Medizinisches Wörterbuch Deutsch–Türkisch / Türkisch

Medizinisches Wörterbuch
Deutsch–Türkisch / Türkisch–Deutsch
Hüseyin Kavala
Medizinisches
Wörterbuch
Deutsch–Türkisch /
Türkisch–Deutsch
2. überarbeitete und erweiterte Auflage
Genişletilmiş, gözden geçirilmiş ve güncelleştirilmiş 2. Baskı
123
Hüseyin Kavala
67346 Speyer
ISBN-13 978-3-540-71212-1 2. Auflage Springer Medizin Verlag Heidelberg
Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek
Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet unter http://dnb.d-nb.de abrufbar
Dieses Werk ist urheberrechtlich geschützt. Die dadurch begründeten Rechte, insbesondere die der Übersetzung, des Nachdrucks, des Vortrags, der Entnahme von Abbildungen und
Tabellen, der Funksendung, der Mikroverfilmung oder der Vervielfältigung auf anderen Wegen und der Speicherung in Datenverarbeitungsanlagen, bleiben, auch bei nur auszugsweiser Verwertung, vorbehalten. Eine Vervielfältigung dieses Werkes oder von Teilen dieses
Werkes ist auch im Einzelfall nur in den Grenzen der gesetzlichen Bestimmungen des Urheberrechtsgesetzes der Bundesrepublik Deutschland vom 9. September 1965 in der jeweils
geltenden Fassung zulässig. Sie ist grundsätzlich vergütungspflichtig. Zuwiderhandlungen
unterliegen den Strafbestimmungen des Urheberrechtsgesetzes.
Springer Medizin Verlag
springer.de
© Springer Medizin Verlag Heidelberg 2008
Die Wiedergabe von Gebrauchsnamen, Warenbezeichnungen usw. in diesem Werk berechtigt auch ohne besondere Kennzeichnung nicht zu der Annahme, dass solche Namen im
Sinne der Warenzeichen- und Markenschutzgesetzgebung als frei zu betrachten wären und
daher von jedermann benutzt werden dürften.
Produkthaftung: Für Angaben über Dosierungsanweisungen und Applikationsformen kann
vom Verlag keine Gewähr übernommen werden. Derartige Angaben müssen vom Anwender im Einzelfall anhand anderer Literaturstellen auf ihre Richtigkeit überprüft werden
Planung: Dr. Rolf Lange, Heidelberg
Projektmanagement: Hiltrud Wilbertz, Heidelberg
Einbandgestaltung: deblik, Berlin
Satz: wiskom e.K., Friedrichshafen
SPIN: 12029297
Gedruckt auf säurefreiem Papier
19/2119 wi - 5 4 3 2 1 0 –
Für Selma
Vorwort
In Deutschland leben heute 2,8 Millionen Menschen mit familiären Wurzeln in der Türkei. Im Krankheitsfall können diese Menschen eine besondere Herausforderung für die Kommunikation zwischen Arzt und Patient
bedeuten. In Deutschland ist es wesentlich verbreiteter, gesundheitliche Beschwerden zu schildern und wahrgenommene körperliche Veränderungen
mitzuteilen als im türkischen Kulturkreis. Hier erwarten Patienten häufig
eine Diagnose ohne Patientenbeteiligung. Das unterschiedliche Verhalten
in der Interaktion verunsichert Arzt und Patienten.
Der Umgang mit Krankheit ist generell kulturabhängig. Dies gilt für
eine ganze Bandbreite relevanter Themen: Prophylaxe, Ernährung, Lebensstil, Krankheitserfahrung, -erklärung und -behandlung. Zugleich sind
Migranten besonderen gesundheitlichen Belastungen und Gefährdungen
ausgesetzt. Die Ursachen sind zu einem nicht unerheblichen Teil im Migrationsverlauf selbst zu suchen. Die sich schnell ändernden Lebensumstände
im Migrationsprozess beinhalten eine Fülle gesundheitlicher Belastungen
und Gefährdungsmomente für Körper und Psyche. Migration birgt in den
verschiedenen Phasen von Entscheidung, Flucht/Reise, Trennung und Einrichten in der neuen Umgebung nicht nur kurzfristig sehr hohe Gesundheitsrisiken, sondern auch eine latente Gefährdung, die sich nicht selten
erst nach Jahren in gesundheitlichen Beeinträchtigungen niederschlägt. Im
Krankheitsfall potenzieren sich die Probleme und Stressoren und ihre Auswirkungen, da die eingeübten Bewältigungsverfahren eingeschränkt sind
und soziale Interaktionsformen nicht greifen können. Die Einschränkung
individueller Bewältigungskompetenzen, wie Sprache und Verhaltensnormen, der wachsende Kontrollverlust über die nähere Umwelt und die
eigene Person wirken destabilisierend.
Ein zentrales Problemfeld in der Arzt-Patienten-Beziehung liegt bei den
Migrantinnen und Migranten aus der Türkei nach wie vor in den sprachlichen Barrieren – bei Zuwanderern der ersten Gastarbeitergeneration in
verschärfter Form. Gerade bei ihnen gehen Sprachprobleme und kulturelle
Fremdheit mit einer erhöhten Krankheitsanfälligkeit einher.
Das vorliegende Werk kann ein Beitrag dazu sein, zumindest einen Teil
dieser Probleme anzugehen, indem zunächst die verbale Kommunikation
mit Patientinnen und Patienten aus der Türkei wesentlich erleichtert und
verbessert wird. Es ist ein wichtiges Hilfsmittel für Ärzte mit Patienten türkischer Herkunft sowie gleichermaßen für die Patienten.
Prof. Dr. Faruk Şen
Önsöz
Almanya’da bugün için ailevi kökeni Türkiye’de olan 2,8 Milyon insan
yaşamaktadır. Hastalık durumunda bu insanlar, doktor ile hasta arasındaki
komünikasyonda önemli bir sorun oluşturabilirler. Almanya’da sağlıkla
ilgili şikayetleri anlatmak ve vücutta farkedilen değişiklikler hakkında
konuşmak, Türk kültür çevrelerinde olduğundan daha çok yaygındır. Türk
hastalar sıkça hallerde hastanın katkısı olmadan bir teşhis beklentisi içindedirler. İşte iki kesim arasındaki ilişkideki bu değişik davranış, doktoru da
hastayı da şüphe içine düşürebilmektedir.
Hastalıkla uğraş ve yaşam, genellikle kültüre bağlıdır. Bu unsur birçok
önemli konular için geçerlidir: Profilaksi, beslenme, yaşam tarzı, hastalık
tecrübesi, izahı ve tedavisi. Öte yandan göçmenler, özel sıhhi problemler
ve tehlikelerle karşı karşıyadırlar. Bunların kaynakları, önemli derecede
göç sürecinin kendinde aranmalıdır. Bu sürece bağlı olarak çabuk değişen
yaşam şartları, vücutsal ve ruhsal açıdan bir dizi sağlık problemi ve tehlike
unsurlarını içermektedir. Karar verme, kaçış/seyahat, ayrılık ve yeni çevreye
yerleşim devrelerinde göç kısa süreli çok önemli sağlık riski getirmekle kalmaz, ayrıca pek ender sayılmayan vakalarda sağlığa etki eden bu unsurların
ilk belirmelerinden ancak uzun yıllar sonra kendini gösteren gizli tehlikeleri de içerir. Herhangi bir hastalık durumunda bu problemler ve stres
faktörleri, etkileri artarak kendini belli ederler, çünkü üstesinden gelebilme
hususunda öğrenilen yöntemler sınırlıdır ve sosyal interaksiyon şekilleri
etkilerini gösteremez. Kişisel olarak sorunların üstesinden gelebilme kabiliyeti, örneğin dil ve davranış normları, yakın çevreyi kontrol kaybı ve
de kişinin kendisini kontrol edebilmedeki kayıplar, insanı destabilize eden
şekilde kendilerini gösterirler.
Türk göçmenlerin doktorla hasta arasındaki ilişkilerin önemli sorun
odaklarından biri, eskiden olduğu gibi bugün de dile bağlı engellerdir.
Bu durum birinci misafir işçi neslinden gelen göçmenlerde daha yoğun
olarak belirmektedir. Özellikle bu insanlarda dil problemleri ve kültürel
yabancılık, daha yüksek derecede hastalığa tutulma eğilimine paralel olarak gözlenmektedir.
Eldeki eser, önce Türk hastalarla dil bakımından anlaşmayı bayağı
hafifletme ve kolaylaştırma yoluyla, yukarıda dokunulan problemlerin en
azından bir kısmını çözmeye katkıda bulunabilir. Bu kitap, Türk kökenli
hastaları bulunan doktorlar için ve aynı derecede hastaların kendileri için
önemli bir yardımcıdır.
Prof. Dr. Faruk Şen
Danksagung
Für die Unterstützung bei der Bearbeitung der zweiten Auflage bedanke
ich mich besonders bei:
Bu kitabın ikinci baskı hazırlıklarında benden yardımlarını ve desteklerini
esirgemeyen dostlarıma teşekkür ederim.
Prof. Dr. Nermin Olgun
Marmara Universität Istanbul
(Marmara Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu
Haydarpaşa / İstanbul)
Uzm. Hemş. Selda Çelik
Universität Istanbul, Medizinische Fakultät
(Istanbul Üniversitesi Istanbul Tıp Fakültesi
Iç Hastalıkları Anabilim Dalı
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı)
Necla Özdemir-Şahin
Mehmet Emin Şahin
Fachärzte für Allgemeinmedizin
Sandhoferstr. 11
68305 Mannheim
Dr. med. Semra Güneş-Yiğit
Tıp Dr. Ismet Yiğit (Ege Univ. Izmir)
Fachärzte für Allgemeinmedizin
L13, 3-4
68161 Mannheim
Deutsch – Türkisch
Almanca – Türkçe
Adduktion
Absage erteilen ret cevabı vermek
A
Abdomen n abdomen [karın bölgesi]
Abend m akşam
Abendessen n akşam yemeği
abends akşam vaktinde
Abführmittel n müshil (diare, ishal)
ilacı [kabızlığa karşı ilaç]
Abgeschlagenheit f halsizlik, yor-
gunluk, bitkinlik
abhängig bağımlı
Abhängigkeit f bağımlılık
Abhilfe f çare [derman]
abhören steteskop (kulaklık)
yardımıyla dinleyerek muayene
etmek
abklingen hafiflemek, azalmak
abkühlen soğutmak [serinlendirmek]
Ablauf m akış, seyelan
ablehnen reddetmek
ableugnen inkar etmek
abmagern zayıflamak [kilo kaybetmek]
Abmagerungskur f zayıflama rejimi,
diyeti
abnabeln ‘bebeğin’ göbeğini kesmek
abnehmen zayıflamak [kilo vermek]
Abneigung f karşıtduygu [tiksinme,
nefret]
Abortus m abortus [çocuk düşürme,
düşük]
Abrasio f abrasio [küretaj]
Abrechnung f hesap [fatura]
Abrechnungsschein m hesap kağıdı
Absage f ret
[reddetmek]
absaugen emmek [hava-sıvı çekmek]
Abschied m veda
abschneiden kesmek
abschnüren sımsıkı bağlamak
abschwellen şişkinliğin inmesi
absehbar sonu görülebilen
Absicht f niyet [maksat, hedef, kasıt]
absorbieren absorbe etmek [emmek]
Absorption f absorbsiyon [emilme,
emilim]
abstillen bebeği memeden kesme
Abstinenz f abstinens [yoksunluk,
uzak durma]
Abszess m abse [doku içinde iltihap
veya cerehat oluşması]
abtasten yoklamak
Abtransport m nakletmek
abtreiben çocuk aldırmak [küretaj
yapmak, olmak]
Abtreibung f çocuk aldırma [küretaj]
Abwehrkräfte pl vücut direnci
Acarbose f acarboz [şeker
hastalığında kullanılan, ağız yolu
ile alınan ve kan şekerini düşüren
bir ilaç türü]
ACE-Hemmer m ACE inhibitörü
[tansiyon düşürücü bir ilaç türü]
Achillessehne f topuk kirişi
Achselhöhle f koltuk altı
Achselschweiß m koltuk teri
acht sekiz
Adamsapfel m ademelması [erkeklerde boynun ön bölümünde görülen
çıkıntı]
Adaptation f adaptasyon [organların
çevreye uyum sağlaması-örneğin
göz]
Adduktion f addüksiyon [kol
3
A
4
A
Adenektomie
ve bacakların mediyan hatta
yaklaşması]
Adenektomie f adenektomi [bir salgı
veya lenf bezinin, cerrahi olarak
çıkarılması]
Adenitis f adenit [lenf bezlerinin akut
veya kronik iltihaplanması]
adenoid adenoid [geniz eti]
Adenokarzinom n adenokarsinom
[bez kanseri]
Adenom n adenom [normal bez
hücresini andırır şekilde bir
salgıbezinde gelişen iyi huylu tumör]
Ader f damar
Adhäsion f adezyon [iki organın
birbirleriyle yapışması]
adipös obez [şişman]
Adipositas f obezite [şişmanlık, fazla
kiloluluk]
Adoleszenz f adolesan [buluğ yada
erginlik çağı]
adoptieren adopte etmek [evlat
edinmek]
Adoption f adopsiyon [evlat edinme]
Adrenalin n adrenalin [böbrek üstü
bezlerinin iç kısımları tarafından
salgılanan bir hormondur]
Adresse f adres
Adsorption f adsorpsyon [serbest ve
çözünmüş bir maddenin zayıf ya da
güçlü bir bağla diğer bir maddenin
yüzeyinde bağlanması]
Adventitia f adventisya [doku
katmanı, damar veya bir organın
en diştaki fibröz tabaka]
Adynamie f adinami [kas zayıflığı]
Aerophagie f aerofaji [yemek borusu ve mideye giren havanın bir
miktarının bilinç dışı yutulması]
Aerophobie f aerofobi [hava
ceryanlarından korkan]
Aerosol n aerosol [hava veya gaz
içinde süspansiyon şeklinde tutulan
katı veya sıvı partiküller içeren
basınçlı sistem]
Aerotherapie f aeroterapi [hava ile
iyileştirme formu]
After m makat [anüs]
Afterjucken n makat kaşıntısı
Agenesie f agenezi [herhangi bir
organın olmayışı, bulunmaması]
Aggression f agresyon [saldırganlık,
öfkeli olmak, sataşan]
aggressiv agresif [saldırgan]
Agnosie f agnozi [sensorial/duyusal yetmezlik sonucu tanıma
yeteneğinin kaybolması]
Agonie f agoni [ölüm mücadelesi]
Agoraphobie f agorafobi [toplum,
alan, meydan korkusu]
Agranulozytose f agranulositoz
[kanda granüloz lökositlerin aşırı
azalması]
AIDS-Infektion f AIDS enfeksiyonu
AIDS-Test m AIDS testi
Akademie f akademi
Akapnie f akapni [kanda karbondioksit azlığı]
Akklimatisation f aklimasyon [uyum,
çevre ve iklim şartlarında fizyolojik
uyum gösterme]
Akkommodation f akomodasyon
[gözlerin değişik uzaklıklara uyum
sağlaması]
Akne f akne [yüz, omuzlar, sırt ve
göğüsteki yağ bezleriyle ilgili kronik
bir deri hastalığıdır]
Akrodermatitis f akrodermatit [El ve
ayak derisinin iltihaplanması]
Akromegalie f akromegali [beyin
Ambulanzpersonal
tabanında bulunan hipofiz bezinin
önbölümünün aşırı çalışmasına
bağlı bir durumdur]
Aktion f aksiyon
Aktivität f aktivite
aktuell aktüel [güncel]
Akupunktur f akupunktur [belirli
noktalara özel iğneler batırılarak
yapılan bir tedavi şekli]
akut akut
Alarm m alarm
Alarmglocken pl tehlike çanları
[tehlike işareti]
Alarmzeichen n alarm göstergesi
Albumin n albümin [suda çözülen
basit protein türü]
Albuminurie f albüminüri [albüminin
idrar yoluyla atılması]
Aldosteron n aldosteron [yan böbrek
hormonu]
Alexie f aleksi [okuma zorluğu, kelimeleri okuyamama]
Algophobie f algofobi [ağrıdan aşırı
derece korkmak]
Alkali n alkali [Ph nın 7 nin üzerinde
olma durumu, baz özellik]
Alkalose f alkaloz [plazmanın asitbaz dengesinin bozulmasıyla pH
nın7,4 üstünde olması]
Alkohol m alkol
alkoholfrei alkolsüz
alkoholfreies Getränk n alkolsüz
içecek
alkoholhaltig alkollü
Alkoholiker m alkolik
alkoholisches Getränk n alkollü
içecek
Alkoholismus m alkol bağımlılığı
Alkoholspiegel m kandaki alkol
miktarı / düzeyi
Alkoholtest m alkol testi
Alkoholumschlag m alkollü sargı
bezi
Alkoholuntersuchung f alkol
muayenesi
Alkoholvergiftung f alkol zehirlen-
mesi
Allergen n alerjen [alerji yapan
madde]
Allergie f alerji
Allergietest m alerji testi
allergisch alerjik
allgemein genel
Allgemeinarzt m pratisyen doktor
Aloe Vera f aloe vera
Alopezie f alopesi [saçların veya
kılların tamamen dökülmesi]
Alptraum m kâbus [korkulu rüya]
alt werden ihtiyarlamak, yaşlanmak
Altentreff m yaşlıların buluşma yeri
Alter n yaş
Alteration f alterasyon [değiştirmek,
değişime uğramak]
Altersdiabetes m yaşlılık ile ortaya
çıkan diyabet hastalığı
Alterserscheinung f yaşlanma be-
lirtisi
Altersheim n huzurevi [yaşlılar evi]
Alterskrankheit f yaşlılık hastalığı
Altersversicherung f yaşlılık sigortası
Alterungsprozess m yaşlanma süreci
Alzheimer-Krankheit f alzheimer
hastalığı
Amalgam n amalgam
Amastie f amasti [memesiz doğma]
ambulante Behandlung f ayakta
tedavi
ambulanter pflegerischer Dienst m
evde hasta bakım servisi
Ambulanz f ambulans
Ambulanzpersonal n ambulans per-
soneli
5
A