Kültür Ve Sanat

53 kültür / sanat
D et
etone
one
Dr. Güzide EL‹TEZ
ekimce bak›fl›n geçen say›s›ndaki
sorumuz müzikseverlere zor geldi
san›r›m. Soruyu do¤ru yan›tlayan bir kifli oldu,
fakat o da yay›n kurulunda çal›flt›¤› için ödülü
alamad›. Do¤ru cevap GOGOL BORDELLO
olacakt›. Bu de¤iflik ve ç›lg›n müzi¤i mutlaka
dinlemenizi öneririm, büyük keyif alaca¤›n›z›
düflünüyorum.
Bu say›m›zda ise sizlere soru sormak yerine
yine ç›lg›n bir müzisyen, bir klasik keman
virtüözünden bahsetmek istiyorum. Ç›lg›n
kelimesi biraz tuhaf kaç›yor gibi gelebilir,
ama bu klasik keman virtüözünün ad› daima
asi, dahi, punk kelimeleri ile beraber an›l›yor;
Nigel Kennedy’den bahsediyorum.
‹ngiltere’nin medar-› iftihar› sanatç›
Brighton’da 1967 y›l›nda do¤mufl. Tüm
H
20. Yüzy›l›n En Parlak Kad›nlar›ndan Biri:
Tina Modotti
“Devrimci Foto¤rafç› Tina Modotti”; bütün
ömrü boyunca sanat tutkusu ile siyaset atefli
aras›nda mekik dokuyan bu s›ra d›fl›
foto¤rafç›n›n hayat›n›n etkileyici bir portresi.
20. Yüzy›l›n en iyi foto¤rafç›lar›ndan ve en
parlak kad›nlar›ndan biri olan Tina Modotti,
bilinçli ve dikkatli bir flekilde
objektifiyle Meksikal› fakirlere
ve özellikle fakir kad›nlara
odakland›. ‹nsanlar› baflrol
oyuncusu yaparak onlar›n
trajedisini ve gizini ortaya
ç›kard›.
As›l ad› Assunta Adelaine
Luigia Modotti Mondini olan
Tina, 17 A¤ustos 1896'da
Kuzey ‹talya'da bir kasabada
do¤du. Mali güçlükler
yüzünden önce Avusturya'ya
tafl›nmak zorunda kalan aile,
daha sonra da makine
mühendisi olan baba
Guiseppe Modotti'nin 1905'de
Amerika'ya gitmesiyle yeni bir
bocalama içine girdi. Tina
henüz 12 yafl›nda iken befl
dahiler gibi erken yaflta, 5 yafl›nda keman
çalmaya bafllam›fl, keman e¤itimini Yehudi
Menuhin‘in kurdu¤u okulda alm›fl, dolay›s›yla
da kendileri Yehudi Menuhin’in en ünlü
ö¤rencisi oluyor. 1989 y›l›nda ç›kard›¤›
Vivaldi’nin ‘’mevsimler” albümünün klasik
müzik tarihinin tüm zamanlar›n en çok satan
albümü oldu¤unu ve Guinness rekorlar
kitab›na geçti¤ini söylersek yanl›fl bir fley
söylemifl olmay›z. Ben de kendisiyle bu
albüm sayesinde tan›flt›m. Keman›n›n
arkas›na saklanarak muzipçe bakan, saçlar›
punk tarz›nda kesilmifl bir klasik müzik
sanatç›s›, oldukça ilgi çekici geliyor insana.
Albümün tüm Vivaldi yorumlar›ndan yaklafl›k
dört dakika daha k›sa oldu¤u göz önüne
al›n›rsa kopard›¤› f›rt›nay› tahmin edebilirsiniz.
Ama albüm müzikseverlerin gönlünde (ve
benim de) hemen hak etti¤i yeri ald›.
Nigel Kennedy’in ilgi çekici klasik müzi¤e
ait yorumlar›n› s›ralayal›m: Elgar’›n keman
konçertosu, Beethoven ve Brahms’›n keman
konçertolar›, Çaykovski’nin keman
konçertosu, Bela Bartok’un solo keman
sonat›, Sibelius’un keman konçertosunu
sayabiliriz… Bu eserlerin yorumlar› ile pek
çok alt›n plak ald›. Sahnedeki farkl›
davran›fllar›, tutkulu yorumlar›, müzi¤inin
mükemmelli¤i ona ayr›cal›kl› bir ün getirdi.
Fakat ona klasik müzi¤in s›n›rlar› dar geldi.
Jimi Hendrix için yap›lan Stone Free
albümünde çald›, The Doors konçertosu
Kennedy Experience albümünde yer ald›.
Kroke Band gurubuyla ç›kard›¤› East meets
east albümünde çingene müzi¤inden Goran
Bregoviç’e kadar tüm Balkan müzi¤ini
yorumlad›.
küçük kardeflinin bak›m›na katk›da
bulunabilmek için bir ipek fabrikas›nda
çal›flmaya bafllad›.
1913'te Tina, babas›n›n ve ablas›n›n yan›na
New York'a gitti. New York'ta ‹talyan
göçmenlerin yaflad›¤› Küçük ‹talya tabir
edilen muhit, çalkant›lara gebe yap›s›yla
entelektüellerin ve sanatç›lar›n u¤rak yeri
durumuna gelmiflti. 1919'un ortalar›nda,
"Tiger's Coat-Kaplan›n Postu" adl› filmde
oynad›¤› baflrol, aktrislik yaflam›n›n tepe
noktalar›ndan biri konumundayd›. Ancak
Tina, k›sa süre sonra sineman›n kendisine
sundu¤u k›s›tl› olanaklardan s›k›ld›. ‹lgisini
çeken pek çok fley vard›: Edgar Allen
Poe'nun, Oscar Wilde'›n, Freud'un ve
Nietzsche'nin yap›tlar›n› büyük bir açl›kla
okumaktayd›. Sürgündeki
ressam Rafael Vera de
Cordova, flair ve çevirmen
Ricardo Gomez Robelo
gibi pek çok entelektüel
ve sanatç› ile ayn›
çevrelerde bulunmaktayd›.
Bu çevredekilerin yollar›,
daha sonra, içlerinde ünlü
Amerika'l› foto¤raf
sanatç›s› Edward
Weston'un da bulundu¤u
Los Angeles'tan bir baflka
grupla kesiflti.
1923'e gelindi¤inde
Weston'un da deste¤i ve
cesaretlendirmesi sonucu
Tina ciddi anlamda
foto¤rafla ilgilenmeye
bafllad›. ‹kisi birlikte
Meksika'ya gittiler. Meksika'da o s›rada
sanatsal ve politik etkinlik aç›s›ndan oldukça
hareketli bir dönem yaflanmaktayd›. Tina'n›n
siyasi uyan›fl› oldukça fliddetli olmufltu ve
bu dönemden sonra da siyasetin d›fl›nda hiç
kalmad›. 1927'de kat›ld›¤› Meksika Komünist
Partisi'nde yaflam›nda çok önemli rol
oynayacak olan iki kifliyle tan›flt›. Bunlardan
ilki ateflli bir faflist karfl›t› ve sokak savaflç›s›
olan ve Meksika'ya Komünist Parti'nin öncü
konumdaki örgütlerini yeniden yap›land›rmas›
için gönderilen Vittorio Vidali idi. ‹kinci önemli
kifli ise henüz 25 yafl›nda olmas›na karfl›n
Küba'da Gerado Machado'nun
diktatörlü¤ünde gönderildi¤i hapishanede
bafllatt›¤› ayaklanmayla ad› Sol'un Adonis'i
olarak duyulan devrimci Julio Antonino idi.
Bu dönemde El Machette'teki etkinli¤ini
artt›ran Tina, dergi için foto¤raf çekmeye de
bafllad›... Bu s›ra d›fl› kad›n›n ilginç yaflam
öyküsünün devam› için kitab› edinmeniz
gerekiyor. Ben de ödünç verebilirim, okuyup
geri getirmeniz flart›yla tabii…
Caz müzi¤i en az klasik müzik kadar baflar›l›
oldu¤u ikinci bir müzik alan›, neredeyse
kendisini ve müzi¤ini ikiye bölmüfl diye
nitelendirebiliriz. De¤iflik caz sanatç›lar› veya
kendi kurdu¤u caz gruplar›yla, dünyan›n pek
çok kentinde konserler vermifltir. Son albümü,
bu yaz›n›n ilham kayna¤›, Nigel Kennedy
Quintet. Bir taraftan yaz›y› haz›rlarken bir
yandan albümü dinliyorum. Caz dinliyorsan›z,
hele nayc›l› da seviyorsan›z, gene bu sefer
de neler yapm›fl bakal›m diye
düflünüyorsan›z, Nigel Kennedy Quintet
albümünden bir adet edinmenizi öneririm.
E¤er bu albümlerin hiç birini dinlemedim,
klasik müzikten de pek haz etmem derseniz
internette sanatç›n›n pek çok performans›n›
izleyebilirsiniz. Belki fikrinizi nayc›l de¤ifltirir.
Müziksiz kalmay›n…