istanbul - Stellan Fryxell
Transkript
istanbul - Stellan Fryxell
EYLÜL-EKİM 2013 • SAYI 36 • 15 TL • KKTC 17TL O Kent Bitti Doğan KUBAN konsept özel İSTANBUL KENT STOCKHOLM NEW YORK Stellan FRYXELL LJUBLJANA Selçuk AVCI ROTTERDAM Beyhan KARAHAN Kristian KOREMAN BARSELONA Ümran TOPÇU BERLİN Ercan AĞIRBAŞ LONDRA Karen COOK HAFEN ekip CITY Selçuk AVCI A TASARIM MİMARLIK ANKARA Bir Belediye Projesi Hamamönü Bozkurt 10 soruda GÜRSOYTRAK AVCI Kent Mekânları BUSAN SOUMAYA V konsept ek Mimarlar &Markaları Stockholm, özellikle yaygın bölgesel ısıtma ve soğutma sistemleri ve trafik vergileri aracılığıyla sera gazı salınımını azaltmak gibi birçok yönden çevresel performansın öncülerindendir. Kişi başına karbondioksit salınımı herhangi bir OECD metropolitan bölgesindeki en düşükler arasında olup, su kalitesi mükemmel, çöpe giden atık miktarı çok az ve hava kirliliği oldukça düşüktür. The City of Stockholm is in many ways a forerunner in environmental performance as reducing greenhouse gas emissions, most especially through extensive district heating and district cooling systems, and through a vehicle congestion charge. OECD metro area, water quality is excellent, very little waste goes to landfill, and air pollution is fairly low. Stockholm Kungsträdgården ©Stellan Fryxell Stellan FRYXELL City and City Texture... Stockholm Well, those are indeed academicsubjects. Where a city is a centre of significant size and importance, population, commerce, culture etc and generally has complex service systems for sanitation,, energy, land usage, transportation etc. Urban texture or structure concludes the pattern of streets, blocks, transport flows, building types and scales, open spaces etc define spatial, cultural, social, functional and environmental qualities and characteristics. A more personal view is talking about the city-atmosphere, -character, -diversity - the city is a part of our lives and our language: as; “I live in the city of Stockholm or the city of Istanbul or I am a Londoner or I love NY”, which tells something about a person. Stellan FRYXELL Norrström © Stellan Fryxell A third way to define cities is the environment role or impact where today, over half of the world’s population lives in cities covering roughly 2% of the Earth’s land area but using 75% of all energy and emitting 80% of all carbon dioxide. At a global level there are 70 million new urban residents every year (or 190,000 persons every day). Cities are places where both sustainability challenges appear and can be met, and where environmental solutions can and must be found and developed. They can be hotbeds of environmental development, science and technology, culture and innovation, individual and collective creativity, and research on the impact of climate change etc - we need better urban planning, and we need more productive, sustainable and ‘smarter’ cities - we have to Rethink Cities! Kent ve Kent Dokusu… Hammarby Sjöstad © Lennart Johansson Bunlar gerçekten akademik konular. Bir şehir belirgin bir büyüklük ve önemde, nüfus, ticaret, kültür gibi merkezi ve genellikle temizlik, enerji, arazi kullanımı, ulaşım vs. için karmaşık hizmet sistemlerine sahip bir merkez iken; kent dokusu veya yapısı sokakların, blokların, ulaşım akışlarının, bina tiplerinin ve büyüklüklerinin açık alanlar vb. modellerini belirler; mekânsal, kültürel, sosyal, fonksiyonel ve çevresel niteliklerini ve karakteristiklerini tanımlar. Daha kişisel bir görüş şehir atmosferi, karakteri, çeşitliliği, yaşamımızın ve dilimizin bir parçası olan şehir hakkında konuşmaktır şöyle ki “ ben Stockholm veya İstanbul şehrinde yaşıyorum veya ben bir Londra’lıyım veya New York’u seviyorum” demek söyleyen kişi hakkında bir fikir verir. Şehirleri tanımlamanın üçüncü bir yolu ise çevresel rol veya etkisidir ki bugün dünya nüfusunun yarıdan fazlası Dünya yüzeyinin %2’sinden biraz fazlasını kaplayan şehirlerde yaşamakta ama tüm enerjinin %75’ini kullanarak tüm karbondioksitin %80’ini salmaktadır. Global düzeyde her yıl 70 milyon (veya her gün 190.000) insan şehirlerde yaşamaya başlamaktadır. Şehirler hem sürdürülebilirlik sorunlarının ortaya çıkıp çözümlenebildiği hem de çevresel çözümlerin bulunabileceği hatta bulunmak ve geliştirilmek zorunda olunan yerlerdir. Çevresel gelişme, bilim ve teknoloji, kültür ve yenilikçilik, bireysel ve ortak yaratıcılık, iklim değişikliklerinin etkileri üzerine araştırmalar ve benzeri konuların besleyici ortamı olabilirler. Daha iyi şehir planlamasına ve daha üretken, sürdürülebilir ve “akıllı” şehirlere ihtiyacımız var. Şehirleri tekrar düşünmek zorundayız. EYLÜL-EKİM 2013 121 Stockholm Stellan FRYXELL © Stellan Fryxell © Stellan Fryxell Stockholm Kent Dokusunun Karakteristikleri… Stockholm City Texture Characteristics… Bana göre (ben de kim oluyorsam?) Stockholm güzel, güvenli, çok ilginç bir şehirdir ve çok havalıdır. Dahası Stockholm , Price Waterhouse’ın 2011 yılı Fırsat Şehirleri sıralamasında, New York, Toronto ve San Fransisco’nun ardından dördüncü sırada yer almış ve son olarak 2010 yılında ilk Avrupa Yeşil Başkenti ödülünü kazanmıştır. Stockholm is in my (who am I to tell?) eyes beautiful, safe and very interesting city and has a great atmosphere. Further; Stockholm is ranked as fourth (after New York, Toronto and San Francisco) in “Cities of opportunity” by PWC, Cities of Opportunity, 2011 and last but not least Stockholm won the first European Green Capital award 2010. Stockholm, özellikle yaygın bölgesel ısıtma ve soğutma sistemleri ve trafik vergileri aracılığıyla sera gazı salınımını azaltmak gibi birçok yönden çevresel performansın öncülerindendir. Kişi başına karbondioksit salınımı herhangi bir OECD metropolitan bölgesindeki en düşükler arasında olup, su kalitesi mükemmel, çöpe giden atık miktarı çok az ve hava kirliliği oldukça düşüktür. Stockholm’ün, Hammarby Sjöstad’daki ekolojik bölge geliştirme ve yakında gerçekleşecek Stockholm Royal Seaport bölgesi, işe yaramayan alanların (brownfields), kentsel aktivitelerin çevresel etkilerini sistematik olarak azaltacak bölgelere dönüşümü için yenilikçi fikirler sağlamıştır. Stockholm’ün kimliği ve dış görünüşü daha çok güzelliği, etkileyici doğası, şehrin yapısı ve ölçeği, modern ve tarihi görünüşüyle ilintilidir ama aynı zamanda şehrin tarihini okunabilir kılan ve geleceğini anlatan da şehrin yapılaşma halkalarıdır. Stockholm bugün daha çok karakteristik su ve adalardan oluşan manzarasıyla tanımlanmaktadır. The City of Stockholm is in many ways a forerunner in environmental performance as reducing greenhouse gas emissions, most especially through extensive district heating and district cooling systems, and through a vehicle congestion charge. CO2 emissions per capita are among the lowest of any OECD metro area, water quality is excellent, very little waste goes to landfill, and air pollution is fairly low. Stockholm’s eco-district developments in Hammarby Sjöstad and in the forthcoming Stockholm Royal Seaport district have provided innovations for redevelopment of brownfields into districts that systematically reduce the environmental impact of urban activities. Stockholm’s identity and appearance is very much about its beauty - the dramatic landscape, the city’s structure and scale, the modern and the historical scenery but also for the city and building structure-rings that make the city’s history readable and tells about of its future. Stockholm is very much characterized today by its characteristic water’s and island’s landscape. EYLÜL-EKİM 2013 123 Measures Taken to Protect the Fabric of the City... Cities are complex structures in constant evolution, so development policies should aim to channel this behaviour in a direction that enhances overall well-being (social, economic and environmental). A successful city must change and constantly evolve - to create the conditions for people funding, social friendship and good life for future generations. Change and development is the foundation for the city’s survival and gives us a readiness for future challenges and new opportunities. Urban life is going on in streets, in commercial and cultural spaces, in transport, in parks and green spaces – urban places that make the public domain. Historically, the public space had (and still has) great significance for the political life and the development of social life, culture, commerce, democracy and freedom of expression. The public space serves as venue for the city’s life - the squares and parks are the arenas for events, such as concerts, cultural festivals and outdoor theatre. It is in the streets as people from different generations and with different ethnic, cultural and social backgrounds can meet. The development of cities, which cannot be separated from their surrounding areas, must be urgently rethought within the principles of sustainable development, particularly regarding major issues as limited natural resources, biodiversity, population growth and poverty, © Stellan Fryxell Kent Dokusunu Korumak için Alınan Önlemler... Şehirler, sürekli gelişim gösteren karmaşık yapılardır dolayısıyla geliştirme politikaları bu değişkenliği, sosyal, ekonomik ve çevresel açılardan da iyileşmeyi sağlayacak şekilde kanalize etmek üzere planlanmalıdır. Başarılı bir şehir değişmeli ve insanlarına mali imkanlar, sosyal arkadaşlıklar ve gelecek kuşaklara iyi bir yaşam sağlayacak koşulları yaratmak için sürekli olarak gelişmelidir. Değişim ve gelişim şehrin yaşamını sürdürmesinin temelidir ve bizim gelecekteki sorunlar ve yeni fırsatlar için hazır olmamızı sağlar. Şehir yaşamı, sokaklarda, ticari ve kültürel alanlarda, ulaşımda, parklar ve yeşil alanlarda yani kent alanlarını kamusal alan yapan yerlerde devam eder. Tarihsel olarak kamusal alanlar( bugün de olduğu gibi) politik yaşamda ve sosyal yaşamın, kültür, ticaret, demokrasi ve ifade özgürlüğünün gelişmesinde büyük önem taşımıştır. Kamusal alan şehir yaşamı için bir buluşma yeri olarak hizmet verir. Meydanlar ve parklar, konserler, kültürel festivaller ve açık hava tiyatroları gibi etkinliklere ev sahipliği yaparlar. Değişik kuşaklardan, değişik etnik, kültürel ve sosyal yapılardan insanlar sokaklarda birbirleriyle karşılaşırlar. Kendisini çevreleyen alanlardan ayrılamayacak olan şehirlerin gelişimi, sürdürülebilir gelişme ilkeleri çerçevesinde, özellikle kısıtlı doğal kaynaklar, biyolojik çeşitlilik, nüfus artışı ve yoksulluk, artan enerji tüketimi, iklim riskleri, artan sera gazı salınımı gibi önemli 124 EYLÜL-EKİM 2013 konular dikkate alınarak acilen yeniden ele alınmalıdır. Daha iyi kentsel planlamaya ve daha üretken, sürdürülebilir ve “akıllı” şehirlere ihtiyacımız var. Bir şehir planlamasının başarılı olması için planlama şehirde yaşayanlar ve şehir planlama uzmanlarıyla geniş bir diyalog içinde bütünsel olarak yapılmalıdır. Stockholm gibi çekici bir şehir, var olan niteliklerini korumak ve aynı zamanda sürekli değişim ve gelişime süreci içindeki evrimini dengelemek zorundadır. Eskiye yeni eklemeler, çevresel değişiklikler, ilerleme ve iyileşmeler. Bu süreçte, eski ve yeninin nasıl bütünleşeceği, var olan çevrenin nasıl en iyi şekilde kullanılacağı ve gelecek için geliştirileceği konusunda stratejiler oluşturulmalıdır. Stockholm’ün kapsamlı planı “Yürünebilir şehir-Stockholm Şehir Planı” olarak isimlendirilmiştir. Plan, sürdürülebilir büyüme, merkez Stockholm’ü güçlendirmek, stratejik noktalara odaklanmak, şehrin değişik bölgelerini birbirine bağlamak ve Stockholm’ün tümü için canlı bir kentsel ortam yaratmak için dört strateji sunmaktadır. Canlı ve güvenlikli bir şehrin koşulu yeterince çok sayıda insanın hareket halinde olup kamusal alanları kullanmasıdır. Tanımlanmamış ve aşırı büyük kamusal alanlar insanları dağıtır ve kentsel alandaki yoğunluğu yok olur. Bu ise hizmetler için çok küçük alanların oluşmasına yol açar ve birçok insanı günlük alışverişini yapmak için arabasını kullanmak zorunda bırakır. Dolayısıyla, işlevsel bir şehir yaşamı ve sürdürülebilir gelişme belli bir derecede yoğunluk ve kent ölçeği gerektirir. increased energy consumption, climate risks and rising greenhouse gas emissions. - We need better urban planning, and we need even more productive, sustainable and ‘smarter’ cities. If the development of a city will be successful, planning must be done holistically and in a broad dialogue with citizens and urban planning actors. An attractive city as Stockholm must balance protection of the existing qualities, at the same time it constantly evolves in a constant process of change and development. New adds to old, environment changes, progresses and improves. In this process, strategies for how new and old will be united, how the existing environment best utilized and developed for the future. The comprehensive plan of Stockholm is named “The walkable city – Stockholm City Plan”. The plan presents four strategies for sustainable growth: strengthening central Stockholm, focusing on strategic nodes, connecting different city areas, and creating a vibrant urban environment in all of Stockholm. A condition for a vibrant and safe city is a sufficiently large number of people move and use the public rooms. Undefined and oversized public rooms spread out people and the intensity of urban space absent. This in turn leads to, too little base for services and many will be forced to take the car to do every day shopping. A functional urban life and sustainable development therefore requires a degree of density and urban scale. © Stellan Fryxell © Stellan Fryxell Stockholm Stellan FRYXELL Stockholm ile özdeşleşen onu en iyi yansıtan bina/mekân... Stockholm’ün merkezi Malmarna’daki konut alanları, takım adalar, denizinin (arşipel) etkileyici karakteristik manzarası, kuzeye bakan jeolojik fay kayalıkları, açık deniz ve akıntıların ara sıra kilise gibi yüksek yapılar ve bacalar ile gaz depoları gibi teknik yapıların da yer aldığı olağanüstü şehir manzarasıyla birlikte uyumlu bir kent yapısı karakteristiği taşıyor. Bu yapı 1640’larda oluşmaya başlamış ve sokak genişlikleri ile parselasyon prensipleri 1700’lerde yapı talimatnamelerinde yer almış.1860-80’lerde bloklar, sokaklar ve bina formları yeni parklar ve gezi alanları ile oluşturulmuş ve kamusal alanlar genişletilmiş. Öte yandan, Stockholm’ün son yıllardaki en büyük kentsel gelişim projesi olan Hammarby Sjöstad’ ın üzerinde durmak isterim. Hammarby Sjöstad, Stockholm kent merkezinin doğal bir uzantısı olup 2015 yılına kadar yaklaşık 11.000 apartmanda yaşayan ve çalışan 35.000 kişiye ev sahipliği yapıyor olacak. Hammarby Sjöstad projesi, kentsel bölgelerin tasarım ve uygulamasından ortaklaşa sorumlu olan Stockholm Şehri geliştirme ofisi ile Şehir Planlama Dairesi’nin ortak sorumluluğunda oluşturulmuş ayrı bir koordinasyon organizasyonu. Otuzu aşkın mimarlık firmasının tasarımlarını yaptığı konutların inşaatını yine sayısı otuzun üzerinde olan değişik firmalar gerçekleştidi. Hammarby Sjöstad’ın tasarım planı modern, yarı açık, blok tabanlı, kapalı geleneksel iç şehrin daha modern ve açık planla kombinasyonu olan sosyal yönelimli bir tasarım olarak karakterize edilebilir. Yapıda bloklar, etrafı çevrilmiş bölgelerde “aile dostu” gruplar oluşturacak şekilde düzenlendi. İç şehrin sokak genişlikleri, blok büyüklükleri, bina yükseklikleri, yoğunluk ve işlevsellik karışımı yepyeni bir açıklık, kıyı manzarası, parklar ve günışığı ile entegre. Sosyal yönelimli tasarım aynı zamanda sınırlı bina derinliklerini, gizli teras katlarını, küçük evleri, geniş balkonlar ve terasları, büyük pencereleri, düz çatıları ve suya bakan cephelerdeki pastel renkli sıvaları da kapsıyor. Yenilikçi mimari yaklaşımlar, cam, ahşap, çelik ve taş gibi dayanıklı malzemelerin de kullanıldığı değişik uygulamalarla temsil ediliyor. Balkonlu, merdivenli, avlu/ön bahçeli ve parklara, yaya bölgelerine ve trafiksiz sokaklara yakın olarak konumlandırılmış apartmanlar beraberce tasarlandıkları üzere özel, yarı özel, yarı kamusal alanları kamusal alanlarla ilişkilendirmekteler. Yapılan bütün yeni inşaatlar, engelliler için şehir planına uyumlu şekilde engellilerin kolaylıkla erişimine açık. Stockholm’un şehir içinin doğal bir uzantısı olan bölgenin konumu, altyapı, şehir planlaması ve binaların tasarımını şekillendirdi. Bu yayılma, altyapının yoğun olarak yenilenmesini, ulaşım engellerinin kaldırılmasını, eski sanayi ve liman bölgesinin aşamalı olarak kaldırılmasını, küçültülmesini veya yeni bir amaçla kullanımın içermektedir. Hammarby Sjöstad, Stockholm’ün kentsel büyümesine yeni bir “ yaş halkası” eklemekte. Ulaşım ve hizmetler Hammarby Sjöstad’ı bağlayan üç kilometrelik üç şeritli bir cadde boyunca yoğunlaştı. Hammarby Sjöstad projesinin çevre dostu uygulaması aynı zamanda yeşil alanlar, yürüyüş yolları, birçok büyük park, ahşap kaldırımları olan sazlık bir alandaki park vb. yapılan büyük yatırımı da kapsıyor. Değişik biçimlerdeki parklar, rıhtımlar ve yürüyüş yolları Hammarby Sjö gölünün çevresine yerleştirildi. Yakındaki otoyol üzerindeki iki yeşil köprünün üzerinden geçen koşu yolları doğruca doğal bir ortama ulaşmakta. Metro ağına bağlanan hafif raylı sistem merkez bulvarı boyunca Hammarby Sjöstad’ı boydan boya kat ediyor. Ayrıca çeşitli otobüs hatları ile de Stockholm’e ulaşım mümkün. Tüm hane halkını yaklaşık yüzde altısı araçları ortaklaşa kullanıyor. Daha fazlası için: hammarbysjostad.se Building/place is identified with Stockholm and reflects it best... The residential parts of the Inner-city of Stockholm – Malmarna - is characterized by the archipelago’s dramatic characteristic landscape, with north-facing geological fault cliffs, open water areas and streams together with are great the cityscape made of a coherent city structure with occasional higher buildings as churches and technical facilities such as chimneys and gas containers. This structure started to be developed in the 1640s and principles for street widths and plot division were confirmed in the 1700s building ordinances. In the 1860-80s the structure of blocks, streets and building forms with new parks, esplanades and public places was enlarged. Further, I would like to stress Hammarby Sjöstad; Stockholm’s largest urban development of recent years, Hammarby Sjöstad is a natural continuation of Stockholm’s inner city and will house approximately 11,000 apartments and 35,000 people living and working by 2015. Project Hammarby Sjöstad is a separate co-ordinating organisation within the remit of the City of Stockholm Development office and the City Planning Department and are jointly responsible for designing and implementing the city district. Over thirty different developers have been responsible for the production of the residential building and over thirty different architecture firms have carried out the design. The design scheme of Hammarby Sjöstad can be characterised as a social oriented design with modern, semi-open, block-based city, a combination of a closed, traditional inner city with more modernistic and open planning. The structure organizes blocks in enclaves where block are designed to compose in “family friendly” groups. The inner city street dimensions, block sizes, building heights, density and functionality mix are integrated with a new openness, waterfront views, parks and sunlight. Social oriented design cover also limited building depths, recessed penthouse flats, maisonettes, large balconies and terraces, big windows, flat roofs and light-coloured rendering on water-facing façades. Different applications of a modernistic architectural programme are represented including durable materials such as glass, wood, steel and stone. Apartments with balconies, staircases, courtyards/front gardens and close situated public spaces as parks, pedestrian areas, and traffic safe local streets form together a deliberate designed linking from private, semiprivate, semi-public to public etc. All new construction offers access for the disabled, in line with the City’s plan for people with disabilities. The area’s location as a natural continuation of Stockholm’s inner city has shaped the infrastructure, urban planning and design of the buildings. This expansion has involved extensive development of the infrastructure, with traffic barriers removed and the old industrial and harbour areas phased out, concentrated or given a new purpose. Hammarby Sjöstad adds a new “year ring” to Stockholm’s urban growth –Traffic and services are concentrated along a three-kilometre tree-lined avenue linking Hammarby Sjöstad together. The eco-friendly adaptation of Hammarby Sjöstad project also involves a major investment in green spaces, walkways, several large parks, a reed park with wooden boardwalks, etc. Parks, quays and walkways in different styles have been laid out around Hammarby Sjö/Lake. Jogging tracks that cross two green bridges over a close located highway lead directly over to a nature reserve. A light rail linking to the underground system has a central route running through Hammarby Sjöstad along the Central Boulevard and bus traffic offering several routes into Stockholm city. Around six percent of all households have joined carpools. Further more: hammarbysjostad.se EYLÜL-EKİM 2013 127 Stockholm Stellan FRYXELL Başarılı bir şehir değişmeli ve insanlarına mali imkanlar, sosyal arkadaşlıklar ve gelecek kuşaklara iyi bir yaşam sağlayacak koşulları yaratmak için sürekli olarak gelişmelidir. Değişim ve gelişim şehrin yaşamını sürdürmesinin temelidir ve bizim gelecekteki sorunlar ve yeni fırsatlar için hazır olmamızı sağlar. A successful city must change and constantly evolve - to create the conditions for people funding, social friendship and good life for future generations. Change and development is the foundation for the city’s survival and gives us a readiness for future challenges and new opportunities. © Stellan Fryxell © Stellan Fryxell EYLÜL-EKİM 2013 129 Stockholm Stellan FRYXELL Kent Sembolü ve Öyküsü Eski İsveç Kralı Aziz Erik, Stockholm’ün özel koruyucusu, ilk olarak 1376 yılında Stockholm damgasında yer aldı. İsveç kralı Erik 1160 yılında Danimarka Prensi ve askerleri tarafından öldürüldü. Kralın cenazesi Stockholm’ün kuzeyindeki Uppsala şehrine götürülerek kendisinin yaptırmış olduğu bir katedralde gömüldü. Kralın ölümü esnasında ve daha sonra da mezarında mucizeler görüldüğüne dair efsaneler mevcut. Symbol of the City and its Story The old Swedish King Saint Erik is Stockholm’s special patron and appeared on the Stockholm seal first time the year 1376. The Swedish king Erik was killed in 1160 by the Danish Prince and his soldiers. The dead king was taken to the city of Uppsala north of Stockholm and was buried in a cathedral, which the king himself let build. Legend tells of the miracle that took place at the king’s death, and later at his grave. Stockholm’ü Şekillendiren Malzeme Material Shaping the City Bu kentsel yapının karakteristiği, birbirine çok benzer yaklaşık beş katlı yüksek bina blokları, bulvarlarla ayrılan ve birbirini dik kesen yaklaşık 18 metre genişliğindeki caddeler, meydanlar ve parklar caddelerdir. Stockholm’ü eşsiz kılan ve huzurlu güzelliğini sağlayan şey, bu su ve ada peyzajına uygulanmış ve iyi korunmuş yapıdır. This urban structure is characterized by closed similar high building blocks of circa five floors with approximately 18 meters wide streets in a rectangular street grid that is broken by boulevards, squares and parks. - This well retained structure, applied in the water and island landscape, is what makes Stockholm unique and gives the city its easy beauty. Binalarda yaygın olarak, önyüzleri sade süslemeli alçıyla kaplanmış tuğla kullanılmıştır.■ The dominant material is brick buildings with façades covered with plaster with modest ornamentation. ■ EYLÜL-EKİM 2013 131