Full Text - Trakya Üniversitesi

REVIEW / DERLEME
2015
Türkiye’de Yeni Parlayan Bir İntegratif Tıp Yöntemi: Homeopati
Homeopathy: A New Shining Integrative Medicine Method in Turkey
AUTHOR / YAZAR
Önder Sezer
Abana İlçe Hastanesi,
Aile Hekimliği
Polikliniği, Kastamonu,
Türkiye
ÖZET
Homeopati, dünyada 18. yüzyılın sonlarından beri yaygın olarak kullanılan, ancak Türkiye için çok
yeni olan bir alandır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından alternatif tıp yöntemi olarak kabul edilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2008’de Çin’de 26 milyar dolar, Fransa’da 408 milyonun üzerinde,
Almanya’da 346 milyon dolar, İngiltere’de 62 milyon dolardan fazla, Avustralya’da 7,3 milyon dolar ve
2007’de ABD’de 2,9 milyar dolar homeopati ilaçları için harcanmıştır.
Homeopati, holistik öğretiler çerçevesinde kişiyi bir bütün olarak ele alır. Fiziksel, psikolojik
semptomların yanında kişilik, alışkanlıklar gibi pek çok bulguyu bir araya toplayarak, rahatsızlık veren
sorunun kaynağına gitmeye, ve onu gidermeye çalışır. Tüm canlılarda var olan “bilgi” homeopatinin
temel taşıdır. Klasik batı tıbbında yaygınca kullanıdığı üzere semptomu tedavi etmek yerine, semptoma
neden olan rahatsızlığı tespit eder; ve hastanın kendi kendisini tedavi etmesini sağlar. Bunu var olan
bilgiyi ortaya çıkararak yapar. Homeopati, prensipleri ve kullanılan ilaçları (remedi) nedeniyle pek çok
kişi tarafından halen sorgulanmakta, pek çok kişi tarafından da vazgeçilmez bir yöntem olarak
görülmektedir. Fizyopatolojisi açıklanamasa da bu tedavilerden fayda gören milyonlarca insan mevcuttur.
Homeopati, T.C. Sağlık Bakanlığı, tarafından bir alternatif tıp yöntemi olarak kabul tanınmış ve
görmüştür. Bu makale, Türkiye’de yeni ve farklı bir alan olan homeopati ile ilgili bilgilendirme yapmak
amacıyla hazırlanmıştır.
Anahtar kelimeler: homeopati, homeopatik ilaçlar, alternatif tıp, integratif tıp
ABSTRACT
Homeopathy is a widely using method since 18. century, but it is a new area for Turkey. It is
accepted as an alternative medical method by World Health Organisation. According to WHO, China
spent 26 billion US dollars, France spent more than 408 million, Germany spent 346 million, United
Kingdom spent more than 62 million US dollars in 2008; also in 2007 United States spent 2.9 billion US
dollars for homeopathic products.
Homeopathy accepts person as a whole in hollistic approach. It gathers physical, psychological
symptoms, personality and habits to determine and fix the problem. For homeopathy, “ the knowledge”
is the keystone which can be found in all living things. Instead of removing symptoms in classical
western medicine, homeopathy determines the illness that causing symptoms, and provides self
treatment. It can be done by calling forth “the knowledge”. Because of the principals and medications,
homeopathy is being questioned by many people as well as considering as an essential method. Though
we can not explain the physiopathology, millions of people benefit from homeopathic remedies.
Homeopathy is ackknowledged and accepted as an alternative medicine method by Ministry of
Health in Turkey. This study is prepared to inform people about homeopathy which is a different and new
area for Turkey.
Keywords: homeopathy, homeopathic remedies, alternative medicine, integrative medicine
Corresponding Author / İletişim için
Yrd. Doç. Dr. Önder Sezer
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Edirne
E-mail: [email protected]
Date of submission: 01.12.2013 / Date of acceptance: 15.12.2013
1
Sezer Ö. Türkiye’de Yeni Parlayan Bir İntegratif Tıp Yöntemi: Homeopati
Giriş
Homeopati, 18. yüzyılın sonlarından beri yaygın
olarak kullanılan, ancak Türkiye için çok yeni olan
bir alandır. Örneğin Hindistan’da 600 milyon kadar
insanın tıbbi destek amacıyla homeopatiyi tercih
ettiği düşünülmektedir (1). Dünya Sağlık Örgütü
tarafından alternatif tıp yöntemi olarak kabul
edilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2008’de
Çin’de 26 milyar dolar, Fransa’da 408 milyon dolar,
Almanya’da 346 milyon dolar, İngiltere’de 62 milyon
dolar, Avustralya’da 7.3 milyon dolar, ve 2007’de
ABD’de 2.9 milyar dolar homeopati ilaçları için
harcanmıştır (2).
Homeopati temel olarak “Similia Similibus
Curantur” prensibinden yola çıkar. “Benzer benzeri
tedavi eder” demektir (3). Bu prensibe göre sağlıklı
bir insan bir maddeyi aldığında ortaya bazı
semptomlar çıkar; aynı madde düşük dozda kullanıldığında, benzer semptomlara yol açan hastalığı tedavi
edebilir. Tedavideki ilacın asıl etkisi kişinin kendi
yaşam enerjisi ile kendini iyileştirmesini tetiklemektir. Günümüz modern tıbbı ile henüz açıklanamayan
bu durumu destekleyen veya reddeden pek çok sayıda
yayın mevcuttur. Ancak homeopati prensipleri ve
kullanılan ilaçlar nedeniyle tam güvenilir bilimsel
çalışmalar yapmak çok zordur. “Remedi” denilen
homeopati ilaçlarını kullanan insanlar ve homeopatlar, genel olarak pozitif sonuçlar bildirmektedir.
Örneğin İngiltere’de homeopati kliniklerine
başvuran hastaların %84’ünde mental hastalıklarda ve
iyilik halinde artış olduğu gösterilmiştir (4). İrritabl
bağırsak sendromunda %73,9, depresyonda %63,6,
anksiyetede %61 oranında homeopati lehine sonuçlar
tespit edilmiştir (5). Pek çok kişi bu iyileşmenin
plasebo etkisi olduğunu söylemesine rağmen
Haresnape’in yaptığı bir çalışmada da homeopatik
remedilerin plasebodan farklı sonuçlar ortaya
çıkardığı sonucuna ulaşılmıştır (6).
Tarihçe
Homeopati’nin kurucusu Alman bir doktor olan
Samuel Hahnemann (1755-1843)’dır. Aslen tıp
doktoru olan Hahnemann 1784 yılında o günkü
modern tıp uygulamalarının hastalarına yarardan çok
zarar verdiği kanısına vararak mesleğini bırakmış;
2
pek çok dilde çevirmenlik, yazarlık ve öğretmenlik
yapmaya başlamıştır.
Bir kitap çevirisi sırasında kınakına bitkisinin
özünün (kinin yapımında kullanılır) sıtma hastalığına
iyi geldiğini öğrenir ve sağlıklı iken kendi üzerinde
kullanarak denemeler yapar. Bu denemeler
sonucunda kendisi de sıtma benzeri semptomlar
yaşar. Bu fikirden hareketle yaptığı çalışmalar
sonucunda homeopatiyi geliştirir ve 1807’de yaptığı
bir yayında ilk kez homeopati kelimesini kullanır (7).
Bitkiler, hayvanlar veya elementler kullanarak
yaptığı denemeler sırasında bazı ilaçların toksik olduğunu görür ve seyreltme işlemi uygulamaya başlar.
Sonuçta remedilerin hazırlanmasında kullanılan
yöntemleri geliştirir.
Çalışmalarını 1810’da “Organon” isimli kitabında anlatır. Pek çok edisyonu basılan bu kitap
homeopatinin temel kitabı olarak görülmektedir ve
halen kullanılmaktadır.
Homeopati’nin pek çok ünlü insan üzerinde de
etkileri olmuştur. Charles Darwin, Charles Dickens,
Florence Nightingale, George Eliot, Edward BulwerLytton, Kraliçe Victoria homeopatik tedavilerden
faydalanan ünlülerden bazılarıdır (8).
Charles Darwin sağlığı çok kötüyken ve hatta
öleceğini düşünürken tavsiyeler üzerine bir hidroterapist ve homeopat olan Dr. James Manby Gully’e
(1808-1883) başvurur. Daha önce modern tıbbi
yöntemleri denemesine rağmen karın ağrısı, kusma,
ateş atakları, çarpıntı atakları, titremeleri giderek
kötüleşmiştir. Kilo kaybı, bayılmalar, görme bozuklukları gibi semptomlar da şikayetlerine eklenince
yataktan zor çıkar hale gelir ve artık öleceğini
düşünmeye başlar (9). Dr. Gully’nin tedavilerine
inanmasa da çok büyük fayda gördüğünü belirtmiş,
kitaplarını okumuş ve hatta remedi hazırlar şekilde
doz azaltımı yaparak bitkiler üzerinde denemeler
yapmıştır (10).
Nasıl?
Homeopati, holistik öğretiler çerçevesinde kişiyi
bir bütün olarak ele alır. Fiziksel, psikolojik
semptomların yanında kişilik, alışkanlıklar gibi pek
çok bulguyu bir araya toplayarak, rahatsızlık veren
sorunun kaynağına gitmeye ve onu gidermeye çalışır.
Tüm canlılarda var olan “bilgi” homeopatinin
Euras J Fam Med 2015;4(1):1-6
temel taşıdır. Klasik batı tıbbında yaygınca
kullanıldığı üzere semptomu tedavi etmek yerine,
semptoma neden olan rahatsızlığı tespit eder; ve
hastanın kendi kendisini tedavi etmesini sağlar. Bunu
var olan bilgiyi ortaya çıkararak yapar.
Tüm canlılar çevrelerinden çeşitli maddeleri
alarak kendilerinde bulunan bilgi sayesinde yenilenme yaşarlar. Homeopatiye göre bu sırada meydana
gelen düzensizlikler sonucunda semptomlar ortaya
çıkar; düzensizlik giderilemez ise semptomlar artarak
ve yenileri eklenerek devam eder. Araya giren doğru
seçilmiş homeopatik remedi sayesinde doğru bilgi
açığa çıkabilir ve kişinin kendini iyileştirmesi
gerçekleşir. Aşılamaya benzer şekilde bir iyileşme
olduğu için de o hastalığa direnç gelişir.
Modern tıbbi uygulamaların çoğu aslında
hastalığı tedavi etmeye yönelik değildir. Ağrı, ateş
gibi semptomları giderir, ama iyileşme sağlamaz.
Örneğin gonartrozu olan birine verilen antiinflamatuar ilaçlar dizi iyileştirmez, ağrıyı ve
inflamasyonu azaltır. Homeopati prensiplerine göre
kişiye uygun olarak seçilen ilaç, gonartrozu olan
kişide oluşmuş tüm fizyolojik ve psikolojik
problemler üzerine etki eder. Kişinin yaşam enerjisi
yeterliyse gonartrozu da iyileştirebilir; ancak
iyileştirmeye yetmese bile bir iyilik hali sağlar ki,
aslında kişinin kendisinde o rahatsızlığı iyileştirecek
bilgi mevcuttur. Homeopatik tedavinin asıl amacı
direk olarak bir semptomu yok etmek veya
baskılamak değildir, onun yerine yaşam enerjisini
kuvvetlendirir, düzenler, doğru bilgiyi açığa çıkarır,
böylece iyileşme sağlar (6).
Remediler
1.# Homeopati, prensipleri ve kullanılan
“remedi”ler (remedy) nedeniyle pek çok kişi tarafından halen sorgulanmakta, pek çok kişi tarafından da
vazgeçilmez bir yöntem olarak görülmektedir.
Fizyopatolojisi açıklanamasa da bu tedavilerden
fayda gören milyonlarca insan mevcuttur.
2. Remediler doğada bulunan bitki, hayvan veya
mineraller gibi herhangi bir şeyden hazırlanabilir.
Remedi geliştirilirken “proving” denen bir süreç
mevcuttur (11). Kullanılacak hammadde önce sağlıklı
gönüllüler tarafından daha yüksek dozlarda denenir.
Ortaya çıkan tüm semptomlar en ince ayrıntısına
kadar not edilir. Bu sürece “proving” denmektedir. O
maddeden seyreltilerek elde edilen remedi, aynı
semptomlara sahip kişilerde tedavi edici olarak
kullanılır. Proving sürecinde elde edilen bilgiler
”materia medica” ve “repertory” denilen arşivlerde
kaydedilir. Homeopatic materia medica, homeopatik
ilaç yapımında kullanılan bitki, hayvan veya
minerallerin resimli özelliklerini içerir. Homeoptic
repertory ise remedilerin hangi semptomlarda
kullanılabileceğini gösterir.
3. İkinci aşama remedinin hazırlanmasıdır.
Kullanılacak hammadde alkol veya su ile çözülür ve
sarsma işlemi yapılır. Buna “succussion” denir (12).
Daha sonrasında elde edilen çözelti logaritmik olarak
sulandırılır. Örneğin succussion yapılmış çözeltinin 1
ml.’sine 9 ml. su eklenir. Ortaya çıkan yeni çözeltiden
tekrar 1 ml. alınır ve 9 ml. su eklenir. En çok
kullanılan remediler bu şekilde, 3, 6, 12, 30 ve 200
kez sulandırılmış olanlardır. Homeopatlar, çözeltide
bir madde ne kadar dilue edildiyse, o kadar güçlü bir
remedi olduğuna inanırlar (13).
4. Son aşama, hazırlanan çözelti ile tabletlerin
yıkanmasıdır. Homeopatik remedilerde aktif madde
tabletin içinde değil, üzerinde yer alır. Bu sebeple el
ile tutulmaz, fazla sarsılmaz ve dil altına alınarak
eritilir.
Remedi seçimi
Hazırlanan ilaçlar kullanılmadan önce kişinin
probleminin akut mu kronik mi olduğu belirlenir.
İkisi için yaklaşım farklıdır.
Uzun zamandır devam eden rahatsızlıklarda
homeopat o kişinin ayrıntılı anamnezini alır. Modern
tıp için anlam ifade etmeyen pek çok şey homeopati
için anlamlıdır. Örneğin kişinin kıskanç biri olması
veya genelde vücudunun sağ tarafında hastalıkların
çıkması o kişiye özgü olduğu için önem arz eder.
Tüm fizyolojik, psikolojik veya sosyal yönlerden kişi
ele alındığı için anamnez alma süreci birkaç saat
kadar sürmektedir. Kişinin uzun zamandır yaşadığı
semptomlar tek tek kaydedilir ve kişiye uygun
remedi, repertory aracılığı ile bulunur, kişiye verilir.
Daha sonrasında, görülebilecek fayda için beklenir.
Kişinin kendisini iyileştirmesi beklendiği için bu
bekleme süreci birkaç aya kadar uzayabilir. Eğer
fayda görülmediyse seçilen remedi tekrar gözden
3
Sezer Ö. Türkiye’de Yeni Parlayan Bir İntegratif Tıp Yöntemi: Homeopati
geçirilir.
Akut yaklaşımda ise rahatsız edici semptomlar
hafifletilmeye çalışılır. Örneğin tonsilliti olan birinin
kırgınlığı veya ateşi verilen remedi ile hafifletilir.
Sonrasında hastalığın vücut tarafından iyileştirilmesi
beklenir. Örneğin antibiyotik verilmeden iyileşen bir
streptokokkal tonsillitin, homeopati ile iyileştiğinde
tekrarlamasının daha zor olduğu düşünülmektedir.
Etkili mi, değil mi?
Kişiye özgü ilaç seçimi, homeopatın deneyimi,
algoritmalar ve protokollerin olmayışı gibi sebeplerle
homeopati standardize edilememektedir. Yapılan
pozitif ve negatif sonuçlu yayınlarda metodolojik pek
çok problem mevcuttur (14). Remedi yapımı ve
prensipleri modern tıbbi yaklaşımlarla zaman zaman
ters düşmektedir. Bu ve bunun gibi sebepler nedeniyle homeopati ile ilgili soru işaretleri mevcuttur.
Danno ve ark. (15) yaptıkları premenstrual
sendrom üzerine bir çalışmada homeopatinin iyi
tolere edildiği ve pozitif sonuçları olduğu gösterilmiştir .
Rastogi ve ark. (16) yaptıkları çalışmaya göre
semptomatik fazda HIV enfeksiyonu olan kişilerde
immun sistemde istatiksel olarak anlamlı iyileşme
gözlenmiştir. Aynı şekilde Ullman (17), yaptığı
çalışmada HIV taşıyıcıları veya AIDS gelişmiş
kişilerde homeopatik tedavinin alternatif olarak
faydalı olabileceğini belirtmiştir .
Haidvogl ve ark. (18) tarafından yapılan bir
çalışmada akut solunum yolları rahatsızlıklarında
homeopatik tedavi, modern tedaviler kadar etkili
bulunmuştur.
Johnson ve ark. (19) inceledikleri 44 eczacılık
yayınının 38’inde homeopati lehine sonuçlar bulun-
duğunu ve remedilerin bir şekilde etkili olduğunu
tespit etmişlerdir. Ancak Harrison (20) ve Whitaker
(21) yayınladıkları makalelerde homeopatiyi şarlatanlık olarak değerlenlendirmiştir .
Aynı şekilde Walach ve ark. (22) homeopatinin
plasebodan daha etkili olmadığı sonucuna ulaşmışlardır .
Tam tersine, Jacobs ve ark. (23) yaptıkları
randomize-plasebo kontrollü çalışmada homeopatinin
plaseboya üstünlüğü tespit etmiş, ancak daha geniş
çapta çalışmalara ihtiyaç duyulduğunu belirtmişlerdir.
Yine Jacobs ve ark. (24) gerçekleştirdikleri başka bir
çalışmada da çocukluk çağı akut diyarelerinde,
homeopatik tedavinin hastalık süresini kısalttığı tespit
etmişlerdir.
Göğüs kanseri ile ilgili bir çalışmada Thompson
ve ark. (25) homeopati aleyhine; Jacobs ve ark. (26)
homeopati lehine sonuç tespit etmişlerdir .
Frei ve ark. (27) araştırmalarının sonucunda
dikkat eksikliği ve hiperaktif çocuklarda, özellikle
davranışsal ve kognitif alanda homeopatinin efektif
olduğunu göstermişlerdir.
Sonuç
Homeopati, prensipleri ve kullanılan ilaçları
nedeniyle pek çok kişi tarafından halen sorgulanmakta, pek çok kişi tarafından da vazgeçilmez bir
yöntem olarak görülmektedir. Fizyopatolojisi tam
olarak açıklanamasa da bu tedavilerden fayda gören
milyonlarca insan mevcuttur.
T.C. Sağlık Bakanlığı, 27 Ekim 2014 tarihinde
resmi gazetede yayınlanan “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği” ile homeopatiyi
resmi olarak kabul etmiştir.
Kaynaklar
1. Nyamathi A, Singh VP, Lowe
A, Khurana A, Taneja D,
George S, et al. Knowledge
and attitudes about
HIV/AIDS among
homoeopathic practitioners
and educators in India. Evid
4
Based Complement Alternat
Med 2008;5(2):221-5.
2. World Health Organisation.
Safety issues in the
preparation of homeopathic
medicines [internet]. Geneva:
WHO Press; 2009 [cited
2013 Dec 5]. Available from:
http://www.who.int/medicine
s/areas/traditional/Homeopat
hy.pdf
3. Sharma H, Chandola HM,
Singh G, Basisht G.
Utilization of Ayurveda in
Euras J Fam Med 2015;4(1):1-6
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
health care: an approach for
prevention, health promotion,
and treatment of disease. Part
2--Ayurveda in primary
health care. J Altern
Complement Med
2007;13(10):1135-50.
Qureshi NA, Al-Bedah AM.
Mood disorders and
complementary and
alternative medicine: a
literature review.
Neuropsychiatr Dis Treat
2013;9:639-58. doi:
10.2147/NDT.S43419
Mathie RT, Robinson TW.
Outcomes from homeopathic
prescribing in medical
practice: a prospective,
research-targeted, pilot study.
Homeopathy
2006;95(4):199-205.
Haresnape C. An exploration
of the relationship between
placebo and homeopathy and
the implications for clinical
trial design. JRSM Short Rep
2013;4(9):1-27.
Gumpert M. Hahnemann: the
adventurous career of a
medical rebel. New York:
Fischer; 1945. 251 p.
Ullman D. The curious case
of Charles Darwin and
Homeopathy. Evid Based
Complement Alternat Med
2010;7(1):33-9.
Darwin CR. Letter to:
Hooker JD. 1849 Mar 28. 4
leaves. Located at: Digital
Library, University of
Cambridge; Letter 1236.
Ullman D. The curious case
of Charles Darwin and
Homeopathy. eCAM
2010;7(1):33-39.
11. Richard Haehl. Samuel
Hahnemann; his life and
workbased on recently
discovered state papers,
documents, letters, etc. New
Delhi: B. Jain Publishers;
1985. 958 p.
12. Hahnemann S. Organon of
the rational art of healing.
Wheeler CE, translator.
London: J.M. Dent&Sons;
c1913. 240 p.
13. Fisher P. The memory of
water: a scientific heresy?.
Homeopathy
2007;96(3):141-2.
14. Merrell WC, Shalts E.
Homeopathy. Med Clin North
Am 2002;86(1):47-62.
15. Danno K, Colas A, Terzan L,
Bordet MF. Homeopathic
treatment of premenstrual
syndrome: a case series.
Homeopathy
2013;102(1):59-65.
16. Rastogi DP, Singh VP, Singh
V, Dey SK, Rao K.
Homeopathy in HIV
infection: a trial report of
double-blind placebo
controlled study. Br
Homeopath J
1999;88(2):49-57.
17. Ullman D. Controlled clinical
trials evaluating the
homeopathic treatment of
people with human
immunodeficiency virus or
acquired immune deficiency
syndrome. J Altern
Complement Med
2003;9(1):133-41.
18. Haidvogl M, Riley DS, Heger
M, Brien S, Jong M, Fischer
M, et al. Homeopathic and
conventional treatment for
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
acute respiratory and ear
complaints: a comparative
study on outcome in the
primary care setting. BMC
Complementary and
Alternative Medicine
2007;7(7):1-11.
Johnson T, Boon H. Where
does homeopathy fit in
pharmacy practice?. Am J
Pharm Educ 2007;71(1):7.
Harrison J. Should
pharmacists sell homeopathic
products?. Can Pharm J
1998;131(1):40-6.
Whitaker S. If we endorse
quack cures we really deserve
to be dubbed “Baddy
Chemists”. Pharm J
2002;268(7187):288.
Walach H, Jonas WB, Ives J,
van Wijk R, Weingartner O.
Research on homeopathy:
state of the art. J Altern
Complement Med
2005;11(5):813-29.
Jacobs J, Springer DA,
Crothers D. Homeopathic
treatment of acute otitis
media in children: a
preliminary randomized
placebo-controlled trial.
Pediatr Infect Dis J
2001;20(2):177-83.
Jacobs J, Jonas WB,
Jimenez-Perez M, Crothers
D. Homeopathy for
childhood diarrhea: combined
results and metaanalysis from
three randomized, controlled
clinical trials. Pediatr Infect
Dis J 2003;22(3):229-34.
Thompson EA, Montgomery
A, Douglas D, Reilly D. A
pilot randomized,
double-blinded,
5
Sezer Ö. Türkiye’de Yeni Parlayan Bir İntegratif Tıp Yöntemi: Homeopati
placebo-controlled trial of
individualized homeopathy
for symptoms of estrogen
withdrawal in breast-cancer
survivors. J Altern
Complement Med
2005;11(1):13-20.
26. Jacobs J, Herman P, Heron K,
Olsen S, Vaughters L.
6
Homeopathy for menopausal
symptoms in breast cancer
survivors: a preliminary
randomized controlled trial. J
Altern Complement Med
2005;11(1):21-7.
27. Frei H, Everts R, von
Ammon K, Kaufmann F,
Walther D, Hsu-Schmitz SF,
et al. Homeopathic treatment
of children with attention
deficit hyperactivity disorder:
a randomised, double blind,
placebo controlled crossover
trial. Eur J Pediatr
2005;164(12):758-67.