İyileştirme Planları Geliştirme: Temel Öğeler

1 of 5
22/1/2015
İyileştirme Planları Geliştirme: Temel Öğeler
Bu podcastte sorun tanımlamanın temel öğelerini, amaçlar ve ölçülebilir
hedefler geliştirme ve aynı şekilde müdahale ve stratejileri tespit etmeyi ele
alacağım. İyi tedavi planının anahtarı sorunu formüle etme, amaçlar, hedefler,
değerlendirme ve müdahaleler arasında açık ve mantıksal ilişkinin olduğundan
emin olmaktır.
Bugünkü podcast problemi tespit etme, hedefler geliştirme, amaçlar ve
müdahaleler üzerinedir. Sosyal Hizmette, biz sıkça sorun ifadesi, amaçlar,
hedefler ve müdahaleler ve aynı şekilde iyileştirme planı ya da servis planı
içeren dokümanlara başvururuz. En iyi haliyle, iyileştirme planı müracaatçı ile
sosyal hizmet uzmanının A noktasından F noktasına nasıl yolculuk edeceklerinin
ana hatlarını içeren yol haritasıdır. A noktası sorunlarla ilgilenmek ya da
sorunların tespitinden değerlendirme ve teşhise doğru gidilen yer olarak
düşünülebilir. F noktası bu sorunların başarıyla ele alınması sonucunda
müracaatçının hayatının neye benzeyeceğidir. Şimdi F noktasını kasıtlı olarak
bitiş noktası olarak kullandım çünkü müracaatçının kendisiyle getirdiği sorunun
çizgisel tarzda çözüleceğini varsaymak gerçekçi değildir. Öyleyse, “Hım,
müracaatçı ve ben iyileştirme planı geliştireceğiz ve onu takip edeceğiz ve
sonra bitireceğiz” şeklinde düşünmek yerine, yapabileceğimiz en iyi planı
geliştireceğiz ve hayat raydan çıktığında biz planımızı tekrar ziyaret edeceğiz
ve yenileyeceğiz. Kendinizi B,C,D, ve E noktalarına doğru gidiyor olarak
bulduğunuzda hayal kırıklığına uğramayın. Sadece onların bu yolculuğun bir
parçası olduğunu hatırlayın.
Bugün müracaatçının sunduğu uçsuz bucaksız bilgiyi nasıl çalışılabilir sorun
şeklinde çerçeveleyebileceğinize dair konuşacağız. Amaçlar ve hedefler
arasındaki farklılığı ve faydalı amaçları ve hedefleri nasıl geliştirebileceğimizi
tartışacağız. Siz ve müracaatçınızın gerçekleştirmek için belirlediği hedeflere
ulaşmak için ne tür stratejiler ve müdahalelerin kullanılabileceği hakkında
konuşacağız. Sonra yetersiz hazırlanmış bir iyileştirme planı ile iyi hazırlanmış
bir iyileştirme planını karşılaştırarak sonlandıracağız. Bu podcasti hazırlarken
başvurduğum kaynaklardan bazıları şunlardır: Donald Wiger’s Clinical
Documentation Primer and Sourcebook, her ikisi de (Wiley Press)’de mevcut,
Wiley Press; Dr Lambert Maguire’s Clinical Social Work , Brooks Cole ‘de
mevcut ve Wadsworth Thompson’dan Hepworth Rooney ve Larsen’in Direct
Social Work Practice.
Düşünün ki bir ayakta tedavi hizmetleri sunan ruh sağlığı acentesinde sosyal
hizmet uzmanı olarak görev yapıyorsunuz. En yeni müracaatçınız bir kadındır,
biz onu Tammy olarak adlandıracağız. O 50’li yaşların ortalarındadır ve depresif
bir ruh hali sergilemektedir. Soft konuşmakta, sempatik gülümseyiş
sergilemektedir, gündüz pembe dizileri ve Will Smith’in oynadığı filmleri
sevdiğini söylemektedir. Evi güvenli ve ulaşılabilirdir. Bir şeye inandığını rapor
www.psikososyalhizmet.com
2 of 5
22/1/2015
etmiştir fakat tam olarak onun ne olduğundan emin değil. Değerlendirmeniz
esnasında, öğreniyorsunuz ki 6 yıldır ölçülü gittiğini fakat 15 yıl crystal
methamphetamine bağımlılığı olduğu rapor edilmiş. Cinsel istismar hikayesinin
olduğunu rapor etmiştir, hem çocukluğunda hem de yetişkin yaşamında,
kendisini madde için sattığı dönemlerde birkaç kez tecavüz dahil. Aynı zamanda
üç çocuğu da dahil, fiziksel istismar geçmişinin olduğunu, onların her birinin
koruyucu aile yanında zaman geçirdiklerini rapor etmiştir. Sosyal desteğinin
olmadığını, kendi çocukları dahil birlikle yaşadığı ya da bağlantılı olduğu
kimsesinin olmadığını rapor etmiştir. Fiziksel sağlığı yetersiz, post-polio
sendromu etkilerinden muzdarip, bunun sonucu olarak ayaklarını ve ellerini
kullanma güçlüğü yaşamaktadır. Tammy’nin hikâyesini dinlediğinizde kendinizi
boğulmuş hissedebilirsiniz ve kendi kendinize “Ona nasıl yardım edebilirim?”
şeklinde düşünebilirsiniz. Eğer boğulmuş hissediyorsanız muhtemelen kendinizi
Tammy’nin
kendi
yaşadığı
deneyimleri
yaşamaya
itiyorsunuz.
Müracaatçılarımızın çoğunluğu hayat-boyu sorunları ile gelirler, aynı şekilde
hayat-boyu çözümlerle ve bizim işimiz müracaatçılarımıza şu an için en önemli
şeyin ne olduğuna odaklanmaları için yardım etmektir. Milton Erickson, Ünlü
hipnoterapist, başkalarının yardım etmede başarılı olamadığı hastaları nasıl
oluyor da kendisi çok başarılı bir şekilde tedavi edebiliyor diye sorulduğunda
söyle cevapladı; insanlar benim ofisime geldiklerinde genellikle kendilerinin
çözemeyecekleri sorunlarla gelirler. Benim yaptığım şey, çözemeyecekleri
sorunlarla birlikle yaşamalarını sağladığımdan enim olmaktır. Dolayısı ile
herhangi bir yardım sürecinde ilk adım çözülebilecek sorunun ne olduğunu
bilmektir. Teorik perspektifinize bakmadan, müracaatçınıza yardım
edebilmeniz için cevaplandırılması gereken birkaç soru var. Birincisi,
müracaatçınız sorununu çözmek için neden yardım arıyor ve neden şimdi
yardım arıyor. Hangi problem ya da problemleri çözmek istiyor. Aynı zamanda
bu sorunları tespit için terapide sizin ne yapacağınızı ve terapi dışında sizin
müracaatçınızın ne yapacağı hakkında bazı fikirlerinizin olmasını istersiniz.
Sonra, sizin ve müracaatçınızın bunun işe yarayıp yaramadığını nasıl
anlayabileceğini bilmek istersiniz. Ve nihayetinde, artık terapiye ihtiyacınızın
olmadığını nasıl bileceksiniz. Terapiyi ne zaman sonlandıracağınızı ya da başka
bir iyileştirmeye geçmeniz gerektiğini nasıl bileceksiniz? Eğer bütün bu soruları
cevaplayabiliyorsanız, o zaman sağlam bir iyileştirme planı geliştirmek için
uzun bir yola çıkarsınız.
Sorun tanımlama: bir sorunu tanımlama zorluklar içerebilir, fakat iyi haber bir
kez sorunu tanımladınız mı, sonra çözüm önerebilirsiniz. Örneğin, Eğer
Tammy’nin sorunlarından biri değersizlik hissi ise, spesifik olarak o, kimse için
önemli değil, o zaman çözüm onun birisi için önemli olduğunu görmesine yardım
edin. Değersizlik hissi majör depresif bozukluğun belirtisidir. Birçok acentede
ve bütün üçüncü sınıf geri ödemelerde ve üçüncü sınıf geri ödemelerce demek
istediğim sigorta, devlet ya da özel olsun fark etmez. DSM teşhisleri sorun
tanımlarının temellerini sağlamaktadır; her nasılsa, teşhisin kendisi basitçe kısa
yoldan belirti öbeklerini tanımlamanın bir yolu, semptomlardan kaynaklı
sıkıntılarda ya da güçsüzlüklerde azalmanın bir aşamasıdır. Ve bir kategori
www.psikososyalhizmet.com
3 of 5
22/1/2015
olarak, bir sorunu tanımlamada tanı yetersiz kalmaktadır. Eğer DSM tanıları ya
da biyopsikososyal değerlendirme hakkında daha fazla öğrenmek istiyorsanız
ilgili podcasti socialworkpodcast.com web sitesinden dinleyebilirsiniz.
Tammy’nin vakasında, sorun majör depresif bozukluk değildir, bu sadece çok
belirsizdir. Sorunun daha spesifik tanımlaması şu ki o hayatının değersiz
olduğuna inanmaktadır. Bu açıkçası Tammy’nin hayatındaki tek sorun değil,
fakat bizim üzerinde çalışabileceğimiz bir sorundur. Bir kez biz sorunu teşhis
ettikten sonra, bizim çözümümüze ulaşmamız için bize yardımcı olacak
hedefler, amaçlar ortaya atabiliriz.
Amançar ve hedefler: Donald Wiger “amaçlar uzun sürelidir, genellikle ve
sıkça sorunun zıttıdır” diye yazmaktadır. Tammy’nin vakasında, eğer sorun
onun değersiz hissetmesi ise, o halde amaç onun bir şey için ya da birisi için
önemli olduğunu hissetmesine yardım etmektir. Sorunun etrafında nasıl
dönüldüğünü görebiliyor musunuz, içinden çıkılmaz gibi görülen bir durumu
aldık ve biraz daha yönetilebilir duruma getirdik? Yönetilebilir olması onun
kolay ya da hızlı olacağı anlamına gelmez, fakat bu sorunun çözüme birazcık
daha yaklaştığı anlamına gelir. Eğer iyileştirme esaslı bir acentede
çalışıyorsanız ve DSM bağlı olarak sigorta karşılıyorsa, o zaman amaç ve
hedeflerinizin DSM teşhisindeki semptomlarla bağdaştığından emin olmanız
gerekir. Eğer hedefin ne olabileceğini anlama konusunda zorlandıysanız, sadece
şunu hatırlayın, en temel hedef müracaatçınızın hâlihazırdaki sorun başlamadan
önceki işlevsellik seviyesi ne ise ondan daha düşük bir işlevselliği olmasın.
Wiger, bunu hastalık öncesi işlevselliği olarak adlandırmaktadır.
Amacı gerçekleştirmek için atılan spesifik adımlar hedefler olarak
adlandırılmaktadır. Hedefler kısa sürelidir ve eylemi kimin yaptığını, hangi
sürede yaptığını, ve arzu edilen sonucu hangi sıklıkta başardığını belirler.
Hepworth, Rooney ve Larsen hedefi netleştirmek için öğeleri hatırlamayı
kolaylaştıracak basit bir formül önermektedirler. Onların formülü “kimin neyi
ne zaman yapacağını” açıkça belirlemektir. Buradaki kim bir görevi
sonuçlandırmakla sorumlu bireydir. Ve bu (kişi) müracaatçı ya da terapist
olabilir. Bu müracaatçının sosyal ağından bir kişi olabilir ya da refer edilen
başka bir profesyonel olabilir. Buradaki ne, hedefe ulaşmak için, bireyin
yapması gereken görevler olarak adlandırılır. Ve ne zaman belirlenen bir zaman
limitidir. Ve zaman limiti çok faydalı olabilir çünkü aciliyet hissini eklemekte ve
aynı şekilde bitiş noktası eklemektedir. Örneğin sizin değerlendirmeniz
süresince, Tammy vakasında ilk kez birinin ya da bir şeyin önemli olduğunu
hissettiğinde bacaklarını kullanma (yetisini) kaybetmesinden hemen öncesi
olduğunu öğrendiniz. O, ki haftada iki kez arkadaşları ile buluşup onlarla
dışarıda yemeye gittiklerini rapor etti. O, tekerlekli sandalyede olduğundan bu
yana, araba kullanamıyor çünkü arabasını modifiye edecek ekonomik güce sahip
değil ve arkadaşları gerçekte onunla takılmıyorlar çünkü onlarla buluşup
yemeğe gitme kabiliyetini kaybetti, ve Tammy o dostlukları kaybettiğine
inanmaktadır ve arkadaşlarının onu engelli durumundan dolayı kabul
www.psikososyalhizmet.com
4 of 5
22/1/2015
etmediklerine inanmaktadır. Yani, o an Tammy kendini değersiz hissetmektedir
ve kimse için önemli olduğuna inanmamaktadır ve dışarıya gitmiyor, arkadaşları
ile buluşmuyor. Dolayısı ile hedef belki arkadaşları ile yemek için buluşması
olabilir ki bu hâlihazırda haftada sıfırdır, ve hedef üç ay boyunca arkadaşları ile
haftada iki kez buluşmak olabilir. Ve bu zaman periyodu gelecek üç ay için
olacak. Hedefin alt sınırının nasıl olduğuna dikkat edin (haftada sıfır kez) aynı
şekilde bir hedef (haftada 2 kez) ve bu zaman periyodu sonraki üç ay için
olacak. Bu aynı zamanda kim, Tammy; ne, arkadaşları ile yemekte buluşma ve
ne zaman, üç ay aralığında. Çünkü amaç ve hedefler değerlendirmeden
çıkartılmaktadır, bu sayıları hiç yoktan uydurmak zorunda değilsiniz. Sizin
sadece bu sorun başlamadan önce Tammy’nin yaşamının nasıl olduğunu tespit
etmeniz gerekmektedir ve sonra geriye doğru çalışmalısınız. Eğer o haftada iki
kere ile sosyal yaşamını geliştirebiliyorsa, ona Wiger’in hastalık öncesi
işlevsellik olarak adlandırdığı aşamaya dönmesine yardım ettiniz demektir,
diğer bir değişle o sorun öncesi işlevsellik düzeyine kavuşmuştur. Eğer kendi
kendinize düşünüyorsanız, şey tamam, fakat onun arkadaşları ile haftada iki kez
buluşması için basamaklar vardır, o halde bunun yolunu öğrenmeye
başlıyorsunuz. Hedeflerinizde ne kadar çok gerçekçi ve açık olursanız ve
hedeflerde hedeflerle kesişirseniz, gerek siz ve gerekse müracaatçınız sorunları
çözmede o kadar başarılı olacaksınız, sorun ne olursa olsun çözüme
kavuşacaktır. Siz daha çok profesyonellik gururunu yaşayacaksınız ve belki de
en önemlisi müracaatçınızın yaşamı çok dolu dolu ve anlamlı olacaktır.
Müdahaleler ve stratejiler: Wiger stratejilerin sizin iyileştirme hedeflerinizi
başaracağınız anlamına geldiğini yazmaktadır. Lambert Maguire her bir hedefin
birden çok müdahaleye sahip olabileceğini yazmaktadır. Müdahaleler tipik
olarak hangi teorik yaklaşımı aldığınıza bağlıdır. Örneğin, eğer bilişsel-davranış
yaklaşımı aldıysanız bozuk düşünceleri belirlemeye yönelik müdahaleler
kullanırsınız. Eğer, her nasılsa, bir çözüm odaklı yaklaşım kullanırsanız, mucize
sorular gibi şeyler kullanabilir ve istisnaları bulabilirsiniz. Wiger takip eden
listelemeyi yapmıştır tipik stratejiler; terapinin tipi, bu birey, grup, aile, oyun
vs., içerebilir, müdahale modeli örneğin, CBT ya da farmako terapi, teknikler,
örneğin sistemik dezentizasyon, sosyal beceri öğrenme vs., ve ev ödevleri
verme. Tammy için, bizim müdahalemiz bireysel terapi içerebilir, kişilerarası
terapi kullanılabilir, rol değişimini belirleme, bir engellilikle güçlü-kuvvetli bir
birey olma gibi. Tammy için diğer bir müdahale onu post-polio sendromu destek
grubuna yönlendirmek olabilir, ki burada kendisi ile aynı durumda olan
insanlarla ilişki geliştirebilir. Teknikler kaybedilen eski rollerle vedalaşma ve
yeni rolü kabullenmeyi içerebilir. Ve ev ödevleri verme şunları içerebilir; hatıra
defteri yazma, ulaşım seçeneklerini araştırma olabilir, vs. Amaçlar ve hedefler
için spesifik bir müdahale, daha önce tartıştık, Tammy ile yapacağım bazı rol
play olabilir, bu ona eski arkadaşları ile konuşması için pratik yapmak olabilir ya
da onun eski arkadaş olarak adlandırdığı arkadaşları, ve tam olarak onun ne
söyleyebileceğini öğrenmek ve onu nasıl söyleyeceğini, böylece onun bazı
kaygıları ya da o eski arkadaşları ile yeniden bağlanma hakkında umutsuzluk
hissi üzerine çalışabiliriz.
www.psikososyalhizmet.com
5 of 5
22/1/2015
Özet olarak, amaçları belirlerken en önemli şey, hedefler ve müdahaleler
değerlendirmeden çıkartılmaktadır ve müracaatçının hastalık öncesi durumuna
ya da daha iyi bir duruma döndürülmesi sonucuna götürmelidir. Amaçlarınızın
sorunla bağlantılı olması gerekir, aksi takdirde müdahaleniz çözümle
sonuçlanmayacaktır. Eğer amaçlarınız belirsiz ve hedefleriniz ölçülebilir
değilse, başlangıçta hakkında konuştuğumuz soruları cevaplamak sizin için çok
zor olacaktır. Örneğin müdahalemin işe yaradığını nasıl bileceğim? Ve tedavinin
artık gerekmediğini nasıl bileceğim? Düşünün ki Tammy size geldi ve sorun onun
depresyonda olduğu yönünde tespit edildi, amaç daha mutlu hissetmek
olabilirdi ve hedefler ölçülebilir. Onlar ruh halini geliştirmek gibi bir şey
olabilirdi ki bu iyidir, fakat geliştirilmiş ruh halinin neye benzediğini bilmiyoruz.
Ve müdahale yapmaya alışık olduğum herhangi birşey olabilir, örneğin günlük
yazması için ona yardım etmek, insanlarla konuşmasını sağlamak. Ve müdahale
çok iyi olabilir, fakat terapi seansında onun sorununu çözmek için bizim
yaptığımız şeyle spesifik olarak ilişkili olamayabilir. Ve en kötü vaka seneryosu
o terkedebilir ve terapi benim için zamanımı boşa harcamaktır hissiyatına
kapılabilirdi: “Sadece yalnız değilim, fakat sorunumu çözmek için gittiğim bir
şey bile bana yardım edemedi. İşte bu kadar umutsuz bir durumdayım.”
Böylece, spesifik amaç ve hedeflere ulaştığınızda ve müdahaleniz
müracaatçınızın sorunlarıyla buluştuğunda bu başarı duygusunu yaşarsınız, hem
siz ve hem de müracaatçınız. Ve müracaatçılarınızın genel olarak hedefi olan
arzuladığı bir yaşama kavuşma hayali büyük ihtimalle gerçekleşecektir.
Çeviren: Imdat Artan Sosyal Hizmet Uzmanı
References
Hepworth, D. H., Rooney, R., & Larsen, J. A. (1996). Direct social Work practice: Theory and
skills (5th ed). Belmont, CA: Wadsworth/Thomson.
Maguire, L. (2001). Clinical social work: Beyond generalist practice with individuals, groups and
families. Belmont, CA: Wadsworth/Thomson.
Wiger, D. E. (1999). The Clinical Documentation Sourcebook (2nd ed.). Hoboken, NJ: John
Wiley & Sons.
Wiger, D. E. (2005). The Psychotherapy Documentation Primer (2nd ed.). Ed. Hoboken, NJ:
John Wiley & Sons.
APA (6th ed) citation for this podcast:
Singer, J. B. (Host). (2007, March 1). Developing Treatment Plans: The Basics [Episode
10].Social Work Podcast. http://www.socialworkpodcast.com/
www.psikososyalhizmet.com