Karbüratör Ayarları

Karbüratör Ayarları
Bu yazımızda çift zamanlı yakıtlı motorlarımızdaki karbüratörlerin mekanizmasını ve ayar yapmanın temel
kurallarını inceleyeceğiz.
Karbüratör Nedir;
İstenen hava/yakıt karışımının, yanma odasına aktarılmasını sağlayan bölümdür. Yakıt
deposundan çıkan ve motora giden hortumun, girdiği parçadır. Yakıt deposundan çıkıp,
egzoza giden hortum ile karıştırılmaması gerekir. Malum onun gittiği yer egzozdur.
Ayara başlamadan önce bilinmesi gerekenler;
Öncelikle makaleler bölümündeki diğer ilgili yazıları okuyarak temel kavramlar hakkında
bilgi sahibi olunmasında fayda var.
Yarışlarda kullandığımız motorların karbüratöründe genelde 4 vida bulunur. Günümüzdeki
RTR araçların karbüratörleri de genelde 3 vidalıdır. Ekstra olan 4üncü vida altdevirin ince
ayarı için kullanılır. Biz bu yazımızda 3 vidalı karbüratörün ayarı ile ilgileneceğiz.
Referans olarak aşağıdaki resimde 4 vidalı bir resim verilmiş ve hangisinin ne işe yaradığı
açıklanmıştır. 3 Vidalı karbüratörde alt devirler için iki vida yerine tek vida kullanılır ve
genelde bu resimdeki “alt devir büyük” olarak belirtilen yerde bulunur.
3 vida bulunan karbüratörlerde bu vidaların ayarladığı şeyler şunlardır
- Rölanti
- Alt devir hava/yakıt karışımı
- Genel hava/yakıt karışımı
Bu vidaların hepsi bildiğimiz şekilde dişlidir. Yani saat yönünde sıkıştırılır ve saat yönünün
tersine doğru açılırlar. Bu vidaların sıkılması ve gevşetilmesi halinde olacaklar şunlardır.
Rölanti- Sıkıldıkça, rölanti yükselir, gevşetildikçe rölanti düşer.
Alt devir ayarı sıkıldıkça fakirleşir, açıldıkça zenginleşir.
Genel hava/yakıt ayarı kısıldıkça fakirleşir, açıldıkça zenginleşir.
Ayarlar motordan motora hassasiyet farkı gösterebilir. Ancak genel geçer kural, en hassas
ayarın alt devir ayarı olduğudur. Bu nedenle maksimum 1/16 turluk kademelerle
oynanmalıdır. Genel karışım vidası hiçbir zaman 1/8 turdan
fazla kademelerle
değiştirilmemeli. Her değişiklik sonrası motorun durumu gözlemlenmelidir.
Motor Ayarı
Rölanti:
Motorun rodajının sağlıklı bir şekilde yapıldığını, pinion spur oturmasının iyi, debriyaj
ayarının ise doğru olduğunu farzederek ayarımıza başlıyoruz. Tabiki bujimiz sağlam, buji
ısıtıcımız da dolu. Kısacası motorun çalışmasına etki edebilecek tüm parametreler (depo,
hortum vs) normal durumdadır.
Motor çalıştırılır ve bir dakikada rölantide ve ara gazlar verilerek ısınması beklenir. Bu
noktada düşük rölanti nedeniyle motor duruyorsa, rölanti vidası biraz sıkılarak, devrin
yükseltilmesi sağlanır. Normal kullanım için lastikleri çok çevirebilecek, yarış kullanımı
içinse biraz daha yüksek rölanti tercih edilmelidir. Aradaki pompalamalar sırasında motor
yığılarak duruyorsa, bu durumda alt devir vidası bir kademe kısılabilir.
Genel Karışım:
Tüm bu ayarlar birbirleri ile etkileşimli olarak çalışırlar ancak en önemli ayar genel karışım
iğnesidir. Bu nedenle ilk olarak onun ayarlanması daha doğrudur. Aracımızın kebini takarak
piste çıkarız. Motoru kepsiz olarak ayarlamanın manası yoktur. Motor mümkün olduğunca
gerçek çalışacağı koşullar altında ayarlanmalıdır. Pistte hızlıca bir tempoda 2-3 tur atılarak
motorun tam ısıya ulaşması sağlanır. Bu noktadan sonra her iki turda bir motorun sıcaklığı
ölçülerek eğer yüksekse genel karışım açılarak zenginleştirilmeli, düşük ise fakirleştirerek
kısılmalıdır. Bu aşamada şu ipuçları faydalı olabilir.
1- Motor çok sıcak ise genel karışım beklenmeden çeyrek hatta yarım tur açılmalı. Motor
dinlendirilmeli tekrar başlanmalıdır.
2- Bu aşamada motor ani hızlanmaların başında veya sonunda stop ediyorsa ve motorda
hareret problemi yoksa, problem büyük ihtimalle alt devir ayarındadır. Bu noktada alt
deviri ayarlamakla uğraşmayın. Sadece motor durmayacak şekilde kullanmaya, ani
hızlanmalardan kaçınmaya bakın. Yukarıda belirttiğimiz gibi genel karışım ayarı,
diğerlerinin üstünde bir etkiye sahiptir, bu nedenle alt devir ayarını en son yapacağız.
3- Motorun ideal sıcaklığını manuelden temin ediniz ama genel kural olarak 100-120
derece arasını normal olarak kabul edebiliriz.
4- Bir ara kebi çıkararak 2-3 tur (Dikkatli olarak!! Kaza anında araç kepli kullanıma göre
daha çok zarar görebilir veya verebilir) kullanın. Aradaki sıcaklık farkı çok fazla ise
(40-50 derece gibi) kebinizdeki delikler yeterli değil veya hava dolaşımını sağlayacak
şekilde doğru yerlerde değildir. Kepli ve kepsiz kullanım arasında, 10-30 derece gibi
farklar (motor kafasının kep içinde kaldığı durumlarda) normaldir ama fazlası
havalandırmadaki bir probleme veya fazla kısık bir motora işarettir.
5- Deponun boşalmasına izin vermeyin. Depo devamlı olarak yarıya yakın civarda (1/32/3 arası) dolu olmalıdır. Depo azaldıkça motor fakirleşir. Haliyle deponun sonundaki
yakıtı kullanırken yaptığınız ayarla, dolu depo yaptığınız ayar birbirini muhtemelen
tutmayacaktır.
Altdevir:
Motor istediğimiz sıcaklık derecesine geldiği ve tutarlı olarak çalışmaya başladığı zaman, alt
devir vidasına yöneliriz. Karbüratöre giren vidanın sıkılarak yakıt akışını durdurmaya yönelik
ve motor durana kadar geçen süreyi ölçmeye dayanan yöntemler vardır. Bu şekilde alt devirde
harcanan yakıtla orantılı bir süre çıkar. Aslında doğru bir yöntemdir fakat referans olarak
verilen süreler genelde 2-3 saniye gibidir ve aracın genel karışımının standart ayarlarda
olduğu farzedilir. Halbuki, genel karışım diğer ayarları çok etkiler. Haliyle standart dışı bir
ayar bu yöntemi geçersiz kılar. Biz bunun yerine biraz da konuyu anlamaya yönelik olarak
biraz farklı bir yöntem kullanacağız.
Motoru çalıştırın. 1-2 dakika kullanın ve ısınmasını sağlayın. Sonra aracı yanınıza getirin ve
10-15 saniye kadar rölantide çalıştırın. Sonra aniden tam gaz verin. Bu durumda iki olası
problem ile karşılaşacaksınız. Zaten problem yoksa ayar da yerinde demektir.
1- Araç aniden hızlanarak fırlıyor ama hemen ileride zorlanıp takılıyor veya stop ediyor.
Bu durumda alt devir ayarınız fazla kısık demektir. Hızlı devirlenmek için yeterli yakıt
alıyor ancak devir sayısı arttıkça üst devirlere geçmeden önce yetersiz yakıtla
performans problemi yaşıyor. O zaman alt devir ayarını bir kademe açın. Alt devir
ayarı hassastır onun için yukarıda belirtildiği gibi çok küçük ayarlarla bunu yapın.
2- Araç biran bocalıyor, boğulacak gibi oluyor hatta boğuluyor ve boğulmazsa sonra
fırlıyor. Bu durumdada altdevir ayarınız zengin demektir. Alt devirlerde aşırı yakıtla
motor performans alamıyor ama üst devirlere doğru rahatlıyor. Bu durumda da
motorun alt devirini biraz kısın.
Yukarıdaki testi araç hızlı bir şekilde fırlayacak ve ileride yığılmayacak şekilde olana kadar
tekrarlayın.
Sonsöz:
Bu yazı ile aracınızın motorunu sağlıklı bir şekilde ayarlayacağınızı düşünüyoruz. Bu
aşamada aklınızdan çıkarmamanız gereken şey, zengin karışım her zaman daha iyidir.
Motorunuzun limitini bilin ve ondan yapamayacağı şeyleri beklemeyin. Gereksiz yere kısılan
alt devir ve üst vidaları nedeniyle harap olmuş çok sayıda motorun servisimize geldiğini
bilmenizde fayda var.