3 BOYUTTA ELEKTRİKLİ OTOMOBİLLER

3 BOYUTTA
ELEKTRİKLİ
OTOMOBİLLER
ELYASE İSKENDER
24Ocak 2011 -18Ekim 2011 tarihleri arasında elektrikliotomobiller.org sitesindeki yazıların derlemesidir.
Kullanıcılar,
Üreticiler ve
Düzenleyiciler için
Elektrikli Otomobiller
ÖNSÖZ
TEŞEKKÜR
1. BÖLÜM : GİRİŞ
a. Elektrikli Otomobilin Tarihi
i. Tarihçe
ii. Türkiye’deki tarihsel gelişim
iii. Tarihsel Benzerlikler
iv. Önemli Keşifler
b. Temel Kavramlar
i. Şarj Ünitesi
ii. Enerji Depolama
1. Batarya
2. Volan
3. Süper Kapasitör
iii. Motor Türleri
1. Doğru Akım
2. Asenkron
3. Daimi Mıknatıslı
4. Anahtarlamalı Relüktans
2. BÖLÜM: 1. BOYUT KULLANICILAR İÇİN BİLGİLER
a. Özet
b. Elektrikli Otomobiller üzerine genel bilgiler
i. Daha az benzin daha az vergi mi demek?
ii. Elektrikli otomobilin Faydaları
iii. Elektrikli Otomobil ile Benzinli (İçten Yanmalı Motorlu) otomobilin
karşılaştırılması
iv. Elektrikli otomobil şarjı ve ev elektrik kullanımının karşılaştırılması
c. 11 Soruda Elektrikli Otomobiller
i. Elektrikli Araç nedir?
ii. Elektrikli Araç neden daha iyidir?
iii. Elektrikli Araç türleri nelerdir?
iv. Elektrikli Araç maliyeti neden daha düşüktür?
v. Elektrikli Araç fiyat aralığı nedir?
vi. Elektrikli Araç Menzili ne kadardır?
vii. Elektrikli araç nasıl çalışır?
viii. Elektrikli Araç azami hızı ne kadardır?
ix. Elektrikli Araç nasıl şarj edilir ve dolumun maliyeti ne kadardır?
x. Elektrikli Araç batarya maliyetleri ve ömürleri ne kadardır?
xi. Elektrikli araçlara yönelik teşvikler bulunmakta mıdır?
d. Elektrikli Otomobil Modelleri
i. Hibrit Modelleri
ii. Tümü Elektrikli Modelleri
e. Elektrikli otomobil bataryaları
f. Elektrikli otomobil şarj türleri ve üniteleri
i. Şarj Türleri
1. Kablosuz Şarj
2. Uzun Süreli (Yavaş ve Düşük akımlı) Şarj
3. Orta Hızlı Şarj
4. Hızlı Şarj
5. Batarya Değiştirme
6. Türkiye ve dünyada şarj altyapısı beklentisi üzerine düşünceler
ii. Şarj Üniteleri ve Operatörleri
1. Siemens
2. Full Charger
3. BD
4. Gersan
5. EFACEC
6. Ev Şarjı Kitleri
7. Elektrikli otomobil bataryanızı hangi enerji pazarlama ağında
dolduracaksınız?
g. Elektrikli otomobil tanıtım faaliyetleri ve yardımcı uygulamalar
i. Elektrikli otomobillerle ilgili yazılımlar
1. İpad – iphone uygulamaları
2. TKM yoğunluk haritası
3. Elektrikliotomobiller.org sitesi şarj haritası
4. Elektrikliaraba.gen.tr sitesi
ii. Elektrikli otomobiller ile ilgili filmler
1. Elektrikli otomobili kim öldürdü?
2. Elektrikli otomobilin intikamı
iii. Elektrikli otomobillerle ilgili toplantılar
1. TEAF 1
2. TEAF 2
3. Standardizasyon Toplantısı
3. BÖLÜM: 2. BOYUT ÜRETİCİLER İÇİN BİLGİLER
a. Özet
b. Pazar Geliştirme
i. Stratejik işbirlikleri
1. Parkmetre Fırsatı
2. Akıllı şebeke ve Elektrikli otomobiller
3. Seyahat planlama sistemi
4. Toplu konut projeleri
5. Yazılım ve Otomotiv
6. Enerji tarlaları
ii. Stratejik Pazar tahminleri
iii. Müşteri boyutu
1. Elektrikli otomobil tercih nedenleri ile ilgili anket
2. Kimler Elektrikli otomobil alacak?
3. Google ile farkındalık ölçme
4. Elektrikli Araba ile ilgili algının gelişimi – Mart 2011
5. İlerleme planı hakkında rapor
iv. Ticarileştirme faaliyetleri ve kısıtları
c. Örnek Uygulamalar / Dünya Örnekleri
i. Elektrikli Bisikletin yaygınlaşması: Çin Örneği
ii. Fransa’da Elektrikli Otomobiller
iii. Avustralya’da Elektrikli Otomobiller
iv. Çin’de Elektrikli Otomobiller
v. Norveç’te Elektrikli Otomobiller
d. Örnek Olay İncelemesi: Hakkari Üniversitesi akademik personeline uygulanan
Elektrikli otomobil bilinirlik anketi Raporu
e. Kaynaklar
i. Kitaplar
1. Elektrikli Otomobil
2. Modern Elektrikli ve yakıt pilli araçlar
3. Otomobil elektriği
4. Elektrikli araç teknolojileri – Açıklamalı
5. Elektrikli Araçlar
6. Diğer Kitaplar
ii. Kaynak Tezler
1. Durham Üniversitesi Antropoloji Bölümünde yapılan Elektrikli
otomobillerle ilgili Tez Çalışması
2. Türkiye’deki tez çalışmaları
iii. Çevrimiçi Kaynaklar
1. Tez2.yok.gov.tr
2. Proquest
3. Sciencedirect
4. Springer
5. Evworld.com
6. Just-auto.com
7. Elektrikliotomobiller.org
4. BÖLÜM: 3. BOYUT DÜZENLEYİCİLER İÇİN BİLGİLER
a. Özet
b. Pazar oluşturma ve Düzenleme
i. Ulusal Elektrikli Araç Yaygınlaştırma Programı
ii. Altyapı Çalışmaları
1. Yapılması gerekenler
2. Cevap bekleyen sorular
3. Altyapı üzerine düşünceler
4. Enerji
a. 2020 Hedefleri
b. Akıllı Şebekeler
c. Elektrikli Araçlar ve Akıllı şebekeler
d. Dünya Lityum Rezervi Raporu
5. Şarj
a. Şarj istasyonu Konumlandırma Faaliyeti Üzerine
b. Bina türüne göre şarj tipi
c. ABD enerji istatistikleri, hızlı şarj istasyonu ve lityum iyon
batarya aktörleri
iii. Tavsiyeler ve Tespitler
1. Elektrikli otomobillerin önündeki engeller ve çözüm önerileri
2. Elektrikli otomobil hedeflerine yönelik anahtar adımlar
3. Elektrikli Otomobiller = Gelecek ama ne zaman
4. Dünya ülkelerinin Elektrikli Otomobil Hedefleri
5. Türkiye’nin elektrikli otomobil yaygınlaşması ile ilgili 2015 hedefleri
neler olmalı?
iv. Standartlar ve Mevzuatlar
c. Alternatif İnsan ve Bilgi Kaynağı ihtiyacı
i. Elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasının getireceği yeni iş modelleri
ii. Lisans ve Yüksek Lisans eğitimleri
iii. Yeşil Ekonomi endüstrileri ve profesyonelleri
iv. Ar-Ge faaliyetleri
v. Sektörel dönüşüm üzerine düşünceler
vi. Enerji endüstrisi profesyonelleri
d. Örnek Uygulamalar / Dünya örnekleri
i. ABD ECOtality örneği
ii. AB Stratejik Eylem Planı
iii. Bağlantıyı kurmak: Prize takılı araç altyapı stratejisi (İngiltere)
5. BÖLÜM: Sonuçlar
KAYNAKLAR
ÖNSÖZ
Otomotiv endüstrisinin yaklaşık 130 yıllık geçmişinde, elektrikli otomobiller ve petrol yakıtlı
otomobiller arasında Pazar mücadelesi hep olmuştur. Bu mücadele genelde petrol yakıtlı
otomobillerin lehine sonuçlanmıştır.
21. asırın başlarında; petrol kaynaklarının yetersizliği, petrole bağımlılığın koyduğu sınırlar ve
çevre duyarlılığının zorunlu olarak artması ile elektrikli otomobiller tekrar gündeme gelmeye ve
pazara girmeye başlamıştır.
Elektrikli otomobillerin 200 kilometreye varan menzilleri, batarya teknolojilerindeki ilerlemeler,
elektronik ve bilişim sektörlerindeki gelişmelerin tetiklediği 3. Endüstriyel devrim elektrikli
otomobillerin bu kez dünya gündeminde uzun süre kalacağını belki de 2015 – 2050 tarihleri
arasında yollarda çok yoğun olarak görüleceğini ve petrol türevli yakıt kullanan araçların önce
hibritleşeceğinin sonra da piyasadan silineceğinin işaretlerini vermektedir.
Bu çalışmanın ortaya çıkmasının en önemli sebebi de bu değişim ve dönüşümdür. Otomobil
endüstrisinin dönüşümü insan hayatını ve sosyal yaşamı da derinden etkileyecektir. Bundan
dolayı ulaşımın elektriklendirilmesi ve elektrikli otomobillerin pazara girmesini sağlayacak bu
dönüşüm sürecinin ilk aşamasının ana işlevleri kullanıcıda farkındalık yaratma, pazarın
oluşturulması, geliştirilmesi ve düzenlenmesi ve bir sonraki teknolojiye uygun ortamın
hazırlanması olacaktır.
Çalışmanın üretmeyi hedeflediği en önemli faydalar;



Elektrikli otomobillerle ilgili kullanıcıların bilgilendirilmesi
Üreticilerin elektrikli otomobil pazarını geliştirmeleri için yardımcı bilgilerin verilmesi
Düzenleyicilere (Merkezi ve Yerel Yönetimin ilgili birim yöneticilerine) dünya
örneklerinden incelenen en iyi uygulamalar hakkında bilgilerin ve tespitlerin sunulması
şeklinde olacaktır.
Bu çalışma, 3. Endüstriyel devrimin ulaşımdaki yansıması olan elektrikli otomobillerin 3. Pazara
girişinin üzerinde yükseleceği 3 önemli saç ayağı olan “Kullanıcılar, Düzenleyiciler ve Üreticiler”
ekseninde boyutlandırılmış ve her kesime hitap edecek başlıklardan oluşturulmuştur.
Bu çalışmanın, çok daha iyi araştırmaların yolunu açması dileğiyle…
İyi Okumalar
Elyase İSKENDER
1. BÖLÜM : GİRİŞ
Elektrikli Otomobilin Tarihi
Tarihçe
Elektrikli otomobillerin tarihine gözattığımızda ilk öne çıkan kayıt 1800 yılında Volta’nın primer hücre
ve bataryayı geliştirmesi oluyor. İlk yola çıkan elektrikli araçlara ait ise 2 tarih aralığı bulunmakta ilki
1834 – 1836 yılları arası ki bu tarih aralığında ilk olarak 1835 yılında Hollanda’da Profesör Stratingh’in
bir model araba ürettiğinden ve ikinci olarak 1834 – 1836 tarih aralığında ABD’de Thomas
Davenport’un primer bataryalı ilk elektrikli yol aracının uygulamasını yaptığı belirtilmektedir. Gustove
Trouve isimli bir Fransız tarafından 1881 yılında üretilen, 3 tekerlekli ve 0,1 bg’lik, araç ve
sürücüsünün toplam ağırlığı 160 kg’dı. 1883 yılında 2 İngiliz profesör’ün yaptığı elektrikli otomobil
saatte 15 km hız yapabilirken menzili 16 km idi. Bu araç hız ve menzil yetersizlikleri yüzünden at
arabası kullanıcısı yoğun pazarda kendine yer bulamamıştı. Bu dikkate değer bulunmayış 1894 yılında
yapılan Paris – Rouen yarışında 1135 kmlik mesafenin 48 saat 53 dakikada yani ortalama 23,3 km/sa
hızla katedilmesi ile son buldu.
Yine 1990′lara kadar olan dönemde elektrikli otomobillerin tarihine dair anahtar olaylar yada dönüm
noktaları aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tarih
1800
1821
1834
1859
1869
1881
1885
1899
1900
1900 –
1912
1921 –
1960
1960 –
1990
1990
Olay
Volta Primer hücre ve bataryayı geliştirdi.
Faraday elektrik motorun temel prensibini ortaya koydu.
Davenport primer bataryalı ilk elektrikli yol aracının uygulamasını yaptı.
Plante sekonder hücre ve bataryayı geliştirdi.
Gramme 1 bg’den daha güçlü ilk DC elektrik motorunu yaptı.
Trouve sekonder bataryalı ilk elektrikli aracı yaptı.
Benz ilk İçten Yanmalı Motorlu aracın uygulamasını gerçekleştirdi.
Jenatzy saatte 105,9 km ile dünya hız rekorunu kırdı ve bu rekoru 3 yıl elinde
tuttu.
Eşit sayıdaki buharlı, elektrikli ve benzinli araçlar birbiriyle yarıştı.
Elektrikli Otomobillerin altın dönemi yaşandı.
Benzin motorlu araçlar tamamen yaygınlaşırken Elektrikli arabalar yok oldu.
Elektrikli Otomobiller az sayıda da olsa tekrar görülmeye başladı.
Yeni batarya teknolojileri ile artan sayıda elektrikli araç görülmeye başladı.
[Bu tablonun orjinali Michael H. Westbrook'un "The Electric car" kitabında yer almaktayken Türkçe
çevirisi TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü
tarafından hazırlanan ve Otomotiv sanayii Derneği (OSD) tarafından desteklenen ve 2003 yılında
yayınlanan "Elektrikli Araçlar" kitabında bulunmaktadır.]
Enerji kaynaklarına göre ABD araç satış istatistiklerine dair ulaşılan kayıtlar elektrikli araçların çıkış
tarihindeki mücadeleyi gözler önüne seriyor.
Tarih
1899
1904
1909
1914
1924
Elektrikli
1575
1495
3826
4669
391
Benzinli
936
18699
120393
564385
3185490
Buharlı
1681
1568
2374
-
["Automotive Electricity" Kitabından alınmıştır.] [* Biz savaşırken adamlar istatistik tutuyormuş.]
ABD’de o zamanlarda yol ağı oldukça kısa olduğu için Elektrikli otomobillerin menzilleri çok fazla
sorun teşkil etmezken Avrupa’da yol ağı uzunluğu içten yanmalı motorların ön plana çıkmasını ve
tercih edilmesini sağladı. (Şarj İstasyonu şebekesinin yaygınlığı – yol ağı uzunluğu anolojisi kurulabilir
mi acaba?)
Türkiye’deki tarihsel gelişim
Tarihsel Benzerlikler
Elektrikli otomobillerin tarihçesi yazısını yazarken belirgin bir şekilde gözüken bir tarihsel benzeşme
yada örtüşme benim de dikkatimi çekti. Elektrikli otomobillerin yaygınlaşması süreçlerinin 3 körfez
savaşı ile ilişkisi oldukça açık ve ispata gerek bırakmayacak şekilde ortada durmaktaydı. (bence ilgili
olmasa da 1. dünya savaşı tarihlerindeki elektrikli otomobillerin altın çağını yaşaması)
Dünya tarihi incelendiğinde birçok olayda tarihsel sıralamalarına göre olaylar arasında sebep sonuç
ilişkisinin olduğu görülmektedir. Dünyanın arap israil çatışmasında sergilediği tavrın sonucu olarak
1973 – 1974 yıllarında arap ülkeleri petrol ambargosuna gitmiş ve bunun sonucunda petrol fiyatları 3
katına çıkmıştı. Bu küresel planı tetikledi. 1980 – 1988 yılları arasında İran – Irak arasında (1. Körfez
savaşı) savaş gerçekleşti. 1990′da Irak’ın petrol fiyatlarını bahane ederek Kuveyt’i işgale girişmesi
sonrasında ABD’nin 1991 yılında (2. körfez savaşı) (aynı tarihte internet “www” halka açık hale
getirildi.) savaşa dahil olması ve Irak’ın Kuveyt’ten çekilmesi bunun akabinde 2003 yılında Ameika’nın
Irak’ı işgali (3. körfez savaşı) ile devam eden süreç 2010 yılında başlayan arap coğrafyasındaki sosyal
patlamalar ve iç savaşlarla devam etmektedir.
Aslında gözüken o ki bu süreç bununla da bitmeyecek 3 boyutlu satranç stratejisinin din boyutunu
ağzından kaçıran Bush’un sözleri, aslında bu sürecin bir boyutunun ekonomi diğer boyutunun ise din
olduğunu göstermektedir. Arap baharının, Büyük Ortadoğu Projesinin bir parçası olduğu ve sonraki
adımın Şii ve Sünniler arasında Arap coğrafyasını, kuzey afrika’yı ve Asyayı kasıp kavurması beklenen
2012 – 2015 yılları arasındaki savaşlar zinciri olacağı bunun akabinde ise AB’nin ayrışması sürecinde
çıkacak gerginliklerin o coğrafya’da savaşa döndürülmesi ile birlikte (Almanya ve İngilteresiz bir dünya
savaşı düşünemiyorum nedense) dünyayı 3. dünya savaşına götürecek olan süreç planlanmaktadır
(2013 – 2019).
2. dünya savaşı da hatırlayacağınız üzere 1930′larda Çin ve Japonya arasında çıkan ve 1939′da
Almanya ile Polonya Fransa ve İngiltere arasında çıkan 2 ayrı savaşa ABD’nin dahil olmasıyla patlak
vermişti.
Nereden çıktı bunlar, dayanakları neler? diye soranlara verebilecek net bir cevabım yok sadece his
demekle yetinebilirim belki. Hani insan, tansiyonunun çıktığını yada bir yerlerinin ağrıdığını ve bu
ağrının sebebinin başka bir şey olduğunu hisseder yada bilir ya benim ki öyle bir şey. Gerisi ise bir
senaryodan ibaret, tarihler ve ülkeler tamamen kurgu olup gerçeklerle ilişkisi yoktur demekte fayda
var ( ki davacı olunmasın(Ne kadar hassas bir his bu tarihlerle belirtmişsin))
Şimdi ne alakası var bunların elektrikli otomobillerle diye düşünecek olursak bu tarihleri aşağıdaki
tabloda birleştirdiğimizde resim biraz daha netleşiyor.
Tarih Aralığı
1972 – 1975
Elektrikli Otomobillerle ilgili
Gelişmeler
Victor Wouk 1970 Federal Temit
Araba Teşvik programı
çerçevesinde 1972′de ilk hibrit
elektrikli otomobili yaptı. Vanguard
– Sebring’in şehir Otomobili
Washington’daki Elektrikli Araçlar
Sempozyumunda sahneye çıktı.
Savaş Anlaşmazlık ve Çatışmalar
Arap petrol ambargosu ile petrol
fiyatları 3 katına çıktı.
1980 – 1988
1990 -1995
1995 – 2000
2000- 2003
2008 – 2011
ABD Posta Servisi 350 adet
elektrikli cipi test için AMC’den
aldı.
GM ticari elektrikli araç projesini
destekleme kararı aldı. GM ve
California AeroVironment EV1′i
geliştirmek için 1988′de çalışmaya
başladı.
1990 yılında California Sıfır Salımlı
Araç (Zero Emission Vehicle)
talimatını duyurdu. Talimat
çerçevesinde 1998′de eyaletin
toplam araçlarının %2 sinin, 2003′te
ise %10′unun sıfır salımlı olması
öngörülmekteydi.
1997′de Toyota Prius’u sahneye
çıkardı. Prius ilk yılında yaklaşık
18000 adet satıldı. Birçok büyük
otomobil üreticisi birkaç bin tümü
elektrikli aracını piyasaya sürdü. Bu
araçların çoğu kiralık olarak
piyasaya sürüldü (kalıcı olması
istenmiyormuşçasına)
GM ve Chrysler 1990′daki Sıfır
Salımlı Araç talimatını yürürlükten
kaldırmak için California Hava
Kaynakları Masasını (CARB) dava
etti ve Bush yönetimi bu davaya
iştirak etti.
2008 Ocak ayında, İsrail hükümeti
elektrikli araç projesine desteğini
açıkladı. Temmuz ayında benzin
fiyatları rekor bir şekilde artarken
otomobil satışları 10 yılın en düşük
seviyesine indi. Ağustos ayında
Obama 2015 yılına kadar 1 milyon
prize takılı hibrit ve elektrikli
otomobilin yollarda olması için
desteğini açıkladı. Aralıkta Çin’li
batarya üreticisi F3DM’yi üreterek
otomobil üreticisi halini aldı. 2009
Şubat ayında Amerikan Kurtarma
ve Tekrar Yatırım Hareketi
(Recovery and reinvestment act of
2009) elektrikli otomobil bataryaları
ve ilgili teknolojiler için 2 milyarlık
kaynak ayırdı. Amerikan Enerji
Bakanlığı altyapı çalışmaları için
400 milyon $ lık kaynağı duyurdu.
Nisan ayında İngiltere başbakanı
Irak – İran arasında 1. Körfez savaşı
gerçekleşti.
1990′da Irak petrol fiyatlarını
bahane ederek Kuveyt’i işgal etti.
1991 ABD ile Irak arasında 2.
körfez savaşı gerçekleşti.
Aralık 1997′de Küresel Isınma ile
mücadele çerçevesinde Kyoto
Protokolü oluşturuldu. Eylül 2011
itibarı ile ABD hariç 191 ülke bu
protokolü imzaladı.
2003′te ABD Irak’ı işgal etti.
“Arap baharı adı ile adlandırılan
Protestolar ilk olarak 18 Aralık,
2010 tarihinde Tunus’da başlamış
daha sonra Mısır, Yemen, Cezayir,
ve Ürdün’e sıçramıştır.
Bu ayaklanmalar Tunus , Mısır ve
Libya’da başarı göstermiş olup 23
yıldır yönetimde olan Zeynel
Abidin Bin Ali ile 30 yıllık yönetici
Hüsnü Mübarek’in ve Kaddafi’nin
görevi bırakması ile sonuçlanmıştır.
Süreçin diğe arap ülkelerinde
yayılması ve derinleşmesi
beklenmektedir. Aslında
ayaklanmalar arap coğrafyası ile
sınırlı kalmayıp dünyanın dört bir
yanında gerçekleşmiştir.”
Gordon Brown elektrikli otomobil
alıcılarına yönelik 2000 pound’luk
desteği duyurdu. Mayıs ayında
Obama 2016 yılında 1 galon
benzinle minimum 35,5 mil yol
katedilmesini öngören yakıt
verimliliği standardını duyurdu.
Haziran ayında ABD Enerji
BAkanlığı Ford, Nissan ve Tesla’ya
yakıt verimliliği yüksek araç
üretmleri için 8 milyar ‘lık teşvik
sundu. Ağustos ayında Nissan
LEAF’i (İlk Çevre dostu ekonomik
aile aracını) piyasaya sürdü.
Savaşları planlayanlar, coğrafyaları rejimleri ve toplumları dizayn edenler elbette kendi ürettikleri
sistemin bu savaşlar ve karmaşadan etkilenmesini en aza indirmek isteyecektir. Kurdukları sistemlerin
yürümesi için sağlıklı bir ulaşımın sürdürülmesi mutlak şart gibi gözükmektedir. Zira ulaştırma sosyal
hayatın ve dolayısı ile yaşamın sağlıklı olarak yürüyebilmesi için olmazsa olmaz mekanizmalardan en
önemlisidir. Ulaştırma toplum organizmasının dolaşım sistemidir ve bu yönüyle diğer tüm sistemlerle
ilişkilidir. Ulaştırma hizmetinin aksaması bir toplumun hayat stilini derinden etkileyecek ve bir dizi
tehlikeli eylemi tetikleyebilecek niteliğe sahiptir.
İşte bu sebeplerden ötürü kendi içlerindeki yaşam tarzından ve sosyal hayattan memnun olan
devletler bu tarzı korumak için gerekli olan düzenlemeleri yapmakla yükümlüdürler.
Acaba ulaşımın elektriklendirilmesi dünya petrol rezervlerinin 2010 BP istatistiklerine göre %56,6′sını
barındıran coğrafya’da çıkacak olan bu savaşın kendi sistemlerini en az etkilemesini sağlamak için
bulunmuş geçici bir çözüm müdür aynen 1990 – 2003 arasında olduğu gibi?
Önemli Keşifler
Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta, (d. 18 Şubat 1745 – ö. 5 Mart 1827) Rus asıllı İtalyan
fizikçi. Birincil Hücreli pili yaptı. Bu belkide elektrikli arabanın yapılışına yol açan en önemli buluş
sayılabilir.
Chevrolet markası elektrikli otomobiline Volt adını koyarak volta’nın anısını yaşatmak için üzerine
düşeni yaptı.
Michael Faraday, (d. 22 Eylül 1791, Newington, Surrey – ö. 25 Ağustos 1867, Londra), İngiliz kimya ve
fizik bilgini.
19. yüzyılın en büyük bilimadamlarından biridir. Elektromanyetik indüklemeyi, manyetik alanın ışığın
kutuplanma düzlemini döndürdüğünü buldu. Elektrolizin temel ilkelerini belirledi. Klor gazını
sıvılaştırmayı başaran ilk kişidir ve elektrik motorunu icat etmiştir. Bu keşifte, elektrikli araba
yapımının ve sıfır salınımlı ulaşım için yolu açan önemli adımlardan biridir.
Thomas Davenport(1802 – 1851) Amerikalı bir kaşiftir ve kayıtlara göre ilk elektrikli yol aracını
yapmıştır.
Gaston Planté, (22 Nisan 1834 – 21 Mayıs 1889), ilk elektrik akümülatörünü gerçekleştiren Fransız
fizikçi.
1954′te Paris’teki Ulusal Sanat ve Meslek Konservatuvarı’nda fizik asistanı olan Planté, altı yıl sonra
Halk Eğitimini Geliştirme Politeknik Birliği’nde fizik profesörlüğüne getirildi.
Elektrik enerjisini depolayabilecek bir aygıtın geliştirlmesine yönelik deneylere 1859′da başlayan
Planté, birbirinden lastik şeritlere ayrılmış ve yüzde 10′luk sülfürik aside batırılmış iki kurşun levhadan
oluşan ilk akümülatörü yaptı.Ertesi yıl, koruyucu bir kutu içinde yerleştirilmiş ve paralel bağlanmış
olan böyle dokuz aygıttan oluşan bir akümülatör bataryasını Fransız Bilimler Akademisi’ne
sundu.Büyük akımlar verebilen bu akümülatörün geliştirilmiş biçimi günümüzde otomobillerde yaygın
olarak kullanılmaktadır[1].
Zénobe Théophile Grammee (4 Nisan1826, Ocak 1901) Belçikalı elektrik mühendisi. İlk Dc elektrik
motoru yaptı.
Gustave Trouvé (1839–1902) fransız elektrik mühendisi ilk ikincil bataryayla güçlendirilmiş üç tekerli
elektrikli yol aracını yaptı.
Karl Friedrich Benz, (1844 – 1929) Alman motor tasarımcısı ve araba mühendisidir ve ilk içten yanmalı
motoru bulmuştur Bertha Benz ile beraber Mercedes Benz’i kurmuştur.
Bunların arasın Tesla yok incelediğim kaynakta ama onu eklemeden geçmek doğru olmazdı. Nikola
Tesla bütün bu alanlarda çok önemli buluşlar yapmış bir Elektrik mühendisi, makine mühendisi ve
fizik bilginidir.
Bu mucitler arasında Tesla marka oldu, Volt Chevrolet tarafından anıldı Benz kendi araba fabrikasını
kurdu.
Şimdi Faraday’ın, Plante’nin, Davenport’un, Gramme’nin ve Trouve’nin hatırlanma zamanı. Acaba
hangi araba üreticileri bu dev kaşiflerin sihirinden faydalanmak isteyecek ve onların adını elektrikli
arabalarda ölümsüzleştirecek.
Faraday elektrikli araba için çok güzel bir isim (menzil sıkıntısı çektiğimiz şu günlerde) FAR – a – DAY
bir günde ne kadar uzağa anlamına gelebilecek bu sihirli ismin marka olduğu bir elektrikli otomobille
daha uzun menzilli elektrikli arabalar dileğiyle…
Kaynaklar: wikipedia’nın ilgili sayfalarından, Westbrook, M. H.
The electric car : development and future of battery, hybrid, and fuel-cel isimli kitabın ilgili
tablosundan faydalanılmıştır.
2. BÖLÜM: 1. BOYUT KULLANICILAR İÇİN BİLGİLER
Özet
Bu bölümün asıl amacı kullanıcılara elektrikli otomobili tanıtmak olarak belirlenmiştir.
Bu bölümde elektrikli otomobillerle ilgili;











İlk akla gelen soruların cevaplarını,
İçten yanmalı motorlu (İYM) araçlarla (Benzinli Araçlarla) elektrikli otomobillerin
maliyetlerinin kıyaslanmasını,
Şarj yöntemlerini,
Elektrikli otomobillerin çevresel etkilerinin karbon salınımları bağlamında incelenmesini,
Elektrikli otomobillerin faydalarını,
Elektrikli otomobillerle ilgili yazılımları, akıllı telefon uygulamalarını,
Elektrikli otomobillerle ilgili tarihi akışı vermek açısından ilgili filmleri,
Elektrikli otomobil şarjı ve ev elektrik kullanımının karşılaştırılmasını,
Elektrikli otomobil modellerini ve teknik donanımlarını,
Elektrikli otomobil / benzinli otomobil kıyaslanmasını
Diğer akla gelen soruları
gibi konular bulunmaktadır.
Elektrikli Otomobiller üzerine genel bilgiler
Daha az benzin daha az vergi mi demek?
Sadece bizim ülkemizde değil demekki bu anlayış yurtdışında da aynı korku oluşmuş durumda
elektrikli otomobillerin yollara çıkması demek daha az yakıt tüketimi demek NewYork Times’ın 24
Ocak 2011 tarihli haberinde bu konuya değiniyor Kate Galbraith haberde bu yolların ve ulaştırma
altyapı maliyetlerinin akaryakıt vergilerinden sağlandığını belirtiyor. Otomobillerin teknolojisindeki bu
dönüşümün bu kaynağı yok edeceğini de ekliyor.
Herkesin aklına gelen alternatif finansal kaynak önerileri ise birbirine çok benzer Kate Galbraith
haberinde sürdüğün kadar vergi ödersin” diyor senelerdir uygulanan akaryakıt ölçeğinin
kaybolmasıyla bence bu olay Türkiye’de ücretli yollar olarak tezahür edecek. Elektrikli otomobillerin
sahneye çıkmasıyla hareketliliğin artışına ancak bu şekilde engel olunabilecek.
Bence şimdiden bu dönüşümü planlamakta fayda var aslında İstanbul’da uygulanan bu trafiğe
kapatmalar (yayalaştırmalar) bu sürecin habercisi olabilir.
Kimbilir belki İBB, İSPARK’ı satmak yerine bu tür bir düzenleme sürecinde işletmeci olarak kullanabilir
ve böylelikle çok daha fazla kazançlı çıkılabilir.
Elektrikli otomobilin yollara çıkması hareketlilik maliyetlerini düşürecek gibi beklentisi olanlar (benim
gibi) için bu malesef kötü bir haber.
Elektrikli otomobilin Faydaları
Bu yazıda Elektrikli otomobillerin neler getireceği hakkında yapılan kısa bir düşünsel gezinin
izlenimlerini sizinle paylaşacağım.
Genel beklenti çerçevesinde ve halihazır durumu değerlendirdiğimizde elektrikli arabaların bireylere
birincil faydaları
•
Düşük maliyetli ulaşım
•
Ulaştırmadan kaynaklanan maliyetlerin düşmesinden ötürü tüm mal ve hizmetlerde
sağlanacak ekonomik avantaj
şeklinde olacaktır.
Ayrıca elektrikli otomobillerin ilk aklımıza gelen sosyal ve çevresel faydaları ise:
•
Düşük Karbon salınımı,
•
Gürültü kirliliğinin azalması,
•
Araç boyutlarının küçülmesi nedeniyle arazi kullanım verimliliğinin artması,
•
Enerji verimliliğinin artması,
•
Alternatif enerji kaynaklarına yöneliş ile çevreci enerji üretim kapasitesinin artması,
•
Isıl kirliliklerin azaltılması,
•
Araç sahipliği anlayışının değişmesi sonucu (Araç Paylaşımı, Sürücü Kulüpleri vb. ulaşım bazlı
organizasyonlar) kaynak kullanımında verimlilik,
•
Petrol ve türevi ürünlerin ulaşım sektörü dışına daha yaygın ve ucuza arzı,
•
Hayat kalitesinde yükselme,
•
Ulaşım kaynaklı rahatsızlıkların azalması sonucu daha sağlıklı bir toplum oluşması,
•
Ulaşımın daha güvenli olması,
•
Hareketliliğin artması dolayısıyla toplumsal faaliyetlerin canlanması,
•
Otomotiv endüstrisindeki gelişmelerin ilişkili diğer sektörlere sağlayacağı pozitif ivme,
•
Yeni iş olanakları,
•
Ulaşım, iletişim, bilişim ve otomotiv sektörlerinin ortak noktası niteliğinde olması dolayısıyla
yeni endüstrilerin oluşması,
•
Türkiye’de Akıllı Şebekenin (Smart Grid) Tesisine yol açacak olması,
•
Elektrikli arabalar ile toplanacak bilgilerin değerlendirilmesi ile daha güvenli ve verimli
(Trafikte Sıfır Kaza Sıfır Ölüm, Ulaştırma Yatırımlarındaki Verimliliğin artışı vb.) bir ulaşım sistemi için
önemli verilerin toplanma imkanı oluşması,
şeklinde sıralanabilir.
Peki ilk hatıra gelen bu kadar faydası bulunan elektrikli arabalar ne zaman yollara çıkacak?
Aylardır yapılan haber takibi ve sektör paydaşları ile görüşmeler sonucunda elde ettiğim kanaate göre
elektrikli arabaların Türkiye yollarına çıkması 2011 yılının ortalarını bulacaktır. Yalnız seçim
atmosferinin her sektöre ve gelişmeye olduğu kadar elektrikli arabaların yollara çıkmasında da 3 – 6
aylık bir gecikmeye sebep olabileceği gözükmekte olan bir durumdur. Bu da demek oluyor ki: “Başka
bir gelişme olmazsa Elektrikli Arabaları 2012 başında Türkiye yollarında görecek gibi duruyoruz”.
Elektrikli Otomobil ile Benzinli (İçten Yanmalı Motorlu) otomobilin karşılaştırılması
Elektrikli otomobil şarjı ve ev elektrik kullanımının karşılaştırılması
Elektrikli otomobil bataryalarının enerji kapasitesi 25 Kw.sa ile 42 Kw.sa arasında değişmekte ve bir
hanenin aylık ortalama elektrik ihtiyacı ise 100 Kw.sa – 150 Kw.sa arasında olduğu kabul edilerek
yukarıdaki diyagram oluşturuldu. Haftada 1 dolum ile ev elektriği ihtiyacını gidermek mümkün.
Hal böyleyken bir matematik problemi sormakta fayda var:
İpuçları:
Elektrikli otomobilin 1 dolumu ile yaklaşık 160 Km yol yapılabiliyor.
Elektrikli otomobilin 1 dolumu ile 1 hafta ev elektriği karşılanabiliyor.
1 Hafta ev elektriğini kullanmak yaklaşık 15 TL’ye maloluyor.
Soru:
Elektrikli otomobilin 1 dolumu kaç TL’ye malolur?
Kısaca Elektrikli Otomobiller
Elektrikli Araç nedir?
Hareket etmesi için gerekli olan enerjinin tamamını yahut bir kısmını elektrik enerjisinden sağlayan
araçlardır.
Tümü elektrikli araçlar güç için elektrik motor kullanır.
Neredeyse bütün elektrikli araçlar enerjilerini bataryalar depolar.
Elektrikli Araç neden daha iyidir?
Elektrikli araçların benzinli araçlara göre günlük işletme maliyetleri daha düşüktür.
Elektrikli araçlar daha çevrecidir.
Elektrikli araçlar petrol bağımlılığını azaltır.
Elektrikli Araç türleri nelerdir?
Teknoloji, mesafe veya yakıt türüne göre değişik sınıflandırmalara tabi tutulan elektrikli otomobillerin
öne çıkan sınıflandırmalara göre aşağıdaki gibidir.







Hafif Elektrikli Araçlar
Komşuluk mesafeli Elektrikli Araçlar
3 Tekerlekliler
Bataryalı Elektrikli Araçlar
Şarja takılabilen Hibrit elektrikli otomobiller
Hibrit elektrikli otomobiller
Yakıt pilli elektrikli otomobiller
Elektrikli Araç maliyeti neden daha düşüktür?
Elektrikli araçların daha az hareketli parçası bulunmaktadır. Bu da düşük üretim maliyetini ve düşük
bakım maliyetini oluşturmaktadır.
Elektrikli araçlar benzinli araçlara göre çok daha verimlidir. Yani daha az enerji boşa gitmektedir. Bu
da daha düşük enerji maliyeti demektir.
Elektrikli Araç Menzili ne kadardır?
Elektrikli araçların menzilleri marka ve modellerine göre değişmekle beraber halihazırdaki modellerin
duyurulan menzilleri 70 – 200 km arasında bulunmaktadır.
Elektrikli araç nasıl çalışır?
İlk olarak, bir elektrikli aracın çalışması için elektrik enerjisine gerek bulunmaktadır ve bu ihtiyacını bir
şekilde elektrik şebekesinden sağlamaktadır.
İkinci olarak ihtiyaç duyulan elektrik enerjisi bir şekilde depolanmalıdır. Elektrikli araçların çoğu bu
enerjiyi bataryalar da depolar. Bazı elektrikli araçlar ise depolama amacıyla volan yada kapasitör
kullanır.
Üçüncü olarak elektrikli aracın bir kontrolöre ihtiyacı bulunmaktadır. Kontrolör depolanan enerjiyi
motora iletmede kullanılan elektronik beyindir.
Elektrikli Araçların azami hızı ne kadardır?
Yapılan elektrikli araçların hızları elektronik olarak 150 km/sa ile sınırlandırılmıştır. Otomobil hızları
marka ve modele değişiklik arzetmekle beraber elektrikli otomobiller trafik kurallarının izin verdiği hız
limitlerine ulaşabilmektedir.
Elektrikli otomobil şarj türleri ve üniteleri
i. Şarj Türleri
1. Kablosuz Şarj
2. Uzun Süreli (Yavaş ve Düşük akımlı) Şarj
3. Orta Hızlı Şarj
4. Hızlı Şarj
5. Batarya Değiştirme
6. Türkiye ve dünyada şarj altyapısı beklentisi üzerine düşünceler
ii. Şarj Üniteleri ve Operatörleri
1. Siemens
2. Full Charger
3. BD
4. Gersan
5. EFACEC
6. Ev Şarjı Kitleri
7. Elektrikli otomobil bataryanızı hangi enerji pazarlama ağında
dolduracaksınız?
Elektrikli otomobil tanıtım faaliyetleri ve yardımcı uygulamalar
Elektrikli otomobillerle ilgili yazılımlar
İpad – iphone uygulamaları
Elektrikli otomobillerle ilgilİ yapıLmiş olan mobil uygulamalara “sektörel fırsatlar 8: yazılım ve
otomotiv sektörleri” başlıklı yazımda atıfta bulunmuş ve bu konuyu biraz daha derinleştireceğimi
söylemiştim.
Mobil uygulamalar iOS (iPhone operating system – iPhone işletim sistemi), Windows mobile, android
gibi sistemlere özel olarak kodlanmaktadır. Bu yazımda iOS yani iPhone iPad için yazılmış olanlara
mercek tutmaya çalışacağım.
iPad ve iPhone işçin uygulamaların indirildiği AppStore da “electric vehicle” yazarak arama işlemi
gerçekleştirildiğinde Aşağıdaki şekildeki sonuçlar görüntülenmektedir.
Bu yazımızda bu uygulamaları tanıtmayı düşünüyorum. Öncelikle appstore’da toplam 13 iPhone
uygulaması bulunuyor elektrikli otomobiller için bu sayı oldukça düşük. Bu uygulamaları sıralayacak
olursak:
Car stations:
Dünyadaki elektrikli otomobil şarj istasyonlarını kullanıcılarına göstermeye azmetmekte. Şarj
istasyonlarının konumlarına ek olarak otoparkta şarj istasyonu nerede, çalışma saatleri ne, park veya
şarjın ücreti ne gibi bilgileri de vermeye niyeti olan uygulama bu bilgileri yine kullanıcılarının
paylaştıkları şarj deneyimlerinden elde etmeyi planlamakta.
EV charger Finder :
Yine car stations uygulamasını geliştiren firma tarafından geliştirilmiş uygulama aynı mantıkla
çalışıyor bir farkla bu sefer bilgi kaynağı olarak kendi kullanıcılarına ek olarak
www.evchargermaps.com kullanıcılarını da eklemiş oluyor. Akıllı bir alışveriş yapmış.
Recargo :
Recargo kullanıcılarından almayı planladığı elektrikli araba şarj istasyonu konumlarını bir harita
üzerinde paylaşıma açarken buna ek olarak kullanıcılarının seyahat planlarını oluşturmalarına ve
fotoğraf paylaşımlarına imkan vermektedir. Uygulama ayrıca plugincars.com sitesinden haberleri de
kullanıcılarına sunmaktadır.
Plugsurfing:
aynı mantıkla kullanıcılardan topladığı elektrikli otomobil şarj istasyonu konum bilgilerini kullanıcılara
bir harita üzerinde sunmakatadır.
Place your charging stations:
Bu uygulama da elektrikli otomobil kullanıcılarına ulaşmayı ve mevcut elektrikli otomobil şarj
istasyonu ağını göstermektedir.
Buna ek olarak bu uygulamanın orjinal tarafı ortak akla yönelmiş olması ve nerede şarj istasyonuna
ihtiyaç duyuyorsunuz sorusuna da cevap almaya çalışıyor olması.
Chargepoint EU :
özel bir markaya ait dünya çapında yayılmış elektrikli otomobil şarj istasyonu ağını göstermekte olup
bu yönüyle bilgi kaynağı açısından diğer uygulamalardan farklılaşiyor.
uygulamada ayrıca;
Adım adım şarj istasyonu tarifi
Gerçek zamanlı şarj istasyonlarının kullanım durumları
İphone’unuzla şarj işlemi başlatma ve bitirme
Yapmış / Yapmakta olduğunuz şarj işlemine ait enerji tüketimi, sera gazı tasarrufu ve zaman bilgileri
de verilmektedir.
Cars21:
cars21.com sitesinin içeriği yayınlanmaktadır.
Opconnect:
Şarj istasyonu konumları tutulmamış beraber kişiselleştirilebilir arayüzü ve elektrikli otomobil şarjına
ve kullanımına yönelik formları ile elektrikli otomobil kullanıcısının şarj günlüğü tutulmakta ve sürüş
alışkanlıkları kayıt altına alınmaktadır.
Juicebar locator:
Amerika ölçeğinde ve Amerikan Enerji bakanlığında yayınlanan şarj istasyonlarına ait konum bilgileri
kullanıcılara harita görseli üzerinde aktarılmaktadır.
Teslatube:
Tesla’nın videolarını izleyemedi ücretli bir uygulama.
EV Logger:
Kullanıcılara şarj günlüklerini tutma imkanı sağlanmaktadır ve bunun karşılığında ücret alınmaktadır.
Birşey vermemekle birlikte ücret istemesi oldukça cüretkar olsa da mantıklı değil.
Hybridcars:
Hibrit otomobillerin satın alınmasından önce bilinmesi gereken avantaj ve dezavantajlarına mercek
tutan makalesini yaptıgı uygulamayla ücretli olarak kullanıcılara açmayı hedefliyor.
iEV:
Sürüş profilleri ve araç türlerine göre elektrikli otomobile geçmenin doğru kara olup olmadığını belirli
parametreler ve açilara göre açıklamaya çalışan güzel gibi gözüken paralı uygulama.
İ-MiEV Catalog:
i- MiEV fotoğraflarının ve özelliklerinin verildiği bir uygulama.
TKM yoğunluk haritası
Elektrikli otomobil şarj istasyonları sosyal tesislere kurulmaya başlandı.
İstanbul Enerji A.Ş İSPARK otoparklarından sonra İBB sosyal tesis otoparklarına da şarj istasyonu
yerleştirmeye başladı.
Ayrıca yeni bir uygulama olarak Şarj istasyonları İBB (İstanbul Büyükşehir Belediyesi) TKM(Trafik
Kontrol Merkezi) Yoğunluk haritasında da resimde görülebileceği gibi işaretlenmiş durumda
Yeni istasyonlar Şişli Evlendirme Dairesi, Çamlıca Şarj istasyonu, Çamlıca Sosyal tesisleri Şarj
istasyonu, İçerenköy ve Dragos sosyal tesisleri şarj istasyonu, Avcılar Sosyal tesisleri şarj istasyonu
şeklinde haritada işaretlenmiş Bilgiye göre bu istasyonlara kurulum süreci başlamış durumda ama
henüz tamamlanmış durumda değil.
Elektrikliotomobiller.org sitesi şarj haritası
Mutlaka otoriteler şarj istasyonlarının yerleri hakkında bilgilendirme yapacaklardır. Yalnız onlar
yapana kadar bu eksiği doldurmak adına ve belirli bir kültür oluşumu için bir görüntü olması adına bu
sayfayı 7 şubat 2011 tarihinde yayınlamaya başladık.
yada bunun için resimdeki işaretlenen yolları da kullanmanız mümkün. Bu paylaşımı neden ve nasıl
yapacağız? Bu paylaşımı diğer bilgileri neden paylaşma ihtiyacı hissediyorsanız aynı sebepten ötürü
paylaşacaksınız. Nasıl paylaşacağınıza gelince aşağıdaki resimde formun bileşenleri tanıtılmış.
Gördüğünüz üzere 5 farklı bileşen bulunmakta ama hepsini bilmek yada girmek zorunda değilsiniz en
önemli bilgi olan açık adresi girmeniz de yeterli. Sonrasında biz ilgili şarj istasyonu kurulum firmalarını
arayıp bilgiyi teyit edeceğiz ve sonrasında paylaştığınız bilgiyi google map üzerinde işaretleyerek
yayınlayacağız.
Şu anda İstanbul’da,
•
Bostancı Günaydın Önü İSPARK Otoparkında FullCharger’a ait elektrikli otomobil şarj
istasyonu
•
Bakırköy Carrousel AVM otoparkında FullCharger’a ait elektrikli otomobil şarj istasyonu
•
Renault Genel merkezi otoparkında FullCharger’a ait elektrikli otomobil şarj istasyonu
•
İSPARK, Cihangir Katlı Otoparkında, BD şirketine ait 1 Elektrikli Şarj İstasyonu
olmak üzere, toplam 4 lokasyonda elektrikli otomobil şarj istasyonu bulunmaktadır. Bu lokasyonlar
aşağıdaki haritada gösterilmiştir.Son güncelleme tarihi: 11 Mart 2011 12:38 F: FullCharger Markasına
ait şarj istasyonunu B: BD Markasına ait şarj istasyonunu simgelemektedir. * İBB Saraçhane binası
otoparkına yerleştirilen Şarj istasyonu basın toplantısının ardından kaldırıldığı için haritanın 11 mart
2011 tarihli güncellemesinde bu istasyon imi kaldırılmıştır. Bu bilgiyi buradan takip edebilirsiniz. Bu
yazıyı dün yoğun olarak amerikan bloglarında çıkan “Google haritaları Elektrikli araba şarj
istasyonlarını bulmanıza yardımcı oluyor” isimli haberler üzerine yazma ihtiyacı hissettim. Bu haberde
google map üzerinde elektrikli araba şarj istasyonlarının yerlerinin eklendiği ve bunun da bir iphone
uygulamasında kullanıldığı bu yöntemle elektrikli otomobil kullanıcılarının bilgilendirilerek araç
sürüşlerini daha az şarj tükenme kaygısı ile yapabilecekleri belirtilmekteydi. Aslında bu haber 24 ocak
2011 tarihinde başka bir blogda daha paylaşılmıştı neden tekrar paylaşıldı ve bu sefer daha fazla kişi
paylaştı bilinmez. Bu haberlerde kullanılan görsel aşağıda verilmiştir.
Ayrıca http://www.afdc.energy.gov (Amerikan alternatif yakıtlar bilgi merkezi) sitesinden alınan
veriye göre Amerika’da 779 adet elektrikli araç şarj istasyonu bulunmaktadır. Buradan
ulaşabileceğiniz verinin formatı hakkında bilgi sahibi olmak için aşağıdaki resmi inceleyebilirsiniz.
Elektrikliaraba.gen.tr sitesi
iii. Elektrikli otomobiller ile ilgili filmler
1. Elektrikli otomobili kim öldürdü?
2. Elektrikli otomobilin intikamı
iv. Elektrikli otomobillerle ilgili toplantılar
1. TEAF 1
2. TEAF 2
Standardizasyon Toplantısı
12 Mayıs 2011 tarihinde Taksim Metro İstasyonu Galeri Salonunda İBB iştiraki İstanbul Enerji A.Ş
tarafından organize edilen “Elektrikli Otomobil Altyapı Çalışmaları Standardizasyon Toplantısı”
düzenlendi.
Toplantıya Sanayi Bakanlığı Ölçüler Standartlar Genel Müdürlüğünden Uzmanlar, Renault ve Toyota
gibi otomotiv sektörünün temsilcileri ile EFACEC, Fullcharger, GERSAN, General Electrics, Schneider
gibi Şarj İstasyonu Kurulum ve İşletme sektörünün yetkilileri ile VİKO ve Zorlu Enerji gibi elektrik
altyapısının önemli bileşenlerinin uzmanları, TÜV firmasının yetkilileri ve İstanbul Büyükşehir
Belediyesi tarafından BELBİM ve İSPARK A.Ş. ve Aydınlatma Müdürlüğü uzmanları ve Yıldız Teknik
Üniversitesinde elektrikli otomobiller ile ilgili Yüksek Lisans / Doktora çalışması yapmakta olan
akademisyenler ise ve Brightwell Holding yönetim kurulu Başkanı Alphan MANAS katıldı.,
Toplantı açılışında TÜV Rheinland e-Mobility Başkanı Frank Ramovski Almanya’daki Elektrikli otomobil
Altyapı çalışmalarını anlatan bir sunum yaptı. Sunumun ardından paydaşların network çalışması
yapabilmesi adına ara verildi. Bu aranın ardından BELBİM yetkilisi İstanbul’da muhtemel şarj
istasyonu entegrasyonunun BELBİM tarafından nasıl yapılacağının tasarlandığını katılımcılara sundu.
Sunumu takiben Soru Cevap kısmında katılımcılar arasında interaktif bir ortamda tecrübe
aktarımlarında bulunuldu. Özellikle Portekizli katılımcının portekiz uygulamasını anlattığı bölüm
oldukça dikkat çekiciydi.
Sorular genel itibariyle kablo tipi ve şarj modunun ne olacağı çerçevesinde odaklandı. Soru Cevap
kısmının dikkat çekici noktalarından biriyse şarj altyapısının geleceğinin Kondüktif mi indüktif mi
olacağı ile ilgili yapılan tartışma oldu. Bu tartışmada şarjın gelecekte indüktif olacağı konusunda
Alman katılımcı Frank Ramovsky ve İstanbul Enerji A.Ş yetkilisi ve sunucu Ahmet Kerim Nalbant’ın
görüş birliğine varması bu konuda altı çizilmesi gereken noktalardan biriydi. Kerim beyin Özellikle
Karayolu Toplu Taşımacılığının elektriklendirilmesi için indüktif şarjın olmazsa olmaz olduğunu
belirtmesi bu konunun önemini belirten önemli bir örnekti.
Bu toplantının bence en önemli çıktıları:
elektrikli otomobiller ile ilgili altyapı çalışmalarının halkın ve siyasi iradenin gündeminde tutulmasına
yönelik bir çalışma olması,
sektör bileşenlerine kendilerini ifade etme ortamı sağlanması ve
paydaşların bir araya getirilmesi ile sinerji oluşturulmaya çalışılması idi.
BÖLÜM: 2. BOYUT ÜRETİCİLER İÇİN BİLGİLER
Özet
Bu bölüm içerisinde elektrikli otomobillerle ilgili

















Kaynak kitaplar ile ilgili bilgiler
Çevrimiçi kaynak web siteleri
Araç kullanım verimliliğini arttırmak amacıyla akıllı filo yönetiminin, araç paylaşımının kilit rol
oynadığı
Çindeki elektrikli bisiklet kullanımının yayınlaşması sürecinin incelemeye değer bir benzeşim
olduğu
Sektörün gelişiminde stratejik işbirliklerinin önemi
Dünyada elektrikli ulaşım ile ilgili şirketleri
Dünya ülkelerindeki elektrikli otomobil pazarının durumunu
Avrupa Birliğinin konu ile ilgili stratejik eylem planı
Müşteri profilinin beklentileri üzerine yapılmış bilinirlik anketini
Elektrikli otomobiller ile yazılım sektörünün yollarının kesiştiği noktaları
Yenilenebilir enerji kaynaklarının sektör için olmazsa olmaz bir çalışma alanı olduğu
Kullanıcıların araba seçimlerini elektrikli otomobil yönünde motive edecek unsurları
Akıllı şebeke kurulumunun elektrikli otomobil pazarı ile ilişkisini
Seyahat planlama sistemi ile araç ve filo kiralamanın elektrikli otomobil pazarı için önemli bir
fırsat olduğunu
Kimlerin elektrikli otomobilleri ilk olarak tercih edeceğini
Toplu konut inşaatlerinin elektrikli ulaşıma uygun yapılması gerektiğini
Parkmetre kullanımının elektrikli otomobiller için fırsat olabileceğini
İçeren başlıklar bulunmaktadır.
Pazar Geliştirme
Stratejik işbirlikleri
Parkmetre Fırsatı
İstanbul içerisinde elektrikliotomobiller.org ekibi olarak sürdürmekte olduğumuz Enerji Şarj İstasyonu
Konumlandırma (EŞİK) çalışmaları içerisinde ortaya çıkan gelişmeler şunu göstermiştir ki; İstanbul’un
özellikle Merkezi İş Alanlarında (MİA) elektrikli otomobilleri besleyecek şarj istasyonları için en önemli
fırsatlardan biri de parkmetre özelliği bulunan şarj üniteleri ile otopark ücreti tahsilatına geçilmesi.
Parkmetre yolüstü otoparklarda ücret tahsilatının yapılması yöntemlerinden biridir. İstanbul’da
Büyükşehir Belediyesinin otopark yönetim şirketi İSPARK’ın yaklaşık 55000 kapasitesi var, bu kapasite
sahada 1450 kişi tarafından kontrol edilmektedir. Yaklaşık personel başına ortalama kontrol edilen
otopark kapasitesi 32 (açık ve kapalı otoparklar da dahil) bu rakamı yol üstü için düzelttiğimizde 1
personelle 20 araçlık otopark işletilebilmektedir. Parkmetrelerin tesisi gerçekleştirildiğinde ise 4
kapasite 1 parkmetre ile yönetilebilecek ve bir otopark kontrolörü yaklaşık 100 araçlık otoparklık
kapasiteyi işletebilir.
Yani mevcut personel sayısı ile yaklaşık 250 bin kapasitelik otopark işletilebilir bu da aslında yanyana
iki arabadan birinin ücretli birinin ücretsiz park etmesi eşitsizliğini giderebilir.
Peki bunun elektrikli otomobillerle ne ilgisi var. Bir düşünsenize parkmetre cihazı işlevi de görebilen
şarj üniteleri ile donatılırsa İstanbul. Böyle bir durumda hem Belediye hem istanbul kazanır, araçlar
için şarj problemi menzil problemi falan kalmaz. Ayrıca bir anda dışarıya akması muhtemel
milyonlarca TL engellenmiş oluyor. Şarj Ünitesi kurulumu ile parkmetre bedavaya gelmiş oluyor. (Bu
sefer şapkadan parkmetre çıktı )
5 – 10 yıl önce yapılan ve İstanbul halkına uyumlu olmadığı sonucunu verdiği söylenilen denemeler
bugün için ne kadar anlamlıdır? Önerilen parkmetreler bugün hala İstanbul halkı için uygun değil mi?
Her şey 5 -10 yıl önceki durumunda mı kaldı? Hiçbir şey mi değişmiyor?
Akıllı şebeke ve Elektrikli otomobiller
Çağımızın dillimize pelesenk ettiği yeni trendi güden kelimelerden en önemli ikisiSürdürülebilirlik ve
Verimlilik (Her ne kadar verimlilik Sürdürülebilirliğin destekçisi mahiyetinde olsa da)
Neredeyse tüm yenileşimler (innovasyonlar) bu iki kelimenin etrafında dönmekte.
Bu yenileşimlerden biri de Akıllı Şebekeler (Smart Grid)Nedir bu akıllı şebeke deyip biraz tahmin
yürüttükten sonra bu tahminlerimin doğruluğunu sorgulamak adına yaptığım küçük bir araştırma
gösterdi ki (Verimlilik anlatılırken bu kadar verimliliği düşük cümle kurmakta her baba yiğidin harcı
değildir tahminimce ) Akıllı şebeke şimdi kullandığımız şebekeden farklı olarak her bileşenin hem
üretim hem de tüketim yapabildiği çift yönlü bir şebeke.
Akıllı şebekeyi “Edison’dan, daha doğrusu Tesla’dan bu yana hemen hemen aynı şekilde çalışan
20.yy’dan kalma şebekelere 21.yy’ın bilgisayar ve ağ teknolojisi entegre edilerek elde edilen şebeke
sistemine “Akıllı şebeke” (SmartGrid) denilmektedir” şeklinde tanımlamakta Sanlı ve Hınç
(http://enerjienstitusu.com/medya/smart.grid_.akilli.sebeke.turkiye.baris_.sanli_.pdf)
Aynı kaynakta şebekenin faydaları ise:
1. Talep yönetimi
2. Yenilenebilir kaynakların daha fazla entegrasyonu
3. Kaynakların verimli kullanımı (Hem üretim hem tüketim tarafında)
4. Enerji tasarrufu ve fiyat avantajı
5. Sistem dengesi
şeklinde sıralanmaktadır.
Bu şebeke için Makinelerin interneti tabiri de kullanılmakta David Leeds (GreenTech Media
Yazarlarından) tarafından makinelerin bu şebeke içerisinde haberleştiğini” bende şu kadar atıl yük
var”, “bana şu kadar yük lazım”, “şu yükü şuraya iletmem lazım” şeklinde konuştukları ve bu sistem
sayesinde yük iletimi ve dağıtımının depolanmasının bir önceki sisteme nazaran oldukça verimli ve
ucuz olduğu düşüncesini de bende oluşturdu konu ile ilgili yaptığım okumalar.
Yine incelediğim kaynakların birinde konu ile ilgili graham Bell ve Thomas Edison kıyaslaması yapılarak
şebekenin köhnemişliğine vurgu yapılmaktaydı evet bu benzetmenin gerçekten de ne derecede
çarpıcı bir örnek olduğu Graham Bell’in icadı telefonun akıllı telefonlara kadar evrimi ve Tesla’nın
Alternatif akımının, Akımlar savaşını kazanmasından bu yana değişmeyen bir şebeke mantığı ve
altyapısı düşünüldüğünde anlaşılmaktadır.
Elektrikli Otomobillerle Akıllı Şebeke arasındaki bağ, hem içerme hem de tetikleme şeklindedir. Şöyle
ki elektrikli otomobiller de akıllı şebekenin hem tüketim hem depolama boyutunda bir bileşeni,
bununla birlikte Elektrikli Otomobillerin piyasaya çıkmasının ilk tetikleyeceği olayın elektrik
şebekesinin modernizasyonu olacağı ve bu sayede belki de 10 yıl sonra tanışacağımız Akıllı Şebekeyi
şimdiden tanıyıp meyvelerinden faydalanma şansını yakalayacağımızı belirterek ve Elektrikli
otomobillerin sadece kendisinin değil ,tetikleyeceği gelişmelerin de çevreci olacağını ifade ederek
“Elektrikli Otomobiller = GELECEK” sloganımızı tekrarlamak istiyorum.
Seyahat planlama sistemi
Cep telefonumuza dakika alabiliyorsak neden elektrikli arabamızı kilometre bazlı veya yolculuk bazlı
kiralamayalım. Araçların verimli kullanabilmesi için böyle bir kiralama anlayışına geçmek gerek, bu
anlayışın oturabilmesi için birbirine bağlı (Kiralama ağı sistemine bağlı) kiralama firmaları ile siz
seyahat ederken arabanızın boş kalacağı zamanda başka müşterilere kiralanmasını sağlamak gerekli.
Böylelikle parklanma sayısı ve süresi minimize edilmiş olacağından gereksiz yol işgalleri ve trafik
oluşumunun da önüne geçilebilecek.
Peki bu sistemi uygulamak için neden elektrikli arabalar gerek olsun ki? Cevabı kendinde gizli bir soru
bu. Biraz açacak olursak Elektrikli arabalar bilişim sisteminin bir parçası olacağından bu tür bilgileri
kullanıcının yetki vermesini takip eden süreçte tamamen elektrikli arabadan almak mümkün.
Bu tarz bir anlayışın oluşturacağı düşünülebilecek sıkıntılardan biri mahremiyet ihlali olacaktır. Yalnız
seyahat ile ilgili bilgiler, hem kullanıcılarının yetkilendirmesi hem de araç sahibi firmanın
yetkilendirmesi ile toplanacağı için bu sıkıntı daha ortaya çıkmadan aşılmış olacaktır.
Buna benzer birçok problem ortaya çıkabilecek olsa da asıl olan insanın ve insanın yaşama alanı olan
dünyanın böylesine “verimlilik” kelimesini adeta tanımlamakta olan sistemlerin işletilmeye
konulmasından fayda sağlamasıdır.
Düşünsenize araba kiralama işlemi esnasında Başlangıç noktası, bitiş noktası, parklanma zaman aralığı
gibi sistemin verimine katkı sağlayacak bilgileri veriyorsunuz ve bunun karşılığında
1.
kiralama işlemini daha ucuza yapabiliyorsunuz,
2.
çevreye ve sürdürülebilirliğe katkı sağlıyorsunuz ve
3.
seyahat planlayıcınız sizin için seyahatinizi planlıyor
Böylelikle
•
Nerede şarj edeceksiniz?
•
Nerede park edeceksiniz?
•
Hangi yolları kullanacaksınız?
gibi sorularla değerli vaktinizi harcamaktansa enerjinizi ve düşüncenizi daha önemli işlere
yönlendirebiliyorsunuz.
Toplu konut projeleri
Şu an yapılmakta olan yeni yapıların sahip olması gereken otopark kapasitesinin belirli bir oranı kadar
(Bunun için elektrikli otomobil yayılım hızı ve hedefleri ile ilgili çalışma yapılmalı) şarj ünitesi
bulundurması ve elektrikli araba dostu yapılar için yol açılması önemli. Sonradan kurulu sisteme şarj
ünitelerini uydurmaya çalışmaktansa sisteme entegre gelen bir şarj altyapısı ve yenilen şebeke
anlayışının uygulanmaya konulması ideal olacaktır.
Bunun için önce TOKİ’ye görev düşüyor. TOKİ bu işte lokomotif olmalı. Kamu kurum binaları özellikle
okullar ve hastanelerde şarj ünitesi kurulumları yapılmalı bu konu ile ilgili sınırlamalar ve kurallar
mevzuat içerisine yerleştirilmeli.
Peki bu inşaat firmasına neler katacak TOKİ için bu nasıl fırsat oluyor?
•
TOKİ için teknoloji konusunda stratejik işbirliği yapabileceği önemli bir unsur ortaya çıkıyor.
(Bu unsur iyi kullanılırsa ciddi finansal avantajlar elde edilebilir.)
•
TOKİ, Kendi şebekesini akıllandıran bir yapıya sahip olabilecek
•
Pazarlama noktasından bakıldığında satılan evlerin önemli bir özelliği daha olacak.
•
Bu açılım enerji verimliliği, eko ev, yeşil ev gibi konseptlerinde vazgeçilmez bir parçası olacak
•
TOKİ’nin çevreye duyarlılığının bir başka göstergesi olacak.
Zaten kaçınılmaz olarak olacak birşeyi zamanından bir miktar önce uygulamaya koyması inşaat gibi
ticari ve fiili ömrü uzun ürünler üreten bir sektörün gelişmeleri önceden farketmesi ve buna göre
pozisyon almasından doğal bir harekette yok.
Yazılım ve Otomotiv
Hep bir Elma hikayesi anlatılır cennetten Hz. Adem ve Havva’nın kovulması ile ilgili “Apple”
markalaşma süreci içerisinde bu süreci bir slogan olarak kullanmış ve “take a bite of the apple”
diyerek bir taşla birkaç kuş birden vurmuş hem apple’ ın bilgi işlem sektörünün önemli bir aktörü
olacağını gösteren ve bilgi işlemin ölçü birimi olan byte kelimesine fonetik olarak çok yakın olan “bite”
ısırık kelimesini kullanmış hem de “elmadan bir ısırık al” diyerek dünyadan yeni bir aleme düşüşün
kapısını araladığını belirtmiş yıllar önce. Bu süreci gözümüze sokmak için de ısırılmış bir elma resmini
logo olarak kullanmış ama biz bu gerçeği senelerdir fark edememişiz. Kaderin bir cilvesi midir tesadüf
mü bilinmez ama şirketin 1980′de kullandığı slogan “think different” yani farklı düşün. Farklı düşün
cennetten dünyaya düşen insanoğlu bu farklı düşünüşüyle dünyadan da internete düşmüştür.
Bu logonun anlamını açıklayanlar ise ” Isırılmış elma figürünün bugünkü anlamda ilk bilgisayarların
üretiminde görev alan ve zehire batırdığı elmayı ısırarak intihar eden Alan Turing’e ithafen kullanıldığı
da söylenmektedir. Zira Alan Turing evinde ölü bulunduğunda masada ısırılmış bir elma
bulunmaktaydı. ” hikayesini anlatmışlardır.
Buna benzer bir durum senelerdir kullanmakta olduğumuz “Windows” pencereler işletim sisteminin
isim seçiminde de bulunmaktadır. Zira Bill Gates Windows’u tasarlayıp yayarak her eve bir pencere
açmayı hedeflediğini belki de bu şekilde anlatmaktaydı. Evet artık her evde 1 hatta birkaç penceresi
var Bill Gates’in.
KABLOSUZ İNTERNET ALEMİNİN BİLEŞENLERİ
Şimdiye kadar kablosuz internet aleminin bileşenleri :
Cep Telefonları (smart and regular)
• Mobil Internet Aygıtları (MID)
• Taşınabilir medya çalarlar (PMPs)
• Laptoplar
• Netbooklar
• Ultra mobil Kişisel Bilgisayarlar (UMPC)
• Tablet PCler
şeklinde sıralanmaktaydı[1]. Artık bunlara Elektrikli Otomobillerde eklenmiş olup bu değişim kablosuz
internet aleminin hareket ve etki alanını çok ciddi genişletecektir.
SİBER GÜVENLİK
Şimdi bu hikayeyi niye anlattım ona gelelim şunun altını bir daha çizmek için bu kadar laf söyledim.
Artık internet denen aleme elektrikli otomobiller de dahil olmakta. Bu dahil oluş içinde birçok
fırsatları barındırdığı gibi birçok tehdidi de barındırıyor. Siber korsanlık bu manada ciddi bir tehdit ve
ulaşımın aktörlerinin akıllı hale getirilmesi önündeki en büyük engellerden biri. Siber güvenlik
sektörünün bu manada ciddi gelişme göstereceği de açık.
Şarj ünitesi, akıllı şebeke ve elektrikli otomobil üreticilerinin siber güvenliğe bu anlamda yazılım
sektörüne ciddi yatırım yapmaları stratejik birliktelikler kurmaları ya da kendi bünyelerindeki bilgi
işlem departmanlarını bu yönde geliştirmeleri gerekecektir.
KULLANILMAKTA OLAN AKILLI UYGULAMALAR
Mevcut sistemde bulunan yazılımların çıktıları:
•
Şarj durumunu görüntüleme : Şarja takılımı değil mi ve gerilimi (120V veya 240V)
•
Şarj et komutunu vermede esneklik veya planlanan şarj zamanları,
•
Batarya doluluğunu gösterme tahmini yaklaşık toplam menzili ve elektrikli menzili
görüntüleme
•
Şebekeye uyumlu şarj modu ile şebekenin yükünün en az olduğu zamanlarda şarj ederek en
düşük elektrik maliyetini oluşturma
•
SMS ve E-posta yoluyla, Şarj kesintileri ve dolumları ile ilgili bilgilendirme mesajları gönderme
•
Aracın seyahat uzunluklarını ve rotalarını kayıt altına alma ve bu kaydı elektrikli hareket ve
fosil yakıtlı harekete göre ayırarak yapma
•
Litre başına yapılan kilometreyi görüntüleme herbir yolculuk ve tüm yolculuklar için
•
Araç içi ısının ve koşulların sürücü ve yolcular gelmeden düzenlenmesi için uzaktan çalıştırma
şeklindedir[2].
Not: Bu sektörel işbirliği fırsatını akıllı telefon uygulamaları, elektrikli otomobil yazılım ve
uygulamaları vb. konularda yapacağım araştırma ile derinleştireceğim. Yalnız eksik kalan bu yazıyı
kafein (Bkz. Google) niyetine affınıza mahçuben yayınlamak zorundayım.
Kaynaklar:
1.Chapter 10 “Mobile Applications and Devices” of the book “A Guide to Kernel Exploitation. DOI:
10.1016/B978-1-59749-570-7.00010-8 © 2011 by Elsevier”
2. http://gm-volt.com/p/OnStar%20Mobile%20release%20CES.pdf
Enerji tarlaları
Avrupa birliği uyum yasaları çerçevesinde Türkiye 2020 yılında toplam enerji tüketiminin %20 sini
yenilenebilir enerji kaynaklarından yapacak.[1] Bu çerçevede bazı Avrupa Birliği üye ülkelerinin
yenilenebilir enerji üretimine verdikleri destekler tabloda verilmektedir.
Ülke
Kilowat saat başına destek (Euro Cent)
Yunanistan 26 -50
Bulgaristan 38 – 39
İtalya
36 – 39
Türkiye*
5,5 – 10
* Türkiye’nin verdiği destek Yenilenebilir Enerjiyi satın alması şeklinde olup bununla ilgili Kasım
2010′da TBMM’ye önerilen teklifteki rakamlar baz alınmıştır.
Enerji üretiminde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için genel kabul gören 4 temel uygulama ve
anlayış
•
Artan talebi karşılamak için yapılması gereken yeni yatırımlar
•
Mevcut kaynakların rehabilitasyonu ile verimliliğin arttırılması
•
Yeni alternatif enerji teknolojilerindeki gelişmeler ile yenilenebilir enerji fiyatlarının rekabet
seviyesinin arttırılması
•
Yenilenebilir Enerji Üretiminin belirli bir düzeye getirilmesi ile ülkenin enerji kaynağı olarak
tek bir kaynağa / ülkeye bağımlı olmamasını sağlamak
Şeklinde verilebilir. [1]
Ayrıca IEA’ (Uluslararası Enerji Ajansı)nın 2007 yılında yayınladığı ve 2004 – 2030 yılları arası için
enerji kaynağı değişimini içeren Küresel Artış Senaryosuna göre:
Enerji Üretim Türü (Tw2004 2030 Artış (Kat)
sa)
Hidroelektrik
2810 4903 >2 (Kat)
Biyokütle
227 983 >4
Rüzgar
82
1440 18
Güneş
4
238 60
Jeotermal
56
185 >3
Gelgit ve akıntılar
<1
25
46
Biyoyakıtlar (Mtoe)
15
147 10
Endüstri ve Binalar
272 539 2
(Mtoe)
Ticari Biyokütle
261 450 <2
Güneş Isıtması
6,6
64
10
Jeotermal Isıtma
4,4
25
6
enerji kaynağı değişiminin tablodaki gibi olacağı öngörülmektedir.
Bu bilgiler ışığında 60 katlık bir artış yapan “Güneş Enerjisi” 46 katlık artışla “Gelgit ve akıntılar”
rakamsal olarak ciddi artış sağlayan “Rüzgar Enerjisi” (18 kat) ve “Biyokütle Enerjisi” (4 kat) yatırım
yapılması öngörülen başlıca enerji kaynakları olarak gözükmektedir.
Stratejik Pazar tahminleri
Gartner’in yapmış olduğu araştırma sonucuna göre, Alman tüketicilerden Elektrikli otomobil almayı
düşünenlerin oranı diğer teknolojileri almayı düşünenlere göre oldukça düşük olduğu ortaya
çıkmaktadır. Buna ek olarak ortaya çıkan bir başka gerçekte, Elektrikli Otomobillerin Alman
tüketicilerin satın alma kararları ve araç sahipliği gereksinimlerini karşılamaktan uzak olduğudur.
2011 yılının 1. ve 2. Çeyreğinde Gartner’in Almanya’da yapmış olduğu “Elektrikli Otomobil Hazır
bulunuşluk Analizi” sonuçlarına göre alman tüketicilerin çoğunluğunun bir sonraki araba tercihleri de
benzinli (içten yanmalı motor teknolojili) araba alımı yönündedir. Bundan sonra en yüksek oranı hibrit
araç yönünde tercihlerini kullanacak olanlar almaktadır ki bu kesimin oranı 2010 yılındakine göre artış
göstermiştir. 3. Sırada talebi zirve yapan dizel teknolojili araçlar bulunmakta olup bunu doğal gazlı
araçlar(CNG) takip etmektedir. 5. Ve son sırada %16’lık oranla elektrikli otomobil alacağını beyan
edenler bulunmaktadır.
Alman tüketicilerin neredeyse %20’si elektrikli otomobillerle ilgilenmekte yalnız bu araçları satın
almak için ekstra bir ücret ödememek istemektedir. Buna karşılık %8’lik bir kısım 8000 Euro veya
daha fazla fark ödeyebileceklerini belirtmektedir. Ayrıca Alman tüketicilerin neredeyse yarısı bir
sonraki arabalarının elektrikli otomobil olması için bu araçların içten yanmalı motor teknolojili
araçlara göre %30 – %40 daha düşük işletme giderine sahip olması gerektiğini belirtmektedir.
Alman tüketicilerin çoğunluğu elektrikli otomobillerin çevre ve sosyoekonomik faydalarının olduğunu
görmekte olup yine de kullanım ihtiyaçlarını karşılayacağına ikna olmadan ve elektrikli otomobil
kullanımının giderlerini azalttığını görmeden elektrikli otomobil almayacağını belirtmekte Gartner
analisti Thilo Koslowski.
Gartner’e göre Alman hükümeti Elektrikli otomobil yayılımının hızlı olmasını istiyorsa Yaygın şarj
altyapı ağını desteklemek yerine, teknolojik yenileşimler, Araştırma Geliştirme Faaliyetleri, Batarya
teknolojileri ve ev şarjı sistemlerinin dağılmasına yönelik destekler ve teşvikler sunmayı
önceliklendirmelidir. Zira yaygın şarj altyapısı yakın ve orta vadede tüketici talebini belirlemede çok
etkili olmayacaktır. (İlginç bir bakış açısı buna katıldığımı pek söyleyemeyeceğim.) Ayrıca eğer
hükümetin petrol bağımlılığını ve ulaşımın çevresel etkilerini azaltmak konusunda hedefleri
bulunmakta ise motor enerji verimliliklerinin artırılmasına, enerji tüketiminin azaltılmasına, toplu
taşımanın ve alternatif hareketlilik çözümlerinin özendirilmesine (kullanım temelli iş modelleri ve araç
paylaşımı gibi.) yönelik çalışmaları desteklemelidir.
Gartner bu araştırmada, 2009 yılı çalışmalarına göre; 2020 yılında Elektrikli otomobil satışları türel
dağılımda %5 – 8 aralığında bir yer kaplayacakken bu rakamın 2030 yılında %15 – 20’ye yükseleceği
öngörüldüğünü hatırlatmaktadır.
Gartner bu araştırmayı ABD, Almanya ve Çin’de araç sahibi veya kiralayıcısı toplam 3000 kişi üzerinde
gerçekleştirmiştir.
Kaynak:
China Weekly News. Atlanta: Aug 16, 2011. pg. 126 haberinde görülmesi ile bulunan
http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1758514 sayfasından çevrilmiştir.
Müşteri boyutu
Elektrikli otomobil tercih nedenleri ile ilgili anket
Öncelikle belirtmeliyim ki daha önce birkaç yazımda da dağınık olarak verilmiş olan kullanıcıların
elektrikli arabaları seçim tercihlerini motive edecek unsurlar bu makalede daha toplu verilmekte
olduğundan ve bu maddelerin uygulanacak anketlere altlık hazırlayabileceği düşüncesiyle bu
makaleyi sizinle paylaşmak istedim.
Posta yoluyla son 2 yıl içinde İngiltere’de Toyota Prius alanlar arasından seçilen 4000 kişiye
gönderilen anketin tümüne cevap vererek geri gönderen 1263 kişiye gönderilen anket içinde
kullanıcıların Hibrit otomobil tercih nedenlerini sordukları soru seçeneklerini oluşturmak için yapılan
literatür araştırmasında aşağıdaki motivasyon sebepleri ortaya çıkmıştır:
1.
Yakıta daha az ödemek
2.
Diğer hükümet teşvikleri
3.
Şehir merkezine bedava erişim
4.
Bedava parklanma
5.
Vergi İndirimleri ve İadeleri
6.
Yüksek Yoğunluklu Şeritlerde sürüş hakkı
7.
Benzin fiyatları değişiminden etkilenmemek
8.
İklim Değişikliği (Bkz. Mayıs Ayında Donmak (MAD))
9.
Doğal kaynakların tüketiminde azalma
10.
Çevrenin korunması
11.
Kirlenme seviyelerinde azalma
12.
Kişisel Ekolojik Ayak İzini Hafifletmek
13.
Çevreci Teknolojilere Öncülük etmek
14.
Sosyal sorumluluk içeren eylemlerin bir parçası olmak
15.
Başka teknolojilere öncülük etmek
16.
Teknolojik Kürede öncü olmak
17.
Başkalarını yeni bir tür araç hakkında eğitmek, bilgilendirmek ve cesaretlendirmek
18.
Teknolojik bilginin paylaşımı
19.
Yenileşimin faydalarının keyfini sürmek (Al sana slogan Elektrikli Arabanı kullan=Keyfini Sür)
20.
Doğru şeyi yapıyor olmanın verdiği haz
21.
Toplum içinde ortak bir bilincin oluşmasında pay sahibi olmak
22.
Petrol üreticilerinden bağımsız olmak
Bu Elektrikli otomobil alımını motive eden unsurlardan aşağıdakileri ankete konulmuştur.
1.
Otomatik Şanzıman
2.
Konfor
3.
Düşük sürüş maliyeti
4.
Şirket Aracı
5.
Trafik yoğunluğu ücretlendirmesine tabii olmaması
6.
Tasarım
7.
Diğer arabalardan farklı oluşu
8.
Kolay sürüş
9.
Ekonomi
10.
Çevre dostu
11.
Moda
12.
Arkadaş ve aileden iyi tavsiyeler
13.
Yenileşim (İnnovatif) Teknoloji
14.
Düşük yakıt tüketimi
15.
Sıfır Petrol ücreti
16.
Düşük vergi
17.
Üretici Marka
18.
Yeni tür enerji kullanımı
19.
Performansı
20.
Kişisel Karbon Ayak izi
21.
Kalite
22.
Sessizlik
23.
Güvenilirlik
24.
Sıfır Emisyon
25.
Güvenlik
26.
Boyutlar
27.
Sosyal Sorumluluk
28.
Teknik Özellikler
Ankete verilen cevapların gruplandırıldığı tabloda ise 10 faktör grubu ortaya çıkarılmıştır. Bunlar
aşağıdaki tabloda verilmektedir. Makalede anlatılanlara dayanılarak Faktör Gruplarının adları
değiştirilmiş ve tablo daha okunaklı hale getirilmiştir.
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Grup Adı
Konfor Değerleri
Teknoloji Merakı
Kimlikle İlgili
Marka ile İlgili
Faktörler
Sürüş Konforu
Sessizlik
Sürüş Kolaylığı
Otomatik Şanzıman
Yenileşim Teknolojisi olma
Teknik Özellik Seviyesi
Performans
Enerji Kullanımındaki Yeni Kullanım Yöntemleri
Sosyal olarak ihtiyaç duyulan bir davranış olma
Arkadaş veya aileden iyi tavsiyeler alma
Güvenilirlik
Üretici Markası
Tercihe % Etkisi
20.22
11.18
9.21
8.60
13 Moda
Tasarım
7.77
14
Moda
15 Finansal Fayda Odaklı Düşük Vergi
5.44
16
Trafik Yoğunluğu ücretlendirmesine tabii olmama
17
Şirket Aracı olma
18 Yakıt Ekonomisi Odaklı Ekonomik Sürüş
5.02
19
Düşük yakıt faturaları
20 Çevre Odaklı
Çevre için daha iyi
4.36
21
Sıfır Emisyon
22 Akıllı Tüketim
Düşük Sürüş Maliyetleri
4.01
23 Araç Boyutları
Araç Boyutları
3.57
Kaynak: Energy Policy 39 (2011) 2217–2227 “Going hybrid: An analysis of consumer purchase
motivations”
Ritsuko Ozakin, Katerina Sevastyanova
Kimler Elektrikli otomobil alacak?
Almanya’da 1152 kişi üzerinde yapılan bir araştırma bulguları ve metodolojisine göre oluşturdukları
bazı bilgileri elektrikli arabaları tercih edecek müşteri profiline ait fikir vermesi açısından
paylaşacağım.
Araştırmada arabalar kullanım ve hayat tarzına göre 8 sınıfa ayrılmış.
Bu sınıflar aşağıdaki tabloda verilmektedir.
No. Tip
1
Micro car, city
car
2
Kompakt Araç,
Küçük Aile Aracı
3
Orta Boyutlu
Araba
4
Van
5
Örnek
Smart Fortwo, Fiat 500, Peugeot 107
Ford Focus, Opel Astra, Toyota Auris, Volkswagen Golf,
BMW 1 Series, Mercedes A-Class
Ford Mondeo, Mercedes C-Class, Audi A4, BMW 3 Series,
Honda Accord, Opel Insignia, Volkswagen Passat
Renault Espace, VW Sharan, Ford Galaxy, Citroen C8
Makam Aracı
Fiyat Aralığı
€8000–
15,000
€12,000–
24,000
€18,000–
35,000
€25,000–
60,000
Ford Crown Victoria, Holden Commodore, Toyota Crown,
Chrysler 300C, Lexus GS, BMW 5 Series,
Jaguar XF, Audi A6
6
SUV
Land-/Range Rover, Ford Explorer, Jeep Grand Cherokee,
€40,000–
Volkswagen Touareg, Cadillac Escalade, Chevrolet Suburban, 100,000
Toyota Land Cruiser
7
Lüks Araç
Audi A8, Jaguar XJ, Maserati Quattroporte, Mercedes S€50,000–
Class, BMW 7 Series, Volkswagen Phaeton
8
Spor Araba
Chevrolet Corvette, Porsche 911, Ferrari 458 Italia, Nissan Z- €40,000–
car, Audi R8, Mercedes SL
Anket çalışmasında kullanım amacına göre bu araçlardan hangisini tercih edeceklerine dair sorular
sorulmuş. Kullanım amaçlarını 6 kategoride ele almışlar. Bunlar
•
1- İlk Araç tüm gün kullanım için kısa ve uzun mesafelerde
•
2- İkinci araç Özel olaylar ve günlerde genelde kısa mesafede,
•
3- Aile araçları Belirli yolcuları taşımak için
•
4- Ticari Araçlar (Ör. Taksiler)
•
5- Tatil Araçları
•
6- Arazi Araçları
Bu sınıflandırmaya göre ankete katılan 1152 kişinin araç tercihleri dağılımı aşağıdaki tablodaki gibi
olmaktadır.
Mikro Kompakt Orta Boyutlu Kamyonet Makam Suv Lüks Spor Toplam
Birinci 74
319
287
90
56
65 8
23
922
İkinci
32
14
13
1
0
2
0
5
67
Ticari
2
4
9
9
1
1
0
0
26
Aile
0
6
14
61
2
24 1
0
108
Tatil
0
1
4
1
0
0
0
17
23
Arazi
1
0
0
1
0
4
0
0
6
Toplam 109
344
327
163
59
96 9
45
1152
% oran 9,5
29,9
28,4
14,1
5,1
8,3 0,8
3,9
100
Bu çalışma içerisinde araç türü seçimleri, seçim sebepleri ve seçmeme nedenleri ile ilgili sonuçlar
aşağıdaki grafiklerde verilmektedir.
Çalışmanın sonuç kısmında ise Almanya’da tahmini %5 elektrikli otomobil potansiyel alıcısı bulunduğu
ve yıllık ortalama 3,5 milyon araba satışı öngörülerine göre yıllık toplam elektrikli araba satışının 175
bin civarında olacağı tahmini yapılmaktadır.
Kaynak: Who will buy electric cars? An empirical study in Germany
Theo Lieven, Silke Mühlmeier, Sven Henkel, Johann F. Waller (Transportation Research Part D 16
(2011) 236–243)
Google ile farkındalık ölçme
Bu başlıkta elektrikli otomobiller ile ilgili bir kronolojiyi sunmaya çalışacağım.
Öncelikle bu araştırmada
•
electric vehicle
•
electric car
•
elektrikli araba
•
elektrikli otomobil
•
elektrikli araç
•
elektrikli oto
anahtar kelimeleri ile google arama motorunun bir aracı olan trends’te bir yolculuğa çıkacağız. Trends
aracı google arama motorunun bir aracı ve bu araç, “internet=google” şeklinde algılanmakta olan
zamanımızda insanoğlunun eğilimlerini (trends) ölçmek için çok iyi bir uygulama. Öncelikle, bu
uygulamayı bize de açtığı için google’a teşekkürlerimizi sunarız.
Öncelikle elektrikli otomobil kavramını insan algısı hangi kelimeyi kullanmayı seçerek adlandırmıştır
ona bir bakalım.
Resimde de net bir şekilde görülebileceği gibi insanlık elektrikli otomobile electric car demeyi tercih
etmiş aramalarında ve tam sınırda kaldığı için kesin belli olmamakla beraber bilimin takdim ettiği isim
olan electric vehicle kelimesi 2004 ün başında aramalarda ortaya çıkmaya başlamış.
2010 yılı aramalarında da bu oran pek değişmemiş gibi.
“Elektrikli araba” ve “elektrikli otomobil” kelimeleri Arama kelimeleri listesine ne zaman girdi acaba?
Bunu aşağıdaki resim incelendiğinde fark edebiliyoruz.
“Elektrikli Araba” anahtar kelimesi 2009 kasım ayının ortalarında, “Elektrikli Otomobil” kelimesi ise
2010 haziran ayının ilk haftasında belirli bir arattırılma hacmine ulaşıyor. Acaba bu anahtar tarihlerde
neler oldu?
2010 Haziran ayında
• Tofaş elektrikli otomobil üreteceğini açıklıyor
• İsrail 100 bin olan fluence ZE siparişini 150 bine çıkarıyor (mavi marmara olayından sonra)
• Siemens 1 haziranda Lütfi Kırdar’da elektrikli otomobili e-car’ı tanıtıyor
• Volvo Elektrikli otomobili C30 u göteborg energi’ye vermek için anlaşmaya varıyor ve sürücü
alışkanlıklarını araştırmaya başlıyor.
• Henüz vergilendirme sistemi belli olmamasına rağmen birçok marka, Türkiye’de elektrikli otomobil
satmak için hummalı bir çalışma yürütüyor. Mitsubishi, Peugeot, Renault, Opel, Chevrolet, Fisker ve
Çinli BYD gibi hazırlık yapan markalara şimdi Alman Pumatex katılıyor.
• Tofaş, Tamamen Türk mühendisliği eseri elektrikli Doblo’yu görücüye çıkardı
Pekiyi 2009 kasım ayında neler oldu acaba?
• Yayın hayatına 2006 yılında başlayan elektrikliaraba gen tr sitesi çin’in Elektrikli Arabaler için güneş
enerjisi ile çalışan şarj istasyonu açtığını duyurdu
• Eylül ayı ortalarında Frankfurt oto fuarına katılan devlet bakanımız Zafer Çağlayan ve Sanayi ve
Ticaret Bakanımız Nihat Ergün bey Elektrikli Fluencin (ZE) Türkiye’de üretileceğini açıkladı. Haberin
detaylarında bunun Renault yetkilileri tarafından doğrulanmadığı yönünde ama bu olay oldu bitti de
olsa gerçekleşiyor.
• 23 Kasım 2009 Renault’un Fluence ZE’yi Türkiye’de üreteceğini açıklaması üzerine elektrikli
araçlarla ilgili yapılması gereken düzenlemeler de gündeme geldi ve sanayi bakanımız teşvikler
verilebilir beyanında bulundu.
• Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan beyin kullandığı Mindset projesinden sonra Günak ve Manas
tamamen Türk yapımı ve uygun fiyatta elektrikli otomobil üretmek için kolları sıvadıklarını açıklıyor.
Konu biraz dağıldı galiba ama bu anahtar kelimelerin ortaya çıktığı anahtar tarihler ile ilgili ufak bir
araştırma da yapmış olduk.
Acaba Türk halkı “elektrikli araba”, “elektrikli otomobil”, “elektrikli oto”, “elektrikli araç”
kelimelerinden hangisini seçti? Bu sorunun cevabını aşağıdaki resimler bize veriyor.
Evet “elektrikli araba” anahtar kelimeleri büyük bir farkla Türk halkı tarafından tercih edilmiş gibi
gözüküyor ama bu fark 2010 sonunda biraz daha azalmış.
Diyarbakır, Adana, İzmir neredeyse tamamen elektrikli araba kelimelerini tercih etmişken İstanbul ve
Ankarada Elektrikli otomobil kelimeleri de arattırılmakta. Ayrıca bu şehir sıralaması arama hacmine
göre yapılıyorsa ki zannetmiyorum (yaklaşık 20 gün önce bu taramayı yaptığımda Kayseri ilimiz 1.
sıradaydı bu kadar kısa zamanda Diyarbakır sıralama da 1. olmuş ve Kayseri ilk 5 ten düşmüş olamaz)
ama böyleyse çok ilginç bir durumla karşı karşıyayız Türkiye’de “elektrikli araba” kelimeleri en fazla
Diyarbakır’da aratılmış.
Neyse veri madenciliğine bir başka yazımızda devam etmek üzere.
Elektrikli Araba ile ilgili algının gelişimi – Mart 2011
Google arama motorunun (Bu hizmeti de bize açtığı için kendisine teşekkür ediyoruz.) adwords
marifetinden faydalanarak yine bir eğilim analizi yada sektörle ilgili kısa bir değerlendirme yapmakta
fayda var.
Yukarıda gördüğünüz grafikte, “elektrikli otomobiller” kelimesinin sorgulanma sayısı değişimi
gösterilmiş ve belirli zirve değerlerin sebepleri harf etiketleriyle ifade edilmiştir.
Yukarıda gördüğünüz grafikte, “elektrikli araba” kelimesinin sorgulanma sayısı değişimi gösterilmiş ve
belirli zirve değerlerin sebepleri harf etiketleriyle ifade edilmiştir.
Aşağıdaki tabloda ise kelimelerin son 12 ay içinde ortalama kaç kez Türkiye’den arattırıldığını
bulabilirsiniz.
Anahtar
Kelime
Elektrikli
elektrikli
bisiklet
elektrikli
araba
eletrikli
motorsiklet fiyatları
elektrikli
araba
elektrikli
otomobil
elektrikli
araba fiyatları
renault
elektrikli araba
elektrikli
araba renault
elektrikli
otomobil fiyatları
elektrikli
araba motorları
elektrikli
araba yapımı
renault
elektrikli otomobil
elektrikli
araba türkiye
elektrikli
araba modelleri
Aylık
Arama (Türkiye)
301000
60500
14800
12100
12100
4400
1900
1000
880
720
480
320
260
260
170
elektrikli
otomobil motorları
toyota
elektrikli araba
elektrikli
araba otomobil
elektrikli
araba nasıl yapılır
mitsibushi
elektrikli araba
yerli
elektrikli otomobil
toyota
elektrikli otomobil
140
140
110
110
91
73
16
Ayrıca bu anahtar kelimelerin aylık ortalama toplam aranma hacmi 110.570′tir. Anahtar kelimelerin
bu toplamdaki yüzdelik payı aşağıdaki grafikte verilmektedir.
Resimden de görülebileceği gibi her 3 arama yapandan 2′si elektrikli bisiklet (veya motorsiklet)
kelimesini aratmaktadır.
Bu rakamlar göstermektedir ki, Yatırım maliyeti, enerji sarfiyatı düşük olması ve trafik probleminin
yüksek olduğu kentler için alternetif bir ulaşım çözümü olarak görülmesinden dolayı Türkiye’de
elektrikli bisikletler, elektrikli araçların yollara çıkmasını ve yayılımını başlatacak gibi. Bu noktada
önemli bir altyapı ihtiyacı daha oluşacağı gözüküyor: “Ayrılmış bisiklet / Motosiklet şeritleri / Yolları
ve parkları”.Ayrıca bisikletlilerin güvenli sürüşü için yapılması gereken bilinçlendirme faliyetleri ve
ilgili trafik düzenlemeleri.
İlerleme planı hakkında rapor
Rapor Bulguları
Şarj Edilebilir Hibrit Elektrikli Otomobiller (PHEV) ve Bataryalı Elektrikli Otomobiller (BEV)BEV ve
PHEV’in ikisini birden içermekte olan sınıfa Şarj edilebilir Elektrikli Araçlar (PEV) denilmektedir.
Yazının devamında bu kısaltmalar kullanılacaktır.
Global Pazarda Amerikan PEV Endüstrisi
PEV’ler hiçbir zaman Elektrikli Otomobil sanayinin en büyük bileşeni yönlendiricisi konumunda
olmayacak. Yalnız PEV’lerin önümüzdeki 15 – 20 yıl içinde %5-15 oranında pazar payına sahip olması
bekleniyor.
Politika Enstrümanları
Yakın zamanda ABD ve diğer ülkeler PEV’lerin ticarileştirilmesine destek için politikalarını açıkladılar.
Bu politikalar :
• Tüketici ve üreticiler için cömert vergi imtiyazları
• Taşıt üreticileri için yeni düzelemeler
• Yüksek Yoğunluklu Taşıt (HOV) şeritlerine erişim hakkı (Tercihli Şerit)
• Özel Park yeri ve ücreti
• Kredi Garantileri
• PEV şirketleri için sübvansiyonlar
• Şarj altyapısı hakkındaki gerçeklemeler
• Batarya teknolojileri için federal ArGe destekleri
gibi sektöre özel imtiyazlar içermektedir.
Pazar Yönlendiricileri
Pazar kamu politikalarından etkilenen 4 temel faktör tarafından belirlenmektedir. Bunlar:
• Enerji Politikaları
• Batarya Karakteristikleri
• Uygun ve Ekonomik şarj altyapısının vücudu
• Rakip Teknolojilerdeki ilerlemeler (İçten Yanmalı MNotorlar, Geleneksel Hibritler, Gelişmiş Biyo
yakıtlar, Doğalgazlı sistemler (CNG etc.), yakıt pilli araçlar)
Yenilikçi Tüketiciler ve Geleneksel Tüketiciler
Geleneksel tüketiciler Elektrikli otomobil almakta başlangıçta çekimser kalacaklar ve diğer
kullanıcıların bu araçları tecrübe etmelerini bekleyerek onların geridönüşlerine göre hareket
edecekler. Bu noktada yenilikçi tüketicilerin yani elektrikli otomobilleri ilk olarak alacak tüketici
kesiminin memnuniyet düzeyini yüksek tutmak gerekmektedir.
Geleneksellerin (Sağlamcıların) yenilikçilere (maceracılara) soracağı tahmin edilen sorular:
• PEV alınca ne kadar tasarruf ettin?
• Hiç yolda kaldın mı?
• Batarya kullanımı güvenli mi?
• Şarj etme işlemi kolay mı ve bu işlemin maliyeti ne?
• Bakım ve servis ücretleri ve sıklıkları nasıl?
• Bu taşıtı satmak kolay mı?
Bu sorulara cevap veren reklam kampanyaları yürütülmeli ve bu kampanyalarda verilen bilgiler
kesinlikle abartıdan uzak ve tamamen doğru olmalıdır. Kandırmacalı reklam kampanyaları teknolojiye
onarılmaz yaralar açabilir.
Şarj Altyapıları
Hem BEV hem de PHEV için şarj altyapısı çok önemli şarj altyapısında öncelik sıralandırması ise
• Ev kullanımına yönelik
• İşyeri Kullanımına Yönelik
• Kamuya açık kullanım
şeklinde olması tahmin ediliyor.
Kaynak: School of Public and Environmental Affairs at Indiana University Şubat 2011
“http://www.indiana.edu/~spea/pubs/TEP_combined.pdf”
Ticarileştirme faaliyetleri ve kısıtları
Herşeyde olduğu gibi elektrikli otomobillerin ticarileştirilmesinde de ilk adımı doğru atmak çok
önemli. Herkes bu sebeple aylardır elektrikli otomobillerin vergi oranı ve bu araçlara verilecek
destekler konusunda önemle durmakta. Bence de ilk adım herzaman olduğu gibi aslında bir ülkenin
en büyük şirketi olan devlet tarafından atılmalı ki bünyesindeki departmanlar (şirketler) yollarını
görebilsinler.
Biz bir adım daha öteye geçmeyi deneyelim bu yazıda ya da başka bir konuya daha bu vesileyle dikkat
çekmeye çalışalım. Elektrikli otomobillerin ticarileşmesini sağlayacak olan en önemli bileşen tüketici
olacaktır.
Bu noktada bir önceki yazıda belirttiğimiz yenilikçi (maceracı) tüketiciyi oyuna dahil etmek gerek.
Bunun da ilk adımı eşik enerjisini aşacak kadar cesaret ve bilgi (aydınlık) sunulmalı bu tüketiciye.
Çünkü doğal olarak insan bilmediğinden korkar. Bu eşik enerjisini de filo kiralama ve araç kiralama
yoluyla bu tüketicilere elektrikli otomobil kullanım keyfinin tadını aldırarak aşabiliriz.
Filo kiralama işleminin yapılabilmesi için ise elektrikli otomobile özel altyapı bileşeni olan elektrikli
otomobil şarj istasyonlarının yaygınlaştırılması gerekli. Yani filo yada araç kiralamayı düşünen bu
araçları nerelerde şarj edebileceği hakkında da bilgiye sahip olmalı.
Bu da aslında doğal bir sonuç olarak, elektrikli otomobil üreticileri, elektrikli otomobil kiralayıcıları ve
şarj istasyonu ağı işletmecileri arasında bir bağ ve bilgi akışının gerekliliğini ortaya çıkarmakta. Bu bağı
elektrikli otomobil üreticileri mi kurar yoksa 2 sektör (Kiralama ve Şarj etme) şirketleri arasındaki
protokollerle mi bu temin edilir veyahut bu altyapıyı yerel yönetimler kurarak bu hizmeti tüm filo ve
elektrikli otomobil markalarına mı satar bunu zaman gösterecek.
Burada şuda hatırlanması ve düşünülmesi gereken bir nokta; Otomobillerin elektriklenmesi ile artık
otomobillerde bilişim teknolojilerinin bir aracı haline gelecek ve çok ciddi bilgi ve istatistikler bu
sistemler tarafından tutulacak yani şarj istasyon ağı kuran sadece şarj etmekten kazanmayacak bu
bilgilerin değerlendirilmesi ile ilgili yasal altyapının da hazırlanması ve vatandaşın denek gibi
kullanılmasına ve özel hayatına müdahaleye (karar verme mekanizmalarının çözülerek robotlar gibi
kullanılmasına) müsade edilmemeli yada bu bilgilerin hepsi devlet tarafından tutulmalıdır.
Unutmayalım google ve facebook’u değerli kılan toplumların nasıl yönetilebileceğine dair
istatistiklere sahip olmalarıdır.
Örnek Uygulamalar / Dünya Örnekleri
Elektrikli Bisikletin yaygınlaşması: Çin Örneği
Çin’de elektrikli Bişiklet yıllık satış rakamları 1998 yılında 40 bin iken 2005 yılına gelindiğinde 10
milyona ulaştı. Bu artışın sebebini anlayabilmek için Çin’deki ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki
kişisel hareketliliğin geleceği ile ilgili düşünmek gerekli. Kişisel hareketlilikte temiz enerji kaynaklarının
kullanıldığı bir geleceği inşa etmek için, bir ülkede yaşanan bu denli bir ulaşım teknolojisi değişikliği
(e-bisikletler) birçok yönüyle incelenmeli ve dersler çıkarılmalıdır. Ayrıca Güney doğu asyada birçok
gelişmekte olan ülkenin (Hindistan ve Vietnam gibi) hava kalitesini yükseltmeye ve enerji sorunlarına
bir çözüme katkı olarak olarak 2TA’ları (İki Tekerlekli Araçlar) kullanmayı düşünmekte olup bu
ülkelerde Çin’in elektrikli bisiklet yayılımını örnek alabilir. Bunlara ek olarak elektrikli otomobillerin
yayılımı yol haritası içinde bu yayılımın dersleri oldukça faydalı olabilir zira benzer durumlar içeriyor
(Çin’de daha önce yaygın olarak bisiklet kullanılıyordu ve bu kullanım bir şekilde elektrikli bisiklet
kullanımına dönüştürüldü. Bizim de amacımız kullanılmakta olan içten yanmalı motorlu ulaştırma
anlayışını elektrikli ulaştırmaya dönüştürmek yani durumun bu yönüyle Çin’deki dönüşüme benzer
yanları bulunmakta.)
Özetlemekte olduğum çalışma Jonathan Weinart, Chaktan Ma ve Christopher Cherry tarafından 2007
yılında yapılmış “Çin’de Elektrikli bisiklete geçiş: Hızlı Büyümenin Tarihsel ve anahtar sebepleri” isimli
çalışması. Çalışma daha önce literatürde konu ile ilgili pek bir araştırmanın bulunmuyor olmasından
dolayı çok değerli. Bilgisel altyapısını oluşturmak için 23 elektrikli Bisiklet üreticisine (OEM), 4 parça
sağlayıcısına, 5 e-bisiklet satıcısına, 12 e-bisiklet kullanıcısına ve 1 Hükümet temsilcisine 35 soruluk
anket uygulanmıştır.
OEM’lere ve parça sağlayıcılarına üretim, e-bisiklet pazarı, sağlayıcıları, maliyetleri, kalitesi, hükümet
düzenlemeleri ve araştırma geliştirme faaliyetleri hakkında sorular sorulmuş.
Elektrikli Bisiklet Satıcılarına ve Bayilerine bakım onarımı, e-bisiklet pazarı demografisi, hükümet
düzenlemelerinin satışlara etkisi sorulmuş.
Müşterilere elektrikli bisiklet sahiplik ve işletme maliyetlerini, kullanım alışkanlıklarını ve diğer ulaşım
modları ile elektrikli bisiklet kullanmanın kıyaslanması konuları sorulmuş.
Ayrıca tüketici seyahat davranışları hakkında bilgi sağlamak için Shijiazhuang, Kunming ve Şangay’da
1000’den fazla elektrikli bisiklet kullanıcısına 3 anket uygulanmış.
Not: Bu inceleme yazılarına başlama ihtiyacı hissetmemin 2 sebebi var.
1- Elektrikli Bisikletleri Sitemin tanımlayıcı 3 kelimesinden 1′i olarak seçmiş olmama rağmen daha
önce bu konuya değinmemiş olmam.
2- Takip ettiğim elektrikliaraba.gen.tr sitesindeki haftanın yada ayın mottosu olan Oğuz Uğur beyin
“”İstanbul Bisiklet” Projesi Değil, ”İstanbul Elektrikli Bisiklet” Projesi Olmalı” sözünün bende çağrışım
yapmış olması. (Buna da şu eklemeyi yapmakta fayda var Güvenli Bisiklet Kullanımına uygun Yollar ve
Trafiğin üretilmesinden sonra bu tarz bir yayılıma destek olunmalıdır.)
Çin’de temelde 2 kategori içerisinde değerlendirilebilecek yüzlerce çeşit elektrikli bisiklet
satılmaktadır. Bu 2 kategori “Bisiklet Tipi Elektrikli Bisiklet” (BTEB), “Scooter tipi Elektrikli Bisiklet”
(STEB) şeklindedir. STEB’ler mazotla çalışan Scooterların sahip olduğu birçok fonksiyona sahip olup
çoğu pedal çevrilerek kullanılmamakta ve tamamen elektrikle hareket etmektedir. BTEB’lerin
görünümü ve kullanımı standart bisiklet gibidir. Çin’in birçok şehrinde elektrikli bisikletlerin bisiklet
yollarını kullanmasına izin verilmekte ve bunlar düzenleme perspektifine göre bisiklet olarak
değerlendirilmektedir. Yani başlık kullanılmakta ve kullanımı için sürücü belgesine gerek
duyulmamaktadır.
2 Kategorinin de teknolojileri benzerdir. Ana bileşenleri hub motor içeren elektrik bataryası, kontrolör
ve bataryadır. STEB’ler genellikle geniş 48 V’luk bataryalar ve görece güçlü 350- 500 W’lık elektrik
motorlar içermektedir. Elektrikli bisikletler için azami hız sınırı 20 Km/sa’tir. Yalnız bu hız sınırına
birçok STEB türü uymamakta ve 40 km/sa’lik hıza ulaşabildiğini belirterek reklam yapmaktadır. Bu
konu özelinde 14 elektrikli bisiklet kullanıcısına uygulanan tali anket göstermektedir ki elektrikli
bisikletler 25 – 40 Km/sa arasında değişen hızlarda kullanılmakta ve bisikletlerin menzilleri ise 25 – 50
Km arasında olmaktadır. Şarj süreleri ise 6 – 8 saat arasında değişmekte olup bisikletlerin şarjı
standart ev prizlerine ve akım/gerilimlerine uyumlu olup bu sebeple ekstra bir altyapıya ihtiyaç
duyulmamaktadır. (Bu nokta elektrikli otomobillerin yayılımı için önemli) Elektrikli bisiklet
kullanıcılarının birçoğu şarj için elektriğin daha ucuz olduğu geceyi tercih etmektedir. Bunun için kent
yaşamında ya elektrikli bisikletin yada bataryasının çok katlı apartmanlarda taşınmasına gerek
duyulmaktadır. (Bu sebeple altyapıya ihtiyaç duyulmamış manuel çözüm üretmişler) Gün içinde
dükkan önlerinde de elektrikli bisikletlerin şarj edildiğini görmek oldukça olasıdır.
Çin elektrikli bisiklet pazarı 1998 – 2005 yılları arasındaki 7 yıllık sürede 250 kat büyümüştür. (Yıllık 40
bin adet satıştan 10 milyon adet satışa) Bu büyümenin çinde üretilen tüm otomobiller ve motorlu
taşıtlar ile karşılaştırıldığı grafik aşağıda verilmektedir.
Grafikte 1998 – 1999 yıllarında diğer araç türleri ile kıyaslanamayacak üretim rakamları bulunan
elektrikli bisikletler 2002 de otomobillerin sayısını geçmiş ve 2003 yılında ise toplam motorlu taşıt
üretim sayısını yakalamış 2005 yılına gelindiğindeyse otomobil üretiminin yaklaşık 3,2 katı ve toplam
motorlu taşıt üretiminin yaklaşık 1,7 katı rakamlara ulaşmıştır.
Çin Elektrikli Bisiklet Sektörü
Çin elektrikli bisiklet sektörü devlet desteği olmamasına rağmen dünyanın en büyük üreticilerini
barındıran bir sektördür. Sektörde 1998 yılında 10 OEM bulunmaktayken 2005 yılında bu sayı resmi
rakamlara göre481’e ulaşmıştır. Resmi olmayan verilere göre bu sayının 1000 – 5000 arasında
değiştiği söylenebilir. Bu firmaların yıllık elektrikli bisiklet üretim sayıları 1000- 300.000 arasında
değişmektedir. Çoğunun yıllık bisiklet üretim sayısı ise 10.000 – 50.000 aralığındadır. Ama 6 şirketin
yıllık elektrikli bisiklet üretimi sayısı 200.000’in üstündedir.
Sektörün bu denli geniş olmasının en önemli sebebi teknolojinin oldukça yeni olması. Ayrıca oldukça
geniş bir sağlayıcı ağı olması ve üretiminin basitliği de diğer faktörler. İncelenen 8 OEM’in kar marjları
ortalama %6 (%6 kar marjı ile bu denli büyük yatırımlar nasıl yapılır hele altının günde %10
kazandırdığı bu kaos günlerinde). Ayrıca büyük üretici firmaların yöneticileri tarafından, küçük ve orta
ölçekte firmaların büyük firmalardan entelektüel sermaye hırsızlığı yapmasının oldukça yaygın olduğu
belirtiliyor. Yakın gelecekte sektörde yaşanacak firma birleşmeleri ile firma sayısının azalacağı
öngörülmektedir.
Elektrikli Bİsikletlerin Zayıf Yönleri
Elektrikli Bisikletlerin önemli açıklarından biri güvenlik. Çin’de Guangzhou şehri belirli bölgelerde
elektrikli bisiklet kullanımını yasaklayan 3. Şehir oldu. Bunun en önemli sebebi elektrikli bisikletlerin
sessiz olmaları. Bazı türlerinin oldukça hızlı gitmesi ve ağır olması da yaya güvenliğini riske sokan diğer
unsurlar. Bu tarz tehditlerin oluşmasına engel olmak için elektrikli bisikletlerin trafik güvenliğine
etkileri yeni Ulusal E-Bisiklet Standardı taslağının önemli konuları arasında yer almaktadır.
Evet elektrikli bisikletler sıfır emisyona sebep olmakta ama elektrikli bisikleti beslemek için kullanılan
enerji kaynağı ne kadar çevreci Çin’de elektrik üretiminin %75’inin kömürlü termik santraller ile
sağlandığı düşünülürse santralden prize hiçbir elektrikli bisiklet sıfır salımlı olmayacak aksine doğaya
eklenen enerji ihtiyacı ile seragazı salımlarını artıracaktır ayrıca batarya geri dönüşüm teknolojilerinin
gelişmemiş olmasından dolayı bataryaların sebep olduğu kurşun kirliliği de (%30 – 70 arası kurşunun
geri dönüştürülememesi)elektrikli ulaşım araçlarının başka bir çevresel etkisidir.
Bu nokta da batarya teknolojilerinin geliştirilmesi kavramının önemli bir parçası da batarya geri
dönüşüm teknolojileri olduğunu ve düzenleyicilerin ilgili firmaların bu konular da araştırma geliştirme
faaliyeti yapmasına destek vermesi ve sektörü buna yönlendirmesi oldukça önemlidir.
Şunu da tekrar hatırlatmakta fayda var; ulaşımın elektriklendirilmesinin, bu elektriğin yenilenebilir
temiz enerji kaynaklarından (hiçbir enerji kaynağının (tüketimin) temiz olabileceğine inanmasamda
görece temiz diyelim) üretilmesi sağlanmadıkça, dünyamıza olumlu katkı sağlanmayacağı açıktır.
Elektrikli bisikletler otomobillere göre kullanıcı sayısına göre oldukça verimli olsa da otobüslere göre
daha verimsiz kalmaktadır.
Fransa’da Elektrikli Otomobiller
Otomotiv Sektörü
Avrupanın Almanya’dan sonra 2. En büyük üreticisi olan Fransa’nın, 16 yerli ve uluslararası otomobil
üreticisi bulunmaktadır. Ayrıca Fransa’da 315 otomobil parçaları üreticisi bulunmaktadır. Bunlara ek
olarak üreticiler çevre dostu teknolojilerde oldukça ilerleme kaydetmiş durumdalar. Ülkede yapılan
otomobillerin yaklaşık %70’i ihraç edilmektedir. En önemlisi hükümetin Elektrikli Otomobillere verdiği
destek sektörün gelişimi açısından oldukça cesaret vericidir. Otomotiv sektöründe 170.000 kişiden
fazla çalışan bulunmakta olup, Sektörün 88 milyar Euro’luk bir işlem hacmi bulunmaktadır[3].
Elektrikli Otomobil altyapısı
4 milyon şarj noktasının yapımına başladı ve bu noktaların 1 milyonunun 2015’te faaliyete
geçirilmesini planlıyor[1]. 4 milyon şarj noktasının tamamlanması ise 2020 yılına kadar sürecek. Nihai
hedefi ise her bir elektrikli otomobil için ülke çapında 2 şarj noktası üretmek[3].
Fransız hükümeti elektrikli otomobiller projesi çerçevesinde Renault’un Flinste kuracağı ve 625
Milyon Euro’ya malolacak fabrikaya 125 milyon Euro’luk destek verecek. Ayrıca %15’i Fransız
hükümetine ait yerli şirketin Flins’e kuracağı elektrikli otomobil fabrikasına da 150 milyon Euro’luk
kredi sağlanacak. Elektrikli otomobil yayılımına destek olmak amacıyla 2010 yılında hükümet ve özel
sektörce 50.000 elektrikli otomobil siparişi verildi. Fransa yollarında yaklaşık 30 milyon araç
dolaşırken bunların yalnızca birkaç bini elektrikli yada hibrit. Buna rağmen elektrikli otomobillere
gerekli altyapının sağlanmasıyla Fransız Elektrikli Otomobil pazarı 2030 yılında toplam araç stoğunun
%27’sini oluşturacak ve Pazar değeri ise 15 milyar Euro’yu bulacak 15[3].
Elektrikli Otomobil programları
Bu sonbaharda Autolib isimli bir araç paylaşım programına başlanacak. Fransalılar, bu program
çerçevesinde ülkenin 1000 noktasında 3000 elektrikli otomobil kendin kirala yöntemiyle (herhangi bir
aracı bulunmadan) kiralayabilecekler. Fransada daha önce bu tür bir uygulama bisiklet için yapılmıştı.
2007 yılında yapılan bu uygulamanın adı Velib’ti[2].
Elektrikli Otomobil Teşvikleri
e-otomobil alanlara 7000$’lık bir teşvik sunulmaktayken, karbon emisyonu yüksek araçlara ise
3000$’a varan cezalar kesilmekte[1].
Fransız hükümeti 2020 yılında 2 milyon hibrit elektrikli otomobilin yollarda olmasını sağlamak için 1,5
milyar Euro’luk bir bütçe ayırmıştır. Hükümetin içinde yer aldığı elektrikli otomobil projesi endüstriyel
araştırmalar, altyapı çalışmaları ve elektrikli otomobil alıcılarına sunulacak destekleri içermektedir[3].
Hülasa Fransa’da da Elektrikli otomobil sayısı belirsiz. Elektrikli otomobil müşterilerine ait bilgiler
bulunamadı.
Elektrikli otomobil sektörü oluşmuş durumda değil. Almanya’nın priz standardına Fransa ve İtalya’dan
güvenlik zaafiyeti gerekçe gösterilerek itiraz gelmesi elektrikli otomobil şarj altyapısının Avrupa’da
kurulması sürecini tıkamış durumda deniyor bazı kaynaklarda.
Avustralya’da Elektrikli Otomobiller
Avustralya Elektrikli Otomobiller Pazarı
Proquest, Springerlink ve LexisNexis gibi 3 büyük veritabanında ve google arama motorunda yaptığım
taramalar sonucunda ulaştığım ve incelediğim 50 civarı makalede Avustralya’da mevcut bulunan
elektrikli otomobil sayısına dair bir veri bulamadım. (Bir kaynakta 2008 yılında 300 den az şeklinde
geçmekte, Bir kaynakta kayıtlı elektrikli otomobil (iMiEV) satışının 112 olduğu belirtilmekte[7] birinde
ise 2010 yılında 1400 [6] civarı Mitsibushi i-MiEV bulunduğuna dair bir veriye rastlamıştım.) Şu an
pazarda en aktif rolü elektrikli otomobil şarj altyapısını kurmayı hedefleyen Betterplace isimli firma
oynamakta gibi gözüküyor. (Yada medya ile ilişkisi en iyi olan firma bu) Elektrikli otomobil pazarına
Mitsibushi, Renault, EVEngineering ve Nissan girmiş veya girmeyi planlıyor.
Betterplace Avustralya’nın yöneticisi Evan Thornley Haftalık yakıt tüketimi 80$’dan fazla ise elektrikli
otomobil tercih etmenin uygun olacağını belirtmekte[8].
Avustralya’da Elektrikli Otomobiller Yayılımı çerçevesinde çalışan şirketlerden bazıları
BETTER PLACE (AUSTRALIA) PTY LTD;
RENAULT HOLDINGS PTY LTD;
RENAULT SA;
LEND LEASE GROUP LIMITED – ASX LLC;
CAPITAL AIRPORT GROUP PTY LTD;
CROWNE PLAZA;
HINDMARSH PROPERTY PTY LTD;
ACTEWAGL;
ACTEW CORPORATION LIMITED;
AGL ENERGY LIMITED – ASX AGK;
AUSTRALIAN CAPITAL TERRITORY. DEPT OF THE CHIEF MINISTER;
LOOKSMART LIMITED;
MITSUBISHI CORPORATION [1] Elektrikli otomobil Şarj Altyapısı Çalışmaları ve İşbirlikleri
AGC energy – Maquire Group – Better Place
İşbirliği çerçevesinde 1 milyar Avustralya doları yatırım yapılarak AGC energy’nin elektrik sağlayıcısı
olduğu 3 şehirde (Melbourne, sydney, Brisbone) ev ve halka açık olmak üzere 200.000 – 250.000 şarj
istasyonu kurulacak. Bu proje çerçevesinde ayrıca 150 batarya değiştirme istasyonunun kurulması da
öngörülüyor[2].
Betterplace – ActewAGL Ltd
Betterplace – ActewAGL Ltd arasında imzalanan anlaşma çerçeveside Betterplace 10 yıl süre ile
yenilenebilir enerjisini ActewAGL Ltd’den alacak ve karşılığında 60 milyon $ ödeyecek. (Belirlenen
enerji miktarı karşılığında)[3] Betterplace – Renault
Avustralya’da Betterplace – Renault firmaları 20 Haziran 2011 tarihinde bölgeye değiştirilebilir
bataryalı ve sıfır salımlı bir araba getirme konusunda anlaşmaya vardı. Anlaşmaya göre Renault
avustralya’ya Fluence ZE’leri getirecek, betterplace’te bu araçların kullanımı için gerekli olan batarya
değiştirme istasyonlarını kuracak[4]. Başka bir kaynakta ise anlaşma çerçevesinde Renault’un bölgede
Fluence ZE’lerini bataryasız satacağını ve kullanıcıların Fluence bataryalarını Betterplace’ten
kiralayarak bu firmanın batarya değiştirme istasyonlarında değiştirebileceği belirtilmekteydi[10].
Nissan – Chargepoint
Avustralya’da 30 civarı chargepoint şarj istasyonu bulunmaktadır. Nissan Leaf’ler chargepoint şarj
istasyonlarında şarj olacak. Ayrıca Chargepoint firması Avustralya’nın ilk Level 2 şarj istasyonunu
Nissan Avustralya fabrikasında kurdu. Nissan Leaf’in Avustralya pazarına gelecek yılın ortalarında
satılmaya başlanacağından[9], Chargepoint firmasının 2011 sonlarında şarj altyapısı konusundaki
çalışmalarına hız vereceğini düşünüyorum
Elektrikli Otomobil Programları ve Denemeleri
Automotive Australia 2020
New car plan for a greener future
Victorian Hükümeti Elektrikli Otomobiller Denemesi
Nasıl, Nerede, Niçin ve Ne zaman deneme kullanıcılarının araç kullandığı sorularına cevap almak için 3
ay süreli bir denemeye başlandı. Bu çerçevede 180 aileye 3 ay süreyle elektrikli otomobil verilecek ve
bu ailelerin araç kullanım verileri toplanacak[5].
Avustralya Elektrikli Otomobil Müşterileri
Deloitte’un yaptığı bir araştırmaya göre Avustralya potansiyel otomobil alıcılarının 4 te 3′ü petrol
fiyatlarının bugünkü değerinin 2 katına çıkması durumunda elektrikli otomobil alacaklarını
belirtmişler. Bununla birlikte otomobil alıcılarının 3 te 2′si elektrikli otomobil fiyatlarının içten yanmalı
motorlu araba fiyatlarıyla aynı yada içten yanmalı motorlu araba fiyatlarıdan daha düşük olması
durumunda elektrikli otomobil alacaklarını belirtmiş. Araştırma katılımcılarının %40′ı ise elektrikli
otomobil fiyatlarının 20.000$’dan fazla olmaması gerektiğini düşünmekte. Ayrıca araştırmaya
katılanların %90′ı haftaiçi günlerde 120 Km’den az arabasını kullanmaktalar[11].
Avustralya’nın Canberra şehri ise elektrikli otomobiller yayılımının pilot olarak gerçekleştirileceği yer
olarak gösterilmektedir. Canbera’da halkın %54′ünün evinde 1′den fazla arabası bulunmakta ve
%89′unun yol dışı otoparkı mevcut bu şartlar şehre hem elektrikli otomobil şarjı konusunda hem de
elektrikli otomobil yayılımı konusunda avantaj sağlamakta.
Avustralya’da Mitsibushi elektrikli otomobil sahibi olmaya aday kişilere, i-MiEVlerini ve yeni ulaşım
anlayışını (elektrikli ulaşım) tanıyabilmeleri için fırsat tanımak aadına, kiralamayı düşünüyor. Firma iMiev’leri 3 yıllığına aylık 1740 $ bedelle kiralayacak[6].
Renault’unda hedefinde hem filo müşterileri hem de pazara giriş stratejisi olarak kiralama yöntemini
kullanması bekleniyor. Ayrıca Renault’un, elektrikli otomobil fiyatlarını bataryalarını kiralayarak düşük
tutmak gibi bir hedefi de bulunmakta.
Not: Türkiye’deki elektrikli otomobil şarj altyapısına talip olan firmalara BetterPlace’in çalışmaları
ilham vermelidir.
Kaynaklar:
[1] “Watts that rolling out in Canberra”, The Australian Financial Review 27 Temmuz 2011
[2] “Australia Autos Report Q3 2011″, BMI
[3] “Better Place signs renewable energy deal in Australia” Tal Moise. McClatchy – Tribune Business
News. Washington: Jun 6, 2011.
[4] “AUSTRALIA: Renault and Better Place unveil Fluence partnership”, just – auto global news.
Bromsgrove: Jun 20, 2011.
[5] “Australia Autos Report Q2 2011″, BMI
[6] “LEASING PLAN TO SPARK BUYERS”, Herald Sun (Australia), 11 Haziran, 2010
[7] “Near-record year for car sales”, The Age (Melbourne, Australia), 7 Ocak 2011
[8] “Canberra powers ahead with electric car network”, The Australian, 27 Temmuz 2011
[9] “Electric dream is a reality”, The Advertiser (Australia), 6 Temmuz 2011
[10] “GE’s electric fleet on way”, Northern Territory News (Australia), 9 Temmuz 2011
[11] “Petrol key to electric future”, The Age (Melbourne, Australia), 30 Temmuz 2011
Çin’de Elektrikli Otomobiller
Çin Elektrikli Otomobil Hedefleri
Çin’in 2015 yılında 500 bin, 2020 yılında ise 5 milyon elektrikli araç hedefi bulunmaktadır. Çin
hükümeti, bu hedeflere ulaşabilmek için Elektrikli otomobil müşterilerine 9250 $’lık teşvik vermeyi
planlıyor. Eğer hesaplar tutarsa 2020 yılında toplam araç satışlarının %7′si hibrit ve elektrikli
otomobillerden oluşacak[1]. Çin’de 2020 yılında yaklaşık 30 milyon araç satılacağı öngörülüyor. Buna
göre 2020 yılında satılan araçların 2,1 milyonu hibrit ve elektrikli otomobillerden oluşacak. Ayrıca
Çin’in 2020 yılından önce yıllık 1 milyon Elektrikli Otomobil satışının sağlanması gibi bir hedefi de
bulunmaktadır[2].
Yalnız 26 Temmuz 2011 tarihli China Business News’in haberine göre Çin 2015 yılındaki elektrikli
otomobil hedefini yarıya indirerek 250 bin adete indirmiştir[3].
Çin Elektrikli Otomobil Sektörü
Sektör içerisinde tüm dünyada da olduğu gibi çoklu stratejik ortaklıklar oluşmuş durumdadır. Şu an
Çin’de 1000′den fazla elektrikli otomobil üreticisi bulunmaktadır.
Elektrikli otomobillerin altyapısının oluşturulması için Çin Şebeke Şirketi (SGCC) çalışmalar
yürütmektedir. SGCC şirketi batarya değiştirme istasyonları konusunda çalışmalarda da
bulunmaktadır. Elektrik dağıtım şirketinin elektrikli araçlar programında bulunması diğer ülkelerin
karşılaşabilecekleri bazı problemlerin Çin’de oluşmasına engel olacaktır. SGCC’nin standartları
tamamlama süreci 2011 – 2015 tarih aralığında gerçekleşecektir.
Elektrikli otomobil bataryaları konusunda ise ülkenin petrol şirketi CNOOC çalışmaktadır[2].
Çin Elektrikli Otomobil Teşvikleri
Çin hükümeti yeni enerjili araç üretici ve alıcılarına yönelik toplam 773 milyon $’lık destek vermeyi
planlanıyor. 2010 yılında bu rakamın yalnızca 15 milyon $’ı kullandırıldı[3].
Elektrikli Otomobil Şarj Altyapısı
SGCC şirketinin ülke çapında kurulu 24 şarj istasyonu ve 1122 şarj spotu bulunmaktadır. SGCC şirketi
ayrıca 2012 yılından önce 89 şarj istasyonu ve 29500 şarj spotu kurmayı planladığı da belirtilmektedir.
Çin’de 20 milyon Elektrikli Bisiklet yollara çıkmış durumda. (The Economist 2009) Ağustos 2009 tarihi
itibarıyla 4 adet 4 tekerlekli otomobil markası üretilmektedir. Bunlaradan BYD (Build your Dream –
Hayalini İnşa Et) ‘nin F3DM ve ZhanTai 2008 EV seri üretime geçebilecek durumda bulunmaktadır.
Ayrıca Çin ulusal düzeyde araçların elektriklendirilmesini projesini benimsemiş ve destekler konumda.
2008′de Fen ve Teknoloji Bakanlığı
Çin Fen ve Teknoloji Bakanlığı, Çin’in 11 şehrinde alternatif enerjiyle çalışan araç uygulama projesi
başlattı.
Ayrıca elektrikli araç alanlara 7300 $ (RMB 50.000) sübvansiyon vermeyi 2008 Aralık ayında başlattı.
Ancak bu ödeneği almak için gerekli şartları şu ana kadar sadece F3DM markası sağlamış.
Otomotiv endüstrisinin en büyük 10 firması ise elektrikli otomobiller konusuda hedefleri tutturmak
için elektrikli otomobiller ittifakı oluşturdular. (İEA Technology Roadmap)
Çin 2011 sonuna kadar Elektrikli ve Hibrit otomobil yıllık üretim kapasitesini 500.000′e çıkarmayı
hedefliyor.
Kaynaklar:
[1] Business: Highly charged; Electric cars Anonymous. The Economist. London: Jul 2, 2011. Vol. 400,
Iss. 8740; pg. 58
[2] China Autos Report Q3 2011 / BMI
[3] “China’s Electric Vehicle market Faces Major Challenges”, China Business News 26.07.2011
[4] “SGCC to build 144 EV charging stations this year” Anonymous. Interfax : China Business
Newswire. Hong Kong: Feb 17, 2011
Norveç’te Elektrikli Otomobiller
Norveç’te 3891 elektrikli araç bulunmaktadır. Bu elektrikli otomobil sayısı yaklaşık 5 milyon nüfuslu
Norveç’i dünyanın elektrikli otomobil sahipliği en yüksek ülkesi yapmaktadır. Bu sebeple Norveç’e
dünyanın elektrikli otomobil başkenti denilebilir.
Bu sahiplik oranı kolaylıkla elde edilmemiş tabii ki. Ülke elektrikli otomobil sahipliğine ciddi teşvikler
vermekte. Dünya’nın günlük otopark ücreti en yüksek şehri olan Oslo’da (Colliers Parking Rate Survey
2011′e göre) Elektrikli araçlardan otopark ücreti alınmıyor. Ayrıca elektrikli araç kullanıcıları sıkışıklık
ücretlendirmesine de tabi tutulmuyor. Bunlara ek olarak elektrikli otomobiller otobüs şeritlerini
kullanarak trafik sıkışıklığına da katlanmak zorunda kalmıyor. Yüksek petrol fiyatlarına karşılık
Norveçliler elektrikli arabalarının bataryalarını evlerinde 2,90 dolar maliyetle doldurabiliyorlar.
3891 Elektrikli otomobil sayesinde yılda yaklaşık 6000 ton karbon salınımı önlenmiş oluyor.
Oslo’da yaklaşık 200 tane şarj istasyonu bulunmaktadır Oslo’nun Nüfusu yaklaşık 600 bin, motorlu
taşıt sayısı 200 bin civarında ve Oslo’nun yol ağı uzunluğu 1280 kilometre. Yani
•
her 6 kilometrelik yol uzunluğu için ortalama 1 elektrikli otomobil şarj istasyonu düşmektedir.
•
her 1000 kişiden yaklaşık 7 si elektrikli otomobil sahibidir.
•
Elektrikli otomobiller toplam araçların %2′sidir.
•
20 elektrikli otomobil için bir şarj istasyonu düşmektedir.
•
1000 araçlık filo için (Tüm araç filosunun elektrikli olduğu varsayımında bulunursak) için 1 şarj
istasyonu düşmektedir.
•
Her 1 kilometrelik yol uzunluğu için ortalama yaklaşık 3 elektrikli otomobil düşmektedir.
Kaynaklar:
http://analysis.evupdate.com/industry-insight/norway-one-europe%E2%80%99s-quiet-evchampions
“Electric cars seen taking off in Norway”, Times of Oman. Muscat: May 11, 2011.
http://www.samferdselsetaten.oslo.kommune.no/arbeidsomrade/losartikler/article633858990.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Norway
“New International Study: Electric Vehicles Ready to Enter the Market but Significant Barriers still
block the Road”, http://www.internationalcleantechnetwork.com
“Facts – Oslo” ,www.hitrans.org/ir/public/getFileData/Facts-Oslo.doc?…Facts-Oslo.doc
Örnek Olay İncelemesi: Hakkari Üniversitesi akademik personeline uygulanan Elektrikli otomobil
bilinirlik anketi Raporu
Anketin Hazırlanışı ve Amacı
Bilinirlik anketinin hazırlanışında anket katılımcılarına verilmesi hedeflenen maksimum bilgi ve
düşündürülmesi gerekenlerin aktarımı ve anketin mümkün olduğunca kısa bir süre içerisinde
uygulanması esasları göz önünde bulundurulmuş bu amaçla oldukça kısa cevaplı ve soru metinli 14
sorudan ibaret Tablo 1.1’deki anket oluşturulmuştur.
Ad Soyad
Branş
Yaşadığınız Şehir
Arabanız var mı?
Varsa marka ve modeli?
Araba almayı düşünüyor musunuz?
Düşünüyorsanız kaç yıl içinde?
Elektrikli arabaları duydunuz mu?
Haberdar olduğunuz elektrikli araba markası ne?
Hangi Kelimeyi Tercih edersiniz?
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Dolum İstasyonu
Şarj İstasyonu
Elektrikli Araba
Hangi Kelimeyi Tercih edersiniz?
Elektrikli araba almayı düşünür müsünüz?
Elektrikli Araç
Evet
Elektrikli otomobil almayı tercih etmenizin en önemli sebebi nedir?
Elektrikli araba almak istemeyişinizin en önemli sebebi nedir?
Ekonomik yakıt
Çevreci
Aracın fiyatı
Güvenli değil
Elektrikli Otomobil
Elektromobil
Hayır
Yeni Teknoloji
Güvenli ulaşım
Menzilin kısa ve Dolumu uzun
Tablo 1 Anket Föyü ve Soruları
Anketin 3 temel hedefi bulunmaktadır:



Elektrikli otomobiller ve ilgili kavramlara akademisyenlerin ilgi seviyelerini tespit etmek
Elektrikli otomobillerle ilgili bir farkındalık oluşumuna katkı sağlamak
Doktora tez çalışmam için gerekli verilerin bir kısmını toplamak
Anketin Uygulanması
İlgili anket 12 Temmuz 2011 tarihinde Hakkari Üniversitesi Meslek Yüksek Okulunda, Türkiyenin 14
değişik ilinde eğitimlerine devam etmekte olan ve Hakkari Üniversitesi Yaz Okulu Programı
çerçevesinde Hakkari’de bulunan 48 Araştırma Görevlisine uygulanmıştır.
Anket Katılımcılarına ait Veriler
Anket katılımcılarının ikamet ettikleri şehirlere göre dağılımları Grafik 1.1’de verilmektedir.
Toplam
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
19
10
4
1
4
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Grafik 1 Anket Katılımcı sayısının İllere göre dağılımı
Anket katılımcılarının branşlarına göre sayısal dağılımları Grafik 2’de verilmektedir.
Grafik 2 Katılımcıların Branşları
Sorulara Verilen Cevaplar
4. soru olan “arabanız var mı?” sorusuna verilen cevaplara göre örneklemin %27,66 sı araba sahibi
değildir. Bu araç sahipliği oranı 2011 TÜİK verilerine göre hesaplanan (7763064 otomobil ve
73.722.988 nüfus) %10.53 Türkiye geneli otomobil sahipliği oranının oldukça üstündedir.
5. soruda sorulmakta olan katılımcıların sahip olduğu araba markaları Grafik 3’te verilmektedir.
Grafik 3 Katılımcıların sahip olduğu Araba Markaları
“Araba almayı düşünüyor musunuz?” sorusuna katılımcıların %46,81 lik bir kısmı “Hayır” cevabı
verirken %42,55 lik bir kısmı ise bu soruya “Evet” cevabı vermiştir.
Kaç yıl içinde araba almayı düşünüyorsunuz sorusuna verilen cevapların ortalaması ise 3,82 yıl olarak
bulunmaktadır.
Ayrıca kullanıcıları araba sahibi olmaya dair öngördükleri süre Grafik 4’te
görülmektedir.
Grafik 4 Araba satın alma süreleri (yıl)
“Elektrikli otomobilleri duydunuz mu?” sorusuna katılımcıların %89,13’ü “Evet” cevabını vermiş.
“Haberdar olduğunuz Elektrikli Araba markası ne?” sorusuna verilen cevapların markalara göre
dağılımı Grafik 5’te verilmektedir.
Grafik 5 Haberdar Olunan Elektrikli Araba Markası (Kişi sayısı)
Kullanıcıların kelime tercihlerini yoklamaya yönelik sorulardan ilkinde katılımcıların %60,42’si “Şarj
İstasyonu” kelimesini tercih etmektedir. Yine bu ulaşım araçlarına verilen isim tercihi dağılımı Grafik
6’da verilmektedir.
Grafik 6 İsim Tercihleri
Anket katılımcılarının %54,34’lük kısmı “Elektromobil” kelimesini tercih etmiştir. Bu anket
çalışmasının önemli sonuçlarından biri olarak değerlendirilebilir.
“Elektromobil almayı düşünür müsünüz?“ sorusuna katılımcıların büyük çoğunluğu %77,08’i “Evet”
cevabı vermiştir.
“Elektromobili tercih etmedeki en önemli sebebiniz nedir?” sorusuna verilen cevapların dağılımı
Grafik 7’de verilmektedir.
Grafik 7 Elektromobil Tercih Sebepleri
“Neden Elektromobil almazsınız?” sorusuna verilen cevapların dağılımı ise Grafik 8’de gözükmektedir.
Grafik 8 Elektromobil Tercih Etmeme Sebepleri (Kişi)
Cinsiyete göre Araba Sahipliği
Ankete katılan ve araba sahipliği sorusuna cevap veren erkeklerin araba sahipliği oranı %25 iken,
bayanların araba sahipliği %36,36 olarak bulunmuştur. Bayanların araba sahipliği oranının yüksek
olması şaşırtıcı bir durum olup bu çalışmanın yapıldığı örneklem de açıklaması Bayan kullanıcıların
çalışma sebeplerinin erkeklerden ayrışması olarak yapılabilir. Cinsiyete karşı araba Grafik 9’da
verilmektedir.
Grafik 9 Cinsiyete göre Araba Sahipliği
Cinsiyete göre Elektrikli Araba Alma
Erkeklerin %5.56’sı Elektrikli Araba alma konusunda kararsız kalırken, "%77,78’i “Elekrikli Araba alır
mısınız?” sorusuna olumlu yanıt vermiş ve %16,67’lik bir kısmı ise Elektrikli Araba almayacağını beyan
etmiş.
Bayanlarda Elektrikli Araba alacağını beyan eden kısım %81,19 almayacağını beyan eden kısım ise
bayan katılımcıların %18,18’lik bir oranıdır.
Bu sorunun cevabında da bayanların bu yeni teknolojiye daha fazla onay vereceği yönünde olup genel
ortalama da kabul eden kullanıcılar yaklaşık %79 gibi ciddi bir orandadır. Cinsiyete göre Elektrikli Alma
kararı Grafik 10’da gözükmektedir.
Grafik 10 Elektrikli Araba alma kararının cinsiyete göre dağılımı
Cinsiyete göre Elektrikli arabalardan haberdar olma durumu
Erkeklerin %88,89’u Elektrikli arabalardan haberdar olduğunu beyan ederken %11.11’i ise bu
araçlardan haberdar olmadıklarını ifade etmiştir.
Bayanların %90,91’i yine Elektrikli arabalardan haberdar ve %9, 09’luk kısmı Elektrikli arabalardan
haberdar değildir.
Burada haberdarlık oranları erkek ve bayanlar için birbirine oldukça yakın çıkmıştır. Fakat yine de
bayanların haberdar olma oranları 2 puan daha yüksektir.
Cinsiyete göre Elektrikli arabalardan haberdar olma durumu Grafik 11’de gözükmektedir.
Grafik 11 Elektrikli Arabalardan Haberdar olma Dağılımı
Kelime Tercihlerinin Cinsiyetlere göre değişimi
Dolum İstasyonuna Karşı Şarj İstasyonu
Erkeklerin %33,33’ü “Dolum İstasyonu” kelimesini tercih ederken, %63,89’u ise “Şarj İstasyonu”
kelimesini tercih etmiştir. Bu oranlar bayan anket katılımcılarında “Dolum İstasyonu” için %45,45,
“Şarj İstasyonu” için %55,55 olarak tespit edilmiştir. Anketten, Her iki cinsiyetinde “Şarj İstasyonu”
kelimesini daha fazla kullanacağı sonucu çıkmıştır. Kelime tercihinin cinsiyetlere göre sayısal dağılımı
Grafik 12’de verilmektedir.
Grafik 12 Dolum ve şarj Kelimelerinin Kıyasının Cinsiyetlere göre Dağılımı
Yeni Ulaşım aktörü isim Tercihinin Katılımcı Cinsiyetine göre Dağılımı
Bu soruda katılımcılardan bu araçlar için kullanılma ihtimali olan 4 ismi değerlemeleri istendi. Bayan
ve Erkek Kullanıcılar da yaklaşık %55 gibi bir oranla elektromobil kelimesini tercih etmiştir.
İsim tercihlerinin katılımcı cinsiyetinegöre dağılımı Grafik 13’te verilmektedir.
Grafik 13 İsim tercihlerinin katılımcı cinsiyetine göre dağılımı
Elektrikli Araba Tercih Nedenlerinin katılımcı cinsiyetlerine göre dağılımı
Erkeklerin Elektrikli arabayı tercih etmesindeki en önemli neden bu araçların çevreci olduğu
inanışıdır. Erkeklerin Elektrikli Arabayı tercih nedenleri Çevreci (%52,78), Ekonomik Yakıt (%33,33),
Yeni Teknoloji (%11,11) ve Güvenli oluş (%2,78) olarak sıralanmaktadır. Bu sıra bayanlar için ise
%63,64’le Elektrikli Arabaların Çevreci oluşu, %18,18 ile yakıtlarının ekonomik oluşu ve yine %18,18
ile araçların Yeni Teknoloji oluşu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu dağılımın sayısal hali Grafik 14’te
verilmektedir.
Grafik 14 Elektrikli Araba Tercih Nedenlerinin katılımcı cinsiyetlerine göre değişimi
Elektrikli Araba almama tercihinin Katılımcı Cinsiyetine göre değişimi
Erkeklerin Elektrikli araba almamayı tercih etmelerinde fiyat faktörü %47,22 ile en üstte yer alırken,
Elektrikli arabaların menzilinin kısa ve dolum sürelerinin uzun olması da %27,78 ile erkeklerin
Elektrikli arabayı almak istemeyiş sebepleri içinde ikinci sırada yer almaktadır.
Bayan katılımcılar ise fiyattan hiçbir rahatsızlık duymamakta ve bayanların %50’si Elektrikli araba
almama sebeplerini bu araçların menzillerinin kısa ve dolum sürelerinin uzun olması olarak
göstermektedir. Yine bu araçları güvensiz bulan bayanların oranı ise %10’dur.
Bu dağılımın sayısal hali Grafik 15’te verilmektedir.
Grafik 15 Elektrikli araba almama nedenlerinin cinsiyete göre değişimi
Araba sahipliği durumu ile araba alma isteği arasındaki ilişki
Araba sahibi olan anket katılımcılarının sadece %15,38’i araba almayı düşünmektedir. Bu
katılımcıların %53,85’i araba almayı düşünmemektedir. Araba sahibi olmayan anket katılımcılarının
ise %38,3’ü araba almayı düşünmekte ve %31,91’i ise araba almayı düşünmemektedir.
Bu verilerin sayısal dağılımı Grafik 16’da gözükmektedir.
Grafik 16 Araba Sahipliği araba satın alma isteği ilişkisi
Araba Sahipliği - Elektrikli Arabalardan Haberdar olma ilişkisi
Araba sahibi olan anket katılımcılarının tamamı Elektrikli arabalardan haberdardır. Araba sahibi
olmayan katılımcılarda ise bu oran %85,29’dur. Bu dağılımın rakamsal hali Grafik 17’de verilmektedir.
Grafik 17 Araba Sahipliği - Elektrikli Arabalardan Haberdar olma ilişkisi
Araba sahipliği – Elektrikli Araba satın alma ilişkisi
Anket katılımcıları arasındaki araba sahipleri araba satın almaya sıcak bakmazken Elektrikli almaya
%84,62’lik bir oranla sıcak bakmaktadır. Yine arabasahibi olmayan anket katılımcılarının ise %76,48’i
elektrikli araba satın almayı düşünmektedir. Bu oranların rakamsal dağılımı Grafik 18’de
verilmektedir.
Grafik 18 Araba sahipliği – Elektrikli Araba satın alma ilişkisi
Elektrikli Araba tercihinin Araba sahipliğine göre değişimi
Elektrikli araba tercihlerini etkileyen faktörlerin Araba sahipliğine göre değişiminin yüzdelik payları
Tercih Sebepleri
Tablo 2’de verilmektedir.
Araba Sahipleri (E)
Çevreci
Ekonomik Yakıt
Güvenli
Yeni Teknoloji
Araba Sahibi Olmayanlar(H)
Çevreci
Ekonomik Yakıt
Yeni Teknoloji
Yüzde (%)
46,15
30,77
7,69
15,38
58,82
29,41
11,76
Tablo 2 Elektrikli araba tercih sebebinin araba sahipliği durumuna göre değişimi
Burada dikkat çekici olan araba sahibi olanların (konvansiyonel) çevreye duyarlılıklarınınarabası
olmayanlara göre erozyona uğramış olmasıdır. Bir başka dikkat çekici husus anket kullanıcılarında
genel oluşan imaj elektrikli arabaların, konvansiyonel (içten yanmalı Motorlu) arabalara göre işletme
maliyetinin düşük olduğu algısıdır. Bu algının Elektrikli arabaların yayılımının hemen başlarında (şu
anki senaryoya göre şu anki benzin fiyatları ve şarj istasyonu hizmet bedelleri yada abonelik bedelleri
yada batarya kiralama bedellerinin hesaba alınmasıyla) ciddi bir zorluğa dönüşme ihtimali
bulunmaktadır. Bu ihtimal teşviklerlepark ücreti alınmaması şarj istasyonu kurucu ve işletmecilerinin
belirli bir müddet verilecek teşviklerle işlerliğinin sağlanması yoluyla bu maliyetlerin kullanıcıya
yansıtılmamasıyla ve maalesef konvansiyonel araçların kullanımına getirilecek ekstra maliyetlerle ber
taraf edilmelidir.
Elektrikli araba Tercih sebeplerinin araba sahipliği durumuna göre değişimini veren sayısal bilgilere
Grafik 19’dan ulaşılabilir.
20
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
10
6
4
4
1
Çevreci
Ekonomik
Yakıt
Güvenli
E
2
Yeni
Teknoloji
Çevreci
Ekonomik
Yakıt
Yeni
Teknoloji
H
Grafik 19 Elektrikli araba Tercih sebeplerinin araba sahipliği durumuna göre değişimi
Araba sahipliği durumuna göre Elektrikli Araba tercih etmeme sebebi
Araba sahipliği durumuna göre Elektrikli Araba tercih etmeme sebebi yüzdelik oranları Tablo 3’te
verilmektedir. Tablo incelendiğinde araba sahibi olan katılımcılar ile araba sahibi olmayan anket
katılımcıları arasında ilginç bir ufuk ayrılığı ortaya çıkmaktadır, araba sahibi olanlar için elektrikli
arabalara sıcak bakmayışın en önemli sebebi elektrikli arabaların menzilinin kısa oluşu bununla
birlikte dolum sürelerinin de uzun olması olarak gözükürken araba sahibi olmayan anket katılımcıları
arabanın fiyatını araç satın alma kararının en önemli engeli olarak görmekteler.
Elektrikli Araba Tercih
Etmeme Nedenleri
Araba Sahibi Olanlar (E)
___
fiyat
menzil kısa
Araba sahibi Olmayanlar (H)
___
fiyat
Güvensiz
menzil kısa
Yüzde
(%)
7,69
30,77
61,54
38,24
38,24
2,94
20,59
Tablo 3 Araba sahipliği durumuna göre Elektrikli Araba tercih etmeme sebebi yüzdelik
oranları
Elektrikli otomobil almama nedenlerinin araba sahipliği durumuna göre sayısal dağılımı Grafik 20’de
verilmektedir.
Grafik 20 Elektrikli otomobili tercih etmeme nedenlerinin araba sahibi olma (E) veya
olmama(H) durumuna göre değişimi
Bu sonuçlar aslında elektrikli otomobil yayılımına dair haberlerin, otomotiv sektörünün pazarlama
kaygısının karşılığı olan elektromobil fiyatları ve şarj istasyonu kurulumcularının devlet teşvikine
ihtiyaçlarının altının çizilmesi olan menzilin kısa oluşu ve yine diğer şarj yöntemlerine göre daha
pahalı olan hızlı şarj istasyonlarına talebin yönlendirilmesi için veya batarya değişimi yönteminin
benimsenmesi adına hatırlatma da bulunan batarya dolumunun uzun sürmesi kavramları ile ilgili
kurumlarca manipüle edilmesinin bir sonucudur.
Sonuçlar
Şarj altyapısının kurulumu için ABD’de uygulanan politikaya benzer bir uygulamada bulunulmalı ve
şarj istasyonu üreticileri veişletmecilerine teşvik ve destekler verilmelidir.
Batarya teknolojilerinin geliştirilmesi ve Elektromobil fiyatlarının (maliyetlerinin) düşürülmesine
yönelik çalışmalara Araştırma ve Geliştirme faaliyetlerinin yönlendirilmesi ve bu tür projelerin
finansal açıdan desteklenmesi gerekmektedir.
Çevreci politikaların oluşumu hızlandırılmalı ve bu politikalar içerisinde ulaştırmaya da yer
verilmelidir.
Elektrikli arabaların dolum ve sürüş güvenliği sağlanmalı ve bu konuda kamuoyu bilgilendirilmelidir.
Elektrikli arabaların yayılımı için elektrikli arabalar ile ilgili bilinirlik çalışmalarına ve elektrikli
otomobillerin ticarileştirilmesine yönelik çalışmalara destek verilmelidir.
Elektrikli otomobil şarj istasyonu ağı ülke çapında bir ortak akılca konumlandırılmalı ve bu çerçeve
içerisinde kurulumuna müsaade edilmelidir.
İlköğretim müfredatına elektrikli ve çevreci ulaşım anlayışının hakim olduğu konular eklenmelidir.
Yenilenebilir enerji kaynakları ile beslenen bir elektrikli otomobil şarj istasyonu ağına giden yol
haritası oluşturulmalıdır.
Elektrikli otomobillerin yayılımı çeşitli diğer sektörlerle işbirliği yolları aranarak desteklenmelidir.
Elektrikli otomobillerin yayılmasının otomotiv sektöründe, alt sektörlerinde ve diğer sektörlerde
oluşturacağı etkilere dair çalışmalar yapılmalı ve bu dönüşüm süreci iyi yönetilmelidir.
Elektrikli otomobil yayılımının tetikleyeceği insan kaynağı dönüşümü hesaplanmalı ve bu hesaplara
göre planlar yapılarak teknik eleman yetiştirilmesindeki en önemli kaynak olan üniversitelerin bölüm
öğrenci yapıları bu plan çerçevesinde dönüştürülmelidir.
Elektrikli otomobil yayılımının tüm paydaşlarının ilgilerini içeren kapsamlı bir elektrikli otomobil
politikası çerçevesi oluşturulmalıdır.
Elektrikli otomobil yayılımı ile ilgili hedefler belirlenmelidir.
Kaynaklar
Kitaplar
Elektrikli Otomobil
Kitap 2001 yılında ilk defa yayınlanmış olup 2005′te yeni baskısı yapılmıştır. Yazarı Michael H.
Westbrook’tur. Kitap seri editörlüğünü Profesör A. T. Johns ve D. F. Warne’nin yaptığı “IEE Power and
Energy” serisinin 38. ürünüdür.
Kitabın yayıncılığını “Londra Elektrik Mühendisleri Enstitüsü (The Institution of Electric Engineers,
London, UK)” ve “ABD Otomotiv Mühendisleri Topluluğu (Society of Automotive Engineers)” yapmış
olup kitabın ISBN’i “0 85296 013 1″ dir.
198 sayfa, 13 Bölüm ve 116 başlık ve altbaşlıktan oluşmakta olan kitapta toplam 46 referansa atıf
yapılmaktadır. Kitabın içeriği:
1 Giriş
2 Elektrikli otomobilin Tarihçesi 1990 a kadar
İlk günler
ilk yol araçları
Hız ve uygunluk için yarış
Elektrikli otomobillerin buhar ve benzinle karşılaştırılması
Altın Çağ
Elektrikli sürüş için maliyet problemi
Karanlık çağlar
Modern yıllar
1960 lar
1970 ler
1980 ler
Referanslar
3 Tahrik türleri
DC Motorları
⁃ Seri wound
⁃ Shut wound
⁃ compound wound
⁃ Ayrık excited motorlar
AC Motorlar
⁃ indüksiyon motorları
⁃ senkronize motorlar
⁃ fırçasız dc motorlar
⁃ switched reluctance motors
Motor soğutma
Şanzıman Sistemleri
4- Kontrol ve Güç elektroniği
elektronik enerji yönetimi
güç elektroniği
güç switching devices
2 kutuplu darlington
tristor
Kapı kapalı tristor
MOS kontrollü tristor
MOSFET
insulated gate bipolar transistor
Yarı iletken soğutma
Kapasitörler
Akım Ölçümü
5 Enerji Kaynakları 1 – Depo Bataryalar
Kurşun Asit
Gelişmiş Kurşun Asit
Valf ile Düzenlenmiş Kurşun Asitler
Mtal foil kurşun asitler
Nikel Demir
Nikel Çinko
Nikel Kadmiyum
Nikel Metal Hidrit
Sodyum Sülfür
Sodyum Nikel Klorit
Lityum Demir Sülfid
Lityum Katı Polimer
Lityum ion
Alüminyum Çinko
Hibrit Araçlar için Bataryala
Özet
6 Enerji Kaynakları 2- Diğer Teknolojiler
Süper Kapasitörler
Yakıt Pilleri
Güneş Pilleri
Çarklar (Düz tekerler -flywheels)
Hidrolik Akümülatör
Sıkıştırılmış Hava Depolama
Termal Enerji Depolama
Özet -Batarya olmayan Enerji Kaynakları
7 Şarj
İlk Sistemler
Modern Kurşun Asit bataryalar için şarj teknikleri
Nikel Temelli bataryalar için şarj teknikleri
Sulu olmayan bataryalar için şarj teknikleri
Batarya şarj durumu ölçümü
Batarya Yönetimi
Bağlantı Yöntemleri
Batarya Değiştirme
Altyapı
Diğer enerji depolama aygıtları için dolum
8 Araç tasarımı ve Güvenlik
Batarya ağırlığı ve hacminin etkileri
Minimum ağırlık için tasarım
Bataryanın güvenliği
Alternatif enerji üretim ve depolama sistemlerinin güvenliği
Bataryanın ömrünü tamamlaması ve geri dönüşümü
Diğer elektrik sistemlerinin güvenliği
Genel tasarım ve güvenlik meseleleri
Isıtma ve havalandırma
Yardımcı Güç sistemleri
Fren Süspansiyon ve Teker sistemleri
Dönme Direnci
9 Bataryalı Elektrikli Araçlar
Üretimde olan Elektrikli raçlar
GM EV1
Ford Think City
Nissan Hypermini
Toyota RAV 4 EV
Prototip ve deneysel elektrikli Araçlar
10 Hibrit Elektrikli Araçlar
Hibrit Sistem Konfigürasyonu
Tüm elektrik hibrit Araçlar
Elektromekanik hibrit araçlar
Isı Motoru – elektrik hibrit araçlar
Seri Hibrit
Paralel Hibrit
Hibrit Konseptler
Üretimde olan hibrit araçlar
Honda insight
Toyota Prius
Nissan Tino
Prototip ve deneysel hibrit arabalar
11 Yakıt Pilli elektrikli otomobiller
Hidrojen yakıtlı
Reforming
Altyapı
Güvenlik
Prototip ve Deneysel yakıt pilli elektrikli otomobiller
12 Elektrikli otomobil maliyet karşılaştırmaları
Elektrikli otomobil maliyet karşılaştırmları
Batarya ve yakıt pilli maliyet kıyaslamaları
Hibrit maliyetleri
Elektrik kaynağı ve şarj
Evde Şarj ve Diğer mekanlarda şarj
Elektrikli otomobil ekonomik olarak rekabet edebilir durumda mı?
13 Gelecekteki Geliştirmeler
Tahrik (itici Kuvvet) Metotları
Enerji Kaynakları
Kontroller ve Güç Elektroniği
Şarj
Araç Tasarımı ve Güvenlik
Hibrit Teknolojiler
2025′in elektrikli otomobilleri
şeklindedir.
Modern Elektrikli ve yakıt pilli araçlar
2005 yılında CRC Press tarafından yayinlanmis olan kitabın 4 yazarı bulunmaktadır.Mehrhad Ehsani,
Yımın Gao, Sebestien E. Gay ve Ali Emadı kitaba 4 farklı bakış ve 4 farklı tat katmışlar.
13 bölümden olusan kitabın ilk bölümünde modern ulaşımın sosyal ve çevresel etkileri tartışılmıştır.
Kitapta 171 kaynaktan faydalanılmış olup bu kaynakların 82′si 6. bölümün referanslar kısmında
bulunmaktadır.
Kitabın icerigi 3. Seviye başlıklara kadar aşağıda verilmektedir.
1 Çevresel etki ve modern ulaşımın Tarihi
Hava kirliliği
Nitrojen oksitler
Karbon MobileMe
Yanmamış hidrokarbonlar
Diğer kirleticiler
Küresel ısınma
Petrol kaynaknakları
Dolaylı (Dış) Maliyetler
Gelecekteki petrol kaynağına göre değişen ulaşım geliştirme stratejilerinin önemi
Elektrikli otomobillerin tarihi
Hibrit elektrikli otomobillerin tarihi
Yakıt Pİlli araçların tarihi
2 Araçlarla ilgili temel kavram ve bilgiler
Araç hareketinin Genel tanımı
Araç dirençleri
Dönme dirençleri
Aerodinamik drag
Grading resistance
Dinamik denklem
Teker yol tutuşu ve maksimum çekme kuvveti
Güç nakil çekme kuvveti ve aracın hızı
Motor ve aktarma karakteristikleri
Motor karakteristikleri
Aktarma karakteristikleri
Aktarma dişlileri
Hidrodinamik aktarma
Sürekli değişken aktarma
Araç performansı
Aracın maksimum hızı
Tırmanma yeteneği
İvme performansı
İşletim yakıt ekonomisi
Yakıt ekonomisinin içten yanmalı motorlar için karakteristikleri
Araç yakıt ekonomisinin hesaplanması
Araç yakıt ekonomisinin arttırılması için temel teknikler
Frenleme performansı
Frenleme kuvveti
Frenlemenin eksenlere göre dağılımı
3 içten yanmalı motorlar
Spark ignited
İşletim prensipleri
İşletme parametreleri
Motorların Değerleme ölçekleri
Belirtilen çevrim başı iş ve ortalama etkin basınç
Mekanik verimlilik
Spesifik yakıt tüketimi ve verimliliği
Yakıt / hava ve hava / yakıt oranları
Hacimsel verimlilik
İşletme ve performans parametreleri arasındaki ilişkiler
Motor işletme karakteristikleri
Motor performans karakteristikleri
Belirtilen güç ve frenleme gücü ve tork
Yakıt tüketimi karakteristikleri
Sİ motor performansını, verimliliğini ve emisyon karakteristiklerini etkileyen işletme değişkenleri
Ateşleme zamanlaması
Yakıt / hava eşdeğer oranı
Emisyon kontrolü performans, verimlilik ve emisyon karakteristiklerini gelistirmenin temel teknikleri
4S, compression ignition içten yanmalı motorları
2 pistonlu motorlar
Wankel Rotary motorları
Stirling motorları
Gaz türbin motorlar
Suası isothermal brayton çevrimim motorlar
4 Elektrikli araçlar
Elektrikli araçların konfigürasyonu
Elektrikli araçların performansı
İtme motor karakteristikleri
İtme kuvveti ve aktarma gereksinimleri
Araç performansı
İtme kuvveti ve normal sürüş
Enerji tüketimi
5 Hibrit elektrikli otomobiller
Hbrit elektrik sürüş kavramı
Hibrit elektrik sürüş aktarma mimarisi
Seri Hibrit elektrik
Paralel Hibrit elektrik
Tork ciftlenmis (torque coupling) paralel Hibrit
Hız ciftlenmis (speed coupling) paralel Hibrit
6 elektrik Tahrik sistemleri
Dc motor sürüsü
İşletme ve performans prensipleri
Birleşik armatür gerilimi ve alan kontrolü
Chopper control ve dc motorlar
Multi quadrant control of chopper FED DC motorlar
İnduksiyon motorlar
İnduksiyon motorların temel işletme prensipleri
Durağan hal performansı
Sabit volt / hertz kontrolü
Güç elektroniği kontrolü
Field orientation kontrolü
Field orientation prensipleri
Kontrol
Direction rotor flux orientation scheme
İndirect rotor flux orientation scheme
FOC için gerilm kaynağı ceviricisi
gerilm kaynağı ceviricisinde gerilim kontrolü
gerilm kaynağı ceviricisinde akım kontrolü
Sürekli Manyetik(PM) fırçasız DC motorlar (BLDC)
BLDC motorların temel prensipleri
BLDC makine inşası ve sınıflandırması
PM maddelerin özellikleri
Alnico
Ferrites
Nadir Dünya PMleri
BLDC mKinelerin performans analizleri ve kontrolü
Hız teknolojisi
Sensörsüz teknikler
Anahtarlamalı manyetik direnç motoralar
Temel manyetik yapılar
Tork üretimi
SRM sürüş çeviricisi
Operasyon modları
İşletim modu üretimi (rejeneratif frenleme)
Sensörsüz kontrol
SRM Sürüş için self tuning teknikler
Titreşim ve alıştık gürültü
SRM tasarımı
7 Seri hibrit elektrik aktarma organları tasarımı
Operasyon yapısı
Kontrol stratejileri
En önemli bileşenlerin boyutlandırılması
Tasarım örneği
8 paralel Hibrit elektrikli aktarma organları tasarım
Paralel Hibrit sürüş için kontrol stratejileri
Aktarma organları parametrelerinin tasarımı
9 Güçlü hibrit elektrik aktarma organları tasarımı
Fenleme ve Viteste enerji tüketimi
Paralel hibrit elektrik aktarma organları
Seri Paralel hibrit elektrik aktarma organları
10 enerji depolama
Elektrokimyasal bataryalar
Ultra kapasitorler
Ultra yüksek hızlı Volanlar
Enerji depolamanın hibritizasyonu
11 Yeniden üretimli (regenerative) frenlemenin temelleri
Frenlemede enerji tüketimi
Frenleme gücü ve tekerlerdeki enerjiler
Elektrikli araçların ve Hibrit elektrikli araçların fren sistemi
Antilock brake system ABS
12 yakıt Pilli araçlar
Yakıt Pilli araçların işletim prensipleri
Elektrot potansiyeli ve akım gerilim eğrisi
Yakıt ve oksidan tüketimi
Yakıt hücre sistemi karakteristikleri
Yakıt hücre teknolojileri
Yakıt kaynakları
Hidrojen olmayan yakıt pilleri
13 yakıt Pilli Hibrit elektrik aktarma organları tasarımı
Konfigürasyon
Kontrol stratejisi
Parametrik tasarımı
Tasarım örnekleri
Otomobil elektriği
2010 yılında ISTE Ltd ve John Wiley & Mahdumları (Sons ) tarafından Büyük Britanya ve Birleşik
Devletler’de basıldı. Kitabın tüm bölümlerinde bölüm yazarı olarak geçen Joseph Baretta (PSA
Peugeot – Citröen Kurumu)’nın ismi kitabın kapağında yer almakta olsada kitapta Thierry ALLEAU
(Meudre Kurumu), Cyriacus BLEUS(EDF – DTVE Kurumu), François BADIN (INRETS LTE kurumu) ve
Jean BONAL(ECRIN kurumu)’ ın da emeği bulunmaktadır. 320 sayfadan oluşan kitabın 3 ve 4.
bölümlerinde 20 kaynağa atıf yapılmaktadır.
Bölüm 1 GİRİŞ
Otomotivin Kısıtları
Otomotiv endüstrisinin anahtar rakamları – CCFA (Fransa Otomobil Üreticileri Birliği) ‘dan alınan veri
Bölüm 2 TEMEL TANIMLAR
Temel Kavramlar
Otomotivde kullanılan enerjiile ilgili temel kavramlar
Otomotiv dinamiği ile ilgili temel kavramlar
Değişik Elektrikli Aktarma organları
Temel tanımlar
Aktarma Organı sistemleri hakkında
Termal Elektrik hibrit sistemleri
Kompleks hibritler
Bölüm 3 ELEKTRİKLİ OTOMOBİLLER
Tarihçe
Bataryalı Elektrikli Araçlar
Batarya Boyutlandırma
Araç teknik özellikleri
Araç ağırlıklarının hesaplanması
Küçük boyutlu araçlara uygulanması
Elektrikli araçlar için şarj sistemleri
Batarya doldurma nedir
Şarj cihazı türleri
Şarj verimliliği
Bütünüyle güvenli şarj
Termal Elekrik Hibrit Araçlar
Geleneksel motorlar hakkında bir değerlendirme
Hibrit şanzımanın uygulanması
Hibrit Şanzıman hakkında araştırmanın içeriği
Hibrit mimarinin işlevselliği
Hibrit Araçların Evrimi
Pazara sunulan ilk araçlar
Yakıt Pilli Araçlar
Tarihçe Girişi
Yakıt Pili türünün seçilmesi
Bibliyografi
2005 e kadar olan yakıt pilli araçların özet tablosu
Bölüm 4 ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN BİLEŞENLERİ
Elektrik Motorları
Elektronik Çeviriciler
Elektrikli araçların karakteristiği
Elektronik çeviricilerin bileşenleri
Üreticiler – Alıcılar – Kaynaklar
Doğrultucular (Rectifiers)
Kıyıcılar (Choppers)
Tersleyiciler (İnverters)
Bataryalar ve Statik Depolama Sistemleri
Bataryalar için
Değişik elektrokimyasal çiftler
Ni-MH ve Li-ion bataryaların değişik uygulamalar için konumlandırılması
Geri Dönüşüm Süreci
Yakıt Pili ve Yakıt Depolama
Yakıt Pilinin Tarihçesi
Değişik Yakıt Pili Teknolojileri
PEM Yakıt Pili
Yakıt Pili bileşenlerinin teknolojisi ve maliyeti
Yakıt Pilinin Çevrebirimleri
Yakıt pilinin sayısal modellemesi
Yakıt ve Depolama
Sonuçlar
Bibliyografi
Bölüm 5 ELEKTRİKLİ OTOMOBİLLER HAKKINDA ÖNGÖRÜ VE GELİŞMELER: 2015 TEKNOLOJİLERİ NELER
OLACAK?
Mobilite (Hareketlilik)
Yeni Teknolojiler
Elektrik Motorlar
Elektronik Güç Sistemleri
Elektrik Enerji Kaynakları
Yeni otomobiller
Otomotiv Sözlüğü
Elektrikli araç teknolojileri – Açıklamalı
“ELEKTRİKLİ ARAÇ TEKNOLOJİLERİ – Açıklamalı” kitabı James Larminie ve john Lowry tarafından
yazılan kitap WILEY tarafından aralık 2003′te yayınlanmıştır. Kitap 296 sayfa olup 11 bölümden
oluşmakta olup içeriği aşağıdaki gibidir.
1- GİRİŞ
Kısa Tarihçe
-İlk Zamanlar
-1910′dan sonra Elektrikli Araçların Silinmesi
-Bataryalı Araçların Yeri
20. Asrın sonuna doğru Gelişmeler
Günümüzde kullanılan Elektrikli Araç Türleri
-Bataryalı Elektrikli Araçlar
-İçten Yanmalı Motorlar / Elektrikli Hibrit Araçlar
-Yakıtlı Elektrikli Araçlar
-Supply Lines kullanan elektrikli Araçlar
-Güneş Enerjili Araçlar
-Flywheel yada süper kapasitör kullanan elektrikli araçlar
Geleceğin Elektrikli Araçları
2- BATARYALAR
-Batarya Parametreleri
Hücre ve batarya gerilimleri
Şarj Kapasitesi
Depolanan Enerji
Spesifik Enerji
Enerji Yoğunluğu
Ampersaat (Şarj) verimliliği
Enerji Verimliliği
Deşarj Hızı
Batarya Geometrisi
Batarya sıcaklığı, ısıtma ve soğutma ihtiyaçları
Batarya Ömrü ve Şarj Sayısı
-Kurşun asit Bataryalar
Kurşun asit batarya temelleri
Kurşun asit bataryaların özel karakteristikleri
Batarya ömrü ve bakımı
Özet
-Nikel Temelli Bataryalar
Giriş
Nikel Kadmiyum
Nikel Metal Hidrit
-Sodyum Temelli bataryalar
Giriş
Sodyum Sülfür Bataryalar
Sodyum Metal Klorit Bataryalar
-Lityum Bataryalar
Giriş
Alüminyum Hava Bataryaları
Çinko Hava Bataryaları
-Batarya Şarjı
Batarya Şarj Sistemleri
Şarj Eşitleme
-Tasarımcının Batarya Tercihi
Giriş
Günümüzde ticari olarak uygun bataryalar
-Hibrit Araçlardaki Batarya Kullanımı
Giriş
İçten yanmalı bataryalı elektrik hibritler
Flywheel kullanan kombinasyonlar
Kompleks hibritler
-Batarya Modelleme
Batarya modellemenin amacı
Batarya eşdeğeri devre
Batarya kapasitesinin modellenmesi
Kuruluş gücündeki bataryanın simülasyonu
Peukert katsayısının hesaplanması
Yaklaşık batarya boyutları
-Sonuç
3- ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI VE DEPOLARI
-Giriş
-Solar Fotovaltaikler
-Rüzgar Enerjisi
-Flywheels
-Süper Kapasitörler
-Kaynak Rayları
4 YAKIT PİLLERİ
-Yakıt pilleri Gerçek bir Seçenek mi?
-Hidrojen Yakıt pilleri: Temel Prensipler
Elektrot reaksiyonları
Değişik Elektrolitleri
Yakıt Hücre Elektrotları
-Yakıt Hücre Termodinamiği – Giriş
Yakıt Hücre verimliliği ve verimliliğin limitleri
Verimlilik ve yakıt pili gerilimi
Pratikte Yakıt Pili Gerilimleri
Basınç ve gaz konsantrasyonunun etkileri
-Pilleri Seri Bağlama – 2 kutuplu düzlem
-PEM yakıt hücrelerinde su yönetimi
Su problemine giriş
PEM yakıt pilinin Elektroliti
PEM’i sulu olarak tutmak
-PEM Yakıt Pilini Termal Yönetimi
-(Komple) Yakıt pili Sistemi
5 HİDROJEN KAYNAĞI
-Giriş
-Yakıt İyileştirme
Yakıt pili gereksinimleri
Buhar
Parçalı oksidasyon ve ototermal yeniden oluşturma
Yakıt işleme: Karbon monoksit atılması
Mobil uygulamalar için pratik yakıt işleme
-Hidrojen Depolama 1: Hidrojen olarak depolama
Probleme Giriş
Güvenlik
Hidrojenin sıkıştırılmış gaz olarak depolanması
Hidrojenin sıvı olarak depolanması
Geri dönüştürülebilir metal hidrit ve hidrojen depolama
Karbon monofiberler
Depolama yöntemlerinin kıyaslanması
-Hidrojen Depolama 2 : Kimyasal Yöntemler.
Giriş
Metanol
Alkali Metal Hidritler
Sodyum borohidritler
Amonya
Depolama Yöntemlerinin kıyaslanması
6 ELEKTRİK MAKİNELERİ VE KONTROLÖRLERİ
-Fırçalı DC Elektrik Motorlar
Basit DC motorun işletilmesi
Tork ve Hız Karakteristikleri
Fırçalı DC motorların kontrolü
DC motorlar için manyetik alanın sağlanması
DC motor verimliliği
Motor kayıpları ve motor boyutları
Fren olarak elektrik motorlar
-DC regülasyon ve gerilim dönüşümü
Aygıtları anahtarlama
Step down or buck düzenleyiciler
Step up or boost anahtrlamalı
Tek fazlı tersleyiciler
3 fazlı
-Fırçasız Elektrik Motorlar
Giriş
Fırçasız DC motorlar
Anahtarlanmış diregi motorları
İndüksiyon motorları
-Motor soğutma verimliliği boyut ve kütle
motor verimliliğinin artırılması
Motor kütlesi
-Elektrikli makineler ve Hibritler
7 ELEKTRİKLİ ARAÇ MODELLEME
-Giriş
-İtici Kuvvet
Giriş
Dönme direnç kuvveti
Aerodinamik Drag
Tırmanma Kuvveti
İvmelenme Kuvveti
Toplam itici Kuvvet
-Araç ivmelenmesinin modellenmesi
ivmelenme performans parametreleri
Elektrikli scooter’ın ivmelenmesinin modellenmesi
Küçük bir otomobilin ivmelenmesinin modellenmesi
-Elektrikli araç menzilinin modellenmesi
Sürüş Çevrimleri
Bataryalı elektrikli aracın menzilinin modellenmesi
Sabit hızla menzil modelleme
Simülasyonların diğer kullanımı
Yakıt pilli araçların menzillerinin modellenmesi
Hibrit Elektrikli araçların menzillerinin modellenmesi
Simülasyonların Özeti
8 TASARIMDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
-Giriş
-Aerodinamiği gözönünde bulundurma
Aerodinamik ve Enerji
Kasanın aerodinamik şekli
-Dönme direncinin gözönünde bulundurulması
-Aktarma Verimliliği
-Araç Kütlesini gözönünde bulundurma
-Elektrikli araç kasası ve kasa tasarımı
…
-Tasarımda Genel problemler
9 YARDIMCI SİSTEMLERİN TASARIMI
-Giriş
-Isıtma ve Soğutma Sistemleri
-Kontrollerin tasarımı
-Direksiyon
-Lastiklerin Seçilmesi
-Aynalar Anten ve Bagaj Rafı
-Elektrikli Araçların şarjı ve yakıt dolumu sistemleri
10 ELEKTRİKLİ ARAÇLAR VE ÇEVRE
-Giriş
-Araç Kirliliği: Etkileri
-Araç Kirliliği: Sayısal Analiz
-Araç Kirliliği Bağlamı
-Şebekede yoluyla Alternatif ve Sürdürülebilir Enerji Kullanımı
Güneş Enerjisi
Rüzgar Enerjisi
Hidro Enerjisi
Gelgit Enerjisi
Biyokütle Enerjisi
Jeotermal Enerji
Nükleer Enerji
Kıyı dalga Enerjisi
Dalga Enerjisi
-Yakıtlı Araçlarda sürdürülebilir enerji kaynaklarının kullanımı
Yakıt pili ve yenilenebilir enerji
Geleneksel içten yanmalı motorlarda sürdürülebilir enerji kaynaklarının kullanılması
-Düzenlemelerin ve Kanun koyucuların Rolü
11 ÖRNEK OLAY İNCELEMELERİ
-Giriş
-Şarj edilebilir bataryalı araçlar
Elektrikli Bisikletler
Elektrikli arabalar
Düşük Hızlı Araçlar
Bataryalı Arabalar ve Minibüsler
-Hibrit Araçlar
Honda Insight
Toyota Prius
-Yakıt Pilli Otobüs
Sonuç
Simülasyonların MATLAB formatındaki halleri
3. Elektrikli Araçlar
4. Diğer Kitaplar
Kaynak Tezler
Durham Üniversitesi Antropoloji Bölümünde yapılan Elektrikli otomobillerle ilgili Tez Çalışması
Elektrikli otomobillerin kullanıcıları ve kullanım alışkanlıklarını belirlemeye yönelik yapılan
araştırmaları incelerken, İngiltere’de yapılmış olan bir çalışma dikkatimi çekti. Tezin dikkatimi
çekmesinin sebebi başrollerini Şener Şen’in ve Cem Yılmaz’ın paylaştığı “Av Mevsimi” filmindeki
dikkat çekici antropoloji tanımı harici hayatımın ve hafızamın hiçbir yerinde bulunmayan antropoloji
bilimi üzerine verilmiş olmasıydı.
Tez çalışması Durham üniversitesinde Joanne Braddy tarafından yapılmış ve “Elektrikli otomobil
kültürü: Elektrikli otomobillerin İngiltere’de günlük kullanımlarının etnografisi” adını taşımakta. Tezde
kimlerin neden elektrikli ulaşıma daha önce adapte olacağı sorularına cevap aranıyor. Ayrıca tezin
amaçlarından biri de mevcut elektrikli otomobil sürücülerinin ne zaman ve nerede şarj edeceklerinin
tespiti olarak belirtiyor tez çalışmasının sahibi.
Tezin metodolojisini açıklarken çalışmanın etnografik bir çalışma olmasına özen gösterildi yani
bireylerin kendi doğal ortamında incelenmesi sağlandı ibaresi kullanılmakta. Bunun ise elektrikli
otomobiller gibi yeni ürünlerin hangi ortamda ne kadar pazar payına sahip olacağını tahmin etmek
açısından daha uygun bir yöntem olduğu belirtilmiş.
Tez çalışmasının başında yazar kendine elektrikli otomobillerle ilgili çevrimiçi topluluklar bulunmakta
mı sorusunu sorarak araştırmasına başlamış. bu sorunun cevabı “Bataryalı Araçlar Topluluğu”, “Reva
Otomobil Kulübü” olmuş.Bir sonraki adım bu bilgileri kullanarak elektrikli otomobil kullanıcılarına
ulaşmak olmuş ki bu adımda daha fazla zorluk yaşamış araştırmacı. Bu aşamada yahoo’nun ilgili mail
grubuna üye olarak bu grup üyelerine e-posta yoluyla anket uygulamış ve bu kullanıcılardan yine eposta yoluyla randevu almış.Randevu taleplerine olumlu yanıtı alınca gerisi çığ gibi gelmiş. Buna ek
olarak Elektrikli Otomobil kullanıcılarına ulaşmak için Reva’nın üreticisi “Going Green” ile temasa
geçmiş onlar ise müşteri bilgilerini paylaşmamakla birlikte araştırmacının talebini e-newsletter’larında
ilan ederek çalışmasını duyurmuşlar. Burada ufak bir ayrıntı gözden kaçırılmış e-newsletter’daki
ilanda araştırmacının iletişim bilgileri yer almamış bu sebeple bu yöntem pek verimli olmamış.
Bilgi toplama ve bu bilgi toplayacağı örneklemi oluşturma esnasında bu yöntemleri kullanan Joanne,
anketini 20si yüzyüze, 3ü e-posta ile olmak üzere 23 hane halkına uygulayabilmiş. Bunların 3ünün evli
2sinin ise devamlı Elektrikli Otomobil kullanıcısı olduğu belirtiliyor. Yaşları 34 – 80 arasında değişiyor.
lektrikli Otomobil sürücülerinin sadece 1i bayan. Elektrikli otomobil modelleri değişiklik arz etmekte
olup anket uygulananlar arasında 8i Citroen Berlingo, 3ü Reva G-Wiz, 2si Elcat Minibüs, 2si Peugeot
106e kullanmaktadır. Bunlara ek olarak birer kullanıcı da Toyota RAV4-E, Aixam Megacity, Mitsibushi
iMiev elektrikli otomobile ve Oxygen elektrikli bisiklete sahip.
Dönüştürülmüş yada prototip olan araçlara sahip hane sakini sayısı 7. Çalışmada bulunan tüm
kullanıcıların en az 1 adet elektrikli olmayan aracı bulunmakta olması yine anlamlı bir durum olarak
ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca, tez içerisinde elektrikli otomobilleri tercih edecek ilk kullanıcıların özelliklerinin;
•
Çevre duyarlılığı yüksek
•
Kısa mesafeli yolculuklar yapan
•
Şahsi seyahatlerini planlamada oldukça disiplinli
•
Tahmin edilebilir günlük rutinleri olan
şeklinde olduğu belirtilmektedir.
Çalışmada anket uygulanan elektrikli otomobil kullanıcılarının mezuniyet derecelerinden,
mesleklerine, çalıştıkları yerlerden, kazançlarına, araç kullanım alışkanlıklarına kadar birçok özellikleri
hakkında bilgiler verilmektedir.
5. Türkiye’deki tez çalışmaları
v. Çevrimiçi Kaynaklar
1. Tez2.yok.gov.tr
2. Proquest
3. Sciencedirect
4. Springer
5. Evworld.com
6. Just-auto.com
7. Elektrikliotomobiller.org
BÖLÜM: 3. BOYUT DÜZENLEYİCİLER İÇİN BİLGİLER
Özet
Bu bölümde düzenleyiciler (Merkezi ve Yerel Yönetimin ilgi birim yetkilileri) için, yapılan yurtdışı
kaynak taramalarında elde edilen bilgiler sunulmuştur.
Bölüm içeriğinde öne çıkan konular;

















Otomotiv sektörünün dönüşümünde en önemli sürecin yenilenebilir enerji teknolojileri,
batarya teknolojileri ve elektrikli otomobil teknolojilerine yönelik yapılacak olan Araştırma
Geliştirme faaliyetlerinin olduğu,
Otomobil kullanım alışkanlıklarının talep yönetimi ve diğer stratejilerle yeniden
şekillendirilmesi gereği,
Elektrikli ulaşım sistemi için verilmesinde fayda bulunan teşvikleri,
Sektörel dönüşümün insan kaynağı açısından yeni donanımlara ihtiyaç doğuracağı,
Yeni insan kaynağı ihtiyacına yönelik eğitim programlarının geliştirilmesi gereğini,
Motor enerji verimliliklerini yükseltilmesine ve kişi başına düşen ulaşım amaçlı enerji
kullanımının düşürülmesine yönelik kanuni düzenlemelerin gerekliliği,
Ulaşımın elektriklendirilmesi ile ilgili bir master plan yapılması gerektiği ve bu planın
içeriğinde bulunması gerekenleri
Otomotiv sektöründeki dönüşüm sürecinin dikkat edilmesi gereken noktalarını,
İngiltere’de elektrikli otomobil şarj altyapısı ile ilgili yapılan planı,
Altyapı oluşumunda konumlandırmanın nasıl yapılması gerektiğine dair bir akıl yürütmeyi,
Şarj altyapısı ile ilgili kara noktaları ve cevap bekleyen soruları
Doğacak yeni enerji ihtiyacının 2020 hedefleri ile uyumlu olarak yenilenebilir kaynaklardan
karşılanması gereğini,
Akıllı şebeke ile ilgili çalışmaların hızlandırılması gereğini,
Binalara göre şarj tipini,
Elektrikli otomobillerin getireceği yeni iş modellerini,
Elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasının önündeki engelleri ve çözüm önerilerini,
Dünya ülkeleri hedeflerini ve bu bağlamda Türkiye’nin 2015 hedefinin ne olması gerektiğini,
İçermektedir.
Pazar oluşturma ve Düzenleme
Ulusal Elektrikli Araç Yaygınlaştırma Programı
Osmangazi Üniversitesi İşletme Bölümünde Selim Kara tarafından yapılmış olan “Entelektüel Sermaye
bileşenlerinden insan sermayesinin ölçülmesine yönelik alternatif bir yaklaşım” başlıklı Yüksek Lisans
tezini okurken karşıma çıkan “Skandia Entelektüel Sermaye Kılavuzu” yöntemi bende elektrikli
otomobiller ile ilgili bir çağrışım yaptı. Aşağıda bu çağrışımın sonucu ortaya çıkan “Ulaşımın
Elektriklendirilmesi Boyut ve Süreçleri” ve bu süreçlere ait sorgulamaları bulacaksınız.
Ulaşımın elektriklendirilmesi projesinin 10 önemli boyutu bulunmaktadır.
Bu boyutlar:
• Altyapı Boyutu
• Tanıtım ve Pazarlama Boyutu
• Devlet Teşvikleri Boyutu
• Eğitim Boyutu
• Entelektüel Sermaye Boyutu
• Sektör ve İnsan Kaynağı Dönüşümü Boyutu
• Plan ve Programlar
• Enerji Boyutu
• Sosyal Etkileri
• Çevre Boyutu
şeklinde sıralanabilir.
Bu sıralamanın ardından bu boyutlar ile ilgili ilk akla gelen soruları ve performans göstergelerini
sıralamak suretiyle bir proje çerçeve metni oluşturmuş olabiliriz.
Altyapı Boyutu
Şarj istasyonu kurulumu gerçekleştirilmiş mi?
Kaç noktada toplam kaç kapasiteli şarj istasyonu bulunmakta?
Şarj istasyonu başına düşen nüfus kaç?
Ortalama kaç kilometrelik yol üzerinde bir şarj ünitesi bulunmakta? (Yol ağına düşen ünite sayısı)
şarj istasyonu başına düşen araç sayısı kaç?
Şarj istasyonlarının beslendiği enerji kaynağına göre dağılımı nasıl?
Hangi şehirlerde şarj istasyonu var?
Şehir ve bölge bazında elektrikli ulaşım altyapı çalışması ne durumda?
Tanıtım ve Pazarlama Boyutu
Ulaşımın elektriklendirilmesine dair yazılı ve görsel basında haber veya reklam faaliyeti var mı?
Elektrikli otomobillerin yazılı ve görsel basında reklamları bulunuyor mu?
Ne sıklıkta elektrikli otomobil haberi yapılıyor?
Bilinirlik ölçümleri yapılıyor mu?
Yazılı ve Görsel basında Ulaşımın elektriklendirilmesine dair çıkan haberlerin frekansı ne?
Yazılı ve Görsel basında elektrikli Otomobillere dair çıkan reklamların frekansı ne?
Çevreci ve Elektrikli ulaşım ile ilgili herhangi bir özel gün veya hafta belirlenmiş mi?
Devlet Teşvikleri Boyutu
Şarj altyapısına yönelik teşvikler bulunuyor mu?
Araç üretimine yönelik teşvikler var mı?
Elektrikli ulaşım hakkında yapılacak bilgilendirme faaliyetlerine teşvikler sunulmuş mu?
Devlet kendi bünyesindeki araç filolarını elektriklendirmiş mi?
Batarya üretimine ve teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik teşvikler var mı?
Araştırma Geliştirme faaliyetleri destekleniyor mu?
Yenilikçi tüketicilere teşvikler sağlanıyor mu?
Yeni araç sahipliği modellerine teşvikler sunuluyor mu?
Araç tanıtımına yönelik teşvikler var mı?
Eğitim Boyutu
İlk ve orta öğretim kademelerinde Ulaşımın Elektriklendirilmesine yönelik eğitim materyalleri
bulunuyor mu?
Bu konuda eğitim materyali hazırlamaya yönelik çalışmalar var mı?
elektrikli Ulaşım konusu ile ilgili öğretmenlere eğitim seminerleri düzenleniyor mu?
Elektrikli ulaşım ile ilgili tanıtım materyalleri oluşturulmuş mu ve eğitim kurumlarında dağıtımı
sağlanmış mı?
Çevre ve elektrikli Ulaşım ekseninde eğitim kurumlarında resim vb. yarışmaları düzenleniyor mu?
İlgili konularda üniversite bölümleri kurulmuş mu?
Yazımın başlangıcında belirtmiş olduğum tez çalışmasında 1997 yılında Stewart tarafından yapılmış
olan bir çalışmadan alıntılanan şu ifade “Bilgi, üretimin, pazarlamanın, yönetimin, değişimin ve
yapılanmanın temel göstergesi haline gelmiştir. Artık Levi Strauss’un pantolon yapmak için harcadığı
paranın yarısından fazlası üretim, pazarlama, dikme, boyama gibi işlere değil, b,lgiye ayrılmaktadır.
Yüksek verimli melez tahıllara yönelik yapılan araştırmalar sonucunda, 1920′lerde dönüm başına elde
edilen verime oranla 5 kat daha fazla verim alınmaktadır. Başka bir ifadeyle, bugünkü tahılların %80′i
bilgi ürünüdür.” oldukça dikkat çekicidir.
Yine tezin bir başka kısmında Booth’un 1998 yılında yapmış olduğu Firma değerini oluşturan
bileşenler sıralanmaktadır. Bu tabloda oldukça çarpıcı bir sonuç bulunmaktadır: “Coca Cola şirketinin
1998 yılındaki piyasa değeri 148 milyar $ iken bu değerin 127 milyar $’lık kısmı yani yaklaşık %90′ı
saklı değer yani kurumun Entelektüel Sermayesinin karşılığıdır.”
Bu sebeple bu proje çerçevesinin de önemli boyutlarından biri Entelektüel Sermaye Boyutudur.
Entelektüel Sermaye Boyutu
Elektrikli Ulaşım ile ilgili tutulması gereken veriler belirlenmiş mi ve bu istatistikler tutuluyor mu?
Elektrikli Ulaşım ile ilgili hazırlanan raporlar var mı?
Anketler yapılmakta mı?
Posterler oluşturulmuş mu?
Konferanslar düzenleniyor mu?
Tablo ve Simgeler üretiliyor mu?
Makaleler yazılıyor mu?
Tez çalışmaları yapılıyor mu?
Üniversitelerde ve ilgili kurumlarda Elektrikli Ulaşım ile ilgili araştırmaların koordine edileceği birimler
kurulmuş mu?
Sektör ve İnsan Kaynağı Dönüşümü
Ulaşımın Elektriklendirilmesinin ilgili sektörlere etkileri üzerine araştırmalar yapılıyor mu?
Yeni durumda ihtiyaç duyulacak insan kaynağı profiline dair projeksiyon var mı?
Mevcut İnsan Kaynağı Profili – Yeni İnsan Kaynağı İhtiyacı profili karşılaştırılması ve eşlemesi yapılarak
gerkli eğitim programları oluşturuluyor mu?
Yeni ihdası gereken okullar / bölümler var mı?
Sektör dönüşümü planları oluşturulmuş mu?
Plan ve Programlar
Elektrikli Otomobil yayılımı için Ülke çapında uygulanan bir program var mı?
Şarj istasyonu kurulumu ve yayılımına ait bir plan var mı?
Bölge ve şehir bazında Elektrikli Araba yayılımına ait planlar var mı?
Elektrikli Otomobil yayılımına ait programlar ile çevre ve enerji politikaları paralel mi?
Enerji Boyutu
Mevcut Elektrik şebekesinin iyileştirilmesi gerekecek mi?
Mevcut şebekede yapılması gereken iyileştirilmeler tespit edilmiş mi ve bu iyileştirmelerin maliyetleri
hesaplanmış mı?
Akıllı Şebekenin (Smart Grid) kurulumu sürece katkıda bulunur mu?
Elektrikli Ulaşımın beslendiği enerji kaynağı dağılımı nasıl olacak?
Bu dağılımın kısa – orta- uzun vadede projeksiyonları yapılmış mı?
Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılacak mı?
Sosyal Boyutu
Ulaşımın elektriklendirilmesinin sosyal etkileri neler?
Elektrikli ulaşımın sosyal etkilerine dair ölçümler yapılmış mı?
Ulaşımın elektriklendirilmesi Şehirleşmeyi nasıl etkileyecek?
Araç sahipliği anlayışının değişmesinin sosyal etkileri neler olacak?
Çevre Boyutu
Elektrikli ulaşımın çevresel etkileri nelerdir?
Ulaşımın elektriklendirilmesi karbon salınımlarını nasıl ve ne kadar etkileyecektir?
Ulaşımın Elektriklendirilmesi bir çevre politikası mıdır?
Ulaşımın elektriklendirilmesi karbon ekonomisi bağlamında ne kadarlık bir kazanıma sebep olacaktır?
Bu sorular bir ulusal beyin fırtınası niteliği taşıyacak Ulaşımda Elektrikli Araçlar Forumunda
(www.ueaf.org) tartışılmalı ve çoğaltılmalı böylelikle Ulusal Elektrikli Araçlar Yayılımı Programı
oluşturulmalıdır.
Altyapı Çalışmaları
Elektrikli otomobillerin yayılımı için gerekli altyapı çalışmalarında belirsizlikler -en azından tabandahalen sürmekte. Sihirli bir değneğin dokunup da tüm ülkemi elektrikli ulaşıma uygun altyapıyla
donatması mümkün olsaydı keşke. Maalesef bizim yaşadığımız gerçeklikte bu mümkün değil lakin
küçük adımlar da atılmıyor değil İstanbul’da birkaç konumda Elektrikli otomobil şarj istasyonu
kurulmuş durumda aynı durum Ankara ve Bursa içinde geçerli.
Uzun süren bir seçim sessizliğinin ardından haftasonu tekrar taze elektrikli otomobil haberleriyle
uyandık. Yalnız benim sektöre uzak kaldığım 40 günde birşeyler değişmediyse altyapı kurulumundaki
keşmekeş (kaotik ortam) devam etmekteyken benim de cevaplayamadığım soruların bazılarını
sıralamamda fayda var.
Şarj altyapısı kablolu mu olacak kablosuz mu?
Kablolu olacaksa ne tür kablo ve priz kullanılacak?
Kablosuz olacaksa bunun standartları ve uygulaması nasıl olacak?
Kablolu olacaksa bununla ilgili standartlar neler?
Batarya değiştirme istasyonları olacak mı?
Hızlı şarj istasyonları nerelerde olacak?
Hızlı şarjın bedeli ne olacak?
Şebeke hızlı şarja ne kadar müsade edecek?
Yavaş şarj ve batarya değişim istasyonları en muhtemel senaryo mu?
Yavaş Şarj ve Hızlı Şarj istasyonları ile mi elektrikli ulaşım desteklenecek?
Kablosuz şarj tüm karayolu ağına yayılacak?
Yol yapımını kablosuz şarj altyapısı kendine uygun olarak dönüştürecek mi Dubleks yollar triplekse
dönüşecek mi?
Şarj istasyonlarını GSM operatörleri mi kuracak?
Enerji ve İletişim arasındaki ilişki geleceği nasıl bir dönüşmeye itecek?
Yapılması gerekenler
Bu çalışmada minimum maliyetle maksimum popülasyonun kapsanmasına yönelik bir model
önerilmektedir.
Model içerisinde kullanılan indisler, kümeler, parametreler, karar değişkenleri, amaç fonksiyonu ve
kısıtlar aşağıda sıralanmaktadır.
İNDİSLER
İ,j -> Nodlar veya Lokasyonlar
m -> Alternatif yakıtlı araç (AYA)
KÜMELER
N -> Nod veya Lokasyonların kümesi
M -> AYA seyahat (J) rotaları kümesi
PARAMETRELER
W -> Ağırlıklar
Ci -> i noduna istasyon koymanın maliyeti
Pi -> i nodundaki nüfus
K -> Büyük pozitif bir tamsayı
S -> Kapsama Mesafesi
Aij -> eğer aday konum j, inodundaki talebi s kapsama mesafesinde karşılayabiliyorsa 1 aksi takdirde 0
Dijm -> M aracının kullanımındaki rotada i ve j nodları arasındaki mesafe
E -> çevirme katsayısı (birim mesafede yakıt tüketimi)
β -> Yeniden yakıt alma kapasitesi
KARAR DEĞİŞKENLERİ
Xi ->i noduna istasyon konumlandırıyorsak 1 aksi takdirde 0
Hi -> i nodundaki talep karşılanıyorsa 1 aksi takdirde 0
Yim -> AYA m aracının rotasında bulunuyorsa 1 aksi takdirde 0
Uim -> m aracı için i nodunda düzeltme yakıt miktarı
Bim -> m aracı için i nodunda kalan yakıt miktarı
Rim -> m aracı için i nodunda ikmal yakıt miktarı
AMAÇ FONKSİYONU
Minimize et Z= WZ1 + (1-W) Z2
KISITLAR
∑▒〖aij Xj〗 ≥ Hi
Rim = Yim x β – Uim
∑ Yim ≤ k x Xi
(Wang & Wang, 2010)
Biz buna benzer bir modeli İstanbul araç çevrimine bir örnek olabilecek 2009 mart – 2010 mart tarih
aralığında 52 araçtan oluşan filoya ait bilgiler ile İstanbul’a yayılmış 500 noktayı seçerek kurmayı
deneyebiliriz.
Kaynakça
Wang, Y. W., & Wang, C. R. (2010). Locating Passenger Vehicle Refueling Stations. Transportation
Research Part E 46 , s. 791-801
Cevap bekleyen sorular
Karbondioksit salınımlarının %65i enerji kullanımından kaynaklanmaktadır. Bu rakamın %21’i ise
ulaştırmada kullanılan enerjidir (WRI, 2006). Bu durum ise göstermektedir ki yenilenebilir enerjinin en
önemli müşterilerinden biride ulaşı sektörüdür. Bu sebeple özellikle elektrikli arabaların yayılımı
yenilenebilir enerji üretiminin teşviki ve hem üretimde hem de tüketim de yenilenebilir enerji
kaynaklarının tercih edilmesi davranışının tesisi için ciddi bir fırsattır.
Yani elektrikli arabaların yayılımının sağlanması süreci birçok dönüşümü de beraberinde getirecektir.
Bu sebeple bu süreç olabildiğince sağlıklı ve kararlı şekilde yürütülmelidir. Bu sürecin önündeki ilk
engel ise elektrikli otomobil altyapı çalışmaları ve özellikle şarj istasyonlarının hızla yayılması
noktasındaki eksiklikler– dönüp dolaşıp konuyu hep buraya getirmemin sebebi kendim de bu bilginin
zayıf olduğunu hissetmem midir yoksa bu sürecin yönetilmesinde problemlerin olduğunun altını
çizmek midir yoksa emin olamıyorum – şeklinde gözükmektedir.
Zira elektrikli arabaların menzili ve elektrikli otomobille yapılan seyahatlerin sürekliliğinin sağlanması
noktasındaki kaygıların kaldırılmasını sağlayacak yegane adım şarj istasyonları kapsama ağının
genişletilmesi şeklinde gözükmektedir. Müşterilerin elektrikli otomobil alım tercihlerinde de bu
durum çok önemli rol oynayacaktır.
Şunun altını çizmekte fayda bulunmaktadır ki: Piyasaya sürülmesi planlanan elektrikli otomobil
modellerinin ilan edilen menzilleri şehiriçi yolculukları rahatlıkla karşılayabilecek düzeydedir. Bu
sebeple şarj istasyonu ağının şekillenmesi öncelikle Şehirler arası yolculukları desteklemek amacına
yönelik kurulacak olan istasyonlar tarafından belirlenecektir.
Burada başka bir konuya giriş yapmak gerekmekte bu konu; kamunun bakış açısıyla “Şarj istasyonu
konumlandırma”, özel sektörün ise “Şarj istasyonu pazarlama stratejisi senaryolarının önemli bir
kararı” olarak değerlendirdiği bir başlık.
İşte bu senaryoların oluşturulması ve konumlandırmanın modellenmesi noktasında film daha önce
birçok kez kaotik ortamda olarak değerlendirdiğim elektrikli araba yayılımının şu anki durumunda
kopuyor. Galiba hassasiyetimin ve buraya devamlı vurgu yapmamın en önemli sebebi de bu çünkü
ben bu konuyu doktora tez çalışmam olarak seçmiş bulunmaktayım (tabii ki danışmanım onaylarsa)
ve bu çalışma için ise birçok karanlık noktanın mümkün olduğunca çabuk aydınlığa kavuşması
gerekmekte.
Karanlık nokta olarak nitelendirdiğim durumu biraz daha açıklamak gerekirse ki bu açıklama umarım
bu senaryo çalışmalarını yapması gereken ve yapmakta olan düzenleyicilerin de çalışmalarına katkı
sağlayacaktır.
İşte şarj istasyonu konumlandırma ile ilgili karanlık nokta analizinin sorularının bir kısmı
“Evet şarj istasyonu kuracağız ama
Yavaş mı
Orta hızlı mı
Hızlı mı
Batarya Değiştirme Yöntemiyle (Battery swap) mi?
Hibrit mi?
Hibrit ise bileşenlerin konumlara göre dağılım oranları ne?
Kablolu (Konduktif) mu?
Kablosuz (İndüktif) mu?
Kablo tipi ne?
Kısa mesafeli şehir içi yolculuklar için nerelere?
Uzun mesafeli – Şehirler arası – yolculuklar için nerelere?
Konvansiyonel Elektrik Şebekesi Üzerine mi?
Akıllı elektrik şebekesi üzerine mi?
Bu süreç şebekenin dönüşümü için kullanılacak mı?
Şebeke dönüşümü süreci için öngörüler neler?
Enerjisi yine organik yakıt kaynaklı mı?
Yenilenebilir enerji kaynaklı mı?
Bu iki kaynak arasında biri teşvik diğeri tahdit edilecek mi?
Şarj istasyonlarını kim kuracak?
Yeni aktörler mi?
Kamu kurumları mı?
Enerji sektörü aktörleri mi?
Elektrik dağıtım şirketleri mi?
Benzin istasyonu işletmecileri mi? (Global petrol tacirleri mi?)
Enerji satışı lisanslı mı?
Yoksa sadece işletme ruhsatı mı?
Şarj istasyonları kontrol ve denetimleri nasıl olacak?
…”
Cevapları ise zaman içerisinde umarım en yakın zamanda alınacaktır.
8. Altyapı üzerine düşünceler
Enerji
2020 Hedefleri
Avrupa Birliği Yenilenebilir enerji pazarı yıllık 15 milyon € Bu rakam dünyadaki pazarın yarısına denk.
AB önde gelen ihracatçı ve bu sektörde yaklaşık 300 bin kişi istihdam edilmekte.
Ek olarak AB 450 milyon tüketicisi ile dünyanın 2. büyük enerji pazarı.Tahminlere göre 2020 yılında
toplam elektrik ihtiyacının 1/3′ ünü karşılayacak bir yenilenebilir enerji potansiyeli mevcut. Şimdilerde
ise ortalama %20′si karşılanmakta.
Bazı ülkelerin Yenilenebilir Enerji üretimlerinin Toplam elektrik tüketimlerine Oranı tabloda
verilmektedir.
Ülke
İsveç
Danimarka
İspanya
Almanya
Türkiye
Yenilenebilir Enerjinin Toplam tüketime Oranı
%39
%20
%8
%6
%13
Evet AB 2020 için yenilenebilir enerji ve korbon salınımı hedeflerini görsel farkındalık oluşturmak için
+20-20 olarak koymuş yani 2020 yılında hedef toplam elektrik tüketiminin %20 sini yenilenebilir
enerji kaynakları ile sağlamak ve toplam karbon salınımını ise %20 daha azaltmak. Hatta IEA
(Uluslararası Enerji Ajansı) buna bir kafiye daha koymuş 2020′de toplam 20 milyon elektrikli araç
diye.(yıllık küresel elektrikli otomobil satışını 2020 yılında 7 milyon olarak öngörerek)
Bende bu bilgiler ışığında elektrik tüketimine önemli bir aktörün (elektrikli otomobillerin) girdiğini
hatırlatarak 2020 hedeflerini elektrikli otomobiller ve Türkiye için aşağıdaki şekildeki gibi
yerelleştirmeyi teklif ediyorum.
Kaynak: “A new Energy Paradigm for Turkey: A political risk- inclusive cost analysis for sustainable
energy”, Serhan Oksay, Emre İseri. Energy Policy 39 (2011) 2386-2395
Akıllı Şebekeler
Elektrikli Araçlar ve Akıllı şebekeler
Çağımızın dillimize pelesenk ettiği yeni trendi güden kelimelerden en önemli ikisiSürdürülebilirlik ve
Verimlilik (Her ne kadar verimlilik Sürdürülebilirliğin destekçisi mahiyetinde olsa da)
Neredeyse tüm yenileşimler (innovasyonlar) bu iki kelimenin etrafında dönmekte.
Bu yenileşimlerden biri de Akıllı Şebekeler (Smart Grid)Nedir bu akıllı şebeke deyip biraz tahmin
yürüttükten sonra bu tahminlerimin doğruluğunu sorgulamak adına yaptığım küçük bir araştırma
gösterdi ki (Verimlilik anlatılırken bu kadar verimliliği düşük cümle kurmakta her baba yiğidin harcı
değildir tahminimce ) Akıllı şebeke şimdi kullandığımız şebekeden farklı olarak her bileşenin hem
üretim hem de tüketim yapabildiği çift yönlü bir şebeke.
Akıllı şebekeyi “Edison’dan, daha doğrusu Tesla’dan bu yana hemen hemen aynı şekilde çalışan
20.yy’dan kalma şebekelere 21.yy’ın bilgisayar ve ağ teknolojisi entegre edilerek elde edilen şebeke
sistemine “Akıllı şebeke” (SmartGrid) denilmektedir” şeklinde tanımlamakta Sanlı ve Hınç
(http://enerjienstitusu.com/medya/smart.grid_.akilli.sebeke.turkiye.baris_.sanli_.pdf)
Aynı kaynakta şebekenin faydaları ise:
1. Talep yönetimi
2. Yenilenebilir kaynakların daha fazla entegrasyonu
3. Kaynakların verimli kullanımı (Hem üretim hem tüketim tarafında)
4. Enerji tasarrufu ve fiyat avantajı
5. Sistem dengesi
şeklinde sıralanmaktadır.
Bu şebeke için Makinelerin interneti tabiri de kullanılmakta David Leeds (GreenTech Media
Yazarlarından) tarafından makinelerin bu şebeke içerisinde haberleştiğini” bende şu kadar atıl yük
var”, “bana şu kadar yük lazım”, “şu yükü şuraya iletmem lazım” şeklinde konuştukları ve bu sistem
sayesinde yük iletimi ve dağıtımının depolanmasının bir önceki sisteme nazaran oldukça verimli ve
ucuz olduğu düşüncesini de bende oluşturdu konu ile ilgili yaptığım okumalar.
Yine incelediğim kaynakların birinde konu ile ilgili graham Bell ve Thomas Edison kıyaslaması yapılarak
şebekenin köhnemişliğine vurgu yapılmaktaydı evet bu benzetmenin gerçekten de ne derecede
çarpıcı bir örnek olduğu Graham Bell’in icadı telefonun akıllı telefonlara kadar evrimi ve Tesla’nın
Alternatif akımının, Akımlar savaşını kazanmasından bu yana değişmeyen bir şebeke mantığı ve
altyapısı düşünüldüğünde anlaşılmaktadır.
Elektrikli Otomobillerle Akıllı Şebeke arasındaki bağ, hem içerme hem de tetikleme şeklindedir. Şöyle
ki elektrikli otomobiller de akıllı şebekenin hem tüketim hem depolama boyutunda bir bileşeni,
bununla birlikte Elektrikli Otomobillerin piyasaya çıkmasının ilk tetikleyeceği olayın elektrik
şebekesinin modernizasyonu olacağı ve bu sayede belki de 10 yıl sonra tanışacağımız Akıllı Şebekeyi
şimdiden tanıyıp meyvelerinden faydalanma şansını yakalayacağımızı belirterek ve Elektrikli
otomobillerin sadece kendisinin değil ,tetikleyeceği gelişmelerin de çevreci olacağını ifade ederek
“Elektrikli Otomobiller = GELECEK” sloganımızı tekrarlamak istiyorum.
Dünya Lityum Rezervi Raporu
Üretim ve Kullanımı:
Lityum kimyasalı üretiminde Dünyada ilk sırada şili bulunmaktadır. Diğer büyük üreticiler ise Arjantin,
Çin,Rusya ve ABD’dir. Avusturalya, Kanada, ve Zimbabve ise Lityum cevheri Konsantresi üretiminin en
önemli aktörleridir.ABD en büyük Lityum tüketicisi olmakla beraber Lityum minerali, bileşikleri gibi
işlenmiş lityumun ve değer katılmış lityum maddelerinin de en büyük üreticisi konumundadır.
Konuma göre lityum pazarı değişiklik arzetmekle beraber global son kullanıcı pazarında lityumun
%20′si bataryalarda, %20 si seramik ve cam’da %16′sı yağlama amaçlı, %9′u ilaç ve polimer
üretiminde, %8′i iklimlendirmede, %6′sı alüminyum üretiminde ve %21′i diğer işlemlerde
kullanılmaktadır. Son yıllarda bataryanın payı taşınabilir elektronik cihazların yaygınlaşmasıyla ani bir
yükseliş göstermekte olup elektrikli otomobillerin piyasaya çıkmasıyla bu yükseliş artarak devam
edecektir.
Bu noktada lityum ion bataryaların geri dönüştürülmesi de önem kazanmakta olup buna dair bir
sektöründe oluşması muhtemeldir.
Tabloda görülebileceği gibi dünya toplam (belirlenmiş lityum kaynaklarının yaklaşık değeri) rezervin
yarısı Bolivya’da.
Kaynak: minerals.usgs.gov sitesindeki değerlerden faydalanılmıştır.
Şarj
Şarj istasyonu Konumlandırma Faaliyeti Üzerine (EŞİK)
Enerji şarj istasyonu konumlandırma (EŞİK) faalşyetinin rapor formatı aşağıdaki gibi olacaktır. Bu etüt
çalışmasında toplanan veriler ışığında şarj istasyonlarının konumlandırılması işlemi gerçekleştirilmesi
önerilmektedir.
Rapor İçeriği
1. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Yakınındaki yol ağı
1.1 Yol ağından geçen araç sayıları (Hafta içi günlük)
1.2 Yol ağından geçen araç sayıları (Hafta sonu günlük)
1.3 Filo araçları geçme ve duraklama bilgileri
2. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Otoparklar
2.1 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Yakınındaki Otoparklar ve kapasiteleri
2.2 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bölge Parklanma Profili
2.2.1 Günün saatlerine göre Parklanma Sayıları
2.2.2 Haftasonu Parklanma Sayıları
2.2.3 Parklanan araç Plakaları
2.2.4 Parklanma Süresi Tespiti
2.2.5 Gece Parklanma yapısı
2.2.6 Haftasonu parklanma yapısı
3. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Yakınındaki Benzin İstasyonları
3.1 Benzin İstasyonu Kullanım Sayısı (Günlük)
3.2 Benzin İstasyonu Kullanım Sıklığı
3.3 Benzin İstasyonu Kullanımının Saatlere Göre Dağılımı
4. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Arazi Kullanım Verileri
4.1 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bulunan Yapılar
4.2 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Boş Araziler
4.3 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Gayri Menkul Değerleri
5. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Elektrik Şebekesi Verileri
5.1 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. bölgesinde bulunan Trafolar
6. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bilinç Düzeyi Yoklaması
Rapor Formatı ve EŞİK Yazılımı Elyase İSKENDER tarafından üretilmiştir. Sayfa 1/2İÇİNDEKİLER
6.1 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Anket Soruları
6.2 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Anket Sonuçları
6.3 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Anket Değerlendirmesi
7. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. EŞİK (Enerji Şarj İstasyonu Konumlandırma) Yazılımı
Sonuçları
7.1 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bölgesi 2012 Yılı İhtiyaç Tahminlemesi
7.2 İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bölgesi 2015 Yılı İhtiyaç Tahminlemesi
8. İstanbul ili Ümraniye ilçesi Çakmak mah. Bölgesi Yatırım Senaryoları
8.1 Agresif
8.2 Dengeli
8.3 Temkinli
9.Sonuç ve Değerlendirme
Bina türüne göre şarj tipi
Elektrikli Arabaların yayılımı hareketliliği değiştireceği gibi parklanma profilini de değiştirecektir ama
yine de şarj türünün belirlenmesinde en önemli ve belirleyici faktör o bölgedeki parklanma profili
olacaktır. Parklanma bilgilerine dayanarak oluşturduğum Bina Türü / Şarj Tipi eşleştirmesi tablosu
Yapı Türü / Şarj İstasyon Türü
Yavaş (1 Faz
Orta (3 Faz
Hızlı (Yüksek
Konut
Otel
Okul / Müze / Kütüphane
Sağlık Yapıları Hastane
İbadethane
Sosyal Aktivite Yapıları Sinema /
Tiyatro
Ticaret Yapıları Banka / Dükkan
/ İşhanı
Endüstri Yapıları Fabrika
Ulaştırma Yapıları Gar Deniz
Hava Limanları
Spor Yapıları Stadyum
Park Et Devam Et Otoparkları
Alış Veriş Merkezleri (AVM)
Kamu Kurumları Valilik /
Belediye /
Level 1)
+
+
+
+
+
Level 2)
+
+
+
+
+
Voltaj)
+
-
-
+
+
+
+
-
-
+
+
+
-
+
+
+
+
şeklindedir.
ABD enerji istatistikleri, hızlı şarj istasyonu ve lityum iyon batarya aktörleri
Amerika’da
•
Toplam enerji tüketiminin %27′si ulaştırma sektöründe olmakta
•
Hergün 12 milyon varil petrol ithal edilirken 19 milyon varil petrol harcanmakta
•
Ortalama günlük motorize hareketlilik 50 dakika sürmekte ve 35 mil uzunluğunda olmaktadır.
•
Dünyadaki günlük petrol tüketiminin %25′i ABD’de olmaktadır.
•
ABD nüfus olarak dünyanın %4′ü olmasına rağmen toplam sera gazının %25′ini salmaktadır.
Hergün
•
134 milyon $ Kanada’ya (%60′ı petrochina şirketine)
•
86 milyon $ Meksika’ya
•
64 milyon $ Venezuella’ya
•
85 milyon $ Nijerya’ya
•
90 milyon $ Suudi Arabistan’a
petrol için ödemektedir. (Kesin ödüyodur.)
•
Yılda 12000 mil yapan içten yanmalı bir motora sahip araç sahibi yıllık ortalama 1200 $ yakıt
ücreti öderken aynı şartlarda Elektrikli otomobil sahibi 300 $ dan daha az yakıta ödemektedir.
Hızlı Şarj İstasyonu Teknolojisi Liderleri
JFE Mühendislik Şirketi
0 şarjdan %50 doluluk oranına 3 dakikada ulaşılıyor. Sistemde 2 batarya bulunmakta bataryalardan
biri şebekeden elektrik çekerken diğeri elektriği, yüksek akımla (500 – 600 Amper, 20 Kw) otomobile
iletiyor. Bir istasyon 63000$’a malolmasına rağmen CHAdeMo sistemine göre %40 daha ucuz.
AeroVironment
Filo hızlı şarj istasyonu firma sitesinde verilen bilgiye göre 25 Kwh’lik bir bataryanın %80 doluluk
oranına ulaşması 10 dakikadan az zaman alıyor.
Diğer şarj istasyonu firmaları Solarcity, FCIMVL Siemens.
Lityum İyon Batarya İmalatçıları:
•
GS Yuasa / Mitsubishi’nin partneri
•
EnerDel
•
Altair Nanoteknoloji
•
A123
•
Panasonic / SANYO Tesla ile çalışıyor
•
BYD
Kaynak Siteler:
http://ihumanevolution.com/Electric_Car.html
http://www.smartgrid.gov
Tavsiyeler ve Tespitler
Elektrikli otomobillerin önündeki engeller ve çözüm önerileri
Elektrikli arabaların yayılımının önünde birçok engel bulunmakta, bunlardan en önemlileri
•
Batarya teknolojilerinin, teknolojik gelişmeleri geriden takip etmesi dolayısıyla pahalı ürünleri
•
Otomotiv sanayinin ve bağlı yan sanayinin içten yanmalı motorlara göre kurulu düzeni
•
Petrol devleri
•
Şarj altyapısına ihtiyaç duyması dolayısıyla yaşanacak sıkıntılar
•
Koordinasyon Eksikliği (Katıldığım her toplantı da bundan yakınılmakta ama bir türlü ulu
koordinatör bulunarak bu sorun çözülememekte)
•
Tüketici elektrikli ulaşım ve çevre konularında bilinç düzeyinin yerleşik olmaması (Geçen
senenin dizi teması Baba – Oğul (Yakın akrabaların)un aynı kadınla ilişkisi idi, Bu senenin teması ise
Tecavüz edilen kadınlar buna benzer ahlaki çarpıklıkları ortaya sermek çok daha önemli tabi…Bu tarz
bir yayıncılık anlayışı varken üniversiteler kendi etraflarına ördükleri duvarların boylarını
yükseltmekteyken, eğitim kurumları sınavlara hazırlık gibi bir konuyla köreltilmişken bu tarz bir
bilincin oluşması zor hemde oldukça zor)
Bu tür problemlerin mutlaka olmazsa olmaz çözümleri eksen alınarak oluşturulan ulusal bir enerji
programı dahilinde bir ulaşımın elektriklendirilmesi mastır planına ihtiyaç bulunmaktadır.
•
Batarya teknolojilerinde ARGE yatırımlarının arttırıldığı ama bu yatırımların ürün vermesinin
de takibinin sıkı yapıldığı bir ortam oluşturulmalıdır.
•
Otomotiv sanayi ve bağlı yan sanayinin elektrikli arabalar çerçevesinde dönüştürülmesi
planlanmalı ve desteklenmelidir.
•
vb. )
Akaryakıt istasyonlarına şarj istasyonu lisansı almada kolaylıklar (Lisans ücretlerinde indirim
•
Petrol şirketlerinin dönüşümünü desteklemek
•
Şarj altyapısı belediyeler de Enerji Koordinasyon Merkezi (EnKoMe) (UKOME benzeri bir yapı
ile) kararları ile kontrollü gerçekleştirilmeli ayrıca yapılacak tüm stratejik planlar ve mastır planlarda
ulaşımın elektriklendirilmesi ile ilgili stratejik hedef ve eylemler konulmalıdır ve bu planlar bu
çerçevede acilen revize edilmelidir. Politika, Planlama ve Kontrol bu sürecin en önemli argümanları
olacağından bu konulara azami dikkat edilmelidir.
•
Konunun paydaşlarının tümünün temsili ile Ulaştırma Şurası benzeri bir yapıda Ulaşımın
Elektriklendirilmesi üzerine planlama faaliyeti gerçekleştirilerek ilgili kurumların stratejik planlarına
ulaşımın elektriklendirilmesi üzerine görevler yerleştirilmelidir.
•
Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler ve Ulusal yayın kuruluşları (Kendileri harekete
geçmeyecekse RTÜK marifetiyle) de bu ulaşımın elektriklendirilmesi üzerine bilinçlendirme
faaliyetleri yapılmalıdır. (Örneğin MEB: Trafik dersi içeriğine Elektrikli Ulaşım konusu yerleştirebilir.
Konu ile ilgili Ödev, Faaliyet, Sınav sorusu (handikap sınav için yaşamak ) oluşturabilir Otomotiv
firmaları sponsorluğunda Resim, Kompozisyon ve Şiir yarışmaları düzenleyebilir. TV kanallarında bu
konu ile ilgili bilinçlendirme yayınları (bu konu ile ilgili olmasa da en azından ulusal hedeflere
ulaşılmasına hizmet eden bir dizi – film – yayın müfredatı ile eğitim kareleri zorunluluğundan
bahsediyorum.) dizilerin içeriğine yerleştirilme zorunluluğu konulabilir. (Eğitici yönü olmayan dizilerin
içerisine mutlaka eğitici bir parça yerleştirilmelidir.)
Üniversiteler konu ile ilgili proje yarışmaları açabilir. Sempozyumlar düzenleyebilir. Bu konudaki
Yüksek Lisans ve Doktora tezleri yazılmasını teşvik edebilir ve bu konunun uzmanlarını yetiştirecek
Yeşil Ulaşım Mühendisliği gibi bölümler açabilir.)
Ulaşımın Elektriklendirilmesi önemini 2 temelinde alıyor:
Ortak Yaşam alanımız : Dünyamızı korumak (Sıfır Emisyon)
Yaşamak için Olmazsa olmaz şart erişilebilir çevre (Ulaşım ve İletişim)
Elektrikli otomobil hedeflerine yönelik anahtar adımlar
Elektrikli otomobillerin yollara çıkışını hızlandırarak sağlayacakları faydaların daha hızlı görülmesini
sağlamak için yapılması gereken anahtar adımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.
•
Elektrikli Otomobil satışlarıyla ilgili hedefleri belirlemek.
•
Elektrikli otomobillerin pazara girişini destekleyecek koordineli stratejiler geliştirmek.
•
Tüketici ihtiyaçları ve davranışları hakkında endüstri algısını geliştirmek.
•
Araçları karakterize etmek için performans metriklerini geliştirmek.
•
Enerji depolama teknolojileri hakkında Araştırma Geliştirme ve Uygulama (RD&D)
çalışmalarını yoğunlaştırarak Elektrikli Otomobillerin fiyat rekabet gücünü arttırmak.
•
Şarj istasyonu altyapısını oluşturmak (Başlangıç için her 4 elektrikli otomobil için 1 2015
yılında ise bu oranı 2,5 elektrikli otomobile bir şarj istasyonu düşecek şekilde geliştirmek*)
•
Her paydaşın ilgilerini içeren kapsamlı bir elektrikli otomobil politikası çerçevesi oluşturmak.
•
Uluslararası çalışma işbirliklerine katılım sağlamak.
•
Ulusal seviyede Endüstri ve politika ihtiyaçlarını tespit etmek.
Kaynak: International Energy Agency, “Technology Roadmap Electric and plug-in hybrid electric
vehicles”
* Frost& Sullivan raporundan alınmıştır.
Elektrikli Otomobiller = Gelecek ama ne zaman
Elektrikli otomobiller yola çıktı geldi geliyor deniyor birçok firma elektrikli otomobil planı açıklıyor
hayali filolar satılıyor yada kiralanıyor ama ortada henüz Elektrikli arabaların enerji ihtiyacını
karşılayacak şarj istasyonlarının kurulmasına ait planlar (etap etap) veya herhangi bir açıklama yok. Bu
durum aslında Elektrikli Araba Altyapı Koordinasyonunun da birçok işlem gibi seçime kurban gittiği
yönünde kaygılar oluşturuyor.
Gerçi seçime kurban gitse bile ortada bu çalışmanın nüvesi ortaya çıkmalı idi. Sadece İstanbul’dan
ibaret olmayan ülkemde sadece İstanbul Büyükşehir Belediyesi İştirakleri tarafından (İstanbul Enerji
A.ş., BELBİM, İBB Sosyal Tesisleri, TKM, İSPARK) yapılan küçük ama koordinasyonsuz uygulamalar ve
Renault şirketinin çalışmaları bulunmakta (yada sadece bu olaylardan haberdar edilmekteyiz umalım
ki ülkemizde haber yapılmamış elektrikli arabalara dair çalışmalar olsun ve birgün bu çalışmaları
marka değerine yada alacağı reklam gelirine bakmadan sadece toplumsal fayda sıralamasına göre
haber yapan bir basın anlayışımız olsunç). Bunlarda durmadan haber olarak çevrile çevrile birkaç
internet sitesi tarafından duyrulmakta olayın direk merkezinde ve lokomotifi olmasından dolayı
Sanayi ve Ticaret Bakanlığımızın bazı çalışmaları ve Devlet Bakanımız Zafer Çağlayan beyin konu ile
ilgilenmesi mevzu bahis.
Halbuki böyle bir proje hayata geçirilmesi isteniyorsa
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı üst koordinasyonunda;
•
Bakanlıklar ve ilgili birimlerinin
•
İlgili Sanayi Odalarının
•
Otomotiv ve Enerji ile ilgili Endüstri Temsilcisi Derneklerin
•
Üniversitelerin
•
STK’ların
•
Otomobil Üreticilerinin
•
Yan Sanayi Temsilcilerinin
•
Çevreci (ne demekse hepimiz değil miyiz) ve Çevre Duyarlısı Kuruluşlar Derneklerin
•
Vilayet yönetimi ve ilgili birimlerinin
•
Belediyeler ve İlgili Birimlerinin
temsil edildiği alt çalışma grupları ile desteklenerek geniş bir paydaş tabanının katılımıyla planlanmalı
ve sürdürülmeli değil miydi?
Bu Konu Sanayi ve Ticaret Bakanlığının alanında olduğu kadar Ulaştırma Bakanlığının da, Çevre
Bakanlığının da, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının da hatta Milli Eğitim Bakanlığının ve YÖK’ün de
(Hem Üniversite ayağı ile ilgili hem de Ehliyet Sınavı bağlamında (en son YÖK yapıyordu hatırladığım
kadarıyla)) buna ek olarak Başbakanlığa bağlı Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünün de,
Çevre Bakanlığına bağlı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünün de, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına
bağlı Elektrik İşleri Etüt idaresinin de, EPDK’nın da TEİAŞ’ın ve TEDAŞ’ın da çalışması ve/veya koordine
etmesi gereken bir konu değil mi?
Dünya ülkelerinin Elektrikli Otomobil Hedefleri
Türkiye’nin elektrikli otomobil yaygınlaşması ile ilgili 2015 hedefleri neler olmalı?
Amerikan’ın 2015 yılında yollarda 1 milyon elektrikli otomobil olacak şeklinde bir hedefi bulunmakta
ve bu hedefi gerçekleştirebilmek için vergi indirimi(ki elektrikli otomobil yada şarj edilebilir hibrit
otomobil alan amerikan vatandaşları daha arabayı aldıkları an 7500$ vergi indiriminden
faydalandırılıyor) gibi bir teşvikte başlatmışlardı. Yani Amerika elektrikli otomobillerle ilgili
işaretçilerini (performans belirteçlerini) oluşturuyor ve yol haritasını kamuoyu ile paylaşarak desteğini
arttırıyor, hedeflerini koymuş buna yönelik sayım ve kontrolleri yapmaya devam ediyor ve hedef
tarih uyumu bozulduğunda ise teşvik vererek hedefini realize etmeye çalışıyor.
Türkiye’de ise başbakanımız sayın Recep Tayyip Erdoğan Türkiye’de ilk elektrikli otomobili alma sözü
vererek konuyu önemsediğini belirtti. Yalnız Türkiye’nin şu an için elektrikli otomobillerle ilgili
kamuoyuna duyurulmuş sayısal bir hedefi bulunmamaktadır.
Türkiye
Değerleri
ABD
Değerleri
Yıllar
1990
1995
2000
2005
2008
Motorlu
Taşıt
Sayısı
(Milyon)
189
202
221
241
248
Otomobil
Sayısı
Nüfus
134
128
134
137
137
248
263
281
299
307
Motorlu
Taşıt
Sayısı
(Milyon)
2,98
4,99
7,16
8,39
12,41
Otomobil
Sayısı
Nüfus
1,7
3,1
4,4
5,8
6,8
56
61
67
70
72
Türkiye/ABD
(Değerleri)
1990
1995
2000
2005
2008
2011
2015
Motorlu
Taşıt
Sayısı
Oranı
Otomobil
Sayısı
Oranı
Nüfus
Oranı
0,015767
0,024703
0,032398
0,034813
0,05004
0,055141
0,063007
0,012687
0,024219
0,032836
0,042336
0,049635
0,059947
0,069148
0,225806
0,231939
0,238434
0,234114
0,234528
0,23885
0,240812
ABD ve Türkiye istatistikleri kıyaslandığında Tablo-1 ve Tablo-2′den anlaşılabileceği gibi ABD otomobil
sahipliği sabit iken Türkiye’de otomobil sahipliği artmaktadır.
Türkiye’deki akaryakıt vergi oranları, halkın yenilikleri çok hızlı bir şekilde sahiplenmesi, Türkiye’deki
araç sahipliğinin ABD’ye göre çok düşük olması gibi sebepler gözönünde bulundurulduğunda (Bunları
sayısallaştırmak oldukça güç olsada) hedef belirlemede bu değerlerin yol göstericiliği yetersiz
kalmaktadır. Zira Tablo 1 ve 2 deki değerlere göre bir hedef koymak gerekiyorsa çıkan rakam 71000
olmaktadır.
Halbuki, ABD otomobil sayısının 2005 – 2008 tarih aralığında neredeyse değişmemiş olmasına karşın
Türkiye’de 2010 yılında 800.000 otomobil satılmıştır ve otomobil sayısının 2005 – 2008 tarihleri
arasında 1 milyon artmıştır.
Bu veriler gözönünde bulundurulduğunda Türkiye’nin yollarında 2015 yılında 300.000 elektrikli
otomobil dolaşıyor olmalıdır.
*Türkiye verileri TÜİK sitesinden, ABD verileri ise Census sitesinden alınmıştır.
vi. Standartlar ve Mevzuatlar
Alternatif İnsan ve Bilgi Kaynağı ihtiyacı
Elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasının getireceği yeni iş modelleri
Elektrikli Araba ve Batarya İçin İş Modellerinin Morfolojik Kutular Yoluyla Tanımlanması
Elektrikli Araba ve Batarya
Tasarım
Karakteristik
Araba
Müşteri
Mülkiyet
Ödeme
Tipi
Satış
Sonrası
Hizmet
Sağlayıcı
Kullanım
Türü
Bağımsız
Sağlayıcı
Batarya
Müşteri
Bağımsız
Sağlayıcı
Araba
Teçhizat İçin Ödeme
Batarya
Teçhizat İçin Ödeme
Araba
Müşteri
Bağımsız
Sağlayıcı
Batarya
Müşteri
Bağımsız
Sağlayıcı
Araba
Tek Müşteri
Batarya
Tek Müşteri
Enerji
Batarya
Araç
Kamu
Üreticisi
Üreticisi
Hizmeti
Şirketi
Enerji
Batarya
Araç
Kamu
Üreticisi
Üreticisi
Hizmeti
Şirketi
Sabit
Kullanım başına Ödeme
Ücret
Sabit
Kullanım başına Ödeme
Ücret
Enerji
Batarya
Araç
Kamu
Üreticisi
Üreticisi
Hizmeti
Şirketi
Enerji
Batarya
Araç
Kamu
Üreticisi
Üreticisi
Hizmeti
Şirketi
Birden
Fazla
Müşteri
Birden Fazla Müşteri
Kaynak: Kley, F., et al., New business models for electric cars—A holistic approach. Energy
Policy (2011),
doi:10.1016/j.enpol.2011.03.036
Altyapı İçin İş Modellerinin Morfolojik Kutular Yoluyla Tanımlanması
Altyapı
Karakteristik
Karakteristik
Tasarım İhtimali
Kondüktif
İndüktif
Batarya Değiştirme
Erişilebilirlik
Güç Bağlantısı
Bağlantı Türü
Bilgi Akışı
Bilgi İşleme
Güç Sağlayıcı
İşletmecisi
(Kablolu)
Özel
1 Faz (Level
1)
Tek Yönlü
Yok
Gün Başında
Özel
Faturalandırma Ücretsiz
Türü
Yok
Ölçüm
(Kablosuz)
Yarı Kamu
3 Faz (Level 2)
Tek Yönlü
Gün İçinde
Bölgesel
Sabit Ücretli
Şarj
İstasyonunda
Kamu
Yüksek
Yüksek
Voltaj
Voltaj (AC)
(DC)
Çift Yönlü
Çift Yönlü
Gerçek Zamanlı
Enerji
Bağımsız
Kamu
Sağlayıcı
Hizmeti
Şirketi
Kullanım Başına
Ücretlendirme
Elektrikli Arabada
Kaynak: Kley, F., et al., New business models for electric cars—A holistic approach. Energy
Policy (2011),
doi:10.1016/j.enpol.2011.03.036
Sistem Hizmetleri İçin İş Modellerinin Morfolojik Kutular Yoluyla Tanımlanması
Sistem Hizmetleri
Tasarım
Karakteristik
Sistem Hizmet Türü Yok
1 Katılımcı
Katılımcı Sayısı
Şebeke Entegrasyon Yerel /
Bağımsız
Seviyesi
Şebeke
Kontrolsüz
Kontrol
Güç Girişi Türü
Kamu
Sağlayıcı
Özel
Fatura / Temin
Türü
Ücretsiz
Dengeleyici
Grup
Yarı Kamu
Yük
Geri Besleme
Kaydırma
Birden Fazla Katılımcı
Kontrol
Ulusal
Bölgesi
Dolaylı
Kontrol
Yerel
Üretim
Enerji
Kamu
Hizmeti
Şirketi
Sabit
Ücretli
Direk Kontrol
Yenilenebilir Enerji
Kamu
Bağımsız
sağlayıcı
Kullanım Başına
Kaynak: Kley, F., et al., New business models for electric cars—A holistic approach. Energy
Policy (2011),
doi:10.1016/j.enpol.2011.03.036
Elektrikli arabaların ilişkili ve bağımlı olduğu birincil dairede bulunan sektör ve kavramları içeren güzel
bir düşünce aracı olduğu için sizinle paylaşmakta fayda gördüm.
Lisans ve Yüksek Lisans eğitimleri
“Elektrikli Ulaşım Sistemleri Mühendisliği” veya “Elektrikli Otomobil Mühendisliği”, “Elektrikli
Otomobil Teknik Eğitimi” Lisans Programları ve “Elektrikli Ulaşım Sistemleri ve Geleceğin Ulaşımı”
Yüksek Lisans Programı açılmalı mı?
Elektrikli otomobillerin yayılımında ivedilikle yapılması gereken destek ve yön verici anahtar
eylemlerden birinin de belki de TÜBİTAK’ın öncülük ettiği Elektrikli otomobilin yayılımına başka bir
akademik destek olarak lisans derecesi veren ve endüstriye yön verecek teknik insan kaynağını
yetiştirecek bir üniversite bölümünün ihdası olacaktır. Yani yine üniversitelerin bu konuda lokomotif
rolünü sürdürmeye devam etmesi gerekmektedir.
Elektrikli otomobillerin sahneye çıkmasıyla, networke – bilişim sistemine – dahil olacak otomobillerin
bir sonraki adımda araç boyutlarının küçülmesi ve yeni yol yapısının elektrik şebekesi ile birleştirilecek
bir yol mimarisinin de oluşmasıyla arabaların ve tüm ulaşım sisteminin bir merkezden yönetilmesi gibi
gelişmeler otomobiller havalanmadan önceki 2020 – 2040 yılları arasına belkide otomotiv sektörüne
mührünü vuracak gelişmeler olacak.
Yani şimdiye kadar yetiştirilen insan kaynağının bilgi ve tecrübesi dışında gelişmeler bizi bekliyor
olabilir.
Bu sebeple geç kalmadan Elektrikli Otomobil Mühendisliğinin ve bunun uzmanlık alanlarından biri
olarak “Elektrikli ulaşım sistemleri ve geleceğin ulaşımı” yüksek lisans programının açılmasında büyük
fayda bulunmaktadır.
Kimbilir bu medeniyetin yeniden şekillenmesi süreci kurulmakta olan Medeniyet Üniversitesi
bünyesinde şekillenir.
Bu arada bu konu özelinde yaptığım araştırmada elektrikli otomobil mühendisliği lisans programının
Detroit üniversitesinde kurulması planlandığını ve bu bölümün kurulması için can suyu finansmanının
Enerji bakanlığı tarafından 5 milyon $ olarak yapıldığı bilgilerine de ulaştım[ELECTRIC-VEHICLE
EDUCATION Alan S Brown Mechanical Engineering; Jul 2010; 132, 7; ABI/INFORM Global pg. 20].
Yeşil Ekonomi endüstrileri ve profesyonelleri
2011 LYS tercihlerine yetiştiremedik ama belki bir daha ki senelerdeki tercihlere ve planlayıcılara
faydalı olacağı ümidiyle Amerikan insan kaynağı yönelimini incelerken karşıma çıkan aşağıdaki
tabloyu paylaşmak istedim.
Category
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Occupation
Aerospace Engineers
Green
Türkçe Karşılığı
Havacılık ve Uzay
Mühendisleri Yeşil
Agricultural Inspectors
Tarım Müfettişleri
Agricultural Technicians
Ziraat Teknisyenleri
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Aircraft Structure, Surfaces,
Rigging, and Systems
Assemblers
Arbitrators, Mediators, and
Conciliators
Uçak Yapısı, Yüzeyler,
Arma ve Sistemleri
Birleştirici
Hakem, Aracılar ve
Uzlaştırıcı
Architects, Except Landscape
and Naval
Mimarlar dışında, Peyzaj ve
Deniz
Architectural Drafters
Mimari Taslak hazırlayanlar
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Atmospheric and Space
Scientists
Atmosfer ve Uzay bilim
adamları
Automotive Engineering
Technicians Bright Outlook
Otomotiv Mühendisliği
Teknisyenler Parlak Outlook
Automotive Engineers
Otomotiv Mühendisleri
Automotive Specialty
Technicians
Otomotiv Özel Teknisyenler
Biochemical Engineers
Biyokimyasal Mühendisleri
Biofuels Processing
Technicians
Biyoyakıt İşleme
teknisyenleri
Biofuels Production Managers
Biyoyakıt Üretim
yöneticileri
Biofuels/Biodiesel Technology
and Product Development
Managers
Biomass Plant Technicians
Biyoyakıt / Biyodizel
Teknoloji ve Ürün
Geliştirme Yöneticileri
Biyokütle Fabrika
Teknisyenleri
Biomass Production Managers
Biyokütle Üretim Müdürü
Boilermakers
Boilermakers
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Brownfield Redevelopment
Specialists and Site Managers
Brownfield Yeniden
Geliştirme Uzmanları ve
Site Yöneticileri
Otobüs ve Kamyon
Mekaniği ve Dizel Motor
Bus and Truck Mechanics and
Diesel Engine Specialists
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Bus Drivers, Transit and
Intercity
Uzmanları
Otobüs Sürücüler, Transit ve
Şehirlerarası
Yeşil Talep
Artan
Cement Masons and Concrete
Finishers
, Çimento Masonlar ve
Beton Finişerleri
Yeşil Talep
Artan
Chemical Engineers
Kimya Mühendisleri
Yeşil Talep
Artan
Chemical Equipment
Operators and Tenders
Kimyasal Ekipman
Operatörleri ve İhaleler
Yeşil Talep
Artan
Chemical Plant and System
Operators
Kimya Tesisi ve Sistem
İşletmecisi
Yeşil Talep
Artan
Chemical Technicians
Kimyasal Teknisyenler
Yeşil Talep
Artan
Chemists
Kimyacılar
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Chief Sustainability Officers
Baş Sürdürülebilirlik
Memurları
Civil Engineers
İnşaat Mühendisleri
Climate Change Analysts
İklim Değişikliği Analistler
Commercial and Industrial
Designers
Ticari ve Endüstriyel
Tasarımcılar
Yeşil Yeni ve Compliance Managers
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Computer Software Engineers,
Artan
Systems Software
Yeşil Talep
Artan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Yeşil
Computer-Controlled Machine
Tool Operators, Metal and
Plastic
Construction and Building
Inspectors
Uyum Yöneticileri
Bilgisayar Yazılım
Mühendisleri, Sistemleri
Yazılımı
Bilgisayar Kontrollü Tezgah
Operatörler, Metal ve Plastik
İnşaat ve Yapı Müfettişleri
Construction Carpenters
İnşaat Marangozlar
Construction Laborers
İnşaat İşçiler
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Construction Managers
İnşaat Yöneticileri
Continuous Mining Machine
Operators
Sürekli Madencilik Makine
Operatörleri
Customer Service
Representatives
Müşteri Hizmetleri
Temsilcileri
Cutting, Punching, and Press
Machine Setters, Operators,
and Tenders, Metal and Plastic
Dispatchers, Except Police,
Fire, and Ambulance
, Kesme, Delme ve Basın
Makine Setters, Operatörler
ve İhaleler, Metal ve Plastik
Polis, İtfaiye ve Ambulans
dışında Dispeç,
Drilling and Boring Machine
Tool Setters, Operators, and
Tenders, Metal and Plastic
Electrical and Electronic
Equipment Assemblers
Sondaj ve Sondaj Makine
Aracı Setters, Operatörler,
İhaleler, Metal ve Plastik
Elektrikli ve Elektronik
Ekipman Birleştirici
Electrical and Electronics
Repairers, Commercial and
Industrial Equipment
Electrical Engineering
Technicians
Elektrik ve Elektronik
tamircileri, Ticari ve
Endüstriyel Cihazlar
Elektrik Mühendisliği
Teknisyenlerinin
Electrical Engineering
Technologists
Elektrik Mühendislik
Teknologları
Electrical Engineers
Elektrik Mühendisleri
Electrical Power-Line
Installers and Repairers
Elektrik Güç-Line Kurucular
ve Tamircileri
Yeşil Talep
Artan
Electricians
Elektrikçiler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Electro-Mechanical
Technicians
Elektro-Mekanik
Teknisyenler
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Talep
Artan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Electromechanical Engineering Elektromekanik
Technologists
Mühendislik Teknologları
Electronics Engineering
Technicians
Elektronik Mühendislik
Teknisyenleri
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Electronics Engineering
Technologists
Elektronik Mühendislik
Teknologları
Electronics Engineers, Except
Computer
Bilgisayar dışında
Elektronik Mühendisleri,
Energy Auditors
Enerji Denetçiler
Energy Brokers
Enerji Komisyoncuları
Energy Engineers
Enerji Mühendisleri
Engine and Other Machine
Assemblers
Motor ve Makine Birleştirici
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Engineering Managers
Mühendislik Yöneticileri
Environmental Economists
Çevre Ekonomistler
Environmental Engineering
Technicians
Çevre Mühendisliği
Teknisyenlerinin
Environmental Engineers
Çevre Mühendisleri
Environmental Restoration
Planners
Çevre Restorasyon Plancıları
Environmental Science and
Protection Technicians,
Including Health
Environmental Scientists and
Specialists, Including Health
Sağlık dahil Çevre Bilimi ve
Koruma Teknisyenleri
Yeşil Talep
Artan
Farm and Home Management
Advisors
Çiftlik ve Ev Yönetimi
Danışmanları
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Farmers and Ranchers
Çiftçiler ve Ranchers
Financial Analysts
Finansal Analistlere
Financial Quantitative
Analysts
Mali Nicel Analistler
Çevre Bilim adamları ve
sağlık dahil Uzmanları,
Emerging
Green
Increased
Demand
Olan
Yeşil Talep
Artan
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Yeşil Talep
Artan
Green
Increased
Demand
Yeşil Talep
Artan
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
Yeşil Talep
Artan
First-Line
Supervisors/Managers of
Agricultural Crop and
Horticultural Workers
First-Line
Supervisors/Managers of
Logging Workers
First-Line
Supervisors/Managers of
Mechanics, Installers, and
Repairers
First-Line
Supervisors/Managers of
Production and Operating
Workers
Fish and Game Wardens
Tarım Bitki ve Bahçe
Kültürleri İşçi-Line İlk
Denetçiler / Yöneticiler
Yeşil Talep
Artan
Forest and Conservation
Technicians
Orman ve Koruma
Teknisyenler
Yeşil Talep
Artan
Forest and Conservation
Workers
Orman ve Koruma İşçileri
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Freight Forwarders
Nakliyeciler
Fuel Cell Engineers
Yakıt Hücreli Mühendisleri
Fuel Cell Technicians
Yakıt Hücreli Teknisyenler
General and Operations
Managers
Genel ve Operasyon
Müdürleri
Geographic Information
Systems Technicians
Coğrafi Bilgi Sistemleri
Teknisyenler
Geological Sample Test
Technicians
Jeoloji Örnek Testi
Teknisyenler
Geophysical Data Technicians
Jeofizik Veri Teknisyenler
Geoscientists, Except
Hydrologists and Geographers
Yerbilimciler hariç, hidrolog
ve Coğrafyacılar
Geospatial Information
Mekansal Bilgi Bilim
Yeşil Talep
Artan
Çıkış Yapmak İşçi Birinci
Basamak Denetçiler /
Yöneticiler
Mekanik, Kurucular ve
Tamircileri Birinci Basamak
Denetçiler / Yöneticiler
Üretim ve İşletme İşçileri
İlk-Line Denetçiler /
Yöneticiler
Balık ve Oyun müdürleri
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Scientists and Technologists
adamları ve Teknologları
Geothermal Production
Managers
Jeotermal Üretim Müdürü
Geothermal Technicians
Jeotermal Teknisyenler
Green Marketers
Yeşil Pazarlamacılar
Hazardous Materials Removal
Workers
Tehlikeli Malzeme Kaldırma
İşçi
Heating and Air Conditioning
Mechanics and Installers
Isıtma ve Klima Mekaniği
ve Kurulum
Helpers–Carpenters
Yardımcılar – Marangozlar
Helpers–Installation,
Maintenance, and Repair
Workers
Yeşil Yeni ve Hydroelectric Plant
Gelişmekte
Technicians
Olan
Yeşil Yeni ve Hydroelectric Production
Gelişmekte
Managers
Olan
Yeşil Talep
Hydrologists
Artan
Yardımcıları – Kurulum,
Bakım ve Onarım İşçileri
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Industrial Ecologists
Endüstriyel Ekolojistler
Industrial Engineering
Technicians
Endüstri Mühendisliği
Teknisyenlerinin
Industrial Engineering
Technologists
Endüstriyel Mühendislik
Teknologları
Industrial Engineers
Endüstri Mühendisleri
Yeşil Talep
Artan
Industrial Machinery
Mechanics
Endüstriyel Makineler
Mekaniği
Yeşil Talep
Artan
Industrial Production
Managers
Sanayi Üretim Yöneticileri
Green Talep
Artan
Hidroelektrik Santrali
Teknisyenlerinin
Hidroelektrik Üretim
Müdürü
Hidrolog
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Yeşil Talep
Artan
Industrial Safety and Health
Engineers
Endüstriyel Emniyet ve
Sağlık Mühendisleri
Yeşil Talep
Artan
Industrial Truck and Tractor
Operators
Endüstriyel Kamyon ve
Traktör Operatörler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Inspectors, Testers, Sorters,
Samplers, and Weighers
Müfettişler, Test, Makinalar
isletim, Seminerler ve
Teraziler
İzolasyon İşçiler, Döşeme,
Tavan ve Duvar
Insulation Workers, Floor,
Ceiling, and Wall
Yeşil Yeni ve Investment Underwriters
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Laborers and Freight, Stock,
Artan
and Material Movers, Hand
Yatırım Underwriters
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Landscape Architects
Peyzaj Mimarları
Locomotive Engineers
Lokomotif Mühendisleri
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Logistics Analysts
Lojistik Analistler
Logistics Engineers
Lojistik Mühendisleri
Logistics Managers
Lojistik Yöneticileri
Machinists
Makineciler
Maintenance and Repair
Workers, General
Bakım ve Onarım İşçileri
Genel
Manufacturing Engineering
Technologists
Üretim Mühendislik
Teknologları
Manufacturing Engineers
İmalat Mühendisleri
Manufacturing Production
Technicians
Üretim Üretim Teknisyenler
Marketing Managers
Pazarlama Müdürleri
İşçi ve Navlun, Stok ve
Malzeme Movers, El
Skills
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Materials Scientists
Malzeme bilim adamları
Mechanical Engineering
Technologists
Mekanik Mühendislik
Teknologları
Mechanical Engineers
Makina Mühendisleri
Mechatronics Engineers
Mekatronik Mühendisleri
Methane/Landfill Gas
Collection System Operators
Methane/Landfill Gas
Generation System
Technicians
Microsystems Engineers
Metan / Depolama Gaz
Toplama Sistemi
Operatörleri
Metan / Depolama Gaz
Üretim Sistemi
Teknisyenleri
Microsystems Mühendisleri
Millwrights
Millwrights
Yeşil Talep
Artan
Mixing and Blending Machine Karıştırma ve harmanlayan
Setters, Operators, and Tenders Makine Setters, Operatörler
ve İhaleler
Yeşil Yeni ve Nanosystems Engineers
Nano Mühendisleri
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve Nanotechnology Engineering
Nanoteknoloji Mühendislik
Gelişmekte
Technicians
teknisyenleri
Olan
Yeşil Yeni ve Nanotechnology Engineering
Nanoteknoloji Mühendislik
Gelişmekte
Technologists
Teknologları
Olan
Yeşil Talep
Natural Sciences Managers
Doğa Bilimleri Yöneticileri
Artan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Nuclear Engineers
Nükleer Mühendisler
Nuclear Equipment Operation
Technicians
Nükleer Ekipmanları
Operasyon Teknisyenler
Nuclear Power Reactor
Operators
Nükleer Enerji Reaktör
Operatörleri
Occupational Health and
İş Sağlığı ve Güvenliği
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Artan
Safety Specialists
Uzmanları
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Occupational Health and
Safety Technicians
İş Sağlığı ve Güvenliği
Teknisyenler
Operating Engineers and Other
Construction Equipment
Operators
Personal Financial Advisors
İşletim Mühendisleri ve
Diğer İnşaat ekipmanları
Operatörleri
Kişisel Mali Müşavirler
Photonics Engineers
Fotonik Mühendisleri
Photonics Technicians
Fotonik Teknisyenler
Pipe Fitters and Steamfitters
Boru tesisatçıları ve
Steamfitters
Plumbers
Tesisatçılar
Power Distributors and
Dispatchers
Güç Distribütörler ve Dispeç
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Power Plant Operators
Santrali Operatörleri
Precision Agriculture
Technicians
Hassas Tarım Teknisyenleri
Production, Planning, and
Expediting Clerks
Üretim, Planlama, ve
Tezgahtar Hızlandırma
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Public Relations Specialists
Halkla İlişkiler Uzmanları
Yeşil Talep
Artan
Rail-Track Laying and
Maintenance Equipment
Operators
Railroad Conductors and
Yardmasters
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Yeşil Talep
Artan
Purchasing Agents and Buyers, Satın Alma Ajanları ve
Farm Products
Alıcılar, Çiftlik Ürünleri
Yeşil Yeni ve Recycling and Reclamation
Gelişmekte
Workers
Olan
Ray-Track Döşeme ve
Bakım Ekipmanları
Operatörler
Demiryolu İletkenler ve
Yardmasters
Geri Dönüşüm ve
Reklamasyon İşçi
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Yeşil Yeni ve Recycling Coordinators
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Refrigeration Mechanics and
Artan
Installers
Geri Dönüşüm
Koordinatörleri
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Refuse and Recyclable
Material Collectors
Atık ve Geri Dönüşümlü
Malzeme Kollektörleri
Regulatory Affairs Managers
İdari İşler Yöneticiler
Regulatory Affairs Specialists
İdari İşler Uzmanlığı
Remote Sensing Scientists and
Technologists
Uzaktan Algılama bilim
adamları ve Teknologları
Remote Sensing Technicians
Uzaktan Algılama
Teknisyenler
Reporters and Correspondents
Gazeteciler ve Muhabirler
Risk Management Specialists
Risk Yönetimi fiyatlarını
Robotics Engineers
Robotik Mühendisleri
Robotics Technicians
Robotik Teknisyenler
Roofers
Çatı
Rough Carpenters
Kaba Marangozlar
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Sales Representatives,
Wholesale and Manufacturing,
Technical and Scientific
Products
Yeşil Yeni ve Securities and Commodities
Gelişmekte
Traders
Olan
Yeşil
Separating, Filtering,
Gelişmiş
Clarifying, Precipitating, and
Beceriler
Still Machine Setters,
Operators, and Tenders
Soğutma Mekaniği ve
Kurulum
Satış Temsilcileri, Toptan ve
İmalat, Teknik ve Bilimsel
Ürünler
Menkul Kıymetler ve Emtia
Tüccarlar
Ayırmak Filtreleme,
belirginleştirilmesi, çökeltisi
ve Hala Makine Setters,
Operatörler ve İhaleler
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green
Increased
Demand
Green
Increased
Demand
Green New
&
Emerging
Green New
&
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Service Unit Operators, Oil,
Gas, and Mining
Hizmet Birimi Operatörler,
Petrol, Gaz, ve Madencilik
Sheet Metal Workers
Sac Metal İşçileri
Shipping, Receiving, and
Traffic Clerks
, Nakliye, alma ve Trafik
Tezgahtar
Soil and Plant Scientists
Toprak ve Bitki Bilim
adamları
Soil and Water
Conservationists
Toprak ve Su korumacılar
Solar Energy Installation
Managers
Güneş Enerjisi Montaj
Yöneticileri
Solar Energy Systems
Engineers
Güneş Enerji Sistemleri
Mühendisleri
Solar Photovoltaic Installers
Güneş Fotovoltaik
Kurucular
Solar Sales Representatives
and Assessors
Güneş Satış Temsilcileri ve
Assessors
Solar Thermal Installers and
Technicians
Güneş Termal Kurucular ve
Teknisyenler
Solderers and Brazers
Solderers ve Brazers
Yeşil Talep
Artan
Stationary Engineers and
Boiler Operators
Sabit Mühendis ve Kazan
Operatörler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Talep
Artan
Storage and Distribution
Managers
Depolama ve Dağıtım
Müdürleri
Structural Iron and Steel
Workers
Yapısal Demir ve Çelik
İşçileri
Yeşil Talep
Artan
Structural Metal Fabricators
and Fitters
Yapısal Metal Fabricators ve
montajcılar
Yeşil Yeni ve Supply Chain Managers
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve Sustainability Specialists
Gelişmekte
Tedarik Zinciri Yöneticileri
Sürdürülebilirlik Uzmanları
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Green
Enhanced
Skills
Green New
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green New
Olan
Yeşil Talep
Artan
Team Assemblers
Takım Birleştirici
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Training and Development
Specialists
Eğitim ve Geliştirme
Uzmanları
Transportation Engineers
Ulaştırma Mühendisleri
Transportation Managers
Ulaştırma Yöneticileri
Transportation Planners
Ulaştırma Plancıları
Transportation Vehicle,
Equipment and Systems
Inspectors, Except Aviation
Truck Drivers, Heavy and
Tractor-Trailer
Havacılık dışında Ulaşım
Araç, Ekipman ve Sistemler
Müfettişleri,
Kamyon Sürücüleri, Ağır ve
Traktör Römork
Urban and Regional Planners
Şehir ve Bölge Plancıları
Validation Engineers
Doğrulama Mühendisleri
Water Resource Specialists
Su Kaynakları Uzmanları
Water/Wastewater Engineers
Su / Atıksu Mühendisleri
Weatherization Installers and
Technicians
Weatherization Kurucular ve
Teknisyenler
Welders, Cutters, and Welder
Fitters
Kaynakçı, Kesiciler, ve
Kaynakçı tesisatçıları
Yeşil
Gelişmiş
Beceriler
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Wholesale and Retail Buyers,
Except Farm Products
Çiftlik Ürünleri dışında
Toptan ve Perakende
Alıcılar,
Rüzgar Enerjisi
mühendisleri
Wind Energy Engineers
Wind Energy Operations
Managers
Rüzgar Enerjisi Operasyon
Müdürleri
Wind Energy Project Managers Rüzgar Enerjisi Proje
&
Emerging
Green New
&
Emerging
Green
Increased
Demand
Gelişmekte
Olan
Yeşil Yeni ve
Gelişmekte
Olan
Yeşil Talep
Artan
Yöneticileri
Wind Turbine Service
Technicians
Rüzgar Türbini Servis
Teknisyenleri
Zoologists and Wildlife
Biologists
Zoologlar ve Yaban Hayatı
Biyologlar
Kaynaklar:
http://www.onetonline.org/find/green?n=0&s=0
http://translate.google.com/
Not:
Meslek, kategori ve sektör isimleri google’ın çeviri motoru kullanılarak çevrildiğinden orjinalleri de
tabloda bırakılmıştır.
Ar-Ge faaliyetleri
ARaştırma GEliştirme beyne ve fikre önem vermenin ve değer biçmenin gizli yoludur. ARGE’nin en
önemli handikapıda seneler sürecek ve ciddi masraflar getirecek bir mecra olmasıdır zira hiçbir fani
sistem veya organizma zaman boyutundan azade bir “kun fe yekun” (ol der ve olur ) fonksiyonuna
sahip değildir.
Araştırma Geliştirme şirketleri korkutur çünkü ARGE kurulu sistemin tamamen değişmesi ihtimalini
içinde barındırır her zaman. Aslında bu yönüyle devrimci ve anarşist bir eylemdir. Bu sebepledir ki
oldukça büyük maliyetlerle yapılır.
ARGE maliyetli bir iştir: zaman ister, yetişmiş personel yapısı ister, Para ister, Oturmuş bir şirket yapısı
ister, Şirket içinde yerleşik bir kültür ister. İster de ister.
ARGE Devrimcidir, zira kutunun dışında düşünmeyi gerektirir zaten devrimin teknolojideki adı da
innovasyon (yenileşim) olmuştur.
ARGE’nin, anarşist bir tavrı vardır zira hep bir gerçekliğe itiraz ile başlar ve o gerçekliği geçmişe
gömerek biter. Örneğin Apple’ın CEO’su Steve Jobs’un Apple şirketini ortaya çıkarması ve ipad, ipod
mac, imac vb birçok ürüne imza atması ile son bulan yolculuğu da iletişimin yüksek maliyetine itirazla
doğmuştu zira Steve Jobs ve arkadaşı Steve Wozniak’ın ilk ürünleri 40 $’a maledip okullarında 150 $’a
sattıkları ve bedava telefon görüşmesi yapmaya yarayan mavi kutuları üretmekle başlamıştı. Pahalı
iletişimi maziye gömdü mü bilinmez ama sağlam bir başkaldırı yaptığı kesin Steve Jobs’un… (Hidayet,
Sağlık ve Selamet dileklerimle..)
ARGE o denli gerekli ve maliyetli aynı zamanda kontrolü güç bir iştir ki ondan faydalanabilmek; bir
sektörün neredeyse tüm aktörleriyle işbirliği yapmasını gerektirir.
Bunu otomotiv sektörünün aktörleri de görmüş olacak ki elektrikli otomobiller ile ilgili Araştırma
Geliştirme ve pazar oluşumu çalışmalarında birçok işbirliği gündeme gelmekte.
Nissan Motor Co’nun yapacağı yeni otomobilinde Daimler AG’nin Mercedes Benz teknolojisini
kullanacağını açıklaması
Nissan’ın Renault ile işbirliği
Renault’un Mercedes Benz komponentleri kullanma arayışı
GM’in işbirliği arayışları
Danimarka’nın navigasyon sistemleri üzerine çalışan firması Tom Tom NV’nin Alman otomobil
üreticileri ile tümleşik bir sistem oluşturma arayışı
Ford ve Toyota’nın geçen ay imzaladığı mazot ve elektrik hibrit sistemine sahip SUV ve hafif
kamyonet geliştirme anlaşması
Volvo ve Siemens arasındaki işbirliği
Fiat ve Tata arasındaki işbirliği
bunlara örnek olarak verilebilir.Sektörün, alt sektörleri hem kendi içerisinde hem kendi aralarında
birçok işbirliğini yapmaya namzetlerken benim de dileğim bu tarz işbirliklerinin Türkiye’de de milli
entelektüel sermayemizi geliştirecek şekilde kurgulanması ve hayata geçirilmesi.
Sektörel dönüşüm üzerine düşünceler
Ülkemizde 2008 yılında otomotiv ana sanayide 47 Bin, yan sanayide 203 Bin olmak üzere yaklaşık 250
Bin kişinin istihdam edildiği ve bu sayının dağıtım, pazarlama ve satış ağlarında çalışanları ile birlikte
400 Bin kişi olduğu tahmin edilmektedir [Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türkiye Otomotiv Sektörü
Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2011-2014).] Otomotiv sektörünün AB’de doğrudan istihdamı 2,2
Milyon kişidir. Bu rakam dolaylı istihdamla birlikte 9,8 Milyon kişiye çıkmaktadır [ACEA, 2010 EU
Economic Report]. Aslında ABD üretim rakamlarına bakıldığında otomobil sektörünün dönüşümünün
(elektriklendirilmesi) hikayesine dair ipuçları bulunabilir. Zira otomobil üretiminde 2005 yılında ABD
1. Sırada yer alırken 2006’da yerini Japonya’ya bıraktı ve 2008 yılına gelindiğinde ise Çin’in de üretim
rakamları ABD’nin üzerine çıktı.
OICA 2010
Türkiye üretim rakamları zirvedeki 3 ülke ile kıyaslandığında ABD ve Japonya’ya kıyasla yükseliş
gösterirken Çin’e karşı ciddi bir gerileme göstermektedir.
AB otomotiv sektöründe doğrudan istihdamın toplam imalat sektöründeki payı yüzde 6,5; dolaylı
istihdamın ise yüzde 28,3’tür.
ABD ve AB doğrudan ve dolaylı istihdam rakamları arasındaki oranlar birbirine çok yakın olduğundan
bu oranın Türkiye için de geçerli olduğunu varsayarsak Otomotiv sektörünün Türkiye’de ki dolaylı
istihdamının 1,7 milyon olduğu söylenebilir.
Motorlu taşıtlar ile ilgili üretilen ürünler
• Komple motor ve motor parçaları
• Aktarma organları
• Fren sistemleri ve parçaları
• Hidrolik ve pnömatik aksamlar
• Süspansiyon parçaları
• Emniyet aksamları
• Kauçuk ve lastik parçalar
• Şasi aksam ve parçalar
• Dövme ve döküm parçalar
• Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri
• Akü
• Oto camları
• Koltuklar
Şeklinde verilebilir[T.C Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü Otomotiv Sektörü Raporu
2010/3].
Ayrıca otomotiv sektörünün ilişkili olduğu sektörler şekilde verilmektedir.
[DPT Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007 – 2013] Otomotiv sektöründeki otomobillerin
elektriklendirilmesi yönünde bir dönüşüm bütün bu sektörlerdeki istihdam dağılımını da olumlu yada
olumsuz yönde etkileyecektir.
Bu fırsatı doğru yönde kanalize edebilmek açısından cevaplanması ve düşünülmesi gereken önemli
sorulardan benim aklıma gelen birkaçını sıralamakta fayda görmekteyim.
Elektrikli otomobillerde bu ürünler ne şekilde dönüşecektir?
Elektrikli Otomobillerin yayılımı sürecine paralel olarak sektörel dönüşüm için bir öngörü bulunmakta
mıdır?
Yeni açılan üniversitelerden birini “Çevreci Ulaşım Sistemleri” üzerine bir ihtisas üniversitesi kimliği
yüklemek sürece katkı sağlar mı?
İhtisas Üniversitelerinin ve Yeni Sanayinin kurulduğu bölge yine Türkiye’nin 3’te 1 nüfusunu
barındıran Marmara Bölgesi mi olmalıdır?
Yoksa dönüşen ekonomi ülkemiz için kurtarılmış bölge anlayışından kurtulmak adına nüfus dönüşümü
fırsatı olarak kullanılabilir mi?
İhtisas üniversitesi Türkiye’nin kendi otomobilini üretmekte olmazsa olmaz mıdır?
Silikon vadisi sadece bir coğrafi bölgeye mi kurulmalıdır?
Enerji endüstrisi profesyonelleri
Örnek Uygulamalar / Dünya örnekleri
ABD ECOtality örneği
ECOtality, “Bir Yenilenebilir Enerji Şirketi” sloganıyla ve “Daha Yeşil bir Gelecek için teknolojik
çözümler” mottosuyla kuzey Amerika’da hizmet vermekte olan bir şirkettir. Şirket, kendisini temiz
elektrik iletimi ve depolaması teknolojileri konusunda dünya lideri olarak tanımlarken buna ek olarak
yaşama enerjiyi verimli yollardan katma konusunda da teknolojik yenileşimci olma iddiasında
bulunmaktadır.
Şirketin enerji depolama ve alternatif yakıtlı ulaşım araçları ile ilgili birçok iştiraki ve stratejik işbirliği
bulunmaktadır. Bunlardan
Ecotality Kuzey Amerika: Daha önceleri eTec (Elektrik İletim ve Mühendislik Şirketi) adı ile ECOtality
(NASDAQ:ECTY)’nin bir iştiraki olarak çalışmakta olup halen gelişmiş ulaşım ve enerji sistemleri
konusunda araştırma, geliştirme ve test faaliyetlerinde bulunmaktadır.
Innergy Power Corporation: 1989’da faaliyete geçen şirket yenilenebilir enerji ve güneş enerji
sistemlerinin modüllerini ve şarj edilebilir bataryalar üretmektedir.
Fuel Cell Store : Tüketicilere tüm dünyadan geniş yakıt pili ürünü gamını sunmaktadır. Şirketin
merkezi San Diego, California’da olup Japonya, Rusya, İtalya ve Portekiz gibi ülkelerle sıkı ticari
ilişkileri bulunmaktadır.
EV Project: Şirketin elektrikli otomobiller projesidir. Proje için 5 Ağustos 2009 yılında ABD
hükümetinden 99,8 milyon $ hibe alınmış olup, proje yaklaşık 36 ay sürecektir (Ağustos 2012’ye
kadar)
Haziran 2010’da proje için Enerji Bakanlığından (DOE) ekstra 15 milyon $ hibe alınmış olup
partnerlerin eklenmesi ile projenin bütçesi 230 milyon $’ı bulmuştur.
Proje çerçevesinde ECOtality 18 büyük şehre 14.000 şarj ünitesi kuracaktır. California, Oregon,
Washington, Arizona, Texas, Tenessee ve Washington D.C Chevrolet ve Nissan Kuzey Amerika
projenin diğer partnerleridir. Chevrolet Volt ve Nissan Leaf sürücülerinden EV Project’e katılmaya
uygun bulunanlar ev tipi şarjı bilabedel alacaklar. Bunun karşılığında proje çerçevesinde araç
kullanımının topografik ve iklim koşullarına göre değişimini ve şarj altyapısının verimliliğini karakterize
eden veriler toplanacak. EV Project’in nihai hedefi 8300 Elektrikli Otomobil kullanıcılarının sürüş
deneyimlerinden çıkarılan dersleri kullanarak 5 milyan elektrikli otomobil’in piyasaya çıkmasını
hızlandırmak.
EV MicroClimate: Proje çerçevesinde şirketin tecrübeleri çerçevesinde Elektrikli Araç Şarj Ünite
Türlerini Zaman ve Finansal Maliyet verimli bölgelere konumlandırılmasını sağlamak.
ECOtality Şirketi 2011 2. Çeyreği Finansal Raporunu 15 Ağustos 2011 tarihindeaçıkladı. Rapordaki
dikkat çekici rakamları paylaşmak açısından bu yazıyı yazma kararı aldım.
EV Project bütçesi yılın ilk çeyreğinde 0,9 milyon $ iken 2. Çeyreğinde 3,1 milyon $’a yükseldi.
2. Çeyrekte 1892 şarj istasyonu kurularak 2011 yılında toplam kurulan dolum istasyonu sayısı 3000’in
üzerine çıktı.
Önce altyapı mı yoksa elektrikli otomobilin pazara girişi mi gelecek.Okuduğum makalelerde bu tarz
bir açmaz için tavuk – yumurta açmazı diyorlar. Yani Tavuk mu yumurtadan, yumurta mı tavuktan
çıkar diye soruluyor. Bu soruya benim cevabım horoz. Yani önce devlet bu olayı önemseyecek ve
destekleyecek ondan sonra tavukta olur yumurta da…
Kaynaklar:
ECOtality, Inc.; ECOtality Announces Second Quarter 2011 Financial Results
Anonymous. Energy Weekly News. Atlanta: Sep 2, 2011. pg. 49
http://www.ecotality.com
AB Stratejik Eylem Planı
AB’nin Elektrikli Otomobillerle ilgili eylem planı Elektrikli Otomobilleri 5 başlıkta incelemektedir.
Bu başlıklar:
•
Markette Yer Almak
•
Standardizasyon
•
Altyapı
•
Enerji, Elektrik üretimi ve dağıtımı
•
Batarya Geri dönüşümü ve lojistiği
şeklindedir.
AB’nin bu başlıklar altında kurguladığı eylem plan ise 11 eylemi içermektedir. Bu eylemler ise;
Markette Yer Almak:
Araçlar için Elektrik güvenlik gereklilikleri tip onayları 2010 yılı içinde önerilmelidir.
2012′den önce çarpışma güvenlik gereklilikleri gözden geçirilmeli ve araçların sessiz oluşlarının
oluşturduğu potansiyel tehlike değerlendirilmelidir.
Yani AB’ye göre pazarda yer almak ancak güvenlik seviyesini üst düzeyde tutmakla mümkün olacaktır.
Standardizasyon:
2011 yılından önce elektrikli araç şarj ünitesi ile elektrik sağlayıcı arasındaki bağlantılandırılabilirlik ve
beraber işlerlik için Avrupa standartları geliştirilmelidir.
Bu standartların OEM’ler, elektrik sağlayıcılar ve elektrik dağıtım ağı işletmecileri gib sektör aktörleri
tarafından kullanılmasına yönelik metotlar tespit edilmelidir.
Gerekli olduğunda avrupa standartlarını geliştirmek ve güncellemek için küresel, teknolojik ve pazar
gelişmelerinin sürekli izlenmesi gerekmektedir.
Altyapı:
Avrupa’da şarj ve dolum istasyonları kurulumu için üye ülkelerin bölgesel ve ulusal seviyedeki
çalışmalarına öncülük etmek
EIB’li yeşil araçlar için hizmet ve altyapı üretilmesi için gerekli maddi kaynağın sağlanmasına yönelik
arabuluculuk yapmak.
Enerji, Elektrik Üretimi ve Dağıtımı:
Yaşam döngüsü yaklaşımıyla, araçların çevre etkilerinin ve karbon ayak izlerinin belirlenmesi ve
karşılaştırılması
Bataryaların Geri Dönüşümü ve Lojistiği
Yeni pazar çevresini belirlemek için bataryaların geri dönüşümü ve hurda araçlarla ilgili gerekli yasal
düzenlemeleri tespit etmek
Bataryaların geri dönüşümü ve yeniden kullanılması için avrupa araştırma programlarını desteklemek
Maliyet ve potansiyel riskleri belirledikten sonra bataryaların lojistiği konusunda kuralların
değiştirilmesi yollarını aramak
şeklinde sıralanmaktadır.
Bu verileri içeren tablo, BMI’nın “Bulgaria Autos Q3 2011 Report” çalışmasında Avrupa Komitesi
kaynak göstererek yayınlanmıştır.
Bağlantıyı kurmak: Prize takılı araç altyapı stratejisi (İngiltere)
Bu yazımızda İngiltere Ulaştırma bakanlığınca hazırlanan ve 30 haziran 2011 (bugün) yayınlanan
“Bağlantıyı Kurmak: Prize Takılı Araç Altyapı Stratejisi”(http://www.dft.gov.uk/publications/plug-invehicle-infrastructure-strategy) isimli raporu ile ilgili bazı dikkat çekici noktaları aktarmaya
çalışacağım.
Rapor
•
Prize Takılı Araçlar Dosyası
•
Hükümetin Rolü
•
Evde Şarj
•
İş yerinde şarj
•
ortak kullanım alanlarında şarj
•
Uzun Seyahatleri mümkün kılmak
•
Strateji Belgesi Hakkında
bölümlerinden oluşuyor. Raporun sonuç bölümünde bu sektörün hızlı gelişen bir sektör olduğunu ve
birçok belirsizlik ve bağımlılıkları olduğunu belirterek bu stratejinin 2013 yılında tekrar yazılacağı
belirtilmektedir.Anlaşılan o ki yazar İçerisindeki başlıkların yetersiz görülebileceğini ve sektördeki
değişiklikler anlamsız kalabileceğini düşünerek böyle bir kapanış cümlesi kurmuş. Oysa gözden
geçirdiğim kadarıyla oldukça güzel bir içeriği var raporun.
Benim de daha önceki yazılarımda da belirttiğim bazı konulara temas ettiğinden en fazla dikkatimi
çeken Raporun 3. bölümünde “Evde Şarj” konusu ele alınmakta ve bu konu içerisinde şarj işleminin
elektrik talebinin düşük olduğu saatlerde evde yapılmasının birçok yönden faydalı olacağını
belirtmekte ve bunun sağlanması için alınması gereken adımları işlemektedir. Bu şarj senaryosu
aslında birçok yerde ve akılda da öncelenen ve desteklenen bir senaryo.
Vurgu yaptığım 3. bölümün içeriğinde destekleyici faaliyetler olarak verilen faaliyetleri sıralamadan
bu okuma tavsiyesi niteliğindeki yazımı bitiremeyeceğim. Yönetici özeti kısmında 3. bölümün dikkat
çekici kısımlarına değinilmekte ve 4 önemli destekleyici faaliyetten bahsedilmekte. Bunlar:
•
Akıllı Ölçüm
•
Destekleyici Proje ve Fonlar
•
Şarj noktalarının tesisi
•
Yapı / İnşaat sektörünü teşvik
şeklinde başlıklandırılabilir.Bu faaliyetleri birer cümle ile açıklayacak olursak
Akıllı Ölçüm (Smart Metering) ile akıllı ücretlendirme sağlanabilecek ve kullanıcıların davranışları bu
düşük ücret teşviki ile şebeke yükünün düşük olduğu saatlerde şarj anlayışına yönlendirilecek. Ayrıca
araba ve / veya şarj ünitesinin yazılımında da bu tür bir anlayışın yerleştirilmesi sağlanarak bu
davranış biçimi pekiştirilecek.
Destekleyici Proje ve Fonlar , kısmında ofgem’in düşük karbon Ağı fonu ve Prize Takılı Yerler (Plug-In
Places (PIP)) projesi üzerinde duruluyor. Bu iki uygulamanın senkronizasyonunun sağlanarak ağın
akıllı şebekeye (smart grid) dönüşümü ve şarj istasyonu tesisi gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
istenmekte.
Şarj Noktalarının Tesisi , kısmında ise PIP projesi çerçevesinde ülke çapında gerekli olan şarj
istasyonlarının kurulmasının sağlanması konusu işleniyor.
İnşaat sektöründe Teşvik , başlığında ise daha önce sürdürülebilir binaların oluşumunu teşvik için
kullandıkları ve binaların birkaç çevresel etki yönünden değerlendirilmesi ve puanlanması yoluyla
inşaat sektöründe bilincin oluşmasının sağlandığı CODE projesi veya yöntemi benzeri bir yöntemi
uygulayarak inşaat sektörü aktörlerinin yeni projelerinde şarj ünitelerini mutlaka bulundurmasının
sağlanmasını öneriyor.
Bu yazdıklarım bana sizinle daha önce paylaştığım Sektörel Fırsatlar yazı dizimi hatırlattı. Aklın yolu
bir.
Rapor 47 sayfadan oluşmakta incelemelerinize sunarım.
3. BÖLÜM: Sonuçlar
2020 yılında yazılacak (Allah Ömür Verirse)….