BAG_Transplant_tur_fr - Bundesamt für Gesundheit

BAG_Transplant_tur_fr - Bundesamt für Gesundheit

Ne istedigˇimi biliyorum – ailem de biliyor!
Bu broşür sizi organ, doku, hücre bağışı ve aktarımı konularında bilgilendirmektedir. Ekteki ‘bağış-kartı’nda,
kendi özgür iradenizle, organ, doku ya da hücrelerinizi bağışladığınızı (ya da bağışlamadığınızı) gösteren şıkları
işaretleyebilirsiniz.
Zor bir durumda zorlu bir karar
48 yaşındaki bayan S. bir sabah uykusundan uyanamadı. Yatağında bilincini yitirmiş bir halde yatıyordu. Hemen hastaneye
kaldırıldı. Kocası ve kızı orada, bayan S.’nin ağır bir beyin kanaması sonucu beyin işlevlerinin felce uğradığını öğrendi. Bayan S.
yoğun bakım istasyonunda hayata gözlerini kapadı.
Hemen ardından hastane yetkilileri Bayan S.’nin kocasına ve kızına, merhumun başkalarına aktarılmak üzere organ ya da doku
bağışı vaadinde bulunup bulunmadığını sordular. O anda, ruhsal bir sarsıntı içindeyken, bu iki kişinin acil olarak karar vermesi
gerekiyordu. Bayan S.’nin isteği ne olabilirdi?
Aileniz sizin isteğinizin ne olduğunu biliyor mu?
Bilgi alın – kararınızı belirleyin – ilgililere bu isteğinizi bildirin
1. Genel bilgiler ve yasal çerçeve
8 Ekim 2004 tarihli Organ Aktarımı Yasası
Organ Aktarımı Yasası, İsviçre’de Organ aktarımı ame­
liyatları için standart hukuksal çerçeveyi oluşturur.
Yasa metni internette www.transplantinfo.ch adresinde
incelenebilir ya da devletin Federal Yayın Müdürlüğün­
den [Bundeskanzlei (Bundespublikationen)] sağlanabilir.
İsviçre’de birisi öldüğünde, vücudundan organ,
doku ya da hücreler hangi koşullarda alınabilir?
İsviçre’de ölüm hallerinde, ölen kişinin vücudundan
organ, doku ya da hücrelerin alınmasına ancak belirli
bir rıza ­bildirimi varsa izin verilir.
Ölen kişi daha önce bir ‹bağış-kartı› doldurmuşsa, bu
­rızası akrabalarına duyurulur. Ölenin bu isteği kesinlik
özelliğine sahiptir ve akrabaları karşı çıksalar bile, istek
hukuken geçerlidir.
Ölen kişi daha önce bir ‹bağış-kartı› doldurmamışsa ve
organ bağışlama isteği de bilinmiyorsa, bu konuda en
­yakın akrabaları karar verebilir. Yakın akrabalar, ölenin
olası kararını göz önünde tutarak karar vermelidir.
­Herhangi bir yakın akraba yoksa, ya da olanlara ulaşıla­
mıyorsa, ölünün vücudundan organ, doku ya da hücre
alınamaz.
Bu düzenleme İsviçre Organ Aktarımı Yasası’nda geniş­
letilmiş rıza (erweiterte Zustimmung) başlığıyla yer alır.
Ölüm halinde, vücuttan organ ya da doku alınması,
ne zaman gerçekten söz konusu olabilir?
Vücuttan organ ya da doku alınması, kural olarak, bir
kişi yoğun bakım istasyonunda öldüğünde söz konusu
olabilir. Ve bu işlem ancak, bağış için rıza bildirimi
varsa ve «beyin ölümü» kesin olarak gerçekleşmişse ya­
pılabilir.
«Beyin ölümü» nedir?
Bir insan ancak beyin merkezleri ve sinirler de içinde
­olmak üzere, beyin işlevlerinin tümü sona erdiğinde
ölü sayılır. Bu durumda vücudun her türlü işleyişi ve ya­
şamla ilgili bütün etkinlikleri durmuş olur. İşte bu hale
«beyin ölümü» adı verilir. «Beyin ölümü» kesin bir ölüm­
dür, yani bir kez gerçekleşti mi, geriye dönüş yoktur.
Ölüm olayı iki bağımsız doktor tarafından belirlenir.
­Doktorlar beynin bütün işlevlerini, çeşitli refleksler
­aracılığıyla (örneğin göz refleksleri vb) denetlerler. Böy­
lece kişinin ölü olduğu, şüphe götürmeyecek biçimde
saptanmış olur. Organ Aktarımı Yasası’nda, «beyin ölü­
mü»nün saptanması, vücuttan organ ya da doku alına­
bilmesi için ­zorunlu koşul olarak öngörülmektedir.
Koma haliyle «beyin ölümü» arasında ne fark vardır?
Komaya girmiş hasta henüz ölü değildir. Koma ağır bir
bilinçsizlik durumudur. Koma halindeki hastada beynin
bazı bölümleri işleyişini hâlâ sürdürür ve kişi uzun bir
süre sonra komadan çıkabilir.
«Beyin ölümü»nde ise, beyin bir bütün olarak, bütün
­merkezleri ve sinirleriyle işlevini sürdüremez durumda­
dır. Yeniden yaşama dönüş artık olanaksızdır. Hasta
­ölmüştür.
göbekbağından alınmaktadır. Ayrıca böbreklerden
biri, karaciğerin bir parçası ya da kan üreten kökhücre­
leri, yaşayan insanlardan da alınabilmektedir (yaşarken
yapılan bağış).
Karşılıksız organ bağışı ve ticaret yasağı ne
anlama gelmektedir?
Organ Aktarımı Yasası organ, doku ya da hücre ticaretini yasaklamakta ve bağışların karşılıksız olması
zorunluğunu getirmektedir. Organ, doku ya da hücre ba­
ğışları her zaman gönüllülük temeline dayanır;
bağışlayan kişi de, akrabaları da bu bağış için para al­
maz. Ayrıca ölenin akrabalarına, bağışlanan organın
kime aktarıldığı konusunda da bilgi verilmez. Organ ta­
kılan kişi anonim kalır.
Organ aktarımının giderlerini kim öder?
İsviçre’de gerçekleştirilmekte olan organ aktarımı ame­
liyatlarının çoğu, zorunlu hastalık sigortalarının kata­
loglarında yer alır. Yaşayan kişilerin yaptığı bağışlarda,
organ kime takılıyorsa giderleri onun sigortası üstlenir.
Bu giderlere, bağış yapan kişinin belirli harcamaları, ça­
lıştığı yerde ücretinden kesilen miktar ve ayrıca mua­
yene ve ön incelemelerin faturası da dahildir.
İsviçre’de hangi organ, doku ya da hücrelerin
­aktarımı yapılmaktadır?
İsviçre’de bugüne dek 7000 organ aktarımı gerçekleşti­
rilmiştir – en sık aktarılan organ böbrektir, onu kara­
ciğer, kalp, pankreas ve incebarsak izlemektedir. Doku
aktarımında en başta, gözün saydam tabakası (kornea)
gelmektedir. Hücre aktarımında ise, kan üreten kökhüc­
releri başı çekmektedir. Bu kökhücreleri kemik iliğin­
den, ­vücutta dolaşan kandan ya da doğum olaylarında
www.transplantinfo.ch
2. Baǧıs-ķartı üstüne bilgiler
Kimler bağış yapabilir?
İlke olarak herkes organ, doku ya da hücre bağışı yapa­
bilir. 16 yaşını doldurmuş olanlar, bağış bildiriminde
­bulunabilir, daha küçük yaştakiler için kararı anabalar
verir.
Organ bağışları çok ileri yaşlara kadar yapılabilir. Göze­
tilen ölçüt, bağışçının sağlığının yerinde olmasıdır. B
ya da C-tipi sarılık, Aids gibi bulaşıcı ağır hastalıklar ya
da bazı kanser türleri bile bağış yapmaya ilke olarak
engel değildir. Bağışlanan organlar her seferinde, akta­
rıma uygunluk açısından incelenip denetimden geçiril­
mektedir.
Neden bir bağış-kartı?
Bir ölüm olayının hemen ertesinde, ölenin akrabaları
­karar vermekte zorlanmasınlar diye, kişinin daha
hayattayken kendi istemini belgelemesi önemlidir. Bir
bağış-kartı doldurursanız, ölümünüzden sonra vücu­
nuzdan s­ izin isteğinize uygun biçimde yararlanılmasını
garanti etmiş olursunuz. Kendiniz için bir bağışkartı doldurun ve kararınızın ne olduğunu akrabaları­
nıza mutlaka bildirin.
Bu bağış-kartı ile organ, doku ya da hücrelerinizin
tümünü ya da bir bölümünü bağışlayabilirsiniz, ya
da vücudunuzdan organ alınmasını yasaklayabilirsiniz, ya da ­ölümünüzden sonra bağış konusunda güvendiğiniz bir k­ işiyi yetkili olarak belirleyebilirsiniz.
Kararımı değiştirirsem ne olur?
Organ bağışlamayı istediğinizi (ya da istemediğinizi)
­bildiren açıklamanızı geri çekmek isterseniz,
‹bağış-kartı›nızi yırtıp yeni bir kart doldurabilirsiniz.
Bağış-kartı doldurmak hiçbir resmi belgeye
kaydedilmez.
Bağış-kartı’mı doldurduktan sonra, hayatımı
uzatacak önlemler artık uygulanmaz mı?
Hayır, uygulanır. Hayat kurtarmak tıbbın en yüksek ilke­
sidir. Eğer doktorlar, ilgili kişinin rızası olmadan ya da
kendi çıkarları doğrultusunda, hayat kurtarıcı önlemleri
bilerek uygulamazlarsa, cezaya çarptırılır. Siz, bağış
­yapmayı isteyip istemediğinizden bağımsız olarak, her
zaman en uygun tıbbi tedaviden yararlanırsınız!
Organ, doku ya da hücre bağışının, dinsel inançlarıma uygun olup olmadığından emin değilsem,
ne yapmalıyım?
Dinlerin çoğu, organ bağışını, insan sevgisinden kay­
naklanan bir eylem olarak kabul eder, çünkü bu sayede
başka insanlarının hayatı kurtulabilmektedir. Eğer
bu ­konuda şüpheleriniz varsa, dinsel cemaatinizin bir
­temsilcisine danışın.
Ölen kişinin vücuduna karşı saygıyı elden
­bırakmadan özenli biçimde çalışmaya ve yaslı
akrabalara karşı saygıda kusur etmemeye,
her zaman çok dikkat edilir.
Bugüne kadarki bağış kartları halen geçerli olmasına
karşın, İsviçre Federal Sağlık Bakanlığı (Bundesamt
für Gesundheit) ve İsviçre Organ Aktarımı Vakfı (Swisst­
ransplant), bağış kartı doldurmuş olan ilgili kişilere,
kartlarını aşağıdaki örneğe göre yeniden doldurmalarını
tavsiye eder. Yeni kartlarda yer alan rıza bildiriminin
temel özellikleri, Organ Aktarımı Yasası’nın 8. madde­
sinde bulunmaktadır.
Bağış kartları’nı pek çok eczaneden, doktor muayene­
haneleri ve hastanelerden ya da Swisstransplant’tan
sağlayabilirsiniz.
3. Vücuttan organ alınması
konusunda bilgiler
Vücuttan organ alınma süreci nasıl işler?
Organ bağışı için rıza bildirimi varsa, ölen kişi, organ­
larının zarar görmemesi için, oksijen aygıtına bağlanır.
­Saatler boyunca sürebilecek testler yapılır. Bu arada
­hastane ilgilileri, bağış yapan kişiyi Federal Organ Paylaştırma Merkezi’ne (Nationale Zuteilungsstelle)
­bildirir. Bu merkez, bağışlanan organlara uygun alıcıyı
araştırır ve bundan sonraki adımlar olan vücuttan
organ çıkarılması ve organ aktarımı işlemlerinin gerçek­
leşmesinde eşgüdüm sağlar.
Görevli bir doktor, mesleğin bütün inceliklerini kullana­
rak ve ölen kişinin vücuduna saygıyı elden bırakmadan,
­organları vücuttan çıkarır. Ölünün vücudunda açılan
­kesik yerleri daha sonra özenle dikilir ve sargılanır. Bu
­işlemlerin ardından ceset akrabalarına teslim edilir.
Ölenin ailesi istediği takdirde, vücuttan organların nasıl
­alındığı konusunda bilgilendirilir.
Ölen kişinin vücuduna karşı saygıyı elden
­bırakmadan özenli biçimde çalışmaya ve yaslı
akrabalara karşı saygıda kusur etmemeye,
her zaman çok dikkat edilir.
Gömme töreni ne zaman yapılabilir?
Organ bağışı söz konusu olduğunda, ölenin vücudu,
ölüm olayının saptanmasından normal olarak 24 saat
kadar sonra akrabalarına teslim edilir.
4. Organların Paylas˛tırılması
Federal Organ Paylaştırma Merkezi’nin
(Nationale Zu­teilungsstelle) bekleme listesine
nasıl kaydolunur?
Organ aktarımının gerekli olup olmadığını, normal ola­
rak aile doktoru belirler ve ilgili kişiyi İsviçre’deki altı
organ aktarımı merkezinden birine havale eder. Bu mer­
kezdeki bir doktorlar kurulu, çeşitli incelemelerden
sonra, Federal Organ Paylaştırma Merkezi’nin (Natio­
nale Zuteilungsstelle) bekleme listesine alınma koşu­
larının bulunup bulunmadığına karar verir.
Organların kimlere paylaştırılacağına hangi
yetkili karar verir?
Organların kimlere paylaştırılacağı, Federal Organ Pay­
laştırma Merkezi (Nationale Zuteilungsstelle) aracılı­
ğıyla belirlenir. Bu merkez her türlü paylaştırma işlemini
­federal düzeyde örgütler ve eşgüdümü sağlar. Federal
Organ Paylaştırma Merkezi (Nationale Zuteilungsstelle),
federal hükümet adına, Swisstransplant Vakfı tarafın­
dan yönetilir.
Organ paylaştırımında geçerli olan temel ilke, hayat
kurtarıcı bir organ için her insanın eşit şansa sahip
olması gerektiğidir. Günümüzde organ aktarımı için
sınırlı sayıda organ bulunduğundan, bunların adaletli
olarak paylaştırılması özellikle önemlidir. Bir bilgisayar
programı yardımıyla, açık ve seçik biçimde saptanmış
paylaştırma ö­ lçütlerine göre (tıbbi aciliyet, tıbbi yarar,
bekleme süresi, şans eşitliği), önceliği hak edecek kişi
belirlenir.
5. Ek bilgiler
Daha fazla bilgiyi aile doktorunuzdan ya da aşağıdaki
­adreslerden edinebilirsiniz:
Bundesamt für Gesundheit BAG
(Federal Sağlık Bakanlığı)
3003 Bern
[email protected]
www.transplantinfo.ch (İnternet sayfası Almanca,
­Fransızca ve İtalyanca)
Swisstransplant
Telefon: 0800 570 234
[email protected]
www.swisstransplant.org (İnternet sayfası
Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce)
Stiftung Blut-Stammzellen
(Kan-kökhücreleri Vakfı)
www.sbsc.ch (İnternet sayfası
Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce)
Schweizerische Akademie der
Medizinischen Wissenschaften
(İsviçre Tıp Bilimleri Akademisi)
www.samw.ch (İnternet sayfası Almanca,
Fransızca, İtalyanca ve İngilizce)
Bu broşür bir çeviridir. Almanca özgün metin her
­durumda esas alınır.
‘Bağış kartı’nın doldurulması:
1.K artı basın ve işaretli yerlerinden kesin.
2.S oyadı ve adı büyük harflerle okunaklı biçimde yazın.
3.D oğum tarihinin yazılması, aynı adlı kişilerin birbirine karıştırılmasını önler.
4.K artı imzalayın ve o günün tarihini yazın.
5.V ücudunuzdaki organ, doku ya da hücrelerin alınmasını mı, kısmen alınmasını mı, yoksa hiçbir şey alınmamasını
mı istiyorsunuz, Bu konuda karar verin. Ya da kararı güvendiğiniz bir kişiye bıraktığınızı belirtin.
Önemli not: Bu dört olasılıktan sadece birini işaretleyin!
6.İ sviçre’de organ bağışçı vasiyetleri merkezi bir sicile kaydedilmediğinden, sizinle ilgili bilgileri içeren bağışçı kartını
devamlı üzerinizde bulundurun (örneğin cüzdanınızda taşıyın) ve yakınlarınızı bu vasiyetinizden haberdar edin.
7.O rgan bağışlamayla ilgili kararınızı değiştirirseniz, bağış-kartı’nızı yırtıp yeni bir kart doldurun ve bu durumu
akrabalarınıza bildirin.
Çeviri hukuksal olarak geçersizdir.
Ölümümden sonra organ, doku veya hücrelerimin
alımı söz konusu olduğu durumda, alınmasını vasiyet
ediyorum:
İsim- ve Soyisim
Doğumtarihi
Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules
à des fins de transplantation entre en ligne de compte,
Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules
à des fins de transplantation entre en ligne de compte,
Prénom et nom
Prénom et nom
ou
Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon
corps.
Remarques :
La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant
au prélèvement :
Prénom et nom de la personne de confiance
Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent :
cœur
poumons
foie
reins
intestin grêle
pancréas (îlots)
cornée
peau
ainsi que d’autres tissus et cellules
Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement
d’organes, de tissus et de cellules.
ou
Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent
de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte.
Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon
corps.
ou
Carte de
donneur d’organes
Adresse
ou
La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant
au prélèvement :
Prénom et nom de la personne de confiance
Remarques :
ou
Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet
de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch.
Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent :
cœur
poumons
foie
reins
intestin grêle
pancréas (îlots)
cornée
peau
ainsi que d’autres tissus et cellules
Date/Signature
Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent.
Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement
d’organes, de tissus et de cellules.
ou
Date de naissance
Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent
de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte.
Date/Signature
Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent.
Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet
de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch.
Date de naissance
Carte de
donneur d’organes
Adresse
Déclaration pour ou contre le
prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à
des fins de transplantation
Téléphone
1. K
artı basın ve işaretli yerlerinden kesin.
Téléphone
Déclaration pour ou contre le
prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à
des fins de transplantation
2. Kartı doldurun ve imzalayın.
ya da
Tarih/imza
Bütün organlarımın, doku ve hücrelerimin alınmasına ve
bununla ilgili yapılacak ön hazırlıklara EVET diyorum.
Vücudumdan aşağıdaki organ, doku ve hücrelerin
alınmasına ve bununla ilgili yapılacak ön hazırlıklara EVET
diyorum.
kalp akciğerler karaciğer böbrekler incebarsak
pankreas gözün saydam tabakası (kornea)
deri başka doku ve hücrelerin
ya da
V ücudumdan organ, doku ve hücrelerin alınmasına HAYIR
diyorum.
ya da
K ararı GÜVENDİĞİM şu kişiye bırakıyorum:
Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules
à des fins de transplantation entre en ligne de compte,
Prénom et nom
La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant
au prélèvement :
Prénom et nom de la personne de confiance
Remarques :
Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon
corps.
Ulaşılabilecek güvenilir kişinin adı ve soyadı
Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement
d’organes, de tissus et de cellules.
ou
ou
Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent
de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte.
Date/Signature
Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent.
Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent :
cœur
poumons
foie
reins
intestin grêle
pancréas (îlots)
cornée
peau
ainsi que d’autres tissus et cellules
Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet
de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch.
Date de naissance
ou
Carte de
donneur d’organes
Adresi
Adresse
Déclaration pour ou contre le
prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à
des fins de transplantation
Téléphone
3. Kartı zımbalı yerlerinden iki kez katlayın …
Telefonu
… ve ehliyet, kimlik vb ile birlikte taşıyın.
Bağış-kartı sadece Almanca, Fransızca ya da İtalyanca dillerinde hukuksal olarak geçerlidir.
Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules
à des fins de transplantation entre en ligne de compte,
Prénom et nom
Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent :
cœur
poumons
foie
reins
intestin grêle
pancréas (îlots)
cornée
peau
ainsi que d’autres tissus et cellules
ou
Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon
corps.
ou
La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant
au prélèvement :
Prénom et nom de la personne de confiance
Remarques :
ou
Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement
d’organes, de tissus et de cellules.
Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux
mesures médicales préliminaires qui en découlent.
Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent
de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte.
Date/Signature
Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet
de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch.
Date de naissance
Carte de
donneur d’organes
Adresse
Téléphone
Déclaration pour ou contre le
prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à
des fins de transplantation