yılı içerisinde açılan dernek sayısı 27, kapanan dernek
sayısı ise 21’dir.
Yalova’da Koruma Altındaki Sit Alanları:
Çobankale Kale Kalıntıları 2. derece ARKEOLOJİK Sit: (Yalova İli, Altınova İlçesi,
Karadere Köyü, Yalakdere Vadisi’ de H22- C2 pafta , 109 ada, 12 parselde orman arazisinde
bulunan III. Derece Arkeolojik sit olarak tescilli Çobankale Kocaeli Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 07.09.2010 tarih 1591 sayılı kararı ile derecesi II . derece
Arkeolojik Sit olarak değiştirilmiştir.
Çobankale Kaya Anıtı 3. derece ARKEOLOJİK Sit: (Yalova İli, Altınova İlçesi, Karadere
Köyü, Çobankale Mah. 1/25 000 ölçekli H
22 c 2-H 23 dI pafta ve 1/1000 ölçekli
orman kadastroda yer alan Çobankale
Kaya Anıtı 3.derece Arkeolojik Sit olarak
Bursa
Kültür
ve
Tabiat
Varlıklarını
Koruma Kurulu tarafından 16.4.2004 tarih
ve 10461 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
Termal
Suşehri
1
ve
3.
derece
Doğal,ARKEOLOJİK ve Tarihi Sit: (Yalova
İli, Termal İlçesi Su Şehri’nde, 397 parselde
bulunan Kaynak ve Çevresi (Kabtaj), Valide
Hamam, Çınar Otel, Köprü, Kurşunlu Hamam
(No: 210), Büyük Lokanta Binası (Gökçedere
Köyü), Büyük Otel, Exedra (İtfaiye binası
arkasındaki bina), Yaver Köşkü (No:193),
Atatürk Köşkü (No.193); İstanbul II Nolu Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 19.1.1996 tarih ve 3995-1-2-3 sayılı kararı ile
60
2012
tescil edilmiş olup, Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 15.09.2009
tarih ve 1018 sayılı kararı ile belirli kısımlar, I. Derece Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit
alanı, belirli kısımlar ise III. Derece Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit alanı olarak yeniden
değerlendirilmiştir.
Hersek Köyü (Dil Burnu) Hellenopolis
Antik
Kenti
2.derece
ARKEOLOJİK
Sit:(Yalova İli, Altınova İlçesi, Hersek
Köyü’nün doğusunda yer alan 28 rakımlı tepe
ve
çevresi,
Varlıkları
Kocaeli Kültür
Koruma
Bölge
ve
Tabiat
Kurulu’nun
15.07.2009 tarih ve 966 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
Çiftlikköy Siteler Mah. Başak Sok II. ve
III. Derece Arkeolojik Sit:Çiftlikköy Siteler Mah. Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 23.05.2012 tarih 416 sayılı kararı ile harita da sınırlarının belirlendiği şekilde II.
Ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı İlan edilmiştir.
Yalova İli Altınova İlçesi, Tavşanlı Beldesi, Dipgölcük Mevki III. Derece Arkeolojik
Sit: Yalova İli Altınova İlçesi, Tavşanlı Beldesi, Dipgölçük mevki 233 ada, 8-9-12-13
parsellerde kalan sınırları belirlenmiş alan Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Bölge Kurulu’nun 03.08.2011 tarih 2083 sayılı kararı ile III. Derece Arkeolojik Sit alanı
olarak tescil edilmiştir.
Yalova İli Çınarcık İlçesi, Şenköy ,Engere Mevkii II. Derece Arkeolojik Sit:Yalova İli,
Çınarcık İlçesi, Şenköy, Engere Mevkii 2 paftada bulunan kilise kalıntısı ve yakın çevresi
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 08.02.2012 tarih 235 sayılı kararı ile II.
Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiştir.
Altınova İlçesi Hersek Köyü: Hersek Köyü H575 ve H100 parseller Kocaeli Kültür
Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.06.2012 tarih 457 sayılı yazısı ile II. Derece Arkeolojik
Sit alanı İlan edilmiştir.
Kültürel Aktiviteler ve Tesisler:
Müzeler:
Açık Hava Müzesi
Yaşar Okuyan Bulvarı Sanat Sokağı köşesinde, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel
Müdürlüğü’nün 18.03.2002 tarih ve 003448 sayılı onayları ile Açık Hava Müzesi
61
2012
kurulmuştur. 6000 yıllık geçmişe sahip olan İlimizin çeşitli yerlerinde çıkan ve değişik
yerlerde muhafaza edilen tarihi eserlerin toplanarak sergilendiği güzel bir mekân
oluşturulmuştur. 29 Ekim 2003 tarihinde açılan müzede Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemine
ait eserler yer almakla birlikte Yalova’nın çeşitli bölgelerinde bulunan eserlere ait maketler de
yer almaktadır. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kurulan Açık Hava Müzesi; Bursa
Müzesi Uzman elemanları tarafından dizayn edilmiş olup, 2005 yıl sonu itibariyle, İlimizde
çeşitli tarihlerde çıkarılan 46 adet mevcut tarihi eserlerin envanter bilgileri hazırlanmıştır.
Yalova Belediyesi personeline zimmetle teslim edilen eserler 24 saat koruma altında olup,
mesai saatleri içerisinde ziyaret etmek mümkündür.
Termal Atatürk Köşkü
Termal Atatürk Köşkü 1929 Yılında 38
günde yaptırılmıştır. Mimarı Prof.S.Hakkı
Eldem’dir. Köşk’te ilk yabancı devlet adamı
olarak
tamamen
İran
Şahı
ahşaptan
ağırlanmıştır.
yapılmış
olup,
Köşk
iki
katlıdır. Üç şeref salonu ve onbir odası
vardır. Dönemin kullanılan eşyası ile birlikte
korunan Köşk müze olarak halka açıktır.
Çok partili sisteme geçiş, Yerli Malı Haftası,
Türk Tarih ve Dil Kurumlarının kurulması, Kuran’ı-Kerim’in Türkçeleştirilmesi çalışmaları
gibi zamanın birçok önemli kararları burada alınmıştır. Köşk’te bulunan bazı eşyalar ve
özellikleri; Kurşunlu banyo ve kadınlar tablosu (Nurettin Niyazi 1930) Bir dağ yamacı ve bazı
hayvanları temsil eden bir resim (Ayvazoski–1875). Halılar: İran, Hereke. Vazolar: Yıldız
porselen, Fransa, Japon ve Çin, ayrıca bir tanesi Mısır yapımın Hiyeroğlif yazılarla süslü
pirinç ve abanoz ağacından yapılmış. Karyolalar: Pirinç yatak odası takımı, Fransız lake
sandalyeler ceylan derisi ile kaplanmıştır. Radyo: Alman (RCA) marka. Piyano: Wilheelm
Spaethe (Gera) Anneannesinden kalan kanaviçeli seccade. Masa: iki tarafı da eşit yapılmış,
her iki tarafa kullanılıyor, İngiliz yapımı demir aksamları, yaldız altından kaplama. Dosya
Dolabı: Kaplama, gül ağacı, demir aksamları yaldız altın. İran Şahı’nın hediyesi saat, şamdan
altın, yaldız kaplama. Termal Atatürk Köşkü; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek
Kurulu tarafından 15.5.1983 tarih ve 14971 sayılı kararla Korunması Gerekli Kültür Varlığı
olarak tescil edilmiştir. Termal Atatürk Köşkü, TBMM Milli Saraylara bağlı olarak hizmet
vermektedir.
62
2012
Yürüyen Köşk
Atatürk
gittiğinde,
bir
gün
çiftliğe
Köşkün
hemen
yanındaki Ulu Çınar ağacının
dallarını kesmeye çalışan bir
bahçıvan ile karşılaşır. Hemen
bahçıvanı
yanına
çağırarak
bunun nedenini sorar. Görevli
bahçıvanın
cevabı
şöyledir:
Ağacın dalları uzamış binanın
duvarına dayanmıştır. Aldığı
cevaptan
Atatürk,
tatmin
olmayan
düşünülmesi
bile
imkânsız olan bir emir verir:
“AĞAÇ KESİLMEYECEK, BİNA KAYDIRILACAK.” Görev İstanbul Belediye’sine intikal
eder. Belediye Fen İşleri Yollar Köprüler Şubesi sorumluluğu üstlenir. Başmühendis Ali
Galip Alnar yanına aldığı teknik elemanlarıyla Yalova’ya gelerek çalışmaya başlar. 8 Ağustos
1930 tarihinde önce bina çevresindeki toprak büyük bir dikkatle kazılıp yapının temel
seviyesine inilir. İstanbul’dan getirilen tramvay rayları döşenir. Santim, santim çalışılarak
bina yapı altına sokulan raylar üzerine oturtulur. Artık binanın raylar üzerinde kaydırılarak
ağaçtan uzaklaştırılması aşamasına gelinmiştir.
Güzel ve sıcak bir yaz akşamında Ulu Önder Atatürk ile birlikte, kardeşi Makbule Atadan,
Vali vekili Muhittin Bey, Emanet Fen Müdürü Ziya Bey ve Cumhuriyet Gazetesi Baş
muhabiri Yunus Nadi nezaretinde bina 4.80 m. Civarında kaydırılır. Bu olağanüstü ve riskli iş
10 Ağustos 1930 tarihinde tamamlanır ve Ulu Çınar Ağacıda kesilmekten kurtulur.
O günden beri köşkün adı “YÜRÜYEN KÖŞK” olarak kalmıştır. Kültür Bakanlığı
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 12.07.1980 gün ve 12238 sayılı
kararı ile korunması gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları arasında sayılmış ve tescili
yapılmıştır. 2006 Yılında, Yalova Belediyesi tarafından restorasyonu yapılarak ziyaretçilere
açılmıştır.
63
2012
Karaca Arboretum Canlı Ağaç Müzesi
Karaca
Arboretuma
Hayrettin
Karaca
13,5
hektar
Sn.
tarafından
arazi
üzerinde
kurulmuştur. Bugün yaklaşık
7000 civarında değişik bitki tür,
alttür,
varyete
formunu
ve
kültür
barındırmaktadır.
Karaca Arboretum Türkiye’nin
ilk
özel
Arboretumudur.
Dikkate değer koleksiyonları
Acer, Prunus, Malas, Magnolia,
Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu
barındırmaktadır. Arboretum Pazar günleri 13.00–18.00 saatleri arası halka açıktır. Bunun
dışında grup ve okullara haftanın diğer günleri de randevu alınması koşuluyla açıktır. Gezi
rehber eşliğinde 1,5 saat sürmektedir. Ziyaret Karaca Arboretum vakfına makbuz karşılığı
bağış yapılarak gerçekleşmektedir. Karaca Arboretumu senede 15.000 civarında yerli ve
yabancı kişi ziyaret etmektedir.
Bu gün Karaca Arboretum’un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı
sağlamak, Halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak. Türkiye’nin çeşitli
yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere bitki materyali sağlamak. Bahçıvan
eğitimi vermek, Dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan Arboretum ve Botanik bahçeleri ile
tohum değişimi yapılması, bitki koleksiyonunu genişlemeye devam etmek, Arboretum alanı
içinde yeni bahçeler yapılması gibi faaliyetler içermektedir.
Tüm bu faaliyetler için gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum
Fidanlığı faaliyeti ile sağlamaktadır. Fidanlık haftanın her günü açıktır.
Karaca Arboretum Haziran 2004 de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti
tarafından bir ödüle layık görülmüş ve 27 Haziran 2004 de bu ödül Uluslararası Dendroloji
Cemiyetinin Başkanı tarafından Karaca Arboretum da düzenlenen törenle Sn. Hayrettin
KARACA’ya takdim edilmiştir. Bu ödül dünyada şimdiye kadar 14 Arboretum ya da
Koleksiyon bahçesine verilmiştir. Karaca Arboretum da bu ödülü alan 15. Arboretum
olmuştur.
64
2012
Mevcut Kütüphaneler:
İl Halk Kütüphanesi
Yalova İli, Bahçelievler Mahallesi 16/1 pafta,
1280 ada, 1 parsel’de Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından tip proje olarak yaptırılıp protokolle İl
Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne tahsis edilmiş
olup, 15 Nisan 2002 tarihinde hizmete açılmıştır.
Belediye
Arboretumu
Ağaç
Müzesi
bulunan
kütüphanede
2006
Haziran
içinde
sonu
itibariyle 15.181 adet kitap mevcut olup, ilk altı
aylık dönemde 3555 kişiye hizmet verilmiştir.
Safalı Yılmaz Tüzünataç Çocuk Kütüphanesi
11.11.1982 tarihinde açılan kütüphane 19421950
yılları
Başkanlığı
arasında
Yalova
yapan
Sayın
TÜZÜNATAÇ
Bakanlığımızın
tarafından
mülkiyetine
Belediye
M.Sefa
bağış
olarak
verilmiştir.
Bahçelievler Mahallesi, Fatih Caddesi, Gür
Sokak No 7/A YALOVA adresinde bulunan
kütüphane de, 2006 Haziran sonu itibariyle
5012 kitabı mevcut olup, ilk altı aylık
dönemde 3320 okuyucuya hizmet verilmiştir. Kütüphanede 5 adet bilgisayar çocukların
hizmetine sunularak internet dünyası ile tanışmaları sağlanmaktadır. Ayrıca 1 okuma odası,
Masal odası (Televizyon ve DVD’si olup, belgesel ve çizgi film gösterimi yapılan eğlence
dünyası), 1 Satranç Odası, Müracaat (araştırma) odası, İare sergisi odası (ödünç kitap verme)
ve arşiv odası bulunmaktadır.
3.8. İlgi Grubu ve Paydaş Analizi
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, II. Bölge Müdürlüğü
Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü
Uludağ Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü
Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü
Gezici Yak Turizm
65
2012
Perşembe Akşamı Bisikletçileri
Yamaç Paraşütcüleri Derneği
Pusula Doğa Etkinlikleri Grubu
Yalova Doğa Yürüyüşçüleri Grubu
Yafod Derneği
Yalova Dağcılık İl Temsilciliği
Yalova Fotoğraf Amatörleri Derneği
4.YALOVA DOĞA TURİZMİ ARZI
Doğa Turizmi ve Ekoturizm Kavramları
Ekoturizm kavramının kökeni yunanca oikos (ev) ve logos (kelime)’a dayanan, organizmalar
ve onların çevresi ile ilişkilerini inceleyen bilimsel olarak ekoloji ve turizm kelimelerinin
birlikte kullanılmasından ortaya çıkmıştır (Demir ve Çevirgen, 2006).
Ekoturizmin tanımı ve ilkeleri konusunda yapılan yayınların tarihçesi 1960’lı yıllara kadar
iner. Bazı kaynaklarda 1965’te Hetzer tarafından ilk defa kullanıldığı bildirilirken (Erdoğan,
2008), bazı kaynaklarda ise 1987’de Ceballas-Lascurian tarafından tanımlandığı bildirilir
(Yürik 2002).
Ekoturizm konusu popülerlik kazandıkça ve önem kazandıkça tanımlamalar detaylanmış ve
değişim göstermiştir. Bunların içerisinde en çok kabul görenlerden birini Uluslararası
Ekoturizm Topluluğu (TIES International Ecotourism Society) 1991 yılında; çevrenin
korunması ve yerel halkın refahını arttırmaya yönelik olarak doğal alanlara yapılan çevreye
duyarlı geziler seyahatler şeklinde yapmıştır (Yürik, 2002).
Günümüze kadar geçen süreç içinde, "ekoturizm" kavramı ve tanımı giderek benimsenmeye
başlanıp, 2002 yılının Mayıs ayında, Kanada'nın Quebec kentinde, 133 ülkeden gelen 1100
delegenin katılımıyla yapılan "Dünya Ekoturizm Zirvesi"nde, tüm ülkelerin benimsediği ortak
bir tanım saptanmıştır. Buna göre; “Ekoturizm, doğal bölgelere yapılan, doğal ortamı ve
kaynakları koruyan, yöre insanın ekonomik refahını artırıcı güvenilir bir turizm türü”
olarak tarif edilmektedir (TIES, 2010).
1989’dan bugüne dünyada ekoturizm farklı şekillerde tanımlanmıştır (Yılmaz E., Ok K.,
OKAN T., 2004).
Tanımlayan
Tanım
Ekoturizm toplumsal hayat içerisindeki ekonomik sektörlerle açıkça
Kutay, 1989
ilişkilendirilen biyolojik kaynaklar ile turizmin bir parçası olarak
planlanan
doğal
66
alanların
kalkındırılmasında-geliştirilmesinde
2012
kullanılan bir modeldir.
Nispeten bozulmamış, dokunulmamış doğal alanlara, bu alanların
yabanıl bitki ve hayvanlarını, manzaralarını ayrıca kültürel
Ceballos ve Lascurain, 1989a
çekiciliklerini dışlamadan öğrenmek, duygusal olarak tatmin olmak
gibi özel amaçlarla seyahat etmektir.
Ekoturizm doğa turizmi ile sinonimdir. Ekoturizm kuş, balina
gözlemi, yabanıl bitki fotoğraflama gibi tüketici olmayan bir
Boo, 1991a
rekreasyondur.
Ekoturizm dünyanın yenilenebilen kaynakları yanında, diğer
kültürlerin çeşitliliği ve saygınlığına itibar gösteren, çevresel olarak
Boeger, 1991
güvenli turizmdir.
Çevresel ve kültürel anlayış, koruma
Ecot.Association of Australia, 1992
ve kıymet bilirliği
güçlendiren, ekolojik olarak sürdürülebilir turizmdir.
Yerel ekonomik faydaların sağlanması ile kaynakların korunmasını
Norris, 1994
bir arada yürütmedikçe, bu çeşit turizm ekoturizm değildir.
Yerel halkın katılımını dikkate alarak, ekosistem korumaya katkı
Scace ve ark., 1992
yapan doğa seyahatidir.
Çevrenin doğal tarihini ve kültürünü anlamak için, yerel halka
doğal kaynakların korunması konusunda ekonomik fırsatlar
Ecotourism Society, 1993
yaratırken ekosistem bütünlüğünü değiştirmeyen doğal alanlara
yönelik özel amaçlı seyahatlerdir.
Commonwealth
Tourism, 1994
Department
of
Ekoturizm, doğal çevrenin eğitimini ve yorumlanmasını içeren ve
ekolojik olarak sürdürülebilir bir anlayışla yönetilen, doğaya dayalı
turizmdir.
Sürdürülebilir turizmin tüketim karakterli olmayan dört şeklinden
Eagles, 1994
biri ve bir alt piyasasıdır. Yabanıl doğal çevreleri öğrenmeyi ve
keşfetmeyi amaçlayan seyahatleri içerir.
Herhangi birine zarar vermeksizin, insan kültürü ve doğal hayatın
Tickell, 1994
şaşırtıcı çeşitliliğinden zevk almak amacıyla yapılan seyahatlerdir.
Ekoturizm, insanların nispeten bozulmamış, evlerinden 40 km den
daha uzak doğal alanlara, yöredeki yabanıl bitkileri, hayvanları,
Blamey, 1997
manzaraları ve bunların yanında, alanda bulunan kültürel değerleri
keşfetmek, öğrenmek ve onlara kıymet vermek ana amacıyla
yaptıkları bireysel faaliyetlerden biridir.
Ekoturizmin dikkat çekici tanımlarından birini yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF)
ekoturizmi, “vahşi doğada doğal çevreye en az etkide bulunan ve bu arada yerel
topluluklara ekonomik fayda sağlayan turizm türü” olarak tanımlamaktadır. Benzer bir
tanımlama ise Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafından şu şekilde yapılmıştır;
67
2012
“sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev sahipleri ile turist
kesimlerinin ihtiyaçlarının bugün var olan kaynakların gelecekte değerlerinin
arttırılarak ve korunarak, karşılanmasıdır”. Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin
(IUCN) tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı
destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan,
bozulmamış doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir.
Zaman içerisinde ekoturizm farklı şekillerde ifade edilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır
(Akpınar, Bulut, 2010).
Doğaya Dayalı Turizm
Yumuşak Turizm
Özel İlgi Turizmi
Yeşil Turizm
Sorumlu Turizm
Alternatif Turizm
Literatürde yapılan tanımlar yorumlandığında; doğa ile ilişkili yapılan tüm turizm
faaliyetlerini “Doğa turizmi” olarak tanımlamak mümkündür. Bununla birlikte uluslararası
kabul gören, WTO, TIES, IUCN ve WWF'nin “Ekoturizm” tanımlarında yerel halkın
ekonomik çıkarlarının gözetilmesi ve yerel kültürün korunmasının vazgeçilmez olduğu
görülür. Örneğin; golf turizmi eğer seçilen bölge ve alan itibariyle yerel halkın ekonomisine
bir katkı sağlamıyorsa, her ne kadar doğa ile ilişkili bir turizm de olsa ekoturizm kapsamına
girmez. Bu nedenle doğa turizmini daha geniş kapsamlı olarak algılamak mümkündür.
Dünya Turizm Örgütü’ne göre ekoturizmin bileşenleri:
Biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunması,
Yerel halkın refahının gözetilmesi, turistlerin ve yerel halkın bilinçlendirilmesinin sağlanması,
Küçük ölçekli işletmeler tarafından küçük turist gruplarına hizmet verilmesi,
Turistlerin ve yerel halkın turizm endüstrisi hakkında sorumlu hareket etmesinin sağlanması,
Geri dönüşü olmayan kaynakların en düşük düzeyde tüketilmesi,
Turizm yönetimine yerel düzeyde katılımın önemsenmesi,
İş fırsatlarının ve mülkiyetin yerel halk lehinde gelişmesinin gözetilmesi
olarak tanımlanmaktadır (http:// www. unwto.org).
Yine Dünya Turizm Örgütüne göre ekoturizmin amacı;
Turizmin doğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatın en alt düzeye indirilmesi,
Turistlere ve yerel halka doğanın ve geleneksel sosyo-kültürel çevrenin korunmasına yönelik
eğitim verilmesi,
68
2012
Turizmin yerel halkın ihtiyaçlarının karşılayan, yerel yönetim ve halkla işbirliği içinde gelişen
sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanması,
Koruma kapsamındaki (doğal ve sosyo-kültürel) alanların yönetim için kaynak ayrılması,
Turizmin negatif etkisinin en alt düzeye indirilmesi amacıyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye
yönelik uzun vadeli takip ve değerlendirme programlarının desteklenmesi,
Turizmin yerel halkın geçimine katkıda bulunmasını sağlayacak şekilde geliştirilmesinin
temini,
Turizmin gelişiminin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artıracak şekilde gelişmesinin
temini,
Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaşamla iç içe geçen, yöresel bitki
örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizmin alt yapı yatırımlarının gerçekleştirilmesidir
(www. world-tourism.org).
Ekoturizm kavramı birçok insanda doğa ile barışık bir turizm şeklini çağrıştırırken bazı
araştırmacılar ve bilim adamları da buna tereddütlü yaklaşmaktadırlar. Erdoğan, yaptığı
çalışmada ekoturizm kavramı ile ilgili dünyada birçok görüşü inceleyerek bazı olumsuz
yargılara varmıştır. Doğa turizmi ile ilgili ciddi anlamda bir kavram kargaşası yaşandığından
bahsetmiştir. Vardığı yargıda ekoturizm adı altında yapılan faaliyetlerin seyahat acentaları ve
tur operatörleri tarafından pazarlanarak, kırsal alanlardaki doğal yapının bozulmasına sebep
olduklarını, doğa içinde otel zincirleri ve sermaye tesisleri oluşturduklarını belirtmiştir
(Erdoğan, 2005).
Doğaya ve doğal kaynaklara dayalı bir turizm ile doğanın korunması arasında, kuramsal üç
farklı ilişkiden söz edilebilir. Bunlar uyuşmazlık ve zıtlık, bir arada var olma ve ortak yaşama
olarak karşımıza çıkar. Ortak yaşama, tercih edilen, turizm ve doğa korumanın birbirinden
karşılıklı olarak yararlandıkları bir organizasyon şeklidir. Doğa koruma açısından bunun
anlamı, doğal değerler mümkün olduğunca özgür durumlarında korunabilecekler ve hatta
daha uygun şartlara doğru geliştirilmeleri de sağlanabilecektir. Böylece, daha fazla kişi daha
geniş anlamda doğadan ve doğal değerlerden rekreasyonel, estetik, kültürel, bilimsel ve
eğitsel yönden yararlanabilecektir (Gülez, 1993).
Sürdürülebilirlik ve Doğa Turizmi
Sürdürülebilirlik; bugünün ihtiyaçlarını karşılarken doğal kaynakları korumak ve gelecek
nesillere iyi bir çevre bırakmaktır. Sürdürülebilirlik kavramı ilk defa 1980 yılının Mart ayında
yayımlanan Dünya Koruma Stratejisi ile kamuoyunun dikkatini çekmiştir (Kuter ve Ünal,
2009).
69
2012
Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartışmaları ile gündeme gelip popüler olmuştur.
Ekoturizm doğaseverler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniş
kapsamlı bir konudur. Gerçekte bu olgu, çevresel, ekonomik ve sosyal ilişkiler bütünüdür
(Akpınar ve Bulut, 2010).
Ekoturizm, UNEP’in (Birleşmiş Milletler Enformasyon Merkezi) araştırmasına göre,
günümüzde en hızlı büyüyen turizm çeşitlerinden birisidir. Özellikle çevreci kuruluşların
yarattığı kamuoyu genç ve aydın kesimin doğa ile bütünleşme, renkli kültürlerle bir araya
gelme tutkusu bu turizm türünün geleceğinin parlak olduğunu göstermektedir.
Ekoturizmin önemli ilkelerinden birisi olan “doğal çevrenin korunarak sürdürülebilirliğin
sağlanması” için uzman rehberlerin kullanılması gerekliliği vardır. Tur düzenleyen acentelerin
ve tur katılımcılarının uyması gereken kurallar şöyle açıklanabilir;
Milli park, doğal koruma alanı gibi ilan edilmiş bölgelerde, ilgili bakanlık ve kurumlarca
konulmuş kurallara kesinlikler uymak, girilmesi veya kamp yapılması yasak veya kısıtlamalı
bölgelerdeki yasaklara uymak,
Gezilen veya kamp yapılan yerlerde belirlenmiş gezi rotalarına ve tecrübeli doğa rehberlerinin
uyarı ve yol göstericiliğine uymak,
Gezilen yerlerde flora ve faunaya asgari zarar verecek şekilde hareket etmek,
Gezi faaliyeti sırasında çevreye hiçbir şekilde atık bırakmamak
Özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların bulunduğu bölgelerde gürültü ve kirlilik
yaratmamak,
Acenteler için; flora ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde gerek yıl içinde
gerekse uzun vadede tur rotalarını, koruma ilkelerini gözeterek sıkı sık değiştirmek.
Ekoturizm ilkelerinden birisi de yerel kültürlere saygı ve yerel halkların ekoturizmden fayda
sağlamasıdır. Ekoturizm bölgelerinde yaşayan topluluklar genellikle otantik kültüre sahip
oldukları için, bölgeye turizm kanalıyla katkı sağlanırken, ahlaki, dini ve ananevi değerlere
saygı göstermek, yerel yeme-içme eğlenme gibi geleneklere uyumlu davranarak manevi
kültür unsurlarının bozulmamasına dikkat edilir.
Turizm sektörünün var olması ve sürdürülebilirliği turizme kaynak teşkil eden bölgesel ve
yerel alanlara özgü doğal ve kültürel değerlerin korunarak kullanılmasıyla gerçekleşebilir.
Sürdürülebilir gelişme ve aynı zamanda çevreye uyumlu bir yaşam için ekolojik ve ekonomik
kararların bir arada ele alınması doğal alanların ve kırsal kesimlerin, geleceğin turizm alanları
olarak, turizmin olumsuz çevresel etkisinden korunması, günümüz turizmi içinde turistlerin
çevresel sorunlar olmayan ortamlarda, doğa içinde turistik etkinliklere katılması şeklinde
gerçekleşebilir (Akpınar ve Bulut, 2010).
70
2012
Doğa Merkezli Turizm Konsepti
Doğa merkezli turizm konsepti avcılık, balıkçılık, atv, doğa sporları ve yayla turizmi gibi pek
çok turizm türünü bünyesinde barındırmaktadır. Bu turizm konseptinin kendine has doğal
zenginliklere ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Kitle turizminden farklı olarak nicelik olarak
küçük gruplara hitap eden ancak meydana getirdiği katma değer açısından büyük getirileri
olan bir turizm konseptidir.
Doğa turizmini talep eden turist profili incelendiğinde bu grubun, eğitim düzeyi ve gelir
seviyesi yüksek, doğayla dost ve ekolojik öncelikleri benimsemiş insanlardan oluştuğu
görülmektedir. Bu yönüyle, doğayla barışık ve sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı bir turizm türü
olduğu söylenebilir. Özellikle sürdürülebilirliği ön planda tutması ve geniş bir yelpazeye
sahip olması ile günümüzde birçok ülkenin ön planda tuttuğu bir turizm çeşidi olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Doğa merkezli turizm türleri arasında değerlendirilebilecek bazı başlıklar ve pazar durumları
devam eden bölümde verilmektedir. Bu turizm çeşitlerinin tanımları ve açıklamaları da
özellikle verilmiştir. Burada güdülen amaç, yörede yaşayan kişiler ve turizmin geliştirilmesi
noktasında sorumluluk sahibi olan çalışanlara ilin sahip olduğu turizm değerlerini
derinlemesine benimsetmektir.
Adından da anlaşılacağı gibi doğa turizmi doğaya dair, doğayla iç içe yapılan yeni yerler
görmek, tanımak, eğlenmek, dinlenmek vb. amaçlarla yapılan gezilerdir. Doğa turizmi bir üst
konsept olarak konumlandırılmaktadır. Bu konsept içerisinde insanoğluna karşılıksız olarak
sunulan, doğada yer alan bir çok imkandan, farklı turizm çeşitleri ile faydalanılmaktadır.
Ülkemizde turistler için dağlara tırmanmaktan başlayarak, yaylalarını gezmek, ormanlarındaki
güzelliklerini gözlemek, göl ve derelerinin sunduğu imkânları değerlendirmek, denizlerine
dalmak gibi doğanın zirvesinden en alt seviyesine kadar yaygın olarak yapılan alternatif doğa
turizm türleri mevcuttur.
Yalova’nın da doğa merkezli turizm türlerinin hemen hemen hepsini bünyesinde
barındırabilecek bir potansiyeli olduğu görülmektedir. Söz konusu turist grubunun sadece bir
doğa sporu ya da doğal güzelliğe bağlı olmaması, bu alanda turizm faaliyetine katılan kişilerin
bir destinasyona farklı amaçlarla birden fazla gelebileceği gerçeğini ortaya koymaktadır.
Yalova’ya foto safari amacıyla gelen bir turistin, bir başka sefer trekking için gelmesi olasıdır.
Söz konusu turist grubunun ilgisinin çekilmesi ile aynı turistin Yalova’ya farklı zamanlarda
gelmesi kolaylaştırılacaktır.
Aşağıda özellikle Yalova’da uygulanabilecek doğa merkezli turizm türlerinin kısaca
tanımlarına, dünyadaki ve ülkemizdeki turizm içindeki yerlerine ve ekonomik değerlerine yer
71
2012
verilmektedir. Yalova, doğa turizmi potansiyeli bulunan ve farklı turizm türlerinin giderek
yaygınlaştırıldığı bir ilimizdir.
Turizm türleri içerisinde doğaya dayalı spor amaçlı yapılan turizm türlerinin profesyonel
gelişimlerine de ayrıca yer verilmiştir. Spor, toplumu birleştirici özelliği ile gerek aktif olarak
ilgilenenler gerekse izleyiciler olmak üzere önemli bir turizm potansiyeli oluşturmaktadır.
Gelişim süreçleri ve sürelerinin kısalığı da taşıdıkları bu potansiyelin büyüklüğünü ve
kapsamını göstermesi bağlamından önemsenmiştir. Aşağıdaki bilgiler, sahip olunan değerlerle
hali hazırda sunulan hizmetler yanında geliştirilebilecek diğer turizm türlerini de belirlemek
amacıyla sunulmaktadır. Ülkemizin farklı yerlerinde yapılan saha çalışmalarında, yöresel
zenginliklerin yeterli düzeyde veya çeşitlilikte turizm değerleri haline getirilemediği turizm
uzmanlarınca yapılan önemli bir tespittir. Bunun için gerek kamu gerekse özel sektörün
bilinçlendirilerek, planlı organizasyonlarla yönlendirilmeleri gerekmektedir.
4.1. Yalova’nın Doğa Turizmi Değerleri (Doğa Turizmi Arzı)
İnsan yaşamı boyunca, saklanmak, korunmak, barınmak, beslenmek için doğa ile iç içe
binlerce yıl yaşamıştır. Yakın yüzyıllarda ise, yaşadığı yeri keşfetmek, şehrin gürültü ve
karmaşasından uzaklaşmak, doğada yeteneğini ispatlamak için kendine fırsat yaratmıştır.
Bunun için bireysel veya grup olarak yürüyüş ve doğa sporları yapma ihtiyacını kendinde
hissetmiştir.
Ormanlarda yapılan yürüyüşler, spor olduğu kadar bir psikolojik stres atma ve tedavidir.
Yalova ve çevresinde yaşayanlar olarak elimizin altında olan bu olanakları bizler de
değerlendirmeliyiz. %60’ı ormanlarla kaplı olduğu Yalova’da kendimizi mutlu ve huzurlu
hissetmemiz için birçok neden var. Sözgelimi trekking faaliyetlerinin tümü orman içlerinde
yapılır. İstanbul ve diğer çevre illerden Yalova’ya, buradan da tüm rota başlangıçlarına
ulaşım çok kolaydır. Parkurların tümünde çeşmeler ve su kaynakları vardır. Her tür yaş ve
performansa uygun rota seçenekleri olmakla beraber, rotalar kayda değer tehlikeler
içermemektedir. Doğal bitki ve hayvan varlığı ile zengin biyoçeşitlilik trekking için çok
uygundur. Yürüyüş parkurlarında fotoğraf çekimi için uygun manzara seyir noktaları
mevcuttur. Değişik kültürlere sahip köylerimizde yaşayan insanlar sıcakkanlı ve
misafirperverdir.
Tüm insanlar için mutluluk ortamı doğa ve tabiattır. Herkes ormanda gezdiği zaman, doğal bir
patikadan yürüdüğü zaman mutlu olur. Doğanın kucağında insanlar ağaca odun olarak
bakmamayı ve böceği haşarat olarak görmemeyi öğrenir. Böylece zengin doğal kaynakların
fakir bekçiliğinden kurtulan insanoğlu, bir zihniyet değişimi ile doğanın eşsiz güzelliğini
72
2012
tahrip etmeden ve biyolojik zenginliğin farkına vararak gelecek nesillere paha biçilemez bir
miras bırakacaktır.
4.2. Yalova İlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli Çalışmalar
4.2.1. Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi
“Yeşil-Mavi
Turizm
Seyir
Yolu
Projesi’’,
ülke
çapında
uygulamaya
konulan
KÖYDES(Köylerin Altyapısının Desteklenmesi)Projesi ile ilişkilendirilmiş bir projedir.
İzmit tarafından gelindiğinde, Altınova İlçesi Hersek Köyü’nden başlayıp, Armutlu İlçesinde
tamamlanan 127 km. Yeşil-Mavi Yol uzunluğu, 62 km. bağlantı yolları ile toplam 250 km.’yi
bulan ve çeşitli tarihi, turistik ve doğal güzellikleri içinde barındıran bir projedir.
Harita 8: Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu
Kaynak: Yalova Valiliği
Alternatif turizmi geliştirmeye yönelik önemli bir projedir. Proje kapsamında düzenlenen
doğa yürüyüş parkurları ve turizm seyir yolları birçok seyir noktasını, kaplıcaları, organik
tarım havzalarını, yayla ve şelaleleri, arkeolojik ve doğal değerleri içinde barındıran zengin
bir potansiyele sahiptir.
Hemen tamamı trekking, fotosafari gibi doğa turizmine uygun bir bölgedir. Samanlı Dağları
eteklerindeki alan ise, doğa tutkunları için birçok motorkros parkurunu barındırmaktadır.
Proje çerçevesinde, orman, yayla ve şelalelere daha kolay ulaşabilmek amacıyla, sahillere dik
açılmış yollara ilave olarak, 2007 yılında sahile paralel orman içi seyir, foto ve jeep safari,
motor sporları, dağ ve doğa yürüyüş yolları açılmıştır.
Alternatif turizmi geliştirme anlayışının can damarı konumundaki bu yol ile, bir tarafında
Marmara Denizi, diğer tarafında İznik Gölü ve Gemlik Körfezi bulunan geniş bir turizm
havzası ortaya çıkartılmıştır.
73
2012
Yeşil-Mavi Yol Projesi kapsamındaki güzergahlar ve konaklama, seyir noktaları aşağıdaki
gibidir:
Hersek (Hersek Camii ve Gölü), Altınova Merkez, Subaşı, Soğuksu, Çobankale ve Ballı
Kaya, Karadere, Fevziye (Fevziye Güreşleri), Tevfikiye, Aktoprak, Sermayecik, Burhaniye,
Sugören, Güneyköy-Beşpınarlar Tepesi
Karadere-İlyasköy-Denizçalı-KabaklıTaşköprü
Burhaniye-Çukurköy-Dereköy-Laledere-Gacık-Çiftlikköy
Sugören-Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen Köşk
Gacık- Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen Köşk
Güneyköy-Kurtköy-Kapılı Çınarlar
Kurtköy-Yenimahalle-Kadıköy-Çınarlı Yol-Karaca Arboretum-Samanlı-Yalova Merkez
Yenimahalle-Gökçedere Barajı-Termal-Termal Kaplıcaları-Atatürk Köşkü-Sudüşen Şelalesi
Termal-Ortaburun-Çınarcık-Teşvikiye-Hasanbaba-Erikli Çifte Şelaleler-Erkli Kent OrmanıKarlık Yaylası-Dipsiz Göller-Delmece Yaylası-Onno Tunç Anıtı-Selimiye-Hayriye-Narlı
Kapaklı-Hayriye
Mecidiye-Hayriye-Narlı
Armutlu-Mecidiye-Fıstıklı
Erikli Çifte Şelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-Esenköy Şelalesi
Projenin amaç ve hedefleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
“Yalova, denizi, zengin orman varlığı, verimli tarım toprakları, termal olanakları, bozulmamış
doğal güzellikleri, İstanbul gibi büyük bir metropole yakınlığı nedeniyle önemli bir turizm
potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin, ekonomik kalkınma açısından değerlendirilmesi ve
gelecekte artan şekilde fayda yaratabilmesinin, bu değerlerin korunması ve geliştirilmesiyle
mümkün olabileceği düşüncesinden hareketle; Çevre ile uyumlu, doğanın korunmasına ve
organik tarımın gelişmesine hizmet edecek, yörenin sosyal ve kültürel yapısını koruyacak
alternatif turizm türlerinin geliştirilmesi fikri Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesinin
başlangıcını oluşturmaktadır.
Turizmin, yerel halkın geçimine katkıda bulunacak şekilde geliştirilmesini sağlamak,
Doğal ve geleneksel çevreyi korumak ve iyileştirmek,
74
2012
Yerel halkı, doğa ve sosyo-kültürel özelliklerin korunmasına yönelik olarak bilinçlendirmek,
Yerel halkın, yaşadıkları yörenin doğal ve kültürel değerleri sayesinde ekonomik gelir elde
etmesi sonucu, bu değerlerin koruyucusu olmasını sağlamak,
Sahip olunan biyolojik çeşitliliğin korunmasını sağlamak,
Çevre kirliliğini önlemek,
Turizmle birlikte,sektörle uyumlu diğer sektörlerin gelişmesini sağlamaktır.”
4.2.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
Nüfusun hızlı artışı, sanayinin gelişmesi ile birlikte son yıllarda oluşan aşırı kentleşme; yaşam
koşullarının güçleşmesi ve diğer olumsuz faktörler göz önüne alındığında turizm
etkinliklerinin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ancak dünyadaki ekonomik, sosyal, siyasal ve
teknolojik gelişmelere paralel olarak turizm tüketim kalıplarında da son yıllarda önemli
değişimler gözlenmiştir. Bu çerçevede “ekoturizm” adında alternatif bir turizm alanının ön
plana çıktığı görülmektedir. Ekoturizm faaliyeti kapsamında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı
(MARKA)’nın Doğrudan Faaliyet Desteği ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce (Mülga)
Yalova genelindeki yürüyüş parkurlarının (treeking parkurları) tespiti yapılarak, toplumun
özellikle “biyoçeşitlilik” konusuna duyarlı olması ve bölgenin sosyal ve ekonomik yönden
kalkınması hedeflenmektedir. Bu çerçevede “Ekoturizm Gönüllülerine” 13-16 Eylül 2011
tarihleri arasında Uygulama Oteli’nde eğitim verilmiştir.
Genel amaçlar: Ekosistem yaklaşımı ile doğal kaynaklara zarar vermeden en yüksek fayda
sağlamak suretiyle bölgenin sosyal ve ekonomik yönden kalkınmasına hizmet etmek. Yöre
insanının ve gelen ziyaretçilerin bölgenin ekolojik ve biyolojik zenginliğine dikkatini çekmek.
Sürdürülebilir çevre anlayışını toplumun tüm kesimlerine anlatmak, toplumsal bir bilinç
oluşturmak. Bölge insanını zengin doğal kaynakların fakir bekçiliğinden kurtarmak.
Özel Amaçlar: İnsanların dinlenme, eğlenme ve rekreasyonel ihtiyaçlarına cevap verecek
doğal trekking parkurları oluşturmak. Yöre insanına istihdam sağlayarak, aile bütçelerine
ekonomik katkıda bulunmak. Bölgenin peyzaj potansiyelleri ve estetik kaynak değerlerini
ortaya çıkarmak ve bu değerlere azami hassasiyet göstermek suretiyle doğal kaynakların
topyekün korunmasına zemin hazırlamak. Yörenin flora, fauna ve ekolojisi dikkate alınarak
tanıtım ve pazarlama stratejilerinin belirlenmesini sağlamak. İnsanların stresli şehir
yaşantısından bir süre uzaklaşması için doğayla başbaşa hoş vakit geçirmelerini sağlamak.
75
2012
Kültürler arası alışveriş, tüketici ve üretici arasındaki ilişkilerin şeffaflaşması ve iki grupta da
ekolojik döngülere ve birbirlerine karşı sorumluluk bilincinin gelişmesine destek olmak.
Çevre mahallelerde ve köylerde yaşayan belli sayıda kişiye ekoturizm eğitimi verilerek çevre
bilincinin oluşturulması ve yaygınlaştırılmasını sağlamak. Hedef kurumların (yerel halk,
turist, tur acenteleri, ilgili kamu kurumları) ekoturizm konusunda bilinçlendirilmesini
sağlamak.
Elde Edilen Sonuçlar: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunmak. Korumakullanma dengesi gözetilerek trekking parkurları tasarlamak. Halkın rekreatif, dinlenme,
macera, heyecan vb. taleplerini karşılamak. Bölgesel kalkınmaya hizmet etmek.Çevresel
sürdürelebilirlik konusunda toplumsal bir bilinç oluşturarak, doğa sevgisini arttırmak ve
ekoturizm ile bölgenin markalaşmasını sağlamak.Yenilenemeyen kaynakların kullanımına
azami dikkat göstermek. Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaşamla içi içe
geçen, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizm alt yapı yatırımlarının
gerçekleştirilmesini sağlamak. Aşırı kullanımın önüne geçmek ve atıkların azaltılmasını
sağlamak. Kurumsal kimliği güçlendirmek. Bilimsel çalışma, araştırma ve eğitim amaçlı
gelen ziyaretçi sayısını arttırmak.
Proje 2011 yılının Eylül ayında tamamlanmış olup 10 adet adet parkur belirlenmiştir. Proje
ile çalışmanın sonuçları ektedir.( Ek:1)
4.3. Yalova İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar
4.3.1. Yalova İlindeki Tabiat Parkları
Yalova İlimizde 2 adet tabiat parkı bulunmaktadır.
Delmece Yaylası Tabiat Parkı : 2008 yılı tescilli olup alanı 19,76 Ha. dır. Bakanlık
Makamı’nın 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur’ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiştir. İşletici
olarak Yalova Turizm Birliği (YATUB) 10.03.2010 tarihinde yeri teslim almıştır. 'Delmece
Yaylası Tabiat Parkı' Gelişme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli
Parklar Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su İşleri
Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
76
2012
Resim: Delmece Yaylası Tabiat Parkı
Harmankaya Tabiat Parkı : 2011 yılı tescilli olup alanı 0,6 Ha. dır. Bakanlık Makamı’nın
11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur’ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiştir. ‘Harmankaya Tabiat
Parkı' Gelişme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli Parklar
Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su İşleri
Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
Resim: Harmankaya Tabiat Parkı
77
2012
4.3.2. Yalova İlindeki Sulak Alanlar
İlimizde sulak alan olarak Hersek Lagünü (Yaban ördekleri ve kaz türleri, flamingo, kız kuşu,
su çulluğu, kara batak, kuğu, balıkçıl türleri) 150 ha. alana sahip olup derinlik en fazla 0,60,9 metredir. Geçmiş yıllarda ticari olarak balıkçılık yapılmış, ancak günümüzde balık türleri
ve popülasyon yoğunluğu kaybolmuştur. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nin 17.
maddesi uyarınca Ulusal Sulak Alan Komisyonu üyesi kurum ve kuruluşların temsilcilerinin
oluşturduğu Teknik Çalışma Grubu ile Hersek Gölü Sulak Alan koruma bölgeleri 17 EKİM
2007 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Ulusal Sulak Alan Komisyonu ve Bakanlığımızın onayına
müteakip kesinleşecektir. Bu sürecin bir an önce tamamlanması Müdürlüğümüzce çok önemli
görülmektedir.
Resim: Hersek Lagünü
2012 yılı kış ortası sukuşu sayımlarında Hersek Lagünü’nde 37 türden 5356 sukuşu sayılmıştır.
Alanda Görülen Kuş Türlerinin Koruma Durumları
Tür adı
Türkçe İsim
Bilimsel İsim
IUCN
Bern
1
Küçük batağan
Tachybaptus ruficollis
LC
Ek II
2
Bahri
Podiceps cristatus
LC
Ek III
3
Kara boyunlu batağan
Podiceps nigricollis
LC
Ek II
4
Karabatak
Phalacrocorax carbo
LC
Ek III
5
Tepeli karabatak
Phalacrocorax aristotelis
LC
Ek II
6
Küçük karabatak
Phalacrocorax pygmeus
LC
Ek II
7
Küçük ak balıkçıl
Egretta garzetta
LC
Ek II
8
Büyük ak balıkçıl
Casmerodius albus
LC
Ek II
9
Gri balıkçıl
Ardea cinerea
LC
Ek III
10
Leylek
Ciconia ciconia
LC
Ek II
11
Çeltikçi
Plegadis falcinellus
LC
Ek II
12
Kaşıkçı
Platalea leucorodia
LC
Ek II
78
2012
13
Flamingo
Phoenicopterus ruber
LC
Ek II
14
Kuğu
Cygnus olor
LC
Ek III
15
Ötücü kuğu
Cygnus cygnus
LC
Ek II
16
Angıt
Tadorna ferruginea
LC
Ek II
17
Suna
Tadorna tadorna
LC
Ek II
18
Fiyu
Anas penelope
LC
Ek III
19
Boz ördek
Anas strepera
LC
Ek III
20
Çamurcun
Anas crecca
LC
Ek III
21
Yeşilbaş
Anas platyrhynchos
LC
Ek III
22
Kılkuyruk
Anas acuta
LC
Ek III
23
Çıkrıkçın
Anas querquedula
LC
Ek III
24
Kaşıkgaga
Anas clypeata
LC
Ek III
25
Elmabaş patka
Aythya ferina
LC
Ek III
26
Tepeli patka
Aythya fuligula
LC
Ek III
27
Altıngöz
Bucephala clangula
LC
Ek III
28
Sütlabi
Mergellus albellus
LC
Ek III
29
Tarakdiş
Mergus serrator
LC
Ek III
30
Saz delicesi
Circus aeruginosus
LC
Ek II
31
Gökçe delice
Circus cyaneus
LC
Ek II
32
Atmaca
Accipiter nisus
LC
Ek II
33
Şahin
Buteo buteo
LC
Ek II
34
Küçük orman kartalı
Aquila pomarina
LC
Ek II
35
Bıldırcın
Coturnix coturnix
LC
Ek III
36
Sutavuğu
Gallinula chloropus
LC
Ek III
37
Sakarmeke
Fulica atra
LC
Ek III
38
Poyrazkuşu
Haematopus ostralegus
LC
Ek III
39
Uzunbacak
Himantopus himantopus
LC
Ek II
40
Halkalı küçük cılıbıt
Charadrius dubius
LC
Ek II
41
Halkalı cılıbıt
Charadrius hiaticula
LC
Ek II
42
Akça cılıbıt
Charadrius alexandrinus
LC
Ek II
43
Atın yağmurcun
Pluvialis apricaria
LC
Ek III
44
Gümüş yağmurcun
Pluvialis squatarola
LC
Ek III
45
Büyük kumkuşu
Calidris canutus
LC
Ek III
46
Küçük kumkuşu
Calidris minuta
LC
Ek II
47
Kara karınlı kumkuşu
Calidris alpina
LC
Ek II
48
Döğüşkenkuş
Philomachus pugnax
LC
Ek III
49
50
51
Suçulluğu
Çamurçulluğu
Sürmeli kervançulluğu
Gallinago gallinago
Limosa limosa
Numenius phaeopus
LC
NT
LC
Ek III
Ek III
Ek III
52
Kervançulluğu
Numenius arquata
NT
Ek III
53
Kara kızılbacak
Tringa erythropus
LC
Ek III
79
2012
54
Kızılbacak
Tringa totanus
LC
Ek III
55
Yeşilbacak
Tringa nebularia
LC
Ek III
56
Yeşil düdükçün
Tringa ochropus
LC
Ek II
57
Dere düdükçünü
Actitis hypoleucos
LC
Ek III
58
Taşçeviren
Arenaria interpres
LC
Ek III
59
Büyük karabaş martı
Larus ichthyaetus
LC
Ek III
60
Akdeniz martısı
Larus melanocephalus
LC
Ek II
61
Karabaş martı
Larus ridibundus
LC
Ek III
62
İnce gagalı martı
Larus genei
LC
Ek II
63
Küçük gümüş martı
Larus canus
LC
Ek III
64
Gümüş martı
Larus cachinnans
LC
Ek III
65
Gülen sumru
Sterna nilotica
LC
Ek II
66
Kara gagalı sumru
Sterna sandvicensis
LC
Ek II
67
Sumru
Sterna hirundo
LC
Ek II
68
Küçük sumru
Sterna albifrons
LC
Ek II
69
Bıyıklı sumru
Chlidonias hybrida
LC
Ek II
70
Kara sumru
Chlidonias niger
LC
Ek II
71
Ak kanatlı sumru
Chlidonias leucopterus
LC
Ek II
72
Üveyik
Streptopelia turtur
LC
Ek III
73
Ak karınlı ebabil
Tachymarptis melba
LC
Ek II
74
Arıkuşu
Merops apiaster
LC
Ek II
75
Bozkır toygarı
Calandrella brachydactyla
LC
Ek II
76
Tepeli toygar
Galerida cristata
LC
Ek III
77
Tarlakuşu
Alauda arvensis
LC
Ek III
78
Kırlangıç (kır kırlangıcı)
Hirundo rustica
LC
Ek II
79
Ev kırlangıcı
Delichon urbicum
LC
Ek II
80
Çayır incirkuşu
Anthus pratensis
LC
Ek II
81
Kızıl gerdanlı incirkuşu
Anthus cervinus
LC
Ek II
82
Dağ incirkuşu
Anthus spinoletta
LC
Ek II
83
Sarı kuyruksallayan
Motacilla flava
LC
Ek II
84
Ak kuyruksallayan
Motacilla alba
LC
Ek II
85
Kızılgerdan
Erithacus rubecula
LC
Ek II
86
Bülbül
Luscinia megarhynchos
LC
Ek II
87
Çayır taşkuşu
Saxicola rubetra
LC
Ek II
88
Taşkuşu
Saxicola torquatus
LC
Ek II
89
Boz kuyrukkakan
Oenanthe isabellina
LC
Ek II
90
Karatavuk
Turdus merula
LC
Ek III
91
Kamışbülbülü
Cettia cetti
LC
Ek II
92
Saz kamışçını
Acrocephalus scirpaceus
LC
Ek II
93
Ak mukallit
Hippolais pallida
LC
Ek II
94
Akgerdan
Sylvia communis
LC
Ek II
80
2012
95
Çıvgın
Phylloscopus collybita
LC
Ek II
96
Sarıasma
Oriolus oriolus
LC
Ek II
97
Kızıl sırtlı örümcekkuşu
Lanius collurio
LC
Ek II
98
Alakarga
Garrulus glandarius
LC
yok
99
Saksağan
Pica pica
LC
yok
100
Küçük karga
Corvus monedula
LC
yok
101
Ekin kargası
Corvus frugilegus
LC
yok
102
Leş kargası
Corvus corone
LC
yok
103
Sığırcık
Sturnus vulgaris
LC
yok
104
Serçe
Passer domesticus
LC
yok
105
Söğüt serçesi
Passer hispaniolensis
LC
Ek III
106
Ağaç serçesi
Passer montanus
LC
Ek III
107
İspinoz
Fringilla coelebs
LC
Ek III
108
Küçük iskete
Serinus serinus
LC
Ek II
109
Florya
Carduelis chloris
LC
Ek II
110
Saka
Carduelis carduelis
LC
Ek II
111
Ketenkuşu
Carduelis cannabina
LC
Ek II
112
Kocabaş
Coccothraustes coccothraustes
LC
Ek II
113
Tarla çintesi
Miliaria calandra
LC
Ek III
IUCN Tehdit Kategorileri
1960’larda dikkatlerin türlerin tükenmeleri sorununun üzerinde yoğunlaşması üzerine
türler için kırmızı liste kavramı ortaya çıkmıştır. Bunlar, türleri karşı karşıya bulundukları risk
faktörleri ve soylarının yok olma sınırına yakınlıkları göz önüne alınarak yapılmış listelerdir.
IUCN’ nin (Dünya Koruma Birliği) uzman komisyonları tarafından hazırlanan listeler, eldeki
veriler kullanılarak küresel düzeyde hazırlanır ve güncelleştirilir. Bazı ülkeler, kendi ülkeleri
seviyesinde de kırmızı listeler hazırlamışlardır.
Tehdit kategorileri, kırmızı listelerde ve uluslararası metinde kullanıldığı
biçimiyle aşağıdaki gibidir.
1. Yok Oldu (Extinct / EX): Türün son bireyinin öldüğü konusunda hiçbir şüphe yoktur.
2. Doğal Olarak Yok Oldu (Extinct in Wild / EW): Türün, doğal davranışlarını, kendi
doğal yaşam alanında yerine getirebilen bir bireyi kalmamıştır. Yaşayan bireyler, insan
yardımı ile sınırlandırılmış bir alanda yaşamlarını sürdürmektedirler.
3. Tehdit Altında: Bu kategori, karşı karşıya bulundukları tehlikeler açısından üç ayrı alt
gurupta incelenmektedir.
 Kritik (Critically Endangered / CR): Tür, çok yakın bir gelecekte, çok yüksek yok
olma riski altındadır.
81
2012
 Tehlikede (Endangered / E): Tür, kritik olmasa da yakın bir gelecekte, yüksek yok
olma (doğal olarak) tehlikesi ile karşı karşıyadır.
 Hassas (Vulnerable / VU): Tür, orta derecede yüksek yok olma riski (doğal olarak)
altındadır.
4. Düşük Risk Altında (Lower Risk / LR): Yukarıdaki kategorilere uymayan türler,
“Düşük Risk Altında” kategorisi kapsamında sınıflandırılır. Üç alt kategorisi vardır.
5. Korumaya Bağımlı (Conservation Dependent / CD): Tür, önlem alınmadığı taktirde,
beş yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birine girebilecek riski taşır.
6. Tehlike Altına Girebilir (Near Threatened / NT): Tür, korumaya bağımlı olarak
nitelendirilemez ancak “Hassas” kategorisine çok yakındır.
7. Öncelikli Değil (Least Concern / LC): Tür, “Korumaya Bağımlı” veya “Tehlike Altına
Girebilir” kategorileri dışındadır. Koruma çalışmaları bu tür için öncelikli değildir.
8. Nadir (Rare / R): Tür, yaşam alanı sınırlı veya küçük popülasyonlar halinde
yaşamasından ötürü tehlike altındadır.
9. Bilgi Eksikliği (Data Deficient / DD): Söz konusu türün yaşam alanı, biyolojisi,
dağılımı, toplam popülasyonu, tehditler ve son durumu hakkında yeterli bilgi
edinilememiştir.
10. Değerlendirilmemiş (Not Evaluated / NE): Yukarıda adı geçen kriterlere göre henüz
değerlendirilmemiş olan türlerdir.
4.3.3. Yalova İlindeki Mesire Yerleri-Açık Alanlar
Yalova İlindeki Mesire Yerleri
Sıra No
Mesire Yeri Adı
Tipi
Alanı (m2)
Şefliği
1
Gökçetepe Orman İçi Dinlenme Yeri
C
11,995.00
Yalova
2
Kapılıçınar Orman İçi Dinlenme Yeri
C
10,000.00
Yalova
3
Kaptan Orman İçi Dinlenme Alanı
C
3,670.46
Yalova
4
Kurtköy Odaiçi Orman İçi Dinlenme Yeri
C
4,184.00
Yalova
5
Üvezpınar Orman İçi Dinlenme Yeri
C
10,658.00
Yalova
6
Termal Kestanepınarı
C
6,233.00
Yalova
82
7
Arapkuyusu Orman İçi Dinlenme Yeri
( Saha Büyültüldü10.09.2009)
2012
C
215,020.00
Taşköprü
8
Çavuş Çiftliği Orman İçi Dinlenme Alanı
C
10,917.00
Taşköprü
9
Geyikdere Orman çi Dinlenme Yeri
C
11,777.43
Taşköprü
C
16,700.00
Taşköprü
10
Höyüktepe (Pilavtepe) Orman İçi
Dinlenme Yeri
11
İstihkamtepe Orman İçi Dinlenme Yeri
C
34,693.47
Taşköprü
12
Koyun Gölleri Orman İçi Dinlenme Yeri
C
2,572.00
Taşköprü
13
Taşköprü Orman İçi Dinlenme Yeri
C
10,000.00
Taşköprü
14
Kirazlı Orman İçi Dinlenme Yeri
C
40,193.00
Taşköprü
15
Erikli Yayla Orman İçi Dinlenme Yeri
C
31,400.00
Çınarcık
16
Bakacak Orman İçi Dinlenme Yeri
C
6,000.00
Çınarcık
17
Şelale Orman İçi Dinlenme Yeri
C
1,954.00
Çınarcık
18
Hasanbaba Orman İçi Dinlenme Yeri
C
35,968.00
Çınarcık
C
32,530.00
Çınarcık
19
Pomağın Tarlası Orman İçi Dinlenme
Yeri
20
Üç Reisler Orman İçi Dinlenme Yeri
C
3,428.00
Çınarcık
21
Yalova Kent Ormanı
C
80,000.00
Çınarcık
22
Teşvikiye Kum Plajı
A
24.12 Hk
Çınarcık
23
Esenköy Çınarlıdere
C
5,543.00
Çınarcık
24
Çalıderesi Orman İçi Dinlenme Yeri
C
18,936.37
Armutlu
25
Fıstıklı Orman İçi Dinlenme Yeri
C
6,008.00
Armutlu
Yalova ili doğal değerler açısından zengin bir bölgede yer almaktadır. Dağları,
ormanları, yaylaları, soğuk kaynak suları, akarsuları, şifalı suları ile doğal birçok
mesire yerine sahiptir.
Ulaşılabilen bu tür yerlerin dışında doğal anlamda keşfedilebilecek birçok değerin de mevcut
olduğu söylenebilir.
83
2012
İldeki mevcut mesire alanlarının en önemlileri; Çınarcık ilçesinde; Kent Ormanı, Hasan Baba
Korusu, Esenköy’de Bülbül Deresi ile Şenköy’de Ali Baba Mesire Alanlarıdır. Bunlar, yoğun
ağaçlık alanlardır. Yine Çınarcık-Teşvikiye’deki Erikli, Karlık ve Delmece Yaylaları da üstün
doğal güzelliklere sahiptir. 800m. Yükseklikte ki yaylalar, piknik dışında yürüyüş ve dağ
bisikleti gibi gelenlere çok çeşitli olanaklar sunar. Altınova’da Hersek Gölü çevresinde,
Sermayecik ve Geyikdere’de, Merkez’de Sugören Höyüktepe’de, Elmalık,Kirazlı ve
Kurtköy’de küçüklü büyüklü mesire alanları mevcuttur. Bu alanlarda büfeler, masa-bank,
ocak, tuvalet gibi tesisler bulunmaktadır.
Merkez Yenimahalle’de ise henüz uygulanmamış bir mesire alanı projesi vardır.
Kent Ormanı: Yalova’ya 29 km. mesafede olup yolu asfalttır. Kent Ormanı 2005 yılında
düzenlenmiş ve halkın kullanımına açılmıştır. Yalova Orman İşletme Müdürlüğü, Çınarcık
Orman İşletme Şefliği sınırlarında yer alan Çınarcık ilçesi, Teşvikiye Beldesi, Erikli
Yaylası’nda yer almaktadır. Yalova tarafından gelen ziyaretçiler, Çınarcık, Teşvikiye
güzergahını takip edip, Armutlu, Gemlik yönüne devam ederek, Bursa tarafından gelen
ziyaretçiler ise yolu asfaltlanmış olan Hayriye ve Selimiye Köyleri ile Delmece Yaylası
istikametinden Kent Ormanı’na ulaşabilmektedir.
Alanı 95 ha. olan Kent Ormanı’nın içinde, 2 km. yürüyüş patikası, çok amaçlı salon, çocuk
oyun alanları, spor alanları, oturma ve dinlenme gurupları, tuvalet, çeşme, piknik yerleri,içme
suyu ve lavabolar, asma köprü, seyir terasları, Erikli Çifte Şelaleleri bulunmaktadır.
Kent Ormanı’nın bulunduğu alanda asli orman ağaçlarından kayın, karaçam, meşe geniş
yayılış göstermekte olup, az miktarda kestane, gürgen, dış budak, akçaağaç, çınar, kızılağaç,
ıhlamur, yabani kiraz, yabani erik mevcuttur. Çalımsı veya otsu bitkilerden katırtırnağı,
yabani sarmaşık, kekik, hiperikum, güzellik çalısı, kocayemiş, pençe çalısı bulunmaktadır.
Bu alanda bulunan kara hayvanı ve kuş türleri arasında ayı, yaban domuzu, tilki, sincap,
kertenkele, çakal, porsuk, kirpi, tavşan, kaplumbağa, yılan, üveyik, tahtalı güvercin, bıldırcın,
çil, karatavuk, sığırcık,sakarmeke, çulluk, atmaca, çil, keklik ve ağaçkakan sayılabilir.
Kent ormanlarının kuruluş amacı ve özelliği gereği kullanıcılar tarafından ateş yakılmaması
öngörülmekte, halkın rekreasyon ihtiyacının karşılanması hedeflenmektedir.
84
2012
Resim: Kent Ormanı
Resim: Erikli Çifte Şelale
Hasan Baba Korusu (Çınarcık): Yalova-Çınarcık karayolu üzerinde, Çınarcık’a 4.5km.
uzaklıkta yer almaktadır. Koruda iyi nitelikli kaynak suları, büfeler, masa-bank, ocak, tuvalet
gibi tesisler bulunmaktadır. Mesire alanı, 3.000 kişilik kapasitesiyle en çok Mayıs-Eylül ayları
arasında kullanılmaktadır.
85
2012
Resim: Hasanbaba Korusu
Termal: Yalova’nın ve yörenin en büyük turizm merkezi olan Termal ilçesi, Gökçedere ve
Üvezpınar Mahallelerinden oluşup, Akköy ve Yenimahalle köyleri de mücavir alanı içerisinde
yer almaktadır. Kaplıcaların bulunduğu bu yöre, doğal güzellikleriyle de ünlüdür. Gökçedere
ve Üvezpınar yerleşmeleri arasında, kaplıcalarda, dinlence olanağı sağlayan çok sayıda tesis
bulunmaktadır.Kaplıcaların bulunduğu tepeler, denizden 120m. yükseklikte ve her mevsim
yeşil bitki örtüsüyle kaplı alanlardır. Panorama tepesi, zengin ve güzel görüntülere sahip bir
manzara seyir terası durumundadır.
Resim: Termal
Atatürk Köşkünün çevresiyle Termal yöresi, çam ve ceviz ağaçlarıyla kaplı alanlardır.
Ağaçlar altındaki su yolları, çavlanlar, parklar doğal değerleri zenginleştirici unsurlardır.
Atatürk, Termal’e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok sayıda
ve çeşitte ağaç yoktu. Büyük Kurtarıcı; Pandelli Usta’yla birlikte, hem Türkiye’den hem de
86
2012
dünyanın dört bir yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine
dönüştürdü. Termal Kaplıca Tesisleri’ndeki ağaçların envanter çalışmaları 2000 yılında
Orman Yüksek Mühendisi Teoman Varol tarafından başlatıldı ve bir yıllık bir çalışmanın
ardından 2001 yılında bitirildi. Ağaçların yaşları, cins ve türleri tek tek tespit edilip, küçük
tabelalara yazılarak ağaçlara asıldı. Ana giriş kapısına da bugün çok az kişinin fark edip
incelediği büyük bir tabela yapılıp bu bilgiler açıklandı. Orman Yüksek Mühendisi Varol’un
yaptığı tespitlere göre, Türkiye’nin bu ilk ağaç müzesinde 43 cins ve 63 tür ağacın yer aldığı
belirlendi. Bunların 737’sinin yapraklı, 1.107’sinin ise ibreli, yani iğne yapraklı ağaçlar
olduğu tespit edildi. Kaplıca tesislerinde; yerli 1.039 adet, yabancı 805 adet ağaç olmak üzere
toplam 1.844 adet ağaç yer alıyor.
Bu çok özel ağaçlar arasında, son yıllarda yeni yeni tanımaya başladığımız dünyanın en hızlı
büyüyen ve mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutun da Amerika menşeli
Boylu Mazı’ya, Çin menşeli Logerstroemia İndica’ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer
alıyor.
Sadece
Yalovalılar’ın
değil,
dünyanın dört bir yanından gelen
konuklarını
ağırlayan
Termal
Kaplıca Tesisleri aslında aynı
zamanda bir ağaç müzesi. 1929
yılında Yalova’ya gelip Termal’i
tanıdıktan sonra burayı ülkenin
yazlık başkenti haline dönüştüren
Atatürk, bugün cennet bahçelerini
andıran, tesisleri dünyanın dört
bir yanından getirttiği ağaçlarla
bir ağaç müzesine dönüştürdü.
1 milyon 600 bin m2’lik Kaplıca işletme alanının 125 bin m2’sini gezi yolları, seyir terasları
ve yerli-yabancı bin 844 ağaç ile Türkiye’nin ilk ağaç müzesini kurduran Atatürk, gittiği
yerlerden topladığı değişik ağaç türlerini Termal’e getirmekle kalmadı. Kendini ziyarete gelen
yabancı konuklarından da hediye yerine ağaç fidanı getirmelerini istediği bilinir.
Sırf Termal’deki ağaçlara, çiçeklere baksın diye Pandelli Usta’yı Pandelli Roketas’ı
İstanbul’dan Yalova’ya getirtir ve görevlendirir.
Atatürk Termal’e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok ve
çeşitte ağaç yoktu. Pandelli Usta’yla birlikte hem Türkiye’den hem de dünyanın dört bir
87
2012
yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine dönüştürdü. Bu çok özel
ağaçlar arasında bu yıllarda yeni yeni tanımaya başladığımız dünyanın en hızlı büyüyen ve
mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutunda Amerika menşeli Boylu Mazı’ya,
Çin menşeli Logerstroemia İndica’ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer alıyor.
Termal’de Üvezpınar köyünden 8km.uzaklıkta Sudüşen Şelalesi doğa tutkunları için
mükemmel olanaklar sağlar. Şelaleye giden yol, rahat ve doğal bir yürüyüş parkurudur. Yaz
sezonunda yerli ve yabancı turistlerce yoğun olarak tercih edilmektedir. Şelaleye çıkarken
baraj gölü, Marmara Denizi manzarası ve çok çeşitli orman faunası ile karşılaşılır ki bu
güzergah, foto safari, doğa yürüyüşü ve piknik alanı olarak kullanılmaktadır.
Termal Kaplıcaları Tesislerindeki ağaçların tespiti için yapılan envanter çalışmasına göre;
işletme alanı 3600 dönümdür. Arberatum alanı ise 125 dönüm olarak tespit edilmiştir.
Arberatumdaki genel ağaç adedi: 40
Yapraklı ağaç adedi: 1107
Genel tür adedi: 64
Yerli ağaç adedi: 1039
Yabancı ağaç adedi: 805 olmak üzere Toplam: 1844 ağaç ve 372 adet palmiye
bulunmaktadır.
İşletmede Bulunan Ağaçlar ve Yaş Aralıkları :
Ağaç Türü
Yaş Aralığı
Doğu Çınarı
53-219
Kızılçam
40-108
Atlas Sediri
54-101
Sapsız Meşe
35
Saplı Meşe
34-137
Porsuk Yapraklı Sekoya
30-113
Uludağ Göknarı
32-48
Akdeniz Defnesi
21
Adi Gürgen
22
Erik
27
Yalancı Akasya
23-29
Diş Budak Yapraklı Akçaağaç
29-79
Dağ Akçaağacı
21
Gümüşi Ihlamur
43-86
Tüylü Palmiye
36-45
88
2012
Boylu Mazı
29-107
Boylu Ardıç
33-91
Adi Kurtbağrı
19
Doğu Ladini
37,65
İncir
33
Ginko
44
Ak Dut
25-34
Çitlenbik
30,54
Erguvan
21
Sarı Çam
41-66
Büyük Çiçekli Manolya
28-45
Japon Akçağacı
51
At Kestanesi
38-46-68
Salkım Söğüt
22
Oya
24-31
Karaçam
33-55
Veymut Çamı
41-51
Pınar Meşesi
31
Adi Dişbudak
25
Ova Akçaağacı
24-68
Yeni Dünya
27
Cennet Ağacı
20-36
Arizona Servisi
36
Yalancı Portakal
31-61
Sivri Servi
41-50
Yalancı Keçiboynuzu
35
Sahil Çamı
32
Japon Sediri
36
İğde Yapraklı Söğüt
35
Çoban Püskülü (İlex)
22
89
2012
Doğu Gürgeni
49-57
Mavi Ladin
40
Orman Gülü
27
Karayemiş
25
Ceviz
38
Anadolu Kestanesi
25
Gülibrişim
30
Porsuk
20
Leylak Yapraklı Katalpa
18
Pavlonya
25
Yalancı Porsuk
25
Melez Manolya
30
Mavi Atlas Sediri
50-80
Ova Karaağacı
50
Himalaya Sediri
80
Adi Kurt Bağrı
36-39
Yalancı Akasya
34-47
Karaca Arboretumu: 1980 yılında TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca tarafından
kurulmuştur. Yalova-Termal Karayolu üzerinde, il merkezine 5 km. mesafede, Samanlı köyü
içerisinde bulunmaktadır. Peyzaj ağırlıklı, koleksiyon bir Arboretum karakterinde olup,
135.000 m2’lik bir alanda tesis edilmiştir. İçerisinde kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris
bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler, Türkiye doğumlu bonsai bitki koleksiyonları vb.
örnekler bulunmaktadır.
Arboretum bugün yaklaşık 7.000 civarında değişik bitki türü, alttür, varyete ve kültür
formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretumu Türkiye’nin ilk özel Arboretumudur. Dikkate
değer koleksiyonları Acer, Prunus, Malas, Magnolia, Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea
cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretum’u
yılda 15.000 civarında yerli ve yabancı kişi tarafından ziyaret etmektedir.
Bugün Karaca Arboretum’un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı
sağlamak, halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak olarak sayılabilir.
Ayrıca Türkiye’nin çeşitli yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere de bitki
90
2012
materyali sağlamaktadır. Bahçıvan eğitimi vermektedir, dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan
Arboretum ve Botanik bahçeleri ile tohum değişimi yapmaktadır. Tüm bu faaliyetler için
gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum Fidanlığı faaliyeti ile
sağlamaktadır.
Karaca Arboretum Haziran 2004’de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti
tarafından ödüllendirilmiştir.
Resim: Karaca Arboretumu
Çınarlı Yol (Çınarlı Hıyaban): Termal Kaplıcaları’nı Yalova’ya bağlayan Termal-Yalova
Çınarlı Yolu (Çınarlı Hıyaban) Atatürk döneminden günümüze kadar yol boyunca var olan
çınar ağaçlarının oluşturduğu yeşil tünel görüntüsü ile Yalova’nın en güzel yol güzergahıdır.
Dolmabahçe Sarayı önündeki çınarlı yoldan vapurla ayrılarak deniz yolculuğu sonrası, aynı
yolun Yalova’daki devamı olarak Atatürk zamanında, iskeleden başlayıp, Gazipaşa
Caddesi’ni takiben kaplıca kapısında son bulan yolun uzunluğu 12.350 m., genişliği ise 10
m.’dir. Gökçe Barajı’nın yapımı sırasında, bu çınarlı yolda bulunan bir kısım çınarlar, baraj
içinde ve yol dışında kalmıştır. Bu nedenle Yalova’yı Termal’e bağlayan çınarlı yol,
Yenimahalle yol kavşağında son bulmaktadır.
Yol güzergâhında bulunan çınarların dikimi 1930 yılı Şubat ve Mart aylarında yapılmış olup,
fidanların arası 10 m.’dir. Ancak, sıralama çapraz gelecek şekilde dikildiğinden daha sıkmış
gibi görünür. Böylece her 5 m.’de bir çınar ağacı vardır. Çapraz dikim aynı zamanda ağaçların
dengeli dallanmasını sağlanmış, böylece yol yeşil bir tünele dönüşmüştür.
91
2012
Mevcut olan çınar ağaçlarının fidanları,
Teşvikiye ve Kocadere Beldeleri’nden
temin
edilmiştir.
girişinden
Baltacı
Termal’e
kadar
Çiftliği
dikilen
fidanların sayısı 2.250’dir.
Atatürk’ten günümüze kadar gelen Çınar
ağaçlarının her yıl Bursa Kültür ve
Tabiat
Varlıkları
kararları
Koruma
doğrultusunda,
Kurulu
gerekli
incelemeleri yapılarak çürüyen ağaçların
yerine yenileri dikilmekte, budanması
gereken
dalların
budama
işlemleri
yapılarak bakımı hatta bazı hastalıklara
yakalananların
da
tedavileri
yapılmaktadır.
Resim: Çınarlı Yol
Yalova-Termal Yolu üzerindeki çınar ağaçları “Korunması Gereken Anıt Ağaçlar” olarak
tescil edilmiştir. “Turizm Yolu” niteliğindeki 12 km.’lik bu yolun tüm sanat yapıları, drenaj
kanalları yapıldıktan sonra yolun tamamı yeniden asfaltlanmıştır.
4.3.4. Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri Araştırma Enstitüsü Bünyesinde ‘Türkiye Geofit
Bahçesi Projesi’
Türkiye florasında doğal yayılış gösteren 1045 taksonun (850 tür) tamamının ex-sitü
muhafazası yanında; diğer ülkelerden temin edilmekte olan 1000’e yakın tür ile toplam 2000
türün sergileneceği ılıman iklim kuşağının; en çok türe sahip, en kapsamlı, geofit bahçesi
92
2012
“Türkiye Geofit Bahçesi” oluşturulacaktır. Türkiye Geofit Bahçesi ile halkımızın doğa
bilincinin artırılmasına katkıda bulunmak, eko turizm geliri elde etmek, yapılacak çeşit
geliştirme çalışmaları için genetik kaynak oluşturmak hedeflenmiştir.
Toplanan geofitlerin aktif dönemlerinde sergileneceği 452 m² geofit sergileme alanı, alpin
bitkilerin adaptasyonunun ve ex-sitü muhafazasının sağlanacağı 500 m² alpin sera (soğuk
sera), 1180 m² çoğaltma - yetiştirme saraları ve 500 m² idari bina olmak üzere toplam 2632
m² kapalı alanlar; Açık Geofit Bahçesi (yapay göl, tepe, kaya bahçesi vs.) ve diğer alanlar
17368 m² olmak üzere toplam 20000 m² alana sahip Türkiye Geofit Bahçesi Projesi DPT
desteği ile başlatılmış olup seralar ihale aşamasındadır.
Kaynak: Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri Araştırma Enstitüsü – Erdal KAYA
Aşağıda belirtilen projelerle bu güne kadar Türkiye Florasında mevcut 1045 takson geofitin
yaklaşık 800 taksonunu kapsayan 4350 populasyondan bitki toplanarak ex-sitü muhafaza
altına alınmıştır.
%40’ı endemik olan bu bitkiler üzerine kültüre alma, çeşit geliştirme, fitokimyasal
içeriklerinin belirlenmesi, DNA parmak izlerinin belirlenmesi gibi çalışmalar; 7 Araştırma
enstitüsü, 8 üniversite ve 22 özel sektör işbirliği ile yürütülmektedir.
“Türkiye Florasında Mevcut Şakayık Türlerinin (Paeonia spp.) Tespiti Islahı ve
Yetiştirme Tekniklerinin Belirlenmesi” (TAGEM destekli 1. ve 2. dilimi 2000-2010
sonlandırıldı, 3. dilim devam etmektedir.)
“Bazı Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Yeni Tür Ve Çeşitlerin Süs Bitkileri Sektörüne
Kazandırılması” (105G068 nolu TÜBİTAK-1007 kamu projesi 2006-2009 Sonlandırıldı)
“Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür ve Çeşitlerin İlgili Sektörlere
Kazandırılması” (110G007 nolu TÜBİTAK-1007 kamu projesi 2010 - …)
93
2012
4.3.5. Avlaklar
İlimizde 1 adet devlet avlağı bulunmaktadır. Çınarcık Karlıkdağı Devlet Avlağı 14.09.2009
Tarih ve 287 Sayılı Bakanlık Oluru ile tescil edilmiştir. İşletmesi Müdürlüğümüz tarafından
yapılan avlağın alanı 10.249 Ha.’dır. 2012-2013 Av Sezonu için yaban domuzu, kara tavuk,
bıldırcın, üveyik ve orman çulluğu için kota bildirimi yapılmıştır.
4.3.6. İlçelere Göre Yöresel Ürünler
İlçeler
Bulunduğu Yerler
Yöresel Ürünler
(Köy, Pazar Yeri, vb.)
Kestane Ihlamur Balı
İl pazarı, il çarşısı ve köyler
Boynuz, Takı ve El Sanatları
Güneyköy
Pakuk, Natuk, Hinkal,Suraçet, Mantar
Güneyköy
İpek Halı
Sugören
Kiremitte Alabalık
Kurtköy
Organik Kahvaltı
İlçe pazarı, ilçe çarşısı ve köyler
Böğürtlen, Kızılcık, Kestane
Böğürtlen, Kızılcık, Kestane, Kocayemiş
Çınarcık İşi (İğne Oyası)
İlçe Çarşısı
Balık
Esenköy
Zeytin, Zeytin Yağı
Merkez
Termal
Çınarcık
Armutlu
94
Altınova
Çiftlikköy
2012
Kivi, Çilek, Armut
Süs Bitkileri (Dış ve İç Mekan)
Yol Boyu Çiçekçiler
Kestane Ihlamur Balı
Armut, Üzüm, Pekmez
4.4. Yalova İlinde Doğa Turizm Çeşitleri
4.4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi
Yalova ili ulaşım olanakları, doğal zenginliği, kültürel, tarihi değerleri açısından Marmara
Bölgesinin önemli Ekoturizm potansiyeline sahip bölgesidir. Çok değişik doğal zenginliklere
sahip olan, ulaşımı çok kolay olan Yalova İstanbul’da yaşayanlar için en önemli ekoturizm ve
dinlenme merkezi olmaya adaydır.
Konuyu trekking açısından değerlendirdiğimizde, Yalova bölgesinde bilinen yürüyüş
parkurları dışında, oldukça çok yürüyüş parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların
büyük çoğunluğu doğa yürüyüşü yapanlar tarafından bilinmemektedir, sadece yerel halk,
avcılar, orman kesim işçileri ve çobanlar tarafından bilinmektedir. Bilinmeyen parkurlar
manzara, bitki varlığı, hayvan varlığı, yürüyüş ortamı, seyir zevki, zemin özellikleri vs gibi
etkinlik kalitesini artıran kıstaslara göre bilinen parkurlardan çok daha doyurucudur. Yaklaşık
50 parkur çıkarılabilir. Armutlu tarafları yürüyüşe açılabilir.
doğa
Bölgemizde
yürüyüşlerine talep sürekli
artmaktadır.
Bunun
ana
nedenleri ülke nüfusunun
bölgemizde yoğunlaşması,
sanayileşmenin
ve
kalabalık şehir ortamından
ve bunun yarattığı stresten
kurtulma
istekleri,
yürüyüşün sağlık ve insan
psikolojisi
olumlu
95
üzerindeki
etkilerinin
daha
2012
çok anlaşılması, toplumsal bilinçlenmesi ve internet ortamında organize olmanın ve iletişimin
kolaylaşması gibi nedenlerdir. Körfez köprüsünün faaliyete geçmesi ile Yalova’ya ulaşımım
kolaylaşması ve zaman olarak çok kısalması bu talebi daha da artıracaktır. Ülkemizde bu tür
taleplerin büyük çoğunluğu (yaklaşık %80) İstanbul’da oluşmaktadır. İstanbul’un Yalova’ya
yakınlığı ve Yalova’nın peyzaj özellikleri yan yana geldiğinde Yalova’nın yakın gelecekte
yoğun bir taleple karşılaşması mümkündür. Bu nedenle Trekking Parkurları için de yeni bir
planlama ve yaklaşım gerekmektedir. Bu amaçla daha çok parkur kullanıma açılmalı,
mağaralar, seyir noktaları, çeşmeler ve şelalelerle parkurlar daha cazip hale getirilerek, parkur
üzerinde ufak değişiklikler ve yatırımlarla yürüyüşler çok daha zevkli ve talep oluşturacak
hale getirilmelidir. Bunun için yeni bir planlama ve yaklaşıma ihtiyaç vardır. Ekoturistlerin
devamlı ziyareti için, parkur çeşitliliğinin artırılması, yapılan aktivitelerin tatmin edici olması
için parkurların elden geçirilerek bazı yerlerin iyileştirilmesi ve markalanması, köprü çeşme,
bakacak yeri, mola yeri gibi düzenlemeler yapılması, GPS verilerinin oluşturularak
yayınlanması, parkurların yeterli düzeyde tanıtılması, yerel halkla ekoturistler arasında
işbirliği sağlanması, iletişim ve işbirliğinin güçlü olması, empatik düşünülmesi gibi faktörler
gereklidir. Fırsatçı davranışlar, çatışmalar ve belirsizlikler insanları bölgeden soğutacak, var
olan diğer alanlara kaymalarına neden olacaktır.
4.4.1.1.Trekking Açısından Konunun Önemi:
Ülkemizde doğa yürüyüşlerine talep hızla artmaktadır. Bu talebin çok büyük bir çoğunluğu
İstanbul ve buna yakın illerdendir. Yalova bunların hepsine yaklaşık bir saat mesafede en
yakın ildir. Yaklaşık %60 orman örtüsü olan ilimiz, tabiat güzellikleri, mevcut olan ve
geliştirilebilecek alt yapısı ile bu eğilimden en büyük payı alabilecektir. Körfez köprüsünün
yapılması ile İstanbul’dan, Yalova’ya çok kısa sürede gelineceğinden bu konudaki talepte bir
patlama yaşanabilecektir. Şu anda İstanbul’dan gelen guruplar 06:30 de yola çıkmakta, saat
09:00-10:00 civarlarında Yalova’ya ulaşmakta ve zaman yetersizliği dolayısıyla ilimize yakın
parkurları tercih etmek zorunda kalmaktadırlar.
Daha erken geldikleri zaman Armutlu
tarafındaki yeni parkurları da tercih edeceklerdir. Ayrıca doğa yürüyüşçülerinin büyük
çoğunluğu psikolojik olarak farklı yerler, farklı güzergâhlar, güzellikler ve kültürler görmek
istemekte, aynı parkura yılda bir veya iki kez gelmektedir.
Bilinmeyen birçok parkuru
kullanıma açarsak ve bunları seyir noktaları, şelale, mağara gibi insanların görmek istedikleri
zenginliklerimizle daha çekici hale getirirsek, talep daha hızlı artacaktır.
96
2012
4.4.1.2.Trekking Açısından Gerekçe:
Ekoturizm doğaya ve insana saygıyı hedef alan, yerel halkla eko turistleri çevreyi yan yana
getiren çağdaş bir kazan kazan yaklaşımdır. İlimiz mevcut doğal güzellikleri, tarihi, coğrafi
konumu, nüfus merkezlerine yakınlığı, ulaşım kolaylığı nedeniyle bu fırsattan en iyi şekilde
faydalanabilecektir. Kırsal kesimde yaşayan büyük bir nüfus iş imkânı bulabilecek veya
mevcut, olanaklarına ek bir gelir katacaktır. Ülkemizde mevcut ekonomik ve sosyal trend ve
Marmara Bölgesinde yeni yatırımlarla nüfusun sürekli ortalamanın çok üzerinde artması,
toplumun refah düzeyinin artması ve doğaya ve sağlık sorunlarına ilgisi, yürüyüş sporuna
yaklaşımı ve bilinçlenme özellikle doğa yürüyüşleri ile ilgili hızlı bir talep artışı sağlayacaktır.
Bizlerin görevi yakın gelecekte oluşacak bu talepleri görüp buna göre pastadan daha çok pay
almak için önlemlerimizi almak olmalıdır. İlimiz doğa yürüyüşleri açısından kısmen
bilinmektedir, doğa yürüyüşü olanakları açısından ancak bilinenler bilinmeyenlerin yanında
çok küçük kalmaktadır.
4.4.1.3.Trekking Açısından Amaçlar:
Kısa vadeli amaçlar: Güzergâhların tespiti, sınıflandırılması, yapılacakların tespiti, tanıtım
kitabı hazırlama, ekoturizmle ilgili paydaşların belirlenmesi ve konunun anlatımı, paydaşların
ikna edilmesi, paydaşların yapacaklarının tespiti ve görüşlerinin paylaşılması,
Uzun vadeli amaçlar: Tanıtım yapılması, parkurların bakım ve iyileştirilmesi, köylülerin
yapacakları yatırımlar ve çalışmalar için destek araştırılması,
4.4.1.4.Trekking Açısından Kapsam ve Uygulama Alanı:
Kapsam alanı, Yalova ili ve İlimizle ortak parkurlara sahip Orhangazi ve Gemlik ilçelerinin
ortak parkurlarıdır.
Proje uygulama olarak ilk etapta İlin merkezine yakın yerleri ve en önemli ve tanınan parkur
olan Erikli Parkurunu kapsayacaktır.
4.4.1.5.Trekking Açısından SWOT ANALİZİ
Yalova
iline
ekoturizm
olanaklarının
değerlendirilmesi
açısından
SWOT
analizi
uygulandığında aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Burada en önemli konu Yalova’nın
İstanbul’a, Bursa’ya ve İzmit’e çok yakın olması, alanın %60 orman örtüsü ve uygun
topoğrafik yapı ile doğa etkinliklerine çok uygun olması, doğal güzelliklerinin çok çeşitli
olması, alternatiflerin çok olması, her noktaya ulaşımın çok kolay olması en önemli artılardır.
97
2012
Tablo 14: Trekking GZTF Analiz Tablosu
GÜÇLÜ YÖNLER
FIRSATLAR
- Üstün doğal kaynak değerleri, doğal ortam, şelaleler,
- Bölgeye deniz, karayolu vasıtasıyla çok kolaylıkla
göller, panoramik yerler, flora, fauna,
ulaşabilme imkanı,
- Zengin tarih ve kültürel miras, değişik kültürler,
- Yeni ekoturizm acenteleri ve ekoturizm birlikleri
- Ilıman iklim, temiz hava, temiz su, sessiz ve sağlıklı
oluşturma olanakları
ortam, nispeten korunmuş çevre,
- Ekoturizmin yerel ekonomiyi canlandırma, istihdam
- Dört mevsim ekoturizm imkânı,
ve gelir olanaklarını arttırma potansiyeli sonucu
- Misafirperver yöre halkı,
yaşanacak kırsal kalkınma,
- Çeşitli ekoturizm etkinliklerine uygun alanların varlığı
- Dünyada ve Türkiye’de ekoturizmin giderek
- Ulaşım olanakları yeterli
popülerlik kazanması sonucu ekoturizme yönelik
artan ilgi,
- Bölgede keşfedilmemiş bir çok ekoturizm değerinin
bulunması,
- Orman arazilerinin ekoturizm amacıyla kullanımı
yönünde fırsat
- Kamu kurumlarının isteği,
- Ormanların geniş ve bu amaçla kullanıma uygun ve
açık olması,
- Bölgede yeni ekoturizm imkanlarının olması,
TEHDİTLER
ZAYIF YÖNLER
-
Potansitel
bilinmemesi,
alanların
farkında
olunmaması,
-
Bölgede
- Türkiye’nin ve Dünyanın diğer yerlerinde kurulmuş
ekoturizm alanları ile rekabet etme zorunluluğu,
işbirliği
içinde
gerçekleştirilecek
bir
- Yerli halkın kimliğinin, kültürünün ve sosyal
ekoturizm geliştirme anlayışının henüz olmayışı,
yaşamının olumsuz yönde etkilenmesi,
- Konaklama imkanlarının yetersizliği,
- Yoğun turist akışı ile ekolojik ve çevresel zararlar
-
Bölgede
ekoturizm
konusunda
deneyimin
bulunmayışı,
-
Ekoturizm
oluşması
(hava
kirliliği,
su
kirliliği,
gürültü,
endemiklerin yasadışı ticareti, faunaya bozucu etkiler,
gelişimini
teşvik
edecek
finanssal
orman yangınları vb.),
kaynakların yetersizliği,
- Ekoturizmle ilgili kurum ve kuruluşlar arasında
- Bölgedeki kırsal alanda düşük girişimcilik
koordinasyon eksikliği,
- Ekoturizm için gerekli olanakların ve hizmetlerin
-
(tanıtım, kalifiye kılavuzluk hizmetleri, turizm bürosu
geliştirilmesine yönelik ortak bir stratejiye sahip
vb.) yetersizliği,
olmamaları,
- Kamu kurumları ile halk arasında işbirliği ve
- Kontrolsüz ve bilinçsiz ekoturlar sonunda turistlerin
dayanışmanın istenilen seviyede olmaması
memnuniyetsizliğinin artması,
- Yasal düzenlemelerin olmaması,
- Planlamada başarısızlıklar,
- Toplumun işbirliğine alışık olmaması,
- Alana yeterli düzeyde talep olmaması,
98
Turizm
firmalarının
bölgede
ekoturizmin
2012
TREKKİNG PARKURLARIMIZ
1
Aktoprak - Keramet
2
Dumantepe-Beşpınar
3
Çaldere
4
Elmalık - Sugören - Elmalık
5
Elmalık - Sugören
6
Esenköy - Karlık - Delmece
7
Fındıklı-Beşpınar-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy
8
Ferhat Yolu, Yedipınarlar, Ferhat yolu başlangıcı
9
Fındıklı- Yassıçalı - Beşpınar- Güneyköy
10
Gacık - Sugören
11
Gökçedere - Ferhatyolu-Yatakkaya Şelalesi –Sudüşen Şelalesi
12
Gökçedere - Sudüşen Şelalesi - Termal
13
Güneyköy-Boğadere-Beşpınar-Kurtköy
14
Güneyköy-Boğadere-Beşpınar-Hamzalı
15
Güneyköy-Boğadere-Beşpınar-Güneyköy
16
Güneyköy-Boğadere-Beşpınar-Yılankaya-Fındıklı
17
Güneyköy-Boğadere-Beşpınar-Şahinyurdu-Fındıklı
18
Güneyköy - Boğadere-Kurtköy
19
Güneyköy-Darıder-Kurtköy
20
Hamzalı - Yassıçalı -Beşpınar- Güneyköy
21
Hayriye-Tazdağı-Mecidiye
22
Hayriye - Aldere – Karlık Yaylası
23
Höyüktepe - Beşpınar
24
Kurtköy - Bahçe-Beşpınar-Güneyköy
25
Kurtköy - Bahçe-Beşpınar-Kurtköy
26
Kurtköy - Bahçe-Darıdere-Sarıkaya-Kapılıçınar
27
Kurtköy - Beşpınar - Güneyköy
28
Kurtköy-Şahinyurdu
29
Onno Tunç-Aldere-Karlık Yaylası
30
Mecidiye - Taz Dağı
31
Selimiye - Aldere - Karlık
32
Soğucak - Panorama
33
Sugören - Burhaniye
34
Sugören - Elmalık
35
Sugören - Keramet
36
Şahinyurdu - Beşpınar - Güneyköy
37
Şahinyurdu - Darıdere - Kurtköy
38
Şenköy-Delmece
39
Termal Ferhatdede - Baraj kenarı
40
Teşvikiye - Delmece Yaylası
41
Teşvikiye - Erikli Yaylası
42
Yeniköy-Dumantepe-Elmalık
99
2012
4.4.2. Yamaç Paraşütü Turizmi:
Yamaç Paraşütü
Yamaç paraşütü, birkaç yenilikçi havacı tarafından 1980'li yılların başlarında serbest
paraşütlerle yamaçlardan koşarak kalkmalarıyla başlamış oldu. Zamanla paraşütlerin
aerodinamik yapılarının gelişmesiyle birlikte performansları da arttı ve serbest paraşütlerden
ayrılarak, planör, yelken kanat gibi amacı uçuş olan bir alet haline geldi. Günümüzde
pilotların da tecrübesine bağlı olarak, yamaç paraşütü ile küçük tepelerden kalkılıp, yüzlerce
metre yukarılara çıkılabilmekte ve saatlerce havada kalıp kilometrelerce uzaklara
uçulabilmektedir.
Katlandığında bir sırt çantasına sığacak kadar küçülebilmesi ve ağırlığının da çok az olması
bazı dağcıların ilgisini çekmiştir ve dağların zirvelerinden yamaç paraşütüyle uçarak inenler
vardır.
Türkiye'de yamaç paraşütçülüğü hızla gelişmektedir ve ülkemiz uçuşa çok elverişli noktalara
sahiptir. Hemen her şehrimiz civarında uçuşa uygun bölgeler bulunabilir. Burada özellikle,
Türkiye’nin ve dünyanın en iyi uçuş noktası sayılabilecek Ölüdeniz e sahip olduğumuzu
belirtmek lazım. Ayrıca Antalya-Kaş, Denizli, Isparta, Erzincan, Eskişehir, Erzurum, İzmir,
Bolu, Akşehir uçuşa elverişli şehirlerimizden bazılarıdır.
Yamaç paraşütünü diğer hava araçlarıyla kıyaslarsak öğrenmesi en kolay olanıdır. Belli sağlık
koşulları içerisinde hemen herkes yapabilir. Bunun için ülkemizde başvurabileceğiniz birçok
kulüp, dernek, kurs, şahıs, şirket, vs. vardır. Ülkemizde bu sporun eğitimini veren ve yapan
yaklaşık 40 civarı üniversite kulübü vardır. Tabi üniversite kulüplerinin birçoğunun kendi
üniversite öğrencisi haricinde öğrenci kabul etmediği bilinmektedir. Yamaç paraşütünün
pahalı bir spor olduğu bilinen bir gerçektir. Kullanılan malzemeler Türkiye de
üretilmemektedir ve maliyeti oldukça fazladır. Bu yüzden üniversite kulüplerinde eğitim alan
öğrencilerin maddi açıdan büyük avantajları vardır. Fakat bu noktada seçim yapmadan önce
oldukça
hassas
davranmak
gerekir.
Pilotaj
hatalarında
ve
bunun doğurduğu sonuçlarda alınan eğitimin büyük paya sahip olduğu asla unutulmamalıdır.
Eğitimin güvenilir eğitmenler tarafından ve güvenli malzemelerle yapılması gerektiği
unutulmamalıdır. Yamaç paraşütü medya tarafından ne kadarda tehlikeli olarak gösterilse bile
aslında kurallarına uyulduğu ve ciddi bir eğitim alındığında sanıldığı gibi tehlikeli olmadığı
görülmektedir.
Yamaç paraşütünde çift kişilik paraşütler vardır ve buna “ tandem” denir. Başta ölüdeniz
olmak üzere tecrübeli pilotlar eşliğinde uçulur.
100
2012
YAMAÇ PARAŞÜTÜ YAPILAN ALANLARIMIZ
1
Güneyköy Yangın Kulesi
2
Sugören
3
4
Süpürgelik
Akköy
5
Elmalık
1- Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç Paraşütü Alanı:
Yükseklik : 200m
Yön : G-GD
Take-off : Aynı anda 3 ya da 4 kanat serilebilecek doğal çim alan
İniş : Ekili olmayan geniş birkaç tarla.
Ulaşım
:
noktasına
Yalova’dan
Bursa
gelindiğinde
sağ
istikametine
tarafta
Petrol
giderken
Ofisinin
Süpürgelik
hemen
yokuşunun
arkasından,
tepe
sağa
taş
ocaklarına ve oradan da Güneyköy yangın gözetleme istasyonuna giden toprak yola
sapılır.
Yol
önce
taş
ortasından
geçer.
gözükmez.
Kalkıştan
işleme
Yolun
istasyonuna
sonu
sonra
gelmeden
take-off.
sola
sırt
İniş
hemen
tam
hattından
önce
olarak
devamla
iniş
kalkış
irtifa
alanının
alanından
kaybetmeden
iki
adet taş ocağının üzerinden geçilerek inişin üzerine gidilir.
İniş alanı: Petrol ofisi ile taş işleme istasyonunun arasındaki geniş tarlalardır.
Yorum :
Tepe
yelken
uçuşları
için
uygundur
ancak
take-off
‘un
etrafındaki
ağaçlık alana dikkat edilmesi gerekir. Tepeye iniş ve yelken sırasındaki irtifa
kayıplarında
inişe
ağaçlar
yönelmek
risk
faktörüdür.
gerekir.
Yalova’da
Düşük
rüzgarda
hakim
rüzgarlar
kalkış
yapılmışsa
yazın
kuzeyli,
hemen
kışın
güneylidir. Tepe genellikle Kasım başlarından Mayıs sonlarına kadar uçuşa olanak
verir.
Tecrübeli
bir
pilot
ya
da
hoca
yapılabilir.
Resim: Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç Paraşütü Alanı
101
refakatinde
başlangıç
uçuşları
2012
2- Sugören Yamaç Paraşütü Alanı:
Yükseklik : 300m
Yön : G-GB
Take-off : 5-6 kanat serilebilecek otluk alan
İniş : Ortaköy futbol sahası. Çim. Etrafı dikenli tel olmayan 1 m yüksekliğindeki tel örgüyle
çevrili
Ulaşım : Yalova’dan Bursa istikametine giderken Süpürgelik yokuşunun tepe noktasına
gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 100 m sonra solda Karayolları şantiyesinin
yanından Sugören köyüne giden yola sapılır. Köyün içinden sola Radar istasyonuna giden
toprak yoldan tırmanış başlar. Tepedeki düzlüklere gelindiğinde sol tarafta höyük tepeye
kadar devam edilir (şu anda bir tesis kurulmuş durumda). Höyük tepeye varıldığında kalkış
yeri yolun sağındaki tepedir. (Aşağıda ki fotoğrafta görünen meteoroloji anteni artık yok).
Tepenin önünden bakıldığında sağ tarafta Sugören köyü, solda Ortaköy vardır. İniş
alanlarından biri take-off’tan bir kısmı görünen Ortaköy’ün futbol sahasıdır (tecrübeli pilotlar
için), diğeri Sugören'den Ortaköy'e giden Asfalt yolun güneyindeki tarladır. Yol boyundaki
elektrik tellerine dikkat etmek gerekir.
Yorum : Kalkışın kolay olmasına karşın iniş, eğitim ve başlangıç uçuşlarına
uygun değildir. Kasım başlarından Mayıs sonlarına kadar uçuşa olanak verir. Bu,
şehirlerarası
içindedir).
bir
İniş
uçuştur
alanındaki
(Sugören
çocuklar
köyü
paraşüt
yardım isteyebilirsiniz.
Resim: Sugören Yamaç Paraşütü Alanı
3- Süpürgelik Yamaç Paraşütü Alanı:
Yükseklik : 40m
Yön : K-KD-KB
102
Yalova,
katlama
Ortaköy
Bursa
konusunda
sınırları
tecrübelidir,
2012
Take-off : Oldukça geniş
İniş : Arasında bir sıra birkaç cılız ağaç ve çalı olan iki geniş çim arazi.
Ulaşım
:
Yalova’dan
Bursa
istikametine
giderken
Süpürgelik
yokuşunun
tepe
noktasına gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 1-1,5 km sonra yolun
sağında iki büyük “Erikli ve Avea” reklam panosunun hemen yanından ayrılan
toprak yola sapılır. 50m sonra take-off.
Yorum : Uygun rüzgarda saatlerce soaring yapılabilir. Ancak ilk defa uçulacaksa
daha
önce
uçmuş
birinden
yardım
alınabilir.
Başlangıç
ve
Eğitim
uçuşları
tecrübeli biri eşliğinde yapılmalıdır. Yılın büyük bölümünde uçuş imkanı vardır.
*DİKKAT: İniş alanı 2008 yazı itibarıyle tarla olarak ıslah edilmiş ve etrafı da dikenli telle
çevrilmiştir. Sadece tecrübeli pilotların yelken uçuşu ve top landing için uygundur.
Resim: Süpürgelik Yamaç Paraşütü Alanı
4- Akköy Yamaç Paraşütü Alanı:
Yükseklik
: 125m
Take-off
: B, KB, K
İniş
: Doğal çim alan
103
Ulaşım
2012
: Yalova’dan Çınarcık istikametine sapıldıktan sonra eski prefabrik bölgesinde
il rampa tırmanılır. Sağ tarafta çanak şeklindeki tigem arazisinden sonra yol sağa geniş bir
virajla birlikte ikinci rampaya çıkarken tepe noktasına ulaşır. Virajın sonunda sola stabilize bir
yol ayrılır. Bu yol tam olarak kalkış pistine gider.
Yorum : Her seviyede pilotun kalkış yapabileceği pist çok geniş olmamasına rağmen şu an
halı kaplıdır. İniş yeri olan meradan önce ve sonra mevsime göre ekili tarlalara biçilmiş
olduğu dönemde inişler yapılabilir.
Resim: Akköy Yamaç Paraşütü Alanı
6- Elmalık Yamaç Paraşütü Alanı:
Yükseklik : 350 m
Take-off : K
İniş : Elmalık köyü merası
Ulaşım : Yalova'ya Bursa'dan gelirken süpürgelik rampasını indikten sonra Kirazlı yönüne
sapılarak, İstanbuldan gelirken Çiftliköyü geçtikten sonra Elmalık Köyüne sapılarak, her iki
köye gelindiğinde Valiliğin Yeşil-Mavi Yol tabelaları takip edilir ve İstihkam tepeye varılır.
Take-of sadece bir kanat serilecek genişlikte orman içine açılmıştır. Tepede bir piknik alanı
104
2012
ve tesis bulunmaktadır. Tesisin işletmecisi paraşütçülere her türlü kolaylığı sağlayacaktır. İniş
yeri köyün batısında bulunan geniş bir meradır.
Resim: Elmalık Yamaç Paraşütü Alanı
4.4.3.Bisiklet Turizmi
BİSİKLET PARKURLARIMIZ ( Kolay)
1
Şehir İçi Turu
2
Şehir Merkezi - Tigem Turu
3
Yalova – Sultaniye Turu
4
Yalova - Çiftlikköy Siteler Turu
5
Yalova – Elmalık Turu
6
Safran
7
Samanlı
8
Kadıköy
9
Yeni Mahalle Yakın Köy Turları
BİSİKLET PARKURLARIMIZ ( Orta Zorlukta)
1
Yalova Merkez - İstihkam Tepe Sugören
105
2
Festival Parkuru (Kapılıçınar)
3
Yalova Merkez - Termal Sudüşen Şelalesi
4
Yalova - Teşvikiye Turu
5
Teşvikiye - Yalova Turu
BİSİKLET PARKURLARIMIZ ( Zorluk Derecesi Yüksek)
1
Yalova-Delmece-Yalova Ring Turu
2
Yalova – İznik Turu
3
Teşvikiye-Delmece Turu
4
Çınarcık-Sudüşen-Yalova Turu
5
Esenköy-Karlık-Delmece-Çınarcık Turu
6
Yalova Topçular-İznik Boyalıca Turu
Hazırlayan
: Kemal Bayrı
GPRS verileri : Aytunç Sevren, Muazzez Özçelik, Oya Erkan
-Kolay ParkurlarŞehir İçi Turu
Tur mesafesi : 15,6 km.
Tur süresi : 40 dakika
Ortalama hız : 23,3 km.
En yüksek hız : 38,5 km.
Maksimum yükseklik : 67 m.
Minimum yükseklik : 38 m.
Toplam yokuş : 99 m.
Zorluk derecesi : Çok Düşük
106
2012
2012
Yalova şehir merkezinde kentin tüm arterlerini kullanarak yapılan bir ter atma turudur. Saatte
23 km’lik bir ortalama hızda 40 dakikada tamamlanabilir. Maksimum 40km’yi
görebileceğiniz bu turda güzergah sırası, İDO Yenikapı feribot iskelesi, Yalı Caddesi, Kent
Meydanı, Fatih Caddesi, Termal yol ayrımı, Gazipaşa Caddesi, Kent Meydanı, Cumhuriyet
Caddesi, Şehit Ömer Faydalı Bulvarı, Termal yolu girişi, Fatih Caddesi’ne dönüş, Marmara
Caddesi, Spor Caddesi, Çeşme Sokak ve Kent Meydanı şeklinde gerçekleştirilebilir.
Tamamen eğimsiz ve düz yollardan oluşan bu parkur, özellikle trafiğin yoğun olmadığı
sabahın erken ya da akşamın geç saatleri için idealdir.
Sultaniye Turu
Tur mesafesi : 23.05 Km.
Tur süresi : 1 saat 54 dakika
Ortalama hız : 12 Km.
En yüksek hız : 35.2 Km.
Toplam yokuş : 78 m .
Toplam iniş: 99 m.
Zorluk derecesi : Düşük
PAB Yalova grubunun tur rotası üzerinde yer alan Sultaniye’ye, Doğu Sahil Bandı
güzergâhından Çiftlikköy, Özdilek önü, 500Evler Yolu izlenerek 11 km’lik bir yoldan gidilir.
Sultaniye’nin köy kahvesinde, kahveci Hüseyin’in yerinde çay ve meşrubat molası vermek
için alınacak süre, ortalama 12 km’lik hızla 1 saattir. Dönüşle birlikte toplam 2 saatlik
parkurda en yüksek hız saatte 35 km ile dönüş yolundaki eğimle süzülürken alınabilir. Dönüş
aynı güzergâh izlenerek kent meydanına yapılır.
Çiftlikköy Siteler Turu
Klasik PAB rotalarından en kolayı olan Siteler turu, Yalova şehir merkezinden en yakın
ilçenin merkezine yapılan ve her yaştan bisikletçinin keyifle katılabileceği turlardandır. 10
km’lik gidiş rotası, kent meydanından Yürüyen köşk yolu, Çiftlikköy sahil yolu, Barış
sokaktan Barbaros bulvarına dönüşle devam eder. Dileyen bisikletçiler burada Gizlibahçe Çay
bahçesinde mola verebilir. Tabi eğer Çiftlikköy sahil yoluna çıktığınızda önünden geçtiğiniz
107
2012
larca kafeden birine uğramadıysanız… Devlet hastanesi arkasından yine yürüyen köşk yolunu
takiben kent meydanına varışla tamamlanır.
Dileyenler için Gazipaşa Caddesi üzerinden tur şehir içindeki sahil yolunda devam edebilir.
Buradan Fatih Caddesi üzerinden Cumhuriyet Caddesine varış, yeniden spor caddesinden
Marmara caddesine dönüş ve Şehit ömer faydalıdan kent merkezine varış, toplam 20 km’yi
bulan bir parkur sağlayacaktır. Böyle bir parkurun tamamı 1 saat 15 dakika alır, ortalama 20
km’lik ve maksimum 40 km’lik bir düz yol parkuru hızıyla.
Tur mesafesi : 21 Km.
Süre : 1 saat 15 dakika
Ortalama hız : 16,5 Km.
Maksimum hız : 38,2 Km.
Toplam iniş : 111 m.
Tur mesafesi : 16 km.
Zorluk derecesi : Çok Düşük
Tur süresi : 50 dakika
Maksimum hız : 40 km.
Ortalama hız : 20 km.
Tigem turu : En kolay PAB
tur rotası olan bu rota, kent
meydanından başlar, yürüyen
köşk’e gidilen ilk bölümün
ardından köşkle tigem çağdaş
yaşam
kalan
kampları
arasında
mesafenin
katılmasıyla
toplamda
de
16
108
2012
km’yi bulur. 8 şeklinde bir çift ringe benzetilebilecek bu rotada ilk ringte yürüyen köşk –
devlet hastanesi, İzmit-yalova yolu – yalı caddesi ve kent meydanı, devamında ise fatih
caddesi - tigem yolu – çağdaş yaşam evleri – tigem yolu – Gazipaşa caddesi – kent meydanı
şeklindedir. Toplamda ortalama saatte 20 km ve maksimum hız 40 km olmak üzere 50
dakikada tamamlanır. Gidişte eğer yaz mevsimindeyseniz yürüyen köşkte oturmak keyiflidir.
Hastane kafede de mola verilebilir. Şehir içini pas geçersek, Tigem’de belediyenin
tesislerinde çay içilebilir veya dönüş yolunda Gazipaşa caddesi girişindeki mendirek kafeterya
veya deprem anıtının yer aldığı 17 Ağustos parkı, çay kahve molaları için uygundur. Ancak
bizim tavsiyemiz, turu Gazipaşa Caddesi’nin en güzel yerinde, köprüden önce akasya park
mevkisindeki dondurmacılarda dondurma keyfi yaparak sonlandırmak…
Yalova Merkez – Elmalık Köyü Turu
Yalova merkez - Elmalık köyü
Tur süresi : 1,5 saat
Maksimum hız : 25 Km.
Zorluk derecesi : Kolay
Yalova’nın merkez köylerinden olan Elmalık’a gidiş
için doğu sahil bandında yer alan Yürüyen Köşk yolu
kullanılarak İzmit karayolunun diğer tarafına geçilir.
İsmetPaşa Mahallesi’nden Elmalık yoluna geçerek son
2 km’si zorlayıcı eğim bulunan köye 45 dakikada varılabilir ortalama bir hızla. Köy
kahvesinde verilecek bir içecek molasının ardından aynı güzergah takip edilerek kent
meydanına dönülebilir. Elmalık parkuru, yeni başlayan bisikletçilerin bir sonraki aşamaya
geçiş için kullanılabilecek trafiğin az, iniş ve çıkış eğimlerinin cesaret verici olduğu uygun bir
parkurdur.
-Orta Zorluktaki ParkurlarYalova Merkez - Istihkam Tepe Sugören
Min. yükseklik : 0
Tur süresi : 3,5 Saat
Max.yükseklik : 584 m.
En yüksek hız : 50 Km.
Zorluk derecesi : Orta
109
2012
Şehir merkezinden Istihkam
Tepe’ye yolculuk toplam 32
km’dir. Kent Meydanı’ndan
Yalı
Bursa
Caddesini
izleyerek
yoluna
çıkıldıktan
sonra Kirazlı sapağına kadar
7 km boyunca Bursa yolunda
pedallayarak
Kirazlı
sapağına yaklaşık 35 dk’da
varılır. Kirazlı’ya varırken 2
hafif eğimli çıkış bulunur.
Kirazlı’da
su
molası
verilebilir zira yolun kalan
kısmında varış noktasına kadar içecek desteği alınabilecek bir köy bulunmamaktadır. Bundan
sonrası zorlu bir çıkışlar silsilesidir. Höyüktepe – Sugören yol ayrımına kadar 14 km yol
yapılır, toplam süresi ise 1 saat 20 dakikadır. Sugören’e varmak için 2 km daha pedal çevrilir.
16 km’lik toplam gidiş parkuru 1 saat 35 dakikada geçilir. Dönüşle birlikte toplam mesafe 32
km’dir ve 3,5 saati bulur.
Yalova Merkez - Termal Sudüşen Şelalesi
Yalova merkezinden Sudüşen şelalesine yaklaşık 23 km’lik bir mesafe bulunmakla birlikte
orta zorluktaki parkurun asıl yükseltileri Termal’den sonra başlar. Yalova’dan çınarlı yolu
takip ederek Samanlı, Kadıköy, Yenimahalle’den geçilir ve Termal’e varılır. Burada tarihi
110
2012
Yaver Köşkü, Atatürk Köşkü, tarihi sinema, kaplıcalar ziyaret edilebilir, hiçbiri olmazsa kısa
molanızda çınar otelin bahçesindeki yaşlı çınarın gölgesinde içecek molası verin.
Buraya kadar yaşanacak tek zorluk Yenimahalle rampasını çıkarken deniz seviyesinden 120
metreye varan yükseltiyi tırmanmaktır. Ancak minik zirvede görülecek Gökçe Barajı’nın
panoramik manzarası, turun ikinci etabı için çok daha fazlasını vaat etmektedir. 15’inci
km’den yani Üvezpınar Köyü çıkışından itibaren zorluklar başlar, bundan sonraki 8 km. çok
sayıda ve yorucu iniş çıkışlarla geçer. Ardından varılacak Sudüşen şelalesi ise çekilen tüm
yorgunluğa değecektir.
Tur uzunluğu : 23 Km.
Max. Yükseklik : 333 m.
Zorluk derecesi : Orta
Minimum yükseklik : 0
Festival Parkuru – Yalova-Kapılıçınar-Yalova
2012 Yalova Bisiklet Festivalinin de gerçekleştirildiği bu güzel ring parkuru, Yalova merkezHacımehmet
Köyü-Kurtköy-Kapılı
Çınar-Yenimahalle-Çınarlı
Yol-Yalova
şeklinde
özetlenebilir. 37 km’lik bu parkur saatte 12 km’lik bir ortalama hızla 3,5 saatte alınabilir.
Turun ilk bölümü olan Hacımehmet Köyü’ne, Toki yolundan giriş yapılır. Saatte 19 km’lik
bir hızla 6 km uzaklıktaki köye 27 dakikada ulaşılır. Hacımehmet Köyü’nden sonra Kurtköy’e
gidişte alınması gereken zorlu yokuşlar vardır. Kurtköy’ün, Yalova’ya 13 km uzaklıktaki köy
merkezine varış 1 saat 20 dakika kadar sürer. 5 km ilerideki mesire alanı Kapılıçınar’a
varmak için yarım saat daha pedal çevirmek gerekir zira yükseklik 224 metreye çıkacaktır.
Burada akan suyun başından ayrılmak zor olsa da dönüşte kapılı Çınar’dan rakımı 147 metre
olan Kurtköy’e iniş, Gökçe Barajı manzarası eşliğinde Yenimahalle’ye iniş ve Yalova’ya
dönüş zaman alır.
Tur mesafesi : 36,35 Km.
Toplam iniş : 1.215 m.
Minimum yükseklik : deniz seviyesi
Maksimum hız : 30 Km.
Zorluk derecesi : orta
Toplam yokuş : 1.220 m
111
2012
.
Yalova – Orhangazi- İznik
Yalova’dan turumuz Orhangazi’ye olabileceği gibi, Keramet, Boyalıca ya da İznik’e de
yapılabilir. Bursa yolu kullanılarak geçilecek olan 1 saat 26 dakika sonunda, Soğucak rampası
gibi zorlu bir yokuşu da alt ettikten sonra Orhangazi’ye varıldığında almış olduğumuz mesafe
23 km’dir. Yolumuza İznik Gölü’nün kuzeyinden devam ederek, Keramet Köyü’ne
varabiliriz. Orhangazi-Keramet arasındaki 15 km’yi 55 dakikada geçebiliriz, bunun için saatte
ortalama 18 km hızla yol almak ve 99 metrelik yüksekliğe sahip bir eğimle karşılaşacağımızı
bilmek yeterlidir. Keramet’ten Boyalıca’ya 23 dakikada aynı koruyarak varabiliriz. Sırada
Çakırca var. 10 km’lik bu mesafeyi de 12km’lik yavaş bir tempoda yarım saatte geçebiliriz.
İznik’e varış için artık bir engel kalmadı. Saatte 20 km’lik bir hızla kalan 6 km’yi de hızla
geçerek 20 dakika sonra tarihi kente varıyoruz. Toplamda 3 saat 36 dakika pedal çevirdik ve
62 km yol aldık. Dönüş için de en az bu kadar pedal çevirmek gerekiyor…
Tur mesafesi : 62 km.
Toplam iniş : 587m.
Ortalama hız : 17,3 km.
Maksimum yükseklik : 336 m. Güneyköy
En yüksek hız : 44 km.
Zorluk : orta
112
2012
-Zorluk Derecesi Yüksek Parkurlar-
Yalova-Delmece-Yalova Ring
İstanbul’dan gelen bisikletçilerin Sudüşen’den sonra en sevdiği parkur olan Delmece parkuru,
Yalova’dan gidiş-geliş ring olarak düşünüldüğünde toplam 6 saatte tamamlanabilecek bir
turdur. Ortalama 13 km’lik bir hızla 77 km’lik parkur katedilebilir. Turumuzda Yalova şehir
merkezinden Çınarcık yolu takip edilerek gidiliyor. Çınarcık’ın eski yol denilen şehir içi üst
yolunun gidişte tercih edildiği parkurda, Çınarcık’a giriş süresi saatte 14.7 km’lik hızla 40
dakika olarak gerçekleşiyor. Yalova ile Çınarcık girişi arasındaki mesafe 11,5 km kadar.
Turun toplam mesafesi 77 km kadar. Toplam 5 saat 46 dakika boyunca bisiklet üzerinde
olabilirsiniz. Ortalama hız 13,4 km. maksimum hız ise inişlerde 55 km’yi görüyor.
113
2012
Tur mesafesi : 77 Km
Tur zamanı : 5 saat 46 dakika
Ortalama hız : 13,4 Km.
Toplam yokuş : 1.843 m.
En yüksek hız : 55,8 Km.
Zorluk derecesi : Yüksek
Çınarcık - Sudüşen - Yalova Turu
Çınarcık şehir merkezinden başlayarak, Koruköy’e kadar Çınarcık yolunu takip eden parkurda
Koru’dan çıkmadan Akköy yoluna saparak ilerlenir. Akköy mezarlık önünden geçerek ve
köye girmeden Termal’e doğru devam edilir. Termal içinde mola vererek kaplıcalar, sinema
kafe, Termal Atatürk Köşkü gezilebilir. Gezinin bundan sonrası yaklaşık 7-8 km’lik zorlu iniş
çıkışlar içeriyor. Üvezpınar Köyü çıkışını takipederek Sudüşen Şelalesi’ne varılır. Burada
verilen moladan sonra Termal, Yenimahalle, Kadıköy güzergahından Çınarlı Yol izlenerek
Yalova merkezine varılır.
Max. yükseklik : 373 m.
Min. yükseklik : 0
Yalova-Teşvikiye Turu
Yalova’dan Delmece’ye pedal çevirmek isteyen bisikletçiler, Delmece’yi olduğu kadar yol
üzerindeki Erikli Şelalesi, Küçük ve Büyük Dipsiz Gölleri ve diğer doğal güzellikleri de
hedefliyor demektir. Yalova merkezinden Çınarcık-Termal yol ayrımına kadar olan 4 km’lik
yol düz ve sorunsuz bir şekilde 15 dakikada geçilebilir. Ancak yolun Koru’ya kadar olan 7
km’lik bu kısmında zorlayıcı iki yokuş ve bir iniş vardır. Koru’dan 20 dakika sonra Çınarcık
114
2012
üst yoluna girilir. Bu, yolun 16.km’sidir. Teşvikiye-Karpuzdere’ye ve meşhur pideciye varış 4
km ve 15 dakika kadar sonradır.
Teşvikiye’ye varış ise 3 km sonradır. Toplamda 23 km’lik yol, 1 saat 21 dakikada geçilebilir.
Bu yolculukta ortalama hızımız 17 km, maksimum hızımız 60 km’dir. 172 m’lik yüksekliğe
ulaştığımız ve 34 m’ye indiğimiz turda, kat edilen toplam yokuş 265 m, gerçekleşen toplam
iniş ise 233 m’dir.
Teşvikiye-Delmece Turu
Herkesin Yalova’daki en favorisi desek yeri
var. Tur güzergahında Erikli Şelalesi, dipsiz
göller ve Delmece Yaylası var. Üstelik son
derece zorlu ve sürekli bir çıkış rotası.
Toplam mesafesi 36 km. ortalama 13 km’lik
bir hızla ancak 2 saat 45 dakikada
çıkabiliyoruz
Delmece’ye.
Maksimum
hızımız uygun noktalarda 48 km’yi bulsa
bile 87 metrelik Teşvikiye’den 787 metrelik
Delmece Yaylasına çıkıldığının göz ardı
edilmemesi gerekir. Bu zorlu yolda toplam
543 metre yokuş çıkıyoruz. Ancak 830
metrelikte inişimiz var. Teşvikiye’de pedal bastıktan 7 km ve 50 dakika sonra ilk durağımız
Erikli Şelalesi. Burada mola verebilir, fotoğraf çekebilir, doğayı seyre dalabiliriz. Ama sırada
Küçük Dipsiz Göl var, yolun 12.km’sinde yani Erikli’den 5 km kadar sonra. Ancak bu 5
km’lik yol tamamen çıkış ve yarım saatimizi alıyor. Hemen yanı başında da Büyük Dipsiz
Göl var. Bundan 4,5 km ve bir yarım saat daha sonra Delmece öncesi bir yol ayrımına
varıyoruz, dilersek Karlık Yaylası’na giden sağ yola sapabilir ve zorlu çıkışımızı
115
2012
sürdürebiliriz, ya da 1,5 km daha ve 5 dakika, pedal çevirerek Delmece’ye varabiliriz. 18
km’lik bu çıkış 1 saat 50 dakika sürdü ancak dönüş yarı yarıya daha kolay. Teşvikiye’ye
inmek bisikletle yalnızca 55 dakika alıyor, o da hızımıza dikkat ederek…
Tur mesafesi : 36 km
Ortalama hız : 13 km
Toplam çıkış : 543 m.
Maksimum hız : 49 km
Zorluk derecesi : yüksek
Teşvikiye – Yalova Turu
Teşvikiye’den Yalova’ya kadar olan 23 km’lik mesafe, saatte ortalama 17 km’lik bir hızla 1
saat 20 dakikada alınabilir. Maksimum hızı inişlerde 60 km’ye kadar çıkarabilirsiniz eğer
bisikletinize ve o günkü formunuza güveniyorsanız. Bu dönüşte toplam 153 metrelik bir
yükseklikten 31 metreye kadar inmek olası. Toplam yokuş 189 metre, toplam iniş ise 245
metre. Parkurun Teşvikiye’den Çınarcık’a kadar olan 6 km’lik kısmı 16 dakikada geçilebilir.
Çınarcık-Koru arasındaki 5 km’lik bölüm 24 dakikada, 7 km sonraki Çınarcık yol ayrımı 20
dakikada geçilir. Toplam 22 km’lik bu dönüş için harcanan toplam zaman 1 saat 17 dakikadır.
Esenköy-Karlık-Delmece-Teşvikiye-Çınarcık Turu
Esenköy’den başlayan 48 km’lik bu tur DelmeceYaylasına kadar büyük zorluklar içeriyor.
Esenköy’den zorlu bir çıkışla Şenköy-Kocadere yolunu gördüğünüzde, yapılacak şey bisikleti
sağdaki dağ yoluna vurmak ve Delmece yaylasına kadar toprak yolda zorlu bir yükseklik
sınavı vermek. Deniz seviyesinden 878 metreye çıkışta toplam 1,24 km’lik bir yokuş mevcut.
İşin keyifli tarafı inişlerin de 1,12 km’yi buluyor olması. Delmece öncesinde toprak yolda 3
116
2012
sapak var, bunların 3’ünde de istikamet sol olursa kaybolmazsınız. Esenköy merkezinden 25
km sonraki son yol ayrımında ise hedef Delmece’yi görmekse sağa, direk olarak Yeşil Mavi
Yol’dan Teşvikiye’ye dipsiz gölleri de görerek inmekse sola dönmek gerekiyor. Bu zorlu
rotada Delmece’den Çınarcık’a iniş yaklaşık 1 saat 15 dk’dır. Ancak Karlık Yaylası’na çıkışı
da içeren Esenköy – Delmece mesafesi yani Esenköy’den itibaren ilk 22 km. en az 4 saatlik
bir süre alacaktır. Karlık’tan itibaren ise iniş başlar, bu inişin km cinsinden toplam mesafesi
Çınarcık için 16 km’dir.
Toplam süre : 4 saat
Minimum yükseklik : 33m.
Yalova Topçular-İznik Boyalıca
İstanbul’dan karşı kıyıya geçerek İznik Gölüne en kısa yoldan varmaksa hedef, 39 km’lik bu
tur en ideali. Yaklaşık 3-3,5 saatlik sürede kendinizi İznik Gölünün kıyısında Boyalıca
Köyü’nde bulabilirsiniz. İstanbul’dan gelecek olanlar için Eskihisar-Topçular feribotuyla önce
Yalova kıyılarına ayak basmak gerekiyor.
Topçular’da 2km doğuda Tavşanlı köy yolundan girerek, Ahmetli-Örencik-TefvikiyeMahmudiye-Çakırlı’ya 30 km ve Çakırlı’da göl kıyısından Boyalıca’ya 10 km olarak toplam
40 km yol yaparak gelmek mümkün. Ancak Yalova sınırlarını takip eden bir diğer rota daha
117
2012
var. Bu rotaya göre Topçular’da gemiden indikten sonra Altınova’ya kadar sahilden 10 km
kadar pedal basıp, Altınova’yı biraz geçtikten sonra Kaytazdere yoluna girerek, devamında
Valideköprü Mahallesi, Yalakdere, Bayındır’dan geçilerek direk Boyalıca’ya varılabilir. Bu
yolda 13-16.km’ler arası 320 metreye varan zorlu çıkış aynı zamanda Yalova il sınırından
Kocaeli’ne de geçiştir. 32.km’de ise aynı rakıma çıkıldığında bu kez Bursa il sınırı yani İznik
ilçe sınırı geçilmiş olur. Zaten bundan sonrası da iniştir. Yalova’dan çıkacaklar için sabahtan
akşama kadar sürecek zorlu ve bir o kadar güzel bir parkurdur.
Toplam yokuş iniş : 615 m.
Toplam yokuş çıkışı : 696 m.
Yalova bölgesinde Bisiklet parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların büyük
çoğunluğu Bisiklet binen insanlar tarafından bilinmemektedir, sadece Perşembe Akşamı
Bisikletçileri, Yalova M.T.B Grubu, Extreme Yalova
Grubu gibi gruplar tarafından
bilinmektedir. Yalovanın doğası bitki varlığı, hayvan varlığı, sürüş ortamı, seyir zevki, zemin
özellikleri gibi etkinlik kalitesini artıran kıstaslar düşünüldüğünde keşfedilecek çok daha
cazip parkurların olduğu tahmin edilmektedir. Yaklaşık 25 ila 30 parkur çıkarılabilir.
Bölgemizde Bisiklet sporuna talep sürekli artmaktadır.
118
2012
4.4.4.Akarsu Turizmi
AKARSU TURİZMİ
1
Çaldere ve Çaldere şelaleleri
2
Erikli şelaleleri
3
Erikli Teşvikiye arasındaki şelaleler
4
Erikli Delmece arası dereler ve şelaleler
5
Gökçedere Barajı üzerinden Nacaklı, Haydariye
Not: Bu parkurlar doğa yürüyüşü, dere içinde gölet ve şelalelerden yürüyüş ve tırmanış
şeklinde olup tehlike içermektedir.
Resim: Erikli Çifte Şelale
119
Resim:Yatakkaya Şelalesi
4.4.5.Fotoğrafçılık
Manzara Fotoğrafları:
Manzara Fotoğraf alanları
1
Beşpınar tepesi
2
Soğucak Tepesi
3
Taz Dağı
4
Kapaklı Tepeleri
5
Mecidiye Köyü
Sugören sırtları (Dumantepe, Höyüktepe)
120
2012
2012
Yalova doğal güzellikleri çok fazla olan bir şehirdir. Bu zenginlikler doğrultusunda manzara
fotoğrafçılığı açısından da potansiyeli oldukça yüksektir. Manzara fotoğrafçılığı belki de en
zor fotoğrafçılık türüdür. Tüm fotoğrafçılık türleri içinde en fazla emek, zaman ve seyahat
isteyen, manzara fotoğrafçılığıdır. Bu konuda Ansel Adams’ın sözü :Manzara fotoğrafı bir
fotoğrafçı için en büyük testtir; bazen de en büyük hayal kırıklığı. -Ansel Adams
Kaynak: http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html
4.4.6.Bitki Gözlemi
İlimizin ormanlarla kaplı olması dolayısıyla ormanın oluşturduğu gölgelik ortam güneş
ışıklarını alamadığından bitki açısından kısmen fakirdir. Bitkiler için açık alanlar azdır.
Orman örtüsü açısından çok zengindir. Buna rağmen açık alanlar iklim ve toprak koşulları
uygun olduğundan çok değişik bitki türlerini barındırmaktadır. Bu parkurlarda değişik
ağaçlar, meyveler, bitkiler ve çiçekler bulunmaktadır. Her mevsim yiyecek meyveler veya
bitkiler bulmanız mümkündür. Öte yandan arazinin çok yüksek ve engebeli olmaması
nedeniyle birçok yere araçla ve araçtan sonra kısa bir yürüyüşle gitmek mümkündür. Bu
açıdan değişik parkurlarda bulunan bazı bitkiler aşağıda belirtilmiştir.
Bitki Gözlem Alanları:
Beşpınar Parkurları (Bitki Gözlemi):
Beşpınar
bölgesine
Güney’den,
Hamzalı’dan,
Fındıklı’dan
Şahinyurdu’ndan
gelen
parkurlarda özellikle ilkbaharda çok değişik bitkiler yetişmektedir. Burada en belirgin olan
mayıs başlarında Beşpınar-Şahinyurdu arasındaki kayalık sırtlarda yetişen Yabani Şakayık
çiçekleridir. Bunlar görünümleri, bulundukları kayalık ve çayırlık ortam ile şahane görüntüler
oluştururlar. Ancak ömürleri maalesef kısadır. Toplam bir ay kadar çiçeklenme süresi vardır.
Bunun yanında diğer birçok yabani çiçekler, yabani sarımsaklar, bazı yerlerde salepler,
121
2012
menekşeler, kardelen ve bazı endemik türler bulunmaktadır. Beşpınar parkurunda ayrıca
anavatanı Türkiye olan ayı fındığı ağacı bulunmaktadır. İlimizde sadece bu bölgede bulunan
bu ağaç fındık gibi meyve yapmaktadır. Gövde yapısı cevizi andırmaktadır. Meyvesi oldukça
lezzetli olmasına karşın kabuğu oldukça serttir. Yine sadece bu bölgede kırmızı alıç ağaçları
bulunmaktadır. Devasa boyutta yabani kirazlar, erik, elma, fındık, funda, kızılcık, kestane,
mürver, karayemiş gibi ağaçlar
bulunmaktadır. Buraya yapılacak aktivitelerde tepelerde çok nefis Marmara Denizi, İznik
Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ, Adalar, İstanbul manzaraları gününüzü daha da
renklendirecektir. Ayrıca bitkilerin yoğun olduğu bölgede bulunan küçük bacalı mağara ayrı
bir güzellik katacaktır.
Selimiye, Hayriye, Kapaklı, Fıstıklı, Mecidiye Meraları (Bitki Gözlemi):
Bu bölgede sahilde buluna Kapaklı, Fıstıklı Köyleri ve yamaçlarda bulunan Selimiye, Hayriye
ve Mecidiye köyleri civarında yabani lavanta yani karabaş otu birçok yerde bulunmaktadır.
Ayrıca fıstıklı bölgesinde fıstık çamları ayrı bir görüntü sunmaktadır. Kayalık ve çayırlık
alanlarda birçok bitki türleri, çamlıklar, makilikler bulunmaktadır.
Erikli, Delmece Yaylaları ve Giden Yollar (Bitki Gözlemi):
Bu yol üzeri güneş alması dolayısıyla bölgedeki birçok bitkiyi barındırmaktadır. Araçla
yapılacak bir seyahatte bunları görmek ve fotoğrafını çekmek oldukça kolaydır. Her iki yayla
zemininde ilkbaharda çok değişik bitkiler görebilirsiniz. Delmece yaylasında çayır salebi,
arap sümbülü ve diğer sulak ve bataklık alanlarda yetişin birçok bitkiyi görmek mümkündür.
Sugören Sırtları, Sermayecik Mavi Yeşil Yol Üzeri (Bitki Gözlemi):
Bu bölgede sırtlar genellikle çıplak olduğundan birçok bitki barındırır. Sugören bölgesinde
Kirazlı ve Elmalığa giden mavi yeşil yol kenarları, Sugören bölgesinde bulunan orman yolları
ve patika kenarlarında bir çok bitkiyi çok kolaylıkla görür, belgeleyebilirsiniz. Buralardaki
İznik Gölü, Marmara Denizi, Uludağ, Samanlı dağları ve Beşpınar manzaraları etkinliğinize
ayrı bir renk katar. Ayrıca Sermayecik köyüne kadar olan sırtlardan devam eden mavi yeşil
yol üzerinde havada birçok yırtıcı kuş görebilirsiniz.
Bu bölgeler açıklık ve tarlalık
olduğundan kartal, şahin gibi yırtıcıların avlanmasına müsait olup buralarda bu tür yırtıcılar
oldukça çok bulunmaktadır. Ayrıca yol kenarlarında bulunan bitki türleri ve manzaralar
faaliyetinizin güzelliğini artıracaktır.
Sarıkaya (Bitki Gözlemi):
Sarıkaya ulaşılması kısmen zor olmasına karşılık yanına gidince sizi şaşırtacaktır. Kayalık
üzerinde toprak hiç olmamasına karşın kaya içinden çıkan bitki, çiçek ve ağaçları görerek
122
şaşıracaksınız.
2012
Ayrıca kayalık altından geçen çok eski kervan yolu ve kaya yüzeyinde
bulunan eski zamanlarda yakılan ateşlerin kaya üzerinde bıraktığı metrelerce devam eden is
kalıntıları ve izleri göreceksiniz. Kayanın altında ve üzerinde hazine meraklılarının yaptıkları
kazıları ve açtıkları mağaraları göreceksiniz. İsterseniz Darıdere’ye iner mevsim uygunsa
Kiraz, muşmula, karayemiş gibi yabani meyvelerle gezinize renk katabilirsiniz.
Gökçedere Baraj Kenarı, Sudüşen Bölgesi (Bitki Gözlemi):
Baraj kenarında, Sudüşen şelalesi yanlarında ve şelalenin kayalık yamaçlarında bitkilerin
değişik pozlarını yakalayabilirsiniz. Yine şelale civarında Termal Haydariye köyü arasında
çivan perçemi başta olmak üzere bir çok şifalı bitki görebilirsiniz. Aynı şekilde Sivrice tepesi
eteklerinde ve yamaçlarında değişik bitkiler, ve anıt ağaçlar görebilirsiniz. Barajın Sudüşen
yönünde dere boylarında çok ulu çınar ağaçları görmeniz mümkün. Ayrıca bu bölgede
yaşayan Yörüklerin yaşam alanlarını ve onlara ait beyaz inek türünü özgürce dağlarda
dolaşırken görmeniz mümkün. Yatakkaya şelalesi yamaçlarındaki kaylarda ve alt kısmındaki
küçük şelalede değişik bitkiler ve dere içinde büyük yapraklı bitkiler enteresan su havuzları
ve değişik yosun türleri görebilirsiniz.
Muhacir Yolu (Bitki Gözlemi):
Muhacir yolu Delmece yaylası ile Hasan baba
arasında
burada
yaşayan
o
zamanki
göçmenlerin ürünlerini pazara ulaştırmak için
yaptıkları sırt boyunca devam eden
düzgün
patikalardan oluşan bir yoldur. Yolun geçtiği
sırtlar,
orman kesimi yapılmayan yerlerinde
anıt ağaç diyebileceğimiz türde bir çok kayın ve
gürgen ağaçları barındırmaktadır.
Bunların
belirlenmesi, yaşlarını tespiti ve korunması
gerekmektedir. Buralardan geçirilecek trekking
parkurları ile bunların güncel olarak kalması ve tanınması da sağlanabilecektir.
Darıdere (Bitki Gözlemi):
Gemliğe bağlı Şahinyurdu Köyünün arka sırtlarından başlayan Darıdere, Sarıkaya altından
geçerek, Kurtköy ve Safran köylerinden sonra Yalova’nın ortasından denize ulaşır. Kışın
suları çok artar, zaman zaman geçit vermez, ancak yazın Sarıkaya’ya yakın yerlere kadar suyu
tükenebilir. Deredeki çeşmelerde kuruyabilir. Suyun büyük bir kısmı Sarıkaya altında bulunan
Fasulyelik mevkiine yakın bir yerden çıkar. Burası görmeye değer. Dere içinde alt taraflarda
göletler, değişik yosunlar ve bitki türleri görülebilir. Ayrıca Darıdere’den geçer Sarıkaya’yı
123
2012
görmezseniz mutlaka bir eksiklik kalmış demektir. Dereden Sarıkaya’ya çıkıp inmek bir bir
buçuk saat alabilir. Ayrıca Sarıkaya’dan Kurtköy’e veya Kapılıçınar’a giden patikalarda
bulunmaktadır.
Soğucak Tepesi (Bitki Gözlemi):
Marmara bölgesinde bulunan en manzaralı tepedir. Buradan yaklaşık 15-20 milyon kişinin
yaşadığı bir alan görülmektedir. Yalova, Marmara Denizi, Adalar, Kartal Pendik, Körfez,
hava açık olursa İstanbul’un kalan kısımları, İznik Gölü,Samanlı Dağları, Uludağ vs. tepe
üzerindeki kayalıklarda ve çayırlıklarda kuzukulağı, yabani sarımsak, kızılcık, muşmula,
elma, kiraz vs bir çok yabani meyveler bulunmaktadır.
Aktoprak Keramet (Bitki Gözlemi):
Aktoprak
Keramet
parkuru
sonbaharı, hazan mevsimini en
güzel
gözleyebileceğiniz
parkurdur.
bir
Yürüyüş
başlangıcında güzel bir yamaçtan
devam eden patikadan panoramik
olarak aşağıda bulunan kayın,
gürgen, meşe ve diğer ağaçların
türlü yeşilliklerini, sarı hazan
renginin bir çok tonlarını görebilirsiniz. Yukarılara çıktıkça kayınların dere içinde göletlerle
yaptığı renk karışımlarını izleyebilirsiniz. Daha sonra sakin bir mezradan sırta çıkar İznik
Gölü,
Samanlı Dağları, Uludağ’ı izlersiniz ve buralarda değişik bitkiler görebilirsiniz.
Keramete inen yolda çayırlık bir alan yakınlarında asit yağmurları nedeniyle bölgemizde
hızla kuruyan karaağaçları görmeniz mümkün. Hem bitkileri, ağaçları,tabiatı hem de manzara
seyretmek için güzel bir parkur. Sonunda da Keramet ılıcasında yüzüp yorgunluk atmak var.
4.4.7.Kuş Gözlem Turizmi:
Kuş gözlemi yapılacak yerler sayılıdır ancak bunların olduğu yerlerde çok üst düzeyde seyir
zevki olan deniz, dağ, göl manzaraları, bitki ve ağaç türleri, çok nefis yürüyüş patikaları ve
rotaları mevcuttur. İlimizdeki kuş gözlemi faaliyetleri bunlarla birlikte yapılacağından çok
daha zevkli bir aktivite olacaktır.
Hersek Lagünü (Kuş Gözlemi):
Altınova ilçesinde bulunan Hersek Lagünü, sonbaharda yapılan kuş göçlerinde kuşların uğrak
ve dinlenme yeridir. Burada flamingo, pelikan başta olmak üzere diğer ördek, sakarmeke,
dalgıç kuşu gibi kuşlar kalıcı ve geçici olarak konaklamaktadır. Kuşların benzer yerlerde
124
2012
olduğu gibi sağlıklı bir şekilde gözlenmesi için seyir kulesi veya benzer yapılara ihtiyaç
vardır. Buraya yapılan gezilerde 16.yüzyıl yapımı Hersekzade Ahmet Paşa Cami ve külliyesi
görülerek gözleme artı bir değer katılabilir.
Şahinyurdu, Fındıklı Beşpınar arası sırtları (Kuş Gözlemi):
Bursa köyleri olan bu köylerden Beşpınar’a gelen kayalıklardan açık alanlardan devam den
parkurlar bulunmaktadır. Bu parkurlar flora açısından çok zengin olmasına karşın, arazinin
çıplak ve kayalık olması nedeniyle yırtıcı kuşların avlanması içinde uygun bir ortam yaratır.
Buralarda avlanan yırtıcılar buradaki kayalıklarda veya bitişik ormanlarda yuva yaparak
yaşamlarını sürdürür. Bu parkurlardan her geçişte göklerde yırtıcı kuşları görmek
mümkündür. Bölgede bulunan çeşmeler, nefis göl, deniz ve dağ manzaraları alacağınız kuş
gözleme zevkini katlayacaktır. Buraya gidiş için Beşpınar’da araçları bırakıp, Şahinyurdu
sırtlarına kadar gidip farklı patikadan gelmek mümkündür. Patikalardan Beşpınar Tepesinden
geçen üzerinde bulunan Bacalı Küçük Mağara ilginizi çekecektir.
Kirazlı Sermayecik arası sırtlar (Kuş Gözlemi):
Bu bölgede yine kartal, şahin gibi yırtıcıların beslenme alanıdır. Sırtlardaki açıklıklar kuşların
pike yapması ve beslenmesi için uygun bir ortam sağlar.
Bu güzergâh üzerinde yine
Dumantepe başta olmak üzere Beşpınar yaylası ve İznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ ve
Marmara Denizi, İstanbul manzaralarını muhtelif yerlerden görebilirsiniz.
Gökçedere Barajı (Kuş Gözlemi):
Burada zaman zaman su kuşları ve balıkçı türleri kalıcı olarak bulunur. Kuşları daha yakından
görmek mümkündür. Ayrıca dere içinde Sudüşen Şelalesine yürürseniz yalı çapkını görebilir,
Sudüşen Şelalesi, Yatakkaya Şelalesi, Sivrice Tepesi, Yatakkaya şelalesi ve Ferhat Yolu ile
gününüzü daha zevkli hale getirebilirsiniz.
4.4.8.Av Turizmi
Domuz avı:
İlimiz domuz avı için çok uygundur. Bütün yürüyüşlerde çok taze domuz izlerine rastlarsınız.
Bunun yanında yatak yerleri, yuvarlandıkları ve çamura bulandıkları
bataklık ve su
birikintileri görülür. Alanın yoğun orman örtüsü ve bazı yerlerin domuzların yaşamasına ve
saklanmasına çok uygun derecede sık ağaç ve çalılıklardan ve dikenlerden oluşması, yiyecek
meyve ve bitkilerin çok bol olması ve dört mevsimin yaşamak için elverişli olması, bölgede
domuzlar için rahat yaşama ve çoğalma imkanı sağlar. Birçok köy uygun mevsimlerde hafta
sonları domuz avına gider. Ancak bu olanaklar köylüler için bir gelir kaynağı olacak şekilde
organize edilmemiştir.
125
2012
4.4.9.Anıt Ağaçlar:
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 6. Maddesi doğrultusunda
Merkezde ve İlçelerde bulunan anıt ağaç özelliği gösteren geneli Çınar olan ağaçlar tescil
edilmiştir. Termal kaplıcaları ile Yalova İskelesi
arasında, cumhuriyetin ilk yıllarında dikilmiş
çınar ağaçları ile çevrili yeşil bir tüneli andıran
yol, Çınarlı Hiyaban adıyla anılır. 12350 metre
uzunluğunda, 10 metre genişliğindeki yola
çınarlar 1930 yılı Şubat-Mart aylarında 10 metre
ara ile çapraz olarak dikilmiştir. Fidanlar,
Teşvikiye ve Kocadere'den getirilmiştir. Bu
ağaçlar 1997 yılında "korunması gereken anıt
ağaçlar" olarak tescil edilmiştir. İlimizde en çok bilinen Merkez köyü Kurtköy de bulunan
Kapılı Çınar tespit ve tescil edilmiş anıt ağaçlarımızdandır.
4.4.10.Termal Turizmi:
Termal Turizmi Alanları
1
Termal Kaplıcaları
2
Armutlu Kaplıcaları
Termal Kaplıcaları Yüzyıllardır çeşitli medeniyetlerin şifa merkezi olan Termal’in şifalı su
kaynakları günümüzde de birçok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Kaplıca suları
romatizmalı ve metabolizmalı hastalıklarda, sindirim sistemi, karaciğer, safra kesesi, böbrek
ve idrar yolları hastalıkları, ortopedik operasyonlar sonrası, deri hastalıkları, psikolojik
hastalıklar, kadın hastalıkları, fonksiyonel rahatsızlıklara sahip hastalara şifa dağıtmaktadır
Armutlu Kaplıca suları kimyasal sınıflandırma bakımından sülfatlı, bikarbonatlı, klorürlü,
kalsiyumlu, sodyumlu ve karbondioksitli bir bileşime sahiptir. Kaynaklarda mineral miktarı
2100–2421 mg. arasındadır. Banyo ve içme kürlerine uygundur. Kaplıca’da kaynak emniyeti
sağlanmıştır. Gerek kaynak çevresi, gerekse deniz kıyısı yeni yerleşmeler ve gelişmelere
uygundur. Kaplıca çevresi maki ve zeytin ağaçları ile kaplıdır.
4.4.11.Su Altı Sporları
Su Altı Sporu Alanları
1
Kayalık sahil şeritleri
2
Esenköy
3
Şenköy
126
4
Kapaklı
5
Fıstıklı
6
Armutlu
7
Keçikaya Çiftliği
2012
4.4.12. Yalova’da Ekoturizm Genel Değerlendirmesi
-Bölgenin peyzaj özelliklerinin çok çekicidir. İlimizin %60’ı ormanlarla kaplıdır. Her
yürüyüş parkurunda çok güzel manzaralar, tarihi patikalar, dereler, şelaleler,
mağaralar, görsel zenginlikler bulunmaktadır.
-Zengin flora bulunmaktadır. Bölgeye ait birçok endemik bitki, ağaç türleri, birçok şifalı bitki
bulunmaktadır. İklim ve toprak kalitesi bitkilerin yaşamasına çok uygundur.
-Zengin bir fauna bulunmaktadır. Hemen her yürüyüşte bir çok yerlerde domuzların
kazdıkları yerleri, ayak izlerini görebilirsiniz. Yağışlı havalarda ayı, tilki, çakal, sansar,
yaban kedisi vb birçok hayvanın izlerini, zaman zaman kendilerini görmeniz
mümkündür.
-Flora ve fauna zenginliği yanında bir çok şelale ve bunları barındıran dereler mevcuttur.
Bunlar trekking faaliyetlerinin çekiciliğini ve zevkini artırmaktadır.
-Parkurlar üzerinde bir çok eski roma ve bizanstan kalma kalıntılar , bulgular
bulunmaktadır. Ferhat yolu Teşvikiye su yolu vs.
- Armutlu, Termal ve Keramet kaplıcalarında sonlanan yürüyüşlerden sonra alınan banyo,
katılımcılar için büyük bir rahatlama yaratmakta ve fark oluşturmaktadır.
-Dört mevsim alan farklı olanaklar sunmaktadır. İlkbaharda kiraz ve çilekle açılan
sezon, ıhlamur, kuzukulağı, yabani sarımsak, erik, karayemiş, elma, kızılcık, fındık,
yabani armut, akdiken, alıç, muşmula, kestane, kocayemiş gibi bitkileri nimetleri ve
meyveleri ile devam etmektedir.
-Dört mevsime uygun parkurlar bulabilirsiniz. Çok sıcak temmuz güneşinde sabah gölgeden
gidip, akşam gölge ormanlık patikalardan dönebilirsiniz.
-Bölge %60 orman yoğunluğuna sahip olduğundan ve yeterli yağış aldığından bütün
parkurlarda su kaynakları, derelerde, içilebilecek sular mevcuttur. Bazı parkurlarda
oluşan göletlerde ve şelalelerde yüzebilirsiniz.
-Yalova’ya ulaşım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal’dan 40 dakikada, Yenikapı’dan 70
dakika‘da gelebilirsiniz.
-Yalova’dan köylere ve bütün yerleşimlere yol asfalttır. Tüm rota başlangıçlarına kısa
sürede ulaşım mümkündür.
127
2012
-Her tür yaş ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse
zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur.
-Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taş düşmesi, heyelan ve çığ riski yoktur,
-Değişik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve
olumlu bakmaktadır,
-Gerekli durumlarda haberleşme, konaklama, sağlık tesislerine ulaşım kolaydır,
-Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar
mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, Beşpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar
içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, İstanbul, Adalar, Marmara,
İznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir.
-Başlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüşünüzü yaptıktan sonra başka bir
rotadan aracınıza dönebilirsiniz, kişisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney,
Kurtköy, Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs.
-Patikalar yürüyüşe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek
taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır.
-Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle
kolayca ulaşır, yürüyüşünüze başlar güzel bir alanda mola verip başka bir patikadan
geri dönebilirsiniz veya başka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara
göre yürüyüşünüz birkaç saatten başlayıp gün boyu sürebilir.
-Yalova Atatürk’ün kentidir. Atatürk’ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Atatürkle aynı
patikalarda yürür, Termal’i, Atatürk Köşkü’nü, Yürüyen köşkü, görebilirsiniz.
Sonuç olarak, kolay ulaşım, haberleşme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel
halk, her yaş ve guruba göre çok değişik parkur seçenekleri, muhteşem manzaralar,
değişik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar,
patikalar üzerlerinde ÇEŞMELER ve Atatürk’ün gezdiği yerler işte size YALOVA.
Tablo 15. Genel GZTF Analiz Tablosu
GÜÇLÜ YÖNLER
FIRSATLAR
 Yalova ilinin zengin tarihi ve kültürel birikimi
 Kalkınma
 Flora ve fauna zenginliği
ajanslarının
doğa
turizmi
projelerini desteklemesi
 Halkın doğa turizmine olan ilgisinin ve doğa
 STK’ların doğa turizmine yönelik talepleri
 Otantik ürünler ve pazarların bulunması
sevgisinin yüksek olması
 Yalova’da turizm sektörünün gelişmeye açık
olması
128
 Yalova
ilindeki
potansiyel
doğa
2012
turizmi
alanlarının zenginliği
ZAYIF YÖNLER
TEHDİTLER
 Doğa turizmi bölgelerindeki köylü profilinin
 Doğa
çekingenliği ve bilgi eksikliği
 Köylülerin
devletin
mali
turizmi
kapasitesinin
dışarıdan
(yerel halkın dışında) gelen yatırımcılar
tarafından kullanılması
olanaklarını
kullanmada deneyimsiz ve çekingen olmaları
 Doğa turizmi amaçlı kullanılan alanların
 Kurumların doğa turizmi konusunda personel
doğayı tahrip edici talepler nedeniyle baskı
altında olması
ve mevzuat olarak henüz güçlü bir yapıya
 Doğal alanlara insan baskısının artması
ulaşmaması
 Alanlarda doğa turizmi amacına uygun
 Yeterli uzman olmaması
 Doğa turizmi faaliyetlerinin çok geniş bir
alanda
dağılım
göstermesi
olmayan farklı arazi kullanım taleplerinin
olması.
planlamayı
güçleştirmektedir.
Değerler toplamı
Termal İlçesi
İlçesi
Altınova
İlçesi
Armutlu
İlçesi
Çiftlikköy
Aktivite/değer
İlçesi
Çınarcık
Yalova İli İlçelerinin Öne Çıkan Doğa Turizmi Değerleri Matrisi
14
5
10
9
10
Dağ bisikletçiliği (DB)
X
X
X
X
X
Denizel değerler (DS)
X
X
X
X
Peyzaj güzelliği/fotosafari (PF)
X
X
X
X
X
Yaylada konaklama/kamping (YK)
X
Doğa Yürüyüşü (DY)
X
X
X
Pansiyonculuk(P)
X
X
Aktif yaylacılık(AY)
X
X
X
X
X
Kuş gözlemciliği imkanı(KuG)
X
X
Tabiat parkı vb sahalar (TP)
X
Botanik gezilerine uygun saha(BOG)
X
Tescilli avlak sahası (AvS)
X
Yayla gezisi imkanı (Ya)
X
X
X
X
X
X
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
X
Şelale görme imkanı (Ş)
X
Motorlu gezi imkanı (M)
X
Botanik gezisi imkanı (Bt)
X
X
X
X
129
X
X
X
X
X
2012
5.YALOVA İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
5.1.Gelişme Stratejileri
Strateji 1. Potansiyel Ekoturizm Alanlarının Düzenlenmesi
Strateji 2. Trekking yol ağı oluşturma ve düzenleme
Strateji 3. Dağ bisikleti parkurları belirlenerek düzenlenmesi.
Strateji 4. Avlakların ve Avcılık Faaliyetlerinin Geliştirilmesi
Strateji 5. Deneyim paylaşımı
Strateji 6. Üniversitelerle işbirliği
Strateji 7. Ortaklıklar oluşturma
5.2. Pazarlama Stratejisi
Strateji 1. Kültürel ürün envanteri ürünleri sunuma hazır hale getirme
Strateji 2. Ulusal seyahat acentalarını bölgeye çağırarak yerel girişimciler ile
eşleştirme faaliyeti yapmak
Strateji 3. Ekolojik ürün satış merkezleri
Strateji 4. Ev pansiyonculuğu
Strateji 5. Fuar sempozyumlar, festivaller
5.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
Strateji 1. Çocuklar için Ekoturizm Alanı Oluşturmak
Strateji 2. Tanıtım Faaliyetleri ve Yaygınlaştırma
Strateji 3. Ekoturizm ve Doğa Eğitimi
Strateji 4. Gönüllülük sisteminin oluşturulması
Strateji 5. Yerel Rehber eğitimi
5.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve
sürdürülebilirliğin izlenmesi)
Strateji 1. Sosyal, Kültürel, Ekonomik ve Çevresel Etkilerin İzlenerek
Sürdürülebilirliği sağlanması.
Strateji 2. Ziyaretçi Beklenti ve Memnuniyet Anketleri
Strateji 3. Yöresel Yapı sistemi
130
2012
EYLEM PLANI
No
5.1. Gelişme Stratejileri
Eylem
Açıklama
Potansiyel Ekoturizm
Alanlarının
S.1
Düzenlenmesi
Yapacak kişi ve kuruluşlar
Yamaç Paraşütü, Kuş Gözlemciliği (Hersek
OSİ, OİM, Altınova Belediyesi,
Lagünü) ve Fotosafari (Hersek Lagünü)
GSM, ÇŞM, STK’lar
yapılacak sahaların düzenlenmesi.
Süresi
2013-2016
Trekking güzergâhı olarak tespit edilen popüler 5
S.2
Trekking yol ağı
oluşturma ve düzenleme
OSİ, OİM, İTM, İÖİ, GSM, İlgili
parkurun uluslar arası standartlara göre
Belediyeler, STK’lar
düzenlenmeleri ve her türlü tanıtıcı, bilgilendirici
2013-2015
materyalin yapımı ve yerine konması.
S.3
S.4
S.5
Dağ bisikleti parkurları
Belediyeler, STK’lar
2parkurun düzenlenmesi.
Avlakların ve Avcılık
İlimizde bulunan avlakların arttırılması, avcıların
Faaliyetlerinin
avlaklara sahip çıkması sağlanarak turizme açılması ve
Geliştirilmesi
yerel halka kaynak sağlanması.
Deneyim paylaşımı
OSİ, OİM, İTM, İÖİ, GSM, İlgili
Dağ bisikleti potansiyelinin belirlenerek popüler
OSİ, OİM, Avcı Dernekleri, Yerel
Halk
OSİ, İTM, İÖİ, Yöre halkı,
Deneyim paylaşım programları oluşturulacaktır.
S T K ’ l a r , Özel girişimciler
2013-2015
2013-2016
2013-2016
Her türlü faaliyetin planlanma, geliştirme ve
S.6
Üniversitelerle işbirliği
uygulama safhalarında Yalovaİli ve çevre
OSİ, Üniversiteler
illerdeki üniversitelerden bilimsel destek alınması
2013-2022
için işbirliği yapılacaktır,
S.7
Ortaklıklar oluşturma
Akdeniz Model Orman Ağı ile ortaklık
oluşturma.
OSİ, OİM ,Model Orman Derneği.
2013-2022
No
5.2. Pazarlama Stratejisi
Eylem
Açıklama
Süresi
OSİ, OİM, İTM, Yerel Halk
2013-2022
OSİ, İTM, Yerel Halk, STK’lar
2013-2017
Geleneksel yaşam tarzı ve kültüre ilişkin olarak
Kültürel ürün envanteri
S.1
ürünleri sunuma hazır
hale getirme
doğadan toplanan veya üretilen gıda maddeleri,
doğal materyalden üretilen el sanatları vb.
değerlerin tespiti, satılabilir hale getirilmesi,
sözlü değerlerin envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi.
Ulusal seyahat
acentalarını bölgeye
S.2
çağırarak yerel
girişimciler ile eşleştirme
faaliyeti yapmak
Bölgeye tur düzenleyen ve düzenleme potansiyeli
olan seyahat acenteleri ve tur operatörleri
bölgenin ve ürünlerinin tanıtılması için şehre
davet edilecek ve yerel girişimciler ile ikili
görüşmeler yapılacaktır.
Termal ilçesi, Teşvikiye Beldesi, Güneyköy ve
S.3
Ekolojik ürün satış
Merkezleri
Şenköy köylerinde yöre insanının ürettiği
ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin satışına
yönelik satış yerlerinin oluşturulması,
OSİ, OİM, GTHM, İTM, Yerel
Halk
2013-2022
vatandaşların üretim ve satış için yönlendirilmesi.
Ekoturizm faaliyetlerinin gelişimi doğrultusunda
S.4
Ev pansiyonculuğu
öne çıkacak yerlerde ev pansiyonculuğunun teşvik
edilmesi.
131
OSİ, İTM, Yerel Halk
2017-2022
S.5
Fuar sempozyumlar,
festivaller
Fuar ve sempozyumlara aktif katılımlarla stand
2012
OSİ, OİM, İTM, Üniversiteler,
HEM, İÖİ
oluşturma.
2013-2022
No
5.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
Eylem
Açıklama
Süresi
Çocuklarda ekoturizm bilincinin oluşmasını
S.1
Çocuklar için Ekoturizm
Alanı Oluşturmak
sağlayacak şekilde en az 1 parkur düzenlenerek
doğa eğitimi konusunda uygulamalı eğitim
OSİ, OİM,MEM,GSM, Yerel Halk
2013-2022
verilmesi.
Web sitesi, sosyal paylaşım ağları ( facebook,
S.2
Tanıtım Faaliyetleri ve
Yaygınlaştırma
twitter vb.), afiş, broşür, kitap, Cd vb.
materyallerle tanıtım ve yaygınlaştırma
faaliyetlerinin yapılması.
Yerel halkın eko-turizm hakkında eğitimi,
S.3
Ekoturizm ve Doğa
Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin geliştirilmesi
Eğitimi
konusunda eğitilmesi.Doğayı anlatmak için yöre
OSİ, İTM, MEM, GSM, İÖİ,
Sanayi ve Ticaret Odası,
2013-2022
Belediyeler,Üniversiteler, STK’lar
OSİ, İTM, İÖİ, Muhtarlıklar,
,STK’lar
2013-2022
OSİ, STK’lar, Yerel Halk
2013-2022
OSİ, Yerel Halk
2013-2016
halkın eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi.
S.4
S.5
Gönüllülük sisteminin
oluşturulması
Yerel Rehber eğitimi
Doğa gönüllülerinin tespiti ve iletişim sisteminin
oluşturulması.
Trekking, Bisiklet, Dağcılık vb.faaliyetler için
Ekoturizm rehberi yetiştirilmesi
No
5.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi
Eylem
Açıklama
Süresi
Sosyal, Kültürel,
Ekonomik ve Çevresel
S.1
Sosyal, Kültürel,Ekonomik ve Çevresel Etkilerin
Etkilerin İzlenerek
alan çalışmaları ile izlenmesi ve
Sürdürülebilirliği
sürdürülebilirliğin sağlanması.
OSİ, OİM, İTM, Üniversiteler
2013-2022
OSİ, İTM,Üniversiteler
2013-2022
OSİ, ÇŞM, İÖİ, İTM, Belediyeler
2013-2022
sağlanması.
S.2
Ziyaretçi Beklenti ve
Memnuniyet Anketleri
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden memnuniyetinin peryodik olarak
ölçülmesi.
Ekoturizmin yapıldığı ilçe, köy ve beldelerde
S.3
Yöresel Yapı sistemi
yeni yapılacak yapıların tamamen yerel
mimariye uygun olmasının zorunlu hale
getirilmesi.
OSİ : Yalova Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü, ÇŞM : Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, OİM : Orman İşletme Müdürlüğü, İTM : İl
Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İÖİ.: İl Özel İdaresi, GTHM: Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, MEM:İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
GSM: İl Gençlik ve Spor Müdürlüğü, HEM: Halk Eğitim Merkezi.
132
133
2012
134
2012
135
2012
136
2012
137
2012
138
2012
139
2012
140
2012
141
2012
142
2012
143
2012
144
2012
2012
Ek:1 Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
Niçin Yalova’da Trekking
1-Yalova’ya ulaşım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal’dan 40 dakikada, Yenikapı’dan 70
dakika‘da gelebilirsiniz.
2-Yalova’dan köylere ve bütün yerleşimlere yol asfalttır. Tüm rota başlangıçlarına kısa sürede
ulaşım mümkündür.
3-Türkiye’nin en yoğun orman örtüsü %60 Yalova’dadır, parkurların tümünde çeşmeler, su
kaynakları vardır.
4-Her tür yaş ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse
zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur.
5-Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taş düşmesi, heyelan ve çığ riski yoktur.
6-Doğa koşulları bitki varlığı, hayvan varlığı, trekking için uygundur her yürüyüşte yaban
hayatının izlerini görebilirsiniz. Mevsime göre yollarda kiraz, erik, elma, muşmula, böğürtlen,
kestane, koca yemiş, çilek, kızılcık gibi doğal ortamda yetişen meyveler bulabilirsiniz.
7-Değişik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve
olumlu bakmaktadır.
8-Gerekli durumlarda haberleşme, konaklama, sağlık tesislerine ulaşım kolaydır,
9- Patika zemini, manzara ve yol üzeri çeşme gibi yürüyüş kalitesini artıran özellikler
açısından doyurucudur.
10-Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar
mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, Beşpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar
içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, İstanbul, Adalar, Marmara,
İznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir.
11-Başlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüşünüzü yaptıktan sonra başka bir rotadan
aracınıza dönebilirsiniz, kişisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney, Kurtköy,
Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs.
12-Patikalar yürüyüşe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek
taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır.
13-Dört mevsim trekking faaliyetine uygun parkurlar mevcuttur.
14-Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle kolayca
ulaşır, yürüyüşünüze başlar güzel bir alanda mola verip başka bir patikadan geri dönebilirsiniz
145
2012
veya başka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara göre yürüyüşünüz birkaç
saatten başlayıp gün boyu sürebilir.
15-Yalova Atatürk’ün kentidir. Atatürk’ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Termal’i,
Atatürk Köşkü’nü, Yürüyen köşkü,
Sonuç olarak, kolay ulaşım, haberleşme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel
halk, her yaş ve guruba göre çok değişik parkur seçenekleri, muhteşem manzaralar,
değişik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar,
patikalar üzerlerinde ÇEŞMELER ve Atatürk’ün gezdiği yerler işte size YALOVA.
Trekkingin Faydaları Nelerdir?
1-Yürüyüş, kan akımını ve kan damarlarının miktarını artırarak, dolaşımı iyileştirir, kalpdamar ve beynin damarsal hastalıkları riskini azaltır.
2-Kalp kası dâhil, vücut kaslarını kuvvetlendirerek, daha etkin çalışmalarını sağlar.
3-Her bir kasılmada kalbin pompaladığı kan miktarını artırarak, istirahattaki kalp atım sayısını
(nabzı) azaltır.
4-Egzersiz ve stres durumunda kan basıncında (tansiyonda) oluşan yükselmeyi azaltır.
5-Kan basıncını düzenler.
6-Kalp kasının yan damarlardan da beslenmesini destekler. Böylece kalbin ana damarlarında
oluşacak tıkanıklıkların vereceği zararı azaltır.
7-Şişmanlık riskini azaltır.
8-Sindirimi kolaylaştırır.
9-Beyine oksijen sağlanmasını artırarak, zihinsel keskinlik ve yaratıcı düşünce potansiyelini
yükseltir.
10-Lenfatik dolaşıma yardımcı olur.
11-Egzersiz sırasında ve sonrasında metabolizmayı uyarır.
12-Solunum kapasitesini artırır.
13-Büyümeyi ve travma sonrası toparlanmayı olumlu etkiler.
14-Kan yağlarının (trigliserid) düzeyini düşürür.
15-HDL/LDL (iyi huylu-kotu huylu kolestrol) dengesini düzenler.
16-Koordinasyona olumlu etki yapar.
17-Eklem ve kasların esnekliğini artırarak, bel ve boyun ağrılarını hafifletir.
18-Kemiklerin sertleşmesini ve kuvvetlenmesini sağlar.
19-Dayanıklılığı artırır.
20-Yorgunluk duyumunu engeller.
21-Uykusuzluğu azaltır, rahatlamaya yardımcı olur.
146
2012
22-Vücudun doğal keyif verici hormonu olan endorfinin salınımını artırır.
23-Yaşlanma surecini geciktirerek, genç bir görünüm sağlar.
24-Moral, özgüven ve iyimserliği artırır.
25-Uzmanlar kontrollü bir yürüyüşün kiloyu muhafaza ettiği gibi enerjiyi artırdığını, zihni
boşalttığını, kalp krizi riskini azalttığını belirtiyor.
26-Düzenli yapılan yürüyüşlerden sonra, kendinizi daha dayanıklı ve güçlü hissedeceksiniz.
Yürüyüşün ritmi sizi rahatlatacağı için, problemlerinizi daha dinç bir kafayla çözebilirsiniz.
27-Yürüyüşle birlikte stresten uzaklaşacağınız için, uyumanız kolaylaşacaktır. Hareket ve
ritmik yürüyüşler, kalbinizin ve ciğerlerinizin de verimli çalışmasını sağlar.
28-Yaşla birlikte yükselme eğilimi gösteren tansiyonu belli bir seviyede tutmanın en kolay
yollarından biri yürüyüştür.
29-Kiloyu kontrol eden bir egzersiz olan yürüyüş, aynı zamanda kemikleri de güçlendirerek,
ileriki yaşlarda kemik hastalıklarının oluşmasını engeller.
30- Yürüyüşün bir diğer faydası, sağlıklı ve dik bir duruş sağlamasıdır.”
Ekip Halinde Yürüyüş Kuralları
-Ekip olarak yürümek yürüyüşü daha etkin ve zevkli hale getirir. Ancak gurup yürüyüşlerinde
uyulması gereken kurallar vardır. Bunlar,
-Öndeki kişiyi birkaç adım geriden takip ediniz,
-Çok gerilerde kalarak katılımcıların sizi beklemelerine neden olmayın, bu durumda
arkadaşlarınız rahatsız olacağı gibi kaybolma riskiniz de artar.
-Çalılıklardan geçerken tuttuğunuz dalları bırakırken arkanızdan gelenleri gözetleyiniz, bu bir
emniyet ve nezaket kuralıdır, gerekmedikçe dalları tutmayınız, dalı tutmak zorunda iseniz
bırakırken geriden geleni uyarınız,
-Orman da koşmayınız, görmediğiniz böğürtlen ve benzeri çalılara ayağınız takılarak yüzün
koyun yere düşüp yararlanabilirsiniz,
-Ayakkabılarınızı bağlamak, çantanızı ayarlamak, su içmek, fotoğraf çekmek gibi aktiviteleri
patikayı veya yolu tıkamadan yana çekilerek yapınız, arkadan gelenleri engellemeyiniz,
-Arkadaşlarınıza ve diğer ekiplere kibar davranınız, geleneksel olarak yukarıdan inen ekipler
yokuş çıkanlara yana çekilip yol verir, ancak çok dik arazilerde ve çok kalabalık inen
ekiplerde bunun tersi daha uygun olur.
-Ekip temposunu yavaş ekip üyelerini zorlamayacak ancak iyi yol alacak şekilde ayarlayınız,
geride kalan katılımcılar varsa durumunu öğrenin ve ona göre tempo belirleyiniz,
-Hiç kimsenin en önden ve en arkadan yalnız yürümesine izin vermeyiniz,
-En sondan gelen kişinin molada ekibi yakalamasına ve dinlenmesine ortam sağlayınız.
147
2012
-Zorlanan ve geride kalan kişilerin ağırlıklarını daha genç ve dinamik katılımcılara rica ederek
dağıtınız, bu insani yaklaşım gurup içinde birlikteliği ve ekip ruhunu güçlendirir,
-Yeni katılan aşırı yavaş ilerleyen, gurubu engelleyecek kişileri uygun bir şekilde ikna ederek
bir refakatçi ile geri çeviriniz. Veya güvenli bir yerde gurubun dönüşünü beklemesini
sağlayınız.
-En yavaş kişiyi temponun belirlenmesi için önden ikinci sıraya koyunuz.
-Grup liderinin veya rehberin uyarılarını mutlaka dikkate alın. Unutmatın ki bunlar sizin ve
gurubun güvenliği ve huzuru içindir.
Yeni Başlayanlara Öneriler
1-Öncelikle bileği saran, tabanı sert ve tırtıllı bir ayakkabı, 30-40 litrelik bir sırt çantası
edinin. Diğer gerekli malzemelerle ilgili listeler birçok internet sitesinde mevcuttur. Yeni
aldığınız ayakkabınızı birkaç kez şehir içinde giyerek deneyin. En az bir takım yedek iç
çamaşır, yedek çorap, havaya göre yağmurluk, polar üst veya rüzgârlık mont, bere veya
şapka, hava koşullarına göre bir çift uygun eldiven, bir adet su kabı ve yeteri kadar su,
atıştırmalık ara yiyecekler, enerji verici kuru üzüm, kuru kaysı, incir, kuru dut, ceviz, badem
alınız. Mevsime göre güneş kremi, güneş gözlüğü, küçük bir plastik bardak, ve fotoğraf
makinesi, Özel ilaçlarınız, yara bandı, bir iki adet ağrı kesici , ıslak mendil, bir adet çöp
torbası yanınızda bulunsun.
2-Başlangıç için zorluk derecesi az veya orta olan bir rota seçin, ve rota hakkında ilgililerden
ve rehberden bilgi alın,
3-Uygun giyinin, yaz ve kış koşullarına ve yağış durumuna göre tedbirinizi almayı
unutmayınız,
4-Sağlık sorununuz varsa mutlaka bir hekime danışarak etkinliğe katılın.
5-Sırt çantanıza öğle yemeğinizi, suyunuzu, yağmurluğunuzu koyarak yürüyüş boyunca
taşımanız gerekir. Ayrıca tuvalet ihtiyacının da doğa giderilmesi gerektiğini unutmayınız.
6-Başlangıçta uzun paçalı pantolon ve gömleği tercih ediniz. Bunlar ufak tefek sıyrıklardan,
ısırganların etkilerinden vs sizi korur. Hava alabilen giysiler kullanmaya çalışın.
Terleyeceğinizi hissettiğiniz anda veya ilk molada fazla giysilerinizi çıkarın. Deneyiminiz
arttıkça daha rahat hareket edebilirsiniz.
7-Yürüyüşe gideceğiniz gün iyi uyuyunuz. Sabah iyi bir kahvaltı yapınız. Suyunuzu
susamadan ara molalarda azar azar içiniz. Aksi halde yukarıda sayılanlar size baş ağrısı olarak
geri yansıyabilir.
8-Yiyecek ve suyunuzu fazlasıyla alın, mecbur kalmayınca bitirmeyiniz. Dağlarda her türlü
olasılıklar sizi bekliyor, unutmayın. Atıştırmalıklar alarak arada azar azar atıştırın.
148
2012
9-Sessiz olunuz, diğer arkadaşlarınızı rahatsız etmeyiniz, inanç ve siyasi görüş gibi
değiştirilmesi mümkün olmayan konularda tartışmadan kaçınınız.
10-Nazik, yardımsever, katılımcı ve paylaşımcı olunuz.
11-Yürüyüş sırasında uygun bir tempo belirleyiniz. Kimseyle yarışmayın ve ormanda
kesinlikle koşmayın. Zorlanıyorsanız veya başka bir sorununuz olursa mutlaka rehberle
iletişim kurun. Düzgün sürekli tempoyla yürüyün. Hızlanıp yavaşlamak sizi yorabilir.
Özellikle belirli bir yaştan sonra bu daha çok önem kazanır.
12-Ayak tırnaklarınız uzun olmamalı. Özellikle inişlerde parmaklarınız rahatsız eder. Tırnak
kesim işlemi bir iki gün önceden yapılmalıdır.
Yalova İli Trekking Parkurları
1-Aktoprak-Keramet Trekking Parkuru
Rota başlangıcı olan Aktoprak, Kafkas kökenli bir köydür. Buraya Altınova üzerinden
gelinmektedir. Gelirken Karadere Köyü’ne gelmeden solda Çoban Kale tabelasını
göreceksiniz. Burada aracı durdurup soldaki yamaca baktığınızda kaleyi göreceksiniz. Kale
büyük değil, makilerin olduğu kayalık bir patikadan buraya on dakikada çıkabilirsiniz. Kale
vadiye hakim, biraz zaman almakla birlikte manzara güzel ve görülmeye değer. Daha sonra
Kafkas kökenli olan Karadere, Fevziye, Tevfikiye, Aktoprak köylerini geçerek Veli Kahya
çeşmesine gelmeden sırttan sola giden toprak yoldan parkur başlamaktadır. Vadiyi ve ovayı
149
2012
seyrederek ilerledikten sonra küçük bir çeşmeye ulaşacaksınız. Burada çok kısa bir mola verip
sularınızı takviye edebilir ve manzarayı seyredebilirsiniz. Yan yan tarla kenarlarından ve
ormandan güzel bir patikadan Selimiye (Ayvacık) mezrasına ilerlersiniz. Aşağıda vadi içinde
kışın küçük şelaleler görebilirsiniz. Yine vadi içinde değirmen kalıntısına rastlayabilir ve
şansınız varsa tarihi bir taş parke yoldan geçebilirsiniz. Selimiye mezrasına gelmeden vadinin
solunda iki çeşme göreceksiniz. İkinci çeşmenin suyunun şifalı olduğu söylenir ve civar
köylüler buradan sürekli su taşırlar. Mezradan en kısa sürede Orhangazi’ye bakan sırtlara
ulaşmalısınız, çünkü İznik Gölü, Samanlı Sağları, Gürle Dağı, hava açıksa Uludağ manzarası
sizi bekliyor. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten sonra sağa saparak Keramete Köyü’ne
inen toprak yola yönelirsiniz. Zaman kısıtlıysa doğrudan köyden Keramet’e giden yola
yönelir veya dere kenarından gidebilirsiniz. Dere kenarını tercih ederseniz göreceğiniz iki
küçük çeşmede suların tadına bakabilirsiniz. Çobanlar ikinci çeşmenin daha iyi olduğunu
ifade ederler. Tepeden göl tarafına aşıp 20 dakika kadar ilerlediğinizde yolun altında sulak bir
çayırlık civarında büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. Köyden yörede üretilen zeytin
ve zeytin yağı alabilirsiniz. Büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede
Keramet Ilıcasına gider, hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Havuzdan çıkınca mutlu bir
şekilde aracınıza binersiniz. Bu yürüyüş yaklaşık 5 saat sürebilir. Sonbaharda renkler çok
güzeldir, adeta bir renk cümbüşü parkur boyunca size eşlik eder. Güvenlidir. Yol üzerinde
kızılcık, kuşburnu, böğürtlen ve muşmulaları patika kenarlarında bulabilirsiniz. Kimsenin
yaşamadığı mezrada çobanlara rastlayabilir, mezrada dut, erik ve diğer meyvelerin tadına
bakabilirsiniz. Patika son derece doğal, seyir zevki üst düzeyde, manzara fotoğrafları için çok
elverişlidir. Her yaş grubuna uygun bu parkurda tüm katılımcıların mutlu ve huzurlu oldukları
görsel bir şölen sizleri de beklemektedir. Parkurun uzunluğu yaklaşık 12 km olup, tespit
edilen zorluk derecesi 2’dir.
Alternatif Öneriler
Zorluk yaşamak isteyenler başlangıç noktasından daha ileride bulunan dereyi geçince
çeşmeden sağa sapan patikaya girerek yürüyüşe başlayabilirler. Sol taraftaki yamacı tırmanıp
ana patikaya ulaşarak ve ana grupla birleşerek yürüyüşlerini sürdürebilirler.
150
2012
2-Sugören-Keramet Trekking Parkuru
Rota başlangıcı olan Sugören, Selanik kökenli bir köydür. Buraya Yalova-Bursa yolundan
sola sapılarak gidilmektedir. Köyden ihtiyaçlarınızı karşıladıktan sonra Höyük Tepe’ye kadar
araçla gider, tepeden İznik Gölü ve Marmara Denizi’ni, aynı noktadan Samanlı dağları ve
Uludağ’ı seyredebilirsiniz. Yine aracınızla Dumantepe’ye çıkıp doyumsuz bir manzara
görebilirsiniz. İstenirse Dumantepe altındaki çeşme karşısında bulunan Dumantepe
yamacındaki patikadan yürüyüşe başlayabilirsiniz. Çamlık ve göl manzaraları eşliğinde
duman tepeye ulaşabilirsiniz. Dumantepe’den sırtı takip ederek bir tarafta İznik Gölü, Samanlı
Dağları ve hava uygunsa Uludağ’ı seyrederek, bir taraftan da Marmara ve İzmit Körfezi’ni
görerek sırt yolundan Sermayecik dönemecine kadar gidebilirsiniz. Sola dönmeden sırtı takip
ederek ve Mahmudiye yolunu da geçerek, sürekli sırttaki veya yanlarındaki yollardan ve
Selimiye mezrasının yan sırtlarından devamla sola saparak Keramet’e ulaşırsınız. Yol
boyunca sağ tarafta Yeniköy, Üreğil, Çakırlı ve Keramet köylerini yakından kuş bakışı
görebilirsiniz. Yolun sırtlarla devam eden kısmı sürekli hakim rüzgarlar altındadır.
Rüzgarların sırtlardaki büyük ağaçları ne şekilde etkilediğini burada görebilirsiniz. Sırttan
yürürken şahin, kartal ve atmaca gibi yırtıcı kuşların süzülüşünü, termal hava akımları ile
yükselip alçalmalarını bol bol seyredebilir, yaban hayatını belli ölçüde gözlemleyebilirsiniz.
Yol kenarlarında baharda değişik bitki örtüleri vardır. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten
sonra sağa saparak Keramet Köyü’ne yönelirsiniz. Yolun altında sulak bir çayırlık civarında
büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. Yaşlı karaağaç türünü başka bir yörede
göremeyebilirsiniz, çünkü bu ağaçlar büyük bir olasılıkla asit yağmurları ile kurudu ve
151
2012
bunların sadece kuru kalıntıları kaldı. Köyden yörede üretilen zeytin ve zeytin yağı
alabilirsiniz, büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede Keramet Ilıcası’na
gider hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Bu yürüyüş yaklaşık 5 saat sürebilir. Parkur
güvenlidir ve fotoğraf çekimi için farklı olanaklar sunar. Parkurun uzunluğu yaklaşık 23,2 km
olup, tespit edilen zorluk derecesi 3’tür.
Mahmudiye sırtlarından sonra Selimiye mezrasına yönelerek molayı burada verip dere
içinden veya tekrar İznik Gölü’ne bakan sırtlara çıkarak buradan yola devam edilebilir.
3-Şahinyurdu-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy Trekking Parkuru
Rota başlangıcı olan Şahinyurdu Köyü Pomak kökenli bir köydür. Köyün geçim kaynakları
zeytin ve hayvancılıktır. Gemlik’e gelmeden sola dönülerek taş ocakları ve kayalıklar
arasından köye ulaşılmaktadır. Köy halkı çok çalışkan ve misafirperverdir. Köyde kahvelerde
güzel bir çaydan ve gerekirse yerel ürünlerden aldıktan sonra yürüyüşe başlayabilirsiniz.
Köyün ara sokaklarından yukarı sola yönelerek köyün piknik yeri olan ağaçlar altında
çeşmelerden suyunuzu doldurur, nefis Umurbey, Uludağ ve Gemlik civarını seyredebilirsiniz.
Daha sonra yoldan sırta çıkarsınız. Sırtta olağanüstü bir manzara, Gemlik Körfezi, Uludağ,
İznik Gölü, Samanlı Dağları sizi mest edecektir. Göklere baktığınızda ise yırtıcı kuşların
dairesel turlarını görecek ve köyün adının niye Şahinyurdu olduğunu anlayacaksınız. Sırttan
sola dönerek, eski radarın olduğu yerin yanındaki Darıdere’ye yönelik patikadan sırt aşağı
152
2012
yürüyeceksiniz. Bazen küçük orman kenarlarından, bazen kırsal yamaçlardan sırtın genelde
sol tarafından ilerleyeceksiniz ve aşağı meyilli yüksek bir ormana ulaşacaksınız. Orman altı
çok temiz ve dik olduğundan aşağı doğru grup halinde çok güzel zikzaklı bir yürüyüş yaparak
Darıdere’ye inersiniz. Darıdere, Sarıkaya altındaki vadiden, Kurtköy ve Safran Köyü
kenarından Yalova’nın ortasından denize ulaşır. Kışın ve baharda her tarafta su olduğu halde
kurak geçen yaz mevsimlerinde Darıdere başlangıcında su sorun olabilir. Sarıkaya altında
bulunan Fasulyelik’e yaklaşık 50 metre kala sizi şaşırtacak düzeyde dere yatağından
kaynaklar çıkmaktadır. Bu bölgede öğle molasını verip kaynaklara yakın yerde yemeğinizi
yiyebilirsiniz. Fasulyelik mevkii, iki dere arasında değişik meyve ağaçları olan düz bir
tarladır. Kamp yapmaya uygundur. Buradan yükselen patikalarla Sarıkaya’ya ulaşabilirsiniz.
Eski ve iyi konumda olan bir patikadan olan önce sola yukarı, sonra yana yönelerek
Sarıkaya’ya ulaşabilirsiniz. Burada yanlış patika tercihi yaparsanız yorulabilirsiniz.
Fasulyelik’e gelmeden kayalığın az bir kısmını göreceksiniz, buranın görünen konumundan
az çok gideceğiniz patika yönünü de tahmin edebilirsiniz. Sarıkaya, Yalova civarındaki en
muhteşem kayalıktır. Birçok yerden rahatlıkla görülür. Bu dönem kaya civarında “define
avcıları” yoğun faaliyettedir. Kayalık altında insan yaşayacak kadar bir mağara ve kazıntılar
vardır. Eskiden yaşayanların mağaranın olduğu yerde ateş yakmaları sonucu kayada
oluşturdukları is kalıntılarının metrelerce uzantıları hala görülmektedir. Yanlarda, özellikle
kayalığın en yüksek olan Gemlik tarafında, çarşak ve akabilen çakıl toprak karışımı yoğun
kazıntı artıkları mevcuttur. Bunlar yürüyüşçüler için tehlikeli olabilir. Baharda kaya üzerinde
değişik türlerdeki bitkilerin güzelliği sizi şaşırtacaktır. Buradaki gözleminiz bittikten sonra
patikadan devan ederek küçük bir vadiye geçeceksiniz. Burada yol ayrımlarından sağda
olanlar doğru seçimler olacaktır. Ormanlara yapılan müdahaleler nedeniyle patikalar ve yollar
bazen kaybolmakta bazen de bunlara yenileri eklenmektedir. Dereye paralel bir orman yolunu
takiben Kapılıçınar’a ulaşırsınız. Bu bölgedeki piknik alanını gezebilir ve anıt çınar ağaçlarını
görebilirsiniz. Kurtköy’de alabalık yiyebilir, buradan bal türleri ve yerel ürünler satın
alabilirsiniz. Darıdere içinde muşmula, kızılcık ve diğer meyveleri mevsimine göre
bulabilirsiniz. Fotoğraf çekmek için uygun bir parkurdur. Başlangıçtaki manzaralar ve
Sarıkaya’nın görünümü etkileyicidir. Parkurun uzunluğu yaklaşık 17,3 km olup, tespit edilen
zorluk derecesi 3’tür.
Rotaları iyi bilen rehber varsa, birinci seferden sonra Darıdere içindeki Yörük evlerinden
Beşpınar’a tırmanır, buradan Kurtköy’e veya Güney’e inebilirsiniz. Yine Şahinyurdu
153
2012
sırtlarından İznik Gölü taraflarına yönelir, çok güzel manzaralardan sonra, Yassıçalı
üzerinden çok güzel bir patika ile Beşpınar’a ulaşır, buradan Güney veya Kurtköy’e
inebilirsiniz. Ancak bu arazide yürümek için uygun boğazlı ayakkabı ve baton yararlı olabilir.
4-Elmalık – Sugören- Elmalık Trekking Parkuru
Rota başlangıcı Elmalık köyüdür, köye Yalova’dan 6-7 dakika aralıklarla minibüsler
gitmektedir. İstanbul’dan deniz otobüsleri ile gelenler için iyi bir fırsattır. Elmalık tarihi bir
köydür, 18.yüzyılın ortalarında ilk kağıt fabrikası burada kurulmuştur. Köy halkı eğitimli,
çalışkan ve misafirperverdir. Kahvelerde çayınızı içtikten sonra köy çıkışından sağa saparak
Elmalık deresi yanındaki toprak yoldan yaklaşık yarım saat yürüyerek Alabalık tesislerine
ulaşırsınız. Az ileride sola yukarı sapan orman yoluna girer, yokuş yukarı yaklaşık 20 dakika
yürürsünüz. Bu yolda zaman zaman heyelanlı alanlar olsa da her zaman güvenli geçiş yerleri
bulunur ve sorun olmaz. Yokuşu, etrafı seyrederek yavaş çıkmanız uygun olabilir, daha az
yorgunluk hissedersiniz. Eğer servis aracı ile geldiyseniz ve grup performansı üst düzeyde
değilse, araç Balıkhane’ye kadar getirebilir. Yokuş bitiminde sağa dönen yolda devam eder,
küçük bir dereye ulaşırsınız, dere üzerinde kısa bir mola vererek, küçük su deposundan
suyunuzu takviye edebilirsiniz. Hafif bir yokuşa tırmanır, az ilerde sağ yamaca sapan patikaya
gelirsiniz. Burada şahane bir patika sizi beklemektedir. Burası çok derin V şeklinde tarihi bir
patikadır. Muhtemelen eski tarihi yollardandır ve kervanların yıllarca aşındırdığı bir geçiş
güzergâhıdır. Bunu takiben orman içinde güzel bir patikadan bir çayırlığa ulaşacaksınız.
Eskiden çayırlık olan bu alan, şimdi böğürtlenlerle kaplıdır. Çayırlık, sonunda patika ormana
girer ve yeni yapılan orman yoluna ulaşır. Orman yolu üzerinde bulunan iki çeşmeden ikincisi
154
2012
yaz-kış sürekli akar, burada bir mola verebilirsiniz. Daha sonra sağa ayrılan orman yolunu
takip ederek yolun sağındaki alt tarafında çeşme olan bir çayırlığa ulaşırsınız. Burada öğle
molası verebilir, çayınızı yapar ve Marmara’yı seyrederek yemeğinizi yiyebilirsiniz. Daha
sonra çayırlığın sağ tarafından, çeşmenin altından orman içi patikaya girersiniz. Rota, çok
doğal bir patika ile devam ederek Elmalık kalesi üzerindeki çayırlıklara ulaşmaktadır.
Çayırlık başlangıcında küçük bir çınar ağacı (Platanus orientalis) ve çeşme sizi beklemektedir.
Burada küçük bir mola verip Marmara’yı seyredebilirsiniz. Buradan Elmalık Kalesi’ne ulaşır,
kalenin son kalan kalıntılarını görür ve ilerleyince tepeden ovayı ve geniş açıdan Marmara’yı
görürsünüz. Tepeden inerken azami dikkat gerekir, burada kaymalar yaşanmaktadır. Köye
ulaşınca meydandaki kahvelerde çayınızı içerek yorgunluğunuzu unutursunuz. Arzu ederseniz
köyde çalışan su değirmeninden doğal buğday unu ve mısır unu alabilirsiniz. Dönüş çok
kolay, sık aralıklarla Yalova’ya minibüsler çalışmaktadır. Parkurun uzunluğu yaklaşık 12,4
km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3’tür.
Dönüşte Kale’den önce İstihkâm tepe görülebilir. İsteyenler parkuru tersten yürüyebilir. Eğer
çevreyi iyi bilen biri varsa, mevcut parkurun daha üstünden devam eden ve Avcılar
Çeşmesi’nden geçen orman yolu denenebilir.
5-Hamzalı-Beşpınar-Güneyköy Trekking Parkuru
Rota başlangıcı olan Hamzalı köyü, Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Güney Köy’den veya
Orhangazi’den gidilir. Araç, Güney Köy meydanının başlangıcından sola dönerek direk
devam edip yan yollara sapmadan yaklaşık 5 km sonra Hamzalı Köyü’ne ulaşacaktır. Köyün
155
2012
geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve odunculuktur. Geldiğiniz yol istikametinde ilerleyip
köyden çıkın ve yolu takip ederek vadideki yol ve tarlalar boyunca ilerleyin. Sola giden küçük
vadi Fındıklı Köyü’ne gider. Az ilerde sola sapan küçük vadi Beşpınar altına yaslanır. Bu
vadilere sapmadan ana vadiden devam edin, burada mevsime göre vadi boyunca dut, kiraz,
kızılcık ve diğer meyveler mevcuttur. Sağa kıvrılan tarlalar bitince kısa bir ağaçlıktan geçip
tekrar yeni bir yamaçta çayırlığa ulaşacaksınız. Çayırlık ve civarında çeşmelerde mola verip
su takviyesi yapabilirsiniz. Vadiden yukarı çıkarsanız çok güzel bir patika ve sonra yaman bir
taşlık yokuş sizi bekliyor. Burayı tercih ederseniz, yokuşta dikkatli yürümek gerekir, taş
yuvarlanmasına karşı dikkatli olmak lazım. Yokuş sonunda hafif heyelanlı bir alanda bir
çeşmeden sonra sağa dönerseniz güzel bir çayırlıktan Beşpınar’ı göreceksiniz. Karşı yamaca
tırmanan yolu tercih ederseniz sizi Yılankaya’ya çıkarır. Sırtın diğer yamacındaki çayırlıkta
eski bir çeşmeden suyunuzu içebilirsiniz. Daha sonra vadi içinden devam ederek, yokuş
yukarı son kısmı büyük ağaçların oluşturduğu orman içinden, Yassıçalı sırtında büyük bir
çayırlığa çıkacaksınız. Buradan Beşpınar’ı ve etrafı seyredebilirsiniz. Çayırlığın sağından
orman içinden yan giden patika sizi güzel bir çayırlık ve çeşmeye ulaştıracaktır. Buradan
Beşpınar yamaçlarını seyreder, uzun bir mola verir, çayınız varsa içebilirsiniz. Çayırdan sağa
inen yoldan vadiye yönelir, vadinin karşısında Beşpınar tepesinin yanından geçen patikadan
Beşpınar Yaylası’na ulaşabilirsiniz. Bu patika çok düzgün ve zevklidir. Çeşmede dinlenirken,
patikanın gidişini karşıdan görerek yönünüzü belirleyebilirsiniz. Yol üzerinde hiçbir yörede
göremeyeceğiniz Ayı Fındığı (Styrax officinalis) ağaçlarını inceleyebilirsiniz. Meyveleri
fındık gibi olan bu ağaçların ana vatanı Anadolu olup ender yerlerde bulunmaktadır. Mevsim
uygunsa Beşpınar sırtlarında şakayıkları (Paeonia sp.) görebilirsiniz. Beşpınar’da değişik iki
çeşme başında öğle molası verir, manzarayı seyreder ve dinlenirsiniz. Yollar boyunca
mevsime göre kiraz, erik, kızılcık, muşmula kestane, ayva, kuşburnu, kuzukulağı, kekik vs.
toplayabilirsiniz. Yemek molasından sonra sizi bölgede görmeye pek alışık olmadığınız bir
patika beklemektedir. Hamzalı’ya yapılan yeni orman yoluna girdiğinizde, yolun sağa
kıvrıldığı yerde, tam karşıda tarla içinden bir patika devam etmektedir. Buradan devam ederek
sol sırta döndüğünüzde patika sırt üstü devam eder. Tam başlangıçta, sağdaki kayalıktan
Şahinyurdu’nun arka yamaçlarını, İznik Gölü’nü, göl civarındaki köyleri, hava açıksa İznik ve
arka dağları dahi görmek mümkündür. Daha sonra patikadan devam ederek, sağa dik inen
diğer bir patikaya sapmadan ilerledikten sonra, burada patika yine ikiye ayrılmaktadır.
Bunlardan sağdan giden doğrudan Güney Mezarlığı üstüne gider, soldan inen orman yoluna
bağlanır. Bu yoldan taş ocağı yoluna, bunu takiben de birçok tarihi ve dini kişileri yetiştiren
Güney Köy’e ulaşırsınız. Güney’de Dağıstan yemekleri yapan iki lokantadan hinkal, sürecet
156
2012
ve pakuk gibi Kafkas yemeklerini tadabilirsiniz. Patikalardan, yollardan, bakılacak yerlerden
en güzel manzaraları seyrederken bunların kıymetini bilmek adına tarihi bir olaydan
bahsetmek gerekir. Kurtuluş Savaşı’nda cepheye Güney Köy’den aynı anda yaklaşık 105 kişi
gider, bunların o dönemde çektirdiği fotoğraf köy muhtarlığında bulunmaktadır. Gidenlerden
5 veya 6 kişi geri döner, onlardan biri yeni yetişen, çocuk yaşta biridir. Askeri birlikte çocuk
olduğu gerekçesiyle kabul etmezler, geri köye gönderirler. Köye geri dönmesi annesini çok
üzer, annesi çocuk yaştaki oğluna kızarak tekrar askere gönderir ve çocuk şehit olur. Onları
rahmetle, minnetle ve saygıyla anıyoruz. Parkurun uzunluğu yaklaşık 15,2 km olup, tespit
edilen zorluk derecesi 4’tür.
Alternatif Öneriler: Hava açıksa ve Beşpınar görülüyorsa, Gemlik Şahinyurdu köyü
sırtlarına doğru yürüyebilirsiniz. Burada tepelerde göreceğiniz link istasyonlarının direklerinin
etrafını dolaşarak ve sırtlardan ve yamaçlardaki patikalardan Beşpınar’a gelebilirsiniz.
Buradaki kayalık alanlarda yürümek için ayakkabı ve deneyiminizin yeterli olması gerekir.
Beşpınar’dan
Güneyköy’e
sonra
Boğadere’ye
inip
ordan
orman
yolu
ile
gelebilirsiniz.
6-Soğucak Kalıcı Konutları - Soğucak Tepesi
Yalova’yı ve çevreyi kısa yoldan görmek isteyenler ve manzara sevenler için Marmara
Bölgesi’ndeki en güzel manzaralı parkurdur. Aynı noktadan bu kadar çok tarihi alanı gören
herhalde başka bir yer yoktur. Parkurun en üst noktasından bakıldığında, hava uygunsa
Yalova, Termal tarafları, Beşpınar civarı, Gemlik üzerine düşen tepeler, Kurban Dağı, Gürle
Kayası, Bayrak Tepe, Samanlı Dağları, İznik Gölü’nün bir tarafı, parkurun diğer ucundan
157
2012
gölün tümü, Dumantepe, Sugören ve Kirazlı sırtları, Çiftlikköy, Taşköprü tarafları, Marmara,
Adalar, İstanbul, Kartal ve bu sahilin tümü olmak üzere daha birçok yer görünmektedir.
Yalova’ya ilk gelenlere çevreyi tanıtmak için en kolay yöntem, buradan her tarafı görsel
olarak anlatmak olmalıdır. Parkurun başlangıç noktası olan Soğucak Kalıcı Konutları’na
minibüs veya aracınızla geldikten sonra, okulun karşısından ormana giren toprak yolu takip
edersiniz. Yol çok hafif bir yokuştan sonra vadiye yönelecektir. Yaklaşık bir saat sonra yol,
sola kıvrılarak büyük bir taş ocağının içinden geçerek tepeye yönelecektir. Tepeye çıkınca yol
ikiye ayrılacaktır. Önce soldaki yoldan ilerleyerek Güney Köy üzerinde eski yangın
kulübesinin bulunduğu çayırlığa gittiğinizde, başlangıçta anlatılan manzaraların ve yerlerin
çoğunu göreceksiniz. Burada kısa bir moladan sonra aynı yoldan geri dönerek tam karşıki
tepede göreceğiniz yeni yangın kulesine ulaşacaksınız. Yangın kulesinin üst katına
çıktığınızda başlangıçta anlatılan yerlerden fazlasını görerek şaşıracaksınız. Yemeğinizi
kulenin göl istikametinde kayalar üzerindeki uygun bir alanda yiyebilirsiniz. Buraya gelirken
en az 1,5 litre su almanızda yarar var. Tepede bulunan üç kaynaktan biri yazları akmaz ve
çeşme ısırganlar içinde kaybolmuştur, diğer ikisi başkaları tarafından taşındığından ve yol
üzerinde olmadığından bulmanız imkânsız gibidir. Dönüşü, yangın kulesinden Kalıcı
Konutlar yönüne indiğinizde orman içinde doğal bir patikadan yapabilirsiniz. Sırtı takip eden
patika taşlık bir alandan sonra ikiye ayrılacaktır, sağdaki patika sizi orman yoluna
indirecektir. İnerken dik olduğu için batonu olmayanların ellerine sopa alarak kontrollü iniş
yapmalarında yarar vardır. Orman yolu ileride önce sağa, sonra sola kıvrılacaktır. Bu bölgede
sağa giden diğer yollara sapmamanız gerekmektedir. Yolu takiben iniş bir toprak yoldan
kalıcı konutların su deposuna ve konutlara ulaşacaksınız. Yol üzerinde kızılcık, muşmula,
böğürtlen, kiraz, tepelerde kuzukulağı, ayı sarımsağı, kestane, koca yemiş ve kuşburnu gibi
meyveler mevcuttur. Parkurun uzunluğu yaklaşık 9,6 km olup, tespit edilen zorluk derecesi
2’dir.
Alternatif Öneriler: İniş önerilen yerden çıkış yaklaşık 80 dakika sürmektedir. Bu parkurun
inişini dağın Yalova’ya bakan yüzünden de yapabilirsiniz. Ayrıca Güneyköy’den veya Güney
Benzin İstasyonu ve taş ocağından da tepeye ulaşabilirsiniz.
158
2012
7-Ferhat Yolu-Yedi Pınarlar-Ferhat Yolu Başlangıcı
Parkur başlangıcı, Gökçedere’den Sudüşen’e giden yolda yaklaşık bir saat yürüdükten sonra
sola giren bir patikadan başlar. Patika başlangıcının tam karşısında Sivrice Tepesi
bulunmaktadır. Buradan gelen bir patika, Ferhat Yolu’nun başlangıcının tam karşısına rastlar.
Patika başlangıcı ve devamı oldukça düzgün olup, yamaç doğrultusunda kanal boyu devam
etmektedir. Başlangıçta sola dik çıkan patikalar dönüş yolumuzun sonu olacaktır. Patika
boyunca yolu şaşırmamak için Ferhat Yolu’na adını veren, taşlardan oyularak yapılan su
kanallarını takip etmek gerekir. Taşlar ve kanallar zaman zaman kaybolur ve tekrar açığa
çıkar. Sola inen patika, aşağıdaki derede bulunan Gökçedere Şelalesi’ne iner. Ferhat yolu
yaklaşık 1,5 saat sonra orman yoluna ulaşır. Ferhat Yolu’ndan
akan
su,
Termal
ve
Gökçedere’de günlük işlerde ve sulamada kullanılmaktadır. Kanalın suyu daha yukarılarda
bulanan Yedi Pınarlar’dan gelmektedir. Yedi Pınarlar’a giden bir patika daha yukarılardan
geçmektedir. Ferhat Yolu’nun bitiminde, orman yoluna sapmadan derede biraz ilerledikten
sonra sol yamaca tırmanmanız gerekmektedir. Yamaç oldukça diktir. Küçük patikalar yukarı
doğru devam etse de sonra kaybolur. Patikaya çıkış düşük bir tempoda birkaç mola ile yarım
saat kadar sürebilir. Yandan ilerleyen patikaya ulaştıktan sonra sola dönerek yan yan devam
etmeniz gerekiyor. En son bir dere ve yine bir orman yoluna ulaşacaksınız. Yeni yolda sola
kıvrılarak devam etmeniz gerekiyor. İlerde bir şelale sesi duyacaksınız. Ancak buraya iniş
risklidir. Deneyimi olmayan kişilerin buraya inmemesi gerekir. Yedi Pınarlar bu bölge olup,
159
2012
sular bu bölgelerden çıkmaktadır. Ancak çeşmeler yeni yolun hafriyatı altında kaldığından bir
şey göremeyeceksiniz. Dönüş yine aynı yerden olacak. Ancak tırmandığınız yamaca
sapmayacak, patikayı devam ederek ilerde sola dönecek, çukur bir alanda ilerledikten sonra
orman yoluna çıkacaksınız. Yolu dik geçerek ormandan aşağı inen bir patikadan başlangıca
ulaşacaksınız. Parkurun uzunluğu yaklaşık 5,7 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3’tür.
Alternatif Öneriler: Başlangıç için Üvezpınar Sudüşen Şelalesi yolunda Ferhat Dede
tesislerinden ilerden sağa sapan orman yoluna girerek yan ilerledikten sonra sağa yönelerek
çıkacağınız büyük alanda sivrice tepesini görecek ve o istikamette orman yolu ve patikayı
takip ederek Gökçedere’den gelen yolla birleştiğinizde Ferhat Yolu karşınıza çıkacaktır.
Ferhat yolu bitiminden sonra orman yolundan sola ilerleyerek kuş yuvadan Sudüşen’e inerek
oradan tekrar Gökçedere’ye veya Üvezpınar’a ulaşabilirsiniz. Üvezpınar’a inen yoldan sağa
saparak baraj kenarından da Termal girişine çıkmanız mümkün. Dönüş için Sivrice Tepesi’ne
çıkan patikaya sapar ve soldaki patikayı takip ederseniz yan olarak doğal bir patikadan
ilerleyeceksiniz. Büyük bir kayayı ve kazıntıları takiben yan yolda bir saat kadar ilerledikten
sonra, sola inişe yönelen yoldan ana orman yoluna ve yol kenarındaki çeşmeye ulaşabilirsiniz.
Yola Gökçedere yönünde devam ederseniz sağda küçük bir baraj göreceksiniz. Baraj
köprüsüne çıkarak barajı ve civarı seyredebilirsiniz. Gökçedere veya Termal’de doğal sıcak
havuz ve banyo gibi tesislerden faydalanarak yorgunluğunuzu atabilirsiniz.
160
2012
8-Selimiye-Onno Tunç Anıtı-Aldere-Karlık-Delmece Parkuru
Gemlik tarafından gelirseniz aracınızı Selimiye çıkışına bırakarak buradan başlayabilirsiniz.
Yolun başlangıcındaki köy mezarlığı, seyrek orman ve çayırlıklardan sonra solda kısa bir yol
aralığından Onno Tunç Anıtı’nı göreceksiniz. Anıtı inceledikten sonra yolu takip edince sizi
bir kavşak karşılayacak, az ileriden karşıya geçip vadiden devam ederek ortadaki yoldan
Aldere’ye ineceksiniz. Bir süre orman yolunda yürüdükten sonra Aldere çayırlıklarına
ulaşacaksınız. Aldere’de dere içinde kaynak suları bulabilirsiniz, çayırlık üzerinde bulunan
çeşmeden yanınıza yeteri kadar su almanızda yarar yar. Aldere, ortadan akan bir derenin,
etrafında çayırlıkların, çayırlık üzerinde seyrek ağaçların ve yanlarda şahane çam
ormanlarınun olduğu çok nefis bir vadidir. Bu ormanlarda meşe (Quercus sp.) ve çam (Pinus
sp.) ağırlıklı türler varken, yöreye hakim olan kestane (Castane sp.) ve ıhlamur (Tilia sp.)
türlerinden hemen hemen hiç yoktur. Dere kenarından yürümek zevklidir, sağ tarafınızda
orman yolu devam eder. Sağdan sapan bir orman yolu Delmece tarafına yönelir. Ancak sizin
vadi yönünde ilerleyip vadi bitince dereyi geçerek sağa yönelen yoldan ilerlemeniz gerekiyor.
Tatlı bir yokuşla yaklaşık bir saat yürüdükten sonra birkaç değişik patika ve yolun buluştuğu
bir alanda sol tarafa yönelen orman yolundan devam ederek Karlık Yaylası’nı gösteren
tabelalara ulaşacaksınız. Yaylada gezip etrafı seyredebilir ve mevsime göre çok güzel göl ve
doğa fotoğrafları çekebilirsiniz. Yaylanın yanından Marmara’ya doğru uzanan patika
Esenköy’e gider. Aynı yoldan tabelaları takip ederek dönebilirsiniz. Gerek Aldere’de gerekse
Karlık’da mevsime göre değişik doğal meyveler yiyebilirsiniz. Dönüş yolunda isterseniz önce
sağdaki orman yoluna sapar, sonra solda bir dereyi geçerek orman içindeki güzel bir
patikadan Delmece Yaylası ortalarına çıkarsınız. Doğrudan tabelaları devam ederek Delmece
Yaylası’nın başlangıcına da çıkabilirsiniz. Şifalı sudan içebilir, yaylada kurulan tesislerde
yemek veya çayınızı içebilirsiniz. Farklı yerler görmek isterseniz dönüşü Selimiye, Narlı,
Gemlik üzerinden, veya Selimiye, Hayriye, Mecidiye, Armutlu üzerinden de yapabilirsiniz.
Parkurun uzunluğu yaklaşık 13 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3’tür.
Alternatif Öneriler: Bu parkura Hayriye köyünden de başlayabilirsiniz. Eğer Gemlik
tarafından dönmek isterseniz, ters yönden başlanırsa daha az yorucu olabilir zira Aldere’den
Karlık yaylasına çıkan yokuş bazı katılımcılar için uzun olabilir.
161
2012
9-Teşvikiye-Erikli Parkuru
Parkur, Çınarcık’a bağlı Gürcü kökenli Teşvikiye beldesinden başlar. Yalova’da en çok
kullanılan parkurlardandır. Kamp yapmaya uygunluğu nedeniyle gençler tarafından en çok
gidilen yerlerdendir. Köyde yol üzerindeki kahvelerde çayınızı içer, suyunuzu doldurduktan
sonra yola koyulursunuz. Erikli’ye kadar performansa bağlı olarak 3-3,5 saat kadar sürer.
Erikli Yaylası’na kadar yol dik olarak ilerler. Bıktırıcı düzeyde dik olmasa da sizi
terleteceğinden emin olabilirsiniz. 20-30 dakikalık ilk molanızı burada vererek, dış katman
giysilerinizi çıkarıp yokuşa devam ediniz. Yol üzerinde çeşmeler vardır ancak mevsimine
göre akmayanlar olabilir, bu nedenle mataranızı fırsat buldukça sürekli doldurunuz. Buradan
Erikli Yaylası’na ulaşırsınız, Kent Ormanı’nı gezer, köy yemeklerinin tadına bakabilirsiniz.
Buradan Çifte Şelaleleri görürsünüz. Aynı yoldan geri dönebilirsiniz veya aracınız sizi
yayladan alabilir. Parkurun uzunluğu yaklaşık 9 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3’tür.
Alternatif Öneriler:
Teşvikiye’den Erikli Yaylası’na kadar var olan birçok patika da yürüyüş için kullanılabilir.
İsterseniz vadi içinden veya yoldan Delmece’ye gidebilir, Karlık Yaylası’nı ve Şifalı suyu
görebilirsiniz. Bu alternatifi tercih ederseniz aracınızın Delmece’ye çıkması gerekir.
162
2012
10-Hayriye Köyü-Berkece Mezrası-Taz Dağı-Mecidiye Parkuru
Parkur başlangıç noktası olan Hayriye Köyü Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Yalova’dan,
Delmece üzerinden, Gemlik’ten Narlı Köyü üzerinden veya Armutlu’dan, Mecidiye Köyü
üzerinden gelebilirsiniz. Köyden Mecidiye yoluna yöneldiğinizde yol kenarında bulunan
birkaç evden sonra sağa döner, tabelanın da işaret ettiği yeni bir asfalt yoldan meşe ve çam
ormanlarından sonra Berkece mezrasına ulaşırsınız. Mezrada kışın kimse oturmaz, yazın
yayla olarak kullanılır. Burada eski meyve ağaçları ve diğer yaşlı ağaçlar vardır. Mezradan
sonra çam (Pinus sp.), meşe (Quercus sp.) ve kayın (Fagus sp.) ormanları arasından yol
devam eder. Sola ve sağa sapan yollara girmeden ilerde Çadra denilen uzun bir yaylaya
çıkacaksınız. Çadra çayırlığının sağ tarafından ilerleyerek Mecidiye Köyü yayla
evlerine ulaşacaksınız. Yayla Taz Dağı’nın eteğinde bulunur. Yayla evlerine ulaştıktan sonra
sağdaki yokuşa yönelen yol Taz Dağı’na gider. Aslında uzaklardan, Mecidiye’den,
Selimiye’den, Narlı sırtından Taz Dağı’nı görebilirsiniz. Buradan iyi bir gözlemle gideceğiniz
rotayı tahmin etmek yararlı olabilir. Yolda kıvrım ve sapaklar çok olduğundan, CPS
kayıtlarına göre veya bir rehberle gitmenizde yarar var. Yokuş yukarı kısa boylu meşe
ormanlarından ilerledikten sonra yol sola yönelerek tepeye ulaşacaktır. Tepede yangın kulesi
bulunmakta, buradan çok geniş bir açı ile Marmara’yı ve Gemlik Körfezi’ni görmenin hazzını
yaşayabilirsiniz. Hava koşullarına göre Kurşunlu, Mudanya, Bandırma, İmralı ve Marmara
Adaları, İstanbul’un hemen hemen tümü ve Uludağ görülecektir. Diğer tarafta Delmece
sırtları, Selimiye ve Hayriye köyleri ile Onno Tunç’un uçağının düştüğü alanı göreceksiniz.
Aynı yoldan Çadra mezrasına dönerek sağdan asfalt yoldan Mecidiye Köyü’ne ulaşırsınız
163
2012
ancak bu yol asfalttır. Buradan yürümek istemezseniz, Taz Dağı yangın kulesinden Mecidiye
Köyü çok yakın görünmektedir. Burası sürekli inişi olan bir yerdir ve ormandan ince bir
patika Mecidiye’ye gitmektedir. Orman bekçisinden de bilgi alarak uygun havada bu alanı
görerek köye inebilirsiniz. Parkurun uzunluğu yaklaşık 17,6 km olup, tespit edilen zorluk
derecesi 4’tür.
Mecidiye Köyü’ndeki köylülerden tarif alarak yürüyüşe tersten başlayabilirsiniz. Taz Dağı
tepesindeki yangın kulesi net görünür, kuleyi gözden kaybetmemeye çalışarak zirveye
ulaşırsınız. Bu durumda dönüşü Çadra ve Berkece üzerinden yapabilirsiniz.
Kaynak: Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi
http://www.yalovatrekking.org
164
2012
KAYNAKLAR
- http://www.ormansu.gov.tr, Orman ve Su İşleri Bakanlığı
- http://www.milliparklar.gov.tr, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
- http://www.yalova.gov.tr, Yalova Valiliği
- http://yalova.ormansu.gov.tr, Yalova Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü
- http://www.yalovakulturturizm.gov.tr, Yalova Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü
- Yalova Turizm Geliştirme Master Planı Ankara-2011
- http://www.yalova.bel.tr, Yalova Belediyesi
- Türkiye İstatistik Kurumu, 2011, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2011,
http://www.tuik.gov.tr/
- http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr
-BAHADIR,M. Yalova İli Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama Teknikleri İle Belirlenmesi, Yüksek
Lisans Tezi (2007)
- Prof. Dr. İsmail Hakkı UĞURTAŞ, Yalova İlinin Faunasının Tespiti (2011)
- Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Armutlu Yarımadası Florası 1, Armutlu YArıadası Florası 2
- http://yalovatrekking.org
- Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi Yalova-2011
- Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004.
- Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2012; Strateji Geliştirme Başkanlığı Faaliyet Raporu, Ankara.
- Akpınar, E., Bulut,Y.2010; Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizm Çeşitlerinin
Bölgelere Göre Dağılımı Ve Uygulama Alanları, III.Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi,
http://www.artvin.edu.tr/karok3/IV.Cilt/(1575-1594).pdf
- Erdoğan N., 2008; Ekoturizm ve Doğa Temelli Turizmin Geldikleri Noktadaki Kavramsal Çerçeve,
http://www.ekoturizmgrubu.org/makale/nazmiye.htm
- Yürik,E.Ö., 2002; Turizmin Geleceği: Ekoturizm, Standart: Ekonomik ve Teknik Dergi, Sayı 500:68-71.
- Yılmaz E., Ok K., OKAN T., 2004; Ekoturizm Planlamasında Katılımcı Yaklaşımla Etkinlik Seçimi,
Cehennemdere Vadisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 237 ISSN:1300-7912, DOA Yayın No: 30.
- Kuter H., Ünal E., 2009; Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve SosyoKültürel Etkileri, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2): 146-156.
- TODEG, 2010; Türkiye Ormancılar Derneği Ekoturizm Grubu, Orman Ekosistemlerinde Ekoturizm
Çalıştayı, 20-22 Mayıs 2010, Ankara.
- Selimoğlu, Ö., 2004; Dünyada ve Türkiye’de Ekoturizm, İstanbul Ticaret Odası, Etüt ve Araştırma
Şubesi Yayınları.
- Temur Y., 2011; Süstaşları, Süleyman Demirel Üniversitesi SDUGEO e-dergi, Ocak-Şubat-Mart
2011, ISSN 1309-6656, Sayı 1, http://www.geo.sdu.edu.tr/docs/sdugeo5.pdf.
- http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html
165
2012
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
Yalova İli Doğa Koruma ve Milli Parklar
II. Bölge Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli
Şube Müdürü
Parklar Şube Müdürü
Uygun Takdim
Yalova Vali Yardımcısı
II. Bölge Müdürü
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
……………….
VALİ
166
Yalova Doğa Turizmi Master Planı
2012
167
2012

yalova doga turızmı master eylem planı - II.Bölge Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Yalova`da Termal Keyif

T.C Sağlık Bakanlığı Yalova Kaplıcaları Đşletme Đdaresi Tesis

Yalova İLÇE: Merkez KÖY/MAH: Bahçelievler MEVKİİ: Baltacı Çiftliği

Haberi Devamı İçin Tıklayınız

08.05.2013 TÜRKİYE –B.A.E DUBAİ BÖLGESİ SAĞLIK TURİZMİ

Özeti için tıklayınız.

izmir seferihisar doğanbey termal turizm merkezi k

Turizm Haftası - afyon il millî eğitim müdürlüğü

“Spekülatif Kurgu Konferansı: Doğa ve Kent”in