elektrik ve otomasyon sistemleri

Transkript

ENERJİ ÜRETİM VE İLETİMİNDE
ELEKTRİK VE OTOMASYON
SİSTEMLERİ
Enerji Üretim ve İletiminde Elektrik ve Otomasyon Sistemleri KONTROLMATİK 1
Enerji üretim ve
iletiminde elektrik ve
otomasyon sistemleri
Günümüzün en büyük ihtiyaçlarından birisi olan elektrik enerjisi, gerek fosil
yakıtların giderek tükenmesi gerekse küresel ısınma problemi nedeniyle
üretiminden tüketim aşamasına kadar dikkatle izlenmesi gereken bir değer haline
gelmiştir. Enerjinin en uygun maliyetle üretilmesi, üretim aşamasında çevreye
verilen zararın asgariye indirilmesi, kullanıcılara kaliteli enerjnin en az kayıpla
iletilmesi kritik önem taşıyan konulardır.
Eski teknolojilerle yapılan üretimlerde modern
teknolojinin nimetlerinden faydalanılamamakla birlikte
üretimden tüketime büyük kayıplar oluşmakta ve çevreye
verilen zarar da yüksek olmaktadır. Modern enerji, enerji
üretim ve iletim sistemlerinde ise otomasyonun ve akıllı
dediğimiz gelişmiş elektrik altyapılarının kullanılmasının
üretkenlik ve kalitenin iyileştirilmesine ve kayıpların
azaltılmasına olan katkısı oldukça büyüktür.
Enerji, enerji üretim ve iletim sistemlerinde minimum
maliyet ile maksimum enerji üretimi dikkat gerektiren
diğer önemli konulardan birisidir. Enerji, enerji üretim ve
iletim sistemlerinde optimizasyon giderek tükenmekte
olan kaynakları korumak adına da önem kazanmaktadır.
2 KONTROLMATİK Enerji Üretim ve İletiminde Elektrik ve Otomasyon Sistemleri
Ayrıca enerji üretim ve iletim sistemleri verilerinin
yönetimini kapsayan bilgi yönetim sistemleri de hataların
önlenmesi, kısa zamanda giderilmesi ve raporlama gibi
konularda büyük avantajlar sağlar.
Kontrolmatik olarak bizler, enerji sektöründe faaliyet
gösteren müşterilerimizin sistem ihtiyaçlarını en iyi
biçimde karşılamak üzere belirlediğimiz ve uygulamasını
gerçekleştirdiğimiz otomasyon sistemleri ve elektrik
altyapısı ile enerji santrallerinin performanslarının ve
üretkenliklerinin artırılmasına, şalt sahalarının kontrolü ve güvenliğine katkıda bulunmakta ve elektriğin en az kayıpla tüketicilere iletilmesine yardımcı olmaktayız.
HAKKIMIZDA
Türkiye’nin lider mühendislik firmalarından biri olan
Kontrolmatik, enerji dolu, tecrübeli ve dinamik kadrosu
ile kısa zamanda yurtiçi ve yurtdışında birçok projeyi
başarı ile tamamlamıştır.
Sunduğu çözümler için gerekli tesisat ve panoların
imalatını kendi bünyesinde gerçekleştirmekte ve anahtar
teslim hizmet politikası ile müşterilerine maksimum
kalitede çözümler sunmaktadır.
Günümüz teknoloji koşullarına bağlı olarak ürün ve
sistem yelpazesini sürekli geliştiren Kontrolmatik, hızla
gelişen yapısı ile dünya markası olma hedefine emin
adımlarla ilerlemektedir.
Kontrolmatik, İstanbul merkezli olup yurtiçi ve yurt
dışındaki müşterilerine enerji kaynaklarını verimli
kullanmak için farklı projeler ve hizmetler sunmaktadır.
Bunun için, ölçtüğümüz verilerin niteliği çok önemlidir.
Gerçek veriye ulaşmak için geniş bir test ve ölçü aleti
techizatımız bulunmaktadır.
Şirketimiz, TÜV tarafından yapılan denetimler
sonucunda, kalite yönetim sisteminin iso 9001:2000
standardının tüm gereklerini yerine getirmiş ve ISO
9001:2000 kalite sistem belgesini almaya hak kazanmış
olup, 10/11/2008 tarihi itibariyle onaylanmış sertifika
tarafımıza teslim edilmiştir.
HİZMETLERİMİZ
Genel hizmetler
Güç sistemleri dizaynı ve analizi
- Kısa devre analizi
- Yük akış analizi, yük atma
- Stabilite analizi, geçiş stabilitesi, gerilim
stabilitesi
- Röle koordinasyonu, selektivite analizi
- Harmonik analizi, elektromanyetik geçiş analizi
- Güç sistemleri dizaynı
- Şebeke kalitesi, interkoneksiyon çalışmalar
- Frekans regülasyonu
- Güç sistemi strabilizesi
- Enerji santrali matematiksel modeli
n
Enerji SCADA çözümleri
n
Balance of Plant (termik, doğalgaz, hidroelektik)
n
IEC 61850 ve haberleşme uygulamaları
n
Endüstriyel proses (DCS, Dağınık Kontrol Sistemi)
uygulamaları
n
Güç kalitesi analizi ve modellemesi
n
Enerji santralleri TEİAŞ RTU ve haberleşme çözümleri
n
Enerji santralleri TEİAŞ yan hizmetler çözümleri
(Primer ve sekonder frekans kontrol, reaktif güç
kontrolü)
n
Şalt merkezleri; sekonder proje, röle, pano ve SCADA
çözümleri
n
Ulaşım ve raylı sistemler elektrifikasyon çözümleri
n
Pano çözümleri
n
Enerji üretim santralleri için verdiğimiz hizmetler
n
Kontrol sistemleri tasarımı ve tedarik
- Kontrol sistemi mimari tasarımı
- Kontrol sistemi ekipman seçimi
- Kontrol paneli tasarım ve imalatı
- Donanım, yazılım panel tedariği
n
Kontrol sistemi uygulaması
- PLC/DCS programlama
- Donanım/yazılım yapılandırması
- HMI/yonsol mühendisliği
- FAT (fabrika kabul testleri)
n
Kontrol sistemi, start-up ve devreye alma
- SAT (saha kabul testleri)
- Devreye alma
- Saha hizmetleri
n
Proses kontrol mühendisliği
- Fonksiyonel mantık tanımlamaları ve mantık
diyagramları
- Kontrol sistemi şartnamesi
- Enstrüman tasarımı ve enstrüman şartnameleri ve
datasheetleri
- Enstrüman bağlantı diyagramları
- Enstrüman listesi, kablo listesi, sinyal listesi,
alarm listesi
- Döngü kablolama diyagramları
Güç santrali temel mühendislik ve danışmanlık
hizmetleri
n
Enerji santrali performans değerlendirmeleri,
inceleme ve gözden geçirme
n
Elektrik tek hat şemaları
n
Saha yerleşimi
n
Akış diyagramları inceleme ve gözden geçirme
n
P & I diyagramları inceleme ve gözden geçirme
n
İhale şartnamesi inceleme ve gözden geçirme
n
Güç santrali performans test prosedürü, inceleme ve
gözden geçirme
Güç santrali detay mühendislik ve danışmanlık
hizmetleri
n
P & ID ekipman kodlaması (ISA/KKS) ve I & C
incelemesi
n
Elektrik yük listesi
n
MCC kontrol devre şemaları
n
Enstrüman, sinyal, kablo listeleri ve bağlantıları
n
Enstrüman montaj dokümantasyonu
n
Enstrüman tasarım ve şartnameleri
n
Fonksiyon açıklamaları ve mantık diyagramları
n
Kontrol paneli tasarımı
n
İlgili ekipman ve sistemler için müşteri teklif
değerlendirmesi
Enerji iletim sistemleri için verdiğimiz hizmetler
n
Kısa devre hesapları
- IEC60909 standardına göre baralarda oluşabilecek
maksimum ve minimum 1 faz, faz-faz ve 3 faz
kısa devre akımlarının program ile otomatik olarak
hesaplanması,
n
Kısa devre analizi sonucuna göre sistemde
kullanılacak rölelerin selektiviteye uygun
parametrelerinin hesaplanması,
n
Trafoların kısa devre ve termal dayanma eğrilerinin
milimetrik kağıtta çizilmesi,
n
OG kabloların kısa devre ve termal dayanma
eğrilerinin milimetrik kağıtta çizilmesi,
n
Sistemde oluşacak minimum kısa devre akımlarının
milimetrik kağıt üzerinde işaretlenmesi,
n
Gelişmiş ve detaylı raporlama,
n
Arızalar simule edilerek rölelerin açma sürelerinin
otomatik olarak izlenmesi,
n
OG güç kablolarının seçimi (gerilim düşümü, akım
taşıma ve kısa devre bakımından inceleme)
Yük akışı çalışması
n
Transient stabilite çalışması
n
Motor korum rölelerinin ayar değerlerinin
hesaplanması
n
Generatör koruma rölelerinin ayar değerlerinin
hesaplanması
n
Büyük güçlü motorların çalışması esnasında sistemin
davranışının incelenmesi
n
Trafo güç hesapları
- Aydınlatma gerilim düşümü hesapları
- Paratoner (yıldırımdan korunma) hesapları
- Nötr direnci boyutlandırma
- İletken kesit hesabı
- Topraklama hesapları
- Akım trafosu boyutlandırma
- Akü-redresör seçimi
- Röle koordinasyonu ve röle ayar değerlerinin
belirlenmesi
n
Enerji üretim santrallerinde üretim prosesine ait tüm bileşenlerin izlenmesi, kontrolü ve raporlanması kaliteli enerjinin
en düşük kayıp ve maliyetle üretilmesi için esastır.
Enerji üretim santralinin çeşidine ve kapasitesine uygun kurulumunu gerçekleştirdiğimiz kontrol sistemleri ve elektrik
altyapısı ile yatırım maliyetinizi kısa zamanda geri kazanmanıza yardımcı oluyoruz.
Enerji üretim santrallerinde kurulumunu gerçekleştirdiğimiz altyapı ve vermiş olduğumuz hizmetleri otomasyon
sistemleri ve elektrik sistemleri olarak iki ayrı başlıkta topluyoruz.
Bu sistemlere ait detayları kataloğumuzun ilerleyen sayfalarında bulabilirsiniz.
Enerji üretim
santrallerinde
elektrik ve otomasyon
sistemleri
Otomasyon sistemleri
n
n
n
n
n
n
n
Balance of plant
Kontrol sistemleri
PLC sistemleri
Kompakt DCS sistemleri
İleri seviyeli DCS sistemleri
SCADA sistemleri
Türbin kontrolü ve koruma sistemleri
Elektrik sistemleri
Senkronizasyon
Koruma sistemleri (Jeneratör, türbin ve trafo)
n
İkaz ve uyartım sistemleri, otomatik gerilim
regülatörleri (AVR)
n
Statik starter sistemi
n
Ölçüm
n
n
ENERJİ SANTRALLERİNDE OTOMASYON
SİSTEMLERİ
Otomasyon ve kontrol sistemleri işletmelerde riskleri en aza indirerek verimli ve
güvenli çalışma sağlar. İzleme, raporlama, sistemin herhangi bir noktasından tüm
kontrol noktalarına erişebilme imkanı esneklik, hız ve hataları en aza indirme
avantajı sağlar. Kontrolmatik olarak tesisinize özel sunduğumuz balance of plant
entegrasyonu, kontrol sistemleri, türbin kontrol sistemleri ile otomasyonu en üst
düzeye taşıyoruz.
Otomasyon sistemlerinin enerji
santrallerine sağladıkları katkı
Sistem mimarisi
Tesis
Ağı
Sistemin herhangi bir yerinden tüm kontrol
parametrelerine erişim imkanı
n
Tek bir kontrol platformu ile tüm sistemin yönetilmesi
ve izlenmesi
n
Hızlı komut verme imkanı
n
Elektrik altyapısı ve otomasyon sistemlerinin birbirine
entegre edilebilmesi
n
Oluşabilecek arızaların önceden tespiti, plansız
arızaların engellenmesi ve bakım zamanının
azaltılması
n
Güvenilir veri toplama ve hızlı veri akışı
n
Sistem Ağı
İş İstasyonu
Değişken
Hız Kontrol
Sürücüleri
Orta Gerilim
Pano
S800/IO
AC800M
High Integrity Kontrolör
Advant,
MOD,
Harmony...
Yangın ve Gaz
S800, S100...
Modulebus
Motor
Kontrolörü
Kablosuz HART Ağ
Geçidi
PROFIBUS / Foundation Fieldbus / Modulebus
Koruma ve Kontrol
LED
AC800M
Kontrolör
PROFIBUS / PROFINET / Modulebus / DeviceNet
IEC 61850
Saha Ağı
Panel 800
Modbus
Ana Sistem
Sunucuları
Kapatma
S900/IO
Kablosuz HART
Güç Otomasyonu
Proses Elektrifikasyonu
Proses Enstrümantasyon Cihazları
Emniyet
PLC ve DCS Bağlantıları
BALANCE OF PLANT
Sahip olduğumuz deneyim ve mühendislik altyapımız ile
farklı türdeki enerji santrallerinde, tesisinize özel
“Balance of Plant” entegrasyonu ve anahtar teslim
sistem entegrasyonu sunmaktayız.
Balance of Plant ile sunduğumuz hizmetler
n
Modülasyon kontrolü
n
Ardışık kontrol
n
Kazan yakma kontrolü
n
Besleme suyu pompa kontrolü
n
Kazan emniyet denetimi
n
Veri toplama
n
Elektrik sistem kontrolü
n
“Balance of Plant” ekipman kontrolü
Bu sistemlerin birbirine uygun bir şekilde entegrasyonu,
sistemler arası veri paylaşım yeteneği ve bu sistemin
getireceği esneklik, bir enerji santralinin verimliliğini ve
üretkenliğini etkileyen en önemli parametrelerden
birisidir.
Balance of Plant, bir enerji santralinde enerji üreten ana
sistem ve atık ısı geri kazanım sistemi (örn. gaz
türbinleri, buhar türbinleri...) dışındaki tüm diğer
sistemleri, bileşen ve yapıları içermektedir ve bu
birbirinden bağımsız farklı kontrol sistemlerinin tek bir
platformda birleştirilmesini hedefler.
Sunucular
n
n
n
n
n
n
n
n
Baca gazı kükürt giderme kontrolü
Türbin kontrolü
Türbin denetim enstrümantasyon cihazları
Kombine çevrim kontrolü
Acil durdurma
ERP sistemine veri aktarma
Kazan optimizasyonu
Sistem verimlilik haritası
İş İstasyonları
Kontrol Ağı
Kontrolör
PROFINET
IEC 61850
Saha Veriyolu Yapısı
Saha Veriyolu Ağı
Web
HMI
Alçak Gerilim
Ürünleri
AIS
İkaz Kontrol
Valf
Alçak Gerilim
Panosu
GIS
Orta Gerilim Panosu
Sürücü
Uzak Bağlantılar
Profibus ve diğer
buslar için proxy’ler
Enstrümantasyon
Cihazları
Güç Trafosu
HV
Güç Dağıtımı
Proses Elektrifikasyonu
Proses Kontrolü
KONTROL SİSTEMLERİ
DCS, PLC gibi kontrol sistemleri yanı sıra standart bilgisayar
donanımı üzerinde çalışan ve tüm kontrol parametrelerini
görsel kontrol araçlarına dönüştüren SCADA yazılımları
sahip oldukları açık protokol sayesinde sistemin gelecekte
karşılaşılabilecek ihtiyaçlar doğrultusunda
genişletilebilmesi ve üreticiden bağımsız donanımların
sisteme dahil edilmesine imkan tanır. Raporlama ve detaylı
analizler, arızaların minimuma indirilmesi, enerji tasarrufu
ve sistem performansının değerlendirilmesi ve iyileştirme
yapılmasına katkıda bulunur.
PLC Sistemleri
Kompakt DCS Sistemleri
Yüksek performans, düşük maliyet ve esneklik
gerektiren, basitten karmaşığa farklı otomasyon
ihtiyaçları için en ideal çözüm olan PLC’ler üretim
proseslerinde maksimum hız ve verimlilik sunmaktadır.
PLC uygulamaları için tercih ettiğimiz ABB AC500
otomasyon platformu, ölçeklenebilir yapısı sayesinde
gün geçtikçe artan müşteri ihtiyaçlarını da
karşılayabilecek kapasitededir ve bu sayede yatırımınızı
da güvence altına alır. Tek bir kontrol sistemi ile birden
fazla saha veriyolunun (fieldbus) eşzamanlı olarak
yönetilmesi, kullanıcı dostu yapı, kolay yapılandırma ve
geniş haberleşme olanağı AC500 PLC’lerin
müşterilerimize sunduğu diğer büyük avantajlardır.
Kompakt ve ölçeklenebilir DCS sistemleri, güçlü
otomasyon fonksiyonları yanı sıra donanım ve yazılım
açısından düşük maliyet avantajı sunmaktadır. Minimum
mühendislik ve maksimum otomasyon olanağı sağlayan
ABB Freelance kompakt DCS sistemleri, açık ve modern
bir sistem mimarisine sahiptir ve kontrolörlerin sahaya
yerleştirebildiği dağınık mimarisi sayesinde kablolama
maliyetini azaltmak mümkündür. Uygulama mühendisliği,
devreye alma ve arıza teşhisi için tek bir yazılım
gerektiren Freelance ile saha veriyolu yönetimi bütünüyle
kontrol sistemine entegre edilebilir. Operatör seviyesinde
ön mühendisliği yapılmış görsel bileşenler, kullanıcılara
sağladığı sayısız kolaylıklardan sadece biridir.
İleri Seviyeli DCS Sistemleri
Enerji santralinin herhangi bir noktasında yer alan
herhangi bir iş istasyonundan çoklu uygulamalara ve
çoklu verilere ulaşmak için ileri seviyeli DCS sistemleri
kullanılmaktadır. ABB System 800xA ileri seviyeli DCS
sistemleri, üretkenliği artırmanın yanı sıra riskleri ve
maliyetleri de azaltır.
System 800xA’nın tümleşik mühendislik alt yapısı,
planlamadan yapılandırmaya, kütüphane yönetiminden
devreye alma ve operasyona kadar sistemi en aza
indirger ve otomasyon projelerinin yaşam sürelerini
verimli biçimde destekleyerek tasarruf sağlar. IEC 61508
ve IEC61511’e uyumlu olan System 800xA her türlü
emniyeti sağlar ve sistem için risk oranını en aza indirir.
Güçlü raporlama özelliği, prosese ait her türlü bilgiyi
işleyerek raporlama yapmaya olanak tanır. System
800xA’nın ileri seviyeli planlama özelliği sayesinde
üretimi artırmak için gereken ihtiyaçlar da önceden
belirlenebilir. Ayrıca, bir enerji santralinde System 800xA
ile donanımın durumu sürekli izlenerek, önleyici bakım
yapmak ve yatırım optimizasyonu sağlamak da
mümkündür.
System 800xA’nın enerji üretiminde sağladığı
avantajlar
n
Proses ve elektriksel sistemler için gelecekteki
ihtiyaçları karşılayabilecek plantforma sahiptir
n
IEC 61850 gereksinimlerini karşılayabilir
n
Kullanımı kolay kullanıcı arabirimi
n
Her noktadan, tesis dışından bilgilere erişim imkanı
n
Hızlı hata analiz yeteneği
n
Üstün mühendislik yeteneği ve kalitesi
n
Düşük bütçeli çalışma ve yönetim
n
Basit sistem mimarisi
n
Eşsiz teknolojisi ve mevcut sisteme entegrasyon
SCADA SİSTEMLERİ
SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition)
sistemi temel olarak insan-makine arayüzleri (HMI),
sunucu ve istemci bilgisayar sistemleri, uzak terminal
birimleri (RTU), DCS ve PLC’ler, çeşitli haberleşme yapıları
ve çeşitli enstrümanlardan oluşur.
HMI, operatöre proses verilerini sunan ve bu sayede
operatörün prosesi izlemesini ve kontrol etmesini
sağlayan arayüzdür. RTU, prosesteki sensörler ile
bağlantı sağlayan, sensör sinyallerini sayısal sinyallere
dönüştüren ve bu sinyalleri üst sisteme gönderen
birimdir. PLC ise, yerel olarak benzer işleri yapan,
yapılandırılabilir ve daha esnek bir saha aygıtıdır.
Her türlü denetim, kontrol ve izlemeye yönelik görsel bir
kontrol platformu oluşturan SCADA, içerdiği yukarıda
bahsedilen alt-sistemlerle birlikte bir veya daha fazla ağ
üzerinde bulunur. Bu yapı ile proses bilgilerine kolay ve
çabuk erişim sağlar ve meydana gelebilecek arızalara
karşı önlem alınmasına da yardımcı olur.
Bir enerji santralinde, türbin ve kazan kontrolünden,
soğutma sistemi kontrolüne, kömür taşıma hattından,
şalt sahası ve MCC panolarının izlenmesine, kondenser
kontrolünden gaz analizine kadar pek çok sistemi içeren
tüm kontrol mimarisi DCS’ler üzerinden SCADA’ya
aktarılır.
SCADA, kontrol fonksiyonu dışında olay ve alarmların
izlenmesi, geriye dönük bilgilerin incelenmesi ve
raporlama, uzakta bulunan operatörlerin GSM üzerinden
bilgilendirilmesi gibi pek çok olanak sunar. Raporlama
fonksiyonları ile elektrik kurumlarınca belirlenmiş üretim
rapor taslakları önceden hazırlanıp, istenen aralıklarda
(günlük, haftalık, aylık, vb.), otomatik olarak
oluşturulabilir. Ayrıca, sahada yer alan kesici, motor,
pompa, vana gibi çeşitli aktüatörlerin çalışma süreleri ve
alarmları izlenerek “kestirimci bakım” yapılabilir. Bu
sayede, oluşabilecek hatalar ön görülebilir ve duruş
süreleri kısaltılabilir. Thin Client ya da Web Client’lar ile
sistem durumu, santral dışında, herhangi uzak bir
noktadan da izlenebilir.
TÜRBİN KONTROLÜ VE KORUMA SİSTEMLERİ
Elektrik üretiminin kalbinde yer alan türbinler mekanik
enerjinin elektrik enerjisine dönüşümünde etkin rol
oynarlar. Enerji kaynaklarına göre türbinler buhar, gaz,
hidro ve rüzgar türbinleri olarak sınıflandırılırlar. Bir
türbin kontrol sisteminde kontrol edilen parametreler
enerji kaynağının cinsine göre değişmektedir. Örneğin,
termik santrallerde kesintisiz ve kaliteli enerjinin
üretilmesi için yakıtın yanmasından buharın elde
edilmesine ve türbinlerin döndürülmesi aşamasına kadar
su miktarı ve su çevrimi, besleme suyu kontrolü, kazan
su sıcaklığı, yakıt miktarı, basınç, ateşleyici kontrol
sistemi, su soğutma sistemi gibi parametrelerin kontrol
edilmesi ve izlenmesi gerekmektedir.
Faydaları
n
Düşük çalışma ömrü maliyeti
n
Optimize edilmiş operasyon
n
Mükemmel güvenilirlik
n
Hassas kontrol sayesinde artırılmış türbin çalışma
ömrü
n
Kısa devreye alma süresi
n
Arıza giderlerinin ve süresinin azaltılması
n
Operatör hatalarını engelleyen tamamen otomatik
çalışma
n
Hızlı bilgi erişimi
Türbin kontrolünde ABB AC800M ve AC870P çözümlerini
ve Woodward türbin kontrol çözümlerini kullanmaktayız.
Türbin kontrolü, PLC ya da adanmış bir kontrol cihazı ile
yapılabilir. Bu sistemler hız ve yük kontrolü gibi kritik
kapalı çevrim algoritmalarını gerçekleştirmektedir.
Kontrol ve izleme için genel SCADA arayüzünden ayrı
olarak, yerel ve adanmış bir arayüz ile alarm ve raporlama
fonksiyonları sunulabilir. Sistem ile elde edilen veriler
SCADA sistemine taşınabilir.
Türbin koruma sistemleri ve valf pozisyonlayıcı ürünler
sistemi tamamlayan diğer unsurlardır. Dönen parçalar
için en kritik parametre olan hız, sürekli olarak kontrol
altında tutulmaktadır. Koruma sistemleri, türbin
alanındaki hız ölçüm cihazları gibi diğer saha cihazları ve
servovalfler ile bağlantılıdır ve aşırı hız koruma ve valf
pozisyonlama kontrollerini ana kontrolden bağımsız
olarak gerçekleştirirler. Hız, yağ basıncı, sıcaklık ve daha
birçok kritik parametrenin izlenmesiyle türbin korunur ve
ömrü uzatılmış olur. Sonuç olarak, daha hızlı, esnek ve
fonksiyonel olarak zenginleştirilmiş bir türbin kontrol
sistemi elde edilir.
ENERJİ SANTRALLERİNDE ELEKTRİK
SİSTEMLERİ
İşletmelerin artan enerji taleplerini karşılamaları için yetişmiş insan gücüne,
büyük yatırım maliyetlerine ve teknolojiye ihtiyaçları vardır. Bu noktada
otomasyon ve akıllı elektrik alt yapısı da artık vazgeçilmez niteliktedir.
Kontrolmatik ikaz ve uyartım sistemleri, jenerator
koruma, senkronizasyon sistemleri, enerji
faturalandırma/ otomatik sayaç okuma gibi konularda
anahtar teslim sistemler kurmaktadır.
Ayrıca yan hizmetlerimiz arasında primer ve sekonder
frekans kontrolü, reaktif güç kontrolü gibi uygulamaları
da gerçekleştirmekteyiz.
Başlıca uygulamalar
n
Senkronizasyon
n
Koruma sistemleri
- Jeneratör
- Türbin
- Trafo
İkaz ve uyartım sistemleri, otomatik gerilim
regülatörleri (AVR)
n
Statik starter sistemi
n
Ölçüm
n
Şebeke bağlantısı ve güç kalitesi
n
MCC pano sistemleri
n
SENKRONİZASYON
Jeneratör senkronizasyon sistemleri genel olarak enerji
üretim tesisleri, kojenerasyon tesisleri gibi endüstriyel
tesislerde, denizcilik sektöründe, hastaneler, alışveriş
merkezleri, tatil köyleri gibi yaşam alanlarında kullanılan,
şebeke ve jeneratör güvenliğini ve emniyeti sağlayan
cihazlardır. Jeneratör kullanımının genel amacı enerji
kesinti süresinin minimumda tutulması ve şebeke
bağlantısının bulunduğu yerlerde kesintisiz biçimde
enerji akışının devam ettirilmesidir.
Jeneratör senkronizasyon sistemlerinin en önemli görevi
şebekeden jeneratöre aktarım ya da tersi durumda
tedarik edilen enerjinin genliğinin, faz açısının,
frekansının senkron biçimde geçişinin sağlanmasıdır. Aksi
halde şebekede ya da jeneratörde aşırı yüklenme
görülebilir, şebekede düzensizlikler oluşabilir, kesicileri
açabilir ya da jeneratör zarar görebilir.
Otomatik ya da manuel olarak gerçekleştirilecek olan
senkronizasyon işleminde esas olan şebeke ve jeneratör
emniyetini sağlamaktır.
Senkronizasyon işleminde “çift kanal” uygulamasında
birbirine seri bağlanan kanallardan birinde hata oluşması
durumunda diğer kanal da engellenmektedir. Bu
konfigürasyon emniyeti artırır. “Yedeklemeli” uygulamada
paralel bağlanan cihazlardan birisinde hata olması
durumunda diğeri fonksiyonu üzerine alır ve kesintisiz
çalışma sağlanır.
ABB’nin SYNCHROTACT ürün ailesi, gerilim ve faz açısı
arasında çok yüksek farkların olduğu asenkron modda
anahtarlamayı engelleyen bir cihazdır. Her iki sistemi
birbirine bağlamadan önce gerilim, frekans, faz açısı ve
kesici anahtarlama zamanını gözönüne alarak jeneratörün
gerilimini ve hızını otomatik olarak ayarlanan tolerans
aralığına getirir. Dijital çiftli kanal ve yedeklemeli
senkronizasyon sistemleri yüksek derecede güvenilirlik
sağlar.
KORUMA SİSTEMLERİ
Bir enerji santralinde jeneratörler ve trafolar arıza
olasılığının bulunduğu ve korunması gereken ünitelerin
başında gelir. Jeneratör koruması jeneratörün kendisi
dışında trafolar ve yardımcı trafoları da kapsamaktadır.
Esas olarak jenaratör koruması hataların ve normal
olmayan durumların mümkün olan en kısa süre içerisinde
tespit edilmesi ve oluşabilecek arızalarda zararın
minimuma indirilmesidir.
Jeneratörün tipi ne olursa olsun jeneratörün güvenli ve
verimli çalışabileceği kriterleri belirleyerek size en uygun
elektrik altyapısını ve güvenlilir, doğru ve ekonomik
sistem entegrasyonunu sizlere sunmaktayız.
Kullandığımız ABB’nin koruma üniteleri, modüler
donanıma, esnek yapıya ve mikroişlemci tabanlı
teknolojiye sahiptir ve uygun yedekleme göz önüne
alınarak koruma fonksiyonları seçilir. Bu da güvenilir,
emniyetli ve ekonomik jeneratör çalışması sağlar.
İKAZ VE UYARTIM SİSTEMLERİ
ABB’nin jeneratör koruma için dizayn ettiği Relion ürün
ailesi koruma, kontrol, ölçüm ve jeneratörlerin, trafoların,
güç hatlarının süpervizyonu için oldukça geniş bir ürün
yelpazesi sunmaktadır. Relion ürün ailesi IEC 61850
standardı gereksinimlerini karşılamaktadır.
İkaz ve uyartım sistemlerinin, jeneratörün dinamik
performansı üzerindeki etkisi çok büyüktür. Jeneratör
gerilimi ve reaktif gücün kalitesini, kısacası tüm elektrik
kullanıcılarına dağıtılan enerjinin kalitesini ikaz ve
uyartım sistemleri belirler.
Kullandığımız cihazların sahip olduğu 24 adet analog
giriş sayesinde tek bir ürünle ana ve yedeklemeli koruma
sağlanabilmekte, alternatif olarak trafo gibi ek
elemanların koruması jeneratör koruma kapsamına dahil
edilebilmektedir. Daha az ürünün kullanılması maliyet
tasarrufu yanısıra kurulum ve bakım işlemlerini de
kolaylaştırır.
Farklı uyartım sistemleri bulunmaktadır:
n
Fırçasız uyartım sistemleri
n
Döner uyartım makinesi ve otomatik gerilim
regülatörü (AVR) ya da
n
Rotoru direkt olarak, fırçalar üzerinden tristör köprü
ile besleyen statik uyartım sistemleri (SES)
Cihazlar enjeksiyon tabanlı %100 stator ve rotor
topraklama hatası koruması ve 3. derece harmonik
tabanlı %100 stator topraklama hatası koruması sunar,
düşük yüklerde dahi emniyetli çalışma sağlanır.
UNITROL® her büyüklükteki senkron jeneratör ve motor
için kullanılabilen otomatik gerilim regülatörleri (AVR) ve
statik uyartım sistemlerini (SES) kapsamaktadır.
Sağladığı avantajlar
n
Müşteri odaklı standardizasyon
n
Müşteriye özel sistem çözümleri
n
ISO 9001/ISO 14001 kalite yönetim sistemlerine
uygun
n
Dünya çapında devreye alma ve bakım servisleri
n
Kullanımı kolay yazılım gereci sayesinde kısa dereye
alma ve bakım süresi.
İkaz ve uyartım sistemlerinin ana fonksiyonu kısa süreli
aşırı yük kapasitesine sahip değişken DC akımı sağlamak,
uygun doğrulukla çıkış gerilimini kontrol etmek, durağan
çalışmayı garantilemek, enerji santrali kontrol sistemi ile
haberleşmek ve jeneratörün çalışma sınırları içerisinde
çalışmasını sağlamaktır.
Kurulumunu gerçekleştirdiğimiz sistemlerde, her türlü
senkron makina (motor ve jeneratör) kontrolü için
ABB’nin UNITROL serisi döner uyartım ve statik uyartım
sistemli, mikroişlemci tabanlı gerilim regülatörlerini
kullanmaktayız.
ŞEBEKE BAĞLANTISI VE GÜÇ KALİTESİ
Üretilen enerjinin güvenli ve kaliteli olması şüphesiz çok
önemlidir. Enerjinin kalitesini basit olarak tanımlamak
gerekirse şebekenin herhangi bir noktasında, gerilimin
genlik ve frekansının anma değerlerini koruması ve dalga
şeklinin sinüzoidal olmasıdır.
Tüketici tarafında elektrik enerjisi süreklilik gerektirdiği
ve depolanamadığı için kullanımdan önce herhangi bir
kalite güvencesi ve denetimi sağlanamamaktadır. Bu
sebeple üretilen enerjinin kaliteli ve güvenilir olması
gerekmektedir. Ne yazık ki jeneratörlerle sorunsuz bir
şekilde üretilen enerji, tüketiciye üretildiği kalitede
iletilememektedir. Üretim aşamasından sonra elektrik
enerjisinin şebeke bağlantısının da üretim kalitesini
maksimum düzeyde koruyacak biçimde gerçekleştirilmesi
gerekmektedir.
Primer frekans kontrolü
STATİK STARTER SİSTEMİ (GAZ TÜRBİNLERİ İÇİN)
Gaz türbinlerinde ateşleme noktasına (nominal hızın
%60’ı) gelebilmesi için desteğe ihtiyaç vardır. 40MW’ın
üzerindeki gaz türbinlerinde iki farklı metodla bu
gerçekleştirilebilir.
n
n
Primer frekans kontrol (PFK) hizmeti, sistem frekansının
düşmesine veya yükselmesine tepki olarak ünite aktif
çıkış gücünün hız regülatörü ile otomatik artırılması veya
azaltılması yoluyla sistem frekansının yeni bir denge
noktasına getirilmesini sağlar. Yani sistem frekansı 50
Hz‘in altına düşünce türbinlerde bulunan hız regülatörü
aracılığı ile aktif güç üretimi arttırılır ve frekans 50 Hz‘in
altında bir değerde durdurulur. Örneğin 49.70 Hz. Bu
değerde durdurulan frekansın tekrar eski haline (50 Hz)
gelmesi ise sekonder frekans kontrolü (SFK) ile olur.
Bunun için santrallerin üretim yedekleri vardır.
Primer Frekans Kontrol Performans Testi
Primer frekans kontrol performans testleri ile ilgili teknik
prosedür elektrik piyasası şebeke yönetmeliğinde Ek.4.A
kısmında anlatılır.
Performans testi başlamadan önce üretim tesisi
görevlileri primer frekans kontrol fonksiyonlarının
gösterimi amacıyla ünite kontrol sistemlerinin, özellikle
de türbin hız regülatörü ile kazan kontrol sistemi
arasındaki işleyişin, basitleştirilmiş blok şemalarını test
ekibine vermesi beklenir.
Ana şaft üzerinde dişliye sahip pony motor
Jeneratör terminallerine direkt olarak bağlanan ve
fazın başlangıcında jeneratörün motor gibi çalışmasını
sağlayan statik frekans konvertörü (SFC)
Statik starter, jeneratörü herhangi bir vibrasyon ya da
gerilim düşmesi olmadan yumuşak olarak hızlanmasını
sağlar. Ayrıca aynı şekilde jeneratörün yumuşak olarak
yavaşlamasına da yardımcı olur. Tek bir SFC birkaç
jeneratörü birden sıralı biçimde çalıştırabilir.
ÖLÇME
Enerji santrallerinde yüksek hassasiyet derecesine sahip
ölçme ekipmanları üretim sahasından tüketicilere ne
kadar enerji sağlandığını tespit eder. Akım, gerilim, aktif
ve reaktif güç ölçülen değerlerdir. Bu değerler tüketilen
enerjinin fiyatlandırılmasında ve istatistik bilgilerin elde
edilmesinde kullanılır.
Primer frekans kontrol performans testleri sırasında
aşağıdaki değerler ile beraber, test ekibinin gerekli
gördüğü değerlerin de ölçümü yapılarak kayıtları alınır;
n
n
n
n
n
n
Aktif Güç Çıkışı (MW)
Şebeke Frekansı
Simüle Frekans
Vana Pozisyonları
Buhar Basıncı
Buhar Sıcaklığı
Primer frekans kontrol performans testleri üç aşamadan
oluşur:
1- Primer Frekans Kontrol Rezerv Testi
2- Primer Frekans Kontrol Hassasiyet Testi
3- Primer Frekans Kontrol 24 Saat Doğrulama Testi
Primer frekans kontrol performans testleri sırasında
yapılan ölçümün her bir değer için örnekleme oranı
saniyede en az 10 veri (minimum 10 Hz) olmalıdır.
Sekonder frekans kontrolü
Sekonder frekans kontrol hizmeti, sistem frekansının
nominal değerine ve komşu elektrik şebekeleriyle olan
toplam elektrik enerjisi alış verişinin programlanan
değerine getirilmesi amacıyla arttırmaları veya
azaltmaları yolu ile sağlanır.
Sekonder Frekans Kontrol Performans Testi
Sekonder frekans kontrol performans testleri iki
aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar, üretim birimlerinde
gerçekleştirilecek sekonder frekans kontrol ön yeterlilik
performans testi ve Milli Yük Tevzi Merkezi’nde Otomatik
Üretim Kontrol (AGC) sistemi üzerinden gerçekleştirilecek
sekonder frekans kontrol performans testidir. Milli Yük
Tevzi Merkezinde bulunan Otomatik Üretim Kontrol (AGC)
programı tarafından gönderilen ayar değerlerine göre
sekonder kontroluna katılacak olan üretim birimindeki
AGC Sistemi/Arabiriminin fonksiyonları kontrol
edilecektir.
AGC programının üretim birimine SCADA Sistemi ile
periyodik olarak gönderdiği “PD Validity” sinyalinin doğru
bir şekilde kullanıldığı, bu sinyalin belli bir zaman-aşımı
süresi (60 saniye) boyunca alınamaması durumunda,
santralda LRPD alarmının üretildiği ve Otomatik Üretim
Kontrol Sistemi/Arabirimi konumunun UZAK (REMOTE)
konumdan LOKAL konuma geçtiği, tekrar UZAK konuma
geçişin “PD Validity” sinyali alınmasından sonra ancak
operatör müdahalesi ile mümkün olabildiği kontrol
edilecektir.
Üretim biriminde kurulan Otomatik Üretim Kontrolu
Sistemi/Arabirimi İnsan Makine Arayüzünde (HMI –
Human Machine Interface) aşağıdakilerin görüntülendiği
kontrol edilecektir:
n
AGC kontrol blok diagramı
n
AGC sisteminin çalışma modu
n
Ayar değeri ve ünitelere dağılımı
n
Lokal ayar değeri (Operatörler müdahalesi mümkün
olacaktır)
n
Ünite bazında sekonder frekans kontrol limitleri
(Operatörler müdahalesi mümkün olacaktır)
n
Üretim birimi sekonder frekans kontrol maksimum ve
minimum kapasite değerleri (MAXC ve MINC) - Üretim
birimi sekonder frekans kontrol bandı
n
“PV Validity” sinyalinin durumu
n
AGC Sistemine/Arabirimine ilişkin alarmlar
n
Ayrılan toplam primer rezerv
n
Ünitelerin primer frekans kontrolüne katılım durumu
sinyalleri (PFCO)
n
Ünite yük alma /atma hızları
n
Hız regülatörleri eğim ayar değerleri (governor droop
setting) - Toplam santral üretimi
n
Kontrol hatası (Ayar değeri ile santral üretimi
arasındaki fark)
Üretim birimi sekonder frekans kontrol testleri sırasında
santralde alınacak kayıtlara ek olarak, TEİAŞ Milli Yük
Tevzi Merkezi tarafından SCADA sisteminden aşağıda
belirtilen değerler kaydedilecek:
n
n
n
n
Milli Yük Tevzi Merkezi‘nden gönderilecek ayar değeri
Sistem frekans değeri
Santral/blok/ünitenin aktif güç üretimi
Ünitelerin aktif güç üretimleri (gerekli durumlarda)
Sekonder frekans kontrol hizmeti sunan üretim biriminin
çıkış gücündeki değişimin başlaması için maksimum tepki
süresi 30 saniye olmalı ve testler sonucunda belirlenen
yüklenme hızına uygun olarak istenen üretim düzeyine
erişilmelidir. Sekonder frekans kontrol hizmeti
sağlayacak ünitelerin yüklenme hızı yakıt tipine bağlı
olarak aşağıdaki şekilde olmalıdır:
Motorin, fuel oil ve doğal gaz yakıtlı üretim tesisleri
için nominal gücün dakikada en az %6’sı kadar,
n
Rezervuarlı hidroelektrik üretim tesisleri için nominal
gücün saniyede %1.5 ile %2.5’u arasında,
n
Yakıt olarak taş kömürü kullanan üretim tesisleri için
nominal gücün dakikada %2 ile %4’ü arasında,
n
Yakıt olarak linyit kullanan üretim tesisleri için
nominal gücün dakikada %1 ile %2’si arasında.
n
Reaktif güç kontrolü
Reaktif enerji manyetik alan etkisine ihtiyaç duyan tüm
elektrikli cihazların çalışabilmeleri için gerekli bir
enerjidir. Manyetik alan etkisiyle çalışan; başta trafolar
olmak üzere tüm elektrik motorları vb. cihazlar için
reaktif enerjiye ihtiyaç vardır. Ancak reaktif enerjinin
üretim tesislerinde üretilerek enerji hatları ile taşınması,
reaktif enerjinin de enerji hattında aktif enerji gibi yer
işgal edeceğinden dolayı hattın taşıyabileceği aktif
enerjinin kısıtlanmasına, dolayısıyla hat kapasitesinin
düşmesine neden olur. Dolayısıyla reaktif güç faktörünün
yönetmeliklerce belirlenen düzeyde tutulması
gerekmektedir.
Reaktif Güç Kontrolü ve Senkron Kompansatör
Performans Testi
Aşırı ikazlı çalışma: Generatörün sisteme reaktif güç
vermesini tanımlar.
Düşük ikazlı çalışma: Generatörün sistemden reaktif güç
çekmesini tanımlar.
Güç kalitesi analizi
Santralde üretilen elektrik tüketiciye ulaşıncaya kadar
kayıplara uğrar ve kalitesinden ödün verir. Üretim
alanından tüketim noktasına kadar farklı trafo ve
kabloların kullanılması, kaçak elektrik kullanımı kalite ve
güvenirliği olumsuz etkileyen sebeplerdir ve
kaçınılmazdır. Dolayısıyla santralden dağıtılan elektriğin
mümkün olan en üst kalitede olması önem
kazanmaktadır.
Güç kalitesini basit olarak tanımlamak gerekirse
şebekenin herhangi bir noktasında, gerilimin genlik ve
frekansının anma değerlerini koruması ve dalga şeklinin
sinüzoidal olmasıdır. Gerilim genliğinin dalgalanması,
kesintiler, darbe şeklinde değişimler, harmonikler,
frekans değişimi, kırpışma, üç faz dengesizlikleri başlıca
güç kalitesi problemleri olarak görülmektedir.
Uygun olduğu standartlar
n
IEC 61000-4-30: Güç kalitesi ölçüm metodları, Sınıf A
n
IEC EN 61000-4-7: Harmonik ölçüm kılavuzu
n
IEC EN 61000-4-15: Flickermeter
n
EN 50160: Voltage Characteristics of Electricity
Supplied by Public Distribution Systems
Yazılımın özellikleri
n
FFT analizi
n
Vectorscope, oscilloscope
n
Güç ve enerji izleme
n
EN 50160 Flickermetre ile gerilim izleme
n
3 faz sistemler için simetrik komponent analizörü
n
Güç şebekesi empedans analizörü -Yarım periyod RMS
izleme
n
Geçişli kayıt cihazı ve hata kayıt cihazı
n
Gerilim telegramı ve alarmlar -Dijital girişler
Şebekeden sinüzoidal olmayan akım çeken yükler, iletim
ve dağıtım sistemlerinde ciddi bir harmonik kirliliğine
sebep olmakta ve hatlarda, gerilim dalga formunu
bozacak şekilde gerilim düşümleri oluşturmaktadırlar.
Şebeke tasarımında problem yaratabilecek noktaların
oluşmasını önlenmeli veya risk tahmini yaparak riskli
noktalar tespit edilmelidir.
Üretilen enerjinin kalitesinin artırılması ve bu yönde
çözüm üretilebilmesi için, öncelikle oluşan
kalitesizliklerin sebepleri bulunmalı, bunların oluşma
zamanları belirlenmeli ve elde edilen bu veriler
doğrultusunda çeşitli sınıflandırmalar yapılmalıdır. Güç
kalitesinin ölçümü ile gerilim ve akım değişimleri gibi
parametreler kayıt altına alınarak, bu ölçüm sonuçlarına
göre gerekli önlemler hazırlanabilir, sistemin sürekliliği
sağlanabilir ve program dışı kesintilerin önlenmesi ile
ticari açıdan büyük kazançlar sağlanabilir. Şebekenin
sürekli izlenmesi, güç sistemlerinde meydana gelen
problemlerin istatistiksel analizi için gerekli verilerin elde
edilmesini sağlar ve bu şekilde gelecekte ne tür önlemler
alınabileceği belirlenebilir.
MCC PANO ÇÖZÜMLERİ
MCC panolar motorlar ana besleme ünitelerinin ve kontrol
cihazlarının yeraldığı pano sistemleridir.
PLC, DCS gibi kontrol cihazları, SCADA ve haberleşme alt
yapısı için gereken cihazlar MCC panosunun kumanda
bölümünde yeralırlar.
Uyguladığımız projelerde panolar tamamlayıcı bir unsur
olup, aynı zamanda sistemin de önemli bir parçasını
oluşturur. Kontrolmatik olarak kurduğumuz tüm
sistemlerde form 4-B dahil tip testli dağıtım panolarını,
MCC Panolarını (Motor Kumanda Panoları) ve 400 KW’ye
kadar Motor Sürücü Panolarını kendi bünyemizde
yapabilmekteyiz.
IEC 60439-1 standartına uygun olarak form uygulamalı
AG Dağıtım ve MCC panolarını ile personel ve tesis
güvenliğini arttırarak fonksiyonel bölümleri pano
içerisinde birbirinden ayırmaktayız.
Özel uygulamalar için IP66 koruma sınıfına sahip pano
uygulamaları ile Amerikan standartlarına uygun UL50
sertifikalı pano uygulamaları gerçekleştirebilmekteyiz.
Standart olarak RAL7035 ve RAL7032 renklerini
kullanmaktayız.
Güç dağıtım sistemleri ve özellikle MCC panoları için özel
tasarlanmış bara sistemleri kullanmaktayız.
Enerji iletim ve
dağıtımında elektrik ve
otomasyon sistemleri
Şalt sahaları, kaliteli elektrik altyapısı ve otomasyon ile üretilen enerjinin güvenli
ve kesintisiz biçimde, en az kayıpla iletilmesini sağlar. Dağıtım sistemine ait tüm
ana ve alt istasyonlarda AG şalter ve güç kaynaklarının, tüm OG kesici ve
ayırıcıların durumlarının izlenmesi ve kontrolü, tüm şalt sahasının bir ana
merkezden izlenmesi ve SCADA üzerinden kumandası, sistemin güvenilirliği ve
kesintisiz çalışması için gereklidir.
Sistemlerimizde kullanmakta olduğumuz koruma ve
kontrol çözümleri, güvenilir enerji iletim ve dağıtımı için
tercih ettiğimiz ürünlerdir. ABB’nin Relion ürün ailesi, güç
sistemlerinde IEC ve ANSI uygulamaları için koruma,
kontrol, ölçüm ve denetimi için en geniş ürün yelpazesi
sunmaktadır. Trafo koruma, hat koruma, kesici koruma
gibi farklı uygulamalar için farklı çözümler
kullanılmaktadır.
Sistemi oluşturan başlıca elemanlar
Trafolar
Yüksek gerilim panolar
Orta gerilim panolar
Orta gerilim röleler
Orta gerilim kesiciler
Başlıca uygulamalar
Trafo koruma
Hat koruma
Kesici koruma
Güç sistem otomasyonu
Sistem mimarisi
1
1
ENERJİ İLETİMİNDE OTOMASYON
SİSTEMLERİ
500KV’A KADAR ŞALT SAHASI OTOMASYONU
Şalt sahaları otomasyonu trafo merkezlerindeki güç
kontrol sistemlerini, sinyal ölçüm, koruma ve uzaktan
yönetim cihazlarını ve saha verilerinin merkez istasyona
aktarılması fonksiyonlarını kapsamaktadır. Kontrol
işlemlerinin sağlıklı biçimde gerçekleştirilebilmesi için
şalt sahasının durumunun sürekli izlenmesi gerekir ki bu
güvenilir ürünler ve kontrol merkezi ile güvenilir
haberleşme demektir.
Gelişen teknoloji ile birlikte artık şalt sahalarında
merkezi kontrol yerine dağıtılmış kontrol sistemleri
kullanılmaktadır ve bu sistemin en önemli elemanları
akıllı elektronik cihazlar (IED) olarak adlandırılan röle
sistemleridir. Akıllı elektronik cihazlar ile koruma,
kontrol, izleme ve haberleşme gibi temel ihtiyaçlar
karşılanabilir.
Fonksiyonlar
n
Dağıtım sistemine ait tüm ana ve alt istasyonlarda
tüm AG şalter ve güç kaynaklarının, tüm OG kesici ve
ayırıcıların durumlarının izlenmesi ve kontrolü
n
Tüm istasyonların ana merkezden izlenmesi ve
kontrolü için SCADA yazılımlarının konfigürasyonu
n
Ölçülen değerleri (aktif, reaktif enerji, akım, gerilim,
frekans vb.) olayları, alarmları izleme, olay tarihlerini
kaydetme ve gösterme, raporlama ve enerji yönetimi
Sistem mimarisi
n
Kontrol sistemleri
n
SCADA‘lar
n
RTU‘lar
n
IEC
ŞALT MERKEZLERİ İÇİN SCADA SİSTEMLERİ
SCADA’lar enerji iletim ve dağıtım sisteminizi istediğiniz
zamanda istediğiniz noktadan kontrolünü
gerçekleştirmenizi sağlar. Gerçek zamanlı izleme, enerji
iletim ve dağıtım sahalarında primer ve sekonder
ekipmanların kontrolü ve izlenmesinde yardımcı olur.
Akıllı elektronik cihazların operatör paneli vasıtasıyla
kolayca ve emniyetli biçimde koruma ve kontrolünü
sağlar.
Doğru ve emniyetli çalışma için doğru ve güvenilir bilgi
esastır. Sistemlerimizde kullanılan ABB SCADA’lar
yedeklemeli sistem sunucuları, tüm altyapı ile
haberleşme aracılığıyla bilgi erişimini en üst düzeye
çıkartır. SCADA’lar birçok açıdan personel emniyetini
sağlamaktadırlar. Örneğin şalt sahasında kesici ve
ayırıcılar personel yaralanmalarına karşı ayrı bir kontrol
odasında yer almaktadırlar. Söz konusu odada herhangi
bir bakım olduğunda bu durum SCADA üzerinden
izlenebilir ve operatörler bu yönde bilgilendirilebilir.
Farklı erişim yetki seviyeleri tanımlanarak istenmeyen
müdahaleleri de önlemek mümkündür.
SCADA, primer ekipmanların anlık operasyonun engeller
ve verilen komutun yerine getirilmeden önce seçilen
ekipmanın çalışmasının güvenli olup olmayacağını test
eder ve böylece tehlikeli operasyonlar engellenir.
Dinamik busbar renklendirme fonksiyonu operatörün
busbar’ın enerjili, enerjisiz ve topraklanmış parçalarına
ait bilgiye anında erişebilmesini sağlar.
SCADA’ların özellik ve fonksiyonları
n
Primer proseslerin kontrol ve izlenmesi
n
Busbar renklendirme ile tek hat şeması
n
Olay ve alarm listeleri
n
Trend ve grafikler
n
Bloklama listesi
n
Sistem süpervizyonu
n
Röle parametrelerinin ayarı
n
Hata kayıt dosyalarının yüklenmesi ve
değerlendirilmesi
n
Güç kalitesi izleme
n
Veri konsantrasyonu ve sinyal gruplama
n
3. parti akıllı elektronik cihazların entegrasyonu için
standart çözümler, açık arabirimler ve protokoller
n
Müşteriye özel ihtiyaçların adaptasyonu: ekranlar,
sinyal işleme vs.
n
Entegre edilmiş online konfigürasyon gereçleri
n
GPS zaman senkronizasyonu
n
Farklı dil desteği
n
Çoklu seviyeli kullanıcı yetkilendirme
n
Yüksek performans
n
Uzak iş istasyonları ve web üzerinden çalışma
n
Standart PC donanımı ve Microsoft Windows çalışma
sistemi
n
Master protokoller: LON, SPA, IEC 61850-8-1, IEC
60870-5-101, IEC 60870-5-103, IEC 60870-5-104,
RP 570/571, DNP 3.0 Serial/LAN, Modbus RTU,
Modbus TCP/IP, ANSI X3.28 FD/HD, Modbus TCP/IP,
I35/P214, ADLP 180, RCOM
n
Slave protokoller: IEC 60870-5-101, IEC 60870-5104, DNP 3.0 Serial/LAN, RP 570/571, F4F
(Westinghouse)
n
Açık arabirimler: OPC DA client & server, ODBC client,
DDE client,
n
Uygulama ve haberleşme ekleri için programlama
arabirimleri
n
OPC
UZAKTAN İZLEME VE KONTROL TEKNOLOJİSİ (RTU)
Güç sisteminin uzaktan kontrolü esnek ve modüler
dizayna sahip RTU (uzak terminal birimleri) aracılığı ile
gerçekleştirilmektedir. Sistemlerimizde ABB’nin DIN
rayına monte edilebilen RTU560 serisini kullanmaktayız.
Güç sistemindeki ölçeklenebilirliğe mükemmel uyum
sağlayan RTU’nun açık mimarisi farklı uygulamalarda her
türlü genişletme imkanı sunar.
RTU, entegre seri ve Ethernet haberleşmesini destekler.
RTU, farklı protokoller aracılığı ile, 16 adete kadar host
sistem ile haberleşmeye izin verir. RTU’lar tarafından
desteklenen standart protokoller IEC 60870-5-101/104– DNP3, serial and TCP/IP– Modbus serial and TCP/IP,
Indactic 33/35, RP570/71 gibi diğer özel protokoller ve
üçüncü parti özel protokoller Telegyr TG800, Sinaut 8FW,
Conitel 300, Estel, Harris5000/6000, Hitachi vs.
mevcuttur.
RTU’nun sisteme sağladığı avantajlar
n
Esnek ve modüler yapıya sahip RTU’lar pek çok
entegre fonksiyon için tam kontrol sağlar.
n
Ölçeklenebilir yapısı, istasyon takviyesi,
güçlendirilmesi ve güncellemeye izin verir.
n
Gelişmiş tanı araçları sayesinde işletme ve bakım
maliyetlerini azaltır.
n
Entegre İnsan Makina Arabirimi (HMI) fonksiyonu ile,
tek bir RTU sistemi ile PLC ve ağ bileşenleri
fonksiyonları gerçekleştirilebilir.
n
Karmaşıktan basite, tüm sistem için tek bir RTU
çözümüdür.
n
RTU’nun açık mimarisi sayesinde birçok uygulamaya
uyarlanabilir. Birçok uygulama için donanımsal ya da
yazılımsal ekler gerektiğinde kolaylıkla
gerçekleştirilebilir.
n
Yedeklemeli yapıyı destekler.
IEC61850 UYGULAMALARI
IEC61850, SCADA sistemlerinin, RTU ve koruma
rölelerinin aynı ortamda entegre edilmesini sağlayan
uluslararası bir standarttır. Gelecekte karşılaşılabilecek
ihtiyaçları karşılayabilmesi ve güvenli çalışma için
kullanılan sistemin güç sistemleri haberleşmesi için
kullanılan uluslararası IEC61850 standartlarına uygun
olması gerekmektedir.
IEC 61850’ye uyumlu cihazlardan oluşan sistemler, en
zorlu ortamlarda performanslarından ödün vermeden
güvenli çalışma sağlar ve sistemdeki enerjiyi kaliteli ve
sürekli kılmayı garantiler.
IEC61850, telekontrol kumanda merkezi ve istasyon RTU
arasında tanımlı IEC60870-5-101 haberleşme protokolü
ve RTU ile koruma röleleri arasında tanımlı IEC60870-5103 haberleşme protokolünü birleştirmektedir. Ucuz,
hızlı ve yaygın olarak kullanılmakta olan Ethernet
haberleşme altyapısını temel almaktadır. IEC6180’ye
uygun sistemler kolay entegrasyon, etkinve hızlı veri
paylaşımı ve uygun maliyet imkanı sunarak tüm
haberleşme ihtiyaçlarına cevap verir.
Kontrolmatik olarak kurulumunu gerçekleştirdiğimiz tüm
sistemler IEC6185’ye uygun biçimde yapılandırılmaktadır.
ENERJİ İLETİM VE DAĞITIMINDA
ELEKTRİK SİSTEMLERİ
ENERJİ İLETİM VE DAĞITIM HATLARINDA KORUMA
Enerji iletim ve dağıtım hatlarının herhangi bir noktasında meydana gelebilecek
bir hatanın derhal algılanması ve sistem güvenilirliğinin sağlanması önemlidir.
Kullanılan sistemler en ufak hata akımını dahi algılayabilecek hassasiyette
olmalı, zorlu dış ortam koşullarında dahi güvenli çalışma sunmalı ve IEC61850
standartlarına uygun olmalıdır. Kurduğumuz sistemlerde kullanılan ABB’nin
Relion koruma ve kontrol cihazları hassas çalışma karakteristikleri ile maksimum
emniyet sağlar.
İletim hatlarında koruma uygulamaları
Bay Control
Devre kesicilerin, ayırıcıların, farklı anahtar
konfigürasyonlarında topraklama anahtarlarının kontrolü,
izlenmesi ve koruması sağlanır. Kullanılan ürünler geniş
uygulama alanına sahiptir ve IEC 61850 gereksinimlerini
sağlar.
Busbar Protection - Busbar Koruma
Orta gerilimden çok yüksek gerilim seviyelerine kadar
busbar, fileli köşe ve T-bağlantıların korunma ve
izlenmesi sağlanır. Geniş I/O kapasitesi ile transfer bus’ı
ile birlikte ya da transfer bus’u olmaksızın tek veya çiftli
busbarlar, devre kesiciler korunur.
Line Differential Protection - Hat diferansiyel koruma
Havai hatların ve beş hatta kadar terminalle kadar olan
kabloların koruması, izlenmesi ve kontrolü sağlanır.
Kullanılan ürünlerin fazlara ayrılmış hat diferansiyel
koruma fonksiyonu ile güvenilir tek/çift/üç fazlı açma/
kapama ve senkronize ve senkronize kontrollü otomatik
kapama yapılabilir. Ek olarak trafo besleyicileri, jeneratör
ve trafo blokları da kontrol edilebilir.
Transformer Protection - Trafo koruma
Her türlü trafo (örneğin iki ve üç sarımlı trafolar,
yükseltici trafolar, güç istasyonları ve özel demiryolu
trafoları ) için hızlı seçici koruma, izleme ve kontrol
sağlanır. Ek olarak oto trafolar, faz kaydıran trafolar ve
şönt reaktörler için de anahtarlama ile birlikte koruma da
gerçekleştirilebilir. Diferansiyel koruma dahilinde
bulunan, altı adete kadar üç fazlı akım kısıtlayıcı girişler
ile, çoklu kesici trafo düzeneği sağlanabilir. Haberleşme
kapasitesi sayesinde sistemdeki diğer cihazlarla entegre
edilebilir ya da tek başına kullanılabilir.
Breaker Protection - Kesici koruma
Kesici hatası korumasının ya da otomatik yeniden
kapama fonksiyonunun ana hat koruması dahilinde yer
alması uygun olmayan ya da tercih edilmeyen alanlarda
kesiciler bağımsız olarak korunabilir. Ayrıca lokal
yedekleme koruması, senkronizasyon, senkronizasyon
kontrolü ve enerjilenme kontrolü özellikleri sayesinde
birçok uygulama için güvenli koruma sağlanır.
Line Distance Protection - Hat mesafe koruması
Havai hatlar ve kablolar ya da havai hatlar ile kablo
kombinasyonları için geniş koruma imkanı sağlanır.
Seçici tek faz ve üç faz açma/kapama, senkronize ve
senkronize kontrollü otomatik kapama, güç dalgalanması
algılaması ve geniş haberleşme mantığı ile tam bir
mesafe koruması sağlanır. Faz-faz ve faz-toprak hataları
için beş bölgeli mesafe koruması sayesinde iletim
hatlarını, kabloları ya da topraklanmış ağlar korunabilir.
Kullanılan ürünlerin ayrıca aşırı akım koruma ve
haberleşme özelliği de bulunmaktadır.
Wide Area Protection
Geniş bir alana yayılmış güç sistemlerinin verimli ve
gerçek zamanlı kontrol, izlenme ve koruması sağlanır.
Kullanılan ürünler fazör olarak güç sistemine AC gerilim
ve akım sağlar (pozitif, negatif, sıfır geçişli ya da hepsi
olabilecek biçimde 8 analog fazöre kadar). Gerilim ve
akımların yüksek doğrulukla ölçülmesi harici ölçüm
transducer ihtiyacını ortadan kaldırır. IEEE C37.118, IEC
61850-8-1 and DNP3.0 haberleşme kapasitesi mevcut
altyapı sistemine entegrasyonu kolaylaştırır. Fazör veri
ölçüm fonksiyonu ile çeşitli koruma ve kontrol
fonksiyonları gerçekleştirilebilir. Akıllı şebeke
uygulamaları için mükemmel çözüm sağlar.
Raylı ulaşım sistemlerinde elektriksel koruma
Raylı taşıma sistemlerine özel olarak geliştirilen koruma
röleleri ve kontrol panelleri ile her türlü koruma, kontrol
ve izleme fonksiyonları gerçekleştirilmektedir.
Son numerik teknolojisi kullanılarak dizayn edilen
koruma panelleri trafolar için koruma rölesi olduğu kadar
besletici koruma fonksiyonu da taşımaktadır. Büyük LCD
ekrana ve haberleşme portuna sahip olan röleler akım/
gerilim/güç faktörü gibi önemli değerlerin izlenmesi ve
kontrolünü sağlar.
Fonksiyonlar
n
Dijital mesafe koruma
n
Anlık aşırı akım koruma
n
Yanlış faz sırası koruma
n
EMI/EMC gürültü analizi
n
Sigorta arızası algılama
n
Otomatik kapama
n
Devre arızası algılama
n
Kesici arızası algılama
n
Trafo koruma
n
Dengesiz akım koruma
Primer / Sekonder Saha Performans Testleri
Şalt sahalarının kalite standartlarına uygunluğunu tespit
etmek amacıyla gerçekleştirdiğimiz performans testleri
aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Sekonder Koruma Röleleri Testleri
1- Aşırı akım rölesi testleri
2- Gerilim rölesi testleri
3- Hat mesafe koruma rölesi testleri
4- Hat diferansiyel koruma rölesi testleri
5- Trafo & bara diferansiyel koruma rölesi testleri
6- Motor koruma rölesi testleri
7- Jeneratör koruma röleleri testleri
8- Kesici arıza koruma rölesi testleri
Dağıtım hatlarında koruma uygulamaları - OG
IEC 61850 standartlarına sahip koruma ve kontrol
ürünleri ile, ikincil alt yapı seviyesinden NCC seviyesine
kadar dağıtım sistemlerinin her türlü koruma, kontrol,
izleme ve haberleşme ihtiyacını karşılayabilecek alt
yapıyı sağlıyoruz. Koruma ve kontrol cihazları sayesinde
ayrıca güç sistemine ve yatırım yönetimi sistemini
destekleyen akıllı şebeke elemanlarına ait verilerin
toplanması, ölçülmesi ve raporlanması mümkündür.
Uygulamalar
n
Alarm Bildirme
n
Kesici Koruma
n
Disturbance Kayıt Cihazları
n
Şebeke hattı koruma ve kontrol
n
Hat diferansiyel koruma
n
Ark koruma
n
Şebeke otomasyonu
n
Motor koruma
n
Trafo koruma
Güç Trafosu Testleri
1- Oran testi
2- Sargı direnci ölçümü testi
3- İzolasyon testi
4- Sıfır sıra (zero sequence) empedans testi
5- Kısa devre gerilim testi
6- Bakır/demir kayıpları testi
Akım Trafosu Testleri
1- Oran testi Yük testi
2- Sargı direnci ölçümü testi Doyma testi
3- İzolasyon testi
4- Polarite testleri
Gerilim Trafosu Testleri
1- Oran testi
2- İzolasyon testi
3- Polarite testi
Kesici Testleri
1- Açma-kapama zamanı ölçümü testi
2- Temas direnci ölçümü testi
3- İzolasyon testi
Ayırıcı Testleri
1- Temas direnci ölçümü testi
2- İzolasyon testi
Yüksek Gerilim Hat Fiderlerinin Testleri
1- Hat parametreleri testleri
2- Sıfır sıra (zero sequence) empedans testleri
3- Pozitif sıra (positive sequence) empedans testleri
ENERJİ SANTRALLERİNDE TEİAŞ RTU HABERLEŞMESİ
TEİAŞ Milli Yük Tevzi SCADA / EMS Sistemi Projesi
kapsamında enerji üretim santralleri ve otoprodüktör
lisanslı enerji tesisleri (Hidro Elektrik Santraller, Rüzgar
Enerji Santrali, Termik Santral) ile TEİAŞ SCADA sistemi
arasında haberleşme sistemi kurulması gerekliliği
bulunmaktadır. Firmamızın bu alanda sunmakta olduğu
çözümler arasında OPGW Haberleşmesi, PAX
Haberleşmesi, Kiralık Hat haberleşmesi, PLC
haberleşmesi, RTU sistemi yer almaktadır.
Milli Kontrol Merkezi, Acil Durum Kontrol Merkezi ve
Bölgesel Kontrol Merkezleri arasındaki iletişim Türk
Telekom Şirketinden kiralanan kanallar, uydu kanalları
(VSAT) ve TEDAŞ’ın kendi fiber optik kanalları üzerinden
gerçekleştirilmektedir.
Trafo merkezi ve santrallarda bulunan RTU’lar vasıtasıyla
toplanan bilgiler işlenerek Bölgesel Kontrol Merkezlerine,
oradan da Milli Yük Tevzi ve Acil Durum Merkezine
gönderilmektedir. Kontrol merkezlerinden gönderilen
kontrol sinyalleri de RTU’lar vasıtasıyla santral ve trafo
merkezlerine iletilmektedir.
RTU’lar vasıtasıyla santral ve trafo merkezlerinden,
generatör üniteleri, hat ve trafoların aktif ve reaktif güç
değerleri, bara gerilim değerleri, trafo kademe değiştirici
pozisyon bilgileri, bazı merkezlerden akım, frekans gibi
ölçümler, santrallara ilişkin bazı ilave veriler, topoloji
belirleyen kesici, ayırıcı, toprak ayırıcısı bilgileri ve alarm
bilgileri ile enerji ölçümleri gibi Ulusal Enterkonnekte
Elektrik Şebekesi‘nin izlenmesi ve işletilmesi için ihtiyaç
duyulan veriler toplanmaktadır.
Veri iletişiminin güvenilirliğinin artırılması amacıyla MKM
ile BKM’ler arasında ve BKM’ler ile RTU’lar arasında
yedekli iletişim kanalları kullanılmaktadır. Bölgesel
Kontrol Merkezleri ile RTU’lar arasındaki veri iletişimi,
enerji nakil hatları üzerinden kuranportör (PLC) kanalları,
TEDAŞ’ın fiber optik kanalları ve Türk Telekom A.Ş.’den
kiralanan kanallar üzerinden yapılmaktadır.
Genel olarak, analog ölçümler 10 saniyede bir belirli bir
eşik değerinin (threshold) aşılması durumunda kontrol
merkezine gönderilirken, durum ve alarm bilgileri ise
durum değişikliği olduğunda gönderilmektedir. Durum ve
alarm bilgileri için zamanetiketi (time-tag) bilgileri de
kontrol merkezine gönderilmektedir.
BKM’ler ve RTU’lar arasında 200, 600, 1200, 2400, 9600
ve 19200 bps veri iletişim hızları kullanılmaktadır.
Kontrol Merkezlerinde RTU linkleri Telekontrol
Arabirimleri (Telecontrol Interface, TCI) üzerinden
noktadan-noktaya (point-to-point) veya multidrop (partyline) yapıda çalışacak şekilde bağlanmaktadır.
RTU’lar durum değişikliklerinin oluş zamanını “zamanetiketi” olarak ilgili Bölgesel Kontrol Merkezine
göndermektedir. Yeni RTU’lar durum ve alarm bilgilerini
zaman etiketlemek için 1 milisaniye çözünürlüğe ve
uzaktan kumanda özelliğine sahiptir. Kurmakta olduğumuz
sistemlerde ABB’nin RTU560 cihazlarını kullanmaktayız.
Kontrol Merkezleri arasında kullanılan veri iletişim
protokolü IEC 60870–6 (Inter Control Center Protocol)
iletişim protokolüdür. RTU’lar ile kontrol merkezleri
arasında ise, yeni tip RTU’lar için IEC 60870-5-101
iletişim protokolü, eski RTU’lar için de F4F iletişim
protokolü kullanılmaktadır.
TEİAŞ OPGW kabloları üzerinde istenen tüm iletişim
gereksinimini sağlayabilen çözümleri sunmaktayız.
SDH ve PDH’i tek bir şasi içinde sunabilen UMUX ve XMP
ürünleri yüksek fiyat performans oranları ve geniş
referansları ile TEİAŞ OPGW projelerinde tercih edilen
çözümlerdir.
Merkez:
Koza Plaza A Blok K: 15 No: 58
Tekstilkent Esenler - İstanbul
T: +90 212 659 24 41 - 438 24 41
F: +90 212 659 24 81
www.kontrolmatik.com
Fabrika:
İstiklal Mah. Fevzi Çakmak Cad.
No: 13/1 Esenyurt - İstanbul
T: +90 212 886 55 26
F: +90 212 659 24 81

elektrik ve otomasyon sistemleri

Transkript

Benzer belgeler

jeugdbeschermıng rotterdam rıjnmond

Gizlilik Politikası Kişisel Verilerin Korunmasına ilişkin

VDG (Van de Graaff) CİHAZI NEDİR? VDG cihazı, sürtünme ile

OAK Ş AM - Birleşik Metal-İş

Katalog indirin

Rockwell Automation`dan Yeni Eklentiler Studio 5000 Logix