İncelemek İçin Tıklayınız

 SUNUŞ
Günümüzde hızla gelişen iletişim ağları ülkelerin bilim ve kültürlerini
yakınlaştırırken, ulusların dillerinde de birbirlerine uyumlu etkileşime neden
olmaktadır. Bu durum, ulusal dilin kendini zaman içerisinde yenilemesini zorunlu
hale getirmektedir.
Spor kültürü dünyada her geçen gün daha geniş kitlelere yayılmakta, buna
bağlı olarak da bu alanda yapılan yazılı ve görsel çalışmaların, biriken bilgi
verilerinin önemi de artmaktadır. Bu artış, spor branşlarındaki hızlı değişimlerden
ve yeni anlayışların ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır. Basketbol, voleybol
ve hentbol sporları insan vücudu üzerinde olumlu birçok etkilerinin yanında,
insanların sosyal yaşantılarını çeşitlendiren ve zevk alarak yaptıkları bir aktivite
olmaları bakımından da önemlidir. Bu bağlamda amacımız, bu konuda duyulan
bir eksiklikten veya ihtiyaçtan ziyade her geçen gün artan basketbol, voleybol ve
hentbol branşlarına özgü spor terimlerinin daha geniş açılımlarını sunarak spor
bilim insanları ve her düzeydeki sporseverlere katkı sağlamaktır. Çünkü, tüm
dünyada birçok spor terimi genel olarak orijinal diliyle (ribaunt-rebound, pas-pass,
defans-defense, pivot-pivot, mola-time out vb. gibi) kullanılmaktadır.
Spor alanında branşlara yönelik terim geliştirme çalışmalarında “Spor
Terimleri Sözlük Dergisi” ilk yayın olma özeliği taşımaktadır. Burada verilen
bilgilere zaman içinde mutlaka yenileri eklenecektir. Daha sonraki sayılarda
diğer spor branşları da eklenerek devam edilecek ve tüm spor branşlarının
tamamlanmasından sonra da sözlükler birleştirilerek Türk Dil Kurumuna (TDK)
tek bir sözlük şeklinde, “Spor Terimleri Sözlüğü” olarak yayımlanması için
sunulacaktır.
Spor terimleri sözlüğünün hazırlanmasında, sözlük geliştirme çalışmalarında
bir öncü olan sayın Prof. Dr. Cengiz YAKINCI ve Uz. Dr. Aydemir YALMAN’a
destek ve önerileri için teşekkür eder, spor alanında terim dilinin gelişmesine katkı
sağlaması dileği ile başta sporcu, spor bilimci, eğitimci, yönetici ve antrenörler
olmak üzere sporun ilgi alanındaki tüm çalışanlarına yararlı olmasını dilerim.
Doç. Dr. Cengiz ARSLAN
1
Yayın Koordinatörü
Doç. Dr. Cengiz ARSLAN
[email protected]
1961 Yılında Elazığ Tadım Köyü’nde doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Elazığ’da tamamladı. 1979
yılında girdiği Manisa Spor Akademisinden 1982-83 öğretim yılında mezun oldu. 1984 yılında Fırat
Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bölümüne Öğretim Elemanı olarak atandı. 1989 yılında Gazi
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsünde Yüksek Lisans, 1994 yılında Doktora öğrenimini tamamladı
ve aynı yıl Yrd. Doç. Dr., 2008 yılında da Doç. Dr. ünvanlarını aldı. 1992 yılında kurulan Beden Eğitimi
ve Spor Yüksekokulunun kurucu Müdürlüğünü yaptı ve Beden Eğitimi Bölümü’nün gelişmesinin
de büyük katkıları oldu. Ulusal ve uluslararası 150’den fazla bilimsel yayın ve birçok lisansüstü tez
danışmanlığı yaptı. 1997-98 yıllarında bir yıl süreyle Almanya Justus-Liebik Üniversitesinde (Giessen)
Spor Hekimliği ve Sporcu Sağlığı konularında Doktora üstü çalışmalar yaptı. 1999-2001 yılları arasında
Gaziantep Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda Müdür olarak görev yaptı. Halen İnönü
Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Müdürü olarak görev yapmaktadır. Evli ve iki çocuk
babasıdır.
2
Basketbol Terimleri
A
adam adama savunma man-to-man defense Saha
içinde her savunma oyuncusunun belli bir hücum
oyuncusu ile oynadığı savunma sistemi.
adam değişme jump switch Toplu oyuncuya
perdeleme yapıldığında, perdelemeyi yapan hücumcuyu savunan oyuncunun doksan derecelik
bir açıyla dripling yapanın karşısına çıkıp adam
değişmesi.
aerobik güç aerobic power Oyun içinde enerjinin
uzun süre kullanılması, dayanıklı olma durumu.
ağırlık antrenmanı weight training Basketbolcuların kondisyona ve kuvvete dayalı çalışma uygulamaları.
alan hücumu zone offense Bölge savunmasına
karşı yapılan hücum.
alan savunması zone defense Her oyuncunun
kendi alanı içerisindeki oyuncuyu savunmakla sorumlu olduğu savunma oyunu.
alçak post low post Serbest atış çizgisinin dışında
potaya en yakın bölgeler.
alçak top sürme low dribbling Hareketli olarak
yere yakın top sürme.
aldatma fake Rakip oyuncunun saha içindeki
etkisini azaltmak için topla, sesle ve vücudu kullanarak yapılan hareketler.
alıştırma drill Taktik amaçlı yapılan çeşitli uygulamalar.
alt bölge down low Pota altındaki bölge.
altıncı adam sixth man Oyuna giren ilk yedek
oyuncu.
alttan pas shovel pass Tek veya iki elle alttan
atılan pas.
anaerobik güç anaerobic power Basketbolun
yapısı gereği hız ve çabukluğun (ani hareketler)
oyun içinde etkili olduğu, vücutta oksijenin sınırlı
kullanıldığı durum.
ani atış run-and-gun Ofans geçişine dayanan,
takımın hızla hücuma çıkıp etkili şutörleriyle rakip
savunma yerleşmeden ilk fırsatta atış yapması.
ani duruş stopping on a dime Oyun içinde koşan
oyuncunun aniden durması.
ani hareket roll Savunma oyuncusu karşısında
çok çabuk hareket etme.
ani şut pop shot Çoğunlukla dripling sonunda
aniden atılan şut.
antrenman training Bilimsel temellere dayanarak
basketbolcunun performansını artırmaya yönelik
sistemli uygulanan çalışmalar.
antrenör coach Birbasketbol takımını tekniktaktik açıdan maçlara hazırlayan ve yöneten kişi.
ara zaman half time Devre arası dinlenme
süresi.
arka adalenin kasılması pulled hamstring Bacakta bükme hareketinden sorumlu kas gruplarında
(Hamstring) oluşan gerilme.
arka arkaya sayı burning the nets Bir oyuncunun
arka arkaya sayı atması.
arkadan hücuma gelen oyuncu trailer Hızlı
hücumda takım arkadaşının arkasından hücuma
katılan oyuncu.
arkadan tek el pas behind-the back pass Oyuncunun topu arkasından geçirerek tek elle attığı pas.
ayak çalışması foot work Rakip karşısında
doğru pozisyon almak için yapılan duruş (stance)
çalışmaları.
B
bakmadan atılan pas no-look pass Hedefe bakılmadan verilen pas.
basketbol basketball, roundball Beşer oyuncudan
oluşan iki takımın rakip potalara sayı atmayı amaçladığı oyun.
basketbolun temelleri fundamentals Basketbolun
temel kuralları, teknik ve stratejileri.
baskı press, pressing Savunma yapan takım
oyuncularının, hücum oyuncularından topu kapmak ve hata yapmalarını sağlamak için yaptıkları
hareketler.
baskılı alan savunması zone press Savunma yapan takımın kendi alanında rakibi baskı altında
tutması.
3
Sözlük Dergisi
baskılı savunma pressing defense Rakip oyuncular
üzerinde iyi savunma ile baskı kurmak.
baş aldatması head fake Baş ile yapılan aldatma
hareketi.
başantrenör head coach Basketbol takımından
sorumlu lider çalıştırıcı.
baş üstü pas overhead pass Baş üzerinden verilen
pas.
baş üstü şut overhead shot Baş üzerinden atılan
şut.
başhakem lead official Bir basketbol müsabakasında oyun sırasında kullanılacak tüm donanımı
kontrol eden, maçta oynanacak top seçimini yapan,
birinci periyodun hava atışını ve diğer periyotların
başlaması için topun oyuna sokulması işlemini
yerine getiren ve oyun süresi bittikten sonra sayı
cetvelini onaylanıp imzalayan en yetkili hakem.
bayan basketbolu girl’s basketball Bayan kategorisinde oynanan ligler.
Bayanlar Ulusal Basketbol Birliği Women
National Basketball Association (WNBA) Amerika
Birleşik Devletleri’nde oluşturulmuş bayanlar profesyonel basketbol ligi.
bencil oyuncu gunner Pas vermeyi sevmeyen,
oyun içinde topu kendi kullanan oyuncu.
beslenme nutrition Basketbol gibi spor müsabakaları öncesinde, sırasında ve sonrasında sporcunun vücudunu meydana getiren hücrelerin düzenli
ve dengeli çalışması için besin öğelerinden yani
yağlar, karbonhidratlar, proteinler, vitaminler ve
minerallerden yeterli miktarlarda alınmasını ve
fizyolojik işlevlerin işlemesini sağlayan faaliyetler.
beş saniye kuralı five-second rule Yakından ve
kurallara uygun olarak savunulan bir oyuncu topu
beş saniyeden fazla elinde tutamaz kuralı.
beşli örme five man fast break Beş oyuncu ile
yapılan örme.
beyzbol pas baseball pass Tek elle kafanın arkasından genellikle hızlı hücum başlangıcında atılan
pas.
birden fazla faul multiple foul Bir oyuncuya
4
iki rakip tarafından aynı anda kural dışı hareket
yapılması.
bire bir one-on-one İki rakip oyuncunun takım
arkadaşlarından yardım almaksızın karşı karşıya
kalmaları.
bir-iki-iki bölge savunması one-two-two zone
Bir oyuncunun ön, iki oyuncunun orta ve iki
oyuncunun da arka pozisyonda oynadığı alan savunması.
bir-üç-bir bölge savunması one-three-one zone Bir
oyuncunun ön, üç oyuncunun orta ve bir oyuncunun
da arka pozisyonda oynadığı alan savunması.
blok stuff, block Smaç, şutu kesme veya blok
yapma.
bloke etme blocking Savunma oyuncusu tarafından, hücum oyuncusunun sayı atmasını, ribaunt
almasını veya geçmesini engelleme.
bloke şut blocked shot Savunma oyuncusunun
hücum tarafından yapılan bir atışı elden çıktıktan
sonra ve çember seviyesinin üzerinden aşağıya inişe
geçmeden önce kesmesi ve topun çembere gidişini
engellemesi.
bovling pas bowling pass Hızlı hücumdan çıkış
için alttan verilen pas.
büyük sayı farkı curtain time Kapatılmayacak
kadar büyük fark olunca maça bitti gözüyle bakmak.
C
canlı top live ball, alive Hava atışında top hakemin ellerini terk ettiğinde, serbest atışı kullanan
oyuncu topu eline aldığında ve top çizgi dışından
oyuna sokulurken topu oyuna sokacak oyuncu
topu eline aldığında oluşan durum.
Ç
çabukluk quickness Oyun içinde çabuk ve kıvrak
hareket etme.
çalınmayan faul free foul Faul yapılanın avantajını kaybetmemesi için çalınmayan kural dışı
hareket düdüğü.
Basketbol Terimleri
çalışma work-out Antrenman alıştırmaları.
çapraz adım aldatması over play Yakın savunmalara karşı, hücum oyuncusunun tek tarafını
savunmayı deneyen rakiplere karşı uygulanan aldatma.
çapraz koşu zig-zag Saha içinde çapraz koşular
yapma.
çapraz pas cross-court pass Hücum sahasının bir
yanından ötekine atılan pas.
çaylak oyuncu rookie Amerikan Ulusal Basketbol
Liginde ilk senesini oynayan oyuncuya verilen ad.
Acemi oyuncu.
çember bucket, rack, rim Çapı 45 cm, saha içi
girintisi 120 cm, yerden yüksekliği 305 cm olan
potaya asılı yuvarlak demir.
çember altını iyi kullanan lord of the rims Pota
altında fiziksel özelliklerini ve tekniğini kullanarak
savunmada iyi yer tutan oyuncu.
çembere değmeden giren şut nothing but net Bir
şut teşebbüsü sonrası topun kısa kalması ve sadece
fileye temas etmesi.
çembere doğru sayı yapma burn Güzel bir
hareketle savunmacıyı çembere doğru geçip sayı
yapma.
çembere temas offensive goal tending Top çember
seviyesinin üzerinden aşağı inmeye başladığında
bir hücum oyuncusunun topa veya çembere dokunması.
çengel şut hook shot Sayıya daha uzak elini
kullanarak oyuncunun tek eliyle attığı atış.
çeviklik agility Savunmada veya hücumda denge ve sürat kaybetmeden ani yön değiştirebilme
yeteneği.
çeyrek quarter Oyun içinde dört periyottan her
biri.
çift faul double foul İki rakibin aynı anda birbirlerine yaptıkları karşılıklı kural dışı hareket.
çift pivot double pivot Post pozisyonundaki iki
oyuncunun hücumdaki yerleşmesi.
çift sayı double double, double figures Bir basketbolcunun oyun içinde sayı, ribaunt, asist ve blok
gibi durumlardan ikisinde iki basamaklı sayılara
erişmesi.
çift top sürme double dribble İki eli birlikte
kullanarak veya iki kez kural dışı top sürme.
çizelge chart Basketbolda sayı, faul ve mola gibi
istatistiksel bilgileri gösteren tablo.
çizgi alıştırması line drill Saha çizgileri arasında
uzunlamasına yapılan koşu.
çizgi dışı oyunu out of bounds play Topu dışarıdan
oyuna sokan takımın uyguladığı oyun.
çizgilerin dışı out of bounds Oyun sahasını
sınırlayan çizgilerin dışı.
çocuk ligi biddy basketball Erkeklerde 9-12 yaş,
kızlarda 9-13 yaş arası çocukların katıldığı özel lig.
çok iyi oyuncu superstar Takımın yıldız oyuncusu.
çok sıçrayan oyuncu lightbulb changer Çok
fazla sıçrama yeteneğine sahip basketbolcular için
kullanılan deyim.
D
defans defense savunma
dengeli hücum ballanced offense Dengelenmiş
hücum düzeni.
dengesiz atılan şut brick shot Topun sert bir
şekilde panyaya veya çembere çarpıp uzağa sekmesine
yol açan acele atılan şut.
devre half İlk iki periyodun sonu.
dış oyuncu post Serbest atış için belirlenmiş
alanın dışında pozisyon alan oyuncu, pivot.
dış saha topu outdoor ball Salon dışında oynanan
basketbol topu.
dış şut outside shot Mesafeli atılan dış şut.
dikey sıçrama vertical leap/jump Hava atışı,
ribaunt alma gibi bulunduğu yerden en yükseğe
sıçramayı gerektiren fiziksel özellik.
dip çizgide top sürme baseline drive Sayı atmak
amacıyla potanın arkalıklarının altındaki bitiş çizgisi
boyunca top sürme.
dip çizgiler baselines, end lines Pota altlarında,
köşelere kadar uzanan sınır çizgileri.
5
Sözlük Dergisi
diskalifiye faulü disqualified foul Basketbolcunun
sportmenlik dışı hareket veya davranış sonucu bir
daha oyuna dönmemek üzere hakem tarafından
cezalandırılması.
diyagram diagram Antrenörlerin taktik verirken
kullandıkları şekiller.
doğru pozisyon getting position Oyun içinde en
uygun yerde bulunma.
donanım equipment Basketbol oyunu ile ilgili
aygıt ve malzemeler.
dört kategoride iki basamaklı sayılara ulaşma
quadruple double Bir basketbolcunun oyun içinde
sayı, ribaunt, asist ve blokta iki basamaklı sayılara
erişmesi.
dört sayılık oyun four-point play Üç sayılık
şut atan ve üç sayı kaydeden oyuncuya kural dışı
hareket yapılması ve oyuncunun bu tek atışı da
sayıya çevirmesi.
dört-bir savunma diamond-and-one Dört oyuncunun baklava şeklinde pozisyon aldığı beşinci
oyuncunun ise rakiple bire bir oynadığı bir savunma
stratejisi.
dörtlü final final four Elemeler sonrası kalan
dört takımın kendi arasında oynadığı turnuva.
duraksama hesitation Hücumda duraksar gibi
yapıp kekeleme adımı atma.
duruş stance Rakip karşısında doğru pozisyon
alma.
düz turnike lay-up Oyuncunun gidiş yönüne
doğru potaya en yakın mesafeden, çarptırarak veya
direkt çembere tek elle yaptığı atış.
E
ebat size Oyuncuların fiziksel (vücut) yapıları.
ekip staff Kadro, personel.
el değiştirerek top sürme crossover dribble
Elinde top olan oyuncunun topu bir elinden ötekine dripling yaparak alması. Dripling yaparken el
değiştirme.
el gösterme show-up Oyuncunun rakibin elindeki topa elini yaklaştırması.
6
el işaretleri hand signals El ve parmaklar ile
gösterilen işaretler.
elden ele pas hand-off Oyuncular arasında oyunu
çabuklaştırmak için elden ele verilen pas.
ele yapılan kural dışı temas hacking Rakibin
topunu uzaklaştırmak için eline veya koluna yapılan kural dışı hareket.
elle kontrol hand check Savunmacının, savunma yaptığı rakibi eliyle kontrol ederek savunması.
ellerin aşırı sallanması elbowing Rakip oyuncuya vurmadan ellerin aşırı sallanarak pozisyon alınması.
en değerli oyuncu most valuable person Normal
sezonda veya finallerde takımının başarısına katkı
yapmış oyuncu, MVP.
en hızlı hücum çıkışı firehouse basketball Çabuk
ve kolay sayı bulmak için oyuncunun hücuma çıkış
sistemi.
en iyi şutör shooting guard Oyun içinde takımın
en yüzdeli şut atan oyuncusu.
eşleşme match-ups Oyuncuların ebatlarına veya
özelliklerine göre uygun eşleşmeleri.
ev sahibi home Maçı kendi sahasında oynayan ve
maç takviminde ilk adı yazılan takım.
F
falsolu atış spinning layup Turnikeye başlarken
vücudu yana doğru döndürüp topa falso verdirerek
yapılan potalı atış.
faul foul Kural dışı hareket.
faul limiti over the limit Takımın bir periyotta
dört faulden fazla faul yapması.
faul sokamayan oyuncuya faul faul give one
Rakipte atış yüzdesi düşük oyuncuya bilerek faul
yapma.
faul sorunu foul trouble Kişisel faul sınırına yakın olan oyuncu.
FIBA Federation of International Basketball
Association Uluslararası Basketbol Federasyonu teriminin kısaltması
fikstür fixture Maçların yapılacağı saat, gün, yıl
Basketbol Terimleri
gibi program zamanını gösteren karşılaşma takvimi.
file net Basketbol çemberine bağlı, ipten yapılmış,
ortası açık silindirik özel yapı.
forvet forward Hem savunmada hem hücumda
köşelere yakın oyuncu.
forvet bloğu forward wall Potaya yakın oynayan
üç uzun oyuncunun oluşturduğu blok.
G
geçiş transition Hücumdan savunmaya, savunmadan hücuma geçiş.
geçiş pası inbounds pass Oyuncuların birbirini
geçerken kullandığı pas.
geri çekilme adımı retreat step Oyuncunun
adımını geri çekerek rakibi karşısında pozisyon
alması.
geri forvet backside forward Savunmanın gerisinde kalan forvet oyuncusu.
geri koşma get back Savunmaya kontrollü olarak
geri geri gelme.
geri saha backcourt Hücumdayken bir takımın
savunma yaptığı yarı arka saha.
geri saha ihlali backcourt violation Oyuncunun topu orta çizginin gerisindeki kendi potasının
olduğu sahaya değdirmesi veya topla temas halinde
iken ayağını orta çizgiye veya arkasına basması.
geri yürüme reverse walking Rakibi savunarak
geri geri hareket etme.
geriye sıçrayarak aldatma fadeaway jumper
Blok karşısında oyuncunun geriye doğru sıçrayarak
atış yapması.
geriye düşerek atış fall away shot Rakip oyuncunun bloğundan kaçmak için geriye düşerek atılan şut.
germe stretching Eklem ve kasların hareket
genişliliğini artırmak ve oyuncuları sakatlıklardan
korumak için yapılan esnetme egzersizleri.
girmemiş olan bir şut için sayı kararı goaltending Çember seviyesinin üzerindeki topun inişi sırasında savunmanın topu kesmek amacıyla
dokunması sonucu verilen sayı.
göğüs pas chest pass İki elle göğüs seviyesinden
verilen pas.
gölge savunması shadow defense Oyuncunun
gölgesini kullanarak savunma uygulaması.
görev adamı horse Sahada en zor görevleri üstlenen oyuncu.
göz aldatması eyes fakes Rakibi geçmek için baş
ve göz ile yapılan aldatma.
H
hafif faul no harm no foul Sakatlığa yol açmayan
taktik için yapılan kural dışı hareket.
hakem referee, umpire, official Saha içindeki
ihlalleri, faulleri ve basketbol oyun kurallarını uygulamakla sorumlu görevliler.
hareketli hücum motion offense Hücumda kolay sayı bulabilmek için oyuncuların sürekli yer
değiştirmesi.
hareketli olma moving Saha içinde sürekli yer
değiştirme.
hareketli perdeleme moving pick Hareketli bir
oyuncunun rakiple temasıyla sonuçlanan engelleme
hareketi.
hareketli savunma motion defense Savunmada
rakibe boş alan bırakmamak için oyuncuların yaptığı savunma sistemi.
hareketli şut running jumper Topla hareketli
olarak atılan şut.
hatalı sürme traveling Hücum oyuncusunun
topu sürerken kural ihlali yapması.
hatalı top sürme steps Bir oyuncunun topu
kontrol altına aldıktan sonra sektirmeden birden
fazla adım atarak yürümesi veya sektirdikten sonra topu elinde tutup tekrar topla yürüme ihlali
yapması.
hava atışı tip-off, jump ball, center jump Maçın
başlangıcında rakip iki oyuncu arasında sahanın
orta yuvarlağında hakem tarafından yapılan atış.
hava atışı dairesi jumping circle Hava atışı için
kullanılan merkez dairenin içi.
7
Sözlük Dergisi
havada el vurma high five İki oyuncunun ellerini
havaya kaldırarak vurmaları.
havada kalma süresi hang time Şut, smaç veya
turnike için sıçramış oyuncunun havada kalma
süresi.
havada smaç alley-oop Topun çemberin üzerine
doğru pas olarak atılıp, potaya yakın oyuncu tarafından havada yakalanıp smaçla tamamlanması.
hızlı çıkış push it up Topu çok çabuk hücum
sahasına getirmek.
hızlı hücum fast break 1. Bir takımın sayı girişimi sonrası rakip takımın toparlanmasına fırsat
vermeden çabuk bir şekilde topla rakip sahaya
doğru yaptığı çıkış. 2. Basketbolda rakip sahaya
çabuk geçebilmek için uygulanan hücum taktiği.
hızlı hücum çıkışı leading the fast break Bir
hücum oyuncusunun hızlı hücuma koşarken diğerinden önde olması.
hızlı hücum pası outlet pass Savunma ribaundu
sonrası hızlı hücum için verilen pas.
hücum offense Rakip sahada sayı atma amaçlı
yerleşim düzeni.
hücum eşleşmesi marking a man Hücum oyuncusunu tutmak, savunmak.
hücum faul offensive foul, charging Bir oyuncunun top kendi takımının kontrolündeyken rakip
oyuncuya veya top kontrolüne sahip bir oyuncunun
sabit duran savunmacıya çarparak faul yapması.
hücum oyuncusuna topu aldırmama overplay
Top ile çember arasında durup hücum oyuncusuna
topu aldırmamak için kapalı duruş pozisyonunda
bulunma.
hücum potası offensive board Rakip takımın
savunduğu pota.
hücum ribaundu offensive ribaunt Aynı takımdaki arkadaşının veya kendisinin başarısız bir şut
sonrası panyadan veya çemberden dönen topunun
sayı için tamamlanması.
hücum sistemi offensive system Rakip savunmaya
karşı hücum düzeni.
hücum takımı offensive team Topa sahip olan ve
8
sayı için atak yapan takım.
hücuma yakın oyuncu basket hanger Hücum
potasına hep yakın oynayan oyuncu.
hücumcuya top aldırmama deny the ball Çok
yakın ve sıkı savunma yaparak bir rakibin top
almasına engel olmak.
hücumda pas bekleme hanger Takımı geri koşarken hücum sahasında kalan oyuncu.
hücumda pas yapma deal Hücum sahasında
oyuncuların pas yapması.
hücumda top alma breakaway Bir hücum oyuncusunun savunma kendi sahasına gelmeden önce
hücum sahasına koşup topu alması.
hücumun içine girme belly up Hücumda yakın
savunma yapma.
I
ısınma warm-up Maça veya antrenmana vücudu
hazırlama uygulaması.
İ
içeri adım dip step Oyuncunun rakibi aldatmak
amacıyla içeri doğru dalma pozisyonu.
içeri dalış pası dish out Çembere doğru dalış
yapan oyuncunun boş arkadaşına pas vermesi.
içeri devrilme pick and roll Perdelemeye gelen
oyuncunun topu almak için içeriye doğru hareket
etmesi.
ihlal false, violation Faul sayılmayan ancak topun
hâkimiyetinin rakip takıma geçmesini sağlayan
kural dışı hareketler.
ihtiyaç dışı oyuncu weeding out Takımın ihtiyacı
olmayan oyuncunun takımdan gönderilmesi.
iki sayı two-point Üç sayı çizgisinin içinden
atılan başarılı şut.
iki veya üç sayılık atış girişimi field goald
attempt Şutörün pozisyonuna bağlı olarak yapılan
iki veya üç sayılık atış girişimi.
iki veya üç sayılık atış yüzdesi field goald
percentage Şutörün pozisyonuna bağlı olarak yapılan iki veya üç sayılık şut denemesi.
Basketbol Terimleri
iki veya üç sayılık başarılı atış field goald made
Oyuncunun iki veya üç sayılık atışlardaki başarı
oranı.
iki-bir-iki bölge savunması two-one-two İki
oyuncu geride, bir oyuncu ortada ve iki oyuncunun
önde olduğu savunma sistemi.
iki-iki-bir bölge savunması two-two-one Saha
içinde iki oyuncunun geride, iki oyuncunun ortada
ve bir oyuncunun da önde görev yaptığı savunma
sistemi.
ikili oyun criss-cross play İki hücum oyuncusunun,
elinde top olan hücum oyuncusunun önünden ayrı
yönlere doğru çapraz hareket etmesi.
ikili sıkıştırma double team Top kontrolüne sahip
oyuncuya iki adamla birden savunma yapma.
ikili sıkıştırmaya yardım sag Savunmada kendi
adamını bırakıp ikili sıkıştırma için arkadaşına yardıma gitme.
ikinci oyun kurucu off-guard Oyunda takımın
oyun kurucusundan sonra iyi şut atan oyun kurucu
olarak da bilinen daha kısa ve hareketli oyuncu.
ileri pas lead pass İleri doğru koşan takım arkadaşına atılan pas.
ilk beşte yer alanların yedeği backup İlk beşte
yer alan pozisyonların birinde oynayan oyuncuların yedeği. ör. yedek oyun kurucu.
ilk sayı break the ice Maçın başlaması ile birlikte
oyuncunun pozisyonuna göre yaptığı ilk sayı.
isabet yüzdesi düşük oyuncu stone hand İyi bir
şut stiline sahip olmayan, dolayısıyla isabet oranı
düşük olan oyuncu.
istatistik statictics Maçla ilgili sayısal veriler.
istem dışı temas incidental contact Oyuncunun
istemeyerek yaptığı temas faulü.
istem dışı topu düşürme fumble Oyuncunun
istemeyerek, yanlışlıkla topu elinden düşürmesi.
işaretler signals Görsel iletişim kurmak amacıyla
parmak veya elle gösterilen hareketler.
işaretli çizgiler hash marks Orta çizgisinin iki
tarafında, yan çizgilerin üzerinde işaretlenmiş çizgiler.
itiraz objection Hakemler veya diğer elemanlarla
kural ve kararlarda tartışma.
itme pushing foul İterek yapılan kural dışı hareket.
K
kalabalık oyuncu grubu traffic Bir takım hücum
yaparken rakip oyuncuların oluşturduğu grup.
kanat adamı wing man Hücumda sahanın köşe
bölgelerini kullanan oyuncu.
karşılıklı faul sonrası yapılan faul false double
foul Aynı zaman içinde meydana gelmeyen, birbirlerine kural dışı hareket yapan oyuncuların ilk
kural dışı hareket sonrası ve top oyuna sokulmadan
yaptıkları ikinci kural dışı hareket.
kasıtlı faul intentional foul Genellikle oyun sonlarında oyun saatini durdurmak amacıyla savunma
oyuncusu tarafından yapılan kural dışı hareket.
kasıtlı sert faul flagrant foul Bir oyuncuya kasten
ve şiddetle yapılan kural dışı hareket.
kat etmek cutting Top almak veya bir alanı boşaltıp yer açmak için topsuz hücum oyuncusunun
yaptığı hareket.
kavisli pas looping pass Yüksekten ve yavaşça
atılan pas.
kavisli top arc Çembere atılan topun havada
çizdiği kavis.
kayma sliding Savunma duruşunda iken adımlarla kayma.
kayma adımı slide step Ayakları birbiri ardına
çekerek adımlama.
kendi sahasından geçiş down the middle Hücum
oyuncusunun kendi sahasından diğer potaya doğru
koşarak veya dripling ile ilerlemesi.
kesici safety player Orta sahaya yakın hızlı hücumu engellemekle görevli oyuncu.
kısa forvet small forward Uzun forvetten daha
hızlı fakat daha kısa boylu hücum oyuncusu.
kişisel faul personal foul Oyuncunun bireysel
olarak yaptığı kural dışı hareket.
kolaps savunma collapsing defense Topun rakip
9
Sözlük Dergisi
oyuncuya her geçişinde savunmacıların birbirlerine
yaklaşarak uyguladıkları savunma.
kolay pas floating a pass Yüksekten ve yavaşça
atılıp kolayca yakalanabilecek pas.
kolej oyuncusunun takım değiştirmesi road
scholar Kolej oyuncusunun o okulu beğenmeyip
başka bir okula geçmesi.
kombine savunma combine defense Bazı oyuncuların adam adama savunma, geri kalanların da
bölge savunması yaptığı savunma sistemi.
kondisyon çalışması conditioning Kuvvet, güç,
sürat gibi fiziksel dayanıklılığı artırmak için yapılan
çalışmalar.
konferans conference Özellikle Amerika’da bölümlere ayrılmış basketbol liglerine verilen ad.
kontratı bitmiş oyuncu free-agent Herhangi
bir takımla sözleşme süresi sona ermiş veya iptal
edilmiş ve dolayısıyla serbest kalmış oyuncu.
kontrolsüz top loose ball Herhangi bir takımın
kontrolünde olmayan yerde seken veya yuvarlanan
top.
korna sesi buzzer Periyot veya devrenin bittiğini
belirten sesli işaret.
koşarken potaya şut running right-hander Çok
hızlı koşarken potaya şut atmak.
koşu running Top hakimiyeti sonrası, pas verirken
veya dripling yaparken kullanılan hareketler.
köşe çizgisi corner Oyun çizgilerinin kesiştiği
alanlar.
köşe şutu corner shot Sahanın köşelerinden yapılan atışlar.
kulvarların doldurulması fill the lanes Savunmayı dağıtmak için hızlı hücumda sahanın aşağısına, kenar çizgilere doğru yapılan hareket.
kural rule Maçlarda uyulması zorunlu talimat ve
kaideler.
kural dışı illegal Basketbol oyununa özgü olmayan hareket ve durumlar.
kural dışı davranış outlaw school Oyuncu transferinde kulüplerin talimatların dışında hareket
etmesi.
10
kurallara uygun legal Basketbol oyununa özgü
hareket ve durumlar.
kutu alıştırması box drill Dairenin ortasına
konan basketbol topunu hücumcunun almasını
engelleme alıştırmaları.
kutu ve bire bir savunma box-and-one İkisi
serbest atış çizgisinin kenarlarında olmak üzere savunmadaki dört oyuncu kutu şeklinde savunma
yaparken bir oyuncunun karşı takımın en skorer
oyuncusuna bireysel savunma yaptığı sistem.
kuvvet kondisyon strength conditioning Kuvvet
gelişimini sağlayan alıştırmalar.
L
lig league Basketbolun oynandığı çeşitli kategorideki maçlar.
lig sonrası oyun play-off Genellikle tek veya çift
devreli maçlardan sonra ilk sekiz takımın eşleştiği
oyun sistemi.
liste roster Takımdaki oyuncuları göteren sıralı
çizelge.
M
maç öncesi toplantı skull session Maçlardan önce oyuncuların hücum ve savunma stratejilerini
konuştuğu oturum.
merkez çizgi center line Oyun alanını ikiye
bölen çizgi.
merkez hakem center official Bir basketbol
maçında serbest atış çizgisi uzantısı ve sahanın orta
alanı arasındaki hareketlerden sorumlu hakem.
mola time out Oyun içinde takımların dinlenme
veya taktik amaçlı aldıkları oyun dışı zaman.
mola süresini aşma excessive timeout Kuralların
izin verdiği mola sayısından fazla mola süresi
kullanma.
motivasyon konuşması pep talk Maçlarda antrenörlerin oyuncuları cesaretlendirmek için yaptığı
konuşma.
mucize atış half mary Mucizelerle sayı olabilecek atış.
Basketbol Terimleri
N
NBA National Basketball Association Amerikan
Profesyonel Basketbol Birliği ifadesinin kısaltması.
kurması.
oyundan uzak bölge downcourt Oyunun oynandığı alandan uzak olan bölge.
O
o sembolü O Koçların diyagramlar çizerken
hücum oyuncusu için kullandığı şekil.
okul sahası schoolyard Okulların bahçelerinde
basketbol oyunu için yapılmış oyun alanları.
orta daire center circle Oyunun başlangıcında
hava atışının yapıldığı sahanın orta yuvarlağı.
orta oyuncu middle man Hızlı hücumda topu
ortadan götüren oyuncu.
orta saha midcourt Saha içinde orta dairenin de
bulunduğu alan.
orta saha çizgisi midcourt line Sahayı ikiye bölen
çizgi.
oyun dışı foul out Oyuncunun kişisel fauller
sonrası oyun dışında kalması.
oyun dışı oyuncu disqualified player Faul limitini
dolduran veya kural dışı hareket eden oyuncunun
bir daha dönmemek üzere oyun dışına çıkarılması.
oyun kurucu guard, point guard, playmaker
Hücum sistemi içinde takımı yönlendiren ve
yöneten, top kullanma hâkimiyeti yüksek oyuncu.
oyun saati game clock Oyun içinde kalan zamanı
gösteren saat.
oyuncu player Sahadaki her bir sporcu.
oyuncu kontrollü faul player-control foul Şut
kullanmıyorken hücumda yapılan faul.
oyuncu seçmeleri draft, tryouts Amerikan profesyonel basketbol liginde sezon başında yapılan seçmeler.
oyuncunun dışarıdaki arkadaşına pası kick it
out Pota altında atış şansı bulamayan oyuncunun
dışarıdaki arkadaşına pas atması.
oyuncunun pozisyonunu alması establish position Hücum oyuncusu kendi alanına girmeden
önce savunma oyuncunun hazır halde beklemesi.
oyuncuyu sıkıştırma trap İki savunma oyuncusunun rakip bir hücum oyuncusu üzerinde baskı
Ö
öldürücü şutör deadly shooter Hücumun zorlandığı anlarda çok iyi şut atan oyuncu.
ölü top dead ball Sahadan veya serbest atıştan
sayı yapıldığında, top canlıyken bir hakem düdük
çaldığında, bir periyodun sona erdiğini belirten sesli
işaret geldiğinde ve top bir takımın kontrolünde
iken 24 saniye saatinin sesli işaret vermesi halinde
oluşan durum.
ön saha front court Dip çizgiden merkez daireye
uzanan alan, takımların hücum sahası.
öne adım jab step Stop sonrası sabit olmayan
ayağın öne doğru hareket pozisyonu.
örme weave Topu yere vurmadan oyuncuların
paslaşarak yaptıkları alıştırmalar.
P
panya, pota backboard Sahanın her iki ucunda
aksamları tahta, mika veya fiberglastan yapılmış
ve çember ile bütünleşmiş, uzunluğu 105 cm olan
çarpma levhası, arkalık.
panyalı şut bank shot Panyaya çarptırarak sayı
atma girişimi.
parmakların topu takibi follow through Topun
bir oyuncu tarafından şut, top sürme ve geçişlerde
tek veya çift el kullanılarak takım arkadaşına
verilmesi.
pas pass Topun bir oyuncu tarafından şut, top
sürme ve geçişlerde tek veya çift el kullanılarak
takım arkadaşına verilmesi.
pas oyunu passing game Hareketli paslaşmaların
yapıldığı alıştırmalar.
perdeleme screen, pick Hücum eden takımın
oyuncularından birinin takım arkadaşının kolay
şut atması veya rakibi geçebilmesi için, takım
arkadaşı ile savunma oyuncusunun arasına girerek
yardımlaşması.
11
Sözlük Dergisi
periyot period Bir basketbol maçının dört çeyrek
bölümünün her biri.
periyot öncesi son sayı buzzer beater Periyotun
bitiş düdüğünden hemen önce yapılan sayı.
pivot pivot uzun oyuncu
pivot hareketi pivotting Tek ayağı hareket ettirirken diğer ayağın yerde sabit kalması. Sabit ayak
pivot ayağıdır.
planlı hücum pattern play Daha önceden planlanmış hareketlerin yapıldığı hücum düzeni.
ponpon kızlar cheerleader Molalarda ve devre
arasında sahada seyircilere dans eden amigo bayanlar.
pota altı underneath Sahanın her iki uç tarafında bulunan panyaların alt alanları.
potaya çok uzak mesafe downtown Pota ile
arasında ileri derecede uzaklık olan bölge.
potaya doğru hareket penetration Potaya doğru
dripling ile yapılan içeri dalma hareketi.
potaya yakın atılan şut inside shot Yakın mesafeden çemberin içine doğru bırakılan atış.
potayı parçalamak crash the boards Uzun oyuncunun pota altında bir maç veya sezon boyunca
yüksek ribaunt ortalamasını yakalaması.
pozisyon position Oyuncuların oyun kurucu,
forvet gibi oyun içindeki konumları.
pozisyon oyuncusu secretariat Oyun içindeki
pozisyonuna göre diğer oyunculara baskın olan
oyuncu.
prim bonus Maçlarda galibiyeti teşvik için verilen ödül.
profesyonel basketbol ligi National Basketball
Association Kendine has kurallarla üst düzeyde basketbolun oynandığı Amerikan Ulusal Basketbol
ligi, NBA.
R
rakip oyuncuyu savunma guarding, covering a
man Rakip bir oyuncu karşısında savunma pozisyonu alma.
rakipten ribaunt alma snatch Rakip oyuncu12
nun elinden ribaunt kapma.
rapor scout Rakip takımlar hakkında hazırlanan
bilgiler, gözlem.
resmi oyun kuralları official game rules Maçlarda
oyuncuların ve diğer görevlilerin uymalarının zorunlu olduğu talimatlar.
ribaunt rebound Panyadan ve çemberden dönen
topların takip edilerek tutulması.
ribaunt için potaya gitme go to the boards Pota
altında çemberden dönen toplar için yer tutma.
ribaunt için pozisyon alma box out, block out
Ribaunt için avantaj sağlamak amacıyla, vücudunu
kullanarak rakiple pota arasında pozisyon alma.
Hücum oyuncusunu potadan uzak tutma.
ribaunt sonrası çıkış bang the boards Ribaunt
sonrası rakibin savunmaya yerleşmesine fırsat tanımadan saldırgan çıkış.
ribauntçu dirseği russel elbow Ribaundu alan
oyuncunun dirseklerini çıkartıp rakibin yaklaşmasını önlemesi.
rüya takım dream team Amerikan Profesyonel
Basketbol ligindeki oyunculardan kurulu Amerika
Birleşik Devleti basketbol takımını oluşturan oyunculara ilk kez 1992 Barselona Olimpiyatları’nda
şampiyon olduklarında yazılı ve sözlü basının
verdiği ad.
S
saatin çalışması start the clock Maç saatinin
çalışmaya başlaması.
saha court, inbound Dip çizgiler ve kenar
çizgilerin içinde kalan basketbol oyun alanı.
saha dışı outside, of the court Saha çizgilerinin
dışında kalan bölge, sahanın dışı.
saha içi daireler restraining circle İki serbest atış
dairesi ve merkez daire.
saha görüşü court vision Oyun süresince bir
oyuncunun en iyi pası verebilmesi için sahadaki
her şeyi görebilmesi.
saldırgan savunmacı chaser Bölge savunmasının
önünde durup saldırgan savunma ile rakip oyun-
Basketbol Terimleri
cuları kötü pas atmaya zorlayan oyuncu.
salon topu indoor ball Salon içinde oynanan
top.
savunma duruşu defensive stance Savunma sırasında el ve ayakların bulunması gereken duruş pozisyonu.
savunma hareketi boxer’s shuffle Savunma duruşunda ayakları kullanarak yana, ileri, geri kayma.
savunma işaretleri defensive signals Takımların
oyun sırasında savunmada yardımlaşmak amacıyla
kullandığı görsel işaretler.
savunma potası defensive board Takımın kendi
potası.
savunma pozisyonu stagger stance Savunmada
bir ayak ötekinin biraz önünde, ayaklar omuz genişliğinde açık ve bir el topu çalmak için ileri doğru
uzatılmış şekildeki savunma duruşu.
savunma ribaundu defensive ribaunt Rakibin
şutu sonrası dönen topu alma.
savunma ribaundunu alan oyuncunun sayı
yapması go coast-to-coast Savunma ribaundunu
alan oyuncunun topu dripling ile hücum sahasına
kadar götürüp sayı yapması.
savunma üçgeni defensive triangle Savunmada
iki oyuncunun pota altında, bir oyuncunun serbest
atış çizgisine yakın ortada olduğu pozisyon.
savunma yapmayan open man Savunması kötü
oyuncu.
savunmacının yanına adımını alıp top sürme
drop step Sayıya yönelen oyuncunun savunmacının
yanına adımını alıp onu top sürüşüyle geçmesi.
savunmada adam değişme switch Savunma yapan oyuncuların oyun içinde tuttukları adamları
yardımlaşarak değiştirmeleri.
savunmada değişiklik stunting Oyun içinde
savunma sisteminde gereksinimlere göre devamlı
değişiklik yapma.
savunmanın potanın önünde toplanması
clogging the middle Savunma takımının rakip takıma potaya yakın atış şansı vermeyecek şekilde
potanın önünde kümelenmesi.
savunmasız atış yapan oyuncu garbage man
Potaya çok yakın ve savunmasız atışları sayı yapan
oyuncu.
savunmasız şut open shot Rakip takımın savunma
yapmasına fırsat vermeden kullanılan şut.
savunmayı çatlatmak crack the defense Savunmanın zaaflarından faydalanıp sayı yapmak.
savunmayı okuma read a defense Rakibin savunması karşısında hazır olma ve ona göre hücum
planlama.
sayı score, point Topun fileden geçmesi sonrası
elde edilen ve atış yerine göre bir, iki, üç değerlikli
olan skor.
sayı hakemi scorekeeper Masada sayıları yazan
hakem.
sayı olasılığı yüksek şut bunny Markaj altında
değil de son derece serbest pozisyonda atılan orta
veya kısa mesafeli, sayı olma olasılığı çok yüksek
olan atış.
sayı pası asist Başarılı bir sayının olmasının sağlayan ve o pozisyondaki oyuncuya verilen pas.
sayı sonrası topun oyuna sokulması take it out
Topun fileden geçip sayı olmasından sonra pota altı
çizgisinden oyuna sokulması.
sayı şutu shooter’s bounce Şutun çemberden sektikten sonra sayı olması.
sayı tabelası scoreboard Atlan sayıların, faullerin, süre ve diğer bilgilerin yazılı olduğu tabela.
sayı yapmak convert Başarılı bir serbest atış
sonrası yapılan sayı.
seçenek option Hücum düzeninde oyuncuların
kolay hücum edebilmek için taktikleri kullanma
hakkı.
seçim kurası lottery ABD’de Playoff’a giremeyen
takımlar arasında çekilen ve draft ilk turundaki ön
sıralarda kimin seçim yapacağını belirleyen kura.
sekiz saniye kuralı eight-second rule Takımın
kendi sahasından hücum sahasına çıkmak zorunda
olduğu süre.
sepet basket Topun filenin içinden geçmesi, sayı
olma durumu.
13
Sözlük Dergisi
serbest atış foul shot, free throw Serbest atış
çizgisinin gerisinden duruma göre bir, iki veya üç
tane durarak atış yapılması.
serbest atış bölgesi buffer zone Pota altında farklı
renkte boyalı üç saniye alanının olduğu yer.
serbest atış çizgisi charity stripe, free throw line
Şut atışı yapan oyuncuya rakibi tarafından yapılan
kural dışı hareket (faul) sonrası atışı yapacağı alan
çizgisi.
serbest atış çizgisi uzantısı free-throw line
extended Serbest atış çizgisinden kenar çizgilere
doğru hayali çizgi uzantısı.
serbest atış dairesi free throw circle, key 1. Serbest
atış çizgisiyle ikiye ayrılmış yuvarlak. 2. Serbest atış
dairesi daha dar ve anahtar deliği şekline benzediği
için ‘anahtar’ adını da almaktadır.
serbest atış dizilişi lineup for a free throw Serbest
atış sırasında ribaunda gireceklerin işaretli yerlere
dizilmesi.
serbest yerleşimli paslaşma free lane passing
Oyun alanı içinde serbestçe paslaşma.
seri galibiyetler train Bir takımın arka arkaya
maç kazanması.
sert oyuncu hatched man Çok sert faul yapan
oyuncu.
set çalışmasında hücumu takip dummy offense
Hücum setinin savunmasız çalışılması veya set
çalışması sırasında savunmanın top kapma hakkı
olmayıp sadece hücum oyuncusunu takip etmesi.
set oynama running a play Hücum ederken
oyuncunun setin oynanması için gösterdiği çaba.
set oyunu set play Yapılacak hareketlerin önceden
planlanarak stratejik olarak oynanması, oyun içinde
yerleşim düzeni.
set şutu set shot Hücum seti sırasında boş kalıp
sıçramadan atılan şut.
seyircinin hoşlandığı oyuncu fancy dan Seyircinin gözüne hoş gelecek oyun ve atışları yapan
oyuncu.
sezon öncesi pre-season Sezon başlamadan önceki dönem.
14
sezon sonrası post-season Sezon bittikten sonraki
dönem.
sezonda oynamayan oyuncu red shirt Bir sezon oynatılmayıp temel tekniği geliştirilen kolej
oyuncusu.
sıçrayarak çengel atış jump hook Oyuncunun
sıçrayarak çembere doğru topa sahip olduğu elini
havada bükerek yaptığı şut girişimi.
sıçrayarak durma jump stop Sıçrayarak tek
zamanlı durma.
sıçrayarak şut atma jump shot, jumper Oyuncunun sıçrayarak havada atış pozisyonu alması.
sıkıştırmalı bölge savunması zone trap Toplu
oyuncuyu çizgilere veya köşelere doğru sürüp topu
kaybetmesi için baskılı yapılan savunma sistemi.
sırtı dönük potaya zıplayarak atış turn-around
jumper Yakın savunmadaki rakibe sırtı dönük top
aldıktan sonra potaya zıplayarak yapılan atış.
sırtı dönük top isteme post up Pivot bölgesindeki
savunmacıyı sırtı dönük top isteme.
silici eraser Çok iyi top kesen oyuncu.
skorer scorer Sayı yüzdesi yüksek oyuncu.
skorer guard swing man İki veya üç numarada
kısa forvet mevkiinde oynayan, çok uzun boylu
olmayan, fakat son derece atletik ve iyi sıçrayan
oyuncular. bk. kısa forvet
smaç slam dunk, jam Sıçrayarak tek el veya çift el
topu çemberden geçirme girişimi.
smaç yapma throw it down, dunning the ball
Oyuncunun sıçrayarak tek el veya çift el ile topu
çemberin içine doğru sert bir şekilde vurarak sayı
yapması.
soğukkanlı cool Oyun içinde rahat ve sakin
hareket eden oyuncular için kullanılan tabir.
soğuma cool down Maç sonrası yorgunluğu ve
gerginliği atmak için basketbolcuların yaptığı kısa
süreli egzersizler.
sokak basketbolu streetball Açık alanlarda tek
pota oynanan basketbol oyunu.
son saniye şutu rainmaker Maçın son anlarında
kaybedildi denilen maçı çeviren, çok zor şartlar
Basketbol Terimleri
altında kullanılan ve muhtemelen üçlük bir sayı
olan atış.
sözleşmeli takas sign-and-trade Kontratı sona
eren veya serbest kalan oyuncunun, son oynadığı
takımla tekrar sözleşme imzalayarak başka takıma
takas edilmesi.
spor salonu sport hall Basketbol oynanmasına
uygun zemin ve donanıma sahip kapalı alan.
sporcu athlete, sportmen Ferdi veya takım sporları
içinde yer alan kişi.
sportmence sportmanlike Müsabaka sürecinde
sportmenlik kurallarına uygun hareketlerde bulunma.
sportmenliğe aykırı davranış unsports-manlike
conduct Müsabaka sürecinde sportmenlik kuralları
dışı hareketlerde bulunma.
sportmenlik dışı faul unsportsmanlike foul
Müsabaka esnasında karşı takım sporcusuna sportmenlik kuralları dışı yapılan hatalı hareket.
Ş
şut shot, shoot Oyuncunun topu herhangi bir
şekilde elleriyle çemberden geçirmek amacıyla
potaya atma hareketi.
şut hazırlığı square up Şut atmak için pozisyon
alma.
şut kartı shot chart Maçta atılan tüm şutların
kaydedildiği çizelge.
şut sesi swish Panya veya çembere dokunmadan
giren şutun çıkardığı ses.
şut veya sayı atma pozisyonu verme set someone
up Takım arkadaşına elverişli şut veya sayı atma
pozisyonu yaratma.
şutu kaçırma blowing a shot Çok kolay sayı
olabilecek bir atışın kaçırılması.
şutun fileye değip sayı olmaması tickle the twine
Atılan şutta topun çembere ulaşıp içine giremeden
sadece fileye deyip sayı olmaması.
T
t sembolü t Teknik faulün veya molanın kısal-
tılmışı.
takım team Oyuncuların oluşturduğu sporcu
topluluğu.
takım çalışması team work Savunmada ve
hücumda takım halinde yapılan çalışmas.
takım faulleri team fouls Bir takımdaki oyuncuların yaptığı toplam fauller.
takımın kendi sahasındaki maç home/road game
Ev sahibi takımların kendi sahalarında oynadığı
maçlar.
tam saha full court Basketbol oyununun oynanması için çizgilerle sınırlandırılmış alan.
tam saha baskı full-court press Tam saha uygulanan baskılı savunma.
tecrübeli oyuncu veteran free agent Çaylak sözleşmesinden çıkmış ve sonraki sözleşmesi de sona
ermiş oyuncu.
tecrübesiz oyuncu green player Acemi oyuncu.
tek atış one-shot Başarılı bir sayı sonrası verilen
faul atışı.
tek el kepçe pas scoop pass Tek elle alttan çabuk
atılan pas.
tek el sıçrama sayı lay-in Oyuncunun sayı için
topu nazikçe tek eliyle çemberin içine bırakması.
tek el şut one-hand shot Rakibin topa blok
yapmaması için pozisyon gereği tek elle yapılan
atış.
tek pota maçlar pickup games Genelde tek pota
program dışı antrenman maçları.
tekerlekli sandalye basketbolu wheelchair
basketball Sahip oldukları bedensel engele göre
sınıflandırılmış sporcular arasında tekerlekli sandalye ile oynanan basketbol oyunu.
teknik faul technical foul Oyuncuların kural dışı
hareketleri sonrasında hakemlerin uyguladıkları
ceza atışı.
teknik gözlemci technical observer Basketbol
maçlarında sayı ve süre görevlilerinin arasında
oturan, oyun sırasında öncelikli görevi masa görevlilerini denetlemek ve oyunun düzgün akışı
için saha içindeki hakemlere yardımcı olmak olan
15
Sözlük Dergisi
görevli.
temas touching Oyuncuya veya topa dokunma.
ters dönüş reverse Ani dönüş hareketiyle rakibi
ters yöne gönderme.
ters smaç reverse dunk Oyuncunun başının
üzerinden çemberi arkasına alarak yaptığı smaç.
ters taraf katı backdoor play Yüksek posttaki
oyuncunun ters taraftan (zayıf taraf ) kat eden bir
oyuncuya topu vermesi.
ters turnike reverse lay-up Oyuncunun çemberin
kendi gidiş yönünden değil ters tarafından turnike
atması.
ters yöne pas blind pass Basketbolcunun takım
arkadaşını görmeden baktığı yerin tersine verdiği
pas.
terse adım reverse step Ters geriye doğru çekilme
adımı.
terse elin dönüşü backspin Bilek ve parmak
uçlarının topa şut atarken yumuşatmak için geri
dönüş vermesi.
teşebbüs attempt Sayı girişiminde bulunma.
tipleme tip-in, tap, putback Çemberden seken
veya çemberle temas halindeki topu sayı amaçlı
hücum ribaundu ile topun çemberin içine girmesi
için itme.
top ball, rock Basketbol maçlarında kullanılan
çevresi 75-78 cm ağırlığı 600-650 gram olan özel
yapım yuvarlak deri.
top aldatması ball fake Pas veya şut atmak için
yapılan aldatma.
top çalan savunmacı ball hawk Rakip oyunculardan saldırgan savunma yaparak top çalan savunma oyuncusu.
top çalma steal Rakipten topu kapma.
top elinde yürümek walking Top sürmeden
kural dışı adım atarak yürüme.
top hâkimiyeti ball handling, possession Topun
kontrolünü kaybetmeden pas verme ve topa sahip
olma.
top hakimiyeti possession Topa sahip olma.
top ile çeşitli hareketler wheel and deal Oyun16
cunun top ile göze hoş gelen çeşitli hareketler yapıp
pas vermesi.
top kaybı turnover Topu rakibe kaptırmak.
top kesme reject Oyuncunun sayı olmasını önlemek amacıyla şuta yaptığı temas.
top kontrolü ball control İyi bir atış imkânı
sağlayana kadar hücum takımının topu kendi kontrolünde ve hâkimiyetinde bulundurması.
top kontrolü olmadan faul loose-ball foul Top
hiçbir takımın kontrolünde değilken yapılan hatalı
hareket.
top sürme dribbling, put the ball on the floor
Topun bir oyuncu tarafından kontrol altına alındıktan sonra, durarak veya hareket hâlinde bir elle
yere doğru itilerek istenilen yöne doğru sürekli
olarak zeminde sektirilmesi.
top tarafı ball side Topun oynandığı bölge.
top taşıma carry the ball Dripling yapmadan
topun kural dışı taşınması.
top yakalama catching Oyun içinde topu tutma
durumu.
top yön işareti possession arrow Maçın başlangıcındaki hava atışı sonrası topa sahip olacak takımın
yönünü gösteren ok işareti.
topa ayakla vurma kicked ball Topa ayakla
vurarak avantaj sağlama.
topa blok leather breath Sayı veya pas amaçlı
hareket eden oyuncunun topuna elle yapılan müdahale.
topla içeri sürüş drive Hücum oyuncusunun
sayı yapmak amacıyla yaptığı hareket, içeri dalış
yapma.
toplu oyuncuya dörtlü savunma clear-out Dört
hücum oyuncusu sahanın bir tarafında toplanıp,
elinde top olan oyuncuya hareket edecek boş alan
bırakmaması.
topsuz faul off-the-ball foul Topsuz alanda yapılan hatalı hareket.
topu döndürerek atılan şut finger roll Parmak uçlarından topun döndürülerek çembere
bırakılması.
Basketbol Terimleri
topu içine kolayca alan çember sewer Kolay sayı
yapılan çember.
topu rakip sahaya geçirme advancing the ball
Sayı teşebbüsünden önce bir takımın topu kendi
savunma sahasından hücum sahasına top sürerek
veya pas iletmesi.
topu taşımak palming Dripling yaparken elini,
topu avuçlayacak şekilde alta getirmek.
topu tutarak durdurma pin the ball Potaya
giden topa havada temas ederek tutma.
topun çembere veya potaya değmemesi air ball
Sayı girişiminde bulunan oyuncunun topu çembere
veya potaya temas ettirememesi.
topun oynandığı alan strong side Topun oyunda
olduğu hareketli bölge.
turnike lay-up Oyuncunun potaya en yakın
mesafeden, çarptırarak veya direkt çembere doğru
yaptığı atış.
tutma holding Oyuncunun ellerini kural dışı
kullanması veya rakibinin hareketini sınırlaması.
tutulmuş top held ball İki rakip oyuncunun aynı
anda topa sahip olmak için topu tutma hali.
Türkiye Basketbol Federasyonu Turkish Basketball Federation Türkiye’de her yaştaki vatandaşın
basketbola ilgi ve sevgisini artırıcı çalışmalar yaparak bu amaca yönelik olarak ülke genelinde
yapılanmaya, bu faaliyetleri ulusal ve uluslararası
kurallara uygun olarak diğer ilgili kuruluşlar ve
yerel yönetimler ile işbirliği içerisinde özel hukuk
hükümlerine tabi, özerk statüye ve tüzel kişiliğe
sahip teşkilat.
U
uçtan uca coast to coast Sahanın bir ucundan
ötekine ucuna olan uzunluğu.
Uluslararası Basketbol Federasyonu Federation
of International Basketball Association Uluslararası
basketbol federasyonlarını ortak kural ve yönetim
altında toplayan birlik, FIBA.
uyanık oyuncu heady player Rakibin hatalarından yararlanmasını bilen zeki oyuncu.
uygulama practice Basketbolda yapılan antrenman ve alıştırmalar.
uzak mesafeden atıcı perimeter shoter Sayının
çoğunu uzak mesafeden atan oyuncu.
uzak mesafeden sayı bury Orta veya uzak
mesafeli atılan şutun sayı olması.
uzak mesafeli şut long shot, bomb, rainbow
Genellikle maçların sonunda, sürenin az kaldığı
durumlarda uzak mesafeden yapılan atış.
uzatma devresi extra period, overtime Normal
süresi berabere biten bir maçın sonuna eklenen beş
dakikalık ekstra periyot.
uzun forvet power forward Hem sayı atıp hem
ribaunt alabilen fiziksel yapısı güçlü oyuncu.
uzun oyuncu pivot, center Genellikle pota altlarını kullanan, post pozisyonunda takımın en uzun
oyuncusu. Pivot.
Ü
üç kategoride başarı triple double Bir basketbolcunun oyun içinde sayı, ribaunt, asist ve blok
gibi durumların üçünde de iki basamaklı sayılara
ulaşması.
üç saniye ihlali lane violation Pota altında farklı
renkte belirlenmiş bir alan içinde oyuncunun üç
saniyeden fazla kaldığı durum.
üç saniye koridoru paint, lane Hücum oyuncusunun pota altında hareketsiz üç saniyeden fazla
kalamadığı, farklı renkte boyanmış alan.
üç saniye koridoru alıştırması lane drill Pota
altındaki üç saniye koridoru üzerine yanlamasına
yapılan koşular.
üç saniye kuralı three-second rule Pota altında
belirlenmiş tahditli alan içinde hücum oyuncunun
en fazla kalması gereken süre kuralı.
üç sayı three point, three-point field goal Üç sayı
çizgisinin gerisinden üç sayı değerinde sayı yapma.
üç sayı çizgisi three-point line Serbest atış
çizgisinin ilerisine çizilmiş, buradan atılan sayının
değeri üç sayı olan kavisli çizgi.
üç sayı çizgisi dışı perimeter Üç sayı çizgisinin
17
Sözlük Dergisi
dışındaki ön saha.
üç sayı oyunu three-point play Üç sayı atmak için
yapılan oyun.
üç-iki bölge savunması three-two Üç oyuncunun
önde iki oyuncunun arkada olduğu alan savunma
sistemi.
üçlü perdeleme triple screen Üç oyuncunun
birden perdeleme yapması.
üçlü tehdit triple threat position Bir oyuncunun
topa sahip olduktan sonra rakibi karşısında yapabileceği dripling, şut veya pas verme gibi pozisyonlar.
üniversite takımı university team Amerika Birleşik Devletleri’nde okuldaki en iyi oyunculardan
oluşturulan takım.
V
v-katı v-cut Çembere doğru 1-2 adım atıp aniden
yön değiştirip topu almak için yapılan alıştırma.
ver ve git give-and-go Pası takım arkadaşına verip
sayı için tekrar topu almak için hareketlenmek.
vücut engellemesi body up someone Savunmada
vücudu hareketli bir şekilde kullanarak rakibin sayı
yapmasını engelleme.
vücut hareketleri ile aldatma fake and feint
Savunmacının dengesini bozmak için göz, kafa
veya vücudun herhangi bir yeri ile yapılan yanıltma
hareketi.
W
Women National Basketball Association
(WNBA) Bayanlar Ulusal Basketbol Birliği ifadesinin kısaltması.
X
x sembolü X Koçların diyagramlar çizerken
savunma oyuncusu için kullandığı sembol.
Y
yakın mesafeden şut chippie Hiçbir zaman kaçı18
rılmayacak yakın mesafeden atılan şut.
yakın savunma closely guarded Savunma oyuncusunun hücum oyuncusuna çok yakın oyna-ması.
yan perdeleme lateral screen Yana doğru yapılan
perdeleme.
yan çizgiler sidelines Sahayı yandan çevreleyen
ve uzunlamasına sınır oluşturan çizgiler.
yan pas lateral pass Oyun içinde kenarlara doğru
verilen pas.
yardım pozisyonu floating Hücum gücü zayıf
bir oyuncuyu savunurken diğer oyunculara rahatça
yardım edebilecek bir pozisyonda içinde olma.
yardım tarafı help side Oyuncuya yardıma
gidilen taraf.
yardım ve dön help and recover Oyuncunun
savunmada yardıma gidip tekrar kendi adamına
dönmesi.
yardımcı antrenör assistant coach Bir takımın
idaresinden sorumlu çalıştırıcının yardımcısı.
yardımcı hakem trail official Bir takımın topa
sahip olduğu pozisyon değişikliğinden sonra sahanın diğer ucuna doğru hareket eden ve pozisyon
alan hakem.
yarı saha halfcourt, upcourt Sahayı ortadan ikiye
bölen çizgilerin önündeki alanlardan her biri, oyunun oynandığı yarı saha.
yarı saha baskı half-court press Ön sahada topu
kazanan takımın uyguladığı baskı.
yarım çengel atış baby hook Oyuncunun potaya
yarım kavis vererek attığı atış.
yarım saha hücumu half-court offense Topun
ön sahaya getirilmesinden sonra takım tarafından
yapılan hücum organizasyonu.
yavaş set hücumu slow break Hücuma yavaş
yavaş gelip set hücumuna başlama.
yedek oyuncu sırası bench Yedek oyuncuların ve
koçun oyun sırasında saha kenarında oturdukları
yer.
yedek oyuncunun girip sayı yapması instant
offense Yedek giren oyuncunun girer girmez sayı
yapmaya başlaması.
Basketbol Terimleri
yedek oyun kurucu backup point guard Saha
kenarında oyuna girmek için bekleyen oyun kurucuların yedeği.
yedekler substitutes Saha kenarında oyuna girmek
için bekleyen yedek oyuncular.
yeniden savunmak recover Basketbolcunun
toparlanmasına fırsat vermeden tekrar savunma
pozisyonu almak.
yenilgisiz eleme sweep Bir takımın play-off
serisinde hiç mağlup olmadan rakibini elemesi.
yerden sektirme pas bounce pass Yere çarptırılarak
verilen pas.
yerleşim düzeni formation Hücumda ve savunmada yerleşim şekli.
yıldızlar takımı all-american team ABD’de koçların ve spor yazarlarının oyları ile o yılın en iyi
kolej oyuncuları arasından seçilen takım.
yirmi dört saniye kuralı twenty-four second
rule Topa sahip takımın rakip potaya hücum etme
süresi.
yirmi dört saniye saati shooting/twenty-four
second clock Takımın şut için kullanması gereken
zamanı ve hücum sürelerini gösteren saat.
yukarı-aşağı şut aldatması pump fake Şut
atarken önce topu kaldırıp sonra aşağı indirme
aldatması.
yüksek çengel atış sky hook Çember seviyesinin
üstünden kavisli atış.
yüksek post high post Serbest atış alanının hemen
dışından başlayan hücum bölgesi veya o bölgede
oynayan oyuncu.
yüksek sıçrama skywalk Çok yükseğe zıplayıp
havada fazla kalabilme.
yüksek top sürme high dribbling Sabit veya
kontrollü olarak topa sahip olma.
yüksek yüzdeli şut shoot the lights out, fire the
rock Bir oyuncunun, bir maçta attığı şutları yüksek
isabet oranında sayı yapması.
yüksekten ribaunt alma sweep the boards Diğer
oyunculardan yükseğe sıçrayıp topa havada sahip
olabilme.
Z
zaman geçirmek delay of game Topun oyunda
olduğu zamanı azaltmaya çalışmak.
zaman hakemi timekeeper Maçta süreyi tutan
masa görevlisi.
zamanı kullanma freeze Hücum takımının zamanı kullanmak için topu atış süresinin sonuna
kadar kullanması.
zamanı öldürmek killing the clock Skor olarak
öndeki takımın zamanı sonuna kadar kullanması.
zamanlama timing Savunmada veya hücumda
yapılacak hareketlerde zamanı iyi ayarlama.
zayıf taraf weak side Oyuncuların birbirleri ile
kontrollü olduğu ancak topsuz oyunun oynandığı
alan.
zemin floor Genellikle parke, poliüretan gibi
esnemeye müsait ve sporcuların sakatlanmasını
önleyici malzemeden yapılmış maçların oynandığı
düz alan.
19
Sözlük Dergisi
İngilizce - Türkçe Dizin
advancing the ball
aerobic power
agility
air ball
all-American team
alley-oop
anaerobic power
arc
asist
assistant coach
athlete, sportmen
attempt
baby hook
backboard
backcourt
backcourt violation
backdoor play
backside forward
backspin
backup
backup point guard
ball control
ball fake
ball handling, possession
ball hawk
ball side
ball, rock
ballanced offense
bang the boards
bank shot
baseball pass
baseline drive
baselines, end lines
basket
basket hanger
basketball, roundball
behind-the back pass
belly up
bench
biddy basketball
blind pass
blocked shot
blocking
blowing a shot
body up someone
bonus
bounce pass
bowling pass
box drill
box out, block out
20
topu rakip sahaya geçirme
aerobik güç
çeviklik
topun çembere veya potaya
değmemesi
yıldızlar takımı
havada smaç
anaerobik güç
kavisli top
sayı pası
yardımcı antrenör
sporcu
teşebbüs
yarım çengel atış
panya, pota
geri saha
geri saha ihlali
ters taraf katı
geri forvet
terse elin dönüşü
ilk beşte yer alanların yedeği
yedek oyun kurucu
top kontrolü
top aldatması
top hâkimiyeti
top çalan savunmacı
top tarafı
top
dengeli hücum
ribaunt sonrası çıkış
panyalı şut
beyzbol pas
dip çizgide top sürme
dip çizgiler
sepet
hücuma yakın oyuncu
basketbol
arkadan tek el pas
hücumun içine girme
yedek oyuncu sırası
çocuk ligi
ters yöne pas
bloke şut
bloke etme
şutu kaçırma
vücut engellemesi
prim
yerden sektirme pas
bovling pas
kutu alıştırması
ribaunt için pozisyon alma
box-and-one
boxer’s shuffle
break the ice
breakaway
brick shot
bucket, rack, rim
buffer zone
bunny
burn
burning the nets
bury
buzzer
buzzer beater
carry the ball
catching
center circle
center line
center official
charity stripe, free throw line,
foul line
chart
chaser
cheerleader
chest pass
chippie
clear-out
clogging the middle
closely guarded
coach
coast to coast
collapsing defense
combine defense
conditioning
conference
convert
cool
cool down
corner
corner shot
court vision
court, inbound
crack the defense
crash the boards
criss-cross play
cross-court pass
crossover dribble
curtain time
cutting
cylinder
kutu ve bire bir savunma
savunma hareketi
ilk sayı
hücumda top alma
dengesiz atılan şut
çember
serbest atış bölgesi
sayı olasılığı yüksek şut
çembere doğru sayı yapma
arka arkaya sayı
uzak mesafeden sayı
korna sesi
periyot öncesi son sayı
top taşıma
top yakalama
orta daire
merkez çizgi
merkez hakem
serbest atış çizgisi
çizelge
saldırgan savunmacı
ponpon kızlar
göğüs pas
yakın mesafeden şut
toplu oyuncuya dörtlü
savunma
savunmanın potanın önünde
toplanması
yakın savunma
antrenör
uçtan uca
kolaps savunma
kombine savunma
kondisyon
konferans
sayı yapmak
soğukkanlı
soğuma
köşe çizgisi
köşe şutu
saha görüşü
saha
savunmayı çatlatmak
potayı parçalamak
ikili oyun
çapraz pas
el değiştirerek top sürme
büyük sayı farkı
kat etmek
silindir
Basketbol Terimleri
dead ball
deadly shooter
deal
defense
defensive board
defensive ribaunt
defensive signals
defensive stance
defensive triangle
delay of game
deny the ball
diagram
diamond-and-one
dip step
dish out
disqualified foul
disqualified player
double double, double figures
double dribble
double foul
double pivot
double team
down low
down the middle
downcourt
downtown
draft, tryouts
dream team
dribbling, put the ball on the floor
drill
drive
drop step
dummy offense
eight-second rule
elbowing
equipment
eraser
establish position
excessive timeout
extra period, overtime
eyes fakes
fadeaway jumper
fake
fake and feint
fall away shot
false double foul
false, violation
fancy dan
fast break
faul give one
ölü top
öldürücü şutör
hücumda pas yapma
defans
savunma potası
savunma ribaundu
savunma işaretleri
savunma duruşu
savunma üçgeni
zaman geçirmek
hücumcuya top aldırmama
diyagram
dört-bir savunma
içeri adım
içeri dalış pası
diskalifiye faulü
oyun dışı oyuncu
çift sayı
çift top sürme
çift faul
çift pivot
ikili sıkıştırma
alt bölge
kendi sahasından geçiş
oyundan uzak bölge
potaya çok uzak mesafe
oyuncu seçmeleri
rüya takım
top sürme
alıştırma
topla içeri sürüş
savunmacının yanına
adımını alıp top sürme
set çalışmasında hücumu
takip
sekiz saniye kuralı
ellerin aşırı sallanması
donanım
silici
oyuncunun pozisyonunu
alması
mola süresini aşma
uzatma devresi
göz aldatması
geriye sıçrayarak aldatma
aldatma
vücut hareketleri ile aldatma
geriye düşerek atış
karşılıklı faul sonrası yapılan
faul
ihlal
seyircinin hoşlandığı oyuncu
hızlı hücum
faul sokamayan oyuncuya
faul
Federation of International
Basketball Association
Federation of International
Basketball Association
field goald attempt
field goald made
field goald percentage
fill the lanes
final four
finger roll
firehouse basketball
five man fast break
five-second rule
fixture
flagrant foul
floating
floating a pass
floor
follow through
foot work
formation
forward
forward wall
foul
foul out
foul shot, free throw
foul trouble
four-point play
free foul
free lane passing
free throw circle, key
free throw line extended
free-agent
freeze
front court
full court
full-court press
fumble
fundamentals
game clock
garbage man
get back
getting position
girl’s basketball
give-and-go
go coast-to-coast
go to the boards
goaltending
green player
guard, point guard, playmaker
guarding, covering a man
gunner
hacking
FIBA
Uluslararası Basketbol
Federasyonu
iki veya üç sayılık atış girişimi
iki veya üç sayılık başarılı atış
iki veya üç sayılık atış yüzdesi
kulvarların doldurulması
dörtlü final
topu döndürerek atılan şut
en hızlı hücum çıkışı
beşli örme
beş saniye kuralı
fikstür
kasıtlı sert faul
yardım pozisyonu
kolay pas
zemin
parmakların topu takibi
ayak çalışması
yerleşim düzeni
forvet
forvet bloku
faul
oyun dışı
serbest atış
faul sorunu
dört sayılık oyun
çalınmayan faul
serbest yerleşimli paslaşma
serbest atış dairesi
serbest atış çizgisi uzantısı
kontratı bitmiş oyuncu
zamanı kullanma
ön saha
tam saha
tam saha baskı
istem dışı topu düşürme
basketbolun temelleri
oyun saati
savunmasız atış yapan oyuncu
geri koşma
doğru pozisyon
bayan basketbolu
ver ve git
savunma ribaundunu alan
oyuncunun sayı yapması
ribaunt için potaya gitme
girmemiş olan bir şut için sayı
kararı
tecrübesiz oyuncu
oyun kurucu
rakip oyuncuyu savunma
bencil oyuncu
ele yapılan kural dışı temas
21
Sözlük Dergisi
half
half mary
half time
half-court offense
half-court press
halfcourt, upcourt
hand check
hand signals
hand-off
hang time
hanger
hash marks
hatched man.
head coach
head fake
heady player
held ball
help and recover
help side
hesitation
high dribbling
high five
high post
holding
home
home, road games
hook shot
horse
illegal
inbounds pass
incidental contact
indoor ball
inside shot
instant offense
intentional foul
jab step
jump hook
jump shot, jumper
jump stop
jump switch
jumping circle
kick it out
kicked ball
killing the clock
lane drill
lane violation
lateral pass
lateral screen
lay-in
lay-up
lay-up
lead official
22
devre
mucize atış
ara zaman
yarım saha hücumu
yarı saha baskı
yarı saha
elle kontrol
el işaretleri
elden ele pas
havada kalma süresi
hücumda pas bekleme
işaretli çizgiler
sert oyuncu
başantrenör
baş aldatması
uyanık oyuncu
tutulmuş top
yardım ve dön
yardım tarafı
duraksama
yüksek top sürme
havada el vurma
yüksek post
tutma
ev sahibi
takımın kendi sahasındaki
maç
çengel şut
görev adamı
kural dışı
geçiş pası
istem dışı temas
salon topu
potaya yakın atılan şut
yedek oyuncunun girip sayı
yapması
kasıtlı faul
öne adım
sıçrayarak çengel atış
sıçrayarak şut atma
sıçrayarak durma
adam değişme
hava atışı dairesi
oyuncunun dışarıdaki
arkadaşına pası
topa ayakla vurma
zamanı öldürmek
üç saniye koridoru alıştırması
üç saniye ihlali
yan pas
yan perdeleme
tek el sıçrama sayı
düz turnike
turnike
başhakem
lead pass
leading the fast break
league
leather breath
legal
lightbulb changer
line drill
lineup for a free throw
live ball, alive
long shot, bomb, rainbow
looping pass
loose ball
loose-ball foul
lord of the rims
lottery
low dribbling
low post
man-to-man defense
marking a man
match-ups
midcourt
midcourt line
middle man
most valuable person
motion defense
motion offense
moving
moving pick
multiple foul
National Basketball Association
National Basketball Association
net
no harm no foul
no-look pass
nothing but net
nutrition
O
objection
off-guard
off-the-ball foul
offense
offensive board
offensive foul, charging
offensive goal tending
offensive ribaunt
offensive system
offensive team
official game rules
one-hand shot
one-on-one
one-shot
one-three-one zone
one-two-two zone
open man
open shot
ileri pas
hızlı hücum çıkışı
lig
topa blok
kurallara uygun
çok sıçrayan oyuncu
çizgi alıştırması
serbest atış dizilişi
canlı top
uzak mesafeli şut
kavisli pas
kontrolsüz top
top kontrolü olmadan faul
çember altını iyi kullanan
seçim kurası
alçak top sürme
alçak post
adam adama savunma
hücum eşleşmesi
eşleşme
orta saha
orta saha çizgisi
orta oyuncu
en değerli oyuncu
hareketli savunma
hareketli hücum
hareketli olma
hareketli perdeleme
birden fazla faul
NBA
profesyonel basketbol ligi
file
hafif faul
bakmadan atılan pas
çembere değmeden giren şut
beslenme
o sembolü
itiraz
ikinci oyun kurucu
topsuz faul
hücum
hücum potası
hücum faul
çembere temas
hücum ribaundu
hücum sistemi
hücum takımı
resmî oyun kuralları
tek el şut
bire bir
tek atış
bir-üç-bir bölge savunması
bir-iki-iki bölge savunması
savunma yapmayan
savunmasız şut
Basketbol Terimleri
option
out of bounds
out of bounds play
outdoor ball
outlaw school
outlet pass
outside shot
outside, of the court
over play
over the limit
overhead pass
overhead shot
overplay
paint, lane
palming
pass
passing game
pattern play
penetration
pep talk
perimeter
perimeter shoter
period
personal foul
pick and roll
pickup games
pin the ball
pivot, center
pivot
pivotting
play-off
player
player-control foul
pop shot
position
possession arrow
post
post up
post-season
power forward
practice
pre-season
press, pressing
pressing defense
pulled hamstring
pump fake
push it up
pushing foul
quadruple double
quarter
quickness
rainmaker
read a defense
seçenek
çizgilerin dışı
çizgi dışı oyunu
dış saha topu
kural dışı hareket
hızlı hücum pası
dış şut
saha dışı
çapraz adım aldatması
faul limiti
baş üstü pas
baş üstü şut
hücum oyuncusuna topu
aldırmama
üç saniye koridoru
topu taşımak
pas
pas oyunu
planlı hücum
potaya doğru hareket
motivasyon konuşması
üç sayı çizgisi dışı
uzak mesafeden atıcı
periyot
kişisel faul
içeri devrilme
tek pota maçlar
topu tutarak durdurma
uzun oyuncu
pivot
pivot hareketi
lig sonrası oyun
oyuncu
oyuncu kontrollü faul
ani şut
pozisyon
top yön işareti
dış oyuncu
sırtı dönük top isteme
sezon sonrası
uzun forvet
uygulama
sezon öncesi
baskı
baskılı savunma
arka adalenin kasılması
yukarı-aşağı şut aldatması
hızlı çıkış
itme
dört kategoride iki basamaklı
sayılara ulaşma
çeyrek
çabukluk
son saniye şutu
savunmayı okuma
rebound
recover
red shirt
referee, umpire, official
reject
restraining circle
retreat step
reverse
reverse dunk
reverse lay-up
reverse step
reverse walking
road scholar
roll
rookie
roster
rule
run-and-gun
running
running a play
running jumper
running right-hander
russel elbow
safety player
sag
schoolyard
scoop pass
score, point
scoreboard
scorekeeper
scorer
scout
screen, pick
secretariat
set play
set shot
set someone up
sewer
shadow defense
shoot the lights out, fire the rock
shooter’s bounce
shooting guard
shot chart
shot, shoot
shovel pass
show-up
sidelines
sign-and-trade
signals
sixth man
size
skull session
sky hook
ribaunt
yeniden savunmak
sezonda oynamayan oyuncu
hakem
top kesme
saha içi daireler
geri çekilme adımı
ters dönüş
ters smaç
ters turnike
terse adım
geri yürüme
kolej oyuncusunun takım
değişimi
ani hareket
çaylak oyuncu
liste
kural
ani atış
koşu
set oynama
hareketli şut
koşarken potaya şut
ribauntçu dirseği
kesici
ikili sıkıştırmaya yardım
okul sahası
tek el kepçe pas
sayı
sayı tabelası
sayı hakemi
skorer
rapor
perdeleme
pozisyon oyuncusu
set oyunu
set şutu
şut veya sayı atma pozisyonu
verme
topu içine kolayca alan çember
gölge savunması
yüksek yüzdeli şut
sayı şutu
en iyi şutör
şut kartı
şut
alttan pas
el gösterme
yan çizgiler
sözleşmeli takas
işaretler
altıncı adam
ebat
maç öncesi toplantı
yüksek çengel atış
23
Sözlük Dergisi
skywalk
slam dunk, jam
slide step
sliding
slow break
small forward
snatch
spinning layup
sport hall
sportmanlike
square up
staff
stagger stance
stance
start the clock
statictics
steal
steps
stone hand
stopping on a dime
streetball
strength conditioning
stretching
strong side
stuff, block
stunting
substitutes
superstar
sweep
sweep the boards
swing man
swish
switch
t
take it out
team
team fouls
team work
technical foul
technical observer
three point, three-point field goal
three-point line
three-point play
three-second rule
three-two
throw it down, dunning the ball
tickle the twine
time out
timekeeper
24
yüksek sıçrama
smaç
kayma adımı
kayma
yavaş set hücumu
kısa forvet
rakipten ribaunt alma
falsolu atış
spor salonu
sportmence
şut hazırlığı
ekip
savunma pozisyonu
duruş
saatin çalışması
istatistik
top çalma
hatalı top sürme
isabet yüzdesi düşük oyuncu
ani duruş
sokak basketbolu
kuvvet kondisyon
germe
topun oynandığı alan
blok
savunmada değişiklik
yedekler
çok iyi oyuncu
yenilgisiz eleme
yüksekten ribaunt alma
skorer guard
şut sesi
savunmada adam değişme
t sembolü
sayı sonrası topun oyuna
sokulması
takım
takım faulleri
takım çalışması
teknik faul
teknik gözlemci
üç sayı
üç sayı çizgisi
üç sayı oyunu
üç saniye kuralı
üç-iki bölge savunması
smaç yapma
şutun fileye deyip sayı
olmaması
mola
zaman hakemi
timing
tip-in, ta , putback
tip-off, jump ball, center jump
touching
traffic
trail official
trailer
train
training
transition
trap
traveling
triple double
triple screen
triple threat position
Turkish Basketball Federation
turnaround jumper
turnover
twenty-four second clock
twenty-four second rule
two-one-two
two-point
two-two-one
underneath
unsportsmanlike conduct
unsportsmanlike foul
v-cut
varsity
vertical leap, vertical jump
veteran free agent
walking
warm-up
weak side
weave
weeding out
weight training
wheel and deal
wheelchair basketball
wing man
Women National Basketball
Association (WNBA)
work-out
X
zig-zag
zone defense
zone offense
zone press
zone trap
zamanlama
tipleme
hava atışı
temas
kalabalık oyuncu grubu
yardımcı hakem
arkadan hücuma gelen oyuncu
seri galibiyetler
antrenman
geçiş
oyuncuyu sıkıştırma
hatalı sürme
üç kategoride başarı
üçlü perdeleme
üçlü tehdit
Türkiye Basketbol
Federasyonu
sırtı dönük potaya zıplayarak
atış
top kaybı
yirmi dört saniye saati
yirmi dört saniye kuralı
iki-bir-iki bölge savunması
iki sayı
iki-iki-bir bölge savunması
pota altı
sportmenliğe aykırı davranış
sportmenlik dışı faul
v-katı
üniversite takımı
dikey sıçrama
tecrübeli oyuncu
top elinde yürümek
ısınma
zayıf taraf
örme
ihtiyaç dışı oyuncu
ağırlık antrenmanı
top ile çeşitli hareketler
tekerlekli sandalye basketbolu
kanat adamı
bayanlar profesyonel
basketbol ligi
çalışma
x sembolü
çapraz koşu
alan savunması
alan hücumu
baskılı alan savunması
sıkıştırmalı bölge savunması
Basketbol Terimleri
Yazar
Yrd. Doç. Dr. Yüksel SAVUCU
[email protected]
1968 yılında Elazığ/Maden ilçesinde doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Elazığ’da tamamladıktan
sonra, 1996 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bölümünde Lisans, 2001
yılında Fırat Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulunda Yüksek Lisans ve 2005 yılında
Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulunda Doktora eğitimimi tamamladı. Uzun
yıllar basketbol dalında sporcu, antrenör ve hakem olarak hizmetlerde bulundu. Halen Fırat Üniversitesi
Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Müdürü olarak görev yapmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır.
KAYNAKLAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
Artış H. Merhaba Basketbol. Ülker Eğitim Yayınları, Mega Basım, İstanbul.
Baron KD. Sporcuların Optimal Beslenmesi. Bağırgan Yayınevi, Ankara, 2002
Bischoff J. Basketball on Bird. Addison-Wesley Publishing Company, Inc., USA, 1987
Brittenham G. Complete Conditioning for Basketball. Human Kinetics. USA, 1997
Burgul A, Çulha U. Basketbolun Tekniği. Nezir Yayıncılık, Ankara, 1991
Coaching Youth Basketball. American Sport Education Program. Third edition, Human Kinetics, 2001
Dumlupınar C. Okullar İçin Basketbol. Dumat Ofset, Ankara, 2007
Dündar U. Basketbolda Kondisyon. Bağırgan Yayımevi, Ankara, 2002
Erdoğan B. Basketbolun Temelleri. Matek Matbaacılık Basım, Gaziantep, 1999
Ersoy G. Egzersiz ve Spor Yapanlar İçin Beslenme ile İlgili Temel İlkeler. Doğuş Mat. ve Tic. Ltd. Şti.
Ankara, 1998
Gençler İçin Basketbol. Efes Pilsen Spor Kulübü Eğitim Yayınları: 2, İstanbul, 1988
http//.www.basketball-drills-and-plays.com
http://www.basketbolcu.net
http://www.basketbolegitim.net
http://www.com coachesclipboard.net
http://www.sporhekimligi.com
http://www.tubad.org.tr
Krause VJ. Basketball Skills & Drills. Eastern Washington University, USA.
Kuru C, Savaş S. Temel Basketbol. Ata Ofset Matbaacılık, Ankara, 2008.
Lieberman-Cline N, Roberts R. Basketball for Women. Human Kinetics. USA, 1999
Lüle ML. Basketbol’da Teknik ve Taktik. Punto Matbaacılık, Ankara, 1994.
McCarty Jr. P.J. Coaching Youth Basketball. 2nd Edition, Beterway books, Ohio, 1996
Paye B, Paye P. Youth Basketball Drills. Human Kinetics, USA, 2001
Sevim Y. Basketbol. Tutibay Yayıncılık, Ankara, 1997.
Türkiye Basketbol Federasyonu, Basketbol Eğitim Yayınları 4. Kitapçığı, Ankara.
Ziyagil MA, Eliöz M. Basketbol. Morpa Kültür Yayınları Ltd. Şti., İstanbul, 2006
25
Voleybol Terimleri
A
açı kapatma clossing preffered angle Rakip takım
smaç vuruşunu blokta kapatarak geçişini engelleme.
açık top deep set Fileden açık atılan hücum pası.
adam adama blok man to man block Ön bölge
oyuncularının rakip takım ön bölge oyuncuları ile birebir
eşleşerek blok yapmaları.
adımlama approaching Hücum için fileye yaklaşma
adımının ayarlanması.
aktif blok penetration Ellerin file üstünden karşı
alana sokularak rakip takım hücumuna yapılan blok.
alan savunması perimeter deffence Her savunma
oyuncusunun takım arkadaşları tarafından yaptıkları blok
hareketine göre kendi sorumlu olduğu alanı savunması.
alçak pas low pass Hücum için filenin çok az üzerine
çıkacak şekilde atılan pas.
alçak pasör pası shoot set Pasörün filenin hemen
üstüne attığı alçak pas.
alçak pozisyon low body positions Savunma sırasında manşet ya da parmak pas yapmak için kullanılan
alçak vücut pozisyonu.
aldatmaca trick Rakip takım oyuncularını yanıltarak
sayı kazanmaya yönelik yapılan hareketler.
alıştırma drill Voleybola yönelik çalışma bölümleri.
altı-iki sistemi six-two system Dört smaçör, iki
smaçör-pasör kullanılan oyun sistemi.
alttan servis underhand serve Topun altına vurularak atılan yumuşak servis.
anten antenna File üzerinde hücum bölgesini belirleyen 180 cm’lik dikmeler.
antrenman training Voleybolcuların performansını
korumaya ve arttırmaya yönelik çalışmalar.
antrenör trainer Teknik-taktik olarak oyuncuları
yönlendiren kişi.
arka bölge hücumu cross-court attack Hücum
çizgisinin (3 metre çizgisi) gerisinden yapılan hücum.
arka dublaj back coverage Bloktan dönen topları
oyunda tutmak için yapılan savunma hareketi.
arka orta middle back Arka alanda görevi savunma
olan oyunculardan ortada bulunan oyuncunun durduğu
alan; 6 numaralı bölge.
arka orta dışarıda 6 man back deffence Altı numaralı bölgede savunma için bekleyen oyuncunun dip
çizgiye yakın durarak yaptığı savunma dizilişi.
arka orta içeride 6 man up deffence Altı numaralı
bölgede savunma için bekleyen oyuncunun hücum çizgisine yakın durarak yaptığı savunma dizilişi.
arka oyuncu back-line player Savunma alanında,
yani 1, 6 ve 5 numaralı bölgede bulunan oyuncu.
arkaya kısa quick back set Pasörün hücum için
arkasına sıçrayan oyuncuya attığı file üstü alçak pas.
asansör lift Üç numaralı orta bölge hücum oyuncusunun hemen arkasından sıçrayarak rakip blok oyuncularını aldatmaya yönelik yapılan hücum organizasyonu.
Asya voleybolu Assian volleyball Çabuk oyun
sistemini benimseyerek oynanan voleybol türü.
aşırtma top dink Fileyi az bir farkla aşıp rakip alana
düşürülen top.
aşırtma vuruş drop shot Fileyi az bir farkla aşıp
rakip alana düşen top için yapılan hücum vuruşu.
avantaj top free ball Karşı takımın genellikle üçüncü
vuruş olarak manşet ya da parmak pasla rakip alana
gönderdiği top.
avlamaplacing-stop volley Savunma oyuncusunun
ulaşamayacağı yere topu atma.
ayak hatası foot fault Servis atılırken ya da geri
alan hücumu yapılırken çizgiye basılması, blok ya da ön
bölge hücumu yapılırken ayağın tamamının karşı alana
geçmesi.
B
balans servis balanced serve Servis çizgisine yan
durup yukarıdan ya da yandan topa vurarak atılan servis.
balans smaç balanced spike Fileye yan sıçrayıp kolu
tam tur döndürerek yapılan hücum şekli.
bant band Filenin üst çizgisini belirleyen beyaz şerit.
baş antrenör head coach Takımdan sorumlu olan ve
en son kararı veren antrenör.
başhakem head referee Maçı yöneten ve son kararı
veren hakem.
baş smaçör head hitter Takımın lider ve en güvenilen
smaçörü.
27
Sözlük Dergisi
başlangıç pozisyonu starting position Oyuna başlama dizilişi.
bayrak flag Çizgi hakemlerinin başhakeme karar
vermede yardımcı olması için kullandığı bayrak.
bayrak işareti flag signal Çizgi hakemlerinin
topun içeride veya dışarıda olduğunu ya da anten hatası
olduğunu belirtmek için bayrakla yaptıkları işaret.
bekleme duruşu ready position Başhakemin başlama düdüğünden sonra savunma ya da blok için hazır
olma duruşu.
bekleme pozisyonları waiting positions Topun
gelişine göre alınan bekleme pozisyonları
beş-bir sistemi five-one system Beş smaçör bir
pasörlü oyun sistemi.
beşinci set fifth set final seti
birim kuvvet unit power Sporcunun salt kuvvetiyle
vücut ağırlığı arasındaki oran. Vücudun her kilogramı
başına düşen yük.
birinci el hücumu first hand attack Servis karşılandıktan sonra yapılan ilk hücum vuruşu.
blok block Rakip hücumu durdurmak için kolların
file üstünde karşı alana uzatılarak topun geçişini engelleme
hareketi.
blok arası seams Blok yapılırken kolların arasındaki
açıklık.
blok arkasına plase drop the ball behind Rakip
blok oyuncularının üstünden aşırtılarak atılan yumuşak
vuruş.
blok aut block out Hücum vuruşu sırasında topu
blok oyuncusunun el veya kollarına çarptırarak saha dışına gönderip sayı kazanmak.
blok dışı smaç spike pass the block Rakip blok
oyuncuların kapatamadığı bölgeden yapılan hücum
vuruşu.
blok içine smaç pierce the block Rakip blok oyuncularının kolları ile file arasına yapılan hücum vuruşu.
blok oyuncusu blocker Görevi blok yapmak olan
oyuncular; özellikle 3 numaralı ön bölge oyuncusu.
blok taktikleri blocking tactics Rakip oyunculara
adam adama, iki ya da üç kişiden oluşan blok yapma
türleri.
28
blok üstü smaç spike over the block Rakip blok
oyuncusunun üstünden yapılan hücum vuruşu.
blok yanı smaç spike on to the block Rakip blok
oyuncusuna değmeden yapılan hücum vuruşu.
blokta yumuşatma soft blok Yüksek ya da uzaktan
yapılan hücuma karşı kolları karşı sahaya sokmadan
blokta topu yumuşatarak savunma için avantaj sağlama
tekniği.
boş top-boş bırakmak free ball-isolation play
Pasörün rakip blok oyuncularını aldatarak kendi smaçörüne bloksuz hücum yaptırması.
boşluk doldurma cover an angel Blok ya da
savunmada takım arkadaşının açığını kapatma.
C
CEV CEV Avrupa Voleybol Konfederasyonu.
Ç
çabuk kısa pas quick first tempo pass File üstüne
atılan hızlı ve alçak hücum pası.
çabuk kuvvet quick power En kısa sürede oluşturulabilen en büyük kuvvet, sinir-kas sistemin bir direnci
en kısa sürede yenebilme yeteneği.
çağdaş voleybol modern volleyball Günümüzün
güç ve hıza dayalı voleybol oyunu.
çapraz cross court Sahanın sağ direk dibi köşesi ile
sol dip çizgisi ya da sol direk dibi köşesi ile sağ dip çizgisi
köşesinin hayali iz düşümü.
çapraz blok cross court block Sahanın çaprazına
yapılan hücumları durdurmak için kullanılan blok.
çapraz hücum cross court attack Sahanın çaprazına
yapılan hücum.
çapraz oyuncu diagonal player Dizilişte aralarında
her zaman iki oyuncunun bulunduğu ve hiçbir zaman
savunma ya da hücumda yan yana gelmeyen oyuncular.
çengel servis hook service Fileye yan dönerek üstten
atılan servis. bk. balans servis
çılgın top jungle ball Oyunculardan hiçbirisinin
müdahele edemeyeceği yere giden top.
çift vuruş-çift hata double touch-double foult Topa
bir oyuncu tarafından ard arda iki kez temas edilmesi.
Voleybol Terimleri
çizgi line Oyun alanını belirleyen, 5 cm kalınlığında
ve oyun alanına dahil kabul edilen hat.
çizgi hakemi linesman Çizgiden sorumlu hakem.
çizgi smacı line shot Saha çizgilerine yakın yapılan
hücum.
çoklu hücum multiple offense Ön ve arka alan
oyuncularını da kullanarak hücum organizasyonunu
çeşitlendirme.
dublaj coverage Blok arkasına atılan ya da bloktan
geri dönen toplara karşı yapılan savunma hareketi.
duraklama pause Herhangi bir sebeple oyunun durması.
duruş çeşitleri position varieties Topun geliş açısına
göre yüksek, orta ve alçak duruş pozisyonları
düşüş fall Herhangi bir hamleden sonra yere kontrollü
ya da kontrolsüz temas.
D
dayanıklılık endurance Kısa ya da uzun süreli mak-
E
egzersiz exercise, practice Kaslarının kasılması sonu-
simal yüklenmelerde vücudun yorgunluğa karşı verdiği
tepki; laktik asit salınım oranı.
defans defence savunma
depar sprint Kısa süre ve mesafeli hız koşusu.
deplasman visit Rakip takım sahasındaki müsabaka.
derin çapraz smaç power alley Rakip alanın çapraz ön bölgesine doğru yapılan sayıya yönelik hücum vuruşu.
dış dublaj outside coverage Fileden uzak, çizgi üzerinde yapılan hücum ya da blok sırasındaki savunma.
dik smaç cut shot File üzerinden, hücum alanının
fileye en yakın bölgesine yapılan hücum.
dip çizgi end line-lack line Sahanın bittiği alanı
belirleyen çizgi, servis çizgisi, sahanın arka çizgisi.
direk net post-post Filenin takıldığı ayarlanabilir dikmeler.
direk koruması post padding Sakatlanmanın önüne geçmek için direklere takılan sünger ya da plastik malzemeler.
diziliş line up Oyun başlarken (ralli) oyucuların
sahadaki yerleşim düzeni.
diziliş aldatmacası line up trick Rakip blok oyuncularını şaşırtmak için kurallar içerisinde yapılan diziliş
cu üretilen bazal metabolizma düzeyinin üzerinde enerji
harcamayı gerektiren önceden belirlenmiş planlı bedensel
hareketler.
eğlence voleybolu entertainment volleyball Sadece
eğlence amaçlı yapılan voleybol oyunu.
ele yakın smaç on hand shot Blok yapan oyuncunun
ellerinin yakınından yapılan hücum.
eleme qualification Bir turnuvada şampiyonu belirlemek için yapılan ve her maç kaybedenin elendiği takım
eşleşmesi sistemi.
erken blok early block Bloğa erken sıçrayarak hücumu önlemede yetersiz kalma.
erken dublaj early coverage Hücumdan gelecek ya
da bloktan dönecek topu önceden sezerek topun geleceği
yere önceden gitme.
erken yarma early split Bir hücum oyuncusu ile
pasör arasındaki boş bölgeden hızlı koşu ile hücum etme.
etkili servis effective serve Servis karşılayan rakip
takımın topu file önündeki pasöre ulaştırmasını zorlaştıran servis.
erken girmek early run Hücum ya da savunma için
bulunulması gereken yere önceden gitme.
dönüş rotation Kazanılan her servisten sonra bütün
F
ferdi taktik individual tactics Oyuncunun kendine
oyuncuların sağa doğru bir tur kayması.
dönüş hatası rotational fault Servis atma hakkı
kazanılması ile saat yönünde dönmesi gereken oyuncuların
kurallara uygun olmayan yer değiştirmesi.
dört-iki four-two Dört smaçör iki pasörlü sistem.
özgü geliştirerek hücumda ya da savunmada kullandığı
hareketler.
feyk fake Rakip oyuncuları aldatma pozisyonu, koşusu ya da sıçrayışı.
fırça paint brush Hücum oyuncusunun rakip bloğun
aldatmacası.
29
Sözlük Dergisi
uzanamayacağı yerden hücum etmesi.
file net Voleybol sahasını ikiye bölen, direklere gerilerek takılan, antenler arasındaki boyu 9 metre, eni 1 metre
olan ve ipten yapılan ağ.
fileden dönen top ball bounced back from net
Herhangi bir vuruş sonrası fileye değerek sahaya geri
dönen top.
file hakemi second referee Fileye temas durumunda
kararı veren, diziliş pozisyonlarını takip eden yan hakem.
file hatası net fault Oyuncuların fileye temas etmesinden doğan hata.
file teli net cord Fileyi direklere takmak için kullanılan
tel.
file yan bandı vertical side band Antenlerin takıldığı bant.
final seti final set Berabere biten dört setten sonra
kazanan takımın belirleneceği, 15 sayı üzerinden oynanan
ve 8. sayı sonrası sahaların değişildiği set. Beşinci set, karar
seti, son set, uzatma seti.
FIVB FIVB Uluslararası Voleybol Federasyonu.
fiziksel çalışma physical exercise Oyuncuların fizik
kapasitelerini geliştirmek için veya sağlık amacıyla yapılan
aktivite.
forma jersey Müsabaka süresince oyuncuların giydiği
numaralandırılmış giysi.
G
geçiş dönemi interim Sezon bitimi ile yeni sezon
başlangıcı arasındaki süre ya da ilk devre ile ikinci devre
maçları arasındaki süre.
genç takım young team Onaltı-18 arası yaş grubu
oyuncularının oluşturduğu takım.
girişler approaches Hücum ya da savunmaya başlama
hareketleri, fileye yaklaşma hareketleri.
güç çalışması power training Birim zamanda
oyuncuların yaptıkları yüklenme çalışması.
güç voleybolu power volleyball Kuvvete dayalı günümüz voleybolu.
güçlü yan strong side Oyuncuların uzmanlaştıkları
ve teknik becerilerinin en üstü düzeyde olduğu temel
hareketler.
30
H
hakem referee Maçı yöneten ve son kararı veren kişi.
hakem masası scorekeeper’s table Hakemlerin
oturdukları, sayıları ve maç kaydının yazıldığı masa.
hatalı oyuncu değişimi illegal/improper substitution Bir oyuncu ancak kendisinin yerine oyuna giren
oyuncu ile yer değiştirebilir. Aksi durum hatalı oyuncu
değişikliği olarak isimlendirilir.
hatalı pozisyon position foult Oyuncuların set
başlarında antrenör tarafından belirlenen sahaya yerleşme
pozisyonuna göre yanlış yerde durmalarından doğan hata.
Bir oyuncu, önündeki oyuncunun önüne arkasındaki
oyuncunun arkasına, sağındaki oyuncunun sağına ve solundaki oyuncunun soluna geçemez. bk. pozisyon hatası
hazırlık dönemi preparation period Müsabaka
sezonu başlamadan önce oyuncuların fiziksel ve psikolojik
olarak hazırlık yaptıkları antrenman dönemi.
hızlı hücum quick attack Pasör tarafından alçak
veya çabuk paslarla rakip blok oyuncularını zor durumda
bırakmak için kullanılan hücum türü.
hızlı oyun kurma quick play Pasörün hızlı paslar ile
hücum seti hazırlaması.
hücum alanı attack zone File ile dip çizgiye doğru 3
metrelik alanı belirleyen çizgi arasında kalan bölge.
hücum bloğu attack block Rakibin ilk hücumunu
kesmek için yapılan aktif blok.
hücum çizgisi attack line Fileye paralel, orta çizgiye
3 metre uzaklığa çizilen ve hücum etme alanını belirleyen
çizgi.
hücum feyki decay Hücum sırasında rakip oyuncuları aldatmaya yönelik hazırlanan diziliş pozisyonu ya da
rakip bloğu aldatmak için yapılan hücum sıçrayışı.
hücum sayısı kill Hücum edilerek kazanılan sayı.
hücum sistemleri attack systems Hücumda uygulanan çeşitli taktik sistemleri.
hücum yüzdesi hitting percentage Oyun süresince
hücumda yapılan hareketlerin yüzde olarak istatistiksel
göstergesi.
hükmen galibiyet winnig by the decision of the
reefree Rakip takımın sahaya çıkmaması ya da eksik çıkması nedeniyle müsabakanın oynanmadan hakem kararı
Voleybol Terimleri
ile kazanılması.
hükmen yenilgi declared in default Sahaya çıkmama ya da eksik oyuncu kalması ile mağlup olma.
I-İ
ısınmawarm-up Eklem ve kasları yüklenmeye karşı, yani müsabakaya hazırlama.
ısınma bölgesi warm-up area Müsabaka sırasında
yedek oyuncuların ısınması için ayrılan alan.
ısınma süresi time of warm-up Müsabaka öncesi
takımların ısınması için ayrılan zaman.
ihraç disqualification Voleybol kurallarına uymama
ya da fair-play ilkelerine aykırı davranma sonucu hakem
tarafından oyundan çıkartılma cezası.
ihtar warning Voleybol kurallarına uymama ya da
fair-play ilkelerine aykırı davranma sonucu başhakem
tarafından ikaz edilme. Uyarı.
ikili blok two man block İki blok oyuncusu ile
yapılan blok yapma sistemi.
ikili giriş entering by apair İki smaçörün aynı anda
ancak farklı bölgelerden hücum koşusu yapması.
ikili hücum tandem İki smaçörün aynı anda hücum koşusu yaparak ve birbirlerinin pozisyonundan yararlanarak hücum etmesi.
ikili kısa double short İki smaçörün aynı anda kısa
hücuma girişi yapması.
ikinci altı second six Oyun dışında bulunan oyuncuların oluşturduğu altı oyuncu, yedek oyuncular.
ilk altı first six Müsabaka başlangıcında sahaya çıkan
altı oyuncu.
istatistik statistics Müsabakaya ait tutulan notların
matematiksel ifadesi.
istisnai oyuncu değişikliği exceptional player
substitution Sakatlık ya da ihraç nedeniyle oyun dışı
kalan ve daha önce oyuncu değişikliği yapmış oyuncunun
yerine yedek oyunculardan birinin girmesi. Zorunlu
oyuncu değişikliği.
J
jet pas jet pas Rakip blok oyuncularını aldatmak için
kullanılan hızlı alçak pas.
jet pasa smaç spike to jet pass Hızlı alçak pasa
yapılan hücum vuruşu.
K
kaptan captain Saha içi ve dışında takımdan sorumlu oyuncu.
karar seti deciding set final seti
karşı takım opponent team Rakip takım.
karşılama hatası reception fault Rakip takım
tarafından atılan servis ya da vurulan smaç sonrası hatalı
savunma vuruşu yapma.
kategori category Takımlar arası güç ya da yaş gruplarına göre yapılan sınıflandırma.
kaydırak pas slided pass Fileye paralel ve göreceli
olarak pasöre yakın atılan hızlı pas.
kayarak hücum glide Hücum oyuncusunun kendi
hücum bölgesinden sıçramasına rağmen havada mesafe
katederek yaptığı hücum.
kenar bloğu offside block İki ve 4 numaralı bölgeden
antene yakın mesafede yapılan blok.
kırmızı kart red card Kurallara uymama ya da fairplay ilkelerine aykırı davranılması sonucu bir oyuncunun
veya antrenörün ihraç edilmesi için hakem tarafından
gösterilen kart.
kısa pas first tempo pass Hızlı hücum yapmak ve
karşı takım savunmasını yerleşmeden yakalamak amacı
ile yapılan file üstü hızlı pas.
koç coach Takımın çalıştırıcı ve teknik-taktik konusunda karar verici antrenörü.
kollektif taktik collective tactic Takım halinde
uygulanan hücum ve savunma taktikleri.
kombinasyon combination Rakip takımı aldatmak
için hücum sırasında ve birden fazla temel teknik hareketin entegre şekilde uygulandığı sistemler.
kondisyon condition Sporcuların antrenman yükünü kaldırabilme kapasitesi.
köşe smaçör outside hitter İki ve 4 numaralı file
üstü antene yakın bölgeden hücum yapan oyuncu.
kötü pas shank Hücum oyuncusunun çok zor smaç
vurabileceği yere gelen pas.
kritik sayı crucial point Setin sonlarında ya da
31
Sözlük Dergisi
farkın açılması için rakip takımın bocaladığı anlarda
alınan sayı.
kura atışı toss Oyun başlamadan önce hakem tarafından takım kaptanları arasında servis atma, servis karşılama, saha tercihi gibi tercih hakkının kazanılması için
yapılan yazı-tura atışı.
kurşun manşet lead reception Hızlı hücuma hazırlık
için yapılan alçak ve hızlı manşet türü.
kurşun pas lead pass Hızlı hücum edebilmek için
atılan file üstü yüksek hızlı pas.
küçük takım junior team Küçükler yaş grubundan
oluşturulan voleybol takımı.
L
libero libero Sadece savunma yapma görevi bulunan,
savunma alanındaki oyuncular ile sınırsız olarak değişebilen ve farklı renkte forma giyen oyuncu.
lider oyuncu leader player Müsabaka sırasında takımının sayı kazanması için sık sık sorumluluk alabilen
oyuncu.
lider antrenör leader trainer Takımını başarıya
ulaştırabilmek için deneyimi ve bilgisi ile hareket eden
antrenör, baş antrenör.
lig league Değişen sayıda takımdan oluşan, kendisine
özgü puanlama sistemi bulunan ve takımların aldıklara
puanlara göre sıralamalarının belirlendiği müsabaka dönemi.
M
maç match müsabaka
maç analizi match analysis Müsabaka boyunca
yapılan voleybol hareketlerinin matematiksel ve görsel
olarak incelenmesi.
maç sayısı match point Maçı kazandıran sayı.
manşet pas bump pass, underhand pass Eller ile iki
kolun birleştirilerek omuz ekseninde hareketi ile yapılan
temel savunma hareketi.
manşet ile oyun kurma bump set Hücum edecek
oyuncuya manşet ile pas atma.
masa hakemi scorer reffree Müsabaka sürecini ve
sonuçlarını kayıt eden hakem.
32
mintonette mintonette W.G. Morgan tarafından
voleybol oyununa verilen ilk isim.
mola time out Oyuncuların fiziksel ve psikolojik
olarak dinlenebilmesi ve antrenörün oyunun devamı için
gerekli taktiksel bilgileri verebilmesi için kullanılan süre.
müdafaa defense savunma
müsabaka competition Üç set alarak oyunu kazanmak için iki takım arasında yapılan mücadele. Maç.
müsabaka cetveli score sheet Müsabaka sırasında
meydana gelen voleybola yönelik her türlü hareketliliğin
kayıt edildiği basılı kağıt.
O
orta oyuncu önde duruşu middle waiting
altitude Savunma bölgesinde, yani 6 numaralı bölgede
ya da arka ortada bulunan oyuncunun hücum çizgisine
yakın duruş pozisyonu.
orta çizgi middle line File altında sahayı ikiye ayıran
9 metrelik orta çizgi.
orta oyuncu middle blocker Hücum alanında orta
bölgede, 3 numarada oynayan ve ilk görevi blok yapmak
olan oyuncu.
orta pozisyon middle position Alçak ve yüksek
pozisyon arasında topun orta yükseklikteki geliş açısına
göre kullanılan savunma duruşu veya hücum bölgesinde
3 numaralı orta bölgeye verilen ad.
oyun alanı game zone Voleybol oyununun oynandığı
çizgilerle belirlenmiş alan.
oyun kurma set Savunma ile başlayan ve pasör tarafından hücum oyuncularına uygun pas atılarak yapılan
hücum organizasyonu.
oyun kurucu setter pasör
oyuncu player Müsabaka sırasında voleybol oynayan
ya da oynamaya hazır sporcu.
oyuncu değiştirme player substitution Oyundaki
oyuncunun yedek oyuncu ile yer değiştirmesi.
oyuncu değiştirme bölgesi substitution zone
Oyuncu değiştirilmesi için file çizgisi ile 3 metre hücum
çizgisi arasındaki ayrılmış bölge.
oyuncu değiştirme isteği request of substitution
Antrenör tarafından sahada yararlı olamayan oyuncuyu
Voleybol Terimleri
yedek oyuncu ile değiştirme isteği.
Ö
ölü kısa dead short Herhangi bir hücum oyuncusunun
pasörden gelen kısa pasa yaptığı birinci tempo hücum ya
da blok tarafından yakalanması kolay atılan kötü pas.
ölü top dead ball Topun yere düşerek oyun dışı
kalması, sonuçta sayı kazanılması ya da kaybedilmesi.
ölü zaman dead time Başhakem tarafından oyunun
başlama düdüğünden önce oyun dışı sayılan süreç.
ön bölge front zone Hücum alanı, 3 metre alanı.
ön oyuncu front player Ön bölgede oynayan hücum
oyuncusu. İki, 3, ve 4 numaralı bölge oyuncuları.
P
paralel blok parallel block Paralel bölgeye yapılan
hücumları önlemek için yapılan blok.
paralel giriş parallel going Hücum için fileye
diklemesine koşarak yapılan giriş şekli.
paralel smaç parallel spike Yan çizgilere paralel
olarak yapılan hücum vuruşu.
parmak pas finger pass Parmaklarla yapılan pas.
pasif blok passive block Elleri file üstünde karşı alana
sokmadan yapılan blok.
pasör setter Hücum paslarını yönlendirerek takımını
hücuma kaldıran oyuncu, pas dağıtan oyuncu. Oyun kurucu.
pasör çaprazı setter’s diagonal Diziliş pozisyonuna
göre pasör ile arasında iki oyuncu bulunan, hiçbir pozisyonda pasör ile savunma ya da hücumda yan yana gelmeyen ve 2 numaralı bölgeden hücum eden oyuncu.
pasör plasesi dump Pasörün karşı sahaya attığı alçak
hızlı hücum vuruşu.
pasör saklama hidding setter Servis karşılamada
pasörün manşet almasını engelleyerek uygun pas atacağı
bölgeye kolayca ulaşabilmesini sağlamak ya da rakip blok
oyuncularını aldatarak bloksuz hücum edebilmek için
hazırlanan diziliş pozisyonu.
patlayıcı güç explosive power Birim zamandaki
dikey kuvvet artışı.
paylaşılamayan top joust İki rakip takım oyuncu-
sunun file üstü mücadelesinde topun bir süre hareketsiz
kalması.
perdeleme screening Servis atan takım ön oyuncularının file önünde kollarını kaldırarak rakip oyuncuların
topu görmesini engelleme hareketi.
plaj voleybolu beach volleyball Sekiz metrekarelik
zemini kum ile kaplı iki eşit alanda, ikişer oyunculu iki
takımla oynanan voleybol oyunu.
plase lob the ball Hücumda düşük hız ile karşı
sahadaki boş alanlara atılan toplar.
pliometri plyometrics Kuvvetli kas kasılmasına cevap olarak hızlı ve dinamik yüklenme, kas içi gerilim
egzersizleri ya da kasın kısa sürede maksimum kuvvete
erişmesini sağlayıcı egzersiz şekli.
plonjon dive-dive and roll Savunma sırasında
uzaktaki topları kurtarabilmek için yapılan yuvarlanma
ya da atlama hareketi.
pozisyon position Takım dizilişi sırasında oyuncuların
yerlerine göre duruş sistemleri ya da vücut duruş şekli.
pozisyon dönüşü position rotation Kazanılan her
servis atma hakkından sonra oyuncuların saat yönünde
bir bölge yer değiştirmesi. bk. saat yönünde dönüş
pozisyon feyki position fake Rakip takım oyuncularını aldatmak için hücum ya da savunma oyuncularını
farklı görevlerde gösteren diziliş aldatmacası.
pozisyon hatası position fault Başhakemin başlama
düdüğünden sonra oyuncuların saha içerisinde kendi çapraz oyuncularına göre yanlış bölgede durması. bk. hatalı
pozisyon
R
rakip alan opponent court Rakip takımın savunma
ve hücum için kullandığı voleybol alanı.
ralli rally Servisin atılması ile başlayıp topun yere
düşmesi ile biten süreç.
S
saat yönünde dönüş clockwise rotation Kazanılan
her servis atma hakkından sonra oyuncuların saat yönünde
bir bölge yer değiştirmesi. bk. pozisyon dönüşü
saha court Voleybolun oynandığı çizgilerle sınırlandı33
Sözlük Dergisi
rılmış alan.
sarı kart yellow card Müsabaka sırasında hakeme
itiraz, rakip alana bilinçli müdahale ya da benzer davranışlar sonucu hakem tarafından gösterilen uyarı kartı.
savunma defense Rakip takım tarafından atılan servis
veya yapılan hücuma karşı oyunu devam ettirerek sayı
almaya hazırlık için yapılan temel savunma hareketlerinin
tümü. Müdafaa, defans.
savunma alanı deffence zone, back zone Rakip
servis ya da hücumunun karşılandığı arka bölge.
sayı point Rakip sahaya topu düşürerek ya da rakibin
hatası sonrası kazanılan puan.
sayı hakemi scorekeeper Müsabaka boyunca kazanılan sayıları puan tahtasına yazan hakem.
sayı kaybetme loss of a point Oynanan bir ralli
sonunda topun kendi alanına düşmesi ya da hatalı bir
hareket sonrasında rakip takımın kazandığı sayı.
seremoni ceremony Müsabaka öncesinde yapılan
oyuncu, antrenör ve hakem tanıtım töreni.
sert smaç cream Çok sert şekilde yapılan ve sayı
olması muhtemel mükemmel hücum vuruşu.
sert smaç savunması retrieve Çok sert hücumlara
karşı yapılan savunma.
servis service Her rallinin başlaması için yapılan
voleybol vuruş tekniği, ilk hücum.
servis alanı zone of service Dip çizginin gerisinde,
yan çizgiler boyunca sonsuza kadar giden servis atma
alanı.
servis atan taraf in side Servisi atma hakkını
kazanmış takım bölgesi.
servis atış sırası order of service Servis atma sırası
gelen oyuncu ya da takım.
servisçi server Servis atan oyuncu.
servis çizgisi service line Servis atışı için kullanılan
sahanın enine 9 metrelik en dip çizgisi.
servis hatası service fault Servis atılırken çizgiye
basma ya da topun antenler arasındaki bölgeden karşı
sahaya geçmemesi.
servis karşılama reception Servis atışını karşılamak
için yapılan savunma ve pozisyon türleri.
servis karşılama dizilişi recieving formation Ser34
visi daha rahat karşılamak için uygulanan diziliş şekilleri.
servis karşılayan takım recieving side Rakibin
servis atışını karşılayan taraf.
set set İlk dört set için 25 sayı, beşinci set için 15
sayının kazanılması gereken süreç.
set sayısı set point Setin en son alınan, seti kazanma
sayısı.
sıçrayarak oyun kurma jump set Pasörün sıçrayak
pas atması ile kurulan hücum düzeni.
sistem system Oyun içerisinde rakip takıma göre
hücumda ve savunmada uygulanan düzenler.
smaç spike Hücum vuruşu.
smaç plase spike plasse Tek elle yapılan yumuşak
hücum vuruşu. bk. yavaş smaç
smaç servis jump service Servis bölgesinden sıçrayarak atılan servis.
smaçör hitter Görevi sadece hücum etmek olan
oyuncu.
smaçör pasör hitter-setter İlk görevi smaçörlük olan
ancak gerektiğinde pas atma yeteneğine de sahip oyuncu.
son set last set final seti
T
taktik tactics Voleybola yönelik hücumda ve savunmada kullanılan sistemler.
taktik blok tactical block Erken veya geç zamanlamalı ve file üzerindeki belli bölgeleri kapatmak için
yapılan ya da rakip hücum oyuncularının hücumunu kesmek için kullanılan blok yapma sistemleri.
taktik mola tactical time-out Oyunun gidişine göre
antrenör tarafından rakip oyunu kesmek ya da kendi
oyuncularını motive etmek için kullanılan mola.
taktik servis tactical serve Rakibin zayıf savunma
oyuncusuna ya da boş bölgesine atılan servis.
taktik smaç tactical spike Rakibin zayıf savunma
oyuncusu üzerine vurulan ya da blok oyuncusuna çarptırarak ralliyi bitirmek için yapılan hücum vuruşu.
taşıma carry the ball, lift, holding Topa net vuruş
kuralına uymayarak topun oyuncunun elinde bir süre
duraklaması.
tek el savunma pancake Yetişilmesi zor uzak topları
Voleybol Terimleri
ya da hızlı gelen ani smaçları çıkartabilmek için tek el veya
kol ile yapılan savunma hareketi.
tek kol blok kong block Daha çok plaj voleybolunda
kullanılan tek kol ile yapılan blok stili.
tekli blok block solo Tek oyuncu tarafından adam
adama yapılan blok.
teknik direktör technical director Takımdan sorumlu antrenör.
teknik mola technical time-out İlk dört sette
sekizinci ve onaltıncı sayıya gelindiğinde verilen mola.
temas touch 1. Oyuncuların topa ya da birbirlerine
dokunması. 2. Hücum oyuncusunun fileye değmesi.
temel teknik main technique Voleybola özgü temel
hareketler.
tenis servis overhand serve Baş üstünden atılan servis.
turnuva tournament Eleme usulü ile ya da gruplara
ayrılarak birden çok maçın oynandığı müsabaka organizasyonu.
U-Ü
uyarı warning ihtar
uzak kurşun pas third tempo pass Pasöre uzak
bölgeden file üstü hızlı pasa yapılan hücum.
uzatma seti tie-break set final seti
üçlü blok three man block Üç kişi ile yapılan blok.
V
varyasyon variation Savunma ya da hücumda kurallarla uygun farklılık yaratan hareketler.
voleybol volleyball Sahadaki altı kiş tarafından üç
pas yapılarak rakip alana topun düşürülmesi esasına dayalı
oyun.
Y
yan çizgi side line Oyuncular fileye doğru duruş
pozisyonunda iken sağ ve sol taraflarında bulunan ve her
iki sahadaki toplam uzunluğu 18 metre olan çizgiler.
yana deplase going to side in gaming zone Savunma
ya da hücumda yana yapılan kayma adımları.
yardım bloğu (sağdan) right stack Sağ taraftaki 4
numaralı oyuncunun 3 numaralı orta oyuncuya blok için
yardıma gelmesi.
yardım bloğu (soldan) left stack Sol taraftaki 2
numaralı oyuncunun 3 numaralı orta oyuncuya blok için
yardıma gelmesi.
yardımcı pasör auxiliary setter Pasörün yetişemediği
bölgeden pas atan oyuncu ya da ikinci pasör.
yarma split Bir hücum oyuncusu ile pasör arasındaki
boş bölgeden hücum etme.
yatık manşet reception leaning to one side Pasörün
hızlı oyun kurması için atılan alçak manşet pas.
yatık pas passes which lean to one side Pasörün
hücum için file üstü uzağına attığı hızlı pas.
yavaş smaç off speed hit Rakip takımın savunma
anlayışını bozmak için kullanılan düşük şiddetteki hücum
vuruşu. bk. smaç plase
yayılmak sprawl Oyuncuların savunmada ya da hücumda görevlerine göre sahaya yerleşmesi.
yedek oyuncu substitution Oyuna girmek için kenarda bekleyen oyuncu.
yer değişimi switch Servis atıldıktan sonra her oyuncunun sorumlu olduğu bölgeye ve rakip blok oyuncularına
göre yer değiştirmesi.
yüksek manşet high reception Pasörün rahat pas
atması için ya da savunmada yerleşmede zaman kazanabilmek için yüksek atılan manşet pas.
yüksek pas high pass Hücum için atılan yüksek pas.
yüksek smaç off hand hit Rakip blok oyuncularının
elleri üzerinden yapılan smaç.
yüksek pozisyon high position Yüksek gelen topları
kullanabilmek için alınan pozisyon.
yüzen servis float serve Üstten atılan ve havada sağa
sola kayarak giden falsolu servis. Uçan servis de denir
Z
zamanlama timing Oyuncunun topa en uygun zaman ve yerde ulaşabilmesi için doğru zamanda hareket
etmesi.
zayıf yan weak side Oyuncunun teknik yetersizliğinden doğan bir temel voleybol hareketindeki eksikliği.
zorunlu oyuncu değişikliği exceptional player
substitution istisnai oyuncu değişikliği
35
Sözlük Dergisi
İngilizce - Türkçe Dizin
6 man back deffence
6 man up deffence
antenna
approaches
approaching
assian volleyball
attack blok
attack line
attack systems
attack zone
auxiliary setter
back coverage
back-line player
balanced serve
balanced spike
ball bounced back from net
band
block
block out
block solo
blocker
blocking tactics
bump pass, underhand pass
bump set
captain
carry the ball, lift , holding
category
ceremony
clockwise rotation
clossing preffered angle
coach
collective tactic
combination
condition
court
cover an angel
coverage
cream
cross court
cross court attack
cross court block
cross-court attack
crucial point
cut shot
dead ball
dead short
dead time
decay
deciding set
declared in default
deep set
36
arka orta dışarıda
arka orta içeride
anten
girişler
adımlama
asya voleybolu
hücum bloğu
hücum çizgisi
hücum sistemleri
hücum alanı
yardımcı pasör
arka dublaj
arka oyuncu
balans servis
balans smaç
fileden dönen top
bant
blok
blok aut
tekli blok
blok oyuncusu
blok taktikleri
manşet pas
manşet ile oyun kurma
kaptan
taşıma
kategori
seramoni
saat yönünde dönüş
açı kapatma
koç
kollektif taktik
kombinasyon
kondisyon
saha
boşluk doldurma
dublaj
sert smaç
çapraz
çapraz hücum
çapraz blok
arka bölge hücumu
kritik sayı
dik smaç
ölü top
ölü kısa
ölü zaman
hücum feyki
karar seti
hükmen yenilgi
açık top
defence
defence
defence
defense
deffence zone, back zone
diagonal player
dink
disqualification
dive-dive and roll
double short
double touch - double foult
drill
drop shot
drop the ball behind
dump
early block
early coverage
early run
early split
effective serve
end line - back line
endurence
entering by apair
entertainment volleyball
exceptional player substitution
exceptional substitution
exercise
explosive power
fake
fall
final set
finger pass
first hand attack
first six
first tempo pass
fivb
five-one system
flag
flag signal
float serve
foot fault
four-two
free ball
free ball - ısolation play
front player
front zone
game zone
going to side in gaming zone
head coach
head hitter
head referee
müdafaa
Müdafaa / savunma
savunma
defans
savunma alanı
çapraz oyuncu
aşırtma top
ihraç
planjon
ikili kısa
çift vuruş - çift hata
alıştırma
aşırtma vuruş
blok arkasına plase
pasör plasesi
erken blok
erken dublaj
erken girmek
erken yarma
etkili servis
dip çizgi
dayanıklılık
ikili giriş
eğlence voleybolu
istisnai oyuncu değişikliği
zorunlu oyuncu değişikliği
egzersiz
patlayıcı güç
feyk
düşüş
final seti
parmak pas
birinci el hücumu
ilk altı
kısa pas
fivb
beş-bir sistemi
bayrak
bayrak işareti
yüzen servis
ayak hatası
dört-iki
avantaj top
boş top - boş bırakmak
ön oyuncu
ön bölge
oyun alanı
yana deplase
baş antrenör
baş smaçör
baş hakem
Voleybol Terimleri
hidding setter
high pass
high position
high reception
hitter
hitter-setter
hitting percentage
hook service
ındividual tactics
illegal/improper substitution
in side
interim
jersey
jet pass
joust
jump serve
jump set
jungle ball
junior team
kill
kong block
last set
lead pass
lead reception
leader player
leader trainer
league
left stack
libero
lift
line
line shot
line up
line up trick
linesman
lob the ball
loss of a point
low body positions
low pass
main technique
man to man block
match
match
match analysis
match point
middle back
middle blocker
middle line
middle position
middle waiting altitude
mintonette
modern volleyball
multiple offense
net
net cord
pasör saklama
yüksek pas
yüksek pozisyon
yüksek manşet
smaçör
smaçör pasör
hücum yüzdesi
çengel servis
ferdi taktik
hatalı oyuncu değişimi
servis atan taraf
geçiş dönemi
forma
jet pas
paylaşılamayan top
smaç servis
sıçrayarak oyun kurma
çılgın top
küçük takım
hücum sayısı
tek kol blok
son set
kurşun pas
kurşun manşet
lider oyuncu
lider antrenör
lig
yardım bloğu (soldan)
libero
asansör
çizgi
çizgi smacı
diziliş
diziliş aldatmacası
çizgi hakemi
plase
sayı kaybetme
alçak pozisyon
alçak pas
temel teknik
adam adama blok
maç
müsabaka
maç analizi
maç sayısı
arka orta
orta oyuncu
orta çizgi
orta pozisyon
orta oyuncu önde duruşu
mintonette
çağdaş voleybol
çoklu hücum
file
file teli
net fault
net post - post
off hand
off speed hit
offside block
on hand
opponent court
opponent team
order of service
outside coverage
outside hitter
overhand serve
paint brush
pancake
parallel block
parallel going
parallel spike
passes which lean to one side
passive block
pause
penetration
perimeter deffence-zone deffence
physical exercise
pierce the block
placing - stop volley
player
player substitution
plyometrics
point
position
position fake
position foult
position foult
position rotation
position varieties
post padding
power alley
power training
power volleyball
preparation period
qualification
quick attack
quick back set
quick first tempo pass
quick play
quick power
rally
ready position
reception
reception fault
reception leaning to one side
recieving formation
recieving side
red card
referee
file hatası
direk
yüksek smaç
yavaş smaç
kenar bloğu
ele yakın smaç
rakip alan
karşı takım
servis atış sırası
dış dublaj
köşe smaçör
tenis servis
fırça
tek el savunma
paralel blok
paralel giriş
paralel smaç
yatık pas
pasif blok
duraklama
aktif blok
alan savunması
fiziksel çalışma
blok içine smaç
avlama
oyuncu
oyuncu değiştirme
pliometri
sayı
pozisyon
pozisyon feyki
hatalı pozisyon
pozisyon hatası
pozisyon dönüşü
duruş çeşitleri
direk koruması
derin çapraz smaç
güç çalışması
güç voleybolu
hazırlık dönemi
eleme
hızlı hücum
arkaya kısa
çabuk kısa pas
hızlı oyun kurma
çabuk kuvvet
ralli
bekleme duruşu
servis karşılama
karşılama hatası
yatık manşet
servis karşılama dizilişi
servis karşılayan takım
kırmızı kart
hakem
37
Sözlük Dergisi
request of substitution
retrieve
right stack
rotational fault
score sheet
scorekeeper
scorekeeper’s table
scorer referee
screening
seams
second referee
second six
server
service
service fault
service line
set
set
set point
setter
setter
settes’s diagonal
shank
shoot set
side line
six-two system
slided attack
slided pass
soft blok
spike
spike on to the block
spike over the block
spike pass the block
spike plasse
spike to jet pass
split
sprawl
sprint
starting position
statistics
strong side
substitution
38
oyuncu değiştirme isteği
sert smaç savunması
yardım bloğu (sağdan)
dönüş hatası
müsabaka cetveli
sayı hakemi
hakem masası
masa hakemi
perdeleme
blok arası
file hakemi
ikinci altı
servisçi
servis
servis hatası
servis çizgisi
oyun kurma
set
set sayısı
oyun kurucu
pasör
pasör çaprazı
kötü pas
alçak pasör pası
yan çizgi
altı-iki sistemi
kayarak hücum
kaydırak pas
blokta yumuşatma
smaç
blok yanı smaç
blok üstü smaç
blok dışı smaç
smaç plase
jet pasa smaç
yarma
yayılmak
depar
başlangıç pozisyonu
istatistik
güçlü yan
yedek oyuncu
substitution zone
switch
system
tactical block
tactical serve
tactical spike
tactical time-out
tactics
tandem
technical director
technical time-out
third tempo pass
three man block
tie-break set
time of warm-up
time out
timing
toss
touch
tournament
trainer
training
trick
two man block
underhand serve
unit power
variation
vertical side band
visit
volleyball
waiting position
warm-up
warm-up area
warning
warning
weak side
winnig by the decision of the
referee
yellow card
young team
zone of serve
oyuncu değiştirme bölgesi
yer değişimi
sistem
taktik blok
taktik servis
taktik smaç
taktik mola
taktik
ikili hücum
teknik direktör
teknik mola
uzak kurşun pas
üçlü blok
uzatma seti
ısınma süresi
mola
zamanlama
kura atışı
temas
turnuva
antrenör
antrenman
aldatmaca
ikili blok
alttan servis
birim kuvvet
varyasyon
file yan bandı
deplasman
voleybol
bekleme pozisyonları
ısınma
ısınma bölgesi
ihtar
uyarı
zayıf yan
hükmen galibiyet
sarı kart
genç takım
servis alanı
Voleybol Terimleri
Yazarlar
Yrd. Doç. Dr. Murat ŞENTUNA
[email protected]
1969 yılında Eskişehir’de doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Eskişehir’de tamamladıktan sonra 1994
yılında Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Beden Eğitimi Öğretmenliği bölümünü
kazandı. 1999 yılında lisans, 2002 yılında Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi
Yüksekokulunda yüksek lisans ve 2009 yılında Abant İzzet Baysal Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor
Yüksekokulunda doktora eğitimini tamamladı. Eskişehir DSİ Bent Spor ve Çankaya Belediyesi Kulüpleri
Voleybol Takımlarında oyuncu olarak, Halk Bankası Kulübünde antrenör olarak görev yaptı. Halen
İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Spor Yöneticiliği Bölüm Başkanı olarak görev
yapmaktadır.
Okutman Selçuk ERHAN [email protected]
1960 yılında Ankara’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Ankara’da tamamladıktan sonra 1980
yılında Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümünden mezun oldu. 1981 yılında Malatya’da beden
eğitimi öğretmeni olarak, 1986 yılında da İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda
okutman olarak göreve başladı. Uzun yıllar voleybol dalında sporcu, antrenör ve menajer olarak
hizmetlerde bulundu. Halen İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda okutman olarak
görev yapmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır.
KAYNAKLAR
1. Rules of the Game, FIVB, Rome, 2010,http://www.fivb.org/EN/Refereeing-Rules/RulesOfTheGame_VB.asp
2. Frohner B. Voleybol Oyun Kuramı ve Alıştırmaları, Spor Kitabevi, 1999
3. http://www.volleyball.com/learn_the_terms.aspx
4. http://volleyball.about.com/od/glossary/Glossary_of_Volleyball_Terms.htm
5. Lenberg KS. Coaching Volleyball: Insights and Strategies, 2004
6. Lucas J. Pass, set, crush: Volleyball Illustrated, 2003
7. Lenberg KS. Coaching Volleyball: Beyond the X’s and O’s, 2004
8. Şentuna M. Voleybolda maç analizi yapılarak tüm maça yönelik erkek ve bayan takımlarında hücum ve savunma
performanslarına yönelik indekslerin bulunması, Yayımlanmamış Y. Lisans tezi, Hacettepe Üniv., 2002
9. Volleyball Coaches’ Guide, C. Glass, http://www.volleyballnewsletter.com/down-loads/volleyball_coach_manual.
pdf
10. McKeever M, Came F. Volley Ball, http://www.teachpe.com/gcse/Volley_Ball.pdf
39
Hentbol Terimleri
A
A klasman hakemi referee of A classification Bütün
faaliyet ve kategorilerde görev yapabilen uluslararası ve
ulusal hakemler.
A klasman gözlemci observer of A classification
Her türlü hentbol müsabakalarında görev yapabilen
“A” kategori gözlemci seminerine katılmış uluslararası
gözlemci ve merkez hakem kurulu üyeleri.
adam adama savunma man-to-man defense Her
oyuncuyu kapsayan engelleme amaçlı savunma yöntemi.
adam değişme jump switch Toplu oyuncuya perdeleme yapıldığı zaman, perdelemeyi yapan hücumcuyu
savunan oyuncunun dripling yapanın karşısına çıkıp
adam değişmesi.
aday hakem nominated referee Sadece yerel lig
faaliyetleri kapsamında düzenlenen müsabakalarda görev
alabilen hakem.
adım hatası step error Oyuncunun topu tuttuktan
sonra üç adımdan fazla adım atması.
aerobik güç aerobic power Oyun içinde enerjinin
uzun süre kullanılması durumu.
ağırlık antrenmanı weight training Hentbolcuların
kondisyona ve kuvvete dayalı antrenman uygulamaları.
aldatma fake Rakip oyuncuyu bilerek yanlış hareket
etmeye yönelten ve topla, vücutla, vücudun kısımlarıyla
yapılan hareketler.
alıştırma drill Bir beceriyi, bilgiyi kazanmak için
yapılan tekrar, egzersiz. İdman.
alkış applause Bir şeyin beğenildiğini, onaylandığını
anlatmak için el çırpma.
altı sıfır savunma six-zero defense Savunma oyuncularının altısının da kale sahası çizgisi üzerinde savunma
yapması.
alttan pas shovel pass Oyunun her pozisyonunda
tek el ve çift el olmak üzere kullanılan, tipik olarak
pivot-oyun kurucu ve oyun kurucuların kendi aralarında
uyguladığı pas.
alt yapı infrastructure Yerel, bölgesel ve deplasmanlı
liglerde yer alan tüm takımların minik, yıldız ve genç
takım sporcuları.
amatör amateur Bir işi para kazanmak için değil
yalnız zevki için yapan, hevesli, meraklı kimse.
ambulans ambulance Cankurtaran.
anaerobik güç anaerobic power Hentbol oyunun
yapısı gereği hız ve çabukluğun oyun içinde etkili olduğu,
vücutta oksijenin sınırlı kullanıldığı durum.
antrenman training Alıştırma, herhangi bir konuda
yapılan hazırlık.
antrenör coach Bir spor dalında sporcuları yetiştirmeyi meslek edinen kişi, çalıştırıcı, idmancı.
arkadan atış rear shot Kale sahası çizgisi bölgesinde
uygulanan durarak, koşarak veya düşerek yapılabilen bir
yakın atış türü.
arkadan pas back pass Vücudu döndürmeden ve
ayaklar yön değiştirmeden topu pozisyon değiştirerek boş
alanlara ani dalan oyunculara aktarabilmek için kullanılan
pas.
atış kolu shooting arm Topa sahip oyuncunun topu
şut ya da pas için kullandığı kol.
atış koluna savunma defense shooting arm Hücum
eden oyuncunun atış kolunu açık elle savunma hareketi.
atış tekniği shooting technique Oyuncunun topu
çeşitli şekillerde kullanması.
aut out Topun kale çizgisi dışına kaleci ya da hücum
eden takımın oyuncusu tarafından atılması. Topun oyun
dışı kalması.
avantaj advantage Üstünlük.
averaj average Ortalama, sayı farkı.
Avrupa Hentbol Federasyonu European Handball Federation (EHF) Avrupa ülkelerindeki hentbol
federasyonlarını ortak kural ve yönetim altında toplayan
birlik.
ayakla savunma foot-defense Kalecinin kaleye yönelik topu ayakları ile savunması.
B
B klasman hakemi referee of B classification Yerel
lig faaliyetleri kapsamında düzenlenen müsabakalarda
ve federasyon tarafından organize edilen, erkekler en
üst ligler hariç her türlü müsabakada görev yapabilen
hakemler.
B klasman gözlemci observer of B classification
41
Sözlük Dergisi
Erkekler en üst lig dışındaki her türlü hentbol müsabakalarında görev yapabilen “B” kategorisi gözlemci semi-
den kaleye şut atma.
nerine katılmış ve merkez hakem kurulu tarafından görev
verilmek üzere seçilmiş olan gözlemciler.
bandaj bandage Sargı bezi.
baskı press, pressing Karşı takım oyuncusunun hareketini ve sonuç almasını engellemek amacıyla uygulanan
yakın savunma durumu.
baş üstü pas overhead pass Baş üzerinden verilen
pas.
başlama atışı kick start 1. Kura atışını kazanan
takımın oyuna başlaması. 2. Her golden sonra hakemin
düdüğü ile oyunun başlaması.
bayan hentbolu girl’s handball Bayan kategorisinde
oynanan ligler.
bencil oyuncu gunner Pas vermeyen topu kendi
kullanan oyuncu.
berabere tie up Oyunun herhangi bir anında oyuncuların sayı ya da dönem bakımından eşit durumda
olduklarını bildiren deyim.
beslenme nutrition Vücut için gerekli besin maddelerini alma.
lisans bilgilerinin yer aldığı ve tescilli olduğu kulübün
yetkilisinin imzası ve kulüp mührünü içeren transfer izin
belgesi.
bölge savunması zone defense Oyunda belli bir
alanın savunulması.
branş branch Alan, dal.
bravo bravo Aferin, yaşa” anlamlarında beğeni bildiren sözcük.
beş artı bir (5+1) savunma five plus one defense
Beş oyuncunun bölge savunması bir oyuncunun da adam
adama savunma yaptığı savunma türü.
beş-bir bölge savunması five-one zone defense
Savunma oyuncularının beşinin savunma çizgisi üzerinde
diğer bir oyuncunun da savunmanın hafif önünde yer
aldığı bölge savunması türü.
bilek pası wrist pass Kalça yüksekliğinde tutulan
topların en hızlı şekilde takım arkadaşına aktarılmasında
kullanılan pas türü.
bir puan one point Hentbolda berabere biten müsabaka sonunda takımların kazandığı puan.
bire bir one-on-one İki rakip oyuncunun takım arkadaşlarından yardım almaksızın karşı karşıya kalmaları.
blok stuff, block Şutu kesme.
bloke etme blocking Savunma oyuncusu tarafından,
hücum oyuncusunun gol atmasını engelleme.
blok üstü atış shot over the block Kollarını yukarı
kaldırarak savunma yapan oyuncuların kollarının üstün42
bonservis testimonial Sporcunun açık kimliği ile
C
C klasman hakemi referee of C classification Yerel
lig faaliyetleri kapsamında düzenlenen müsabakalarda
ve federasyon tarafından organize edilen, erkekler ve
bayanlar en üst ligler hariç her türlü müsabakada görev
yapabilen hakemler.
C klasman gözlemci observer of C classification
Erkekler ve bayanlar en üst lig ve kupa müsabakaları
dışındaki her türlü hentbol müsabakalarında görev yapabilen, “C” kategorisi gözlemci seminerine katılmış ve
merkez hakem kurulu tarafından görev verilmek üzere
seçilmiş olan gözlemciler.
ceza penalty Oyun kurallarına aykırı davranışlara
uygulanan yaptırım.
cezalı punitive Cezalandırılmış oyuncu.
Ç
çabukluk quickness Oyun içinde çabuk hareket
edebilme.
çalınmayan faul free foul Faul yapılanın avantajını
kaybetmemesi için hakemlerin faulü çalmaması ya da
yapılan faulü görememesi.
çalışma work-out Antrenman alıştırmaları.
çapraz geçiş traverse Sonuca gitmek için iki, üç ya da
dört oyuncunun aralarında çapraz değişmelerle yaptıkları
teknik hareket.
çapraz koşu zig-zag Saha içinde çapraz koşular
yapma.
çelme trip Birini yere düşürmek için ayağının önüne
ayak uzatma.
Hentbol Terimleri
çeviklik agility Ani yön değiştirebilme yeteneği.
çift el baş üstünden itme pas two-handed push
pass over the head Vücut yay şeklinde ve ayaklar paralel
veya adım durumunda iken top her iki elle baş üzerinden
geriye alınır ve kuvvetli bir şekilde elden çıkartılır.
çift el göğüsten pas two-handed chest pass Top çift
elle göğüste temel duruşta tutulur. Kol ve bacak hareketi
ile top elleri terk eder. Pas sonrası kollar gergin, bilekler
bükülü olarak yan-önü gösterir ve topun arkasından takip
eder.
çift elle pas double-handed pass Topun çift elle
takım arkadaşına verilmesi.
çift elle top tutma double-handed ball handling
Topun iki elle tutulması.
çift sürüş double drive Oyuncunun yere vurdurarak
aldığı ya da sürdüğü topu hakimiyeti altına aldıktan sonra
ikinci kez yere vurması.
çift pivot double pivot İki oyuncunun hücumda kale
sahası çizgisine basmadan yerleşmesi.
çizgilerin dışı out of bounds Oyun sahasını sınırlayan çizgilerin dışı.
çizgiye basmak press line Hentbol oyun kurallarında
basılması istenilen çizgilere basmak ya da basılmaması
istenilen çizgilere basmamak.
D
dayanma adımı step endurance Sporcuların atış
yaptığı kolun tersi ayağı.
dayanma adımsız şut stepless endurance shots
Dayanma adımı kullanmadan koşu içerisinde uygulanan
atış türü.
defans defense Takım halinde yapılan savunma.
değişme alanı change area Oyundan çıkacak ve
oyuna girecek oyuncuların değişim yapabileceği çizgi ile
sınırlandırılmış bölge.
değişme çizgisi change line Kenar çizgisinin bir
parçası olup, oyuncu değişikliklerinin yapıldığı 4,5 metre
ile sınırlandırılmış alan.
değişme hatası change in error 1. Saha oyuncusunun
oyundan çıkmadan yedek oyuncunun oyun alanına
girmesi. 2. Değişme çizgileri dışından oyundan çıkılması
veya oyuna girilmesi.
deplasman displacement Rakip takım sahasında oynamak.
deplasmanlı lig displacement league Federasyon
tarafından hazırlanmış statülerle belirlenen sayıda spor
kulübünün büyükler kategorisindeki takımlarının oluşturduğu lig.
devre half On dakika ile sınırlandırılmış zaman dilimi.
dış kale çizgisi outside the goal line Kalelerin her iki
yanında kalan bölüm.
dikey sıçrama vertical leap, jump Bulunduğu yerden en yükseğe sıçrama.
diskalifiye disqualification Müsabaka dışı bırakılma,
oyundan atılma.
doğru pozisyon getting position Oyun oynanırken
en uygun yerde bulunma.
doping doping Bir spor yarışması sırasında vücuda ek
enerji sağlamak için kullanılan uyarıcı ilaç vb. madde.
dönerek atış shots return Sırtı kaleye dönük olan
sporcunun dönerek topu rakip kaleye atması hareketi.
dört iki bölge savunması four-two zone defense
Savunma oyuncularından dördünün savunma çizgisi
üzerinde, diğer ikisinin de hafif önde yaptığı bölge savunması.
duvar filesi wall net Keten, naylon gibi malzemelerden
ve genellikle kare şeklinde örülen, kalelerin arkasındaki
duvarı kaplayan örtü. File.
duş shower Temizlik veya tedavi amacıyla suyu yüksekten üzerine doğru püskürtme yoluyla yıkanma.
düdük whistle İçinden hava geçirildiğinde keskin ses
çıkaran ve işaret vermek için hakemler tarafından kullanılan araç.
düşerek atış decreased shots Hentbolda yakın atış
bölgelerinden, daha çok pivot ve kanat oyuncuları tarafından kullanılan kale atışı.
E
ekip staff Kadro, personel.
el işaretleri hand signals Hakemlerin el ve parmakları
ile gösterdikleri işaretler.
43
Sözlük Dergisi
el değiştirerek top sürme crossover dribble Oyuncunun elindeki topu bir elinden ötekine dripling yaparak
alması.
elenmek eliminate Yarışma dışı kalmak, yarışmadan
çıkarılmak.
elle kontrol hand check Savunma oyuncularının
hücum eden takım oyuncularını kontrol etmek amacıyla
ellerini rakibin üzerinde bulundurması.
el topu handball hentbol
elden ele pas hand-off Oyuncular arasında oyunu
hızlandırmak için elden ele verdikleri pas.
emniyet alanı the area of security Oyun alanının
çevresinde kale çizgilerinden itibaren en az 2 metre ve
kenar çizgilerinden itibaren en az 1 metre genişliğinde
olan bölüm.
engelleme hinder Karşı takım oyuncusunun önüne
geçerek onun serbestçe devinimine engel olma.
ense pası nape pass Omuz yana dönükken, topun
baş yüksekliğinden kanatlar veya geride bulunan takım
arkadaşlarına aktarılması için kullanılan pas.
erkek hentbolu men’s handball Erkekler kategorisinde oynanan ligler.
eşofman track suit Spor çalışmalarında giyilen, pamuklu veya sentetik kumaştan iki parçalı giysi.
ev sahibi home Maçı kendi sahasında oynayan takım.
F
faul foul Karşılaşmalarda rakip oyuncuya yapılan kural dışı hareket.
favori favorite Bir yarışmada üstünlük sağlayacağına
inanılan takım.
federasyon federation Aynı alandaki çeşitli kuruluşları bir arada toplayan dayanışma birliği.
file net duvar filesi
final final Elemeli yarışmalarda sonucu belirleyen
karşılaşma.
flama streamer İki veya üç köşeli, küçük boyutlu
çeşitli amaçlarla kullanılan bayrak.
forma jersey Sporcuların giydikleri bağlı bulundukları
spor kulübünü belirten tek tip giysi.
G
galip winner Bir yarışma, karşılaşma sonunda yenen,
üstün gelen, başarı kazanan.
galibiyet victory Mağlup olmama durumu, öne geçme, müsabakayı önde bitirme.
geçici transfer temporary transfer Bir sporcunun
tescilli bulunduğu kulübünden başka bir kulüpte belirli
bir süre için oynayabilme izni.
geri koşma get back Savunmaya kontrollü bir şekilde
geri koşma.
geri yürüme reverse walking Hücumdan savunmaya
geri geri yürüyerek hareket etme.
geri pas ihlali backpass violation Oyuncunun kale
sahası içerisindeki kalecisine pas vermesi.
germe stretching Hareketleri kolay yapabilmek için
yapılan esnetme egzersizleri.
gol goal Topun kale çizgisini geçmesiyle kazanılan
sayı.
gol kaçırma fail score a goal Çok kolay gol olabilecek
bir atışın kaçırılması.
golcü goal scorer Çok gol atan oyuncu.
göğüs pası chest pass İki elle göğüs seviyesinden
verilen pas.
gözlemci observer Federasyon tarafından düzenlenen
maçların organizasyonu, denetimi, masa ve saha hakemlerinin değerlendirilmesi için görevlendirilen kişi.
federasyon temsilcisi representative of the federation Federasyon tarafından düzenlenen turnuva veya
grup group Küme.
uzun süreli faaliyetlerin organizasyonu ve denetimi ile görevlendirilen kişi.
ferdi individual Bireysel.
fikstür fixture Yarışma veya karşılaşmaların zamanını
ve sırasını belirleyen çizelge.
H
hafif faul no harm no foul Sakatlık çıkarmayan
44
taktik faul.
hakem referee Hentbol yarışmalarını belli yazılı kurallara göre yöneten kişi.
Hentbol Terimleri
hakem eğitmeni referee instructor Federasyon,
Merkez Hakem Kurulu ve İl Hakem Kurulu tarafından
hücumda pas bekleme hanger Takımı geri koşarken
rakip sahada kalıp, pas bekleyen oyuncu.
hakemlerin eğitimi için görevlendirilen öğretim elemanları.
hakem el işareti referee hand signal Hakemlerin
verdiği kararın ne olduğunu ve yönü gösteren el işaretleri.
hakem molası referee break Hakemlerin oyunu
durdurması.
harcırah subsistence Ulusal veya il düzeyinde gerçekleştirilecek hentbol faaliyetlerinde görevlendirilecek her
türlü görev unvanına sahip kişiler ile eğitim görevlilerine,
federasyon kurulları üyelerinin gündemli toplantılarında,
görev ücreti ödenmeyen günler ve yolda geçen süreler için
ödenen ücret.
hareketli hücum motion offense Hücumda hareketli
hal alma.
hareketli savunma motion defense Savunmada rakibe boş alan bırakmamak için yapılan savunma.
hatalı top sürme steps Oyuncunun topu sürerken
kural dışı hareket etmesi.
hentbol handball Kırk metre uzunluğunda 20 metre
genişliğindeki bir alanda yedişer kişiden oluşan iki takım
halinde, belirli kurallar içerisinde oynanan kollektif bir
spor dalı. El topu.
hızlı çıkış push it up Topu hızlı bir şekilde rakibin
sahasına getirmek.
hızlı hücum fast break Takım sporlarında rakip takımın toparlanmasına fırsat vermeden paslaşarak yapılan
hücum, hızlı akın.
hızlı hücum pası outlet pass Savunma topu aldıktan
sonra hızlı hücum için verilen pas.
hücum offense Gol atmak amacıyla yapılan akın,
hamle.
hücumda yer değiştirme change in offense Taktik
gereği sporcuların hücumdayken yer değiştirmesi.
hükmen yenik sayılma default Müsabaka başında
en az 5 oyuncu ile oyun sahasına çıkmamak, sahte veya
cezalı oyuncu oynatmak, müsabakanın sonucu üzerinde
önceden anlaşma yapmak gibi spor dışı davranışlar sonucu
verilen yenilgi kararı.
hücum faul charging Toplu oyuncunun sabit duran
savunmacıya çarparak faul yapması.
hücum takımı offensive team Topa sahip olan takım.
hücum oyuncusuna topu aldırmama overplay
Kaleci veya kale direklerinden dönen topa hücum oyuncusundan önce sahip olma.
I-İ
ısınma warm-up Maça veya antrenmana vücudu
hazırlamak için yapılan hareketler.
iç kale çizgisi inside the goal line İki kale direği
arasındaki çizgi, gol çizgisi.
idman training Herhangi bir konuda yapılan hazırlık,
antrenman.
idmanlı well-trained Çeviklik kazanmış olan kimse,
antrenmanlı
idmansız unpracticed Hazırlık yapmamış olan, idmanı olmayan, çevikliği olmayan, ham, antrenmansız.
ihlal false, violation Kural dışı hareket.
ikaz notice, warning Uyarma, uyarı, dikkat çekme,
ihtar.
iki puan two points Hentbolda galip gelen takımın
maç sonunda kazandığı puan.
ikili sıkıştırma double team Topa hâkim rakip
oyuncuyu iki adamla savunma.
il hakemi county referee Yerel lig faaliyetleri kapsamında düzenlenen müsabakalarda hakem olarak görev
alan kişi.
il hakem kurulu county board of referees İllerde
hentbol hakem ve gözlemcileri ile ilgili tüm idari ve teknik
konulardan sorumlu olan kurul.
il temsilcisi representative of the provincial Hentbol
federasyonunun illerdeki temsilcisi.
il teşvik müsabakaları encourage the provincial
competitions Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerince, o ile
ait takımların ve hakemlerin lig müsabakalarına hazırlanabilmeleri için organize ettikleri müsabakalar.
ileri pas lead pass İleri doğru koşan takım arkadaşına
45
Sözlük Dergisi
verilen pas.
istatistik statictics Maçla ilgili sayısal veriler.
itiraz objection Bir kararı benimsemeyerek karşı çık-
iç arka kenar dip köşesinden ölçülerek çizilen 6 metre
yarıçapındaki iki çeyrek dairenin birleştirilmesi sonucu
belirlenen, kaleciye ait olan bölge.
kale sahası çizgisi the goal area line Kale sahasını
ma.
itme pushing foul Rakip oyuncuyu iterek yapılan
belirleyen çizgi.
kaleci goalkeeper Topun kaleye girmesini önlemekle
faul.
görevli oyuncu.
J
jübile jubilee Spor dalında uzun süre çalışanların
onuruna düzenlenen kutlama töreni.
kaleci atışı goalkeeper kick Kaleci topu kale sahasında kontrol ettiğinde veya auta çıkan topu oyuna sokmak
için kalecinin kale sahası içerisinden yaptığı atış.
kaleci sınır çizgisi boundary line of the goalkeeper
K
kadro staff Takımı oluşturan sporcuların tamamı.
kafile procession Aynı yöne giden sporcu, teknik
heyet, sağlık ekibi ve idareci topluluğu.
kafile başkanı the head of the procession Millî
Takımların yurt dışı seyahatlerinde Federasyonu temsilen
kafileye liderlik eden, her türlü sevk, idare ve temsilden
sorumlu kişi.
kale goal İçten içe 3 metre genişliğinde ve 2 metre
yüksekliğinde bir üst direkle birbirine bağlanan, direklerin
bir kenarı 8 cm olan, ağaç veya hafif metalden yapılan, iki
farklı renkte boyanan, yan direkle üst direğin birleştiği
yerdeki şeritlerin aynı renkte 28 cm uzunluğunda diğer
şeritlerin 20 cm olduğu, zemine veya arkalarındaki
duvarlara sıkıca tutturulmuş, topun geri dönmesini
engelleyecek şekilde bir ağ ile donatılmış yapı.
kale çizgisi goal line Kale direkleri arasındaki çizgi.
kale direği goal post İki farklı renkte boyanan, 3
metre genişliğinde 2 metre yüksekliğinde ağaç veya hafif
metalden yapılan, kalınlığı 8x8 cm olan direk.
kale filesi goal nets Keten, naylon gibi malzemelerden
genellikle kare şeklinde örülen, kale arkasını kapsayan
örtü.
kale hakemi goal referee Savunma yapan takımın
kale çizgisi dışında duran, genellikle topsuz oynanan alanı
takip eden hakem.
kale sahası goal area Kale çizgisine paralel ve kale
çizgisinin dış kenarı ile kale sahası çizgisinin dış kenarı
arasındaki uzaklık 6 metre olan, 3 metre uzunluğunda düz
bir çizgi ile bu çizginin her iki ucunun, kale direklerinin
46
Kale çizgisinin dış kenarı ile arasındaki uzaklık 4 metre
olan, 15 cm uzunluğunda, kale çizgisine paralel ve kalenin tam karşısında olan 7 metre atışında kalecinin
açılabileceği sınır çizgisi.
kaleye şut smash the goal Rakip takım kalesine gol
atmak için atılan şut.
kanat adamı wing man Hentbol oyununda hücum
hattının sağ ve sol uçlarında yer alan oyuncular.
kanat savunması wing defense Savunma hattının
sağ ve sol uçlarında yer alan oyuncuların rakiplerini
durdurması.
kasıtlı faul intentional foul Golü engellemek için
rakibine kasten ve şiddetle yapılan faul.
kaptan captain Oyun içinde arkadaşlarını yöneten,
hakem ile konuşma yetkisi bulunan, kolunda özel renkli
bir bant (işaret) taşıyan oyuncu.
kategori category Aralarında herhangi bir bakımdan
ilgi veya benzerlik bulunan şeylerin tamamı.
katetme cutting Oyun içinde bir taraftan diğer tarafa
geçme.
kayma sliding Savunmada iken adımlarla kayma.
kayma adımı slide step Ayakları birbiri ardına
çekerek adımlama.
kenar atışı side shot Topun kenar çizgileri tamamen
aştığı veya kendi dış kale çizgisini aşmadan önce en son
savunma oyuncuları tarafından temas edildiğinde verilen
atış.
kenar çizgisi sideline Oyun alanındaki 40 metre
uzunluğundaki kenar çizgileri.
klasman classification Bölümleme, sınıflama, belli
Hentbol Terimleri
bir sınıf.
klasman hakemi classification referee Federasyon
tarafından organize edilen ve çeşitli faaliyetlerde görev yapacak hakemlerin tasnifi için A, B ve C olarak
belirlenmiş hakemlik derecelendirilmesi.
kol çekme arm pull Hücum eden oyuncunun hamle
sırasında topu tutan elini rakibinden kaçırarak rakip
oyuncunun arkasına geçirmesi.
kombine hızlı hücum combined with the fast
break Bir fazla oyuncunun katıldığı organize hızlı hücum.
kombine savunma combined defense Savunmada
bir veya bir kaç oyuncunun adam adama savunma görevini
yüklenip diğerlerinin bölge savunması yapması.
kondisyon conditioning Fiziksel ve ruhsal bakımdan
bir sporcunun durumu.
kontrat contract Sözleşme.
kontrolsüz top loose ball Herhangi bir takımın kontrolünde olmayan, yerde seken veya yuvarlanan top.
korna sesi buzzer Periyot veya devrenin bittiğini
belirten korna sesine benzer ses.
koşu running Dripling yaparken kullanılan hareket.
köşe çizgisi corner Oyun çizgilerinin kesiştiği köşe
noktası.
köşe atışı corner shot Topun kaleci dışında savunma
takımı tarafından kale çizgisinin dışına çıkarılması sonucu dış kale çizgisi ile kenar çizgisinin kesiştiği noktadan
rakip tarafından kullanılan atış.
kramp cramp Bir grup kasın veya yalnız bir kısım ya
da bunun bazı liflerinin istem dışı az çok sürekli, ağrılı ve
düzensiz kasılması.
kronometre chronometer Süreölçer.
kulüp club Hentbol branşında faaliyetlere katılan
spor takımı.
kupa cup Altın, gümüş, bronz veya kristalden yapılmış, yarışma ödülü olarak verilen ayaklı kap.
kura atışı draw lots Top-kale seçimi için yapılan
çekiliş.
kural rule Uyulması gereken ilke.
kural dışı illegal Kurallara uygun olmayan tutum ve
davranış.
kural dışı hareket outlaw school Oyuncu transferinde kurallara aykırı hareket.
kurallara uygun legal Kurallara uygun davranış.
L
lig league Küme.
lig faaliyetleri league activities Liglerde yer alan
kulüplerin müsabaka, hazırlık ve kamp dönemi ile diğer
faaliyetleri.
lisans license Sporcuların yarışmalara katılabilmesi
için verilen tasdikli belge.
lisans ofisi license office Federasyona bağlı olarak
görev yapan, kayıt ve lisans işlemlerini yapmaya yetkili
servisi.
M
maç match İki takım arasında oynanan karşılaşma.
maç öncesi toplantı skull session Hakem, gözlemci
ve takım idarecilerinin müsabakadan önce tanışması ve
varsa bir sorunun maç başlamadan önce çözümlenmesi
için yapılan toplantı.
madalya medal Müsabakalar sonucunda dereceye giren takımın sporcu, idareci ve antrenörlerine verilen ödül,
madalyon.
mağlubiyet defeat Yenilgi.
mahalli ve deplasmanlı lig müsabakaları local
and displacement league competitions Federasyon
tarafından yapılacak yıllık programa uygun olarak düzenlenen Türkiye birinciliklerine varan müsabakalar.
markaj marking tutma
masaj massage Tedavi amacıyla yapılan sürtme,
vurma, ovalama gibi hareketler.
masör masseur Masaj yapan sağlık çalışanı.
menajer manager 1. Bir sporcunun mesleki işlerini
düzenleyen ve yöneten kimse. 2. Bir spor takımının teknik
yöneticisi.
merkez hakem kurulu center court of arbitration Hentbol Federasyonu bünyesinde hakemlik ve gözlemcilikle ilgili idari ve teknik tüm konulardan sorumlu
olan kurul.
millî takımlar teknik direktörü technical direc47
Sözlük Dergisi
tor of national teams Federasyon tarafından atanan millî
takımlardan sorumlu kişi.
mola time out Takımların oyun içinde taktik alışverişleri yapmak için takımın isteğiyle hakemin verdiği dinlenme süresi.
mola kartı break card Her iki yüzünde büyük bir ‘T’
harfinin bulunması önerilen ve takım molası alınması için
masa hakemlerine verilen 15 x 20 cm ölçülerinde kart.
mola süresini aşma excessive timeout Bir dakikalık
mola süresini ihlal etme, geçirme.
moral morale Bir insanın ruhsal gücü, manevi güç,
maneviyat.
müsabaka competition Ulusal ve uluslararası yarışmalar.
müsabaka cetveli competition schedule Maçın
gözlemcisi, hakemleri, sporcuları, antrenörleri, idarecileri
ile maçın nerede, hangi tarihte ve saatte oynandığını,
cezaların, gollerin ve skorun yazıldığı çizelge.
O
olimpiyat oyunları olympic games Her dört yılda
bir bir başka ülkede yapılan, takım sporlarıyla uğraşanların
katıldığı uluslararası spor yarışmaları.
orta çizgi centre line İki uzun kenarın orta noktalarını
birleştiren 20 metre uzunluğundaki çizgi.
oynama hakkı the right to play Müsabaka cetvelinde
ismi yazılı olan sporcular.
oyun alanı game zone İki kale sahası ve bir oyun
alanını içeren 40x20 metre ölçülerinde dikdörtgen şeklindeki alan.
oyun kurucu pivot Karşılaşmada oyuna yön veren
oyuncu.
oyuncu player Takımları oluşturan sporcular.
oyuncu değişimi player substitution Saha oyuncusunun oyundan çıktıktan sonra yedek oyuncunun
oyun alanına girmesi.
oyundan atılma expulsion from the game Oyun
kurallarına uymayan sporcu, antrenör ve idarecilerin
diskalifiye edilmesi.
oyun süreleri game time Yaşları 16 ve daha yukarı
yaştaki oyunculardan oluşan bütün takımlar için oyun
48
süresi 2x30 dakika,12-16 yaş arasında olan sporcular için
2x25 dakika ve 8-12 yaş arasında olan sporcular için 2x20
dakikadır. Devre arası ise bütün yaş kategorileri için 10
dakikadır.
Ö
ödül award Bir başarı karşılığında verilen armağan.
ölü top dead ball Topun auta çıkması, bir takımın gol
yemesi ve hakemlerin düdük çalması durumları.
öne çıkma prominence Karşı takım oyuncusunun
gol denemesini engellemek için savunmadan oyuncunun
öne çıkması.
öne düşerek atış fell forward shots Hücum eden
sporcunun kale sahasına öne düşerek, genellikle göğsü
üzerinde atış sonrası kaydığı bir şut atma şekli.
örme weave Topu yere vurmadan oyuncuların hareket
alıştırması.
özel müsabaka special competition Federasyonun
belirleyeceği kriterlere göre, federasyondan izin alınarak
yurt içi ve yurt dışında, yerli ve yabancı takımlarla yapılan
her türlü müsabaka.
P
pas pass Oyunda oyunculardan birinin topu takım
arkadaşına geçirmesi.
pasif oyun passive game Sporcuların zaman kazanmak için topla fazla oynamaları ve gol atmaya yönelik
olmayan davranışları.
paslaşma to pass to each other Sporcuların topu
takım arkadaşlarına aktarmaları.
perdeleme pick Rakibine dokunmadan yapılan engelleme hareketi.
piston piston Oyuncu hücumdayken topu öne doğru
hareket içerisinde alır ya içeriye dalar ya da pas verir. Buna
hentbolda piston hareketi denir.
pivot pivot Rakip takımın savunma oyuncuları arasına
giren, takım arkadaşlarının gol atması için savunmayı bölmeye çalışan orta oyuncu.
pres press Baskı, sıkıştırma, rakibin hareket etmesini
engelleme.
prim bonus Galibiyeti teşvik için verilen ödül.
protesto protest Bir davranışı, bir düşünceyi, bir
Hentbol Terimleri
uygulamayı haksız, yersiz, gereksiz bularak karşı çıkma,
kabul etmeme.
sarı kart yellow card Kurallara aykırı davranan
oyuncuya hakem tarafından gösterilen uyarı kartı.
profesyonel professional Bir işi kazanç sağlamak
amacıyla yapan kimse, amatör karşıtı.
pozisyon position Konum, durum.
puan point Çeşitli sporlarda kullanılan ölçüsü ve
değeri değişken birim.
puantaj scoring Bir etkinliğin puanla değerlendirilmesi.
sauna sauna Kuru buhar banyosu.
savunma defense Bir takımın kalesini korumak için
R
rakip rival Herhangi bir alanda üstünlük sağlamaya
çalışanlardan her biri.
rakipsiz unrivalled Daha üstünü, daha iyisi bulunamayan.
rapor report Hakemlerin ve gözlemcinin müsabakadaki olumlu ve olumsuz düşüncelerini bildiren yazı.
reaksiyon reaction Bir uyartıya verilen istemli, bilinçli tepki.
refleks reflex Bir uyartıya verilen istem dışı tepki.
rozet badge Yakaya takılmak için çeşitli biçimlerde
yapılan, bir kuruluşun sembolü sayılacak, genellikle
küçük metal nesne.
rövanş revenge Aynı rakiple oynanan ikinci maç.
S
saat hakemi timekeeper Oyun süresini, molaları ve
zaman cezası alan oyuncuların ceza sürelerini takip etmekle görevli hakem.
saha court Hentbol oyun alanı.
saha dışı outside of the court Saha çizgilerinin
dışında kalan bölge.
sağlık topu medicine ball Yetişkinler için 3 kg
ağırlığında ve 28-34 cm çapında olan içi kıl dolu deri
top.
saha hakemi field referee Hücum eden takımın sporcularının arkasında bulunan ve genellikle topla oynanan
alanı takip eden hakem.
saha komiseri commissioner of the field Gençlik ve
Spor İl Müdürlüğü tarafından oyun alanlarını düzenlemek
üzere görevlendirilen yetkili kişi.
gösterdiği çaba, defans.
seans seance Hentbol yarışmalarında bir birim görev
ücreti hesaplamasında kullanılan kavramsal değer.
serbest atış the free-throw Bir oyuncunun, karşı
takım oyuncusuna karşı kural dışı davranışından ötürü
takımı zararına verilen ceza atışı.
serbest atış çizgisi the free-throw line Kale sahası
çizgisinin 3 metre dışındaki kesik çizgiler. Çizgiler ve aralarındaki boşlukların her biri 15 cm’dir.
serbest atış koridoru the free-throw corridor Kale
sahası çizgisi ile serbest atış çizgisi arasındaki alan.
serbest oyun free games Sporcunun kendiliğinden
kurduğu ve hiç kimseye bağlı olmayan oyunu.
seremoni ceremony Oyun öncesi yapılan tören.
seyirci spectator Aynı yerde bir oyunu başkalarıyla
birlikte seyreden kişi.
sezon season Hentbol faaliyetlerinin başlama ve bitiş
tarihleri arasında geçen süre.
sezon öncesi pre-season Sezon başlamadan önceki
dönem.
sezon sonrası post-season Sezon bittikten sonraki
dönem.
sıçrayarak atış splash shot Hücum sırasında savunma
oyuncusunun üzerinden kaleye yapılan atış şekli.
sıçrayarak pas splash pass Hücum sırasında rakibe
şut atma izlenimi vererek topu takım arkadaşlarına geçirmek için kullanılan pas türü.
sıfır puan zero points Müsabaka sonunda mağlup
olan takıma verilen birim.
skor score Sonuç, sayı.
skorboard scoreboard Seyircilerin ve hakemlerin görebileceği bir yere monte edilmiş gol ve zaman göstergesi.
spor sport Kişisel veya toplu yarışlar biçiminde yapılan,
bazı kurallara göre uygulanan beden hareketlerinin tümü.
sporcu sportive Federasyonda, İl Müdürlüklerinde
veya okullarda tescilli, kulüplerde ve/veya okullarda lisanslı kişiler.
49
Sözlük Dergisi
sportif sporty Sporla ilgili.
sportmen sportsman Sporun gerektirdiği değerlere
sahip olan kimse.
spor elemanı sports staff Uluslararası yarışmalarda
üstün başarı gösteren sporcuların bu başarılarında emeği
geçen ve bu müsabakada görevlendirilen doktor, psikolog,
diyetisyen, masör, spor eğitim uzmanı, yardımcı antrenör
ve benzeri elemanlar.
spor salonu gym Her bir yanı kapalı olan spor
merkezi.
sözlü uyarı verbal warning Oyuncu veya yöneticilere, yapmış oldukları ihlalden ötürü müsabaka gözlemcisi veya hakem tarafından yapılan uyarı.
Ş
şampiyon champion Ulusal ve uluslararası bir
yarışmada ilk dereceyi alan, birinci olan takım.
şampiyona championships Şampiyonluk yarışması.
şort short Paçaları dizlerin yukarısında olan müsabakalarda giyilen kısa pantolon.
şut shot Bir oyuncunun topu kaleye sokmak için attığı
sert ve hızlı atış.
T
takım team Birlikte oynayan, kazanmak için birlikte
çalışan sporcu topluluğu.
takım kadroları team staff Takım kadroları en
fazla 14 oyuncu, 4 yöneticiden oluşur. Takımlar oyuna
1 kaleci, 6 saha oyuncusu olmak üzere 7 kişiyle başlar.
Ancak oyuncuları eksik olan takımlar en az 5 kişi ile
oyuna başlayabilirler.
taktik tactics İstenen sonuca ulaşmak amacıyla izlenen
yol ve kullanılan yöntemlerin tümü, oyun biçimi.
tam saha baskı full-court press Tam saha uygulanan
baskılı savunma.
taraftar fan Sporcunun veya sporcuların temsil ettikleri renklere, kulübe veya bayrağa bağlı kimse.
tatabanya tatabanya Oyuncuların rakip takım kale
sahası üzerinde yere temas etmeden havada iken bir birine
pas vererek kaleye şut atması hareketi.
tecrübeli oyuncu veteran free agent Acemi olmayan
50
oyuncu.
tecrübesiz oyuncu green player Acemi oyuncu.
tek atış one-shot Hakemin verdiği bir karar ile oyun
süresinin aynı anda bitmesiyle takımın kazandığı atışın
pas verilmeden tek atış olarak kullanılması.
teknik kurul technical committee Hentbolun gelişiminden ve seviyesinden sorumlu kurul.
temas touching Oyuncuya veya topa dokunma.
temel atış basic firing Tüm atış çeşitlerinin temeli
olup, durarak ve koşu içerisinde kısa ve uzun mesafelerden
kale atışı olarak uygulanan atış.
temel duruş basic stance Bacaklar açık ve dizler
hafif bükülü, kolların hazır vaziyette bir harekete başlama
durumu.
temel pas basic pass Oyunun en önemli ve en
emniyetli pası.
tertip komitesi committee composition Organize
edilecek her türlü müsabakalar için oluşturulan heyet.
tescil registration Sporcunun hentbol müsabakalarına
katılabilmesi için federasyona yaptırılacak kayıt ve lisans
işlemleri.
time out time out Oyun sırasında özel bir nedenle
verilen mola.
tipleme typing Topa sahip oyuncunun genellikle bir
adım kazanmak ya da rakibi aldatmak için havaya sıçraması durumunda, havada iken ayağı yere değmeden
topu yere vurup tutması, kullanması hareketi.
top ball Büyük erkekler için 58-60 cm ve 425-475
gram (3 numara), büyük bayanlar için 54-56 cm ve
325-375 gram (2 numara) ağırlığında, deri veya sentetik
maddeden yapılmış küre şeklinde ve kaygan olmayan
oyun aracı.
top çalma steal Rakipten topu kapma.
top çelme trip ball Rakip oyuncunun elinden kurallara uygun bir şekilde topu uzaklaştırma.
top çevirme flip ball Oyunda zaman kazanmak ya
da savunmanın açığını görmek için yapılan paslaşma.
top hâkimiyeti possession Topa sahip olma.
topla aldatma ball trick Sporcunun topa sahipken
rakibini aldatması.
topsuz aldatma deception without the ball Spor-
Hentbol Terimleri
cunun rakibini vücut hareketleriyle aldatması.
top-kale seçimi ball-goal choice Müsabaka baş-
Uluslararası Hentbol Federasyonu International
Handball Federation (IHF) Uluslararası Hentbol
langıcında hakem tarafından yapılan kurayı kazanan
takımın, top ile oyuna başlamayı ya da kaleyi seçtiğini
belirten kura.
top kapma win the ball Top rakipte iken ani bir
hareketle topa sahip olma.
top kaybı turnover Topu rakibe kaptırmak.
top sürme dribbling Hareket halindeyken, topun
oyun kuralları çerçevesinde bir elle yere vurdurularak
götürülmesi.
top sürme hatası dribbling error Oyuncunun topu
sürerken kural dışı davranması.
top taşıma carry the ball Topun kural dışı sürülmesi.
top tutma ball handling Topun tek elle ya da çift
elle tutulması.
top tutma hatası ball handling error Topun kural
dışı tutulması.
topa ayakla vurma kicked ball Kaleci hariç, herhangi bir oyuncunun kural dışı topa ayakla vurması.
Federasyonlarını ortak kural ve yönetim altında toplayan
birlik.
uzak köşeye atış shots away from the corner Kalecinin uzanamayacağı köşelere şutun atılması.
uzak mesafeli şut long shot Uzak mesafeden kaleye
yapılan atış.
uzatma bölümü overtime Kazananın belirlenmesi
gereken bir müsabakada, normal oyun süresi berabere biterse uzatma bölümü oynanır. Uzatma bölümü 5 dakikalık
iki devreden oluşur ve devre arası 1 dakikadır.
toplu oyuncuya savunma collective defense of the
player Topa sahip olan hücum oyuncusunu etkisiz hale
V
vaks wax Topun, sporcuların elinden kaymaması ve
getirmek için yapılan savunma.
topsuz oyuncuya savunma defense of the player
without the ball Her an pas alıp kaleye şut atabileceği
düşünülen hücum oyuncusunun hareketlerinin engellenmesi.
transfer transfer Bir sporcunun kulüp değiştirmesi.
tribün tribune Spor salonunda seyircilerin oturduğu
koltuklu veya basamaklı bölüm.
tutma holding Oyuncunun ellerini kural dışı kullanması. Markaj.
Türkiye Kupası müsabakaları Turkey Cup competitions Federasyon tarafından hazırlanan talimat ve
statülere uygun olarak oynanan müsabakalar.
U
uluslararası hakemlik international arbitration
Uluslararası federasyon tarafından yapılan sınavda başarı
gösteren hakemler.
Ü
ücret pay İş gücünün karşılığı olan para veya mal.
üçe üç bölge savunması three of three-zone defense
Oyunculardan üçünün savunma çizgisi üzerinde, diğer
üçünün ise hafif önde yaptığı bölge savunma türü.
üç saniye kuralı three second rule Topa sahip
oyuncunun topu üç saniyeden fazla elinde tutması.
daha rahat şut atabilmeleri için parmaklarına sürdükleri
yapışkanımsı madde.
varyasyon variation Bir taktiği uygularken, oyun
içinde oyundan oyuna geçme.
vize visa Bir sporcunun hentbol müsabakalarında
oynayabilmek için her sezon lisansının federasyonca
onaylanma işlemi.
Y
yana bükülü atış since the twisted shots Savunma
oyuncusu kaleyi kapattığı anda, hücum oyuncusunun
kullanabileceği en etkili kale atışlarından biri. Genellikle
kanat pozisyonlarından uygulanır.
yakın köşeye atış shots near the corner Kaleciye
yakın olan köşelere şutun atılması.
yarı saha upcourt Oyunun oynandığı yarı saha.
yaz aktiviteleri summer activities Plaj hentbolu, açık
alan hentbolu vb. gibi organizasyonlar olup, federasyonun
51
Sözlük Dergisi
denetiminde ve izni ile yapılan müsabakalar.
yazı hakemi writing referee Müsabaka cetvelinin
doldurulması, goller ve müsabaka başladıktan sonra gelen
oyuncuların oyuna katılmasından ve listede olmayan
oyuncuların kontrolünden sorumlu olan hakem.
yedek bankı bench İdareci, antrenör, sporcu ve müsabaka listesinde ismi yazılı olanların oturma yeri.
yedek oyuncu substitute player Oyunculardan birinin herhangi bir sebeple takımdan çıkması gerektiğinde
onun yerine oynayacak oyuncu.
yedi metre seven meters Sahanın neresinde olursa
olsun, rakip takım yöneticisi veya oyuncuları tarafından
belirgin bir gol fırsatı engellendiğinde hakem tarafından
verilen cezai karar.
yedi metre atışı seven-meter shot Kaleye 7 metre
uzaklıkta, saha hakeminin düdük işaretinden sonra 3
saniye içinde kale yönünde kullanılan atış.
yedi metre çizgisi seven-meter line Kalenin tam
karşısında, 1 metre uzunluğunda kale çizgisine paralel ve
7 metre uzaklıktaki çizgi.
yerel lig faaliyetleri local league activities Federasyonca belirlenen statüye uygun olarak İl Tertip Kurulları tarafından illerde düzenlenen ve Federasyon tara-
fından onaylanan tüm kategorilerdeki müsabaka, hazırlık
ve kamp dönemi ile ilgili faaliyetler.
yerden sektirme pas bounce pass Yere çarptırılarak
verilen pas.
yönetmelik regulations Kuralların yazılı olduğu belge, talimatname.
yurtiçi faaliyetler domestic activities Federasyon
tarafından belirlenen talimat ve statülere uygun olarak
düzenlenen erkekler ve bayanlar kategorilerindeki grup,
yarı final ve Türkiye şampiyonaları.
yürüme hatası violation Oyuncunun topu tuttuktan
sonra üç adımdan fazla adım alması.
Z
zaman cezası time penalty Özellikle rakibin vücuduna yönelik yapılan kasti faullerde hakemlerin oyuncuyu 2 dakika süre ile oyun dışı bırakması.
zaman geçirmek delay of game Topun oyunda
olduğu zamanı azaltmaya çalışmak.
zamanı kullanma freeze Hücum takımının zamanı
kullanmak için hakemin pasif oyun işaretini gösterene
kadar topu kullanması.
zemin floor Sahanın zemini.
Yazar
Özgür Karataş
[email protected]
1975 yılında Malatya’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Malatya’da tamamladıktan sonra, 2000
yılında İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümünde Lisans, 2007 yılında İnönü Üniversitesi,
Beden Eğitimi ve Spor Bölümünde Yüksek Lisansı, 2009 yılında Fırat Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor
Yüksek Okulunda ikinci Yüksek Lisansını yaptı. Halen 2009 yılında Fırat Üniversitesi Beden Eğitimi ve
Spor Yüksek Okulunda başladığı Doktora eğitimi devam etmektedir. Uzun yıllar hentbol dalında sporcu,
antrenör ve A klasman milli hakem olarak hizmetlerde bulundu. Halen İnönü Üniversitesi Sağlık Kültür
ve Spor Daire Başkanlığında görev yapmaktadır.
52
Hentbol Terimleri
İngilizce - Türkçe Dizin
advantage
aerobic power
agility
amateur
ambulance
anaerobic power
applause
arm pull
average
award
back pass
backpass violation
badge
ball
ball handling
ball handling error
ball trick
ball-goal choice
bandage
basic firing
basic pass
basic stance
bench
blocking
bonus
bounce pass
boundary line of the goalkeeper
branch
bravo
break card
buzzer
captain
carry the ball
category
center court of arbitration
centre line
ceremony
champion
championships
change area
change in error
change in offense
change line
charging
chest pass
chronometer
classification
classification referee
club
coach
collective defense of the player
avantaj
aerobik güç
çeviklik
amatör
ambulans
anaerobik güç
alkış
kol çekme
averaj
ödül
arkadan pas
geri pas ihlali
rozet
top
top tutma
top tutma hatası
topla aldatma
top- kale seçimi
bandaj
temel atış
temel pas
temel duruş
yedek bankı
bloke etme
prim
yerden sektirme pas
kaleci sınır çizgisi
branş
bravo
mola kartı
korna sesi
kaptan
top taşıma
kategori
merkez hakem kurulu
orta çizgi
seremoni
şampiyon
şampiyona
değişme alanı
değişme hatası
hücumda yer değiştirme
değişme çizgisi
hücum faul
göğüs pası
kronometre
klasman
klasman hakemi
kulüp
antrenör
toplu oyuncuya savunma
combined defense
combined with the fast break
commissioner of the field
committee composition
competition
competition schedule
conditioning
contract
corner
corner shot
county board of referees
county referee
court
cramp
crossover dribble
cup
cutting
dead ball
deception without the ball
decreased shots
default
defeat
defense
defense
defense of the player without
the ball
defense shooting arm
delay of game
displacement
displacement league
disqualification
domestic activities
doping
double drive
double pivot
double team
double-handed ball handling
double-handed pass
draw lots
dribbling
dribbling error
drill
eliminate
encourage the provincial
competitions
European Handball Federation
(EHF)
excessive timeout
expulsion from the game
fail score a goal
fake
kombine savunma
kombine hızlı hücum
saha komiseri
tertip komitesi
müsabaka
müsabaka cetveli
kondisyon
kontrat
köşe çizgisi
köşe atışı
il hakem kurulu
il hakemi
saha
kramp
el değiştirerek top sürme
kupa
katetmek
ölü top
topsuz aldatma
düşerek atış
hükmen yenik sayılma
mağlubiyet
defans
savunma
topsuz oyuncuya savunma
atış koluna savunma
zaman geçirmek
deplasman
deplasmanlı lig
diskalifiye
yurtiçi faaliyetler
doping
çift sürüş
çift pivot
ikili sıkıştırma
çift elle top tutma
çift elle pas
kura atışı
top sürme
top sürme hatası
alıştırma
elenmek
il teşvik müsabakaları
Avrupa Hentbol Federasyonu
mola süresini aşma
oyundan atılma
gol kaçırma
aldatma
53
Sözlük Dergisi
false, violation
fan
fast break
favorite
federation
fell forward shots
field referee
final
five plus one defense
five-one zone defense
fixture
flip ball
floor
foot-defense
foul
four-two zone defense
free foul
free games
freeze
full-court press
game time
game zone
get back
getting position
girl’s handball
goal
goal
goal area
goal line
goal nets
goal post
goal referee
goal scorer
goalkeeper kick
goalkeeper
green player
group
gunner
gym
half
hand check
hand signals
hand-off
handball
handball
hanger
hinder
holding
home
International Handball
Federation (IHF)
illegal
infrastructure
inside the goal line
intentional foul
54
ihlal
taraftar
hızlı hücum
favori
federasyon
öne düşerek atış
saha hakemi
final
beş artı bir (5+1) savunma
beş-bir bölge savunması
fikstür
top çevirme
zemin
ayakla savunma
faul
dört iki bölge savunması
çalınmayan faul
serbest oyun
zamanı kullanma
tam saha baskı
oyun süreleri
oyun alanı
geri koşma
doğru pozisyon
bayan hentbolu
gol
kale
kale sahası
kale çizgisi
kale filesi
kale direği
kale hakemi
golcü
kaleci atışı
kaleci
tecrübesiz oyuncu
grup
bencil oyuncu
spor salonu
devre
elle kontrol
el işaretleri
elden ele pas
el topu
hentbol
hücumda pas bekleme
engelleme
tutma
ev sahibi
Uluslararası Hentbol
Federasyonu
kural dışı
alt yapı
iç kale çizgisi
kasıtlı faul
international arbitration
jersey
jubilee
jump switch
kick start
kicked ball
lead pass
league
league activities
legal
license
license office
local and displacement league
competitions
local league activities
long shot
loose ball
man-to-man defense
manager
marking
massage
masseur
match
medal
medicine ball
men’s handball
morale
motion defense
motion offense
nape pass
net
no harm no foul
nominated referee
notice, warning
nutrition
objection
observer
observer of A classification
observer of B classification
observer of C classification
offense
offensive team
olympic games
one point
one-on-one
one-shot
out
out of bounds
outlaw school
outlet pass
outside of the court
outside the goal line
overhead pass
overplay
uluslararası hakemlik
forma
jübile
adam değişme
başlama atışı
topa ayakla vurma
ileri pas
lig
lig faaliyetleri
kurallara uygun
lisans
lisans ofisi
mahalli ve deplasmanlı lig
müsabakaları
yerel lig faaliyetleri
uzak mesafeli şut
kontrolsüz top
adam adama savunma
menajer
markaj
masaj
masör
maç
madalya
sağlık topu
erkek hentbolu
moral
hareketli savunma
hareketli hücum
ense pası
file
hafif faul
aday hakem
ikaz
beslenme
itiraz
gözlemci
A klasman gözlemci
B klasman gözlemci
C klasman gözlemci
hücum
hücum takımı
olimpiyat oyunları
bir puan
bire bir
tek atış
aut
çizgilerin dışı
kural dışı hareket
hızlı hücum pası
saha dışı
dış kale çizgisi
baş üstü pas
hücum oyuncusuna topu
aldırmama
Hentbol Terimleri
overtime
pass
passive game
pay
penalty
pick
piston
pivot
pivot
player
player substitution
point
position
possession
post-season
pre-season
press
press line
press, pressing
procession
professional
prominence
protest
punitive
push it up
pushing foul
quickness
reaction
rear shot
referee
referee break
referee hand signal
referee instructor
referee of A classification
referee of B classification
referee of C classification
reflex
registration
regulations
report
representative of the federation
representative of the provincial
revenge
reverse walking
rival
rule
running
sauna
score
scoreboard
scoring
seance
season
seven meters
seven-meter line
uzatma bölümü
pas
pasif oyun
ücret
ceza
perdeleme
piston
oyun kurucu
pivot
oyuncu
oyuncu değişimi
puan
pozisyon
top hâkimiyeti
sezon sonrası
sezon öncesi
pres
çizgiye basmak
baskı
kafile
profesyonel
öne çıkma
protesto
cezalı
hızlı çıkış
itme
çabukluk
reaksiyon
arkadan atış
hakem
hakem molası
hakem el işareti
hakem eğitmeni
A klasman hakemi
B klasman hakemi
C klasman hakemi
refleks
tescil
yönetmelik
rapor
federasyon temsilcisi
il temsilcisi
rövanş
geri yürüme
rakip
kural
koşu
sauna
skor
skorboard
puantaj
seans
sezon
yedi metre
yedi metre çizgisi
seven-meter shot
shooting arm
shooting technique
short
shot
shot over the block
shots away from the corner
shots near the corner
shots return
shovel pass
shower
side shot
sideline
since the twisted shots
six-zero defense
skull session
slide step
sliding
smash the goal
special competition
spectator
splash pass
splash shot
sport
sportive
sports staff
sportsman
sporty
staff
staff
statictics
steal
step endurance
step error
stepless endurance shots
steps
streamer
stretching
stuff, block
subsistence
substitute player
summer activities
tactics
tatabanya
team
team staff
technical committee
technical director of national
teams
temporary transfer
testimonial
the area of security
​​
the free-throw
the free-throw corridor
the free-throw line
yedi metre atışı
atış kolu
atış tekniği
şort
şut
blok üstü atış
hzak köşeye atış
yakın köşeye atış
dönerek atış
alttan pas
duş
kenar atışı
kenar çizgisi
yana bükülü atış
altı sıfır savunma
maç öncesi toplantı
kayma adımı
kayma
kaleye şut
özel müsabaka
seyirci
sıçrayarak pas
sıçrayarak atış
spor
sporcu
spor elemanı
sportmen
sportif
ekip
kadro
istatistik
top çalma
dayanma adımı
adım hatası
dayanma adımsız şut
hatalı top sürme
flama
germe
blok
harcırah
yedek oyuncu
yaz aktiviteleri
taktik
tatabanya
takım
takım kadroları
teknik kurul
millî takımlar teknik
direktörü
geçici transfer
bonservis
emniyet alanı
serbest atış
serbest atış koridoru
serbest atış çizgisi
55
Sözlük Dergisi
the goal area line
the head of the procession
the right to play
three of three-zone defense
three second rule
tie up
time out
time out
time penalty
timekeeper
to pass to each other
touching
track suit
training
training
transfer
traverse
tribune
trip
trip ball
Turkey Cup competitions
turnover
two points
two-handed chest pass
two-handed push pass over the
head
typing
unpracticed
kale sahası çizgisi
kafile başkanı
oynama hakkı
üçe üç bölge savunması
üç saniye kuralı
berabere
mola
time out
zaman cezası
saat hakemi
paslaşma
temas
eşofman
antrenman
idman
transfer
çapraz geçiş
tribün
çelme
top çelme
Türkiye Kupası müsabakaları
top kaybı
iki puan
çift el göğüsten pas
çift el baş üstünden itme pas
tipleme
idmansız
unrivalled
upcourt
variation
verbal warning
vertical leap/jump
veteran free agent
victory
violation
visa
wall net
warm-up
warning
wax
weave
weight training
well-trained
whistle
win the ball
wing defense
wing man
winner
work-out
wrist pass
writing referee
yellow card
zero points
zig-zag
zone defense
rakipsiz
yarı saha
varyasyon
sözlü uyarı
dikey sıçrama
tecrübeli oyuncu
galibiyet
yürüme hatası
vize
duvar filesi
ısınma
uyarı
vaks
örme
ağırlık antrenmanı
idmanlı
düdük
top kapma
kanat savunması
kanat adamı
galip
çalışma
bilek pası
yazı hakemi
sarı kart
sıfır puan
çapraz koşu
bölge savunması
KAYNAKLAR
1. http://tdkterim.gov.tr/bts/
2. Sezgin MÇ Hentbol Açıklamalarla Yardımcı El Kitabı ve Sözlük. Zonguldak Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü
Hentbol İl Temsilciliği. Eğitim Yayınları No:2, 1993
3. Uluslararası Hentbol Oyun Kuralları. Türkiye Hentbol Federasyonu. Ankara, 2010
56