luda RoniaSvili

Transkript

luda RoniaSvili
saqarTvelos usinaTloTa kavSiri
sinaTle
sazogadoebriv-literaturuli
yovelTviuri Jurnali
gamodis 1966 wlidan
#4
2015 weli
mTavari redaqtori amiran RoRaZe
saredaqcio kolegia:
Tamila abaSia,
nino asaTiani,
tristan gurCiani,
cira gagulaSvili
(redaqtori)
nodar mamacaSvili,
revaz tatalaSvili,
nazi uSikiSvili.
teq. redaqtori nino qaCliSvili
korespondenti revaz tatalaSvili
tiflokoreqtori nanuli TamazaSvili
stilisti-koreqtori eTer kaxiaSvili
kompiuteruli uzrunvelyofa xaTuna
gogiZisa
ydis dizaini giorgi jvarSeiSvilisa
gamomcemeli simon gogiZe
yuradReba! redaqciis pozicia zogierT SemTxvevaSi,
SesaZloa, ar daemTxves avtorTa Tvalsazriss.
redaqciis misamarTi: Tbilisi
rusTavis gzatkecili #20
telefoni: 240_38_74
Email [email protected]
2
65,
giorgi nafetvariZe
saCuqari n. a-s
satrfoo Cemo, Zvirfaso Cemo
da sayvarelo Cemo daia,
dRes yanebs vxnavdiT saxlebis
qvemoT,
saxnisma moWra erTi baia.
is mokvda, roca gazafxulis pirs
hyvavis da xarobs irgvliv
yoveli.
movwyvite ylorti, am Sens
gulispirs
damSvendeba-Tqo, misTvis
moveli.
me ra maqvs, Sen rom gaCuqo,
Cemo,
saxsovrad gqondes Cemgan baia,
dRes yanebs vxnavdiT saxlebis
qvemoT, _
iqidan momaqvs, Cemo daia!
3
nomerSia
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis Tavarepiskoposis, biWvinTisa da cxum-afxazeTis
mitropolitis, uwmindesisa da unetaresis, ilia II-is saaRdgomo epistoleAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA5
o, enav Cemo!
zurab gurCiani _ ra ena waxdesAAAAA24
Strixebi portretisaTvis
n. asaTiani _ `warmateba ufalTan daaxloebis mcdelobiT miiRweva~ (interviu)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA29
literaturuli gverdi
revaz tatalaSvili _ me Sen miyvardi
(leqsi)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA39
zurab gurCiani _ novelebiAAAAAAAAAA42
ernst Teodor amadeus hofmani _
patara caxesi cinoberad
wodebuli
(dasasruli)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA53
eseistika
nodar mamacaSvili _ sabWoTa literaturis istoriis TeTri laqebiAAAA86
janmrTeloba
fiWvi _ universaluri mkurnaliAA110
informozaika
4
sruliad saqarTvelos
kaTolikos-patriarqis, mcxeTaTbilisis mTavarepiskoposis,
biWvinTisa da cxum-afxazeTis
mitropolitis, uwmindesisa
da unetaresis, ilia II-is
saaRdgomo epistole
yovladsamRvdelono mRvdel-mTavarno, moZRvarno, diakonno, ber-monozonno, yovelno erTgulno da Tavdadebulno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa, saqarTvelos mkvidrno da droebiT samSoblos gareT
mcxovrebno Tanamemamuleno!
`maS, adideT RmerTi Tqveni sxeuliT da suliT, romelnic arian
RmrTisa~ (korin. 6, 20)
`lxeniT vilxen ufalSi da xarobs
Cemi suli Cems RmerTSi, radgan Semmosa xsnis samoseliT~ (es. 61, 10)
`dRes aRdgomisa dRe ars, ganvbrwyindebodeT aw, erno...~ (zatiki)
ufali, `romelic mieca Cveni codvebisaTvis, aRsdga Cvens gansamarTleblad~ (rom. 4, 25) da sikvdilica moklul iqmna mis mier~ (parakl.) gixaro5
deT!
qriste aRdga!
sad aris, sikvdilo, sawerteli Seni?
qriste aRdga!
sad aris, jojoxeTo, Zlevai Seni? (I
kor. 15, 55)
`aRdga qriste da dairRvie Sen; aRdga qriste da daecnen eSmakni; aRsdga
qriste da cxovreba moqalaqobs~ (wm.
ioane oqropiri).
rogorc pavle mociquli ambobs, cotas Tu vinmes SeuZlia sicocxlis gawirva marTalTaTvis, qristem ki Tavi
dado CvenTvis, romelnic viyaviT ucxoni, mtrebi da mowinaaRmdegeebi misTvis (Sdr. rom. 5; 6-8).
da ratom viyaviT mtrebi da ucxoni?
RmerTi siyvaruli ars da am grnobiT Seqmna da ganmsWvala man mTeli
xiluli da uxilavi samyaro.
RvTaebrivi siyvaruli vlindeba sxvisTvis msaxurebaSi, sikeTeSi, simarTleSi, mSvidobaSi, siwmindeSi, mowyalebaSi, sixarulSi...
aseTi madliT iyo moculi codviT
dacemamde mTeli samyaro, dedamiwa da
6
mkvidrni mas Sina.
rodesac gvelis cdunebiT adamma da
evam RvTis mcneba daarRvies, amiT maT
Semomqmedze da misi mcnebebiT cxovrebaze Tqves uari, uari Tqves im siyvarulze, romelic sxvisTvis gascems
yvelafers da ar eZebs Tavisas; madldakargulebs, ampartavnebis vneba daeuflaT, egoisturi azrebi da Tavis Tavze orientirebuli siyvaruli gauCndaT da waerTvaT saganTa da movlenaTa arsSi srulyofilad wvdomis
unari.
adamis mTeli modgma am seniT daavadda da saRvTo didebisaTvis ganmzadebulma Tavi warwymedisTvis gawira.
amitomac viyaviT ganSorebulni RvTisgan.
rogor gvixsna qristem da ras vzeimobT misi aRdgomiT?
yvela adamianis suli, adamis codvis
gamo, gardacvalebis Semdeg jojoxeTs
imkvidrebda.
mama RmerTma Cvens gamosaxsnelad moavlina Tvisi mxolodSobili Ze, romelmac miiRo sruli adamianuri buneba da Tavis hipostasSi ganuyoflad
7
da Seurevlad SeuerTa saRvTo bunebas, riTac ganaRmrTo kaceba.
ieso qristem yovlismomcveli, msxverplSewiruli siyvarulis ZaliT borotebis sakrvelni daamsxvria, daamxo
eSmakis mefoba, marTalTa sulebi iqidan amoiyvana da kacobriobisaTvis zecis karibWeni gaxsna. diax, amieridan
marTalTaTvis gardacvaleba iqca ara
warwymedis, aramed cxonebis, sixarulisa da maradiul netarebaSi damkvidrebis saSualebad.
amitomac sweria fsalmunSi: `patiosan ars winaSe uflisa sikvdili wmindaTa misTa~, amitomac aRniSnavs eklesia wmindanTa gardacvalebis dRes
zeimiT.
unda vicodeT, rom yvela marTlmadidebeli qristiani, romelic rwmeniTa da sinanuliT aResruleba, uflis madliTa da mowyalebiT wmindaTa
Soris daemkvidreba (ra Tqma unda,
sxvadasxva savaneSi, Tavisi amqveyniuri
Rvawlis Sesabamisad), amitomac moZRvari wesis agebis locvaSi ase avedrebs ufals gardacvlils: `wmidaTa
Tana ganusvene, qriste, monasa (an mxevalsa) Sensa...~
8
swored es aRTqma wmindaTa Soris
maradiuli Tanamyofobisa aris aRdgomis zeimis arsi, TiToeuli adamianis imedisa da sixarulis safuZveli.
wminda grigol RvTismetyveli wers:
`uflis jvarcmisas ixiles mravali
saswauli: dabnelebuli da xelaxla
gabrwyinebuli mze, ganpobili kretsabmeli, macxovris gverdidan gadmoRvrili sisxli da wyali, miwisZvra,
saflavTagan mkvdarTa aRmosvla, saswauli uflis saflavad dadebis Jams...
magram vercerTi maTgani ver Seedreba
Cemi cxonebis saswauls!~
xolo visac es ara aqvs gacnobierebuli, fuWia misi sarwmunoeba. ai,
rogor gvafrTxilebs mociquli: `Tu
mxolod am cxovrebaSi varT qristes
mosavni, kacTa Soris usawyalobesni
varT... xolo Tu qriste ar aRmdgara,
amaoa Cveni qmedeba da amaoa Tqveni
rwmena~ (I kor. 15; 14-19).
Tu sikvdili ganqarda, ratomRa
kvdebian adamianebi, ratom darCa gardacvaleba yvelasaTvis aucilebel movlenad?
samoTxeSi adams da evas sxvagvari
sxeuli hqondaT, Semdeg ki _ xrwna9
doba Seimoses da mokvdavni gaxdnen.
aqedan moyolebuli adamiani am mokvdavi sxeulisa da ukvdavi sulis erTobas warmoadgens, romelTa gancalkevebac sikvdilisTanave xdeba.
marTalTa sulebi qristes aRdgomis
Semdeg uflis wiaRs imkvidreben, codviT damZimebulTa ki _ kvlav bneleTis
angelozTa dass uerTdebian. sxeuli
ixrwneba da uerTdeba miwas, romlisganac Seiqmna. rogorc marcvali xnulSi iTeseba da ixrwneba, raTa aRdges
uxrwnelebiT, aseve `iTeseba sxeuli
mSvinvieri da aRdgeba sxeuli sulieri, iTeseba damcirebaSi da aRdgeba
didebaSi~ (I kor. 15. 44, 45).
es moxdeba meored mosvlis Jams.
yoveli gardacvlilis suli (codvilTa Tu marTalTa) SeierTebs Tavis
uxrwnel sxeuls.
RmerTma inebos, rom Cveni suli da
sulieri sxeuli maradiuli netarebisaTvis aRdges da _ ara maradiuli
satanjvelisa da geeniisaTvis.
zogierTs sikvdilisadmi aqvs erTgvari zerele damokidebuleba, zogs
ki _ avadmyofuri SiSi. xSirad erTnic
10
da meorenic amitom ar fiqroben am sakiTxze, rac ar aris swori.
Cven mudam unda gvaxsovdes, rom gardacvaleba aucileblad gvelis da yoveli dRe unda gavataroT ise, rogorc
_ ukanaskneli. maSin meti dakvirveba gveqneba sakuTar Tavze, meti gulisyuriT
movepyrobiT moyvass da RvTis saTnod
moviqceviT ama Tu im viTarebaSi.
rogor mivxvdeT, ra aris marTebuli
qmedeba?
mTavari orientiri CvenTvis unda
iyos macxovari, romlis mierac gangvecxada adamianis sidiade; unda vicodeT isic, rom yovel Cvengans SeuZlia
ziarebis madliT Zalisamebr Tvisisa
daitios igi da SeuerTdes mas, raTa
ganiRmrTos da miaRwios im sisrules,
risTvisacaa mowodebuli.
Tumca es
SeerTeba ver Sedgeba, Tu ar moxda
pirovnuli Sexvedra macxovarTan _
Sexvedra cocxal RmerTTan!
es aris yvelaze didebuli Jami adamianis amqveyniur cxovrebaSi; es aris
WeSmarit siyvarulTan dabrunebis da
misiT aRvsebis saocari gancda, romelic sruliad gardaqmnis Cvens Sinagan samyaros da madliT aRavsebs
11
suls; aris madli momxmobi, momwodebeli, romelic kacs ganacdevinebs
sasufevlis netarebas da sinanulisTvis ganawyobs. mere ki iwyeba gamocdis Jami, anu is etapi, rodesac Sen Seni SromiT, sinanuliTa da WirTa daTmeniT unda aaRorZino da ganamravlo
igi.
RmerTi yvelgan sufevs, magram eklesiaa sulieri sxeuli misi, sadac saRvTo sidiade srulad vlindeba kacTa
winaSe. es aris is sivrce, sadac aResruleba saRvTo saidumloebebi, sadac
yovel wirvaze uxilavad myofobs ufali da wminda ziarebiT masTan SeerTebis saSualebas gvaZlevs.
magram RmerTTan kavSiri ormxrivi
movlenaa, _ Sen ver hpoveb ufals, Tu
ar Seicani igi, Tu ar aRivse RvTis
msgavsi uSurveli siyvaruliT. aseTi
siyvarulis unari adamians aqvs da igi
vlindeba, mag., Svilebis, mSoblebis,
meuRlis, ded-mamiSvilebis, megobrebisa da axloblebisadmi usazRvro siyvarulsa da, saWiro SemTxvevaSi, TavganwirvaSic.
amgvari siyvaruliT, pirvel rigSi,
unda SeviyvaroT ieso qriste, rom12
lisganac mogveca yvelaferi, absoluturad yvelaferi. es ki niSnavs imas,
rom masze win ar unda davayenoT aravin da araferi. es aris yovlad aucilebeli piroba Cveni gadarCenisa. winaaRmdeg SemTxvevaSi, didi Secdomebisa
da araswori azrovnebisagan araferi
dagvicavs.
xolo visac amgvari gancda da
cocxali sarwmunoeba ara aqvs, misTvis saeklesio msaxureba, uflis swavlani da saidumloebebi gaubraloebulia, mxolod ritualia da siRrmiseul azrs moklebuli sityvebi. am
mdgomareobaSi SeiZleba iyos rogorc
mrevlis wevri, ise sasuliero piri.
amgvari adamianis aRsareba da sinanuli aragulwrfelia, Sedegi _ uRirsi ziareba da sulis gauxeSebaa. es
aris nel-Tbili sarwmunoeba, romelic
metad saSiSia da miuRebeli RvTisTvis.
sinanuls berZnulad `metania~ hqvia,
rac sityvasityviT TargmanSi `gonebis
Secvlas~ niSnavs. ai, es unda moxdes
CvenSi! magram amas ver mivaRwevT, Tu
mudmivad ar vakvirdebiT sakuTar Tavs,
Tu aRsarebidan aRsarebamde CvenSi
13
ukeTesobisaken mciredi cvlileba mainc ar xdeba, Tu codvas ar vupirispirdebiT da ar vebrZviT.
eSmakis gavleniT, zogierTi pativmoyvareobis an sircxvilis gamo, bolomde ar aRiarebs codvas, an Selamazebuli saxiT ambobs saTqmels da
amiT xels uSlis sakuTar ganwmendas.
am dros piriqiTaa, mZime danaSaulis
Camdenis gulwrfeli sinanuli sasuliero pirs misdami TanalmobiT ganawyobs da swori rCevis micemis saSualebas aZlevs, adamians ki _ ufali
wyalobas maSinve aniWebs.
did problemas qmnis orientirebis
aRrevac, _ rodesac zogierTi saSualebas miznad miiCnevs, mizans ki _ saSualebad.
saerTodac, bevri ram aris Cvens yofaSi gaukuRmarTebuli, _ xSirad adamianis sicocxles iolad xelyofen. arada, adamianis mkvleloba udidesi codvaa. ufleba ara gvaqvs, RvTis mier
boZebuli sicocxle wavarTvaT vinmes.
aseve umZimesi da mkvlelobis tolfasi codvaa aborti. am momakvdinebeli
danaSaulis
Camdenni
ara mxolod
mSoblebi arian, aramed isinic, rom14
lebic uSualod monawileoben am qmedebaSi.
didad vwuxvarT TviTmkvlelTa ricxvis zrdis gamo. sicocxle RvTis udidesi wyalobaa da dauSvebelia, vinmem
Tavisi nebiT moiswrafos igi. am codvis CamdenT tyuilad hgoniaT, rom
sikvdiliT problemebisgan gaTavisufldebian, da ver acnobiereben, rom
Tavs maradiuli satanjvelisTvis wiraven.
SeiZleba iTqvas, rom dRes Cveni mosaxleobis didi nawili Sromas gadaeCvia. arada, Sroma aucilebelia rogorc fizikuri, ise _ gonebrivi da
sulieri. mSoblebma bavSvobidanve unda Seayvaron Svilebs es saqme. amasTan,
unda aRzardon ise, rom RvTis siyvarulTan erTad, samSoblos da moyvasis siyvaruli aswavlon, aswavlon
sirTuleebis daZleva da gadawyvetilebis damoukideblad miReba.
Cven didi imediT vuyurebT axalgazrdebs. marTalia, mravali maTgani
seriozul Secdomebs uSvebs, emoneba
ra narkomanias, loTobas, garyvnilebas, magram gvjera, RvTis madliT, isini Seicnoben am codvaTa damRupve15
lobas da RmerTs daubrundebian; mixvdebian, cxovrebiseuli jvari imitom
mogveca,
rom
igi
rwmeniTa
da
siyvaruliT Rirseulad vataroT da
Cveni jvarcma _ gansacdelebi da problemebi _ Cvens aRdgomad da amaRlebad gadavaqcioT.
arasworma cxovrebis wesma daarRvia
tradiciuli urTierTobebic.
magaliTad, qarTuli sufra yovelTvis iyo samSoblos, megobrobis, siyvarulis, Tanadgomis, vaJkacobis sadidebeli, Wiris sufra ki _ gardacvlilTa mosagonari da Sesandobari.
rogorc erTi, ise meore seroba iwyeboda da mTavrdeboda RvTis didebiT. axla ki, aseTi Sekrebebi xSirad dausrulebel qeifad da Rreobad
iqca, sadRegrZeloebi ki _ farisevlur qeba-didebad, _ rac unda gamoswordes.
raki Rvinisa da, saerTod, purobis
sakiTxs SevexeT, aRvniSnavT imasac,
rom saukuneebis ganmavlobaSi mevenaxeoba da mexorbleoba Cveni yofis ganmsazRvrel faqtors warmoadgenda. qarTveli kaci masSi gansakuTrebul mniSvnelobasac debda da ziarebis sai16
dumlos aRsasrulebel Sesawirad aRiqvamda. amitomac am kulturebze zrunva sauflo saqmed miiCneoda.
aTeisturi reJimis dros es damokidebuleba radikalurad Seicvala, _
unikaluri qarTuli xorblis da savenaxe (gansakuTrebiT dasavleT saqarTvelosa da mesxeT-javaxeTSi) jiSebi
zogi mTlianad, zogi nawilobriv ganadgurda da maTi adgili hibridulma,
naklebad Sromatevadma jiSebma daikava. amas daemata Rvinis SaqriT falsificireba, rac adre yovlad warmoudgeneli ram iyo. ase Seilaxa da gaubralovda
sakraluri
datvirTvis
mqone venaxisa da xorblis mniSvneloba.
saWiroa, SevicvaloT damokidebuleba da swor orientirebs davubrundeT.
madloba RmerTs, dRes mdgomareoba
ukeTesobisaken icvleba da amaSi gulanTebuli uangaro adamianebis didi
Rvawlia Cadebuli.
minda yuradReba gavamaxvilo codvisadmi nel-Tbili adamianis damokidebulebis ramdenime gamovlinebaze:
viRacas hgonia, rom, roca sxvas Seuracxhyofs, an cils daswamebs, umi17
zezod ganurisxdeba, an bilwsityvaobiT ajobebs, es didi codva ar aris, _
mwared cdebian.
Tu gavaanalizebT, aRmovaCenT, rom
mkvlelobebisa da TviTmkvlelobebis
ZiriTadi mizezi aris viRacis gaborotebuli sityva. xSirad ojaxebic Selaparakebis niadagze ingreva. uxeSi
sityvis gamoyenebis praqtikam Cveulebrivi xasiaTi miiRo politikur da sazogadoebriv urTierTobebSi, masmediaSi...
sityva udidesi Zalaa. RmerTi aris
sityva, xolo avi sityva eSmakiseuli
gamovlinebaa. TiToeuli Cveni naTqvami
bumerangiviT dagvibrundeba. SegaxsenebT macxovris darigebas: `me geubnebiT Tqven: vinc umizezod urisxdeba
Tavis Zmas (anu moyvass), samarTalSi unda mieces, xolo vinc etyvis Tavis
Zmas: raka (ugunuro), sinedrionis (samsjavros) unda warudges; da vinc etyvis Tavis Zmas: Slego (cofo, usindiso), cecxlis geeniaSi unda Cavardes~
(maTe. 5, 22).
iakob mociquli ki gvafrTxilebs:
`patara cecxli ramxela tyes hbugavs.
enac cecxlia, sicruis samkauli. enas
18
iseTi adgili uWiravs Cvens asoTa
Soris, bilwavs mTel sxeuls da cecxlad aqcevs sicocxlis Carxs~ (iakob.
3, 5-6).
amitomac metyvelebisas yvelas didi
sifrTxile da dakvirveba gvmarTebs.
Sevexebi metad saSiS da seriozul
problemas _ saTamaSo bizness. es saqmianoba, marTalia, biujetisTvis, albaT, momgebiania, magram igi imdenad
uaryofiTi movlenaa, rom bevr qveyanaSi saerTod akrZalulia. CvenTan
ki, mas bolo dros internetsamorinec
(kazino) daemata.
Tu Cveulebriv samorineSi (kazinoSi)
asaks yuradRebas aqceven da garkveuli Tanxis qona aucilebelia, internetsivrceSi es SezRudva ar arsebobs.
adamianebi, gansakuTrebiT axalgazrdebi, romelTac isedac mcire finansebi aqvT, cdunebas ver umklavdebian
da did valSi da did problemebSi
vardebian.
katastrofulad izrdeba maTi ricxvi, romelnic mijaWvulni gaxdnen am
sacdurze: bevrma qoneba dakarga, mravali ojaxi daingra, zogma Tavic
moikla...
19
vfiqrobT, xelisuflebam Tavisi sityva unda Tqvas am mimarTulebiT da,
SesaZleblobis farglebSi, daicvas
qveynis awmyo da momavali.
aqamde imaT Sesaxeb visaubreT, romelTac RmerTis arseboba swamT. rac
Seexeba urwmunoT, adrec miTqvams da
kvlav gavimeoreb, rom materialurteqnikurma winsvlam da sulier ganviTarebaze didad Seuwyo xeli adamianSi ampartavnebis aRzevebasa da aTeisturi cnobierebis Camoyalibebas, im
azris ganmtkicebas, TiTqos misTvis
saidumlo aRar arsebobs, rom TviTon
SeuZlia, yvelaferi marTos da ganagos.
magram uRmerTo kacma dRemde ver
ipova umTavresi _ sicocxlis sazrisi
da verc sikvdilis saidumlo amoxsna.
aqedan gamomdinare, cudi da kargi,
codva da madli, misTvis fardobiTi
da pirobiTi cnebebi gaxda. amitomac
ase moazrovne sazogadoeba advilad
mivida codvisa da gaukuRmarTebuli
urTierTobebis dakanonebamde.
marTlac, Tu ar arsebobs RmerTi,
ra Tqma unda, ar arsebobs araferi
miuRebeli,
ar
arsebobs
aranairi
20
sulieri mizani, romliskenac igi unda
iswrafodes, anu sicocxles, faqtobrivad, ara aqvs azri.
rCeba mxolod warmavali, miwieri
yofa da amqveyniuri vnebebi, simdidriTa da pativiT miRebuli droebiTi
siamovneba, romlis Sedegi sasowarkveTa da degradaciaa, dasasruli ki _
araraoba.
Tumca,
unda
iTqvas,
rom
qvecnobierad yvelam _ morwmunemac da urwmunomac _ met-naklebad icis, rom
sikvdilis Semdeg sicocxle mainc
grZeldeba. amas igi grZnobs im waruSleli RvTiuri naperwkaliT, romelic TiToeul CvenganSia Cadebuli Semomqmedisagan da romlis saSualebiTac sicocxlis ukanasknel wamamde
rCeba SesaZlebloba sinanulis, moqcevisa da RmerTTan Serigebisa.
gavixsenoT avazaki, romelmac sulieri feriscvaleba sikvdilis win, jvarze gakrulma ganicada da maSinve Rirsi gaxda, pirveli Sesuliyo sasufevelSi.
Cven vcxovrobT religiuri azrovnebisa da ideologiebis zeobis epoqaSi;
21
rogorc erT-erTi cnobili Teologi
ambobs, religiasa da ideologias
Soris udidesi gansxvaveba imaSia, rom
religia da rwmena yovelTvis Zalzed
piradulia da Rrma Sinagani gamocdilebiT miiRweva, maSin, roca nebismieri
ideologia yovelgvar pirads, rogorc
usargeblos, uaryofs.
amitomac aris, rom arc Zveli da
arc romelime Tanamedrove ideologia
pirovnebis ideas ar scnobs.
adamiani yvelaferze maRla ieso
qristem daayena da igi gaxada Tavisi
udidesi siyvarulis obieqti. amasTan,
adamians man udidesi niWi _ Tavisufleba _ uboZa da misca arCevanis
saSualeba. TiToeuli Cvengani gacnobierebulad Tu gaucnobiereblad dResac yovel wuTs akeTebs arCevans keTilsa da borots, RmerTsa da eSmaks
Soris da es Cveni uflebaa.
Cveni neba RvTis nebis Sesabamisi unda gaxdes, magram ara imitom, rom ase
vinmem gvibrZana, aramed imitom da
mxolod imitom, rom es Cvens did survilad da swrafvad unda iqces; imitom, rom Cven movindomeT, gavxdiT ada22
mianebi, am sityvis sruli mniSvnelobiT.
Cemo sayvarelo suliero Svilebo:
qarTvelebo, afxazebo, osebo, berZnebo, rusebo, udiebo, azerbaijanelno,
somexno, iezidno, qistno, asirielno,
sxvano yovelno! Cven yvelani xatad
damsgavsad RvTisa varT Seqmnilni da
TiToeuli Cvenganis sulSia is RvTaebrivi naperwkali, romelic dRes RaRadebs: WeSmaritad aRdga qriste!
marTlac, yvelasTvis aRdga qriste,
yvela adamians SeuZlia Secvla da
feriscvaleba, radgan, rogorc wm.
irineos lioneli brZanebs, adamianis
suli bunebiT qristiania.
maS, vmadlobdeT ufals, romelic
sixaruliT SegviZRva Tavisi aRdgomis
navTsayudelSi. vmadlobdeT yovelni,
romelTac keTilad ganvvleT sarbieli marxvisa; vmadlobdeT isinic,
romelnic uZlur viqmeniT amgvari
Rvawlisa (svimeon axali RvTismetyveli). amieridan nuRaravin hZrwis da
eSinis, _ WeSmariti siyvaruli da maradiuli sicocxle daubrunda kacobriobas, _ ixarebs adamis modgma da
mTeli samyaro!
23
qriste aRdga!
aRsdeqiT Tqvenc da masTan erTad
egeT ukunisamde!
siyvaruliT TqvenTvis mlocveli
ilia II
aRdgoma qristesi
Tbilisi, 2015 weli
o, enav Cemo!
zurab gurCiani
ra ena waxdes
amboben, esa Tu is ena misi patroni
eris istoriuli warsulis, geografiuli mdebareobis, klimaturi garemos
saukeTeso sarkeao. am realobidan gamomdinare, unda vTqvaT, rom qarTul
enaSi srulad ganxorcielda da airekla qarTveli xalxis yofisa da
istoriis peripetiebi. qarTul enaSi,
ise rogorc sxva danarCenSi, mravali
Sre daileqa, Tumca, sxvaTagan gansxvavebiT, Cvenma enam yvela minarevi gadaxarSa da dRemde ZarRviani, yvelasagan gamorCeuli da TavisTavadi saxiT
moitana.
24
qarTuli enis amRvrevisa da Seryvnis
safrTxe yovelTvis gveZaleboda da
arsebobs dResac, miT umetes, rom
dRes amisTvis gansakuTrebiT noyieri
niadagia. swored amitom yvelam kargad
unda gavacnobieroT, Tu ra savalalo
mdgomareobaSia winaparTagan ase naloliavebi, sisxliTa da SromiT Cvenamde motanili Cveni ena qarTuli.
Tu uwindel droSi mas mtrebisgan
vicavdiT (ianovskebi, Cudeckebi), dRes
Cvenive Tanamemamuleebisganac gviwevs
misi dacva. dRes, visac ar ezareba (mavanT iqneb exalisebaT kidec), yvela
ebrZvis da ryvnis ise, visac rogor
xelewifeba:
gazeTiT,
televiziiT,
radioTi, wigniT, zepirmetyvelebiT...
eseni arian aTasi juris samTavrobo
Tu arasamTavrobo organizaciebi, TviTmarqvia Tu darqmeuli politikosebi,
vai da uiJurnalistebi... rac kidev ufro sagulisxmo da kuriozulia _ zogierTi Tanamedrove poeti da prozaikosic. maTi nawerebis wakiTxvisas ggonia, rom originals ki ara, romeliRac
gadmoqarTulebul teqsts kiTxulob.
ai, magaliTad, mravlad SexvdebiT
aseT kalkebs: `ukana gzaze rom modi25
oda~, `bolo xmaze yviroda~, `is bolojer mivida saxlSi~ da sxvebi. didi
tvinisWyleta araa saWiro imis misaxvedrad, rom unda vTqvaT: `ukan dabrunebisas~, `mTeli xmiT yviris~, `is ukanasknelad imyofeboda saxlSi~. am bolo dros gaCnda axali gamTqmebi: `TbilisSi mosalodnelia Tovliani wvima~
an `wvimiani Tovli~. ra saWiroa ori
sityvis xmareba, roca gvaqvs mSvenieri
`TovlWyapi~? es erTi sityva xom
SesaniSnavad
gamoxatavs
saTqmels.
arada, am axlad gamomcxvarma tele Tu
radiowamyvanebma es namdvilad unda
icodnen,
yovel
SemTxvevaSi,
unda
moeTxovebodeT amisi codna.
`yaCaRTa jgufma policielebis mimarTulebiT gasrola moaxdina~, _ wers
erTi gazeTi. aq aSkaraa, avtori teqstis moculobas xelovnurad zrdis,
Torem yvela ganaTlebulma da gaunaTlebelmac icis, rom am frazis gamoTqma lakoniurad SeiZleba: `yaCaRTa
jgufma policielebs srola autexa~,
anda ufro mokled: `esrola~. ai kidev
xelovnurad damZimebul gavrcobili
fraza: `ra garantia gvaqvs, rom es
pirovneba kvlavac ar moaxdens patim26
rebze
zewolis
ganxorcielebas?~
fraza Tqven TviTon daxveweT.
iyo SemTxvevebi, roca politikosebmac `gaamdidres~ qarTuli: `es saqme
me xels ar mawyobs~, `mtrebis jinaze
Cveni saxelmwifo ar CamoiSala~, `Cveni
partiis yriloba ama da am ricxvSia
CaniSnuli~. es `margalitebi~ mexotbe
karis Jurnalistebma (ar moveridebi am
gamoTqmas) maSinve aitaces da samzeoze gamofines.
dRes qarTul enaSi
imdenad xSirad gvxvdeba aseTi `samSvenisebi~, rom lamis yuric mivaCvieT.
Turqi mwerlis nawarmoebebi wavikiTxe amas winaT da, marTali giTxraT, SemSurda Turqebisa. Zalauneburad Cemi yuradReba erTi SexedviT umniSvnelo detalma miiqcia: wignSi naxseneb arc erT kerZo banksa Tu firmas
ara hqvia araTurquli saxeli. CvenTan
_ piriqiT, qarTuli dasaxelebaa sanTliT saZebari. aba, rogor? Cven civilizebuli xalxi varT _ evropelebze
ufro evropelebi! isRa gvaklia, CamorCenil Turqebs mivbaZoTo, _ ityvis mavani da mavani. kerZo dawesebulebebs
ra movTxovoT, roca swavlulebi ebrZvian mSobliur enas? diax, sworedac
27
rom ebrZvian! vici, zo-gi Semomedaveba.
aseTebs vkiTxav: vin da ratom gaauqma
`enis palata?~ vin da ratom SeewinaaRmdega da dabloka kanoni `qarTuli
enis statusis Sesaxeb?~ gana erTi universitetis reqtori ar moiTovda qarTuli enisa da istoriis swavlebisTvis
gankuTvnili saaTebis Semcirebas inglisuri enis gazrdis xarjze? da ramdenia kidev amisTana?!
arada, am 37 wlis win, roca qarTul
enas kidev erTxel safrTxe daemuqra,
swored studentoba da universitetis
xelmZRvaneloba gamovida mis dasacavad. maSin safrTxe moskovis totalitaruli reJimisgan modioda, axla ki...
enis statusis mowinaaRmdegeTa argumentebi, iciT ra iyo? aqauri araqarTvelebi gaRiziandebiano. aferum, Cvens
tolerantobas (SemaZules es sityva)!
me, ra Tqma unda, Cvens Tanamemamule
ara qarTvelebs pativs vcem, magram
imaTac xom igive moeTxovebaT? romel
qveyanaSi SexvdebiT ama Tu im kerZo
Tu sajaro dawesebulebaSi momsaxure
moxeles, romelsac im qveynis saxelmwifo ena ar ecodineba? Cven am mxrivac unikalurni varT!..
28
erTi sityviT, qarTuli enis winaaRmdeg brZola grZeldeba, unda iTqvas,
jerjerobiT warmatebiTac ki. yvelaferi keTdeba, Segnebuladac da Seugnebladac, enis wasaxdenad.
`ra ena waxdes, eric daeces~, _ gvafrTxilebs patrioti poeti. vai, rom
faqti saxezea. mokled, aseTi `warmatebebiT~ vegebebiT wlevandel 14 aprils
`dedaenis~ dRes!
Strixebi portretisaTvis
nino asaTiani
`warmateba ufalTan daaxloebis
mcdelobiT miiRweva~
dRes saqarTveloSi usinaTloTa fexburTze laparaki umravlesobaSi Rimils an, uares SemTxvevaSi, gaRizianebas gamoiwvevs. arada, sportis es saxeoba msoflioSi ukve dainerga. rasakvirvelia, es Cveulebrivi, didi fexburTisagan gansxvavdeba rogorc formiT, ise SinaarsiTa da TamaSis wesebiT. TamaSi daxurul darbazSi imarTeba, cxadia, saTamaSo moedanic bev29
rad pataraa. TiToeuli gundi, nacvlad TerTmetisa, dakompleqtebulia
eqvs-eqvsi moTamaSiT. yvela moTamaSe
usinaTloa, oRond mekare aucileblad
mxedveli unda iyos. rac yvelaze mTavari da mniSvnelovania, burTSi CamontaJebulia specialuri mowyobiloba _
`eJvnebi~. swored maTi meSveobiT axdenen burTze orientirebas usinaTlo
sportsmenebi. aqve isic aRsaniSnavia,
rom aseTi TamaSebi CvenSi adrec gamarTula araoficialurad, gacilebiT
primitiuli saSualebebiT, _ Cveulebriv burTze mibmuli iyo limonaTis
boTlebis Tavsaxuravebis asxmula, romelic xmas gamoscemda. samwuxarod, am
wamowyebam maSin ver hpova gavrceleba.
es Zveli Taobis usinaTloebisgan
maqvs gagonili. sportis am saxeobis
perspeqtivas saqarTveloSi cota xnis
win skeptikurad vuyurebdi. da mainc..
am da sxva mraval saintereso sakiTxze
sasaubrod, Cemi azriT, sakmaod saintereso respodenti SevarCie.
gedevan (gedi) kevliSvili, ukve erTi
Tvea, usinaTlo fexburTelTa nakrebSi iricxeba. garda amisa, igi warmatebiT CaerTo sportisa da axalgazr30
dobis saqmeTa saministros mier dafinansebul usinaTloTa Teatris saqmianobaSi, kerZod, SesaniSnavad ganasaxiera murtalo nodar dumbaZis `kukaraCaSi~. Teatrma speqtakli waradgina 202-e sajaro skolasa da pantomimis TeatrSi. manamde iyo kidev erTi
roli nodar dumbaZis moTxrobis mixedviT dadgmul speqtaklSi _ `zustad eqvs saaTze~, sul axlaxan ki su
kavSiris kulturis centrSi dramatulma wrem warmoadgina usinaTlo
avtoris nodar mamacaSvilis _ piesa
`santeqnikos sergos cdunebani~, romelSic gedevanma sergos roli SesaSuri ostatobiT iTamaSa. is mSvenivrad ukravs gitaraze; amJamad mReris
saqarTvelos
usinaTloTa
kavSiris
vaJTa vokalur ansambl `krwanisSi~.
rogorc vxedavT, gedevan kevliSvili
mravalmxrivi niWiT daujildovebia
ufals. amitom movusminoT mas:
_ 1985 wlis 16 agvistos davibade.
pirvelidan mesame klasamde viswavle
51-e sajaro skolaSi, Semdeg _ 183-Si
gadavedi. merve klasSi viyavi, roca
dedasTan wavedi saberZneTSi. am dros
31
mxedveloba ukve gauaresebuli mqonda
da ar vicodi, riTi davkavebuliyavi.
maSin azradac ar momsvlia usinaTloTa raime organizaciis moZebna. musikalur saswavlebelSi ar mimiRes, _
notebs ver iswavliso. mere Wadrakze
siaruli daviwye, Tumca seriozuli
moTamaSe ar vyofilvar, _ isic mikvirs, rogor gavedi meeqvse adgilze
ubnebs Soris gamarTul SejibrebaSi.
mere dafaze ujrebis garCevac gamiWirda da TamaSs Tavi davanebe. ase
`davrCi haerSi~.
2003 wels saqarTveloSi davbrundi
da swavla usinaTlo bavSvTa skolainternatSi ganvagrZe. sakuTar TavSi
Cavikete, _ garkveuli kompleqsebi miSlida xels, komunikabelurobis problema mqonda. bevrs amayi vegone da
TviTonac Tavs maridebdnen. am skolaSi Zalian damexmarnen da problemebic
gadailaxa: qarTuli enisa da literaturis usinaTlo maswavlebelma _ Tamila abaSiam _ brailis Srifti Semaswavla; aseve, usinaTlo pedagogma _
cira vefxvaZem poezia Semayvara (ise
kiTxulobda leqsebs, sul Jruanteli
mivlida).
32
skolaSi jer babua damyveboda, mere
ki ise miveCvie iqaurobas, Ramec vrCebodi.
_ Cveulebriv skolaSi rom gagegrZelebina swavla, ukeTesi ar iqneboda?
_ ara. ar mecodineboda brailis Srifti. garda amisa, sxvagan ise ver gaigebdnen Cems sulier tkivilebs. pirvel rigSi, yvela adamiani TviTon unda iyos Sinaganad integrirebuli sazogadoebasTan, _ amas Cveulebriv skolaSi swavliT ver miaRwev, _ xom
naTqvamia, adamiani Tavisi Tavis saukeTeso fsiqologiao. hoda, mec Cavukvirdi sakuTar `mes~ da vecade, problemebi Zirfesvianad amomeZirkva. RmerTis arsebobaSi davrwmundi da aman gadamwyveti gavlena iqonia Cemze. ufals SevTxov xolme, TviTkmayofilebis grZnoba ar dameuflos da sakuTari Tavi
kargi ar megonos.
_ ra iyo mxedvelobis dakargvis mizezi?
_ badura CamomeSala. varjiSis dros
Tavdayira vdgebodi da mZimeebsac veweodi. gainteresebT, ratom vakeTebdi amas? imitom, rom gogoebis yuradRebis
mipyrobas vcdilobdi. maSin saamisod
33
meti saSualeba ver gamovnaxe. gafufunebuli da `mariaJi~ tipi viyavi. axla
am yvelafers gulwrfelad geubnebiT,
radgan vici, rom sulelurad viqceodi. madloba RmerTs, gamovswordi.
_ rogori iqnebodi, mxedveloba rom
ar dagekarga?
_ cudi cxovrebiT vicxovrebdi, gzas
avcdebodi.
_ fiqrob, rom RmerTma gansacdeli
swor gzaze dasayeneblad mogivlina?
_ asea. Tu dRes ram kargi maqvs, bebia-babuas damsaxurebaa da amisTvisac
vmadlob ufals. warmateba ufalTan daaxloebis mcdelobiT miiRweva.
_ ra migaCnia bednierebad?
_ sxvisTvis bednierebis miniWeba rom
SegiZlia.
_ ras ver apatieb adamians?
_ gulSi wyenas arasodes videb, radgan es CemTvisvea cudi, _ sakuTari boRma Senve gWams. Tumca arc is minda, vinmem cudad isargeblos Cemi aseTi xasiaTiT.
_ gitaraze dakvra rogor iswavle?
_ babua leqciebis wasakiTxad moskovSi miiwvies da mec Tan wamiyvana. mas
surda, Tvalis eqims gavesinje. binis
34
qiris gadaxda ar gviwevda biZaSvilTan vcxovrobdiT. Cvenma maspinZelma
gitaraze stingis simRera daukra da
mec Zalian mominda dakvris swavla.
TbilisSi rom davbrundi, musikalur
saswavlebelSi Sevedi klasikuri gitaris ganxriT. SesaniSnavi maswavlebeli
myavda _ tato jinjixaZe.
_ ra gancda geufleba gitaraze dakvrisas?
_ saocar Zalas vgrZnob. amas sityvebiT ver gadmovcem.
_ Seyvarebuli gyavs?
_ ki.
_ ra simReras miuZRvnidi?
_ amaze ar mifiqria. pirobiTad rom
gamovarCio, orives miuzis `aniTending~ mogvwons.
_ rogor daiwye msaxioboba?
_ su kavSiris kulturis centrSi
dramwre rom daarsda, speqtaklebSi
monawileoba SemomTavazes da didi
siamovnebiT davTanxmdi. roca sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministros proeqtSi mimiwvies nodar
dumbaZis `kukaraCaSi~ saTamaSod, ubednieresi adamiani viyavi. repeticiebs ba35
toni zurab kandelakic eswreboda da
meamayeboda aseT reJisorTan muSaoba.
_ popularobam Segcvala?
_ sulac ar vTvli, rom popularuli var, _ avtografebis mTxovnelTa
rigi namdvilad ar midgas. ise, ki meubnebian, rom kargad viTamaSe murtalo. warsulSi marTlac vgavdi murtalos da, albaT, amitomac ase kargad
gamomivida. sabednierod, dRes CemTvis
mxolod awmyo da momavali arsebobs.
_ rTulia msaxioboba?
_ Zalian. yoveli repeticiidan sulierad daRlili da daclili gamovdivar. ai, sportSi _ piriqiTaa. Tumca,
scenaze dgomis siamovneba Rirs am
tanjvad.
_ sporti Senve axsene da fexburTis
Sesaxeb gkiTxav.
(icinis) _ Tavidan es siaxle sasacilodac ar meyo. mere mivxvdi, sasacilo ki ara, sakmaod seriozuli wamowyebaa.
_ rogor moxvdi gundSi?
_ simarTle giTxra, orientaciaSi savarjiSod ufro mivedi, vidre _ saTamaSod. seriozulad mogvianebiT CaverTe. axla kviraSi samjer gvaqvs var36
jiSi `arena-holSi~. yvela moTamaSes
Tvalebi aqvs axveuli, garda mekarisa,
raTa sruliad usinaTlo da narCeni
mxedvelobis mqoneebi erTnair mdgomareobaSi aRmovCndeT. saocari gancdaa,
roca mxedveli mekarisaTvisac SegiZlia golis gatana. gvyavs instruqtori, romelic gvixmovanebs TamaSis
msvlelobas: kuTxurebis mowodebas,
pasebis gadacemas da aseT rameebs. 10
maisamde samxreT koreaSi gasvla igegmeba ori kviriT, mere ki _ CineTsa da
inglisSi. saqarTvelos fexburTis federacia gvafinansebs. jerjerobiT sakuTari darbazi ar gvaqvs da qvelmoqmedebis xarjze varT `arena-holSi~.
Cveni mwvrTneli da yvelafer amis sulisCamdgmeli batoni ilia xifaSvilia.
_ ra funqcia gaqvs gundSi?
_ mcveli var.
_ gatyob, iumoris grZnoba ar gaklia, rame kuriozs xom ar gaixsenebdi?
_ romeli erTi vTqva... kargi, es
iyos: kulturis centris mcire darbazSi `santeqnikos sergos cdunebanis~
repeticiebs gavdiodiT. erT-erT repeticiaze baCanam (margvelaSvili) daig37
viana. SemosvlisTanave yvela gadakocna, Cem garda.
_ me? _ vikiTxe siciliT. _ modi mereo, _ mipasuxa. uxerxulad wamovdeqi
da bragvanis xmac gaisma. am dros Cemi
telefoni rekavs. rogorc iqna, vupasuxe: _ daica, ar mcalia, mogvianebiT
dagirekav, axla scenis qveS vgdivarmeTqi. baCom miTxra: _ ar megona, ase
Tu mogenatreo.
_ `sinaTles~ kiTxulob?
_ samwuxarod, drois uqonlobis gamo, brailiT wakiTxvas ver vaxerxeb, _
CemTvis eleqtroversia ufro mosaxerxebelia. kargi iqneba, yvela nomeri
rom daidos internetSi.
_ kidev riTi xar dakavebuli?
_ kaspis raionis sofel okamSi gitaraze da tamtamze dakvras vaswavli.
sxvaTa Soris, bevri niWieri bavSvi
aRmovaCine.
_ ras niSnavs SenTvis, iyo maswavlebeli?
_ didi bednierebaa, Tuki vinmesTvis
kargi ramis swavleba SegiZlia. SemiZlia, ufasodac vaswavlo imas, visac
raime wvlilis Setana SeeZleba musikaSi. musikosoba RvTisgan boZebuli
38
niWia da ara sportuli Sejibreba, mogebisTvis rom daukra da imRero.
_ ras urCevdi pasiur usinaTloebs?
_ rCevebis micema ar mexerxeba. sakuTari gamocdilebidan gamomdinare,
movuwodeb, CauRrmavdnen Tavis problemas da ecadon mis daZlevas. da
kidev, TiToeul gadadgmul nabijSi
didi siyvaruli Caaqsovon.
gedisTan saubars samxreT koreidan
dabrunebis Semdeg vapirebdi, magram
misi azriT, jobda, intervius imediani
momavlis fonze Caevlo. ra Tqma unda,
mec daveTanxme. imedian momavalTan erTad, pirad cxovrebasa da kargi saqmis
keTebaSi warmatebas vusurveb mas.
literaturuli gverdi
revaz tatalaSvili
me Sen miyvardi
`saukuneebs macxovari gahyveba mexred,
saukuneebs _ dasabami rom moaZova~.
niko samadaSvili
me Sen miyvardi maSinac ki,
SiSvel sxeulze rom gvemosa foTlebi
leRvis
39
da vRmuodiT orbgerian winadadebebs.
me Sen miyvardi maSinac ki,
rodesac `argo~ oqros sawmisiT da
medeaTi
egeosis zRvaSi Securda.
me Sen miyvardi maSinac ki,
farnavazis Svid samTavroSi
qarTul anbans mwyurvaliviT rom
davewafeT;
da maSinac ki,
farsman mefis xalibur folads
kapitolumTan rom gahqonda
rekva-wkriali.
me Sen miyvardi maSinac ki,
giSris TmebiT Sekruli jvari
Saravandedad rom daadgaT
qarTlosianTa.
me Sen miyvardi maSinac ki,
roca Tamari fexSiSveli, locvad
damdgari
jars varZiamde miacilebda;
da maSinac ki,
roca soslani, mxargrZelni da
axalcixelni
ymadnaficobis sigel-gujrebs
ufrialebdnen ucxo qalaqebs.
me Sen miyvardi maSinac ki,
sxivmosileba qeTevanisa
40
mecxre camde naTlis svetad
rom aRimarTa;
da maSinac ki,
bevreuli urem-Cardaxi
kaxTa miwidan iZulebiT ayril
deda-wuls
jahandabisken WrialiT rom
miagorebda.
me Sen miyvardi maSinac ki,
axalcixis tyveTa bazarze
ulamazes qarTvel asulebs da
mzeWabukebs
TanamoZmeni gasasyidad rom imetebdnen;
da maSinac ki,
imerxevsa da artaanSi CarCenil
qarTvelT
memleqeTi rom enatrebodaT.
me Sen miyvardi maSinac ki,
znedacemulma saWurisma
sionis gumbaTs rom daabija;
da maSinac ki,
erTmorwmune xiStianebi
ZaRlis enad rom ixsenebdnen
Cvens dedaenas.
me Sen miyvardi maSinac ki,
eris mozares madlobis wil tyvia rom
vargeT;
da maSinac ki,
41
wminda ambrosis umwikvlo guli
dasaxvretad rom gavimeteT.
axlac miyvarxar, internetis
saukuneSi,
adamianTa gulgriloba
xveul fesvebad rom ganTesila
dedamiwis oTxive mxares.
me Sen miyvardi dasabamiTgan
da meyvarebi sulTa CvenTa
aRsasruladmde!
zurab gurCiani
Sewyvetili zRapari
miaxloebiTac veravin ityvis, meramdened amogorda mTvare samTvariodan
im saRamos. albaT, meaTiaTased Camojda sarkmlis mopirdapire Wadris totze da, SeiZleba, meaTased SehRimila
sarkmlis miRma momlodine naz qmnilebas. nazi qmnileba rafas idayvebiT
daeyrdno, gaxurebuli Subli sarkmlis gril minas miado da sapasuxod
gauRima:
_ ra kargia, rom kidev moxvedi!
_ qarma Tu Rrublebi ar moreka, me
yovelTvis moval.
42
_ o, es qari!..
_ ho, es qari rom ara, xels
veraferi SegviSlida.
_ mainc ra saocaria, _ moaqvs da
miaqvs, rasac dasZravs. kacma ar icis,
saidan da sad. verc imas gaigeb, sad
iwyeba da sad mTavrdeba. xan keTilia
_ metadre papanaqeba sicxeSi, roca
saamo siod mogvevlineba; xan gaborotdeba da damangrevel grigalad
dagvatydeba Tavs.
_ getyoba, bevrs fiqrob qarze.
_ eWvianob?
_ rogorc yvela Seyvarebuli...
_ me ki ar veWvianob.
_ marTla?!
_ xom ar gewyina?
_ ar vici...
ase saubrobdnen yovel mTvarian
Rames qali da mTvare, vin icis, albaT,
meaTased.
***
qali: _ miambe rame!
mTvare: _ ra giambo?
qali: _ sul erTia. Sen iseTi moyola ici...
mTvare: _ mainc rogori?
qali mravalmniSvnelovnad uRimis.
43
mTvare: _ maSin giambob erT ucnaur
gogonaze.
qali (gamococxlda): _ ucnaur gogonaze?! sainteresoa. aba, gismen.
mTvare: _ iyo da ara iyo ra, iyo erTi...
qali: _ zRapars miyvebi?
mTvare: _ zRaparSia simarTle da kidev _ silamaze. zRapari xom cxovrebisagan moZulebulTa TavSesafaria.
qali: _ asea. aba, gismen.
mTvare: _ imas vambobdi, iyo da ara
iyo ra, iyo erTi metad ucnauri gogona erT ucnaur qveyanaSi, romelsac
zRapareTi erqva. ucnauri xalxi cxovrobda iq: ar icodnen, ra iyo Suri, siZulvili, parva... yvelas yvela uyvarda. iyo erTi ucnaurTa Soris ucnauri
gogona: dilidan daRamebamde bunebaSi
trialebda, esaubreboda da efereboda
Citebs, cxovelebs, xeebs, yvavilebs,
ase gasinje, xavsian qvebsac ki...
yvelaze metad mTvarian RameebSi
martodmarto
xetiali
izidavda,
oRond amas mxolod sizmarSi axerxebda. ufrosebi mkacrad Caagonebdnen: RamiT qalis gareT siaruli wesi ar
44
ariso. isic, rogorc yvela wesieri
gogona, ver gadavidoda am wess.
erT gasaocar niWs flobda gogona _
rasac undoda, imas isizmrebda. es niWi
didi bednierebaa yvela meocnebisaTvis. hoda, erTxel esizmra, Tu isizm
ra: viTom erT mTvariT ganaTebul ucxo yvavilnarSi idga, TviTonac yvavili iyo da uxaroda _ yelmoRerebuli
mosarkul cas ahyurebda, raRac uCveulos molodiniT uCqrolavda guli
(zRapareTSi yvavilebsac guli hqondaT).
da movida isic... ki ar movida,
uxilavma xelma mTvaris sxivebisagan
gamoZerwa TiTqos. idga gogona-yvavilis winaSe tanaSoltili Wabuki. didxans mdumared Sescqeroda gogona
sxivCamdgari TvalebiT: sadRac minaxavso, gaifiqra da maSinve gaaxsenda:
es is Wabuki iyo, araerTxel rom dasizmrebia da usizmrebia. gaukvirda,
sizmari rogor amixdao. ar icoda,
rom sizmarSi iyo.
bolos Wabukma muxli moiyara da
gogona-yvavils natif TiTebze eambora:
45
_ yvavilTa Soris unazeso da usurnelovaneso, miyvarxar! _ ki ar uTxra,
amborSi Caaqsova es sityvebi da gogona-yvavilmac amborTan erTad SeigrZno.
Wabuki isev mTvaris sxivebad gardaiqmna.
gamoeRviZa. guli daswyda, yvavili
rom aRar iyo. manamde ganucdeli
Jruanteli uvlida ukve qalobaSeparul sxeulSi. sjeroda, adre Tu gvian
auxdeboda sizmari da kvlav yvavili
iqneboda... es dResac sjera.
axla ki, Cemi Casvlis droa, aba, xvalamde! gkocni!
qali: _ Cumad, sinamdvilem ar gaiRviZos. iseTi eWviania...
***
momdevno Rames qari amovarda saidanRac. sarkmlis mopirdapired Wadari TrToda. qars mohqonda da mihqonda
saavdro Rrublebi. mTvarec xan imaleboda, xan _ gamoCndeboda. maSin isic
WadarTan erTad TrToda da irxeoda.
vera da ver aawyves saubari _ qarma
CauSxamaT paemani.
uamindobam Seubraleblad didxans
gastana. qali iZulebuli iyo, moTminebiT aetana sinamdvilis gauTavebeli
46
buzRuni da sayvedurebi. brazobda, sinamdvileze ki ara, qarze, uamindobaze,
Tavis bedze... amave dros, uxaroda kidec, radgan molodiniT tkbeboda, Tan
suli eleoda, rodis dasruldeboda
uamindoba da molodini. ra Tqma unda,
es wuTic dadga, _ yvelafers aqvs
dasasruli, uzado siyvarulis garda.
***
mTvare: _ mogenatre?
qali: _ Sen?
mTvare: _ mec.
orive iRimeba.
qali: _ mere, mere ra moxda?
mTvare: _ gogonas kidev ufro Seuyvarda mTvarian RameebSi xetiali.
swamda, odesme aucileblad sizmrebidan gadmoiyvanda im saocar Wabuks da
TviTonac aucileblad gaxdeboda im
Wabukis mowonebuli yvavili.
dro ki gadioda. erT mSvenier dRes
aRmoaCina, rom gogona aRar iyo _
Tvalsa da xels Sua daqalebuliyo. es
imas niSnavda, rom zRapareTi unda mietovebina da sinamdvileTSi gadasaxlebuliyo. sikvdiliviT ar undoda, magram isic kargad uwyoda, es sikvdi47
liviT gardauvali rom iqneboda, da
CaTrevas Cayola arCia.
sami ram ganZi gamohyva zRapareTidan
mziTeviviT: ocneba, siyvaruli da qaluri umankoeba. es ukanaskneli sinamdviles miuZRvna pirvelsave Rames, siyvaruli ki _ ver gaimeta, xolo ocneba
TviTon sinamdviles ar sWirdeboda.
siyvaruli da ocneba iyo is wvrili,
magram mtkice Zafi, romelic zRapareTTan akavSirebda da cotaTi mainc
umsubuqebda uferul sinamdviles.
qali: _ ase dasrulda Seni zRapari?
mTvare: _ ara, zRapari axlac grZeldeba.
qali: _ es rogor?
mTvare: _ ise, Cveni urTierToba da
Rameuli saubrebi gana zRapari araa?
qali: _ ki, magram...
mTvare: _ xom giTxari, silamaze da
simarTle zRaparSia-meTqi.
qali: _ maS, ganagrZe!
mTvare: _ Sen ver gaige, axla Cven
TviTon varT zRapris gmirebi.
qali: _ ese igi...
mTvare: _ ho, asea.
qali: _ waval awi, sadacaa, sinamdvile gaiRviZebs...
48
mTvare: _ sadacaa, qaric amovardeba,
es wyeuli.
qali: _kidev eWvianob, ara?
mTvare: _ ase mgonia, Sens Tavs wamarTmevs, _ vicnob magis bunebas, maradisobidan movdivarT erTad.
qali: _ simandvile?
mTvare: _ sinamdvile, vici, ar giyvars.
qali: _ mainc imas vekuTvni.
mTvare: _ es arafers niSnavs, magram... o, es qari!.. ukve mohqris!
***
erT qarian da umTvaro Rames qalma,
rogorc maSin im gogonam, isizmra: viTom isic mTvariT ganaTebul yvavilnarSi idga da isic yvavili iyo, masac
uxaroda yvavilad yofna. maSindeliviT sxivebisagan ganxorcielda is Wabuki da xelze ambors Caatana usityvod naTqvami: _ Sen ufro gamSvenierebulxar! _ me xom is ara varo, _
undoda eTqva, magram ise iyo monusxuli, ena ver daZra. _ me Sen zRapareTSi dagabruneb, oRond Sen moindome!
didi Zalisxmeva dasWirda, rom sakuTari TavisTvis ejobna da Zlivsgasagonad amoeTqva: _ ara!
49
ra iqneboda, Wabuks yuri rom ar egdo da gaetaca zRapareTisken? es veRar isizmra.
am dros, viTom qarma dahbera,
yvavilnari
miwasTan
gaaswora.
ca
saavdro Rrublebma dafara. Wabuki
gauCinarda. TviTon is qarma aitaca,
civi, magram mtkice mklavebi moxvia...
es ar usizmrebia, _ esizmra.
gamoeRviZa. aRar undoda yvavilad
yofna. guli swydeboda, oRond, raze _
Tvi-Tonac kargad ar icoda. yvavilad
yofna ki namdvilad aRar undoda.
***
diliT naxa, rom sarkmlis mopirdapired Wadari aRar idga, _ RamiT qars
moeTxara. maSin uxmo ganuyrel megobrebs, magram ocnebac da siyvarulic
qars waretacna, waeRo is, rac ar
moutania.
zRapari Sewyda. amjeradac CaTrevas
Cayola arCia.
wlebis Semdeg qalma gaifiqra: `marTla arsebobda zRapareTi, Tu, ubralod, TviTon isizmra?!~
50
Cemi kaklis xe
me var kaklis xe, ukve beberi. zustad ver getyviT Cems asaks, es kia, Cemi
axalgazrdobis da bavSvobisdroindeli xe TiTqmis aRar darCa axlomaxlo.
sul axali Taoba maxvevia gars. axalgazrdobas ra sjobs _ RmerTma amravlos _ mara, ra vqna, me imaTi ar mesmis, imaT _ Cemi. imis Tqma rodi minda,
rom me kargi da marTali var, isini ki _
ara. RmerTma damifaros! piriqiT, madloba RmerTs, sul marto rom ar davrCi am sibereSi! eh, vina Tqva, xangrZlivi sicocxle kargiao? sul tyuili
yofila! adamianebmac rom migvatoves!
zustad getyviT, Cem Tvalwin maTma
oTxma Taobam Caiara. ramdenis dabadebas da gardacvalebas movswrebivar!
Cvens patronobas iCemebdnen Taobidan
Taobamde, dRes ki viRas vaxsovarT?
mainc ram SeaZulaT, ram aucruaT
guli aqaurobaze?! imaTi movla-patronoba ki ar mWiria _ Cven, kaklis
xeebi, sxva xexilisgan gansxvavebiT,
mSvenivrad vuvliT Cvens Tavs, _ ubralod, miyvaran, menatrebian... kidev vambob, arasodes vyofilvar da arc
viqnebi sxvisi xelisSemyure. beberi
51
fesvebiT ise mtkiced veWidebi mSobel
miwas, vera Zala ver momwyvets. amas
winaT saSinelma grigalma gadagviara,
erTi nawili Camomatexa... eh, netavi
amis meti ara daeSavebina! ramdeni Cemi
kbila da bevrad umcrosi xe Seiwira
im uRmerTom! guli mikvdeba, cremls
ver vimagreb maTi gaxsenebisas. ar
vici, es oxeri, raRa me gamovdeqi
kerketi kakali!
ramdeni mogoneba fuTfuTebs am
beber TavSi! ra Jivil-xivili, cekvaTamaSi da, xSirad Cxubi da ayalmayalic yofila Cemi totebis CrdilqveS! sada xarT axla, adamianebo? netavi Tqvenc Cemebr fesvebi gqonodaT,
maSin xom...
Cem pirdapir, SemaRlebul ferdobze
Cemze bevrad patara asakis kakali
dgas. eh, amasac Tu dgoma hqvia!.. ise
gadmoxrila, ise mokakula welSi, lamisaa, kenweroTi sakuTar fesvebs Seezardos. gulis gulSi mrcxvenia, rom
me, masze bevrad xnieri myarad da gamarTulad vdgavar, is ki... ara, Tavs
rodi viwoneb am sityvebiT, nurc zedmet TavmdablobaSi CamiTvliT, marTla
guli mwydeba am usamarTlobis gamo.
52
am laparak-laparakSi da ybedobaSi erTi kvimati SekiTxva gamiCnda: mec rom
adamianebiviT fexebi mqonoda fesvebis
magivrad, netav rogor moviqceodi?!
ernst Teodor amadeus hofmani
patara caxesi cinoberad
wodebuli
(dasaw. ix. Jur. `sinaTle~, #8-12, 2014, #1-3, 2015 w.).
Tavi mecxre
erTguli kamerdineris SeSfoTeba.
rogor aur-dauria yvelaferi beberma
lizam da rogor dausxlta fexi ministr cinobers, roca Tavqudmoglejili Sinisaken garboda. ra ucnaurad axsna cinoberis uecari sikvdili Tavadis karis eqimma. rogor dadardianda Tavadi barzanufi da rogor Wamda igi xaxvs. cinoberis dakargva, anu aunazRaurebeli danaklisi.
TiTqmis mTeli Ramis ganmavlobaSi
idga ministr cinoberis kareta moS
terpinis saxlis win. egers ramdenjer
uTxres, _ misma brwyinvalebam, albaT,
ukve didi xnis winaT datovao sazogadoeba, magram egeri mainc ar ijerebda, _ misi brwyinvaleba aseT qarsa
53
da wvimaSi saxlSi fexiT xom ver wavidodao. roca, bolos da bolos,
Suqi Caaqres da karebi Carazes, egeri
carieli karetiT gaudga gzas, magram
ministris sasaxleSi misvlisTanave kamerdineri gaaRviZa da hkiTxa, _ RvTis
gulisTvis miTxari, dabrunda Tu ara
ministri da Tu dabrunda, vin moiyvanao.
_ misi brwyinvaleba _ CasCurCula
yurSi kamerdinerma, _ misi brwyinvaleba guSin gvian RamiT dabrunda Sin,
amas wyali ar gauva, axla loginSi
wevs da sZinavs. magram, oh, Cemo keTilo, rom icodeT, rasa hgavda! yvelafers mogiyvebiT, oRond krinti arsad
dasZraT, Torem daviRupebiT, Tuki misi
brwyinvaleba gaigebs, rom bnel talanSi Tvali Sevaswari! samsaxurs davkargav. misi brwyinvaleba, momcro tanis miuxedavad, saSinlad ficxi adamiania, erT wamSi gabrazdeba xolme
da, Tu gabrazda, mere ukan aRar daixevs. guSin erTi windauxedavi Tagvi,
romelmac misi brwyinvalebis sawol
oTaxSi kuntruSi gabeda, galaplapebuli daSniT akuwa. keTili da patiosani! axla mTavar ambavs mogiyvebi. is
54
iyo, palto wamovisxi da fexakrefiT
samikitnosaken gavemarTe, rom erTi
ori xeli qaRaldi wameTamaSa, vxedav,
kibeze
raRac
amodis,
frTxvinavs,
fexsacmelebs abakunebs. mere bnel talanSi lajebSua gamiZvra, iatakze daepertya da iseTi Cxavili, iseTi truxuni atexa, rom... oh, RmerTo! Wabuko,
Tqven keTilSobili adamiani xarT, amaze sityva ar dagcdeT, Torem ziareba
aRar meRirseba!.. cota axlos modiT...
hoda, ise truxunebda, Cvenma mowyale
brwyinvalebam rom icis xolme, roca
mzareuli xbos barkals ver Seuwvavs
kargad, anda, roca iseTi ram moxdeba,
rac mis brwyinvalebas ar moswons.
kamerdinerma pirze xeli miifara da
es bolo sityvebi egers yurSi CasCurCula. egeri ukan gadaxta, saxeze undobloba aesaxa da ikiTxa:
_ ras brZanebT?
_ diax, _ ganagrZo kamerdinerma, _
eWvi araa, swored Cveni mowyale keTilSobileba gaxldaT is kacuna, talanSi rom fexebSua gamiZvra. Cemi
yuriT gavigone, rogor axriginebda
skamebs, rogor aRebda zedized karadebs, vidre Tavis saZinebel oTaxSi
55
Sevidoda. ver gavbede ukan gavyolodi,
magram ramdenime saaTis Semdeg misi
saZinebeli oTaxis karTan mivipare da
yuri
mivugde.
hoda,
pativcemuli
brwyinvaleba ise xvrinavda, rogorc
sCvevia xolme, roca meore dRes didi
saqmeebi moelis. egero, bevri ram xdeba zecad da qveynad, rac filosofosT sizmrad arc ki molandebiaT! _
es sityvebi erTxel TeatrSi yofnis
dros gavigone melanqoliuri princisagan (bevri ram xdeba... _ igulisxmeba
princ hamletis sityvebi, roca igi
mamis Crdils xvdeba (Seqspiris tragedia `hamletis~ pirveli moqmedebis
mexuTe suraTi), romelic Tavidan
fexebamde SavebSi iyo gamowyobili.
princi lamis caxcaxebda viRac kacis
winaSe, Tavze muyaos CaCi rom hqonda
Camofxatuli. guSin, etyoba, iseTi saocari ambavi moxda, rom misi brwyinvaleba iZulebuli gaxda, saxlisTvis
Seefarebina Tavi. guSin profesorTan
Tavadic iyo stumrad. SeiZleba Tavads
warmoscda, urigo ar iqneba, erTi
patara reforma gavataroTo da ministrmac maSinve saqmes mihyo xeli,
gamoiqca niSnobidan da saxelmwifos
56
sakeTildReod Sromas Seudga. ise
xvrinavda, uTuod ase unda iyos. ho,
uTuod raRac didi, Zalze mniSvnelovani ambavi moxda! vin icis, xval
Tu ara zeg, iqneba isev mogviwios nawnavebiT siaruli! magram moveSvaT am
ambebs, Zvirfaso megobaro, avideT
zemoT da, rogorc erTgul msaxurebs
SehferiT, misi sawoli oTaxis kars
yuri mivugdoT, gavigoT, isev mSvidad
Tu wevs loginSi misi brwyinvaleba da
sulis Sinagan xmas Tu esaubreba.
kamerdineri da egeri fexakrefiT miiparnen oTaxis karTan da yuri miugdes. cinoberi xrutunebda, xrialebda
da ucnaurad ustvenda. orive msaxuri
mowiwebis niSnad adgilze gaitruna.
mere gulaCuyebulma kamerdinerma Tqva:
_ rac ginda Tqvi, magram es Cveni
mowyale batoni cinoberi namdvilad
didebuli adamiania.
meore dRes, dilasisxamze ministris
sasaxlis pirvel sarTulze xmauri da
aliaqoTi atyda. karga xnis gaxunebul
sagareo kabaSi gamowyobili viRac sawyali, moxuci glexis qali ZaliT SeiWra sasaxleSi da kariskacs dauJina,
_ ginda Tu ara, axlave wamiyvane Cems
57
vaJiSvilTan, patara caxesTano. kariskacma qals ganumarta,
_ sasaxleSi misi brwyinvaleba batoni ministri fon cinoberi cxovrobs,
mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordenis kavaleri, xolo msaxurTa
Soris patara caxesis saxeliT an metsaxeliT aravin ariso cnobili. amis
gagonebaze gaxarebulma dedakacma gadareuliviT wamoiZaxa, _ swored eg
oci Rilis patroni, batoni ministri
cinoberi aris Cemi sayvareli vaJi _
patara caxesio. dedakacis yvirilsa
da kariskacis dauridebel lanZRva-muqaraze yvela msaxurma iq moiyara Tavi.
Rrianceli TandaTan matulobda. roca
dabla kamerdineric Camovida, rom xalxi gaefanta, ase urcxvad rom ufrTxobda dilis Zils mis brwyinvalebas, qali ukve sasaxlidan gareT gaegdoT, yvela darwmunebuli iyo, viRac
Wkuaze SeSliliao.
qali quCis meore mxares, erT-erTi
saxlis qvis kibeze Camojda da qviTinsa da godebas mohyva imis gamo,
rom im ugulo xalxma ar SeuSva Tavis
sayvarel vaJiSvilTan, patara caxesTan, romelic, Turme, ministri gamxda58
rao. mis garSemo nel-nela xalxma moiyara Tavi, qali ki isev gaiZaxoda, _
ministri cinoberi Cemi vaJiSvilia,
patara rom iyo, caxess veZaxdio. qali
imden xans moTqvamda da godebda, rom
Sekrebili xalxi sagonebelSi Cavarda,
aRar icodnen, ra efiqraT, _ daejerebinaT, Tu Wkuidan gadamcdari qalis roSvad CaeTvalaT misi sityvebi.
moxuci qali cinoberis fanjrebs
Tvals ar acilebda. ucbad xmamaRla
gadaixarxara, taSi Semohkra da gaxarebulma mTeli xmiT SesZaxa:
_ ager isic, Cemi kacuna, Cemi patara
avsuli... dila mSvidobisa, patara caxes! dila mSvidobisa, patara caxes!
yvelam saxlisaken gaixeda. rogorc
ki patara cinobers Tvali hkides, mwvaned dafoTlili vefxvis ordenis bafTa rom gadaekidebina mewamuli feris
naqsov xalaTze, TavSeukavebeli sicili atexes. cinoberi uzarmazari fanjris win idga da mis dagvalul tanfexs yvela kargad xedavda. quCaSi
TavSeyrili xalxi xorxocobda, gahyviroda: `patara caxesi _ patara caxesi!
SexedeT erTi, am patara mokazmul pa59
vians, damTxveul gonjs, alrauns! patara caxes, patara caxes!~
kariskaci, cinoberis yvela msaxuri
gareT gacvivda imis gasagebad, Tu ratom icinodnen gamvlelebi. is iyo,
msaxurebma Tvali Seavles TavianT batons, rom TviTonac daiwyes xarxari
da Rriali: `patara caxes, patara caxes! cerodena! dagvaluli! alrauni!..~
etyoba, ministri axlaRa mixvda, rom
quCaSi Sekrebili xalxi mas dascinoda. ucbad fanjara gaaRo, xalxs sibraziT anTebuli Tvalebi gadaavlo,
gaanCxlda, ayvirda da gacofebisagan
Tavgzaabneuli ucnaur xtunvas mohyva,
Tan imuqreboda, _ Tqven Tavs davaWerineb, cixeSi amogalpobT yvelaso.
magram, rac ufro mets kapasobda misi
brwyinvaleba, miT ufro matulobda
yiJina da Rrianceli. ubedur ministrs
yvelafers esrodnen, rac xelSi moxvdebodaT _ xils, bostneuls, qvebs.
cinoberi iZulebuli gaxda, oTaxSi
damaluliyo.
_ RmerTo didebulo, _ wamoiZaxa Tavgzaabneulma kamerdinerma, _ es ra sazizRarma patara maxinjma gadmoixeda
misi mowyale brwyinvalebis fanjri60
dan? ras niSnavs es? rogor moxvda es
juja mis oTaxSi? _ kamerdineri zeviT
avarda, magram ministris saZile oTaxi
weRandeliviT daketili dauxvda. kamerdinerma, rogorc iqna, gabeda da
karze frTxilad daakakuna, magram oTaxidan aravin gaepasuxa.
amasobaSi, RmerTma uwyis, ra iyo mizezi, xalxi xmadabal miTqma-moTqmas
mohyva, fanjridan gadmomdgari patara
sasacilo gonji marTlac patara caxesia, romelmac cinoberis amayi saxeli dairqva da yovlad uRirsi tyuilebiTa da TaRliTobiT warCinebas miaRwiao. sul ufro xmamaRla gaismoda
SeZaxilebi: `Zirs eg mowrupuli gaiZvera, Zirs! gaaZreT ministris kurtaki!..
CaamwyvdieT galiaSi, bazarSi CamoatareT da fuli akrifeT! SemoseT TiTbris brWyvialebiT da gasarTobad bavSvebs aCuqeT! aba, zeviT avideT!~ da
xalxi sasaxlis kars miawyda.
sasowarkveTili kamerdineri xelebs
asavsavebda da yviroda:
_ es xom janyia! amboxebaa! gaaReT kari, Tqveno brwyinvalebav! Tavs uSveleT! magram pasuxs aravin iZleoda,
Signidan mxolod Cumi gminva ismoda.
61
xalxma sasaxlis kari Seamtvria da
braxabruxiTa da RrianceliT zeviT
acvivda.
_ axla ki droa! _ Tqva kamerdinerma
da kabinetis kars iseTi ZaliT eZgera,
rom igi WrialiTa da lawaniT moswyda
anjamebs. misi brwyinvaleba cinoberi
ki arsad Canda!
_ Tqveno brwyinvalebav! mowyaleo
brwyinvalebav! nuTu amboxebis xmauri
ar gesmiT? Tqveno brwyinvalebav, mowyaleo brwyinvalebav! sada xarT? RmerTo, Sen Seminde Secodebani Cemni, magram sad inebeT Tavis Sefareba? _ gahyviroda sasowarkveTili kamerdineri
da oTaxebSi darboda, magram pasuxs
aravin aZlevda, xma aravis gaucia, eg
iyo, kamerdineris yvirils marmarilos
kedlebi exmianeboda da oTaxs damcinavi gamoZaxili avsebda. cinoberi TiTqos miwam Caylapao.
quCaSi xalxi daSoSminda. kamerdinerma quCidan wkriala xma gaigona, fanjridan gadaixeda da viRac qali dainaxa, romelic xalxs sityviT mimarTavda. gamvlelebi daSlas apirebdnen,
Tan eWvis TvaliT amoxedavdnen xolme
sasaxlis fanjrebs.
62
_ ajanyeba TiTqos Caqra, _ Cailaparaka kamerdinerma, _ axla ki gamova
misi mowyale brwyinvaleba Tavisi TavSesafridan.
kamerdineri kvlav sawol oTaxSi
Sebrunda, ifiqra, bolos da bolos,
iq mainc aRmovaCeno ministrs.
dakvirvebiT moavlo Tvali oTaxs da
ucbad dainaxa, rom vercxlis saxeluriani lamazi WurWlidan, romelic mudam tualetis gverdiT idga xolme,
radgan ministrs igi Tavadisagan miRebul uZvirfases saCuqrad miaCnda, nekisodena galeuli kanWebi amoSveriliyo.
_ RmerTo, RmerTo! _ akivlda SeSfoTebuli kamerdineri, _ RmerTo, RmerTo! Tu ar vcdebi, es kanWebi misi
brwyinvalebis, baton ministr cinoberis, Cemi mowyale batonisa unda iyos!
_ kamerdineri axlos mivida, SiSisagan acaxcaxebulma WurWelSi Caixeda
da Sehyvira: _ Tqveno brwyinvalebav!
Tqveno brwyinvalebav! RvTis gulisaTvis, ras sCadixarT... mand ras akeTebT? magram raki cinoberi xmas ar
iRebda, daSinebulma kamerdinerma, _
misi brwyinvaleba mTlad ar Cavardeso
SigniT, ridi da mowiweba daiviwya,
63
cinobers fexSi waavlo xeli da zemoT amoswia. magram, RmerTo, mkvdari
iyo misi patara brwyinvaleba, mkvdari!.. kamerdineri xmamaRla godebas
mohyva. oTaxSi egeri da msaxurebi Semocvivdnen. zogi Tavadis karis eqimis
mosayvanad gaiqca. amasobaSi kamerdinerma sufTa pirsaxocebiT gawminda Tavisi ubeduri batoni, loginSi Caawvina, irgvliv abreSumis baliSebi ise
Semouwyo, rom micvalebuls naoWebiT
daRaruli muStisodena saxeRa mouCanda.
am dros oTaxSi froilain fon rozenSioni Semovida. monastris winamZolma rogorRac moaxerxa da Tavdapirvelad xalxi daamSvida, Semdeg
usulo cinobers miuaxlovda. ferias
moxuci liza mohyveboda fexdafex patara caxesis alali deda. micvalebuli cinoberi axla ufro lamazi
Canda, vidre sicocxleSi yofila rodisme. ministrs pawawina Tvalebi daexuWa, cxviri Zalze gasTeTreboda, bageze nazi Rimilis odnavi kvali darCenoda da, rac mTavaria, muqi wablisferi Tma mSvenier kululebad daxveoda. froilainma kacunas Tavze xeli
64
gadausva da TmaSi imave wuTs wiTeli
zolis mqrqali Suqi gamokrTa.
_ ah! _ warmosTqva froilainma da sixarulisagan Tvalebi aucimcimda, _ ah,
prosper alpanus! dido ostato, Sen
Seasrule danapirebi! aRsrulda misi
bedi da yovelgvar wyevlas da SeCvenebas bolo moeRo!
_ oh, _ Cailaparaka moxucma lizam, _
RmerTo didebulo, es xom Cemi patara
caxesi ar aris, Cemi caxesi arasodes
yofila ase lamazi. sul tyuilubralod Camovedi qalaqSi. Tqvenc rom
kargi veraferi mirCieT, mowyaleo
froilain!
_ oRond nu iwuwuneb, bebero, _ upasuxa froilainma, _ Sen rom Cemi darigebisaTvis gegdo yuri da uCemod am
saxlSi ar SemoWriliyavi, yvelaferi
kargad agisruldeboda. kvlav gimeoreb, eg patara, loginSi rom wevs,
namdvilad Seni vaJiSvili caxesia.
_ hoo? _ wamoiZaxa gaxarebulma qalma, _ raxan misi brwyinvaleba marTlac
Cemi Svilia, maS es saxli da yvelaferi, rac aqaa, me damrCeba memkvidreobiT?
65
_ ara, _ uTxra froilainma, _ es yvelaferi axla ganze dagrCeba, xelsayreli dro dakarge, raTa fuli da qoneba migeRo, Sen, aki giTxari, gamdidreba ar giweria-meTqi.
_ maSin imis neba mainc ara maqvs, rom
Cemi sabralo kacuna winsafarSi gavaxvio da Sin waviRo? _ ikiTxa qalma da
TvalTagan cremlebi wamoscvivda, _
Cvens baton moZRvars frinvelebisa da
TriTinebis uamravi fituli aqvs, Cemi
patara caxesis fitulsac gaakeTebs.
samaxsovrod meqneba, minda karadaze
Semovdga, ai, aseTi, wiTel frakSi gamowyobili, mxarze farTo bafTiT da
mkerdze didi varskvlaviT.
_ o, ras ambob! _ SesZaxa ganawyenebulma froilainma, _ es xom sruliad uazro ganzraxvaa! amis gakeTeba
rogor SeiZleba!
axla ki mohyva qali slukunsa da
moTqma-godebas:
_ me ra momemata imiT, rom Cemma patara caxesma maRal Rirsebas da simdidres miaRwia! CemTan rom darCeniliyo, Raribulad gavzrdidi, arasodes
im dawyevlil vercxlis WurWelSi ar
Cavardeboda, axlac icocxlebda da,
66
albaT, sixarulsa da sikeTes momitanda. Cavsvamdi kalaTSi da ise vatarebdi qveynad. xalxic Semibralebda,
vin icis, iqneb zogierTs oqros fulic moeca CemTvis, axla ki...
winkarSi fexis xma gaisma. froilainma moxuci qali gareT gaiyvana da
uTxra:
_ dabla momicade, sanam wavidode,
iseT xerxs gaswavli, Sens mwuxarebasa
da gasaWirs erTbaSad moeReba bolo.
rozabelverde kidev erTxel miuaxlovda patara caxess da tkbili, Rrma
TanagrZnobisagan acaxcaxebuli xmiT
uTxra:
_ sabralo caxes! bunebis gero! SenTvis me sikeTe movindome. rasakvirvelia, sisulele iyo imis fiqri, TiTqos is garegnuli momxibvleloba, riTac dagajildove, Sens suls gaanaTebda, gagiRviZebda Sinagan xmas da getyoda: `Sen ara xar is, radac xalxs
miaCnixar, magram ecade, gautolde mas,
visi frTebiTac, Se ususuro, ufrTo
arsebav, maRla mifrinav!~ magram SenSi
Sinaganma xmam ar gaiRviZa. Senma
uRimRamo, sicocxledaSretilma sulma
ver SeZlo aRzeveba, vera da ver
67
daaRwie Tavi sisuleles, sitlanqesa
da uxamsobas. ah! Sen rom araferis
maqnisi, patara da gauTleli boTe
darCeniliyavi, am samarcxvino sikvdils
ascdebodi! prosper alpanusma izruna
imaze, rom sikvdilis Semdegac imave
arsebad migiCnion, radac sicocxleSi
miaCndi yvelas. Tu kvlav patara xoWod, mard Tagvad an cqvit TriTinad
gardaqceuls gnaxav, usaTuod gamexardeba!..
iZine
mSvidad,
patara
caxeso!..
is-is iyo, rozabelverde wavida, rom
oTaxSi
Tavadis
karis
eqimi
da
kamerdineri Semovidnen.
_ RvTis gulisaTvis, _ SesZaxa eqimma, rogorc ki mkvdari cinoberi dainaxa da darwmunda, rom misi gacocxleba aRarafriT SeiZleboda, _ RvTis
gulisaTvis, miTxariT, es rogor moxda, batono kamerdinero?
_ oh, Zvirfaso batono doqtoro, _
daiwyo kamerdinerma, _ misaReb oTaxSi
janyisa Tu revoluciis, sul erTia,
rogorc gsurT, ise uwodeT, saSineli
xmauri da aliaqoTi mZvinvarebda. Tavisi Zvirfasi sicocxle rom gadaerCina, misma brwyinvalebam ifiqra, tu68
alets Sevafarebo Tavs, fexi daucurda da..
_ maSasadame, _ warmosTqva
doqtorma grZnobamoreuli, amaRlebuli kiloTi, _ maSasadame, ar movkvdeo,
fiqrobda, da swored amisagan mokvda!
kari yurTamde gaiRo da oTaxSi
gafiTrebuli Tavadi barzanufi Semovarda. Tavads fexdafex Semohyva Svidi
gafiTrebulze gafiTrebuli kamerheri.
_ nuTu marTalia es ambavi? nuTu
marTalia? _ iZaxda Tavadi. magram, rogorc ki caxesis gvams mohkra Tvali,
ukan daixia, Tvalebi zeviT aRapyro
da gulisSemZvreli xmiT warmoTqva: _
oh, cinober! _ da Svidma kamerhermac
gaimeora _ oh, cinober! Semdeg, Tavadis wabaZviT, jibeebidan cxvirsaxocebi amoiRes da TvalTan miitanes.
_ oh, ra aunazRaurebeli danakargia, _
daiwyo Tavadma ramdenime xnis Cumi
qviTinis Semdeg, _ ra aunazRaurebeli
danakargia saxelmwifosaTvis! sadRa
vipovni kacs, vinc iseTive RirsebiT
atarebs mwvaned dafoTlili vefxvis
ocRilian ordens, rogorc mas Cemi
cinoberi atarebda! Tqven ki, karis eqimo, Tqven veraferi gaakeTeT aseTi adamianis gadasarCenad!.. miTxariT, ra
69
moxda, ra iyo mizezi, risgan gardaicvala misi brwyinvaleba?
karis eqimma metismeti gulisyuriT
gasinja micvalebuli, xeli majaze daado, im adgilze, sadac uwin pulsi
feTqavda, ministrs Tavze gadausva xeli da Tqva:
_ Cemo umowyaleso batono! Tvalis
erTi gadavlebiT, ministri imis gamo
gardaicvala, rom sasunTqma gzebma umtyuna. sasunTqma gzebma imitom umtyuna, rom ministrs sunTqva gauWirda. es
ambavi ki Tavis mxriv iman gamoiwvia,
rom igi garkveulma elementebma, kerZod, iumorma imsxverpla. amdenad, SeiZleba iTqvas, rom ministri iumoristuli sikvdiliT gardaicvala. magram
aseTi zerele daskvnisagan RmerTma
damifaros, Sors iyos Cemgan is survili, rom bilwi fizikuri principebiT avxsna yvelaferi is, rac mxolod fsiqikur samyaroSi poulobs Tavis bunebrivsa da aucilebel safuZvels... dae, pirdapiri iyos kacuri kacis sityva, Cemo umowyaleso Tavado!..
pirvelmizezi ministris sikvdilisa
gaxldaT mwvaned dafoTlili vefxvis
ocRiliani ordeni!..
70
_ rao! _ SesZaxa Tavadma karis eqims
da Tvalebidan cecxli daakvesa, _rao!
ras brZanebT?.. gana ministris sikvdilis mizezi mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordeni iyo, romelsac
aw gardacvlili saxelmwifos sakeTildRod aseTi siamayiTa da RirsebiT atarebda? an damimtkiceT Tqveni
naTqvami, an... kamerherebo, ra azrisa
xarT amaze?
_ unda daamtkicos, an... _ SesZaxa
Svidma gafiTrebulma kamerherma, xolo karis eqimma isev ganagrZo:
_ Cemo saukeTeso, mowyaleo Tavado,
amas davamtkiceb, araviTari an! saqme
SemdegSi mdgomareobs: bafTaze ordenis mZime niSani, umetesad ki zurgze
dabneuli Rilebi, mavne zemoqmedebas
axdenda mis xerxemalze. amave dros
ordenis varskvlavi samfexasa da jorjalis ZarRvs Soris moTavsebul im
kvanZovan-boWkovan Senazards awveboda,
romelsac Cven mziur wnuls vuwodebT
da romelsac nervTa wnulis labirinTul qsovilSi gabatonebuli mdgomareoba uWiravs. es gabatonebuli organo cereblarul sistemasTan mravalgvarovan urTierTobaSia, amitom, raRa
71
Tqma unda, xerxemalze mavne zemoqmedeba ministrisTvisac saziano iyo. da
gana cereblaruli sistemis Tavisufali moqmedeba aucilebeli piroba ar
aris azrovnebisTvis, pirovnebisTvis,
romelic mTlianobis erT fokusSi usrulyofilesi SeerTebis gamoxatulebaa? gana sasicocxlo procesi orive
sferos _ gangliebisa da cereblaruli sistemismoqmedebas ar warmoadgens? amrigad, am mavne moqmedebam daarRvia organizmis fsiqikuri funqciebi. jer ordenis mtkivneuli tarebis
gamo samSoblosaTvis gaucnobierebeli
Tavis Sewirvis mavnebeli ideebi da
misi msgavsi azrebi gaCnda. mdgomareoba TandaTan gauaresda, saSiSic
Seiqna, bolos ki, xerxemlisa da cereblaruli sistemis srulma disharmoniam azrovnebis Sewyveta, pirovnebis saboloo ganadgureba gamoiwvia.
ai, aseT mdgomareobas aRvniSnavT Cven
sityviT `sikvdili!~ diax, mowyaleo
batono, ministrs ukve dakarguli hqonda Tavisi pirovneba, maSasadame, ukve
sicocxledaclili iyo, roca im sabediswero WurWelSi Cavarda. amrigad,
misi sikvdilis mizezi fizikuri ki ar
72
iyo, aramed gacilebiT ufro Rrma, _
fsiqikuri.
_ karis eqimo, _ daiwyo Tavadma ukmayofilod, _ karis eqimo, ukve naxevari saaTia, ybedobT, magram wyeuli
viyo, Tu erTi sityva mainc gamegos.
ras gulisxmobT fizikursa da fsiqikur sikvdilSi?
_ fizikuri principi, _ kvlav wamoiwyo eqimma, _ warmoadgens vegetaturi
sicocxlis pirobas, fsiqikuri ki ganapirobebs adamianis organizmis sicocxlisunarianobas.
igi
mxolod
sulSi, azrovnebis unarSi poulobs
Tavisi arsebobis mamoZravebel Zalas.
_ mainc ver gagigeT, _ daiZaxa gagulisebulma Tavadma, _ mainc veraferi gagigeT, ra gaugebari adamiani
xarT!
_ Cemi azriT, Tqveno brwyinvalebav, _
ganagrZo eqimma, _ fizikuri ganekuTvneba mxolod da mxolod vegetatur
sicocxles, romelsac, mcenareTa msgavsad, azrovnebis unari ar gaaCnia, fsiqikuri ki azrovnebis unars miekuTvneba. ramdenadac es ukanaskneli mbrZaneblobs adamianis organizmSi, eqimma
yovelTvis azrovnebis unaridan, suli73
eri sferodan, sulidan unda daiwyos,
xolo sxeuli mxolod sulis vasalad
unda miiCnios, romelic maSinve unda
damorCildes, rogorc ki amas mbrZanebeli moisurvebs.
_ oho! _ SesZaxa Tavadma, _ oho, moeSvi am ambebs! umkurnaleT Cems sxeuls, xolo Cems sulze, romelsac me
jerjerobiT ar Sevuwuxebivar, nu izrunebT. sxvaTa Soris, eqimo, Tqven
Tavgzaabneuli kaci xarT da axla rom
Cemi ministris neStTan ar vidge da
gulaCuyebuli ar viyo, me vici, rasac
gizamdiT. aba, kamerherebo, kvlav vapkuroT cremli am ukvdavi kacis sarecels da Semdeg saWmels mivusxdeT.
Tavadma TvalebTan cxvirsaxoci miitana da aqviTinda, kamerherebmac mas mibaZes, Semdeg ki iqaurobas gaecalnen.
karTan moxuci liza idga, mklavze
iseTi mSvenieri oqrosferi xaxvis ramdenime gala hqonda gadakidebuli, rom
adamiani ukeTess versad naxavda. Tavads ucbad TvalSi moxvda xaxvis gala. SeCerda, saxeze mwuxareba gauqra,
alersianad, mowyaled gaiRima da Tqva:
_ Cems sicocxleSi arasodes minaxavs aseTi mSvenieri xaxvi, albaT, ge74
moc saukeTeso eqneba. momyideT Tqveni
xaxvi, keTilo qalo!
_ aucileblad, _ upasuxa lizam da
Tavi mowiwebiT daukra, _ aucileblad,
Tqveno umowyaleso brwyinvalebav. xaxvis gayidviTRa gamaqvs Tavi. es xaxvi
TafliviT tkbilia. gemos xom ar
gausinjavdiT, mowyaleo batono?
am sityvebiT qalma yvelaze msxvili
da yvelaze lamazi xaxvebis gala gadasca Tavads. Tavadma qals xaxvi gamoarTva, Caicina, ena gaawklapuna da daiZaxa:
_ kamerherebo, erT-erTma jayva momces!
Tavadma faqizad da moxdenilad gafcqvna xaxvi da gemo gausinja.
_ o, ra gemrielia! ra tkbilia! ra
didebuli! ra cecxlovania! _ SesZaxa
aRtacebulma Tavadma da Tvalebi gaubrwyinda, _ ase mgonia, Tvalwin gansvenebuli cinoberi medgas, maniSnebdes da CamCurCulebdes: `iyideT, WameT
es xaxvi, Tavado Cemo, amas moiTxovs
saxelmwifos keTildReoba!~
Tavadma moxuc lizas ramdenime
oqro Caudo xelSi da kamerherebmac
xaxviT gamoitenes jibeebi. amas garda,
Tavadma brZana, sauzmisaTvis lizas
75
garda xaxvi aravisgan SeiZinoTo. marTalia, patara caxesis deda ar gamdidrebula, magram gaWirvebasa da siRaribes bolos mainc daaRwia Tavi da
amaSi, albaT, feria rozabelverdes
idumali Tilisma daexmara.
ministri cinoberi iseTi zar-zeimiT
daasaflaves, msgavsi ram kerepesSi
saerTod ar enaxaT. Rrmad damwuxrebulni miacilebdnen micvalebuls Tavadi da mwvaned dafoTlili vefxis
ordenis kavalrebi. mTeli mondomebiT
rekavdnen zarebs, ase gasinjeT, ramdenjerme is ori mortiric ki gaisroles, romelic Tavadma did fasad
SeiZina feierverkisTvis. moqalaqeni, xalxi, yvela moTqvamda da godebda,
radgan saxelmwifom dakarga Tavisi
saukeTeso Svili da saerTo keTildReobisaTvis saxelmwifos saTaveSi
veRarasodes Cadgeboda cinoberisTana
Zlevamosili gonebis, didi sulisa da
gulis, mouRleli sibejiTis adamiani.
da marTlac, es danakargi aunazRaurebeli darCa, radgan aRarasodes gamoCenila iseTi ministri, romelsac mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani
ordeni iseve kargad morgebodes tan76
ze, rogorc igi Tavis droze gansvenebul, dauviwyar cinobers moergo.
Tavi ukanaskneli
mWmunvare avtoris Txovna. rogor damSvidda profesori moS terpini, xolo
kandida veRarasodes SesZlebda gabrazebas. rogor Cahbzuvla oqros xoWom
raRaca doqtor prosper alpanuss
yurSi, rogor gaemgzavra doqtori da
rogor ewia balTazari bednieri colqmrobis sixaruls.
axla ki, sayvarelo mkiTxvelo, dadga dro, rom is adamiani, vinc SenTvis
wers am furclebs, gamogemSvidobos,
Tumca mas mwuxareba da SiSi ipyrobs.
kidev bevri, Zalian bevri ram SeeZlo
mas patara cinoberis ucnaur saqmeebze
moeTxro SenTvis, Cemo mkiTxvelo, didi siamovnebiT mogiyveboda kidec yvelafers, radgan swored sulierma gatacebam aRuZra dauZleveli survili,
es ambavi aRewera, magram, raki wina
cxra TavSi aRwerili movlenebi gaiTvaliswina, igrZno, aqamde moTxrobil
ambebSic sakmaod bevri ram ariso saocari, suleluri, saRi gonebis sa77
winaaRmdego, xolo, Tuki Sens moTminebas kvlavac borotad gamoiyenebs,
maSin, sayvarelo mkiTxvelo, SeiZleba
SenTan urTierToba savsebiT gaufuWdes. dawera Tu ara avtorma sityvebi:
`Tavi ukanaskneli~, misi guli uecrad
mwuxarebam da SiSma Seipyro. danaRvlianebuli da Sewuxebuli avtori
mogmarTavs: Zneli rodia, siamovnebiT
Seeguo (megobruladac ki ganewyo misdami), rasac poeti fantazuss _ sulis
zeSTagonebas _ unda umadlodes da
romlis axirebul, mizezian bunebas,
albaT, metismetad minebda. amitom nu
gaebutebi nurc poetsa da nurc am
mizezian bunebas! xolo Tu, Zvirfaso
mkiTxvelo, zogierT rameze gulSi gagecina, maSin im ganwyobaze mdgarxar,
am striqonebis damwers rom surda Seeqmna da, Tu ase fiqrobs, bevr ramesac
apatieb!
kacma rom Tqvas, es ambavi patara cinoberis tragikuli sikvdiliT SegveZlo dagvesrulebina, magram, gana ufro
sasiamovno ar iqneba, mwuxare dasaflavebis nacvlad mxiaruli qorwili
rom aRvweroT?
78
amrigad, kidev erTxel gavixsenoT
warmtaci kandidasa da bednieri balTazaris ambavi.
ase iyo, Tu ise, profesori moS terpini mainc ganaTlebuli, cxovrebagamovlili kaci gaxldaT, visac Tavis
droze Seegonebina brZnuli naTqvami:
Nil admirari (araferi gagikvirdes (laT.)
da mravali, mravali wlis ganmavlobaSi amqveynad aRaraferi ukvirda.
magram amjerad profesorma xeli aiRo
yovelgvar sibrZneze da mis gaocebas
sazRvari ar hqonda. bolos Civils
mohyva: _ aRar vici, namdvilad is profesori moS terpini var, vinac uwin
qveynis bunebis saqmeebs ganagebda, Tu
meSlebao, veRarc is gamigia, qveyana
waRma trialebs, Tu _ ukuRmao.
jer iyo da, moS terpini maSin gaocda, roca balTazarma. mas doqtori
alpanusi Tavis biZad gaacno, xolo am
ukanasknelma sigeli gadasca balTazars, romlis safuZvelzec, balTazaris sakuTreba unda gamxdariyo kerepesidan erTi saaTis savalze daSorebuli tyiT Semokruli vila Tavisi
saxnaviTa da mdeloTi. moS terpinma
Tvals ar daukera, roca sainventaro
79
wignSi CamoTvlili Zvirfasi nivTebis
sia gadaikiTxa. jer marto oqrosa da
vercxlis zodebis Rirebuleba aRemateboda Tavadis xazinis mTel simdidres. profesori maSinac gaocda, roca
balTazaris lornetSi gaixeda da
Zvirfasi kubo dainaxa, romelSiac cinoberi iwva. profesors uceb moeCvena,
ministri cinoberi arc arasodes yofila, sinamdvileSi iyo erTi patara,
gauTleli gonji cerodena, romelic
SecdomiT brZenTa brZen ministr cinoberad miiCnieso.
magram moS terpinis gaocebam ukidures sazRvars maSin miaRwia, roca
prosper alpanusma igi Tavis saxlSi
Seiyvana, biblioTeka da sxva saocrebani uCvena da oriod iSviaT mcenaresa
da cxovelze marjved Caatara ramdenime cda.
profesors TavSi gauelva, Cem mier
Catarebuli bunebis kvleva Ciradac ar
Rirso, axla ki didebul, feradovan
saocrebaTa samyaroSi ise var gamoketili, rogorc kvercxSio. am azrma
profesori ise Zlier SeaSfoTa, rom
bolos bavSviviT mohyva godebasa da
tirils. balTazarma simamri maSinve
80
vrcel maranSi Caiyvana, sadac moS
terpinma kriala kasrebi da laplapa
boTlebi dainaxa.
_ aq ukeTesad SegeZlebaT Studireba, vidre Tavadis maranSi, xolo mSvenier parkSi bunebis kvleviTac ijerebT guls, _ uTxra balTazarma.
am sityvebma profesors guli moufona.
qorwili balTazarma vilaSi gadaixada. balTazari da misi megobrebi _
pulxeri da fabiani _ gaocebulni
iyvnen kandidas uebro silamaziT, momxibvlelobiT. kandidas samosic ki uCveulo ecva. qaliSvili marTlac jadoTi Sekruls hgavda, radgan feria
rozabelverdem yovelgvari gaboroteba daiviwya da meqorwileT TavSesafris winamZRolis _ rozenSionis _ saxiT estumra, kandida sakuTari xeliT
gamoawyo da ulamazesi vardebiT morTo. xolo sayovelTaod cnobili ambavia, rom samosi yvelas tans moxdenilad daadgeba, Tuki am saqmes feria
mohkidebs xels. amas garda, rozabelverdem warmtac patarZals saucxood
moelvare yelsabami aCuqa, romlis magiuri zemoqmedeba imaSi mdgomareob81
da, rom, rogorc ki kandida mas yelze
Seibamda, aRarasodes gabrazdeboda
wvrilmani ambebis Tu cudad Sekruli
bafTis gamo, aRar gaajavrebda uxeiro
varcxniloba an dalaqavebuli TeTreulis danaxva.
yelsabamis aseTi Tviseba kandidas
saxes gansakuTrebul momxibvlelobasa
da sikekluces aniWebda.
TviTon nefe-dedofali xom bednierebis mwvervalze iyvnen, magram, brZeni
alpanusis idumali jados wyalobiT,
stumrebmac gaixares. maspinZlebs yuradReba ar moukliaT guliTadi megobrebisaTvis. prosper alpanusma da rozabelverdem imisaTvisac izrunes, rom
qorwinebis dRe umSvenieresi saswaulmoqmedebebiT aReniSnaT. yoveli buCqidan da xidan siyvarulis tkbili
xmebi gaismoda, yovel nabijze iSleboda nugbari saWmelebiT daxunZluli
da brolis surebiT damSvenebuli tablakebi, surebidanac moedineboda da
moedineboda ukeTilSobilesi Rvino,
sicocxlis eleqsirad rom iRvreboda
stumarTa ZarRvebSi.
rogorc ki daRamda, parki cecxlis
cisartyelam gaanaTa, haerSi moelvare
82
frTosnebi da mwerebi afarfatdnen,
romlebic frTebis yovel gaqnevaze miriad naperwkals afrqvevdnen irgvliv,
aremares aTasgvari lamazi figura
moefina. isini cekvavdnen, yiraze gadadiodnen, Semdeg ki buCqnarSi uCinardebodnen. sul ufro Zalumad gaismoda
tyis musika, gauTaveblad dudunebda
Ramis idumali sio da midamos amo
surneliT avsebda.
balTazarma,
kandidam
da
maTma
megobrebma yovlisSemZle alpanusis
jadoqruli xelovneba aRiares, xolo
SemTvrali
moS
terpini
xmamaRla
icinoda da yvelas arwmunebda, es
sanaxaoba Tavadis erTma gaqnilma
msaxurma _ operis dekoratorma da
feierverkis ostatma _ moawyoo.
gaisma zarebis mWaxe xma. cidan moelvare oqros xoWo Camofrinda, prosper alpanuss mxarze daajda da bzuil-bzuiliT raRac CasCurCula yurSi.
prosper alpanusi wamodga, mere dinjad da sazeimo kiloTi ganacxada:
_ Zvirfaso balTazar, momxibvlelo
kandida, megobrebo! Cemi wasvlis dro
dadga, lotosi mixmobs, unda dagemSvidoboT!
83
Semdeg igi nefe-dedofalTan mivida
da xmadabali saubari gauba. balTazari da kandida Zalze gulaCuyebulni usmendnen doqtors. rogorc Canda,
prosperma maT aTasgvari keTili rCevadarigeba misca, mere orive siyvaruliT gulSi Caikra.
bolos, prosper alpanusi froilain
fon rozenSions miubrunda, erTxans
masac
esaubra,
etyoba,
qali
jadoqrobisa da feriaTa Sesaxeb davalebebs aZlevda doqtors, romelic
alpanusma siamovnebiT ido Tavs.
amasobaSi maRlidan brolis patara
kareta daeSva, romelSic ori moelvare WriWina iyo Sebmuli, xolo karetis kofoze vercxlisferi xoxobi ijda.
_ mSvidobiT, mSvidobiT! _ daiZaxa prosper alpanusma, Cajda karetaSi da moelvare cisartyelisaken amaRlda. bolos, misi kareta patara mociale varskvlavad gadaiqca da Rrublebs
miRma gauCinarda.
_ mSvenieri mongolfieria (sahaero baloni, romelic gamTbari gaiSviaTebuli haeriT maRla adioda. saxelwodeba
gamomgoneblebis _ Zmebi mongolfierebis _ gvaridan miiRo), _ Caiburtyuna
84
moS terpinma da RviniT gamobruJuls
iqve mieZina.
balTazari, romelsac axsovda prosper alpanusis Segonebani da misgan naCuqar mamuls Wkvianurad ganagebda,
marTlac kargi poeti dadga. molodini gaamarTla ezo-yures Tvisebebmac,
rac prosperma mSvenier kandidas gaando. amas garda, kandida arasodes icilebda monastris winamZRolis _ froilain fon rozenSionis _ mirTmeul
yelsabams. amitom raRa gasakviria, rom
balTazari iseTi netarebiTa da bednierebiT aRvsil cxovrebas ewia, rogorsac poeti inatrebda TavisTvis da
Tavisi axalgazrda momxibvleli meuRlisaTvis.
ase da amrgad, cinoberad wodebuli
patara caxesis zRapari mxiarulad da
bednierad
d a s r u l d a
(dasasruli)
germanulidan Targmna
oTar xuciSvilma
85
eseistika
nodar mamacaSvili
sabWoTa literaturis istoriis
TeTri laqebi
redaqcia iwyebs im mweralTa cxovrebis peripetiebis gacnobas, romelnic
sabWouri represiebis msxverplni aRmoCnden. dRes sami rusi mweral-disidentis cxovrebasa da Semoqmedebas SevexebiT, momaval nomrebSi am TvalsazrisiT mniSvnelovan qarTvel mwerlebsac gagacnobT.
sabWoTa banakebis meistorie
sabWoTa literaturis istorias axsovs saxelebi, romelnic autanel pirobebSic `lomis xaxaSi~ axerxebdnen
simarTlis Tqmas socialistur utopiaze, sakuTari sicocxlis (aRarafers
vambobT keTildReobis) riskis fasad
rCebodnen uzenaesi principebis erTgulni. amgvar saxelTa rkals ganekuTvneba varlam Salamovi rusi poeti da
prozaikosi,
erT-erTi
fuZemdebeli
ciklisa sabWoTa banakebis Sesaxeb.
86
daibada 1907 wlis 18 ivniss vologdaSi, mRvdlis _ tixon nikolozis Ze
Salamovis _ ojaxSi. mamis religiuri
statusi SemdgomSi bevrjer gaxda dabrkoleba misi cxovrebis gzaze. deda _
nadeJda aleqsandres asuli _ iyo diasaxlisi.
1914 wels Salamovi Sevida gimnaziaSi. 1924 wels, skolis ori safexuris dasrulebis Semdeg sacxovreblad gadavida moskovSi da ori wlis
ganmavlobaSi
muSaobda
kuncevos
tyavis qarxanaSi mTrimlavad. 1926_1928
wlebSi swavlobda umaRles saswavlebelSi, saidanac garicxes imis gamo,
rom damala Tavisi socialuri warmoSobis (mama mRvdeli rom hyavda) ambavi.
Tavis avtobiografiul nawarmoebSi
`bavSvobasa da axalgazrdobaze~ _ igi
igonebs, Tu rogor yalibdeboda misi
rwmena, rogor mtkicdeboda wyurvili
samarTlianobisaTvis brZolisa. bavSvobidan misi idialebi iyvnen narodnovolcebi, eimedeboda maTi brZola
TviTmpyrobelobis winaaRmdeg.
Salamovi bavSvobaSive amJRavnebda literaturul niWs. TavdaviwyebiT dae87
wafa kiTxvas, _ kiTxulobda yvelafers diumadan kantamde.
1929 wlis 19 Tebervals is daapatimres trockistuli iatakqveSa organizaciis wevrobis braldebiT, leninis
anderZis (damateba) gavrcelebisTvis.
sasamarTlom mas, rogorc socializmis mters, CrdiloeT uralis banakSi
sami wliT gadasaxleba miusaja. 1932
wels is dabrunda gadasaxlebidan da
TanamSromloba daiwyo sauwyebo gazeTebSi, _ aqveynebda statiebs, narkvevebsa da feletonebs.
1937 wlis ianvarSi is isev daapatimres kontrevoluciuri trockistuli
saqmianobisTvis da xuTi wliT gadaasaxles CrdiloeTSi _ kolimaze. aq
igi sabolood darwmunda sabWouri
yofis farisevlobaSi. is wers: `patimrobis pirvelive wuTebidan CemTvis
naTeli gaxda, rom araviTari Secdoma
daWerebSi ar aris, rom mimdinareobs
mizanmimarTuli ganadgureba mTeli
socialuri fenisa, maTi, vinc daimaxsovra Tanamedrove ruseTis istoriidan is, risi damaxsovrebac ar iyo miRebuli~.
88
1943 wlis 22 ivniss igi kvlav, ukve
mesamed daapatimres antisabWoTa agitaciis braldebiT da aTi weli miusajes. mizezi dapatimrebisa sruliad
gamaognebeli iyo, _ mwerali wers: `me
gamasamarTles gancxadebisTvis, rom
bunini aris rusi klasikosi~.
1946 wels Salamovma daamTavra ferSlis kursebi da moewyo kolimis tyveTa saavadmyofoSi ferSlad, sadac imuSava 1953 wlamde. am daniSvnas igi umadloda eqim pantiuxovs, romelmac misca
rekomendacia saswavlebelSi Casabareblad.
1951 wels is gaTavisuflda sasjelisgan, magram ver SeZlo Sin dabruneba da cxovrobda kalininis olqSi, sofel TurqmenSi, muSaobda momaragebaSi. yofil patimars akrZaluli hqonda did qalaqebSi cxovreba.
1953 wels moaxerxa ori dRiT moskovSi Casvla, Sexvda colsa da qaliSvils, moinaxula Tavisi megobari,
cnobili mwerali b. pasternaki. mxolod 1956 wels, reabilitaciis Semdeg
janmrTelobaSeryeulma moaxerxa sabolood dabruneba moskovSi. stalinis
sikvdilis Semdeg dawyebuli garkve89
uli daTboba siRrmiseul cvlilebebs ar moaswavebda, _ es mxolod
piradi winaaRmdegoba iyo partiul
bosebs Soris.
1932 wels, pirveli sasjelis moxdis
Semdeg Salamovi dabrunda moskovSi
da gamoaqveyna Tavisi pirveli moTxrobebi, romelTa Soris aRsaniSnavia
moTxroba `doqtor austinos sami sikvdili~ (Jurnali `oktRbrR~, 1936 w.),
Seqmna leqsebis cikli `kolimuri rveulebi~ (1937-1956 w.). magram umTavresi
misi nawarmoebi, romelmac saqveynod
gauTqva saxeli, `kolimuri moTxrobebia~, sadac aRwerili aqvs sabWoTa
gulagebis autaneli sinamdvile; naCvenebia sakoncentracio banakebis tyveTa
gausaZlisi yofa, sabWoTa xelisuflebis farisevloba. es iyo gabeduli
mxileba stalinuri banakebis, rogorc
sabWoTa reJimis represiuli manqanisa.
am nawarmoebs is werda 1954_1973 wlebSi. mTlianad daibeWda londonSi 1978
wels. sabWoTa kavSirSi misi gamocema
moxerxda mxolod 1988_1990 wlebSi.
1962 wels is swerda al. solJenicins:
`gaxsovdeT umTavresi: banaki uaryofiTi skolaa pirveli dRidan bolo90
mde nebismierisTvis _ ufrosisTvisac
da patimrisTvisac. magram is realurad arsebobs, simarTle unda iTqvas,
ra saSinelic unda iyos is. Cemi mxriv,
didi xania, gadavwyvite, darCenili sicocxle mivuZRvna am simarTles~.
unda iTqvas, rom misi urTierToba
solJenicinTan ar iyo erTgvarovani.
is Cabmuli iyo `gulagis arqipelagis~
avtorTan polemikaSi, _ amtkicebda,
rom masTan realoba garkveulad romantizebuli iyo.
Salamovi megobrobda b. pasternakTan, romelic didad afasebda mis poezias. magram mas Semdeg, rac xelisuflebam aiZula `doqtor Jivagos~ avtori, uari eTqva nobelis premiis miRebaze, maTi gzebi gaiyara.
1956 wlidan Salamovi cxovrobda
moskovSi,
ibeWdeboda
JurnalebSi:
`Юность~, `Знамя~, `Москва~. yvela prozaul Tu poetur krebulSi, rogorebicaa: `kvesi~ (1961), `foTolTa Sriali~ (1964), `gza da bedi~ (1967) asaxvas
povebs stalinuri reJimis msxverplTa
xvedri, sabWouri yofis recidivebi.
Salamovi werda liriul leqsebsac.
amis magaliTia krebuli `moskovuri
91
Rrublebi~. is eweoda mTargmnelobiT
saqmianobasac.
1973 wels igi miiRes sabWoTa kavSiris mweralTa kavSiris rigebSi. 19731979 wlebi mweralma gaatara moxucTa
TavSesafarSi. am periodSi is awarmoebda samuSao rveulebs. maTi publickacia iTava i. sirotinskaiam, romelsac avtorma gadasca Tavisi nawerebisa da xelnawerebis saavtoro ufleba.
1972 wlis 23 Tebervals literaturul gazeTSi gamoqveynda v. Salamovis
werili, sadac acxadebda, rom `kolimuri moTxrobebis~ problema ukve amowuruli iyo cxovrebaSi, da mouwoda
emigrantul presas, Tavi SeekavebinaT
misi gamoqveynebisgan. am gancxadebam
azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia. disidenturi moZraobis erT-erTi lideri
p. iakiri cdilobda, mwerlis es nabiji
zewoliT
aexsna;
gamoiTqva
mosazreba, rom es skandaluri gadawyvetileba Sedegi iyo mwerlis ganxeTqilebisa literaturul wreebTan an
misi SemoqmedebiTi uZlurebisa, TiTqos veRar muSaobda seriozul Temebze. asea, Tu ise, am nabijma mwerals
92
bevri gulSematkivari daakargvina, gansakuTrebiT _ TanabanakelTa Soris.
sicocxlis bolo sami weli Salamovma galia invalidTa da moxucTa TavSesafarSi. am dawesebulebis Sesaxeb
vkiTxulobT e. zaxarovas mogonebaSi,
romelmac naxevari weli gaatara avadmyofis gverdiT. es iyo tipuri sabWouri organizacia, sadac adamians warTmeuli hqonda ufleba Rirseuli sikvdilisa. miuxedavad imisa, rom avadmyofs dakarguli hqonda gadaadgilebis, metyvelebis unari da TiTqmis ver
xedavda, mainc axerxebda leqsebis
SeTxzvas. es xelnawerebi gaiSifra a.
morozovis mier da daibeWda parizSi
gamomaval JurnalSi `Вестник~. amave
wels penklubis safrangeTis ganyofilebam mwerali daajildova Tavisuflebis ordeniT.
varlam Salamovi gardaicvala 1982
wels, dakrZalulia kuncevos sasaflaoze. mis saflavs amSvenebda misive Tanabanakelis _ fedot suCkovis _ mier
Seqmnili Zegli, romelic 2000 wels
gaZarcves da mxolod postamenti datoves. es iyo misi sevdiani cxovrebis
simboluri wertili.
93
`uCemod xalxi arasrulia~
sabWoTa periodis rusul literaturaSi, garda cnobili, aprobirebuli
da gaxmaurebuli saxelebisa, arian
mwerlebi, romelnic mxolod sabWoTa
kavSiris daSlis Semdeg gaxdnen cnobilni farTo mkiTxvelisTvis. es avtorebi arasodes Serigebian arsebul
realobas da Tavisi principebis erTgulebi rCebodnen, tragikuli xvedris
miuxedavad. erT-erTi aseTi gamorCeul
saxelTagania andrei platonovi.
andrei platonovi (andrei platonis
Ze klimentovi) _ rusi prozaikosi, poeti da kritikosi daibada qalaq voroneJSi 1899 wlis 1-l seqtembers.
mama _ platon klimentovi _ memanqane iyo, miniWebuli hqonda Sromis gmiris wodeba.
deda _ maria logiCixina _ iyo diasaxlisi. ojaxSi 11 Svili izrdeboda.
andreis, rogorc yvelaze ufross, uwevda zrunva maT aRzrdaze, bolos _
maT rCenazec.
1906 wels andrei Sevida saeklesio
saswavlebelSi, xolo 1909-1913 wlebSi
swavlobda saqalaqo oTxwlian skolaSi.
94
axalgazrda platonovi sxvadasxva
dros muSaobda memanqanis TanaSemwed,
meisred, muSad saxelosnoebSi da sxva.
1918-1921 wlebSi moewyo voroneJis
rkinigzis eleqtro-teqnikur ganyofilebaSi, amave wlebSi TanamSromloba
daiwyo gazeTSi _ `Железный путь~ _
korespondentad. samoqalaqo omis dros
moRvaweobda samxedro korespondentis rangSi.
1919 wlidan is TanamSromlobda
sxvadasxva gazeTebSi rogorc poeti,
kritikosi da publicisti, aqveynebda
Tavis pirvel nawarmoebebs, 1921 wels
gamovida misi pirveli wigni `eleqtrofikacia~. daibeWda misi leqsebi
saerTo krebulSi.
1922 wels andrei mama gaxda. amave
wels
krasnodarSi
gamovida
misi
leqsebis wigni `cisferi siRrme~.
1923 wels cnobili mwerali v. briusovi dadebiTad gamoexmaura misi
leqsebis wigns _ `revoluciis anabeWdebi~. 1926 wels daibeWda platonovis
moTxroba `epifanes rabebi~.
1927-1930 wlebSi man dawera Tavisi
umTavres nawarmoebebi moTxroba `qvabuli~ da romani `Cevenguri~. orive na95
warmoebebi mware satiraa utopiuri
sabWouri cxovrebisa. isini, rogorc
enobrivad, ise Sinaarsobrivadac novacias warmoadgenda. sagulisxmoa, rom
arc erTi ar gamoqveynebula mwerlis
sicocxleSi.
1931 wels JurnalSi `Красная нов~
gamoqveynebul moTxrobas _ `winaswar~
_ kritika uaryofiTad Sexvda. is gaakritika a. fadeevma, xolo stalinma misi avtori Seafasa rogorc `niWieri,
magram aramzada~. man weriliT mimarTa
redaqcias da moiTxova avtorisa da
gamomcemlebis dasja, rogorc sabWoTa
qveynis agentebisa, romelTa mizani iyo
(misi azriT) koleqtivizaciis kampaniisaTvis saxelis gatexa. sulieri depresiis gamo platonovs kompromisebze
wasvla mouxda. sanacvlod 1934 wels
is mweralTa jgufSic ki CarTes, romelsac Sua aziaSi agzavnidnen. es ukve
garkveul ndobas niSnavda. TurqmeneTSi SemoqmedebiTi mivlinebis nayofi
kvlav miuRebeli aRmoCnda oficiozisTvis. 1935 wlis ianvarSi, gazeTSi
`Правда~ _ gamoqveynebuli gamanadgurebeli werilis Semdeg Jurnal-ga96
zeTebma Sewyvites platonovis nawarmoebebis beWdva.
amave periodSi mwerali uaxlovdeba
filosofos g. lukaCsa da kritikos m.
lifSics, romelTac literaturuli
wre hqondaT Camoyalibebuli. platonovi Caeba Jurnal `literaturuli
kritikis~ filosofiur diskusiebSi
gansjasa da Tavisuflebaze.
1938 wels mwerals axali ubedureba
daatyda Tavs _ antisabWoTa SeTqmulebis braldebiT daapatimres platonovis 15 wlis vaJi _ platoni. mwerlis megobrebma yvelaferi iRones imisTvis, rom janmrTelobaSeryeuli patimari ori wlis Semdeg mainc daexsnaT
sapyrobilidan, raTa mamis mklavebSi
daelia suli. platonovi uvlida avadmyofs sicocxlis bolomde da Tavadac tuberkuloziT daavadda. 1943 wels
misi Svili gardaicvala.
omis wlebSi platonovi kapitnis wodebiT samxedro korespondentad msaxurobda JurnalSi _ `Красная звезда~,
sadac aqveynebda Tavis samxedro moTxrobebs, rogorc faruli wyaro amtkicebs, stalinis xeldasxmiT.
97
1946 wels, janmrTelobis gauaresebis gamo, is gaTavisuflda samxedro
samsaxuridan.
amave wlis bolos gamoqveynda platonovis moTxroba `ivanovis ojaxis
dabruneba~, romelic sabWoTa kritikis
qarcecxlSi moeqca, rogorc ciliswameba sabWoTa xalxis mimarT, omgadaxdili sabWoTa ojaxebis Seuracxyofa.
platonovi sabWoTa represiuli politikis msxverplia. misi nawerebis dabeWdva Sewyda. Tavis gasatanad is iZulebuli gaxda sabavSvo JurnalebSi
eTanamSromla, _ rom, yvelasgan mitovebuls zRaprebis redaqtirebiT rogorme lukmapuri eSovna.
gardaicvala moskovSi 1951 wlis 5
ianvars,
tuberkulozis
diagnoziT,
darkZalulia
somxur
sasaflaoze.
platonovs darCa qaliSvili _ maria
platonova, romelic amzadebda mamis
nawerebs
gamosacemad
(gardaicvala
2005 wels).
andrei platonovis msoflmxedveloba rTulia da SeuZlebelia misi erTmniSvnelovnad Sefaseba. masSi Serwymulia qristianuli mrwamsisa da egzistencialuri Sexedulebebis elemen98
tebi. erT-erTi Tema, romelic misi Semoqmedebis fokusSia moqceuli, aris
sikvdili da misi daZlevis problema,
ase niSandoblivi egzistencializmisaTvis. rogorc specialistebi amtkiceben, misi Semoqmedebis ganmsazRvreli
ZiriTadi niSania rusuli literaturisTvis uprecedento originaluri
ena. is ekleqturia da pirvelqmnil
bavSvur enas uaxlovdeba Tavisi naivurobiT.
ioseb brocki Tavis eseSi`sahaero katastrofebi~ _ andrei platonovs moixseniebs jeims joisis, robert muzilisa da franc kafkas gverdiT. is wers:
`platonovi martosuli iyo. misi
avtonomia _ esaa martooba damoukideblad warmoSobili metafizikosisa,
arsebiTad _ materialistisa, romelic
cdilobs, Seimecnos samyaro sxvebis
Tvinier, mzeriT, romelic gamosWvivis
binZuri mivardnili dasaxlebidan, mZimesaviT rom Cakargula farTod gadaSlili kontinentis ukidegano wignSi.
misi gverdebi amovsebula amgvari juris adamianebiT _ provincieli maswavleblebiT, inJinrebiT, meqanikosebiT,
romlebic RvTisgan miviwyebul adgi99
lebze samyaros wesrigTan dakavSirebul grandiozul gulubryvilo ideebs eloliavebian, ideebs, romlebic
imdenadve gamaognebeli da fantastikuria, ramdenadac am adamianebis
izolirebuloba~. cnobili literatori levini platonovs egzistencialists uwodebs.
samwuxarod, mwerlis aRiarebam daagviana. dRes ruseTSi arsebobs platonovis saxelobis literaturuli premia, misi saxelobis xelovnebis festivali, misi saxeli mikuTvnebuli aqvs
asteroid 3620_s. voroneJSi, centralur quCaze dgas mwerlis skulpturuli qandakeba, romelsac amSvenebs
citata misi moTxrobidan _ `memanqanis
coli~: `uCemod xalxi arasrulia!~
piruTvneli ostati sityvisa
tragikuli aRmoCnda isak babelis
cxovreba da Semoqmedeba. is Tavad iyo
mowme ruseTis istoriis tragikuli
furclebisa (revoluciis wlebi, oqtombris
gadatrialeba,
samoqalaqo
omi, koleqtivizacia, galadamori ukrainaSi da sxva). am movlenebis Seula100
mazeblad aRweram ganapiroba kidec
misi tragikuli aRsasruli.
isak emanuilis Ze babeli (1894_1940)
_ rusi mwerali da dramaturgi. babelis biografia ramdenadme arazustia
da xarvezebs Seicavs imis gamo, rom
misi avtobiografiuli Canawerebi Secvlili, Semoklebuli da, sulac, waSlilia politikuri Tu sxva mosazrebiT.
misi dabadebis TariRs gansxvavebulad miuTiTeben sxvadasxva wyaroebi.
mokle literaturul enciklopediaSi
babelis dabadebis TariRad miCneulia
1894 wlis 1_li ivlisi (Zv. stiliT),
anu 14 ivlisi (ax. stiliT.), metrikul
CanawerSi ki miTiTebulia 30 ivnisi,
anu 12 ivlisi. am TariRs miuTiTebs
Tavad momavali mwerali 1915 wels
Tavisi xeliT Sevsebul avtobiografiaSi.
isaki daibada odesaSi, moldavankaze, ebraeli vaWris _ emanuil ickas
Ze babelis _ ojaxSi. is mesame Svili
iyo. 1895 wels ojaxi gadasaxlda
xersonis guberniis qalaq nikolaevSi,
sadac babeli cxovrobda 11 wlis ganmavlobaSi.
101
1903 wels gamocdebi Caabara nikolaevis komerciul saswavlebelSi, magram uSedegod, moxvda mxolod meore
wels, xelaxali cdis Semdeg. avtobiografiidan cnobilia, rom babeli,
garda tradiciuli disciplinebisa, kerZo pedagogTan swavlobda ivriTs, bibliasa da Talmuds. Tavisuflad flobda idiSs, rusulsa da frangul enebs.
pirvel nawarmoebebs igi aqveynebda
frangulad, Tumca es teqstebi ar Semonaxula.
1911 wels man daamTavra komerciuli
saswavlebeli da gaxda kievis komerciuli institutis ekonomikis fakultetis studenti. studentobis periodSi dabeWda JurnalSi _ `Огни~ _ pirveli moTxroba. amave wels Sexvda evgenia borisis asul gronfains _ mdidari mewarmis qaliSvils, romelzec
daqorwinda 1919 wels.
1916 wels is farulad gaemgzavra
petrogradSi, radgan ebraelebs ekrZalebodaT dedaqalaqSi cxovreba. aRmoCenilia policiis specialuri gankarguleba, romlis ZaliTac mas ufleba
mieca, ecxovra petrogradSi mxolod
swavlis periodSi. ase moxvda babeli
102
petrogradis fsiqonevrologiur institutSi, iuridiuli fakultetis meoTxe kursze. amave wels man gaicno
maqsim gorki, romelmac Tavis JurnalSi _ `Летопис~ _ moaTavsa mwer-lis
moTxrobebi: `elia isakoviCi da maria
prokofievna~ da `deda, rima da ala~.
am
moTxrobebma
mZafri
reaqcia
gamoiwvia. babels gasamarTleba daupires pornografiis propagandisTvis da
arsebuli socialisturi wyobis winaaRmdeg galaSqrebisTvis; adanaSaulebdnen mkrexelobasa da naturalizmSi.
is gadaarCina revoluciis dawyebam.
amave wels is aRmoCnda rumineTis
frontze, saidanac gamoiqca rogorc
dezertiri da dabrunda petrogradSi,
sadac erTxans muSaobda Tarjimnad.
1920 wels, mixeil kolcovis rekomendaciiT, korespodentad daiwyo muSaoba budionis cxenosanTa armiaSi. amave wels is, rogorc mebrZoli monawileobas iRebs ruseT-poloneTis omSi. am periodSi awarmoebda samxedro
armielis dRiurebs, romelic safuZvlad daedo mis cnobil moTxrobaTa
cikls _ `cxenosani armia~. nawyvetebi
am ciklidan qveyndeboda samxedro ga103
zeTSi _ `Красный кавалерист~. amis
Semdeg sxvadasxva dros gamomSveb redaqtorad muSaobda odesis guberniul
gamomcemlobaSi da ukrainis saxelmwifo gamomcemlobaSi. rogorc Tavad
acxadebs avtobiografiaSi, am periodSi is TiTqmis arafers werda, Tumca maSin daiwyo cikli `odesuri moTxrobebi~.
1922 wels babeli TanamSromlobda
rusulenovan qarTul gazeTSi `Заря
востока~, korespondentis rangSi imyofeboda aWarasa da afxazeTSi.
1920 wels odesis JurnalSi `Лаваза~
_ daibeWda babelis cikli `RirsebiT
velze~. 1921 wels odesis popularul
gazeTSi `Моряк~ _ gamoqveynda moTxroba `mefe~, romelic misi mwerluri
ostatobis mkafio ganacxadi gaxda.
1923-1924 wlebSi JurnalebSi: `Лет~,
`Красная нов~ da sxva gamocemebSi
daibeWda mwerlis moTxrobebi, romelTac saTave daudes SemdgomSi mis gaxmaurebul ciklebs _ `cxenosani armia~
da `odesuri moTxrobebi~. am nawarmoebebma avtors saqveynod gauTqves saxeli, rogorc sityvis brwyinvale ostats. misi pirveli wigni `moTxrobebi~
104
gamovida 1925 wels, xolo momdevno
wels _ `cxenosani armia~, romelic
SemdgomSi ramdenjerme gamoica. im
periodis sabWoTa kritika, miagebda saTanado pativs mis niWierebas, Tumca
iqve miuTiTebda mwerlis antipatiaze
muSaTa klasis mimarT da brals sdebda Savi samyaros romantiul ferebSi
asaxvaSi. `cxenosan armiaSi~ is inteligenti mTxrobelis _ kiril liutovis piriT aRtacebaSereuli SiSiT
mogviTxrobs
wiTelarmielTa
Zaladobasa da sisastikeze. `odesur moTxrobebSi~ avtori xatavs XX saukunis
dasawyisis ebraelTa Sav samyaros _
yaCaRebs, wvril movaWreebs, aramzadebs, maTs koloritul, Zlier saxeebs.
popularuli gmiri am moTxrobebisa
aris mZarcveli benia kriki, romlis
prototipi gaxda cnobili miSka iaponCiki.
babeli, rogorc mokle Txrobis ostati, iswrafoda lakonizmisa da sizustisken. es exeba personaJTa xatvas,
siuJetur koliziebsa Tu Sinagan vnebaTa simZafres. adreuli, metaforebiT
gadatvirTuli ena icvleba TavSekavebuli stiliT, TxrobiTi maneriT.
105
1924 wlidan, mamis sikvdilis Semdeg
is sabolood gadavida sacxovreblad
moskovSi, sadac 1926 wels redaqtoroba gauwia cnobili mwerlis _
Salom aleixemis _ ortomian gamocemas rusul enaze. ufro mogvianebiT
moamzada scenari filmisTvis amave
mwerlis moTxrobis _ `moxetiale
varskvlavebis~_ mixedviT.
1927 wels babelma monawileoba miiRo koleqtiuri romanis SeqmnaSi _
`didi xanZrebi~, romelic daibeWda
JurnalSi `Огонек~.
1928 wels man dawera piesa _ `mzis
Casvla~, romlis safuZveli iyo gamouqveynebeli moTxroba. piesa daidga
odesis rusul da ukrainul TeatrebSi. Tumca amave wels misi ganxorcieleba samxatvro Teatris scenaze warumatebeli aRmoCnda. piesas kritikis qarcecxli daatyda Tavs, rogorc xulignobis apologiisa da meSCanobis mqadagebels.
1935 wels babelma gamoaqveyna piesa
_ `maria~. mis kalams ekuTvnis ramdenime
kinoscenari
(TanamSromlobda
cnobil reJisor sergei eizenSteinTan). sabWouri kritikis moZalebis
106
Jams, didi teroris xanis dadgomis
Semdeg babeli naklebad ibeWdeboda,
ZiriTadad _ Targmnida idiSidan.
miuxedavad sabWouri sistemisadmi
misi uaryofiTi damokidebulebisa, arasodes ucdia emigraciaSi gamgzavreba,
Tumca sxvadasxva wlebSi xanmokle
periodiT cxovrobda belgiaSi, italiasa da safrangeTSi. ukanasknelad
sazRvargareT imyofeboda 1935 wels
antifaSist mweralTa kongresze.
`cxenosani armiis~ presis furclebze gamoCenisTanave aSkara gaxda, rom
avtori winaaRmdegobaSi aRmoCnda oficialur propagandasTan, romelic wiTel armias miTur ferebSi warmosaxavda. babels gauCnden mtrebi. magaliTad, budioni Tavis statiaSi damaxasiaTebeli saTauriT _ `babizmi~ _
mas idiot mwerals uwodebda. aseve
uaryofiTad ixseniebda voroSilovi,
xolo stalini werda: `babeli wers
iseT Temebze, romlebisac araferi gaegeba~. kritikosi v. Sklovski werda: `babeli xedavs ruseTs ise, rogorc amas
gaakeTebda frangi mwerali, napoleonis armiaSi mivlinebuli~. magram babeli sargeblobda maqsim gorkis mfar107
velobiT, rac misi wignis gamocemas
uxsnida gzas. voroSilovis aRniSnuli
statiis pasuxad gorki werda: `me verafers vxedav babelis wignSi rame
karikaturul paskvils. piriqiT, is
aRZravs CemSi pativiscemas wiTelarmieli mebrZolebis mimarT, gvixatavs
ra maT namdvil gmirebad~. es kamaTi
gagrZelda 1928 wlamde.
cnobilia, rom babeli apirebda romanis daweras koleqtivizaciaze. am mizniT, is gaemgzavra soflad da swavlobda partiis am kampaniis realur
suraTs. moskovSi dabrunebuli 1930
wels Tavis megobars _ e. bagrickis _
eubneboda: `warmoidgineT, eduard giorgeviC, me miveCvie, mSvidad vuyuro,
rogor xvreten adamians dabezRebis
gamo~. Tavdapirvelad is aRtacebulic
ki iyo am movlenebiT, Tumca sabolood sworad dainaxa procesebi, romelic mogvianebiT partiis mier Sefasda rogorc `Tavbrusdaxveva warmatebebis gamo~.
mweralma moaswro mxolod calkeuli moTxrobebis dabeWdva. srulad
samuSao Canawerebi gamoica mxolod
avtoris gardacvalebis Semdeg.
108
1938 wlis 15 maiss peredelkinos agarakze is daapatimres antisabWoTa SeTqmulebaSi monawileobisa da jaSuSobis braldebiT (saqme #419). Cxrekis
dros amoRebul iqna xelnawerebi, romelTa bedi dRemde gaurkvevelia. dakiTxvebze zewolis Sedegad, mwerali
iZulebuli gaxda, `eRiarebina~ trockizmTan Tavisi kavSiri, safrangeTis
sasargeblod jaSuSoba, agreTve, is,
rom mweralTa Soris eweoda antisabWoTa agitacias. dakiTxvis oqmSi
Cawerilia: `babelma aRiara, rom 1933
wels ilia eremburgis saSualebiT daukavSirda frang mwerals _ andre
marlos da gadasca mas masalebi sahaero flotis mdgomareobis Sesaxeb~.
1939 wlis 27 ianvars is daxvrites.
dakrZalulia donis sasaflaos saerTo saflavSi.
1939 wlidan 1955 wlamde babelis saxeli amoRebuli iyo rus mweralTa siidan. 1956 wlidan reabilitirebulia.
rogorc cnobilia, babelis Semoqmedebam didi gavlena iqonia e. w. samxreT rus mweralTa Semoqmedebaze, rogorebic arian: i. ilfi e. petrovi, v.
kataevi, e. bagricki, k. paustovski,
109
oleSa da sxvebi. isak babelis wignebi
msoflios mraval enazea Targmnili.
mis Semoqmedebas did Sefasebas aZlevda cnobili argentineli mwerali
xorxe luis borxesi.
janmrTeloba
fiWvi _ universaluri mkurnali
fiWvnari weliwadis nebismier dros
axdens samkurnalo da gamajansaRebel
gavlenas Cvens organizmze. aq haeri
yovelTvis surnelovani, gamWvirvale
da sufTaa da sunTqvac erTi-orad gviadvildeba. fiWvnarSi seirnoba gansakuTrebiT sasargebloa maTTvis, visac
sasunTqi sistemis romelime daavadeba
awuxebs. samkurnalo Tvisebebi aqvs
mcenaris kvirtebsac, fissac, wiwvebsac
da mtversac.
fiWvis Rirsebebs mTel msoflioSi
scemen Tayvans. CineTsa da iaponiaSi es
xe maradiulobisa da dRegrZelobis
simboloa, mcire aziaSi _ ukvdavebis
da nayofierebisa, fineTSi _ sicocxlisa, koreelebisaTvis ki is principulobasa da erTgulebas ganasaxierebs.
110
fiWvs universaluri samkurnalo Tvisebebi aqvs. misi kvirtebisagan damzadebul preparatebs Sardmdeni, oflmdeni, amosaxvelebeli da madezinficirebeli efeqti aqvT. amitomac maT
xSirad iyeneben zeda sasunTqi gzebis
samkurnalod. gurmanebi fiWvis norCi
ylortebisagan
murabasac
xarSaven,
romelic mxolod gemrieli sasusnavi
ki ar aris, filtvebis anTebisa da zogierTi sxva daavadebis wamalic gaxlavT.
fiWvis kvirtebi fiWvis kvirtebis
nayeni
Zalze margebelia bronqitis, pnevmoniis, revmatizmis, saxsrebis, Tirkmelebis, Sardisa da naRvlis buStis
daavadebaTa dros. nayeni ase mzaddeba:
aiReT erTi sadilis kovzi kvirti,
CayareT mominanqrebul qvabSi, daasxiT
erTi Cais Wiqa mduRare wyali da
hermetulad daaxureT saxuravi, Semdeg
30 wuTiT CadgiT orTqlis abazanaSi
da 15 wuTiT gaaCereT oTaxis temperaturaze. Segrilebuli nayeni dolbandSi an sawurSi gawureT da sawyis
moculobamde SeavseT mduRare wyliT.
111
sviT dReSi 2_3_jer, Wamis Semdeg, naxevari an mesamedi Wiqa.
kvirtebis naxarSs sainhalaciod da
savlebad iyeneben anginisa da zeda sasunTqi gzebis anTebis dros, spirtian
nayens ki _ antiseptikur, tkivilgamayuCebel da zogadgamajansaRebel saSualebad. is uebari wamalia tuberkulozuri paTologiis drosac.
fiWvis kvirtebisagan (xis sxva nawilebTan erTad) amzadeben samkurnalo
abazanebs, romlebic nervul sistemas
amSvidebs.
fiWvis wiwvebi
fiWvis wiwvebi C vitaminis mdidari
wyaro da Zalze efeqturi damamSvidebeli saSualebaa. misi mogroveba weliwadis nebismier dros SeiZleba. garda
vitaminebisa, is mdidaria eTerzeTebiT,
fitoncidebiT, mTrimlavi nivTierebebiT. wiwvis abazanebi matonizebel gavlenas axdens organizmze, nayeni ki vitaminebiTa da sxva sasargeblo nivTierebebiT amaragebs mas. gansakuTrebiT
margebelia zamTarSi, roca organizms
vitaminebi aklia da imunur sistemas
Zalebis sagangebo mobilizeba uxdeba.
112
fiWvis mtveri
fiWvis mtvers, rogorc siberisagan
damcav saSualebas, ZvelTaganve icnoben. is manamde unda moagrovoT, sanam gadmoifanteba. dakrifeT yviTeli
girCebi, mzeze gaaxmeT, mtveri gadmoyareT, gaceriT, gaaSreT da qaRaldis
parkiT mSral, gril adgilas SeinaxeT. ase damuSavebuli mtveri CaisaviT
daayeneT da miirTviT, gansakuTrebiT
_ Tu saxsrebis daavadeba an revmatizmi gawuxebT. fiWvis mtvers Cirqovan Wrilobebzec ayrian. farTod
iyeneben mtvris spirtian nayensac.
***
anginis, tonzilitis (nuSurebis anTebis), faringitis (xaxis lorwovani
garsis anTebis), sasisa Tu xaxis sxva
daavadebebis dros kargia fiWvis fisis ReWva da wuwvna. fiWvisagan iReben
kuprs, kanifols, skipidars, terpentinis zeTs. skipidarisagan damzadebuli malamoebi da linimentebi nevralgiis, miozitis, radikulitis, revmatizmis dros mtkivani adgilebis dasazelad gamoiyeneba, sasunTqi gzebis anTebiTi daavadebebis dros ki, rogorc
113
antimikrobul saSualebebs, inhalaciisTvis iyeneben. kanifolisa da terpentinisagan samkurnalo plastirebsa da
malamoebs amzadeben, xolo kupri Cinebuli madenzificirebeli saSualebaa
egzemisa da kanis sxva daavadebebis
dros.
moamzada TinaTin gocaZem
Jur. `ojaxis mkurnali~,
#23, 2014 w.
informozaika
***
4 aprils saqarTvelos teqnikuri
universitetis sakoncerto darbazSi
Sedga dramatuli dasebis daTvaliereba-konkursi moswavleTa Soris. avtoritetuli Jiuris winaSe TavianTi
speqtaklebiT warsdgnen: Tbilisis 60e, 77-e, 83-e da 202-e sajaro skolebis
norCi msaxiobebi. maT Soris pirvel
adgilze gasuli dasi gaemgzavreba sazRvargareT. konkursis Sedegebi uaxloes xanebSi gaxdeba cnobili.
didad sayuradReboa is faqti, rom
am saxelovnebo paeqrobaSi, sxvebTan
erTad, usinaTlo bavSvebic monawile114
obdnen da maTi SemoqmedebiTi SesaZleblobebis aRqma ufro da ufro meti
mayureblisaTvis xdeba sacnauri.
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros socialuri inkluzivis xelSemwyobi qveprogramebis egidiT, sajaro skolebTan funqcionirebs `kiTxvis klubi~. swored am klubis morigi mecadineobisas 202-e sajaro skolis usinaTlo moswavleebma
sakonkursod Tavadve SearCies `gavroSi~, viqtor hiugos mixedviT.
am saintereso speqtaklis scenari
ilia jibRaSvilma dawera, reJisura ki
axalgazrda
profesional
specialists _ daviT danelias _ ekuTvnis,
romelic, ukve karga xania, aqtiurad
da pozitiurad TanamSromlobs usinaTlo bavSvebTan. programis koordinatori gaxlavT amave skola-pansionis
geografiis maswavlebeli, qalbatoni
qeTi gasviani. speqtaklSi monawileobdnen: daviT bibileiSvili, lova luJanski, sofo daviTiani, mari yavelaSvili, Tamuna gogaZe da sxva moswavleebi.
norC
msaxiobebs
minda
vusurvo
Semdgomi SemoqmedebiTi warmatebebi.
115
***
6 aprils su kavSiris saaqto darbazSi Sedga saqvelmoqmedo koncerti,
romelSic, Cveni SemoqmedebiTi jgufebis garda, aqtiuri monawileoba miiRes mowveulma Semsruleblebmac.
202-e sajaro skolis XII klasis moswavle zviad RvinifaZe mZime seniT
aris daavadebuli. arsebobs misi gadarCenis imedi, Tumca es Zalze did
fulad saxsrebs moiTxovs. am saqvelmoqmedo koncertis gamarTva usinaTlo mozardisaTvis daxmarebas isaxavda miznad. am keTilSobilurma misiam
mravali adamianis Zalisxmeva gaaerTiana.
koncerts
uZRvebodnen
kulturis
centris direqtori cira vefxvaZe da
zviadis Tanaklaseli daviT bibileiSvili. masSi monawileoba miiRo Cveni
kulturis centris musikaluri nawilis yvela jgufma da, agreTve, poetebma _ amiran RoRaZem da cira vefxvaZem. musikosebs Tavisi xma SeuerTa
norCma
momReralma,
202-e
sajaro
skolis VII klaselma _ ani sixaSvilma. Tbilisis operisa da baletis
Teatris solistma, cnobilma bari116
tonma _ sulxan gvelesianma am qvelmoqmedebas, garda materialuri Tanadgomisa, koncertSi piradi monawileobiTac Seuwyo xeli. man STambeWdavad
Seasrula ori nomeri.
niSandoblivia isic, rom am aqcias,
garda usinaTlo Semsruleblebisa, sakuTari surviliT SeuerTdnen niWieri
axalgazrda musikosebic: gvanca gegeWkori, mariam SoSiaSvili, merab (mebo) nucubiZe, zurab balanCivaZe (mxatvruli stvena) da sxvebi. koncertze
sami nomriT warsdga Tbilisis samedicino universitetis ansambli `deka~, daviT ratianis xelmZRvanelobiT.
aqciis organizatorebma bileTebis gayidviTa da Semowirulobebis SegrovebiT (saqvelmoqmedo maraTonSi CarTulni iyvnen su kavSiris aparatisa da
kulturis centris TanamSromlebi, samedicino universitetis studentebi,
wm. Tamar mefis saxelobis eklesiis
mrevli da 202-e sajaro skolis pedagogebi da mSoblebi) Tavi mouyares
2123 lars, romelic gadaeca zviad
RvinifaZis das.
usinaTloTa kavSiris wevrTa Soris
Semowirulobebi kvlav grovdeba. aris
117
informacia, rom am aqciaSi Tavis
Rirseul wvlils Seitans ganaTlebisa
da mecnierebis saministro da Sinagan
saqmeTa saministros zogierTi TanamSromeli.
118

Benzer belgeler