Peru Ülke Bültenleri - 2013Kaynak

PERU
“
ÜLKE BÜLTENİ
Ekim 2013
GENEL BİLGİLER
Resmi adı:
Peru Cumhuriyeti
Yönetim şekli:
Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent:
Lima
Önemli şehirler: Callao, Yurimaguas, Arequipa, Chimbote, Cusco
Komşuları:
Bolivya, Şili, Brezilya, Kolombiya, Ekvator
Yüzölçümü:
1.285.220km2
Nüfus:
30.447.000
Resmi Dili:
İspanyolca
Etnik Gruplar:
Kızılderililer %45, melezler %37, beyazlar %15, zenciler,
Japonlar, Çinliler ve diğerleri %3
1
SİYASİ GÖRÜNÜM
25 bölge ve 1 özel statülü bölgeden oluşan Peru‟nun yönetim şekli 1993 anayasasıyla
kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı başkanlık tipi cumhuriyet olarak belirlenmiştir. Yürütme
gücü cumhurbaşkanı bakanlar kurulu tarafından sağlanmaktır. Cumhurbaşkanı hem
devletin hem de hükümetin başıdır. Yürütme yetkilerinin tamamını eline bulundurur ve
hükümetle ilgili aldığı kararlarda siyasi sorumluluğu yoktur. 5 yıl süreyle seçilir. 2000
yılında anayasada yapılan değişiklik sonrasında başkan ardı ardına iki kez
seçilememektedir. Günümüzde cumhurbaşkanlığı görevini Ollanta Humala
yürütmektedir. Yargı gücü tek meclisli bir parlamento tarafından yürütülmektedir: ulusal
kongre (Congreso de la República) 5 yıl süreyle seçilen 130 üyeden oluşur. Kongrenin
günümüzdeki başkanı Daniel Abuattás‟tır . Yüksek mahkeme Peru yargı sisteminin en
yüksek mahkemesidir.Günümüzde başkanlğını César San Martín Castro yürütmektedir.
Son genel seçimler 10 nisan 2011 de yapılmış olup 5 haziran da yapılan ikinci tur
sonrası cumhurbaşkanlığına Gana Perú partisinin desteklediği Ollanta Humala
gelmiştir.
Peru Hükümeti
Başbakan
Juan Jimenez
Kültür Bakanı
Susana Baca de la Colina
İçişleri Bakanı
Wilfredo Pedraza Sierra
Dışişleri Bakanı
Rafael Roncagliolo
Milli Savunma Bakanı
Peter Cateriano Bellido
Maliye Bakanı
Castilla Miguel Rubio
Adalet Bakanı
Eda Rivas
Üretim Bakanlığı
Kurt Burnet Farfán
Çalışma ve İstihdam Teşvik Bakanlığı
Vega Rudecindo Carreazo
Milli Eğitim Bakanı
Patricia Salas O‟Brien
Dış Ticaret ve Turizm Bakanlığı
Jose Luis Silva Martinot
Sağlık Bakanı
Midori de Habich
Ulaşım ve İletişim Bakanlığı
Carlos Paredes Rodriguez
Konut İnşaat ve Sağlık Bakanlığı
Rene Cornejo Diaz
Kadın ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı
Aida Garcia Naranjo
Tarım Bakanı
Milton Von Hesse
Çevre Bakanlığı
Ricardo Giesecke Sara Lafosse
2
PERU EKONOMİSİ
Peru ekonomisi 2002 yılından beri göstermiş olduğu yüksek büyüme hızlarıyla Latin
Amerikanın en iyi performans gösteren ülkeleri arasında yer almaktadır. Bu değişimde
1990 yılında iktidara gelen Alberto Fujimori„ nin gerçekleştirmiş olduğu ekonomik
reformların etkili olmuştur. İktidara gelir gelmez kendisinden önceki Garcia hükümetinin
yaptığı uygulamaları tersine çevirmeye girişir. Bu kapsamda kamulaştırılan bankaların
özelleştirilmesi, kamulaştıran sanayi sektörlerinin sermayeye devredilmesi gibi liberal
uygulamalara başlar. Neo-liberal ve neo-muhafazakar olarak adlandırılan özelleştirme
politikalarını hızla hayata geçirir. Özelleştirme kapsamına stratejik sanayileri ve
demiryollarını da dahil eder. Bu da Peru ekonomisinin dışa açılmasında önemli bir rol
oynamıştır. Örneğin, ihracatın GSYİH içindeki payı 1990 yılında sadece %11 iken bu
oran 2007 de %26 olarak gerçekleşmiştir.
Dünya bankası 2011 yılı büyüme raporuna göre,büyüme oranları 2006 yılı için 7.7,
2007 yılı için 8.9 ve 2008 yılı için 9.8 olarak belirlenmiştir. 2009 küresel krizinde
yatırımların durmasıyla sadece 0.9luk bir büyüme sağlayabilmiştir. 2010 yılında ise 8.8
oranında bir büyüme oranı yakalamıştır. Peru ekonomisinin orta vadede %5lik bir
büyüme sağlaması beklenmektedir. Ayrıca 2011 seçimlerinin de büyüme oranlarında
etkili olduğu görülmüştür. 2010 yılında ortalama aylık büyüme oranı %17.6 iken bu oran
2011 in ilk 5 ayında %5.8 e gerilemiştir. Dünya Bankası tarafından hazırlanan Doing
Business Report‟ a göre Peru dünya sıralamasında 65 den 56 ya yükselmiştir. 2005 ve
2009 yılları arasında yoksulluk oranı 48.7 den 34.8 e gerilemiştir. Kişi başı GSYİH
4.469 ABD Dolarıdır.
.
Ekonomik Göstergeler
2010b
GSYİH (Milyar
Dolar)
Reel GSYİH Artış
Oranı
Kişi Başına
GSYİH (Dolar)
Enflasyon Oranı
2011c
2012c
2013c
2014c
153,9
176,7
199,4
217,0
236,8
%8,8
% 6,9
% 6,3
6,0
6,3
9,223b
9,929
10,601
11,256
12,026
%1,5
%3,4
%3,7
2,6
2,8
İşsizlik Oranı
%6,6
%7,9
%7,7
7,7
7,6
Sanayi Üretim
Artış Hızı (%)
11,1
4,2
6,0
6,1
4,2
Sabit Sermaye
Artış Hızı (%)
23,2
4,8
14,9a
11,0
9,0
a:Gerçekleşme b:EIU tahminleri c:EIU öngörüsü
Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Peru Country Report, Ocak 2011.
Ülkenin başlıca ihraç ürünleri balık, altın,bakır,çinko, tekstil, kuşkonmaz ve kahve,
başlıca ithalat ürünleri ise petrol ve petrol ürünleri, plastik, makineler, taşıtlar, demir ve
3
çelik ürünleri, buğday ve kağıttır. Ülke, başta altın ve bakır olmak üzere zengin yeraltı
kaynaklarına sahiptir. Bu madenler uluslararası şirketler tarafından işlenerek ihraç
edilir. İlaveten balıkçılık ve tarım önemli bir rol oynar. Şeker kamışının yanında çok
miktarda kahve ihraç edilir 2010 yılı toplam ithalatı 29,879,500 (000 $), toplam ihracatı
ise 35,073,249 (000 $) olarak belirlenmiştir. Yüksek büyüme oranlarının yanı sıra,
ekonomisinin maden ve metal ihracatına ve gıda ürünleri ithalatına bağlı olması dünya
fiyatlarındaki dalgalanmalardan etkilenmesine neden olmaktadır. Başlıca ihracat yaptığı
ülkeler ABD, İngiltere, Çin Halk Cumhuriyeti, İsviçre, Şili, Japonya, ithalat yaptığı
ülkeler ise ABD, İspanya, Şili, Brezilya, Kolombiya‟ dır. 2006 dan bu yana Amerika
Birleşik Devletleri, Kanada, Singapur, Çin, Kore, Japonya ve Şili ile ticaret anlaşmaları
imzalamıştır. Ayrıca Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) ile olan görüşmelerini
sonlandırmıştır. 2011 yılına gelindiğinde Peru ekonomisinin başlıca problemleri olarak
yüksek iç talep ve gıda maddeleri ile benzinde yükselen dünya fiyatları göze
çarpmaktadır.
Peru Ulusal İstatistik Enstitüsü 2011 Haziran ayı verilerine göre, ihracat da geçen yılın
aynı ayına oranla %5.5‟lük bir artış söz konusu. Bu artışta geleneksel ürünlerin
ihracındaki artış (%11.9) ve 16 aylık bir süreçten sonra geleneksel olmayan ürünlerin
ihracındaki azalış (%3.4) etkili olmuştur. Ayrıca bu rapora göre reel ihracat ve ithalat
2011‟in ilk yarısında geçen ayın aynı dönemi kıyasla %12.1 ve %24.1‟lik bir büyüme
sağlamıştır. Geleneksel ürünlerin İhracatındaki artışa etki eden sektörler: balıkçılık
(%82.4), petrol ve doğal gaz (%42.6) ve tarım (%21.3) olmuştur. 2011 yılı haziran ayı
itibariyle toplam ihracatın : %17.2‟si Çin ile , %13.7„si Amerika Birleşik Devletleri ile ,
(%9.2‟si İsviçre ile, %5.8‟si Şili ve son olarak %5.6‟sı İspanya ile gerçekleşmiştir. Reel
ithalat ise geçen yılın haziran ayına kıyasla %25.7 artmıştır. Toplam ithalatın %
47.3‟ünü sermaye malları ve inşaat malzemeleri ithalatı oluşturmaktadır. Tüketim
malları toplamın %15.6‟sını oluştururken hammadde ve ara mallar %11.1‟inin
oluşturmaktadır. Toplam ithalatın %20.7‟si Amerika Birleşik Devletleri , %20.6‟sı Çin
,%6.8‟i Brezilya, %5.3‟ü Güney Kore ve %5.3‟ü Meksika ile gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca başta ülkenin doğusundaki Yağmur Ormanları olmak üzere, çok miktarda el
değmemiş
bir
tabiat
olduğundan,
ekolojik
turizm
çok
şey
sunar.
Andlar, Huaraz, Cusco ve Machu Picchu'da gezi imkânı sunar ki Machu Picchu Güney
Amerika'nın en sevilen arkeolojik yerlerinden biridir. Aynı şekilde Titikaka Gölü'de
turistler için bir zirve noktasıdır. 2007 yılında Peru‟yu ziyaret eden turist sayısı
1.660.000 olarak belirlenmiştir.
Sektörlere Göre Dış Ticaret
İTHALAT (1000 DOLAR)
Ürün
Kodu
7108
2603
2710
Ürün Adı
Toplam
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
Bakır cevherleri ve konsantreleri
Petrol yağları ve bütmenli minerallerden elde
edilen yağlar
2010
35.205
7.725
6.156
2011
45.636
9.930
7.796
2012
45.228
9.615
8.180
2.300
2.933
3.277
4
7403
2607
2301
2711
2608
2601
2616
2709
6109
1504
7901
2613
2510
2005
7106
0806
0709
7408
0307
7402
0804
3920
6105
1605
6106
6104
3923
8001
6110
0304
0303
2309
2807
0904
0402
1604
Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen
sakatatları
Et, sakatat, deniz hayvanı vs. (yemeye uygun
olmayan) unui pelleti vb
Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları
Çinko cevherleri ve konsantreleri
Demir cevherleri ve konsantreleri
Kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar)
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)
Balıkların/deniz memelilerinin yağları
Sığır eti (dondurulmuş)
Molibden cevherleri ve konsantreleri
Tabii kalsiyum, alüminyum, kalsiyum fosfat ve
fosfatlı tebeşir
Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka
usulde hazır. Konserve. Dondurulmamış)
Gümüş (ham/yarı işlenmiş, pudra halinde)
Üzümler (taze/kurutulmuş)
Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş)
Bakır teller
Yumuşakçalar (canlı, taze, soğutulmuş,
dondurulmuş, kurutulmuş, tuzlanmış vb)
Rafine edilmemiş bakır; elektrolitik rafine için
bakır anotları
Hurma, incir, avokado ve guava armudu,
mango, mangost (taze/kurutulmuş)
Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül, lamlar
Erkek/erkek çocuk için gömlek (örgü)
Hazırlanmış/konserve
edilmiş
kabuklu
hayvanlar, yumuşakçalar
Kadın/kız çocuk için bluz, gömlek (örgü)
Kadın/kız çocuk için takım elbise, takım,
ceket, patalon vs (örgü)
Eşya taşıma ambalajı için plastik mamüller,
tıpa, kapak, kapsül
Işlenmemiş kalay
Kazak, süveter, hırka, yelek vb (örgü)
Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze,
soğutulmui, dondurulmuş)
Balıklar (dondurulmuş)
Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar
Sülfürik asit óleum
Piper, capsicum ve pimenta cinsi biberler
(kurutulmuş)
Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı
madde içerenler)
Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar; balık
2.527
2.745
1.965
1.277
1.783
1.923
1.623
1.781
1.793
521
1.478
523
319
1.486
1.182
1.023
733
1.428
1.021
856
629
505
574
578
403
274
336
489
534
332
562
570
560
525
493
434
53
235
429
332
411
390
171
184
293
319
241
300
294
360
375
353
342
332
290
388
323
152
121
292
174
280
255
140
252
201
290
239
230
85
119
204
146
172
159
72
107
142
98
283
98
119
137
122
141
140
129
74
28
78
28
95
108
104
86
127
125
123
115
96
131
112
77
55
93
104
105
96
5
yumurtası ve havyar
Kaynak: Trade Map
İHRACAT (1000 DOLAR)
Ürün
Kodu
Ürün Adı
Tüm Ürünler
2010
35.205
7.725
2011
45.636
9.930
2012
45.228
9.615
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
2603
Bakır cevherleri ve konsantreleri
6.156
7.796
2.180
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar
2.300
2.933
3.277
7403
Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen
sakatatları
2.527
7.745
1.965
1.277
1.783
1.923
Et, sakatat, deniz hayvanı vs (yemeye uygun
olmayan) unu, pelleti
1.623
1.781
1.793
521
1.486
1.428
2607
2301
2711
Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları
2608
Çinko cevherleri ve konsantreleri
1.478
1.182
1.021
2601
Demir cevherleri ve konsantreleri
523
1.023
856
2616
Kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri
319
733
629
2709
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar)
505
574
578
6109
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örgü)
403
534
560
1504
Balıkların/deniz memelilerinin yağları
274
332
525
7901
Sığır eti (dondurulmuş)
336
562
493
2613
Molibden cevherleri ve konsantreleri
489
570
434
53
235
429
2510
Tabii kalsiyum, alüminyum, kalsiyum fosfat
ve fosfatlı tebeşir
2005
Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka
usulde hazır. Konserve. Dondurulmamış)
332
411
390
7106
Gümüş (ham/yarı işlenmiş, pudra halinde)
171
241
375
184
300
353
0806
Üzümler (taze/kurutulmuş)
0709
Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş)
293
294
342
7408
Bakır teller
319
360
332
6
0307
Yumuşakçalar (canlı, taze, soğutulmuş,
dondurulmuş, kurutulmuş, tuzlanmış vb)
290
388
323
7402
Rafine edilmemiş bakır; elektrolitik rafine için
bakır anotları
152
121
292
0804
Hurma, incir, avokado ve guava armudu,
mango, mangost (taze/kurutulmuş)
174
280
255
3920
Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül, lamlar
140
201
239
6105
Erkek/erkek çocuk için gömlek (örgü)
Hazırlanmış/konserve edilmiş kabuklu
hayvanlar, yumuşakçalar
252
290
230
85
204
172
Kadın/kız çocuk için bluz, gömlek (örgü)
119
146
159
72
107
142
98
119
141
283
137
140
Kazak, süveter, hırka, yelek vb (örgü)
98
122
129
Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze,
soğutulmui, dondurulmuş)
74
95
127
0303
Balıklar (dondurulmuş)
28
108
125
2309
Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar
78
104
123
Sülfürik asit oleum
28
86
115
Piper, capsicum ve pimenta cinsi biberler
(kurutulmuş)
Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı
madde içerenler)
Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar; balık
yumurtası ve havyar
96
131
112
77
93
105
55
104
96
1605
6106
6104
3923
8001
6110
0304
2807
0904
0402
1604
Kadın/kız çocuk için takım elbise, takım, ceket,
patalon vs (örgü)
Eşya taşıma ambalajı için plastik mamüller,
tıpa, kapak, kapsül
Işlenmemiş kalay
Kaynak: Trade Map
Başlıca Sektörler
Tarım ve Hayvancılık:
En önemli gıda maddelerinden olan patates, mısır ve pirinç üretimi oldukça yüksektir.
Patates ülkenin yüksek kesimlerinde ve kıyı kesimlerinde yetişebilmektedir. Mısır ise
dağlık ve ormanlık kesimlerinde yetiştirilirken pirinç üretimi de daha çok kıyı kesiminde
7
ve ormanlık alanlarda yapılabilmektedir. Ayrıca ülke buğday üretimini arttırmaya
elverişli koşullara da sahiptir. Bunların yanı sıra , Peru çok geniş bir tarım ürünleri
ağına sahiptir: sebze (kuşkonmaz,soğan,domates), yumrular (patates, avizeağacı),
meyve(Mango, üzüm, limon da dahil olmak üzere 650 tür), endüstri bitkileri
(şeker,kahve,pamuk, palmiye yağı),koka yaprağı,acı bakla, amaranth vs. Hayvancılık
sektöründe ise temel olarak koyun,sığır,domuz,ve devegillerden alpaka,lama ve
vikunya yetiştirilmektedir.
Peru Ulusal İstatistik Enstitüsü (INEI) 2011 Haziran ayında tarım sektöründeki üretimin
bir önceki yılın sonuncu ayındaki tarım (%1.67) ve hayvancılık (%7.45) alt
sektörlerindeki olumlu performansa dayalı olarak geçen yılın aynı ayına kıyasla %3.66
artış gösterdiğini açıklamıştır.1 Haziran 2011 Teknik İlerleme Raporu‟na göre pamuk
(%88.15), sarımsak (%32.47), patates (%31.39), kahve(%21.1),portakal (%13.7),
kuşkonmaz(%12.64) ve kakao (%5.61)üretimindeki artışlar tarım üretimindeki bu artışa
olumlu etki ederken, çeltik(%-40.20), mısır(%-17.27), şeker kamışı(%-14.54) , limon(%
-9.94) ve mısır nişastası (%-1.05) üretimindeki düşüş olumsuz etkilemiştir. Hayvancılık
ürünlerindeki büyüme de ise %14.49 ile yumurta, %11.47 ile tavuk, %3.53 ile sığır eti
ve %1.93 ile taze süt etkili olmuştur.
Elektrik Sektörü:
2011 haziran ayı verilerine göre elektrik sektöründeki üretim kamu hizmeti için artan
elektrik üretimi nedeniyle bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %7.82 artış göstermiştir. 2
Özellikle termal enerji üretimi %7.85,hidrolik enerji ise %7.79‟luk bir artış göstermiştir.
En fazla üretim yapan başlıca şirketler arasında Edegel, ElectroPerú, Egenor, Egasa,
SN Power Perú, San Gabán, Electro Piura, Kallpa Generación ve Egesur‟ ü saymak
mümkündür.
Balıkçılık Sektörü
2010 yılı haziran ayı verilerine kıyasla 2011‟in aynı döneminde balıkçılık sektöründe
%15.75‟lik bir daralma olmuştur. Bunda özellikle tedavi ve dondurulmuş gıdaya dayalı
direkt tüketime (%-1.05) yönelik avlanmadaki düşüş etkili olmuştur. Ancak diğer yandan
konserve (%18.81) ve taze (%14.90) tüketime yönelik avlanmada da bir artış
gözlenmiştir.
Eko turizm
Peru sahip olduğu biyoçeşitlilik (soğuk deniz,tropikal deniz, çöl ve kıyı tepeleri, yüksek
ormanlar vb.) ve zengin kaynaklar sayesinde eko turizm potansiyeli oldukça yüksek bir
ülkedir. Örneğin; bilinen 103 eko sistemin 84‟ü Peru‟ da mevcuttur. Ayrıca
yeryüzündeki kuş türlerinin %18.5‟i, hayvan türlerinin %9‟u ve bitki türlerinin %7.8‟ine
de ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca %30‟u epidemik 25.000 çiçek türü de (dünyada var
olan sayının %10‟u) Peru sınırları içinde yer almaktadır. Vahşi doğaya bakıldığında ise
2000 balık türü (dünya toplamının %10‟u), 1730 kuş türü ve 462 amfibik tür yer
almaktadır. Peru topraklarının %90‟ı eko turizm için elverişli topraklardır.
1
2
INEI,Nota de Prensa, No.113, 01.08.2011
INEI,Nota de Prensa, No.113, 01.08.2011
8
Doğal zenginliğinin yanı sıra Peru sahip olduğu kültürel ve etnik çeşitlilik, gelenek ve
görenekleri ile de turistlerin ilgisini çekmektedir. Örneğin, amazonda 42 farklı etnik grup
yer almaktadır. Ayrıca 12 dil ailesine ve 45 yaşayan dile v sahipliği yapmaktadır.
Eko turizm kapsamında ziyaret edilebilecek bazı yerler:
 Uctubamba Vadisi (Amazon)
 Huascarán Ulusal Parkı (Ancash)
 Huayhuass Sıra dağları (Ancash)
 Colca Kanyonu (Arequipa)
 Cotahuasi Kanyonu (Arequipa)
 Tarihi Machu Picchu Tapınağı (Cuzco)
 Paracas Ulusal Koruma Alanı ( Ica)
 Manu Ulusal Parkı
 Amopate Tepeleri Ulusal Parkı (Tumbes)
 Manglares Ulusal Tapınağı (Tumbes)
 Tambopata Ulusal Koruma Alanı
 Pacaya Samiria Ulusal Koruma Alanı
Peru‟nun en önemli eko turizm aktivitelerinin başında kuş gözlemciliği (birdwatching)
gelmektedir. Peru„nun Madre de Dios bölgesi ise doğal ve kültürel zenginlikleri
nedeniyle biyodiversitenin başkenti olarak anılmaktadır. Ekoturistlerin bir numaralı
ziyaret alanıdır. 2011 yılında bölgeyi 60 000 kişinin ziyaret ettiği bilinmektedir. Bu sayı
15 yıl öncesine göre 20 kat artış göstermiştir.
Peru‟nun doğal kaynakları, arkeolojik ve kültürel tarihi etkileyici bir zenginlik olsa da,
insan kaynakları, ulaşım ve genel hizmetler gibi konularda eko turizm için gerekli
uluslararası standartlarda alt yapı tam anlamıyla sağlanabilmiş değildir.
Peru’da Yabancı Yatırımlar
Peru‟da yapılan son hukuki düzenlemeye göre, Peru‟ya yapılacak olan yabancı
yatırımlarda ön izin şartı aramamaktadır. Sadece yapılan yatırımın bildirimini gerektiren
bir iletişim mekanizması söz konusudur. Yatırımcılar ve ya yabancı şirketler ilk olarak
yatırımın hangi yolla gerçekleşeceğine karar vermesi gerekmektedir. Bu yeni bir şirket
ya da yeni bir iş kolu kurulması yoluyla olabilir.yatırımcı mevcut Peru yasaları
kapsamında istediği yatırım türüne karar verebilir. Sonrasında iste ülke içindeki faaliyet
yerine kaydını yaptırmalıdır. Ayrıca yabancı yatırımı teşvik için çeşitli düzenlemeler de
yapılmaktadır. Peru‟daki yatırımlara yönelik yasal düzenlemeler 1991 yılında
yayımlanan 662 sayılı Yabancı yatırımı Teşvik konulu kanun hükmünde kararnameye
dayanmaktadır. Buna göre; yerli ve yabancı sermaye arası eşitlik ilkesi
geçerlidir.yabancı yatırım dışişleri durumu gerekçesiyle önceden izin gerektirmeden,
9
ekonomik faaliyetin tüm alanlarında kurulabilir. Yapılan yatırımların ise Yabancı
Sermaye ve Ulusal Teknoloji Komisyonuna kaydı gerekmektedir.
Fujimori hükümetinin ilk döneminde elde edilen yüksek büyüme oranlarında doğrudan
yabancı yatırımların, özelleştirmelerin ve sübvansiyonların önemli etkisi olmuştur. Peru‟
ya yatırım yapan önemli şirketlerden bazıları: Telefónica de España, Southern Perú
Limited de Estados Unidos, Repsol Perú B.V. de Países bajos, NESTLE S.A. de Suiza,
YPF S.A. de Argentina, The Shell Petroleum Company Limited y Bellsouth Perú BVI
Limited de Reino Unido, Delta Airlines INC. de Estados Unidos,Banque Sudameris de
Francia, Nextel International de LLc de Reino Unido, Empresas Lucchetti S.A.
31 aralık 2010 rakamlarına göre Peru‟nun toplam doğrudan yabancı yatırımı 43.47
milyar dolardır. Peru‟dan dışarıya yapılan doğrudan yatırımlar ise 2.12 milyar dolar
olarak belirlenmiştir.
Peru’ya Yapılan Doğrudan Yabancı Yatırımlar, 2011
Ülke
2011
%
İngiltere
ABD
Hollanda
Şili
Kolombiya
Brezilya
Panama
Kanada
Meksika
İsviçre
Singapur
Lüksemburg
Japonya
Fransa
Bahamalar
Diğerleri
TOPLAM
4,458
4,450
3,166
1,532
1,347
1,048
1,021
924
845
464
436
365
272
233
207
183
1,059
22,019
20.2%
20.2%
14.3%
6.9%
6.1%
4.7%
4.6%
4.2%
3.8%
2.1%
1.9%
1.6%
1.2%
1.0%
0.9%
0.8%
4.8%
100.00%
İspanya
Kaynak: Agencia de la Promoción de la inversión -Peru
10
Yatırımların Sektörel Dağılımları, 2011
Sektör
2011
%
Maden
5,384
24.4
Finans
4,056
18,4
İletişim
3,788
17,2
Sanayi
3,064
16,3
Enerji
2,893
13,1
Ticaret
786
3,5
Petrol
559
2,5
Hizmet
541
2,4
Ulaştırma
331
1.5
Inşaat
294
1,3
Balıkçılık
163
0.7
Turizm
76
0.3
Tarım
4
0.2
Konut
31
0,1
1
0.01%
22,019
100.00%
Ormancılık
Toplam
Kaynak: Agencia de la Promoción de la inversión -Peru
Kümülatif Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Aralık 2011)
Ülke
Milyar $
1
ABD
2.577
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
İngiltere
Hong-Kong
Belçika
Fransa
Almanya
Çin
İspanya
İsviçre
Hollanda
Kanada
1.201
1.138
1.095
1.049
899
711
652
621
589
576
11
12
13
14
15
35
44
Avustralya
Rusya
Brezilya
Singapur
Türkiye
Peru
549
546
539
497
102
49
Kaynak: CIA The World Factbook
Türkiye-Peru Ekonomik İlişkileri
Türkiye-Peru dış ticaretine bakıldığında ticaret hacminin son 5 yıldır artış gösterdiği,
ancak 2008 ve 2010 yıllarındaki Türkiye„nin ihracat performansını dışarıda bırakırsak
Peru‟nun ihracat açısından üstün olduğu görülmektedir. 2010 yılı itibariyle iki ülke
arasındaki dış ticaret hacmi 237.847 bin dolardır. Türkiye‟nin Peru‟ya ihracatında
elektrikli ve mekanik aletler, basit metaller, tütün, zeytinyağı ve kimyasallar ilk sırada
yer alırken, otomotiv yedek parçaları, soğutucular, buzdolapları ve diğer beyaz eşyalar
ve inşaat malzemeleri ihracatı da gittikçe artmaktadır. Ülkemizin Peru‟dan ithal ettiği
başlıca ürünler ise soya fasulyesi, yağı ve küspesi, petrol yağları, mısır ve mısır
yağıdır.
Dış Ticaret
Türkiye-Peru Dış Ticareti (Milyon $)
Yıl
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
İhracat
12,7
17,1
23,7
28,0
31,2
26,7
35,2
45,6
45,2
İthalat
10,1
12,5
15,3
20,3
29,9
21,8
30,0
37,7
42,1
Denge
2,6
4,6
8,4
7,7
1,3
4,9
5,1
7,8
3,0
Hacim
22,8
29,6
39,1
48,4
61,2
48,5
65,2
83,3
87,3
Peru’ya İhracatımızda Başlıca Maddeler: Demir-Çelik, Plastik Maddeler, Makine, Nükleer
Reaktör, Isıtıcı, İnorganik Kimyasallar, Taşıtlar(Demir yolu taşıtları hariç), Kauçuk maddeler,
Muhtelif Kimyasal Ürünler, Pamuk, Cam, Mineral Yakıt-Yağ-Damıtma Ürünleri, Kereste,
12
Elektrik Ürünleri, Kahve, Çay, Baharat, Halı, Tekstil Ürünleri, Ecza Ürünleri, Optik e Medikal
Gereçler, Kağıt, Bronzlaştırma Ürünleri-Pigmentler.
Peru’dan İthalatımızda Başlıca Maddeler: Hayvan Yemi, Kalaylama Maddeleri, El Yapımı
Pamuk Kumaşlar, Bronzlaşma Ürünleri-Pigmentler, Sebze, Kimyasal Ürünler, Makine, Nükleer
Reaktör, Isıtıcı, Tuz, Sülfür, Taş, Kireç, Tütün, Meyve, Fındık, Keçe, At Kılı İplik, Tahta-Kereste,
Cam, Balık, Alüminyum, Mobilya, Işıklandırma Sistemleri.
Türkiye’nin Peru’ya İhracatı (1000 Dolar)
GTIP Ürün Adı
Toplam
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
2603 Bakır cevherleri ve konsantreleri
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
2710
elde edilen yağlar
Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır
7403
alaşımları
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen
2607
sakatatları
Et, sakatat, deniz hayvanı vs (yemeye
2301
uygun olmayan) unu, pelleti
2711 Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları
2608 Çinko cevherleri ve konsantreleri
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri
Kıymetli metal cevherleri ve
2616
konsantreleri
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
2709
minerallerden elde edilen yağlar)
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası
6109
(örgü)
2010
35.205
2011
45.636
2012
45.228
7.725
9.930
9.615
6.156
7.796
8.180
2.300
9.933
3.277
2.527
2.745
1.965
1.277
1.783
1.923
1.623
1.781
1.793
521
1.478
523
1.486
1.182
1.023
1.428
1.021
856
319
733
629
505
574
578
403
534
560
1504
Balıkların/deniz memelilerinin yağları
274
332
525
7901
Sığır eti (dondurulmuş)
336
562
493
489
570
434
53
235
429
332
411
390
171
241
375
184
300
353
293
319
290
294
360
388
342
332
323
2613
Molibden cevherleri ve konsantreleri
Tabii kalsiyum, alüminyum, kalsiyum
2510
fosfat ve fosfatlı tebeşir
Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka
2005
usulde hazır. Konserve. Dondurulmamış)
Gümüş (ham/yarı işlenmiş, pudra
7106
halinde)
0806
0709
7408
0307
Üzümler (taze/kurutulmuş)
Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş)
Bakır teller
Yumuşakçalar (canlı, taze, soğutulmuş,
13
7402
0804
3920
dondurulmuş, kurutulmuş, tuzlanmış
vb)
Rafine edilmemiş bakır; elektrolitik
rafine için bakır anotları
Hurma, incir, avokado ve guava
armudu, mango, mangost
(taze/kurutulmuş)
Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül,
lamlar
152
121
292
174
280
255
140
201
239
Erkek/erkek çocuk için gömlek (örgü)
Hazırlanmış/konserve edilmiş kabuklu
hayvanlar, yumuşakçalar
Kadın/kız çocuk için bluz, gömlek
(örgü)
Kadın/kız çocuk için takım elbise,
takım, ceket, patalon vs (örgü)
Eşya taşıma ambalajı için plastik
mamüller, tıpa, kapak, kapsül
252
290
230
85
204
172
119
146
159
72
107
142
98
119
141
Işlenmemiş kalay
283
137
140
Kazak, süveter, hırka, yelek vb (örgü)
Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze,
soğutulmui, dondurulmuş)
98
122
129
74
95
127
Balıklar (dondurulmuş)
Hayvan gıdası olarak kullanılan
müstahzarlar
28
86
115
78
104
123
Sülfürik asit oleum
Piper, capsicum ve pimenta cinsi
biberler (kurutulmuş)
Süt, krema (konsantre edilmiş,
tatlandırıcı madde içerenler)
Hazırlanmış/konserve edilmiş balıklar;
balık yumurtası ve havyar
28
86
115
96
131
112
77
93
105
55
104
96
2010
30.030
2011
37.747
2012
42.144
2.689
3.642
3.672
1.421
2.172
2.289
1.102
1.229
1.763
980
1.156
1.546
6105
1605
6106
6104
3923
8001
6110
0304
0303
2309
2807
0904
0402
1604
Kaynak:İGEME
Türkiye’nin Peru’dan İthalatı (1000 Dolar)
GTIP Ürün Adı
Toplam
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
2709
minerallerden elde edilen yağlar)
Petrol yağları ve bitümenli
2710
minerallerden elde edilen yağlar
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış
8703
arabaları
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
14
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen
sakatatı
Dozer, greyder, skreyper, ekskavatör,
8429
küreyici, yükleyici vb
8471 Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları
1001 Buğday ve mahlut
8517
1005 Mısır
709
900
1.035
563
742
957
506
429
655
591
760
570
449
627
569
8528
Televizyon alıcıları, video monitörleri ve
projektörler
407
493
563
2304
Soya fasülyesi yağı üretiminden arta
kalan küspe ve katı atıklar
377
412
531
295
373
462
325
404
425
355
403
420
239
357
415
330
376
407
202
299
407
277
369
391
275
257
348
138
171
347
216
251
319
256
293
308
279
288
301
207
266
263
182
214
261
159
225
261
171
228
256
158
207
241
173
201
238
150
204
235
154
189
223
186
210
209
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler
Soya yağı ve fraksiyonları (kimyasal
olarak değiştirlmemiş)
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
1507
3102 Sığır eti (dondurulmuş)
3004
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere
hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
8701 Traktörler
Toplu halde yolcu taşımaya mahsus
motorlu taşıtlar
Propilen ve digger olefinlerin polimerleri
3902
(ilk şekillerde)
8702
7308 Demir(çelikten inşaat ve aksamı
Toprak, taş, metal cevheri vb ayıklama,
eleme vb için makinalar
Matbaacılığa mahsus baskı makinaları,
8443
yardımcı makinalar
Demir/çelik yassı mamül, kaplı,
7210
sıvanmış (600mm.den geniş)
Poliasetaller, digger polieterler, epoksit3907
alkid reçineler (ilk şekillerde)
Motorsiklet, mopet, motorlu bisiklet,
8711
sepetler
8474
8413
8421
8504
8708
8481
8431
8418
Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri
Santrifüjle çalışan kurutma, filter, arıtma
cihazları
Elektrik transformatörleri, static
konvertisörler, endüktörler
Kara taşıtları için aksam ve parçaları
Muslukçu, borucu eşyası-basınç
düşürücü, termostatik valf dahil
Ağır iş makina ve cihazlarının aksamı
ve parçaları
Buzdolapları, dondurucular,
15
soğutucular, ısı pompaları
7214
8544
1701
7208
8483
8411
8414
8501
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli,
dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)
İzole edilmiş tel, kablo; digger izole
edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optic
kablo
Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf
sakkaroz (katı halde)
Demir/çelik sıcak hadde yassı
mamülleri-genişlik 600…den fazla
Transmisyon milleri, kranklar, yatak
kovanları, dişliler, çarklar
Turbojetler, turbo-propeller, digger gaz
türbinleri
Hava-vakum pompası, hava/gaz
kompresörü, ventilator, aspirator
Elektrik motorları ve jeneratörler
197
264
207
120
204
204
130
143
199
200
165
199
136
192
199
70
202
193
140
195
190
130
156
181
Kaynak: İGEME
DEİK/Türk – Amerika İş Konseyleri Peru Etkinlikleri
Peru Büyükelçisi Jorge Abarca del Carpio ile Toplantı, 10 Ağustos, Peru
Büyükelçiliği, Ankara
DEİK Bölge Koordinatörü Aslı Özelli ile Koordinatör Yardımcısı Merih Kepez‟in Amerika
Bölgesinde görev yapan ekip olarak kendilerini tanıtmaları ve bazı hususlarda
Büyükelçi Jorge Abarca del Carpio‟nun görüşlerini almaları amacıyla gerçekleştirilen
toplantıda del Carpio DEİK‟i daha yakından tanımak istediğini belirtti. Kendisine DEİK‟in
yapısı ve faaliyetlerinden bahseilirken; DEİK çatısı altında bir Türk-Peru İş Konseyi
Kurulması fikri olduğu iletildi. Del Carpio böyle bir adım atılmasının ilişkileri çok üst
seviyelere ulaştıracağını belirtti. Türk-Peru İş Konseyinde yer almak üzere bazı firma
önerileri de iletebileceğini belirten del Carpio, bahse konu konseyin kurulmasının
ardından DEİK ile daha çok iletişimde olacaklarına emin olduğunu belirtti. Büyükelçiye
DEİK üyelerinin Peru hakkındaki sorularını yanıtlama fırsatı bulacağı bir toplantıya
katılımının önerilmesine Del Carpio‟dan olumlu yanıt geldi. Ekim ayının ilk haftasında
bahse konu toplantının yapılması kararının ardından toplantı sona erdi.
16
Peru Dışişleri Bakan Yardımcısı ile Toplantı, 19 Haziran 2012, TOBB Plaza,
İstanbul
DEİK/Türk-Peru İş Konseyi tarafından düzenlenen toplantı, Peru Dışişleri Bakan
Yardımcısı Jose Beraun ve Peru‟nun Dubai Ticaret Müşaviri Alvaro Silva
Santiestaban‟ın katılımlarıyla gerçekleşti. Toplantı, DEİK/Türk-Amerika İş Konseyleri
Koordinatör Başkan Yardımcısı Sayın Aykut Eken‟in açılış konuşmasıyla başladı.
Eken‟in ardından söz alan Beraun Türkiye ve Peru arasındaki coğrafi uzaklığa rağmen
iki ülkenin pek çok ortak noktası olduğuna değindi. Benimsenen ekonomik rejim
sayesinde Peru‟nun Güney Amerika‟daki en dinamik ekonomi haline geldiğine ve çok
önemli büyüme gerçekleştirdiğine değinen Beraun konuşmasını, iki ülke arasında
kurulacak teması kolaylaştırmaya yönelik çalışmalar yapılacağını ifade ederek
tamamladı. Beraun‟un ardından söz alan Ticaret Müşaviri Alvaro Silva Santiestaban;
Türk-Peru ekonomilerinin benzerliğine değindikten sonra Peru‟nun günümüzdeki
ekonomik görünüşü hakkında bir sunum gerçekleştirdi. Santiesteban sunumunda
Peru‟nun Güney Amerika‟nın lider ekonomisi olduğunun altını çizerek iki ülke arasında
gerçekleştirilebilecek ticaret ve bu konuda öne çıkan sektörler hususunda fikirlerini
paylaştı. Santiesteban, Peru‟nun balık yemi ve balık yağı üretiminde dünyada birinci
sırada, sahip olduğu gümüş rezerviyle birinci ve bakır rezerviyle ikinci sırada yer
aldığını belirtti. Santiesteban, Peru‟nun yatırımcılara tarım ve tarım ticareti, balıkçılık,
ormancılık, tekstil, madencilik, enerji, petrokimya endüstrisi, turizm, gayrimenkul ve
teknoloji gibi çeşitli sektörlerde olanak sunduğunu da ekledi. Soru-cevap bölümünün
ardından tekrar söz alan Beraun; söz konusu toplantının iki devlet arasında kurulacak
temas ve yapılacak yatırımlara bir başlangıç noktası teşkil ettiğini ifade etti. Toplantı
Eken‟in iki ülkeyi ortak çalışmalarda birleştirme dilekleriyle ve Bakan Yardımcısının
DEİK/Türk-Peru İş Konseyi‟nin karşı kanat muhatabı ile buluşturulmasına destek
olacağını belirtmesiyle son buldu.
Peru El Comercio Gazetesi Editörü ve Türk-Peru Ticaret Odası Genel Sekreteri ile
Öğle Yemeği, 10 Nisan 2013, Konyalı Restoran
Peru El Comercio gazetesi editörü Darwin Cruz, Türk-Peru Ticaret Odası Genel
Sekreteri Ali Yeni, DEİK/Türk-Amerika İş Konseyleri Koordinatör Başkanı Aykut Eken,
DEİK/Türk-Peru İş Konseyi Başkanı Eser Olcay Avunduk, Başkan Yardımcısı Halil
Demirel, YK Üyesi Murat Karatekin ve Koordinatör Yardımcısı Merih Kepez‟in
katılımlarıyla gerçekleştirilen toplantıda Darwin Cruz‟a yeni kurulan iş konseyi hakkında
bilgi verildi. Türkiye‟nin gelişmekte olan ekonomisi hakkında bilgi edinmek amacıyla
Türkiye ziyaretinde bulunmuş olan Cruz‟a, çeşitli sektörler hakkında detaylı bilgi verildi.
Latin Amerika‟nın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında olan Peru‟nun, Türkiye ile
işbirliği sağlamasının önemi vurgulandı.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
17
5 Nisan
Paskalya’dan Önceki Perşembe
6 Nisan
Kutsal Cuma
1 Mayıs
İşçi Bayramı
24 Haziran
Çiftçi Günü (Yarım Gün)
29 Haziran
Aziz Peter ve Paul Günü
28-29 Temmuz
Bağımsızlık günü
30 Ağustos
Aziz Rose Günü
8 Ekim
“Angamos Deniz Savaşı” Donanma günü
1 Kasım
Azizler Günü
8 Aralık
Azize Immaculate Conception Günü
25 Aralık
Noel
1 Ocak
Yeni Yıl
Peru’da çalışma saatleri genellikle 08:00-17:00 arasındadır.
Son dönem kahvaltı ile birlikte yapılmakta, ve öğlenleri saat 13:00-15:30 arasındadır.
Bazı mağaza ve işletmeler 10:00-13:00 ile 16:00-20:00 arasında açıktır.
Bankalar harici kurumlar Cumartesi günleri kapalıdır.
18