Amerikan Futbolu Tarihçesi

Amerikan Futbolu Sporu Hakkında Genel Bilgi ve Basit Özellikler :
Bir Amerikan Futbolu sahasının uzunluğu 110 metre, genişliği ise 55 metredir.
Sahanın iki ucunda yer alan End zone denilen takımların sayı yapmak amaçlı
ulaşmak zorunda oldukları bölgeler vardır. Yine sahanın iki ucunda bulunan kale
direkleri takımların sayı yapmalarını sağlarlar. Sahada 50'den 10'a doğru
numaralanmış enine çizgiler bulunmaktadır ve bu çizgiler end-zone’a olan uzaklığı
göstermektedir. Saha boyunca uzanan kesikli çizgiler de oyunların başlatılma
noktaları olarak kullanılırlar.
Maç 15 dakikalık 4 çeyrekten oluşur. Saha da 2 takımdan 11’er kişi yani 22 kişi
bulunur. Oyuncu değiştirme hakkı sınırsızdır ve oyun sadece durduğunda bu işlem
yapılabilir. İlk çeyrek sona erdiğinde ara verilmez ancak takımlar sahada yer
değiştirir. Topun kaldığı yer ölçülerek aynı oranda karşı sahaya alınır. İlk iki çeyrek
sonunda ilk yarı sona erer ve 15dk. ara verilir. Üçüncü çeyrek sonunda da ilk
çeyrek bittiğinde yapılan işlemler tekrarlanır. Oyun sırasında sürenin durması için
topa sahip olan oyuncunun veya sadece topun dışarıya çıkması, pas oyunu esnasında topun kimsenin kontrolüne geçmeden yere düşmesi veya TOUCHDOWN
yani sayı olması gerekir. Bunun dışında bir oyuncu topla ilerlerken saha içinde yere
düşürüldüğünde düdük çalınır oyun durur ve iki takım yeni bir oyun hazırlığı için
yerlerine geçer fakat bu esnada süre durmaz.
Oyun, para atışını kaybeden takımın 35. yardında yerde duran topa ayakla yapılan
bir vuruşla, topun rakibe teslim edilmesiyle başlar. Vuruşu, yani defansı para atışını
kaybeden takım yapar. Yani para atışını kazanan takım topla ilerleme-hücum hakkı
kazanır. Bu vuruşa Kick off denir.
Bu vuruşun amacı topu karşılayacak olan takımın oyuna nereden başlayacağının
belirlenmesidir. Topu karşılayacak olan takım hazırlanır ve diğer takım topa
vurarak rakip alanda topu mümkün olduğunca uzağa atmaya çalışır. Topu
karşılayan takımın bir oyuncusu topu tutar ve arkadaşları ile belirledikleri taktik
doğrultusunda ilerlemeye başlar. Rakip takım da onları mümkün olduğunca kendi
end zone'larından uzakta durdurmak isteyecektir. Topla ilerleyen oyuncu dizini
yere koyduğunda, ya da rakip takım tarafından düşürüldüğünde oyun durur ve topu
karşılayan takımın hücum takımının oyuna nereden başlayacağı belirlenmiş olur.
İşte oyunun şu ana kadar anlattığımız evresindeki oyuncular saha da mücadele eden
iki tarafın özel takım oyuncularıdır. Kickoff vuruşundan sonra özel takımlar
sahadan çıkar ve topu karşılayan takımın offense (hucum) takımı, topa vuran
takımın da defence (savunma) takımı sahaya girer
Topa sahip olan tarafın HÜCUMLA GÖREVLİ 11 KİŞİLİK TAKIMI topu o an
bulunduğu yerden 10 yard ileri götürmek için 4 hücum hakkı (down) vardır. Bir
hücum topun yerden kalkıp topa sahip olan oyuncunun yere düşürülmesi, isabetsiz
pas (yere değen yada dışarı çıkan pas) atılması veya touchdown ile oyunun
durmasına kadar geçen süredir. Eğer hücum 4 yada daha az hakta topu on yard
veya daha fazla ilerletebilirse bir 4 hak daha kazanır. Buna 1st down durumu yani
ilk hak kazanımı denir.
Topu ve dolayısıyla takımı ilerletmenin birçok yolu vardır. Bu, koşu oyunuyla veya
pas oyunuyla yapılabilir.
Koşu oyunu: Bir oyuncu topa sahip olduğunda rakip defansı tarafından düşürelene
dek koşarak ilerleyebilir. Bu oyun tarzı genel hatlarıyla Rugby'e benzemektedir
ancak arada önemli bir fark vardır; Amerikan Futbolu'nda hücum takımı oyuncuları
topla koşan arkadaşına rakip defans oyuncularına blok koymak ve takım
arkadaşlarına yol açmak suretiyle yardımcı olmalıdırlar. Bu küçük fark oyuna
müthiş bir taktik heyecanı katmaktadır. Bunun yanı sıra defans takımı oyuncuları
ise rakip hücum takım koşu oyunu yaparken blok yapan hücumculardan sıyrılmak
ya da onları durdurmak, koşan hücum oyuncusunu da en kısa sürede yere düşürmek
zorundadırlar.
Pas Oyunu: Oyun kurucu pas tutacak arkadaşları uygun bir açıklık elde edene
kadar, önünde kendisine koruma yapan guardların arkasında kalır ve en uygun
zamanda pas atarak tutucuyu topla buluşturmaya çalışır. Defans oyuncuları oyun
kurucuyu pas atmadan önce etkisiz hale getirmek ya da pas atıldıktan sonra topu
havada yakalamak veya bloklamak (pası etkisiz kılmak için topu yere yöneltmek)
zorundadırlar. Pas tutucuya defans oyuncuları topa dokunana kadar kasıtlı
müdahale edemezler. Pas tutucu topu yere düşmeden yakaladıktan sonra ise en kısa
sürede onu yere düşürmek zorundadırlar.
Hücum eden takımın center (orta) oyuncusu topa ilk sahip olan ve topu yerden
kaldıran tek oyuncusudur. Bu oyuncu topu yerden kaldırmadan iki takım da topun
bulunduğu sahanın enine olarak varsayılan çizgiyi (line hizası) geçemezler. Aksi
takdirde hakemlerin sarı bayrak yani penaltı bayrağı atma hakkı vardır. Hata yapan
takım kurallara göre gerileme cezasına çarptırılır. Gerileme miktarı hakemler
tarafından belirlendikten sonra oyun topun alındığı noktadan tekrar başlatılır.
Kurallara göre hak sayısı düşebilir.
Flag yani sarı bayraklar aynı zamanda defansın ya da hücumun oyun sırasında
yaptığı kural dışı hareketler sonucunda hakemler tarafından atılabilir. Kural dışı
hareketin niteliğine göre penaltıyı yapan takım yine kurallara dayanarak belli bir
miktarda gerileyebilir veya oyun baştan alınabilir. Oyunda bayrak atılmasının
sebebi takımların avantajı ya da dezavantajına değerlendirilebilecek pozisyonlarda
oyun durduktan sonra karar verilmesini sağlamaktır.
Sayı yapmak için çeşitli yollar vardır:
Touchdown ya da TD (6 puan) : Rakip takımın End Zone'una topla girmekle ya
da gelen pası end zone içinde tutmakla kazanılır
Alan Golü (3 puan) : Hücum takımının oyun sırasında yere konulan topa ayakla
vurarak rakip takımın kale direkleri arasında geçirmekle kazanılır.
Safety (2 puan) : Topla hücum eden rakip takımın hücum oyuncusunun herhangi
bir defans oyuncusu tarafından kendi end zone'unda düşürülmesiyle kazanılır.
TD sonrası extra puan(1 ya da 2 puan) : Touchdown'dan sonra sayıyı yapan
takıma bir tek hücum hakkı daha verilir. Bu hücum hakkında da sayı yapma şansı
vardır. Topla rakip takımın end zone alanına tekrar girilirse 2 puan, ya da yere
konulan topa ayakla vurarak rakip takımın kalesine atılırsa 1 puan kazanılır.
Genelde takımlar 1 puanlık vuruşu tercih ederler, çünkü 2 puanlık extra sayı
denemesine göre başarı şansı daha fazladır.
TAKIMLAR :
Bir amerikan futbolu takımı hücum, defans ve özel takımlar olmak üzere 3 ayrı
takımdan oluşur.
Ekipler oldukça özelleşmiş yani kendi görevini mutlak yapması gereken
oyunculardan kuruludur ve her atak yukarıdakine benzer bir dizilimle başlar.
Oyun her zaman aynı şekilde başlar : Hücum takımındaki oyuncu (center)
bacaklarının arasından line of scrimmage deki topu (line of scrimmage topun oyuna
sokulacağı yukarıdaki resimde sarı çizgi ile gösterilen aslında varolmayan
hizza/çizgidir) oyun kurucuya verir (centerın topu bacak arasından vermesi : snap)
ve o anda oyun başlar, tüm oyuncular hareketlenir ve hücum ilerlemeye defans da
onları durdurmaya hatta topu kapmaya çalışır.Defansın topla koşan hücum
oyuncusunu düşürmesine “tackle” denir. Hücum oyuncuları topla koşan oyuncuyu
oyun bitene dek (düdük sesine kadar) korumakla yükümlüdürler.
Top yerden kalkana dek hücum takımında yalnızca back oyuncularından bir tanesi
hareket edebilir.Defans oyuncuları ise topun önünde top hizasını geçmeden
istedikleri biçimde hareket edebilirler.
Offence Team / Hücum Takımı
Takım topa sahipken oyuna girer. Amacı sayı kazanmaktır.
Quarterback (QB) : Topu koşu oyuncularına(Running Back-RB,HB,FB) elden
verme, ya da pas tutuculara(Wide Receiver-WR, Tight End-TE, Running Back-RB
(HB,FB)) ileri doğru pas atma opsiyonuna sahiptir. QB, pası center oyuncusunun
oyunu başlattığı noktanın ilersinden atamaz. QB Hücum Takımı Sahadayken
konuşma yetkisine sahip tek oyuncudur.Bu yüzden Genelde Hücum Takımı
kaptanları QB olur. Taktikleri QB Hücum Takımına iletir.
Tight End (TE) : Off. Line ın ucunda (sağ veya sol) yer alır. Line oyuncusu gibi
arkasındaki oyuncuları koruduğu gibi bazen pas almak için ileri çıkabilir veya topu
bir takım arkadaşından alarak topla koşabilir. Bir ofence line kadar kuvvetli ve bir
RB kadar hızlı olmalıdır.
Running Back (Half Back HB/Full Back FB): Topla koşarak rakip savunmayı yarıp
ilerlemek ve sayı yapmak ilk görevidir. Bununla birlikte bir tackle gibi qbyi
koruyabilmeli ve gerektiğinde ileriye çıkıp pas alabilmelidir.
Wide Receiver (WR) : Receiverların yani pas tutucuların ilk görevi hızla
savunmanın arkasına sarkarak veya arada bir boşluk bularak atılan pasları almaktır.
Oyuncunun boyutunun fazla önemli olmaması ile birlikte kendisinden beklenen en
önemli özellik hızlı ,çevik ve dikkatli olmasıdır.
Offensive Line (OL) : Pas atacak olan QB'yi koruma ya da koşacak Rb'e yol açma
görevinden sorumludurlar. Kuvvetli, çevik ve dikkatli olmalıdırlar. Pas alma
şansları yoktur.Bu 5 oyuncu dıştan içe Tackle (OT) Guard (OG) ve ortada Center
( C ) olarak adlandırılırlar. (Aşağıdaki resimde offensive line için uygun dizilim
gösterilmiştir. Sarı çizgi ile gösterilen ve gerçekte bulunmayan çizgi hizası topun
center tarafından oyunu başlattığı hizayı gösterir. Hücum oyuncuları top yerden
kalkana kadar bu çizgiyi ihlal edemezler ve bu çizgide en fazla,en az 7 oyuncu
bulunabilir.Diğer oyuncular bu çizgiden en az 1 adım geride durmalıdırlar. Bu çizgi
line of scrimmage diye adlandırılır)
Her oyun başlangıcından önce "Huddle" adı verilen ve offense takımının tek bir
atak için taktik belirlemek üzere toplandığı 25 saniyelik bir mini toplantı vardır ve
huddle sonucunda taktik belirlenir ve top kalktıktan sonra her hücum oyuncusu ne
zaman nereye gideceğini, diğer arkadaşlarının da ne yapacağını bilir.
Oyun Topa sokulmadan önce Center topa ilk dokunduğu andan itibaren hücum
takımında OL oyuncuları çıkış verilip oyun başlayana dek hareket edemez veya
kıpırdayamazlar. Bu oyuncular dışında motion durumu denilen durumda bir oyuncu
yer değiştirebilir veya shift denilen durumda iki oyuncu aynı anda hareket
edebilirler ( Detaylı – ileri seviyede öğrenilecek durumlar)
Deffense Team / Defans Takımı :
Top rakipteyken oyuna girer. Amacı rakibe sayı
yaptırmamaktır.
Basitçe
topu
taşıyan
rakip
oyuncuyu yere düşürmek, saha dışına çıkarmak
veya topu kaybetmesini sağlamak amacıyla hareket
eder mümkünse topu kapmaya çalışırlar.
Oyuncuların Görevleri:
Defensive Line ( Defensive End, DE Defensive
Tacle DT ) : Bu oyuncuların öncelikli görevi hücum başladığı andan itibaren
(topun center tarafından yerden kaldırılması) bir an önce qb'ye ulaşarak onu yere
düşürmek(top qbdeyken) yada topa sahip olan oyuncuyu düşürmektir.Bu esnada
sadece karşısındaki oyuncuyu ekarte ederek bu amaca ulaşmalıdırlar. Bunun için
offensive lineın arasından veya karşısındaki oyuncunun hizzasından geçmelidirler
ve kendi bölgelerinide ara koşulara karşı korumalıdırlar..Diğer bir amaçlarıda ara
koşuları(guard-tackle-center arasından gelebilecek koşular) engellemek amacıyla
offence line oyuncularının aralarındaki boşlukları kapatmaktır. Genel anlamda
düşünüldüğünde Defans’ın en yıpratıcı ve zor mevkiisidir.(Nose Tackle defans line
3’lü dizildiğinde ortada center’ın karşısında oynayan defensive tackledır.)
Linebacker (LB): Karşı takımın runing backlerini ve qbsini savunan oyunculardır.
Bütün savunma oyuncular gibi top elinde olan oyuncuyu, öncelikle runing backleri
durdurma görevini taşırlar. Defansın bel kemiği konumundaki bu mevkiiyi
oluşturan oyuncular birer tackle ve vuruş uzmanı olmalıdırlar. (MLB = Middle
Line Backer , OLB= Outer Line Backer)
Corner Back (CB): Receiverların yani kenar pas tutucularının pas almasını
engellemek ilk görevleridir. Top line of scrimmage ‘i ( LOS ) geçtikten sonra bir
LB gibi hareket ederler. Wr kadar hızlı ve Lb kadar da sert olmak zorundadırlar.
Strong Safety (SS) : İlk görevi Tight End pasa çıktığı anda onun pas almasını
engellemek veya pası tutuğu takdirde onu etkisiz hale getirmektir. Tight End pasa
çıkmazsa ve koruma görevinde kalırsa bunu anında farkedip bir LB gibi davranmak
zorundadır.Strong denmesinin sebebi ofensin tight end’inin bulunduğu taraf strong
diye tabir edilğindendir.
Free Safety (FS): Pas oyunlarında serbest bir CB gibi oynarken koşu oyunlarında
LB görevindedir. Savunmanın en arkasında durduğu için hücumu daha iyi görür ve
arkadaşlarını yönlendirir. Defansın bir bakıma oyun kurucusu gibi hareket ederler.
Special Teams / Özel Takımlar :
Genel olarak çok farklı görevlerde sahaya çıkarlar. Kick,kick return,punt,punt
return takımlarından oluşurlar.
Punt / Punt Return : 4. ve son Hakkında Hücum Yapan Takımın topu kendi
endzone’undan olabildiğince uzağa dikerek topu rakibe teslim etmesidir. Punt
return punt’ı karşılayan defans takımıdır.
Kick / Kick Return : Oyun başlangıcı veya Sayı Yapan takım tarafından yerde
duran topun dikilmesiyle olabildiğince uzak bir yere gönderilmesiyle topu takip
takıma teslim etmek ve topu teslim alıp ilerlemeye çalışan rakibi düşürmekle
görevli takımdır. Kick Return takımı kick atışını karşılayıp mümkün olduğunca
ilerletmek mümkünse sayı yapmaya çalışacak olan takımdır. Topu karşılayan
oyuncu dışındaki oyuncular rakibi bloklayarak arkadaşına yol açmaya çalışır.
Kick vuruşu yapıldıktan sonra top saha dışına çıkmadıkça oyun devam eder.
Kick takımı genelde defansif niteliği olan oyunculardan kuruludur.Bunun sebebi
kick yapıldıktan sonra top rakip takıma geçeceğinden, rakip takımı en kısa sürede
aşıp topu karşılayan ve koşan oyuncuyu düşürmelidirler. Yerdeki topu mümkün
olduğunca en uzağa ayağıyla göndermeye çalışan oyuncuya Kicker ( K ) denir. Bu
oyuncu aynı zamanda hücum takımının alan golü yapacağı zamanlarda da topu
rakip takımın kalesine atması için görevlendirilir.
Kick return takımı genelde ofensif niteliği olan oyunculardan kuruludur. Bunun
sebebi kick takımını engelleyebilecek kuvvetli ve hızlı blokçuların ve aynı
zamanda topu karşılayıp koşacak hızlı ve çevik koşucuların bu takımda
bulunmasıdır. Topu karşılayan bu koşuculara Returner (KR) denir.
Punt takımı ofens takımı oyuncularından kurulur.Ofens takımının 4. hakta topu
mümkün olduğunca kendi end zone larından uzağa göndermesi için oyuna Punter
( P ) girer ve diğer hücum oyuncuları onu topa vurana dek korumaya çalışırlar.
Punter, Center tarafından eline atılan topu bir degajman ile ileriye vurmaya çalışır.
Punt Return takımı defans oyuncularından kurulur. Ofens takımının punt yapacağı
belli olduktan sonra defans takımı punt return dizilimini oluşturur ve topu aynı kick
returndeki gibi karşılaması için hızlı bir returner oyuna sokulur. Bu oyuncuya da
aynı şekilde Returner denir. (PR)
Amerikan Futbolu Tarihçesi
Her şey, bilindik futbolun kurallarından sıkılan bir İngiliz oyuncunun, 19. yy' da
oynanan bir maç sırasında topa ayakla vurmak yerine eline alıp koşmasıyla başladı.
Her ne kadar kuralların açık bir şekilde ihlali de olsa, oyuna bu yeni yaklaşımın
diğer oyuncuların da hoşuna gitmesi üzerine rugby oyunu doğdu. İlk başlarda oyun,
bugünkü oyundan çok farklı idi ve temel olarak "Amerikan rugby' si" idi.
1860-1870 yıllarında Princeton Üniversitesinde öğrenciler kendi aralarında
Amerikan Futbolunu, modern halinden çok farklı şekilde oynamaya başladılar.
Aynı yıllarda Harvard Üniversitesinde, her yılın ilk pazartesi günü, birinci ve ikinci
sınıf öğrecilerinin Amerikan Futbolu oynaması gelenek haline gelmişti. İç savaşın
sona ermesinden hemen sonra Princeton ve Rutgers Üniversitelerinin önderliğinde
bazı kurallar oluşturuldu. 1973 yılında Colombia, Rutgers, Princeton ve Yale
Üniversite temsilcileri New York şehrinde bir araya gelerek ilk kolej futbol
kurallarını oluşturdular ve Kolej Amerikan Futbol Birliği’ni (IFA – Intercollegiate
Football Association) kurdular. Bu dönemde oyun 15 kişi ile futbol kurallarına göre
oynanmaktaydı.
Yale Üniveristesi koçu Walter Camp, IFA' yı önemli değişiklikler yapmaya ikna
ederek oyunu bugünkü haline çok yaklaştırdı. Kolej futbolu, 20. yy' a kadar kendi
içerisinde bir lig kurarak gelişti. Bu tarihten sonra profesyonel takımlar ortaya
çıkmaya başladı. Aynı tarihlerde, Amerikan futbolu, yeni kurulan Ulusal Kolej
Atletik Birliği (NCAA - National College Athletic Association) altında yoluna
devam etti. Profesyonel oyunun kurallarının temeli de kolej kurallarından alınarak
oluşturulmaya başlandı.
1920’li yılların başında bir takım değişikliklerden sonra Ulusal Amerikan Futbol
Ligi (NFL – National Football League) adını alan birlik kuruldu. Üniversiteler arası
ligin yanı sıra profesyonel ligde her geçen gün popülerliğini arttırdı ve günümüzde
500 milyar dolarlık bir sektör oluştu. Somut bir rakam vermek gerekirse, 1993
yılında NFL, 5 televizyon kanalı ile 4 yıllık naklen yayın hakları için, 4,5 milyar
dolarlık bir anlaşma imzaladı. Sadece NFL final maçının oynandığı şehre olan
ekonomik katkısı 300-400 milyon dolar arasındadır.
Türkiye'de Amerikan Futbolu
1989 yılında Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri tarafından ilk Amerikan Futbolu
Takımı kuruldu. Boğaziçi Üniversitesi'nden iki yıl sonra, Hacettepe Üniversitesi
öğrencileri, Hacettepe Bullets'ı kurdu. Bundan bir yıl sonra Hacettepe Üniversitesi
logosundan da esinlenerek takımın adı Hacettepe Red Deers olarak değiştirildi.
Bundan çok kısa bir süre sonrada takımımız İTU HORNETS kuruldu.
İlk iki yıl bu üç takım kendi aralarında küçük turnuvalarla ve bahar tatili sonundaki
Uluslararası Boğaziçi Spor Festivali etkinliği dahilinde bu sporu ellerinden
geldiğince yaymaya ve geliştirmeye çalıştılar. O dönemde Boğaziçi Sultans ve İTÜ
Hornets hem kendi aralarında maç yaparak, hem de İstanbul'daki Amerikan
vatandaşları ile maçlar düzenleyerek kendilerini geliştirdiler. 1995 yılında İstanbul'
da Marmara Sharks, 1996 yılında Ankara' da ODTÜ Falcons ve Gazi Warriors
kuruldu. Takip eden yıllarda Türkiye' de sırası ile Ankara Cats, Başkent Knights,
Anadolu Rangers, Ege Dolphins, Bilkent Judges takımları kuruldu.
1995-1996 sezonundan sonra takım sayısının artmasına paralel olarak Amerikan
Futbolu Ligi, üniversiteler arasında elemeli lig fikstürüne göre düzenlenmeye
başlandı. 2002 yılına gelindiğinde ise lig ekipmanlı olarak (kask, shoulderpad, vs.)
oynanmaya başlanmış, takımların ekipman yönünden yurtdışındaki takımlardan
hiçbir eksiği kalmamıştır.
2005 yılında Amerikan Futbolunun, Türkiye Beyzbol ve Softbol Federasyonuna
katılmasıyla karşılaşmalarımız resmiyet kazanmıştır. Hızlı bir şekilde kulüpleşen
takımlar, 2005-2006 sezonunda ilki düzenlenen Türkiye Amerikan Futbol Ligini 27
Mayıs 2006 tarihinde İnönü Stadında oynanan final maçı ile tamamlanmıştır.
2007-2008 sezonunda Türkiye'de Amerikan Futbolu Profesyonel Lig ve Üniversite
Ligi olarak iki kategoride oynanacaktır. Üniversite Ligi Kasım'da, Profesyonel Lig
ise Bahar'da başlayacaktır.