A Partnership of ICHPER·SD with UNESCO for

Transkript

1
A Partnership of ICHPER·SD with UNESCO for over
40 years
Dong Ja Yang, Ph.D
O
ur dynamic partnerships have been a great addition to sustaining vitality and generating a worldwide synergy for physical and health education,
leisure and recreation, sport and dance. As a specialized
agency of the United Nations, UNESCO contains in its
Constitution the following:
“Article I. Purposes and Functions: The purpose of
the Organization is to contribute to peace and security
by promoting collaboration among the nations through education, science and culture in order to further
universal respect for justice, for the rule of law and for
the human rights and fundamental freedoms which are
affirmed for the peoples of the world, without distinction
of race, sex, language or religion, by the Charter of the
United Nations.” “Article 2 states, “To realize this purpose the Organization will … (a) Collaborate in the work
of advancing the mutual knowledge and understanding
of peoples … (b) Give fresh impulse to popular education…(c) Maintain, increase and diffuse knowledge…”
UNESCO collaborates with organizations representative
of civil society, which are non-governmental and nonprofit oriented in nature, which must adhere to the ideals
of UNESCO and concern themselves with matters falling within its fields of competence and have the means
and will to contribute to the realization of its objectives
(UNESCO Basic Texts, p. 8).”
“Article III: Purposes (Sections 1 & 2) of the ICHPER·SD
Bylaws states, ICHPER·SD shall be dedicated to promoting professional standards, scholarly pursuits and
exchanges of knowledge among its individual members
and representatives of national organizations and membership groups, all of whom are professionally engaged
in health, physical education, recreation, sport, dance, or
related fields. ICHPER·SD shall foster a profound essence of education in health, physical education, recreation,
sport, dance and related areas directed toward international understanding and goodwill, safeguarding peace and
freedom, and respect for human dignity.”
Respecting these profound missions and facilitating
purposeful programs and activities of both organizations, we, UNESCO and ICHPER·SD have been engaged in
a productive dynamic partnership in various forms over
four decades, particularly in the fields of physical education and sport. In 1963, ICHPER (now, ICHPER·SD)
in cooperation with UNESCO published the Physical
Education and Games and Teacher Training for Physical
Education, both completed in 1962. In 1969, the ICHPER
International Questionnaire (Part II and III: 1967 – 1968
Revision) on the Status of Teachers of Physical Education
(Part II) and Teacher Training for Physical Education in
cooperation of UNESCO was published.
Through an exemplary national-level effort for implementation of the outcomes of MINEPS I in 1976,
the National Conference was organized and held in
Washington, D. C., November 16 -18, 1977. Participants
were the United States Department of Health, Education,
and Welfare, the U.S. Department of State, the President’s
Council on Physical Fitness and Sports, ICHPER·SD,
the American Alliance for Health, Physical Education
and Recreation (AAHPER) and its 3 constituent associations and 10 cooperating organizations. They all
worked together in cooperation with UNESCO/CIGEPS
for the Conference with the theme, “the Role of Physical
Education and Sport in the Education of Youth in the
Context of Lifelong Education” (Report, U.S. Department
of Health, Education and Welfare, 1978).
In 1978, through the working session of CIGEPS (June
1977 and May 1978) with other relevant organizations
like ICHPER·SD, the UNESCO General Conference
adopted the International Charter of Physical Education
and Sport in response to the lack of standards and institutions for physical education and sport at the international level. At that time, over twenty years ago, the
International Charter was established to counteract the
2
THE 10TH ICHPER•SD EUROPE CONGRESS & THE TSSA 8TH INTERNATIONAL SPORTS SCIENCE CONGRESS
already identified problem of the trend of negative attitudes to the status of physical education and sport in school
systems.
The Charter states under its preamble, in particular,
that: “(a) one essential condition for the effective exercise
of human rights is that all people should be free to develop and preserve their physical, intellectual and moral
powers, and that access to physical education and sport
should be assured and guaranteed for all human beings;
(b) to preserve and develop physical, intellectual and
moral powers of the human beings improves the quality
of life at local, national and international levels, including
individuals with disabilities, regardless of type or severity; (c) physical education and sport makes an effective
contribution to the acquisition of fundamental human
values underlying the full development of all peoples; (d)
physical education and sport should seek to promote closer communion among peoples and among individuals,
together with disinterested emulation, solidarity, mutual
respect and understanding, and full respect for integrity
and dignity of all human beings, and more.”
Moreover, the Charter presents ten articles under the
headings of: (1) The practice of physical education and
sport is a fundamental right for all; (2) Physical education
and sport is an essential element of lifelong education in
the overall education system; (3) Physical education and
sport programs must meet individual and social needs;
(4) Teaching, coaching and administration of physical
education and sport should be performed by qualified
personnel; (5) adequate facilities and equipment are
essential to physical education and sport; (6) Research
and evaluation are indispensable components of the development of physical education and sport; (7) Information
and documentation help to promote physical education
and sport; (8) The mass media should exert a positive
influence on physical education and sport; (9) National
institutions play a major role in physical education and
sport; and (10) International cooperation is a prerequisite
for the universal and well-balanced promotion of physical education and sport.
In 1981, ICHPER (now, ICHPER·SD) completed and
finalized National Policies and Practices Concerning the
Role of Physical Education and Sport in the Education
of Youth (UNESCO Contract No. 207505), which was
published by the International Council of Sport and
Physical Education (ICSPE) for the International Council
on Health, Physical Education and Recreation (ICHPER
– now, ICHPER·SD).
UNESCO organized MINEPS II in Moscow in 1988
while enforcing and facilitating the contents of the Charter
wherever needed. In 1999, MINEPS III was organized in
Punta del Este, Uruguay where the Intergovernmental
Committee for Physical Education and Sport (CIGEPS)
of UNESCO and its Physical Education and Sport Unit
under the Department of Education for a Culture of
Peace, and the Permanent Consultative Council (CCP)
to CIGEPS (IOC, WHO, ICHPER·SD, ICSSPE, and a few
other invited organizations and UNESCO staff) drafted
the Declaration and Recommendations and presented
them to the assembly of MINEPS III. After discussion
and debate lasting over two days, MINEPS III concluded
with adopting the Declaration and Recommendations.
The Declaration of MINEPS III (UNESCO Report,
1999) in Punta Del Este, Uruguay is comprised of the
following sixteen points:
1. The purpose of Adoption of the Declaration: To
mobilize governments, intergovernmental and nongovernmental organizations and individuals throughout
the world in a spirit of true global cooperation and mutual understanding.
2. The value of Physical Education and Sport: To reiterate the importance of physical education and sport as an
essential element and integral part in the process of continuing education and human and social development.
3. UNESCO is identified as a focal point for sport and
physical education in the United Nations system.
4. The need for renewed efforts: To include physical
education and sport as human development indicators
by the United Nations Development Program (UNDP) at
the same level as education, health and the environment.
5. To counteract the current phenomenon of the reduction of physical education time in schools: To insure and
increase opportunities for physical education in schools.
International studies indicate that the reduction of physical education programs contributes to the rise in juvenile
delinquency and violence, and that $1.00 invested in
physical activity leads to a saving of $3.20 in medical
costs.
6. The participation of girls and women in sport: To
undertake a course of action to raise the involvement
of girls and women in physical education and sport in
all capacities. To respect and enforce the 1979 United
Nations Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination Against Women and the 1994 Brighton
Declaration.
7. The importance of promoting lifelong sport: To ensure that sport and physical education programs be made
available to senior citizens and persons with disabilities.
8. The ethical values of sport: To honor, abide by, and
to protect the ethical values of sport for all persons, institutions and countries. The IOC leadership is to be commended for establishing the World Anti-doping Agency
(WADA) in an effort to eliminate doping in sport while
emphasizing the role of each government in this initiative.
9. The preservation of traditional and indigenous
sports: To support a policy preserving and enhancing
those sports based on the cultural heritage of regions and
nations.
10. The need for a desirable comprehensive program:
To urge and prepare a comprehensive program for financial and technical assistance to the developing countries
by a joint effort of UNESCO and the IOC.
11. An Appeal to the UNESCO Director-General: To
November 17-20, 2004 • Antalya, Turkey
allocate sufficient financial and human resources and to
reinforce the structure within the UNESCO Secretariat in
the field of physical education and sport.
12. Encouragement of the UNESCO Director-General:
To promote periodic regional meetings of MINEPS under
the auspices of CIGEPS.
13. A recommendation to the UNESCO DirectorGeneral: To organize a Round Table of Ministers of
Sport and Physical Education at the 31st session of the
General Conference of UNESCO, as a follow-up action
to MINEPS III.
14. The recognition of NGO’s contribution and partnership: To strengthen the partnership between Member
States and NGO’s in developing programs relating to
physical education and sport.
15. The need of media support: To underscore the
important role of the media in creating public awareness
of the crucial social and economic contribution of physical education and sport to the well-being of a nation and
its people.
16. A reaffirmation by the representatives of MINEPS
III: To commit to work in unison and with devotion to
promote a Culture of Peace through sport. To applaud the
unanimous adoption of the Olympic Truce by the United
Nations General Assembly at its 154th session.
17. A Request to the UNESCO Director General: The
Director General of UNESCO is requested to transmit the
Declaration of Punta Del Este to the Secretary General of
the United Nations, so that it can be taken into account
in the framework of the International Year for the Culture
of Peace (2000) and in the program of the International
Decade for a Culture of Peace and Non-Violence for the
Children of the World (2001 – 2010).
The Recommendations of MINEPS III in Punta Del
Este, Uruguay is comprised of the work and outcome
of three Commissions. Commission I formulated its
recommendations under the theme of the contribution
of physical education and sport to sustainable economic
development. Commission II formulated its recommendations under the theme of physical education and sport,
an integral part and fundamental element of the right
to education and the process of continuing education.
Commission III formulated its recommendations under
the theme of new forms of cooperation and consultation
in the field of physical education and sport at the national, regional and international levels.
A Highlight of the Recent ICHPER·SD and UNESCO
Partnership
In an effort to implement a synergistic action to safeguard physical education and sport, ICHPER·SD initiated
a joint project in collaboration with UNESCO. On June
16 and 18, 2000, UNESCO and ICHPER•SD signed a
3
contract (UNESCO Contract No 105051.0) stating that
ICHPER·SD would develop three international standards: (1) International Standards for Physical Education
and Sport for School Children; (2) Global Standards for
Professional Preparation of Physical Educators; and (3) A
Global Vision for School Physical Education. In addition,
ICHPER•SD was to develop a World Database of Existing
Physical Education and Sport Institutions, Universities,
Training Centers, Research Centers, and Specialized
Physical Education and Sport Schools. The projects were
successfully completed, and all relevant documents (e.g.,
3 International Standards in English text) were duly
submitted to UNESCO’s Department of Education for a
Culture of Peace, the signatory on behalf of the DirectorGeneral of UNESCO on April 30, 2001.
UNESCO translated the original English texts into
French and Spanish, and these Standards in 3 languages (English, French, and Spanish) were presented and
used as a part of the main working documents for the
meeting of the Round Table of Ministers and Senior
Officials Responsible for Physical Education and Sport
held at UNESCO’s Headquarters from January 9 - 10,
2003, in Paris. This is another historical achievement
from a joint project of ICHPER·SD and UNESCO. The
“Three International Standards: Commitment toward
the Delivery of Quality Physical Education to School
Children / Youth, Worldwide” ranks in importance with
the International Charter of Physical Education and
Sport.
In March 2004, UNESCO through its Division for the
Promotion of Quality Education informed the Office of
the ICHPER·SD President that the Standards have been
approved and adopted by UNESCO/CIGEPS, and thus
they are an official “authoritative texts.” We were also
informed that the Standards have the potential to create a
great impact on the sustainable advancement of physical
education and sport throughout the world. ICHPER·SD’s
dynamic partnership with UNESCO has brought us to
another milestone for the shared missions of UNESCO
and of ICHPER·SD – the role and responsibility of intergovernmental and non-governmental organizations as
sustained resources to create ongoing synergetic strategies.
My distinguished colleagues – the participants in the
10th ICHPER·SD Europe Congress jointly held with
TSSA’s 8th International Sports Sciences Congress, members of the ICHPER·SD Board of Governors, leaders of
ICHPER·SD constituent organizations, individual and
library members and readers at large – I am very pleased
to have shared with you this overview of the achievements of the UNESCO/ ICHPER·SD partnership that
will become our legacy in serving to enhance the quality
4
References
1. Declaration and Recommendations of MINEPS III. (1999).
UNESCO Report, Paris, France.
2. International Charter of Physical Education. (1978). UNESCO,
Paris, France.
3. National Conference of Senior Officials to Consider UNESCO
Recommendations on Physical Education and Sport (Report), U. S.
Department of Health, Education, and Welfare/Office of Education,
1977, U. S. Government Printing Office, Washington, D. C.
4. National Policies and Practices Concerning the Role of Physical
Education and Sport in the Education of Youth (1976): Published
by the International Council of Sport and Physical Education
for the International Council on Health, Physical Education and
Recreation (ICHPER).
5. Physical Education and Games and Teacher Training for Physical
Education (Part I. 1962). International Council on Health, Physical
Education, and Recreation in cooperation with UNESCO, 1201
16th St., Washington, D. C.
6. Status of Teachers of Physical Education (Part II. & III:
1969). International Council on Health, Physical Education,
and Recreation in cooperation with UNESCO, 1201 16th St.,
Washington, D. C.
5
“Life Standards in Technical Age“
Professor Dr. Walter Tokarski
German Sport University
N
owadays the modern societies of the technical
age are marked by the sociology paradigm of a
subject-related world: If anything at all can be
regarded as a given, then it is the individual. It is the
world which, within a breathtaking short space of time,
has been built up into an environment that offers people
the widest possible range of wishes (cf. SCHULZE, 2000).
All over the world this era is labelled by the following attitude to life „I can do whatever I please“. In some societies,
this is still regarded as breaking a taboo and as opposition to social structures – nonetheless, it is already quite
widespread. This undisputable change in paradigm in the
relationship between mankind and the environment has
greatly changed the visible surface of social structure:
everybody is able to shape their lives as they see fit. The
more democratic a society is, the more options it offers
and the more varied the path can be embarked upon to
enable people to shape their lives in such a way that the
needs of the individual are satisfactorily met.
For health-, physical education-, recreation- sport- and
dance-related behaviour, this results in new prospects,
new social connections for a large number of people and
hence new standards of life evolve.
However, when we look at all these chances of the technical age, we see that it is not possible to take advantage
of the new possibilities independently of unequal social
starting positions. Social inequalities have not disappeared due to the subject-related paradigm, rather they continue to exist as hidden entities.
Due to this sports sciences must be focused more and
more on the special demands of different social strata.
The present general Chartas, recommendations and
projects (e.g. „Sport for All – Charta“ of the Council of
Europe, European Year of Education through Sport 2004)
do not fulfil the individual tasks of modern societies in
technical age.
Sport-sciences and research must have a closer look not
only on the chances and positive aspects of social change
but also on problems and risks of health-, physical education-, recreation-, sport- and dance-related activities.
In view of the social developments that are faced with
new challenges posed by the recent EU enlargement
in Europe and by the globalisation all over the world
everyone has got the possibility to position oneself in
a different social environment by creating a certain life
standard but everyone also has got the risk to fail.
The permeability of social strata has increased and
therefore not everyone, but certainly a large number of
people, will initially adopt the following attitude „I will
do whatever I please“ and then „In doing so, I will disregard social inequalities.
In this context health, physical education, recreation,
sport and dance is of paramount importance, as life
standards are declared mainly in this areas of life which
people can shape more or less as they wish.
Hence the discussion about “life standards in technical
age” is not just a reflective discussion about processes of
structural and social changes that have already taken
place, but is also an important discussion about the future individual opportunities arising from social changes
that have occurred in Europe and in the World.
6
Genetics in superior sport performance
Vassilis Klissouras, Julia Missitzi
Ergophysiology Laboratory, University of Athens.
S
uperior sport performance represents several independent biological and behavioral abilities and traits integrated in a complex system. A.V.Hill (1925)
in his seminal paper on the Physiological basis of athletic
records remarked:
“… One of the big differences between the athlete and
the non-athlete is that the athlete has learned to close the
gap between the physiological and the physiologic limit.
He drives himself closer to his physiologic limit. The
physiologic limit determines how closely an athlete approached the absolute peak of his performance”.
The key to understanding peak sport performance is
revealing the relative influence of genes and environment
on bodily functions, processes and adaptations, which
are linked to the athlete’s physiologic limit. Two research
strategies have been used to elaborate the role of genes
in human phenotypic variation: The measured genotype
and the unmeasured genotype approach. This presentation is confined to the latter method, which makes use of
monozygotic and dizygotic twins.
Early twin studies amply demonstrated that the variation observed in several physiological responses to
maximal muscular effort is largely genotype dependent,
while in VO2max is almost entirely due to the variety of
genotypes which exist in the individuals (Klissouras 1971,
Klissouras et al. 1973). More recent studies have applied
to the twin and nuclear family data, the path genetic
analysis, which addresses univariate and multivariate
questions and explains total phenotypic variance due to
common environment, dominance, assortative mating
and so on, which the classic twin approach cannot do.
All reported high heritability estimates of 0.69 to 0.87 for
VO2max, 0.66 to 0.78 for maximal isometric force and
0.92 for muscle cross sectional area (Fagard et al 1991,
Maes et al. 1996, Thomis et al. 1997). Genetic influence
was found to be mainly additive and environmental influence non-shared, without evidence for major impact of
genetic dominance of shared environment.
Taken together these studies converge on the conclusion that not only genetic influences are significant, but
they are also substantial, accounting for the most part
of individual differences in most phenotypes related to
human performance. In sharp contrast, with this rather
well established conclusion, is the work of Bouchard
and co-workers who reported very low heritabilities for
VO2max and muscle fiber distribution and claimed that
genetic variance is perhaps not even statistically significant (Bouchard et al. 1986).
What about the relative power of environment and
training? Genetic dependence does not exclude environmental influences. The development of a phenotype reflects the effects of genes as well as of epigenetic
influences, since no genes can operate in a vacuum nor
phenotypes can develop without the action of environmental forces. A highly heritable phenotype does not
mean that it is unaltered, fixed and predetermined. The
genetic potential is actualized through hard, prolonged
and deliberate training. Observations on twin athletes
have demonstrated that training will never erase individual differences which are due to innate ability. Training
can exert its profound effect only within the fixed limits
of heredity. Moreover, though genes and training may set
the physiologic limit, it is behavioral and other factors
which determine the ultimate frontiers of human performance (Klissouras 1997, Klissouras et al. 2001, Missitzi
et al. 2004).
Research work of this laboratory is supported by the
Hellenic General Secretariat for Research and Technology
and by a grant from the Ministry of Education via the
“Heracliteus” program.
References
1. Bouchard C., Lesege R., Lortie G., et al. Med Sci Sports Exerc 18:
639-646, 1986.
2. Fagard R., Bielen E. and Amery A. J Appl Physiol 70:357-362,
1991.
3. Hill A.V. Lancet 2:481-486, 1925.
4. Klissouras V. J Appl Physiol 31:338-344, 1971.
5. Klissouras V. J Sport Med Phys Fitness 37:1-6, 1997.
6. Klissouras V., Pirnay F. and Petit JM. J Appl Physiol 35:288-293,
1973.
7
7. Klissouras V., Casini B., Di Salvo V., et al. Inter. J Sport Med 21:1-6,
2001.
8. Maes HH., Beuven GP, Vlietinck RF, et al. Med Sc Sport Exerc 28:
1479-1491, 1996.
9. Missitzi J, Geladas N. and Klissouras V. Med Sc Sport Exerc 36: 233240, 2004.
10. Thomis MA, Van Leemputte M., Maes HH., et al. J Appl Physiol 82:
959-967, 1997.
8
Coaches’ role in superior athletes
Piotr Unierzyski
University School of Physical Education, Poznan, Poland
T
his paper examines the influence of a coach on an
athlete’s life and performance and in particular a
coach-athlete relationship, coach`s behaviour, and
decision/coaching styles. Based on results of research and
own experience it is discussed if it is possible to describe universal “desirable” capabilities of “an ideal coach”?
Paper concludes that the role of a coach in of superior
athletes changes nowadays and from a “big and only boss”
coach becomes more a partner and guide of an athlete,
coordinator and leader of a team of experts.
Motto:
“Coaching is the only job…in which we had over 18year- olds and expect them to be turned into not just
winners, but better people.” (Barker 2002)
I. Introduction
The development of a superior athlete in sport is the
result of influence of various biological, psychological,
and sociological factors. From the history of sport, we
know plenty of athletes or teams which reached world`s
top level due to work of extremely knowledgeable and
talented coaches.
Both researches and “ordinary” sport supporters agree
that the coach-athlete relationship is crucial to the
achievement of successful performance and interpersonal satisfaction (Butler 1997, Salminen and Liukkonen
1996, Smith and Smol, 1996; Vealey et al.1998, Jowett and
Cockerill 2003), it is “the most important relationship in
sport domain”. A coach is found to play a critical role
in each of phases of the athlete’s development (Bloom
1985).
As sportspeople, we all have some impressions about
the role of the coach but is this problem described widely
enough from a scientific point of view?
This paper examines the influence of a coach on an
athlete’s life and performance and in particular a coach-
athlete relationship, coach`s behaviour, and decision/
coaching styles. Based on results of research and own
experience it is hoped that it will be possible to conclude
with answering “what makes a good coach”.
II. What research tells us about the role of a
coach?
There are many studies on coaching behaviour (e.g.,
Chelladurai, 1984; Chelladurai and Carron, 1981ab;
Chelladurai and Saleh, 1980; Smith and Smoll, 1990; Smoll
and Smith, 1989; Westre & Weiss, 1991; e.g. Claxton, 1988;
Lacy & Darst, 1985; Mancini & Wuest, 1987; Model, 1983;
Rate, 1981; Rupert, 1989; Wandzilak, Ansorge & Potter,
1989Madella, 2001) but they usually concern the youth
sport, (high school, and collegiate level). Unfortunately,
there is only some research analysing the behaviour of
elite athletes` coaches.
The findings concerning the relation between
coaches and athletes (Jowett and Cockerill, Jowett and
Meek, 2000;Jowett and Pearce 2001, Could, et. al 2002,
Dieffenbach,et. al. 2002) reveal that feelings such as
respect, trust, commitment, cooriented rules concerning values, complementary behaviours and performance
goals positively affect the relationship.
Relations between the coach and the athlete.
A good relation was also characterised (Dieffenbach,
Gould et. al, 2002) by confidence in each other`s abilities
and good communication (especially listening) skills. Of
course, there are also factors, such as conflicting goals,
lack of understanding, noncomplementary behaviours
that affect these relations negatively. But the parts are
usually able to overcome minor problems; As Otylia
Jędrzejczak said “sometimes we argue, but we both know
that the goal is common”.
It should be obvious that athletes usually perceive rela-
tionships to be (Wylleman 2002) positive and constructive, and, on average, free of major conflicts. Many athletes describe their relations with coaches as “friendship”.
As Drewe (2002) described: ”Varying degrees of friendship exist between coaches and athletes. According to
“Utility friendship” in the sporting context are both morally appropriate and potentially advantageous. However,
deep friendship between coaches and athletes should be
discouraged.” This last statement looks a bit controversial
as we know plenty of friendly relations between players
and coaches. This issue becomes especially clear when
talking about very specific relations, like parent-coach
dyad or married coach- athlete dyad.
This last one was deeply analysed by Jowett and Meek
(2000). Their research showed that all athletes- wives
described the fact that their partners-coaches simply
believed in their sport capabilities as very significant. It
is also interesting (but not surprising) to observe that the
communication process in such relationships runs much
better; (“he can read me”, “our eyes do the talking”).
As Anna Rogowska (Olympic medallist in pole vault)
said about her coach and partner Jack Torliński: “Jacek is a
very young coach - he is only 25 years of age, just two years
more than I am. He has convinced me because he always
gives 100% to me and is full of energy. This is much more
important to me in our work that experience possessed by
other coaches. From the beginning of our cooperation in
2000 he simply believed in me. Also quite early we became
a couple and I am convinced that no one understands me
as well as he does”(from press interview). This example
confirms that commitment, empathy and belief in the athlete are extremely strong motivational factors, important
and “desirable” for proper coach-player relations. Feelings
of closeness, such as trust and respect, thoughts of coorientation, such as common goals, as well as complementary
roles and tasks, marked the athletic relationships of the
Olympic medallists (Gould et. al 2002).
From my personal experience I remember that players,
especially young males and females, have been expecting
a coach to be really committed (involved) and enthusiastic. They usually did not like so called “professional
approach” – “I do my job and go”.
A good atmosphere created by a coach leads directly to
motivational/mastery climate. There is an overall agreement that the coach does play a significant role in determining the climate (Ballauger et. al. 1999; Pensgaard, and
Roberts, 2000; Balaguer et al. 2002). Most of the athletes,
when looking retrospectively, perceived, a high mastery
climate and a low performance climate, when they were
young. The main architect of the motivational climate is
assumed to be the coach (or teacher) (Ames, 1992). Ames
& Archer (1988) wrote: ”if the coach involves himself in
the team and becomes a friend and coach, then you can
reach so much further – you are so much stronger as an
athlete ...” The coach has the power to make the athlete
‘‘much stronger’(Ames, 1992)’.
Some athletes suggested that the role of the coach may
9
vary from athlete to athlete but even athletes who have
won World Championships and Olympic Medals emphasized (Gould et. al. 2002) that the role of the coach is
important in that they are supportive and build confidence.
Behaviour/ decision making/ leadership skills of
coaches
The type of leadership behaviour displayed by the
coach can have a significant effect on the performance
and psychological well being of the athlete (Horn, 1992).
Because of ongoing cultural changes followed by changes
in pedagogy and coaches’ training an especially interesting and “fashionable” area is coaches’ leadership style
and decision making (e.g., Chelladurai and Arnott, 1985;
Chelladurai, Haggerty, and Baxter, 1989; Gordon, 1986).
There are 3 main coaching/leadership styles also called
methods of decision making
• Autocratic/Command, (bossy)
• Submissive, “Laissez faire”
• Cooperative style: Democratic (guide)
While performing a command style the coach makes
all decisions and students merely do what they are told,
they just need to perform. It is based on assuming that the
coach has all the information and knowledge.
In a submissive style a coach makes as few decisions
as possible and basically athletes do what they want to.
The coach hardly gives instruction and provides minimal
guidance.
In a cooperative/democratic style a coach shares their
decisions with students guiding them towards selecting
and achieving their goals. The coach acts more like a leader than commander.
Douge and Hastie (1993) identified five kinds of behaviour which consistently emerged from the examination of
effective coaches during training and competition. They
reported that effective coaches “a) frequently provide
feedback and incorporate numerous prompts and hustles, b) provide high levels of correction and reinstruction,
c) use high levels of questioning and clarifying, d) are
predominantly engaged in instruction, and e) manage the
training environment to achieve considerable order”.
Nowadays we teach our students to be more partners
and positive towards pupils/athletes and to use more
cooperative/democratic style. The research does not
confirm that this “modern” style in commonly in use. As
Quek (1995) wrote “The autocratic style without getting
more information was the most preferred choice (32.5
percent) and consultation with a few individuals was the
least preferred choice (9.7 percent) of all decision styles.
The autocratic style was also the most popular choice
among the soccer coaches and players of Gordon’s (1986)
study and the basketball players of Chelladurai & Arnott
(1985). Mancini and Wuest (1987) supported these results
showing that coaches’ predominant pattern of interaction
was to provide information and directions. Relatively litt-
10
le use was made of praise.
In some societies e.g. in Far East the position of a coach
in relation with an athlete is very strong; usually he/she is
“the boss” and the players as well as parents expect them
to make all decisions all the time. In that case the role of an
athlete is to listen and copy. Kang (2003), who compared ‘
preferred leadership styles for their coaches among athletes from the USA and Korea, confirmed that U.S.athletes
preferred a greater degree of Training and Instruction,
Social Support and Positive Feedback than Korean athletes. On the other hand, Korean athletes preferred a
greater degree of Autocratic Behavior than U.S. athletes.
The findings describing autocratic behaviour as a dominant style among coaches are in contrast with humanistic
prescriptions for instructional communication.
Pizzi, J (2002) found that win/loss percentage and overall number of years as a head coach did not correlate
to coaching leadership behaviour. Quek (1995)and also
Chelladurai, et.al., (1995) found out that there was no significant difference between winning and loosing coaches
in their decision style choices.
But the autocratic behaviour was not the only style
described in the literature; results of Stewart and Bengier
(2001) showed that volleyball ”coaches were behaving in
a manner which is consistent with what the literature
describes as effective coaching behaviour (Jones, Wells,
Peters, & Johnson, 1993; Martins, 1997) i.e. gave positive
feedback; provided more general praise than specific;
provided considerable corrective feedback; used a high
frequency of names; and involved players by asking
questions. Chelladurai (1984) found that individual sport
athletes generally preferred a greater degree of Democratic
Behaviour than team sport athletes and team sport athletes preferred a greater degree of Training and Instruction
than individual sport athletes. Also young, especially female athletes and their parents prefer democratic behaviour
(Martin et al. 1999). Amorose (2000) found that athletes
with higher intrinsic motivation (which is widely known
as a strong factor affecting performance) often welcome
democratic style and “provided high frequencies of positive and informationally based feedback and low frequencies
of punishment-oriented and ignoring behaviour”.
Are relationships different when the athletes (and the
coach) are of elite calibre? What kind of behaviour/
decision style is the most suitable for elite athletes?
The relation between the coach and athletes become
very specific on top level in individual sports like athletics, gymnastics and tennis, where the coach spends a lot
of time with the athlete and, as Jowett and Meek (2000)
wrote “coaches…appear to be involved in all faces of their
athletes’ lives”.
As we know elite athletes are generally a very motivated group and both task and ego oriented (Pensgaard &
Roberts, 2000; Roberts & Ommundsen, 1996). Assuming
that elite athletes are also much more knowledgeable and
experienced than novice ones their coaches can be expected to show different behaviour and decision making
styles. Dealing with people of this kind might be difficult
if a coach tends to be too much autocratic.
A superior athlete is obviously an experienced athlete
and looks not for a ruler but more for a supporter, adviser
and atmosphere maker. So to achieve improvement in top
athlete’s performance, it may be necessary for the coach
to engage in coaching behaviour to which the athlete is
receptive. “Experienced coaches (Turman 2003) regarded
themselves as less autocratic …, while their less experienced colleagues perceived the opposite pattern”.
Mars and Darst (1991) describing elite coaches working
with top archers noted that they provided mainly positive
performance feedback (six to one ratio), while almost 50%
of all feedback was specific in nature; only 20% of their feedback was corrective in nature. The performance feedback
provided at the shooting line tended to be more general (e.g.,
“well done”, or “good shot”) and during retrieval of arrows
“tended to be more specific”. They were usually much more
focused on psychological aspects like imagery, relaxation,
and stress management, especially during arrow retrieval
episodes; “they were quite active in interacting with the archer, but little of that focused directly on the shooting trials of
the archer. However, when coaches did provide performance
feedback during retrieval it tended to be more specific.”
It looks that best coaches avoid too much talking (feedback) as they think it is unnecessary. There is also a tendency that top coaches are generally more positive and
specific in feedback. They are not focused on technique
so much but more on other aspects (e.g. psychological
state). That is maybe why we often observe top coaches
saying nothing during time-outs or, if saying something;
telling e.g. jokes, or as described above, the feedback was
more general and/or more “mental”. They know that
(Paese 1987) high feedback rates in certain situations
actually detract from performance.
Stambulova, (1999) confirming the high impact of the
athlete-coach interrelations upon the successfulness of
the athlete’s career showed that these relations underwent
changes during the athlete’s career. „The most effective strategies differed across situations, career phases
and from one athlete to another” (Dieffenbach 2002).
Strategies based on individual needs and goals were the
most successful; e.g. one athlete likes to talk with the
coach just after conclusion of disappointing performance
while another likes to be alone until is ready to talk.
According to Chelladurai and Carron (1978), if a coach
adapts their behaviour to comply with the athlete`s preferred behaviour, the athlete may be more readily inclined
to repay the coach through an improved performance.
Therefore, this ability can be considered as one of the
most important skills of “an ideal”coach.
III. Conclusions - what makes a good coach?
One of the more important roles of the coach in competitive sport is to assist athletes to become more proficient in their performance (Martens, 1987). This role
11
includes a wide range of tasks from all-round, sequential
development and mastery of basic skills for beginners,
to the more specialized physical, technical, tactical and
psychological preparation of elite athletes (Bompa, 1983).
These psychological features and skills of coaches surely
determine athletes’ results and development but do not
fulfil all issues concerning effective coaching of a superior
athlete.
One important question must be asked: is it possible
to describe universal “desirable” capabilities of “an ideal
coach”?
In some research concerning directly the role of a
coach in superior athletes Gould et al. (2002) identified
that great coaches were a prominent factor in an athlete`s
success and, conversely, lack of great coaches was a deterrent to success. Olympians valued the coach’s expertise
and knowledge, encouragement, support, motivational
influence, and commitment so surely these are the features of an ideal coach.
There are many opinions that coaching is in the same
time “and art and science” (Elliot and Kilderry 1983) and
not only talent but knowledge and experience as well
are necessary to become a really good coach. Drewe
(2002) wrote that “specialist expertise is often acquired
through a mixture of ‘professional knowledge’ based
programmes (e.g. academic courses or coaching awards)
and practical experience within the sports setting.” After
Bourdieu, the art of coaching can be characterized as
“structured improvisation”. Schon (1983) stated that ”as
well as professional knowledge, practitioners must also
develop ‘artistry’ or ‘knowledge in action’. This notion of
artistry shares similar characteristics to ‘craft knowledge’
(Brown & McIntyre, 1986; McFee, 1993) and ‘tacit knowledge’ (Polanyi, 1967). Knowles et al. (2001) commented:
“Professional knowledge can be associated with the application of theories and techniques which are embedded
within the confer of scientific certainty”. Researchers in
sports psychology (Gilbourne, 1999; Gilbourne & Taylor,
1998; Martens, 1987) and coaching (Borrie & Knowles,
1998; Borrie et al., 1999) have all discussed the role of
craft knowledge within the development of the applied
practitioner.
It seems that the role of a coach in case of superior athletes changes quite rapidly nowadays. Current examples
show that the world best athletes are usually “products” of
systems and are under supervision of a team of experts
(in psychology, biomechanics, nutrition, physiology etc.)
led by e.g. national coach acting as kind of coordinator, so
from a “big and only boss” coach becomes more a partner
and guide, coordinator and leader of a team of experts. A
partnership between a coach and sports scientist will be
one of the secrets of future successes of superior athletes.
Therefore it is very difficult to disagree with Gould et. al.
(2002) who called for “more interdisciplinary approach in
coaching top athletes”. They cannot be the top authority in
every area but having very deep knowledge of sport science they have to be able to collect and analyse information from an athlete and research team. The era of “nose”
as a main research instrument is probably not totally over
because the coach is still the first who comes close to the
athlete and a leader who makes final decisions.
Despite the above-described achievements there are
still many issues which can be undertaken by researchers.
So missing some answers it is good to conclude with
the citation of 4 time Olympic Gold Medallist Robert
Korzeniowski who wrote about his coach Krzysztof
Kisiel: “This is the coach who made me a mature athlete
and the coach for myself. Because of him I recognised the
meaning of planned training, monitoring of training load
and learned how to peak. I have also learned to be modest
to my achievements – he has been present during all my
successes and defeats”.
References
7. Borrie, A. & Knowles, Z. (1998) Re‘ ective coaching, Football
Association Coaching Association. Journal, Spring, pp. 3–4.
8. Borrie, A.; Knowles, Z.; Mayes, R.; Stevens, J. & Young, R. (1999)
Evaluation of the High Performance Coaching (CPD) Program
through June 1999 (Leeds, National Coaching Foun-dation).
9. Brown, A.S.; McIntyre, C.W.; Lovdahl, K.E.; North, A.J. (1986).
Picture-Word Interference in Learning Disabled and Normal
Children. Journal of Learning Disabilities; May86, Vol. 19 Issue 5, 1
chart, 3 diagrams, 6 graphs
10. Butler, R. (1997). Athlete assessment: the performance profile. FISA
coach (Oberhofen am Thunersee); 1997: 7 (1). p. 1-3
11. Carron, A.V.; Chelladurai, P. (1981a). The dynamics of group
cohesion in sport. Journal of Sport Psychology, 3, 123-139.
12. Carron, A.V.; Chelladurai, P. (1981b). Cohesiveness as a factor in
sport performance. International Review of Sport Sociology, 16,
21-41.
13. Chelladurai, P. (1984). Discrepancy between preferences and
perceptions of leadership behavior and satisfaction of athletes in
varying sports. Journal of Sport Psychology, 6, 27-41.
14. Chelladurai, P. & Arnott, M. (1985). Decision styles in coaching:
preferences of basketball players. Research Quarterly for Exercise
and Sport, 56, 15-24.
1. Ames, C. (1992). Achievement goals, motivational climate and
motivational processes. In G.C. Roberts (Ed.), Motivation in sport
and exercise. Champaign, IL: Human Kinetics; pp. 161-176
2. Amorose, A.J. (2000). Intrinsic motivation: relationships with
collegiate athletes’ gender, scholarship status, and perceptions of
their coaches’ behavior. Journal of sport & exercise psychology
(Champaign, Ill.), Mar 2000: 22 (1). p. 63-84
3. Balaguer, I.; Duda, J.L.; Atienza, F.L.; Mayo, C. (2002). Situational
and dispositional goals as predictors of perceptions of individual
and team improvement, satisfaction and coach ratings among elite
female handball teams. Psychology of Sport & Exercise, Oct2002,
Vol. 3 Issue 4, p293, 16p.
4. Barker, S. (2002). The personality theory in coaching: the most
significant psychological theories for motivating athletes to peak
performance. Coach and athletic director (Jefferson City, Mo.), Aug
2002: 72 (1). p. 11-12;
5. Bloom, B.S. (1985). Developing talent in young people. New York:
Ballantine,
6. Bompa, T.O.; Jones, D. (1983). Theory and methodology of training:
the key to athletic performance. Dubuque, Iowa : Kendall/Hunt
Pub. Co.
12
15. Chelladurai, P. & Saleh, S.D. (1980). Dimensions of leadership
behavior in sports: Development of a leadership scale. Journal of
Sport Psychology, 2, 34-45.
16. Chelladurai, P.; Haggerty, T. R.; Baxter, P.R. (1989). Decision style
choices of university basketball coaches and players. Journal of
Sport & Exercise Psychology, 11, 201-215.
17. Claxton, D. B. (1988). A systematic observation of more and less
successful high school tennis coaches. Journal of Teaching in
Physical Education, 7, 302-310.
18. Dieffenbach, K.; Gould, D.; Moffett, A. (2002). The coach’s role in
developing champions. Olympic coach (Colorado Springs, Colo.);
Spring 2002: 12 (2). p. 2-4
19. Douge, B.; Hastie, P. (1993). Coach effectiveness. Sport science
review (Champaign, Ill.); 1993: 2 (2). p. 14-29
20. Drewe, S.B. (2002). The Coach-Athlete Relationship: How Close Is
Too Close? Journal of the Philosophy of Sport, 2002, Vol. 29 Issue
2, p174, 8p;
21. Elliott, B.; Kilderry, R. (1983). The Art and Science of Tennis.
Saunders College Publishing
22. Gilbourne, D.; Taylor, A.H. (1998). From theory to practice: the
integration of goal perspective theory and life development
approaches within an injury-specific goal-setting program. Journal
of applied sport psychology (West Lafayette, Ind.); Mar 1998: 10
(1). p. 124-139
23. Gordon, A.M. (1986). Behavioral correlates of coaching
effectiveness. Unpublished doctoral dissertation, University of
Alberta, Canada.
24. Gould, D.; Greenleaf, C.; Guinan, D.; Yongchul C. (2002). A Survey
of U.S. Olympic Coaches: Variables Perceived to Have Influenced
Athlete Performance and Coach Effectiveness. Sport Psychologist,
Sep2002, Vol. 16 Issue 3, p229, 22p, 7 charts;
25. Horn, T.S.; Lox, C.L. (1992). Coaches’ expectations: the selffulfilling prophecy. Sport psychology training bulletin (Durham,
N.C.); Sept/Oct 1992: 4 (2). p. 1-8
26. Jones, B.J.; Wells, L.J.; Peters, R.E.; Johnson, D.J. (1993). Guide to
effective coaching principles and practices (3rd ed) Dubuque, IA:
Brown & Benchinark Publishers.
27. Jowett, S.; Cockerill, I.M. (2003). Olympic medallists’ perspective
of the athlete–coach relationship. Psychology of Sport & Exercise,
Oct2003, Vol. 4 Issue 4, p313, 19p;
28. Jowett, S.; Meek, G.A. (2000). The coach-athlete relationship in
married couples: anexploratory content analysis. Sport psychologist
(Champaign, Ill.); June 2000: 14 (2).
29. Jowett, S.; Pearce, J. (2001). An exploration into nature of the
coach-athlete relationship In swimming. In: Papaionnou et. al.
(Eds). Proceedings of the 10th world congress of sport psychology,
(vol 3.pp. 227-229)
30. Kang, B. (2003). A comparison of preferred coaching leadership
behaviors in selected sports by United States and Korean collegiate
athletes. Eugene, OR : Kinesiology Publications, University of
Oregon
31. Knowles, Z.; Gilbourne, D.; Borrie, A.; Nevill, A. (2001). Reflective
Practice, Jun2001, Vol. 2 Issue 2, pp.185-207.
32. Lacy, A. C. & Darst, P. W. (1985). Systematic observation of
behaviors of winning high school head football coaches. Journal of
Teaching in Physical Education, 4, 256-270.
33. Madella, A. (2001). How do effective coaches behave in practice?
Atletica studi (Rome), Jan-May 2001: 32 (1/2). p. 84-90
34. Mancini, V.H. & Wuest, D.A. (1987). Coaches interactions and their
high- and low-skilled athletes’ ALT-PE: A systematic perspective. In
G. T. Barrette, R. S. Feingold, C. R. Rees, & M. Pieron (Eds.), Myths,
models, and methods in sport pedagogy (pp. 231-238). Champaign,
IL: Human Kinetics.
35. Mars, H.; Darst, P. (1991). Practice behaviors of elite archers and
their coaches. Journal of Sport Behavior. 0162-7341, June 1, 1991,
Vol. 14, Issue 2
36. Martens, R. (1987). Science, knowledge and sport psychology. The
Sport Psychologist (1), p. 29-55
37. Martin, S.B.; Jackson, A.W.; Richardson, P.A. & Weiller, K.H.
(1999).Coaching Preferences of adolescent youths and their
parents. Journal of Applied Sport Psychology,11,247-262.
38. McFee, G. (1993). Book reviews. British Journal of Aesthetics;
Oct93, Vol. 33 Issue 4, p389, 3p
39. Model, R.L. (1983). Coaching behaviors of non-winning high
school football coaches in Arizona (Doctoral dissertation, Arizona
State University, 1983). Dissertation Abstracts International, 44,
703A.
40. Paese, P. (1987). Specific teacher feedback’s effect on academic
learning time and on a novel motor skill. In G.T. Barrette, R.S.
Feingold, C.R. Rees & M. Pieron (Eds.), Myths, models & methods
in sport pedagogy (pp. 207-213). Champaign, IL: Human Kinetics.
41. Pensgaard, A.M.; Roberts, G.C. (2000). Elite athletes’ experiences of
the motivational climate: the coach matters. Scandinavian journal
of medicine & science in sports(Copenhagen); Feb 2002: 12 (1). p.
54-59
42. Pizzi, J.(2002). Measuring leadership styles and success of college
basketball coaches. Eugene, OR : Kinesiology Publications,
University of Oregon.
43. Polanyi, M. (1967). The tacit dimension. New York: Doubleday
Anchor.
44. Quek, C.B. (1995). Decision style choices of high school basketball
coaches: the effects of situational and coach characteristics. Journal
of sport behavior (Mobile, Ala.), June 1995: 18 (2). p. 91-108;
45. Rate, R. (1981). A descriptive analysis of academic learning
time and coaching behavior in interscholastic athletic practices.
Dissertation Abstracts International, 41, 2998A.
46. Roberts, G.C.; Ommundsen, Y. (1996). Goal orientations and
perceived purposes of training among elite athletes. Perceptual &
Motor Skills; Oct96, Vol. 83 Issue 2, p463, 9p, 2 charts
47. Rupert, T.A. (1989). Improving coaching behaviors through
pedagogical techniques for team and individual sport coaches.
In Critical issues in PHER: a global analysis. Proceedings of the
32nd ICHPER Anniversary World Congress held at Frostburg
State University, Frostburg, Maryland, U.S.A. July 16-21, 1989.,
International Council on Health, Physical Education and
Recreation, p.69.
48. Salminen, S.; Liukkonen, J. (1996). Coach-athlete relationship and
coaching behavior in training sessions. International journal of
sport psychology ITALIE 1996, t 27, n 1, pp 59-67, 9p, ill 37 ref
49. Schon, D.A. (1983) The Reflective Practitioner (New York, Basic
Books).
50. Smith, R.E., & Smoll, F.L. (1990). Self-esteem and children’s
reactions to youth sport coaching behaviors: A field study of selfenhancement processes. Developmental Psychology, 26, 987-993.
51. Smoll, F.L., & Smith, R.E. (1989). Leadership behaviors in sport: A
theoretical model and research paradigm. Journal of Applied Social
Psychology, 19, 1522-1551.
52. Stambulova, N.B. (1999). Dynamics of the athlete-coach relations
in the course of the athlete’s sports career. Motricidade humana/
Portuguese journal of human performance studies (Lisboa); Jan/
June 1999: 12 (1). p. 21-34
53. Stewart, M.J.; Bengier, D.J. (2001). An analysis of volleyball coaches’
coaching behavior in a summer volleyball team camp. Physical
Educator. 0031-8981, April 1, 2001, Vol. 58, Issue 2
54. Turman, P. D. (2003). Athletic Coaching from an Instructional
Communication Perspective: The Influence of Coach Experience
on High School Wrestlers’ Preferences and Perceptions of
Coaching Behaviors Across a Season. Communication Education;
Apr 2003, Vol. 52 Issue 2, p73, 14p
55. Wandzilak, T., Ansorge, C.J., & Potter, G. (1989). Comparison
between selected practice and game behaviors of youth sport
soccer coaches. Journal of Sport Behavior, 11, 78-88.
56. Westre, K.R., & Weiss, M.R. (1991). The relationship between
perceived coaching behaviors and group cohesion in high school
football teams. The Sport Psychologist, 5, 41-54.
57. Wylleman, P. (2002). Talented athletes’ perceptions of the athletecoach-parents relationships. Kinesiologia slovenica (Ljubljana);
Dec (2002)
58. Vealey, R.S.; Armstrong, L.; Comar, W. (1998). Influence of
perceived coaching behaviors on burnout and competitive anxiety
in female college athletes. Journal Of Applied Sport Psychology
(West Lafayette, Ind.); Sept 1998: 10 (2). p. 297-31
13
Children’s physical inactivity - a fact and a
challenge
Professor Chantal Simon
Nutrition Research Group Faculty of Medicine, University of Strasbourg, France
Summary
Numerous data, including our own, show that the physical activity of young people has declined dramatically over
the last decades with an accompanying increase of obesity
and negative consequences for immediate and future health.
Effective ways of combating this evolution need to be found.
The strategy we are implementing, called “Intervention
Centred on Adolescents’ Physical activity and Sedentary
behaviour” (ICAPS) is a 4-year intervention programme on
a cohort of 954 adolescents involving close collaboration of
many partners including parents, educators, health professionals, and others. At 18 months, ICAPS has furnished very
encouraging results.
Introduction
A sedentary adult lifestyle is associated with all-cause
mortality. The effect of regular physical activity on
improving lipid profile and glucose metabolism, reducing high blood pressure, countering weight gain and
obesity, retarding osteoporosis and promoting psychological well-being is extensively documented (19).
However rigorous, well-controlled, prospective studies
with children and adolescents are sparse and we do not
have any direct evidence for a link between children’s
inactivity and mortality. Nevertheless, appropriate
physical activity during youth has been demonstrated
to be associated with health-related fitness (12), including less body fatness (11), and to enhance psychological well-being (12). Furthermore, there is growing
evidence that adult health has at least one of its origins
in behaviour established during childhood and adolescence (18, 2, 20). One can also mention that inactive
youngsters are not likely to become active adults (16,
2). But what is the optimal physical activity level for
children and adolescents? Are our children inactive
and unfit? If yes, what can we do to reverse a situation,
so often considered as unavoidable?
Recommendations for physical activity in
children and adolescents
In the absence of long-term prospective studies on the
relationship between physical activity during youth and
adult morbidity or mortality, strong data in support of
any specific set of recommendations as being optimal for
young people is not available. Initial recommendations
(5) for children and adolescents were based on recommendations for adults and stated, like the latter, that
“all children should accumulate 30 minutes per day of
moderate-intensity physical activity, nearly every day of
the week.” It was added that additional benefits may be
gained by increasing either the duration or the intensity
of the activities. However, evidence that health benefits
may be obtained by accumulating activity in short bouts
over a day has been challenged.
Two consensus conferences specifically devoted
to young people have established recommendations
for physical activity (13, 4): the “First International
Consensus Conference on Physical Activity Guidelines
for Adolescents” and the “Young and Active Conference.”
The first one indicated that “all adolescents should be
physically active for at least half an hour daily or nearly
every day, as part of play, games, sports, work, transportation, recreation, physical education, or planned exercise,
in the context of family, school and community activities” and that “adolescents should also engage in three or
more sessions per week of activities that last 20 minutes
or more at a time and that require moderate to vigorous
levels of exertion.” The second conference recommended
that “all young people should participate in physical activity of moderate or high intensity for one hour per day”
and that “young people who currently do little activity
should participate in physical activity of at least moderate intensity for at least half an hour per day.” It also stipulated that “at least twice a week, some of these activities
should help to enhance and maintain muscular strength
14
and flexibility and bone health.” Both conferences were
based of a concept of an activity threshold for health promotion, for which strong experimental or epidemiologic
data are still lacking.
was observed for both genders, for all age group and for
all country of origin (17).
Are children and adolescents still inactive and
unfit?
Altogether, the observations mentioned in the last section indicate that physical activity programmes for youth
are needed. The challenge is to foster active lifestyles from
childhood through adolescence and into adult life. Longlasting primary prevention programs directed at promoting physical activity and reducing obesity in youth are
sparse (7), with only a few in Europe. Education-based
strategies, focused on the individual, have shown their
limits to change behaviour permanently (7, 10). The
myriad of interacting factors that may influence young
people’s physical activity are not understood fully but
the consensus view is that no single correlate explains
physical activity behaviour. Recently, the importance of
taking into account the social, physical and policy environment in which the subjects live when considering the
risk of becoming overweight has been emphasized (8, 6,
15). In this regard, ecological models indicate that education-based interventions associated with social support
and environmental changes that minimize the barriers
to adopting an active lifestyle have a higher potential for
changing physical activity. Furthermore, changes in daily
life physical activity, and not just for recreational purposes, could be important in a health perspective.
These considerations are the basis of the “Intervention
Centred on Adolescents’ Physical activity and Sedentary
behaviour” (ICAPS) programme (14). ICAPS is aimed at
preventing excess weight gain and cardiovascular risk in
French adolescents by promoting physical activity with
an emphasis on physical activity in a recreational purpose
and in everyday life with a lifelong perspective. ICAPS
is a randomized, ongoing study designed to last for four
years. The study cohort is constituted of 954 (91% of the
eligible adolescents) first-level students, initially aged
11.7 ± 0.6 years, of four intervention and four control
middle-schools randomly selected in the Department
of the Bas-Rhin (eastern France) after sociogeographical
stratification. We chose to begin the intervention with
students entering the middle-school, because this age is
characterised by a physical activity decrease.
ICAPS is designed at motivating and enabling
adolescents to use opportunities for physical activity
and to provide them with social support and an
environment that encourages them towards physical
activity. A multilevel programme directed at affecting the
personal, social and certain environmental determinants
of physical activity is used to promote physical activity
inside and outside school, including during everyday life,
with three principal objectives: 1) to change intrapersonal
determinants (knowledge, attitudes and motivation
towards physical activity) by means of information
and debates and also through access to new attractive
Classifying children and adolescents as active or inactive depends upon the guidelines used. In a study of 110
twelve-year-old French adolescents using triaxial accelerometry for seven days, we observed that the majority of
them accumulated 30 minutes daily of moderate intensity
activity but that the proportion fell to 21% when we considered only periods lasting more than 10 minutes at a
time. On the other hand less than 30% of the youngsters
engaged in intense activity for more than 60 minutes
per week, even when considering all sessions lasting 10
minutes or more, and not 20 minutes as recommended.
Furthermore, 40% of them did not even experience the
equivalent of a continuous 10 minute intense activity
during the week of recording.
Regardless of how the data are interpreted, studies
showing that a high proportion of adolescents do not
reach current activity recommendations are remarkably
consistent over a number of countries (16, 20), with
boys being more active than girls. Moreover, a marked
lessening is usually observed with age for both genders,
in particular as the youngsters move through secondary
school and become adults. These data make sense if we
add that some studies show that physical activity track
from adolescence to adulthood. A recent English survey
of 6 000 adults reported that 25% of those active when
aged 14 to 19 years were classified as highly active adults
compared with only 2% of those who were inactive at the
earlier age (1).
Studies determining the trend of children’s physical
activity over the last decades are not available but there is
strong evidence that there has been a substantial reduction in energy intake without a reduction in body mass
(9). This means a diminished energy expenditure and
suggests that children and adolescents have become more
sedentary over the past 70 years. In addition, there is no
doubt that the number of hours devoted to sedentary
leisure activities, such as television viewing, video games
and computer/internet use has increased in the last two
decades. Finally, even if less than 2% of the children tested in the Children’s Health and Exercise Research Centre
had
2 peaks below the “health-risk” threshold (3), a
recent meta-analysis suggests that children’s physical performances have deteriorated over the last 20 years, which
supports the hypothesis of a decline of physical activity
over time. In that study, based on measures obtained from
a 20 meters shuttle test in nearly 130 000 children of 11
countries between 1981 and 2000, the authors observe a
decrease in mean aerobic capacity of 0.43% per year, that
is to say 8.6% in 20 years! The aerobic capacity decline
Physical inactivity, an inevitable consequence
of our society?
15
activities during recesses and afterschool hours, 2) to
encourage social support by parents, peers, teachers
and physical activity instructors, and 3) to provide
environmental, structural and institutional conditions
for physical activity that encourage the adolescents to
use the knowledge and skills they have learned. Adapted
times and places, open participation, emphasis on fun
and meeting with others and absence of restricting
competitive aspects are the means used to reduce the usual
barriers to physical activity. Concern for accessibility and
safety are ever-present. The intervention components are
not school-restricted but involve numerous partnerships
intervening at different levels (school boards, teachers
and medical staffs, physical activity and club educators,
families, territorial and community agencies in charge
of recreational areas and transportation infrastructures,
etc.).
Throughout the first 18 months of intervention, high
participation rates were attained for the activities proposed. At 18-month follow-up, the proportion of adolescents
not practicing supervised physical activity outside school
was reduced by 67% in intervention schools compared to
control schools (12% vs 36%; p<10-4). Concerning sedentary behaviours (like watching TV more than two hours a
day), while the proportion of students remained stable in
intervention schools, it increased from 30 to 40% in control schools. A high level of TV watching was reduced by
40 % in intervention schools compared to controls (odds
ratio (OR) =0.6; p<0.001). Of interest is the fact that this
improvement in physical activity engagement during leisure time was associated with an increase in everyday activity. At follow-up, the proportion of students who walk or
cycle more than 20 minutes a day to and from school was
significantly higher in the intervention schools compared
to controls (OR=1.5; p<0.02). All these modifications
were associated with changes of attitude towards physical
activity. Both self-confidence towards physical activity
and intention to do physical activity even in the presence
of difficulties, two parameters known to predict longterm physical activity changes, improved in intervention
students as compared to control students (p<0.0001). The
improvements observed were higher for girls compared
to boys, and higher for students who did not initially have
regular leisure time physical activity. These first results
confirm the feasibility and potential efficacy of ICAPS to
promote physical activity and thereby to contain excess
weight gain and cardiovascular risk in French adolescents. Of course it remains to be demonstrated that these
positive results will be long-lasting and that they will have
an effect on health outcome. The four-year duration of
the study will be a major factor for evaluating the longterm effectiveness of the intervention.
References
10. Kahn EB, Ramsey LT, Brownson RC et al. The effectiveness of
interventions to increase physical activity. A systematic review. Am
J Prev Med 2002; 22 (4 Suppl): 73-107.
11. Klein-Platat C, Oujaa M, Wagner A, Haan MC, Arveiler D,
Schlienger JL, Simon C. Physical activity is inversely related to
waist circumference in 12-y-old French adolescents. Int J Obes,
2004 (in press).
12. Riddoch C, Boreham C. Physical activity, physical fitness and
children’s health: current concepts. In: Armstrong N, van Mechelen
W. Paediatric exercise science and medicine. University Press. Oxford
2000:243-249.
13. Sallis JF, Patrick K. Physical activity guidelines for adolescents:
Consensus statement. Pediatr Exerc Sci 1994; 6: 299-463.
14. Simon C, Wagner A, DiVita C, Rauscher E, Klein-Platat C, Arveiler
D, Schweitzer B, Triby E. Intervention Centred on Adolescents’
Physical activity and Sedentary behaviour (ICAPS): concept and
6-month results. Int J Obes, 2004, (in press).
15. Swinburn B, Egger G, Raza F. Dissecting obesogenic environments:
the development and application of a framework for identifying
and prioritizing environmental interventions for obesity. Prev Med
1999; 29 (6): 563-570.
16. Tammelin T, Nayha S, Hills AP, Jarvelin MR. Adolescent
participation in sports and adult physical activity. Am J Prev Med
2003; 24(1): 22-28.
1. Activity and Health Research. Allied Dunbar National Fitness Survey.
London: Sports Council and Health Education Authority, 1992.
2. Armstrong N, Van Mechelen W. Are young people fit and active?
In: Biddle S, Sallis J, Cavill N. Young and Active? London: Health
Education Authority, 1998: 69-97.
3. Armstrong N, Welsman JR. Development of aerobic fitness during
childhood and adolescence. Pediatr Exerc Sci 2000;12:128-149.
4. Biddle S., Sallis JF, Cavill NA. Young and active? Young people
and health enhancing physical activity. Evidence and implication.
London. Health Education Authority. 1998.
5. Blair S, Clark D, Cureton K, Powell K. Exercise and fitness in
childhood: implications for a lifetime for health. In: C Gisolfi, D
Lamb. Perspective in exercise and sports medicine: youth exercise
and Sport 1989: 401-430.
6. Booth SL et al. Environmental and societal factors affect food
choice and physical activity: rationale, influences, and leverage
points. Nutr Rev 2001; 59(3): S21-S36.
7. Campbell K, Waters E, O’Meara S, Kelly S, Summerbell C.
Interventions for preventing obesity in children. Cochrane
Database Syst Rev 2002(2):CD001871.
8. Davison KK, Birch LL. Childhood overweight: a contextual model
and recommendations for future research. Obes Rev 2001; 2(3):
159-171.
9. Durnin JVGA. Physical activity levels past and present. In: Norgan
N. Physical Activity and Health. University Press: Cambridge, 1992:
20-27.
Conclusion
As for adults, numerous data indicate that appropriate
physical activity during youth is an important determinant of immediate and future health. On the other hand,
the results of surveys carried out in various countries
show that the proportion of young people whose physical
activity does not reach the minimum recommended has
markedly increased during the last decades. The search
for effective ways of dealing with this evolution needs
the use of a broad model rather than specific approaches.
Such a strategy clearly requires close collaboration by all
the partners concerned: parents, educators, health professionals but also probably urbanists, industrialists and
legislators.
16
17. Tomkinson GR, Leger LA, Cazorla G. Secular trends in the
performance of children and adolescents (1980-2000), an analysis
of 55 studies of the 20m shuttle run test in 11 countries. Sports Med
2003; 33(4): 285-300.
18. Twisk JW. Physical activity, physical fitness and cardiovascular
health. In: Armstrong N., van Mechelen W. Paediatric exercise and
medicine. Oxford University Press. 2000: 253-263.
19. U.S. Department of Health and Human Services. A Report of the
Surgeon General. Atlanta, GA: U.S. Department of Health and
Human Services, Centres for Disease Control and Prevention,
National Centre for Chronic Disease Prevention and Health
Promotion 1996.
20. van Mechelen W, Twisk JW, Post GB, Snel J, Kemper HC. Physical
activity of young people: the Amsterdam Longitudinal Growth and
Health Study. Med Sci Sports Exerc 2000; 32(9): 1610-1616.
17
Children’s physical activity and nutrition
Carine Klein-Platat, Chantal Simon
Nutrition Research Group, Faculty of Medicine, University of Strasbourg, France
Summary
Cardiovascular risk factors, particularly obesity, and
their clustering, called metabolic syndrome, increased significantly in adults but in children and adolescents too.
The etiology of these factors corresponds to complex interactions between genetic, metabolic and environmental
factors. Althoug its indisputable role, genetic can’t alone
explain the recent evolution. Some characteristics of our
lifestyle are very likely to play a role in this trend. Diet
and physical activity appeared as the both main suspects.
Some convincing arguments and our own results indicate
that these both factors are indeniably implicated in the
origin and development of obesity and the metabolic
syndrome in children and, further, that they are interrelated. Although the mechanisms underlying their impact on
the metabolic syndrome and cardiovascular risk remain
not fully understood, diet and physical activity should be
targeted by future prevention strategies and preferentially
simultaneously.
Introduction
Since 1800, life expectancy has doubled in industrialized nations, partly from improvements in medical care,
and more from public health and general economic
prosperity. Over this period the nature of disease has
changed. Infectious illnesses have been superseded as
prime causes of mortality by the degenerative diseases
now endemic in Western societies. Cardiovascular diseases and associated risk factors in particular have been
characterised by a worrisome increase in the last decades.
This phenomenon, which concerns not only adults but
also more dramatically children and adolescents, cannot
be attributed to genetic determinants alone and even less
to recent genetic mutations. The mismatch between our
westernised modern lifestyle and our genome, which in
fact evolves very slowly, fosters the development of cardiovascular risk factors (6, 7, 13).
While the role played by environment in the cardiovascular risk factor explosion is established, many crucial
questions remain unanswered. The environment consists
of a complex group of parameters. Which of them are
more specifically implicated and in which manner?
Among environmental factors, physical activity and
diet have been recognized since ancient Greece as high
determinants of health status (41). Their respective influence on cardiovascular factors, their interrelation and
the underlying mechanisms remain poorly explored in
children and adolescents. Efficient prevention directed
towards children and adolescents need to answer to
these questions.
Worrisome increase of cardiovascular risk
factors and obesity
Cardiovascular diseases illustrate the recent epidemic
evolution of chronic diseases. They represent one of the
main causes of mortality in industrialized countries and,
in spite of therapeutic progress, they were responsible
for 46.8% of deaths in 2000 (1). These data are explained
mainly by the increase of cardiovascular risk factors, and
more specifically obesity, insulin-resistance and diabetes,
hypertension, dyslipidemia, etc…. According to a metaanalysis of the European Group for the study of Insulin
Resistance (EGIR), 27% of European men aged less than
40 years and 21% of women of same age are insulin resistant. Similarly, high triglyceride levels associated with
low HDL-cholesterol levels are found in 25% of men and
8% of women (4).
These results are all the more disturbind in that a
phenomenon of aggregation of these factors tends to
occur in the same individuals (2, 25, 31, 39, 40) and that
this aggregation is associated with a higher cardiovascular risk than the sum of the risks linked to each factor
alone (39). Such a clustering (also called syndrome X,
metabolic syndrome or insulin resistance syndrome),
18
first described by Reaven in 1988 (32), is defined by the
simultaneous presence of abdominal obesity, hyperinsulinemia or glucose intolerance, high blood pressure and
dyslipidemia. In their meta-analysis, EGIR found that
among adults aged less than 40 years, 13% of men and
4% of women were concerned by this syndrome.(4)
This progression was observed in adults but in children and adolescents too.(2, 27, 30, 40) In the Amsterdam
Growth and Health Study (AGHS), conducted in 1977,
7.3% of the 12-15 year-old boys and 5.2% of the girls of
the same age group presented a metabolic syndrome.(39)
Among all the components of the metabolic syndrome,
obesity has a particular status due to its remarkable increase over the last decades. Whereas obesity concerned
less than 10% of children worldwide in 1975, almost 25%
of them are currently affected.(17) European countries
are not spared at all. In a study conducted in 12 year-old
French adolescents, we found that 22.7% of them where
overweight,(20) and that 13% presented a metabolic
syndrome (unpublished data), as compared to the above
data obtained in the AGHS 25 years ago.
Obesity and metabolic syndrome: which is
responsible?
Two main suspects: diet and physical activity
Obesity and the metabolic syndrome result from
complex interactions between genetic, metabolic and
environmental factors. In spite of its unquestionable role,
genetics cannot alone explain the recent evolution, and
environmental factors are likely to have an important
implication. It is established that diet contributes to these
pathologies through its quantitative but also qualitative
characteristics. However numerous data indicate that
other behaviours, like physical activity, cannot be neglected.(21, 26) Most of our knowledge concerning the
relationships between diet, physical activity and health
status has been obtained from adults. The importance of
having analogous data from children, in spite of difficulties in evaluating their diet and physical activity, has been
recognized more recently.
Diet, physical activity and health status: what we
know and do not know
Diet, obesity and metabolic syndrome
Weight regulation is indisputably based on the equation: stored energy = energy intake – energy expenditure.
Thus any caloric excess induces weight gain if prolonged.
Conversely, no matter what the individual genetic susceptibility is, obesity cannot occur in the absence of energy
imbalance. Food’s contribution to obesity development
has been under discussion for a long time, because numerous studies have not been able to quantify the higher
energy intake in obese people very well. The use of more
objective isotope-based measurements, based on isotope,
have made it possible to demonstrate clearly that food
intake is often underestimated by obese subjects.
Different qualitative characteristics of modern food,
such as energy density (determined by its fat content but
not solely), variety and high palatability, may delude food
control mechanisms, thus contributing to higher energy
intake and weight gain (14, 28, 36). A positive relationship between sugar-sweetened drink consumption and
obesity in children has also been highlighted.(22) On the
other hand, food consumption habits have also changed:
snacking, out-of-home food intakes are common features of our societies. Nibbling and snacking, particularly
important in children, may contribute to higher energy
intake due to the type of food offered and ingested in
these circumstances, which are often of high-density and
palatability, and to meal destructuration itself. Increased
portions size and out-of-home meals have also been suspected to favour higher energy intakes.
Physical activity, obesity and metabolic syndrome
Regular practise of physical activity has been related
to a lesser weight gain (11, 33, 38) as well as to a lower
prevalence of obesity, both in adults and in children.(12,
15, 16, 23, 33) Moreover, physical activity appears to
contribute to an improvement of the cardiovascular risk
profile in children and adolescents (lower triglycerides
levels and higher HDL-cholesterol (3, 5, 38), lower blood
pressure (34, 38) and higher insulin sensitivity (38)), as
previously described for adults. We recently identified
an inverse relationship between physical activity and
waist circumference, which can be considered a good
marker of cardiovascular risk in adolescents.(35, 37)
Interestingly, the inverse relationship between physical
activity and waist circumference persisted after adjustment on body mass index, with a greater effect for the
heaviest adolescents.(19) Similarly, we have demonstrated
that insulin sensitivity was significantly associated with
physical activity (inversely) and with TV presence in the
bedroom (directly).
Physical activity and diet: two related behaviours
In the context of our environment, it is essential to
understand that overnutrition has to be evaluated by
taking into account the level of energy expenditure. An
energy intake of 2000 Kcal/day may be adequate in a 10
year-old child practicing a high physical activity level but
too high for a sedentary child. This was clearly illustrated
in the Framingham Study, which showed that children
that both consumed a high fat diet and watched TV a
lot are the persons with the higher increase in body fat
during subsequent years.(29)
These results indicate that the development of obesity,
and more generally of metabolic syndrome and cardiovascular risk factors, result from an interrelationship between diet and physical activity rather than to the additive
effect of one plus the other. Although the underlying mechanisms are not fully understood, these data further indicate that these two factors should be considered together
when studying their effects on health, which surprisingly
is rarely the case, in particular in children. The fact that
19
favourable behaviours tend to cluster in children (unpublished data on 12 year-old adolescents), as previously
described for adults, is another reason to consider diet
and physical activity simultaneously. Another example
of interrelationship between physical activity level and
diet is illustrated by the influence of TV viewing on food
choices and lunch composition.(8)
New tracks
Adipose tissue is more than a storage tissue. It secretes
several biologically active molecules among them leptin,
adiponectin and IL6. A key role of these substances in
the genesis of the metabolic syndrome and more largely
of cardiovascular risk has been suggested, (18, 24, 43)
leading to the hypothesis that obesity may be an inflammatory disease.(9, 10) High levels of inflammatory
markers like CRP, IL6 and TNFalpha have been observed
in obese and/or insulin-resistant adults and more recently
in obese children (42). An association with risk of future
diabetes or with cardiovascular morbidity has also been
demonstrated.
Some recent studies indicate that, apart from their
effects on energy balance, diet and physical activity may
target these markers, providing new research opportunities. We recently observed that the relationship between
certain cytokines and insulin-resistance in adolescents
partly depends on physical activity practice. Other studies have shown that physical activity and polyunsaturated
fatty acids are inversely associated with plasmatic levels
of inflammatory proteins in different populations.(42)
Conclusion
More than simple suspects, physical activity and diet are
two indeniable key environmental determinants of obesity and cardiovascular risk. Although the mechanisms
underlying their impact on the metabolic syndrome and
cardiovascular risk are not fully understood, numerous data indicate that they should be targeted by future
prevention strategies, and preferentially simultaneously
because of their high interrelationship.
References
1. Aboderin I, Kalache A, Ben-Shlomo Y, Lynch JW, Yajnik CS, Kuh
D, and Yach D. Life course perspectives on coronary heart disease,
stroke and diabetes: key issues and implications for policy and
research. Geneva, World Health Organization, 2001.
2. Andersen LB, Wedderkopp N, Hansen HS, Cooper AR, and Froberg
K. Biological cardiovascular risk factors cluster in Danish children
and adolescents: the European Youth Heart Study. Prev Med 37:
363-367, 2003.
3. Armstrong N and Welsman JR. Assessment and interpretation of
aerobic fitness in children and adolescents. Exerc Sport Sci Rev 22:
435-476, 1994.
4. Balkau B, Charles MA, Drivsholm T, Borch-Johnsen K, Wareham
N, Yudkin JS, Morris R, Zavaroni I, van Dam R, Feskins E, Gabriel
R, Diet M, Nilsson P, and Hedblad B. Frequency of the WHO
metabolic syndrome in European cohorts, and an alternative
definition of an insulin resistance syndrome. Diabetes Metab 28:
364-376, 2002.
5. Blair S, Clark D, Cureton K, and Powell K. Exercise and fitness in
childhood: implications for a lifetime for health. In: C Gisolfi, D
Lamb. Perspective in exercise and sports Medicine: youth exercise
and sport:: 401-430, 1989.
6. Booth FW, Chakravarthy MV, Gordon SE, and Spangenburg EE.
Waging war on physical inactivity: using modern molecular
ammunition against an ancient enemy. J Appl Physiol 93: 3-30, 2002.
7. Booth FW, Gordon SE, Carlson CJ, and Hamilton MT. Waging war
on modern chronic diseases: primary prevention through exercise
biology. J Appl Physiol 88: 774-787, 2000.
8. Coon KA, Goldberg J, Rogers BL, and Tucker KL. Relationships
between use of television during meals and children’s food
consumption patterns. Pediatrics 107: E7, 2001.
9. Das UN. Is obesity an inflammatory condition? Nutrition 17: 953966, 2001.
10. Das UN. Obesity, metabolic syndrome X, and inflammation.
Nutrition 18: 430-432, 2002.
11. Deheeger M, Rolland-Cachera MF, and Fontvieille AM. Physical
activity and body composition in 10 year old French children:
linkages with nutritional intake? Int J Obes Relat Metab Disord 21:
372-379, 1997.
12. Dowda M, Ainsworth BE, Addy CL, Saunders R, and Riner W.
Environmental influences, physical activity, and weight status in
8- to 16-year-olds. Arch Pediatr Adolesc Med 155: 711-717, 2001.
13. Eaton SB, Strassman BI, Nesse RM, Neel JV, Ewald PW, Williams
GC, Weder AB, Eaton SB, 3rd, Lindeberg S, Konner MJ, Mysterud I,
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
and Cordain L. Evolutionary health promotion. Prev Med 34: 109118, 2002.
Fung TT, Rimm EB, Spiegelman D, Rifai N, Tofler GH, Willett
WC, and Hu FB. Association between dietary patterns and plasma
biomarkers of obesity and cardiovascular disease risk. Am J Clin
Nutr 73: 61-67, 2001.
Goran MI, Reynolds KD, and Lindquist CH. Role of physical
activity in the prevention of obesity in children. Int J Obes Relat
Metab Disord 23 Suppl 3: S18-33, 1999.
Hernandez B, Gortmaker SL, Colditz GA, Peterson KE, Laird NM,
and Parra-Cabrera S. Association of obesity with physical activity,
television programs and other forms of video viewing among
children in Mexico city. Int J Obes Relat Metab Disord 23: 845-854,
1999.
http://www.iotf.org/media/IOTFmay28.pdf.
Huang KC, Lin RC, Kormas N, Lee LT, Chen CY, Gill TP, and
Caterson ID. Plasma leptin is associated with insulin resistance
independent of age, body mass index, fat mass, lipids, and pubertal
development in nondiabetic adolescents. Int J Obes Relat Metab
Disord 28: 470-475, 2004.
Klein-Platat C, Oujaa M, Wagner A, Haan MC, Arveiler D,
Schlienger JL, and Simon C. Physical activity is inversely related
to waist circumference in 12 y-old French adolescents. Int J Obes
Relat Metab Disord, 2004.
Klein-Platat C, Wagner A, Haan MC, Arveiler D, Schlienger JL,
and Simon C. Prevalence and sociodemographic determinants of
overweight in young French adolescents. Diabetes Metab Res Rev
19: 153-158, 2003.
Livingstone B. Epidemiology of childhood obesity in Europe. Eur J
Pediatr 159 Suppl 1: S14-34, 2000.
Ludwig DS, Peterson KE, and Gortmaker SL. Relation between
consumption of sugar-sweetened drinks and childhood obesity: a
prospective, observational analysis. Lancet 357: 505-508, 2001.
McMurray RG, Harrell JS, Deng S, Bradley CB, Cox LM, and
Bangdiwala SI. The influence of physical activity, socioeconomic
status, and ethnicity on the weight status of adolescents. Obes Res
8: 130-139, 2000.
McPherson R and Jones PH. The metabolic syndrome and type
2 diabetes: role of the adipocyte. Curr Opin Lipidol 14: 549-553,
2003.
Milligan RA, Thompson C, Vandongen R, Beilin LJ, and Burke V.
Clustering of cardiovascular risk factors in Australian adolescents:
association with dietary excesses and deficiencies. J Cardiovasc
Risk 2: 515-523, 1995.
20
26. Molnar D and Livingstone B. Physical activity in relation to
overweight and obesity in children and adolescents. Eur J Pediatr
159 Suppl 1: S45-55, 2000.
27. Monge R and Beita O. Prevalence of coronary heart disease risk
factors in Costa Rican adolescents. J Adolesc Health 27: 210-217,
2000.
28. Ness AR and Powles JW. Fruit and vegetables, and cardiovascular
disease: a review. Int J Epidemiol 26: 1-13, 1997.
29. Proctor MH, Moore LL, Gao D, Cupples LA, Bradlee ML, Hood
MY, and Ellison RC. Television viewing and change in body fat
from preschool to early adolescence: The Framingham Children’s
Study. Int J Obes Relat Metab Disord 27: 827-833, 2003.
30. Program NCE. Report of the Expert Panel on Blood Cholesterol
Levels in Children and Adolescents. Pediatrics 89: 523-578, 1992.
31. Raitakari OT, Porkka KV, Viikari JS, Ronnemaa T, and Akerblom
HK. Clustering of risk factors for coronary heart disease in children
and adolescents. The Cardiovascular Risk in Young Finns Study.
Acta Paediatr 83: 935-940, 1994.
32. Reaven GM. Banting Lecture 1988. Role of insulin resistance in
human disease. Diabetes 37: 1595-1607, 1988.
33. Robinson TN. Television viewing and childhood obesity. Pediatr
Clin North Am 48: 1017-1025, 2001.
34. Sallis JF and Patrick K. Physical activity guidelines for adolescents:
Consensus statement. Pediatr Exerc Sci 6: 299-463, 1994.
35. Savva SC, Tornaritis M, Savva ME, Kourides Y, Panagi A, Silikiotou
N, Georgiou C, and Kafatos A. Waist circumference and waist-toheight ratio are better predictors of cardiovascular disease risk
factors in children than body mass index. Int J Obes Relat Metab
Disord 24: 1453-1458, 2000.
36. Snowdon DA. Animal product consumption and mortality because
of all causes combined, coronary heart disease, stroke, diabetes, and
cancer in Seventh-day Adventists. Am J Clin Nutr 48: 739-748, 1988.
37. Taylor RW, Jones IE, Williams SM, and Goulding A. Evaluation
of waist circumference, waist-to-hip ratio, and the conicity index
as screening tools for high trunk fat mass, as measured by dualenergy X-ray absorptiometry, in children aged 3-19 y. Am J Clin
Nutr 72: 490-495, 2000.
38. Twisk JW. Physical activity, physical fitness and cardiovascular
health. In: Armstrong N., van Mechelen W. Paediatric exercise and
medicine. Oxford University Press: 253-263, 2000.
39. Twisk JW, Boreham C, Cran G, Savage JM, Strain J, and van
Mechelen W. Clustering of biological risk factors for cardiovascular
disease and the longitudinal relationship with lifestyle of an
adolescent population: the Northern Ireland Young Hearts Project.
J Cardiovasc Risk 6: 355-362, 1999.
40. Twisk JW, Kemper HC, van Mechelen W, and Post GB. Clustering
of risk factors for coronary heart disease. The longitudinal
relationship with lifestyle. Ann Epidemiol 11: 157-165, 2001.
41. U.S. Department of Health and Human Services. A report of
the Surgeon General. Atlanta GUSDoHaHS, Centres for Disease
Control and Prevention, National Centre for Chronic Disease
Prevention and Health Promotion. 1996.
42. Visser M. Higher levels of inflammation in obese children.
Nutrition 17: 480-481, 2001.
43. Weiss R, Dziura J, Burgert TS, Tamborlane WV, Taksali SE, Yeckel
CW, Allen K, Lopes M, Savoye M, Morrison J, Sherwin RS, and
Caprio S. Obesity and the metabolic syndrome in children and
adolescents. N Engl J Med 350: 2362-2374, 2004.
21
Trends in physical education
Susan Capel
Brunel University, London
Introduction – the context in which we are
working
As physical educators, we are working in an environment in which change is constant, fast and unpredictable.
Thus, not only do we need to understand the current context in which physical education is working; we also need
to be proactive in anticipating change and trying to predict future trends, then make informed decisions to plan
for future change. Further, we need to look at the context
more broadly than education and sport – including, for
example, political changes; economic changes, including
globalisation and the influence of technology; and changing value systems – all of which influence physical education directly or indirectly. Physical educators therefore
need political, economic and social awareness.
The current context and future trends in
england
First, four aspects of the context in which we are working in England, are highlighted: that is, education, health,
sport and crime.
Some of the government’s current concerns with
education are the number of pupils reaching a specified
standard of numeracy and literacy at age 11, the number
of pupils achieving a specified number of passes in examinations at age 16, and the percentage of young people
entering higher education. The focus in education has
therefore been on academic subjects and not on physical
education. In primary education in recent years, an increased amount of time has been devoted to improving
literacy and numeracy. This has resulted in less time
being given to other subjects. Although some teachers
prioritise physical education in this time, others give
physical education low priority due to lack of subject
knowledge and confidence to teach the subject. This is a
result of a number of factors, including poor experiences of physical education at school, resulting in negative
attitudes to the subject, and limited time devoted to
physical education in initial teacher education. Thus,
there is a gap between good and poor physical education in primary school. In schools where physical education is poor, pupils are likely to transfer to secondary
schools with poor skills. In some secondary schools, the
pressure to improve standards of achievement results
in physical education being marginalized and seen as
recreation or a break from academic subjects. Thus, the
time and resources devoted to physical education are
reduces, as is its prestige.
Some of the government’s concerns with health include
reducing risk factors associated with ill health, such as
obesity, smoking, drinking and drugs. As a result, increasing participation in physical activity among all sections
of the population is identified as being important. One
obvious way in which this can be done is to encourage
participation among youngsters through provision of
physical activity both in physical education curriculum
time and extra-curricular activities in and outside school.
Thus, physical education has a large role to play in promoting health through developing skills, confidence and
positive attitudes to participation in physical activity.
The low prestige of physical education, poor quality
physical education and lack of skills are problems in
their own right and in relation to developing confidence
to participate in physical activity for health outside and
after school. However, they are also of concern in relation to another major trend in recent years; the need to
identify talented pupils and increase opportunities for
them to realise their potential. There are many reasons
for the focus on performance – including increasing the
profile and prestige of the country which, in the UK at
present, is more acute in light of the bid for London to
host the 2012 Olympics. Physical education is perceived
by government and other agencies to play a key role in
both identifying and developing this potential.
22
Despite the dual focus on participation in physical activity for health and to improve performance of high-level
performers, the predominant focus has been, and is, biased towards high-level performance. This results in increased focus on sport as opposed to physical education per
se, for example, increasing competition between schools
and participation in extra-curricular activities and clubs
and local or regional development squads designed to
improve their performance. Often talented pupils become
less involved in physical education and extra-curricular
activities in school and more involved outside school.
This has resulted in a shift of terminology in general use
from physical education to physical education and school
sport – particularly by government and agencies concerned with sport.
Thus, there is pressure on physical education in relation
to its place in the school curriculum, but also pressure
within physical education in relation to the dual focus
expected by others.
Some of the government’s concerns with crime include,
for example, disturbances in town centres – particularly
on Friday and Saturday evenings as young people leave
pubs and nightclubs, drug related crime – mainly due to
the need for money needed to feed the addict’s habit, as
well as an increase in gun related crime. Young people
with poor literacy and numeracy and poor skills are less
likely to be employed on leaving school. Thus, they have
a lot of time available without having a focus. They may
therefore be encouraged to become involved in crime.
Physical education is perceived to have a role to play in
helping to keep young people away from crime by building character, developing morality and team working
as well as positive attitudes to participation in physical
activity after leaving school as well as through its contribution to whole school improvement.
This context has resulted in the government – perhaps
rather belatedly, recognising the important contribution
of physical education to the broader agenda – both inside
and outside schools, including the four aspects highlighted; that is, whole school improvement, improving health,
improving the performance of high-level sports people in
national and international competition, and contributing
to a reduction in crime. Indeed, physical education is one
of only four subjects compulsory at Key Stage 4 in the
National Curriculum (alongside English, mathematics
and science). In order to meet this agenda – in England
there is increased resources, funding and time and in-service education being allocated for physical education and
school sport.
So, what is the impact of this context on physical education? What does physical education need to do to take
the opportunity available in the current context to provide evidence of the significant contribution it makes to
government priorities and thereby provide a strong case
to retain its priority in future? how is physical education
leading future developments to address challenges that
arise in future?
What are the current developments and
initiatives in which physical education is
involved to develop as a subject in its own right
and in contributing to the broader agenda?
First, it is important that physical educators are clear
about – and are able to articulate, what physical education and what the core of physical education is; that is,
to physically educate pupils through the development of
physical skills and competence, confidence and positive
attitudes to physical education, to encourage participation throughout life.
The National Curriculum for Physical Education (2000)
says that:
Physical education develops pupils’ physical competence and confidence, and their ability to use these to
perform in a range of activities. It promotes skilfulness,
physical development and a knowledge of the body in
action. Physical education provides opportunities for
pupils to be creative, competitive and face up to challenges as individuals and in groups and teams. It promotes
positive attitudes towards active and healthy lifestyles.
Pupils learn how to think in different ways to suit a wide
variety of creative, competitive and challenging activities.
They learn to plan, perform and evaluate actions, ideas
and performances to improve their quality and effectiveness. Through this process pupils discover their aptitudes,
abilities and preferences, and make choices about how to
get involved in lifelong physical activity.
However, as well as focusing on the core of the subject,
in the current context in England, all subjects – including physical education, are required to contribute to
the broader school curriculum. These include personal,
social and health education and citizenship as well as
cross-curricular themes, identified as the development
of language, promoting pupils’ spiritual, moral, social and
cultural development; promoting key skills – particularly
communication, application of number, information
technology, working with others, improving own learning
and performance, problem solving; and promoting other
aspects of the curriculum – particularly thinking skills,
work-related learning and education for sustainable development. Thus, it is important that physical educators are
clear about what they can best contribute to the broader
school curriculum.
Thus, teachers need to consider their priorities for and
therefore their teaching of physical education in order to
retain the core of physical education – the development of
a physically educated person, but also to address this broader agenda. This challenges physical educators in terms
of content, but perhaps more importantly – and harder
to address, how they teach the subject. Addressing how
they teach may be harder for some teachers than others.
Some teachers entering and already in the profession are
more focused on coaching and the rewards of success of
school teams and individual pupils. They may view the
teaching of curriculum physical education as necessary
23
to enable them to achieve this goal. However, their heart
is in coaching. Thus, they are likely to face a particular
challenge in broadening the content of their lessons and
their teaching styles and strategies both to cater for and
address the needs of individual pupils, and to achieve a
broader range of outcomes.
This requires that we are clear about what knowledge
– other than content knowledge, physical education teachers need to be effective teachers and that they not only
develop that knowledge but are also able to reflect on it
to enable them to develop as teachers. The development
of knowledge for teaching is of increasing interest due to
research that shows the limited view of subject knowledge of many physical education teachers – which is likely
to impact on what and how they teach. There is research
currently being undertaken to look at this in more detail.
There are a range of initiatives designed to improve the
quality of physical education and to enable physical education to make an effective contribution to the broader
agenda. These initiatives extend throughout the whole of
compulsory schooling in England.
Early years/primary physical education
The importance of early years physical education to
providing a solid foundation in physical skills on which
pupils can develop throughout their education is now
recognised explicitly in a number of ways, and a number
of terms are used, perhaps the most common being the
development of physical literacy. In Scotland there is a
programme called basic moves and in England a resource
entitled ‘Observing Children Moving’, both of which are
designed to help primary teachers – and others working
with young children, to improve the basic physical skills
of pupils whilst, at the same time, looking at the holistic
development of young children as the basis for physical
confidence and self esteem. ‘Observing Children Moving’
is a distance learning package based on a CD-Rom both
to help those working with young children to start out
on and support their movement observation and analysis
and enable them to make a difference to the movement
competence of children aged 3-7 years. The CD-Rom
shows basic movements performed by children at beginning, middle and advanced stages to illustrate clearly the
development of such skills, acknowledging the importance of child development. Suggested activities which
can be introduced to children to help increase their
movement vocabulary and to enhance technical aspects
of performance are also included. Another CD-Rom is
being developed that focuses on the movement of children aged 7-11, particularly in recognised games and other
physical activities.
There are a range of other physical education and
school sport initiatives in both primary and secondary
schools, both to improve physical education itself by providing high quality physical education and to contribute
to the broader agenda.
Active Schools – Activemark and Sportsmark
What is the Activemark awards scheme?
Activemark and Activemark Gold is an accreditation
scheme for the primary sector that recognises and rewards
a school for its commitment to promoting the benefits of
physical activity and offering good physical activity provision. The programme provides schools with a thorough
auditing and development tool to help raise the standard
of physical activity provision. The Activemark process is
closely linked with the British Heart Foundation’s (BHF)
The Active School Resource Pack for Primary Schools,
which offers practical steps and guidance on how to plan,
as well as ideas on improving all-round physical activity
provision.
What is the Sportsmark awards scheme?
Sportsmark is an accreditation scheme for secondary
schools run by Sport England. It is a developmental and
auditing tool that rewards and recognises a school for a
broad and balanced physical education curriculum and
its out of hours sports provision.
There are two levels of award: Sportsmark and
Sportsmark Gold. Since the programme’s launch five
years ago, nearly 2500 applications have been received
and over 1,986 awards made.
Specialist Schools
In order to help primary schools to achieve the
Activemark award, links between primary and secondary schools are being strengthened through a number
of initiatives – many of which are coordinated through
Specialist Sports Colleges. These are part of the initiative
to develop specialist schools across the country.
What are Specialist Schools?
The Specialist Schools programme promotes school
improvement by providing opportunities for schools to
work to their strengths, enabling them to deliver effective
teaching and learning in their area of expertise, as well as
across the curriculum, and to drive innovation. Applicant
schools engage in a thorough audit of their progress so far
and set out plans and targets for specialist subject improvement as well as whole school targets.
There are 10 categories of Specialist Schools:
Arts; Business and Enterprise; Engineering; Humanities;
Language; Mathematics and Computing; Music; Science;
Sports; Technology.
What is the vision of Specialist Sports Colleges?
The aim of Sports Colleges is to raise standards of
achievement in physical education and sport for all their
pupils across the ability range leading to whole school
improvement. They are a regional focal points for:
• promoting excellence in physical education and community sport;
• extending links between families of schools, sports
bodies and communities;
• sharing resources;
24
• developing and spreading good practice;
• helping to provide a structure through which young
people can progress to careers in physical education
and sport.
The goal is for Sports Colleges to increase participation
in physical education and sport for all pre and post 16
year olds and develop the potential of talented performers. One way in which this is done is through the School
Sports Coordinator programme, which is coordinated
through Sports Colleges.
School sports coordinator programme
Objectives of school sports coordinator programme
Strategic planning in relation to:
•
•
•
•
•
Developing liaison between primary and secondary
schools
Promoting school to community sport
Developing out-of-school-hours activity
Developing coaching and leadership
Raising standards of physical education and school
sport.
Roles of staff in the school sports coordinator
programme:
• Primary Link Teachers are responsible for the development and delivery of a high quality physical education and out of hours school sport programme within
their own school.
• Specialist Link Teachers provide qualified cover when
releasing a teacher to play a School Sports Coordinator
role. Specialist Link Teachers may have a particular
strength within the National Curriculum.
• School Sports Coordinators are responsible for the
coordination and development of after-school activity,
out of school hours learning, inter and intra school
competition and local community links in their own
school and partner secondary and primary schools.
• Partnership Development Managers are responsible
for the strategic development of the School Sports
Coordinator partnership and liaison with other agencies.
Organisations which support physical education
teachers or with whom physical education teachers
work
Although it is important that physical education teachers retain control over the content and teaching of
physical education in curriculum time, the School Sports
Coordinator programme addresses physical activity and
sport outside curriculum time. There are a number of
organisations which support physical education teachers
in their curriculum work and advise on the broader role.
The Professional Subject Associations (the Physical
Education Association of the United Kingdom (PEAUK)
and the British Association of Advisors and Lecturers in
Physical Education (BAALPE) (and European Physical
Education Association (EUPEA)) provide subject speci-
fic support and “champion” their subject. There is a move
at present for the Physical Education Association of the
United Kingdom and the British Association of Advisors
and Lecturers in Physical Education to form a new joint
association, both to better support physical education
teachers as well as to promote and lobby for physical
education, with a view to securing support and continuing finance for future developments.
The General Teaching Council (GTC) aims to raise the
professional status and public standing of all teachers;
provide an independent and influential voice for teachers;
and maintain and guarantee high professional standards
of teaching.
There are also a number of individuals and agencies
with whom physical educators work in order to deliver
high quality physical education and school sport and to
address the broader agenda.
The range of partners with whom physical educators
work and who support the delivery of curriculum physical education and the provision of school sport include:
• Learning Support Assistants – whose role is to support
the learning of pupils with recognised special needs in
physical education lessons
• Higher Level Teaching Assistants
• Adults Other Than Teachers – who may support the
work of physical education teachers in curriculum
time or may make a contribution, either supporting
the work of others or as a sole contribution to extracurricular activities
• Coaches
• Sport and Dance Development Officers
• Governing Bodies of Sport
• Sports clubs – particularly those with junior sections
• Local Education Authorities
Plus sports agencies, including
• The Youth Sport Trust (YST)
• The National Council for School Sport (NCSS)
• Sports Coach UK (SCUK)
• Sport England – (including, Primary Schools Sports
Days Project)
Some of these agencies provide resources to support
physical education teachers in their delivery of the curriculum. For example, the TOPs programme developed by
the Youth Sport Trust provides resources to support the
teaching of physical education, and National Governing
Body (NGB) award schemes and the ‘Coaching for
Teachers’ programme are designed to enhance the subject knowledge of physical education teachers. In order
to work effectively with these agencies, physical education teachers need to be clear about the role and aims of
physical education and how best to achieve this – taking
a clear lead in this area. Without this clear focus and lead,
these other agencies may not support physical education;
rather, they may try to ‘fill the gap’ created. However, they
also need to be clear about the role these other agencies
can play in supporting curriculum physical education and
25
enhancing extra-curricular and out-of-school provision.
There are a range of other agencies that have a wider
remit, which includes the delivery of physical education
in curriculum time. For example:
The Qualifications and Curriculum Authority (QCA)
leads the development of all curriculum subjects, including physical education. It also identifies best practice
which can inform and enhance practice in other schools.
Current research findings from the Qualifications and
Curriculum Authority show that pupils progress is better
when practice is focused, that is: regular and frequent;
purposeful and intensive; and motivational and enjoyable. Results also show that successful physical education
and school sport contributes to: higher levels of participation and achievement; lower levels of truancy; improved
behaviour; and higher levels of attainment.
The Department for Education and Skills (DfES) is
the government ministry, which has overall responsibility for education – including schools. It has an impact
on physical education within the curriculum as well as
the framework of standards which teachers are required
to meet. It ran a programme until recently called ‘Best
Practice Research Scholarships’ that provided money to
enable practising teachers to undertake a small research
project to improve an aspect of their teaching, supported
by tutors in higher education institutions. Physical education teachers took good advantage of this scheme in a
range of projects.
Quite often in the past the Department for Education
and Skills has worked against the Department of Culture,
Media and Sport (DCMS), the government ministry which
has overall responsibility for the arts, media and sport. The
role of the Department of Culture, Media and Sport is in
relation to school sport. However, at present (and hopefully
into the future), the two ministries are working closely on
what is perhaps the biggest development in physical
education and school sport at the present time. This is
the Physical Education, School Sport and Club Links
(PESSCL) National Strategy. There are themes within this
programme which have already been highlighted.
The targets of this programme
• A national infrastructure of physical education and
sport
• Improved quality of teaching, coaching and learning
• Seventy-five percent of 5-16 year olds spending a
minimum of two hours a week on high quality physical education and sport by 2006
• Increased numbers of 5-16 year olds moving into junior clubs.
Part of the means of achieving these is to have:
• 400 specialist sports colleges/academies
• 400 School Sports Coordinator partnerships – to include 75% of schools in England by 2006
Physical education, school sport and club links
(pesscl) national strategy
• Improve the quality of teaching and learning in physical education and school sport in order to raise the
attainment of all pupils
• Increase understanding of the use of high quality
physical education and school sport in whole school
improvement
• Enhance links between high quality physical education
and school sport and the promotion of physical activity and health
• Support innovative interpretation of the National
Curriculum for Physical Education to ensure it closely
meets pupils’ needs and ensures their maximum achievement
• Enhance cross phase continuity to ensure pupil progress
This is a government funded initiative coordinated
by the Physical Education Association of the United
Kingdom, the British Association of Advisers and
Lecturers in Physical Education, the Youth Sport Trust
and Sports Coach UK.
Why the focus on physical education and school sport?
Physical education and school sport has a role in:
• Raising standards and helping narrow the achievement gap
• Raising awareness of and contributing to improving
the health of the nation
• Ensuring the UK competes successfully on the international stage
Money being put into the national strategy
• £115M over three years for the sports colleges programme
• £224M over the next three years for the school sports
coordinator partnership programme and professional
development
• £12M over three years for step into sport
• £28M over three years for coaching
• £70M over three years for clubs
• £10M in 2003/04 for sporting playgrounds
Success factors for the national strategy
• Leadership – every school will have a physical
education/sport “champion”
• Facilities – schools will have appropriate access to facilities
• Infrastructure – people will be in place to deliver the
entitlement
• Training – teachers and others have the expertise and
tools they need to provide high quality physical education and school sport
• Inclusion – all pupils benefit whatever their circumstances
• Advocacy – high awareness of the benefits of the programme.
Objectives of the National Physical Education and School
Sport Professional Development Programme (£224 million)
26
• Build on existing practice
• Build on the Qualifications and Curriculum Authorities
physical education and school sport investigation
• Integrate coaching for teachers and work by Adults
Other than Teachers.
Teachers access provision from the National Professional
Development Programme to meet local needs
The provision includes:
• Delivered modules for teachers
• Resource based, distance-learning modules for teachers
• Delivered modules for Adults Other Than Teachers
and Teaching Assistants
• Online technical support
• “Coaching for Teachers” modules for teachers
The focus of teacher modules in the programme is on
the broader agenda through the provision of high quality
physical education and school sport, including:
•
•
•
•
•
Whole school improvement
Raising attainment in physical education
The role of physical activity in enhancing health
Innovation to improve teaching and learning
Cross-phase continuity – mainly when pupils move
from the primary to the secondary school at age 11.
What ıs the future?
There are a number of initiatives to support physical
education in England at the present time. A number of
trends in physical education can be identified in these
initiatives is:
• Focus on high quality physical education and school
sport
• Physical education teachers working in partnership
• A change of focus from physical education to physical
education and school sport
• The role of physical education in promoting health as
well as its role in developing the high-level performers
of the future
• The role of physical education and school sport in
meeting the broader agenda, including whole school
improvement
• Improving continuity in physical education, particularly between the end of primary school and the start
of secondary school.
One outcome of the focus on and resources given to
physical education and school sport at the present time
is more inspection and auditing of provision in physical
education and school sport.
However, the current foci and trends influencing
physical education are unlikely to remain static.
Different foci and trends are likely to be important in
the future. The only thing that is certain is that change
will continue; indeed, it is likely to get faster and to
be more unpredictable. The ongoing challenge is to
be proactive, to predict likely changes and trends and
plan the ongoing development of physical education
accordingly. This requires money to support development. Resources to support the future development of
physical education depend on the success of the current initiatives. Thus, it is important that the profession
makes a success of the current initiatives and funding
to provide a positive platform for further support for
ongoing development. This success must result in identified change in the teaching of physical education and
its impact on the learning of individual pupils as well
as on the broader agenda, including whole school improvement. One major concern – and perhaps my own
individual concern, is that despite many initiatives over
a number of years, the good practice developed when
money has been available has not extended across the
country and has not been sustained in those areas or
schools involved in the initiative when the funding is
no longer available. Indeed, it could be said that not
much has changed in physical education – the phrase
the more things change, the more they stay the same,
springs to mind. For example, in some schools the content of and teaching approaches for physical education
have not changed since the introduction of the National
Curriculum for Physical Education in 1992. We cannot
let that happen this time – the changes identified as
part of the physical education, school sport and club
links programme must be clearly seen.
In order to plan for the future development of physical
education, it is imperative that we are clear about and are
able to articulate the aims of physical education and its
core values, and strengthen high quality physical education. We also need to be clear about how physical education can contribute to the broader agenda. Otherwise,
those who think that high quality sports education is
better than poor, or poorly defined, physical education
will hold sway. This is a challenge not only in England but
also around the world. Thus, it is imperative that we are
proactive and lead the agenda and developments, rather
than react to developments directed by others. Indeed, a
‘bottom up’ approach by physical education teachers and
the profession is needed in addition to a ‘top down’ approach of initiatives from government, in order to make
effective change.
I leave you with some questions that I hope will help
physical educators to be proactive and direct the future
development of physical education rather than allowing
others to lead future developments of the subject – some
of whom may have a different agenda:
• What is physical education? what is the difference between physical education and school sport? what is the
unique contribution physical education makes to the
education of children? what does it contribute to the
broader agenda in schools?
• what is high quality physical education?
• Where are we now in relation to this agenda? and
where do we want to be?
• How are we going to get there? What content and teac-
27
hing approaches are appropriate?
• Who can help us with this? Who should we work with
in partnership?
being clear and articulate will we be able to support the
development of physical education, lead the agenda and
establish new trends.
It is important that practical and research evidence is
used to support the answers to these questions. Only by
Thank you for listening
Useful websites
Observing Children Moving
http://www.observingchildrenmoving.co.uk
Active Schools
http://archive.sportengland.org/active_schools/sections/ps/sportsmark.htm
Specialist schools
http://www.standards.dfes.gov.uk/specialistschools
Physical education, school sport and club links (pesscl)
national strategy
http://www.dfes.gov.uk/pess
The physical education association of the united kingdom
http://www.pea.uk.com
The british association of advisers and lecturers in physical
education
http://www.baalpe.org.uk
Qualifications And Assessment Authority
http://www.qca.org.uk/ca/subjects/pe/
28
Beden eğitimi; bir gelenek mi, gereksinimi ?
Gıyasettin Demirhan
Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu, Ankara
Özet
Beden eğitimi, uzun yıllardır okullarda ders olarak
okutulmaktadır. Yaygınlaşması ise son 300 yıl içerisinde
olmuştur. Bu süreçte, beden eğitiminin “ne” olduğu ve “nasıl
yapılacağı” konusunda birçok akım gelişmiştir. Akımların bir
kısmı beden eğitiminin bir gelenek, bir kısmı ise gereksinim
olduğunu savunmuştur.
Geleneği savunanlar beden eğitimi etkinliklerinde
öğretmen ve konuyu merkeze alarak derslerde yıllarca aynı
spor dalları ve etkinliklere yer vermişlerdir.
Gereksinimi savunanlar ise beden eğitimi etkinliklerinin
bireyin gelişim özelliklerine göre oluşan gerekesinimlere
dayalı olarak zindelik, yaşam boyu egzersiz ve spor bilimleri
destekli olması gerektiğini savunmaktadırlar.
Günümüzde birçok ülkede programlar pragmatist
etki altında olmasına karşın (Green, 2002) yürütme ve
değerlendirmede idealist ve klasik realist etki fazladır. Bu
da planlama ve uygulama arasındaki tutarsızlığın bir işareti
sayılabilir.
Gelenekçi yapı eleştirel düşünme ve toplumsallaşmaya
fazla yer vermemekte, dolayısıyla gereksinimleri gözardı
etmektedir. Oysa, beden eğitimi, salt bedenin eğitimi
ya da spor dallarının ve her tür egzersizin mekanik
basamaklarının öğrenilmesi değil, insanın bütünsel eğitimi
için gerekli araç ve eylemdir.
Sonuçta, beden eğitimi bireylerin kasları ve beyinlerinin
içine sokulan bilgi, beceri ve tutumların şahmerdanları değil,
onların hizmet edicisidir. Diğer yandan, birey salt biyolojik
makine değil, duyuşsal ve toplumsal özellikleri de olan bir
varlıktır. Bu nedenle, etkinlikler planlanırken bazen gelenek,
bazense gereksinimi savunanların ilkeleri öne çıkabilir.
Ancak, gelecekte gereksinimlere dayalı beden eğitimi
etkinliklerinin artacağı söylenebilir.
Anahtar sözcükler: Beden eğitiminde akımlar,
geleneğe dayalı beden eğitimi, gereksinime dayalı beden
eğitimi.
Physical education: tradition or necessity?
Physical education courses have long been offered at
schools. However, it spread in the late 300 years. In the
meantime, various approaches were developed as to ‘what’
the physical education is and ‘how’ it should be. Some approaches hold that physical education is a tradition while
some hold it a necessity. Those who consider it a tradition,
offered education in the same branches of sport, for long
years, following the same exercises with the teacher and the
subject in focus. As for those who emphasize necessity, they
hold that it should be supported with fitness, life long exercise and physical education based on the necessities stemming from the individualistic developmental characteristics.
Idealist and classical realist influence is dominant in instruction and evaluation despite the pragmatic influence on the
programmes in various countries today (Green, 2002). It is
possible to consider it an inconsistency between planning
and application. Traditional approach fails to emphasize
critical thinking and socialization, which in turn disregards
the necessities in this respect. However, physical education
does not only involve learning sports branches and the
mechanical steps of each exercise, but also covers necessary
instruments and actions which play an important role in the
holistic development of the human being. Physical education is not the commander of the muscles or the information,
skills and attitudes imposed in the minds of the individuals
but their servant. On the other hand, individual is not only
a biological machine, s/he has affective and social characteristics. Thus, the principles of tradition and necessity may
prove useful interchangebly from time to time while the
activities are being planned. Yet it is possible to state that
the physical education activities based on necessities will be
widespread in the future.
Key Words: Approaches in physical education, physical education based on tradition, physical education
based on necessity.
Beden eğitimine tarihsel süreçte kültür birikimi ve
genel eğitimle ilişkisi açısından bakıldığında, kaynaklarda, Eski Yunan’da hem beden hem de zihin etkinliklerine
yönelik çalışma yapılan Gymnasium’ların varolduğu
yazar (Siedentop, 2004). Ancak, Olimpik sporun „beden
temrinleri şeytan işidir“ (Alpman, 1971) görüşünden
hareketle M.S. 476 yılında yasaklanmasından sonraki
1000 yıllık süreçte (Siedentop, 2004) beden eğitimi etkinlikleri de olumsuz bir seyir izlemiş, 15. yy’da Avrupa‘da
orta sınıfın verdiği mücadele ile etkinlikler canlanmış,
Rönesans ve Reform hareketleri sonrasında da yeniden
gündeme gelmiştir. Yeni Çağdan önce ise beden eğitimi
İtalya’da, sonra Almanya, Fransa ve İspanya’da okullara
girmiş, özellikle eğitim kurumlarında ulusal bilince sahip,
daha başarılı bireyler yetiştirmenin yollarından biri olarak
düşünülmüş ve bir hayli desteklenmiştir (Alpman, 1971;
Erdemli, 1990; Knapp ve Leonhard, 1968). Günümüzde
ise beden eğitimi, okul programlarında oldukça önemli
bir yer edinmiştir. Bu yer edinme, geleneksel birikimin
kuşaktan kuşağa aktarılması ve toplumların duyduğu
gereksinimden hareketle gerçekleşmiştir. Yer edinme ve
işleyiş sürecinde beden eğitiminin bir gelenek olduğunu
savunan görüşlerin yanında, bir gereksinim olduğunu
savunan görüşler de oluşmuştur. Diğer yandan, beden
eğitimi öğretmenlerinin toplumda “bedenci” olarak algılanması ve insanların çocuklarını beden eğitimi derslerine katılmaları konusunda desteklememeleri karşımıza
sorun olarak çıkmıştır. Peki nedir gelenek ? Nedir gereksinim ? Bu terimlerin örtüşen ve ayrılan yanları nelerdir
? Bedenci terimi değişmez ve toplumun ilgisi beden eğitimi etkinliklerini desteklemeye çekilemez ise geleceği ne
olacak ?
Gelenek; bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış
olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa
iletilen kültürel kalıntılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve
davranışlardır (TDK Sözlük, 1988, s. 534). Gereksinim
ise güçlü istek, gereksinim duyulan şeydir (TDK Sözlük,
1988, s.687). Gelenek, her ne kadar var olan kültür birikiminin gelecek kuşaklara aktarılması şeklinde ele alınsa da
kendi içinde bir devinimi olan bir olgudur. Çünkü, hiç bir
toplumsal süreç ya da öğe değişmeden bağımsız olarak
düşünülemez ve bunlar, değişmeye katkıda bulundukları
gibi, değişme tarafından da etkilenirler (Kongar, 1993).
Geleneğin devamının savunulması genellikle geleneğin
yok olması korkusundandır. Gereksinimler de yere, zamana, koşullara, kişiye ve topluma göre değişiklik gösterir.
Bu nedenle, beden eğitimi etkinliklerinin planlanması,
uygulanması ve yürütülmesi aşamalarında gelenek ve
gereksinimin bazen birbirlerini tamamladıkları bazen
de birbirleri ile çeliştikleri söylenebilir. Örneğin, beden
eğitimine, zindelik, sağlıklı yaşam ve gelişim boyutuyla
bakıldığında bir gereksinimdir. Geleneksel tören ve kutlamaların yapılması, halk danslarının öğrenilmesi, kabul
gören değerlerin kazanılması boyutuyla bakıldığında ise
gelenektir. Konu farklı toplumlardaki gelenekler açısından değerlendirildiğinde de Türkiye’de Güreş, İngiltere’de
Futbol, Japonya’da Judo, Amerika Birleşik Devletlerinde
29
(ABD) Amerikan Futbolu, Avusturya, İsviçre ve
Fransa’da Dağ Sporları, Finlandiya, İsveç ve Norveç’te Kış
Sporlarının bir gelenek olduğu söylenebilir.
Bu boyutuyla, beden eğitimine karşı görüş sergileyen
geleneğin, değişime uğraması beden eğitiminin lehinedir.
Çünkü bu konuda birçok toplumda beden eğitimine karşı
bir görüş vardır. Bu görüşe göre beden eğitimi, insanları
oyalayan, işe yaramaz ve aylak insanların uğraşı olduğundan onlar için önemli değildir. Çeşitli toplumlarda da dinle
bağlantılı olarak halkın arasında dolaşan söylemlerde, bu
görüşü destekler nitelikte görüşlere rastlanır. Örneğin,
“Muaviye on iki imamın kafasını kestirip adamlarına
oynatmıştı” şeklindeki öyküler özelde futbolu, genelde
de beden eğitimi (kaynakta spor olarak geçmektedir ve
uyarlanmıştır) caydırıcı kılmak için dile getirilmektedir
(Taşmektepligil ve İmamoğlu, 1996). Bu tür söylemelerin
olduğu toplumlarda aileler ve toplumun beden eğitimi
derslerine çocuklarının katılımını desteklemeleri zayıf
bir olasılıktır.
Sözü edilen görüşler ve farklı boyutlarda beden eğitimi,
spor, egzersiz, rekreasyon vb terimler çerçevesinde gelenek ve gereksinim terimlerinin tartışması uzun yıllardır
sürmektedir, bundan sonra da sürecektir. Tartışma süreci
içerisinde değişik görüşler ve öneriler ve uygulamalar
ortaya çıkmıştır. Diğer yandan, okul programlarında yer
alan beden eğitimi etkinlikleri her ülkede farklı bir seyir
izlemiş olmasına karşın, uluslararası etkisi olan akımlar
da olmuştur. Bunların başında İsveç ve Alman Cimnastiği
gelmektedir. Bu akımlar alanyazında “Cimnastik Felsefesi”
adıyla geçmektedir. Siedentop, (2004)’un belirttiğine göre
Friedrich Ludwig Jahn Alman Cimnastiği, Per Henrik
Ling ise İsveç Cimnastiği’nin yaygınlaşmasına önayak
olmuşlardır. Alman cimnastiği aletli cimnastik temelinde
ve insanda güçlü bir yapı yaratmayı hedeflerken, İsveç
cimnastiği anatomi ve fizyoloji destekli sağlık temelli bir
cimnastiği hedefler. Her iki yaklaşım da bireysel gelişim
ve ulusallığı destekler. Amaç ve içerikleri incelendiğinde
Alman Cimnastiği daha gelenekçi, İsveç Cimnastiği’nin
ise bireyin gereksinimlerine daha fazla yer verdiği söylenebilir.
Gelenekler ve geleneksel yaklaşımlar sonsuza dek
sürmez. Nitekim İsveç ve Alman Cimnastiği’nin etkileri
de belli süre devam etmiş, yerine yeni akımlar geçmiştir.
Bu doğaldır çünkü gereksinimler ortaya çıktıkça değişim
gereçekleşir. Değişim de yeni görüş ve akımları ortaya
çıkarır. Yeni akımlar ve görüşler de zaman içinde kendi
geleneklerini oluştururlar. Bu hareketlilik içinde değişim
dinamik şekilde devam eder. Örneğin, Amerika Birleşik
Devletleri’nde önceleri Puritanist akım ve hıristiyan
gençliğine seslenmek amacıyla örgütlü beden eğitimi
etkninlikleri vardı. Pragmatist görüş temelinde John
Dewey’nin eğitimde ilerlemecilik akımını oluşturması ise
çocuk merkezlilik, doğal eğitim ve demokrasi terimleri
eğitim alanyazınına girdi. Fransız natüralist düşünür
Jean Jacques Roussea ise “beden eğitiminin çocuklara
işbirliği ve yarışma davranışlarını kazandırdığını” ifade
etmiştir. Bu akımın etkisiyle John Bernhard Basedow’un
30
kurduğu okulun programında beden eğitimi merkezde
yer almaktaydı. Bir eğitim reformcusu olan John Heinrich
Pestalozzi ise bütün bilgilerin kaynağının eylem–hareket
olduğuna inanmaktaydı. Friedrich Froebel ise oyun ve
sporun çocukta fiziksel yetenek, zihinsel güç ve karakter
gelişimi sağladığını söyler. 1930’larda ise Alman göçmen
Rudolp Laban İngiltere’de insan-hareket felsefesi akımını
geliştirmiştir. İkinci Dünya savaşı sonrasında bu akım
Amerika Birleşik Devletleri’ne taşınmıştır.
Diğer yandan, 1920’lerden sonra Sovyetler Birliği’nde
beden eğitimi etkinlikleri farklı bir terim temelinde ele
alınmaya başlamıştır. Bu terim “fiziksel kültür” dür. Fiziksel
kültür terimi “her çocuk ve genç için beden eğitimi,
işçilerin sağlıklarının yükseltilmesi, savunma ve iş için
antrenman, kuvveti geliştirme ve egzersizin geliştirilmesi”
ni içermektedir (Sturzebecker, 1969). Çin’de de 1949
yılından sonra Sovyetler Birliği’ndeki uygulamalara
paralel olarak “fiziksel kültür” terimi gündeme gelmiştir.
Çin’deki fiziksel kültür, çağdaş ve geleneksel egzersizin
bütün biçimleri, fabrika spor programları ve okullardaki
serbest spor zamanlar ile propaganda ve uluslararası
değişimi kapsamaktadır (Glassford ve Clumpner,
1969). Avrupa ve ABD’li eğitimciler ise “beden kültürü”
teriminden söz ederler. Grössing, (1991)‘e göre insan,
kültür yaratan bir varlık olduğundan, hareket ve beden
eğitimi de beden kültürü için bir yoldur. Kirk (1999) ise
beden kültürünü „spor, fiziksel rekreasyon ve egzersizden
oluşan, bedensel uygulamalar sonucu ortaya çıkan, bireye
ve bedene yönelik bir yargı içeren anlamlarla ilgilenen
bir söylem“ olarak tanımlar. Bu anlamdaki kültür,
bireye hareket kültürü kazandırır ve çocukların hem
biyolojik hem de toplumsal yapılanmalarında röl oynar.
Beden kültürü terimi felsefi bakış açısı çerçevesinde
ele alındığında, batı ve doğu kültürlerinde birbirinden
farklı algılandığı görülür. Doğu toplumlarında, doğanın
aşıladığı mistik yaşam anlayışının, savaş zorluklarının ve
filozofik dünya görüşlerinin meydana getirdiği bir kültür,
o toplumda beden eğitimini, beden ve ruh dengesininin
sağlanmasında bir araç durmuna sokmuş ve onun
toplumda yaygın bir biçimde kullanılması fikrini ortaya
çıkarmıştır. Batı toplumlarında ise beden kültürü yoğun
bir yarış fikri ile karakterize edildiği için duygusal boyut
kenara itilip beden eğitiminin belirli bir zümrenin etkisi
altına girmesine ön ayak olmuştur (Alpman, 1972).
Diğer bir yaklaşım ise hareket eğitimidir. 1930‘larda
Avrupa‘da gelişen ve 1950‘lerde ABD‘deyi etkileyen
„hareket eğitimi“ yaklaşımı bu alanda süregelen
geleneksel yapının ilk ciddi değişimdir. Bu akımın
mimarı Friedrich von Schiller‘dir. Yine 1950‘lerden
sonra beden eğitimi alanında akademik yapı oluşmaya
başlamış ve biyomekanik, beceri öğrenimi, spor
psikolojisi, spor sosyolojisi, spor pegojisi, spor tarihi ve
spor felsefesi , spor bilimleri alanında bağımsız birer
disiplin olarak gelişmiştir. 1960 ve 1970’li yıllarda insancıl
yaklaşım, 1970’li yıllarda Siedentop tarafından önerilen
oyun eğitimi (sanat, müzik ve dramayı temelli), 1986
yılında ise yine Siedentop tarafından önerilen spor
eğitimi yaklaşımı gündeme oturmuştur. Spor eğitimi
yaklaşımının oyun eğitiminden daha fazla ilgi gördüğü
söylenir. Bu gelişmeler içerisinde doğada eğitim yaklaşımı
da insanları etkilemiştir. Günümüzde ise “gelişime dayalı
hedefleri temele alan, spor bilimleri destekli çalışan,
zindelik, yaşam boyu etkinlik ve etkinlikleri toplumun
her kesimine yayma yaklaşımı” yaygın kabul görmektedir
(Siedentop, 2004). Bu yaklaşım beden eğitimi alanında
Rönesans olarak kabul edilmektedir.
Sözü edilen akımların ortaya çıkışları; 1) Dayandıkları
felsefi akımlar ve çağın gerektirdiklerinden hareketle,
ders işlerken konuyu ve öğretmeni merkeze almaları,
değişmezliği savunmaları, derslerin kız ve erkek ayrı
işlenmesini öne çıkarmaları, beden eğitimi etkinliklerinde
futbol, basketbol, hentbol ve voleybol gibi geleneksel spor
dallarının sürekli programda yer alması gibi geleneksel
yapının devamını savunmaları, 2) Beden eğitimi
etkinliklerinin bireyin gelişimi ve gereksinimlerine dayalı
olarak yapılması gerektiği ve öğrenciyi merkeze alarak
etkinlikleri çeşitlendirme ilkelerinden hareketle olmuştur.
Birinci görüş beden eğitiminin idealler çerçevesinde
yapılması, öğretmenin ve konunun merkezde olması
ve varolan kültürel birikimin değiştirilmeden gelecek
kuşaklara aktarılması anlayışından dolayı, geleneğin
devamını savunur. Green (2002)’e göre spor ve oyun
temelli bakış geleneksel yaklaşımı vurgulamaktadır. Birçok
ülkede programlar pragmatist etki altında olmasına karşın
(Green, 2002), yürütme ve değerlendirmede idealist ve
klasik realist etkinin daha fazla olması bu görüşü destekler.
Bu durum, planlama ve uygulama arasındaki tutarsızlığın
bir işareti sayılabilir. Örneğin, Türkiye’deki eğitim
programlarının da, özellikle John Dewey’in Türkiye’ye
gelmesi ile pragmatist ve onun eğitimdeki uzantısı olan
ilerlemecilik akımına dayalı oluşmasına (Baruönü, 1991)
karşın, uygulamada idealist ve klasik realist akımların
eğitimdeki uzantıları olan daimici ve esasiciliğin temele
alındığı söylenebilir (Sönmez, 1996, s.155). İdealizm
ve klasik realizmin savunduğu gelenekçi yapı eleştirel
düşünme ve toplumsallaşmaya fazla yer vermemektedir.
Bu yapı, öğretimde mutlak performansı öne çıkarmakta,
uyarana doğrudan tepki ilişkisine dayanan öğretimi daha
fazla benimsemektedir. Bu yaklaşımda, öğrencinin görevi
öğretmeni izlemek ve gösterilen hareketleri yapmaktır
(Daniel ve Drewe, 1998).
İkinci görüş ise bireyin gereksinimlerinden hareketle
öğrenciyi merkeze alanrak gelişime odaklanan program
geliştirmeyi, uygulamayı ve değerlendirmeyi savunur.
Çünkü eğitim sistemi, yetenekleri, gereksinimleri ve
temelleri birbirinden farklı çocukları ve gençleri gerek
günümüz gerekse geleceğin dünyasında sorumluluk
sahibi, etkin ve üretken bireyler olarak yetiştirmek gibi
çetin bir misyon üstlenmiştir (Harrison, Blakemore ve
Buck, 2002). Bu misyonun gerçekleşebilmesi, bireyin temel
gereksinimlerini karşılayıp varlığını sürdürme çabası
sürecinde kilit rol oynayan bilişsel, duyuşsal (duygusal
ve toplumsal) ve devinişsel gelişiminin sağlanması ile
olanaklı kılınabilir.
31
Peki beden eğitimi, sözü edilen üç temel gelişim alanı
ile sınırlandırılıp, “beden eğitiminin genel eğitimin bir
parçası olduğu tezi” savunulmaya devam edilecek midir?
Bu sorunun yanıtı doğal olarak “hayır” olacaktır. Çünkü
bu terim yüzyıllardan bu yana değişime uğramış ve
“salt bedenin eğitimi” nin dışına taşarak spor bilimleri,
rekreasyon, kinezyoloji, fitnes vb terimleri doğurarak
akademik bir anlam kazanmıştır. Eğer dar bir alanda
kalsaydı, öğretmenler için söylenen ve günümüzde
oldukça yıpranan “bedenci” teriminin içinde kalırdı.
Diğer yandan, bu alandaki toplumsal gelişmeler ve okul
dışındaki etkinliklere bakıldığında beden eğitiminin
popüler kültürün hızının gerisinde kaldığı söylenebilir.
Çünkü programlar ve öğretmen yetiştirme hızlı değişimi
yakalayamamaktadır. Burada, okul programlarında
“sürekli gelişim” ilkesinin benimsenmesi ve öğretmen
yetiştiren kurumların çağın gereksinimlerine göre
yapılanmalarının yanında, gelişimde basın-yayın
organlarının rolü önem taşır. Basın-yayın organları
konuyu doğru yönlendirip toplusal, bilimsel ve kültürel
değişim ile okul programlarındaki değişimin örtüşmesini
sağlamaya katkı koyabiliriler.
Konu gereksinimler çerçevesinde ele alınıp disiplinler
arası bir yaklaşım benimsendiğinde beden eğitimi
heyecan verici olanaklar sağlayarak öğrenmede disiplinler
arası bir yaklaşımın benimsenmesi öğrencilerin çeşitli
konu alanlarının gerçek yaşamda birbiriyle nasıl da iç içe
olduğunu anlamalarına yardımcı olur. Beden eğitiminin
ders içeriği program dahilinde başka derslere, başka
derslerin içeriği de beden eğitimi dersine aktarılabilir.
Örneğin, beden eğitimi dersi öğrencilerin fizik dersinde
öğrendikleri hareket, kuvvetler, kaldıraçlar ve makineler
konusundaki bilgileri kullanabilecekleri bir ortam haline
gelebilir. Çeşitli egzersizler yaparken fizikte öğrendikleri
pek çok bilginin yaşamlarında hep var olduğunu ve
günlük hayatta işlerine yaradığını ve hareketlerini
biçimlendirdiğini görebilirler. Ayrıca, beden eğitimindeki
öğrenme süreci öğrencinin egzersizle meydana gelen
biyokimyasal değişiklikleri anlamasına, anatomi
ve fizyoloji hakkında öğrendiklerinin pekişmesine,
matematik dersinden kazandıklarını, beden eğitimi
dersinde sarf ettiği eforu hesap etmede ve aldığı sonuçları
değerlendirmede kullanmasına ve de sağlık derslerinde
iyi beslenmenin önemi konusunda öğrendiklerinin
pekişmesine katkıda bulunur. (Harrison, Blakemore ve
Buck, 2002). Peki gelecekte durum nasıl olacaktır?
21. yy’da eğitimde köklü değişiklikler olacaktır. Örneğin,
uzaktan eğitim ve yaşam boyu öğrenme yaygınlaşacak
ve teknolojik ilerlemelerle hızlanacaktır. Genetik
mühendisliği ve biyoteknoloji alanındaki çalışmaların
sağlayacağı olanaklar genel eğitimde (Sönmez, 1996),
dolayısıyla da beden eğitiminde, önemli değişikliklere yol
açacaktır. Öğrenilenlerin yaşamla ilişkisinin kurulması
daha fazla değerlenip, katılımcı ve etkin, yani etkileşimli
(interaktif) öğrenme yaygınlaşacaktır. İş sahipleri, verimi
artırmak için çalışanları için sportif uygunluk etkinlikleri
sağlamayı çoğaltacaklardır. Çocuklar, gençler, yetişkinler
ve yaşlılar için egzersiz programları ve okul sonrası
spor etkinlik programları artacak, insanlar beden eğitimi
ve spor, fiziksel uygunluk, beslenme ve diğer egzersiz
programlarını satın almada çok ayırıcı olacaklardır. Diğer
yandan, teknolojik gelişim araç-gereç ve etkinlikleri
anlamlı şekilde değiştirecek ve geliştirecektir (Mcneil,
1985; Lumkin,1990).
Sonuçta, beden eğitimi, salt bedenin eğitimi ya da spor
dallarının ve her tür egzersizin mekanik basamaklarını
öğretmek değil, insanın bütünsel eğitimi için gerekli araç ve
eylemdir. Bu çerçevede etkinlikler bireyin bütünsel eğitimi
amacıyla yaptırılırken Rouseau‘nun dediği gibi „çocuğun
çocuk olarak keşfi“ ve Pestallozi‘nin “çocukta kalbin, kafanın
ve elin birlik içinde eğitimi“ (Orhun, 1991) ilkeleri gözardı
edilmemelidir. Çünkü, büyüme ve gelişme hem biyolojik
hem de toplumsal süreçleri içerir. Diğer yandan, beden
eğitimi, bireylerin kasları ve beyinlerinin içine sokulan bilgi,
tutum ve becerilerin şahmerdanları değil, onların hizmet
edicisidir. Eğitim bütünlüğü içinde bireyin ve toplumun
gereksinimleri salt biyolojik makine ya da varolan kültürün
gelecek kuşaklara aktarılması temelinde ele alındığında da
önemli eksiklikler ortaya çıkabilir. Önemli olan, bireyin
gelişimi ve yaşamsal mutluluk çerçevesinde bütünsel bir
dengenin sağlanmasıdır.Diğer yandan, günümüzde beden
eğitimi alanında güçlü bir paradigma değişikliğine gereksinim duyulduğu açıktır. Çünkü, ülkemizde varolan, ancak
dünyanın birçok yerinde de etkili olan, beden eğitimin derslerinin “boşluk doldurma”, beden eğitimi öğretmenlerinin
de “bedenci ve okulun koruyucusu” görüşü değişmelidir.
Günceli yakalamak ancak, değişim ve yeni gereksinimlerin
örtüşmesini sağlayarak olabilir. Sön söz olarak, “gelecekte,
birçok alanda olduğu gibi, beden eğitimi alanında da geleneksel yaklaşımların değeri azalırken, gereksinimleri öne
çıkaran ve değişimi yakalayan yaklaşımların değeri artacaktır” söyleminin yanlış olmayacağı söylenebilir.
Kaynaklar
4. Erdemli, A.(1990).Hümanizma Olarak Spor. Spor Bilimleri I.Ulusal
Sempozyumu Bildirileri.Ankara:Hacettepe Üniversitesi.1-11
5. Ertürk, S. (1979). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara:Yelkentepe
Yayınları.
6. Glassford, R.G. and Clumper, R.A. (1969). Physical culture inside
the People’s republic of Chine. Physical Education Around The
World. (Ed. Ainshworth, D.S). PH: Epsilon Kappa Fraternity.
7. Green, K. (2002). Physical education teachers in their figurations: a
sociological analysis of everyday “philosophies”. Sport, Education
&Society. 7, 1, 65-83.
1. Alpman, C. (1971). Eğitim Bütünlüğü İçinde Beden Eğitimi ve
Çağlar Boyu Gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
2. Baruönü, I. (1991). 1923-1989 Yılları Arasında Görev Yapan
Hükümetlerin Ortaöğretim Politikaları ile İlgili Gelişme ve
Değişmeler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara:
Hacettepe Üniversitesi.
3. Daniel, M.F. and Drewe, S.B. (1998). High-order thinking,
philosophy, and teacher education in physical education. QUEST.
50, 33-58.
32
8. Grossing, S. (1991). “Beden ve Spor - Hareket” Birinci Eğitim
Kurumlarında beden Eğitimi ve Spor Sempozyumu Bildirileri.
Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 47-56.
9. Harrison, J.M. Blakemore, C.L. & Buck, M (2001). Instuctional
Strategies For Secondary School Physical Education. Boston:
McGraw Hill.
10. Kirk, D. (1999). Physical culture, physical education and relational
analysis. Sport, Education and Society. 4, 1, 63-73.
11. Knapp, C. and Leonhard, P.H. (1968). Teaching Physical education
in Secondary Schools. New York: McGraw-Hill Book Company.
12. Kongar, E. (1993). Toplumsal Gelişme Kuramları ve Türkiye
Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
13. Lumkin, A. (1990). Physical Education and Sport: A Contemporary
Introduction. St. Louis, Toronto, Boston, Los Altos: Times Mirror/
Mosby College Publishing.
14. McNeil, J.D. (1985). Curriculum, A Comprehensive Introduction.
Boston, Toronto: Little, Brown and Company.
15. Orhun, A. (1991). “Beden Eğitimi dersinden Okul Sporu Dersine”
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Birinci Eğitim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor Sempozyumu
Bildirileri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 59-64.
Sarıalp, R. (1990). “Spor-Kültür-Felsefe ilişkileri; Anadolumuzda
Antik Sportif İmkanlar ve Bir Hipotez. Spor Bilimleri I.Ulusal
Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Siedentop, D. (2004). Introduction to Physical Education, Fitness,
and Sport. Boston: McGraw Hill.
Sönmez, V. (1996). Eğitim Felsefesi. Ankara PEGEM Yayıncılık.
Sönmez, V. (1998). Gelecekteki Olası Eğitim Sistemleri Ankara:Anı
Yayıncılık.
Struzberker, R.L. (1969). Physical education and sport in RUSSIA.
Physical Education Around The World. (Ed. Ainshworth, D.S). PH:
Epsilon Kappa Fraternity.
Taşmektepligil, M.Y. ve İmamoğlu, O. (1996). Türkiye’de kültürel
yapının spora etkisi üzerine düşünceler. Gazi Beden Eğitimi ve
Spor Bilimleri Dergisi. 1, 1, 41-51.
TDK. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
33
Television coverage of the athens games:
a developmental perspective
Gilad Weingarten, Ph.D
Head of Olympic Studies Center, Zinman College, Wingate Institute. Israel
Background
On Friday, August 13th 2004, the world’s attention centered on the Olympic stadium in Athens for the opening
ceremony of the 28th Olympiad. This event broke every
television viewing record. A total of 300 networks broadcasted from Athens in what was a 35000 hours of coverage
worldwide (2000 hours per day) compared with a total of
29.600 in Sydney and 20.000 in Barcelona. An estimated 4
Milliards watched the opening event whereas close to 30
cumulative Milliards viewed the sport events throughout
the 16 days of the games. It appears that the Olympic Games
have emerged as a media event of such magnitude that it is
no more possible to separate the sportive aspects from the
television aspect. The role of the media in the Olympics is
best symbolized by the fact that journalists nowadays out
number the athletes. In Athens for example, 10.500 athletes
took part compared to12.000 accredited journalists plus 4000
producers and technicians who covered their activities.
In Athens, a huge increase in broadcast throughout the
world was apparent. For example: German TV increased
it’s its coverage 3.5 times compared to Sydney, The French
channels 42%, China transmitted 660 hours of coverage
and South Africa a total of 1965 hours.
Rights payments totaled 1.5 Milliard Dollars (compared
to 1.35 Milliards in Sydney) and in order to make profit
advertising times and costs was raised accordingly by
most commercial networks. NBC who considers itself as
the American Olympic network since Seoul 1988, paid no
less than 793 Millions for the Athens rights and additional
120 millions for the production therefore using a third
of broadcasting time for very expensive commercials
(650.ooo Dollars per 30 seconds)
All in all television networks have become the IOC’s
best customers since 50% of it’s total budget is derived
from TV rights, on the other hand the extent of influence
of television on the Games and the IOC is estimated to be
far greater than this figure.
The process
The unprecedented TV coverage of Athens, 2004 emphasized once more the matrimonial bond between television and the Olympics. One should not be surprised by
such logistic and qualitative accomplishment since it is
an end result of a long evolutional process commencing
at the 1936 Berlin games with Lenni Riefenstahl’s immortal film, Olympia. Several significant developments contributed to this evolutional process. With your permission
I would like to present them one by one pointing the
specific contribution of each.
A. Until the Melbourne Games of 1956 sport
was considered by the media domain as NEWS or
INFORMATION on which one must report free of
charge. Those games were boycotted by most international broadcasters, partly because of technical problems
and mostly due to a disagreement regarding payments
for television coverage of the games. The debate about
INFORMATION vs. ENTERTAINMENT was openly
considered in Melbourne and consequently the IOC
revised its charter including a new reference concerning
television rights. Consequently since 1958 the Olympic
Games are the exclusive property of the IOC, and broadcasting rights are to be sold with its approval and
the revenue are to be distributed in compliance with its
instructions. Such a dramatic change of status, once and
for all coined sport as entertainment for which payments
must be made to gain broadcasting rights. Moreover,
entertainment encompasses ingredients such as drama,
emotions, human aspects, historical perspectives etc.
all of which penetrated and enriched the once very dry
sport-news report. Indeed, today’s Olympic coverage is
saturated with such ingredients becoming the widest
common denominator order attracting unprecedented
masses to the screen.
B. To a certain extent, already in 1936, Lenni
Riefenstahl looked upon the athletes as the real heroes of
34
the Games, this fact, unfortunately was overshadowed by
a robust Nazi propaganda. This tendency became prominent again in the 1972 Munich games when Horst Seifart,
the chief producer insisted that prior to every final the
contestants should be introduced to the audience one
by one that sufficient time will be allotted to television
commentators to say several sentences on each one. What
is a common practice nowadays had to start somewhere. I
can still recall that with every progressive swim of Mark
Spitz more time was given to us, commentators, to talk
about him and his previous accomplishments. This was
the beginning of the humanization process of athletes
and a chance to introduce them as talented beings rather
than half Gods….
C. At a certain point of time the realization that television is not merely a customer but an integral partner
of the Games turned into reality. Barcelona, 1992 may be
considered as the final stage in this intensifying process.
Since Manolo Romero took charge over the Olympic
production, television is an active part in the planning
process of the games, from now on the Games and TV are
unofficially two equal parts of one whole. The realization
that one can not live without the other is clearer now than
ever before.
In Athens the AOB (Athens Olympic Broadcasting)
organization, established and headed by Romero for the
sole purpose of Olympic broadcasting was very much
involved in every aspect of planning of the games, as was
SOBO in Sydney, ABO in Atlanta and RTO in Barcelona.
In this way planning of the games was also done through
the eye of a television producer whose sacred mission was
to bring the best Olympic image to the 1.6 Milliards sets
scattered around the globe.
D. In Athens more than 1000 cameras were in operation to produce the multilateral transmission, in addition
a similar number of unilateral cameras were visible in
the various venues. In Mexico, 1968, ABC realized that
the multilateral image is not always congruent with the
specific needs of the American viewer and therefore additional cameras must be brought and used to focus better
on American Athletes.
Today many networks follow this line to cater for their
specific interests which are not always covered by the
multilateral unbiased cameras. For example, NBC may
use in its transmission both the multilateral picture but
whenever necessary shift to its own unilateral camera
in order to provide its audience specific images of an
American performer who is not covered by the multilateral camera. This procedure enables the rights holders
to do a better job in accordance with specific needs, thus
enhancing the potential ratings of their programs securing greater economical profits and pay higher prices for
the rights.
E. Olympic coverage is an expensive affair especially
when the desire to do the utmost prevails. One of the
unwritten laws of Olympic production is that all possible
means, regardless of cost, will be implemented and the
most modern equipment will be utilized in the stadium
to make the image better than ever before.
Indeed the history of Olympic television commencing
in 1936, indicates that the development of television equipment parallels Olympic development. Indeed, the most
sophisticated cameras used in space can be found today
in the Olympic stadium.
Athens was, no doubt, a farther step in this evolutional process providing the first ever total high definition
transmission.
F. IOC maintains that rights of broadcasting will be
given in such a way that will ensure the fullest coverage
to the widest possible audience throughout the world for
the entire Olympic Games, i.e. rights preferences are not
necessarily dictated by merely financial gain. Moreover,
IOC prefers long range contracts upon short and possibly more profitable ones. For example NBC constantly
covered the games from 1988 to 2012 and EBU from 1960
to 2012. This policy enables networks to gain experience
and improve over time, long range investments in equipment, personnel and planning and mutual understanding
of common objectives.
G. Television broadcasting of an Olympic Games in an
enormous task and must be dealt differently, therefore it
is the duty of the chief producer to assemble the best possible team for the mission. Recruitment to the production
team is done internationally and on merit basis alone. For
these 16 days of glory the best possible team is organized
and all key positions are held by the most capable and
experienced professionals .In Athens The team consisted
on people from at least 20 different nations whose common denominator was proven ability. One was able to see
in the integrated studios, OB vans, and camera positions
professionals assembled from various world parts cooperating to produce the best product.
This particular development is very unique for Olympic
broadcasting and is definitely contributes to the supreme
quality and fluency of the transmission.
Final word
Between the 13th and the 29th of August 2004, approximately 90% of the worldwide potential television viewers
were exposed to the greatest show on earth ever and the
globe, more than ever before turned into a global village.
Billions watched simultaneously the very same images
and experiences similar emotions.
However, the person at home has no idea whatsoever
as to what stands behind such a production and what
enormous efforts are being made to make it all possible. During my long years of Olympic commentating I
witnessed the evolution of Olympic broadcasting and
learned that nothing should be taken for granted. For this
wonderful images we receive at home making us feel as
if we are actually there, Thousands have worked endless
days and nights maintaining the continuity and the evolutional process of Olympic broadcasting.
35
Sport, culture and cociety through the ages: Turkey
as a case in point
Prof. Dr. Manfred Lämmer
German Sport University Cologne
I
n the course of the past 4000 years, numerous forms of
society and many cultures have succeeded each other
on the territory of present-day Turkey. Each of these
developed specific forms of physical exercise, of which
numerous testimonies have survived.
As early as around 1600 BC, the Hittites already engaged in systematic horse breeding and horse sports. In the
6th century BC, in the wake of Greek colonisation, major
cities with public festivals and competitions that were to
become leading centres of athletics in the Hellenistic age
developed on the western and southern coast of Asia
Minor. Under Roman rule, circus games and gladiatorial
combats as well as the culture of thermal baths were to be
added. After the fall of Greek athletics as a consequence
of Christianisation, the Byzantines continued to practise
part of the ancient tradition, above all in the form of
horse and chariot races.
The conquest of Constantinople through the Ottomans
in 1453 led to new forms of physical exercise emerging:
wrestling, archery and games from the Asian sphere.
The European influence increased towards the end of
the 19th century: after German gymnastics (Turnen) it
was above all English sport that managed to assert itself
in the coming decades. The paper at hand characterises
and analyses the essential features of these changes to the
face of sport on the territory of Turkey over such a long
period of time.
36
Muslim women sports (obstacles and
ambitions)
Dr. Shokouh Navabinejad,
University Fullprofessor & Sport Psychologist
C
ultural spirit governing Olympics indicates: sport
belongs to all humans and article 2 of Declaration
of Human Rights says: Everypersonregardless
of his deferences such ascolor, race, language, religion,
political biliefs, andsocial and economical conditions
has the right to haveall freedom and rights mentioned in
Declaration ofhuman rights.
However in some Muslim countries they usetraditions,
culture and religion as an obstacle forwomen progress
and developmnent in sport. Despite allthese dificulties
,many muslim women make largeefforts to engage in
sport.
Sport for all have great influence on thewellbeing of
women as well as the health of society. Women due
to their biological nature, desire forphysical fitnessand
beauty, health and attaining ahealthy dynamic personality strongly need sport as mendo.The practice of
sport is a human rights. Therefore“society is committed
to provide opportunities foreverybody’s freedom and
fully developedpersonalities.” The article 2 of Human
RightsDeclaration.
Inspite of the above mentioned, the status ofwomen in
general and Muslim Women in particular withinsport is
not promising not only in sport for all butspecificly in the
world competitions. For example at Barcelona Olympics
and Summer Olympics in 1992, thity-four countries had
not a single woman asingle woman athlete participating. Strategies for changefor all as well as competitions)
2) Allocating athletic financial
3) All often athleti benefits and opportunities.
Some suggestions;
1) to encourage the national policy of muslim countriesto take steps toward ending gender bias anddiscriminations against women, by promoting genderequitypolicy
and practicec in physical education andsport programs.
2) challenge the myths and identify the discrepanciesbetween myth and reality about women sportsiwsf has
successfuly provides means and instruments bywhich
muslim women can participate actively in sportswithout
violating their religious beliefs and values.
3) the obstacles of muslim women participations in
theworld games must be removed.competitions help
womenand girls to nurture a sense of self esteem andaccomplishment.
4) inactual practice,the standard sport suits are themajor barrier of muslim women participating in olympicgames.therefore the sport suits desighners are to create
some
new dedighn in order to meetmuslim women
needs .
5) education is the most effective way to combatagainst
gender discriminations ,and facilitating womensports
promotions.
6) to contribute in building a peaceful and betterworld
is achieved through educating youth in sportpractice
without any kinds of gender discriminations
37
Sporcuların sağlık muayeneleri
Prof. Dr. Emin Ergen
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı Cebeci-Ankara
Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Tandoğan-Ankara
Preparticipation physical examination (PPE)
One of the main responsibilities in sports medicine is
to assess the overall health status of a sporting person.
Furthermore, detecting conditions that might cause an
injury, evaluating the limiting factors to participate in certain sports, assessing fitness for chosen sports and making
recommendations for the exercise programs are parts of
sports medicine task. In order to comply the above mentioned duties, a team approach is necessary. A sports health
team is generally consisted of physician (s), physiotherapist,
dietetician, psychologist, masseur and a sport scientist. Legal
and ethical issues are of important concerns of a PPE and
should be taken into account by all health team members.
Sporcuların sağlık muayenelerine ilişkin hemen her
kaynakta detaylı bilgiler olmasına karşın bunların uygulanmasında çeşitli sınırlılıklar bulunmaktadır. Bu yazıda,
çoğu zaman basında çıkan bazı ani sporcu ölümü olaylarının ardından tartışma konusu olan ve çoğu zaman
yetersiz bilgi ve ilgi yüzenden gereken önem verilmeyen
sağlık muayenelerinin içeriği ele alınacaktır. Aslında sporcu sağlığı sadece sezon öncesi yapılan sağlık kontrollerinden ibaret değildir.
Sporcu muayenesinden birinci derecede sorumlu olan
spor hekimidir. Spor hekimi sporcu sağlığı konusunda
bilgi ve deneyimi olan kişidir. Spor hekimliği uzmanlığı bu çalışmaları temsil eden temel uygulamalı alandır.
Ancak fiziksel tıp ve rehabilitasyon, ortopedi ve travmatoloji, kardiyoloji başta olmak üzere diğer tüm uzmanlık
dalları da konuyla yakında ilgili olduğu gibi pratisyen
hekimler de sporcu sağlığı konusunda temel eğitim almış
olabilir ve bu uygulamaları yerine getirebilir. Çoğu zaman
sporcuların yoğun olarak bulundukları kulüplerde kulüp
doktoru veya takım doktoru, çeşitli sağlık kuruluşlarında
görev yapan hekimler veya serbest çalışan hekimler sporcu sağlık muayenelerini üstlenmektedirler.
Takım doktorunun sorumlulukları;
1) Sporcunun katılımını sağlık açısından değerlendirmek ve onaylamak,
2) Sporcuyu sağlık tehditlerinden (yaralanma ve hastalanma olasılıklarından korumak),
3) Optimal sağlık koşullarını sağlamak,
4) Hasta-hekim ilişkisi çerçevesinde güven zemini oluşturmak,
5) Etik davranmak (bireysel sağlığı takım veya sporcu
başarısının önünde tutmak)
6) Takım ve antrenör için sağlık konusunda bilgilendirici
olmak,
Yukarıda sayılan çerçevede sporcunun veya takımın
sağlık ihtiyaçlarını karşılamak üzere spor hekiminden;
1) Sahada, antrenmanda veya müsabakada,
2) Soyunma odasında,
3) Sağlık odasında,
4) 24 saat hizmet beklenmektedir.
Sporcu muayenesinin amacı,
1) Sporcunun katıldığı fiziksel yüklenmelerde (antrenman ve müsabakalarda) engel oluşturabilecek, yaralanmaya ve sakatlığa zemin hazırlayabilecek hatta ölüme yol
açabilecek patoloji(ler)in saptanması,
2) Sporcunun organizmasının bu yüklenmelere uyumunun incelenmesi,
3) Başka katılımcıları (sporcuları) etkileyebilecek
durumların (bulaşıcı hastalıkların) ortaya çıkarılması ve
tedavi edilmesidir.
Bu çerçevede incelendiğinde sporcu muayenesinde
aşağıdaki sistemlerin ve özellikleri öncelikle dikkate alınması gerekmektedir;
1) Kas-iskelet sistemi
2) Kalp-damar sistemi
3) Sinir sistemi
4) Dermatolojik bilgi (mantar enfeksiyonları, nasır vb.)
5) Jinekolojik bilgi (bayan sporcular için, bayan sporcu
üçlemesi gibi)
6) Oftalmolojik değerlendirme
38
7) Büyüme ve gelişme özellikleri (çocuk ve genç sporcular için)
Yukarıda sayılan sistemik incelemelere ek olarak kan,
idrar bulguları ve geçirilmiş bazı enfeksiyonlara (hepatit gibi) ait bilgiler sporcu sağlığında koruma açısından
önemlidir.
Takım doktoru (veya spor hekimi) bu görevleri tek
başına yürütebileceği gibi hem çeşitli tıpta uzmanlık hem
de ilgili diğer sağlık meslek alanlarının desteğine ihtiyaç
duymaktadır. Sporcuyu her yönüyle değerlendirecek ideal
bir sporcu sağlık ekibinde görev yapması beklenen personel şu şekilde sıralanabilir;
1) Spor hekimi
2) Spor fizyoterapisti
3) Diyetisyen
4) Spor psikoloğu
5) Masör
6) Spor bilimleri uzmanı
7) Dişe hekimi
Sporcuların sağlık muayenelerinin ötesinde sigortalanma işlemlerinin de yapılması olası durumlarda teşhis ve
tedavi olanaklarının zamanında sunulabilmesi için büyük
önem taşır. Genellikle sezon başında yapılan bu işlemlerin izlenmesi hekim tarafından kontrol edilmelidir.
Yukarıda sayılan muayene ve incelemelerin yılda en
az bir kez ve tercihen sezon öncesinde yapılması önerilmektedir. Grup (takım) muayenelerinde bir sağlık kuruluşu (hastane) desteği her zaman gereklidir. İstasyonlar
halinde muayeneler ve incelemeler zamanı ekonomik
kullanmayı sağlar. Yapılacak muayenelerde TARAMA ve
TEŞHİS tarzında yaklaşımlar arasında farklar bulunmaktadır. Sezon öncesi muayeneler genellikle tarama özelliği
taşırlar. Şüphelenilen patolojik durumların tesbiti için
detaylı inceleme ve değerlendirme gerekebilir. Örneğin
tam kan sayımı belirti olmayan (asemptomatik) durumlarda bir anemi saptanmasında yardımcı olurken aynı test
beslenme bozukluğu, yorgunluk gibi durumlarda teşhis
amaçlı yapılabilir.
Tarama amaçlı testler arasında şunlar sıralanabilir;
1) Laboratuar : idrar, tam kan sayımı, biyokimyasal profil,
lipid profili, ferritin, orak hücre, HIV
2) Kardiyopulmoner : EKG, eforlu EKG, ekokardiyografi,
spirometri, ergospirometri
3) Radyolojik : göğüs ön-arka grafisi, servikal grafi ve
eklem grafileri
Birçok kaynakta rutin tarama testlerinin gerekli olmadığı ve bulgu veren durumlarda yapılmalarının yeterli
olabileceği belirtilmektedir. Ancak bazı şüphe duyulan
özel durumlarda (örneğin Marfan Sendromu gibi) detaylı
yaklaşımlar ani ölümleri engelleyici olabilir.
Kaynaklar
2. Micheli L.J., The preparticiaption examination, in FIMS Team
Physician Manual, Eds; Micheli L., Smith A., Bachl N., Rolf C., Chan
K.M., Lippincott Willimas & Wilkins Asia Ltd., 2001, p. 29-47
1. Smith D., The Preparticipation Physical Examination in The Team
Physician’s Handbook, 2nd.Ed Eds; MellionM.B., Walsh W.M.,
Shelton G.L.,., Hanley & Belfus, Mosby, p.24-36
39
40
41
Alt ekstremitede karşılaşılan ciddi spor
yaralanmaları ve tedavi yaklaşımları
Prof. Dr. Ahmet Turan Aydın
Akdeniz Üni Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı, Antalya
S
por esnasında karşılaşılan travma (stres) farklı
şekillerde (Makro ve mikro) karşımıza çıkarak
çeşitli bağ dokusu elemanlarında yaralanmalara neden olurlar. Akut ve major streslerle (direkt ve
indirekt) oluşan yaralanmaların ciddiyeti travmanın
şiddetiyle bağıntılı olup; sıklıkla kontakt sporlarda karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde yaygın bir spor olan futbol,
basketbol ve voleybol, hantbol bu tip yaralanmaların sık
görüldüğü spor şekilleridir. Spor travmatolojisi pratiğin-
de sıklıkla karşılaştığımız kas, ligament, eklem kıkırdağı,
menisküs yaralanmaları gibi yaralanmalardan çok daha
farklı olan daha az sıklıkta görülen kırık, epifiz ve fizis
yaralanmaları, atipik çıkıklar, çoklu bağ yaralanmaları
hem tanı ve hem de tedavi açısından ciddi yaklaşımları
gerektirmektedir. Konuşmamda, değişik spor dallarından
karşılaştığım bu gibi olguların sunularıyla hem spor
yaralanmaları spektrumunu genişletmek ve hem de tanı
ve tedavilerine yaklaşımımızı sunmayı amaçladım.
42
Spor bilimlerinde entegrasyon
Zafer Hasçelik
G
ünümüz insanını ençok ilgilendiren ve düşündüren kelimelerden biri olan Yaşam Kalitesi kavramı Egzersiz ile özdeşleşmiştir. Yaşam kalitesinin
en popüler tanımlarından biri ise <Kişinin talepleri ile
fırsatları arasındaki dengedir> şeklinde yapılmaktadır.
Egersizin insan yaşamındaki önemi yalnız bugün kabul
edilen bir olgu değil, bundan yaklaşık olarak 2000 yıl önce
Galen tarafından da fark edilen ve ilaçlar gibi terapötik
bir yöntem olarak kullanılmış bir girişimdir. Asklepion’da
ruh hastalarının tedavisinde egzersizi kullanan Galen,
bugün endorfin olarak bildiğimiz subrastların beyinden
salınımının artışının terapötik etkiden sorumlu olduğunu düşünmekteydi. Çağdaş tıbbın kurucularından ve üç
temel direğinden biri olan Galen, bu nedenle Egzersiz
Bilimleri’nin de atası olarak kabul edilmektedir.
Galen’den buyana egzersiz bilimleri çok mesafe katetmiş olmasına rağmen özellikle < Sports Medicine>
kelimesinin Türkçeleştirilmesi sırasında ortaya çıkan
kavram kargaşasının sonu hala gelmemiştir. Anglosakson
Literatüründen bu kelime dilimize bazen Spor Hekimliği,
bazen de Sporcu Sağlığı olarak devşirilmiş ancak bu
sözcüklerin hiçbiri orijinal dilindeki kavramı yansıtamamıştır. Çünki aslı ne bir hekimlik alanı ile sınırlıdır, nede
sadece sporcuların sağlığı ile ilgilidir. Egzersizin pek çok
disiplini ilgilendiren çok renkli ve çok sesliliğini, interdisipliner yaklaşımını da vurgulayan bir şemsiye sözcük
olan “ Sports Sciences / Spor Bilimleri ” en uygun ve
yerinde başlık olarak kullanmak çok uygun görünmektedir. Böylece pekçok tıp disiplini yanında, beden eğitimi ve
spor, sosyoloji, psikoloji, mühendislik, istatistik, beslenme
ve diyetetik, hemşirelik, fizyoterapi, yönetim, ekonomi,
iletişim, malzeme ve daha pek çok bilimin entegre çalışan
ekipteki önemi kucaklanmış olmaktadır.
Çalışma alanımıza giren konuları kısaca özetlemeye
çalışırsak bu konu ve entegrasyonun önemi çok daha
kolay anlaşılacaktır. Önce “Spor” kelimesinden başlayalım.
Neyi kastettiğimizi, daha doğrusu tanım ve sınıflamasını
yeterince yapıyormuyuz? Kliniklerde kullandığımız
tedavi amaçlı egzersiz programları, boşzamanları değerlendirmek için yaptığımız etkinlikler, yarışma sporu kavramlarından hangisini kastediyoruz. Bunların hepsinde
aynı ölçme değerlendirme yöntemleri kullanılmakta ve
alan olarak ta biribirleriyle çok fazla örtüşmektedir. Her
birinde de ekibin üyelerinin rol ve sorumlulukları ile
katılma yoğunlukları değişmekte ama kural olarak hep
aynı ekip sürekli işin içinde kalmaktadır.
Kim, hangi egzersizi, ne süre, ne sıklık ve ne yoğunlukla
yapabilir ? soruları, her türlü etkinlikten önce yanıtlanmalı ve sadece müsabaka sporu yapan yarışmacılarda
değil, sağlıklı yada bir sağlık sorunu nedeniyle hekim
tarafından egzersiz yapması önerilen kişilerde de dikkate alınmalıdır. İşte size Aptitüd/İnaptitüd saptamasının
güncellenmesi için ciddi bir gerekçe. Listeniz sporcular
ile sınırlı olmaktan çıkıp çocuk, genç, yaşlı, sağlıklı, hasta,
özürlü, tüm gurupları kapsayacak şekilde yeniden yapılandırılmalıdır ( Lisans Muayenelerinin yeni boyutunu
hayal edebiliyormusunuz ?).
Yaralanmalar akut veya kümülatif olsunlar nasıl değerlendirilip tedavi edilecekler? Yarışmacılarla rekreasyoncuları aynı kefeye koyup benzer yaklaşımlara mı sarılacağız, yoksa özel gereksinimleri olanlara farklı prensiplerle
mi yaklaşacağız? Koruyucu hekimlik ilkelerini nereye
yerleştireceğiz?
Egzersiz Bilimlerinin en can alıcı ve önemli alanı olan
Ölçme Değerlendirme konusu ise başlı başına bir sorunlar yumağına dönmektedir. Kime, hangi performans
testlerini, nerede, nasıl uygulayacağız, bunun,sonuçlarını
kim kullanıp pratiğe yansıtacak? Kişiye özgü, spora özgü,
performansa özgü test bataryaları geliştirmek ve hepsinden de önemlisi bunları yorumlayarak kullanmak başlı
başına bir ekip, lab, deneyim ve disiplin işidir. Görüldüğü
gibi her sorumuzun arkasından ciddi bir entegrasyon
gereği ortaya çıkmaktadır.
Aile, sporcu, seyirci, yönetici, spor bilimci, antrenör,
43
sponsor, basın mensubu, yasa koyucu… listesine giren
tüm taraflar arası ilişkileri inceleyecek bir spor sosyoloğunun ekipteki önemi ihmal edilebilirmi ? Bu alan kısa
tez çalışmaları ile sınırlı mı olmalı, medianın spor köşeleri
yeterli mi ? Sadece sansasyonel yönleriyle uğraşıp çağın
en önemli sosyal olgusu olan sporun benzetilebileceği
iceberg’in suyun altındaki gerçek tabanı ihmal mi edilmelidir ?
Çocuklar, yaşlılar, bayanlar, özürlüler kendilerine özgü
yaklaşımları özlemle beklemekte, bu alanlarda emek
veren pek çok disiplin profesyoneli ayrı ayrı uğraş vermek
yerine, interdisipliner yaklaşımlarla daha verimli çalışmalar yapmayı özlemektedir. Bu guruplar da yarışma heyecanını tatmak, sonuçlarını tartışma zevkini yaşamak ve
hepsinden de önemlisi dolaylı ve dolaysız yararlarından
faydalanma hakkına sahip ve bu beklenti içindedirler.
İnsanoğlu bilinen tarih boyunca hep performansını
artırma çabaları içinde olmuş ve bugün Ergojenik Destek
dediğimiz sağlıklı ve etik yöntemler yanında Doping şeklinde isimleyip yasakladığımız yöntemler de başlı başına
bir ekip ve çalışma konusunu oluşturmakta değilmidir ?
Psikologların bizde varız, unutmayın sözlerini duyar
gibiyiz. Temel eğitimlerinde Genel Psikoloji, Klinik
Psikoloji, Deneysel Psikoloji ve Sosyal Psikoloji gibi alan-
larda eğitim gören bu alanda çalışanlar, Spor Psikolojisi
kavram ve olgunluğunu hangi yöntemle yakalayacaklar?
Spor Bilimleri ekibine entegre olup temel eğitimdeki
birikimlerini burada yoğunlaşıp alanın sorunlarıyla baş
etmeyi öğrenmektedirler. Bu yolda bilimsel metodoloji ve
bilim felsefesinin rehberliğinden başka ışıkları varmıdır ?
Diyetisyenler spora özgü gereksinimleri değerlendirip
reçetelerini yazabilmek için, mühendisler yine özgün
ölçme-değerlendirme yöntemleri için yeni alet ve yöntemler geliştirebilmek amacıyla, istatistikçiler toplanan
bilgilerin yorumlanıp başarının hizmetine sunulabilmesi
için her an spor alanlarında olmak ve gurup dinamiğine
uyum sağlamak durumundadırlar.
Bu listeyi çok uzatabilmek mümkündür. Ancak hiç
içine düşmememiz gereken hata, ekibi oluşturan disiplinlere özgü çalışmaların kendi, alanlarında yaptıklarını
daha sonra bir şekilde bir araya getirme çabalarıdır (
Multidisipliner Çalışma). Bunun yerine, spor alanında
birlikte çalışma, yorumlama, uygulama ve sonuçlarını
değerlendirerek yeni yöntemler belirleme stratejisi ön
plana çıkmalıdır ( İnterdisipliner Çalışma).
Spor Bilimlerinde entegrasyonun önemi bu sunumda
kısmen felsefe boyutuyla, kısmen de pratikte rastlanılan
sorular kullanılarak vurgulanmaya çalışılmıştır.
Kaynaklar
4. Elder CL, Pujol TJ, Barnes JT. An Analysis of undergraduate
exercise science programs: an exercise science curriculum survey. J
Strength Cond Res 2003;17(3):536-40.
5. Liebermann DG, Katz L, et al. Advances in the aplication of
information technology to sports performance. J Sports Sci
2002;20(10):755-69.
6). Cahil BR. Editorial: American football and the evolution of modern
sports medicine J Orth Surg 2003;11(2):107-109.
1. Harner CD, Vogrin TM. Whwat’s new in Sports Medicine.
J Bone Joint Surg 2002;84,6:1095-1099.
2. Bahr R. Recent Advances Sports Medicine. BMJ 2001;323(11 Aug)
328-331
3. Henehan M, Shiple B, Coppola G. Nonsurgical Sports Medicine
Training in the United States: A survey of Sports Medicine
Fellowship Graduates. Clin J Sports Med 2003;13(5):285-291
44
Motivation in sport and exercise: the case for
achievement goal theory
Chris Harwood, Ph.D
T
he purpose of this presentation is to appraise
the audience of the basic principles of Nicholls’
(1989) achievement goal theory as the conduit to
an enhanced interest in sport and exercise motivation
during the 1990’s. Having presented examples from the
early body of research to support this case, the remaining
focus of the presentation will examine weaknesses in the
recent evolution of the theory and the lack of research
that seeks a finer grained understanding of sport motivation. Examples of fundamental research avenues within
specific sport population and settings will be offered, as
well as how other newer theories are seeking to ‘plug the
gaps’ and potentially supercede Nicholls’ theory. The presentation concludes with a list of key research questions
that, if followed, may prevent Nicholls’ theory of achievement motivation from the inevitable plateau to which it
appears to be heading.
is required to maximize achievement in that particular
social context. Therefore, within the study of human
motivation, achievement goal theories encompass not
only the reasons why individuals participate in sport and
exercise (e.g., to feel competent) but also the criteria they
employ for judging successful or unsuccessful outcomes.
The purpose of this paper is to present the ‘case’ for
achievement goal theory as a fundamental set of principles that influence not only motivation- and participationrelated outcomes, but also psychosocial and emotional
outcomes associated with performance in sport. Having
provided evidence from the early body of research in
support of the case, the paper will turn to the potential
weaknesses of applying the theory in sport, the recent
emergence of associated theories (Elliot, 1999; Elliot
& Church, 1997), and the research avenues that would
strengthen its case over the next 10 years.
Introduction
Nicholls’ Achievement goal theory
Over the past twenty years, research into motivation in
sport and exercise settings has been largely dominated by
social cognitive theories emerging from the domain of
educational psychology (Dweck, 1986; Maehr & Nicholls,
1980; Nicholls, 1984, 1989). Each theory within this cluster emphasizes how variations in achievement behavior
are not necessarily a result of a high or low absolute
amount of motivation, rather they are a manifestation of
qualitatively different types of achievement goal adopted
by individuals. Achievement goals represent the meaning
that individuals assign to achievement situations, providing a cognitive structure that organizes an individual’s
definitions of success and failure, their motivational processes (e.g., attributions), affective reactions and subsequent motivated behaviors (e.g., persistence; withdrawal).
The basic principle behind the achievement goal approach is that the individual will pursue those goals that
most closely reflect his/her cognitive belief about what
Fundamental to Nicholls’ (1984) theory is that individuals can formulate two subjective conceptions of ability
in a given achievement situation. These two independent
conceptions or personal beliefs subsequently underpin
two contrasting achievement goals. When gains in personal mastery of a skill or task offer a sense of competence to the individual, they are said to be task involved.
In other words, when perceived self-improvement is
sufficient to generate a sense of personal achievement,
this conception will underpin the individual’s pursuit of
a task involved goal. In contrast, an individual is said
to be ego involved when they derive a sense of physical
competence by either demonstrating superior performance to others, or via an equal performance to others
but with less effort exhibited. Clearly, both achievement
goals revolve around the integrity of the ‘self ’. When an
individual is in a state of task involvement, s/he is concerned solely about the development of the self irrespec-
tive of others. When in a state of ego involvement, the
capacity of the self evaluated and compared to others is a
primary concern.
1987-1997: The measurement of achievement
goals and early research
The measurement of task and ego goals in sport has
largely comprised assessments of the socialized tendencies
or dispositional proneness to be task and/or ego involved
in sport contexts. Commonly termed ‘achievement goal
orientations’, the respective task and ego orientations
have been measured using two leading scales: The Task
and Ego Orientation in Sport Questionnaire (TEOSQ;
Duda & Nicholls, 1992); and the Perceptions of Success
Questionnaire (POSQ; Roberts et al., 1998). Both of these
scales have demonstrated a reliable internal structure
over a large number of studies investigating both the
determinants and consequences of goal orientations (see
Duda & Whitehead, 1998)
The spread of achievement goal research in sport has
been impressive. Recently, one of the first systematic
reviews targeting solely the correlates of achievement
goals in sport and physical activity (Biddle et al., 2003),
reported 98 published studies with 110 independent
samples comprising over 21,000 participants. Of this
immense amount of research conducted on Nicholls’
theory, the vast majority has focused on understanding
the psychological implications and antecedents of task
and ego goal orientations in sport with a lesser emphasis
on investigating task and ego involvement at the
situational or state level.
Psychosocial antecedents and outcomes alongside
performance-related factors (amongst many others)
found to be associated with task and ego goals include
effort exerted, beliefs about sport success, attributional
style, learning, achievement and practice strategies,
enjoyment and intrinsic interest, anxiety, cognitive
interference and coping strategies, moral intentions and
behaviors, perfectionism, group cohesion, psychological
skills use, motivational climate, and perceptions of
coaches and parents’ goal orientations. The vast majority
of this research until about 1997 generally supported
Nicholls’ theoretical predictions in promoting a clear
case for fostering a high task/low ego orientation in
athletes.
Achievement goal theory had made a massive impact in
rejuvenating the study of motivation in sport and physical activity. Nevertheless, selected areas of research within
the sport domain were being neglected at the expense of
mainly repetitive or diverse correlational investigations.
Lessons learnt through applying achievement goal measures were advancing the case to re-conceptualise certain
principles and measures in a sport-specific manner, as
well as to develop a finer grained understanding of the
mechanisms underpinning the operation and interaction
of task and ego goals in sport.
45
1997-2004: Understanding the mechanisms of
achievement goals
The body of research until 1997 essentially concluded
that ‘task is good and ego is bad’. However, goal profiling
research that allowed investigators to create goal profile groups (i.e., hi-task/lo-ego; hi-task/hi-ego) began to
demonstrate over a number of studies that a high task
orientation complemented by a moderate to high ego
orientation was a more positive recipe for a number of
motivational processes and behaviours in sport (Fox et
al, 1994; Harwood, Cumming & Hall, 2002; Hodge &
Petlickoff, 2000; Roberts, Treasure & Kavusannu, 1996).
Achievement goal researchers, however, have appeared
to have ignored or discounted this evidence and what
remains is a lack of empirical understanding behind the
functionality of an ego orientation and greater insights
into exactly how a high task/high ego motivational profile
actually works ‘in theory and in practice’.
Given that it is the states of task and ego involvement in
a given situation that ultimately determine achievement
behaviours, a line of research was established into investigating the situational and dispositional antecedents
of pre-competition achievement goal states (Swain &
Harwood, 1996). This offered an insight into the simultaneous activation of both achievement goals, yet did not
explain how exactly the two goals operated at the same
time. Further work in this area established the practical
details of strategies, environments and techniques that
elite tennis players felt contributed to the development
and activation of task and ego involvement in matches
(Harwood & Swain, 2001). This work facilitated a piece
of idiographic research into influencing positive change in tennis players’ achievement goal states through a
multi-dimensional intervention programme with coaches
and parents (Harwood & Swain, 2002). Unfortunately,
limited research has adopted the principles of achievement goal theory within intervention programmes to
facilitate improvements either in achievement goal profiles or subsequent psychosocial outcomes.
These insights from working with performers in competitive sport led to a closer examination of the explanatory nature of the achievement goal construct in sport.
Harwood, Hardy and Swain (2000) offered a number
of observations regarding the state of theory applied
to sport, noting that the construct of task orientation
potentially covered two independent competence outcomes. Competence through achieving a sense of mastery
and personal improvement linked to clear progress was
different to competence through a sense of trying hard,
practicing more or understanding something more fully.
The latter may not always lead to the former in sport,
particularly at higher levels. The authors argued that
to fully understand a task orientation in sport, one had
to separate out the product of self-development from
the process of self-development even though they are
pragmatically linked. For example, individual athletes
46
who were high in task involvement-product (i.e., achievement through personal improvement) who then failed
to improve in a particular event, could be affected equally in motivational terms as a highly ego involved athlete who failed to achieve his or her normative goal of
beating a rival. Unless this athlete was also high in task
involvement-process and drew a sense of achievement
from his or her efforts, a different motivational pattern
was likely to emerge. It is this finer grained exploration into concepts as they may apply to different sport
settings and sport populations that is currently lacking
in traditional achievement goal research. In moving the
theory forwards, such investigations would mean revising the use of current measures of achievement goals to
take into account the potential validity of new subscales
in particular sport settings.
The slowness of achievement goal research in advancing the scrutiny of achievement goals using Nicholls’
theory is having its impact on the use of his theory compared to other achievement goal approaches in social
settings. Harwood & Swain (2001) noted that social
approval goals emerged strongly as concomitants to
task and ego involvement. For example, athletes noted
that it wasn’t simply the case of demonstrating superiority over an opponent that generated a personal sense
of competence, but showing others that they could ‘do
it’ enhanced competence perceptions even more. Within
the subsequent intervention programme (Harwood
& Swain, 2002), results showed how social approval
oriented ego involvement in athletes could be reduced
while still maintaining a relatively elevated level of personal ego involvement. In other words, the intervention
reduced the pressure players felt of winning to approve
themselves to others, whilst still maintaining a focus on
overcoming the opposition for their own internal sense
of success.
Current research efforts in achievement goal theory are
investigating these concepts through the development of
appropriate instrumentation, and Allen (2003) has taken
the lead in developing a corresponding theory of social
motivation in sport. This may either complement ongoing work within Nicholls’ conceptualisation, or simply
supercede it as a viable theory for explaining motivation
in sport as a highly social context. In addition, theorists
are now beginning to turn to the alternative theory offered by Andrew Elliot within his approach-avoidance goal
framework (Elliot, 1999; Elliot & Church, 1997). Elliot
and colleagues argue that, in addition to considerations
of how competence is defined, theorists and researchers
must consider how competence is positively or negatively
valenced. In approach motivation, behaviour is instigated
by a positive, desirable possibility, whereas in avoidance
motivation, behaviour is instigated by a negative, aversive
event or possibility. Thus, sports performers may well be
concerned about performing poorly in comparison to
others, or poorly in relation to their own previous standards. Striving not to finish last in a tournament or not to
run a slower time compared with one’s last competition
are examples of performance (ego) and mastery (task)
goals respectively, but each is negatively valenced (i.e.
viewed as undesirable and aversive). Any comprehensive
account of motivated achievement behaviour in sport
should, arguably, attend to this approach-avoidance distinction (Elliot, 1999).
Elliot refers to a 2x2 framework of performance-approach goals, performance-avoidance goals, mastery approach goals and mastery avoidance goals, all with differing
and complex personal and situational antecedents. Elliot
refers to an achievement goal as “a cognitive representation of a competence-based possibility that an individual
seeks to attain”. It will be interesting to see whether achievement goal research in sport begins to apply Elliot’s
theory via the newly developed Achievement Goals in
Sport Questionnaire by Conroy, Elliot and Hofer (2003).
Most recently, Gernignon and colleagues (in press) have
partially used Elliot’s framework to investigate the dynamic fluctuations of goal involvement states across a judo
contest. In this study, using an experimental video recall
method and follow-up interview, they showed how performance approach, performance avoidance and mastery
approach goals interacted at different levels of cognitive processing during a 5 minute combat. This level of
sophisticated research is where achievement goal theory
needs to be heading, even though the theoretical principles being employed do not stem from Nicholls’ position.
Future directions for achievement goal theory
Research within achievement goal theory, whether it is
Nicholls’ or Elliot’s approaches, need to become fine grained and more population or setting specific if they are to
advance an already sound understanding of sport motivation. These theories run the risk of becoming stagnant
or rather simply, boring, if they are not housed within
research that strikes the heart of sport. For example,
Under what conditions is a high task/high ego orientation profile the best one to have and why?
How does task and ego involvement interact during
performance and what should be the relative intensities
of each before, during and after competition?
What role does social approval play within the role of
task and ego goal influence upon motivated behaviours?
What impact do intra-team ego goals have in team
settings where co-operation and team spirit should be in
place. Why aren’t we measuring intra-team achievement
goals?
What impact does the incompatibility of achievement
goals within individuals in a pair or partnership sport
have on the performance and stability of the partnership?
Finally, where are the well-structured intervention
programmes that seek to test the principles of achievement goal theory as a key player in the motivation, participation and performance of athletes?
•
•
•
•
•
•
47
These are some of the key areas where achievement
goal research is lacking, and which will determine whether the theory has reached a rather repetitive plateau or
has reached a renewal point whether researchers simply
take a closer look.
References
1. Allen, J. (2003). Social motivation in youth sport. Journal of Sport
and Exercise Psychology, 25, 551-567.
2. Biddle, S.J.H., Wang, C.K., Kavussanu, M., & Spray, C. (2003).
Correlates of achievement goal orientations in physical activity: A
systematic review of research. European Journal of Sport Sciences,
3, 1-20.
3. Conroy, D. E., Elliot, A. J., & Hofer, S. M. (2003). A 2 X 2 achievement
goals questionnaire for sport: Evidence for factorial invariance,
temporal stability, and external validity. Journal of Sport & Exercise
Psychology, 25, 456-476.
4. Duda, J. L., & Nicholls, J. G. (1992). Dimensions of achievement
motivation in schoolwork and sport. Journal of Educational
5. Duda, J.L., & Whitehead, J. (1998). Measurement of goal
perspectives in the physical domain. In J.L Duda (Ed.), Advances in
sport and exercise psychology measures (pp. 21-48). Morgantown,
WV: Fitness Information Technology.
6. Dweck, C. S. (1986). Motivational processes affecting learning.
American Psychologist, 41, 1040-1048.
7. Elliot, A. J. (1999). Approach and avoidance motivation and
achievement goals. Educational Psychologist, 34, 169-189.
8. Elliot, A. J., & Church, M.A. (1997). A hierarchical model of
approach and avoidance achievement motivation. Journal of
Personality and Social Psychology, 72, 218-232.
9. Fox, K.R., Goudas, M., Biddle, S., Duda, J.L., & Armstrong, N.
(1994). Children’s task and ego goal profiles in sport. British
Journal of Educational Psychology, 64, 253-261.
10. Gernignon, C., D’ Arripe-Longueville, F., Delignieres, D., & Nonot,
G., (in press). A dynamical systems perspective on goal involvement
states in sport. Journal of Sport & Exercise Psychology
11. Harwood, C.G., & Swain, A.B. (2001). The development and
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
activation of achievement goals in tennis: 1. Understanding the
underlying factors. The Sports Psychologist, 15, 319-341.
Harwood, C.G., Cumming, J., & Hall, C, (2003). Imagery use in
elite youth sport participants: Reinforcing the applied significance
of achievement goal theory. Research Quarterly for Exercise and
Sport, 3, 292-300.
Harwood, C.G., Hardy, L., & Swain, A. (2000). Achievement goals
in competitive sport: A critique of conceptual and measurement
issues. Journal of Sport and Exercise Psychology, 22, 235-255.
Hodge, K., & Petlichkoff, L. (2000). Goal profiles in sport
motivation: A cluster analysis. Journal of Sport and Exercise
Maehr, M. L., & Nicholls, J.G. (1980). Culture and achievement
motivation: A second look. In N. Warren (Ed.), Studies in crosscultural psychology: Vol. 3, (pp. 221-267). New York: Academic
Press.
Nicholls, J.G. (1984). Achievement motivation: Conceptions
of ability, subjective experience, task choice, and performance.
Psychological Review, 91, 328-346.
Nicholls, J.G. (1989). The competitive ethos and democratic
education. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Roberts, G. C., Treasure, D. C., & Balague, G. (1998). Achievement
goals in sport: The development and validation of the Perception
of Success Questionnaire. Journal of Sport Sciences, 16, 337-347.
Roberts, G.C., Treasure, D.C., & Kavussanu, M. (1996).
Orthogonality of achievement goals and its relationship to beliefs
about success and satisfaction in sport. The Sport Psychologist, 10,
398-408.
Swain, A.B., & Harwood, C.G. (1996). Antecedents of state goals
in age-group swimmers: An interactionist perspective. Journal of
Sport Sciences, 14, 111-124.
48
New trends in exercise and sports psychology
Lew Hardy
School of Sport, Health, and Exercise Sciences, George Building Holyhead Road University of Wales, Bangor
Gwynedd, United Kingdom
T
his paper examines three areas of sport psychology
that might benefit from a rather different approach
to research. The areas are: the relationship between
personality, psychological skills, and sport behaviour;
transformational leadership in sport; and performance
anxiety. Research that has been conducted in each area
is discussed and recommendations are made for future
research.
The volume of research published in sport and exercise psychology has increased enormously over the last
twenty years. Much of this research has been developed independently of the parent discipline. One of the
benefits to this approach is that the research has focused
fairly directly on the needs of applied sport and exercise
psychologists working in the field. However, the approach
also has disadvantages. One of these disadvantages is that
the sibling discipline can fail to benefit from advances
that are made in the parent discipline. The present paper
examines three areas of sport psychology that could
benefit from a greater cognizance of progress that has
been made in different areas of psychology. For each
area, research that has been conducted is discussed and
recommendations for future research are made. Because
of my background in sport psychology these issues will
be addressed in the context of sport. However, the first
two areas also have applications in the exercise domain.
The relationship between personality,
psychological skills, and sport behaviour
In recent years, personality seems to have become
something that “decent”, career minded, sport psychologists do not talk about. To some extent this is understandable because early personality research was very heavily
criticised in the sport psychology literature (for a review,
see Vealey, 2002) for using a “shotgun” approach, inadequate methodologies, and measures of general personality
that were considered irrelevant to sport behaviour and
performance. As a consequence, sport psychologists
developed sport specific measures of enduring dispositions (e.g., trait competitive anxiety, trait self-confidence,
and goal orientations) that were often considered in isolation from the mainstream psychology literature. This is
a shame because athletes bring a whole host of lifetime
experiences and general personality variables “through
the door with them when they arrive”.
A second area of sport psychology that has been largely
neglected is training. As Thomas, Murphy, and Hardy
(1999) have observed, training takes up the vast majority
of athletes’ time and yet remains virtually un-researched.
Frey, Laguna, and Ravizza (2003) have also shown that
training behaviours can be an important determinant of
competitive performance – a statement that few coaches
would dispute. Thomas et al. (1999) went on to devise
the Test of Performance Strategies (TOPS) which measures athletes’ use of psychological skills during practice
and competition. Athletes’ use of psychological skills, and
psychological skills training, are popular topics in the
sport psychology literature (see, for example, Orlick &
Partington, 1988; Williams & Krane, 2001), but there has
been little research that systematically examines the role
of individual differences in psychological skills training.
At least two questions are very obvious: 1) Are some
psychological skills more important for some people than
others? 2) Are some people more likely to be able to make
use of psychological skills than others? Extrapolating from
these questions one can obtain two rather more precise
research questions: 1) a moderation hypothesis - do certain aspects of personality interact with the use of certain
psychological skills to influence training and competition
behaviours? And 2) a mediation hypothesis - do certain
aspects of personality exert an influence upon training
and competition behaviours via athletes’ engagement with
certain psychological skills. Some empirical evidence that
addresses these two questions follows.
In a study of the training behaviours of high level
Olympic gymnasts, Zourbanos, Hardy, and Woodman
(2004) found several interesting results. In terms of
gymnasts’ ability to cope with adversity in training, the
personality disposition of emotional stability/neuroticism
interacted with gymnasts’ level of emotional control skill
in such a way that gymnasts high in emotional stability
benefited more from their emotional control skills than
neurotic gymnasts. Conversely, in terms of quality of
preparation for competitions, conscientious gymnasts
prepared better for competition than low conscientious
gymnasts, and gymnasts who set goals for themselves
in training prepared better than gymnasts who did not;
however, there was no interaction between these two
factors.
In a second study of triathletes, Sivitou and Hardy (2004)
found only main effects for personality and athletes’ use
of psychological skills upon training behaviours without
any significant interactions. For example, psychoticism
was negatively related to persistence in training, while
mastery imagery and mastery self-talk were positively
related to it. However, there was no significant interaction between psychoticism and either mastery imagery
or mastery self-talk. Of further interest to the present
debate was the fact that the effects of psychoticism upon
persistence in training were mediated by athletes use of
self-talk; i.e., the means by which psychoticism exerted an
influence upon persistence in training was via self-talk.
In a third study of choking in figure and dance ice
skaters, Hardy and Roberts (2004) found that the personality disposition narcissism interacted with skaters’ use
of self-talk and relaxation strategies. Skaters who were
high in narcissism choked less if they used self-talk or
relaxation strategies than skaters who were high in narcissism but did not use such strategies. However, skaters
who were low in narcissim choked more if they used selftalk or relaxation strategies than skaters who were low in
narcissism but did not use such strategies. The authors
interpreted these findings as suggesting that low narcissists attempted to use psychological skills in competition
because they were “desperate” and consequently this strategy only compounded their competition problems. High
narcissists, on the other hand benefited from the use of
psychological skills because they were n control of their
competition environment (cf., Wallace & Baumeister,
2002). The applied implications of this finding for a “one
size fits all” approach to psychological skills training are
all too clear.
Leadership in sport
Over the years, leadership and coaching behaviours
have received a fair amount of attention in sport psychology (for a review, see Carron & Hausenblas, 1998).
However, organizational climate and its relationship with
leadership appears to have been very little researched.
Central to the notion of social environments within
organizations are the concepts of organisational culture
49
and organizational climate. Organisational culture refers
to the values, beliefs and assumptions encompassed by
an organisation. Organisational climate is an outcome of
culture; it is the outer, ‘observable’, layer of culture that
organisational members experience on a day-to-day basis
and refers to their shared perceptions of “the way things
are round here” (Dennison, 1996). It is generally accepted
that the concepts of culture, climate, and leadership are
directly related (Litwin & Stringer, 1968).
Different aspects of climate exist and investigation
of organisational performance requires examination of
both the ‘climate for well-being’ and the ‘climate for achievement’. Neal, West, & Patterson (2000) have proposed
that ‘climate for well-being’ relates to the social support
and welfare structures created by the leader. In contrast,
‘climate for achievement’ is proposed to reflect the emphasis that the leader places on learning, development
and goal attainment. Hardy et al. (2004) extended these
definitions to include social group cohesion, together
with trust in the leader, in the climate for well-being, and
task group cohesion, together with leader inspired extra
effort, in the climate for achievement. Hardy et al. (2004)
also extended the work of Bass (1985) and Podsakoff
et al. (1990) on transformational leadership to develop
a conceptual model in which the leader behaviours of
providing inspirational motivation, being an appropriate role model, providing contingent reward, providing
individual consideration, fostering acceptance of group
goals, and expecting high levels of performance were
clustered into three broader categories - vision, support,
and challenge. According to this conceptual model, leader behaviours influence the climates for well-being and
achievement which then influence performance and attrition via the attitudinal outcomes of mental well-being,
satisfaction, self-confidence, and commitment. Figure 1
shows a slightly modified version of the original Hardy
et al. (2004) model, which was updated as a result of their
findings.
Evidence exists to support this model. For example, a
substantial amount of research (see, for example, Haynes
et al., 1999) has identified specific organisational and
leadership factors that influence employee well-being.
In sport psychology, the leadership behaviours of providing contingent reward (support) and challenging goals
(challenge) have been consistently found to influence
the climate for achievement, athletic performance, and
attrition (for a review, see Carron & Hausenblas, 1998).
More recently, Hardy et al.’s (2004) own research on Royal
Marine common recruits showed that all seven of the leadership behaviours measured were significant predictors
of the climates for achievement and performance, and all
five of the climate variables measured were significant
predictors of recruit attitudinal outcomes. The leadership
behaviours of providing contingent reward, being an appropriate role model, fostering acceptance of group goals,
providing individual consideration, and providing inspirational motivation, were important predictors of recruit
50
Figure 1. Conceptual model summarising relationships between leadership, climate and organisational performance for the present research
attrition. Finally, the recruit attitudinal outcomes of
resilience, satisfaction with training, self-confidence, and
commitment were also important predictors of recruit
attrition. In conclusion, transformational leadership and
organizational climate would appear to variables worthy
of further research in the sport context.
Performance Anxiety
Performance anxiety has occupied a prominent role in
the sport psychology literature almost since its inception. It has also occupied a prominent role in the cognitive psychology literature for a similar period of time.
Furthermore, on the basis of Bandura’s (1988) arguments
that anxiety is little more than a consequence of low selfefficacy, one could also argue that performance anxiety
has formed an important part of the self-efficacy and
coping literatures for a similar period of time. As a long
time contributor to these literatures, I can rather sadly
say that the extent of our knowledge does not accurately
reflect that empirical investment that has been made in
this area. One reasonable question to ask is “Why is this?”.
Unfortunately, this is not a trivial question to answer.
However, some suggestions follow.
It may be helpful to distinguish between three different types of variable that are probably relevant in the
context of performance anxiety. First, there are variables
that reflect the experience of anxiety and underpin the
processes causing anxiety effects, for example, cognitive
anxiety, somatic anxiety, and self-efficacy (Hardy, 1990;
Martens, Vealey, & Burton, 1990; Bandura, 1988). Second,
there are the processes themselves, for example, reduced
attentional resources (Wine, 1971), attentional narrowing
(Easterbrook, 1959), conscious processing (Masters,
1992), hyper-distracability (Eysenck, 1988), effort invested (Eysenck & Calvo, 1992), etc. Third, there are the performance consequences, impairment or enhancement of
dynamic balance, decision making, anaerobic power, etc.
One branch of the sport psychology literature has focused on the effect(s) of performance anxiety upon global
measures of performance (e.g., Martens et al., 1990; Hardy
& Parfitt, 1991). A second branch of the literature has
followed the cognitive psychology lead of examining the
effects of performance anxiety on the processes that are
thought to underpin performance (e.g., Hardy & Mullen,
2001; Masters, 1992; Smith, Bellamy, Collins, & Newell,
2001). A third branch of the literature has focused upon
the specific behavioural/performance consequences of
performance anxiety (e.g., Idzikowwski & Baddeley, 1987;
Parfitt, Hardy, and Jones, 1990). However, very little sport
psychology research has examined the substantial number of independent variables that have been hypothesised
to underpin anxiety effects. A notable exception is Dunn’s
work on the dimensionality of worry (Dunn, 1999; Dunn
& Syrotuik, 2003).
As someone who has invested a considerable part of
his research career investigating the anxiety performance relationship, I feel qualified to say that the results of
research in this area have been at least partially disappointing. We have a lot of knowledge about what might
be happening, but very little knowledge about what
actually is happening! One reason for this situation for
could be a lack of clarity in the both conceptualisation
and measurement of performance anxiety. At the level
of experiencing performance anxiety, the following variables have been identified as important within the sport
psychology, cognitive psychology, or clinical psychology
literatures: cognitive anxiety and somatic anxiety (Liebert
& Morris, 1967; Martens et al., 1990); anxiety induced
physiological arousal (Borkovec, 1976; Hardy, 1990); selfefficacy (Bandura, 1977); self-confidence (Hardy, 1990;
Hodapp & Benson, 1997; Martens et al., 1990); fear of
failure (Conroy, 2001); and self-focus (Fenigstein, Scheier,
& Buss, 1975; Baumeister, 1984). This list is probably
not exhaustive, but it is sufficient to derive an obvious
51
question: If we do not know exactly what we ought to
be measuring, how can we hope to measure it precisely
and predict behavioural consequences accurately? Other
worthwhile questions follow: What exactly is performance anxiety? How should we conceptualise it and measure
it? If anxiety is multifaceted, are all aspects of it equally
important in all situations?
At the level of processes underpinning anxiety effects,
several researchers have suggested that multiple effects
may be occurring (see, for example, Eysenck, 1988; Hardy
& Mullen, 2001). However, empirical research has tended
to focus on attempting to identify the process that might
underpin anxiety effects, rather than how various processes might collectively influence performance. There
is clearly a need to identify how specific aspects of the
anxiety experience might affect the specific cognitive and
motor processes underpinning performance. Very little
empirical research has attempted this (for an exception,
see Parfitt et al., 1990).
At the level of performance consequences, there is probably a need for some sort of task analysis that identifies
key components of different sport tasks, so that hypotheses might be formulated about how specific aspects of
the anxiety experience might impact upon performance
via the cognitive and motor process identified in the
previous paragraph. Early research by Fleishman and
Hempel (1955) in the work psychology domain attempted to identify the key skills and abilities associated with
different work related tasks with the aim of using them
for personnel selection. However, little appears to have
been done in this area since that time.
In summary, the performance anxiety domain is in
fairly urgent need of a major “overhaul”. It seems unsurprising that previous research has been relatively unsuccessful given the lack of clarity that exists with regard to:
the conceptualisation and measurement of performance
anxiety; the possibility of multiple cognitive and motor
processes being affected by performance anxiety; and the
key processes that are involved in different sport related
tasks. Progress in this area would be a suitable objective
for the next generation of sport psychologists ….
References
16. Fleishman, E.A., and Hempel, (1955) The relationship between
abilities and improvement with practice in a visual discriminationreaction task, Journal of Experimental Psychology, 49, 301-312.
17. Frey, M., Laguna, P.L., & Ravizza, K. (2003). Collegiate athletes’
mental skill use and perceptions of success: An exploration of
the practice and competition settings. Journal of Applied Sport
18. Hardy, L. (1990) A catastrophe model of anxiety and performance.
In J.G. Jones and L. Hardy (eds), Stress and Performance in Sport,
Wiley, Chichester, pp.81-106.
19. Hardy, L. & Mullen, R. (2001). Performance under pressure: a little
knowledge is a dangerous thing? In P.R. Thomas (ed.), Optimising
Performance in Golf. Brisbane: Australian Academic Press, pp. 245263.
20. Hardy, L., and Parfitt, C.G. (1991) A catastrophe model of anxiety
and performance, British Journal of Psychology, 82, 163-178.
21. Hardy, L. & Roberts, L. (2004). The interaction of narcissism and
psychological skills on choking. In preparation.
22. Hardy, L., Shariff, A., Munnoch, K., & Allsopp, A. (2004). Can
leadership development positively influence the psychological
environment of military recruit training? An interim evaluation of
the Royal Marine Coaching Advisory Team leadership initiative.
INM Report 2004.005. The Institute of Naval Medicine, Alverstoke,
Hants.
23. Haynes, C.E., Wall, T.D., Bolden, R.I., Stride C. & Rick, J.E. (1999).
Measures of perceived work characteristics for health services
research: Test of a measurement model and normative data. British
Journal of Health Psychology, 4, 257-275.
24. Hodapp, V., & Benson, J. (1997). The multidimensionality of test
anxiety: A test of different models. Anxiety, Stress, and Coping, 10,
219-244.
25. Idzikowski, C. & Baddeley, A.D. (1987). Fear and performance in
novice parachutists. Ergonomics, 30, 1463-1474.
26. Liebert, R.M., and Morris, L.W. (1967) Cognitive and emotional
components of test anxiety: A distinction and some initial data,
Psychological Reports, 20, 975-978.
27. Litwin, G. & Stringer, R. (1968). Motivation & Organizational
Climate. Boston: Harvard University Press.
28. Martens, R., Vealey, R.S., and Burton, D. (1990). Competitive
Anxiety in Sport, Human Kinetics, Champaign, IL.
29. Masters, R.S.W. (1992) Knowledge, knerves, and know-how: The
role of explicit versus implicit knowledge in the breakdown of a
complex motor skill under pressure, British Journal of Psychology,
83, 343-358.
1. Bandura, A. (1977) Self-efficacy: Toward a unifying theory of
behavioral change, Psychological Review, 84, 191-215.
2. Bandura, A. (1988). Self efficacy conception of anxiety. Anxiety
Research. An International Journal, 1, 77-98.
3. Bass, B. M. (1985). Leadership & Performance Beyond Expectations.
New York: Free Press.
4. Baumeister, R.F. (1984). Choking under pressure: Self-consciousness
and paradoxical effects of incentives on performance. Journal of
Personality and Social Psychology, 46, 610-620.
5. Wallace, H.M. & Baumeister, R.F. (2002). The performance of
narcissists rises and falls with perceived opportunity for glory.
Journal of Personality and Social Psychology, 82, 819-834.
6. Borkovec, T.D. (1976) Physiological and cognitive processes in
the regulation of anxiety. In G.E. Schwartz and D. Shapiro (eds),
Consciousness and Self-Regulation: Advances in Research, Plenum
Press, New York.
7. Carron, A. & Hausenblas, H. (1998). Group Dynamics in Sport, 2nd
edition. Morgantown, WV: Fitness Information Technology.
8. Conroy, D.E. (2001). Progress in the development of a
multidimensional measure of fear of failure: The Performance
Failure Appraisal Inventory (PFAI). Anxiety, Stress, and Coping, 14,
431-452.
9. Dennison, D.R. (1996). What is the difference between
organizational culture and organizational climate? A native’s point
of view on a decade of paradigm wars. Academy of Management
Review, 21(3), 619-654.
10. Dunn, J.G.H. (1999). A theoretical framework for structuring the
content of competitive worry in ice hockey. Journal of Sport and
Exercise Psychology, 21, 259-279.
11. Dunn, J.G.H. & Syrotuik, D.G. (2003). An investigation of
multidimensional worry dispositions in a high contact sport.
Psychology of Sport and Exercise, 4, 265-282.
12. Easterbrook, J.A. (1959) The effect of emotion on the utilisation
and the organisation of behaviour, Psychological Review, 66, 183201.
13. Eysenck, M.W. (1988) Anxiety and attention. Anxiety Research, 1,
9-15.
14. Eysenck, M.W., and Calvo, M.G. (1992) Anxiety and performance:
the processing efficiency theory, Cognition and Emotion, 6, 409434.
15. Fenigstein, A., Scheier, M.F., & Buss, A.H. (1975). Public and private
self-consciousness: Assessment and theory. Journal of Consulting
and Clinical Psychology, 43, 522-527.
52
30. Neal, A., West, M. & Patterson, (Feb 2000). An Examination of
Interactions Between Organizational Climate & HRM Practices
In Manufacturing Environments. Aston Business School
Research Working Paper (RP0003). Aston Business School: Aston
University.
31. Orlick, T., and Partington, J. (1988) Mental links to excellence. The
Sport Psychologist, 2, 105-130.
32. Parfitt, C.G., Jones, J.G., and Hardy, L. (1990) Multidimensional
anxiety and performance. In J.G. Jones and L. Hardy (eds), Stress
and Performance in Sport, Wiley, Chichester, pp.43-80.
33. Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B., Moorman, R.H., & Fetter,
R. (1990). Transformational leader behaviors and their effect
on followers’ trust in leader, satisfaction, and organizational
citizenship. Leadership Quarterly, 1, 107-142.
34. Sivitou, E.E., & Hardy, L. (2004). The effects of personality and
psychosocial factors on training behaviours in endurance athletes:
moderation and mediation. Manuscript in preparation.
35. Smith, N.C., Bellamy, M., Collins, D.J. & Newell, D. (2001). A test of
Processing Efficiency Theory in a team sport context. Journal of
36. Thomas, P.R., Murphy, S., & Hardy, L. (1999). Test of performance
strategies: Development and preliminary validation of a
comprehensive measure of athletes’ psychological skills. Journal of
37. Vealey, R.S. (2002). Personality and sport behaviour. In T.S. Horn
(ed.), Advances in Sport Psychology (2nd edition), Champaign, IL:
Human Kinetics, pp. 43-82.
38. Williams, J.M. & Krane, V. (2001). Psychological characteristics
of peak performance. In J.M. Williams (ed.), Applied Sport
Psychology: Personal Growth to Peak Performance (4th edition),
Moutain View, CA: Mayfield, pp. 137-147.
39. Wine, J.D. (1971) Test anxiety and direction of attention,
Psychological Bulletin, 76, 92-104.
40. Zourbanos, N., Hardy, L., & Woodman, T. (2004). Investigating
the interaction between personality and psychological skills upon
training behaviours. Manuscript under review.
53
Olimpik eğitimin temel ilkeleri
Attilla Erdemli
1. Eğitime zorunlu varlık
İnsan bir “hazır varlık” olarak dünyaya gelmez. Diğer
canlı varlıklardan önemli bir ayrılığı; insan yaşamı süresince kendisini yaratacak bir varlıktır. Bu nedenle insan
gizil-güç yüklü (potansiyel) varlıktır. Bu durum insanın
yaşamını bir kendini yaratma sürecine ya da yapıcı-yaratıcı yaşamaya dönüştürür.
İnsan eğitilmeye muhtaç bir varlıktır. Dahası, insan
doğru, yolunca eğitilmeye zorunlu bir varlıktır: değilse
varlığında açılmayı, yapıta dönüşmeyi bekleyen güç yanlış bir alanda çarpıtılacak ya gerçekleşmeden kalacak yada
güdük, bodur bir gelişim gösterecektir.
Sağlam temel ya da uygun, doğru eğitim nasıl olacaktır? Değişik ve önemli sonuçları bakımından, bireylerin özgünlüğünü silmeyen ve tüm insanlar için ortak
ilkelere dayanan bir eğitimin olması gerekmektedir.
Kültürlerarası dialoğu pekiştiren, yaşamalar arasındaki
aykırılıklar karşısında hoşgörü geliştiren, bireyi yapıcı
ve yaratıcı yaşamaya yönlendiren bir eğitim için bir
bilgisel altyapıya ya da bir eğitim anlayışına ihtiyaç
bulunmaktadır. Ayrıca bu eğitimde ne tek tek bireylere
büyük ağırlık verilirken bütünün ortak yanları zayıf
bırakılacaktır ne de bütüne ağırlık verilerek tek tek
bireylerin özgün gelişimleri savsaklanacaktır. Bütün ve
tek ile tekler arasında yani genel ve özel eğitim arasında
uygun dengenin sağlanması önemlidir. Bütün bunlar
için insanı ve yaşamayı özünden kavrayan bir dünya
görüşü temellendirici olacaktır.
Eğitim de öğretim de bilgi ile bağlantılıdır. Öğretimde
daha çok bir alanla ilgili bilgilerin kazanılması düşünülürken, eğitimde o alanla ilgili becerileri, yapabilirlikleri
kazanma düşünülmektedir. Öğrenmek bir alanla ilgili bilgileri eyleme dönüştürebilmek o bilgilerin canlılığını yaşayıp,
denetleyebilmektir. Eğitim bu öğrenme işini sağlamaktır.
2. Olimpik eğitim
Olimpik eğitim kavramı son yıllarda sıkça kullanıl-
maktadır. Olimpik eğitimi irdeleyebilmek için öncelikle
olimpizm kavramını açmamız gerekmektedir.
Olimpizm bir dünya görüşü ve bir yaşama anlayışıdır.
Kendisine özgü değerler, etkinlik alanları, amaçlar ile
örülmüş olan olimpizm spor olgusunun temel özelliklerinden hareketle ortaya çıkan bir dünya görüşü ve yaşama anlayışıdır. Bu nedenle sporun olimpizme yol açan
önemli özelliklerini görmek gerekir.
2. 1. İnsan önemlidir
Spor bir insan olayıdır; spor insanı arındıran, yücelten,
soylu kılan, canlı ve dinamik kılan, önemseyen ve insana
dayanan bir insan olayıdır. İnsan yaşamının bütünlüğü
içinde onu böylesine önemseyen eylem alanlarının sayısı
oldukça azdır ve spor bunlardan biridir.
2. 1. 2. Spor bir dostluk olayıdır
“Rakibim dostumdur” anlayışı ve bunun sporda
somutlaşması sporun özünde bir dostluk olayı olduğunu gösterir. Gerçi açık yada gizli profesyonelliğin kaba
biçimde egemen olduğu spor etkinliklerinde bu anlayış
yitirilmektedir. Fakat spor savaş değildir. Kazanılan da
kaybedilen de bir oyundur o da pek çok kez yinelenecektir. Spor savaşmadan mücadele etmenin; ezmeden, aşağılamadan gelişmenin; sevginin, saygının, birbirimize
muhtaç olduğumuzun ve birlikte sevinip, gelişip, mutlu
olabileceğimizin en iyi yaşandığı yerdir.
2. 1. 3. Spor bir mücadeledir
Her spor dalı amacı uyarınca bireysel, takımla, değişik
aletlerle veya aletsiz bir mücadeleyi içerir. Bu mücadele
gerçeklikle ilgili değildir; gerçeklikten ayrı, sembolik,
gerçekliğin üzerinde bulunan bir alandır. Bu bakımdan
sportif eylemin amacı, günlük yaşamadaki gibi bir fayda
üretme, değildir; sporun kendisidir. Rakibimin beni zorlaması benim kendi sportif öz bilincimi artırmaya yarar.
Orada rakipler birbirlerine hizmet etmektedirler. Böylece
insan sportif etkinliğin içinde yeniden önem kazanır.
Bütün bu özelliklerin ortaya çıkabilmesinin olmazsa
54
olmaz koşulu dürüstlüktür. Spor dürüstce mücadeledir.
Sporun aynı zamanda bir ahlak olması da burada temellenir. Spor olayı koşulların eşitlenmesi ne dayanır. Sporcu
güç ve becerisini bu koşulları eşitlenmiş ortamda ortaya
koymaz. Eşitlikteki en ufak bozulma, spor olayının bozulması, hatta ortadan kalkmasıdır. Dürüstlük burada ortaya çıkar ve bu dürüstlüğe de fair play denilir. Dolayısiyle
spor ile, sporcu olmak ile fair play aynı şeydir.
2. 1. 4. İnsan yetkinleşip erginlenen bir varlıktır
İnsan diğer tüm canlılardan, kendi yapıp yarattıklarıyla yaşamasını geliştirmesi bakımından ayrılır. İnsan
yetkinleşip, erginlenme özelliklerine sahip bir varlıktır.
Yaşamasında arınması, mutluluğu, yüksek bir yaşama
sürdürmesi, kaliteli yaşaması vb hep yetkinleşip, erginlenmesine dayanırlar. Spor insanın erginlenme bilinç ve
isteğini canlı tutan, artıran ve geliştiren bir eylem alanıdır. Orada gerek başarı ve gerekse de başarısızlık bu
istenci harekete getirir. Rakibin işlevi de buradadır.
2. 1. 5. Spor bir güzellik yaratma olayıdır
Sportif mücadele bedenin bir başına yada bir aletle bir
sportif zorluğa verdiği yanıt, getirdiği çözümdür. Başarılı
bir sportif davranış bütünlüğünden bireyin duyduğu haz
kabaca ele alındığında endorfin ve başarının verdiği hazdır; yüksek düzeyde ele alındığında bir sportif estetik haz
dır. Sporun insan’ı yüceltmesi, tinsel olarak arındırması,
Yaşamasına kalite kazandırması bu yüksek düzeyde
gerçekleşmektedir.
Bu özellikleriyle spor insanı günübirlik yaşamanın üzerine,
daha güzel, olgun, yapıcı ve yaratıcı, erginlenen, dost bir yaşamaya götürmektedir. Böyle bir yaşama insana yaraşan, yakışan bir yaşamadır. Bütünüyle sporda temellenen olimpizm bu
savlara dayanan bir dünya görüşü ve yaşama anlayışıdır. Böyle
bir yaşama ve böyle bir dünya insanın hakkıdır. İnsanın böyle
bir yaşamayı yaratması gerekir ve yaratabilir de.
2. 2. Olimpik eğitim
Her eğitim gibi olimpik eğitimin de amacı olimpik
ülkülerin öğretilmesi, yani davranış olarak, yaşama biçimi olarak kazanılmasıdır. Bunun için de olimpik eğitimin
önemli ölçüde spora dayanması gerekmektedir. Sporun
özünde yer alan olimpik ülküler olma-dan bir sporu
yalnızca öğrenmek insanı sporcu yapmaz. Spor yapmak
sporu bir yaşama biçimi olarak olarak içselleştirmiş
olmayı gerektirir. Olimpik ülküler sporun ruhudur. Ruhu
kaldırılırsa spordan geriye bedensel çekişmeler kalır.
3. Olimpik eğitimin temel ilkeleri
Bir olimpik eğitimin temel ilkelerinin şu özellikleri taşıması önemlidir: bu ilkeler,
• İnsan doğası’nda temellerini bulmalıdırlar;
• İnsan’ın ulaşacağı en yüksek amacı işaret etmelidirler;
• Birbirleriyle bütünleşmeli, birbirlerini tamamlamalı ve
gerektirmelidirler.
• Her zamanda, her toplumda, her kültürde geçerli
olmalıdırlar böylece şu ilkeler’i buluruz;
• Eylem ilkesi
•
•
•
•
•
Yaygınlık ilkesi
Süreklilik ilkesi
Bilgi (bilinç) ilkesi
Estetik(güzellik) ilkesi
Özgürlük ilkesi
3. 1. Eylem ilkesi
Olimpik eğitim sporla olur ve spor eğitiminin önemli ve
ağırlıklı bir yanıdır. Eylem ilkesi, eğitimin sporla olmasında ortaya çıkar. Bir eğitim sistemi evrenselleştiği ölçüde
hareket, oyun ve spor kültürlerine gerekli olanakları ayırır.
Bio-psiko-sosyal varlık yapısı bakımından ele aldığımızda sporun insan yaşamı için vazgeçilemez, devredilemez
temel bir yeri bulunduğu görülecektir. Dolayısiyle spor
insan için bir temel hak’tır. Bu hak olimpik eğitimi de
gerektirir, çünkü olimpik ülküler içselleşmeden her spor
eğitimi in-sanı mekanikleştirir. Oysa bir eylem olarak spor
mekanizmi aşar. Olimpizm burada temellendiricidir.
3. 1. 1. Spor öğrenilir
İnsan dünyaya olanaklarla yüklü olarak gelir ve bu olanakların ortaya çıkabilmesi için öğrenmek zorundadır. İnsan
sürekli öğrenmek zorunda olan, sürekli öğrenmeye açık bir
varlıktır. Spor her insanın sahip olduğu bir olanaktır ve spor
da öğrenilir. Bireyin sahip olduğu spor olanağı ortaya doğru
çıkartılırsa, spor onun yaşamasının bir yanı olacak, yaşaması
daha çok insanlaşacaktır. Spor öğrenimi küçük yaşlardan
oyunla başlar: bir çocuğun bedeniyle karşılaşması, onu
önemsemesi, kendisini geliştirmesi gerektiği; sporun aslında
birlikte oynanan bir oyun olduğu;rakibin kendisi gibi bir
insan ve değerli olduğu;sporun yada oyunun kurallarına
bilerek ve isteyerek sahip çıkması;severek yardımlaşması;yenilgiyi, yengi gibi olağan karşılaması;yenilince fazla
üzülmemesi, ter-sine yenilginin nedenleri üstüne düşünmesi;yenince fazla sevinmemesi, başarının nedenleri üstüne
düşünmesi, hoşgörülü olması gibi sporcuda bulunması gereken özellikler çocuğa 6 yaşına kadar oyunla öğretilir. Çocuk
bunları öğrenir, uygular, benimser ve savunur. Her insanın
daha çocukluk döneminde spora başlaması önemlidir. Bir
insanın küçük yaştan bir sporu öğrenmesi, onu zevk alarak
yapması, sporla gelen arınma ve esenliğe ulaşması spordaki
hümanizma’nın önemli bir yanıdır.
3. 2. Yaygınlık ilkesi
Hem insan doğası ve hem de eylem ilkesi uyarınca
herkes spor yapmalıdır. Bu bizi herkes için spor kavramına götürür. Spor bir temel hak ise, her insan için haktır.
Bunun için herkesin sporu öğrenmesi ve yapması gerekir.
Spor hiç bir toplumda bir azın-lığın;özellikle de sporun
ticaretini yapan ve kendilerine profesyonel denilen bir
azınlığın tekelinde olamaz. Bir toplumda spor bir yaşama
biçimi olarak yayıldıkça, hoşgörü, katılımcılık, yapıcı ve
yaratıcı etkinlikler, insanların mutlluk ve esenliği, demokrasi vd konularda gelişmeler kendiliğinden artar.
Yaygınlık ilkesi’nin bir yanı da spor türleriyle ilgilidir. Ioc tarafından olimpiyat oyunlarına kabul edildikleri için olimpik sporlar adını alan spor türlerinin dışındaki, yarışması olmayan ve
yöresel spor dallarında da olimpik ülkülerin işlenmesi gerekir.
55
3. 3. Süreklilik ilkesi
Spor bir kerelik değildir. Spor bir süre, örneğin üniversite
yıllarında, yapıp, bırakılacak bir etkinlik de değildir. Spor
insan yaşamının bütününü kapsar. Yaşamanın her döneminde yapılacak bir spor vardır. Hareket, oyun, spor, sporla insan yaşamasına katılan özellikler dikkate alındığında
spor günlük yaşamamızın bir tamamlayıcısı olarak ortaya
çıkar. Günlük yaşamamızda da hareket vardır, fakat spor
hareketlerinde ulaşılmak istenen denge, bütünlük, ne yaptığını ve yapacağını bilmek, günlük hareketlerde görülmez.
Spor yalnızca sportif mücadele değildir. Spor aynı zamanda bir toplumsal çevredir: dostlukların oluşup, pekiştiği
bir yerdir. Spor çevresi, sürekliliği var kılan etmenlerden
biridir. Doğru yapıldığı zaman alının sportif hazzı da, yani
spor yapan insan’ın önemli bir ruhsal durumunu da kattığımız zaman spordaki süreklilik güçlenir. Olimpik ülküler
sporun sürekliliğini gerektirirler. İnsan yaşamı da süreklilik
istemektedir. Yaşamaya yolunca girmiş olan için yaşamak
bir mükemmelleşme sürecidir. Mükemmelleşme süreci
yada hümanizma, insanın yaratıcı yaşama sürecindir.
Sporun burada önemli bir yeri bulunur.
3. 4. Bilgi ilkesi
Kabiliyetler çok önemlidir, fakat bilgiyle bütünleşmemiş
bir kabiliyet her zaman ilkeldir, hamdır. Nerede, neleri nasıl
yapacağını bilmek ve onlar arasından en uygunu seçmek
ancak bilgiyle olabilir. Spor yapan insan’ın bilgileri üç yönde
gelişir:kendine ilişkin bilgiler yada öz bilinci, teknik bilgiler,
spor ve olimpik ülkülerle ilgili bilgiler. Yalnız sporcunun
değil, sporla ilgili herkesin, yani spor öğretmenlerinin, spor
yöneticilerinin ve spor izleyicilerinin bu bilgilerle donanmış
olması gerekir. Bunların birindeki eksiklik ve aksama diğerlerini de etkileyecektir. Bu nedenle olimpik eğitimin olabildiğince yaygın ve sürekli olması gerekmektedir. Evrensel spor
bilinci’nin yaygınlaşması, yani olimpik ülkülerin yaygınlaşması spor eğitiminin yaygınlaşmasıyla olanaklıdır.
3. 5. Estetik (güzellik) ilke
Spor yalnızca oyunun kuralları uyarınca gerçekleştirilen bir beden ve hareket olayı değildir. Spor olayı aynı
zamanda bir estetik olaydır. Güzellik spor olayı’na dışardan katılmaz:güzellik spor olayı’na içkindir , sportif davranışın yapısında bulunur. Örneğin buz pateninde olduğu
gibi, güzellik bazı spor dallarında yapısal bir özellik olarak
ortaya çıkar. Bu spor dallarının dışında ise içkin bir özelliktir. Spordaki güzellik, sportif davranış yada bir davranışlar örgüsüne gerekli olan, onu başarılı kılacak olan
uyumdan türer. Bir spor olayında uyumun yükselmesi,
gelişmedir; gerek oyuncu ve gerekse de izleyici bakımından önemlidir ve yüksek düzeyde sportif haz verir.
Sportif davranıştaki güzelliğin dayandığı uyum yalnızca
teknik düzeyde değildir: herhangi bir dış zorlama olmadan,
oyundan, oynamaktan zevk alarak, düşüncesi, dikkati, algısı,
kararı, duyuşu, sezişi ile oyunla bütünleşmesi, yapılan sporun
bir yaratıcı, canlandırıcı öğesi olmasıyla uyum gerçekleşebilir.
Orada sporcu da, izleyici de estetik bir haz alırlar. Sporu canlı
tutan, sporu evrenselleştiren, olimpik ülküleri yaşatan bu ortak
sportif haz yaşantılarıdır. Ortak sportif estetik duygu’nun ortaya
çıkartılmadığı her spor ortamı, mekanik, yalnızca başarılı olmayı amaçlayan, sporcuyu baskı altında tutan, sporcunun özgün
davranışlarını kıran, sporcu gibi izleyiciyi de fanatikleştiren,
saldırganlaştıran özellikleriyle kendisini gösterir.
3. 6. Özgürlük ilkesi
Spor insan’ın özgürleştiği bir olaydır. İnsan’ın sportif
özgünlüğüne dayanması bakımından spor bir özgür
ortamdır. Özgürlük ilkesi diğer ilkelerin hepsinde var
edici olarak bulunur; özgürlüğü kaldıracak olursak ne
eylemin, ne sürekliliği de kapsayacak
Biçimde yaygınlığın, ne bilginin ve ne de güzelliğin
gerçekleşme dayanağı bulunur. Spor ve sporla ilgili her
durum özgürlükle ilişkilidir.
Sporda özgürlük bir yandan bireyin sportif varlık yapısına, bir yandan sporun yapılanışına bir yandan da bireyin
spor yapma istenci(iradesi)ne bağlıdır. Spor yapan insan
bunlardan ilk ikisine uymak zorundadır. Üçüncüsü ise bu
zorunluluğu bilerek ve isteyerek kabul etmek ve zorunluluğun gerektirdiklerini yapmaktır. Böylece sportif özgürlük bir
tür zorunluluğa uymak ve onun gereklerini yerine getirme
istencinde ortaya çıkar, yaratıcı etkinlikle de, artar ve gelişir.
Bireyin yaratıcı etkinlikten ve orada somutlaşan güzellikten
aldığı haz ise sportif özgürlüğü güçlendirmektedir.
4. Olimpik eğitimin olanağı
Olimpik eğitimin temel ilkelerini irdelerken göz önünde
bulundurduğum hep olması gereken gerçeklik oldu. Peki bu
olması gerekenin olanağı ne kadardı? Eğer yaygın ve sürekli
olarak olimpik eğitim yalnızca bir toplum içinde değil, bütün
insanların ve toplumların yaşamalarında birbirleriyle ilişkilerinde küçümsenmeyecek olumlu gelişmeler ortaya çıkabilir.
Bu yolda umutlarımı kıran çağın genel durumu oldu. Hasta
bir çağda yaşıyoruz. Hastalığın en ilginç belirtilerinden biri
obezite:şişmanlayan bir çağdayız. Hastalığı yaratan, her yaşamaya, her türlü insan ilişkisine, kurumlara, her yana sinsice
yayılan faydacı, işlevselci(pragmatist-utilitarist) yaşama anlayışı. Bu anlayış sporu da bozuyor;ilk başta spordaki özgürlük
ilkesini kırıyor;her şeyi profesyonelleştiriyor. Öyle ki, başarılı bir çalışmayı artık “profesyonelce” sözüyle niteler olduk.
Böylece her şey bir araç oluyor. İnsanın kendisi için, istediği
için, yapabildiği ve yapmaktan yaşama sevinci duyduğu işler,
bireyin kendisi olduğu zamanlar, önemsizleşiyor;özgün güçlerimiz fayda ürettiği ölçüde dikkate alınıyor. Yaşamaları temellendiren değerler eriyor. Günübirlik değerlerle yetiniyoruz.
Ustaca kullanılan medya bizleri göreli değerlere koşullandırıyor. Böyle bir ortamda sporun yeri, profesyonelliktir. Böyle bir
oramda bu konuşmanın, bu sözlerin bir değeri yoktur. Kendi
başına değeri olan hiçbir şey yoktur;yalnızca küçük hazlar,
günlük faydalar işe yaramaktadır.
Olimpik eğitim acaba böyle bir çağ karşısında olanaklı
mıdır? Olimpik eğitim asıl böyle bir çağ karşısında ortaya
koyulmalıdır. Bir yerlerde, bir biçimde başlamalıdır olimpik eğitim. Olumsuz dünyamızda hiçbir zaman bütünüyle
egemen olamamıştır. Olimpik eğitimin olanağı yalnızca
bilen ve yapacak cesareti olan insanların varlığına bağlıdır; başladıktan sonra arkası gelecektir.
56
Diyabet ve egzersiz
Doç. Dr. Ali Murat Zergeroğlu
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Spor Hekimliği Anabilim Dalı
M
.Ö. 400 Hindistan’da ve Mısır’da papirüslerde
tanımlanmış olan diyabet, bilinen en eski hastalıklardan biridir.Diyabet, insülin eksikliği veya
yetersizliğinden ya da insüline karşı rezistanstan kaynaklanan metabolik bir hastalıktır.
Diyabetin genel semptomlarını şöyle özetleyebiliriz:
• Yorgunluk
• Kuvvetsizlik, halsizlik
• Kilo Kaybı
• Açlık (polifaji)
• Susuzluk (polidipsi)
• Sık idrara çıkma (poliüri)
• Kan glukoz seviyesinin yükselmesi (hipergisemi)
• İdrarda glukoz bulunması (glukozüri) (160-180mg/dl)
• Kanda ve idrarda aseton(ketozis)
• Keton cisimcikleri (aseto asetat, beta-hidroksi bütirat
ve aseton)
• Ketoasidozis
Dünya Sağlık Örgütünün diyabetin başlangıç yaşı göz
önüne alınarak şu sınıflandırmayı yapmıştır:
Juvenil DM (Tip I, IDDM)
Adult DM (Tip II, NIDDM)
Juvenil tip diyabet
•
•
•
•
•
•
•
Erken çocukluk -24 yaş arası görülür,
Kalıtım yüksek
Görülme sıklığı %15 civarı (tüm DM)
İnsülin yapımında bozukluk vardır
Genellikle zayıflarda görülür
Tedavisi için exojen insülin vermek gerekir
Ketosis gelişimine yatkın
Adult tip diyabet
•
•
•
•
24 yaşından sonra görülür
Kalıtım oranı düşük
Görülme sıklığı % 85
İnsüline hücresel rezistans vardır
• Genellikle obezlerde görülür
• Tedavide kilo verme, oral hipoglisemik ajanlar ve
egzersiz önerilir
• Non-ketotik
Diyabetin komplikasyonları
-Erken Komplikasyonlar
-Diyabetik ketoasidoz
-Hipoglisemi (glukoz 50mg/dl altına düşünce)
-Deri ve Mukoza problemleri
Geç komplikasyonlar
Mikroanjiopati ve nöropatiler
-Diyabetik retinopati
-Diyabetik glomerulosklerozis (Böbrek Yetmezliği Tip
I’de en sık ölüm nedenidir)
-Ateroskleroz (Tip II’de % 66-75 arası ölüm nedeni)
-Stroke TipII’de % 15,
-Gangren ve amputasyonlar
-Nöropatiler
-Mesane tonusu kaybolması
-İmpotans
Diyabetin tedavisi
Diet
Egzersiz
Medikasyon
Diet tedavisi
-Eğer obezse kalori alımı kısıtlanmalı, kademeli ideal
ağırlığa ulaşmalı
-Yağ, doymuş yağ ve kolesterol alımı azaltılmalı
-Basit şekerlerden kaçınılmalı
-Tip I’liler için besin alımını günün uyanık kaldığı parçalarına bölmek ve stabil devam etmek
57
Egzersiz programından önce hastanın
değerlendirilmesi
Egzersiz programına başlamadan önce hastanın uygun
bir tıbbi kontrola alınmalıdır. Makro ve mikrovasküler
komplikasyonların
varlığında
egzersiz
tabloyu
kötüleştirebilir.Uygun anamnez ve fizik muayene ile kalp,
kan damarları, göz, böbrek ve sinir sistemini etkileyen
hastalıkların bulgu ve belirtilerine dikkat etmek gerekir.
35 yaş üzeri, 10 yıldan fazla süren tip 2 diyabet, 15
yıldan fazla süren tip 1 diyabet, koroner arter hastalığı
için ek risk faktörlerinin bulunması, mikrovasküler hastalıkların varlığı (proliferatif retinopati ya da nefropati),
periferik damar hastalıklarının bulunması kalp-damar
hastalıkları açısından yüksek risk taşıyan faktörlerdendir.
Eğer hastanın eforlu EKG’sinde ya da dinlenim
EKG’sinde nonspesifik ST ve T dalgası değişiklikleri
saptanması durumunda radio-nukleid stres testi gibi özel
testler yapılmalıdır.
Periferik damar hastalığının (PDH) değerlendirilmesinde intermitant kladikasyo, soğuk ayak, ayak damarlarında
nabzın azalması ya da hiç alınamaması, deri altı dokuların
atrofisi, bölge tüylerinde kayıp gibi bulgu ve belirtilerinin
değerlendirilmesi gerekir. Herhangi bir şüphe varlığında
Doppler ile damarlar değerlendirilmelidir. Kladikasyonun
varlığında tedavi sigaranın bırakılması ve kontrollü
egzersizdir.
Aktif proliferatif diyabetik retinopati (PDR) varlığında ağır fiziksel aktivite retinal ayrılmaya ya da vitreusta
hemorajiye neden olabilir. Aktif PDR’si olan hastaların
anaerobik egzersizlerden, izometrik egzersizlerden ve
valsalva manevrası benzeri manevralardan kaçınmaları
gerekir.
Açık nefropatisi olan hastaların maksimal ve şiddetli
egzersizlerden kaçınmaları gerekir. Buna karşın düşük ve
orta şiddetli egzersizlerden kaçınmak için herhangi sebep
yoktur.
Periferik nöropati (PN) ayaklarda koruyucu duyu kaybına yol açabilir. Ağır PN ağırlık taşıyan egzersizler sınırlanır. Egzersizler ayakta ülserasyon ve kırıklara neden
olabilir. PN’de derin tendon refleksleri, vibrasyon ve
pozisyon duyusu değerlendirmesi son derece önemlidir.
Otonomik nöropati (ON) varlığı bireysel egzersiz
kapasitesini sınırlayabilir ve kardiyavasküler yan etkiler
riskini artırabilir. Kardiyak ON dinlenim taşikardisine,
ve diğer otonomik sistem fonksiyonlarında (deri, pupil,
gastroistestinal ya da genitoürinal sistemde) bazı rahatsızlıklara yol açabilir. Kardiak ON aynı zamanda ani
ölümlere ve sessiz miyokard iskemisine neden olabilir.
Bu bireylerde dinlenim ve stresli talyumlu miyokard
grafisi koroner arter hastalığının varlığını ortaya koymakta önemlidir.
ON hastalarda egzersiz programının başlangıcında ağır
egzersizlerde hipotansiyon ve hipertansiyon görülebilir.
Termoregülasyonun zorluğu nedeniyle bu hastalarda
sıcak ve soğuk havalarda egzersizden kaçınmaları ve
uygun sıvı alımı önerilir.
Egzersiz
Genç ve iyi metabolik kontrolü olan hastalar egzersiz
programlarına katılabilirler. Orat yaşlı ve yaşlı diyabetli
hastalar da egzersiz programlarına katılmaları konusunda
cesaretlendirilmelidirler.
Diyabetli hastalarda normal bireylerde olduğu gibi
egzersiz uygun ısınma ve soğuma dönemlerini içermelidir. Isınma 5-10 dakikalık aerobik aktiviteyi (yürüme,
bisiklet gibi) içermelidir. Isınmadan sonra 5-10 dakikalık germe egzersizleri yapılmalıdır. Egzersizden sonra
da 5-10 dakika süren kalp atım sayısını dereceli olarak
egzersiz öncesi değerlerine düşüren soğuma egzersizleri
yapılmalıdır.
Diyabetli hastalarda ayak bakımı sonderece önemlidir,
bireyler silikonlu tabanlıklar kullanmalı ve ayaklarını
kuru tutmalıdırlar. Uygun ayak bakımı PN olan hastalarda çok önemlidir.
Hastalarda uygun sıvı alımı son derece önemlidir. Çok
sıcak ve soğuk havalarda egzersiz yaparken özelikle dikkat edilmelidir.
Tip 2 diyabet ve egzersiz
Birçok uzun süreli çalışmada düzenli egzersizin karbonhidrat metabolizması ve insülin sensivitesi üzerindeki
yararlı etkisinin görülebilmesi için en azından 5 yıl sürdürülmesi gereklidir. Bu çalışmalarda yapılacak egzersizin
şiddeti 50–80% Vo2max arasında olması, haftada 3-4 kez
ve 30-60 dakika arasında sürmesi gerekmektedir. HbA1c
seviyesinde 10-20 % lik bir değişim tip 2 diayabetlilerde
görülen bir çok insülin rezistasının nedenidir.
Tip 2 diyabetlilerde egzersiz koroner kalp hastalığı için
önemli risk faktörleri olan hipertansiyon, hiperinsülinemi, sentral obesite, hipertrigliseridemi, düşük HDL, yüksek LDL, and artmış serbest yağ asitlerinin düzeltilmesinde son derece önemlidir.
Birçok tip 2 diyabetli hastada plazminojen aktivatör
inhibitör -1 (PAI-1) yükselmesi ve doku plazminojen
aktivatörün inhibisyonu ile fibrinolitik aktivite bozulmuştur. Aerobik egzersiz ve fibrinolitik aktivite arasındaki ilişki birçok çalışmada gösterilmiştir.
Tip 1 Diyabet ve Egzersiz
Tip I DM’ta diyabetik kontrol uygunsa ya da ketozis
olmadan ılımlı bir hiperglisemi varsa, egzersiz kan glukozunu ve insülin gereksinimini azaltır.
İnsülin eksikliği ciddi veya zayıf bir kontrol varsa;
egzersizle artan glukoz üretimi, FFA ve keton cisimcikleri
hiperglisemiyi artırır, bu durum da diyabetik durumu ve
ketoasidozu kötüleştirir.
Egzersiz başlamadan önce diyabetik kontrolün sağlanması çok önemlidir.
İyi bilinen potansiyel bir problem de İnsülin kullanan
hastalarda, egzersize bağlı hipoglisemidir. İnsülin egzersizde kullanılmayan kısma (özellikle karın duvarına)
yapılırsa risk azalır. İnsülin dozunu azaltmak, insülin piki
olduğunda egzersiz yapmamak, egzersizden 30 dakika
önce karbohidrat almak riski azaltır.
58
Diyabetliler için ideal egzersiz örnekleri
•
•
•
•
•
•
Yürüyüş
Doğa yürüyüşleri (Hiking)
Jogging
Yüzme
Bisiklet
Kros kayağı
Egzersiz önerileri ve dikkat edilmesi gereken
noktalar
• Diyabetli hastalar egzersizin yararlarını ve olası yan
etkilerini iyi bilmeli
• Uygun bir diyabetik kontrola kadar şiddetli egzersizlerden kaçınmalı
• Tip I için hipoglisemi riski unutulmamalı
• Egzersizler aynı şiddet-sürede ve günün aynı zamanında yapılmalıdır
• İnsülinin pik etkisinin olduğu zamanda egzersiz yapılmamalı, egz.den 30 dakika önce kh alınmalıdır
• Tip I Diyabetliler insülin dozunu % 20 veya daha fazla
azaltmalı
• İnsülin egzersiz yapılan tarafa yapılmamalı (özellikle
karın duvarı seçilmeli)
• Hipoglisemi semptomları hissedildiği zaman egzersiz
sonlandırılmalı, karbohidrat alınmalı,
Kaynaklar
1. Schneider SH, Ruderman NB: Exercise and NIDDM (Technical
Review). Diabetes Care 13:785–789, 1990
2. Wasserman DH, Zinman B: Exercise in individuals with IDDM
(Technical Review). Diabetes Care 17:924–937, 1994
3. American Diabetes Association: Diabetes and exercise: the riskbenefit profile. In The Health Professional’s Guide to Diabetes and
Exercise. Devlin JT, Ruderman N, Eds. Alexandria, VA, American
Diabetes Association, 1995, p. 3–4.
4. U.S. Department of Health and Human Services: Physical Activity
and Health: A Report of the Surgeon General. Centers for Disease
Control and Prevention, National Center for Chronic Disease
Prevention and Health Promotion, Washington, DC, U.S. Govt.
Printing Office, 1996
• Partnerle egzersiz yapmak önerilmeli
• Egzersiz sırasında dehidratasyondan kaçınmak için
uygun sıvı alınmalı
• İyi bir ayakkabı ve dikkatli bir ayak hijyeni son derece
önemlidir
• Yaralanmalardan korunmak, nasır, su toplanmaları,
diğer ayak problemlerinden kaçınmak; periferik vasküler hst.lar nöropatiler ve enfeksiyonlar açısından
önemli (Gangren,amputasyon gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir)
• Egzersiz başlamadan önce ciddi bir medikal değerlendirme gerekli
• Eforlu EKG, latent Koroner Kalp Hastalıklarının ve
kişinin fitness seviyesinin belirlenmesinde önemli
• Orta yaşın üzerindeki bireylerde Kardiyovasküler stresin artma olasılığı nedeniyle yarışmacı ve izometrik
aktivitelerden kaçınılmalıdır
• Kas-iskelet problemlerini minimize etmek için egzersizler program başında kısa süreli olmalı ve kademeli
artırılmalıdır
• Isınma ve soğuma periyodlarını içermeli
• Önerilen egzersiz; kişinin diyabetinin ciddiyetine, fitness durumuna, egzersiz imkanlarına ve rekreasyonel
ilgisine uygun olmalıdır.
5. Centers for Disease Control and Prevention and the American
College of Sports Medicine: Physical activity and public health: a
recommendation. JAMA 273:402–407, 1995
6. American College of Sports Medicine: The recommended
quantity and quality of exercise for developing and maintaining
cardiorespiratory and muscular fitness in healthy adults (Position
Statement). Med Sci Sports Exercise 22:265–274, 1990
59
Back pain and exercise for elderly
Füsun Toraman
Akdeniz University, School of Physical Education and Sports, Antalya-Turkey
M
any studies attest to the high frequency of back
complaints in society. 70–85% of all people have
back pain at some time in life. The annual prevalence of back pain ranges from 15% to 45%, with point
prevalences averaging 30% (1). In the USA, back pain is
the second most frequent reason for visits to the physician, the fifth-ranking cause of admission to hospital, and
the third most common cause of surgical procedures (24). Praemer and colleagues (2) used the 1988 National
Health Interview Survey (1985–88) to estimate the frequency of chronic or permanent impairment in the USA.
Musculoskeletal impairment was the most prevalent
impairment in people aged up to 65 years, and back and
spine impairments the most frequently reported subcategory of musculoskeletal impairment (51.7%).
Back pain can be a symptom of many different medical
illnesses and conditions. In some cases, the main cause of
the pain is located some distance away from the back. It is
not rare for the cause to be unknown despite full medical
evaluation. When a cause is found, common explanations include: Stress or injury involving the back muscles,
including back sprain or strain; chronic overload of back
muscles, and short term overload of back muscles caused
by any unusual stres; disease or injury involving the back
bones; degenerative arthritis; inflammatory arthritis; a
spinal tumor or a cancer that has spread to the spine
from elsewhere in the body; disease or injury involving
the spinal nerves, and infection of viscers (5).
Back pain can be presented as upper back pain and
lower back pain. Both of these regional pain are usually
defined as pain, muscle tension, or stiffness. Upper back
pain is localized below the cervical spine and above the
costal margin, and low back pain is localized below the
costal margin and above the inferior gluteal folds, with or
without leg (5). Common types of low back pain for older
adults are facet joint osteoarthritis, lumbar spinal stenosis
and degenerative spondylolisthesis. The most common
causes of upper back pain are muscular irritation (myofascial pain) and joint dysfunction.
Low back pain is a more common spinal disorder in
older adults than upper back pain. Therefore, this study
specifically focused on low back pain. Low back pain is
typically classified as being “specific” or “non-specific”.
Specific low back pain is defined as symptoms caused by
a specific patho-physiologic mechanism, such as hernia
nuclei pulposi, infection, inflammation, osteoporosis,
rhematoid arthritis, fracture or tumour. Non-specific low
back pain is defined as symptoms without clear specific
cause, i.e. low back pain of unkown origin. Approximately
90% of all low back pain patients will have non-specific
low back pain. Pain is usually classified according to the
duration of the complaints in the patients. Low back pain
is defined as acute when it persists for less than 6 weeks,
subacute between 6 weeks and 3 months and chronic
when it lasts for longer than 3 months (6). It is estimated that 80-90% of patients will have recovered within
6 weeks, regardless of treatment. However, 5-15% will
develop chronic low back pain which can be a painful,
prolonged, costly and frustrating experience (7).
Risk factors
Many epidemiological studies have been conducted
to evaluate the association between risk factors and the
occurrence of non-specific low back pain. Relatively little
is known about risk factors for the transition from acute
to chronic low back pain. Usually variables associated
with non-specific low back pain are classified as individual, psychosocial or occupational factors (Table 1) (6).
Individual risk factors: Although the results from epidemiologic studies are not necessarily consistent, factors
that have been reported to be associated with low back
pain are age, physical fitness and strength of back and
abdominal muscles. There seems to be no association
between low back pain and other individual factors such
60
as gender, length, weigth, body mass index, flexibility/
mobility and structural deformities of the spine (6).
Psychosocial risk factors: Psychosocial factors that traditionally have been reported to be associated with low
back pain are anxiety, depression, emotional instability
and alcohol or drug abuse (8) .
Occupational risk factors: Occupational factors such as
physically heavy work, lifting, bending, twisting, pulling
and pushing (or a combination of these last three with
lifting) and vibrations have often been associated with
low back pain (9). Although some specific activities may
be hazardous to the back, physical activity outside the
workplace does not increase the short-term risk of low
back pain overall. Leisure-time physical activity is not a
hazard to the back, whereas poor physical health in both
genders and heavier weight in women do increase the risk
of new low back pain episodes in the short term (10).
Risk factors for chronicity: The transition from acute to
chronic low back pain seems complicated and many individual, psychosocial and workplace factors may play a role.
Since the identification of patients who are at risk for chronicity will depend on the identification of these risk factors,
the implication for clinical management is unclear (6).
Prevention of back pain
Several approaches to the prevention of back pain
have been reported in the literature, but it is still unclear which types of interventions are most commonly
employed and little is known about the effectiveness of
these interventions (11-13). An important distinction is
often made between primary and secondary prevention.
Primary prevention usually refers to preventing the onset
of a given disease in healthy people, while secondary
prevention refers to preventing further development of
a disease (recurrences or chronicity) (14). However, since
post people suffer from low back pain at some point in
their life, the difference between primary and secondary
prevention of low back pain is not always clear.
Usually there is some underlying mechanism that suggests a preventive effect for a specific intervention, e.g.
based on biomechanical or pathophysiological research.
However, the evidence fro the rationale of preventive
interventions is usually not strong (12, 14, 15). Lumbar
supports may prevent low back pain because they provide support of the trunk, preventing pain-reducing events
caused by over-flexion. Also, they remind the wearers to
lift properly and they increase intra-abdominal pressure
and decrease intradiscal pressure (15). Back schools are
based on the assumption that people have an increased
risk of back pain because they lack knowledge about the
variety of relevant topics such as anatomy, body mechanics
and stress. These programmes aim to reduce the risk for
problems by increasing the participant’s knowledge, which
in turn should alter that person’s behaviour (12). Exercises
may prevent low back pain because they strengthen the
back muscles and increase trunk flexibility, increase blood
supply to the spine muscles, joints and intervertebral discs
and, consequently, mimimize injury and enhance repair.
Furthermore, exercise may improve mood and have a
positive effect on the perception of pain (12).
A review of controlled trials on prevention included 27
studies on educational efforts, lumbar supports, exercises,
ergonomics and risk factor modification (14). The results
showed strong evidence that back schools and lumbar
supports were not effective in the prevention of low back
pain. There was strong evidence that exercises were an
effective preventive intervention (14,16).
Table 1. Risk factors for occurrence and chronicity (6)
Individual factors
Occurrence
Chronicity
Age
Obesity
Physical fitness
Low educational level
Strength of back and abdominal muscles
High levels of pain and disability
Smoking
Psychosocial factors
Stress
Distress
Anxiety
Depressive mood
Mood/emotions
Somatization
Cognitive functioning
Pain behaviour
Occupational factors
Manual handling of materials
Job dissatisfaction
Bending and twisting
Unavailability of light duty on return to work
Whole-body vibration
Job requirement of lifting for 3⁄4 of the day
Job dissatisfaction
Monotonous tasks
Work relations/social support
Control
61
Treatment of back pain
Current nonsurgical and noninvasive treatment
modalities for low back pain include bed rest, medication, maniplation, patient education with emphasis
on biomechanics/ergonomics, physical therapy, aquatic
therapy, strength training, flexibility training, and aerobic
exercise. There is strong evidence that exercise therapy,
behavioural therapy, and multidisciplinary pain treatment programmes are effective for chronic low back pain,
and moderate evidence for the effectiveness of analgesics,
non-steroidal anti-inflammatory drugs, and back schools
in occupational settings (Table 2) (6,12,16,17).
Exercise
Because exercise is a form of physiologic stimulation
requiring complex forms of regulation and interaction
among many systems, it is not suprising that the performance of certain types of exercise diminishes with age.
Similarly, because training is a form of adaptation to repeated exercise stimulation, it is logical to assume that adaptation to training also will be at a lower level. Therefore,
people who exercise for older persons should be aware
of the effects of aging on the various systems and on the
ability to exercise and train, as well as the general characteristics and specific needs of older people (18).
The general principles of exercise prescription for the
aged are not much different from those used with younger
people, except that the principles may have to be modified because of restrictions caused by the normal effects
of aging. Additional modifications should be made when
clinical problems or disabilities common to the elderly
are present (e.g., arthritis, cardiovascular diseases, diabetes mellitus, atherosclerosis, emphysema, hypertension,
and neuromuscular incoordination). Thus, there is a wide
spectrum of ability and need among the elderly. Generally
speaking, the longer individuals have been sedantary and
the more restrictions or limitations they have, the higher
will be the number of modifications that should be made
in their exercise prescription (18).
Exercise can be prescribed for patients with chronic
low back pain with three distinct goals. The first and most
obvious goal is to improve or eliminate impairments in
back flexibility and strength, and improve performance
of endurance activities. There is a large body of evidence
confirming that this goal can be accomplished for a majority of patients with chronic low back pain. The second
goal of exercise is to reduce the intensity of back pain.
Most studies of exercise have noted overall reduction in
back pain intensity that ranges from 10% to 50% after
exercise treatment. The third goal of exercise is to reduce
back pain-related disability through a process of desensitization of fears and concerns, altering pain attitudes and
beliefs and improving affect (19). However, depending on
the health status and level of habitual activity, which can
vary greatly, the goals of the elderly can be quite different.
Table 2. Evidence of treatments for acute and chronic low back pain (6)
Beneficial
Likely to be beneficial
Acute low back pain
Chronic low back pain
Advice to stay active
Exercise therapy
* NSAIDs
Behavioral therapy
Muscle relaxants
Multidisciplinary treatment programs
Analgesics
Analgesics
Spinal manuplation
Back schools in occupational settings
Massage
Unknown effectiveness
Acupuncture
* NSAIDs
Acupuncture
Back schools
Anti-depressants
Epidural steroid injections
Lumbar supports
Epidural steroid injections
Lumbar supports
Massage
Muscle relaxants
† TENS
Spinal manuplation
Traction
† TENS
Trigger point injections
Trigger point injections
Thermal therapy
Thermal therapy
Ultrasound
Ultrasound
Unlikely to be beneficial
Specific exercises
Bed rest
‡ EMG biofeedback
Ineffective or harmful
Bed rest
Facet joint injections
Traction
* NSAIDs, non-steroidal anti-inflammatory drugs; † TENS, transcutaneous electrical nerve stimulation;
‡ EMG, electromiyogram
62
The primary goal of exercise programs for the elderly
should be to improve general well-being, to increase
their ability to take care of themselves, and to feel better
during the later years of life (18). It is always advisable for
patients to first consult with a health professional before
beginning any exercise or fitness program.
The muscles that support the spine are grouped in
three categories: a) Extensors—back and gluteal muscles;
used to straighten the back (stand), lift and extend and
move the thigh away from the body. B) Flexors—abdominal and iliopsoas muscles; used to bend and support
the spine from the front, they also control the arch of
the lumbar (lower) spine and flex and move the thigh
in toward the body. C)Obliques or Rotators—side muscles; used to stabilize the spine when upright, they rotate
the spine and help maintain proper posture and spinal
curvature. While some of these muscles are exercised in
everyday life, most do not get adequate exercise and the
back muscles show a natural tendency to weaken with age
unless they are specifically exercised.
Exercises for strengthening and/or back pain relief that
tend to be used for specific conditions are as follows (16,
20-30):
Stretching: Almost everyone can benefit from stretching the soft tissues - the muscles, ligaments and tendons
- around the spine. The spinal column and its contiguous
soft tissues are all designed to move, and limitations in
this motion can accentuate pain. Patients with chronic
pain may find it takes weeks or months of stretching to
mobilize the spine and soft tissues, but will find that the
increase in motion provides meaningful and sustained
relief of their back pain. The hamstring muscles also
play a role in low back pain, as it is clear that hamstring
tightness limits motion in the pelvis and can place it in a
position that increases stress across the low back.
Strengthening: The value of strengthening exercise for
low back pain patients has recently been indicated by
Vuori (21) and the Philadelphia Panel (22). The lumbar
spine or lumbar spine and lower limbs were the most
commonly targeted body sites. Abdominal strengthening
was often incorporated with strengthening of the lumbar
spine extensors to facilitate trunk stabilisation. At least
two-thirds of all strengthening programmes incorporated elements of flexibility into their design. There are
two primary forms of exercise for strengthening and/or
pain relief that tend to be used for specific conditions:
McKenzie exercises and dynamic lumbar stabilization
exercises.
Mckenzie exercises: These back exercises are named
after a physical therapist in New Zealand who noted
that extending the spine through exercise could reduce
pain generated from the disc space. Theoretically, extension exercises may also help reduce a herniated disc and
reduce pressure on a nerve root. For patients who are
suffering from leg pain due to a herniated disc (e.g. sciatica), extending the spine may help reduce the leg pain
by “centralizing” the pain (moving the pain from the leg
to the back). For most people, back pain is usually more
tolerable than leg pain. McKenzie exercises may be helpful for those individuals who have back pain due to degenerative disc disease. While sitting or flexing forward can
accentuate low back pain for patients with degenerative
disc disease, extending the spine can serve to relieve the
pressure on the disc.
Lumbar stabilization exercises: Dynamic stabilization
exercises are classified under the muscle strengthening
category. With this back exercise technique, initially,
the patient’s “neutral” spine or the position that allows
the patient to feel most comfortable is found. The back
muscles are then exercised to teach the spine how to stay
in this position. This back exercise technique relies on
proprioception, or the awareness of where one’s joints are
positioned. Performed on an ongoing basis, these back
exercises for pain relief can help keep the back strong
and well positioned.
These stabilization exercises may also be done in
conjunction with McKenzie exercises. The McKenzie
exercises serve to reduce back pain, and the stabilization
exercises help strengthen the back. Stabilization exercises
can be rather rigorous and therefore may not be well
tolerated by all patients. It may be advisable for elderly
patients or patients in significant pain to use other less
strenuous means of physical therapy and back exercise.
Peterson et al (25) suggested that, the McKenzie method
and intensive dynamic strengthening training seem to be
equally effective in the treatment of patients with subacute or chronic low back pain.
Low-impact aerobic conditioning: Aerobic exercise may
contribute to the overall treatment plan for patients with
low back pain because of the benefits on the mood state,
on the strength of low back musculature, on the nutrition
of the disc, and on the neuromotor control and coordination. Patients who regularly undergo aerobic exercise will
have fewer episodes of low back pain, and will experience
less pain when an episode occurs. The aerobic exercise
should be continuous in order to increase the heart rate
and keep it elevated. Moreover, it is thought that 30-40
minutes of aerobic exercise has the added benefit of increasing the production of endorphins.
Reconditioning through low-impact aerobic exercise
is very useful for both rehabilitation and maintenance of
the lower back. Aerobically conditioned patients will have
fewer episodes of low back pain, and will experience less
pain when an episode occurs. Well-conditioned patients
are also more likely to stay functional, whereas patients
with chronic low back pain who do not work on aerobic
conditioning are likely to gradually lose their ability to
perform everyday activities.
Examples of low impact exercises that many people
with back pain can tolerate include water therapy, walking, or riding a stationary bicycle. In general, walking
for exercise is very gentle on the back, and walking two
to three miles three times per week is very helpful for
patients. If walking is painful, stationary bicycling is also
effective and may be less stressful on the back.
63
Water therapy: Water therapy exercise programs (also
called pool therapy, hydrotherapy, or aquatic therapy)
consists of a variety of aquatic-based treatments and
exercises that are designed for back pain relief, to condition and strengthen muscles. Water therapy exercise is
especially helpful in cases where land-based exercise therapy options are limited due to the patient’s pain, decreased bone density, disability or other factors. For patients
who have osteoarthritis, especially for elderly patients, an
ongoing water therapy exercise and aerobics program
may be the most effective treatment option. Beginning
aerobic exercises in the water has the added benefit of
unweighting the spine, which allows for more mobilization with less pain for the patient. Sometimes as the water
therapy exercise progresses, the patient may transition to
land exercises.
The techniques used in water therapy exercise for
back pain include spa therapy, standing or floating pool
exercises, swimming, and conditioning using specialized
equipment, such as surgical tubing, flotation devices and
resistive devices for the hands or feet. Active techniques
for water therapy back exercise are diverse and should be
tailored to the individual patient. Exercises range from
simple routines performed in a shallow pool to conditioning using underwater treadmills and other high-tech
equipment.
In summary, exercise is a good therapeutic tool to promote wellness and to improve functional ability in older
adults. However, comorbid medical conditions and the
general frailty of elderly people should have been considered before the exercise programming. Most studies
have observed improvements in global pain ratings after
exercise programs, and many have observed that exercise
can lessen the behavioral, cognitive, affect and disability
aspects of back pain syndromes.
References
17. Sculco AD, Paup DC, Fernhall B, Sculco MJ. Effect of aerobic
exercise on low back pain patients in treatment. Spine Journal
2001:1; 95-101
18. Skinner JS. Importance of aging for exercise testing and exercise
prescription. In: Skinner JS (ed). Exercise testing and exercise
prescription for special cases. Theoretical basis and clinical
application. Williams and Wilkins. Baltimore. 1993
19. Rainville J, Hartigan C, Martinez E, Limke J, Jouve C, Finno M.
Exercise as a treatment for chronic low back pain. Spine Journal
2004; 4:106-115.
20. American College of Sports Medicine (ACSM), ACSM’s guidelines
for exercise testing and prescription, Philadelphia, PA: Lippincot
Williams and Wilkins; 2000
21. Vuori IM. Dose-response of physical activity and low back pain,
osteoarthritis, and osteoporosis. Medicine and Science Sports and
Exercise 2001; 33(supplement):551-586
22. Philadelphia Panel, Philadelphia Panel evidence-based clinical
practice guidelines on selected rehabilitation interventions for low
back pain. Physical Therapy 2001; 81: 1641-1674
23. McKenzie R. Treat Your Own Neck. Orthopedic Physical Therapy.
1993
24. Houglum PA, Perrin DH. Therapeutic Exercise for Athletic Injuries.
Human Kinetics. Champaign, 2001
25. Peterson T Kryger P, Ekdahl C, Olsen S, Jacobsen S. The Effect of
McKenzie therapy as compared with that of intensive strengthening
training for the treatment of patients with subacute or chronic low
back pain: A randomized controlled trial. Spine 2002; 27:17021708.
26. Mayer T. Discussions: exercise, fitness, and back pain. In: Bouchard
C, Shephard R, Stephens T, et al.(eds). Exercise, Fitness, and Health.
Champaign (IL): Human Kinetics, 1990: 541.
27. Vanharanta H. The intervertebral disc: a biologically active tissue
challenging therapy. Annals of Medicine 1994: 26; 395-399
28. Nachemson A. Exercise, fitness, and back pain. In: Bouchard C,
Shephard R, Stephens T, et al.(eds). Exercise, Fitness, and Health.
Champaign (IL): Human Kinetics, 1990: 533.
29. Protas E. Aerobic exercise in the rehabiliation of individuals with
chronic low back pain: a review. Critical Reviews in Physical and
Rehabilitation Medicine 1997; 8: 283-295
30. Cole AJ. Moshchetti M, Eagleston RA. Spine pain: aquatic
rehabilitation strategies. In: Cole AJ, Bruce E. (eds). Comprehensive
Aquatic Therapy. Butterworth-Heinemann, 2003.
1. Andersson GBJ. The epidemiology of spinal disorders. In: Frymoyer
JW (ed). The Adult Spine: Principles and Practice. Philadelphia:
Lippincott-Raven, 1997: 93–141
2. Praemer A, Furnes S, Rice DP. Musculoskeletal conditions in the
United States. Rosemont: American Academy of Orthopaedic
Surgeons 1992: 1–99.
3. Taylor VM, Deyo RA, Cherkin DC, Kreuter W. Low-back pain
hospitalization: recent United States trends and regional variations.
Spine 1994; 19: 1207–1213.
4. Hart LG, Deyo RA, Cherkin DC. Physician office visits for low back
pain. Spine 1995; 20: 11–19.
5. Ehrlich GE. Back pain. Journal of Rheumatology Supplement. 2003;
67:26-31.
6. Van-Tulder M, Low back pain. Best Practice and Clinical
Rheumatology 2002; 16: 761-775
7. Liddle SD, Baxter GD, Gracey JH. Exercise and chronic low back
pain: what works. Pain 2004: 107; 176-190
8. Andersson GBJ. The epidemiology of spinal disorders. In Frymoyer
JW (ed). The Adult Spine: Principles and Practice. Philadelphia:
Lippincott-Raven, 1997
9. Bongers PM, de Winter CR, Kompier MAJ, et al. Psychosocial
factors at work and musculoskeletal disease; A review of the
literature. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health
1993; 19: 297-312
10. Croft PR, Papageorgiou AC, Thomas E, Macfarlane GJ, Silman AJ.
Short-term physical risk factors for new episodes of low back pain.
Prospective evidence from the South Manchester Back Pain Study.
Spine 1999; 24:1556-1561.
11. Frank JW, Kerr MS, Brooker AS, et al. Disability resulting from
occupational low back pain. Part I. What do we know about
primary prevention? Spine 1996; 21: 2908-2917
12. Lahad A, Malter AD, Berg AO, et al. The effectiveness of four
interventions for the prevention of low back pain. Journal of the
American Medical Association. 1994; 272: 1286-1291
13. van Poppel MNM, Koes BW, Smid T, et al. A systematic review of
controlled clinical trials on the prevention of back pain in industry.
Occupational and Environmental Medicine 1997; 54: 841-847
14. Linton SJ, Van Tulder MW. Preventive interventions for back and
neck pain problems: What is the evidence? Spine 2001; 26: 778-787
15. van Poppel MN, de Looze MP, Koes BW, et al. Mechanisms of action
of lumbar supports: a systematic review. Spine 2000; 25: 2103-2113
16. Oldridge NB, Stoll JE. Spinal disorders and low back pain. In:
Skinner JS (ed). Exercise testing and exercise prescription for
special cases. Theoretical basis and clinical application. Williams
and Wilkins. Baltimore,1993
64
Obesity management and weight control
Jean-Michel Oppert
Department of Nutrition, Hôtel-Dieu Hospital, University Pierre-et-Marie Curie, Paris, France
O
besity affects an increasing number of individuals
worldwide and is associated with serious health
risks. Body weight gain over time depends on
a complex interplay of behavioral, environmental and
genetic factors. It is generally accepted that physical inactivity is an important factor in the development of obesity. This however has to be put in the nutritional context
of the population under study. The respective influence
of leisure time and occupational physical activity on the
development of obesity and related complications needs
also to be better defined. Independent of physical activity level, sedentary behaviors such as television viewing
have been associated with obesity and related metabolic
complications. Decreasing sedentary behavior as well as
increasing the level of habitual physical activity appear
therefore warranted for obesity prevention.
In patients, physical activity is recognized as an integral part of obesity management, in combination with
dietary and behavioral approaches. A major benefit of
physical activity is the association with better long-term
weight maintenance of weight loss. Physical activity has
also been shown to substantially decrease the risk of
obese subjects for metabolic and cardiovascular disease.
A critical, and still unresolved, question is the optimal
volume of physical activity that would allow prevention
of weight regain in obese patients. A progessive, step-bystep, individually-tailored approach to increasing physical activity is needed in the long-term management of
the obese patient. One of the challenges in this area is to
better understand how to improve adherence over time.
65
Osteoporosis and exercise
Prof. Gülseren akyuz, M.D.
Marmara University School of Medicine, Department of P.M.&R.
O
steoporosis is a growing health problem in the
world. As it is known, osteoporosis is defined as
a disease characterized by low bone mass and
micro architectural deterioration of bone tissue leading
to enhanced bone fragility and a consequent increase in
fracture risk. The clinical significance of osteoporosis lies
in the fractures that arise. Common fractures include vertebral compression fractures and fractures of the distal
radius and the proximal femur (hip fracture). In addition,
when the skeleton is osteoporotic, fractures occur more
commonly at many sites including the pelvis, proximal
humerus, distal femur and the ribs. Osteoporotic fractures occurring at the spine and the forearm are associated
with significant morbidity, but the most serious consequences arise in patients with hip fracture, which is associated with a significant increase in mortality (15-20%),
particularly in elderly men and women.
Osteoporosis is a heterogeneous syndrome which is
characterized at the time of fracture by differences in
bone mass at different anatomic sites and differences in
the rate of bone remodeling. The therapeutic approach
to osteoporosis has to take into account these differences. Too often the therapeutic management of fractures
and their consequences is confused with the preventive
management of osteoporosis. It means not only taking
some medicine but also changing a life style, quitting
some harmful habituations (e.g. smoking, alcohol), and
increasing physical activity.
In the treatment of osteoporosis, the gold standard is
as follows: Since it is easier to maintain bone mass than
to restore it!
Primary prevention of osteoporosis is the achievement
of a healthy skeleton with maximum strength and mass
at maturity. Because one can not choose the genetic
determinants of bone mass, environmental factors such
as nutrition, physical activity, vitamin D and sun exposure are important. Of particular importance are the
periods of bone growth during adolescence as well as
during pregnancy, breast feeding and perimenopause.
Peak adult bone mass must be optimized by ensuring an
adequate dietary intake during childhood and adolescence and also during the period when growth has stopped
and bone accumulates at appendicular sites. Elemental
calcium (1200-1500 mg) should be consumed per day,
preferably from dairy products. Regular load-bearing
exercises may also improve bone mass during the period
of bone modeling. Once peak adult bone mass has been
established, adequate calcium intake, regular exercises
and maintenance of regular menses will preserve bone
mass during early to mid-adult life. As a summary;
• Peak adult bone mass must be optimized
• Elemental calcium (1000-1200 mg/day) must be taken
-preferably from dairy products• Early menopause should be prevented if possible
• Regular load-bearing exercises, stretching exercises,
walking, and swimming should be done.
Secondary prevention or the reduction in the rate of
bone loss, for example after the menopause or due to
immobilization or corticosteroid treatment, is controversial and the mechanisms are poorly understood. If
osteoporosis is to be prevented the first step is to identify
those most at risk before bone loss occurs.
In conjunction with nutritional and life-style factors,
hormonal and pharmacologic approaches to secondary
prevention of bone loss are available.
Exercise should be done; because a) It stimulates the
bone formation; b) It forces to replace of the calcium into
the bone; c) It provides the correction of the posture; d)
It prevents to have some deformities and obesity; e) It
increases strength and endurance of the muscles; and f)
The person feels him/herself much better.
As a result; the treatment of osteoporosis is not only giving
a medicine but also changing a lifestyle, avoiding from bad
habituations, doing physical activity like a strentghtening
66
Türkiye spor yapısındaki hukuki gelişmeler
Av. Kısmet erkiner
T
ürkiye 2002 yılı sonunda yapılan genel seçimlerle,
uzun bir süreden sonra koalisyon hükümetleri
tarafından yönetilmekten, TBMM’de çoğunluğu
olan bir parti tarafından hükümet oluşturma dönemine geçmiştir. Türkiye’nin 58. Hükümetini kurmuş
olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), 2002 seçimleri
öncesinde yayınlamış olduğu seçim bildirgesinde sporun yapılanması hakkındaki görüşlerine de yer vermiş
ve bu alanda yapmayı düşündüklerini şu şekilde ifadelendirmişti: «AKP, yeni bir spor politikası oluşturacak
ve spor hizmetlerini ağırlıklı olarak yerel yönetimlere
bırakacaktır; yerel yönetimlerin spor kulüplerine daha
fazla kaynak ayırabilmeleri için gerekli yasal düzenlemeleri yapmayı öngörmektedir. Gerek sporcuların, gerekse
kulüplerin uluslararası başarılarında destekler arttırılarak
devam edecektir. Özürlüler için özel projeler uygulamaya
konulacak ve genç yetenekler ekonomik ve sosyal yönden
desteklenecektir.»
İktidarın iki yılını doldurmakta olduğu şu günlerde,
yukarıda belirtmiş olduğumuz sporla ilgili parti görüşlerini Hükümet programına da yansıtarak bir kısmının,
yeni yasal düzenlemelerle hukuki dayanaklarını gerçekleştirmiş olduğunu, bir kısmını da gerçekleştirmek için
henüz yasalaşmamış tasarılar hazırladığını görmekteyiz.
Hazırlanmış olan en önemli tasarı (taslağı) Gençlik
ve Spor Genel Müdürlüğü yerine kurulması ön görülen «Spor Yüksek Kurumu» adlı yeni yapılanmadır. Bu
yapılanma ile, spor yönetiminin merkeziyetçilikten, yerel
yönetimlere geçirilmesi amaçlanmakta olup AKP seçim
bildirgesinde bulunan «spor hizmetlerini yerel yönetimlere bırakma» amacı gerçekleştirilmek isteniyor gözükmektedir. Bu tasarı hakkında daha önce, geniş katılımlı
seminer – toplantılar yapılmış, raporlar düzenlenmiş ve
tasarı taslağı bir kaç kere değiştirilmiştir; halen de bazı
yeni değişiklikler üzerinde çalışıldığını bilmekteyiz.
Ancak bu tebliğimizde, kesinleşmemiş tasarı ve projeler
üzerinde durmayıp; kanunlaşmış ve/veya yeni yönetmelikleri uygulamaya konulmuş, Türk sporunun yapılanmasında yeni yapı taşları oluşturan hukuki belgeleri ele ala-
rak, içerikleri ve uygulamaları hakkındaki görüşlerimizi
belirtmeye çalışacağız.
Yukarıdaki ifadelerimiz ışığında ele alacağımız hukuk
belgeleri:
♦ «Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin
Önlenmesine Dair Kanun»,
♦ Sporda ödül, sponsorluk ve federasyonların özerkliğini düzenleyen «Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun»,
ã Bu Kanun hükümlerinden Federasyonların özerkliği ile ilgili maddesine dayanılarak çıkartılan:
1. «Gençlik ve Spor genel Müdürlüğü Özerk Spor
Federasyonları Çerçeve Statüsü»
2. «Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim
Kurulu Yönetmeliği»
ã Aynı Kanun’un sponsorluk ile ilgili hükümlerine
dayanarak çıkartılan:
♦ «Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Sponsorluk
Yönetmeliği»,
♦ «Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün sponsorlukla
ilgili Genelgesi»,
♦ «Sponsorluk Sözleşme Örneği, Bilgi formu, izin yazısı»
♦ «Spor Hizmet ve Faaliyetlerinde Üstün Başarı
Gösterenlerin Ödüllendirilmesine Dair Yönetmelik»
Buna karşılık, kanımızca ayrı ve geniş bir şekilde ele
alınması gereken, yeni hukuki oluşumlardan: < Türkiye
Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında
Kanunuda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun> ile
<Hacettepe Üniversitesi Türkiye Doping Kontrol Merkezi
(TDKM) Yönetmeliği> ve <Gençlik ve Spor Genel
Müdürlüğü Federasyon Başkanlıkları Seçim Yönetmeliği
> ni bu tebliğ kapsamında ele almayacağız.
1. Spor müsabakalarında şiddet ve
düzensizliğin önlenmesine dair kanun
Spor yarışmalarında ve özellikle futbol maçlarında,
stadların içinde-dışında, yakın-uzak çevresinde şiddet
67
olayları ile karşılaşılması yeni bir olay değildir. Hemen
bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de bunun acı
deneyimleri yaşanmış (1967 Kayseri: 40 ölü; 1969
Kırıkkale 10 ölü); özellikle son yıllarda hem Türkiye’nin
dış itibarını zedeler bir hal almış (İstanbul 2 Leeds taraftarının öldürülmesi), hem de çok ciddi bir toplumsal sorun
olma boyutuna ulaşmıştır.
Sporda şiddet, seyirci fanatizmi, holiganizm üzerine
onlarca sosyolojik, psikolojik, hukuki eser birçok dilde
yayınlanmış; birçok bilimsel toplantı yapılmıştır. Bu
alandaki uluslararası düzenleme Avrupa Konseyi’nin
1985 tarihli « Spor Karşılaşmalarında ve Özellikle
Futbol Maçlarında Seyircinin Şiddet Gösterilerine ve
Taşkınlıklarına Dair Avrupa Sözleşmesi »dir. Ancak
bu Sözleşme « futbol maçlarında seyircilerin şiddet ve
taşkınlıklarının önlenmesi ve kontrol altına alınması
amacıyla yapılması gerekenleri » belirtirken bu alanda
işlenen suçların tanımlarını ve uygulanacak cezaları içermemektedir. Birçok ülke bu alanda özel kanunlar çıkartarak gerekli önlemleri almışlar, ülkemizde ise yakın tarihe
kadar gerekli yasal düzenleme yapılmamıştır.
Böyle bir yasanın çıkartılması için gerekli fikri çalışmalar yakın zamanda yoğun bir şekilde sürdürülmüş ve
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Kanun
Tasarısı Hükümet’çe T.B.M.M.’ne sevkedilerek 24 Nisan
2004 tarihinde 5149 Kanun numarası ile yasalaşmıştır.
Kanunu incelediğimizde önemli iki ana bölüm içerdiğini
görmekteyiz: 1) suçların tanımı, 2) bu suçlara uygulanacak cezalar. (Tasarı 33 asıl ve 2 geçici madde içeren 5
bölümden oluşmaktadır).
Yasa’ya göre ne gibi eylemlerin suç teşkil ettiğine ve
cezalarının nasıl ve neler olacağına bakarsak :
1-Spor alanlarına kapasite üzeri ve biletsiz seyirci alınması, rayiç bedel üzeri bilet temini, satışı, dağıtımı yasaklanmaktadır. Bu yasağa uymayan, sahte, tahrif edilmiş
bilet satanlar, aracılık edenler, bu biletleri basanlar veya
satışa hazırlayanlara verilecek ceza ise 6 aydan bir yıla
kadar hapis cezası; tekrarında 1 – 3 yıl hapis ve yakalanan
her bilet için bir milyar TL ağır para cezasıdır. Bu eylemlerde Kulüplere de idari para cezası öngörülmüştür.
2- Spor tesisleri ile yakınlarında her türlü silah, kesicidelici alet, sis bombası, ses bombası veya maytap gibi patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı maddeler ile taş, metal gibi
fırlatılabilecek veya yaralayıcı nitelikte sert cisim veya
tehlike arz edecek maddeler ile konfeti ve benzeri çevreyi kirletici cisimlerin satılması, bulundurulması, spor
alanlarına sokulması, saklanması, taşınması, kullanılması
yasaklanmaktadır. Bu maddeleri sokan kişilerin cezası,
dört ay seyirden men ve 750 milyon TL; tekrarında sekiz
ay seyirden men ve 2.5 milyar TL; kullananların ise altı ay
seyirden men ve bir milyar TL, tekrarında bir yıl men ile
3 milyar TL idari para cezası olarak öngörülmüştür.
3- Kulüpler ile taraftar dernekleri Başkan ve yöneticilerinin, idari ve teknik personeli ile sporcularının medyaya,
hakemleri, rakipleri veya taraftarlarını tahrik edici veya
aşağılayıcı beyanda bulunmaları da yasaklanmaktadır. Bu
yasaklara uymayanlara Federasyonların vereceği disiplin
cezaları yanında, teknik personel ve sporculara elli milyar
liraya kadar idari para cezası verilecektir. Diğerleri için
ise, ilk seferde üç aydan altı aya kadar spor müsabakalarını seyirden men ve 5 milyardan 30 milyara kadar idari
para cezası, eylemin tekrarı halinde ise ağırlaştırılmış
cezalar öngörülmüştür.
4- Müsabaka alanına veya yakın çevresine spor ahlakına aykırı tahrik edici, aşağılayıcı afiş – pankart asmak
yasaklanmakta ve bunların yarışmaları canlı veren yayın
kuruluşu ile yazılı ve görsel basın tarafından haber amaçlı
bile olsa gösterilmesi – yayınlanması da yasaklanmaktadır. Bu eylemlerde bulunan gerçek kişilere her yayın için
on milyar, tüzel kişilere ise elli milyar lira para cezası
öngürülmüştür.
5- İşledikleri fiillerle spor alanına zarar verenler ilk
seferinde bir milyar para cazası ve altı ay müsabaka seyrinden men, tekrarında iki milyar idari para cezası ve bir
yıl seyirden men cezası öngörülmektedir.
Kanun suç tanımlamalarında Batılı ülkelerdeki suç
tanımları ile örtüşmektedir. Sadece ülkemize özgü bir
davranış olan ve güvenliği tehlikeye düşürdüğü için UEFA
tarafından defalarca para cezasına neden olan ve hatta stad
kapatmaya vardıran, seyircilerin merdivenlere oturma ve
sahanlıkları işgal eylemleri suç olarak kapsama alınmamıştır. Bunu yasanın bir eksiği olarak görmekteyiz.
T.B.M.M. bu Kanunu müzakeresi sırasında, tasarısında
öngörülen cezaların bir kısmını arttırmıştır. Buna rağmen uygulanan hapis ve para cezaları Avrupa ülkelerinde
uygulananlara nazaran düşüktür. Buna sav olarak ülkemiz insanının gelir ve dolayısı ile ödeme yeteneğinin de
daha düşük olduğu söylenebilir ve makul bir cevap olur;
zira tahsili mümkün olamayacak kadar yüksek para cezalarının caydırıcılığı kalmayabilir. Ancak hapis cezalarının
düşüklüğünü vurgulamak isteriz. Kulüplerin tüzel kişiliklerine ve yöneticilerine öngörülen para cezası miktarlarını düşük ve dolayısı caydırıcılıklarını zayıf bulduğumuzu
özellikle belirtmek isteriz. Yine de bu Kanun sporda
şiddetin önlenmesinde önemli bir aşama teşkil edecektir.
Uygulamada eksik ve yanlışlar daha sonra Kanun tadilleri ile giderilebilir. Unutulmamalıdır ki Fransa da 1992’de
çıkardığı kanunu hemen 1993’te ve 1995’de tadil etmiş ve
halen uygulanan şekline bundan sonra ulaştırabilmiştir.
2. Özerk federasyonların kurulması ya da
federasyonların özerkleştirilmesi
4 Mart 2004 günü TBMM’den GSGM Teşkilat ve
Görev Kanunu’na üç madde ekleyen ve Gelir Vergisi ile
Kurumlar Vergisi Kanunlarına da birer bend ilave eden
bir Kanun kabul edildi. Bu Kanun iki ana konu içeriyor;
bunlardan birincisi ÖZERK FEDERASYONLAR’ın
kurulması hakkında, ikincisi ise SPONSORLUK. Kanun
TBMM’den ittifakla geçti, sporumuzda yeni, çağdaş
dönemin Milâdını oluşturacak önemde, zira bu Kanun
sporumuz için bir zihniyet devrimidir.
Kanun’un ÖZERKLİK başlıklı maddesinin birinci fıkrası:
“Federasyonlara, talepte bulunmaları durumunda Merkez
68
Danışma Kurulu’nun uygun görüşü, Genel Müdürlüğün
bağlı bulunduğu Bakanın teklifi ve Başbakanın onayı
ile idarî ve malî özerklik verilebilir. Federasyonun
kuruluşuna ilişkin kararın, Resmi Gazetede yayınlanması
ile tüzel kişilik kazanır.” diyor. Dikkat edilirse kanunda
Özerk Federasyonların sahip olacakları tüzel kişiliğin
niteliği belirtilmemiş. Ancak daha sonra, bu kanuna
dayanarak çıkartılan <GSGM Özerk Spor Federasyonları
Çerçeve Statüsü> başlıklı Yönetmeliğin, Tanımlar başlıklı
4. maddesinde <Özerk Federasyonun...tüzel kişiliğe sahip
... özel hukuk hükümlerine tabi bir federasyonu > ifade
ettiği belirtilmiştir.
Federasyonlara özerklik verilirken faal sporcu sayısı,
faal kulüp sayısı, spor dalının ülkemiz veya dünyadaki
yaygınlığı ve gelişme potansiyeli, gelirlerinin giderlerini
karşılayabilme yeterliliği, spor dalının olimpik olup
olmadığı, federasyon veya bağlı kulüplerin tesis durumu
gibi kriterlere bakılacağı belirtilmiştir. Ancak biz bir
yandan bu kriterleri fazlaca soyut bulurken diğer
yandan da çokça sübjektif bulmaktayız. Sporcu ve kulüp
sayısının yeterliliği neye göre saptanacaktır. Batı normları
uygulanmaya kalkışılırsa, unutulmamalıdır ki bu ülkelerde
sporcu sayısı milyonlar hatta bizim nüfusumuza yakın
olanlarda on milyonlarla ifade edilirken, bizde yarım
milyona bile varmayan yüzbinlerdir. Ülkemizde halen
48 federasyon olduğu göz önünde tutulursa, kimi spor
dalında birkaç bin, hatta sadece birkaç yüz sporcu vardır.
AB ülkelerinde bulunan gurbetçilerimizin kurdukları
kulüp sayıları neredeyse Türkiye’dekilere yakın sayılara
ulaşmıştır.
Özerklik, federasyonlara gelişebilmeleri için verilecektir,
verilmelidir; oysa sayı azlıklarının engel oluşturması,
içinden çıkılmaz bir kısır döngüyü ve birkaç spor dalı
dışında, diğerlerine özerkliği sadece kâğıt üstünde
kalan bir erişilmez hayal haline getirebilir. Bu bakımdan
böylesine sayısal yeterliliklerden ziyade, malî bakımdan
yaşayabilme olanaklarına bakılmalıdır. Ülkemizde çok az
sporcusu ve kulübü bulunan motor sporlarının veya golf
gibi, binicilik gibi üst sosyal sınıflara hitab eden sporların
özerklikte; güreş, boks, teakwondo, judo, karate gibi sporcu
ve kulüp sayısı çok daha fazla, ancak toplumun daha alt
sosyal katmanlarına dayalı sporlardan daha kolayca kendi
kendisine yeterli hale gelebilecekleri açıktır. Nitekim, bu
satırların yazıldığı tarihe kadar (01.10.04) Motorsiklet,
Satranç ve Briç Federasyonları özerklik kazanmışlar;
son olarak da Basketbol Federasyonu gerekli başvuruda
bulunmuştur.
Diğer yandan birçok sporda, dünyadaki yaygınlıkları
ile ülkemizdeki durumları ters orantılıdır; özerklikte esas
amaçlanan sporun gelişmesi olduğuna göre bu kriterde,
dünyadaki durumu ile
ülkemizdeki potansiyeline
bakılmalıdır. Örneğin, kış sporlarında olimpik olan
yedi spor dalından sadece ikisinde var olduğumuz; bu
alandaki sporcu sayımızın da, küçücük ülkelerinkinden
bile geride olduğu göz önünde tutulursa; bu sporlarda
özerklik, statik verilerle reddedilmemeli, özerklik verildiği
takdirde neler yapabileceklerine dair, gerekirse yabancı
uzmanlara da hazırlatılacak sağlam fizibilite etüdlerine
göre karar verilmelidir.
Federasyonuna özerklik verilmesinde uygulanacak
“olimpik olma” kriterinde, halen 28 yaz, 7 kış
sporunun olimpik olduğu, 28 sporun da uluslararası
federasyonununun, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nce
TANINMIŞ OLMA statüsünde bulundukları göz önünde
tutulmalıdır. Bu statü, bir nevi olimpik olmayı bekleme
statüsü niteliğinde olup, bizde de federasyonları bulunan
Bilardo, Briç, Golf, Otomobil Sporları, Satranç, Su altı
sporları, Karate gibi sporlar bu durumdadır. Ülkemizde
48 federasyon bulunduğuna; yani, bizdeki spor dalı sayısı
esasen UOK spor sayısından geride olduğuna göre bir
takım sporların Türkiye’de kurulması öngörülmelidir.
Ayrıca Olimpik olma kriterinin katı uygulanması
durumunda Türkiye’de “Geleneksel Spor Dalları” ve
“Halk Oyunları” federasyonlarının özerkleşmesinin önü
tıkanmış olur. Nihayet bu kriterin uygulanması sadece
Olimpik değil ve fakat aynı zamanda “Paralimpik” olarak
da anlaşılmalı ve bu suretle “İşitme Engelliler” “Bedensel
Engelliler” “Zihinsel Engelliler” ve “Görme Engelliler”
federasyonlarımızın da istedikleri takdirde, önleri
tıkanmamalıdır.
Kanunda önemli bir hüküm, GSGM’nin Özerk
Federasyonlar için bir “Çerçeve Statü” hazırlayacağı,
ve her özerklik kazanan federasyonunu da bu çerçeve
statüye uygun şekilde “Ana Statü”sünü kendisinin
hazırlama zorunluluğunda olduğudur. Ancak, Kanuna
doğru şekilde konulan bir diğer hüküm ile “Özerk
Federasyonlar, uluslararası federasyonların öngördüğü
kurulları oluşturmak zorundadır denmektedir. Bu
durumda GSGM çerçeve statüsü ile bir uluslararası
federasyonun koyduğu mecburiyetler arasında çelişki,
zıtlık olursa, federasyon hangisine itibar edecektir.
Kanunun cevap vermediği bir diğer olasılık ! Buna örnek
olrak, bu Kanunu’un özerk federasyonlara “Tahkim
Kurulu” kurma izni vermediğini, ve fakat bazı uluslararası
federasyonların, üyelerini Tahkim Kurulu oluşturmakla
zorunlu tuttuğunu belirtebiliriz.
Yeni çıkartılan Kanun’un değinmek istediğimiz bir
diğer hükmü, GSGM’nce Yönetmeliği çıkartılan TAHKİM
KURULU ile ilgilidir. Öncelikle ifade etmek isteriz ki bu
kurulu oluşturacak üye sayısını yetersiz bulmaktayız.
Sadece yedi asil ve yedi yedek üye. Bu kurul halen 47
(TFF hariç), belki ileride daha çok Federasyona ÜST
YARGI hizmeti görecektir. Kanımızca Kurul’un üye sayısı
azdır ve zamanla tıkanmasına, kararlarının gecikmesine
veya acele alınmasına neden olabilecektir. Bu Kurul’un
daha geniş sayıya sahip olması ve Daireler şeklinde
oluşturularak, hem konularına göre ihtisaslaşmaları, hem
de ülkemiz yargısının çokça karşılaştığı tıkanmaların
burada da yaşanmamasına tedbir alınmış olurdu. Diğer
taraftan Tahkim Kurulu’nun yedi üyesinden sadece
beşinin hukukçu olma zorunluluğunun bulunması,
kanımızca çok büyük bir yanlıştır. Unutulmamalıdır
ki bu Kurul bir YARGI ORGANI’dır. Dünyada adalet
dağıtan bütün yargı mercileri, mahkemeler olsun, tahkim
69
kurulları olsun daima hukukçulardan oluşturulur.
Hukukçu olmayan kişilerin mahkemelerde yer alması,
ancak kapalı rejimlerde görülen bir uygulamadır ve
geçmişte ülkemiz bazı yargı organlarında bu duruma
neden olduğu için defalarca kınanmıştır. Şimdi sporda
buna yeniden yer vermek çok büyük bir yanlıştır.
3. Sporda sponsorluk
Spor sponsorluğu, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü
(GSGM) Kanunu’na 2001 yılında eklenen bir hükümle düzenlenmekte iken, yukarıda belirtmiş olduğumuz
gibi TBMM’de yeni kabul edilen 5105 sayılı yasanın
değiştirdiği 3289 sayılı yasanın EK-3. maddesi ÖDÜL
ve SPONSORLUK“ başlığını taşımaktadır. Bu Kanunun
en önemli yeniliği, önceki Kanun ile sponsorluk dışında
tutulmuş olan spor kulüplerinin, bireysel olarak sporcuların ve bu kanunla özerk hale gelecek olan federasyonların da sponsor alabilmelerine yasal olanakların sağlanmasıdır. Kanunun çıkışından sonra GSGM tarafından
bir <Sponsorluk Yönetmeliği>, < Sponsorluk hakkında
Genelge>, <Sponsorluk Sözleşme Örneği> ve diğer bazı
evrağın nasıl düzenleneceğine dair örnekler çıkartılmıştır.
Sponsorluğun özendirilmesinde ve düzenlenmesinde tabii ki en önemli unsur bu alanda sağlanacak
vergi kolaylıkları ve teşvik olanaklarıdır. Kanun, amatör spor dallarında yapılan sponsorluğun tamamının Gelir ve Kurumlar Vergisinde [GELİRLERDEN
İNDİRİLMESİNE]; Profesyonel spor dallarında ise yapılan
sponsorluğun sadece yarısının (% 50) Gelir ve Kurumlar
Vergisinde [GELİRLERDEN İNDİRİLMESİNE] olanak
sağlamaktadır.
Ancak kanımızca, yeni Kanun hükümleri de sponsorluğu teşvik yönünde yetersiz bir yaklaşımdır. Amatör sporlara yapılan sponsorluğun tamamının gider olarak kaydı
mümkünken, profesyonel spor dallarında bu imkânın
yarıya indirilmiş olmasında, amatör dallarda sponsorluğun rağbet görmesi ve bu sporların gelişmesinin sağlanması gibi bir amaç güdüldüğü anlaşılmaktadır. Ancak
unutulmamalıdır ki sponsorluk bir sözleşmedir, karşılıklı
edimleri mevcuttur; ve özellikle sponsor, desteklenenden
elde edeceği karşılıkları daima gözetmektedir; bu bakımdan amatör dalların gelişmesinde sadece bu gider kaydetme avantajının yeterli olacağı kanısında değiliz.
Diğer yandan amatör – profesyonel dallar arasında
yaratılan, yukarıda belirtilmiş ayırımın, sporda hep sıkıntı yaratan [gizli profesyonelliği] körükleyeceği, bir takım
profesyonel ödemeleri, gizli ödemeler haline getireceği
endişesini taşıdığımızı belirtmek isteriz. Diğer yandan
müessese kulüplerinde lisanslı sporcuların, çalıştıkları
kuruluştan başka sıfatlarla ücret almaları mümkünken, müessese kulüplerinin bünyesinde bulundukları
Holding’lerin diğer şirketlerinden de kolaylıkla sponsorluklar sağlayabilme olanakları da varken; bu müessese
kulüpleri ile rekabette zorlanan, kamuya mâlolmuş ve asıl
sponsor bulma ihtiyacı içinde bulunan kitle kulüplerimizin, aleyhine işleyeceğine dikkat çekmek isteriz.
Ancak bu ayırım ile ilgili asıl önemli nokta, Dünyada
artık profesyonel – amatör spor / sporcu ayırımının
kalkmış olduğudur. Gerçekten, Uluslararası Olimpiyat
Komitesi (IOC) 1984 yılında aldığı kararla Olimpiyatları,
sadece amatör sporcuların katılabileceği bir etkinlik
olmaktan çıkartmış, bütün spor ve sporculara böyle
bir ayırım gözetmeksizin açmıştır. Bu karar IOC
Andlaşmasına da yansımış ve <amatörlükle ilgili hükümlerini değiştirmiştir>. Bu kararın evrenselleşmesiyle de
ünvanında <AMATÖR> sözcüğü bulunan uluslararası
federasyonlar hem adlarından sözcüğü, hem de statülerinden amatörlük kavramını silmişlerdir.
Kaldı ki gerek Kanun’da gerekse GSGM’nin bu kanuna
dayanarak çıkartmış olduğu Yönetmelik ve diğer ilgili
belgelerin hiç birisinde bu AMATÖR – PROFESYONEL
ayırımına ışık tutacak, kimin, nasıl, hangi kriterlere göre
bu hususta karar vereceğine dair hüküm bulunmamaktadır.
4. Spor ödül yönetmeliği
Son olarak ele almak istediğimiz yeni düzenleme 23
Temmuz 2004 tarih ve 25531 sayılı resmi Gazete’de yayınlanan < Spor Hizmet ve Faaliyetlerinde Üstün Başarı
Gösterenlerin Ödüllendirilmesine Dair Yönetmelik >dir.
Bu Yönetmelik, öncekilerinden çok daha kapsamlı olarak
konuyu ele almış ve düzenlemiştir. Bu bağlamda Olimpik
ve olimpik olmayan sporları, Deafolimpik (İşitme
Engelliler Oyunları) Paralimpik (Engelliler Oyunlarını),
Universiade (Dünya Üniversite Spor Oyunları) da ödüller
kapsamına alarak çok isabetli bir yaklaşımda bulunmuştur.
Ancak uygulamada sorun yaratacak bir eksikliği de içermektedir. Olimpik Spor Dallarını < uluslararası Olimpiyat
Komitesi tarafından kabul edilen spor dalları > olarak
tanımlamaktadır. Bu spor dallarının hangileri olduğu
konusunda tereddütler ortaya çıkmıştır. Zira Olimpik
Andlaşma (IOC Charter)’nın 29 maddesi < Uluslararası
Federasyonların Tanınması > başlığını taşımaktadır.
Oysa IOC <Olimpic Movement Directory> adlı belgesinde uluslararası federasyonlar: <Yaz Olimpik Oyunları
Uluslararası Federasyonları>, <Kış Olimpik Oyunları
Uluslararası Federasyonları> ve <Tanınan Uluslararası
Federasyonlar> olarak üçlü bir tasnife tutulmuştur. Sorun
GSGM Ödül Yönetmeliğinde Olimpik spor dalları olarak
tanımlanan ve isimleri belirtilmemiş olan spor dallarına
IOC’nin <Tanıdığı Uluslararası Federasyonlar>ın da dahil
olup olmadığıdır. IOC’nin <TANIDIĞI> ve GSGM’nin
<KABUL EDİLEN> sözcükleri arasında kavram farkının bulunup bulunmadığı meselesidir. Bu konuyu tam
olarak çözmemekle birlikte Olimpik Andlaşmanın 51.
maddesi Olimpik Sporlar’ın <Aşağıdaki uluslararası
Federasyonların yönetimindeki sporlar, Olimpik sporlar
70
olarak kabul edilir:...> hükmü konuya önemli ölçüde ışık
tutmaktadır.
Sonuç
Türkiye son bir yıl içerisinde çıkartmış olduğu yeni
spor düzenlemeleri ve halen tasarı halinde bulunan, özellikle GSGM’nin Spor Yüksek Kurumu haline dönüşmesi,
bu tasarının yasalaşması ile ona dayanarak, maddelerinin
öngördüğü, 30’a yakın yönetmelik ve diğer mevzuatın
da çıkartılması; dopingle mücadele alanında da <Türkiye
71
A new look at sport, peace and human rights
Prof. Don Anthony, Asst.Prof. Dr. Şamil Erdoğan
Eastern Mediterranean University
T
he close relationship of Physical Education and
Sports to the human rights of all people and the
pre-eminent role of the IOC as manifested in their
‘Fundamental Principles’ were detailed.
The hypotheses that “a curriculum that teaches the
principels of human rights through physical education
and sports, and encourages behavior modification based
on the respect to human rights, can and will help world
peace and contribute to conflict resolutions” is challenged
during the first part of the presentation.
The philosophy of Coubertin is still the basis of
these principles as was that of his friend and mentor
Dr.Brookes founder of the Wenlock Olympian Society
in l850. The lst IOC created by Coubertin in l894 was 13
in number; 6 were educationists - as were both Brookes
and Coubertin. Of the Hon Members of the Congress in
Paris in 1894 five became Nobel Peace Prize winners in
the following ten years Philip Noel - Baker was the greatest apostle of Coubertin and Olympism in the Englishspeaking world from l912 to l982. He was also the Nobel
Peace Laureate as well as an Olympian medalist. This
unique honour has still to be equaled. An eminent internationalist, he presided over efforts from l956 to bring
status to physical education in UNESCO matters. Both
ICHPER-SD and ICSSPE came out of such efforts. At the
l981 Olympic Congress in Baden - Baden Philip called
upon the IOC and UNESCO to bring sport for all to the
whole world especially the developing world. If the IOC
could do this he would recommend them for the Nobel
Prize. After his death an Blue Plaque was erected in
London on his house; the only one to mention Olympic.
A sculpting “Man of Sport - Man of Peace” was presented to the IOC; this now graces the headquarters of the
International Court of Sports Arbitration in Lausanne.
A copy was also purchased by Hiroshima University in
Japan. At the Sarajevo Winter Olympic Games in 1984
the Philip Noel Baker Medals for Outstanding Services
To International Friendship Via Sport were awarded.
The intention was to make such awards annual but these
hopes were not fulfilled.
We think that the time is ripe to make new shapes
from these old bricks. Hence our proposals for GRASP
- Global Respect for Actions in Sport and Peace. We want
the world of the physical education profession to support such an initiative. It is time, we think, that Physical
Education came back into its own in a global sports
world, too much dominated by governments, commerce,
and the media.
These concepts was introduced by a poster presentation and a video illustrating the life of Noel-Baker. A
paper on sport and human rights complemented these
two presentations. It is hoped that discussion was a help
us in the formulation of objectives and procedures for
final approval in Istanbul at the ICHPER-SD’s 46th World
Congress session in 2005.
72
Combining sport and education in the
mediterranean: the launch of an e-course
Giuseppe Cibelli 1, Carlo Di Benedetta 2
1University of Foggia, Italy
2University of Bari and CMU, Italy
C
ombining sport and education in those areas
in which sport and study converge in european
countries is a major task in the European Union
policies. The aim of this project is to establish a distance
learning programme and to improve the opportunities
for their own athletes be to able to combine targeted
competitive sport and the academic demands of their
own future profession, developing a closer cooperation
between educational and sports organisations in the
mediterranean countries.
As consequence of the global economic system, people
no longer need to be trained for a specific vocation, but
should rather acquire aptitudes that can be applied in
many different situations such as creative thinking, the
ability to solve problems and the willingness to keep on
learning. Education must keep pace with these changes
in order to identify the appropriate teaching conditions
that will enable learners to gain skills, to provide the most
adequate didactic materials and to determine suitable
evaluation procedures. But further issues, such as the
need for a more pronounced flexibility of training, lower
costs and equal opportunities in terms of access to employment, influence university policies.
From the point of view of curriculum content,
adaptation would mean that guidelines would cater
for as much flexibility as possible in dealing differently
with different learners. Designing a curriculum catering
to the needs of different cultural and ethnic realities
would facilitate the development of a real multi-cultural
society.
With the current development of information and
communication technologies, an increasing number
of countries all over Europe use them both as didactic
aids for teachers and to disseminate informations and
documentations, favourably influencing the speeding up
of the process of “modernisation” in the supply of academic “know-hows”. These new technologies also allow
the diffusion of several distance education programmes
aimed at different target groups: student with learning
difficulties, adults, teacher trainers, etc.
The partnership of sport and education has a long and
vivid history in Europe and mainly in the Mediterranean
which is the cradle of our culture and the crossroad
of the different civilizations and cultures that have
characterized this region through the centuries. Despite
the social and economic importance of sport, very
limited actions have been developed, so far, combining
sport and education in those areas in which sport and
study converge in european countries.
The combining of sport and general education is
demanding. Success and progress for the athlete in
studies requires carefully planned use of time both for
the sport and studies. Education is planned so that the
student is, for the most part, full-time. All those matters
which alter the time scheduled for such as work and
sport, make student progress more difficult. Nowadays,
success in sport demands more time than ever. A
condition for success is the need to devote as much as
20 - 30 hours of practice and competition a week. The
combining of studying full-time and competitive sport
is almost impossible without a flexible curriculum. Some
athletes are able to make a profession out of the sport
they engage in and make a living on their earnings from
this. Nevertheless, most athletes are able to live on their
income from sport only as long as they are engaged in it,
or may never even reach an athletic standard that would
ensure them a livelihood. Despite this, an increasing
number of aspiring young athletes strive to reach the
level of perfection of those who have been prepared to
stop studying in order to attain their sporting objectives.
The danger for those trying to reach the top is social
exclusion after their career in sport has finished, if they
have neglected their studies.
Here, we launch the initiative to establish an e-course
in the field of physical education and sports sciences to be
imparted at those mediterranean and balkan universities
that express the need to be involved in a teaching methodology placing the student at the core of the training
process.
The objective of this educational programme will be
to develop closer cooperation between educational and
sports organisations in the mediterranean countries
to improve the opportunities for their own athletes be
to able to combine targeted competitive sport and the
academic demands of their own future profession.
This e-course envisages a mixed “on-line” and “on-site”
e-learning modes. This will give students a chance to avail
themselves of the didactic and theoretical contents supplied and managed at a distance, yet enjoying them within
the headquarters of their (adhering) universities which
will supply technical-practical knowledge as well as practical exercises. Distance learning moreover envisages two
technical modes of action, “on-line” and “off-line”.
The “On-line” didactic activities will be carried out by
connecting the student to the Internet via a dedicated
access portal, where the student finds a whole array of
services functional to the implementation of didactic
activities. These include: a General Forum, to be used for
general communication, secretarial information or any
other wide-ranging information and open to student-tostudent interaction; a Showcase where general-interest
communications will be put up in a downloadable form,
73
an Agenda, indicating, for each subject, the planning of
the training scheme in terms of lessons to be followed
on the “off-line” material, exercises to be downloaded
and handed back, ”live” meeting events and a space for
each subject with a section of downloadable extra material, a subject-specific forum for course-targeted Q and
A (Questions and Answers), a link providing access to
“live”sessions and anything else each teacher may deem
appropriate.
The “off-line” action mode will be organised by supplying each student with an interactive CD-ROM for each
course, containing the lessons of the course and exercises,
if any. The CD-ROMs will contain the course lessons
arranged as follows: the didactic material provided by the
teacher will be organised in lessons, grouped into macrosections. The student will be able to consult the lessons
any time, listen to it over and over, listen to single chunks,
rewind or fast forward to adapt it to his/her learning
needs. The CD will moreover provide exercise books,
further information, list of useful literature and links and
anything else the teacher will deem appropriate, always in
the framework of a standard of common supply.
The launching of such an e-course and its setting up
will be a concrete step in fruitful exchanges of a wider
range of expertises to favour, by means of amultidisciplinary skills and multicultural knowledges, equal access to
educational opportunity and social benefits among the
whole mediterranean sport community.
74
Bilim ve tenis
Osman Kermen
M
otor öğrenimi Thorndike bu tarafa onu aşkın
teori űretmiştir. Son kuşak Gestalt’çılar ile beraber aynı teori gövdesine çakılmış űçer dörder
tane de dallar vardır. Bunların hepsi “Nasıl oluyor da
insan bir hareketi öğreniyor ?” sorusuna yanıt aramışlardı.
Motor Yazılım [program ] otonomi, hatırlama ve unutma
mekanizmaları ne gibi şeylerdir? Aşağıdaki sorular hala
yanıt beklemektedir.
Bu konuda daha fazla ilerlemeden insanın bir beceri
hareketi edinmesinin űç cepheden oluştuğunu hatırlatmalıyım öğrenim—öğrenci—öğrenim ortamı. Öğrenim
en az otuz teori ve paradigmadan, öğrenci özellikle dikkat, dikkat tűrleri, beceri tűrleri, bellek ve tűrleri, unutma,
yetenek, performans, bireysel farklar gibi ögelerden oluşur.
Üçűncű cephe bizim bugűn ki konumuzun yerleştiği coğrafyadır. Organlar arası transfer, sonuçbildirileri, uygulamalar, gűdűleme teknikleri’inden ibarettir. Uygulama
cephesi bu yűz yılın en canlı noktasıdır. Çağımızın sorusu
EĞİTİM bűtűn şiddeti ile gűnűn araştırma konusudur.
Bu çabalar bugűn implicit / explicit bilgilenme savları
ile araştırmalarını sűrdűrmektedir. Bunların isimlerini
vermek, benim için, bűyűk bir önem taşımaktadır. Gelma,
Freudensthal, Bialystol, Mac Kinnen, Walter, Olsen,
Campell, Greaber, Prawat, Shonfeld, Karnitif, Prowat,
Ferreriro, Fishbien, CLEMENT fiziksel sezgi [physical
intiution] hipotezleri genelde öğrenimin impilcit ve tacit
olması gereğini vurgularlar. Bugűnki sunumuz bunun
basit ve tenis öğretiminde denemede olan bir araştırmasıdır. Ne yazık ki koşullar bilimsel bir sürü çalışmanın gerektirdiği bağnazlık içinde sűrdűrűlememektedir.
Toplumun çocuk ve ergin her yaşta insanlarla denenmektedir.
Klasik eğitimde öğretmen veya ögrenme kitap kitaplar
arcılığı ikle yapıla gelmiş ve kiotapların hiçbiri de bilimsellikten nasip alamamış idiler, ticari amaçlı idiler. Bu
1946’lara kadar sűrdű. Buna” Tenis Efsaneleri “ dönemi
demek hiçte yanlış olmaz. 1950’lerden, 1984’lere kadar
uzanan bir dönemdir. Bu 1984’te Almanların yayınladığı beş ciltlik kitabın birinci cildi işe BEYİN’i anlatarak başlıyor. Burada öğretmenin yerini belirtiyor ve
ne kadar sűreceği belli olmayan bir döngű öngörűyor.
Bilgilenmenin kaderini de bilinen űç belleğe iş belleği,
historik bellek ve semantik bellek’e [.R.Makill,1994;]
bırakıyor otonomiyi arıyor. Buna explicit bellek te denmektedir. Oysa bizim önerdiğimiz tacit veya implicit
motor öğretimi ise implicit bellektir. Beyin kompleksindeki yeri bile farklıdır. Bu konuşmalar bile bilimsel tenis
öğretimine bir örnektirler. Piyasa tenis öğretisinde ise
böyle bir bilimsellik sorumluluğu yoktur.
Bunun dışında bilimsel motor öğrenimi literatüründa
motor öğretim yöntemleri kısaca, bilinenden bilinmeyene, basitten karmaşığa, tűmden gelim, tűme varım
veya parçadan bűtűne diye terimler söz konusudur. Bu
terimler belki, uygulanır ama bilimsel bir tabanda değil.
Piyasa tenis öğretmenliğinde bu temel yokluktan başka
kulűplerde ve ulusal tenis takımı atrenmanlarında çalışma oylumları, teknik gelişme, gűç geliştirme, strateji ve
taktik eğitimi çalışmaları diye, daha beteri periyotlama ve
zihinsel gűçlenme antrtenmanları babadan kalma coşturucu sloganlarla denilir.
Sporcunun İdeal Performans Hali, mental durumu
ve fiziksel kaynakları hakkında bilgilenme ona göre antrtenmanları dűzenleme akla gelmemektedir. Kişi kendiliğinden nerede ise onunla yetinilmektedir yurdumuzda.
Dűnya da Grand Slam tenisçileri Antrenör tutmakta olup
iyi bir turnuva kazandıktan sonra ilk işleri anternörlerini
kovmaktadırlar. Sıradan bűyűk oyuncular ki bunlar ilk
yűzűn içinde olanlardır. Senede 250 bin $ kazanmalarını
az bulup mesleği bırakmaktadırlar. Bu teniste bilimselliğin çok pahalı olduğuna işarettir.
Bu arada teniste, hatta, bűtűn sporcularda en bűyűk
sıkıntı FORM kavramıdır. Bir sporcu en verimli performansını sűrekli olarak elde tutamaz. Bu form denen
başarı makinesi nasıl her istediğimiz zaman devreye
girebilir. İnsan antrenman yaparak performansının kalitesini yűkseltebilir ama onu istediği zaman istediği kadar
elinde tutamaz. Bunun için henűz, bilimsel yöntem bulunamamıştır. Eskiden bazı tenisçiler beş altı sene dűnya
tenis sınıflamasında bir numara olabiliyordu. Artık bu da
műmkűn değil.
İşte! Teniste bilimsellik denince bu ve bunun gibi bir
çok nedenle piyasa antrenörlűğű yeterli bir eğiticilik sıfatından yoksundur. Gelin görűn ki bugűn Tűrkiyede birinci basamak bir antrenör, teniste doktora yapmış kişiden
daha muteber sayılmaktadır. Buna göre yanlız Tűrkiye de
değil, Tűm dűnyada uygulanan Tenis egitiminin bilimselliğini savunmak műmkűn değildir. Peki ne oluyor ?
Akademisiyen araştırmasını yapıyor ve piyasa antrenörü,
düzeyi ne olursa olsun, ondan bilgiyi alıyor ve pıyasaya
sürerek para ve ünvan kazanıyor. ITF bu bilgileri bir kaç
açık göz’e belletip dűnya piyasasına sűrűyor ve bunları
ülkelere göndererek bir tenis sektörű oluşturuyor. Üç dört
gűn için bir kaç bin dolar űcret, beş yıldızlı otelde ikamet
ve yol parası, bu çark dönsűn bizim itirazımız yok. Ama
Bilimsellik sıfatını ağızlarına almasınlar.
Bugűn hala aşağıdaki sorulara yanıt aranıyor;
1.Motor öğreti nedir?
Kaynaklar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
National Coaching Program, 1984
J.W.Bunn, Scientific Priciples of Coaching, 1962
Biomechanics of Advanced Tennis, ITF, 2003
R.Magill, Motor Learning,5. ve 6. baskılar,199 4, 1998
J.Rothwell, Control of Human Volentary Movement, 1994
J.Clement, Use of Physcal Intuition and Imagistic Simulation In
Expert Problem Solving,1994`[ Dina Tirosh, “Implicit and Explicit
Knowledge: An Educational Approch
75
2.Beceri ve performans kavramları yeteri kadar açık
değildir. Öğrenme nasıl gerçekleşiyor?
3.Öğrenme ve beceri edinme kavramları nasıl bir ilişki
içindedirler?
4.Yeni bir bilgi nasıl oluşuyor?
5.Kognitif psikoloji literaturunda içgűdűsel/dışgűdűsel
bilgi tanımlamaları nasıl
tartışılmaktadır?
6. Bu iki tűr bilgilenmenin beyinin değişik yörelerinde
depolanması nasıl açıklanabilir? Yani zihin ve bilinç’in
farklı yerlerde depolanması nasıl açıklanabilir?
7.” Keşfetmek, icat etmek, konuşmak öğrenmeyi sağlar
!”demekle neyi kastediyoruz?
8.Son olarak J.Clement’in sorusunu alalım,” Uzmanlar
bir sorunu çözerken hangi bilgileri kullanırlar? Soyut
bilgileri mi yoksa somut bilgileri mi ?
Bu kadar soru ortada dururken motor öğretimde antrenörlerin antrenman egezersiz, form, periyotlama, aklimatize ve nihayet ÖĞRETTİM derken çok dűşűnmeleri
gerekir. Eğer gerçekten öğrettiklerine inanıyorlarsa o
zaman YETENEK avına çıkmasınlar. Her insan doğal
olarak hareketleri öğrenir? Sıradışı yetenek Allahın bir
inayetidir. Onu eğitirken kendimizi sıra dışı antrenör
sanmıyalım.
7. E.R.Kandel, J.H.Schwartz, T.M Jessell “Essentials of Neural Science
and Behavior “1995
8. A.J.McCosmos, Skeletal Muscle, Form and Function,1996
9. Exercise and Sport Sciences Reviews,:
• Volume 29,2001;-sayı 3
• Volume 30.,2002,-sayı1,2,3
• Volume 32,2004,--sayı 1
• Volume. 28,2000, sayı-2
76
Outdoor sports and the environment
The relationship of humans to nature in theory and
practice
Fritz Seewald
Pädagogische Akademie, Salzburg
1) Introduction
The topic „outdoor sports in theory and practice” is a
part of the larger topic of „Sports and ecology.“ Sports
and ecology as a science and/or academic subject is not
afforded appropriate attention at universities. It does not
play a large role in sport-scientific institutes in Germanspeaking countries or even in institutes beyond the
borders of the German speaking world. Therefore, our
model at the Institute for sport sciences at the University
of Salzburg (which we had presented briefly in Ankara
several years before) was a very promising development.
Unfortunately, little more than a basic model can be put
forth at this point, because sport sciences were a victim of
monetary budget concerns –a development which is most
likely an international trend– and so Sport Science has
taken another direction: This science has moved toward
a greater emphasis on increased output from those in
training for more competitive and/or physically demanding sports. That is probably a more politically desirable
course of action than focusing on the economic and tourism aspects, which when examined turn out to be very
critically opposed to sport ecology.
I wrote a book about my several years of experiences
with the Salzburg model, a book which got so much attention that I received an offer from the Sport University in
Cologne. However, after the appointment negotiations it
turned out that even here, at this central European Sport
institute, an implementation of my ideas did not seem
possible. Therefore I rejected this offer. In the meantime,
in keeping with the aforementioned spirit of the time, the
Salzburg model was also eliminated.
None the less, I believe that this model is worthy to be
introduced because in my opinion it should not be allowed to die out, but instead should be taken up again and
explored further. This is especially true today in a time
where the body is considered only as a tool to increase
output in many demanding sports or in the case of those
who regard the body merely as a means for the ends of a
Fit and Fun lifestyle.
Conventional sports and ecology, as it is understood
generally both in the population and in the sciences,
consists exclusively of sport disciplines’ causes and effects
(SCHEMEL/ERBGUTH, 1992).
2) Problems in the outdoor sport/environment
relationship
(Theses for a change of the present relationship of
humans, sport with the environment):
Problem 1
Modern popular sports for the masses have become
more than just an ecological problem in nature. Above all
they are a behavior-psychological problem. The environmental awareness of these sporting people is apparently
great, but few steps for concrete environmental actions
are actually carried out. These steps require a basic reorientation and/or renouncement of one-dimensional thinking that dominates in many of these sports (see Alpine
ski run, water sports, among others.) Ecological problems are never solved by scientifically oriented ecology
alone, but require also components of the social sciences. Ecology offers scientific descriptions for causes and
effects in environmental problems; however it presents
no assistance for a problematic consciousness, for a change of consciousness or for environmental preservation.
Problem 2
The topic sport ecology has yet to become a serious
central topic of interest in academic teaching. This is
because the natural environment and professional competitive sports require a sensitive treatment and are very
difficult to unite with one another.
Problem 3
The present trend within outdoor sports has been to
become commercialized as a part of the modern leisure
industry’s marketing campaign. Because of this takeover,
77
genuine nature is kept separated from modern leisure
activities. It is very difficult to talk about these problems
because one must fight against the power wielded by the
present leisure industry and a strong business lobby.
Problem 4
Intensively competitive sport, which is also frequently
linked with mass phenomena, mass hysteria and huge
natural areas (Automobile races, football, skiing, Olympic
sports and other large scale events.) These sports fascinate the masses, drive real nature away and ignore the
physical health of the human body.
subordinated role (if it pays a role at all). Nature is degraded to an instrument, to a mere tool of human actions.
This applies also to many other kinds of outdoor sports
(Mountain biking, Motocross, off-road rally racing, water
sports...).
Enormous natural changes must be made for modern
Olympic summer or winter games. There are no ecological games. Even ecologically oriented outdoor sports are
3) Theoretical basic models for conscious acting
In my homeland the summer and winter sports are an
especially large source of tourist income. For example,
think of the Austrian ski racers and their successes last
winter. On this subject it is dangerous to have critical
thoughts.
A possible critical theory for a body and nature
relationship of humans to sports is the body-philosophical
model of Gernot BÖHME (1992):
The body as the link between the environment and the
mind:
This diagram shows the affiliation of our material body
to nature on the one hand and to humans on the other.
The body presents itself as if it were a bridge between
humans and the environment. It is thus both at the same
time.
From this the following can be concluded:
If humans deal with their body so carelessly and heedlessly, as they do in the extreme competitive sports, then
also the surrounding nature (to which the body is a
party) is affected by this ignorance of nature. This shows
up in the competitive-oriented outdoor sports: e.g. in the
ski run. The human body is stressed over the borders of
its maximum capacity and nature for this body becomes only an instrument: Ski runways, ski lifts and such
are erected, in order to facilitate this artificial ideal. In
this situation, environmental preservation plays only a
NATURE IN A GLOBAL SENSE
ENVIRONMENT
BODY
MIND
the “inner nature”
the part of the nature which is within
ourselves
consciousness, sense, soul, …
nature in a common sense
the “outer nature”
the part of the nature which is not within
ourselves
HUMAN BEING, MAN
78
not possible. One can only try to keep the effects on the
environment as small as possible.
This can also be concluded: Humans who do not respect nature are also inclined to pay hardly any attention
to their own bodies. Naturally, this generalization cannot
always be made!
There are also still more different models for a theoretical illumination of the sport-environmental relationship
z.B. das Modell der Tiefenökologie von NAESS, 1989;
das Modell des Homo Oecologicus von MEINBERG, 1995;
das Umwelt-Mitwelt-Modell von MEYER-ABICH, 1990
und vor allem das
Bioethische Modell von ALTNER, 1991; diese sind alle
in unserem Buch beschrieben.
Particularly the bioethical model of ALTNER is helpful to
aid a reorientation of one’s thinking (ALTNER, 1991, 201):
This diagram points out here two different ways of
human seeing themselves as related to their environment.
On the one hand the anthro-centric model, which places
humans in the center and which uses the environment to
point out man’s arbitrary order. This is to a large extent
the present situation.
On the other hand the bio-centric model represents
humans as part of a long evolution process. Humans are
understood as part of an entire natural history and consider themselves as equals to other organisms and the nonliving environment. If man breaks free of these natural
laws of evolution, or destroys them altogether, he disturbs
the process, which can lead to his fall.
This conception should be the basis of conscious and
ethical acting. This means that the sport ecology must be
defined in more than one way.
Theory of the causes and effects of sport on the environment.
On this basis our 4-part training concept for future sport teachers and sport scientists is administered.
Competitive and leisure sportsmen, the sport medical
profession, coaches and Physical therapy could also profit from it:
5) Meeting overview of sport ecology in the
institute for sport sciences of the university of
salzburg
3- Semester-Cycle
Title and kind of the meeting
Contents
Lecture:
Sport ecology
2 hours per week
Contents of the book:
Sport ecology - An introduction
to the sport nature relationship
Seminar:
Sport ecology
2 hours per week
Different topics:
Literature seminar or
project seminar
Working group:
Physical education and
environment
Lecture + Practice eVL + Ue
2 hours peer week Blocked
Topic: Outdoor sports in
practice: Body and nature
experience in characteristic
natural areas (forest, water, rock,
cave) with theoretical reflections
Alpine course:
Exercise, annually in
the summer; one week
in the high Tauern
Alpine basic training (in practice
and theory): Rock climbing
and Mountaineering; indoor
climbing, Climbing crevasses,
beginner climbing; Nature
experience in the high mountains
(creative argument with the
topics mountain pastes, Alpine
topics, Alpine tourism)
4) What do I mean by “sports and ecology“?
If one would like to energize thinking and in so doing
prompt a re-examination of present attitudes and actions
-to thus initiate a greater awareness of sports and ecology- then a definition must go deeper.
We have a new Definition, which includes all these
aspects:
Comprehensive sport ecology understands itself as a physical
education, which refers
biological
natural philosophical,
aesthetic,
sociological,
health and
educational aspects
to sport environmental problems.
It tries to cause consciousness and changes of behavior under the
principle of Sustainability. (vgl. RÖTHIG/PROHL u.a., 2003, 524)
References
1. Altner, G., 1991: Naturvergessenheit. Grundlagen einer umfassenden
Bioethik. Wissenschaftl. Buchgesellschaft. Darmstadt.
2. Böhme, G., 1992: Natürlich Natur. Über Natur im Zeitalter ihrer
technischen Reproduzierbarkeit. Suhrkamp. Frankfurt/M.
3. Meinberg, E., 1995: Homo Oecologicus. Das neue Menschenbild im
Zeichen der ökologischen Krise. Wissenschaftl. Buchgemeinschaft.
Darmstadt.
4. Meyer-Abich, K.-M., 1990: Aufstand für die Natur. Von der Umwelt
zur Mitwelt. Hanser. München.
5. Naess, A., 1989: Ecology, community and lifestyle. Outline of an
ecosophy. Cambridge University Press.
6. Röthig, P., Prohl, R. (Hrsg.), 2003: Sportwissenschaftliches Lexikon.
Hofmann. Schorndorf.
7. Schemel, H.-J., Erbguth, W., 1992: Handbuch Sport und Umwelt.
Ziele, Analysen, Bewertungen, Lösungsansätze, Rechtsfragen.
Meyer & Meyer. Aachen.
8. Seewald, F., Kronbichler, E., GRÖSSING, St., 1998: Sportökologie.
Eine Einführung in die Sport-Natur-Beziehung. UTB. Limpert.
Wiesbaden.
79
Mechanisms of muscle disuse atrophy
Scott K. Powers
Department of Applied Physiology and Kinesiology, Center for Exercise Science, University of Florida, Gainesville, Florida. USA
P
rolonged periods of skeletal muscle inactivity lead
to a loss of muscle protein and strength. Advances
in cell biology have progressed our understanding
of those factors that contribute to muscle atrophy. To this
end, abundant evidence implicates oxidative stress as a
potential regulator of proteolytic pathways leading to
muscle atrophy during periods of prolonged disuse. This
tutorial lecture will address the role of reactive oxygen
species and oxidative stress as potential contributors to
the process of disuse-mediated muscle atrophy. The first
portion of the lecture will discuss our current understanding of muscle proteases, sources of reactive oxygen
in muscle fibers, and the evidence linking oxidative stress
to disuse muscle atrophy. The closing portion of the lecture will highlight gaps in our knowledge relative to the
specific role of oxidative stress in the control of disuse
muscle atrophy. By discussing unresolved issues and
suggesting topics for future research, it is hoped that this
tutorial lecture will serve as a stimulus for the expansion
of knowledge in this exciting field.
80
Dance technique (theatre dance)
and lecture on creative process
Anne Tiedt, Wolfgang Tiedt
What is movement theatre – physical theatre
(drama – music – dance)?
- the variety of possibilities of combining movement
– language and music to a new unified whole.
- Ideas, emotions, statements, pictures, situations, associations and its interpretations evolve from the interactive
control circuit idea – movement - idea – movement…
.and form dance, presentation and its interfaces.
How is movement theatre / physical theatre
created ?
- By systematic and meaningful blending of movement
instructions, movement experiments, movement tasks
and movement stimulations and their continued action
orientation by means of dance and game tasks.
- The common connection is rhythm and music in its
broadest sense which largely determines the course of a
training, of a creative process as well as the quality of a
creative product.
- By systematic and meaningful blending of different creative teaching and improvisation modells with capability
and skill orientated conveyance modells in the so-called
structured improvisation.
- Through exploration, experimenting, discovering, testing, improvisation in interaction with a broad spectrum
of exercises and movement repertoire.
- Repeatedly renewed since the personal and individual
movement dispositions determine the creation process
and the quality of a creative product from scratch.
- By the ability of divergent and convergent thinking
during the movement and its utilisation and application
in conscious work processes: idea, draft of a concept,
realisation and finally presentation of the results with
integrated evaluation and corresponding repercussion
on a further development respectively different development or improved repetition.
81
Spor travmatolojisinde bandajlama
Doç. Dr. Mustafa Karahan
1) Spor travmatolojisine genel bir bakış
a) Giriş
b) Spor Travmatolojisinde önemli terimler
i) Inflamasyon
ii) Propriyosepsiyon
iii) Stabilite
iv) İnstabilite
c) Bandajlamaya ilişkin özel sakatlanmalar
i) Bağ kopmaları
ii) Kas - tendon problemleri
iii) Aşırı Kullanma (overuse) zedelenmeleri
d) Spor sahalarında ilk yardım
e) Sporcuların sahaya dönmeleri
2) Bandajlama prensipleri ve sakatlanmalarda kullanılan
malzemeler
3) Omuz ve dirsek sakatlıkları
a) Anatomi
b) Sakatlıklar
c) Tedavileri
d) Omuz ve dirsek sakatlıklarında bandajlama uygulaması
4) El ve elbileği sakatlıkları
a) Anatomi
b) Sakatlıklar
c) Tedavileri
d) El ve elbileği sakatlıklarında bandajlama uygulaması
5) Diz sakatlıkları
a) Anatomi
b) Sakatlıklar
c) Tedavileri
d) Diz sakatlıklarında bandajlama uygulaması
6) Ayak ve ayakbileği sakatlıkları
a) Anatomi
b) Sakatlıklar
c) Tedavileri
d) Ayak ve ayakbileği sakatlıklarında bandajlama uygulaması
1) Spor travmatolojisine genel bir bakış
a) Giriş
Spor travmatolojisi, spor hekimliğinin oluşmuş yaralanmaların tedavisi ile ilgilenen bölümüdür. Sporcuların
kendilerine uygun sporu yapıyor olmaları, antremanlı
olmaları, spor sakatlıkları konusunda bilgi sahibi olmaları spor sakatlıklarının insidansını azaltacaktır. Her türlü
Tıp disiplininde olduğu gibi Spor Travmatolojisinde de
önleyici hizmetleri önemsemek gereklidir. Spor yaparken sporcularda görülen sakatlıklar, temelde sporcu
olmayanlarda görülen sakatlıklarla aynıdır. Ancak tedavi
sürerken yaralanmayan bölgelerde zayıflamaya neden
olmamak, mümkün olduğunca erken sahaya dönmek ve
performansı düşürmemek gibi ilkeler yeterince farklılık
yaratır. Bu özellikler sporcu yaralanmalarını diğer hastalardan ayırır ve tek başına Spor Travmatolojisi adı verilen bir bilim dalını oluşturur. Genelde sağlık elemanları
tedavi ettiği kişilere hasta olarak hitap ederler ancak Spor
Travmatolojisi ile uğraşanlar bilirler ki tedavi ettiğimiz
sporcular ne hasta sıfatını kabul ederler ne de hasta gibi
davranırlar. Her ne kadar günümüzde sporun gerçek
anlamı zaman zaman gözden kaçsa da sporun asıl ve
ilk amacı spor yapan kişinin tam bir beden ve ruh sağlığı içersinde sporunu yapabilmesidir. Bu amaca yönelik
olarak çalışmalar yapan bir çok bilim dalı vardır. Spor
travmatolojisi bu dallardan bir tanesidir; yaralanmaların
oluşmasını engelleme ve oluşmuş yaralanmaların tedavi
ve rehabilitasyonu ile ilgilidir.
Sporcunun kişisel özellikleri: Hangi spor yapılırsa
yapılsın, her branşta yaralanmaya yol açabilecek önemli
bir takım faktörler vardır. Yaş: Yaş ilerledikçe dokuların
gücü ve dayanıklılığı azalır. Kas gücü 30 ila 40 yaşlarından, tendon ve ligamentlerin esnekliği 30 yaşların-
82
dan ve kemiklerin gücü 50 yaşlarından itibaren azalır.
Hareketsizlik dokuların bozunmasını hızlandırırken,
aktivite ise dokuların bozunmasını yavaşlatır. Fiziksel
güç 20 ila 40 yaş arasında doruğa ulaşır. Karakter özellikleri: Olgun veya tezcanlı olma gibi karakter özellikleri
yaralanma riskinde rol oynar. Deneyim: Genellikle yeni
başlayanlar eski sporculara göre daha sık yaralanırlar.
Antreman düzeyi: Yaralanmalar genellikle hazırlık döneminde veya sezonun sonlarına doğru oluşur bu da fizik
kondüsyon yetersizliğine bağlıdır. Teknik: Yanlış teknikler
aşırı kullanma sendromlarına neden olabilir. Yetersiz ısınma dönemi, Aşırı yoğun karşılaşma ve antreman programı: Sağlık durumu: Enfeksiyon ve nezle gibi durumlar
performansı olumsuz yönde etkiler. Hiçbir sporcu ateşi
tam düşmeden karşılaşmaya katılmamalı. Dengeli beslenme: Sporcu her zaman için yeterli ve besleyici sıvı ve
gıdalarını almalıdır. Genel önlemler: Yeterli istirahat ve
uyku, alkol almama yaralanma risklerini azaltır.
b) Spor Travmatolojisinde önemli terimler
i) Inflamasyon: Aşırı zorlanma, aşırı kullanım gibi
herhangi bir travmaya karşılık bir vücut bölgesinde meydana gelen mikroskopik doku cevabı.
Inflamasyonun ağırlığı, yüklenmenin ağırlığı ve
hasarın ağırlığı ile doğru orantılıdır.
ii) Propriyosepsiyon: Vucüt kısımlarının vücuda
gelen darbelerden haberdar olmasını sağlayan
mekanizma. Örneğin dize arkadan gelen bir
darbe sonucunda ön çapraz bağın gerilmesiyle
hamstring kaslarını gerilmesi.
iii) Stabilite - İnstabilite: Vücudun yüklenmelere
karşı koyan yapılarının (bağ, kemik gibi) görevini yapıyor olması, örneğin kemiğin yük taşıyabilmesi durumuna stabilite denir. Eğer kemik
kırılır ve yük taşıyamaz hale geçer ise instabil
olur. Eklemler kemikler arasında hem hareketliliği sağlar hem de kemiklerin üstüste durmasını sağlarlar; buna eklem stabilitesi denir. Bağ
zedelenmelerinde kemikler üstüste duramaz ve
eklemler yüklenme yapılamaz; yapılırsa eklemde boşalma olur, buna da instabilite denir.
c) Bandajlamaya ilişkin özel sakatlanmalar
i) Bağ kopmaları:
Bağlar (ligamentler) eklemler çevresinde kemik
ile kemik arasında uzanan liflerdir. (ön çapraz
bağ, iç yan bağ gibi) Görevleri eklem çevresindeki kemikleri birbirlerine yakın tutmaktır.
Kemikleri birbirlerinden ayrılmaya zorlayacak
yüklenmelerde bağlar esneyerek uzayabilir veya
kopabilir. 1. derece bağ zedelenmesinde hafif
zorlanma vardır; tedavisinde bandaj veya alçı
uygulanır. 2. derece bağ zedelenmesinde bağın
boyu esneme nedeniyle artmıştır, bu nedenle
eklem çevresindeki kemikler arasında gevşeklik
vardır. Ama bağın devamlılığı bozulmamıştır.
Tedavisinde bandaj veya alçı uygulanır. 3. derece
bağ zedelenmesinde bağ tamamıyla kopmuştur,
tedavisinde bağın yerine göre bandaj, alçı veya
ameliyat gereklidir.
ii) Kas - tendon problemleri:
Kaslar iskelet sistemine hareketi sağlayan
dinamik yapılardır. Dinlenme halinde normal
tansiyona sahip olan kaslar uyarı geldiğnde
kısalarak, eklemler üzerinden iki farklı kemiği
birbirine yaklaştırır. Değişik yapılarda kaslar
bulunmasına karşın vücutta en yaygın olarak
bulunan kas triseps veya biseps gibi füziform
şekilde bulunan kaslardır, bu tür kaslar kemiklere kollagenden zengin esneyebilme özelliği olan
tendonlarla yapışır. Kasların başladığı noktaya
origo, sonlandığı noktaya ise insersiyo denir.
Kemik - tendon - kemik fizyoloji olarak tek bir
sistem olarak düşünülür ve kas-tendon ünitesi
adını alır. Kas-tendon ünitesinde direk darbe ile
oluşan yaralanmalardan daha çok antremansız
üniteye aşırı yüklenme sonucunda, yüklenme
anında o bölgedeki diğer yapılar tarafından
yeterince korunmayınca veya patella tendonu,
aşil tendonu veya rotator cuff gibi histolojik
olarak yetersiz olabilen bölgelere tekrarlayan
submaksimal yüklenmeler sonucunda fibriller
arası yırtıklar görülür. Bu mekanizmalar tendon
içerisinde olursa tendinit, kas içerisinde olursa
yırtılma şeklinde kendini gösterir.
iii) Aşırı Kullanma (overuse) zedelenmeleri:
Antrene olmamış bir dokunun alışık olmadığı
yüklenmeler karşısında yetersiz kalmasıdır.
Vücudun hasarlanmış dokuları yeniden yapma
yeteneği vardır. Her aktivite ile birlikte vücutta
sınırlı miktarda hasar oluşur ama vücudun onarım özellikleri dokuları onarır. Yeniden yapma
(otorejenerasyon) özelliğinin ise belirli bir hızı
vardır. Eğer hasar oluşturacak travma sürekli
olursa vücudun kendini yenileme hızını aşar
ve hasar sürekli olur. Aşırı kullanma kendini en
çok patellar tendonda (patellar tendinit) ve aşil
tendonunda kendini gösterir.
d) Spor sakatlanmalarında tedavi:
Her ne kadar değişik bölgelerin tedavisinde farklı protokoller uygulansa da sporcuları tedavi ederken sporcuların tedavisinde 3 aşama vardır.
İlk tedavi: Saha içinde yapılan ilk müdahaleye denir.
Genellikle yumuşak doku zedelenmeleri olur ve tedavi
ona göre yönlendirilir. Yumuşak doku denilince akla
kas, tendon, eklem, eklem bağı ve kırıklarla birlikte olan
kemik çevresi dokuların zedelenmesi akla gelir. Bu dokuların travmasında önce muayene yapılır, zedelenmenin
derecesi tespit edilir. Daha sonra zedelenen vücut kısmı:
istirahate alınır, (Rest), soğuk uygulanır, (Ice), kompresyon bandajına alındıktan sonra (Compression) kalp seviyesinden yukarıda tutulur. (Elevation)
83
Kesin tedavi: Sakatlıkların tedavisinde mümkün olduğunca konservatif yöntem (cerrahi olmayan) tercih edilir. Eğer ki bu yöntem ile başarılı olunamıyorsa ve bazı
koşullar mevcutsa cerrahi tedavi uygulanır. Konservatif
tedavi 4 şekilde olabilir; İnaktivite (otorejenerasyon):
Konservatif tedavide en önemli silah, vücudun kendini
onarım yeteneğini ön plana çıkarmak için istirahat’tır
(inaktivite). Tüm ekstremiteyi (bacağı, kolu) inaktiviteye
alabilirken sadece belirli bir eklemi de alabiliriz. İlaç tedavisi: İnflamasyonu alıcı ilaçlar, ağrı giderici ilaçlar en sık
kullanılan ilaçlardandır
Fiziksel tedavi ajanları: Ultrason, soğuk uygulama,
lazer uygulama veya elektriksel uyarılar gibi yöntemler
sakatlıkların iyileşmesinde önemli rol oynar. Nutrisyonel
destek (İlaç desteği): Doping kategorisine girmeyip
ancak iyileşme sürecini hızlandıran kimi besin destekleri.
Cerrahi tedavi: 6 şekilde olabilir. Debridman, eksizyon:
Menisküs veya glenoid labrum gibi dokular yırtılabilir
ve eğer onarılamayacaksa çıkartmak gerekir, bu işleme
debridman, eksizyon denir. Redüksiyon, fiksasyon: Kırık
oluşunca kırık parçalar önce yerine oturtulup (redüksiyon) daha sonra birbirine tutturulmalıdır. Cerrahi
onarım: Yırtılmış veya kopmuş olan dokuların tekrar
karşı karşıya getirilerek erken dönemde onarılmasıdır.
Rekonstrüksiyon: Yaralanmadan en az 1,5 ay hastanın
kalıcı şikayetleri varsa ek tedavi yöntemlerle ameliyat
edilmesidir. Protez: Yaralanan vücut bölgesi fonksiyonlarının sürdüremiyorsa yerine yapay bir malzemenin
yerleştirilmesidir.
sepsiyonu arttırma bulunmaktadır.
Bandajlamanın belli baçlı amaçları
- yara varsa kapatan malzemeleri yerinde tutmak
- sakatlanma üzerinde kompresyon yapmak
- yeniden sakatlanma olmasını engellemek
- istenmeyen eklem hareketlerini engellemek
- sakatlanan kısımlara yük bindirmeden iyileşmeyi sağlamak
e) Sporcuların sahaya dönmeleri
Sahaya dönüş kararında ana prensip adım adım olmasıdır. Amaç ise sahaya dönüşün en kısa zamanda en güvenli
dönüşün sağlanmasıdır. Maça çıkma kararı vermek için en
az 2-3 tam kapasite yakınma ve aksamasız antreman yapmaka gereklidir. Antreman çıkma kararı vermek için en
az 3-4 spor spesifik rehabilitasyon seansında spora özgü
hareketlerde yakınma veya aksama olmaması gereklidir.
Spor-spesifik rehabilitasyona başlama kararı vermek içinse doktorun eklem durumunun, kas durumunun, esnekliğin normal olduğunu onaylaması gereklidir. Sporun her
aşamasında unutulmaması gereken birtakım kurallar
vardır. Stretching öncesi yeterli ısınma, soğuma, önerilen
koruyucu gereçlerin kullanılması gibi. Sakatlıktan sahaya
dönüş sürecinde herhangi bir aşamada aksaklık ya da ağrı
oluşursa bir önceki aşamaya dönülerek hekime müracaat
edilmelidir
- aşırı kat olmamalı – dolaşımı bozabilir
Bandajı çıkartırken
- 24 saatten fazla bandaj kalmamalı
- Yapıştığı yönde soyarak çıkartmak gereklidir
- Hiçbir zaman yırtmamalı
- Islatılarak makas kullanılabilir
2) Bandajlama prensipleri ve sakatlanmalarda
kullanılan malzemeler
Bandajlama iki biçimde yapılabilir; esnek ve sert olarak
yapılan bandajlar. Esnek bandajlar çok daha genel kullanıma sahip olup esnemeyen bandajlar daha destekleyici
özellikler sahiptirler. Bandaj vücutta bulunan normal
destekleyici dokuları fazladan destek verme amacıyla kullanılmaktadır. Bandajlamanın kullanım amaçları arasında
sakatlanmayı önleme, tedavi, rehabilitasyon ve propriyo-
- rehabilitasyon programı sırasında sakatlanan dokuyu
korumak
Bandajlamaya başlamadan önce
- bandajlama yapılacak sahanın yıkanıp kurutulmas
- aşağı doğru traşlanması gereklidir
- hassas ciltler için koruyucu malzemeler kullanmak
gereklidir.
Bandajlama yaparken yapılacaklar
- Tüm malzemeler el altında olmalı
- Sporcu ve siz rahat bir şekilde yerleşmelisiniz
- Desteklenecek bağ en kısa pozisyonunda olmalı
- Her kat diğerinin yarısını kapatmalı
- Keskin dönüşler yapmamalı
- Eklemin anatomisine uyacak şekilde yapıştırılmalı
Bandajlama yaparken yapılmayacaklar
- bandaj aşırı gerilmemeli
- kendi üzerine katlantı yapmamalı
- ekstremiteyi çepeçevre sarmamalı
- Cildi her zaman kontrol etmek gereklidir.
3) Omuz ve dirsek sakatlıkları
Omuzun hareket sınırları çok geniştir “circumduction”
denen hareketi yapabilir. Circumduction 3 planda da
(sagital, koronal, horizontal) geniş hareket yapabilme
demektir. Bu kadar geniş hareketi yaparken binen yüklere omuz 20 değişik kasın çalışmasıyla karşı koyar. Omuz
bölgesinde 4 eklem vardır: Omuz eklemi (gleno-humeral
eklem): Bu eklem humerus başı ile skapulanın glenoid adı
verilen yuvası arasındadır. Eklem stabilitesini sağlayan en
önemli unsurlar glenoidin üzerinde bulunan glenoid
labrum ile rotator cuff tır. Rotator cuff (subscapularis,
supraspinatus, infraspinatus ve teres minör kaslarından
oluşur) kapsülle birleşerek humerus başını ön, arka ve
üstten kapatır. Rotator cuff ’ın üzerinde akromiyon vardır.
Akromiyonun altında ise subakromiyal bursa bulunur.
Akromiyo-klavikuler eklem: Skapula’nın akromiyon
ucu ile klavikulanın distal ucu arasındaki eklemdir.
Birbirlerine güçlü bağlarla bağlanırlar. Bu eklemin hemen
84
altında bulunan skapula’ya ait korakoid çıkıntı ile akromiyon ve klavikula arasında güçlü bağlar bulunur. Sternoklavikuler eklem: Klavikulanın proksimal ucu ile sternum
arasındaki eklemdir. Skapula-torasik eklem: Skapula ile
göğüs arka duvarı arasındaki eklemdir.
Omuz (glenohumeral eklem) çıkığı: Hentbol, voleybol,
yüzme, güreş gibi sporlarda sıklıkla görülür. Öne çıkma
daha sık görülür ve tekrarlama şansı daha yüksektir.
Nedenler- Sporcu düşerken kendisini korumak ister
ve kolunu yukarı kaldırır ve düşmenin etkisiyle humerus
başı glenoidden dışarı çıkabilir. Omuza yönelik direk bir
darbe sonucunda humerus başı glenoidden dışarı çıkabilir. Kol başka bir sporcu tarafından yakalanıp çekilmek
yoluyla humerus başı glenoidden dışarı çıkabilir.
Belirtiler- Ağrı, hareketsizlik, humerus başı koltuk
altında ele gelir, omuzun normal görüntüsü kaybolmuştur, x-ray’de humerus başının glenoidden çıktığı görülür.
Tedavi- Çıkık mümkün olduğunca erken sürede bir
doktor tarafından yerine oturtulmalıdır. Eğer hasta kendini kasıyorsa redüksiyon (yerine oturtma işlemi) anestezi altında gerçekleştirilmelidir. Daha sonra filmle kontrol
edilmelidir. Çıkık yerine oturtulduktan sonra yaşlı sporcularda en az 3, gençlerde ise 6 hafta civarında velpo bandajında tespit edilmelidir. Bandaj erken çözüldüğü zaman
yeniden çıkma riski vardır.
İyileşme- Komplikasyon yoksa çok iyi iyileşir. 2 - 4
hafta civarında hafif hareketler başlanabilir. Eğer yeterli
süre tespit edilirse iyileşme çok iyidir. Omuz tam hareketlilik ve gücünü kazanmadan spora dönülmemelidir.
Omuz arka arkaya 3 - 4 kez çıkarsa, stabilizasyon için
cerrahi girişim gerekebilir.
Komplikasyonlar- Bazen çıkık ile birlikte damar - sinir
zedelenmesi de bulunabilir. Bu durum da cerrahi girişim
gerekebilir.
Tekrarlayan (Reküran) omuz çıkığı: Genellikle omuz
çıkıklarında ilk müdahale başarıyla yapılır ama çıkıkla
birlikte olan kapsül yırtılması, ondan da önemlisi glenoid
labrum yırtığının iyileşebilmesi için 4-6 hafta tam bir
tespit gerekmektedir. Bu kadar uzun süreli tespitin
uygulanmaması durumunda glenoid labrumun tam
iyileşmesi olmayacağı için omuzda kronik instabilite
gelişebilir. Ne yazık ki ağrısı geçen, kendisini iyi hisseden
yürüyebilen sporcular hemen tespitten kurtulmak
eğilimidedirler. Glenoid labrumun yerinden ayrılıp
iyileşmemesine Bankart lezyonu diyoruz ve bu lezyonun
semptomları omuzda ağrı, hareketlerle ses gelmesi ve
omuzda boşluk hissidir. Omuzda boşluk hissi olması
humerus başının glenoid içerisinde kalmayıp öne doğru
sublukse olmasıdır ve kronik instabilite adını alır. Eğer
değişik tanı yöntemleri ile (MRI, artrografi, artroskopi)
Bankart lezyonu tespit edilmişse cerrahi olarak ayrılmış
olan glrnoid labral parçanın yerine dikilmesi gereklidir.
Konservatif tedavi kas güçlendirmesi böyle bir sporcuda
zaman kaybettirecektir.
Böylesi bir patolojide iyi tedavi olmamış akut çıkığın
kalıntısı söz konusuyken, hiç bir travma geçirmeyip yine
de omuz subluksasyonu olan sporcular da bulunmaktadır.
Bu tür sporcularda ya aileden gelen genel eklem vücut
laksitesi vardır veya tekrarlayan aşırı kullanma injürileri
ile kas yetersizliği bulunmaktadır. Bankart lezyonu olan
sporcularda subluksasyon sadece öne doğru iken ikinci
grup hastalarda her yöne subluksasyon söz konusudur.
Her yöne subluksasyonu olan hastalar multidirectional
instabilite adını alır ve konservatif tedavi ve omuz kuşağı
kaslarının güçlendirilmesinden yararlanır, cerrahi bu tür
hastalarda son çaredir.
Akromiyoklavikuler eklem çıkığı: Kontak sporlarda
sık görülür. Eklem ligamentlerle (akromioklavikuler
ligament, korakoakromiyal ligament, korakoklavikular
ligament) çevrilidir, bazen her ik kemiğin arasında
kıkırdaktan yapılmış bir disk vardır.
Nedenler- Akromiyoklavikuler eklem çıkığı omuz,
dirsek veya el üzerine üzerine düşme ile ortaya çıkabilir.
Belirtiler - Çıkığın derecesine göre bulgular vardır; 1. ve
2. derecede daha hafif, 3. derecede daha ağır olmak üzere
klavikulanın lateral kısmı yukarı kalkar. Klavikulanın dış
ucunda ağrı vardır, omuz hareketleri de ağrılıdır. Çıkığın
olduğu taraftaki ele ağırlık başlanarak çekilen grafilerde
akromiyoklavikuler eklemde ayrılma görülecektir.
Tedavi - Hafif vakalarda bandaj ile tedavi, ağır vakalarda
ise cerrahi girişim gereklidir.
İyileşme- Komplikasyon yoksa çok iyi iyileşir. 2 - 4
hafta civarında hafif hareketler başlanabilir. Eğer erken
dönemde tedavi edilmezse geç dönemde dejeneratif artrit
gelişebilir.
Supraspinatus tendiniti: Fırlatma sporlarında veya
kontak sporlarında görülen supraspinatus tendon veya
yapışma yerinin inflamasyonudur.
Nedenler - Kol omuzdan yukarıda iken omuz kaslarının
uzun süreli kullanılmasıyla ortaya çıkar. Kolun sürekli
dış rotasyona zorlanaması, supraspinatus tendonunun
yırtığının inkomplet olarak iyileşmesi
Belirtiler- Omuz 80o - 180o abdüksiyonda iken ağrı,
dokunma ile omuzun anteriorunda ağrı
Omuzun abdüksiyon gücünde azalma,
Tedavi- Uygun egzersizlerle rehabilitasyon, anti-inflamatuar ilaçlar, ağrıda azalma ve fonksiyonlarda düzelme
olmazsa cerrahi girişim
Tenis elbow (tenisçi dirseği, lateral epikondilit): Her
ne kadar teniscilerde sık görülse de elbileğinin kullanıldığı her sporda görülebilir. El bileğine ekstansiyon yaptıran
kaslar dirsekte lateral epikondil üzerinden orijin alırlar.
Elbileği ekstansör kaslarının aşırı kullanımı, bu bölgede
görülen mikroyırtıklar ve dolayısıyla gelişen inflamasyon
nedeniyle sporcularda yakınmalar ortaya çıkar. En önemli
yakınma elbileği hareketleri ile ortaya çıkan dirsek lateral
epikondil üzerinde ağrıdır. Ağrı bir süre sonra sporcunun
performansını etkiler. Tedavinin amacı organizmanın
doğal onarım mekanizmalarının, aşırı kullanım nedeniyle
oluşan patolojiyi düzeltme için gerekli fırsat verilmesidir.
Bu amaçla egzersiz düzenlenmesi, anti-inflamatuarlar ve
bandajdan yararlanılır. Kronik durumlarda o bölgede
nekroz (hücre ölümü) olacağından cerrahi olarak nekroz
dokusunun çıkarılması ve bölgede kanlanmanın arttırıl-
ması operasyonları yapılması gerekebilir.
Ulnar kollateral ligament yırtığı: Dirseğin stabilizasyonunu sağlayan en önemli yapılardan biri ulna ile humerus medial kondil arasında bulunan ve dirseğin valgusa
gitmesini engelleyen ulnar kollateral ligamenttir. Ulnar
kollateral ligament elbileğinin dışarı doğru açılmasını
engeller, eğer çok hızla gelen bir topun eli dirseğe göre
laterale zorlaması veya elin dirseğe göre lateral açılacağı
bir şekilde düşülmesi sonucunda ulnar kollateral ligament
yırtılabilir. Ulnar kollateral ligamentin 3 derece lezyonu
görülebilir. 1. derece ve 2. derece lezyonlarda bantlama
veya elastik bandajlama ile sporcu tekrar sahaya dönebilir
ancak 3. derece lezyonlarda sporcunun sahaya dönmesi
kesinlikle sakıncalıdır. Ek lezyonların olup olmadığına
göre sporcunun dirseği uzun kol alçısına alınmalıdır veya
cerrahi olarak yırtık ligament parçaları uc uca dikilmelidir.
4) El ve elbileği sakatlıkları
Skafoid kırıkları: Genellikle el ayası üzerine düşme
sonrasında görülür. Enfiye çukuru denilen başparmak
tabanına basmakla hassasiyet vardır. Uzun süreli alçı ile
tespit sonrasında iyileşir, eğer yetersiz tespit yapılırsa
ameliyat gerekir.
Başparmak ulnar kollateral ligament ruptürü:
Başparmağın herhangi bir yere veya cisme takılarak iç yan
tarafındaki bağının kopmasıdır. 4 ila 6 hafta alçı tedavisi
gereklidir.
Skafoid kırığı: Skafoid kırığında tam enfiye çukuru
üzerinde hassasiyet vardır. Bu kırıklar, tüm kırıklar içerisinde teşhis güçlüğü nedeniyle özellik taşır. Film çekildiği
zaman görüntü vermeyebilir, bu nedenle el bileği travmalarında akıldan çıkarmamak gerekir.
Karpal tünel sendromu: Median sinirin el bileği düzeyinde sıkışmasıdır, elde ağrı olur ve başparmak altındaki
kaslarda kas zayıflığı gözlenir. Tedavide istirahat verilir,
eğer istirahat ve antiinflamatuar ilaçlar ile geçmezse cerrahi olarak median siniri sıkıştıran transvers ligamenti
kesmek gereklidir.
Parmak eklem çıkıkları: Parmak eklem çıkıklarının
teşhisi kolaydır ve genellikle saha içerisinde diğer sporcular tarafından yerine oturtulur. Yerine oturtmak kolaydır
ancak en az 4 hafta o şekilde atel içerisnde tutmak gereklidir.
Kayakçı baş parmağı (Başparmağın ulnar kollateral
ligament yırtığı): Başparmağın diğer parmaklara bakan
taraftaki ligamentin kopmasıdır. Şiddetli ağrı olur ve eğer
instabilse cerrahi olarak onarmak gerekir.
5) Diz sakatlıkları
Diz, vücut hareketleri ile aşırı yüklenmelerin bindiği bir
eklem olması nedeniyle spor sahalarında en sık yaralanma görülen eklemdir.
Anatomi: Diz eklemi sinovya ile kaplı gerçek bir eklem
olup femur, tibia ve patella kemiklerinden oluşur. Fibula,
her ne kadar diz eklemine yakın olsa da diz ekleminin
85
içinde değildir. Diz eklemi bir bütündür, ancak kendi içinde 3 ayrı eklem olarak değerlendirilebilir; patellofemoral
kompartman, medial tibiofemoral kompartman, lateral
tibiofemoral kompartman. Femur’un alt ucu medial ve
lateral kondilden oluşur, her iki kondil de konvekstir
(dışbükey). Femur’un ön yüzünde patella kemiğinin
rahatça aşağı yukarı kayabilmesi için oluk şeklindedir
ve buna femoral sulkus (femoral oluk) denir. Tibia da iki
kondilden oluşur ama kondil yüzeyleri femur gibi değil
düzdür. Tibia’nın tam ortasında medial ve lateral tibial
kondili birbirinden ayıran tibial spine (tibial çıkıntılar)
vardır.
Femur kemiğinin tibia üzerinde durabilmesi her iki
kemiği birbirine bağlayan kapsül, ligamentler (bağlar) ve
kaslar aracılığıyla mümkündür. Ligamentler eklemi çepeçevre sararken diz çevresi kasları diz önünde (quadriseps)
ve arkasındadırlar (hamstring). Kapsül, diz eklemini
çepeçevre sarar ve femur ile tibia arasında seyreder.
Kineziyoloji: Quadriceps kasının kasılmasıyla quadriseps kasından gelen yükler, patella kemiği aracılığıyla
tibiaya aktarılır ve tibia kemiği öne doğru çekilir ve dizde
ekstansiyon hareketi meydana gelir. Patella kemiği dizde
aynen yük kaldırmakta kullanılan halatlar arasındaki bir
makara gibi görev yapar. Kaslar, iskelet sisteminin motorudurlar ve insanın hareket etmesini sağlarlar. Dizde
ekstansiyon hareketini 4 kısımdan oluşan quadriseps
kası yapar. Fleksiyon hareketini ise medialde (iç tarafta)
semimembranosus, semitendinosus, gracilis ve sartorius
kasları yaparken lateralde (dış tarafta) biseps femoris kası
yapar...
Eklem kıkırdağı: Eklemler çepeçevre kıkırdak ile kaplıdır. Karşılıklı gelen kıkırdaklar birbirleri üzerinden kayarak ekleme rahat hareket olanağı verir. Kıkırdak kendisini
onaramadığından zedelenmelerinde uzun süreli tedaviye
ihtiyaç vardır. Eklem kıkırdağı denilen yapı, bir kat olarak
kemiklerin birbirlerine bakan yüzeylerinde bulunur ve
kemiklerin birbirleri üzerlerinden kayarak hareketini sağlar. Bir kez bozulan eklem kıkırdağı yeniden yapılamaz.
Eklem kıkırdağı denilen yapı, bir kat olarak kemiklerin
birbirlerine bakan yüzeylerinde bulunur ve kemiklerin
birbirleri üzerlerinden kayarak hareketini sağlar. Bir kez
bozulan eklem kıkırdağı yeniden yapılamaz.
Menisküsler: Menisküsler, femur ile tibia arasında her
iki kompartmanda da birer tane olan C şeklinde kıkırdak
yapılardır. Her dizde iç ve dış olmak üzere iki menisküs
vardır, menisküslerin görevleri: eklem stabilitesi sağlamak,
femurdan gelen yüklenmeleri tibiaya aktarmak, eklemde
amortisör gibi görev görerek eklem kıkırdağını korumak,
eklem kıkırdağını beslemek, konveks (dışbükey) olan
femur ile düz olan tibia arasında uyumluluğu sağlamak
Dış menisküs iç menisküse göre daha fazla oranda
yırtılır. Yırtıkların en sık görüldüğü mekanizma ise diz
fleksiyonda ike dize dönme yüklenmelerinin gelmesi
sonucundadır. Menisküslerin çeşitli tipte yırtıkları görülebilir. Menisküs yırtığı olduğunda: sıvı birikir (efüzyon),
ağrı olur, eklem içinden tıkırtı gelir, kilitlenme olabilir.
Eğer menisküs yırtığının boyu 10 mm’den daha küçük
86
ise kendiliğinden iyileşebilir. 10 mm’den daha büyük olan
yırtıkları ise mutlaka tedavi etmek gereklidir.Tedavisinde
amaç mümkün olduğunca menisküsü korumaktır,
uygun durumlarda menisküsü dikmektir, dikişin mümkün olmadığı durumlarda da yırtık menisküs parçasını
çıkarmaktır. Artroskopi ile menisküsün her türlü tedavisi
mümkündür. Artroskopide açık ameliyatın getirdiği yan
etkiler yoktur.
Ligamentler (Bağlar): Dizde esas olarak 4 bağ vardır.
İç yan bağ (medial kollateral ligament): Femur ile tibia
arasında dizin medial (iç) kısmında kapsülle iç içe bulunur, yırtılması durumunda ayak normalden daha fazla
valgusa gelir (ayağın dışarıya normalden fazla gelmesi).
Genellikle ameliyatsız tedavi mümkündür.
Dış yan bağ (lateral kollateral ligament): Femur ile
fibula arasında dizin lateral (dış) kısmında kapsülle iç
içe bulunur, yırtılması durumunda ayak normalden daha
fazla varusa gelir (ayağın içeriye normalden fazla gelmesi)
Ön çapraz bağ (anterior kruşiyat ligament): Femur
ile tibia arasında dizin içinde bulunur ve yırtılması durumunda bacak normalden daha fazla öne gelir. Şikayetler
varsa ancak cerrahi ile tedavi mümkündür.
Arka çapraz bağ (posterior kruşiyat bağ): Femur ile
tibia arasında dizin içinde bulunur ve yırtılması durumunda bacak normalden daha fazla arkaya gider.
Bursit: Diz çevresinde baskıya maruz kalan çeşitli bölgelerde basıncı azaltmaya yarayan çok sayıdsa kesecikler
vardır¸bunların inflamasyonunda ağrılı durumlar ortaya
çıkar ve kesecikler şişer. Öncelikle cerrahi olmayan tedavi
seçilir iyileşme sağlanmazsa cerrahi tedavi seçilir.
Kondromalasi patella: Patella arkasındaki kıkırdağın
zayıflığıdır. Uzun süre oturunca diz kapağı arkasında ağrı
ile kendini gösterir. Egzersiz ve ilaç kullanımı ile çağu
vakada iyileşme sağlanabilmektedir.
Jumper’s knee: Patella’yı tibiaya bağlayan tendona
patellar tendon adı verilir. Patellar tendonun orta kısmının beslenmesinin bozulması nedeniyle dize ekstansiyon
yapıldığında diz önünde ağrı olur. Daha çok atletlerde
görülür.
6) Ayak ve ayakbileği sakatlıkları
Ayak bileği,spor yapan insanlarda en çok yaralanan
eklemlerin başında gelir.Ancak,bu yaralanmaların büyük
bir kısmıi küçük burkulmalardan ibarettir. Bu nedenle
ayak bileği anatomisinin,bileğin yaralanma mekanizmasının,ilk yardımın,sargı ve bandaj tekniklerinin bilinmesi
gereklidir.
Ayak bileği anatomisi: Ayak bileği, kendisini oluşturan kemiklerin ve bağlarının düzeninden dolayı yapısal
olarak çok güçlüdür. Buna rağmen, spor yapan kişilerde
meydana gelen zorlanmalarda, ayak bileği yaralanan
başlıca bölgedir. Ayak bileği yaralanmaları yaygın olarak
görülmesine rağmen tedavisi ve rehabilitasyonu eksiktir.
Ayak bileği eklemi dört kemikten oluşur; tibia, fibula,
talus ve kalkaneus. Tibia ve fibula bacağın alt kısmının;
talus ve kalkaneus ise ayağın kemikleridir. Bileğin her
iki yanında bulunan yuvarlak kemiksi yapılar tibianın
(medial) ve fibulanın (lateral) uzak başlarıdır. Bu yapılara
malleol denmekle birlikte, bileğin iç tarafındaki medial
malleol, dış tarafındaki lateral malleol olarak tanımlanır.
Tibia, talus’un tam üzerine oturur ve talus’un medial
yüzeyi üzerinde ilerler. Böylece tibia bacağın alt kısmına
binen yükü ve kuvveti talusa iletir. Talus’un lateral yüzeyinde ise fibula yer almakta ve lateral malleolus’u oluşturmakta, böylece ayak bileğini stabilize etmeye yardımcı
olmaktadır. Kıkırdak tabakasıyla kaplı olan talus, tibia ve
fibulanın uzak başları tarafından oluşturulan kase şeklindeki oyukta öne ve arkaya doğru ilerler. Talus, bacağın
altındaki iki kemiğe de hareketli bir eyer görevi üstlenir.
Bununla beraber, talus kalkaneus’un ön ve üst kısmında
yer alır. Talus, ayak bileğinin öne ve aşağıya doğru olan
hareketlerini sağlar.
Kendisini oluşturan kemiklerin dizilişinden dolayı,
ayak bileği eklemi menteşe tipi eklemdir ve hareketlerinin
büyük bir kısmı tek bir düzlem üzerinde gerçekleşir
(fleksiyon ve ekstensiyon). Eklem, fleksiyon sırasında daha
sabittir ve bu da bileği bandajlarken unutulmamalıdır.
Kemiksi yapıdan sonra, bileği burkulmalara karşı
koruyan diğer faktörde eklemin sağlam bağ desteğidir.
Yine aynen kemiklerin yaptığı gibi, ayak bileğinin bağları
da eklemi lateral bölgede daha sabit tutar. Ayak bileğini
destekleyen bağların büyük bir kısmı malleolların pürüzlü
kenarlarına yapışır. Bu bağlar, bağlı oldukları kemiklere
göre isimlendirilirler.
Henüz işin başındaki bir antrenör için ayak bileği
bağlarının tümünü bilmek gereksizdir. En çok yaralanan
bağlar; lateral alandaki ön ve arka talofibular, medial
alandaki deltoid bağlardır. Deltoid bağ grubu dört
bağdan oluşur. Değerlendirme yapabilmek amacıyla,
antrenör ayak bileği bağlarının konumlarını bilmelidir.
Ayak bileğini destekleyen başlıca kaslarda mevcuttur.
Ayak bileği yaralanmalarını önleyen kas tendon grupları
içinde Achille tendonu ve Peroneus kas grubu yer
alır. Gastrokinemius ve Soleus kaslarının kalkaneus’a
yapışmasıyla oluşan Achilles tendonu, sık sık tekrarlayan
yaralanmaların başlıca nedenidir. Germe egzersizleri
bu tendonu esnek kılmak için faydalıdır. Peroneal kas
grubu bacağın ve ayağın yanal tarafı boyunca uzanır ve
ayağın altına bağlanır. Bu kas grubunun kasılmasıyla ayak
yana doğru esner, böylece yanal bağların burkulmaları
engellenir.
Yaralanma mekanizmaları: Ayak bileği yaralanmaları;
basit adale zorlanmalarından kırılmalara kadar uzanan
geniş bir alanı kapsar. Burkulmalar en sık rastlanan
yaralanmalardır ve aşırı derecede içeri doğru ters dönme
ve plantar fleksiyonun kombinasyonu (inversiyon)
sonucu oluşur. Atletin bir çukura basması sonucu oluşan
burkulmalar bu duruma örnek verilebilir. Ayak bileği
yaralanmalarının %80’ninden fazlası bu tiptedir. En çok
yaralanan bağ ise ön talofibular bağdır. En sık rastlanan
burkulmalar lateral yani içe doğru olan ters dönmeler
sonucu olduğu için bandajlama bu çeşit burkulmaları
87
önleyecek şekilde yapılmalıdır.
Dışa doğru ters dönme (eversiyon) daha nadir oluşur
çünkü ayağın medialinde yani iç tarafında yer alan sert
ve kalın deltoid bağı ayağın dışa doğru burkulmasını ve
hareket etmesini önler. Her ne kadar burkulmalar inversiyon ve eversiyon tiplerinde olsalar da; genellikle üç
kategoride incelenirler: 1. derece (hafif) burkulmalar, 2.
derece (orta) burkulmalar, 3. derece (ileri) burkulmalar.
1. Derece Burkulmalar: Bir veya daha fazla bağın ve
çevre dokunun gerilmesi sonucu oluşur. Hafif bir ağrı ve
hassasiyet vardır;şişme çok azdır veya yoktur. Eklemin
sabit olmadığına dair herhangi bir anormal hareket
mevcut değildir.
2. Derece Burkulmalar: Bir veya daha fazla bağın
bir bölümü zedelenmiştir. Ağrı, hassasiyet ve şişme
vardır. Bununla birlikte birkaç dakika veya daha fazla
süren eklemde fonksiyon kaybı görülür. Eklemde hafif
bir hareket anormalliği görülebilir. Atlet normal olarak
yürümekte zorluk çekebilir ve yürürken yaralanan tarafı
kollar.
3. Derece Burkulmalar: Bir veya daha fazla bağın
tümüyle zedelenmesi sonucu oluşan eklem sabitsizleşmesi
durumudur. Aşırı derecede ağrı, hassasiyet, fonksiyon
kaybı ve hızlı gelişen şişme görülür. Birlikte oluşan bir
kırılma muhtemeldir.
Ayak bileği değerlendirmesi
1. Hikaye
a) Önceki yaralanmaların sorgulanması
b) Olağan dışı duyumların, hislerin sorgulanması
c) Yaralanmaya neden olan olayın sorgulanması
2. Gözlemleme
a) Herhangi bir şişme, deformite, renk değişikliği veya
yürüme bozukluğu olup olmadığı
b) Diğer tarafla karşılaştırma
3. Dokunma
a) Tibia ve fibula (kompressiyon ve vuruş testleri)
b) Lateral ve medyan malleolus
c) Kalkaneus
d) Lateral bağlar
i) Ön Talofibular Bağ
ii) Calcanofibular Bağ
iii) Arka Talofibular Bağ
e) Medial bağlar
i) Deltoid
f) 5. Metatarsal’ın kaidesi
g) Kendisi ayakbileği hareketleri yapabiliyor mu
4. Zorlama (stress) testleri (Bu testler sırasında ağrı,
hassasiyet ve gevşeklik not edilmelidir)
a) Dışa doğru zorlama (deltoidi test eder)
b) İçe doğru zorlama (calcanio-fibular bağı test eder)
c) Ön çekmece testi (ön talo-fibular bağı test eder)
5. Kas Testleri (Bu testler sırasında zayıflığın ve/veya
ağrının yeri not edilmelidir)
a) İçe doğru dönme (Dışa dönük durumdaki ayağın
içe doğru dönme hareketini engelleyerek)
b) Dışa doğru dönme (İçe dönük durumdaki ayağın
dışa doğru dönme hareketini engelleyerek)
c) Dorsal fleksiyon (Plantar fleksiyon durumundaki
ayağın dorsal fleksiyon hareketini engelleyerek)
d) Plantar fleksiyon (Dorsal fleksiyon durumundaki
ayağın plantar fleksiyon hareketini engelleyerek)
6. Fonksiyonel Testler
a) Dots
b) Koşu
Ayak bileği yaralanmalarının tedavisi
Bu; ayak bileği yaralanmalarının genel tedavi protokoludur. Bu tedavi protokolu konservatıf amaçlı olduğundan, ancak sağlık personelince yapılan muayene ve
radyolojik tetkikler sonucunda herhangi bir kırık olasılığı
ekarte edildikten sonra uygulanabilir.
İlk tedavi beş temel safhadan oluşur; Koruma,
Dinlenme, Buz, Kompres, Yükseltme ve eğer yaralanma
1. veya 2. derece ise Güçlendirme. İyi bir tedavi planının
amaçları;yaralanma sonrası gelişen ödem ve şişmeyi ,
yaralanan alandaki kanamayı ve ağrıyı azaltmak;iyileşme
döneminde yarayı korumak olmalıdır.
1. Koruma: Etkilenen bölgenin saptanması (hareketsiz
hale getirilmesi) iyileşmeyi hızlandırır ve ayrıca oluşabilecek yaralanmaları önler. Hava yastıkcıklı ayak bileği
atelleri, elastik bandajlar kullanılabilir.
2. Dinlenme: Doku iyileşmesinin en önemli bölümüdür. Ağrı, rahatsızlık ve şişme yaratabilecek her türlü
aktiviteden kaçınılmalıdır. Koltuk değnekleri, herhangi
bir kırık olasılığı ekarte edildikten sonra ve kısmi yük
kaldırma durumlarında kullanılabilir.
3. Buz tedavisi: Ağrıyı, adale spazmını, şişmeyi ve
dokudaki hasarı azaltmak için kullanılır. Böylece iyileşme
çok daha hızlı gerçekleşir. İlk 24-72 saat içinde günde 5-6
kere 15-20 dakika boyunca uygulanır. Ayak bileği için buz
tedavisi tekniklerine örnekler:
a) Buz paketi
b) Buz masajı
c) Buz banyosu
d) Ticari buz ve Kompres makineleri
4. Kompresyon: Kompres tedavisi şişmeyi azaltmak ve
önlemek için gereklidir. Çünkü uzun süren şişlikler
fibroz doku ve yara oluşumuna ve eklemde hareket
kısıtlılığına yol açar. Şişlik sona erene kadar;sargılar,
buz bandajları ve kompres bandajları kullanılmalıdır.
5. Yükseltme: Etkilenen tarafın yükseltilmesi şişme
miktarını azaltır. Gece yatarken olmak üzere mümkün
olan zamanlarda şişen uzvu kalp seviyesinin üzerine
yükseltilmesi gerekir.
6. Güçlendirme programı: Güçlendirme programında
önemli noktalar:
a) Hızlı bir şekilde başlanmalıdır.
b) Program şahsa indirgenmiş olmalıdır.
c) Ağrı duyulana kadar uygulanacaktır.
d) Uyum içinde uygulanmalıdır
88
Quality assurance and accreditation in higher
education in flanders
Ignace Van Dingenen
Erasmushogeschool Nijverheidskaai 1070 Brussels, Belgium
Introduction
Flanders has significantly modified its education legislation to implement the goals of the ‘Bologna declaration’
With the introduction of the new Bachelor-Master structure (BAMA structure) and the accreditation, Flanders
gives a clear answer to the Bologna Declaration. The
accreditation of courses will be the basic condition for
granting bachelor and master degrees in Flanders.
A crucial aspect is the introduction of accreditation
in addition to the existing internal and external quality
assurance.
Professional and academic higher education
Within higher education a distinction is made between professional higher education taught at ‘hogescholen
‘ or universities of professional education and academic
education taught at universities or at both universities
and universities of professional education or polytechnics (‘hogescholen’) in the framework of an ‘association’1.
Within academic education a distinction is made between academically oriented bachelors, master courses
and doctorate courses.
The distinction and objectives between the various
courses is also linked to the course offer of ‘hogescholen’
and universities.
This will lead to the introduction of different accreditation frameworks.
Quality assurance
Accreditation is the final part of quality assurance. The
existing system of internal and external quality assurance
is the basis for the accreditation of courses.
Internal QA, external QA and accreditation are
three distinct, but interlinked processes
internal QA
• aimed at improving quality and quality culture
• ownership of HEI (subsidiary) focused on own mission & goals
• both on programme & institutional level
• incorporating input, process and output
external QA
• aimed at quality enhancement & accountability expert/
peer review
• based on self- assessment & site visit
• against indicators agreed at least on regional or national level
• if focused on programme, institutional aspects come in
and vice versa
• independent all stakeholders
• ending in public report
accreditation
• links QA with consequences for recognition of degrees
• based on public report reaching threshold quality and
generic, European Bachelor & Master descriptors
• refined by (inter)national, independent accreditation
bodies
Internal quality assurance (= institution level)
The institutions are personally responsible for developing their quality assurance.
The aim of implementing a quality assurance system
is establishing ‘practices’, guaranteeing continuity and
assuring quality.
89
Content of self-evaluation report
The content of the self-evaluation report is focussed on
the accreditation framework
6 Topics will be systematically treated as follows
- Qualitative description:
- quality assessment process
- process control
- PDCA Quality circle (Plan-Do-Check-Act)
- analysis of strong and weak points
- Quantitative figures
The topics are
1. Goals of the program
2. Programme content & structure
3. Staff commitment
4. Facilities
5. Internal quality assurance
6. Outcomes or results (New programmes: Conditions
for continuity)
External assessment (= review system)
The external quality assurance system is organised by
reviews.
The review commissions carry out the reviews, draw
up the public report of the assessment of the course or
course clusters and in the future will have to assess the
course in view of an accreditation.
Basically they have to give an assessment for every
topic. This assessment serves as the basis for accreditation. This public report hence becomes the basis for the
accreditation file.
The external assessment of courses or course clusters is
carried out by review commissions.
The whole process of organising and carrying out an
external review takes a maximum of 24 months.
- it is the course that needs to be accredited, not the
institution as a whole or a single department
- the accreditation framework concerns the nature of
the courses, bachelor courses in professional higher
education, bachelor courses in academic education
and master courses. It does not matter who offers
these courses.
- An assessment of the quality assurance of the courses is the basis of the accreditation system
- Accreditation is aimed exclusively at granting a quality label and the accreditation body should disregard
any possible consequences deriving from its decision
- Information concerning accredited courses is public
Possible outcomes of an accreditation process
In Flanders, within the framework of accreditation a
distinction is made between
- an accreditation
- a recognition as a new course
- a temporary recognition
- a transitional accreditation.
Flanders accreditation framework
A course is granted an accreditation if it can guarantee
sufficient generic quality safeguards and if the basic courses can guarantee the pre-set objectives of bachelor and
master courses.
The generic quality safeguards pertain to the education
content, the education process, the education outcome,
the organisation and internal quality assurance, and the
methods used for self-assessment; these pertain in any
case to the possibility to compare the course with other
courses and using an international assessment framework.
Accreditation definition
Accreditation is a formal recognition of the basic
quality of courses by an independent expert authority.
Accreditation is a guarantee for future students, employers and graduates.
We mean: granting a quality label from an expert body,
an accreditation body (The NVAO) to a course. This
means that the accreditation body recognizes the basic
quality of the course concerned.
In order to guarantee the quality of bachelor and master degrees, both nationally and internationally, these
degrees can only be granted if the corresponding course
has received this quality label.
Principles for accreditation
- Institutions are only allowed to grant bachelor and
master degrees if the course has been accredited;
special provisions have been taken for new courses
and if an accreditation decision is not available, the
Flemish government may grant a temporary recognition.
Generic quality safeguards
• Educational content: this includes the nature and
level of the education, sufficient coherence in the
course programme, the study load, and a clear link
between the objectives and the content of the course
programme
• Education process: this includes a clear attuning
between the shape of education and its content, sufficient tutoring, and assessment and checking of the
education
• Educational outcome: this includes sufficient social
relevance of the final qualifications obtained in the
course, and sufficient course efficiency
• material facilities, quality of staff, organisation, and
internal quality assurance
• methods to be used in self-assessment; these pertain
to the possibility to compare the course with other
courses, and using an international assessment framework
90
Accreditation frameworks
For the purpose of accreditation a study programme is
assessed in the light of the following 6 topics:
1. aims and objectives of the study programme
2. content and structure of the study programme
3. staff commitment
4. facilities
5. internal quality assurance
6. results
Accreditation frameworks for bachelor and
masters
The objectives that need to be realized for bachelor and
master courses are clearly circumscribed:
- Objectives of Bachelor courses in professional higher
education
- Objectives of Bachelor courses in academic education
- Objectives of Master courses
This means that the minimum quality and level requirements, as well as the objectives for the courses concerned are clearly circumscribed in the structure decree.
Accreditation process
Every course has to address itself to its institution to
have the bachelor or master course accredited.
Therefore an accreditation file has to be submitted to
the accreditation body.
The accreditation file has to contain at least:
- a published external assessment by VLIR/ VLHORA
or
- a published external assessment by a external assessment body.
Based on the submitted accreditation file, the accreditation body compares the course’s quality and level with the
accreditation framework applicable to the course.
Internal QA, external QA and accreditation are
three distinct, but interlinked processes
There is an intensified European discussion on QA,
which is justly placed within the Bologna process, since it
is a declaration to affirm the quality of EHEA
1. difference should be made between internal QA
procedures and guidelines, those for external ones and
those fit for accreditation.
2. Internal QA procedures must start from institutional autonomy and foster improvement of quality and
quality culture by evaluating programmes/institutions
against their mission and strategic plans.
3. External QA procedures should start from an selfassessment and involve a expert review by a team
consisting of all stakeholders independent from the
individual institution, ending in a public report.
4. External QA procedures should be geared both at
quality enhancement and accountability.
5. Accreditation QA procedure should be in line with
the internal and external QA procedures and guidelines as accreditation is the final, official quality mark
enabling the institution to issue degrees (in that programme).
QA agencies organizing the external quality control
should be evaluated in terms of their independence,
the adequacy of their resources and their impact on
institutions by expert reviewing consisting of several
European accreditation bodies.
7. Accreditation bodies themselves should be evaluated
by expert reviewing in terms of their own missions,
management, processes and results.
8. QA procedures on all levels must follow guidelines
that are transparent to the public and higher education
institutions and must have specified and fair appeals
procedures agreed on by all stakeholders.
(Footnotes)
1 Association: the specific characteristics and objectives
of an association are afterwards discussed.
91
Sport informatics–computer technology
Alberto Madella
ENSSEE (European Network of Sport Sciences, Education and Employment) and CONI (Italian National Olympic Committee)
Introduction
Computer technologies and applications are producing
an ever stronger impact on sport practice, services and
elite performance as well as on training and education of sport professionals. Coaches, managers, judges,
athletes, media personnel, researchers and supporters
are increasingly dependent on the Information and
Communication Technologies (ICT). In spite of this,
the pace of technological innovation is often generally
faster than the ability of the majority of sport organizations to introduce and implement them in their current
operational practices. Elite sport, in particular, requires
competent use and application of the latest technologies
and inevitably a well conceived partnerships and co-operation with reliable ICT companies, able to match the
needs of National Sport Governing Bodies and top clubs.
Investment in technologies, even if necessary, on the other
hand can become a major challenge for sport organizations: high rates of obsolescence, cost and human resources
issues associated to innovation can have an unpredictable
impact on the effective use and implementation of new
technologies. Their introduction can bring in some cases
rather unexpected consequences.
In addition to that, education in computer sciences available in sport and physical exercise institutes or in other
sport agencies (e.g. Federations and NOCs) is generally
limited to rather traditional software applications and
basic Internet use (Wiemeyer 2000). Training on more
advanced and powerful tools (e.g. modelling, simulations,
expert systems, learning platforms) is less usual and extremely time demanding. This has also the consequence that
coaches, teachers and sport scientists are not always able
to develop further the required applications so that the
intervention of external software experts usually not competent in sport is required. On the other hand, the relation
between self contained commercially driven innovation
and research (or problem) driven innovation takes specific
forms within the sport sector and is often problematic.
Latest commercial products and systems are generally extremely powerful both in data acquisition and processing,
but they work usually as “black boxes” (Weinstein 2000),
strongly limiting personalisation and flexibility (e.g. in
protocols and data output or reporting). In some cases,
also the high quality of the software is not matched by a
similar standard of hardware performance.
Main ICT applications and related techniques in
sport
On this basis, an overview of the main fields of innovation and application of computer technologies in the
sport sector (in the broadest sense) will be attempted
in order to review main trends and challenges. Given
the time limitation, my goal here is to focus on some
of these technologies together with the related techniques and discuss their current use and future potential,
with special emphasis on top level and Olympic sport.
The way through which optimisation of sport training,
professional education and organizational performance
can be achieved through the implementation of the
latest computer technology will be then discussed and
some projects carried out at the European level within
the sector will be also presented and submitted to the
discussion. No particular attention will be paid however
to well-known mainstream multimedia applications or
web sites providing information and other sophisticated
services (e.g. training planning advice, scientific or applied database, gateways, animated technical analysis) or
environments for communities of users (coaches, fans,
etc.). At the same time, it is impossible to review here the
wide range of applied physiological measurements devices that are having a significant impact on sport training
and performance either for evaluation, training control
and model building, as well as for rehabilitation, prevention and recovery from injury (e.g. dynamometers, gas
92
analysers, EMG analysers; Magnetic Resonance Imaging
equipment, force platforms, etc.). What is however important to notice is that many of these devices are becoming
not only increasingly sophisticated but also cheaper and
portable enough to be integrated in elite sport training
and evaluation. It is the case for example of dynamometers to evaluate muscle work, integrated with EMGrms
(Bosco et al. 2000) or tensiomyographers, recently introduced to analyse muscle behaviour in a non invasive
way, with excellent application in training and injury prevention and rehabilitation. Through this techniques very
detailed information with reduced error can be collected
on individual muscles, including patterns and properties
of contraction (e.g. speed and fatigue).
Movement analysis
Movement analysis has been traditionally one of the
main technological support to coaches of different sports.
The historical tradition in this domain dates back to the
19th century and from that time, the improvement of the
output quality and the constant trend to cost reduction
and power increase has become evident. Numerous tools
and products may be easily accessed by coaches who can
use versatile digital camcorders to record the action of
their athletes and teams, store it in a digital format and
submit it to a wide range of analyses. The possibilities
of use and implementation in training of movement
recording are almost infinite, ranging from control of
technical and tactical training, comparison of variations
and models, identification of recurrent or decisive mistakes. Communication technologies allow quick transfer of
these images and related output to any point in the world
for feedback or further processing via more sophisticated
tools not always available on the spot. Built in procedures allow the calculation of the most relevant cinematic
variables and sometimes may estimate specific dynamic
parameters. It goes without saying that these products
may greatly enhance the quality of the movement representation of both coaches’ and athletes’ and improve
autonomous and external feedback. For example recent
products for bi-dimensional analysis allow to analyse a
technical skill from different observational perspectives
or for example to compare real and optimal trajectories.
Video and other related outputs can be also associated to
other forms of immediate or delayed automatic feedback
(e.g. sound, KR) delivery for athletes and practitioners.
The autonomous creation of stick-figures by the coach
is easily feasible, even if it is clear that the use of this
software for scientific purposes has definitely problems
of validity and 3-D applications are obviously necessary
for scientific research. Nevertheless they allow sufficient
diagnostic power to the coach on the field. On this basis
also animations can be easily produced for educational
purposes. Many commercial products are available on the
market but, at the same time, numerous research institutes have developed sophisticated application.
Virtual reality and technical simulations
Expectations on simulation and virtual reality have
been quite high for a long time. In spite of this, the application of this family of techniques and technologies
in the training process in the different sports is not yet
widespread and significantly developed, even if techniques to produce virtual scenarios based on real data are
widely available. This contradicts significant developments in other quite complex fields as it is demonstrated
by the large use of these technologies by military pilots,
cosmonauts and also car racing pilots. The opportunities
provided by these techniques seem therefore especially
interesting if we consider the extreme difficulty to reproduce for elite sportsmen and sportswomen in many
sports (especially situational sports) the same conditions
of information and tactical complexity in training that
occur in competition.
E-learning platforms and multimedia
environments for education
The use of multimedia and internet learning environments for coaches and other sport personnel education has largely increased in the last years, bearing an
extraordinary impact on teaching methodologies and
opportunities for accessing educational programmes.
The number of on line courses in sport and coaching
sciences has increased in an exponential way, even if
standards and outcomes are very variable and some times
contradictory, as it is showed by the quick rise and fall of
fully on line projects and virtual universities. Examples
of virtual campuses can be found in most of European
countries including UK, France, Spain, Italy, Germany
and Switzerland. National Sport Governing Bodies and
Professional leagues (e.g. Premier League in UK with
the Football academies) are also investing in the same
direction. Some European projects have also specifically
supported initiatives in this area (e.g. the ITES project by
Saarland University, Germany, funded by the European
Commission from 1998 to 2003). Numerous learning
facilities are available within these platforms, including
e-classes, on line tests, case studies, self-evaluation tools,
e-congressing in addition to the more traditional learning materials, like presentations and e-publishing. The
key elements for the success of these learning platform
have been identified in the real interactive nature, in the
availability of a dedicated staff, and a sophisticated quality control system.
Nevertheless, there is still a gap between the potential of the E-learning systems and their effective implementation in the daily life of students and teachers: in
particular the development of academic curricula is not
yet sensitive enough to the e-learning environment. The
ENSSEE (European Network of Sport Sciences Education
and Employment) is currently conducting a three year
Thematic Network Project (Aehesis) supported by the
European Union and coordinated by the German Sport
93
University in order to analyse the impact of ICT in sport
sciences curricula, within the framework of the Bologna
process.
Knowledge management systems and metaknowledge builders
Many sport organizations and Higher Education institutes are involved in a substantial process of development
of powerful electronic environments able to facilitate the
process of access, use and implementation of knowledge.
For example the IOC has invested enormous resources
with the objective to maximise knowledge management
and transfer from one edition of the Olympic Games
to the other. This is made possible through the use of
specific content management systems and integrated
environment usually combining intra- and extranet
solutions. Another interesting example is provided by the
Milan Lab, an integrated and sophisticated Knowledge
Management System, applied simultaneously to the football players’ training and competition, club management
and human resource management. The system is the
result of an innovative joint venture between the AC
Milan, (one of the leading European clubs) and about
20 commercial and technological partners. This is the
first experience of this kind in the European professional
sport, and has required an investment over 2,5 million
Euro. The main goals of this initiative are 1) the improvement of the athletes’ sport potential and performance
and 2) the creation of a platform able to support the AC
Milan managers and officials in selecting the right players for the needs of the team and improving the general
management of human resources. The system is able to
monitor the players conditions day by day, to support the
effort of the medical and conditioning staff to create a
“well-tuned” training and nutrition program suitable to
each athlete’s characteristics. At the same time, data are
collected and analysed to develop individual profiles of
the athletes, minimise the risks of injuries, and provide
movement and tactic analysis of the players.
Equipment, clothing and apparel innovation.
ICT technologies and sophisticated modelling techniques have been largely used to improve competition equipment and sport apparel, like shoes or swimming suits
used for competition and training. Improvement of aeroand hydrodynamics have been then achieved, with 3-4%
or more of drag reduction in rowing and cycling and
even more in swimming and ice speed skating. This has
allowed significant increase in results not only in competition, but also in the training effectiveness. In track and
field the introduction of specific competitive running
suits is still episodic, however with some remarkable
exception as it was the case of Kathy Freeman in Sydney.
Compression garments (socks and undergarments) have
been also designed on the basis of computer applications
and introduced in practice. On the basis of experimental
evidence and physiological data they have been reported
to be particularly effective in improving recovery, reducing lactate, and facilitating higher warm up efficiency.
Innumerable innovations have been also conceived and
applied to the competition specific equipment (e.g. bows
in archery, skis, wax, etc.)
Software for analysis and planning of training
and exercise prescription
Applications developed to store and analyse training
and documentation data are probably among the oldest
and most popular products in sport. The ability to assess
training and understand the relation between its component is essential for the optimisation of performance and
prevention of overtraining. Numerous companies and
research institutes have actually developed packages to
analyse the training process since the late ‘70s. Through
this software, sophisticated descriptions of trends and
regularities of the parameters of the training loads are
possible; complex relations between these parameters
can be detected or verified and possible gaps between
planned and real loads calculated or estimated. Less
frequently, through this software it has been possible to
identify clear relations between training variables and
parameters or results obtained in competition, mainly
because of the extreme complexity of the variables affecting the competitive performance and the needs for very
sophisticated statistics to achieve this goal. Latest generation software is extremely flexible and adaptable to specific needs and selected perspectives of observation and
data acquisition. Dedicated applications are available for
almost all sport disciplines, with clear market leaders in
specific countries and segments. It is interesting to notice
that data acquisition is now increasingly possible directly
on web databases. Expert systems are integrating fact and
knowledge bases to support the solution of more complex
problems, through specific inference engines and friendly
users’ interface. Fitness industry is also characterised by
a massive use of such tools for individualised exercise
prescription, feedback and control.
Match and performance analysis
Together with the computerised training logs, the first
computer applications in sport have been designed and
improved in order to collect and classify behaviours of
athletes in competition. This has generated a large number of match or competition analysis systems who have
had a large impact on scouting activities and description
of athletes performance. While in the first years (more or
less till the mid 90’s) these tools have been used mainly
for description and training control, more recently sophisticated software is created to build dynamic models
and relate the quality and frequency of actions to a set of
complex variables including both the team-mates and the
opponents. These performance analysis tools are encountering increasing success because of the progressive
94
reductions of their costs and due the growing recognition by the coaches both of the complexity of sport performance and limitations of the observation skills. With
the support of communication technologies, specific
performance data (e.g. split times, frequency of selected errors) can be sent anywhere for further processing
(from example from the video-analyser to the coach or
to the biomechanist and back for immediate feedback, e.g.
between the heat and the semifinal). Numerous software
applications designed originally for other areas (ethology,
ergonomics, social psychology) are now integrated in
observational systems applicable to sport competitions.
The potential of this information and procedures is also
largely used by sports media companies in quest of competitive advantage.
Tracking and positioning systems
A further development of traditional match and performance analysis is provided by the most recent evolution
of the GPS (Global and Positioning Systems) that allow an
easy tracking of the athletes position in space and time. In
the last 15 years the cost of these systems has enormously
decreased and sport coaches can now take full advantage of the potentiality of satellite transmission. The most
commercial systems (wrist watches) produced by leading
electronic companies go far beyond the traditional functions of portable heart monitoring devices and do not
only calculate the positions but also the velocity and the
movement times. These systems can store an enormous
amount of training data (e.g. volume of training loads at
different speed/intensity, total and partial distances, instant and average speeds) that can be easily associated to
the heart frequency or other parameters. Possibilities of
data breakdown by specific time/workload variables are
extremely high as well as data export into statistical or
other kind of software. Remote audio-feedback to athletes
can be also associated.
Artificial Neural Networks and computer based
modelling
The evolution of sport and training sciences has
challenged the traditional linear vision of the relations
between training loads, performance and physiological
adaptation variables. Many examples of self-organization
and specificity of responses to training have been documented in the last years, for example in terms of patterns
of strength development, muscle fibres coordination and
recruitment, endocrine adaptation, structure of cyclic
movements (Perl & Mester 2001; Schollhorn 1999). The
recognition of this extreme complexity has challenged the
use of traditional data analysis techniques, encouraging
the development of new dedicated tools based on nonlinear models. Analytical procedures based on fuzzy logic,
that proved to be very effective in very different domains
(e.g. financial trends), have been developed to analyse and
identify complex movement patterns, evaluate training
and tactical interaction and even to produce strategic
choices in competition. It must be however emphasised
that the development of fuzzy logic models is in most
of the cases quite time consuming and also economically
demanding.
Artificial Neural Networks are more and more used for
research and practical purposes, being able to learn from
input data and produce efficiently and quickly new output models to solve training and competition problems.
Neural networks are especially adaptable and useful in
the presence of non-linear relations and complex dynamical systems, whose analysis requires huge sets of data,
belonging to several different dimensions acting on the
specific phenomenon to be analysed (e.g final competitive performance or evolution of records). Their use in
elite sport and sport research is constantly increasing. For
example they are used to investigate the relation between
physiological and psychological variables and the performance considering also the influence of the external
environment. New generation computer based modelling
techniques have made available sophisticated tools to test
and therefore to develop theories and relations between
variables in a more effective way, on the basis of sets of
experimental data.
Conclusion
The application of technologies can be seen as a
fundamental necessity for today’s sport performance
and professional development of the sector. However
technologies can prove effective and efficient only if
some organizational conditions are present, because it
is always the competent interaction between human and
technological resources that can produce advancement of
knowledge and impact on performance. Different kinds
of essential facilitating conditions have to be provided for
the implementation of ICT in elite sport to be successful.
They should include the existence and stability of a support team of researchers and professionals; a competent
coach able to take the responsibility of the whole process
and to interpret the huge amount of data; the control of
access and security of information, the involvement of
the athletes/team and their full participation in the data
acquisition, analysis and implementation.
References
1. Bosco, C., Colli, R., Bonomi, R., von Duvillard S.P., Viru, A. (2000),
Med Sci Sport Exercise, 32,1, 202-208
2. Perl, J. and Mester, J. (2001), Leistungssport 2, 54-62
3. Schollhorn, W. (1999), Leistungssport, 2, 5-12
4. Weinstein (2001) Proceedings of the 6th ECSS Congress. Cologne.
5. Wiemeyer, J. (2000), Sportinformatische Ausbildung, in Bayen, H.
& Perl, J. (eds.), Sport und Informatik VII (89-103)
95
Monitoring of training load during year-round
circle
Ryszard Strzelczyk, Jarosław Janowski, Piotr Unierzyski, Krzysztof Karpowicz, Jan Konarski
University School of Physical Education, Poznan, Poland
T
his paper discusses on the example of canoeists, a
method of documenting and analysis of training
loads. The method is based on a physiological
criterion and divides 5 ranges of effort intensity. Such
procedures will allow to carry out a multidimensional
analysis of realized training loads in macro-, mezo- and
microcycles, in training periods, capacity and intensity of
applied training means etc. Monitoring athletes` activity
gives a chance to increase the quality of whole training
process.
Competitive sport has high requirements as far as planning of training process is concerned. This is to exclude
elements of acciddentality. The main goal of training is
to achieve maximally best results in the main competition, proper for a given age category of athletes. A key to
success is a skillful and exact placing the elements of training programme and the dynamics of load so that they
would turn out to be the most useful for athletes starting
condition.
The activites taken up by players and couches on their
way to achieve the highest sports predisposition (the
optimal psychophysical preparation) have to be supported by research, results of which enable an objective
evaluation of the state of training effects in the range of
technique, tactics, mental preparation and motor abilities
of the individual athletes.
The process of controlling the training effects requires
a system action based on circumstances showing basic
rules of designing and realizing training – starting load
in a time structure of the training. This is especially meaningful in a training of athletes presenting a high sports
level (Bompa 1999).
A starting point for an issue of optimalising training
is an identification of main (leading) motor abilities and
assuming a proper tool (battery of tests), which will allow
to obtain objective information about the condition of
their training. In the research it is important to form
some assumptions relating to the changeability of the
pointed skills in a time structure eg. a year – round training circle, which aims at the highest – rank competition.
The assumed changeability should be guided to achieve
a certain level of individual skills according to increasing
needs resulting from sports rivalry (Strzelczyk et. al.1999;
Strzelczyk et.al 2001).
A direct factor changing psycho-physical abilities of
the system is training load, high effectiveness of training
is related to forming specific, showing high changeability,
adaptive reactions. Established adaptive reactions increase gradually as a result of long lasting or multiple effect
of certain stimula (Sozański 1999). It can be assumed
that an increase of ability and efficiency of an athlete is a
result of creating and improving defending mechanisms
of an organism against “stress’’ which are training load.
Getting familiar with leading and “complementary”
factors determining success in sports rivalary allows to
form defined training goals and to realize the goal by
using appropiate means and training methods. Finding
optimal proportions among work and rest phases, intensity and frequency of appearing and sometimes lasting
given training stimula is a basic training problem in consecutive years of training.
For many years sports analysts have been looking for
the way of describing training loads which would be universal for many sports disciplines, easy to use, allowing to
carry out a deep quantity and quality analysis of training
loads and defining a direction of influencing a given training factor (Naglak 1979). An interesting solution to the
problem can be a method of documenting and analysis
of training loads proposed by Platonow and Sozanski
(1991) and researchers from the Academy of Physical
Education (AWF) in Warsaw and frequently adapted to
many disciplines by other academic centres in Poland
including AWF in Poznan.
The authors describe training loads (training means) in
two areas: information area, with respect to a direction of
influence (a kind of preparation) and energy one, with
96
respect to an energy supply in an organism during an
effort according to Wolkow`s proposals (1971).
In an information area researchers have distinguished
means of versatile character (V) developing Athlete`s
kinetic potential, however, not having a direct influence
on forming specialist dispositions defined by a model
of championship of a given discipline. Another group
of means of a guided (semi-specific) character (S-S)
forms especially functional mechanisms (basics) of specialist efforts. And means of special character (S) form a
specific group of functional, ability and kinetic features
according to the rule of progressing adaptation to starting
requirements (reflecting external and internal structure
of movement).
In an energy area the authors distinguished 5 ranges
of effort intensity based on a physiological criterion (HR
level before and immediately after the effort), biochemical criterion (the level of milk acid in blood) and taking
into account the effort duration. Additionally, they have
distinguished a 6th range (6) including exercises strenghtening anabolic changes (weight training) (Sozanski
1999).
The profile of efforts in individual ranges of intensity
presents as follows (HR value for HRPPA about 170 bits/
min).
Range 1 – very low and low intensity effort, supporting
oxygen influence, HR after work not exceeding 130-140
bits/min.
Range 2 – moderate and high intensity exercises, oxygen type of effort forming their strenght and capacity, HR
after work about 160-180 bits/min, level of milk acid 2-4
mmol/l, duration of individual efforts above 300s (up to
3 and more hours of continuous work).
Range 3 – high and submaximum intensity exercises,
mixed character of effort (oxygen and oxygen-free) forming oxygen power and capacity of oxygen-free energy
sources, HR after effort above 180bits/min, level of milk
acid 406 mmol/l, duration of individual efforts up to
300s.
Range 4 – submaximum and close to maximum intensity exercises,
oxygen-free, acid-milk character of work, forming
strenght and capacity, HR after effort higher than 190
bits/min, the level of milk acid 6-14 mmol/l, the time of
duration of individual efforts 20-120s.
Range 5 – submaximum and maximum intensity exercises, oxygen-free, not acid-milk character of effort, forming their power, HR after effort about 150-16- bits/min.,
the time of individual efforts does not exceed 20 s.
In order to properly take advantage of the above classification of loads it is necessary to work out a register of
training means for a discipline, another words, to describe
every possible exercise in an information area V, S-S, S
and assign to it an appropriate range of intensity. Such
procedures will allow to carry out a multidimensional
analysis of realized training loads in macro-, mezo- and
microcycles, in training periods, capacity and intensity
of applied training means and others. In order to qualify
loads to appropriate ranges of intensity two measurements will be helpful: the measurement of pulse (Sport
Tester) and the measurement of concentration of milk
acid during an effort.
Material and method
Taking advantage of the method suggested by a research
team from AWF Warsaw a physiological and methodical
profile of Canadian canoeing as well as the author register of training means have been worked out (Rzepinski
2004). The training loads which underwent analysis have
been used in a training of a group of junior canoeists
from KS “Posnania” Poznan (n-4). An average age of the
athletes was 18 years. An observation included a yearround training cycle from 1st October, 2002 to 26th July,
2003 (Polish Juniors` Championship).
The results of research
In order to do the study only some aspects of the analysis have been chosen, those which describe basic profiles
of realized training loads in a year-round cycle. In a cycle
2002/2003 the athletes worked over all 812 hours during
354 training units. Examining the loads as regards the
direction of their influence (information area) it has been
stated that exercises of versatile character equaled 54,3%
(441 h), semi-specific exercises 7,5% (61 h) and specialist
exercises 38.2% (310 h) (Figure 1).
Figure 2 shows a value of training loads realized in
individual ranges of intensity. Dominant exercises were
those of low and medium intensity, in the 1st range they
equaled 16% (126,6 h) and in the 2nd range 35% (283
h). Canadian canoeists realized 26% of loads (210,7 h)
in the 3rd range of intensity and 20% (164,3 h) in the
4th one. The lowest number of loads has been realized
in the 5th range of intensity, they only amounted to 3%
(27,9 h) of a training capacity. In a percentage combination they did not include a training of a weight character
(207,3 h).
The above information is of a very general character,
however, a specific analysis of loads can be carried out for
every period, subperiod, mezocycle or microcycle.
The next stage of the analysis of loads was defyning
the dynamics of loads in individual ranges of intensity
in a training macrocycle (Figure 3). What results from
presented data is a fact that in a preparatory period
dominated loads of oxygen character in the 1st and
2nd ranges of intensity. In a subperiod of specialist
preparation, in the 3rd and 4th ranges of intensity the
quantity of work increased referring to starting intensity. In a final part of a macrocycle, before the main
competition of a season there appear exercises in the
5th range of intensity aimed at improvement of speed
abilities.
97
Figure 1. Value of training load during selected microcycle among
canoeists.
Figure 2. Value (in %) of training loads of canoeists realized in individual ranges
of intensity
Figure 3. The dynamics of loads in individual ranges of intensity in a training macrocycle during year-roun macrocycle.
Summing up
When planning training loads one have to remember
that the elements of loading: capacity and intensity should increase in a wavy way, gradually progressing from
quantity to quality. In a preparatory period the dominant
loads are of oxygen character, having a big capacity. The
closer a starting period the training should be more and
more intensive with gradual decreasing the capacity. Such
behaviour will allow the athletes to prepare well to starting intensity and to relax better.
Taking advantage of the earlier described method of
analysis of training loads there is a possibility of monitoring an athlete`s sports activity in chosen fragments of
References
1. Bompa T. (1999), Periodization. Theory and Methodology of
Training. Human Kinetics.
2. Janseen P., (2001), Lactate Threshold Training. Human Kinetics.
3. Naglak Z., (1979), Trening Sportowy, teoria i praktyka. PWN,
Warszawa, Wrocław.
4. Płatonow W. N., Sozański H., (1991), Optymalizacja struktury
treningu sportowego. RCM-SzKFiS, Warszawa.
5. Rzepiński A., (2004), Analiza obciążeń treningowych kanadyjkarzy
w cyklu rocznym. Praca magisterska, AWF Poznań.
a time structure of training. The analysis can be carried
out in a quantity and quality area which will be especially
useful in comparing training loads realized by different
athletes, the same athlete in different time, especially
confronted with achieved sports result.
Presented results ilustrate how the loads in Canadian
canoeists` training macrocycle proceeded. One can notice a specific waving of the loads resulting from changing
applied training means in relation to seasonality of a discipline, their capacity and intensity. It can be suggested
that the loads were realized according to training assumptions and led to achieving planned sports goals.
6. Sozański H., (1999), Podstawy teorii treningu sportowego. COS,
Warszawa
7. Strzelczyk R. Wachowski E., Konarski J., Kubiak M., (1999),
Charakterystyka sprawności fizycznej kadry narodowej w hokeju
na trawie. Trening, Nr 2-3 , s. 57-65.
8. Strzelczyk R., Konarski J., Karpowicz K., Janowski J., (2001),
Changes in the speed endurance of Field Hockey Players during
the preparatory period to the Olympic Games – Sydney 2000, Book
of abstract, Sport Kinetics ‘2001, Tartu, Estonia.
9. Wołkow N. J., (1971), W poszukiwaniu naukowych podstaw teorii
treningu. Warszawa.
98
Testing endurance capacity – how valid and reliable
Hartmann, Ulrich
Department for Theory and Practice in Sport, Faculty of Sport Science, Munich, Germany
D
uring endurance testing decisive parameters for
interpretation are “endurance capability” / “anaerobic threshold” (power output at 4 mmol/l lactate
(P4)), maximum power output during the last/exhaustive
step (Pmax), (maximum) lactate concentration after
work-load, cardiac-rate and, if at all, parameters of the
gas-exchange-metabolism. Traditionally from the determination of P4 the so called “aerobic capacity” is estimated, and from measuring Pmax “anaerobic capacity” is
indicated. - Both assumptions are incorrect: By the use
of post exercise simulations the metabolic background of
given test results will be demonstrated.
1st it is to conclude that many of the common test
proceedings and the way how they are used for interpretation are partly or in total not fulfilling the quality
criteria of validity and reliability. For a differentiate
interpretation more detailled testing proceedings would
be necessary. 2nd it can be seen how terminology of “training science” is used in practice and particular practice
aims and methods. This is also caused in the dominant
phenomenological description of performance demand
without much respect to biology. It will be discussed that
high performance in competition can be explained by
different metabolic patterns. Based on those explanations
in conjunction with specific effects of adaptation possible maladaptations can be understood more easy.
99
New trends in performance analysis
Hartmann, Ulrich
Department for Theory and Practice in Sport, Faculty of Sport Science, Munich, Germany
E
lite sports training is intended to improve performance to the highest level possible. According
to Roux the mechanisms of load/adaptation are
based on general biological principles. Following textbook opinions, adaptations provoked by physical exercise
are based on the model of over-/supercompensation.
Consequences deriving from this approach regarding
physical training are expressed by various descriptions. Hereby the aspects of load/adaptation are mainly
demonstrated from a phenomenological point of view.
The model of supercompensation is exclusively based on
the consumption of muscular glycogen-deposits and can
be seen at best as a model used didactically.
However, certain limits exist which impairs maximal
functional capacity in highly trained athletes. Cellular
substructures (myofibrils, mitochondria etc.) consist
of relative short living proteins with a half-life time of
about 10-30 days. Therefore the maintenance of the
cellular structure depends on a steady state of protein
synthesis and degradation during the cell-life time. The
daily turnover of proteins is estimated about 3-4% of
the protein cell content and increases with the average
functional load. Active tissues like muscle cells are able
to compensate increased functional loads by (sub)structural hypertrophy, which establishes a new equilibrium
between protein mass and average functional load. The
resulting enhancement of the maximal functional capacity and power output is the base of the gain of sports
performance induced by regular training.
100
Sporcularda ayakkabı seçimi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Karahan
Marmara Üniv. Tıp Fak. Ortopedi A.B.D. Voleybol A Milli Takım Doktoru
Önemi gözardı edilemez ...
• Sporun gerektirdiği aktivitelerin yarattığı streslere
karşı koyabilme
• Maksimum potansiyel elde edebilme
• Ek sorun yaratmaz
• Varolan sorunlara çözüm getirir
• Ayağında ayakkabı olduğunu hissettirmez
• Ayakla ilgilenen doktorların muayene ettiği
hastaların %15’i yanlış ayakkabı kullanımına bağlı
rahatsızlıklardan şikayetçidirler.
• A.B.D.’De 1994 yılında spor ayakkabıları için 7.8
Milyar dolar harcanmış.
Aşırı supinasyonda ayak
Peki hangisini alalım ?
• Bu tür ayaklar da çok serttir. Ayağın yere teması ile
gelişen şoku yetereince ememezler. Bu tür ayaklarda
stres kırıkları daha çok görülür. Bu tür ayaklar
nüfusun ancak % 1’inde görülür.
• Şoku emmeye yarayacak nitelikte daha yumuşak
ayakkabı kullanılması gereklidir.
Ayakkabı alırken biyomekaniğe ek olarak ayakkabıları
da tanımak gereklidir.
• Kalıp
• Sırt
• Sırtın tabana tutturulması
• Taban
• Biçim
Nike? Asics-tiger ? Saucony ? New balance ? Ryka ? ? ?
Avia ? Adidas ? Reebok ? ? Converse ? Etonic ?
Kalıp
Ayak ve ayakkabı uyumu
• Ayağımızı tanıyalım - biyomekanik
• Ayakkabımızı bilelim – sağlamlık, dayanıklılık vs…
Ayak biyomekaniği- pronasyon ve supinasyon
• Topuğun yere değmesiyle pronasyon başlar. Ayağın
yere temas şokunu emmesini sağlamak üzere içe
dönmeye başlaması – bu aşamada esneklik önemlidir.
• Ayağın vucüdumuzu ileri atmaya hazırlanmasıyla
birlikte supinasyon başlar. Bu aşamada ayağın yere
sağlam basması gerekir ki parmaklarımızın ucunda
kendimizi ileri atabilelim.
Aşırı pronasyonda ayak
• Taban çökmesi olan kişilerde bulunur. Ayak altındaki
yüzeye uyum sağlar ve ayağın yere teması ile birlikte
şoku emerler ancak ayak stabil - sağlam değildir.
Nufüsün %50’sinde pronasyonda ayak görülmektedir.
• Ayağa destek verecek nitelikte sert ayakkabı
kullanılması gereklidir
•
•
•
•
•
Ayakkabı yapımında en önemli aşama
En büyük farklılıklar ön ayak ve topuk çapında olur
Normalde 7 derecelik içe dönüktür
Düz kalıplar taban çökmesinde destek sağlar
Içe dönük kalıplar daha fazla harekete izin verir
Sırt
•
•
•
•
•
•
•
Deri
Kauçuk
Plastik
Yumuşak naylon
Pvc kaplı kumaş
Polilüretanlı kumaş
Kot kumaş
Taban
• Kauçuk (en sık)
– Karbon katkılı
– Stirenbutadien katkılı
– Mikrohücresel (mcr)
• Etil-vinil asetat (eva)
101
• Poliüretan
• Naylon
• Deri
Biçim
• Düz olanlar daha stabildir
• Muz şeklinde olanlar daha fleksible
Aşırı pronatör - taban çökmesi olanlar
• Tek parça sırtlı
• Düz
• Poliüretan tabanlı
Orta grup ayaklar
• Kombinasyon sırtlı
• Yarım kıvrımlı
• Eva tabanlı
• Sürekli yaptığınız sporu yaparken giyeceğiniz çorabı
giyiniz
• Büyük ayağınızın en uzun parmağının ucu ile ayakkabının ucu arasında bir parmak eni mesafe olmalı
Sonuç olarak ayakkabınızı alırken:
•
•
•
•
Ayağınız yanlarda taşmamalı
Günün sonunda ayağınız en şiş halindeyken deneyin
Her ikisini de giyip, mağazanın içinde dolaşın
O anda rahat olan ayakkabıyı alın, daha sonra
rahatlayacağını düşünmeyin
• Eğer herhangi bir spor ile haada 3 defadan fazla
uğraşıyorsanız o spora özgü ayakkabıları giyiniz
Ayakkabılar spora özgü olarak 7 grupta
toplanmışlardır
Aşırı supinatör - sert ayaklar
• Sırtın tabana dikildiği
• Kıvrımlı
• Eva tabanlı
•
•
•
•
•
•
•
Herşeyin en’i olan ayakkabı yoktur
Koşu, antreman, yürüyüş
• En iyi ayakkabı bile tabanından başlayarak
bozulacaktır.
• 500 Ila 1000 km koştuktan sonra değiştirmeniz
gereklidir.
• Ayağınızın biyomekaniğine uygun ayakkabı
Ayakkabı almanın kolay bir reçetesi de yoktur.
•
•
•
•
•
•
En önemli kriter rahat hissetmek
En pahalı ayakkabı en iyi ayakkabı demek değildir
Herkesin ayağı farklıdır
Zaman içinde ayağınızın boyutu değişebilir.
Her zaman deneyin
Yapacağınız aktiviteyi gözönünde bulundurun
Ayakkabı alırken 7 noktayı gözönünde
bulundurmak gereklidir.
•
•
•
•
•
•
•
Stabilite
Dayanıklılık
Bulunabilirlik
Fiyat
Kalite kontrol
Tabanlık yerleştirmeye izin verebilmesi
Özel noktalar içermesi
Sonuç olarak ayakkabınızı alırken :
• Parmaklarınızı oynatabilmelisiniz
• Topuğunuz sağlam oturmalı aşağı yukarı kaymamalı
Koşu, antreman, yürüyüş
Kort sporları (tenis, basketbol, voleybol)
Atletizm
Saha sporları (futbol)
Kış sporları
Açıkhava sporları
Özel sporlar
–
–
–
–
–
Yumuşak sırt
Güzel şok emici özellik
Tabanda yuvarlanma özelliği
Hafif
Esnek
Kort sporları (tenis, basketbol, voleybol)
• Çoğu kort sporlarında yandan yana hareket yapılır.
Bu nedenle tabanı çok sağlam olmalıdır.
Saha sporları (futbol)
• Çivili
• Sert naylon taban
• Stabil
Atletizm
• Kişi biyomekniği,
• Antreman tekniği
• Yürüme paterni
Kış sporları
• Ayakbileğine destek olmalı
Özel sporlar
• Golf
• Aerobik
• Bisiklet
102
Sports drinks: do they work?
Scott K. Powers
Department of Applied Physiology and Kinesiology, Center for Exercise Science, University of Florida, Gainesville, Florida. USA
P
rolonged periods of endurance exercise results
in an increase in body temperature and a loss of
both body fluids and electrolytes. Further, it is well
known that exercise-induced dehydration has a negative
impact on endurance exercise performance. Fluid intake
during exercise can assist in maintaining plasma volume
and minimize exercise-induced increases in body temperature. Moreover, the addition of electrolytes to ingested
fluids helps to maintain plasma volume and reduces the
risk of exercise-induced electrolyte imbalances. Finally, a
large volume of studies over the past two decades have
shown that carbohydrate ingestion during exercise can
improve endurance exercise performance. By discussing
research in the area of fluid and carbohydrate eplacement during sports, it is hoped that this tutorial lecture
will serve as a stimulus for the better management of
hydration in athletes.
103
Spor pazarlaması
Hasan Birol yalçın, Ph.D.
Abant İzzet Baysal Üniversitesi – BESYO -Antrenörlük Eğitimi Bölümü, Bolu
S
por alanında yaşanan gelişim ve değişim beraberinde bir takım yenilikler de getirmektedir. Bu yeniliklerden biri olarak spor pazarlamasının ekonomik
hayata dahil olması gösterilebilir. Elbetteki ekonomik bir
faaliyet olarak spor ürün /hizmetlerinin pazarlanmasında
diğer ürün/hizmetlerde olduğu gibi (dayanıklı tüketim
malları ya da tatil-eğlence gibi hizmetler) pazarlama
tekniklerinden yararlanılması kaçınılmaz olmuştur. Spor
pazarlaması Mullin, Hardy ve Sutton (1993) tarafından,
spor tüketicilerinin istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için,
planlı bir şekilde ortaya konan etkinliklerin, üretici ve
tüketici arasındaki değişim işlemlerinin bir bütünüdür
şeklinde tanımlanmaktadır. Spor pazarlaması, pazarlama
prensiplerinin spor ürünlerine ve spor ile bütünleşerek
pazarlanan spor ile ilgisi olmayan ürünlere uygulanmasıdır.
Spor olayının ve etkinliklerinin pazarlamasının müşteri
hizmetleri açısından farklılık göstermesi, tüketici ihtiyaçlarının ve bu alandaki rekabetin artması nedeniyle “Spor
Pazarlaması” yeni bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır.
Günümüzde spor pazarı milyar dolarları aşan bir bütçeye ulaşmıştır. Bu pazardaki şirketler de daha büyük pay
alabilmek için yeni stratejiler geliştirmektedir. Bu nedenle
spor pazarı diğer pazarlama alanlarından ayrılarak kendine özgü yapısı ve politikası ile pazarlama dünyasında
kendine yer edinmiştir. Endüstriyel spor tüketim ürünlerinin pazarlaması, diğer tüketim ürünlerinin pazarlama
süreçleriyle benzerlik gösterir.
Sporun ve spor endüstrisinin gelişmesi; spor olaylarına
katılım, medyada tanıtılması, istihdamdaki büyüme ve
global pazardaki büyüme ile gerçekleşebilir. Bu gelişmenin
belli başlı sebepleri arasında, sporla ilgili bilgilerdeki artış,
sporla ilgili programlardaki gelişme, spor hizmeti sunulan
nüfus ile birlikte örgütlerdeki artış, yeni istihdam alanlarının ortaya çıkması, teknoloji kullanımının artması, spordaki başarının siyasal bir güç olarak kullanılmaya başlaması,
sporun uluslararası reklam aracı olarak görülmesi, spordaki
endüstrileşme, spor-sağlık ilişkisinin önem kazanması ve
sosyo-psikolojik faktörlerin ön plana çıkmış olması sayılabilir (Yalçın, 2001; Chelladurai, 1999; Slack, 1997; Pitts &
Stotlar, 1996, Dickson, 1993; Mullin, Hardy & Sutton, 1993;
Dickson, 1993). Yukarıdaki gelişmeler dikkatlice izlendiğinde, sporun evrensel boyutlara ulaşmasında ve yaygınlaşmasına spor pazarlamasının önemi açıkça görülebilir.
Dünyada hemen hemen her alanda yaşanan ekonomik
kalkınma pazarlama fonksiyonu ile birlikte daha güçlü bir
ivme kazanmıştır.
Spor bilimlerindeki bu önemli gelişmeler paralelinde
spor endüstrisinde de bir takım yeni gelişmeler ortaya
çıkmıştır. Bu gelişmeler Tablo-1’de ayrıntılı olarak gösterilmiştir.
Spor endüstrisindeki bu artışın daha net ortaya konulabilmesi için spor endüstrisinin anlaşılır bir biçimde
tanımlanması ve spor endüstrisindeki artışın bilimsel
bir yaklaşımla incelenmesi kaçınılmazdır. Spor endüstrisi
merkezinde spor olan, sporla ilgili farklı ürün ve alıcıların
olduğu bir endüstridir. Spor ürünleri kapsamında fitness,
rekreasyon, serbest zaman etkinlikleri ile bu faaliyetleri
tüketen iş dünyası ve tüm nüfus içerisindeki bireyler yer
almaktadır (Pitts & Stotlar, 1996). Spor endüstrisi öyle bir
sektördür ki; müşteriye sunulan spor, fitness, rekreasyon,
serbest zaman etkinliklerini, spor araçlarını, hizmetleri,
104
Tablo 1. Spor endüstrisine geçmişte, günümüzde etki eden ve
gelecekte etki edecek olan faktörler
1. Yeni ve farklı sporlarda fitness ve rekreasyon etkinliklerindeki
artış.
2. Sunulan spor aktivitelerinin sayısındaki artış.
3. Spor magazini ve sporla ilgili basım yayımda ki artış.
4. Serbest zamandaki artış.
5. Yaygın ve görsel medyadaki artış.
6. 70’lerde başlayan fitness için spor patlaması.
7. Tesis, sportif etkinlik ve katılım sayısındaki artış.
8. Sporla ilgili araçların ve hizmetlerin değişik spor segmentlerindeki
artış ve genişleme.
9. Profesyonel düzeydeki spor fitness ve rekreasyonel
aktivitelerdeki artış.
10. Tek amaçlı tesislerden çok amaçlı tesislere geçiş.
11. Toplumun farklı kesimlerindeki spor fırsatlarındaki artış.
12. İş dünyasındaki sponsorluk ve parasal desteğin artışı.
13. Sporla ilgili ürün tanıtımındaki artış.
14. Spor eğitimindeki artış.
15. Spor ekonomisindeki artış.
16. Spordaki teknoloji artışı.
17. Sporun tüketim nesnesi haline gelmiş olması.
18. Spor endüstrisinde pazarlama.
19. Spor yönetimindeki yeterlilik kriterleri.
20. Sporun ve spor endüstrisinin globalleşmesi.
Kaynak: PITTS, G. Brenda & STOTLAR, K. David. (1996). Fundementals Of Sport
Marketing. Morgantown, WV: Fitness Information Technology, Inc. s: 7.
kişileri, yerleri ve düşünceleri kapsamaktadır (Pitts &
Stotlar, 1996).
Spor alanında yaşanan gelişim ve değişim beraberinde bir takım yeniliklerde getirmektedir. Bu doğrultuda,
ekonomik kalkınma ile pazarlama arasındaki çok yakın
ve olumlu ilişki göz önünde tutulursa, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde pazarlama sistemlerinin yetersiz
ve eksik kaldığı ve sonuçta spor sektöründe önemli
kayıplara neden olduğu söylenebilir. Ülkemizde özellikle
spor alanında profesyonel yöneticilere yeterli oranda ve
sorumlulukta görev verilmemesi, pazarlama biliminin
çok kısa bir geçmişe sahip olması ve spor pazarlamasının ilkelerini hayata geçirmeyi geciktirdiği söylenilebilir
(Budak ,1983).
Oysaki spor, ekonomi ve endüstrideki konumu nedeniyle bir ürün niteliği göstermektedir. İşte bu yüzden spor
pazarlamanın amacı amaçlarına ulaşabilmesi için bilimsel ve sistematik araştırmalara ihtiyaç vardır. Çünkü spor
pazarlamasının amaçlarından bir tanesi de spor tüketicilerinin istek ve ihtiyaçlarını belirleyerek, bunlara çözüm
yolu üretmektir. Bunun için de spor pazarlama strateji
ve programlarının uygulanması için bilgiye ve veriye
ihtiyaç duyulur. Pazarlama araştırmasının görevi, ihtiyaç
duyulan bilgiyi değerlendirmek ve güncel, güvenilir bilgileri hızla ulaştırmaktır. Spor pazarlama araştırmaları spor
tüketicisi, çevre ve pazarlama karması hakkındaki bilgileri sağlayarak belirsizliği azaltmaya çalışır. Belirsizliğin
azalması gerçekçi kararların alınmasını kolaylaştırır.
Belirsizliğin olması, verilecek kararın güvenirliğini azaltır
ve riski arttırır.
Kısaca, spor tüketicilerinin profillerini, onların davranışlarını ve spor yönetimindeki spor kavramını anlamak
spor yöneticileri ve spor pazarlamacıları açısından son
derece önemlidir. Aksi takdirde, ellerinde yeterli derecede spor endüstrisi ve spor tüketicileri hakkında bilgileri
olamayan spor yöneticileri ve spor pazarlamacılarının
çalışmaları olumsuz yönde etkilenebilecektir.
Günümüzde artık birçok alanda mikro düzeyde
yapılanma ve uygulamalar bir ihtiyaç haline gelmiştir.
Pazarlama ve özellikle de “Spor Pazarlaması” alanında da
durum pek farklı olmamakla birlikte; çağdaş teknikleri,
araç ve gereçleri kullanan yapılar yaşamlarını sürdürmekte, diğerleri ise gelişen ve değişen bu durum karşısında
yenilgiye uğrayabilmekte ve silinip gidebilmektedir.
Tüketici profilleri kullanılarak etkili bir pazarlama
karmasının oluşturulması sağlanmakla birlikte, spor
endüstrisi içerisinde yer almak isteyen bir işletme için
ürün/hizmet seçiminden, fiyat, yer ve tutundurmaya
kadar stratejilerin belirlenmesine rehberlik edecek bilimsel alt yapıyı oluşturulabilecektir. Oysa ki, sistemli, sürekli
ve bilimsel temele dayanmayan bilgi veri tabanları olmadığında örgütler çok zor durumda kalmaktadırlar (Yalçın,
2001). Mevcut yapılanma incelendiğinde, farkında olsun
ya da olmasın her yöneticin bir bilgi merkezi durumunda
olduğu görülmektedir. Bazı örgütlerde, bu bilgi merkezi
konumunun sınırları belirlenmiş, formel bir bilgi sistemi
bulunmakla beraber sistem informel işleyişe sahip olabilir. Böyle sistemler kişilere bağımlı olup kişilerin görevden ayrılması veya görevinin değişmesi durumunda bir
başka biçime dönüşme tehlikesi ile karşı karşıyadır (Kaya,
1982).
Bir başka deyişle, başarıyı sürekli kılmak ve tesadüflerden kurtulmak için çağdaş bilim ve teknolojinin gereklerine uymak zorunluluğu da bir gerçektir (Kurtuluş,
1981). Bu doğrultuda literatür incelendiğinde, pazarlama
araştırmalarının yönetime sağladığı faydalar şu şekilde
sıralanmaktadır.
1- Pazarlama problemlerinin varlığını ve onları yaratan
faktörleri ortaya çıkarır.
2- Alınacak kararların riskini azaltır ve rasyonelliği
sağlar.
3- Yönetimin, tüketici ihtiyaç ve isteklerini öğrenmesini ve böylece üretilen mal ve hizmetlere talep arasında
uygunluğu sağlar.
4- Yeni mamul ve piyasalar ile, mevcut mamuller için
yeni kullanım imkanlarının keşfini ve böylece satışların
artmasını sağlar.
105
Şekil 1. Pazarlama Bilgi Sistemi
Kaynak: MULLIN, J. Bernard ., HARDY Stephan., & SUTTON Wiiliam A. (1993). Sport Marketing. Champaign, IL: Human Kinetics Publishers. s. 95.
106
Şekil 2. Satınalma kararı sürecinin aşamaları
Kaynak: MUCUK, İsmet. (1998). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi, s.82.
5- Satış faaliyetlerinde başarı derecesini ve yetersizlikleri belirleyip, etkinliği artırmaya yardımcı olur.
6- Mal ve hizmetlerle ilgili tüketici tercihleri için veri
sağlayıp teknik araştırmayı yönlendirir.
7- Uygulanan pazarlama metotlarının etkinliğini ölçmek
ve en uygun metotların seçimini sağlamakla pazarlama
masraflarından tasarrufa olanak verir (Mucuk, 1998, s.60).
Yukarıda bahsedilen bu faydalar hiç bir örgüt için
yadsınamaz. Pazarlama araştırmaları bu kadar önemli
iken, bu araştırmalar sırasında kullanılacak bilgi toplama
sistemleri de o derecede önemlidir. Bilgi toplama sistemlerinin teorik modeli Şekil-1’de sunulmuştur.
Bütün bunlara ek olarak, genel pazarlama ilkelerinden
ve içeriğinden yola çıkılarak, günümüzde; yapılan tüketici analizleri yolu ile ürün satışlarında sağlanan artışlar,
genel tüketiciden, müşteri oluşturma aşamasında etkili
olan gizli gücün tüketici analizlerinin yapılması ve bilgi
bankalarının oluşturulmasının olduğu kaçınılmaz bir
gerçektir. Fakat, yapılan literatür taraması sonucunda;
genel pazarlama alanında araştırmalar yapılmış olmasına
rağmen ülkemizde spor pazarlaması alanında yapılan
çalışmaların oldukça sınırlı olduğu görülmüştür.
Tüketici analizlerinin yapılabilmesi ve bilgi bankalarının oluşturulabilmesi için tüketici satınalma karar süreçlerinin bilinmesi ve karar verme süreçlerine etki eden
faktörlerin ortaya konulması da gerekmektedir. Bilimsel
veriler ışığında yapılacak olan spor pazarlaması ile ilgili
eylem planları ve uygulamaları yoluyla önemli ölçülerde isabetli kararlar verilebileceği de gözden uzak tutulmamalıdır. Tüketici satınalma karar sürecine etki eden
faktörler ve bu faktörlerin birbirleri ile ilişkileri aşağıda
gösterilmiştir (Şekil-2).
Şekil–1.2’de tüketici satınalma kararlarına etki eden
faktörlerin davranış bilimleri ile yakın ilişkisi açıkça
görülmektedir. Tüketici konumundaki bir bireyin karar
verme durumunun açıklanması oldukça zor ve karmaşık bir süreçtir. Bu karmaşık sürecin açıklanabilmesi
için davranış bilimlerinden yararlanılmaktadır. Sosyal,
Psikolojik ve Kişisel Faktörlerin tüketici konumunda olan
bir bireyin davranışlarını yönlendirmede etkileri oldukça
belirgindir. Pazarlamacı açısından bu durumun kontrol
edilmesi mümkün olamamaktadır. Ancak bu üç faktörün
olası etkilerini de gözden uzak tutmadan pazarlamacılar
çalışmalarına yön vermelidir
Şekil–2’de tüketici satınalma kararlarına etki eden
faktörlerin davranış bilimleri ile yakın ilişkisi açıkça
görülmektedir. Tüketici konumundaki bir bireyin karar
verme durumunun açıklanması oldukça zor ve karmaşık
bir süreçtir. Bu karmaşık sürecin açıklanabilmesi için davranış bilimlerinden yararlanılmaktadır. Sosyal, Psikolojik
ve Kişisel Faktörlerin tüketici konumunda olan bir bireyin
davranışlarını yönlendirmede etkileri oldukça belirgindir.
Pazarlamacı açısından bu durumun kontrol edilmesi mümkün olamamaktadır. Ancak bu üç faktörün olası etkilerini
de gözden uzak tutmadan pazarlamacılar çalışmalarına yön
vermelidir.
Bu faktörlerden Kişisel Faktörler çalışmamızın odak
noktasını oluşturmaktadır. Kişisel faktörler; demografik
ve durumsal faktörler olarak ele alınabilir. Demografik
faktörler; yaş, cinsiyet, medeni hal, gelir, eğitim durumu
gibi bireysel niteliklerdir. Bir spor ürününe evli ve çocuklu
ailelerin bireyleri ile bekar olan kişilerin göstereceği ilgi
Şekil 3. Spor tüketimi açısından tüketici profili belirlenirken kriterler
107
108
arasında farklılıklar olabilir.
Durumsal faktörler ise kişinin gelirlerinde olabilecek
artış ya da azalışlar, artışla birlikte yeni harcama kalemlerinin belirlenmesi, azalışta ise tasarruf yapılması olarak
açıklanabilir. Ülkemizde yapılan 2001 Avrupa Basketbol
Şampiyonası ve şampiyona ile gelen heyecan fırtınası
basketbol maçlarına olan ilgideki artış ve salonlarda milli
takım maçlarını izlemeye karşı ortaya çıkan talep patlaması örnek olarak gösterilebilir. Belirtilen bu özelliklerin
biliniyor olması spor pazarlamacısına kişinin hangi mal
ve hizmetlere ilgi göstereceğinin ip uçlarını verir. İşte bu
bilgiler ışığında mal/hizmet, fiyat, tutundurma ve dağıtım
stratejileri, belirlenen ve bilinen farklılıklara göre planlanabilir.
Bu planlar, örgütlerin olasılıklar yerine isabetli kararlar
alabilmesi için geçerli bilgi ve içeriğe, zamana ve donanıma gereksinimin olduğunun kanıtıdır. Bunun yolu ise
(bilimsel) araştırmalar yapmaktır. Bu bilgileri yerinde ve
zamanında kullanabilmek için, hızlı teknolojik gelişmelere ayak uydurabilecek esnek alt yapının oluşturulması ile
yetişmiş insan gücüne ve o araç gereçleri uygun alanlarda
bir araya getirecek uzman kişilere ihtiyaç vardır. Bu doğrultuda, örgütlenmelerin alt yapı harcamalarının oldukça
pahalı yatırımlar olmasına karşın uygulama sürecinde,
-uzun vadede- fayda sağlama oranı artacaktır.
Genel pazarlama ve spor pazarlaması açısından, satınalma kararlarını etki eden faktörlerin bilinmesinin yanı
sıra satınalma işlevi sırasında geçilen aşamaları ortaya
koymakta o derecede önemlidir. Satınalma işlevi sırasında; (1) ihtiyacın hissedilmesi, (2) satınalma öncesi
araştırmalar, (3) fiyat açısından değerlendirmeler, (4) yer
açısından değerlendirmeler, (5) zaman açısından değerlendirmeler, (6) estetik açıdan değerlendirmeler, (7) kalite
açısından değerlendirmeler, (8) nihai karar aşaması ve (9)
satınalma ve kullanım sonrası değerlendirmeler literatürde
en çok üzerinde durulan basamaklar olarak göze çarpmaktadır (Mucuk, 1998; Erimez, 1996; Cemalcılar, 1987;
Karafakıoğlu, 1980). Her birey tüketici olarak belirtilen
aşamalardan geçer. Tüketici analizlerinde vurgulanması
gereken önemli bir başka nokta da gerçek satınalmayı
kimin yaptığı yanında, alım kararını kimin etkilediği de
önemlidir (Mucuk,1998).
Ülkemizde özellikle spor alanında profesyonel yöneticilere yeterli oranda ve sorumlulukta görev verilmemesi
(Budak,1983), pazarlama biliminin çok kısa bir geçmişe
sahip olması ve spor pazarlamasının ilkelerini hayata
geçirmeyi geciktirdiği söylenilebilir. Etkili pazarlama
programlarının yapılması “Karar Verme Süreçleri”,
“Pazarlama Bilgi Sistemleri”, “Satınalma Kararlarının
Üzerinde Etkili Olan Faktörler” gibi çalışmalarda belirtilen teorilerin bir araya getirilmesi ile mümkün olacaktır.
Bu amaçla, çalışmanın ana temellerini oluşturacak model
Şekil-3’te gösterilmiştir.
Şekil-3’deki araştırma modelinden de anlaşılacağı
üzere, spor tüketimi ve bu tüketim sonucundaki tüketici
doyumunu etkileyen etmenler ana başlıklar olarak sosyal,
psikolojik, kişisel ve sağlık faktörleri olarak sıralanabilir.
Modelin bundan sonraki aşamasında yukarıda belirtilen
faktörlerin spor tüketim ihtiyacının ortaya çıkmasında
başlıca rolü oynadıkları savı öne sürülmektedir. Bu noktada tüketicilerin sporu ve/veya spor ürünlerini satınalma kararlarını verebilmelerinde pazarlama bileşenlerinin
etkisi ortaya konulmaktadır.
Modelin son bölümünde tüketiciler satınalma kararını
verdikten sonra gerçek spor tüketimini yapmakta ve bu
tüketim sonucunda yaşadıkları deneyimleri tüketicilerin doyum durumlarını olumlu veya olumsuz yönde
etkilemektedir. Eğer tüketicilerin yaşadıkları deneyim
olumlu ise spor tüketimini tekrar yapmakta, olumsuz
ise doyumsuzluk neticesinde yapılan spor tüketiminden
vazgeçilmektedir (Terekli, Erkan, Heper ve Katırcı, 2000).
Burada ayrıca belirtmek gerekir ki, olumsuz deneyim
sonucunda tüketiciler var olan spor tüketim ihtiyacını
karşılamak için tekrar pazarlama bileşenleri bölümüne
giderek kendileri için uygun olan bir başka satınalma
kararını vermeye çalışabilirler.
Gelişen pazarlama stratejileri üretimin başlangıç
noktasından tüketim sonuçlandırılıncaya kadar geçen
bir süreci kapsamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, spor
alanında da hedef pazar sunulan spor hizmetinin (ürünün) bir özelliği olarak, bilimsel araştırma yöntem ve
tekniklerinden yararlanılmalıdır. “Tüketici Profillerinin”
ortaya çıkarılması yoluyla spor ürünün tüketiminin
artırılabileceği, bu yolla faaliyet gösteren (spor hizmeti
sunan) organizasyonların (spor kulüplerinin) değişen
koşullara uyabilen ürün ve hizmet düzenlemeleri yaparak, ekonomik yönden güç kazanacağı, kar sağlayacağı,
aynı zamanda sportif performans açısından da olumlu
etkileri olacağı söylenebilir.
Pazarlama bileşenleri
İşletmeler, pazarlama faaliyetlerini yürütmek için,
değişik araçlardan yararlanmaktadır. Bunlara pazarlama bileşenleri ya da araçları denmektedir. Bu bölümde,
ürün (mamul), dağıtım (yer ya da bulunabilirlik), fiyat,
tutundurma (promosyon, satış arttırıcı çabalar) ve halkla
ilişkiler sırasıyla açıklanmaya çalışılmıştır.
Ürün (Mamul)
Dikkat çekmek, edinilmek, kullanılmak, bir arzu veya
gereksinimi doyuma ulaştırmak maksadıyla tüketim
amaçlı pazara sunulan herşeye ürün (mamul) denilir
(Ese, 2000, s.28)
Ürün (Mamul) değişkeni ile ilgili olarak; yönetimin
temel görevi, pazarlanabilir mal, hizmet ya da fikri planlamak ve geliştirmektir. Ürünlerde (mamullerde) değişiklik
yapılması, yeni ürünlerin (mamullerin) geliştirilmesi, üretilecek malın kalitesi, çeşitleri, stil, marka, ambalaj, garanti ve benzeri çeşitli kararların alınması ürün bileşeninin
temelini oluşturmaktadır (Hatipoğlu, 1995).
Genel olarak pazarlama açısından ürüne ve hizmete
yaklaşımlar ise şu şekilde ortaya konulmaktadır Ese
(2000), Mucuk (1998) ve Cemalcılar’a (1987) göre ürün
(mal); bir dizi fiziksel ve kimyasal özelliğin kolaylıkla
görülecek veya elle tutulacak şekilde bir araya toplandığı
bir nesnedir. Oysa ki, “hizmetler, doğrudan satışa sunulan
ya da malların satışıyla birlikte sağlanan eylemler, yararlar
ya da doygunluklardır veya hizmetler, mallardan bağımsız olarak tüketicilere ve örgütlere satıldığında, ihtiyaç ve
istek doygunluğu sağlayan eylemlerdir.
Günümüzde bir çok ürün tek başına bir anlam taşımadığı da görülmektedir. Ürünler bazı tamamlayıcı ürün
veya destekleyici hizmetlerle anlam kazanırlar (Ese,
2000). Genel pazarlama açısında ürün/hizmetle ilgili
açıklamalardan sonra spor ürünü ya da hizmetleri ele
alınmıştır.
Spor artık kendi pazarını, tüketicisini yaratma eğilimi
içersindedir. Ürettikleri mal ve hizmetleri pazarlayacak
tüketici kitlesini yaratma çabaları içinde oldukları bilinmektedir. Ancak ürettikleri ürünleri/hizmetleri pazarlayabilecekleri kitleyi yaratıp, kolayca biçimlendirdiklerini
söyleyemeyiz. Spor pazarlamasına konu olan spor ürünün tanımlanması sınırlarının netleştirilmesi gerekmektedir ki spor ürünün pazarlamayla ve özel olarak da spor
pazarlamasıyla olan ilişkileri açıklanabilsin ve çeşitli
pazarlama araçları yoluyla ekonomideki yerini alabilsin.
Literatürde spor ürününün tanımlanmasında farklı yaklaşımlara rastlanmaktadır. Bunlardan birisi de
Biçer’dir. Biçer (1994) çalışmasında; spor olgusunu genel
olarak açıkladıktan sonra, spor ürününün tanımlanması
ve spor olgusunun ekonomideki yerini alış biçimi üzerinde durmaktadır. Profesyonel spor yöneticiliği kavramının
teorik çerçevesini ortaya koymuş, bir örnek model olarak
Enka Spor Kulübü Sadi Gürçelik Tesisleri’ni incelemiştir.
Yaptığı bu çalışmada Biçer (1994) spor ürününü şu şekilde açıklamıştır;
...sporu meslek olarak yapan insanların zihinsel, bedensel, ve ruhsal işlevlerinin oyunlaştırıp benzetici bir yolla
oyun oynama olarak tanımlanabilir. Belirli kurallar altında sporcular kendilerini izleyen taraftarlara bedensel ve
zihinsel aktivitelerini sunarlar. İster birey olarak, ister
takım halinde spor yapılsın ürün o anlıktır. Depolanamaz.
Saati ve zamanı belli bir mekanda bireylerin ortak bir
amaç doğrultusunda bir rol paylaşımı yaparlar. Amaç,
kazanmak üstüne kuruludur. Kazanmak için uzun zaman
gerektiren çalışmalar yapılır. Takım sporlarında bireysel
gelişimlerin yanında, kişilerarası uyum da ön plandadır.
Bir armoni gibi takım oyuncularının diğer bir değişle
grup üyelerinin grup amaçları doğrultusunda hareket
etmesi beklenir. Eğer bireysel spor ise bireyin zamana,
dirence ve bir kuvvete karşı daha önce belirlenen kurallar
doğrultusundaki mücadelesi olarak görülür (s.47-48).
Yukarıda spor ürünü sportif performansa eşdeğer olarak ele alınarak yarışma sporlarına vurgu yapılmaktadır.
Oysa ki, spor ürünü kavramının yelpazesi daha geniştir.
Spor ürünü, her ne kadar sportif faaliyetleri üreten ve
tüketen bireyleri içerse de, bu faaliyetleri üretirken ve
tüketirken kullanılan her bir araç-gereç ve tesisler spor
ürünü kapsamında değerlendirilmelidir. Kısaca, sporun
her bir etkinliği ve spor yapabilmek için kullanılan her
bir malzeme için bir spor üründür diyebiliriz.
109
Pazarlama açısından ürünün/hizmetin ne kadar süre
ile ne kadar miktarda tüketileceği gibi sorulara net bir
yanıt vermek her zaman mümkün olmayabilir. Genellikle
bu sorulara yanıt verebilecek kişilerin yine pazarlama
yöneticileri olduğu kabul edilmesi gereken bir gerçektir. Elbette yine pazarlama konusunda uzmanlara göre
ekonomik faaliyetler içerisinde ürünün/hizmetin tüketilmesinde değişiklikler olduğu gözlenmiştir. Bu değişikler
ürünün hayat seyri olarak tanımlanmıştır. Pazarlama
açısından, ürünün geçtiği aşamalar; (1) Geliştirme; (2)
Tanıtım (Sunuş); (3) Gelişme (Büyüme); (4) Olgunluk; ve
(5) Gerileme (Düşüş) şeklinde gerçekleşir (Mucuk, 1998;
Erimez, 1996; Cemalcılar,1987).
Rekabetin yoğunluğu, dengelerin oldukça hassaslaşmasına neden olmuştur. Ürünün yaşam dönemini uzatmak
için imajın çeşitli tutundurma faaliyetleri ile desteklenmesi gerekir (Erimez, 1996). Ürün/hizmet konusunda
değinilmesi gereken bir nokta da, ürünün/hizmetin
tüketiciler üzerinde etkili olabilecek özelliklerinin saptanmasıdır. Mucuk’a (1998) göre pazarlama yöneticileri;
ürünlerin (Mamullerin) tüketiciler üzerinde etkili olabilecek özellikleri araştırılmalı ve bu araştırmalara göre
ürün politika ve stratejileri yönlendirilmelidir. Bu suretle,
pazarlama yöneticisi hangi ürünlerin ne miktarda ve ne
kalitede üretilmesi konusunda söz sahibi olabilmektedir.
Aynı amaca hizmet edebilen ürünler arasında ya sadece
fiziksel yapı, kalite ve kullanma amacına uygunluk ya da
estetik özellikleri bakımından farklar mevcuttur. Kalite
standartları da, bir ürün politikası sonucudur. Eğer güvenilir kalite imajı yaratılamıyorsa, kalite alıcı için fazla bir
anlam ifade etmez. “Kalite” terimi sadece dayanıklılığı
değil, aynı zamanda stili, modernliği, ekonomik olması ve
benzeri diğer özellikleri kapsamakla birlikte, bazen dayanıklılık önem bakımından geri planda kalabilir (Mucuk,
1998). Bu noktada spor ürününün kalitesini çeşitlilik
açısından ele almak gerekmektedir. Yine Serarslan’ın da
(1990), belirttiği gibi kaliteli spor programlarının, potansiyel katılımcılara sunulması, talebi büyük ölçüde artıracaktır. Elbette ki diğer pazarlama bileşenlerinin etkisi de
gözden uzak tutulmamalıdır.
Yer (Dağıtım Ya Da Bulunabilirlik)
Yapılan literatür taraması sonucunda ürüne ilişkin olarak elde edilen bilgilerden sonra pazarlama bileşenlerinden yere ilişkin olarak elde edilen bilgiler sunulmuştur.
Dağıtım, mamulün üreticiden tüketiciye geçişi sürecindeki aracı kuruluşların saptanması ve mamullerini uygun
pazarlara uygun zamanda ulaştırmak; uygun bir dağıtım
sistemi oluşturarak fiziksel dağıtımın bu kanallarla yapılmasını sağlamaktır (Ese, 2000; Hatipoğlu, 1995).
Spor pazarlaması açısından yer bileşeni ile ilgili olarak
Ekenci ve İmamoğlu (1998); Mucuk (1998); ve Cemalcılar
(1987) spor ürününü hizmet olarak değerlendirdikleri
çalışmaların da “spor hizmetlerinin pazarlanmasında ürünün tüketiciye götürülmesini sağlayan fiziki bir dağıtım
söz konusu olmadığı gibi tüketicinin spor hizmetini kullanmaya gelmesini gerekli kılan bir faaliyet vardır. Çünkü
110
hizmetlerin ve düşüncelerin pazarlanmasında ürünün
fiziksel hareketi yerine tüketiciye hizmetin verilmesi için
bir takım eylemler yapılır” yine Serarslan’a (1990) göre;
spor yerinin ulaşılabilirliği çok önemlidir. Genelde katılımcı, spor yerlerini hemen yakınında istemektedir. Buna
ek olarak, sportif programların pazarlanmasında önemli
etkiye sahip olanlardan birisi de ulaşılabilirliliktir. Sunulan
sportif program ve imkanlardan yararlanmak isteyen bir
kullanıcının oraya varmayı göze alacağı bir uzaklıkta
olmalıdır ve bu mesafe müşteri çekme sınırı olarak kabul
edilebilir. İnsanlar/tüketiciler buradan ne kadar uzakta
ikamet ediyorlarsa onların ilgisini çekecek ortam ve
cazibesinin sabit olduğu durumlarda bile, o tesise gelecek
kişi sayısı daha az olacaktır (Ekenci ve İmamoğlu, 1998).
Burada, sporu yalnızca hizmet türünde üreten kurum ve
kuruluşlar kapsanmaktadır ancak eklemek gerekir ki spor
ürünü artık yalnızca hizmetleri kapsayan bu yaklaşımlardan daha geniş olarak ifade edilmektedir. Şöyle ki, spor
endüstrisi; müşteriye sunulan spor, fitness, rekreasyon,
serbest zaman etkinliklerini, spor araçlarını, hizmetleri,
kişileri, yerleri ve düşünceleri kapsamaktadır (Pitts ve
Stotlar, 1996). Spor ürünü kavramının yelpazesi daha
geniştir. Spor ürünü, her ne kadar sportif faaliyetleri üreten ve tüketen bireyleri içerse de, bu faaliyetleri üretirken
ve tüketirken kullanılan her bir araç-gereç ve tesisler spor
ürünü kapsamında değerlendirilmelidir. Kısaca, sporun
her bir etkinliği ve spor yapabilmek için kullanılan her
bir malzeme için bir spor üründür diyebiliriz.
Fiyat
Bu bölüm de pazarlama bileşenlerinden fiyat ele alınmıştır. Ese (2000) çalışmasında fiyatı; tüketici açısından,
ihtiyaç duyulan belli bir ürün/hizmeti elde edebilmek için
katlanılan fedakarlık, işletmeler açısından ise değişimine
(satmaya) razı olduğu bedel şeklinde tanımlamaktadır.
Pazarlama bileşenleri içerisinde, fiyat gelir sağlayan tek
elemanıdır (Cemalcılar, 1987). Tüketiciler de ürünlerin/
hizmetlerin fiyatlarıyla, satınalma gerçekleştirecek taraflardan biri olarak yakından ilgilenmektedirler. Sportif
programlara katılım için vakit ayırabilecek kişiler, fiyatında kendileri için uygun olmasına özen gösterirler.
Bu bakımdan iyi tanımlanmış fiyat politikaları işletme
amaçlarıyla doğrudan ve yakından ilgilidir. Çünkü fiyatlandırmada işletme açısından sadece karlılık değil, pazar
payını korumak, satışların üst düzeye çıkarılması yanında fiyat dışı rekabet gibi satış hacmiyle ilgili hedeflerde
rol oynamaktadır. Pazar payını korumakla ilgili olarak
Ekenci ve İmamoğlu’nun da (1998) belirttiği gibi, devamlı
müşterilerle ve grup halinde spor programlarına katılanlara indirimli fiyat uygulaması yapılabilir; çeşitli ödeme
kolaylıkları ya da seçenekleri sağlanabilir; hizmete ilginin
çok ya da az olduğu sezon, hafta içi, hafta sonu ve çalışma saatlerine göre farklı fiyat stratejileri uygulanarak atıl
kapasiteyi önlemeye çalışmalar yapılabilir.
Cemalcılar’a göre (1987) fiyat; “Geleneksel olarak fiyat,
tüketicilerin satınalma davranışlarını etkileyen en önemli
etkendir. Ancak günümüz de fiyattan başka etkenler de
giderek önem kazanmaktadır, mal kalitesi, reklam, mala
bağlı hizmetler, vb. Yine de özellikle enflasyon dönemlerinde fiyat, en önemli etkendir” (s.253). Ülkenin ekonomik sistemi, işletmelerin pazarlama eylemleri ve tüketicilerin satınalma davranışları üzerinde, fiyatın önemli etkileri olduğu belirtilmektedir. Cemalcılar (1987), fiyatın,
satınalma davranışlarını etkileme durumunu şu şekilde
açıklamaktadır;
1-Fiyat, ekonomik sistemin önemli düzenleyicilerinden
birisidir.
2-Fiyat, pazarlama eylemlerinin yürütülmesinde önemli
rol oynar.
3-Fiyat, tüketicilerin ürünü/hizmeti algılamalarında
önemli bir ölçüttür. Örneğin, tüketiciler, fiyatı, ürünün/
hizmetin niteliğini (kalitesini) belirleyen bir ölçüt gibi
görürler. Tüketicilerin ürünün/hizmetin niteliğine ilişkin algılarının, fiyatla doğrudan ilişkili olarak değiştiğidir (s.254).
Fiyatın, satınalama davranışlarını bir başka etkileme
şeklide, ürünün fiyatı düştüğünde kalitesinin de düştüğünü düşünen tüketicilerin ürünü ya da hizmeti satınalmayabilecekleridir (Cemalcılar, 1987).
Fiyat bileşeninin satınalma davranışlarını etkilmediği
durumlarında gözönünde bulundurulması ise bilinmesi gereken bir başka önemli noktayı oluşturmaktadır.
Mucuk’a göre(1998) fiyat bileşeni;
Fiyatın, diğer pazarlama faaliyetlerine göre nispi önemi,
büyük ölçüde ülke ekonomisinin içinde bulunduğu
durumla yakından ilişkili olmasından kaynaklanmaktadır. Ülkenin ekonomik durumu iyi ve tüketiciler gelir
bakımından normal durumda ise, fiyat, ürün planlama,
veya tutundurma kadar önemli sayılmayabilir. Buna karşılık enflasyon, durgunluk gibi durumlarda fiyat başarıyı
etkileyen önemli bir etken olur. Ama genelde, artık fiyat,
kaynakların dağılımda çok etkili değildir. Burada ürün/
hizmet özellikleri, marka, reklam ve ürün farklılaştırmanın önemli etkisi vardır (s.158-159).
Pazarlama yöneticisi; mal, hizmet ya da fikri için uygun
fiyat düzeyini belirlemeli; indirimler, krediler, ödeme şartları ve fiyat değişiklikleri konularında en uygun politikaları ve stratejileri kararlaştırmalıdır (Hatipoğlu, 1995).
Promosyon (Tutundurma)
Üretilen satılır yaklaşımının artık geçerli olmadığı ve
ürüne bir değer katılması gerektiği görüşü geçerli olmaya başladığı görülmektedir (Erimez, 1996). Ürüne değer
katma işlemlerinin de promosyon faaliyetleri ile mümkün
olabileceği görülmektedir.
Promosyon; İşletme tarafından, hedef pazara gönderilen ve alıcılarla iletişim kurmak, ürün/hizmetlerle ilgili
bilgiler vererek, işletme yararına gerekli değişiklikleri
yaratmaya yönelik mesajların iletilmesi çabasıdır (Ese,
2000).
Mutlu’ya (1997) göre promosyon; bir kişi, topluluk ya
da kurum tarafından amacın gerçekleştirilmesine, en
uygun yöntem, teknik ve haberleşme, araç-gereçlerinden
111
yararlanma yoluyla hedef grupları bir durum ya da olay
konusunda bilgilendirmek ya da tutum ve davranışa
yönlendirmek amacıyla düzenlenmiş bilinçli çalışmalaradır. Promosyon bir işletmenin gelecekteki, muhtemel
satınalıcılarına, üretimini yaptığı, ürünleri konusunda
en uygun, ikna edici ve bilgi aktarabileceği teknik yöntemlerdir. Satış promosyonu çoğunlukla, diğer unsurlarla
süreklilik arzetmeyen, bir zaman kesiti içerisinde yer alan
veya belirli zaman aralıkları ile etkinlik gösteren ilave
pazarlama çabalarından oluşmaktadır. Promosyon, bir
ürün, kişi ya da organizasyon yapısı için bilgi aktarma
ve etkileme yönteminin ticari amaçlarla kullanılmasıdır.
Promosyonun konusu bir ürün ya da ürün düşüncesidir. Promosyonda hedeflenen, tüketiciyi ikna ederek, o
ürünü/hizmeti almasına çalışmaktır. Bunu gerçekleştirmek için iletişim araçlarından yararlanılır. Kullandığı
yöntem; o ürün/hizmet ya da düşünce hakkında tüketiciyi bilgilendirmek, eğitmek, belirlediği hedef gruplarını,
satışını yaptığı o ürün/hizmeti satınalması ya da düşünceyi benimsemesi yönünde ikna etmek satınalım davranışlarına yöneltmektir.
Bir başka çalışmada modern pazarlama tekniklerinin
kullanılmasının tüketicilerin kendi kontrolleri dışında
satınalma davranışına yönelttiği konusu ile ilgili çalışmada Altunışık ve Mert (2000) tüketicilere yönelik uygulanan pazarlama tekniklerinin olumlu katkıları bulunduğunu belirtmektedirler. Olumlu katkılardan bazıları ise;
(1) satınalma davranışlarında daha bilinçli davranılması,
(2) tüketicilerin bilgilendirilmesi ve eğitilmesi, (3) tüketiciler geleneksel yaklaşımlar dışında çok daha cazip ve
ekonomik satınalma alternatiflerinin var olduğu bilincine varması, (4) tüketim olayının yalnızca bir satınalma
davranışı olmadığı, sosyal yaşantının bir parçası haline
gelmesi şeklinde özetlenebilir.
Hedeflenen pazara işletmenin mamulüyle ilgili olarak bilgi verilmesi, tüketicileri ikna ederek satınalmaya
yöneltecek şekilde sistemli çalışmaların bütünü promosyon olarak tanımlanabilir. Reklam, kişisel satış, tanıtma
ve satış geliştirme şekillerindeki tutundurma yöntemleri
en uygun şekilde planlanıp uygulanmalıdır (Hatipoğlu,
1995). Diğer bir deyişle, “tutundurma, işletmenin ürettiği mal veya hizmetlin varlığını tüketicilere duyuran ve
işletmenin yaşamasını, gelişmesini sağlayan bir pazarlama aracıdır (Ekenci ve İmamoğlu, 1998; Mucuk, 1998;
Hatipoğlu, 1995; Cemalcılar, 1987).
Tutundurma faaliyetlerinin önemi konusu Hatipoğlu
(1995) tarafından şu şekilde ele alınmıştır.
Bilindiği gibi satışları özendirici pazarlama faaliyetlerinin esas amacı, piyasada o mala ya ada markaya olan talebi arttırmaktır. Tutundurmanın günümüzde büyük önem
kazanmasında ve yaygınlaşmasında üreticilerle tüketiciler
arasındaki fiziksel mesafenin artması, nüfus artışı, gelir
artışıyla birlikte tüketicilerin arzu ve ihtiyaçlarının değişmesi, rekabet v.s. rol oynamaktadır. Tutundurma faaliyetleri ile tüketiciye, mallar ve hizmetler hakkında bilgi
verilmekte, tüketicinin tutum ve davranışları istenilen
yönde ise bunun güçlendirilmesi, istenilen yönde değilse
bunun değiştirilmesi amaçlanmaktadır (s.10).
Günümüzde üretim sektörü ürün satışlarını artırmada
sporu bir araç kullanmaktadırlar (Can, Soyer ve Güven,
2000; Erimez, 1996). Özarboy (1996) bir pazarlama bileşeni olan tutundurma açısından sporun kullanılışına şu
şekilde açıklık getirmiştir;
Mal ve hizmet üreten işletmeler sporu bir tutundurma
aracı olarak dünyada çok yaygın olarak kullanmaktadırlar.
Örnek olarak, sponsorluk ve reklam gelirleri organizasyona önemli bir kaynak oluşturmakta ve hediye malzemeler
dışında, bütçeye küçümsenmeyecek oranlarda (%30-40)
para akışına yol açmaktadır (s. 19).
Promosyon faaliyetlerinin olumlu etkilerinin oldukça
fazla olmasına rağmen çok sık aralıklarla kampanyalar
düzenlenmesinin sakıncalıdır. Bu durum ürün/hizmetin,
kalitesiz, değersiz ve satılmayan bir ürün/hizmet olduğu
imajı yaratabilir. Bu konuya açıklık getirmesi açısından,
Okumuş (1998) çalışmasında, indirimli satış yapan mağaza müşterilerinin sunulan ürünlerin kalitesinin yeterli
olmadığını düşündüklerini belirtmektedir. Spor ürün/
hizmet pazarlaması açısından da promosyon faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasında dikkat edilmesi
gereken bir nokta olduğu söylenilebilir. Doğru yöntemlerin kullanılması başarılı olmak için önemli koşullardan
birisidir (Erimez, 1996). Bunun için de pazarlama araştırmalarının güncel ve geçerli bilgileri içermesi gerektiği
ve spor pazarlama tekniklerinin uygun karışımlarının bu
yollarla oluşturulabileceği kaçınılmaz bir gerçekliktir.
Tutundurma çalışmaları, asıl görevi inandırıcı iletişim
olan pazarlama karması araçlarını kapsar. Tutundurma
çalışmaları genellikle dörtlü olarak sınıflandırılmakla
birlikte Cemalcılar (1987) üçlü olarak sınıflandırmıştır;
Kişisel Satış, Reklam,Öteki satış çabaları.
Halkla ilişkiler
Bu bölümde halkla ilişkiler bir pazarlama bileşeni olarak değerlendirilerek gerekli açıklamalar yapılmıştır.
Halkla ilişkiler çevre desteği sağlamak için yapılan
planlı girişimler olması ile birlikte doğrudan kar amacı
gütmezler ve etkileri uzun zamanda ortaya çıkar (Coşun,
1999).
Halkla ilişkiler, özellikle kar amacı gütmeyen işletmeler
ile küçük işletmelerde pazarlama ile eş anlamda tutulmaktadır (Seçim, 1998). Çünkü bu iki faaliyet genellikle
bu organizasyonlarda aynı kişilerce yürütülmektedir.
Fakat pazarlama ile halkla ilişkiler arasındaki fark şu
şekilde ortaya konulabilir.
Pazarlama, işletmenin amacına ulaşmak için hedef
pazarlarda değişimi sağlamak üzere yaptığı inceleme,
planlama, uygulama ve kontrol faaliyetleridir. Hedef pazarın ihtiyaçları ve istekleri göz önünde tutularak mal ve
hizmetler geliştirilir, fiyatlanır, dağıtımı ve satışı sağlanır.
Görüldüğü üzere pazarlama tüketicilerin ihtiyaç duyduğu
türde ürünlerin üretilmesini ve satılmasını, diğer deyişle
ürünlerin değişimini esas alan bir işletme fonksiyonudur.
Oysa halkla ilişkilerde bir satış ya da pazarın ihtiyaç
112
duyduğu türde mal üretimi söz konusu değildir. Ancak
yinelemek gerekirse, herhangi bir işletmenin pazarlama
çabalarında başarılı olabilmesi, özellikle özel sektör kuruluşlarında, hem reklam hem de halkla ilişkilerden geniş
ölçüde yararlanılmasını gerektirir (Seçim, 1998, s.10).
Ekenci ve İmamoğlu’na (1998) göre ise; “Halkla ilişkiler
bir organizasyon ile bu organizasyonun ilgili çevreleri
(hedef kitleleri) arasında karşılıklı iletişim, anlayış ve
işbirliğinin oluşturulmasına ve bunların sürdürülmesine
yardımcı bir yönetim fonksiyonudur” (s.157). Halkla ilişkilerin temelinde yine iletişim kavramı bulunmaktadır.
İletişim araçlarını kullanarak ürün/hizmet için dikkat
çekmek halkla ilişkilerin bir yönünü belirler. Diğer yönü
ise çekilen bu dikkatten sonra, yönetimler tesadüflere
bağlı olmayan planlı ve programlı bir iletişim kurarak
halkla ilişkiler fonksiyonunu yerine getirirler.
Öyleyse halkla ilişkilerin temelinde iletişim kavramı
bulunmaktadır. Bu yüzden iletişim teknolojisindeki
araçlardan en üst düzeyde faydalanmak gerekmektedir
(Ekenci ve İmamoğlu, 1998).
Bütün bu çabalar, halkla ilişkiler tanımında da belirtildiği gibi öncelikle yönetimi ilgilendirmekte, sorumluluğu
öncelikle yöneticilere yüklemektedir fakat çağdaş yönetim anlayışında, halkla ilişkiler yönetimin yeni bir yapılanmayla genel yönetim çatısında yer almaktadır.
Herhangi bir spor organizasyonu sürekliliğini sağlamak istiyorsa, mümkün olduğu kadar halkın düşüncesine
itibar etmeli ve onların ne hissettiklerini anlamalıdır. O
halde spor işletmeleri hedef kitlesiyle kuracağı iletişim
çabalarında “insanların gereksinimlerine cevap vermeli,
bu gereksinimlerin farkına vardırmalı, onlarda giderme
isteği yaratarak bu doğrultuda davranışa geçmeye güdüleyici olmalıdır (Ekenci ve İmamoğlu,1998, s.173).
Bu doğrultuda spor işletmeleri, medya ile iyi ilişkiler
ve uzman çalışanlar aracılığıyla kurumlarının ürünlerini/
hizmetlerini doğru ve hızlı bir şekilde tüketicilerine ulaştırmalıdırlar.
Özet olarak; bir yönetim fonksiyonu olmasıyla birlikte
pazarlama açısından, özellikle spor pazarlaması açısından
kullanılabilecek önemli bir spor pazarlaması bileşeni olarak değerlendirilmelidir.
Pazarlama mal/hizmet üretimi öncesinde başlayan ve
tüketim sonrası da devam eden olaylar zinciri olduğundan, spor pazarlamacılarının göz önünde bulundurmaları
gereken en önemli nokta “Pazarlama Bileşenleri” dir.
Seçilen hedef pazarın özellikleri ile paralellik gösteren bir
pazarlama bileşenleri yoluyla ancak hedeflere gerçekçi
yaklaşımlarla ulaşılabilir, diğer türlü, ancak tesadüflere
dayanan bir süreç izlenmiş olur. Tüketim ihtiyacının
oluşmasında o ürün/hizmet bilgisine ulaşabilme, fiyat,
yer ve diğer bir çok açıdan karşılaştırma yapmasını
kolaylaştıracaktır. Diğerleri arasında sizin sunacağınız
ürün/hizmeti satınalma kararını vermede etkisi olacağı şüphesizdir. Tüketicilerin satınlamaya yönelik karar
vermesi ise bilimsel araştırmalara ve tüketici analizleri
yoluyla oluşturulacak pazarlama bileşenleri ile sağlanabilir. Spor ürünü konusun da elde edilen bilgiler yoluyla
spor ürününün özelliklerinin bilinmesi spor pazarlaması
açısından çok önemlidir. Serarslan’ında (1990) belirttiği
gibi spor pazarlamasının önemi henüz tam olarak kavranamamış olduğu da kabul edilmesi gereken bir gerçektir.
Buna örnek olarak ülkemizde, sporun kendisini üreten
spor kulüplerinin ekonomik sıkıntılar içinde oluşu gösterilebilir. Bu durumun da, spor ürünlerinin/hizmetlerinin
pazarlanmasında önemli problemler olduğunun bir göstergesi olduğu söylenilebilir.
Pazarlama, genellikle iş hayatıyla ilgili bir terim olarak
bilinir, ancak spor organizasyonları bu etkin pazarlama
politikalarının gerekliliğinin farkına varmaktadırlar.
Bütün toplumlar vatandaşları için daha yüksek bir refah
ve yaşam kalitesi oluşturmak amacı taşırlar ve bunu gerçekleştirirken de, kontrolleri altında olan, bir takım sosyal
dinamikleri kullanırlar. İşte pazarlama da, etkisi ve gücü
henüz tam olarak anlaşılamamış ve değerlendirilememiş
bir sosyal dinamik karakterini taşımaktadır. Pazarlama,
gerçek anlamda anlaşılıp, kabul edilmiş standartlar dahilinde uygulanırsa, sosyo-ekonomik yapısı ve ideolojik
tercihi ne olursa olsun, bütün toplumların yaşam kalitesini yükseltici etkilerde bulunabilecektir. Esasen yaşam
kalitesini yükseltici hemen bütün teşebbüs ve girişimlere, pazarlama perspektifinden yaklaşmak mümkündür.
Yaşam kalitesine ilişkin asıl kriterler, aile yaşamı, çalışma
hayatı, sosyal yaşam, eğlence-dinlenme, kişisel sağlık,
sağlık hizmetleri, maddi zenginlik, benlik, inanç hayatı,
ülkedeki hayat, ülke yönetimi, yerel yönetimler, mamul ve
hizmetlerin satınalınması ve tüketimi şeklinde sıralanabilir. Yaşama kalitesini artıran asıl kriterlerden birisi olan
eğlenme-dinlenme’nin bir alt kriteri olarak spora katılma,
spor tesisleri ve seyre dayalı sporlara da pazarlama perspektifinden bakmak mümkündür (s. 6).
Can, Soyer ve Güven’ (2000) çalışmalarında, pazarlamanın başarı için vazgeçilmez bir işletme fonksiyonu
olduğunu belirtmekte ve aynı zamanda ulusal verimi,
toplumsal refahı artırma çabası olarak da görüldüğünü
belirtmektedirler.
Yaşam kalitesi ve yüksek refah düzeyini yakından
ilgilendirmesi yanında sporun üretime olumlu katkıları
olduğu da görülmektedir. Terekli, Erkan, Heper ve Katırcı
(2000) ve Karaküçük’e (1997) göre önceleri çalışanlarına
çeşitli ortamlar yaratarak iş verimini artırmak için spor
araç olarak kullanılmıştır. Buradan hareketle, günümüzde
artık sporun kendisi bir üretim sektörü haline gelmiştir.
Spor üretim sektörü içerisindeki yerini alırken de pazarlama araçlarını ve yöntemlerini kullanmaktadır. Spor
pazarlamasının birden fazla boyutu olduğu ise literatürden anlaşılmaktadır (Pits & Stotlar, 1996; Schaaf, 1995;
Mullin, Hardy & Sutton, 1993; Serarslan, 1990).
Kısaca, pazar seçimi ile ilgili karar verilip hedef pazar
belirlendikten sonra pazarlama karması karaları geliştirilir.Pazarlama karmasının amacı seçilen hedef pazara
uygun karaların alınmasıdır.Bu da pazarlama karma elemanlarının koordine edilmesiyle mümkün olur.
113
ÜRÜN
YER
PROMOSYON
HALKLA
İLİŞKİLER
FİYAT
HEDEF
PAZAR
Şekil 4. Pazarlama Karması Elemanları
Spor sponsorluğu
Coşkun, (1999) çalışmasında, yeni bir kavram olan
sponsorluk tanımına açıklık getirilmektedir. Halkla ilişkiler ve reklam ile karıştırılmasından kaynaklanan yanlış
anlamalara dikkat çekerek, benzer yönleri ve ayrımı ortaya koymuştur. Büyük bir pazar haline gelen spor sponsorluğunun bir güç olarak ortaya çıkmasının iki önemli
nedeni olan televizyonda reklamların başlaması ve
sporun televizyonlarda kullanılmasının artması sponsorluğunun gelişimine hız vermiştir. Globalleşen görsel medyanın spora verdiği destek ile sponsorların Olimpiyatlara
ve Olimpik sporculara sponsorluk yaparak dünyanın en
büyük spor olayının bir araya gelmesinden doğan pazarlama avantajını kullanmaları da sponsorluğun gelişimine
ivme kazandırmıştır. Reklamla, kalabalıklaşan medya
ortamından sıyrılan ve medyada haber olarak yer alan
işletmelerin sporu tercih etme nedenleri büyük kitlelere
ve hedef pazarlara spor yoluyla ulaşmadan kaynaklandığı
görüşü spor pazarlaması literatüründe kabul gören yaklaşımlardan en önemlisidir.
Sponsorluk ile ilgili olarak bir başka çalışmada yer alan
bilgilere bakılarak sponsorluğun artan öneminin daha da
iyi anlaşılacağı düşünülmektedir.
Sponsorluk faaliyetleri, toplumsal fayda yaratmasına
rağmen, işletmelerin kendilerine yönelik ticari fayda
sağlayan bir faaliyet türüdür. Sponsorluğun amacı iki
taraflıdır. Desteklenen marka veya firma ismi direkt olarak tanıtılır. TV, gazete ve radyo gibi iletişim araçları sayesinde halk tarafından isim olarak sürekli kullanılacak ve
duyulacaktır. Aynı zamanda destekleyen firma/işletmenin
de varlığından bu yolla sürekli olarak haberdar olacaktır.
Bu yolla oluşan birlikteliklerden sponsorlar kazanç sağlamaktadırlar (Erimez, 1996). Örneğin, uluslararası bir
yarışma olan dünya kupasında futbol ve basketbol takımlarımıza sponsorluk yapılması sponsor firma/işletmelere
saygınlık kazandıran bir olaydır. Böylece firma/işletmeler
ürün/hizmetleri için daha yoğun ilgi yaratmış olacaklardır.
Sportif ve sanatsal faaliyetlere katılmada önceki yıllara
göre önemli artışlar olduğunu bilen işletmeler, sponsorluk yoluyla artan bu ilgileri değerlendirmektedirler
(Erimez, 1996).
Sponsorluk faaliyetlerinin etkileri sadece işletmeler
düzeyinde düşünülmemelidir. Sponsorluk faaliyetleri için
sağlanan kaynaklar spor organizasyonlarının yapılmasını sağlamakla birlikte gelişimine de katkıda bulunurlar
(Erimez, 1996).
Spor ürünün özellikleri
Bu bölüme kadar spor ürününü mal ve hizmet olarak
iki bölümde incelenmiştir. Ancak burada konu edilen
sporun temel aktivitesidir.
1- Soyutluk ve sübjektiflik
Her ne kadar sporda kullanılan malzemeler somut ise
de, bu tür malzemeler spor dışında çok az anlama sahiptir. Hizmet anlamında spor veya sporun temel aktivitesi
soyuttur ve sübjektiftir. Bir başka deyişle spor tüketicisinden spor tüketicisine göre değişir ve imgeseldir.
2- Depolanamaz
Sporun temel aktivitesinin stoklanması, saklanması,
iade edilme ya da yeniden satılmaz. Örnek olarak oynanan bir müsabakada boş kalan bir koltuk depolanıp, ertesi gün tekrar satılamaz. Dünün biletini bugün satamayız.
Belirli bir zamanda kullanılmayan bu tür kapasiteler daha
sonra kullanılmak veya satılmak için depolanamaz.
3- Tekrarı yoktur
Buradaki ürün özelliğinde vurgulanmak istenen, yapılan bir aktivitenin veya bir müsabakanın bire bir kopyası
yoktur. Her ne kadar teknolojik gelişme ile aktivitelerin
kayıtları yapılabilse de, sonradan tüketildiğinde aynı özellikleri taşımayabilir.
4- Aynı anda üretilir ve tüketilir
Spor tüketicileri, spor ürününü üretip aynı anda tüketirler. Yapılan bir yoga aktivitesinde ürün üretildiği anda
tüketilir
5- Çoğunlukla toplu halde tüketilir
Spor ürünü genellikle toplu halde üretilip tüketildiği
zaman anlam kazanır. Bir basketbol müsabakasına tüketici tek olarak gitse de, diğer seyircilerle birlikte tüketimde
bulunur.
6- Ürünün merkezine etkisi yok, yan ürünlere etkisi vardır
Spor pazarlamacıların ve tüketicilerinin sportif aktivitenin özüne etkisi azdır. Etkileşim etkisi daha çok yan
ürünler üzerinedir.
7- Hem bireysel, hem endüstriyel bir ürün
Spor ürünleri hem bireysel hem de endüstriyel ürün
olarak ele alınır. Spor tüketicisi tek başına yaptığı koşu
aktivitelerinde bireysel ürün ortaya koyar, aynı tür aktivite halk koşularında endüstriyel ürün olarak nitelendirilir.
8- Spor ürünün evrensel cazibeliciliği var
114
Spor ürününü diğer ürünlerden ayıran en büyük özelliklerden bir tanesi de ürünün büyük kitleler tarafından
kabul gören çekiciliğidir.
Kaynaklar
1. Altunışık, Remzi Ve Kazım Mert, (2001). Tüketicilerin Alışveriş
Merkezlerindeki Satınalma Davranışları Üzerine Bir Saha
Çalışması: Tüketiciler Kontrolü Yitiriyor Mu?, 6. Ulusal Pazarlama
Kongresi, Bölgesel Kalkınmada Pazarlama. Aü İktisadi Ve İdari
Bilimler Fakültesi, Erzurum.
2. Asna, Sibel. (1995). “Sponsorluk Nedir? Ne Değildir? Sponsorluk
Ve Bağış İki Farklı Olgu”. Marketing Türkiye (Güz), Aralık 1995,
İstanbul.
3. Assael, Henry. (1995). Consumer Behavior And Marketing Action.
Cincinati, Ohio, South-Western Collage Publishing.
4. Biçer, Turgay. (1994). Spor Yönetimi Organizasyonu, Ekonomik
Birim Olarak Spor İşletmeleri Ve Uygulamadan Örnek.
Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü, Yönetim Organizasyon
Anabilim Dalı. İstanbul 1994.
5. Budak, Gül. (1983). Türkiye’de Pazarın Yapısal Değişikliği Ve
İşletmelere Yansıyan Etkileri. Pazarlama Dergisi, 8(2), 3-10.
6. Can, Yusuf, Fikret Soyer Ve Hacer Güven (2000). Spor Hizmetlerinin
Verimliliğini Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi, Spor
Bilimleri Kongresi Bildirileri 26-27 Mayıs 2000, Gazi Üniversitesi.
Besyo. S. 182-200.
7. Cemalcılar, İlhan. (1987). Pazarlama, Kavramlar, Kararlar. İstanbul:
Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
8. Challaduraı, Packianathan. (1999). Human Resorce Management In
Sport And Recreation. Champaign, Il: Human Kinetics Publishers.
9. Coşkun, Hülya. (1999). Bir Tutundurma Aracı Olarak Spor
Sponsorluğu. Gazi Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi (Gazi
Besbd), Iv, (1999) 3: 63-68.
10. Çoknaz, Dilşad. (1998). “Pazarlama Açısından Müessese
Spor Kulüplerinin Ürün Satışlarına Etkisinin İncelenmesi”.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Sosyal Bilimler Enstitisü. Beden Eğitimi Ve Spor Yönetim
Bilimleri.
11. Dıckson, Peter, R. (1993). Marketing Management. Philadelphia,
The Dryden Press Harcourt Brace Collage Publisher.
12. Değermen, Anıl. (1998). “Kar Amacı Olmayan Organizasyonlarda
Pazarlama Ve Bir Uygulama” Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uluslararası
İşletmecilik.
13. Erimez, Ece. (1996). “Tüketiciler Yönelik Satış Geliştirme Yöntemleri
Ve Uygulamalar”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uluslararası İşletmecilik
Yüksek Lisans Programı.
14. Ese, İsmail. (2000). “Ev Bilgisayar Kullanıcılarının Bilgisayar
Satınalmasıyla İlgisi Olabilen Pazarlama Faktörleri (Bir Pilot
Araştırma)”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Fakültesi, Pazarlama
Anabilim Dalı.
15. Hatipoğlu, Arzu. (1995). “Reklam Araştırmaları Ve Tüketici
Davranışlarındaki Değişmeler”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tanıtım Ve
Halkla İlişkiler Anabilim Dalı.
16. Karabulut, Muhittin. (1981). Müşteri Nezdindeki Faaliyetlerin
Programlanması. Pazarlama Dergisi, 6(3),35-41.
17. Karabulut, Muhittin. (1982). Özel Firmaların Ve Kit’lerin Pazarlama
Programlarının Değerlendirilmesi. Pazarlama Dergisi, 7(4), 3-8.
18. Karabulut, Muhittin. (1982). Satışçılığın Davranışsal Yönü.
Pazarlama Dergisi, 7(1), 23-31.
19. Karafakioğlu, Mehmet. (1980). Satınalma Kararlarında Aile
Üyelerinin Rolleri Üzerinde Bir Ön Araştırma. Pazarlama Dergisi,
4(1), 27-37.
20. Karafakioğlu, Mehmet. (1980). Tüketicinin Satınalma Maliyeti
Sadece Fiyat Değildir. Pazarlama Dergisi, 4(4), 3-7.
21. Karafakioğlu, Mehmet. (1984). Uluslararası Pazarlama Yöntemi.
İstanbul: Dünya Yayıncılık A.Ş.
22. Karaküçük, Suat Ve Fatih Yenel (1997). Türk Sporunun Gelişmesi
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
Ve Topluma Yaygınlaştırılması Bakımından Basının Etkinliği,
Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 2 (2), 51-62.
Karaküçük, Suat. (1997). Rekreasyon. Ankara: Seren Ofset.
Kaya, İsmail. (1983). Satışa Teşvik. Pazarlama Dergisi, 8(3),19-28.
Kurtuluş Kemal. (1980). Çağdaş Turizm Pazarlamasında Bilimsel
Araştırma Yapma Gereği Ve Ülkemiz Açısından Bir Değerlendirme.
Kurtuluş Kemal. (1981). Ülkemiz Koşulları Ve Pazarlama.
Metiner, Hikmet. (1997).“İşletmelerde Müşteri Sadakatini Artırmaya
Yönelik Programlar Ve Sadakat Programlarının Etkinliğinin
Ölçülmesi Üzerine Bir Araştırma Önerisi”. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme
Fakültesi Pazarlama Anabilim Dalı.
Mucuk, İsmet. (1998). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen
Kitabevi.
Mullın, J. Bernard ., Hardy Stephan., & Sutton Wiiliam A. (1993).
Sport Marketing, Champaign. Il: Human Kinetics Publishers.
Mungay, S., Atalay, A. (1996). Spor Faaliyetlerinin Ekonomik
Faaliyetlerle İlişkisi. Iv Spor Bilimleri Kongresi. Ankara Hacettepe
Üniversitesi. S. 40
Mutlu, Ömür Yeşim. (1997). “Sosyo-Ekonomik Ve SosyoDemografik Özellikler İle İhtiyacın Gazete Promosyon
Kampanyalarına Katılım Kararına Etkisi”. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Pazarlama Anabilim Dalı.
Okumuş, Abdullah. (1998). “İndirimli Mağaza Ve Süpermarket
Müşterilerinin Sosyo-Ekonomik Özellikleri, Beklentileri Ve
Mağaza Hakkındaki Değerlendirmeleri: Pilot Bir Araştırma”.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi Pazarlama Anabilim Dalı.
Oluş, Mehmet, Muhittin Karabulut (1981). Firma İnceleme
Raporlarının Değerlendirilmesi. Pazarlama Dergisi, 6(2), 33-35.
Özarboy, Ali. (1996). “Takım Sporlarında Müsabaka Organizasyonu
Ve Yönetimi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi.
Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yönetim Ve Organizasyon Anabilim
Dalı.
Özden, Leyla. (1992). “Pazarlamada Kuramsal Sorunlar”.
Yayımlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi, İşletme
Fakültesi, Pazarlama Anabilim Dalı.
Özden, Leyla. (1981). Reklam Etkinliğinin Ölçülmesinde
Yararlanılan Yöntemler, Pazarlama Dergisi, 6(1),19-25.
Pıtts, G. Brenda & Stotlar, K. David. (1996). Fundementals Of Sport
Marketing. Morgantown, Wv: Fitness Information Technology,
Inc.
Seçim, Hikmet. (1998). Halkla İlişkiler. Aü. Aöf. Yayınları,
Eskişehir.
Serarslan, M. Zahit. (1990). “Spor Pazarlaması: Sporun Topluma
Yaygınlaştırılmasında Pazarlama Tekniklerinden Yararlanma”.
Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler
Enstitüsü. İşletme Fakültesi. Pazarlama Anabilim Dalı.
Slack, Trevor. (1997). Understanding Sport Organizations: The
Application Of Organization Theory. Champaign, Il: Human
Kinetics Publishers.
Stevens, J. (1992). Principal Components. Applied Multivariate
Statistics For The Social Sciences (Second Edition). Hillsdalel, Nj:
Prentice Hall. S.383.
Terekli, M. Serdar., Mert E, Evrensel H, Ve Hakan K. (2000). Serbest
Zaman Endüstrisi İçerisinde Rekreasyon Sporu. Spor Bilimleri
Kongresi Bildirileri 26-27 Mayıs 2000. Gazi Üniversitesi. Besyo. S.
146-152.
Terekli, M. Serdar., Mert E, Evrensel H, Ve Hakan K. (2000). Sporda
Çağdaş Pazarlama Anlayışı. Spor Bilimleri Kongresi Bildirileri 2627 Mayıs 2000. Gazi Üniversitesi. Besyo. S. 411-417
Tokol Tuncer. (1998). Pazarlama Araştırması. (9. Baskı). Bursa:
Vipaş. A.Ş.
Yalçın, H. Birol. (2001). Role Clearity, Role Preferences, Perception
Of Task Characteristics And Job Satisfaction Among Sports
Managers In Turkey. 9. Easm Congress, Vitoria-Gasteiz, Spain.
Yükselen, Cemal. (1982). Tüketim Mamullerinde Mamul-Ambalaj
Rengi İlişkisi Ve Bir Pilot Araştırma, Pazarlama Dergisi, 7(4),1123.
115
Savunmanın başarısı mı, hücumda yetersizlik mi?
Hasan Gören
H
ücum ve savunma, futbolun giderek içi içe geçen
iki ana boyutu. Oyun stratejisi içinde hangi
boyutun ne oranda öne çıkacağını kadro yapısı
ile rakibin özellikleri belirlerken, seçilen oyun tarzının
sahaya konmasındaki başarı oranı da skoru etkiliyor. Son
yıllarda Dünya futbolunda takımlar arası güç farklarının
azalmaya başlaması ile maç içinde hücum kadar savunma da yapmanın önemi artarken, savunmaya öncelik
veren takımların başarı grafiği yükselmekte. 2004 Avrupa
Futbol Şampiyonası da, savunma güvenliğine dayalı oyun
stratejisinin öne çıktığı bir turnuva olarak anımsanacak.
Ancak bu gerçeği teslim etmeden önce, hücum ağırlıklı
oynayan takımların başarısızlık nedenlerinin incelenmesi
gerekiyor. Portekiz’de, topa daha fazla sahip olup bol pas
yaparak oynayan takımlar, öncelikle rakibin oyununu
bozmayı düşünüp hızlı ataklarla sonuca gitmek isteyen
takımlara üstünlük sağlamakta zorlanırken, hücum performanslarını oyuna gereğince yansıtmakta da yetersiz
kaldılar. İlk gruptaki takımları hücum, ikinci gruptakileri
de savunma ağırlıklı oynayan takımlar olarak düşünecek
olursak; bu çalışma, sözü edilen iki futbol anlayışının turnuvadaki temsilcileri sayılabilecek Fransa ile Yunanistan
arasında oynanan çeyrek final karşılaşmasının teknik
analizi çerçevesinde, takımların turnuva genelindeki
hücum performanslarına göndermeler içermekte.
Yunanistan’ın tek gollü galibiyetiyle sonuçlanan karşılaşmanın istatistiksel analizi, oyunun genelinde topun bol
pas yapmayı tercih eden Fransızlar’da olduğunu, karşılaşmanın ağırlıkla Yunanistan yarı alanında geçtiğini, ancak
Fransızların sonuca gitmeyi kolaylaştırıcı hücum ilkelerini yeterince kullanmadığını gösteriyor.
Verilere göre Fransa, rakibinden yüzde elli daha fazla
topla oynamış ve hücum alanında rakibinin neredeyse
dört katı pas yapmış durumda. Ancak hücum bölgesinde
kullanılan 101 başarılı topun ancak 12’sinin, yapılan 80
başarılı pasın ise yalnızca 5 tanesinin rakip ceza alanına
gönderilmiş olması, Fransızların, topu kontrollerinde
bulundurmalarına rağmen tehlike yaratamadıklarına
işaret ediyor. Rakip ceza alanına gönderilen toplardaki
başarı yüzdesinin düşüklüğü, hücumda yeterince çoğalamamayla da ilişkili. Rakip ceza alanında sonlanan 35
Fransız atağında, ceza alanı içinde ortalama 2.9 Fransız
oyuncuya 5.8 Yunanlı oyuncu düşüyor. Fransızların ceza
alanında topla buluşmayı başardıkları 12 pozisyonda
kendi oyuncu ortalamaları 3.3 iken, Yunanlı/Fransız
oranının 2’nin altına düştüğü az sayıdaki atak da önemli
birer gol tehlikesine dönüşmüş durumda.
Turnuva boyunca normal süresi bir takımın galibiyeti
ile tamamlanan 21 karşılaşmanın 12’si topla daha çok
oynayan takımlarca kazanılırken, 9 karşılaşma -ki bunların 4’ü Yunanistan’a ait- topu daha çok rakibine bırakan
takımların galibiyeti ile sonuçlanıyor. Özellikle çeyrek
finallerden itibaren, topla çok oynayan takımların hiçbir
90 dakikadan galip ayrılamamış olması dikkat çekici.
Skorla ilişkisi incelendiğinde, rakip ceza alanına gönderilen topları takım arkadaşları ile buluşturmadaki başarı
oranının ise galibiyetle daha yakından bağlantılı olduğu
görülmekte. Söz konusu 21 karşılaşmanın 16’sını rakip
ceza alanına daha yüksek başarı yüzdesi ile top gönderen takımlar kazanmış durumda. Kalan 5 karşılaşmadaki
oranlar da biribirine çok yakın.
Fransız takımı, kapalı savunmaları açmak için başvurulabilecek olan derinlemesine kanat atakları, hücumda
geniş alan kullanımı ya da top sürerek adam eksiltme gibi
yöntemleri de gereğince kullanmamış görünüyor. Oysa
az sayıdaki gol pozisyonunun neredeyse tümü, yeterince
tekrarlanmamış bu tür girişimlerin sonucu ortaya çıkmış
durumda.
Fransızlar rakip ceza alanına gönderdikleri 48 topta
kanatları, köşe vuruşları hariç olmak üzere, yalnızca 9 kez
derinlemesine kullanmış durumdalar. Bu 9 topun tehlike
yaratma yüzdesi % 44 iken, sonuç alınamaması daha çok
atakta çoğalamamalarına bağlı görülüyor.
116
Genel İstatistikler
Fransa
Yunanistan
Topa Sahip Olma Yüzdeleri
% 57.03
% 42.93
Topla Oynama Sayıları
671
458
Başarılı Pas Sayıları
407
193
Savunma Amaçlı Hareket Yüzdeleri
% 12.22
% 23.14
Rakip Yarı Alanda Oynama Yüzdeleri
% 53.50
% 37.33
Hücum Bölgesinde Topla Oynama Sayıları
180
76
Hücum Bölgesinde Başarılı Pas Sayıları
80
23
Ceza Alanına Gönderilen Toplarda Başarı Yüzdeleri
% 22.58
% 24.24
Kaleye Çekilen Şut Sayıları
13
5
Yunanistan’a karşı mücadele eden takımların kanatları
derinlemesine kullandıkları ataklarda ceza alanına başarılı
top gönderme oranları skora da yansımış durumda. Köşe
vuruşlarının da dahil edildiği bu istatistikte, Yunanistan’a
kaybeden takımlardan Portekiz grup maçında % 21,
finalde % 6, Fransa % 33, Çek Cumhuriyeti de % 27 başarı
sağlarken, Yunanistan’a yenilmeyen İspanya’nın oranı %
32, tek galibiyeti alan Rusya’nınki ise % 54.
Fransızların ataklarda rakip savunmanın dengesini
bozabilecek alan genişliğini sağladığını söylemek de kolay
değil. Atakların orta alandan ağırlıkla sol kanada yönlendirilmesi, hücumda alan genişletmenin aksine daraltma
sonucunu vermekte. Orta alandan hücum alanına kullanılan 87 topun % 18’e karşılık gelen yalnızca 16’sı sağ
kanada gönderilmiş, köşe vuruşları dışında, ceza alanına
sağ uçtan atılan tek top ise maçın uzatma dakikalarında
geliyor.
Turnuva boyunca tek kanat ağırlıklı hücum yapısını yalnız Fransa değil, Çek Cumhuriyeti, İngiltere gibi
takımlar da sergilediler. Ağırlıklı hücum kanadı Fransa’da
Pires’in oyun alanı ile Zidane’ın tercihlerine göre maçtan
maça değişebilirken, İngiltere turnuva boyunca NevilleBeckham ağırlıklı sağ kanat ataklarıyla yetinmek durumunda kaldı. Çek Cumhuriyeti ise sağ kanadı taşıyan
Poborsky’nin performansı ve Nedved’in sol kanadı tercih
etmemesi sonucu sağ kanat ağırlıklı hücumu yeğledi. Çek
Cumhuriyeti’nin, yarı final maçında Nedved’in sakatlanmasından sonra yerine giren Smicer’le sol kanat ataklarını
denediği bölümlerde sağ kanat performansının düşerek
hücum gücünün azalması, ayrıca incelenmeye değer.
Fransızlar ceza alanına top gönderirken 17 kez orta,
12 kez pas, 6 kez uzun yüksek top, 5 kez de top sürmeyi
denemiş durumdalar. Bu girişimlerin gol tehlikesi yaratma
oranları ise, ortalarda % 18, paslarda % 42, uzun yüksek
toplarda % 0, top sürmelerde ise % 80. Atak girişimlerinin
denenme sıklıkları ile sonuç verme yüzdeleri arasındaki
ters orantı, Fransızların hücum potansiyellerini verimli
kullanmadıklarına işaret ediyor.
Yunanistan kadar başarılı olmasa da rakiplerini zorlayan Letonya’nın maçlarında savunma duvarını aşmanın anahtarı ceza alanına top sürerek girmek oldu. Çek
Cumhuriyeti’nin 8 kez –ki sonucu getiren gol, Türkiye ile
baraj rövanş maçında Gökdeniz’in getirdiğine benzer, sağ
kanattan bir driplingin sonucuydu-, Hollanda’nın ise 11
kez denediği top sürmeyi, rakip duvarı aşamayıp puan
bırakan Almanya yalnızca 2 kez düşündü. Rakip ceza
alanına top sürerek girme, Portekiz’in İspanya karşısında
12 kez, Çek Cumhuriyeti’nin Hollanda karşısında 11 kez
deneyip tehlike yaratarak, bu zorluk derecesi yüksek karşılaşmalardan galibiyetle ayrılmalarına da yardımcı oldu.
Rakibin orta alan ile kendi ceza alanı arasında yoğunlaşmış savunma bloklarını verimli toplarla aşamayan
Fransız takımında, gerek atak hazırlığı gerekse hücum
sırasında oyuncular arası etkinlik dağılımının dengesizliği de sonuca gitmeyi zorlaştıran bir faktör olarak
öne çıkıyor. Orta alan hedefli 227 pasın 46’sı Makelele,
41’i de Zidane’a atılırken (toplam % 38.5), orta alandaki
Dacourt’a ancak 17 pas yollanmış durumda. Orta alandan hücum alanına gönderilen 56 pasın ise, 20’si Henry,
12’si Zidane, 11’i de Pires’e atılmış iken, pas vermek için
takım arkadaşları Trezeguet’i yalnızca 2 kez düşünmüş
durumdalar.
Trezeguet’ye benzer verimsiz performansları, Portekiz’de
Pauleta’nın, İspanya’da da Morientes’in sergilediği söylenebilir. Kalabalık savunmalar arasında kaybolan bu oyunculardan Morientes turnuva boyunca oyunda kaldığı her
3:06 dakikada bir topla buluşabilirken, bu süre Trezeguet
için 4:48, Pauleta için ise 5:12 dakikaya yükselmekte.
Sağlıklı bir karşılaştırma için bu sürenin Jan Koller’de
2:12 dakika olduğunu belirtmek gerek. Hollanda’da Van
Nistelrooij ise, Letonya karşılaşması hariç tutulacak olursa, turnuva boyunca ancak her 26:50 dakikada bir ceza
alanı içinde topla buluşabilmiş görünüyor.
Oyunun son yirmi dakikasında, toplu oyunda pek
görünmeyen iki oyuncu, Dacourt ve Trezeguet’nin Saha
ve Wiltord’la değiştirilmesi takım içi performans den-
gelerinde bir düzelmeye neden olmakta. Fransa’nın gol
bulmak zorunda olduğu bu bölümde hücum alanında
topla buluşma oranı dakika başına 1.7’den 3.1’e çıkarken,
bu alanda Fransızların oynadığı topların % 39.3’ü oyuna
sonradan giren üç oyuncudan geliyor. Ancak kalan sürenin azlığı takım performansındaki artışın skora olası
yansımasını da önlüyor.
Özetlenecek olursa, top kullanım yoğunluğunu gol bölgesine taşıyamayan, tehlikeli atak girişimlerini yeterince
denemeyen, hücum etkinliğini tek bir kanada yığmayı tercih eden, atak sorumluluğunu hücumcuları arasında dengeli
dağıtamayan ve ceza alanı içinde yeterince çoğalamayan
Fransa’nın, disiplinli bir takım oyunu ortaya koyarak tehlike
117
bölgelerinde rakibe alan bırakmayan Yunanistan’ın savunma
düşüncesine çok uygun bir rakip olduğu söylenebilir.
Savunma güvenliği ile rakibin oyununu bozmaya
dayalı oyun anlayışının başarıya ulaşması, bu anlayışı
benimseyen takım ve teknik direktör sayısının artacağı
öngörüsünü de getirebilir. Nitekim turnuvanın hemen
ardından başlayan Dünya Kupası grup maçlarında alınan
kimi sonuçlar bu savı doğrular niteliktedir. Ancak savunma öncelikli oyun stratejisinin, skor üstünlüğü getirdiği
maçlarda rakip tarafından gereğince zorlanmamış olduğu, uygulama başarısının altında ise rakibi oynatmama
niyetinden önce takım oyunu ve disiplinin bulunduğu
unutulmamalıdır.

A Partnership of ICHPER·SD with UNESCO for

Transkript

Benzer belgeler