ANKET VERİLERİNİN ANALİZİ

Transkript

YAMBOL TĐCARET VE SANAYĐ ODASI
AVRUPA ENFORMASYON MERKEZĐ – YAMBOL BG811
Rakovski sokağı № 1, 8600 Yambol, tel: 046/662939 faks: 046/665011
e-posta: [email protected] www.yambiz.com ; www.euroinfo-yambol.com
BG2003/005-632.02.01-01 “BULGARISTAN – TÜRKIYE
IŞ PARTNERLIĞI FORUMU” projesi
Yambol Ticaret ve Sanayi Odasi
Avrupa Birliğin ve
“Bulgaristan – Türkiye sınırlar ötesi işbirliği FAR
programı – Küçük projeler müşterek Fonun” mali desteği
ile gerçekleşmektedir
BG2003/005-632-03.01
Anket – enformasyon araştırması ile
Yambol – Edirne – Kırklareli
sınır aşırı bölgesel iktisadi gelişim ve işbirliği durum
analizi
ANKET VERĐLERĐNĐN ANALĐZĐ
Yambol, 2006
BG2003/005-632.02.01-01 “BULGARISTAN – TÜRKIYE IŞ PARTNERLIĞI FORUMU” projesi
Avrupa Birliğin ve “Bulgaristan – Türkiye sınırlar ötesi işbirliği FAR programı – Küçük projeler müşterek
Fonun” mali desteği ile gerçekleşmektedir
Anket – enformasyon araştırması ile
Yambol – Edirne – Kırklareli
sınır aşırı bölgesel iktisadi gelişim ve işbirliği durum
analizi
Bulgaristan’da Yambol, Türkiye’de Edirne ve Kırklareli bölgelerinde,
şirketler, müteşebbisler, ticari örgüt ve kurumların temsilcileri ile
gerçekleştirilmiştir
BG2003/005-632.02.01-01 numaralı BULGARĐSTAN – TÜRKĐYE “TĐCARĐ
PARTNERLĐK FORUMU”nun amacı Yambol, Edirne, Kırklareli bölgesinin ekonomik
potansiyelinin geliştirilmesi alanında sınır aşırı işbirliğinin, ticari ve üretim amaçlı işbirliği ve
yardımlaşmanın desteklenmesi ve geliştirilmesi, Avrupa kıstaslarına uygun olarak sınırın her
iki tarafında da iktisadi, işgücü ve sosyal kaynakların etkili şekilde kullanımı için uygun ticari
şart ve imkanların sağlanmasıdır. Projeye, kilit pozisyonlarda bulunan ve sınır aşırı bölgenin
geliştirilmesinde katkısı olan müteşebbisler, şirketler, hükümet dışı örgüt ve kurumların
temsilcileri katılacaktır.
Anket – enformasyon araştırmasını amacı sosyolojinin araç ve enstrümanları
aracılığıyla, bu forumun komşular arasında müteşebbisler, şirket sahipleri, yöneticiler ve yerel
idare temsilcilerine sağladığı, şimdiye kadar kullanılan veya kullanılmayan imkanlar dair
onların gelecek gelişmelere açısından beklenti ve görüşleri ile Yambol – Edirne – Kırklareli
bölgelerinin sınır aşırı ticari – iktisadi durumunu incelemek ve analiz etmektir. Bu faaliyetin
temel hedefi, Bulgaristan – Türkiye sınır bölgelerinde, bölgesel sınır aşırı iktisadi
kalkınmanın etkili şekilde geliştirilmesi olanak ve durumları için toplumsal görüş ve
kanaatlerin tespiti ve incelenmesidir.
Bu görüş, kanaat ve beklentiler, bu kişilerin gelecek eylemlerini önemli oranda
belirleyen sübjektif bir gerçekliği ve buradan hareketle onlarla ilgili olan iktisadi süreçlerin
gelişimi ile genel olarak Yambol – Edirne – Kırklareli sınır aşırı bölgesini yapılandırmaktalar.
Bu bağlamda, kendisine özgü olan bu sübjektif gerçekliğin incelenmesi önemli bir öğrenme
görevidir.
Ekonomik analizin geleneksel yaklaşımı, objektif verilerden objektif olayların tahmin
edilmesinden ibarettir. Bu projenin felsefesi son derece farklıdır: öznel verilere (kanaatler,
beklentiler ve hedef kitlenin niyetleri) esasen ilçe ekonomisinin objektif seyri buüyük bir
olasılıkla tahmin edilmektedir. Bu bağlamda teoriye temel olan ve çıkarsınımda kullanılan
yaklaşım tüm sosyal çevrelerce tanınan Amerikalı profesör Tomas’a aittir ve “Tomas teorisi”
olarak bilinir :
“Eğer insanlar, belirli durumları reel olarak belirlemektelerse bu durumlar sonuçları
itibarıyla reeldirler.”
Bu teoremin en az iki özelliğinin altı çizilmelidir ki projenin manası anlaşılabilsin.
Đlki, insanların sadece bir olayın nesnel özelliklerine değil de, aynı olayın onlara ifade ettiği
anlama tepki gösterdikleridir. Olaya bir anlam verdikleri zaman, davranışları ve bu
davranışların sonuçları bu anla tarafından belirlenmektedir.
2
Sınır aşırı bölgedeki temel sosyal grupların ankete katılan temsilcileri – müteşebbisler
ve ticari organizasyonların temsilcileri ile yerel ve merkezi kurumlar, bütün ve sektörel
olarak, bölge ekonomisinin gidişatını kötümser olarak tanımlarlarsa, ozaman onlar bu
tanımlamaya uygun şekilde hareket edeceklerdir.
Đkinci özellik ise, belirli bir olayın toplumsal tanımlanmaları bu olayın öğesi haline
gelir ve böylece müteakip olaylara etki ederler, hatta bu tanımların başlangıçta doğru olup
olması önemli değildir. Đkinci özellik, kendi kendine gerçekleşen kehanet prensibi olarak
bilinmektedir.
Amaçlar:
Projenin birinci amacı, Yambol – Edirne – Kırklareli arasında sınır aşırı bölgesel
iktisadi gelişim ve işbirliği işbirliğinin etkin şekilde geliştirme imkanları ve durumu yanı sıra
sınır aşırı bölgenin değişik sosyal grupların temsilcilerinin bakış açısından ticari durumun ve
geliştirilmesi imkanlarının değerlendirilmesidir.
Đkinci amaç, ticari ve ekonomik duruma dair elde edilen nesnel portreye dayanarak, bir
ila beş yıl arasında, beklenen gelişimin ve bakış açılarının öngörülmesidir.
Üçüncü amaç, bölgenin ekonomik kalkınmasında etkileşime en uygun olan ortak
amaç ve önceliklerin şekillendirilmesidir.
Dördüncü amaç, iki ülkedeki yerel ve merkezi makamlar ile ticari organizasyonlara
yönelik önerilerin hazırlanması için sonuçların temel olarak kullanılmasıdır. Araştırmanın
sonuçları ile elde edilen verilerin uluslararası “Bulgaristan – Türkiye sınır aşırı bölgenin
ekonomik kalkınmasında Avrupa yönleri”
konferansının tartışma konusu olmaları
öngörülmüştür.
Araştırma sonuçlarının analizleri, uluslararası konferans katılımcılarına büyük bir
oranda yardımcı olacak ve yön verecek, böylece müşterek uluslararası – toplumsal danışma
kurulu üyeleri belirlenip sorunlar tartışılacak ve onların çözümü için öneriler ile önlemler
belirlenecektir.
Nesne ve konu
Araştırmanın nesnesi, Yambol – Edirne – Kırklareli’nden şirket temsilcileri, yerel ve
merkezi kurum ve otoriteler ile ticaret organizasyonlarıdır.
Araştırmanın konusu, Yambol – Edirne – Kırklareli sınır aşırı bölgesel kalkınma ve
işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi ve durumuna dair nesnel değerlendirmelerdir.
Ticari ortamın ve sosyal – ekonomik durumun bileşenleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Doğal kaynaklar
Đnsan kaynakları
Ekonomik durum
Yatırım kapasitesi
Gelişim imkan ve olanakları
Đki yönlü ticari ilişkiler
Sınır aşırı bölgesel ekonomik kalkınma ve işbirliğinin etkin gelişimi imkanlarının ve
durumun değerlendirilmesi üç tür değişkenin değerlendirilmesine esasen elde edilmektedir:
1. Karşılaştırılamayan değerlendirlmeler.
2. Geriye dönük karşılaştırmalı değerlendirmeler.
3
3. Đleriye dönük karşılaştırmalı değerlendirmeler (bekelntiler).
Açıklayıcı analizin amaçları için bu üç tür değerlendirme türü dışında, hedef grubunun
temsilcileri oldukları ortamın bazı temel özeliklerinin değerlendirmeleri de projeye dahil
edilmiştir.
Đşlevsel varsayımlar
Önceden sırdaki varsayımlar oluşturulmuştur:
1. Hedef grubunun daha eğitimli ve profesyonel deneyime sahip temsilcileri, ortamı
ve fırsatları hem geriye hem ileriye dönük olarak, diğerlerine nazaran daha olumlu olarak
değerlendirmektedirler.
2. Çıkarsınım, değişik toplumsal grupların görüş açısını arayacak şekilde
oluşturulmuştur.
Araştırmanın gerçekleştirilmesi için, 25 soru ve 250 muhtemel yön gösterici cevap
içeren anket kartı hazırlanmıştır, soruların birçoğuna anket yapılanların kişisel fikirlerini,
incelenen sorunların belirlenmesi ve değerlendirilmesindeki özellikleri yansıtan, de katma
imkanı öngörülmüştür. Anket kartında, anket yapılanın cinsiyetine, yaşına ve sosyal statüsüne
göre verilerin işlenmesine ve anket yapılan şirketlerin profilinin analiz edilmesine olanak
tanıyan sorular hazırlanmıştır.
Verilerin işlenmesi, araştırmanın temel sonuçları yanı sıra mevcut analizin
hazırlanmasında dikkate alınan diğer belirli katsayıları yansıtan tek değerli ve çift değerli
istatiksel tabloların hazırlanmasını mümkün kılan yazılım ve bilgisayar programları ile
gerçekleştirilmiştir.
4
ANKET YAPILANLARIN PROFĐLĐ
Edirne – Kırklareli – Yambol ticaret ve sanayi odalarının işbirliğiyle sistematik
elemeyle, yerel kurumlar, ticaret organizasyon temsilcileri, müteşebbisler ve şirketlerden
oluşan 150’si Bulgaristan’dan, 150’si Türkiye’den, hedef grubunun 300 temsilcisinden oluşan
kesit alınmıştır
Ankete 237 erkek, 63 kadın katılmıştır. Đki ülkedeki cinsiyet dağılımı belirli özellikler
göstermektedir. Anket yapılan Bulgarların erkek kadın oranı 62:38 iken Türk tarafından anket
yapılan kadın oranı sadece %2’dir.
Ankete katılanların cinsiyeti
TOPLAM ; Kadın ; 21%
TOPLAM ; Erkek ; 79%
Türkler; Kadın ; 2%
Bulgarlar; Kadın ; 38%
Bulgarlar; Erkek ; 62%
Türkler; Erkek ; 98%
Anket yapılanların eğitim yapısı iyi bir eğitim seviyesini göstermektedir. Araştırmanın
yapıldığı grupta, %57 ile en çok üniversite mezunları yer almaktadır.
“Eğitim” göstergesine göre ikinci büyük grup %35 ile orta öğrenim mezunlarıdır. Bu
göstergeye göre de ülkesel dağılımda belirli özellikler mevcuttur. Anket yapılan Bulgarların
2/3 üniversite mezunuyken, Türklerde ise durum neredeyse yarı yarıya orta öğrenim ve
üniversite mezunlarıdır.
5
Türkler
Orta okul.; 13,33
Anket yapılan kişilerin – etkin çalışma yaşındaki,
müteşebbisler ve kilit pozisyonlarda çalışanlar – karakteristiği
dikkate alındığında yaş dağılımı sıradaki gibi olmaktadır:
%73’ü 31-50 yaş arası, %17’si 50 yaş üzeri, %10’u ise 30 yaş
altıdır. Yine ülkeler arasında farklılıklar belirmektedir.Anket
yapılan Bulgarların %13’ü 30 yaş altındadır ki bu da daha
fazla genç müteşebbis anlamına gelmektedir, Türk tarafında
ise gençlerin oranı %4’tür.
Meslek lisesi.; 31,54
Ankete katılanların yaşı
Đş çevrelerinden
ankete
katılanların
durumu, net bir
şekilde
anket
yapılan kişilerin
%80’inin kendi
68,46
73,47
79,45
şirketlerinin
sahibi
ve
yöneticis
olduklarını
göstermektedir.
18,12
Bulgaristan’da
17,01
15,75
13,42
9,52
bu oran %77 dir
4,79
ve
ankete
TOPLAM
Bulgarlar
Türkler
katılanların
30 yaşına kadar
31-50 yaş arası
50 yaş üstü
ancak %16’sı
yöneticilerden
oluşmaktadır, Türkiye’de ise ağırlık, %90 ile kendi işini yöneten sahiplerden oluşmaktadır.
Ankete katılanların iş çevrelerindeki pozisyonu
Türkler
Bulgarlar
92,25
77,33
TOPLAM
84,98
3,52
15,33
8,87
2,82
4,67
3,75
Avrupa BirliğinSahibi
ve “Bulgaristan
– Türkiye sınırlar ötesi işbirliği Sadece
FAR programı
– Küçük projeler müşterek
ve yöneticisi
yöneticisi
Fonun”
mali
desteği
ile
gerçekleşmektedir
Departman müdürü
Resmi idare
Đş çevrelerine hizmet sunan kuruluş
Diğer
Ticari örgüt (hükümet dışı örgüt)
6
7
ANKETE KATILANLARIN ŞĐRKET PROFĐLLERĐ
Mevcut anket- enformasyon araştırması aracılığıyla Yambol – Edirne – Kırklareli
bölgelerindeki yerel ticaretin araştırılmasını ile tablosunun çıkartılmasını ve ankete
katılanların şirket profillerinin tanımlanmasını amaçlamaktadır.
Ankete katılanların sektörel yapıları, sınır aşırı bölgelerin ekonomik sektörel yapısını
tam anlamıyla yansıtmaktadır. Bütünde lider, gıda ve içecek sektörüdür (%26,85) onu ticaret
(%15,44) ve ziraat takip etmektedir.
Ankete katılanların şirket profilleri – Sektör
38,1
26,85
20
16,67
15,44
12,08
14,67
12,67
11,07
9,4
5,37
3,69 4,36
TOPLAM
Ziraat
Đnşaat malzemeleri üretimi
Đnşaat
Finansman
4,67
6,12
4,67
1,33
Bulgarlar
Gıda sektörü
Elektrikli aletler ve elektronik
Ticaret
Gayrimenkul
10,2
10,2 9,52
8
Giyim, ayakkabı, tekstil
Makine inşa
Otelcilik ve restorancılık
Diğer
2,72
0,68
Türkler
Mobilya üretimi
Elektrik, gaz, su iletimi
Taşımacılık ve iletişim
Ülkesel ve sektörel bazda profil analizlerinde sıradaki farklıkların altı çizilmelidir:
Bulgar şirketleri açısında %20 ile liderlik ticarete ait olup, Türk şirketleri bakımından
baskın pozisyon açık ara ile gıda – içecek sektörüne (%38) aittir.
• Bulgaristan için ikinci sırada ise anket yapılan şirketlerin %16’sından fazlası gıda – içecek
sektörü olup Türkiye için %10,2 ile ziraattır.
Ticaret birimlerinin yaşı, değerlerinin ölçüldüğü başka bir göstergedir. Buradaki
sonuçlar da örnek teşkil edicidir, şirketler faaliyette bulundukları zaman bakımında eşit
dağılmaktadırlar. Burada da, iki ülkenin son 15 yıl içerisindeki gelişimlerinde kaynaklanan
farklıklar göstermektedirler.
Anket yapılan Bulgar şirketlerinin neredeyse yarısı (%46,67) son 5 yıl içerisinde
kurulmuş, %34’ü 10 yıl önce faaliyete başlamış ve sadece %15’i daha eskidir. Anket yapılan
Türk şirketlerindeki durum ise çok daha farklı - %50’si 10 yıldan önce kurulmuş ve faaliyet
göstermekte olup 5 yıl önce kurulmuş olan şirketler ise %30 civarındadır.
•
8
Ankete katılanların
Sınır aşırı bölgedeki şirketler genelde orta ve küçük
işletmelerden oluşmakta ve bu durum ankete katılanların
personeli ile teyit edilmektedir. Ankete katılan şirketlerin
%55’inin personeli 10 kişiden az yani mikro şirketlerdir,
Türkler 2,13
29,79
yaklaşık %40’ı 50 kişiye kadar personeli olan küçük
büyüklükteki işletmeler olup sadece %6’sı 250’ye kadar
personele sahiptir. Türk ve Bulgar şirketleri arasında
farklılıklar mevcuttur. Ankete katılan Bulgar şirketleri
4
Bulgarlar
arasında 250 ve 500 üstü personele sahip şirket yok, oysa
Türk tarafından 250 üzerinde personele sahip olan 4 şirket,
500 üzerinde personele sahip olan 500 şirket vardır.
Ankete katılanların şirket profili – personel sayısı
Türkler
62,84
Bulgarlar
27,7
48
TOPLAM
46,67
55,37
1-10 kişi
11-50 kişi
6,08
37,25
51-250 kişi
251-500 kişi
5,33
5,7
501 kişiden fazla
9
Ankete katılan şirketlerin önceki yılın ciroları baz alındığında sonuçlar benzerdir.
Ankete katılanların şirket profili – 2005 yılı cirosu
Türkler
65,69
18,98
Bulgarlar
TOPLAM
10,22
92
5,11
8
13,93
78,75
0
4,88
2,44
1 mil. Avro’dan az
1-2 mil. Avro arası
2-7 mil. Avro arası
7 mil. Avro’dan fazla
Genelde ankete katılan şirketlerin yaklaşık %80’inin (%74) ciroları 1 milyon
Avro’nun altındadır, %14’ünün ciroları 2 milyon Avro’ya kadar olup, %5’inin ciroları 7
milyon Avro’a kadardır.
Ülkeler bakımında dağılım, her iki ülkedeki ticaretin geliştiği farklı ekonomik
ortamdan kaynaklanan ciddi farklılıklar göstermektedir. Türk şirketlerinin ciroları daha
yüksek olup bunların yaklaşık %20’si 1’den 2 milyon Avro’ya kadardır, ankete katılan Türk
şirketlerinin %10’nun cirosu 2 ila 7 milyon Avro arasında olup %5’inden fazlası 7 milyon
avro üzerinde ciroya sahiptir. Bulgaristan’da durum farklıdır: ankete katılanların %92’sinin
cirosu 1 milyona kadar olup %8’inin cirosu %2 ile %8 arasındadır, ankete katılanların
arasında 2 milyon üzerinde ciroya sahip olan şirket yoktur.
Sınır aşırı ticari ilişkilerin durumu incelendiğinde, ankete katılan şirketlerin kaçının dış
ticaret ile ilişkili olduğuna dair bilgiler aradık. Sınır yakınlığından ve ithalat – ihracat
imkanlarından bağımsız olarak, cirosunun %30’undan fazlası ihracat kaynaklı olan şirketlerin
oranı yaklaşık %12’dir. Bu soruların cevapları arasında bir muammaya rast geldik – Türk
şirketlerinin %50’si (ya da tüm katılımcıların %25’i) bu soruya cevap vermemiştir. Bu
durumun onlar tarafından bilgi verme isteksizliğe, korku veya güvensizliğe dayalı olduğunu
kestirmek zordur.
10
Ankete katılanların
63,46
11
ARAŞTIRMANIN SONUÇ VE ÇIKARSINIMLARI ŞUNLARDIR:
1. SOSYAL – EKONOMĐK DURUM
1.1. BULGARĐSTAN’DA VE YAMBOL’DA EKONOMĐK DURUM
Sınır bölgesinin Bulgar tarafı hala, ülkenin merkezi planlanmış ekonomiden Pazar
ekonomisine geçiş yaptığı 90’lı yılların siyasi ve ekonomik değişimlerinin sonuçlarına
katlanmaktadır. Teknik bakımdan eskimiş olan birçok işletme ile zirai kooperatiflerin büyük
kısmı kapatılmış – dağıtılmıştı. Kayıt dışı ekonominin varlığı da kötü ekonomik istatistiğe
katkıda bulunmaktadır. Ekonomik şartlar çeşitlilik göstermektedir: tarım ekonomisi ile
çevredeki tek-yapılı sanayi, daha gelişmiş olan merkezlerde - Burgas, Haskovo, Yambol
oldukça karmaşık sanayi ile beraber var olmaktadır.
BULGARĐSTAN’IN EKONOMĐK DURUMUNA DAĐR DEĞERLENDĐRME
Anket araştırmasının ilk sorusuyla, sınır iki tarafındaki kurum temsilcileri ile
müteşebbislerin Bulgaristan’ın ekonomik – sosyal durumunu nasıl değerlendirdiklerine dair
veriler aranmıştır.
Bulgaristan’ın mevcut ekonomik durumunun değerlendirilmesi
Đyi gelişmiş ve piyasa ekonomisi
Türklere göre
Bulgarlara göre
0,35
27,37
14,22
36,84
22,27
27,49
7,72 12,63
11,85
20,38
AB gelişmiş ülkelerin ekonomisine
benzer
Geçiş sürecinde ve alınan sonuç yok
Devlet müdahalesi ekonomiyi
belirlemekte
Tam girişim serbestisi
Ekonomi yapılandırılmamıştır
TOPLAM
6,22
24,9
32,93
9,24
16,06
Ekonomi çökmekte
Diğer
Bulgaristan’ın ekonomik durumuna dair genel değerlendirme ülkenin hala geçiş
sürecinde olduğu ve önemli boyutta olumlu sonuçlara sahip olmadığıdır (%32,39). Yine de
ekonominin AB ülke ekonomilerine düşünenler olarak ankete katılanların %24’ü ekonomik
duruma olumlu not vermektedir.
Bu sorulara verilen cevaplarda, Türkler ile Bulgarlar arasında görüş farklılıkları
gözlemlenmektedir. Anket yapılan Bulgarlar arasında genelde çok da olumlu olmayan – hala
geçiş döneminde olan ve görülür neticeleri olmayan yapılanmamış ekonomi görüşü
mevcuttur. Diğer taraftan ise %14’lük kesime göre Bulgaristan’da işleyen Pazar ekonomisi
mevcut. Ankete katılan Türklerin kanaatlerine göre ağırlıklı görüş “görünür sonuçları
12
olmayan geçiş sürecindeki ekonomi”dir ve nerdeyse hiçbiri gelişmiş bir Pazar ekonomisinin
mevcut olduğu görüşünde değil. Buna rağmen Türklerin 27’si Bulgaristan ekonomisinin,
ekonomik açıdan gelişmiş ülkelere benzediği kanaatindeler (bu görüşte olan Bulgarlar’dan
%5 daha fazla).
YAMBOL BÖLGESĐNĐN EKONOMĐK DURUMUN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ
Araştırmanın ikinci sorusuyla, ankete katılanların Yambol bölgesinin ekonomik
durumu hakkındaki görüşlerine dair verilere ulaşılmaya çalışılmıştır.
Ankete katılanlar arasında en yaygın görüş, bölgenin AB entegrasyonu ile sınır aşırı
işbirliğinden dolayı gelecek vaat ettiğidir. Gelecekteki imkanlar dışında, bölge ekonomisine
dair görüşler Bulgaristan ekonomisine dair olanlara nazaran daha olumlu bir kanaati
göstermektedirler.
•
Ekonomi yeniden yapılanmaktadır - %23,26
•
Ekonomik gelişme - %12,29
Bulgarların ev Trüklerin cevaplarının analizlerinde sıradaki durum göze
çarpmaktadır: ankete katılan Türklerin %40’ı Yambol bölgesinin ekonomik durumuna dair
görüş bildirmemişleridir. Buna dayanarak, iki bölge arasındaki coğrafi yakınlığa rağmen
Türk tarafındaki iş çevrelerinin Yambol bölgesi hakkında fazla bilgiye sahip olmadıkları
sonucu çıkartılmaktadır ve bunu müteakip de Bulgaristan ve Türkiye arasındaki sınır aşırı
işbirliği projelerinin sınırın iki tarafındaki bölgelerin başarılı şekilde gelişmesi için nekadar
hayati öneme sahip olduklarının mantık çıkarsınımı gelmektedir.
Bu sorunun cevaplarına özgü olan durum da Bulgar tarafının Türk tarafına nazaran
bölge ekonomisinin durumuna dair daha olumsuz kanaat vermesidir. Bulgarların %32’si
Yambol ekonomisini, olumsuz etkileri hala hissedilen şaibeli özelleştirme ile
özdeşleştirmekteler oysa ankete katılan Türklerin sadece %4’ü bu cevabı vermekteler. Bunu
dışında Türklerin %15,23’ü, Bulgarların ise %9,33’ü Yambol bölgesinde iktisadi gelişimin
oldu görüşündeler.
Türklerin ve Bulgarların Yambol bölgesinin ekonomisine dair belirttikleri görüşlerde
diğer bir farklılık ters işaretlidir – Bulgarların %1’den azı oysa ankete katılan Türklerin
%11’den fazlası yerel ekonomini çöktüğünü düşünmekteler.
Yambol ekonomisine dair olan kanaatlerdeki farklılık ve geçişmeler gösterge
niteliğindedir ve değişik faktörlere dayanmaktadır. Bir taraftan, komşu bölgeye dair yetersiz
bilgi farklılıklara sebep olmakta, diğer taraftan belirli bir durum için dışarıdan belirtilen görüş
belli bir yere kadar daha bağımsız ve nesneldir.
13
Yambol ekonomisi çökmekte
Yambol bölgesi ekonomisinin değerlendirilmesi
Şaibeli özelleştirme, kötü
sonuçlar
Yörenin ekonomisinde yeniden
yapılanma görülüyor ve sonuçlar
iyidir.
Ekonomik gelişmede kalkınma
görülüyor, yeni işletmeler
4,64
Türklere göre
17,22
39,74
26,49
39,07
Yörede biznes ve iş için istikbal
yoktur.
Bulgarlara göre
32
29,33
48
72,67
0
AB entegrasyonundan dolayı
perspektifler
Yöre sınırlar ötesi özelliğinden
dolayı istikbale sahiptir.
TOPLAM
18,6 23,26
44,19
50,17
18,6
Diğer
Cevap vermeyenler
YAMBOL BÖLGESĐNDE BAŞARILI BĐR TĐCARET ĐÇĐN SEKTÖR VE
BRANŞLAR
Üçüncü soru ile sınır her iki tarafındaki iş çevrelerine göre Yambol bölge
ekonomisinin hangi branş ve sektörleri başarılı ticaret olduğunda dair görüşleri
araştırılmaktadır.
Hernekadar kooperatiflerin kapatılması, kırsal nüfusun artarak azalması ve toprak
mülkiyetinin parçalanması toprağın organizasyonsuz işlenmesine veya işlenebilir toprakların
terk edilmesine sebep olduysa da sınır aşırı bölgenin Bulgar tarafında ziraat geleneksel olarak
lider sektörlerden biridir. Gelişiminde var olan sorunlara rağmen, her iki bölgenin
müteşebbislerinin görüşü tek anlama gelmektedir – bu sektör iki taraflı ilişkilerin
geliştirilmesi için en gelecek vaat eden sektördür.
Yambol bölgesi için açık ara en çok gelecek vaat eden sektör olarak ziraat (%59,14)
gösterilmiştir, yaklaşık %46,51’i gıda – içecek sektörünü önemlik olarak, %36,21’i ise ticaret
ve hizmetleri gösterilmiştir.
Ankete katılanların çok az kısmı, taşımacılığı (%2,32), turizmi (%2,9), makine
inşayı %1,35 ile başarılı sektör olarak belirlemişlerdir. Ziraat ve onunla ilgili olan gıda işleme
dışında başarının beklendiği başka bir sektör neredeyse belirlenememektedir.
Anket yapılan Türkler tarafından bu soruya verilen cevapta da Yambol bölgesinin
yeterince tanınması sorunu açığa çıkmaktadır – anket yapılan Türklerin %37’si Yambol
bölgesindeki gelecek vaat eden sektörler konusunda fikir beyan etmemişlerdir. Bu durum,
önceki soruda çıkarılan sonucu – sınır bölge vatandaşlarının arasında birbirinden haberdar
14
olma ve tanışma için daha fazla çaba gerektiği ve Bulgaristan ile Türkiye arasında benzer
sınır aşırı işbirliği projelerinin önemli ve gerekli olduğudur.
Bulgarların ve Türklerin bu soruya verdiği cevapları karşılaştırıldığında, birkaç
sektördeki görüşleri önemli derecede ayrılmaktadır. Ziraat bakımından – Bulgarların %70’i,
Türklerin ise %40’ı gelecek vaat ettiği kanısındadır. Gıda – içecek sektöründeki durum da
aynıdır – Bulgarların %65’i, Türklerin ise %40’ı aynı düşünceye sahiptir. Turizmin gelecek
vaat eden sektör olarak belirlendiği sonuçlar biraz şaşırtıcıdır – Bulgarların %40’ı, Türklerin
ise ancak %10’u gelecek vaat ettiğini düşünmekteler. Diğer taraftan Türklerin %18’i inşat
sektörünü gelecek vaat eden olarak belirlerken Bulgarların ancak %12’si bu kanıya sahiptir.
Yambol bölgesinde perspektifi olan sektör ve branşlar
cevap vermeyenler
0
18,06
15,28
17,94
12
27,33
44,67
27,24
59,14
37,09
Zanaat ve serbest
meslekler
Makine inşa
18,54
Đnşaat
8,61
9,93
Taşımacılık
74
44,37
Giyim, ayakkabı, tüketim
malzemeleri
Turizm
46,51
64,67
27,81
36,21
38
34,44
Ziraat
Gıda üretimi
Ticaret ve hizmetler
TOPLAM
Bulgarlara göre
Türklere göre
15
1.2.TÜRKĐYE’DEKĐ VE EDĐRNE ĐLE KIRKLARELĐ
BÖLGELERĐNDEKĐ EKONOMĐK DURUM
Türkiye’nin iki sınır ili Edirne ve Kırklareli’nin ekonomileri hernekadar son birkaç yıl
içinde sanayi hızlı adımlarla gelişse de genelde ziraate dayanmaktadır.
Her iki ildeki ekonomik durum farklıdır.
Edirne’de en gelişmiş olan hizmetlerdir, ikinci sırada tarım, üçüncü sırada da sanayi
gelmektedir. Asıl sanayi yoğunlaşması Kırklareli ve Lüleburgaz illerindedir.
TÜRKĐYE’NĐN EKONOMĐK DURUMUNA DAĐR DEĞERLENDĐRMELER
Anket araştırmasının bu grubunun ilk sorusuyla, sınırın her iki tarafındaki kurum
temsilcilerinin ve müteşebbislerin Türkiye’nin sosyo-ekonomik durumunu nasıl
değerlendirdiklerine dair veriler aranmıştır.
Türkiye’nin ekonomik durumunun değerlendirilmesi
51,34
60
50
40
30
20
32,17
27,91
25,89
23,64
24,48
19,38
14,69
13,95
10,14
13,39
10
0,45
0
TOPLAM
Đyi gelişmiş piyasa ekonomisi
Geçiş sürecinde ve sonuç vermemekte
Ekonomi çökmüştür
Bulgarlara göre
Türklere göre
Gelişmiş Avrupa ülke ekonomilerine benzemekte
Devlet müdahalesi
Diğer
Anket yapılanlar, ilk sırada Türk ekonomisini iyi gelişmiş pazar ekonomisi (%27,91),
gelişmiş ülkelerinkine benzer (%23,64), müteşebbisliğin tam özgür olduğu (%19,38) ekonomi
olarak belirlemekteler.
Verilen cevapların analizinde, Türkler ve Bulgarlar arasında ciddi farklılıklar
gözlemlenmektedir. Ankete katılan Bulgarların %50’si Türk ekonomisini gelişmiş olarak
nitelendirmekteyse de Türklerin ancak %10’u aynı cevabı vermekteler. При анализа на
отговорите се забелязват значителни различия в оценките от страна на българи и на
турци. Докато над 50 % от анкетираните българи определят икономиката на Турция
като добре развита, такъв отговор дават едва 10 % от турците. Anket yapılan Türkler,
“gelişmiş Avrupa ülkelerinkine benzemektedir” cevabını birinci sıraya yerleştirmekte oysa
16
Bulgarların ancak %19’u aynı düşünceye sahiptir. Türklerin yaklaşık ¼’ünün (%24,40) Türk
ekonomisinin geçiş sürecinde olduğunu ve sonuç vermediği görüşünde olması biraz
şaşırtıcıdır.
Türk ekonomisinin değerlendirilmesinde, Türklerin Bulgarlara nazaran daha olumsuz
not verme eğilimi fark edilmektedir.
Türk ekonomisine dair olan kanaatlerdeki farklılık ve geçişmeler gösterge
niteliğindedir ve değişik faktörlere dayanmaktadır. Bir taraftan Türk müteşebbisler gerçekte
ülke ekonomisinin sorunlarıyla yüzleşmekte ve bundan dolayı olumsuz not vermektedir, diğer
taraftan Bulgarlar Türkiye’deki durumu dışarıdan gözlemlemekte ve kendi tecrübeleriyle
karşılaştırarak olumlu olarak değerlendirmekteler.
TÜRKĐYE, KYRKLARELĐ VE EDĐRNE BÖLGELERĐNĐN EKONOMĐK
DURUMUN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ
Araştırmanın ikinci sorusuyla, ankete katılanların Türkiye – Edirne ve Kırklareli sınır
bölgelerinin ekonomik durumu hakkındaki görüşlerine dair veriler aranmıştır.
Edirne ve Kırklareli’nin ekonomilerinin değerlendirilmesi
Edirne ve Kırklareli ekonomileri
çökmüştür
Yavaş bir ekonomik gelişme
Türklere göre
9,48
34,25
16,51
8,56
11,31 17,13
Yeniden yapılandırılmış ve
sonuçlar görülmekte
Yeni üretimler ile gelişme
Bulgarlara göre
5,71 15,1
5,31
18,37
45,71
perspektifi olmayan bölge
AB entegrasyonundan dolayı
perspektifler
TOPLAM
5,57
21,91
15,83
7,13
14,26
29,22
Sınırı aşırı işbirliğinden dolayı
perspektifler
Diğer
Edirne ve Kırklareli bölgelerinin ekonomilerine dair belirtilen genel görüş olumludur,
ankete katılanların %20’sinden fazlasına göre yavaş bir ekonomik kalkınma ve yeniden
yapılanma süreci mevcuttur ve sonuçları görülmektedir (%15,83), bu bölge için olan genel
beklentiler ise sınır aşırı karakteristiğine dayanmaktadır.
Bu soruya verilen cevaplarda da Bulgarlar ve Türkler arasında farklar mevcuttur.
Ankete katılan Türklerin %10’una göre bölge ekonomisi çökmüştür, 1/3’ünden fazlası yavaş
bir ekonomik gelişmenin olduğunu düşünmekte oysa ankete katılan Bulgarlar daha olumlu
görüşlere sahiptir; %15’i sonuçları görünen yeniden yapılanma olduğunu düşünmekte,
ekonomik çöküşün ya da “gelecek vaat etmeyen bir bölgenin” olduğuna dair herhangi bir
17
cevap yoktur. Bulgarlar, sınır aşırı işbirliği ile ilgili olan bu bölgeler ve AB entegrasyonuna
daha çok beklentiye yaklaşmakta oysa Türkler bu iki faktöre daha az anlam yüklemektedir.
Burada yine aynı şeyle karşılaşılmakta: yerliler daha olumsuz not vermekte, dışarıdan
bakıldığında Bulgarlar her iki Türk bölgesi için de daha olumlu not vermekteler.
EDĐRNE VE KIRKLARELĐ BÖLGELERĐNDE DAHA BAŞARILI BĐR
TĐCARET ĐÇĐN SEKTÖR VE BRANŞLAR
Üçüncü soruyla, sınırın her iki tarafındaki iş çevrelerinin Edirne ve Kırklareli’ndeki
sektör ve branşların hangilerinin başarılı ticaret olduğuna dair görüşleri araştırılmaktadır.
Edirne ve Kırklareli’nde perspektifi olan sektör ve branşlar
Türklere göre
Bulgarlara göre
TOPLAM
24,08
16,29
20,27
22,85
24,31
23,49
21,12
26,57
23,73
9,34
11,06
9,02
13,03
9,27
11,98
Ticaret ve hizmetler
Gıda üretimi
Ziraat
turizm
Giyim, ayakkabı, tüketim
Taşımacılık
Đnşaat
Makine inşa
Zanaat ve serbest meslekler
Her iki tarafta ankete katılanların genel görüşüne göre Edirne ve Kırklareli için lider
ve neredeyse eşit seviyedeki iki sektör ziraat (%23,73) ve gıda-içecektir (%23,49). Önceki
sorular için bildirilen görüşlerden farklı olarak burada Türkler ve Bulgarlar arasında nerdeyse
hiçbir fark yoktur, onlar aynı fikirdeler ve bu durum mevcut faktörler olan insan kaynakları
ile doğal kaynaklar ve geleneklere dayanmaktadır.
18
BULGARĐSTAN VE TÜRK EKONOMĐLERĐNE
GÖRÜŞLERĐN KARŞILAŞTIRILMASI
DAĐR
BĐLDĐRĐLEN
Bulgaristan ve Türkiye arasındaki sınır aşırı bölge için ziraata dayalı ekonomi, karşıt
ekonomik şartların varlığı doğaldır – ziraata dayalı ekonomi ve tek yapılı sanayi, daha
gelişmiş olan merkezlerde hizmetlere yönelen modern bir ekonomi ile beraber varolmaktadır.
Her bir bölge, il ve ilçe farklı tempoyla gelişmektedir. Sınır bölgelerinin ekonomik durumu
izole edilmiş konumları ve yetersiz altyapı ile açıklanmaktadır. Çoğu zaman yerel ekonomik
faaliyetler, mevcut olan kaynaklara dayanmaktadır – yeraltı, yerüstü, maden vs, genel
bakımdan az gelişmişlerdir.
Kırklareli ve Burgaz en çok sanayileşmiş olan bölgedir. Burgaz’ın ekonomik
etkinliğinin ülke ortalamasının atında olmasına rağmen, Türk ekonomisi ile
karşılaştırıldıklarında her iki ilin ekonomisinin çok dinamik olduğu belirtilmelidir.
Her iki ülke de AB’ye dair farklı pozisyonlar sahip ve birliğin farklı uyum öncesi
yardım programlarına dahiller.
Bulgaristan ve Türkiye’nin ekonomik durumlarına dair ankete katılanların görüşleri
analiz edildiğinde sıradaki çıkarsınım ve genellemeler yapılabilir:
• Bulgar ekonomisinin genel özelliği sürecin hala devam ettiği ve bunun da görünür
neticeleri olmadığıdır (%32,33), Türkiye ise iyi gelişmiş piyasa ekonomisi olarak
nitelendirilmektedir (%27,31).
• AB’nin Bulgaristan ekonomisini Pazar ekonomisi olarak tanımlamasına rağmen ankete
katılanların ancak %6’sı bu görüştedir. Her iki ülke ekonomilerinin AB’nin gelişmiş ülke
ekonomilerine benzemesi umut vericidir, ankete katılanların yaklaşık ¼’ü bu kanaate sahiptir.
Bulgar ve Türk ekonomilerinin karşılaştırılması
32,93
27,91
24,9
23,64
19,38
16,06
13,95
9,24
6,22
6,63
6,4
3,21
Đyi gelişmiş piyasa ekonomisi
Gelişmiş AB ülkelerininkine benzer
Ekonomi çökmüştür
3,1
0,97
0,8
BULGARĐSTAN
4,65
TÜRKĐYE
Gelişmiş AB ülkelerininkine benzer
Devlet müdahalesi ekonomiyi belirlemekte
Diğer
19
YAMBOL,
EDĐRNE
KARŞILAŞTIRILMASI
VE
KIRKLARELĐ
EKONOMĐLERĐNĐN
Bulgar tarafındaki sınır bölgesi hala ülkenin hızlı bir şekilde merkezi planlanmış
ekonomiden pazar ekonomisine geçişin yaşandığı 90’lı yılların ekonomik ve siyasi
değişimlerin sonuçlarına katlanmaktadır. Teknik bakımdan eskimiş olan birçok işletme
kapatılmış ve tarım kooperatiflerinin çoğu dağıtılmıştı. Kayıt dışı ekonominin varlığı da kötü
ekonomik istatistiğin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Yambol bölgesindeki ekonomik
koşullar çok farklıdır: tarım ekonomisi ve tek yapılı sanayi, daha gelişmiş olan merkez
Yambol’daki oldukça karmaşık sanayi ile birarada varolmaktadır.
Türkiye’nin iki sınır bölge ekonomisi, hernekadar son yıllarda sanyi hızlı bir
tempoyla gelişse de genelde tarıma dayalıdır. Her iki ildeki ekonomik şartlar farklıdır.
Edirne’de en çok hizmetler gelişmiştir, ikinci sırada tarım ve üçüncü sırada sanayi yer
almaktadır. Asıl sanayi odaklanması Kırklareli – Lüleburgaz bölgesinde olmaktadır.
Bu veri, Bulgaristan – Türkiye arasındaki program belgesi ve Bulgar tarafından
Yambol’un, Türk tarafından Edirne ve Kırklareli ekonomilerine dair yapılan mevcut
araştırmanın sonuçları ile teyit edilmektedir. Đki ana sonuç çıkartılabilir:
• Her iki bölgenin kanaatleri AB üyeliği ve sınır aşırı işbirliği ile ilişkilidir, yani ankete
katılanların geleceğe dair görüşleri olumludur.
• Đki sınır ilinin ekonomisi hakkında bildirilen başlıca görüş yavaş bir ekonomik
gelişmenin olduğudur, ankete katılanların neredeyse aynı görüşe sahipler, o da yerel
ekonomilerin yeniden yapılandığı görüşüdür.
Yambol, Edirne ve Kırklareli ekonomilerinin karşılaştırılması
30,75
29,22
27,09
21,91
15,83
14,26
14,26
11,41
7,54
3,46
7,13
5,57
3,26
4,52
2,24
0
0
YAMBOL
Yambol ekonomisi çökmüştür
Şaibeli özelleştirme
Yeni üretimlerle gelişme
AB entegrasyonundan dolayı perspektifler
Diğer
1,57
EDĐRNE VE KIRKLARELĐ
Yavaş ekonomik gelişme
Ekonomi yeniden yapılanmakta
Perspektifi olmayan bölge
Sınır aşırı işbirliğinden dolayı perspektifler
20
ІІ. BULGARĐSTAN TÜRKĐYE SINIR AŞIRI BÖLGELERDE TĐCARĐ ORTAMIN
ANALĐZĐ
1. BĐLGĐ, DANIŞMA VE HĐZMET KAYNAKLARI
Ticarete başlamak ve yönetmek için gerekli ticari ortamın Türkiye ve Bulgaristan’ın
sınır aşırı bölgelerinin hızlandırılmış sosyal – ekonomik gelişimi için büyük bir önemi vardır.
Ticari ortamın temel eğlerinden biri de işadamlarının ve müteşebbislerin güvenebileceği bilgi,
danışma ve hizmet kaynaklarıdır.
Yatırımcıların güvendi
Yapılan
araştırmanın sonuçları çok çarpıcıdır, ankete
katılanların %40’ına göre hem Bulgaristan’da hem
Türkiye’de en çok güven duyulanlar ticari işletmelerdir.
Ankete
katılan Bulgar ve Türklerin görüşlerinde farklılıklar
38,97
38,49
mevcuttur:
• Bulgarların %32,87’si, bilgi kaynağı olarak interneti
32,87
ikinci sıraya yerleştirmekteyken Trüklerin ancak %16,41’i
aynı şekilde düşünmektedir.
25
• Ankete katılan Bulgarların ve Türklerin görüşlerindeki
diğer ciddi bir farklık da resmi ve yerel kurumlardan
aldıkları yardım ve güvendir. Türklerin yaklaşık %20’si bilgi ve yardım için yerel kurum ve
yönetimlere güvenmekte, Bulgarların ise sadece %4,21’i bu kurumları güven duduları bir
kaynak olarak göstermekteler. Bu durum, Türkiye’deki yerel kurum ve idarelerin
Bulgaristan’daki eş karşılıklarından farklı olarak ticari ortam için çalıştıkları ve olumu
koşullar yarattıkları anlamına gelmektedir. Buradan çıkarılan sonuç, müteşebbislerin bilgi ve
destek amaçlı olarak onlara daha fazla güven duyması için Yambol bölgesinin yerel idare ve
resmi kurumlarının gayretlerini daha iyi ticari koşulların sağlanması için yönlendirmeleri
gerekmektedir, böylece ekonomik gelişmenin önayağı olarak ticari ortam iyileştirileceğidir.
2. FĐNANSMAN KAYNAKLARI
Ticari ortamın diğer öğesi de büyük bir öneme sahip olan finansman kaynaklarıdır.
Genel bakımdan, araştırmanın sonuçları her iki ülkede yakın sonuçlar vermektedir, ilk
sırada kişisel kaynaklar (ankete katılanların yaklaşık %50’si), ikinci sırada banka kredileri
(yaklaşık %30) yer almakta ve Trükler ile Bulgarların görüşleri birbirine çok benzemektedir.
Devlet kaynaklı finansman konusunda Bulgarlar ve Türkler arasında görüş
ayrılıkları gözlemlenmektedir, Türklerin %20’si, Bulgarların %1’ böyle bir finansmana
güvenmektedir.
Bu iki sorunun cevaplarının sonuçlarını genellediğimizde, Türkiye’deki yerel
yönetimlerin ve devletin iş çevrelerine daha fazla yardım ettiği, finansman ve bilgi konusunda
müdahale ettiği anlamına da gelmektedir.
21
Yatırımcıların güven duyduğu finansman kaynakları
50,35
47
43,33
33,68
31,29
28,67
17,33
14,93
12,48
10
9,23
0
0
TOPLAM
Kendi kaynakları
Devlet finansmanı
1,04
0
Bulgarlara göre
Banka kredileri
Đlçeden (belediyeden)
0,33 0,33
0
Türklere göre
AB program kaynakları
Diğer
22
3. BAŞARILI BĐR TĐCARET ĐÇĐN ÖNEMLĐ BĐLGĐLER
Ankete katılan müteşebbisler, başarılı bir ticaret için gerekli olan önemli bilgiler konusunda
görüşlerini bildirdiler. Sınırın her iki tarafındaki müteşebbisler neredeyse hemfikirler ve
bilgileri önem sıralamasına göre şu şekilde sıralamaktalar: ekonomiye dair temel bilgiler
(ankete katılanların %17,07), üretime dair bilgiler (%21) ve şirket idaresi (%14,39).
Bulgarlar ve Türkler arasındaki kayda değer tek farklılık da üretime dair bilgiler
konusundadır – Bulgarların %26’sı, Türklerin %16’sı.
Şahsi ticaretin yönetilmesine dair önemli bilgiler
8,17
8,41
4,39
9,13
7,16
10,82
5,93
4,69
4,09
Enformasyon, bilgisayar,
diller
Organizasyon becerileri
17,04
14,39
11,78
12,93
13,94
11,85
13,54
10,58
16,54
21,1
26,2
Đnsanlar ile çalışma bilgisi
16,05
Şirket idaresi
Vergi kanunları
Muhasebe, finans
Üretim bilgisi
17,07
13,46
TOPLAM
Bulgarlara göre
20,74
Ekonomiye dair temel
bilgiler
Türklere göre
23
ІІІ. BULGARĐSTAN VE TÜRKĐYE ARASINDAKĐ TĐCARĐ ĐŞBĐRLĐĞĐ:
DURUMU, SORUNLARI VE FIRSATLARI
Bu soru grubuyla, araştırma iki sınır bölgesi arasındaki iş ilişkilerinin durumunun
tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
1. BULGAR VE
DEVAMLILIĞI
TÜRK
ŞĐRKETLERĐ
ARASINDAKĐ
ĐŞBĐRLĐĞĐNĐN
Araştırma ilk önce, Bulgar ve Türk tarafındaki şirketlerin karşı taraftaki partnerleri ile
nezamandan bu yana resmi ve ticari ilişkilerde bulunup bulunmadığını tespit etti.
Ankete katılan şirketler hemfikirdir – şirketlerin %56’sı komşu sınır bölgelerdeki
partner ile herhangi bir iletişim ve işbirliğinde bulunmamışlardır, yaklaşık ¼’ü arada
sırada ticari temaslarda bulunmuşlardır.
Bulgar ve Türkler arasında, cevaplar konusunda farklıklar vardır.
Bulgar şirketleri ile düzenli olarak ilişkilerini sürdürülen Türk şirketleri yaklaşık üç kat
(%8) daha fazladır, ankete katılan Bulgar şirketlerinin sadece %2,67’si bu cevabı
vermektedir. Diğer taraftan “evet, yakın zamandır” cevabını Bulgarların %22,67’si,
Türklerin %6,67’si vermektedir.
Bu sonuçlara dayanarak sıradaki çıkarsınımlar yapılabilir:
- Düzenli olarak ticari işbirliğine dair verilen cevaplardaki farklılıkların sebebi Türk
şirketlerinin Bulgaristan’ın diğer bölgelerindeki Bulgar partnerleri ile daha fazla
çalışmalarıdır.
- diğer taraftan yakın zamandan bu yana Türk şirketleri ile ticari ilişkileri olduğunu
söyleyen Bulgarların çokluğu, Bulgar-Türk ticari ilişkilerinin özellikle de Yambol bölgesinde
geliştiğinin olumlu bir göstergesidir
Bulgar ve Türk şirketler arasındaki ticari işbirliğinin devamlılığı
56
56
56
29,33
24
22,67
18,67
14,33
8
5,67
6,67
2,67
TOPLAM
Evet, uzun yıllardır düzenli olarak
Bulgarlara göre
Evet, ara sıra
Türklere göre
Evet, yakın zamandır
Hayır
24
2. BULGAR VE TÜRK ŞĐRKETLERĐ ARASINDA ĐKĐ TARAFLI TĐCARĐ
ĐLĐŞKĐLERĐ GELĐŞTĐRME ĐMKANLARI
Bu sonuçlar, Bulgar ve Türk şirketleri arasındaki iki taraflı ticari ilişkilerin
gelişmesiyle ilgili olan bir sonraki soruya verilen cevaplarla teyit edilmektedir. Genelde,
ankete katılanların %80’inden fazlası gelecekteki çift taraflı ilişkiler bakımından olumlu
yaklaşmakta, %16’sından fazlası, %36’sı iyi, %29’u orta.
Bulgarlar daha olumlu görüştüler, %17’si çok olumlu, %50’sinden fazlası iyi
oldukları görüşündeler. Diğer taraftan, ankete katılan Türkler biraz daha karamsar cevap
vermekte, %50’si Bulgar – Türk ticari ilişkilerinin gelişme imkanlarının iyi olduğunu, olumlu
olarak cevap verenlerin oranı ise oldukça düşüktür.
Bulgar ve Türk Şirketleri arasında ikili ticari ilişkilerin geliştirilmesi
perspektifleri
4,67
13,33
9,33
22
5,33
1,33
8
29
50
51,33
36
20,67
16,33
17,33
15,33
TOPLAM
Bulgarlara göre
Türklere göre
Çok olumlu
Đyi
Orta
Zayıf
Fikrim yok
Ankete katılan Türk müteşebbislerin daha olumsuz yaklaşımının sebebi belki de
Bulgaristan ile olan ticarette karşılaştıkları ve bir sonraki soruya verilen cevaplar ile bunun
teyit edildiği bazı sorunlardan kaynaklanmaktadır.
3. BULGAR TÜRK ĐLĐŞKĐLERĐNĐN GELĐŞMESĐNE ENGEL OLAN
SORUNLAR
Anket araştırmasındaki sonraki soru ile, sınır aşırı bölgede Türk – Bulgar ilişkilerinin
gelişmesine engel olan sorunların neler olduğu sorusuna cevaplar aranmaktadır. Sonuçlar çok
çarpıcıdır – kati olarak beliren dört tane grup vardır: vize rejimi (%26,31), gelişmemiş olan
altyapı (%23,47), yavaşlatılmış olan sınır geçiş süresi (%18,98) ve gümrük rejimi.
Sonuçları, cevap verenlerin uyruğu bakımından ele aldığımızda, hukukun ve AB’nin
pozisyonundaki farklardan dolayı doğal olarak farklılıklar vardır.
Tartışmasız, iki taraflı ticari ilişkilerin gelişmesinde Türk vatandaşlarının
Bulgaristan’a girişlerinin düzenleyen vize rejimi asıl sorun ve engeldir. Bu sorun, ankete
25
katılan Türkler tarafından birinci sıraya oturtulmuş ve Bulgarlar da temel sorunlardan biri
olarak algılayarak üçüncü sıraya yerleştirmişlerdir. Cevap veren Türkerlin %22’sinden
fazlası, gümrük rejimini de bir sorun olarak belirtmekteler, bunun altındaki asıl sorun
tarım ürünleri ile gıda ürünleri konusunda yerli üretimi koruyan Türk gümrük mevzuatı
yatmaktadır.
Bulgarlar, birinci sırada engel yaratan fakat ticari işbirliğini durdurmayan gelişmemiş
altyapı ve yavaşlatılmış sınır geçiş süresi sorunlarını göstermekteler.
aşılması ve çözümü için mevcut
projenin partnerleri olan ticaret örgütleri de çalışmaktadır.
Proje çerçevesinde, Yambol Ticaret ve Sanayi Odası’nın
girişimiyle kurulan Uluslararası Danışma Kurulu, Bulgaristan
ve Türkiye arasındaki iki taraflı ilişkilerin sorunlarını ve
kaydedilen gelişmeleri içeren bir Duyuru hazırlayıp
yayınlamıştır. Bu duyuru, her iki ülkenin meclislerine,
hükümetlerine ve yerel yönetim makamlarına gönderilmiştir.
Bulgaristan ve Türkiye arasındaki
sınır a
Bu sorunların
Türklere göre
17,49
26
4. BULGARĐSTAN’ININ AB ÜYELĐĞĐ ĐKĐLĐ ĐLĐŞKĐLERE NASIL ETKĐ
EDECEK
Đki ülkenin AB ve üyeliği hakkındaki farklı tutumları dikkate alındığında mevcut
araştırmada, 6 veya en fazla 18 ay sonra Bulgaristan’ın AB üyeliğinin ikili ilişkilere nasıl
yansıyacağı sorulmuştur. Toplamda, daha yüksek kriterlerin geleceğini (%37) ve daha güçlü
rekabetin (%36) oluşacağının kabul edenler neredeyse birbirine eşittir, ankete katılanların ¼’ü
tek Avrupa pazarına erişim olanağını görmekteler.
Bulgarlar arasındaki genel görüş, temel değişimin daha güçlü bir rekabet olacağıdır,
Türklerin %41’i ise daha yüksek standart ve kriterleri göstermekte. Bunun dışında, Avrupa
pazarına daha kolay erişim beklentisinde oldan Türkler (%28,9), aynı şekilde cevap veren
Bulgarlardan %6 daha fazladır.
Bulgaristan’ın AB üyeliği ikili ilişkilere nasıl yansıyacak
Türklere göre
Bulgarlara göre
TOPLAM
41,71
34,08
37,37
Daha yüksek standart ve kriterler
27,96
43,07
36,53
Daha yüksek rekabet
28,91
22,85
25,26
AB pazarına daha kolay erişim
27
5. BULGARĐSTAN-TÜRKĐYE ARASINDA ĐKĐLĐ TĐCARĐ ĐLĐŞKĐLERĐN
GELĐŞTĐRĐLMESĐ ĐÇĐN GELECEK VAAT EDEN SEKTÖRLER
Ankete katılanlar tarafından, Bulgaristan ile Türkiye arasında ve Yambol, Edirne ve
Kırklareli bölgelerindeki şirketler arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesine dair bildirilen
görüş için mevcut ankette iş çevrelerine göre hangi sektörlerde başarılı bir gelişme beklendiği
sorusu şekillenmiştir. Ankete katılan girişimcilerin görüşleri ekonomik gerçekler ile
bölgelerin kaynaklarını yansıtmakta ve 4 ana grupta toplanmaktadır.
•
Gıda ve içecek sektörü 26,07
•
Ziraat 25,81
•
Ticaret ve hizmetler 18,8
•
Giyim, tekstil, ayakkabı ve ev eşyası 14,91
Bu sorulara verilen cevaplarda, Türkler ile Bulgarların hemfikir olduğu ve aralarında
ciddi farklıkların olmadığı söylenebilir. Bulgarlar, taşımacılığa biraz daha fazla ağırlık
vermekte, Türkler ise inşaata.
Bulgaristan ve Türkiye arasında ikili ticari ili
5,51
18,8
26,07
6. BULGARĐSTAN’IN AVRUPA BĐRLĐĞĐNE GĐRMESĐNDEN SONRA
BULGARĐSTAN ĐLE TÜRKĐYE ARASINDAKĐ TĐCARET HACMĐNĐN
DURUMUNA DAĐR BEKLENTĐLER
Her iki ülkenin, Bulgaristan ve Türkiye’nin, AB’ye dair olan pozisyonları ile yakın
zamanda gerçekleşecek olan Bulgaristan’ın AB üyeliği ele alındığında, sınırın her iki
tarafındaki müteşebbislerin iki ülke arasındaki ticaret hacmine dair olan görüşlerini
araştırmamız çok doğaldır.
Ankete katılanların %60’ndan fazlası, Bulgaristan’ın AB’ye girmesinden sonra
ticaret hacmini kati suretle artacağı görüşündedir. Karşı görüşte olanlar %14’tür.
Ankete katılan Türkler daha iyimser, ¾’ü ticaret hacminin artacağını düşünmekte ve
bu durum, mallarının Bulgaristan’a girmesiyle serbest mal ticaretinin olduğu Avrupa pazarına
gireceğine dayanmaktadır.
28
Bulgaristan’ın AB’ye girişinden sonra Bulgaristan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi
artacak mı
Türklere göre
73,82
Bulgarlara göre
53,33
TOPLAM
18
63,55
Evet
10,74
28,67
14,72
Hayır
15,44
21,74
Seviye aynı kalacak
29
7. BULGARĐSTAN’DAKĐ TÜRK YATIRIMLARI
Araştırmada ankete katılanlardan, ticaret ortamının ve ikili ilişkilerin göstergeleri
niteliğinde olan, Bulgaristan’daki Türk yatırımlarına özellikle de ülkenin AB’ye katılımından
sonrakilere dair görüş bildirmeleri istenmiştir.
AB’ye girişinden sonra Bulgaristan’daki Türk yatırımları artacak mı
Ankete katılanların üçte ikisi, Bulgaristan’daki Türk
yatırımlarının kati surette artacağı görüşündedir (% 66,89).
Ankete katılan Türklerin %70’inden fazlasının bu görüşte
66,89
olduğu, Bulgarların (ankete katılan Bulgarların %54,67’si)
ise beklentilerinde daha çekimser olduğu gerçeği
vurgulanabilir.
Bu sonuçlar, beklenen yasal dayanağı yansıtmaktadır,
Bulgaristan’ın AB’ye üye olmasından sonra yabancı
yatırımlardaki benzer bir artış, çok kalabalık olan birlik
pazarına girmeye olanağını elde ettiklerinden dolayı özellikle de birlik üyesi olmayan
ülkelerden beklenmektedir.
30
YAMBOL – EDĐRNE – KIRKLARELĐ ARASINDAKĐ BÖLGESEL SINIR
AŞIRI EKONOMĐK KALKINMA VE ĐŞBĐRLĐĞĐNĐN ETKĐN ŞEKĐLDE
GELĐŞTĐRĐLMESĐNE DAĐR ĐMKANLAR VE DURUMA DAĐR TEMEL
ÇIKARSINIMLAR
•
Her iki ülkenin hem ortak özellikleri hem kayda değer farklılıkları vardır.
Bulgaristan ekonomisi geçiş sürecindedir ve önemli olumlu neticeler görülmemektedir,
Türk ekonomisi ise tam girişim serbestisinin olduğu serbest piyasa ekonomisi olarak
nitelendirilmektedir. Ankete katılanlara göre, her iki ekonomi de AB’nin gelişmiş ülke
ekonomilerine benzemektedir.
•
Bulgaristan’dan Yambol ve Türkiye’den Edirne ile Kırklareli sınır aşırı komşu
bölgeleri benzer ekonomik ve sektörel özelliklere sahiptir, en iyi gelişmiş olanlar ziraat,
gıda ve hafif sanayidir.
•
Đki bölge arasındaki coğrafi yakınlığa rağmen, sınırın her iki tarafındaki iş çevreleri
komşu bölgeler hakkında yeterli bilgiye sahip değil, bundan da, sınırın her iki
tarafındaki bölgelerin gelişimi ve karşılıklı tanışıklık için
arasındaki
sınır
aşırı
işbirliği
projelerinin
nekadar
Bulgaristan ile Türkiye
önemli
olduğu
sonucu
çıkartılmaktadır.
•
Sınırın her iki tarafındaki bölgelerin gelişimi perspektifleri sınır aşırı işbirliği ve
Bulgaristan’ın AB üyeliği ile bağlantılıdır.
•
Yambol bölgesi ile Edirne ve Kırklareli bölgelerindeki şirketler arasındaki işbirliği
yeterli seviyede düzenli değildir, yakın geçmişten bu yana gelişmekte fakat Bulgaristan Türkiye arasındaki ticari temasların hatta Yambol bölgesi ile Edirne ve Kırklareli
bölgeleri arasındaki ticari temasların gelişme eğiliminde oldukları gözlenmektedir.
31
•
Gelecek ikili ilişkilere dair olumlu beklentiler var ve sınır bölgelerinin vatandaşları,
iş çevreleri ve toplumları arasında bilgilendirilme ve tanışıklığın arttırılması için ticari
örgütler ile kurumlar tarafından daha fazla gayret gösterilmelidir.
•
Bulgar – Türk ilişkilerinin gelişmesindeki temel sorunlar vize uygulamaları,
gelişmemiş altyapı, yavaşlatılan sınır geçiş süresi ve gümrük rejimi ile ilgilidir.
•
Bu sorunların çözülmesi ve aşılması için mevcut projenin ortakları olan ticari
örgütler de çalışmaktadır. Bu amaçla, proje çerçevesinde Yambol Ticaret ve Sanayi
Odası’nın girişimiyle, sınır aşırı işbirliği için Uluslar arası Danışma Kurulu
kurulmuştur.
•
Her iki ülkedeki merkezi ve yerel idarelerin geniş desteği ve etkin faaliyetler ile
hükümet dışı örgütlerin sayesinde Yambol, Kırklareli ve Edirne bölgesindeki sınır aşırı
işbirliği başarılı şekilde gelişmekte ve artık ekonomi, bölgesel kalkınma, eğitim, kültür
ve insanlar arasındaki iletişim alanlarında sonuçlar vermektedir.
•
Ankete araştırmasından elde edilen veriler ve sınır aşırı işbirliğin gelişiminin güncel
durumunun kamu tarafından tartışılması neticesinde işbirliğinin gerekli olduğu
anlaşılmaktadır.
Her iki ülkedeki merkezi ve yerel makamlar ile yürütme organlarının dikkati
hızlandırılmış çalışma ve aşağıda yazılı olan mevcut sorunların çözümüne
yönlendirilmelidir:
o Türk vatandaşlarının ve kamuoyunun, Bulgaristan ile olan vize rejimine,
ilgili kanuni esasları, seyahat imkanının kolaylıkla ve yasal olarak elde
edilmesi için ilgili prosedürlere, Türk şirketlerinin Bulgaristan’da
faaliyetleri
ile
Türk
vatandaşlarının
ikametine
dair
etraflıca
bilgilendirilmesi.
32
o Her iki ülkedeki iş çevrelerinin müşterek yatırımlarının imkan ve
imtiyazlarına dair ayrıntılı olarak bilgilendirilmesi.
o Bulgaristan ve Türkiye’nin yürütme ve yasama organlarında aktif
faaliyetleri, her iki ülkenin yerel temsilcilerinin meclisler, valiler ve
belediye
başkanları
nezdinde
daha
elverişli
ekonomik
statünün
belirlenmesi ile ulusal ve geri kalmış bölgelerin kalkınması için Avrupa
genel politikaları bakımından, sınır aşırı bölgenin ekonomik ve sosyal
açıdan gelişmesi için her iki ülkenin temel ulusal ve yerel hızlandırılmış
kalkınma planlarına dahil edilmesi için lobi faaliyetleri.
o Sınırın her iki tarafındaki iş çevreleri ile merkezi ve yerel idare
uzmanlarına, sınır aşırı bölgedeki insan, doğal ve ekonomik kaynaklarının
mevcudiyeti ve sayısı ile kullanılmaları ve gelişmelerine dair imkanların
ayrıntılı tanıtımı.
o Bulgaristan ve Türkiye’de yasama ve yürütme organlarının her iki
parlamentoda, valiler ve belediye başkanları nezdinde, sınır geçiş sürsinin
azaltılması için iki ülke arasında Strandzha – Makoçlar arasında Sınır
Kontrol Geçiş Kapısının açılması için lobi amaçlı aktif faaliyetler.
o Sınır kaçakçılığı ile mücadele ve önleme faaliyetlerinin, Sınır Kontrol
Geçiş Kapısının her iki tarafındaki sınır ve gümrük makamlarının ve
görevlilerinin vazifelerini sıkıca yerine getirmesine odaklanması.
o Sınır Kontrol Geçiş Kapılarından geçiş esnasında yolsuzluğa karşı alınan
önlemlerin genişletilmesi.
o Bulgaristan ve Türkiye arasındaki geçişlerdeki giriş ve çıkışlarda
evrakların işlenmesi ve trafik akış yönünde bant sistemine geçilip
uygulanmaya başlaması ve makam ile odaların gezilip evrak işlemlerini
yapacak sınır ve gümrük görevlisi aranmasına dair olan muğlak
işlemlerin kaldırılması.
33
Yambol, Edirne ve Kırklareli sınır aşırı bölgelerinin merkezi ve yerel makamlara,
ilçelere ve onların kurumlarına, hükümet dışı organizasyonlara ve özel sektöre verilen
tavsiyeler yukarıda yazılı olan çıkarsınımlarda belirtilmiştir.
Bu tavsiyeler, Sınır Aşırı Đşbirliği ve Denetim Uluslararası Danışma Kurulunun
görüşmelerinde gündemine dahil edilerek tartışılmaya açılmış ve karar olarak kabul
edilmiştir.
Yambol, 2006
This publication has been produced with the assistance of the European Union. The
contents of this publication is the sole responsibility of Yambol Chamber of Commerce and
Industry and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.
34

ANKET VERİLERİNİN ANALİZİ

Transkript

Benzer belgeler

PROJEMİZİN ÖZÜ

Uluslararası Balkan Ekonomi Zirvesi 2016

t4jojvzknfmdim55qbyjyv3d2010KarayoluRehberi

bulgaristan ülke raporu - Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı

BYA hizmetler - Invest Bulgaria Agency

5. SERGİ / “VAHŞİ BATI // WILD WEST: BAYSAN YÜKSEL SOLO”

RUSE - Invest Bulgaria Agency

Bulgaristan Ülke Raporu - Avrupa İşletmeler Ağı Konya

Bildirinin Tamamı - page screenshot of trafik.gov.tr

BULGARİSTAN ÜLKE NOTU

PDF olarak kaydet - Alternatif Politika

bulgaristan`a - Invest Bulgaria Agency

Türkçe - Standard Profil

tc marmara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü ilahiyat anabilim

FLENDER couplings - Siemens Industry Online Support