qar T uliqar T ulianbanianbanisaki T xaviwignisaki T

qar T uliqar T ulianbanianbanisaki T xaviwignisaki T

qarTuli
anbani
da
sakiTxavi wigni
qarTul – Turquli leqsikoniTurT
iakob gogebaSvilis “deda enis”
mixedviT Seadgina l i a C l a i Z e m
wigni mxatrulad gaaforma qeTevan ClaiZem
1
qarTuli anbani
a b g d e v z
T i k l m n o
P J r s t u f
Q R y
S C
c Z
w W x j h
2
a
i
Aa
İi
ia.
Ai ia.
Menekşe.
İşte menekşe.
a AAAAA
iAAAAAA
3
T
Tt
T i T i.
aTi TiTi.
Ai aTi TiTi.
TaTi
P a r m a k.
On parmak.
İşte on parmak.
TAAAAAA
4
s
Ss
s a a T i.
aTi saaTia.
Asi saaTi.
is saaTi.
S a a t.
Saat on (dur).
Yüz saat.
O saat.
sAAAAAA
5
x
Hh
T x a.
Ai Txa.
aTi Txa.
Ai asi Txa.
is Txaa.
K e ç i.
İşte keçi.
On keçi.
İşte yüz keçi.
O keçidir.
xAAAAAA
6
o
Oo
Toxi.
oTxi Toxi.
Ai aTi Toxi.
oTaxi.
oTxi oTaxi.
Çapa.
Dört çapa.
İşte on çapa.
Oda.
Dört oda.
oAAAAAA
7
e
Ee
xe.
Ai oTxi xe.
Es xea.
Es iaa.
Es asi xea.
saxe.
Ağaç.
İşte dört ağaç.
Bu ağaçtır.
Bu menekşedir.
Bu yüz ağaçtır.
Yüz.
eAAAAAAA
8
u
Uu
uTo.
TuTa.
xuTi uTo.
Ai aTi TuTis xe.
Es TaTiaa.
Ütü
Dut.
Beş ütü.
İşte on dut ağacı.
Bu Tatia’dır.
uAAAAAAAAA
9
Z
dz
Zua.
ZiZa. siZe.
is sosos siZea.
At (kuyruğu) kılı.
Dadı. Damat.
O Soso’nun damadıdır.
ZAAAAAA
10
m
Mm
mama.
Zma. sami muxa.
TuTis xe.
Es muxis xea.
Baba.
Kardeş. Üç meşe.
Dut ağacı.
Bu meşe ağacıdır.
mAAAAAA
11
S
Şş
SeSa.
SiSi. muSa.
Sio SoTas Zmaa.
Odun
Korku. İşçi.
Şio Şota’nın kardeşidir.
SAAAAAA
12
k
Kk
soko.
Ku. Koka.
Toki. xuTi komSi.
sami koka.
Ai mixaki.
Es maikos mamaa.
Mantar.
Kaplumbağa. Güğüm.
İp. Beş ayva.
Üç güğüm.
İşte karanfil.
Bu Maiko’nun babasıdır.
kAAAAAAAA
13
v
Vv
ixvi.
Tavi. Savi. xevi.
Ai Savi TuTa.
Ördek.
Baş. Siyah (kara). Dere.
İşte kara (siyah) dut.
vAAAAAAA
14
f
Pp
ofofi.
Fexi. Zafi.
Fafa. Es Zafi
sofosia.
Hüthüt.
Ayak. İplik.
Lapa. Bu iplik
Sopo’nundur.
fAAAAAAA
15
n
Nn
navi.
akvani. Tone.
Nemsi. nuSi.
Ai nuSis xe.
Es nanas navia.
Kayık
Beşik. Tandır.
İğne. Badem.
İşte badem ağacı.
Bu Nana’nın kayığıdır.
nAAAAAA
16
z
Zz
Tevzi.
Kovzi. zeTi. Mze.
zaza navSi zis.
Tamazi mzeze zis.
oTaxi mziania.
Balık.
Kaşık. Yağ. Güneş.
Zaza kayıkta oturuyor.
Tamaz güneşte oturuyor.
Oda güneşlidir.
zAAAAAA
17
r
Rr
rko.
zari. uremi. xari.
venaxi. Zroxa.
Ai ori kruxi.
TeTri kruxi.
oTxi uremi.
Palamut.
Zil. Kağnı. Öküz.
Üzümbağı. İnek.
İşte iki kuluçka.
Beyaz kuluçka.
Dört kağnı.
rAAAAAAA
18
C
Çç
kameCi.
CoCori. kameCi
Savia. Es kameCi
Cemi Zmisaa.
is CoCori
Cvenia.
Manda.
Sıpa. Manda
siyahtır. Bu manda kasdeşimindir.
O sıpa bizimdir.
CAAAAAA
19
d
Dd
deda.
Da. Deida. Didi.
Mamida. Deda midis.
Anne.
Kızkardeş. Teyze. Büyük.
Hala. Anne gidiyor.
dAAAAAA
20
R
Ğğ
Rame.
dRe. saRamo.
Adamians RamiT
sZinavs, dRisiT
RviZavs.
Gece.
Gün. Akşam.
İnsan gece
uyur; gündüz
uyanıktır.
RAAAAAA
21
l
Ll
kurdReli.
Lomi. Tovli.
Lomi nadiria.
Tovli TeTria.
Tovli zamTarSi
Modis.
Tavşan.
Aslan. Kar.
Aslan canavardır.
Kar beyazdır.
Kar kışın yağar.
lAAAAAA
22
q
Kk
qaTami.
Karaqi. qaRaldi.
Qori. qaTams
Qoris eSinia.
Qari.
Tavuk.
Tereyağı. Kağıt.
Aladoğan. Tavuk
aladoğandan korkar.
Rüzgar.
qAAAAAA
23
g
Gg
gogo.
Namgali. Cangali.
Guguli. Gogom
Qolga gaSala.
Kız.
Orak. Çatal.
Guguk. Kız
şemsiyesini açtı.
gAAAAAA
24
b
Bb
bude.
Bulbuli.
Bade. Lobio.
Oboba qsels
Abams.
Yuva.
Bülbül.
Ağ. Fasulye.
Örümcek ağ
örüyor.
bAAAAAA
25
p
Pp
pepela.
Puri. Papa.
Aprili. Povna.
Aprili da maisi
Gazafxulis Tveebia.
Kelebek.
Ekmek. Dede.
Nisan. Bulmak.
Nisan ve mayıs
ilkbahar aylarıdır.
pAAAAAA
26
y
Kk
yayaCo.
Mayvali. Yinuli.
yayaCo yvavilia.
Papam Txa iyida.
Ai mayvlis buCqi.
Gelincik.
Böğürtlen. Buz.
Gelincik çiçektir.
Dede keçi aldı.
İşte böğürtlen çalısı.
yAAAAAA
27
c
ts
kvercxi.
cecxli.
ca. civi.
Yinuli civia.
zarmacisaTvis
yoveli dRe uqmea.
Yumurta.
Ateş.
Gök. Soğuk.
Buz soğuktur.
Tembele
her gün bayramdır.
cAAAAAA
28
t
Tt
kata.
toti. xis toti.
Es tatos
Batkania.
Kedi.
Dal. Ağaç dalı.
Bu Tato’nun
kuzusudur.
tAAAAAA
29
w
ts
wiwila.
wyali. wabli.
wero. wiwaka.
wyali dalie!
wiwaka mwarea.
wero wyalSi dgas.
Civciv.
Su. Kestane.
Turna. Biber.
Su iç!
Biber acıdır.
Turna suda duruyor.
wAAAAAA
30
W
Tç
WianWvela.
WriWina. kaWkaWi.
saWmeli.
WianWvela Sromobs.
Karınca.
Kızböceği. Saksağan.
Yemek.
Karınca çalışıyor.
WAAAAAA
31
j
Cc
jami.
joxi. jori.
jogi. Es jabas
joxia.
Çanak.
Sopa. Katır.
Sürü. Bu Caba’nın
sopasıdır.
jAAAAAA
32
J
Jj
vaJi. (biWi)
mJave. Mawoni
mJavea. tyemali
mJave xilia.
Oğlan.
Ekşi. Yoğurt
ekşidir. Erik
ekşi meyvadır.
JAAAAAA
33
h
Hh
rehani.
haeri.
Cems sofelSi
Kargi haeria.
Reyhan.
Hava.
Köyümde hava
güzel.
hAAAAAA
34
sakiTxavi wigni
35
es lamazi Senoba
Cveni skolaa.
Cemi klasi
Meore sarTulzea.
igi didi da naTeli
oTaxia. sami didi fanjara
aqvs. Kari maRali
da farToa. klasSi
merxebi, maswavleblis
magida da erTi skamia.
Bu güzel bina
okulumuzdur. Sınıfım
ikinci kattadır.
O büyük ve aydınlık
odadır. Üç büyük
penceresi var. Kapısı
yüksek ve geniş.
Sınıfta sıralar, öğretmen
masası ve bir sandalye var.
Tvla:
erTi, ori, sami, oTxi,
xuTi, eqvsi, Svidi, rva, cxra,
aTi, TerTmeti, Tormeti,
cameti, ToTxmeti, Txutmeti,
Teqvsmeti, Cvidmeti,
Tvrameti, cxrameti, oci
…
Saymak
Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi,
sekiz, dokuz, on, on bir, on iki,
on üç, on dört, on beş, on altı,
on yedi, on sekiz, on dokuz, iyrmi
…
36
- me didi da lamazi
burTi
maqvs. Ninos patara
burTi
aqvs. Sen gaqvs burTi?
- Cven didi baRi gvaqvs.
- Tqven gaqvT vaSlis
baRi?
- Ara, Cven vaSlis baRi
Ara gvaqvs.
- maT aqvT vaSlis baRi?
- Ara, arc maT aqvT. maT
Kargi venaxi aqvT.
Didi – patara
maRali – dabali
büyük
yüksek
Maqvs
Gvaqvs
Aqvs
küçük
benim
var - senin
(cansız)
onun
Myavs
benim
Gyavs
var- senin
hyavT (canlı) - onun
- Benim büyük ve güzel
topum var. Nino’nun küçük
topu var. Senin topun var mı?
- Bizim büyük bahçemiz var.
- Sizin elma bahçeniz var mı?
- Hayır, bizim elma bahçemiz
yok.
- Onların elma bahçesi var mı?
- Hayır, onların da yok.
Onların çok güzel yüzüm bağı var.
farTo – viwro
alçak
geniş
Gvaqvs
gaqvT
aqvT
dar
bizim
var sizin
(cansız)
onların
Gyavs
bizim
gyavT
var - sizin
hyavT (canlı) - onların
37
Ninos ori Zma hyavs.
Me da myavs. Sen gyavs
Da? Cven patara ZaRli
Gvyavs. Tqven ZaRli
Ara gyavT. imaT kata
hyavT.
Nino’nun iki kardeşi var.
Benim kızkardeşim var. Senin
kızkardeşin var mı?
Bizim küçük köpeğimiz
var. Sizin köpeğiniz yok.
Onlaarın kedisi var.
ratom?
- adamians ori yuri da
erTi piri aqvs. ratom?
- imitom, rom bevri
isminos da cota
ilaparakos.
- adamians ori Tvali da
erTi piri aqvs. ratom?
- imitom, rom bevri
dainaxos da cota Tqvas.
- adamians ori xeli da
erTi piri aqvs. ratom?
- imitom, rom bevri
imuSaos da cota Wamos.
Niçin?
- İnsnın iki kulağı ve bir
ağzı var. Niçin?
- Onun için ki, çok dinlesin
da az söylesin.
- İnsanın iki gözü ve bir
ağzı var. Niçin?
- Onun için ki çok görsün
da az söylesin.
- İnsanın iki eli ve bir ağzı
var. Niçin?
- Onun için ki çok çalışsın
da az yesin.
38
Cemi dedofala Zalian
Lamazia. Giorgis feradi
Fanqrebi aqvs. daTas
Patara finia hyavs. Cems
Das pawawina knuti hyavs.
- daTas finias ra hqvia?
- yurSa.
Benim bebeğim çok güzel.
Giorgi’nin renkli
kurşun-kalemleri var.
Data’nın küçük köpeği var.
Kızkardeşimin minicik kedi
yavrusu var.
- Data’nın küçük köpeğine
ne derler?
- Kurşa.
saubari
- gamarjoba!
- Gagimarjos!
- ra gqvia?
- Tamari mqvia.
- ra gvari xar?
- jafariZe var.
Konuşma
- Merhaba!
- Merhaba!
- Adın ne?
- Adım Tamar.
- Soyadın ne?
- Caparidze’yim.
Tvla:
ocdaerTi, ocdaori, ocda
sami … ocdaaTi, ocda
TerTmeti, ocdaTormeti,
ocda cameti … ormoci
…
Saymak
iyrmi bir, iyrmi iki,
iyrmi üç … otuz,
otuz bir, otuz iki,
otuz üç … kırk
…
39
zooparkSi mivdivar
Hayvanat Bahçesine Gidiyorum
dRes SabaTia, skolaSi
ar mivdivar. Me da
babua zooparkSi wavalT.
iq bevri cxoveli da
frinvelia. Cveni zooparkis spilo guSin ori
wlis gaxda. saCuqari unda
wavuRo. Netav, ra uyvars?
im kviras maimuns banani
wavuRe. rogor gauxarda?!
Bugün Cumartesi, okula
gitmiyorum. Ben ve dedem
hayvanat bahçesine gideceğiz.
Orada birçok hayvan ve kuş
var. Hayvanat bahçemizin
fili dün iki yaşını bitirdi.
Hediyeyi götürmeliyim.
Neyi sever acaba. Geçen
Pazar maymuna muz
götürdüm, nasıl sevindi?!
dRes bugün;
xval yarın;
zeg öbür gün;
guSin dün;
guSinwin önceki gün.
kviris dReebi:
Hsftanın günleri:
orSabaTi, samSabaTi,
oTxSabaTi, xuTSabaTi,
paraskevi, SabaTi, kvira.
Pazartesi, Salı,
Çarşamba, Perşembe,
Cuma, Cumartesi, Pazar.
40
saubari
- dRes ra dRea?
- dRes kviraa.
- sadme midixar?
- Me da deda TeatrSi
mivdivarT.
- me da Cemi Zma xval
wavalT rusTavelis
TeatrSi.
Konuşma
Adamians ori xeli aqvs.
TiTo xelze xuT-xuTi
TiTi aqvs. ai, TiTebis
saxelebi: ceri, saCvenebeli
TiTi, Sua TiTi, usaxelo
TiTi, neki.
İnasanın iki eli var. Her bir
- Bugün hangi gün?
- Bugün Pazar.
- Bir yere gidiyor musun?
- Ben ve annem tiyatroya
gidiyoruz.
- Ben ve kardeşim yarın
Rustaveli Tiatrosuna gideceğiz.
elin beşer parmağı var.
İşte parmakların isimleri:
Baş parmak, İşaret parmağı,
Orta parmak, Adsız
parmak, Serçe parmak.
Tvla
ormocdaerTi,
ormocdaori,
ormocdasami,
ormocdaoTxi,
ormocdaxuTi,
ormocdaeqvsi,
ormocdaSvidi, ormocdarva,
ormocdacxra, ormocdaaTi
…
Saymak
Kırk bir, kırk iki,
Kırk üç, kırk dört,
Kırk beş, kırk altı,
Kırk yedi, kırk sekiz,
kırk dokuz, elli …
41
cerma Tqva:
vWamoTo, saCvenebelma TiTma
hkiTxa: ra vWamoTo? Sua
TiTma upasuxa: rac RmerTma
Mogvceso.
- rom ar mogvceso? ikiTxa usaxelo TiTma.
- moviparoTo, - Tqva nekma.
Amitomac dasaja RmerTma
Da daamokla.
Baş parmak – yiyelim,
- dedi. İşaret parmağı sordu:
- neyi yiyelim? Orta parmak, Tanrı ne verirse, - diye cevap
verdi. Ya vermezse? – sordu
Adsız parmak. - Çalalım,
- dedi Serçe parmak.
Bundan dolay Tanrı
onu cezalandırıp kısalttı.
---------Wame! ye!
Wamos! yesin!
vWamoT! yiyelim!
WameT! yiyiniz!
Wamon! yesinler!
---------nu Wam! yeme!
Nu Wams! yemesin!
Nu vWamT! yemeyelim!
Nu WamT! yemeyin!
Nu Wamen! yemesinler!
42
saubari:
- nana, aba, miTxari,
adamianis sxeuli ra da ra
nawilebisgan Sedgeba?
- adamianis sxeuli sami
nawilisgan Sedgeba:
Tavi, tani da kidurebi,
Anu xel-fexi.
- Tavze ra aris?
- Tavzea saxe, Tma, yurebi.
- saxeze?
- saxeze: Subli, warbebi,
cxviri, Tvalebi, wamwamebi,
loyebi, tuCebi, nikapi.
- pirSi ra aris?!
- Kbilebi, ena, RrZilebi,
sasa.
Konuşma:
xalxuri leqsi
mze dedaa Cemi,
mTvare – mama Cemi,
mocimcime varskvlavebi,
da da Zmaa Cemi.
Halk Şiiri
- Nana, söyle bakalım,
insan vücudu hangi
kısımlardan oluşur?
- İnsan vücudu üç kısımdan
oluşur: baş, gövde, kollar ve
bacaklar.
- Başta neler var?
- Başta yüz, saç, kulaklar var.
- Yüzde? (neler var?)
- Yüzde alın, kaşlar,burun,
gözler, kirpikler, yanaklar,
dudaklar, çene (var).
- Ağızda neler var?
- Dişler, dil, dişeti, damağ.
Güneş annemdir,
Ay babamdır,
Işıltılı yıldızlar
Kızkardeşim ve
erkekkardeşimdir.
43
Cemi oTaxi
Cemi oTaxi pataraa, magram
naTeli da sufTaa. Mas erTi
didi fanjara aqvs. oTaxs
TeTri Weri, cisferi
kedlebi Da yviTeli iataki
aqvs. oTaxSi dgas saweri
magida, wignebis karada,
sawoli, ori savarZeli da
ramdenime skami. Kedelze
zeTis saRebaviT daxatuli
zRvis peizaJi kidia. Werze
patara WaRi mikidia, magram
iSviaTad vanTeb. Magidis
lamfa minTia da imis
sinaTleze vkiTxulob da
vwer.
oTax-Si odada
Odam
Odam küçük ama aydınlık
ve temiz. Onun bir büyük
penceresi var. Odanın
beyaz tavanı, gök mavisi
duvarları ve sarı döşemesi var.
Odada yazı masası, kitap dolabı,
yatak, iki koltuk ve birkaç
sandalye var. Duvarda yağlıboya ile
yapılmış deniz manzaralı tablo var.
Tavanda küçük avizem asılmıştır,
ama seyrek yakarım. Masa lambasını
yakarım ve onun ışığnda okuyup
yazarım.
kedel-ze duvarda
Me Tbilis-Si vcxovrob.
Sen ankaraSi cxovrob.
Wer-ze tavanda
Ben Tbilisi’de oturuyorum.
Sen Ankara’da oturuyorsun.
44
romeli saaTia ?
Saat Kaç ?
Pirveli saaTia
Ori saaTia
samis naxevaria
Oris TxuTmeti wuTia
sams aklia aTi wuTi
Esvsis oci wuTia
Eqvss aklia oci wuTi
Svidis naxevaria
rvis aTi wuTia
45
T v l a:
ormocdaaTi,
ormocdaTerTmeti,ormocdaTormeti… samoci,samocdaerTi, samocdaori, samocdasami… samocdaaTi, samocdaToTxmeti,samocdaTxuTmeti…
oTxmoci, oTxmocdaerTi,
oTxmocdaori…oTxmocdaaTi,
oTxmocdaTerTmeti,oTxmocdaTormeti…asi, aserTi,
asori… asaTi, asTerTmeti…
asoci… orasi… aTasi…
milioni
46
Saymak:
elli, elli bir,
elli iki … altmış,
altmış bir, altmış iki,
altmış üç … yetmiş,
yetmiş bir, yetmiş
iki … seksen, seksen bir,
seksen iki … doksan,
doksan bir, doksan
iki … yüz, yüz bir,
yüz iki … yüz on, yüz
on bir, yüz yirmi, iki
yüz … bin … milyon.
xval pirveli
seqtemberia
Yarın Eylül’ün
Biridir
sazafxulo ardadegebi
damTavrda. xval pirveli
seqtemberia. patara nana
skolaSi wava. igi mesame
klasSia. Nanas Zalian uyvars
skola, maswavlebeli da
Tavisi amxanagebi. Nana kargi
moswavlea. Dedam nanas mesame
klasis wignebi uyida. Nanam
maSinve gadaSala wigni Da
kiTxva daiwyo. igi Zalian
Kargad kiTxulobda.
Yaz tatilleri bitti.
Yarın Eylül’ün biri.
Küçük Nana okula
gidecek. O üçüncü
sınıftadır. Nana
okulu, öğretmeni ve
arkadaşlarını çok sever.
Annesi Nana’ya üçüncü
sınıfın kitaplarını satın
aldı. Nana hemen kitabı
açıp okumağa başladı.
Nana çok güzel okuyordu.
Me vkiTxulob ben okuyorum
Sen kiTxulob sen okuyorsun
is kiTxulobs o okuyor
Cven vkiTxulobT biz okuyoruz
Tqven kiTxulobT siz okuyorsunuz
isini kiTxuloben onlar okuyorlar
Me vkiTxulobdi
Sen kiTxulobdi
is kiTxulobda
Cven vkiTxulobdiT biz okuyorduk
Tqven kiTxulobdiT siz okuyordunuz
isini kiTxulobdnen onlar okuyordular
ben okuyordum
sen okuyordun
o okuyordu
47
sauzme
TeTri xelsaxoci
aifareT gulze!
Cangalic gaqvT, kovzic
Axla isauzmeT!
wynarad, wynarad Wame!
Nu saubrob, Tiko!
sauzmis dros yvela
Cumad unda iyos!
Kahvaltı
Beyaz peçete ile
Göğüsünüzü örtünüz!
Çatalınız da var, kaşığınız da
Şimdi kahvaltı yapınız!
Uslu uslu ye!
Konuşma, Tiko!
Kahvaltıda herkes
Sessiz olmalı!
Me wavikiTxav ben okuyacağım
Sen waikiTxav sen okuyacaksın
is waikiTxavs o okuyacak
Cven wavikiTxavT biz okuyacağız
Tqven waikiTxavT siz okuyacaksınız
isini waikiTxaven onlar okuyacaklar
Me wavikiTxe ben okudum
Sen waikiTxe sen okudun
maT waikiTxes o okudu
Cven wavikiTxeT biz okuduk
Tqven waikiTxeT siz okudunuz
maT waikiTxes
onlar okudular
48
saubari
- cicino, Sen romel
saaTze sauzmob?
- rva saaTze vsauzmob.
- romel saaTze sadilob?
- Or saaTze vsadilob.
- vaxSami romel saaTze
gaqvT?
- vaxSami rva
saaTze gvaqvs, magram
sadilsa da vaxSams
Soris samxaria.
Konuşma
- Tsitsino, sen saat kaçta
kahvaltı yaparsın?
- Saat sekizde kahvaltı yaparım.
- Saat
kaçta
öğle
yemeğini
ikide
öğle
yemeğimi
yersin?
- Saat
yerim.
- Akşam yemeğiniz saat kaçta?
- Akşam yemeğimizi saat
sekizde yeriz, ama öğle
ve akşam yemekleri
arasında “samhari” var.
sauzmobs
samxrobs
sadilobs
vaxSmobs
kahvaltı yapıyor;
…………?
…………?
…………?
erTi – pirveli; ori – me-or-e; sami – me-sa-me:
biz
ilk
iki
aTi – me-aT-e;
on
onuncu
üç
üçüncü
TerTmeti – me-TerTmet-e;
on bir
ocdaori – ocdameore;
yirmi iki
ikinci
yirmi ikinci
on birinci
oci – meoce:
yirmi
ocdaaTi – ocdameaTe;
otuz
otuzuncu
49
yirminci
Sinauri frinvelebi: qaTami, bati, ixvi, indauri …
ra hqvia?
qaTmis Svils w i w i l a hqvia, batisa da ixvis
Svils – W u W u l i, indaurisas – W u k i.
Bati
Bati wyalSi dacuravda.
Tan Tavis Tavs elaparAkeboda: - ra sakvirveli
Frinveli var! miwazec
Davdivar, haerSic vfren
Da wyalSic vcuravo.
Gaigona werom da uTxra:
- sawyalo, arc
siaruli givarga, arc
frena ici xeiriani da
arc curva. Ar gerCia, erTi
rame gcodnoda da kargad,
vidre – bevri da cudado?
Kaz
Kaz suda yüzerek kendi
kendine konuşuyordu:
- Ne şaşılacak bir kuşum!
Yerde de gezerim, havada da
uçarım, suda da yüzerim.
Turna duyunca dedi:
- Zavallı, yürüyüşün de
fena, uçuşun da, yüzüşün de.
Bir şey bilmen de iyi (bilmen)
Çok şey bilmene değmez miyidi?
50
Y i y l i y o!
Gamofrinda raindi,
daiZaxa: yiyliyoo!
frTebi aafarTxuna.
Gamoican vin iyo?
Ü’ ü’ r ü ü!
Uçtu şövale (oradan buraya)
Seslendi ü’ürüü!
Kanatları salladı.
Bil, kim idi?
ormocdaaTi – ormocdameaTe:
Asi – mease:
elli
yüz
me – e
ellinci
- nci
Y r u b e ri k a c i
Glexi gzaze erT berikacs
Sexvda.
- biZav, saiT midixaro?
- hkiTxa
- gagimarjoso, - upasuxa
berikacma.
- yru xom ar xaro?
- qalaqSi viyavi.
- mSvidobiT, kargad
brZandebodeT.
- fqvili gavyide.
yüzüncü
Sağır İhtiyar
Bir köylü yolda bir
ihtiyara rastladı.
- Amca, nereye gidiyorsun?
- diye sordu.
- Merhaba, - diye cevap vermiş
ihtiyar.
- Sağır mısın?
- Kentte idim.
- Allaha ısmarıadık, hoşça
kalınız.
- Un sattım.
51
Gareuli frinvelebi: arwivi, beRura, bu, bulbuli, kakabi,
kodala, mercxali, mimino, mtredi, mwyeri, orbi, Ofofi,
farSevangi, qori, yaryati, yvavi, Sevardeni, yorani, SoSia,
wero, xoxobi...
r a h q v i a?
yvela frinvelis Svils b a r t y i hqvia. Arwivis, orbis
bartys m a r T v e hqvia, yvavisas – b a x a l a, mtredis bartys
x u n d i hqvia.
Andaza: yvavsac Tavis baxala moswonso.
Atasözü: Karga bile kendi yavrusunu beğenir.
Mivdivar
Midixar
Midis
gidiyorum
gidiyorsun
gidiyor
mivdivarT
midixarT
midian
gidiyoruz
gidiyorsunuz
gidiyorlar
wavedi gittim
waxvedi gittin
wavida gitti
wavediT gittik
waxvediT gittiniz
wavidnen gittiler
waval gideceğim
waxval gideceksin
wava
gidecek
wavalT gideceğiz
waxvalT gideceksiniz
wavlen
gidecekler
Nana Sin midis Nana eve gidiyor.
Nino, xval TeatrSi waxval? Nino yarın tiyatroya gidecek misin?
52
Qori
Hau, hau, qoro, nu Fren
am ezoSi dil-Dilaso,
ver momparav,
Ar gagatan Cems
Patara wiwilaso!
Atmaca
Hau, hau, atmaca, uçma
Bu avluda sabah-sabah,
Benden çalamazsın, götürtmem
Benim küçük civcivimi!
Arwivi anu orbi, qori, Sevardeni, mimino da sxva
M t a c e b e l i frinvelebia.
Gamocana:
Aris frinveli Ramisa,
Mteria mindvris Tagvisa.
(bu)
Bilmece:
Bir gece kuşu
Tarla faresinin düşmanıdır.
(baykuş)
53
Qurds qudi ewviso
Hırsızın Şapkası Yanıyor
erT kacs fuli mohpares.
eZeba qurdi, eZeba, magram
ver ipova. erT dRes soflis moedanze glexebi
Sekrebiliyvnen da saubrobdnen. Am dros mamasaxlisma gamoiara da
daiyvira:
- SexedeT, SexedeT,
Qurds qudi ewviso!
erTma glexma maSinve
qudze itaca xeli. Yvela
mixvda, rom is iyo qurdi.
Amis Semdeg darCa andaza:
`qurds qudi ewviso.~
Bir adamın parasını
çaldılar. Hırsızı aradı,
ama bulamadı. Bir gün
köy meydanında
köylüler toplanıp
konuşuyorlardı. O sırada
muhtar geçip:
- Bakın, bakın, hırsızın
şapkası yanıyor! - diye bağırdı. Bir
köylü
hemen şapkasına yapıştı.
Herkes anladı ki, hırsız
o idi. Bundan sonra bir
atasözü kaldı: “hırsızın
şapkası yanıyor.”
54
Sinauri cxovelebia: aqlemi, viri anu saxedari, Txa,
kameCi, kata, cxeni, cxvari, ZaRli, Zroxa, xari, jori.
r a h q v i a?
aqlemis Svils k o z a k i hqvia, viris anu saxedris Svils
C o C o r i hqvia, Txis Svili c i k a n i a, kameCisa - z a q i,
katisa - k n u t i, Roris Svili - g o W i a, cxenisa - k v –
i c i, cxvrisa - b a t k a n i, ZaRlisa - l e k v i, Zroxisa x b o.
telefonTan
Telefon Başında
telefonis magidaze
arxeinad wevs da sZinavs.
vis darekvas elodeba
Cveni knuti pawawina?
Telefon masasında
Rahat rahat yatıp uyuyor.
Kimden telefon bekliyor
Bizim küçük kedi yavrusu?
55
Kvira dila erT ojaxSi
Bir Ailede Pazar Sabahı
D e d a: dRes kviraa. Yvelam
erTad visauzmoT. sasadilo
oTaxSi SemodiT.
M z i a: deda, me sufras
gavSli.
D e d a: Zalian kargi. Ai
TeFSebi, danebi, Canglebi,
Cais kovzebi da Cais WiQebi. Magidaze daawye.
xelsaxocebi ar dagaviwydes.
Marilic dade. Puri daWeri.
D a T a: sauzmed ra gvaqvs?
D e d a: puri, yveli, karaqi,
Tafli, muraba, moxarSuli
kvercxi.
M a m a: Tu SeiZleba, Cai
damisxiT.
M z i a: me yavas davlev.
M a m a: dRes ar daigvianoT,
erTad visadiloT.
D a T a: kargi. Or saaTze
Sin viqnebi.
A n n e: bugün Pazar.
Hepimiz beraber
kahvaltı yapalım. Yemek
odasına giriniz.
M z i a: anne, ben sofrayı
hazırlayacağım.
A n n e: çok güzel. İşte
tabaklar, bıçaklar, çatallar,
çay kaşıkları ile çay
bardakları. Masaya koy,
peçeteleri unutma, ekmeği
de kes.
D a t a: kahvaltıda neler var?
A n n e: ekmek, peynir, tereyağı,
bal, reçel, haşlamış yumurta.
B a b a: lütfen, çay doldurun
bana.
M z i a: ben kahve içeyim.
B a b a: bugün geç kalmayın.
öğle yemeğini beraber yiyelim.
D a t a: tamam. Saat ikide evde
oldacağım.
56
jiuti Txebi
mdinareze viwro xidi iyo. Am xidze ori jiuti Txa
Sexvda erTmaneTs. Gverdis avla SeuZlebeli iyo. erTerTs
ukan unda daexia da gza daeTmo.
- ukan daixie! - uTxra erTma Txam meores.
- ratom unda davixio? Pirveli me amovedi. Sen TviTon
daixie!
Arc erTs ar undoda ukan daxeva. Cxubi mouvidaT. Daeja xnen erTmaneTs rqebiT. jiutma Txebma Tavi veRar Seikaves
da orive yiramala gadaeSva wyalSi.
Mdinareze viwro xidi iyo dere üstünde dar köprü vardı.
Gverdis avla SeuZlebeli iyo yan yana geçmak mümkün değildi.
erTerTs ukan unda daexia da gza daeTmo biri geri çekilip yol vermeliydi.
ratom unda davixio? niçin geri çekileyim?
Pirveli me amovedi önce ben çıktım.
Sen TviTon daixie sen geri çekil.
arcerTs ar undoda ukan daxeva hiçbiri geri çekilmek istemiyordu.
Cxubi mouvidaT kavgaya giriştiler.
Daejaxnen erTmaneTs rqebiT birbirini boynuzladılar.
Tavi veRar Seikaves kendini tutamadılar.
Orive yiramala gadaeSva wyalSi ikisi de altüst olarak suya düştü
Amo-svla çıkmak (aşagıdan buraya)
Gamo-svla çıkmak (içeriden buraya, dışarıya)
Ga-svla çıkmak (dışarıya)
Ca-svla inmek
57
Aerodromze
Es aerodromia. Patara
TviTmfrinavSi mgzavrebi
sxdebian. Am TviTfrinavSi
sul aTi mgzavri eteva.
Havaalanında
İşte havaalanı. Küçük uçağa
yolcular biniyorlar. Bu uçağa
sadece 10 yolcu sığıryor.
58
ekipaJi ukve kabinaSia.
Bortgamcilebeli mgzavrebs
daabinavebs, TviTfrinavi
safren bilikze gadava da
gafrindeba.
Gezs Telavisaken aiRebs.
Cveni qveynis Sida sahaero
gzebze patara TviTfrinavebi
- `iak~-ebi dafrinaven.
saerTaSoriso trasebze ki
- didi `tu~-ebi da
boingebi.
Ga-frinda
Gadmo-frinda uçtu
Ca-frinda
Gamo-frinda
Mürettebat artık kabindedir.
Hostes yolcuları yerleştirecek,
uçak kalkış-iniş pitine geçip
uçacak. Telavi’ye doğru rota
alır.
Memleketimizin iç hava
yollarında küçük uçaklar “Yak”
-lar uçarlar. Milletlerarası hava
yollarında ise büyük “Tu”
ve “Boing”- ler uçarlar.
buradan oraya Gada-frinda
oradan buraya a-frinda
uçtu
yukarıdan aşağıya Se-frinda
içeriden buraya
59
buradan oraya
aşağıdan yukarıya
dışardan içeriye
Gareuli cxovelebia: daTvi, vefxi, iremi, kverna,
kurdReli, lomi, maCvi, mgeli, mela, spilo, tura,
Sveli, ciyvi, jiqi, jixvi da sxva mravali.
r a h q v i a?
Adı ne?
daTvis Svils b e l i hqvia, vefxvis Svils - b o k v e r i.
bokveri hqvia lomis Svilsac. Mglis, melis, turis
Svilebs l e k v i hqvia. ityvian xolme: mglis lekvebi,
melis lekvebi, turis lekvebio. irmis Svils n u k r i
hqvia. nukri hqvia Svlis Svilsac, kurdRlis Svili - b a W
- i a a, jixvis Svili - c i k a n i a.
daTvi, vefxvi, mgeli, mela, tura, lomi, jiqi da sxva
m t a c e b e l i cxovelebi anu m x e c e b i arian.
60
weliwadi
weliwadi pirvel ianvars iwyeba da ocdaTerTmet
dekembers mTavrdeba. erT weliwadSi oTxi droa:
gazafxuli, zafxuli, Semodgoma da zamTari.
Gazafxulze buneba iRviZebs, balaxi amodis, xeebi yvavis.
Arc Zalian cxela, arc civa. xSirad wvims, qari qris.
Lamazi droa. Misi Tveebia: marti, aprili, maisi.
zafxulSi Zalian cxela. sicxiT Sewuxebuli qalaqelebi
mTaSi midian. zafxulSi bevri xilia. zafxulis Tveebia:
ivnisi, ivlisi, agvisto.
Semodgoma mdidari droa. Misi Tveebia: seqtemberi,
oqtomberi, noemberi. SemodgomobiT CvenSi mziani, magram
grili amindebia. xeebs foTlebi uyviTldeba da scviva.
irgvliv yvelaferi yviTelia, oqrosferia. Amitom
Semodgomas `oqros Semodgomas~ eZaxian.
Dekemberi, ianvari, Tebervali zamTris Tveebia. zamTarSi
Zalian civa, yinavs, Tovs. bavSvebs Zalian uyvarT Tovli.
Gundaoben, cigaoben, Tovlis papas akeTeben.
pirvel ianvars iwyeba l Ocakta başlar.
ocdaTerTmet dekembers mTavrdeba 31 Aralıkta sona erer.
erT weliwadSi oTxi droa bir yılda dört mevsim var.
gazafxulze buneba iRviZebs ilkbaharda doğa uyanır.
balaxi amodis, xeebi yvavian otlar çıkıyor, ağsçlar çiçek açarlar.
arc Zalian cxela, arc Zalian civa ne çok sıcak, ne de çok soğuktur.
xSirad wvims, qari qris sık sık yağmur yağar, yel eser.
sicxiT Sewuxebuli qalaqelebi mTaSi midian sıcaktan bitkin şehirliler dağa
giderler.
zafxulSi bevri xilia
yazın meyvalar çok.
61
mdidari droa zengin bir mevsimdir.
SemodgomiT CvenSi mziani, magram grili amindebia
son bahorda bizim burada
hava güneşli, ama serindir.
xeebs foTlebi uyvuTldeba da scviva ağaçların yaparkları sararıp dökülür.
irgvliv yvelaferi yviTelia, oqrosferi etrafta her şey sarı, altın renklidir.
civa, yinavs, Tovs soğuktur, hava ayaza çeker, kar yağar.
gundaoben, cigaoben, Tovlis papas akeTeben kar topu oynarlar, kızak kayarlar,
kardan adam yaparlar.
xalxuri simRera
modi, vnaxo venaxi, ram SeWama venaxi?
Mivel, vnaxe venaxi, Txam SeWama venaxi.
Modi, vnaxo Txa, ram SeWama Txa?
Mivel, vnaxe Txa, mgelma Wama Txa.
Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.
Modi, vnaxo mgeli, ram SeWama mgeli?
Mivel, vnaxe mgeli, Tofma Wama mgeli.
Tofma - mgeli, mgelma - Txa,
Txam vanaxi SeWama.
Modi, vnaxo Tofi, ram SeWama Tofi?
Mivel, vnaxe Tofi, Jangma Wama Tofi.
Jangma - Tofi, Tofma - mgeli,
Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.
Modi, vnaxo Jangi, ram SeWama Jangi?
Mivel, vnaxe Jangi, miwam Wama Jangi.
Miwam - Jangi, Jangma - Tofi,
Tofma - mgeli, mgelma - Txa,
Txam venaxi SeWama.
62
Modi, vnaxoT miwa, ram SeWama miwa?
Mivel, vnaxe miwa, Tagvma Wama miwa.
Tagvma - miwa, miwam - Jangi,
Jangma - Tofi, Tofma - mgeli,
Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.
Modi, vnaxoT Tagvi, ram SeWama Tagvi?
Mivel, vnaxe Tagvi, katam Wama Tagvi.
Katam - Tagvi, Tagvma - miwa,
Miwam - Jangi, Jangma - Tofi,
Tofma - mgeli, mgelma _ Txa,
Txam venaxi SeWama.
Modi, vnaxo gel, göreyim
ram SeWama? ne/kim yedi?
Mivel/mivedi, vnaxe gittim gördüm
63
BavSvebi da Semodgoma
xiliT, lxiniT, zeimiT
Semodgoma movida.
- Semodgoma, gviTxari,
MobrZandebi Soridan?
ara, Cemo kargebo,
Sori mgzavri rodi var.
Tqveni venaxebidan,
baRebidan movdivar.
xiliT, lxiniT, zeimiT meyva, şenlik ve törenle
Semodgomav, gviTxari sonbahar, söyle bize
mobrZandebi Soridan? uzaktan mı geliyorsun?
Sori mgzavri rodi var uzaktan gelen yolcu değilim ki
xil-i - xil-iT:
zeim-i - zeim-iT:
meyva
tören
meyvayla
törenle
Deda - ded-iT:
xe - xiT:
anne
anneyle
ağaç
-iT
ile, -la, -le
ağaçla
stumrebs sixaruliT Sevxvdi misafirleri sevinçle karşıladım
daniT puri davWeri bıçakla ekmek kestim
64
Modis - mobrZandeba (zrdilobiani forma)
geliyor
geliyor (nezaket şekli)
Modian - mobrZandebian
geliyorlar
geliyorlar
Dajda - dabrZanda (zrdilobiani forma)
oturdu
oturdu (nezaket şekli)
Dasxdnen - dabrZandnen
oturdular
oturdular
Sevida - SebrZanda
girdi
girdi
Sevidnen - SebrZandnen
girdiler
girdiler
OTxi survili
Movida zamTari da Tan moitana didi Tovli. Patara
nikom bevri isriala, mere miirbina mamasTan da uTxra:
65
- uh, mamilo, ra kargia zamTari! Netav sul zamTari
iyos!
- Seni survili Cems ubis wignakSi Cawere, - uTxra
mamam.
Nikom Tavisi survili mamis ubis wignakSi Cawera.
Dadga mxiaruli gazafxuli, mindor-veli abibinda, tye
foTlebiT Seimosa, Tbili qveynebidan dabrundnen
bulbulebi, mercxlebi. Buzebi da peplebi gamoCndnen.
Nikom peplebs bevri sdia, bevri yvavili dakrifa da
lamazi Taigulebi gaakeTa. Mere miirbina mamasTan da
uTxra:
- mamilo, ra mSvenieria gazafxuli! Netav sul
gazafxuli iyos!
66
Mamam es survilic Tavis ubnis wignakSi Caawerina.
Movida cxeli zafxuli, puris yana damwifda, mka daiwyo.
Niko mTel dRes mindorSi atarebda. xan glexebs
exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinareSi banaobda.
saRamos Sin dabrunda da gaxarebulma mamas uTxra:
- mamilo, ra kargia zafxuli! Netav sul zafxuli
iyos!
Es survilic mamam ubis wignakSi Caawerina.
Dadga mdidari Semodgoma. baRebi xiliT aivso, damwifda
vaSli, msxali, atami, qliavi, leRvi, yurZeni, komSi da
bevri sxva xili. Niko sul baRSi iyo, Wamda tkbil
yurZens, krefda mwife xils. saRamos mamas uTxra:
- mamilo, ra kargia Semodgoma! Netav, sul Semodgoma
iyos!
maSin mamam ubis wignaki amoiRo da nikos iq Cawerili
satyvebi waakiTxa.
Tan moitana didi Tovli çok kar getirdi.
cigiT bevri isriala kızakla çok kayadı.
miirbina mamasTan babasına gitti (koşarak).
uh, mamilo, ra kargia zamTari! Oh! Babacığım, kış ne güzel!
Netav, sul zamTari iyos! keşke her zaman kış olsaydı!
Cems ubis wignakSi Cawere not defterime yaz.
Mindor-veli abibinda kır-tarla yeşillendi.
tye foTliT Seimosa orman yapraklarla bezendi.
67
Tbili qveynebidan dabrundnen. sıcak ülkelerden döndüler.
Buzebi da peplebi gamoCndnen sinekler ve kelebekler göründüler.
Bevri sdia çok kovaladı.
Caawerina yazdırdı.
Puris yana damwifda buğday tarlası olgunlaştı.
Mka daiwyo hasat başlandı.
mTel dRes mindorSi atarebda. bütün günü tarlada geçiriyordu.
xan glexebs exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinareze banaobda.
köylülere yardım ediyordu, kah çilek koparyordu, kah nehirde yüzüyordu.
baRebi xiliT aivso bahçeler meyva ile doldu
amoiRo çıkardı
iq Cawerili sityvebi waakiTxa orada yazılı sözleri okuttu.
Cawera - Caawerina
Dawera - daawerina
yazdı
yazdı
yazdırdı
yazdırdı
aiRo - aaRebina
waiRo - waaRebina
aldı
götürdü
aldırdı
68
götürttü
kah
Usuno yvavili
mindorSi gaSliliyo lamazi, magram usuno yvavili.
Ymawvils Zalian moewona, mowyvita da Tavis vardis
konaSi Cado. cota xnis Semdeg amoiRo vardis konidan,
usuna da igrZno, rom im ubralo yvavils vardis suni
mieRo. Ymawvili dafiqrda da Tqva: `axla mivxvdi, ratom
mirCevs dedaCemi karg amxanagebTan yofnaso~.
mindorSi gaSliliyo tarlada açılmıştı
moglija da vardis konaSi Cado koparıp gül demetine koydu
amoiRo vardis konidan gül demetinden çıkardı
usuna da igrZno koklayıp hissetti
usuno yvavils vardis suni mieRo adi bir çiçek gül kokusu almış
dafiqrda da Tqva düşünüp söyledi
axla mivxvdi, ratom mirCevs dedaCemi karg amxanagebTan yofnaso
anladım, niçin annem iyi arkadaşlarla bulunmamı öğütlüyor
U ---- o
u-sun-o
-sız
kokusuz
u-Svil-o çocuksuz
u-yvavil-o çiçeksiz
69
u-ded-o annesiz
u-mam-o ……...?
şimdi
Kargi var
`kargi var~ amas nu ityvi,
Tavs nu dauwyeb qebasa,
Kargi Cvenc mogvewoneba,
cudi - arc Tavis dedasa.
Amas nu ityvi bunu söyleme
Tavs nu dauwyeb qebasa kendini övmeye başlama
Cvenc mogvewoneba biz de beğeniriz
cudi - arc Tavis dedasa kötüyü annesi bile beğenmez
Me veubnebi
Sen eubnebi
is eubneba
ben diyorum (ona)
sen diyorsun (ona)
o diyor (ona)
Cven veubnebiT biz diyoruz (ona)
Tqven eubnebiT siz diyorsunuz (ona)
isini eubnebian onlar diyorlar (ona)
Me vetyvi ben diyeceğim (ona)
Sen etYvi sen diyeceksin (ona)
is etyvis o diyecek (ona)
Cven vetyviT biz diyeceğiz (ona)
Tqven etyviT siz diyeceksiniz (ona)
isini etyvian onlar diyecekler (ona)
Me vuTxari
Sen uTxari
Man uTxra
Cven vuTxariT biz dedik (ona)
Tqven uTxariT siz dediniz (ona)
maT uTxres
onlar dediler (ona)
ben dedim (ona)
sen dedin (ona)
o dedi (ona)
70
EqimTan
Kaci avad rom gaxdeba,
eqimTan midis. Eqimi
avadmyofs gasinjavs da
wamals gamouwers. Mere
avadmyofi afTiaqSi wava,
wamals iyidis da ise
miiRebs, rogorc eqimma
urCia. Mokle xanSi wamali
imoqmedebs da avadmyofi
momjobindeba.
Doktora
İnsan hastalanınca doktora
gider. Doktor hastayı muayene
eder ve ilaç (reçete) yazar. Sonra
hasta eczaneye gidip ilaç alır ve
doktorun tavsiye ettiği gibi alır.
Kısa bir sürede ilaç etkilerini
gösterecek ve hasta iyileşecek.
vambob diyorum
ambob diyorsun
ambobs diyor
vambobT diyoruz
ambobsT diyorsunuz
amboben diyorlar
vityvi diyeceğim
ityvi diyeceksin
ityvis diyecek
vityviT
ityviT
ityvian
vTqvi
Tqvi
Tqva
vTqviT
TqviT
Tqves
dedim
dedin
dedi
71
diyeceğiz
diyeceksiniz
diyecekler
dedik
dediniz
dediler
Futkari da mtredi
SromiT daRlili fuTkari wyalSi Cavarda da
ixrCoboda. iqve, xeze deda mtredi ijda. Tvali mohkra
futkaris gaWirvebas, moglija didi foToli da wyalSi
Caugdo. Futkari zed Sejda da wyalma napirze gaitana.
Futkarma frTebi mzeze gaiSro, afrinda da mxiaruli
bzuiliT gaswia skisken.
Gavida xani. erT dRes daRlili mtredi xeze ijda da
Tvlemda. Miepara monadire da Tofi daumizna. Amas Tvali
mohkra fitkarma, romelic yvavilze ijda. maSinve afrinda,
monadires marjvena xelze ukbina. Monadires xeli
aukankalda da mtreds tyvia ascda.
SromiT daRlili çalışmaktan yorulan.
wyalSi Cavarda da ixrCoboda suya düştü ve boğuluyordu.
iqve, xeze deda mtredi ijda yakındaki ağaçta dişi güvercin oturuyordu.
Tvali mohkra futkris gaWirvebas arının zor durumuna gözü ilişti.
Moglija foToli da wyalSi Caugdo yaprağı koparıp suya attı.
zed Sejda üstüne oturdu.
wyalma napirze gaitana su (onu) kıyıya çıkardı.
frTebi mzeze gaiSro kanatlarını güneşte kuruttu.
mxiaruli bzuiliT gaswia skisken sevinçle vızıldayarak kovanın yolunu tuttu.
gavida xani zaman geçti.
72
Tvlemda uyukluyordu.
Miepara monadire da Tofi daumizna avcı gizlice yaklaştı ve tüfeğini doğrulttu.
Monadires marjvena xelze ukbina avcının sağ elini soktu.
xeli aukankalda eli titredi.
mtreds tyvia ascda mermi güvercine isabet etmedi.
Marjvena - marjvniv
Marcxena - marcxniv
sağ
sol
sağda
solda
Aq - aqauroba
iq - iqauroba
burada
orada
burası
orası
Mand - mandauroba
şurada
şurası
Tvalis eqimTan
Tvalis eqimma avadmyofi gasinja. wamali ar gamouwera.
uTxra:
- wamali ar gWirdeba, bevri stafilo Wameo.
- stafilo marTla uxdeba mxedvelobas? - hkiTxa
avadmyofma.
- rasakvirvelia,
ginaxavT,
gana
saTvaleebiani
kurdReli? - upasuxa eqimma.
73
wamali ar gWirdebaT ilaç lazım değil (size).
bevri stafilo WameT bol bol havuç yiyiniz.
stafilo marTla uxdeba mxedvelobas? Havuç gerçekten görmeye iyi gelir mi?
ginaxavT gana saTvaleebiani kurdReli? siz hiç gözlük takan tavşan gördünüz
mü?
stafilo, kombosto, Warxali kurdRlis
saWmelia.
stafilo, kombosto, Warxali, kitri,
kartofili b o s t n e u l i a.
Gamarjoba
Zvelad Cvens samSoblos,
patara saqarTvelos Zalian
Bevri mteri hyavda. sul
brZolaSi iyo qarTveli
kaci, sul gamarjveba da
mSvidoba enatreboda.
Amitom gaCnda
saqarTveloSi aseTi
tradicia:
sayvareli
pamidori,
Merhaba
Eski zamanlarda,
anayurdumuz Gürcüstan’ın
çok düşmanı vardı.
Gürcü adam, daima
savaşta idi, daima zaferi ve
barışı özlerdi. Bundan
dolayı Gürcüstan’da böyle
bir gelenek meydana çıktı:
74
qarTvelebi Sexvedrisas
erTmaneTs gamarjvebas da
mSvidobas usurvebdnen.
- gamarjoba! - getyvis
qarTveli kaci.
- Gagimarjos (RmerTma) upasuxeb Sen.
Tu dilaa, getyvis:
- dila mSvidobisa!
- mSvidoba mogces RmerTma,
- upasuxeb Sen.
Tu saRamoa, - saRamo
mSvidobisa!
Pasuxi igivea: - mSvidoba
mogces RmerTma. qarTvelebi
aseve emSvidobebian
erTmaneTs:
- mSvidobiT (an naxvamdis,
an kargad iyavi) - amboben
wamsvlelebi. damrCenic
imave sityvebiT pasuxobs.
Sor gzaze mimavals `gza
mSvidobisa~ an `keTili
mgzavrobao~ etyvian.
Gürcüler karşılaştıkları
zaman birbirlerine
zafer ve barış
dilerler. – Gamarcoda
(zafer)! – der Gürcü adam
(sana). – Zafer versin
(Tanrı), - diye cevap
verirsin. Sabah ise:
- Sabah barışlı (olsun)
- der. – Barış versin
(Tanrı) – diye cevap verirsin.
Akşam ise:
- Akşam barışlı (olsun).
Cevap aynı: - Barış versin
sana (Tanrı). Gürcüler
böyle vedalaşırlar: iden:
- barışla (ya da gene
görüşürüz, ya da
hoşça kalın) – der. Kalan
da aynı sözlerle cevap
verir. Uzağa gidenlere:
“Barışlı yol” ya da “İyi
yolculuk” derler.
75
saubari
- yvelaze ufro romeli
yvavili giyvars?
- vardi. Sena?
- me mixaki miyvars,
- mixaki mec miyvars, magram
mixaks mainc vardi mirCevnia.
- me Tu mkiTxavT, yvelaze
lamazi yvavili iasamania.
Tanac ra kargi suni aqvs!
- me tita miyvars. ra
samwuxaroa, rom suni ara
aqvs.
- suni arc qrizanTemas
aqvs, magram Zalian lamazia.
- yvela yvavili lamazia.
Ulamazo yvavili ar
arsebobs.
- marTalia.
Konuşma
- En çok hangi çiçeği
seversin?
- Gül. Sen ise?
- Ben karanfili severim.
- Karanfili ben de severim,
ama gülü karanfile tercih
ederim.
- Bana sorsanız, çiçeklerin
en güzeli leylaktır, hem de
kokusu ne güzel!
- Ben laleyi severim, ne
yazık ki kokusu yok.
- Krizantemin de kokusu
yok, ama çok güzel.
- Her çiçek güzel, çirkin
çiçek olmaz.
- Doğrudur.
76
Lomi da Tagvi
Loms tyeSi eZina. Tagvma tanze gadauara. Lomma gaiRviZa
da Tagvi daiWira. Tagvma uTxra:
- gamiSvi da gaWirvebaSi degexmarebio.
Lomma gulianad gaicina da Tagvi gauSva.
Gavida xani. Monadireebma lomi daiWires da TokiT xeze
miabes. Mere unda misuliyvnen da cocxlad waeyvanaT.
Monadireebi rom wavidnen, lomma saSineli Rriali
morTo. Tagvs Semoesma, micunculda, gadaRwRna Toki,
lomi gaaTavisufla da uTxra
- gaxsovs, rom damcine? Axla xom xedav, rom paara
Tagvsac SesZlebia
didi
da
Zlieri
lomis
daxmarebao?
Loms tyeSi eZina aslan ormanda uyuyordu.
Tagvma tanze gadauara fare üzerinden geçti.
Lomma gaiRviZa da Tagvi daiWira aslan uyandı ve fareyi yakaladı.
gamiSvi da gaWirvebaSi dagexmarebi beni serbest bırak da sana sıkıntılı durumda
yardım ederim.
lomma gulianad gaicina aslan katılarak güldü.
TokiT xeze miabes iple ağaca bağladılar.
Mere unda mosuliyvnen da cocxlad waeyvanaT
götüreceklerdi.
77
sonra gelip canlı olarak
Monadireebi rom wavidnen, lomma saSineli Rriali morTo
avcılar gidince
aslant korkunç şekilde kükremeye başladı.
Micunculda, gadaRrRna Toki yavaş yavaş yaklaştı, ipi kemirdi.
Gaxsovs, rom damcine? Hatırladın mı, bana gülmüştün?
Axla xom xedav, rom patara Tagvsac SesZlebia didi da Zlieri lomis
daxmarebao şimdi görüyorsun ki, küçük fare de büyük ve güçlü aslana yardımda
bulunabiliyor?
r a s S v r e b a?
Ne eder?
lomi R r i a l e b s, mgeli y m u i s, ZaRli y e f s, kata
k n a v i s, Zroxa (xari, kameCi, cxvari) b R a v i s, Txa k i k i n e b s, cxeni W i x v i n e b s, viri y r o y i n e b s, qaTami
k a k a n e b s, mamali y i v i s, bati s i s i n e b s, Citi W i kW i k e b s, mtredi R u R u n e b s, yvavi C x a v i s…
Andaza
rasac dasTesav, imas moimki
Atasözü
Ne ekersen, onu biçersin
78
Cveni baRi
Mze amovida, misi sxivebi moefina Cvens baRs, dabera
niavma da foTlebSi gaxveuli mwife nayofi gamoaCina.
Yvela xilia Cvens baRSi: bali, alubali, atami, vaSli,
TuTa, msxali, qliavi, Werami, leRvi, komSi…
Axla zafxulia da bali da alubali mwifs. Male TuTa
da Werami damwifdeba, Semdeg erTmaneTs mohyveba
Semodgomis xili.
Miyvars Cveni baRi, magram marto xilis Wama rodi
miyvars. Gazafxuldeba Tu ara, sul baRSi vtrialeb.
xexilis movla CemTvis didi siamovnebaa.
Mze amovida. güneş doğdu.
Misi sxivebi moefina. onun ışıkları yayıdı (bahçeye).
Dabera niavma. hafif rüzgar esti.
foTlebSi gaxveuli yapraklara sarılmış.
mwife nayofi gamoaCina. olgun meyva çıkardı.
yvela xilia Cvens baRSi. bağımızda her türlü meyva var.
mwifs. olgunlaşıyor.
Damwifdeba olgunlaşacak.
erTmaneTs mohyveba Semodgomis xili sonbahar meyvası peş peşe gelecek.
marto xilis Wama rodi miyvars yalnız meyva yemeyi sevmem ki.
gazafxuldeba Tu ara ilkbahar olunca.
79
sul baRSi vtrialeb bahçede döner dururum.
xexilis movla meyva ağaçarına bakmak
CemTvis didi siamovnebaa benim için büyük zevktir.
gaTenda - daRamda;
Mze amovida - mze Cavida.
Eqimi da avadmyofi
- eqimo, miSvele! Avada myavs Cemi patara gogona. SexedeT
rogor gaxda. Arafers Wams, arc svams! - uTxra patara
anikom Zia kotes da Tavisi dedofala aCvena. Zia kotem
dedofalas daxeda, maja gausinja, Sublze xeli daado da
Tqva:
- marTalia, Zalian avad aris. albaT, gacivda. Ara uSavs,
axlave wamali davalevinoT, erTi kovzi muraba
gadavaylapoT da maSinve morCeba.
- erTi kovzi eyofa?
- eyofa. cota wyalic unda daayolos.
- Cqara! Muraba mand aris, karadaSi, oRond didi kovziT
amoiReT.
Eqimma karadidan erTi kovzi muraba gadmoiRo da
gadaaylapa… vis?
ra Tqma unda, anikos da dedofalac maSinve morCa.
80
Eqimo, miSvele! doctor, yardım et bana!
Avada myavs Cemi patara gogona küçük kızcağızım hasta.
SexedeT, rogor gaxda bakın, nasıl zayıfladı.
Arafers Wams, arc svams hiç bir şey yemiyor, hem de içmiyor.
Daxeda, maja gausinja baktı, nazbını tuttu.
Sublze xeli daado alnına elini koydu.
albaT gacivda galiba üşütmüş.
ara uSavs bir şey değil.
axlave wamali davalevinoT hemen ilaç içirelim.
erTi kovzi muraba gadavaylapoT bir kaşık reçel yutturalım.
eyofa? yeter mi?
cota wyalic unda daayolos üstüne biraz su da içmeli.
oRond, didi kovziT amoiReT ama, büyük kaşıkla alınız.
ra Tqma unda tabiı.
maSinve morCa hemen iyileşmiş.
Gadaylapa - gadaaylapa
Dalia - daalevina
yuttu
içti
yutturdu;
içirdi;
Wama - aWama
aiRo - aaRebina
yedi
aldı
yedirdi;
81
aldırdı.
vsvam içiyorum
svam içiyorsun
svams içiyor
vsvamT
svamT
svamen
davlev
dalev
dalevs
davlevT
dalevT
daleven
içeceğim
içeceksin
içecek
içiyoruz
içiyorsunuz
içiyorlar
içeceğiz
içeceksiniz
içecekler
Adamianis sxeulis
Nawilebis dava
erT dRes adamianis sxeulis nawilebma dava atexes:
fexma Tqva:
- Cven rom ar viyoT, ra geSvelebodaT? versad
waxvidodiT, verafers gaakeTebdiT.
xelebma upasuxes:
- Cven rom ar viyoT, Tqven ra SegiZliaT, Tqvens saqmes
Cven vakeTebTo.
Tavma Tqva:
- arc erTi xarT marTali. sxeulis yvela nawili
Tanabrad saWiroa. Aba, SemomxedeT! Tvalebi, yurebi,
cxviri, piri, ena - yvelaferi Cemzea, magram me ar
82
vtrabaxob. Garda amisa, tvinic CemSia. amaTgan erTic rom
ar iyos, ras izamdiT?
Dafiqrdnen
xelebi
da
fexebi.
marTlac,
ra
gveSvelebodao? - Tqves da dava Sewyvites.
Dava atexes kavgaya giriştiler
Cven rom ar viyoT, ra geSvelebodaT biz olmasaydık haliniz ne olurdu.
versad waxvidodiT, verafers gaakeTebdiT hiç bir yere gidemezdiniz, hiç bir şey
yapamazdınız.
Tqvens saqmes Cven vakeTebTo işinizi biz yaparız.
Arc erTi ar xarT marTali hiç biriniz de haklı değil.
Tanabrad saWiroa eşit olarak lazımdır.
Aba, SemomxedeT! hadi, bakınız (bana).
Yvelaferi Cemzea her şey üstümde.
Magram ar vtrabaxob ama övünmem.
Garda amisa bundan başka.
amaTgan erTic rom ar iyos, ras izamdiT? Bunlardan biri de olmazsaydı ne
yapabilirdiniz?
marTlac hakikaten
dava sewyvites kavgayı kestiler.
83
Tvali - sa-Tval-e;
marili - sa-maril-e;
kaba - sa-kab-e;
göz
tuz
elbise
sa……e
gözlük;
-lık
tuzluk;
elbiselik.
Tvali, yuri, cxviri, xeli, fexi da sxva adamianis
sxeulis garegani nawilebia.
Adamians aqvs sxeulis Sinagani nawilebic. Esenia:
filtvebi, guli, kuWi, RviZli da sxva.
84
roca
TeTri Tovlis qveS lamaz enZelas
sZinavs uTvalavs…
roca isini moiSoreben
Tovlis sudaras,
Me maSin moval SenTan, mTebSi,
Cemo lurjTvalav…
Lamaz enZelas sZinavs uTvalavs sayısız güzel çiğdem uyuyor.
roca moiSoreben Tovlis sudaras kar kefeni atlatacakları zaman.
maSin moval SenTan o zaman sana geleceğim.
Cemo lurjTvalav benim “Mavigözlüm” (çiçek ismi).
enZela Tovlis sudaras
enZela Tovlis sudaras
enZelam Tovlis sudara
enZelas Tovlis sudara
iSorebs çiğdem kar kefeni atlatyıor (atlatır).
iSorebda çiğdem kar kefeni atlatıyordu.
moiSora çiğdem kar kefeni atlattı.
mouSorebia çiğdem kar kefeni atlatmış.
Me moval ben geleceğim
Sen moxval sen geleceksin
is mova o gelecek
Cven movalT biz geleceğiz
Tqven moxvalT siz gelecekiniz
isini movlen onlar gelecekler
85
Me movdivar ben geliyorum
Sen modixar sen geliyosun
is modis o geliyor
Cven movdivarT biz geliyoruz
Tqven modixarT siz geliyorsunuz
isini modian onlar geliyorlar
me movedi ben geldim
Sen moxvedi sen geldin
is movida o geldi
Cven movediT biz geldik
Tqven moxvediT siz geldiniz
isini movidnen onlar geldiler
M o x u c i da x e x i l i
erTi moxuci kaci baRSi xexils rgavda. Miuaxlovda
ymawvili da uTxra:
- babu, raTom wvalob? Sen xom magaT nayofs ver
moeswrebi?
- vici, rom ver moveswrebi, magram sxvebi moeswrebian,
gaixareben da ityvian: `RmerTma acxonoso~, - upasuxa
moxucma.
baRSi xexils rgavda bahçede meyva ağaçları dikiyordu.
miuaxlovda ymawvili (bir) çocuk yaklaştı.
babu, ratom wvalob? dedeciğim niçin zahmet ediyorsun?
Sen xom magaT nayofs ver moeswrebi şunların meyvalarına yetişemezsin ki?
sxvebi moeswrebian başkaları yetişirler.
`RmerTma acxonos~ allah gani gani rahmet eylesin.
86
Andaza:
iseTi xidi gade, Senma
SviliSvilmac zed gaiaroso
Atasözü:
Öyle bir köprü yap ki
torunun da üzerinden geçsin
Cemi sofeli
TbilisTan axlos simwvaneSi Cafluli didi da lamazi
sofelia. Es Cemi sofelia. Aq daibada da gaizarda Cemi
mama-papa, aq davibade me, aq daibadebian Cemi Svilebic.
Cemi sofeli Zalian Zvelia, aq VI saukuneSi aSenebuli
patara eklesia dgas. sofels mdinare ara aqvs, mxolod
patara Rele moedineba, samagierod sofelSi bevri civi
da gemrieli wyaroa. Relis wyali oTx wisqvils
abrunebs. wisqvilebic pataraa, magram sofels hyofnis.
Yvela ubans TiTo wyaro da TiTo wisqvili aqvs.
sofelSi xilis baRebi bevria, magram ufro meti venaxia.
Aqauri vazi da yurZeni cnobilia saqarTveloSi.
TbilisTan axlos Tbilisi yakınında.
simwvaneSi Cafluli yeşilliklere gömülü.
aq daibada da gaizarda Cemi mama-papa atalarım burada doğup büyümüştüler.
Davibade doğdum.
aq daibadebian Cemi Svilebic benim çocuklarım da burada doğacaklar.
VI saukuneSi agebuli patara eklesia dgas VI. yüzyılda inşa edimiş küçük kilise
durur.
sofels mdinare ara aqvs köyün nehri yok.
mxolod Rele moedineba yalnız dere akar.
samagierod bevri da gemrieli wyaroa buna karşılık çok soğuk ve lezetli kaynak
var.
87
wisqvils abrunebs değirmeni döndürür.
sofels hyofnis köye yeter.
aqauri vazi da yurZeni cnobilia saQarTveloSi
buradaki asma ve üzüm
Gürcüstan’da meşhur.
kiTxva-pasuxi:
- Tqven qalaqeli xarT?
- axla qalaqSi vcxovrob,
magram Cemi winaprebi
soflelebi iyvnen.
- Tqveni ded-mama sofelSi
cxovrobs?
- diax, Cemi ded-mama
sofelSi cxovrobs.
- Tqveni sofeli aqedan
Sors aris?
- arc ise.
- Tqvens sofelSi
mebaReobaa Tu mevenaxeoba?
- Cems sofelSi mebaReoba
da mesaqonleobaa. hyavT
Zroxebi da kameCebi.
- rZes raSi iyeneben?
- yvels, karaqs, mawons
amzadeben.
- didi madloba
saintereso cnobebisTvis.
- arafers.
Soru-cevap:
- Siz şehirli misiniz?
- Şimdi şehirde oturuyorum,
ama atalarım köylü idiler.
- Ana-babanız köyde
mi otururlar?
- Evet, ana-babam köyde
otururlar.
- Köyünüz buradan uzak
mıdır?
- O kadar da değil,
- Köyünüzde meyvacılık
mı bağcılık mı var?
- Köyümde meyvacılık ve
hayvancılık var. İnekleri
ve mandaları var (köylülerin).
- Süt nasıl kullanılır?
Peynir, tereyağı, yoğurt
yaparlar.
- İlginç bilgiler için
çok teşekkür ederim.
- Bir şey değil.
88
SabaT saRamos Cvens ojaxSi
Cveni ojaxi sakmaod didia. bebiaCemsa da babuaCems eqvsi
Svili hyavT. isini cal-calke cxovroben, magram
SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs - ded-mamis
sanaxavad modian. dResac asea. sasadilo oTaxSi teva ar
aris. Aq arian Cemi sami biZa TavianTi col-SviliT da
ori mamida TavianTi qmar-SviliT. Ufrosi bicola
Zalian lamazi qalia. igi operis momReralia. Umcrosi
bicola ki, iseve rogorc misi qmari, eqimia. SuaTana biZa
da misi coli inJinrebi arian. mamidaCemis qmari, anu Cveni
ojaxis siZec eqimia. Meore mamidas qmari pedagogi hyavs,
Cvens skolaSi aswavlis.
Yvelani sasadilo magidas usxedan, Cais svamen da
mxiarulad saubroben.
Me da Cemi biZaSvilebi, mamidaSvilebi da deidaSvilebi
Cems oTaxSi televizors vuyurebT. fexburTis matCs
uCveneben.
Deda da deida samzareuloSi namcxvars acxoben.
ra kargia erTad TavSeyrili naTesavebis yureba!
sakmaod didia oldukça büyüktür.
isini cal-calke cxovroben onlar ayrı yaşıyorlar.
SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs Cumartesi günleri herkes bizde toplanır.
Ded-mamis sanaxavad modian ana-babaları görmeye gelirler
teva ar aris iğne atsan yere düşmez.
TavianTi col-SviliT kendi karı ve çocuklarıyla (çoluk çocukla).
Qmar-SviliT koca ve çoluklarıyla (çoluk çocukla).
Ufrosi bicola yaşça büyük yenge.
Operis momReralia opera sanatçısıdır.
89
iseve, rogorc misi qmari kocası gibi.
SuaTana biZa da misi coli ortanca amca ve eşi.
mamidaCemis qmari halamın eşi.
Cvens skolaSi aswavlis okulumuzda öğretiyor.
Magidas usxedan masanın etrafında oturuyorlar.
fexburTis matCs uCveneben futbol maçı gösteriyorlar.
namcxvars acxoben. pasta pişiriyorlar.
ra kargia erTad Tavmoyrili naTesavebis yureba ne güzel bir araya gelmiş
akrabaları görmek.
saqarTvelo
qveyanas,
sadac
uxsovari
droidan
cxovroben
qarTvelebi, saqarTvelo hqvia. mas CrdiloeTidan
kavkasionis qedi sazRvravs, samxreTis sazRvarze TurqeTi
da somxeTia, aRmosavleTiT - Azerbaijani, dasavleTiT Savi zRva. saqarTvelos sxvadasxva nawilebs, anu kuTxeebs,
sxvadasxva saxeli hqvia: kaxeTi, qarTli, mesxeTi, javaxeTi,
imereTi, guria, samegrelo, afxazeTi, aWara, raWa,
leCxumi, svaneTi, TuSeTi, fSavi, mTiuleTi, xevsureTi,
sevi.
suramis qedi saqarTvelos or nawilad hyofs aRmosavleT saqarTvelod da dasavleT saqarTvelod.
kaxeTi, qarTli, mesxeTi, javaxeTi, TuSeTi, fSavi,
mTiuleTi, xevsureTi, xevi aRmosavleT saqarTveloa.
qarTlSia saqarTvelos dedaqalaqi Tbilisi. Aqvea mcxeTa
- saqarTvelos uZvelesi dedaqalaqi.
kaxeTSia Zveli da lamazi qalaqebi Telavi da siRnaRi.
TuSeTi, fSavi, mTiuleTi, xevsureTi, xevi aRmosavleT
saqarTvelos mTis kuTxeebia.
90
dasavleT saqarTvelos Seadgens: imereTi, samegrelo,
guria, aWara, raWa, leCxumi, svaneTi, afxazeTi.
imereTSia saqarTvelos erTerTi uZvelesi qalaqi
quTaisi. igi meore qalaqia Tbilisis Semdeg.
aWaraSia qalaqi baTumi, mniSvnelovani navsadguri.
Sav zRvaze aseve mniSvnelovani navsadguria foTi da
soxumi.
raWa, leCxumi, svaneTi dasavleT saqarTvelos mTis
kuTxeebia. mTiania aWarisa da afxazeTis nawilic.
saqarTvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania.
Aq aris subtropikuli zona da maRali mTebi mudmivTovliani mwvervalebiT.
Aseve mravalferovania Cveni soflis meurneobac: Cai da
citrusebi, mevenaxeoba da mexileoba, mecxoveleoba…
saqarTvelo
mdidaria
wiaRiseuliT,
mineraluri
wylebiT, Cveni wylebi mraval daavadebas arCens.
Cveni qveyana yvelas xiblavs ulamazesi bunebiT,
uZvelesi istoreuli ZeglebiT, Tanamedrove kulturiT,
stumarTmoyvare, gulRia xalxiT.
kavkasionis qedi sazRvravs. Kafkas sıradağları sınırlar.
samxreTis sazRvarze TurqeTi da somxeTia. güney sınırda Türkiy ve Ermenistan
var.
aRmosavleTiT - Azerbaijani doğuda Azerbaycan.
dasavleTiT - Savi zRva batıda - Kara Deniz
sxvadasxva nawilebs, anu kuTxeebs, sxvadasxva saxeli hqvia.
ya da köşelerin değişik isimleri var.
or nawilad hyofs. ikiye ayırır.
aRmosavleT saqarTvelo. doğu Gürcüstan.
91
değişik kısımların
dasavleT saqarTvelo. batı Gürcüstan.
mTis kuTxeebia. dağ bölgeleridir.
mniSvnelovani navsadguri. önemli liman.
saqarTvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania.
Gürcüstan’ın doğası
çok güzel ve renklidir.
subtropikuli zona. subtropikal bölge.
mudmiv Tovliani mwvervalebiT. sürekli karlı şahıkalarla.
soflis meurneoba. tarım.
mineraluri wylebiT. maden sularıyla.
mraval daavadebas arCens. pek çok hastalığı tedavi eder.
yvelas xiblavs. herkesi hayran eder.
istoreuli ZeglebiT. tarihsel anıtlarla.
Tanamedrove kulturiT. çağdaş kültürle.
stumarTmoyvare, gulRia xalxiT. misafirsever, “açık gönüllü” insanlarla.
me patara qarTveli var
me patara qarTveli var,
kavkasiis mTebis Svili
da gancxromiT sxvagan yofnas
mirCevnia aq sikvdili.
qarTl-kaxeTi, imereTi,
guria da samegrelo yvela Cemi samSobloa,
sayvareli saqarTvelo.
kavkasiis mTebis Svili. Kafkasya dağlarının çocuğu.
gancxromiT sxvagan yofnas mirCevnia aq sikvdili.
burada ölmeyi tercih ederim.
yvela Cemi samSobloa.
hepsi anayurdumdur.
92
başka yerde safa sürmekten
Tevdore Tavdadebuli
Es moxda 1609 wels. zafxulis papanaqeba idga.
saqarTvelos mefe luarsab II Tavis sazafxulo sasaxleSi
imyofeboda qarTlis sofel cxireTSi. Am dros
saqarTvelos
mteri
Semoesia.
Mters
undoda,
moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi.
Umefod darCenil qveyanas advilad daipyrobda.
Magram mterma mefis sasaxlemde mokle gza ar icoda.
Tbilisis axlos sofel kvelTaSi mterma soflis
eklesiis mRvdeli Tevdore daatyveva da ubrZana, mefemde
migviyvaneo.
ra eqna Tevdores? icoda, Tu mters mefemde miiyvanda,
saqarTvelo daiRupeboda, Tu ara da, wamebiT sikvdili
eloda.
Didxans ar ufiqria.
- momyeviTo, - uTxra da wauZRva mtris laSqars.
Midis Tevdore, ukan mteri mihyveba, gzas bolo ar
uCans. uRran tyeSi Sevidnen, laSqari daifanta, tyidan
gamosasvleli ver ipoves. Mixvdnen, rom Tevdorem isini
93
sul sxva gziT waiyvana da didi manZiliT daaSora mefis
adgilsamyofels.
Mterma xmliT akuwa Tevdire. Magram mis Tavganwirvas
fuWad ar Cauvlia - qarTvelebma dro moiges, jari
Sekribes da mteri daamarcxes.
Ase ixsna Tevdorem qveyana daRupvisgan. qarTvelma xalxma
Tevdores `Tavdadebuli~ uwodea da siyvaruliT inaxavs
mis saxels.
Tavdadebuli baş veren.
Moxda oldu.
zafxulis papanaqeba idga. yakıcı yaz duruyordu.
saqarTvelos mefe luarsabi Gürcüstan kralı Luarsab.
sazafxulo sasaxleSi imyofeboda. yazlık sarayında bulunuyordu.
mteri Semoesia. düşman saldırdı.
Mters undoda, moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi
düşman krala beklemeden baskın edip onu esir etmek istiyordu.
Umefod darCenil qveyanas advilad daipyrobda kralsız kalmış memleketi
kolayca ele geçirebilirdi.
mokle gza ar icoda kısa yol bilmiyordu.
soflis eklesiis mRvdeli köy kilisesinin papazı.
ubrZana, mefemde migviyvaneo emretti: krala kadar götür bizi.
ra eqna Tevdores? ne yapsaydı Tevdore?
Tu mters mefemde miiyvanda, eğer düşmanı krala kadar götürseydi,
saqarTvelo daiRupeboda. Gürcüstan mahvolacaktı.
94
wamebiT sikvdili eloda işkenceli ölüm bekliyordu.
Didxans ar ufiqria çök düşünmemişti.
momyeviTo peşime düşünüz, - diye.
wauZRva mtris laSqars düşman ordusunun önünde yürüdü.
ukan mteri mihyveba düşman peşinden gidiyor.
gzas bolo ar uCans yolun sonu görünmüyor.
uRran tyeSi Sevidnen geçilmez ormana girdiler.
laSqari daifanta ordu dağıldı.
tyidan gamosasvleli ver ipoves ormandan çıkış bulamadılar.
Tevdorem isini sul sxva gziT waiyvana Tevdore onları bambaşka yolla götürdü.
didi manZiliT daaSora mefis adgilsamyofels. kralın bulunduğu yerden uzun
yolla uzaklaştırdı.
xmliT akuwa kılıçla parçaladı.
Tavganwirvas fuWad ar Cauvlia özveri boş çıkmadı.
dro moiges zaman kazandılar.
jari Sekribes orduyu topladılar.
mteri daamarcxes düşmanı mağlup ettiler.
ixsna qveyana memleketi kurtardı.
Uwoda ad koydu.
siyvaruliT inaxavs mis saxels adını sevgi ile saklar.
95
Deda
Dedis kalTaze, mis naTel
Rimilze kargi ra aris?
Guli dedisa SvilisTvis
Dauleveli zRva aris.
Dedaa bednierebis,
sikeTis gamomsaxveli.
Mitom uwodes samSoblos
dedasamSoblos saxeli.
Dedis kalTaze, mis naTel Rimilze kargi ra aris
anne eteği, onun aydınlık
gülümsemesinden iyi ne olur.
Guli dedisa SvilisTvis Dauleveli zRva aris
anne yüreği çocuğu için sonsuz
denizdir.
bednierebis, sikeTis gamomsaxveli saadeti, iyiliği ifade eden.
Mitom uwodes onun için ad koydular.
dedasamSoblos saxeli anayurdun ismi.
96
Tbilisi
Tbilisis daarsebis lamazi legenda gadmogvcems: iq,
sadac axla qalaqia, V saukuneSi gauvali tyeebi yofila.
erTxel mefe vaxtang gorgasali im tyeebSi sanadirod
wasula.
xoxobi
wamofrenila.
vaxtangs
mimino
daudevnebia.
xoxobi da mimino xevSi gauCinarebulan. vaxtangi da
misi amala xevSi Casulan da unaxavT, rom miwidan cxeli,
qafqafa wyali amoCuxCuxebs. xoxobi da mimino Sig
Cacvivnulan da CaxarSulan.
Mefe mixvda, rom am wyals samkurnalo Tvisebebi
eqneboda. `am adgilze qalaqi gaSendeso~ - brZana.
marTlac, daiwyes qalaqis mSenebloba. Tbili wylebis
gamo qalaqs Tbilisi daarqves. vaxtang gorgaslis
sikvdilis Semdeg misma Svilma mefe daCim dedaqalaqi
mcxeTidan TbilisSi gadmoitana.
V saukunidan dawyebuli Sendeboda Tbilisi, bevrjer
dangreula mtris xeliT, magram isev wamomdgara, isev
aSenebula.
97
dRes TbilisSi milionze meti kaci xovrobs, igi Cveni
qveynis kulturis centria. Aq oTxi didi universteti da
bevri umaRlesi saswavlebelia.
TbilisSia saqarTvelos mecnierebaTa akademia, sadac
bevri cnobili mecnieri moRvaweobs.
Tbilisi didi musikaluri kulturis qalaqia. Aq erTi
konservatoria - umaRlesi musikaluri saswavlebeli da bevri musikaluri skolaa.
Tbilisi didi Teatraluri tradiciebis qalaqia. mTels
msoflioSi ukraven taSs rusTavelis, marjaniSvilis,
kinomsaxiobTa Teatrebs. Eseni Tbilisis Teatrebia.
Tbilisis operisa da baletis TeatrSi, romelic didi
qarTveli kompozitoris zaqaria faliaSvilis saxels
atarebs, bevri msoflioSi saxelganTqmuli momRerali da
mocekvavea.
is qarTuli kinofilmebi, romelTac uyurebs mTeli
msoflio, TbilisSia gadaRebuli.
98
Tbiliss Suaze hyofs mtkvari.
Qalaqs Tavs adgas maRali mTa, romlis kalTazec aris
mTawmindis panTeoni. Am panTeonSi ganisveneben didi
qarTveli mamuliSvilebi. Garda mTawmindis panTeonisa,
TbilisSi ramdenime panTeoni kidev aris.
99
Tbilisi saqarTvelos politikuri centria. Aq muSaobs
saqarTvelos parlamenti da mTavroba, aq zis Cveni qveynis
prezidenti.
daarsebis lamazi legenda gadmogvcems güzel kuruluş efsanesini nakl eder.
iq, sadac axla qalaqia, şimdi şehrin olduğu yerde,
gauvali tyeebi yofila. geçilmez ormanlar imiş.
sanadirod wasula ava çıkmış.
xoxobi wamofrenila sülün uçuvermiş.
mimino daudevnebia şahini peşine taktı.
xevSi gauCinarebulan derede kaybolmuşlar.
qafqafa wyali amoCuxCuxebs çok sıcak (kaynar gibi) su fışkırıyor.
Sig Cacvivnulan da CaxarSulan içine düşüp haşlanmışlar.
wyals samkurnalo Tvisebebi eqneboda suyun tedavi edici özellikleri olacaktı.
qalaqi gaSendeso, brZana şehir imar edilsin diye emr etti.
Gadmoitana taşıdı (oradan buraya).
V saukunidan dawyebuli V. yüzyıldan itibaren.
bevrjer dangreula mtris xeliT düşman eliyle çok kere yıkılmış.
isev wamomdgara gene kalkınmış.
kulturis centria kültür merkezidir.
umaRlesi saswavlebeli yüksek okul.
mecnierebaTa akademia Bilimer Akademisi.
bevri cnobili mecnieri moRvaweobs çok ünlü ilim adamı çalışır.
musikaluri kulturis qalaqia. müziksel kültür şehridir.
Teatraluri tradiciebis qalaqia. tiyatro gelenekleri şehridir.
romelic didi qarTveli kompozitoris zaqaria saliaSvilis saxels
atarebs büyük Gürcü kompozitör Zakariya Paliaşvili’nin adını taşıyan.
100
kinofilmebi, romelTac uyurebs mTeli msoflio
bütün dünyanın seyrettiği
filimler.
gadaRebuli (kinofilmi) çekilmiş (filim).
Suaze hyofs ikiye böler.
Tavs adgas maRali mTa üstünde yüksek dağ durur.
mTawmindis panTeoni Mtatsminda Anıt Mezarlığı.
Ganisveneben defnedilmişler.
mamuliSvilebi vatan evlatları.
politikuri centria politik merkezidir.
cotne dadiani
es ambavi XIII saukuneSi moxda:
saqarTvelos monRolebi Semoesivnen. maT daipyres Cveni
qveyana.
saqarTvelos saukeTeso Svilebi qveynis gadarCenaze
fiqrobdnen. isini Seikribnen axalcixis maxloblad da
gadawyvites jaris Sekreba da monRolebis gandevna. Magram
moRalatem gasca qarTvelebi. monRolebi moulodnelad
Tavs daesxnen da daatyveves isini. Mxolod cotne dadiani
gadarCa. igi wina dRiT samegreloSi wasuliyo jaris
Sesakrebad.
101
qarTveli tyveebi monRolTa mbrZanebelTan miiyvanes. Man
brZana: `daatitvleT, tanze Tafli wausviT, mklavebi
SeukariT da mzeze dasxiTo!~
cotne dadianma gaigo Tu ara Tavisi megobrebis
ubedureba, maSinve maT kvals gahyva. Gaiara mesxeTi, Semdeg
- javaxeTi da somxeTis qalaq anisSi Cavida. Aq iyo
monRolTa mTavarsardlis - noinis - banaki. cotne
dadiani mivida im moedanze, sadac qarTveli tyveebi
isxdnen, tanT gaixada, Tavis mxlebels ubrZana `mklavebi
Semikario!~ da tyveebTan dajda, maTi bedi gaiziara.
roca es ambavi noinma gaigo, man cotne dadiani
TavisTan miayvanina.
- ase ratom moiqecio? - hkiTxa monRolma cotnes.
- Cemi megobrebi udanaSauloebi arian da Tu
udanaSaulo kacis dasja SeiZleba, mec maTTan erTad
damsajeTo.
monRoli TviTonac vaJkaci iyo, vaJkacobis fasi icoda.
Amitom moewona cotne dadianis saqcieli.
102
- radgan qarTvelebi aseTi vaJkacebi da erTmaneTis
erTgulebi yofilxarT, gaTavisuflebT, dabrundiT Tqvens
samSobloSio, - brZana.
cotne dadians saqcielma mtersac daanaxa da moyvaresac,
rom monRolebma ver Cakles qarTvelebSi Tavisuflebis
siyvaruli.
es ambavi XIII saukuneSi moxda bu olay 13. yüzyılda oldu.
Semoesivnen akın ettiler.
Daipyres zapt ettiler.
saqarTvelos saukeTeso Svilebi qveynis gadarCenaze fiqrobdnen
Gürcüstan’ın mükemmel evlatları ülkenin kurtarılmasını düşünüyorlardı.
moRalatem gasca qarTvelebi hain, Gürcüleri ele verdi.
moulodnelad Tavs daesxnen ansızın baskın yaptılar.
daatyveves isini onları esir aldılar.
wina dRiT wasuliyo jaris Sesakrebad bir gün önce askeri toplamak için gitmişti.
tyveebi monRolTa mbrZanebelTan miiyvanes esirleri Moğol’ların hükümdarına
götürdüler.
daatitvleT, tanze Tafli wausviT soyun, bedenlerine bal sürün.
xelebi SeukariT da mzeze dasxiT ellerini bağlayıp güneşte oturtun.
gaigo Tu ara Tavisi megobrebis ubedureba, kendi arkadaşlarının kötü kaderini
anlayınca.
maT kvals gahyva. onların izinden gitti.
103
somxeTis qalaq anisSi Cavida Ermenistan’in “Ani” şehrine vardı.
tanT gaixada elbiselerini çıkardı.
mklavebi Semikari! kollarımı bağla!
maTi bedi gaiziara onların kaderini paylaştı.
TavisTan miayvanina yanına getirtti.
Ase ratom moiqecio? neden böyle hareket ettin?
Tu dasja SeiZleba, cezalandırmak mümkünse eğer.
maTTan erTad damsajeTo onlarla beraber cezalandırın (beni)
TviTonac vaJkaci iyo kendisi de yiğit idi.
vaJkacobis fasi icoda yiğitliğin değerini bilirdi.
mtersac daanaxa da moyvaersac düşmana ve dosta da gösterdi.
ver Cakles qarTvelebSi Tavisuflebis siyvaruli Gürcülerde özgürlügün
sevgisini öldüremediler.
104
leqsikoni
105
a
aba!
1) haydi! aba, waikiTxe!
haydi, oku bakalım. 2) ya aba ra
gegona? ne sandın ya?
abams bağlıyor cxens xeze abams
atı ağaca bağlıyor
abibineba 1) yeşillenmek,çiçeklenmek;
2) yeşillendirmek, çiçeklendirmek
abibinebs yeşillendiriyor,
çiçeklendiriyor
agdebs atıyor, cecxlSi agdebs ateşe
atıyor
agvisto ağustos
adamiani
adamiani adam, insan
adgili yer
adgilsamyofeli bulunduğu yer
adgoma 1) kalkma, 2) kalkmak
adis çıkıyor (yukarıya) mTaze adis
dağa çıkıyor
advili kolay, advilad kolayca
aerodromi
aerodromi havaalanı
avadmyofi hasta avad gaxda hastalandı
aviwydeba
aviwydeba unutuyor
avla 1) çıkmak (yokuşu); 2) yandan
geçmek
avseba 1) dolma, 2) dolmak, 3) doldurma,
4) doldurmak
avsebs dolduruyor
azerbaijani Azerbaycan
aTavisuflebs salıveriyor,
serbest bırakıyor
aTasi bin
aTi on
ai işte
akademia akademi
akankaleba 1) titremek, 2) titretmek
akankalebs bak 1) kankalebs
2) titretiyor
akeTebs yapıyor
akvani beşik
akvirvebs hayrete bırakıyor
akuwva 1) parçalamak, 2) parçalanmak
alagebs koyuyor (birçok şeyi) gogo
wignebs GanTaSi alagebs kız
kitaplarını çantaya koyuyor
albaT galiba
alubali vişne
amarcxebs yeniyor
ambavi haber
amdeni bu kadar
amTavrebs bitiriyor
amindi hava, dRes kargi amindia
bugün hava güzel
amitom bunun için
amodis çıkıyor (yukarıya, bulunduğumuz
yere), mza amodis güneş doğuyor
amosvla çıkmak
amoReba çıkarmak
amoGuxGuxebs fışkırıyor
amxanagi arkadaş
andaza atasözü
anTeba 1) yakmak, 2) yangı
anTebs yakıyor
an ya
aprili Nisan
ar/ara 1) –ma/-me ar wavida gitmedi,
2) değil,ara var değilim 3) yok mama
ar myavs babam yok, 4) hayır
aravin kimse
araferi hiçbir şey,
arafers bir şey değil
ardadegebi tatil
aris 1) –dır/-tır dila aris sabahtır,
2) var
arseboba 1) varlık, 2) yaşama, varolma
arGvi dağ keçisi
arc ne de arc ise o kadar da değil
arwivi kartal
arxeini tasasız, kaygısız
asvla çıkmak (yukarıya)
asi yüz
asxams döküyor
atami şeftalı
atarebs 1) taşıyor, 2) dolaştırıyor,
3) geçiriyor
106
atexva (Gxubis) kavga çıkarmak
afarebs örtüyor
afarTxuneba (frTebis) kanatları
sallamak
afrena I. 1) uçmak (yukarıya),
2) uçurmak, 3) uçurtmak
II,oynatmak
(aklını)
II,
afrens 1) uçuruyor Gits afrens kuşu
uçuruyor, 2) uçurtuyor, 3) aklını
oynatıyor
afTiaqi eczane
afxazeTi Abhazya
aq burada
aqauri buralı
aqauroba burası
aqedan buradan
aqeT buraya
aqvs var (onun)
aqlemi deve
aReba 1) alma, 2) almak, xelis aReba
vazgeçmek
aRebineba aldırmak
aRebinebs I aldırıyor, II kusuyor
aRmosavleTi doğu
ayvaveba 1) çiçeklenme, 2) çiçeklenmek
3) çiçeklendirmek
ayvavebs çiçeklendiriyor
aylapebs yutturuyor
aSeneba inşa etmek
aSenebs inşa ediyor
aSorebs 1) uzaklaştırıyor, 2) ayırıyor
aGens 1) doğuruyor, 2) gösterıyor
acdena 1) isabet ettirememek, 2)sapıtmak
gzas ascda yolu şapitmak
aZlevs veriyor (ona)
aweva 1) kaldırma, 2) kaldırmak
awerinebs yazdırıyor
awyoba
awyoba bak alagebs
aWara Acara
aWmevs yediriyor
axalgazrda genç
axla şimdi
axlave hemen
axlandeli şimdiki
axlo
yakın axlo mezobeli yakın
komşu
axlos yakında
axsovs oklında tutuyor
b
babua dede
bage dudak
bade ağ
badebs bak aGens I
bavSvi çocuk
balaxi ot
balaxoba otlamak
baleti bale
bali kiraz
banaoba 1) yıkanmak, banyo yapmak,
2) yıkamak, 3) suya girmek
bartyi kuş yavrusu
bati kaz
batkani kuzu
baRi bahçe
bayayi kurbağa
baWia tavşan yavrusu
baxala karga yavrusu
bebia nine, anneanne, babaanne
beberi ihtiyar
bedniereba mutluluk, bahtiyarlık
bevri çok
bevrjer çok defa
beli ayı yavrusu
berva 1) esme, 2) esmek, 3) üflemek
berikaci ihtiyar adam
beRura serçe
bejiTi çalışkan
bzuili
bzuili vızıldamak
biliki keçi yolu, safreni biliki
kalkış-iniş pisti
binavdeba yerleşiyor
bicola yenge (amca/dayı eşi)
biZa 1) amca. 2) dayı, 3) enişte (teyze/hala
eşi)
biZaSvili kuzen (amca/dayı oğlu/kızı)
biWi oğlan
107
bokveri
bokveri aslan/kaplan yavrusu
bolo 1) son, 2) uç
bolos nihayet
bortgamcilebeli hostes
bostneuli sebze
brunavs dönüyor
brundeba geri dönüyor
brunva 1) dönme, 2) dönmek
brZandeba bulunuyor, var (nezaket şekli)
brZaneba 1) emir, 2) emretmek
brZola
brZola 1) savaş, 2) savaşmak
bu baykuş
buzi sinek
bulbuli bülbül
buneba doğa, tabiat
burTi top
buGqi çalı
bRavili 1) meleme, 2) melemek
gazrda 1) büyüme, 2) büyümek,
3) büyütme, 4) büyütmek
gaTavisufleba 1) salıvermek, serbest
bırakmak, 2) kendini kurtarmak
gakeTeba 1) yapma, 2) yapmak,
3) yapılma, 4) yapılmak
gamarjveba
gamarjveba zafer
gamarjoba! merhaba!
gamo dolay, amis gamo bundan dolay
gamovla geçmek (buraya)
gamomSvidodeba vedalaşmak
gamosaxva ifade etmek
gamoyeneba 1) kullanma, 2) kullanmak
gamoGena 1) görünmek, belirmek,
2) gösterme, 3) göstermek gmirobis
gamoGena yiğitlik göstermek
gamocana bilmece
gamocnoba bilmek, sezinmek
gamowera 1) yazmak wamlis gamowera
ilaç yazmak, 2) taburcu etmek
g
saavadmyofodan gamoweres taburcu
ettiler, 3) taburcu olmak saavadmyofogagimarjos! -merhaba (cevap)
dan gamoewera taburcu oldu
gagoneba 1) işitme, 2) işitmek,3) dinleme,
gana? sahi mi? acaba? gana ar giTxari?
4) dinlemek
sana demedim mi?
gadaaqvs 1) taşıyor, 2) geçiriyor,
gancxroma
mutluluk
avadmyofoba gadaaqvs hastalık geçiriyor
gaoceba 1) hayret, 2) hayret etmek,
gadadis 1) geçiyor 2) taşınıyor am
3) hayrette bırakmak
qalaqidan gadadis bu şehirden
garda
1) başka, dışında, 2) üstelik
taşınıyor
gareuli yabani
gadavla üzerinden geçmek
gasvla çıkmak
gadasvla 1) geçmek, 2) taşınmak
gasinjva 1) bakmak; gemos gasinjva
gadatana 1) taşıma, 2) taşımak
tadını almak, 2) (avadmyofis)
gadaSveba 1) atmak, 2) kendini atmak
muayene etmek
gadaSla açmak
wigni gadaSala
gatana 1) çıkarmak, ihraç etmek,
kitabı açtı
2) atmak golis gatana gol atmak
gadaRrRna kemirmek
gatareba 1) geçirme, 2) geçirmek
gadaylapv
gadaylapva 1) yutma, 2) yutmak
gauvali geçilmez
gadaylapvineba yutturmak
gauGinareba 1) yokolma, 2) yokolmak
gadeba arasına koymak
gafrena 1) uçmak, 2) uçurmak
gadis çıkıyor
gaRviZeba 1) uyanmak, 2) uyandırmak
gadmofrena 1) uçmak (buraya)
gayviTleba 1) sararmak, 2) sarartmak
2) uçurmak (buraya)
gayidva 1) satılmak, 2) satmak
gazafxuli ilkbahar
gayofa 1) ayrım, ayırma, 2) ayırılmak,
3) ayırmak, 4) bölmek
108
gaSeneba 1) inşa edilmek, imar edilmek,
2) inşa etmek, imar etmek
gaSveba salıvermek, serbest bırakmak
gaSla 1) açılmak, 2) açmak
gaSlili 1) açılmış, 2) açmış
gaSroba 1) kuruma, 2) kurumak,
3) kurutma, 4) kurutmak
gaGena 1) doğma,2) doğmak,3) doğurmak,
4) yaratmak
gacieba
gacieba 1) soğuma, 2) soğumak,
3) soğuklama, 4) soğuklamak, üşütmek
gacineba 1) gülmek, 2) güldürmek
gaweva 1) çekilme,2) çekilmek, 3) çekme,
4) çekmek
gaWirveba zor durum, sıkıntı
gaxareba 1) sevinmek, 2) sevindirmek
gaxdoma I olmak kacad gaxdoma adam
olmak; II 1) zayıflama, 2) zayıflamak
gaxveva 1) sarılmak, 2) sarma, 3) sarmak
gezi rota
gemrieli lezzetli
gvari soy, soyadı
gverdi 1) yan, 2) sayfa
gza yol
glexi köylü
glejs koparıyor
gogona kızcağız
goWi domuz yavrusu
grili serin grili amindi
serin hava
grZnoba 1) duygu, his, 2) duygulanmak,
hissetmek
grZnobs hissediyor
guli I kalp, gönül, II göğüs
gulianad candan
gulRia gönlüaçık
gundaoba kar topu oynamak
gundaobs kartopu oynuyor
d
da I kızkardeş II ve (bağlaç)
daavadeba 1) hastalık, 2) hastalanmak,
3) hastalandırmak
daarseba 1) kuruluş, 2) kurulma,
3) kurulmak
dabadeba 1) doğma, 2) doğmak,
3) doğdurmak
dabali alçak, kısa boylu
dabana 1) yıkanış, yıkanma, 2) yıkanmak,
3) yıkamak
daberva esmek
dabinaveba 1) yerleşme, 2) yerleşmek,
3) yerleştirme, 4) yerleştirmek
dabruneba 1) geri dönmek, 2) geri
döndürmek
dabrZaneba oturmak (nezaket şekli)
dagvianeba geç kalmak
dadgoma durmak, kargi amindi dadga
hava güzel oldu
dadeba koymak
dadevneba 1) kovalamak, 2) kovalanmak
dadis yürüyor
dava 1) münakaşa, 2) münakaşa etmek
daviwyeba unutmak
daTesva ekmek xorbali daTesa
buğday ekti
daTvi ayı
daTmoba 1) ödün, 2) ödün vermek,
3) terketmek gzis daTmoba yol
vermek
dakideba asmak
dakrefa koparmak
dalageba 1) koymak (birçok şeyi)
2) toplamak oTaxis dalageba odayı
toplamak
daleva içmek
dalevineba içirmek
damarcxeba 1) yenilgi, 2) yenilmek,
3) yenmek
damzadeba 1) hazırlama, 2) hazırlamak
damTavreba 1) bitmek, 2) bitirmek
damizneba nişan almak
damokleba 1) kısalmak,2) kısaltma,
3)kısaltmak
damSvidobeba bak gamomSvidobeba
damwifeba 1) olgunlaşmak,
2) ongunlaştırmak
109
dana bıçak
danaxva görmek
dangreva 1) yıkılmak, 2) yıkmak
dapyroba zaptetmek
dargva 1) dikilmek, 2) dikmek
darekva 1) çalmak, 2) telefon etmek
darqmeva (saxelis) ad koymak
darGena kalmak
dasavleTi batı
dascinis alaya alıyor
dasxdoma oturmak (çoğul)
dasxma dökmek, Gais dasxma çay koymak
dasja 1) cezalanmak, 2) cezalandırmak
dateva sığmak
datyveveba esir etmek
dauleveli bitmek bilmeyen, sonsuz,
tükenmez
dafantva 1) dağılmak, 2) dağıtmak
qarma Rrublebi dafanta/gafanta
rüzgar bulutları dağıttı
dafiqreba 1) düşunmek, 2) düşündürmek
daRla 1) yorulma, 2) yorma,
3) yorulmak, 4) yormak
daRlili yorgun
daRliloba yorgunluk
daRupva 1) ölmek, mahvolmak,
2) mahvetmek, batırmak
dayvireba 1) bağırmak, 2) bağırtmak
dayoleba üstüne almak saWmelze
wylis dayoleba üstüne su içmek
daSoreba 1) uzaklaşmak,
2) uzaklaştırmak
dacinva 1) alay, 2) alaya almak
daZaxeba 1) çağırma, 2) çağırmak,
seslenmek
dawera yazmak
dawva 1) yanmak, 2) yandırmak
dawyeba 1) başlanmak, 2) başlamak
dawyoba bak dalageba
daWera 1) tutmak, 2) yakalamak
daWirveba lazım gelmek
daWra 1) kesmek, 2) yaralanmak,
3) yaralamak
daxatva resim yapmak
daxeva I 1) yırtılmak, 2) yırtmak,
II geri çekilmek
daxmareba 1) yardım, 2) yardım etmek
daxrGoba 1) boğulmak, 2) boğmak
daxsna 1) kurtarma, 2) kurtarılmak,
3) kurtarmak
daxsomeba akılda tutmak
dajaxeba 1) çarpışma, 2) çarpışmak,
3) çarpıştırmak
dajdoma oturmak
dogma 1) durma, 2) durmak
dgeba 1) kalkıyor, 2) duruyor
debs koyuyor
deda anne
dedasamSoblo anavatan
dedaqalaqi (oyuncak) başkent
dedded-mama ana-baba
dedofala bebek
devna 1) kovalama, 2) kovalamak
deida teyze
deidaSvili kuzen, teyzezade
dekemberi aralık
dena 1) akma, 2) akmak
diax evet
dideda bak bebia
didi büyük
didxans uzun zaman
dila sabah dila mSvidobisa!
günaydın!
dilaobiT sabahları
diliT sabahleyn
dis akıyor
dro 1) zaman, 2) mevsim, 3) sıra im
dros o sırada, 4) esna am dros
bu esnada
dRe gün
dRes bugün
e
eg şu
egeni şunlar
ezo avlu, bahçe
ekipaJi murattebat
110
eklesia kilise
elis bekliyor
elodeba bak elis
emSvidobeba vedalaşıyor
ena dil
enZela çiğdem
erboerbo-kvercxi omlet
erTad beraber, birlikte
erTguli sadık
erTi bir
erTmaneTi birbirlerini Zmebs erTmaneTi
uyvarT kardeşler birbirlerini severler
erTsarTuliani bir katlı
erTxel bir defa
es bu
esmis 1) işitiyor, duyuyor, 2) anlıyor
eteva sığıyor
eubneba diyor (ona)
efineba yayılıyor
eqvsi altı
eqimi doktor
eSveleba yardım ediyor
eSinia korkuyor
eZebs arıyor
exmareba bak eSveleba
ejaxeba çarpışıyor
vefxvi kaplan
veRar artık -ama/-eme veRar waval
artık gidemem
vidre kadar, -madan vidre wvima ar
dawyebula, wavideT yağmur
başlamadan gidelim
vin? kim?
viri eşek
viwro dar
v
T
vazi asma
vaJi delikanı
vardeba düşüyor
vardi gül
vardisferi pembe
varskvlavi yıldız
vaSli elma vaSlis xe elma ağacı
vaxSami akşam yemeği
vaxSmobs akşam yemeğini yiyor
ver -ama/eme ver wavida gidemedi
veraferi hiç bir şey veraferi viyide
hiç bir şey alamadım
veli ova
venaxi bağ
versad hiç bir yere versad waval
hiç bir yere gidemem
Tavisi kendi, -ı/-sı Tavisi Svili
uyvars kendi çocuğunu sever,
Tavisi wigni aiRo kıtabı aldı
TavSeyra 1) toplanma, 2) toplanmak
Taiguli demet
TamaSi 1) oynama, 2) oynamak
TamaSobs oynuyor
Tan I beraberinde bavSvi Tan waiyvana
çocuğu beraberinde götürdü. II -s Tan
-e, -da dedasTan mividivar anneye
gidiyorum; dedasTan var annedeyim
Tanabari düzgün
Tanamedrove çağdaş
Tafli bal
Tbili ılık
Tbiliseli Tbilisi’li
z
zamTari kış
zari zil
zarmaci tembel
zafxuli yaz
zaqi manda yavrusu
zeTi yağ zeTis saRebavi yağlıboya
zeimi tören
zis oturuyor
zona bölge, alan
zooparki hayvanat bahçesi
zustad tam zustad aT saaTze
tam saat onda
zRapari masal
zRva deniz
111
Teatri tiyatro
Tebervali Şubat
Tevzi balık
TeTri beyaz
TerTmeti on bir
TefSi tabak
Teqvsmeti on altı
Tve ay
TviTmfrinavi uçak
TviTon kendi
Tviseba özellik
Tvla saymak
Tvlema uyuklamak
Tvrameti on sekiz
TiTi parmak
TiTo birer
Tirkmeli böbrek
Tma saç
Tova kar yağmak
Tovli kar
Tovs kar yağıyor
ToTxmeti on dört
Toki ip
Tone tandır
Tormeti on iki
Tofi tüfek
Toxi çapa
Tojina bak dedofala
Tu ise
TuTa dut
TurqeTi Türkiye
Tqven siz
Tqveni sizin
Tqma demek
Txa keçi
TxuTmeti on beş
i
ia menekşe
ianvari
ianvari ocak
iasamani leylak
iataki döşeme
ibadeba doğuyor
igvianebs geç kalıyor
igi o
igive aynı
iviwyebs unutuyor
ivlisi Temmuz
ivnisi Haziran
ivseba doluyor
izrdeba büyüyor
iisferi mor
imagrebs (Tavs) kendini tutuyor
imitom zira, onun için
imyofeba bulunuyor
indauri hindi
inebeT! buyurunuz!
inJineri mühendis
iparavs çalıyor
ipareba savuşuyor
irgvliv etrafta
iremi geyik
is bak igi
isini onlar
istoria tarih
istoriuli tarilhsel
ifanteba dağılyor
ifar
ifarebs
ebs örtüyor
iq orada
iqauroba orası
iqve aynı yerde
iqiT oraya
iqneb belki
iRviZebs uyanıyor
iRebs alıyor
iRleba yoruluyor
iyenebs kullanıyor
iSviaTi seyrek
iSleba I açılıyor, II siliniyor
icinis gülüyor
icis biliyor
iZaxis çağırıyor, sesleniyor
iwvis yanıyor
iwyeba başlıyor
ixevs (ukan) geri geçiyor
ixvi ördek
ixrGoba boğuluyor
112
k
kaba elbise
kabina kabine
kavkasioni Kafkas dağları
kakabi keklik
kakali ceviz
kakani gıdalamak
kalTa etek
kalmistari kalem
kameGi manda
kankalebs titriyor
kargi iyi
karada dolap
karaqi tereyağı
kari kapı
karkar-midamo bak ezo
kartofili patates
kata kedi
kaci 1) erkek, 2) adam, kişi
kaWkaWi saksağan
kbena 1) dişleme, 2) dişlemek, ısırmak,
3) sokmak
kbili diş
kedeli duvar
keTili iyi kalpli
kenkavs gagalıyor
kenkva gagalamak
kverna zerdeva
kvercxi yumurta
kvira 1) Pazar (günü), 2) hafta
kvici tay
ki I evet, II …ise es pepelaa, es ki –
yvavili bu kelebek bu ise çiçek
kidurebi
kidurebi kollar ve bacaklar
kiTxva I 1) okuma, 2) okumak,
II 1) sormak, 2) soru
kiTxulobs I okuyor, II soruyor
kikini 1) meleme, 2) melemek
kilometri kilometre
kinofilmi filim
kitri hıyar, salatalık
klasi sınıf
knavili 1) miyavlama, 2) miyavlamak
knavis miyavlıyor
knuti kedi yavrusu
kodala ağaçkakan
kozaki deve yavrusu
kovzi kaşık
koka güğüm
kombosto lahana
kompozitori besteci
komSi ayva
kona bağlam
konservatoria konservatuvar
krefa toplamak, devşirmek
krefs topluyor, devşiriyor
kruxi kuluçka
ku kaplumbağa
kuTxe köşe, açı
kunwula salkım
kultura kültür
kurdReli tavşan
kuwavs parçalıyor
kuWi mide
l
lamazi güzel
lamfa lamba
laparaki konuşmak, söyelemek
laparakobs konuşuyor, söylüyor
laSqari
laSqari ordu
legenda efsane
lekvi enik, köprk/kurt/tilki/çakal yavrusu
leqsi şiir
leRvi incir
lobio fasulye
lodini 1) bekleme, 2) beklemek
lomi aslan
loya yanak
lurji mavi
lxini şenlik
m
madloba teşekkür
magida masa
magram ama
maimuni
maimuni maymun
maisi mayıs
mama baba mamilo babacığım
113
mamali horoz
mamamama-papa atalar
mamasaxlisi muhtar
mamida hala
mamidaSvili kuzen, halazade
mand şurada, orada
mandauroba şurası
marTali doğru, marTali kaci
doğru adam
marTve kartal yavrusu
marTla gerçekten
marili tuz
marti Mart
marto yalnız aq marto movida
buraya yalnız geldi
martodmarto yapayalnız
marwyvi çilek
maswavlebeli öğretmen
matGi maç
maRali yüksek, uzun boylu
maRldeba yükseliyor
mayvali böğürtlen
maSin o zaman
maSinve hemen
maGvi oklukirpi
mawoni yoğurt
maja 1) bilek, 2) nabız majis gasinjva
nabız tutmak
mgzavri yolcul
mgeli kurt
mdidari zengin
mdinare çay, nehir
meaTe onuncu
mebaRe bahçıvan
mebaReoba meyvacılık
mevenaxeoba bağcılık
meTerTmete on birinci
meTormete on ikinci
mela tilki
meore ikinci
meormoce kırkıncı
meoce yirminci
mere sonra
mercxali kırlangıç
merxi sıra skolis merxi okul sırası
mesame üçüncü
mesaqonleoba hayvancılık
mefe kral
mecnieri bilim adamı
mecniereba bilim
mecxoveleoba hayvancılık
mexileoba
mexileoba bak mebaReoba
mze güneş
mziani güneşli
mTa dağ
mTavrdeba bitiyor
mTvare ay
miaxloeba 1) yaklaşmak, 2) yaklaştırmak
mibma (bir şeye) bağlamak xeze mibma
ağaca bağlamak
midis gidiyor
milioni millyon
mimino şahin
mindormindor-veli kır-tarla
mindori tarla, kır
mineraluri madeni mineraluri
wyali madensuyu
miparva gizlice yaklaşmak
mirbis koşuyor
misvla yanına gelmek
misi bak imisi
mitom bak imitom
miReba 1) almak, 2) kabul etmek
miyvana götürmek (canlı için)
miyola peşine düşmek
miSveleba (birinin) imdadına yetişmek
micema vermek (ona)
micunculeba seke seke yaklaşmak
micunculebs seke seke yaklaşıyor
miwa toprak, yer
mixaki karanfil
mixedviT göre
mixvedra 1) tahmin, 2) tahmin etmek
mihyavs götürüyor (canlı için)
mka hasat
mkerdi göğüs
mniSvneloba 1) anlam, 2) önem
mniSvnelovani önemli
mobrZaneba gelmek (nezaket şekli)
mogeba kazanmak
114
mogleja
mogleja koparmak
modena akmak (buraya)
modis geliyor
moedani meydan
moedineba akıyor (buraya)
movla 1) bakım, 2) bakmak
mokvla öldürmek
mkis hasat ediyor
mokle kısa
momRerali şarkıcı, şanatçı operis
momRerali opera sanatçısı
momjobineba
momjobineba 1) iyileşme, 2) iyileşmek,
3) iyileştirme, 4) iyileştirmek
monadire avcı
moparva çalmak
morTva süslemek
morGena (avadmyofis) iyileşmek
mosvla gelmek Gxubis mosvla
kavga çıkarmak
mosmena dinlemek
moswavle öğrenci
moswons beğeniyor
moswreba 1) yetişmek, 2) yetiştirmek
motana getirmek
moulodneli beklenmedik
mofena 1) yayılma, 2) yayılmak,
3) yaymak
moqmedeba 1) hareket, 2) hareket etmek,
3) etkileri göstermek
moRvaweoba faaliyet
moyola I anlatmak, II peş peşe gelmek
moSoreba 1) uzaklaşmak, ayrılmak,
2) uzaklaştırmak, 3) baştan atmak
mocekvave dansçı
mocema vermek (bana, sana) GemTvis
wignis mocema ar dagaviwydes bana
kitap vermeyi unutma,SenTvis fulis
mocema minda sana para vermek
istiyorum
mocimcime ışıltılı
mowoneba beğenmek
moxarSva 1) haşlamak, 2) haşlanmak
moxarSuli haşlama, pişmiş, haşlanmış
moxda oldu ra moxda? Ne ondu?
moxdeba 1) yakışmak tansacmlis
moxdena elbise yakışmak
2) yerine gelmek
moxuci ihtiyar
mJave ekşi
mravali çok
mravalferovani çeşitli
msoflio dünya
msxali armut
mtacebeli yırtıcı mtacebeli
frinveli yırtıcı kuş
mteri düşman
mtredi güvercin
mudmivi daim, ebedi
muraba reçel
musika müzik
musikaluri
musikaluri müzikal, müzik musikaluri
instrumenti müzik aletleri
muSa 1) içşi fabrikis muSa fabrika
işçisi, 2) hamal
muxa meşe (ağacı)
mRvdeli papaz
mSenebloba yapma, kurma
mSvenieri çok güzel, enfes
mSvidoba barış
mSvidobiT 1) hoşça kal(ın)! 2) güle güle
mware acı
mwerali yazar
mwvane yeşil
mwvervali zirve
mwife olgun
mwifs olgunlaşıyor
mwyeri bıldırcın
mxiaruli neşeli
mxedveloba görüş
mxeci canavar
mxolod yalnız
n
nadiri bak mxeci
nadiroba avlamak
navi kayık
navsadguri liman
naTesavi akraba
115
naTeli aydınlık
namgali orak
namcxvari pasta, börek
napiri kıyı
natvra özlemek
nayofi meyva, ürün
nacari kül
nacrisferi kül rengi
nawili 1) kısım, bölüm, 2) parça
naxva 1) görme, 2) görmek
naxvamdis görüşmek üzere, güle güle
ndoma istemek
neki serçe parmak
niavi meltem
nikapi çene
niWi yetenek
niWieri yetenekli
noemberi Kasım
nu -ma/-me nu aiReb alma
nukri geyik/karaca; yavrusu
nuSi badem
o
oboba örümcek
oTaxi oda
oTxi dört
oTxmocdaaTi doksan
oTxmoci seksen
oTxSabaTi Çarşamba
opera opera
orbi bak arwivi
ori iki
ormocdaaTi elli
ormoci kırk
orSabaTi Pazartesi
ofofi hüthüt kuşu
oqro altın
oqrosferi altın sarısı, altınrengi
oqtomberi Ekim
oRond ancak, yalnız wadi, oRond ar
daigviano git ancak geç kalma
ocdaaTi otuz
oci yirmi
ocdameaTe otuzuncu
ojaxi aile
p
pamidori domates
papa bak babua. Tovlis papa kardan
adam
papanaqeba güneşin yakıcılığı
paraskevi Cuma (günü)
pasuxi cevap
pasuxobs cevap veriyor
patara küçük
pawawina küçücük
pedagogi eğitimci, pedagog
peizaJi manzara, peyzaj
pepela kelebek
pirveli ilk
piri ağız
povna bulmak
poulobs buluyor
puri 1) ekmek 2)buğday puris yana
buğday tarlası
J
Jangi pas
Jirafi zürafa
r
ra? ne?
raindi şövalye
ramdenime birkaç
rame bir şey
rasakvirvelia tabii, elbette
ratom? niçin? niye?
raRac bir şey
rgavs dikiyor
rgva dikmek
rva sekiz
rveuli defter
rko palamut
rodis?
rodis? ne zaman?
rom ki uTxari, rom movides
söyle ki gelsın
romeli hangi? romeli saaTia?
saat kaç?
roca -diği/acağı zaman roca Tovli
116
mova kar geleceği zaman
ru ark
ruxi boz
rqa boynuz
rGeva 1) tavsiye, 2) tavsiye etmek
rGeva misca tavsiye etti (ona)
rZali 1) gelin, 2) yenge
rZe süt
samxreTi güney
sarTuli kat
sasa damağ
sasaxle saray
saubari 1) konuşma, 2) konuşmak
saubrobs konuşuyor
sauzme kahvaltı
sauzmobs kahvaltı yapıyor
saukune yüzyıl
saqarTvelo Gürcüstan
s
saqme iş
saqoneli 1) mal, 2) evcil hayvanlar
saaTi saat
saRamo akşam
sad? nerede?
saRebavi boya
sadili öğle yemeği
sayvareli sevgili misi sayvareli
sadilobs öğle yemeğini yiyor
wigni sevgili kitap, sevilen
sadme 1) bir yere sadme midixar?
saSineli korkunç
bir yere mi gidiyorsun? 2) bir yerde
saGuqari hediye
saerTaSoriso miletlerarası
sawoli yatak
savarZeli koltuk
sawyali zavallı
savse
savse dolu
saWiro lazım
sazafxulo yaz için sazafxulo
saWmeli yemek saWmels Wams
tansacmeli yaz elbisesi
yemek yıyor
sazRvari sınır
sazRvravs 1) sınırlıyor, 2) sınırdaş oluyor saxe yüz
saxedari bak viri
saTvalavi sayı
saxelganTqmuli
ünlnü, meşhur
saTvale gözlük
saxeli ad, isim
saiT? nereye?
saxli ev
saintereso ilginç, enteresan
sahaero (gza) hava (yolu)
sakabe elbiselik
sdevs kovalıyor
sakenki kuş yemi
seqtemberi Eylul
sakvirveli şaşılacak, tuhaf
svams içiyor
sakmao yeterli
siamovneba zevk
sakmaod oldukça
siaruli 1) yürüme, 2) yürümek
samagierod karşılık, yerine
sibnele karanlık
samarile tuzluk
sikvdili ölüm, ölmek
sami üç
simRera şarkı
samkurnalo tedavi, tibbi
simwvane yeşillik
samocdaaTi yetmiş
sinaTle
1) ışık, 2) elektrik sinaTle
samoci altmış
Gaqra elektrik kesildi
samSabaTi Salı
sisini tıslama, gvelis sisini yılan ıslığı
samSoblo anavatan
sityva söz
samwuxaro
samwuxaro yazık ra samwuxaroa!
siyvaruli 1) sevgi, sevme, 2) sevmek
ne yazık! samwuxarod maalesef
sicili 1) gülme, 2) gülmek
samxari öğle ve akşam yemekleri
arasında yenilen yemek
117
siZe damat, güvey, enişte
sixaruli 1) sevinç, 2) sevinmek
ska kovan
skami sandalye
skola okul
soko mantar
somxeTi Ermenistan
sofeli köy soflis meurneoba tarım
sofleli köylü
spilo fil
sriali kaymak fexi misrialebs
ayağım kayıyor, TxilamurebiT
sriali kayak kaymak
stafilo havuç
stumarTmoyvare misafirsever
subtropikuli subtropikal
sudara kefen
sul tüm, tamamen, bütün sul
yovelTvis her zaman
sxva bambaşka
sunavs kokuyor
suni koku
suraTi resim suraTebiani resimli
survili dilek
sufTa temiz
sufra sofra
sqeli 1) kalın sqeli wigni kalın kitap,
2) koyu, kesif sqeli badagi koyu
pekmez sqeli nisli kesif sis
sciva üşüyor
sZinavs uyuyor
swavla öğrenmek
swavleba öğretmek
swavlobs öğreniyor
swevs kaldırıyor; çekiyor
sxeuli gövde, vücut
sxva başka
sxvadasxva çeşitli, çeşit çeşit, türlü türlü,
farklı sxvadasxva dros farklı zamanda
sxivi ışık, ışın mzis sxivebi güneş ışınları
t
tani gövde, boy tandabali kısa
boylu, tanmaRali uzun boylu
alvistana serviboylu
tareba 1) taşıma, 2) taşımak
taSi alkış
taceba 1) kapma, 2) kapmak, kavramak
tba göl
teva: teva ar aris yer yok oTaxSi
teva ar aris odada hiç yer yok(kalmadı)
telefoni telefon
televizori televizion
tvini beyin
tita lale
tkbili tatlı
torola çayır kuşu
tura çakal
tuGi bak bage
trabaxi 1) övünme, 2) övünmek
tradicia gelenek
trialebs dönüyor
triali 1) dönme, 2) dönmek
tyemali erik
tyvia kurşun
tye orman
u
ube koyun ubeSi Gaido koynuna koydu
uberavs 1) esiyor civi qari
uberavs soğuk rüzgar esiyor,
2) üflüyor cecxls uberavs ateşi üflüyor
ubralo sade, adi
uTvalavi sayısız
uTo ütü
ukan 1) geri, geriye ukan dabruneba
geriye dönmek, 2) arkasında saxlis
ukan evin arkasında
ulamazesi en güzel
ulamazo çirkin
umaRlesi en yüksek umaRlesi
saswavlebeli yüksek okul
umcrosi (daha) küçük Gemze umcrosia
benden (daha) küçüktür
unda I istiyor, II -malı unda wavides
gitmeli, gerek
uremi kağnı, araba
urGevnia yeğliyor, tercih eder
118
urGevs (ona) tavsiye ediyor
usaxelo adsız
usuno kokusuz
ufro daha ufro advilia daha kolay
ufrosi (daha) büyük Gemze ufrosia
benden (daha) büyüktür
uRrani (tye) geçilmez orman
uyvars seviyor (onu)
uSvebs bırakıyor, salıveriyor
uqme tatil günü
uwodebs ad koyuyor
uxaria seviniyor
f
fanqari kurşunkalem
fanjara pencere
farTo geniş
fafa lapa
deradi renkli
feri renk
fexburTi futbol
fexi ayak fexiT midis yürüyor
filtvi akciğer
finia küçkü köpek
fiqri 1) düşünce, 2) düşünmek
fiqrobs düşünüyor
foToli yaprak
frena 1) uçuş, 2) uçmak
frens uçuyor
frTa kanat
frinveli kuş
fuli para
futkari arı
fuWi nafile
fqvili un
q
qaTami tavuk
qalaqeli şehirli
qalaqi şehir
qar
qarTveli Gürcü
qari yel
qafqafa çok sıcak, kaynar qafqafa
wyali kaynar su
qaRaldi kağıt
qeba 1) övgü, 2) övmek
qedi sıradağ (lar)
qveyana ülke
qliavi erik
qmari koca
qmarqmar-Svili çoluk-çocuk (bir kadının eşi
ve çocukları)
qolga şemsiye
qori atmaca, aladoğan
qrizanTema krizantem
qris (qari) esiyor (yel)
qseli ağ
qudi şapka
qurdi hırsız
R
Rame gece SuaRame gece yarısı
RviZavs uyanıktır
RviZli kara ciğer
Rimili 1) gülümseme, 2) gülümsemek
RmerTi Tanrı
Rele dere
Robe çit
Rori domuz
Rriali 1) kükreme, 2) kükremek
RrZili dişeti
RuRunebs kuğuruyor
RuRuni kuğurmak
y
yava kahve
yavisferi kahverengi
yana tarla
yaryati leylek
yayaGo gelincik
ybedi geveze
yefa 1) havlama, 2) havlamak
yefs havlıyor
yvavi karga
yvavili çiçek
119
yvavis çiçekleniyor, çiçek açıyor
yvela herkes, hep, her yvela movida
herkes geldi, yvela erTad hep
birden, yvela maTgani her biri
yvelaferi her şey
yveli peynir
yviTeli sarı
yviTldeba sararıyor
yvirili 1) bağırma, 2) bağırmak
yviris bağırıyor
yidva 1) satın alma, 2) satın almak
yidulobs satın alıyor
yivili 1) ötüş, 2) ötmek mamlis yivili
horoz ötüşu
yinavs ayazlıyor
yinva ayaz
yinuli buz
yiramala altüst olarak
ylapavs yutuyor
ymawvili 1) çocuk, 2) genç adam
ymuili 1) uluma, 2) ulumak
ymuis uluyor
yorani kuzgun
yofna I olmak, bulunmak, evde olmak Sin
yofna, II yetmek eyofa yeter
yroyini 1) anırtı, 2) anırmak
yru sağır
yuri kulak yuris dagdeba dinlemek,
kulak vermak
yurZeni üzüm
S
SabaTi Cumartesi
Savi kara, siyah
SaSvi karatavuk
SebrZaneba girmek (nezaket şekli),
içeri buyurmak
Sedgoma 1) (bir süre için) durmak,
2) çıkmak skamze Sedgoma sandalyeye
çıkmak
Sedis giriyor
Sevardeni doğan
SeiZleba mümkündür, olanaklıdır, -abıl
amis gakeTeba SeiZleba bu yapılabilir.
SeiZleba? (girerken) girebilir miyim?
Sekaveba (Tavis) kendini tutmak,
imtina etmek
Semdeg sonra, amis Semdeg bundan
sonra
Semodgoma sonbahar
Semoseva istila
Semosva 1) süslenmek, zarif giyinmek,
2) süslemek, zarif giydirmek
Sen sen
Senaxva 1) saklanılmak, 2) saklamak
Seni senin Senia senindir
Senoba bina, yapı
Sesvla girmek
Sexedva bakmak
Sexvedra 1) rastlamak, karşılmak,
2) rastlaşmak, 3) karşılaşmak
SeuZlebeli imkansız, olanaksız
SeSa
SeSa odun
Sewuxebuli bitkin, sıkıntılı
Sewyveta 1) kesilmek, 2) kesmek,
bitirmek
Sejdoma (üstüne) oturmak
SeWma yemek
Svela 1) kurtarma, yardım,
2) kurtarmak, yardım etmek
Sveli karaca
Svidi yedi
Svili 1) oğul, daTo giorgis Svilia
Dato Giorgi’nin oğludur, 2) kız naTia
Tamazis Svilia Natia Tamaz’ın
kızıdır, 3) yavru
SviliSvili torun
SigniT içeriye, içeride
Sin eve/evde Sin mivdivar eve
gidiyorum, Sin aris evdedir
Sinauri 1) bizden olan, 2) evcil, kümes
Sinauri cxovelebi evcil hayvanlar,
Sinauri frinvelebi kümes hayvanları
Sindi kızılcık
Slis I (kitap) açıyor II siliyor
Sori uzak
Soris arasında Gvens Soris aramızda
Sors uzakta, uzağa Sors cxovrobs
uzakta oturuyor, Sors midis uzağa
gidiyor
SoSia ekin kargası
120
Sroma çalışma, emek
Sromobs çalışıyor
Sua orta
SuadRe öğle
SuaTana ortanca
SuaRame geceyarısı
Subli alın
G
Gagdeba (içine) atmak cecxlSi
Gaagdebs ateşe mak
Gadeba koymak
Gadis iniyor
Gavardna düşmek
Gai çay
GanTa çanta
Gans görünüyor
Gasvla inmek
Gafvla 1) batmak, gömülmek,
2) batırmak, gömmek
Gacvena düşmek (çoğul)
Gacma 1) giyinmek, 2) giymek
Gawera yazmak rveulSi Gawera
deftere yazmak
Gawerili yazılı
Gawerineba yazdırmak
Gemi benim
Gven biz Gvenc biz de
Gveni bizim
Gvidmeti on yedi
Giti kuş
Gitunia kuşcuk
Gndeba 1) dünyaya geliyor, 2) görünüyor
GoGori sıpa
GrdiloeTi kuzey
Gumad sessizce
Gumi sessiz
Gqari hızlı
Gxavili gaklamak
Gxubi kavga
c
c da/de dedac anne de
ca gökyüzü
calke ayrıca
centri merkez
ceri başparmak
cvena düşmek, dökmek (çoğul)
cviva düşüyorlar, döküyorlar
ciga kızak
cigaoba kızak kaymak
civa soğuktur
civi
civi soğuk
cimcimi ışıldamak
cikani oğlak
cisferi gökrengi
citrusi narenciye
ciyvi sincap
cnoba I bilgi II 1) tanıma, 2) tanımak
cnobili ünlü
codna 1) bilme, bilgi, 2) bilmek
coli karı
colcol-Svili karı ile çocuk(lar), çolukçocuk
cota az
cocxali canlı
cudi kötü
curavs yüzüyor
curva 1) yüzme, 2) yüzmek
cxvari koyun
cxviri burun
cxela sıcaktır
cxeli sıcak
cxeni at
cxoveli hayvan
cxovreba 1) yaşama, 2) yaşamak,
3) oturma,4) oturmak
cxovrobs 1) yaşıyor, 2) oturuyor
cxoneba gani gani rahmet eylemek
cxra dokuz
cxrameti on dokuz
121
Z
Zala güç, kuvvet
Zalian çok, pek, gayet Zalian bevri
pek çok, Zalian lamazi çok güzel
Zafi iplik
ZaRli köpek, it
Zebna 1) arama, 2) aramak
Zegli anıt, eser istoriuli Zeglebi
Tarihi anıtlar/eserler
Zveli eski
Zia bak biZa
Zili uyku
Ziri dip, alt
ZiZa dadı
Zlieri güçlü, kuvvetli
Zma erkekkardeş
Zmari sirke
Zroxa inek
Zua at (kuyruğu) kılı
w
wabli kestane
wakiTxva okumak
wakiTxvineba okutmak
wamali ilaç
wameba 1) işkence, 2) işkence etmek
wami saniye
wamogdoma 1) kalkma, 2) kalkmak
wamowola yatmak
wamwami kirpik
warbi kaş
wasvla 1) gitme, 2) gitmek
waReba götürmek (cansız için)
wayvana götürmek (canlı için)
waZRola önüne yürümek
wvaleba
wvaleba bak wameba
wvima yağmur
wvims yağmur yağıyor
wiaRiseuli madenler
wignaki not defteri
wigni kitap
wiTeli kırmızı
win ön saxlis win baRia
önünde bahçe var
wisqvili değirmen
wiwaka biber
wiwili
wiwil civciv
wevs yatıyor
weli
weli I yıl, II bel
weliwadi bak weli I
wera yazmak
wero turna
wers yazıyor
wola yatmak
wyali su
wyaro pınar, çeşme
wynarad sessizce, usluca
wynari uslu, sessiz
evin
W
Wama yemek
Wams yiyor
Warxali pancar
WaRi avize
Werami kayısı
Weri tavan
WikWiki kuş ötmesi
Wiqa bardak
Wixvini kişnemek
Wuki hindi yavrusu
WuWuli kaz/ördek yavrusu
WriWina kızböceği
x
xalxi halk
xalxuri: leqsi halk şiiri
xan bazen xan…xan kah…kah
xani 1) zaman, didi xani uzun
zaman, 2) yaş xanSi Sesuli yaşlı
xari öküz
xbo buzağı
xdeba I oluyor, II zayıflıyor
xe ağaç
xevi dere
xeiriani bak kargi
122
xeli el
xelxel-piri el-yüz
xelxel-fexi kollar ve bacaklar
xelsaxoci peçete
xexili meyva ağaçları
xval yarın
xoblavs hayran ediyor
xidi köprü
sili meyva
xoxobi sülün
xsna kurtuluş
xuTi beş
xuTxuT-xuTi beşer
xuTSabaTi Perşembe
xundi güvercin yavrusu
xSirad sık, sık sık
xSiri sık
j
jami çanak
jari ordu
jdeba oturuyor
jdoma oturmak
jiuti inatçı
jiqi panter
jixvi dağ keçişi
jogi sürü
jori katır
joxi sopa
h
haeri hava
hqvia adı var/dır
hyofnis yeter (ona)
123
sarGevi
qarTuli anbani ….......………………………………………………… 2
sakiTxavi wigni ………………………………………………………... 35
zooparkSi mivdivar ………………………………………………….. 40
cerma Tqva ……………………………………………………………. 42
xalxuri leqsi ………………………………………………………...43
Gemi oTaxi ……………………………………………………………... 44
xval pirveli seqtemberia ………………………………………….. 47
sauzme – leqsi mayvala mrevliSvilisa ………………………….. 48
bati – iakob gogebaSvilis mixedviT …………………………….... 50
yiyliyo – leqsi mayvala mrevliSvili ………..………………… 51
yru berikaci ………………………………………………………….. 51
qori – leqsi akaki wereTlisa ……………………………………… 53
qurds qudi ewvis – iakob gogebaSvilisa …………………………. 54
telefonTan – leqsi leila eraZisa ……………………………… 55
xalxuri simRera ……………………………………………………... 62
bavSvebi da Semodgoma – leqsi ioseb noneSvilisa ……………... 64
oTxi survili – iakob gogebaSvilis mixedviT …………………... 65
usuno yvavili – iakob gogebaSvilisa ……………………………. 69
kargi var – xalxuri ………………………………………………… 70
futkari da mtredi – iakob gogebaSvilisa …………………….. 72
lomi da Tagvi – iakob gogebaSvilisa …………………………… 77
eqimi da avadmyofi – nino nakaSiZe ………………………………… 80
roca – leqsi ana kalandaZisa ……………………………………... 85
moxuci da xexili …………………………………………………….. 86
Gemi sofeli ………………………………………………………….... 87
SabaT saRamos Gvens ojaxSi ……………………………………….... 89
me patara qarTveli var – leqsi dutu megrelisa …………..... 92
Tevdore Tavdadebuli – iakob gogebaSvilis mixedviT ……….. 93
deda – leqsi ioseb noneSvilisa …………………………………... 96
Tbilisi ………………………………………………………………... 97
cotne dadiani – iakob gogebaSvilis mixedviT ………………… 101
leqsikoni …………………………………………………………….. 105
124