Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA

Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA

M OziKVESANAT DERGlsl • YlL:3 e TEMMUZ 1995 l50.000.TL.
SAY!
5U SAYIDA
0"'-
e GERARD ~
0'""""-'"
e KENAN SARIALIOGLIJ
• YlLMAZ !?ENOURIJfl
e AYl1ANSARI
e eu. ~
e NEVHZ EFICNl
e SB.MIN1IJFAN
e DEJIU ERTAN
e WFITSEMiH BA'r'l.N'
e SEV!LAY BAYLAN
e A,AYOIN IUK
16
Mavi Nota'dan
,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Mavl Nota'dan
B_
FEF Mllzik
ii 2. S,nlf
66r...ciIi Tnoml"
Ilelduz, • ....,,~I $040
konl enna.
" 1IIy• • 'nln ~oIc
Oltii n"* tHo ....."
ooU YI koy<lu.
r...kku'....
Tn ""'n .
a
.--
Mavi Nota'dan
-
•
-
-
- - - - - --
- --
Mavi Nota'dan
I
Miillt S.mill B-r\IIn
Gene! V. ylll VOnel.......
•
Musiki Muallim Mektebi'nin Kurulusunun Yetmi~inci Ylhyla
Devlet Sanatryisl Protesor Hikmet $im~ek'in Krrktnct Sanat
Yr lm m Anlamll Bulusmasi Uzerine...
• Ali UCAN
l kle kullarnak hepimi'a ayo bit' se~ . a yn bit' k,va nt;
"",meklodi.,
Be~la Rel<t6fUrrMl' P,ot Of , Envet'
HesenoQlu ve Devlel &anal!;lm" PmI ,
H,k""'l i?lII'¥k oImak u, e,e. b'ze bu
emeal l sevinci, lM]""u va k,ve"'" b ~
" ..... I)o~,!<,,, ve pyonla'a ........ ~uL
Ga, i Un~rsitesi Maf$,'mlIl vallp{
bKleleyip Universllemize erme!)a.n
- . . DevIel &anali;,m,z Pro/. Hrkmet
~ k~n ~ ''',):,k v.pm,m" e.
~ $ ""JZlk k (ll ~ va ~ ;
"""'ill e{ptJrnmil e oIan ""lla bi\:ilme,
l<allll kan va unUll."""Z I>il meIIeri, y l
l>erkesca ~ iyi bdiMlekle. yapnrnakta "" Vaph lmektad". BlJf>iart bj.
Ie
, v_ vania,. va yeplanle,e
de
I'I"<JIluL
ProlnOf
Hikmot
~"'f"k 'i n
mY,;gmIle ' gil< "~ ~ I k a nlo-y';<".
~,m lzda oIu"-'P gel...... modem
mY' iklarimil le s,n'lI' oImayan, onia ,"
bir1ikle. ash yap'en "" UsIupl.allyie
~"" sil IilkJp gale,a k ~O,m, ...
<.le p n 1 1 " _ rr....Zikle nmlti "'"
kapseyan
' biJlUncU
..O<Sa;hk
anlay,;<'yIa baOde;I'.
'1lUII:neU ~a;I' k anlaV';<". u1uea l mOl ii< kUlK.<iimUliin. "ge lene l<sel
va mo:le m OOBleriyle !;aQdej ..
bUIiin" oIafak !<on.tiup ge ll; tw ere k,
YO l l a;ma<!anI)'<>zl ~l t " lrn eda n rooo'i
v,lla,. t"ll,nme S1Mk ,mn'Klan ca n . 10<:,
b ~ 6n&m va ~e , 1~If, Bu deQe.
viN;, ayr, ,bit'
~ a ""'nl al ","arvna k ,
I>J dej}er
I>J " deoe<''''
6zinIe O<IaklaF"-k I>epim<zin one k
ama<:', oIla k . kesi. ortak gOrfMdir.
Ilugo}nkO Ml e ml, <or- ....
~
gOr.... elan H......e1Iepe
.....1Y>de
b'rIel'"">k.
!Jrivel$deSi'ne blOh I_
a l 0evIel
Kot--.--'INan'm<lIn BU\'UI< 5en foni
O.kesl,.. ,.. va Kc<osu'....,. ba ~ ~
HiI<meI $imfek va Kor<> §el i EIn.,.
~ "'mek ulera t...., ea na l!;'
alernaniann, ve on len V e1~~,a nl en .
deQer1i lIO'a vla'inden va ~ st ()n
bafO-nle"ndan dole V'
.yll
ey"
)'We klen ""den m.
G.O. Gazl EOilim r e kUll<j", '-'uIik
El)ilmi BOI....u m(i' i a '-'.U, Oevle1
Kot--.-al IN8fI.....lIn or1a k lemel ini
.......an
'-'IJP<;
'-'uaJl m Me-lt;,
le1li'milin 1<urIIIu$Un"" 70, y,l, va ,DeYlei aanali;'mll Prole-s6r Hikmel
SlmGek'in ~O, ear>al yII', ba;ta ,karldilerl oImall ;:;I e,e hepimlle, ~, e
'.
kYll(j olsun!,.
•
DaIle nIcB 70. va 40 , y<IIa'a...
"MUSiki Muallim Mekle bl'nln K....
' Ulu, un un 70. Y" 'nd a ve 2000' 11
V,lIa n n E,lglnde
TOAKivE'Oe EGlTi... fAK OLTEl ERI
,-,OZIK EGITi...1 BOLO '-'LEAI VE
,-,OZiK OGRET'-'ENLiGi
EGiTlllli-roplenlls, Oa.lne
T;:;.I"ye'"", "mu, ik O(jrelmenli{ji
e{;Iimi..... n I<OkIU 1)0. ~ va,d.. .
192(1'Ie, TiJrI<iye'sintIe M.....1lI .........Um
Me\rtel)i (MMMl'1'Ie b a~YBn bu
~.
l \19Olar
T(rIt;iye'sinde
U.-siIeIe'in E{jIIim
f a kiill_
Muzik
EOmm
~Ie
aurdiin:ilmekledir, GunUrnill de saYlle"
, 1'a u1a;an b u "",...rsiter k",umla" n
en
esl<.i'"
·en
kOkl()su
GeIi
Onl_l";; Gali E¢dim FaIlUn" ",
'-'ul ill E ~ i l i mi BOl(j rnO'dUr. Musilll Mu·
a lhm "'ekleb, nin ' 937· 38'00 Ga , i
T"rbl)'* Ensl rtuau'ne ba¢h ' MOZik
~Lbesi·... ~Uri.lfl'lll$iylol OUpn
bu BOIum. he m MMM'nin de¢ifen
~ Io.a
~n yapokanarBk
va l:W deYam, . f>em de
sonrelan ", 'Ion ~ BOlUmIerin "a na
kaYJ'BO" durumundadll, BOyIe<:e.
1W4 Turloya'sindeki Ioplam 11 MUl ill
EOrtimi B61umu'niin 11 "do¢rL>den" va
10'u "dola yl'" oImell ul e, e lumu , 1<01<.
k"k e n " a.all MMM'"" d aya nmakla.
MMM 'nde n kal"' ekle nmeklad " . Bu
baOiamled" ki Musilll Mua ll'm '-'ak ·
l!'b"",n k....-...lu;unun 70. V,II. TUrkiye,
Unive' SIIaleri EiJibm r al<ONeleri MOZik
E¢itimi El<'IlUmIemin l(;n>(.niJfI 80IUm
8a;kanlallflln ell<in ka!lhrnla" yla 01
Kes,m 1m '"" Anka' a'da Gazi
E(;Iim''''' !1"~kIe;hrikln Ta ril>i TopIKnI,"y\lI e nlami, bir b~ IrYllarm,;
gOre
geli;en~;
bukJ........ktad ".
Biiir>diOi git> Tiirl<iya'de "mode m
8Oi1im"le I)orl'k!e oI ~ !1"1i;&n "yeni
6r~ LJn mY' ik aOrtimi"nin k61<le ri Tan z"",,1 OOnemi (1839-1876) 6rt<:e6irle,
!\aile ilk v _I'""> Ha'el<e1le-ri
06nernin'in 11773- 1839 ) oIla av......... 0ffIe0in 1790', y,lIa.a kada.
de Ve n.., Bu IlOlderin ba Il <lOfiincel teo
melleri ise _yl' oIara k LaIe
Oevri_
( 1718' 1730)
baz'
ISii$iinSel del) ~I_ i in1iler.ebdir.
Bu baOIa mda ad, m ed ,m oIu$llP
gelipn yani Orgiin mo' ik eo ~imiyle
'mOlik Ve1i;lirrne"nin ve yet'pn
,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
I
,
•
Ba~nla"na "il;Iari gOr.... Ode<'oolOi'
6derImes; ... Klan yolk nodenfy\e "<lers
VUku iM~ imj' uygulanmasl.
~ .z. ~e!""
g6s1e'gelerinin
makSl2,n,
"n'n. ayllk
na
baOI'
01-
.~mo. cle<ece
oio.nlJ otsun. "bono'd <Iekada'
yOkseImelerinin
y.....
"""ani""
,...,.'Y" ""
s&ola"mas<,
4.3. Milz il<
E ~ i t i mi
IOiemanlann,n ,
801""", O()rel,m
MUl i. EO"imi Ana -
kale
DII>1el
sa"" t Dall"n:;ta !ilrevli old"..." dO<·
al,na,a k.
~. l u·
a,,""". ; "¢eO&rl&'i gibi "&anal\;'
Oo'.lI m E.,manl'O'" I laliisUnden yararland" ,lmaso ,
4.4.Oo,."m ,,'emanl"" "'n ayl" ••
""'ellerinin goo"" ~ u ll . ",'. u\";lun
~md . yOl<... ~ ~meai "" b W>Jn doh"
S8~lam
""
g()ve<Iceli
esasla'a
l>e~larvnas'
5. Muzik Eiiilimi B(iliimla, ine
O~ellm Ele m.n, Ahm",,,, va G61'av
Su. ..i
U""lIm,n,n,
Ah<lemik
Vl:ikHllilmenln I At. ma n,n v. ldatl
G ~Iar . Geli.il_nln v. ,..in c.
BelI'gin. !'lesnal •• Tu l• •I, Ese. la. .
Bagl .nmas,
5.1. Muzik EOil'mi BOIUn"Ierine
OOo'''hm e1ernan, allm" 60telim elemanIa'ln ln p"" sUntlo>rJn", uzoI,m,.
ol<adamok ~ Uks9l me "" kad 'oyo . to".
rna "" . l>e~ i yO<>etimsel
\18"
tki me ~rinon BOI()mUn yap ls,na ""
ala non.
OrWa n,n
""
I/Ot.... in
~ lell i kl .. rir>e lJYIIOO b~ nd .. yet"'ince
bel~gin. """rW va lut.,11 e""slera
00''''''';
ahm,y!oo . iIgiIi . ~
hUkiimIeI1 ,Ie mJ zol<sel ~el ""
PfOlIIam .. uyulamala"..n .........
ge~Inm.."... y," " ,m,
VOl
"".leI<
ka lln ~MI8SI_
6 .4. (AnacIokJ) OOret"..n Liseleri
MQz;k KoIu' I'II. ifl8<1iI< Ye "'kJ:1~k
l.llnd" '~1 yOnUnde ""iii EO~im B...
...",,'0'''' yard'mc, oiunmaSI
65.
MOlik
[!)dun;
66I(;mu
Ill),o<ltilel'rinin B6lUme en yak ." \'UIIlard.
"'OIa........., ~ .
ka ld'kISon yurllar(lf. miJl il<sel ",,1If"".
*
kalma.",,,,,,
<>abildiOinCe en ;y;
ka' $llanmas ',n , &aOJay.el
dG.e..... mal&'. gid..m....
6.6. ,,",Ozik EOi!i"" 6OIumie"" " '<Ok
~ . kSir> imle ,,",n
bici mdo
iyr ya da "ii 'tun ba$<11lyla" ba"e"
\'Uk...k du zeyde yet"",," ....zunla"n,
ka r>dila rirXltln <laha 'I" "" 0;01< yOrlIu
~ a, arla n l"b 'mesl
amac,y1o
E~~I/TII IlOIiimlen. Ana<lQju
Muzik
Guz'" sa·
nail'" L _ri "" {AI\lI<lOIul OQ<aln'loln
Lisela ri'nin bulundulda" me' kalleta
veya ya k,n ~ .. elollf'lll . tanmaw ,n,n
saQlanma.. .
7. U sans . v u ksak U sans . doll·
I"" . • • V. I.rlik p,og •• mlann,n
Bal uml••a,as, T. m. I'O k Noll·
l al." i~...n Bi. · Ge
C• • ~ ....e
P.og,am ". Olurtu lmaa,
7.1, BOIOmIerin Liuna, VUI<.... UDoO;t",o ve Yete,ik Prog"
ramlaM on la""'" ill<. let. ZONIu <!ers"
lo., 6nkCltUlluluk ...... kre<I,le r la
"""'alin
·kuramsal". "ku'amsala
a$d.
uygulamal'".
"kuramsa V
ba~" nmasl .
ul'9ula rnall" "" ' UYI/Ulamalo" nllell"en
5.2.
Ba~lanan
esasla" n ba klm,nda n BOIOmIararas, 1emei-orla k
yOne'\I<'le~i' ilme" ve (lza n", uy·
nolda l. "
bOt 'G.""I C.~·~.
gUlanmas,.
oIur1umas,.
5.3. ~nn <">\)ret "" .... man '
7,2 , OQronc;"'rin BOIumletara .. ·
",~ "'n", n ,,*et,m . "'m.n, l>e~na
Pf09r.m'",o.a.. yotoy ..... d""Y
hall_ orIalama 15 ual def$ yilku ~let.-.;le l>nCelr"'" dgih ·Genel
d~k b~imde belir"' nmesl . a ka·
~
Pro9•• m1a,·,n _ al<MIilS'.
<!emok ""'d,OI8"n buna ¢f. sap8.
BOIum"', . ,. "
Iialif/ mtanma.. pa yla$l'fllmas , ""
Elkil. , i.m•. Day. n'l"'" i, bi. lliil • •
6 . ~anc; A II~.p'.' Ogre nci
EKludumu n Gell, . lImesi.
Ahm, "" Oii' a nci Vurtlann""
8.1. BOIiimI... . 'lIS' iIel~. al·
5aghkh C.I" .... on.m, I;' II/i ii ki"'ti m. yord'mIa'ltna , da ya n,'Itna, Of
yap'I. "m. "" [)U. en lama l• •de kl k- blrllQo ." " ...~ l.odUm iliflcilerin" hllia
. ikilk
..... V. I.... lzlikla, in
Gi.
gel~l" _"
"" bu yoy,n • •
de,lIme s l.
dan''ltnant'k el kintokl4lri"" daha gUoyIii
5.1. MUl lk E~I!imi B<lliimIe<'r>e
yons llilma"'.
C$1lf>C1 allm,nl" IW4 MOZYES (Mer.
8.2. B('Num Ba$""'nla", Baf kon
kel 0 ..., ¥ele ne k 5 ,n", ,) aonuc;la"
VardlfI\C'lall , " nabillml..... ",,""1 0,,1,
yap 1 laca ~
i S l a li s l i ~
Boflconla", grup (lum,a) baf kanlan ,
<;6zumiame"",e " de ad,l/tCek ~,I I~
6<lr.hm elema nlan "" 6Q,e r>ci lambullJu'a"n va sOz ko<1usu Slll8vla
..leile'; a,os, Ma yall¥"a. gOnl,me.
6O;Irencl alan "" W um'iin bu bUk4ma y<>i uyla elk., ""be'I4I~
6Q,e nc•." e 11'$lon go>:lem """""Io"n",
onom,n,n s o ~ l a nm as ,. b...,un ..in
bl,l"le degerland'"lmes..... ooQII ~a uyg"" me~anilmolar oIu$IUruI"", s"
,a ~ belir\efvllesi
8.3. He< MUZlk E O ~ ' mo BOj" mu'nun
6.2. Anadolu Gu.el Sa""t... l i· ken<\I OI8l18kla"noa" d~ ka r<le$
....a" d lJlMaki
\l<'1en i1gli.
BOIumlefi an g an~ IlI<,XJ<!e ya·
islel<Ji .... ye!a"" k~ lakal .rniJz11<Soel
.a~ and ,rmaSl "" 6..",,,,,, y.... "I"lan
hAl .. loQ' yelersl!" ogrencile' ..in bot ""'....., ll(MiunIa,e 0;01< yOriIU. et l<On
6<I'ebm yoll ""reh "MUZik H"Z1 ~ ,k
y"rd,m "" <IeslaMe b\IIun........
S ,n,h" "1" 1"",... .
. '--.
9. BOIOm"',a.a", ea",11 .....
6.3. He, Mu..k E~l!Imi BOOm(f r>.in ~o k y6n IO A""'demlk oegl,im P~
buI~ u ~ me''''',ind<> b......e-sinde
, . mla n Uy<;lul"nmaso. Ort. k K on~
MUZ ik B6K'''' 018" bit Anaoolu GUl..
' • . Sempo lYUm, P. nal . Semine.
5aM11a. LOses; "I' ,lmas' g i ' i~"n.,
•. b. Top1. nl,l a' d\izenlen","i ,
<Iesta klene,e k
ol,,",l u
son ""l"n·
9.'- SOlum"" a'M,nd. ?J9r.llm
d "~mas, : bu Loselerin 6Qrelme n ""
el4lrnan>.
iisa"sUslU
6Q'''''''',
\IOt_.
sa"".
"""en
c... ..""
(I.........
._,den
-••a$l" ma",
va
ul man
ice'''' k.... . orIa
~ ,m;n;
"" Ul un ....... aka·
demil< <leO""" programla" olufllnllup
9 ,2 , - - ' -.ra.. bllgi, irin, ta l.
dOkUman. male<yal
~"'"'"
(IngOten
etI<in
rna-
""'I""'k..<lerVollu.
""'nrzmalar olu~ up uygulanmasl.
9,3. llOlUmle,a ' l.$,ndA y(lnebCilar.
~a l..... almari a" . e
OOtenciler
duzeyirde orIok ....I I~ . • ~
" " $1 "ma.u \1-'Ie ma. ya'llma I:i' alm&
va (l"'j1lirma prq.14Iri <>Iuf!urulup
y(uululmasi.
g,.,
BOIi)mIa,a.as l , Call¥l\ll y!a
yOreset bOlgesel . ulUlllI. uIuSIar a,as,
. e kllala' a'as' orIak I<ongre. $empozyum. Pan al. $a",;_
"b, Top·
lanhla, <!ii.enlenmesl,
10. BOIOmt.<-. . ... o.t. k Muzik
To plulukl.n
Ku. ul"", . ,.
Orta k
OOzenle........l. ONk EI'
klnli I'"
Pta nla n,p
GafCekla,.
11, 11. - .1.
10,1. COratim elemanlan "" lIZ'
manla' <!ii.. ~ .-.;Ie MUzik E ~ inmi
ElOlUmle<I...as, Akadamrk 00. 0<.
_ " ..." _
00. KcI<ooou ....
dalla kli>"" OI.JI'unIu Akadefn;k Oda
MUZiQI ~ okJ$l.......-.-r
,""\maIar
._.
10,2.
l.iaarra
ve
l isare\llu
duza yin<le M()zik Eg;bmi 1lOICo:nIar",... C>orond Koro su. OOrond Or""SI' M' va dallA kl:icUk . 6O:e~1iI
otuf\Jmlu OQraneo Ode l.1uzy Topl ul u ~ l a " ""' ~.! u ru l ma ...
10.3. O(j,ehm alemanla" ""
O?!'encile, duz"Yletin<le Muzik E ~i~ mi
BOIiJmklrl.. ras, EQlllm Mun g; BeaEI)I.... MiJZil) $eSl/tndlrma·
yon llnl_ "" E~im MLlziOi ~
Banl'CO
Ha,,""ma
V~n",,"I ~"
dUl _mesi,
11. Muz ik Ellilimi KOfH.Isundll
Mill' Eiiillm Bakanl,g",. 0 - elkin
v••
Ol"",ma",
1_
"
d,,,,,,,
~~~~~~==
... elk..
programlar,n,n
oelo$!~' '''''"'
biI'inw:le uygobnma8l...... MEB'nin
gilO
_
dalla
il-
alkili yar<l,m
sa ~," rma Sl ,
11 .2 M()z,k 6{lrllmenlerinin Usa"" Tarnan-"oma ..... Hizme!.'Ci EOinm
prog,amIa" nln lI"~ .. klef llril_
ga ,e k. soru rniulukl.,.,n iisdenllmesl ,
11 .3. MO z i ~ 6Qrelmenl4lMnin da""
sagllkll. atkl i .. . ... ifnii C811't" biImeleri
.."
ge r....,;
~U\l tun.ol ·
maslnda "" iyl efl1Mlrn..s,,>:le M,li
E ~ il .... Bakonli\'l,na da llA col< ~ a'd ,rn:,
<dunma...
11.~ . C.I'ifIIA
.,., "" !luna
ba9I' (lzl(ikl>aklar, b 'm'n<lan mu" k
og,"' men ~nin _
eiii lomi 0<)"a1'
moonleli iIa ayn' vera ~ 018·
nald.,. kavu",""ul....... y6nUrIde elkin '
g~mlefda buU>l.*flaSl.
12.
AI , ~ .n
K• • arla n n
Olu, lu rul. n On",I""ln 11g111 K"",,,,. ,
Ku. u lu, ..... Ki, U",e Sun u lmas, v.
Kamu oyu n. DuY\l.ulmu ,
12.1
....'Nn
ka' a"""
""
oIu$lexulan One rilert ~e,en 6zIii ""
"""""fin
v.
,
Unl........._
£g;I....
El)/bmt B6lUn'a,o
000; 1IIa1'1mu1 s...
Oolw" EyIOl UnlY&rSll_ Buca ElJ'lun
Fa'u"es; III..:.. E(Iit",. IlOIUmU
BqUn..lznw
000; AbduIah U,
IA.otIIO 0.... , . ' Egilim F_
_
'Ev-n~~ ,
.....
"'*-a. 0 1 ~ 1\19-1
TURK!'!:E UNi v EASi]l: LEAj !'OITI'"
f' AK ULTELER! MUZIK EGITIIIII
BOLUIIILEAAR ASI KURUL BOLUM
BA$K ANUIlI TO PUNT I$I
ElA~K AN VI' UYELERI
.......
UYElER
u--- E~"",
Gazi
..
MlIz,.
lIIaia lyl
E~""
B61umu
E_
~,Glw. E" AkblU
ollaUlo 0ni'''.1
KazJm~_
EQillm F_
r.IU:r*
B6IL...,;; 8afkano.
P.ol . 01', .... Ul;A/'l
P.ol .Or .... ~
Gali
F-..o Mullk
Bafk""', Ankafa
Ynl , 000;. CMnaI Y"'O"
inOnu 0.......,.. 1.... E(litom
,~
E6oI",:,
Il6IiJmu
Cagda~
Muzik Egitim inde Turk ve
Batl Muziginin Veri
• ate AKBULUT
Bi",y1eri va toplum ls." ,b'Sim len-
dirme.
y6nlend i,me,
deQl~' i me ,
yaplla~l ,rma , g eli ~fi rm e VI! yetkinl&§tirmede en elkin . . sur""
ll1 itimdir. Sa{jl,kh bir e9!,m b'.
raylerl b&d.e ns ~. davranl§sal, duY':
gusal'fflb'h§sel yapllanyla dengeh
bi' ef bil!un oIarak ilgi VI! yetenekleri oognJ ~ us und a en UYlIun
VI!
(lst
duulyde yeti§hrmeyi
ama~l ar ,
MO zik Egi\im;; bireye Kendi
Y8§antllan yojuyla ama~I' olarak
muziksel davran,§ deg,§ikligi ka·
;rnnd,rma su reeidir,
Bu lan,mla,dan yale ~I ka ra k
~ailda§ milzik e{jitimini "'bireylere
VI! toplumlara call,n yap's,,,,, VI!
geli§imioo uygun olarak miiziksel
dav'a n,§ de{jI§lkj'Oi
kazand,rma
sii reddlr
tan,mlama k
•
diye
m umkijndOr,
Muzik.
insanl'k
kOllOrunun
temel ~I!letindefl bif idi,. Bu nade nla , hem kii~(jrel yap,ya baOl'
kallp b;';;mlenir. hem de kGllural
oIu§uma katk,da buiunul . Top.
lumsal yap'da var alan surek!1
de~ i ~elel,
toplumun
gerek.
simmlan ve beldl!<1tilen, sanatsal
atkinli~in vap's'nl d~i~im uOralm l ~
va bun.. paralel orarak ca teolumda v a~nt l bulan muzik tunerinl
olu ~turrnu~tu r, Bu tuner, ~a~d'~'
Ioplumun va~am bl~ im ,ne ve
dOllVa gOru~ le rina uygun oIarak
ge li~ ller, Turk loplumununya·
ran,o', geli~I"diOi, etkilendl~i muzik
lunenni
,<lyle
a"a lamak
mumkundur.
- Turk Halk Mil ziOi
- G~en eksel Turk Sanat MuziOl
. Hafil Muzik
- Bal' Muzi~i
B<,z ~il i mc i ler in kayg'sl, bu
tUnenn eg,limde kullanllabllin,k derecelerinl, usneneceaen lonk·
s'yonla,,", saplamak V<l bu alanda
Varananmakill.
Ben da konu ba ~l a O ,nd an da
anla~ IIacaO' uzera mod~ olarak
a1d'O,m ' Cagda, Muzik EOitiminda
TUrk va Batl· muziO inin yerme
deginecegim,
Turk "" Batl muziginin bugunku
Vap,SI ve mOzik egltimindeki yen
ve
g/)funumune
g~ eden
· CaOd..O Muzik EOitimi' nasll
ofmalld" ? konusu uzarinde duro
mak Istiyorum.
Milzik EOil imi bllimsal temellare
olUrlu l m u~ olmal,d". Bu G&n~
yap, i~e ris'nde nota vaz'Slnln IlQ lk
va anra~,hr oImas" Vaz~ I ' V<l aeslen dinli~
araslnda
I Ulan,llk
t"" ,vabllme"' . ",stam'n ~ru kurulmas, gereklidir, Bu sistamin in·
sana ka~ 11 hale gelmemeai gareldidir.
Muzik egltiminde amllQlar. hedeller 'ill Ilkeler '{llk iyi bel i rlenmi~
clmahdrr. BueOilimle hedanenen
davran,~ deOIJikllldennln, b{lrenemin ya~c,g,
zaman dilimi
'~ensinda va~ant il ""vl .. Ozdeomeal
ve aom u~a, mas ' ~e reklldir , Bu
ama~iar hedatlar ve Ilkeler uzak 01mamal'd1r, en ~abl ii r olmahd1r,
Muzik eOitimi i ~in garekli l iziki
ona m VfI jaraldi her til nu ara~­
gerer;ler sa lanmal'd", Sagllkh blr
egitimln vap,labilmesi, her alanda
Vapllan ogretim ~i n gerekli olan Ii·
z,ki ortamln ve ders ",n gerakli her
runil ara9ilerer; lerin saOlanmas,yla
mumkundur. Aksi Iakdirde mOz,k
egitimi dersinde vap,lan egitim,
maternalik va. de"'i olur.
Muzik
eO iliminde
""ilici,
b{lrenc;;, aile va ~ av r\l baglam,m ve
bu dOrt laktOiO ~ Ok ')'1 kurmak ""
d.,gertendirmak garakir. Egitimda
en Onemli laktOr1er egilimci lie
O!)rarICidir. EOilimcilar. alanlannda
yelarii, iiratken ve ba, a"l, <:H mak
durumundad lnar.
k;:inde
bulundukla" ko, ullan ve olmas, garakll durumu 1'01< iyi sapla y,p la·
~Iiya t g6starme durumundad lnar,
09rerIClnin geldlgi ~ewaV " allanln
sosyo-ekonomik vap,sm, b{lrenci
kapasitesinin gOzard, edilmesi, hede~enma van
krllik davranl,lara
gOl urecekllr.
TURk MOZl{; ININ BUGONk O
YAPISI VE EGiTiMDEkl DURUMU
Gel&n eks ~ miiziklarimlzin da-
vandlnld,g, nola sislami, dizilarin
oluJumunda
kullan,lan
korne
daganari araslnda ~el i~ki lar vardtr.
Bu elanda ~I',an \Ie g010~ belirlilen ki ~; ler la rkl' sislamlan kuf·
lanmaktad,rtar. AV" ca ana diZi oIa·
rak Cargah" One"""ler, HOaeyoi'yi
One ranlar, Rasl ', Onerenler vard lr,
Bu konudaki anla,ma halen
saOlanamam'~t,r ,
Turk Halk MOzig;'n;n ~u an kul·
lan,lan nola vaz,m, ria ;eras,
aras,nda Ia.-klrllklar vardrr. Teon,
pratlk ,~ eli , ki si davam almakledir.
Ornegln ba~larna '~in avn bir parhsvon kullanrlmamaktad lr. San ve
baO lama partis' her nas,rsa e,
dOzavde tul ulmakladlr ,
Tii rk Halk va Sanal MOzigi
~ali, kis i ve kavgas, gerakslzca
hala sOrrnekled" . Ik,si de dogru
ststem olarak vurii r1iikla alma va
lanrnma gaVrelindedirler.
Evrensel diizevde nola 'Yallrll
bile <:H mavan bir ~ ol< ~a lg, n l n hir
meloda sahlp oImu ~lu Ou . va da bu
a,amadan
9'l~meden
<:Habllecei\inin dO~jj rllJl mesi hayretlar
ver"'dlr. (loun ;YIn &Q.tim usia·
~ "a k i l l~ki s' bazlnda siinjp git·
mekledir.
Miizigimiz,
lamamen
bas makallp blhmsei bir de!)en, akadamik luIa nlhgl <:H maVan gOnj,ler
nezdir>de ala ahnmaklad "
Gen" muzik egilim varl!<1 ku·
rumlarda b{lrenci sevivesinde na
v ap il m~~, ve na., 1 bir egilim \Ie.
l ilmesi e ~, ;'-I !k kaz~"",am'~tlf , Bir'
taklm kuramsai bligilara ~ bir1<a~
dizir,e byleslne yer va'ilmi, til. Bu
dizi enn sesiend,nli'Ol ve o kunu~ u
da bu alanda valani olmavan
egitimcilere zoriuklar geti, mekledir,
Galanaksel mOziklerimiz, Kendi
~ag l a nna alt olduklan i ~ i n ga·
reneks"diner. YOzv, llar boyunca
toplumumut laral lndan urahlmi,.
oo{Jeni sil zgecinden ge«i rilmi~,
va~h lm l ~ va giiniimOze k ed~ '
gelm i~lard i r, OzgOndiir1ar va ken·
dina Qzgii nilaliklan vardl(.
Bir muziOin ulusal olabilmesi
i~ ln,
ulus
i<;:inde
halan
"
fJAYYAM'DAN
QUBAILEQ
1lJRK<;MI
mAN &\QIALloCLu
KOCIS dun)'3 lI'iollyds
bir tee ll::ITeN_
lii.
~nn
biUi~ri ~klerd::n
i=L
Y~. ~,
yedi
;k~.
,*"'" """ "'poi
!brl ~lE Ca:ti
-.".
KA r NAK'"
I·
~.
....
~
~
C
11<
"Tiirkiye'de
EO*t_ de
r
P'Dgi""
II. ( l!1e8) $. 3 11-31 3
2· """kI Kodal1l, 0Go:.ono:mUzde
MoIi
~pnIZ"
(~
1988) 1. ~
KongrMi ....... 5 . 10$-1 14
t
""'*
3- ~OVU:;~~
~ NonTW ~srdan
Y
r_
01
lie
(~
188
AnaIizi"
"
MUzik
Koiy"""""ll. I18-12O
of. M......... Swl. ~'nin
......-enUz*.~
Sonriatl"
~
~
v.,..,.
•
AIlrnot v_
!\icc: imIii
~nk:r.
00:: ~ branl.ba
"'-
_.~.~
~ ~ip 81"'.....
""""
~uybl]odo~
•
5 22'9-23 1
~
~.
"Sana!
Glnt" BoN. Basim.
v.,.n. IatarlbuI 1983. s. 7'9
Kavl
1"""""ilI'.
V.-lddia:: bir ~
...... ""'"
&- Paul
"TUrI< ~
V...K. I""ml $l
j,;ii
Onilrier. 1935 .
1·
A.
Adnan
s.y<)UIl,
<!\onu bel bir 0}'\Ill'
Aa.YC oM!
Gel, eeoe
TUrk
&kanI'I)'
Y~""''' ' ......... 1991.
'*'lPJl'! (jJn Olen o;ocuk! tb;
~ten
Mual kiIi"
r.
KUIIUr
S- A. Adnan s.ygun, "Ataliirlc
And Vakh
lie MusIki " 5evdlI-Cenap
V.f1....." • .4ncaI<JI.
9- H. s.deddln #nI. "Tiir1<
MuIiloIi I<JrTwlcV KUIliM BakanloO'
y~.
Ankara 1988 fl;ev.
Yolmaz O l1l.o'la)
10. Ibrahim " .....j.n. ·sanal
Topl ullot*" j", """ Kitab<l"<i . l:vnrr
1992 •. loll.
11"MUZik
Ooretimi ve
SorunI.,,· TEO Yaylrla". ankara,
25-26 May.. 1989
12·
Y. I~,n
Tur l , "Tiirle
Mulll" . lnin
Mes'eIe+efi"
Pa n
Vaytrw;"'k, Ankara . I. 6 1-&01.
~kIl.
cIot-n- en gU7.e1i!
•
l,al'll!b kiI QlIllUru.
onu JOtunm 9OlIde~ye
ne dyor. dinlc:
Dillil e t, ben de ~nin
&byim!
liMen. liMen ceme )'lIklDftl
•
ta
.- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
GORME OZORLO OGRENClLERiN KEMAN EGiTiMiNDE
KAR~ ILA~TIGI SORUNLAR
• Yrlmaz \>ENDURUR
GiRiS
iil ke ekonomisine iiretken kat'hmlan . k.a ~m llmaz boyu flara uJa ~ml ~tl r. l;:a{jlar, "bi. ulusun uygarllk va duyari'k diizeyi 0 ulu-
Elendi'nin ao;:llgl tearer mektabinin bir bOIiimiiniin de ba~lad'­
{j Im belil1me kledir. Bugiin ii lkerruzde Ankara'cIa iki, Istanbul,
lz mir, aeae ntec, Kah!amanmares. Gellbo/u, Ni!'lde ve Tokat'l a
birel olmak ceere tccta m dokuz
tane g6fme 6zii~ ii l erin e{Jitimi
i9n okul bulunmakladlf. Bu 0kullardan 'te~itli ogretmenler tarallndan gcirme oziirfiiler ~in ce~ lI li yOntem ve ara"lann kullanlldlgl bilinmekledir.
Bunlar i"inde en yaygln etan,n ·Braille" sistemi oklugll gOz-
sun Ozel e{jrtime mutua.. t;l)Cuk-
le nm ekte dir.
r;elcterlde 6zurjO jnsa oa saygl,
ve bi!!(Ok Avrupa ill kesi ile ABD·
uy!lar bir loplum olmanm qere!lldir. Bizler kab ul ecesm ki "karanllk yakHZ bilgisizli kte vard ,,va yine insam g~u krlan ~ z
'de gbrme o zii~iilerin egrtiminde
Braille ajtaoesr kli llanoimaklad" ,
Braille yaz, s;stemi 1829 y,lInda
louise Braille taranrcan Fransa'ca icad edilmi~ tir. Bu sis1em
allabede kullanllan harf1erin yams"a miizikte gerekli olan i~­
rettert de kapsamaklaydl, 1829 18-34 yilian arasmda luis Braille
milzik i ~retle!i sisteminde bu.
yii k d eg i~imler yaptr. Bunun sonuct< ooa bugii n kullanmakl a
oldugumuz lemel i~retleri mey·
dana getirdi. Bugiin Braille eretemi ile yaz,hp "al lnmayan h~­
i:lir nola ve muzik i~lOti yoklur.
Ulkemizde Braille yaz,s, 1925
y,lrnda buyarla kullan,lmaktad" ,
Ba~lang'o;:ta
Braille yansuun
Tii rk"e ve matematik yazlmmda
daha duzerlli olarak kullamldrgrm, Turk"e k'sall malannm
yaprlm l~ oldugurlu g6rmekteyiz,
Nitekim 1961 ve 1975 yrllarrnda
yaYlmlanan kabarlma yazl el kilaplannde yalmzca Tiirk"e va
matematik yazlm kurallan (Ie il·
gill hertlangi bir bOlume bu kitapta rast~nmama klad", Muzik
alamnda b-u konuda hertlangi bir
resmi "ali ~ma da yapllmaml~t",
Toplumlan ve onlan
olu~tu·
ran bireyleri bi"imle ndirme , yen-
I'lndirme ve geli~1irmeye ili~in
en elkili siireo;:lerden bin ku~ku·
suz e{lrtimdir. Dunya'ca ve Turkiye'oo ?1ida~ bilim va teknolojinin gehflnllsi g iln ge <;1 ik"e
egi·
tilmi§; ve inetken insan gOeune
olan gereksioimi artrrmaktad n.
G ene lde <'IlurlO b ireyle rin aile va
lar ili" sagladl{jl ei'liljm otanakran lie 610;:010,.. demakledir. Ger-
de{jil aklldl r. Bu nedenle !J6rme
OzOrlil OQrenCilenn egiliml, lop-
lumsal, ek onom ik ve insarlCll bir
gar~ktir.
Ulkaden l'lkeye biiyiik de{Ji~iklikler gOste!en germe Ozii rlii
O{j randlerin egitimi sorununun
ilk kez 1784 da Frarlsa'da,
Paris'te Valentino Heouy'un bir
okut aormasl ile dizgesel b~
ba~dlgl
konusunda; Lasky,
Pul herford, Rodenberg. En" ve
diger yazartar bi~fl"iI'OOktedir. )Ik
Kez Fransa'(Ja baslayan g6rme
O z u ~iil e r i n e{J~imi konusu. AImanya, Ingill ere, Ameri ka Bi~e­
~ik Dovle~ eri gibi ii lkelerde geli·
~ im g6 s terml~lir. Daha sonra
Polonya, Japonya, y in, Israil.
Tii rkiye, Latin Amerika, Filipin~Ier , Bahama, Jamaika, EI Salvaoor, Kenya, Hindis1an, ll atya,
Ispanya gibi bi!,.ak ii lkede 6nemli geli'iffifller oIml/ljlur.
Eno< ve a rkada~lan g6rme 6ziirtii ler egitiminin Tiirkiye'de ilk
kez 1669'da tstanbul'cIa Gral i
Braill e Sistem;;
Tl'rkiye'da
BaZI kMer o kuttanrrazda bu nedenle uzmanhk egi1imi gOren
muzik ogretmenlerimizin olmaYI~I ve kabarlma muzik i~aletle­
rinin eksikli!'li, kabarlma muzik
sisteminin tamame n ihmal eonrnesine neden oenustur. Bu
plOblemin oroziimu ~in bi! oyall~­
ma yapilmasl ihtiyacml duyan M
E B Ozel E!'lrllm ve Rehberi lk
Dairesi Ba ~kanhgl'nln emri ile
olu~lurulan Braille Dam~a Kurulu 1986 yueoan lIibaren urusiararasr Braille muzik i~retleri'"
belirleyerek, Ozel Ogre1im Kureman ~in Braile muzik rsarenen sislemi klavuzunu crka rm' ~I". Fakal bu klavuz henuz
g6rmeye nler I"in, kabal1ma bir
kilap haline gelirilememi~ti r .
VOKSEK Oo,RETiM QNCESI
KCRlER 0E~~~~ DA MOz i K
Yapllan
ara~lirmalar, ..
9Oz,
terraee ve neien ogrenim gOr·
mekte alan ogrencile~e yapll an ,
gorli"m eler sonecu. benren d()·
~ Q nce genelde bu okonama mu·
zik egitiminin yeterl i olmad '!'l'
yolundad lr, Egitim Fakultelerinin
Mli zlk Egilimi B6lumlerinde. mu'
zik O!'lretmeni adaylallna Bla ille
sisleminden bahsed ilmemekle.
bOyle b'r cers oklulmamakla ve
kisa scren kurslar da onzenjenrnemektedlr. E!'lil im Fakulteieri·
nin Muzik Egitimi BOIu mlerinden
mezun olan muzik ogrelmenleri ,
(g6rme 6zi,i rlii olmayan) Braille
sistemi bilmedikleri i"in, kOri er
okulunda g6rev almaktan ka" ln·
makta ve gOfeviendirdilderi za'
man da ba~anya ula~a k i"in
a ~1II derecede zaman ve enerji
halcadlklan gIIzlenmektedir.
Bilindi!'li glbl iil kemizde g6fme oZOrlu muzlk ogretmenleri'
nin say,Sl oIdukoya azdtr, Bu alanda garme 6z(j~(j O{jrencilerin
"
mijzik e{liti minde Slkmt' yasan-
olmadlg' jo;:ln, b(jrenci b(jretmeSONUC VE 6 NERiL ER
nlnden ve a rkada~lanndan nota
Son"" oIarak. g6.m e w (irk:i
eoeme ozurlii ogrencilerin
yenrru ~In yard,m isteme cu- (jQrenCiler dl~r normal ogre nmuzik e~rtiminde kar~, laiill kla" rumunda kalmaktadlr.
cllere gare daha lazla za man ve
diger bil sorun da ara~ ve gem..
09,,,~men taraftndan venen
enerj, harcamaiarma ragmen
sorunucu r. Gbrme ozurltHer ilj:in etiidlerln veya eserterln yaz,m"
aralanncla. egrtimde e~llsIZlik
yaz,lml~ kabartma oers krtabl
dogmaldadlr, G6rme wUrlii ogo;:ok zaman ve insan giic\l kaybulunmamaktadrr. Qevre okul- bma neden oldugu glbl bir ba,?- renerlenn egilimlnde beklenllen
larda yap,lan ar a,?IlrTnalarda ka k'~e mUhtaf oldugu ~Inde . dUleyde ve iiretken blclmde yurill tiilmesinde olel ara<; va gernuzik og,elmenle,in in Kendi ve g&me Oziirlll ogrenciyi psikoloreo;:ler zoruntud ur.
her smrt i<;in btr kabartma oers j,k s,k lntwa sokmaktadlr. Muzik
krtab. yazd ,{j, g6zl e n mi ~li r. AnEgrl'mi BOliimlerinde okuyan
Bu konudakl bezr oneriler:
ca k bu yete.11 olmuyOf. Bir kilap ogrencHerin, di~r bOliimlerde
krsa bi. oers siires; io;e,isinde okuyan oglencilere nezaran da1. GOnne Ol urlii ogrencller
bOlOn simla tek tek cotastmp. ha o;:ok zamana ihliyao;:lan oIduio;:in yaz,lml'j metodlann
dokunma yo luyla oku nmaklad,r. gu jo;:in, baze n g&me Ozurlu ogk,sa va dede yurtd,~rndan
Bu sownlarda n ~aY I, ogret- rercuenn kendllerine yardlm eallmp, muzik e{j~lml boIiimenrer bUyOk ceca harcamala- dilme~ isteglnl red eltilderi gOz·
rnu kutaphanelerine kanna ragmen Ortaogre\llnde molanmektedir.
zandmlrnasr,
zik e{jit iminde buyuk s,kll'll,lar
Ayn ca arl<.ada!jlan tere uncen
2
.
Yakm gelecekte "lkemlZyai?<'d 'klanm bel irtmektedir~r.
yazdmlan o;:oQu za man yalm~
de bu ekslklik~rin gklerilyazlld lgma da rastla nmaktadtr.
mesi glderilmesl yoIuna
Bu yii zden keman OQrelmeni,
gidilmesi.
garme ozurtulere verd'gl ecevI';eman Egit imi ve Go rme
3, f(onu'?3n metodlar temln .
OZiirliilerin Ka " ,laft'9'
lerl o;:oQu zaman OQ rencinln kenedllmest.
Sotunta,
cerne yazdtrmaya tereih et4, Yurtd' ~ lndakl jlgljl univer_
mekledlrler.
sitaler lie Ili~kl kurulmasr
B raille miilik i~aretle rl sisKernan Egitimi. "Kernan 09 5.
G&
me 6tur!u ogrenciler_
rel imi yolu y1a b ireyleri n ve onla- temi klavuzu kltabm , geneide
In bran'jlannda aka-denn olu f l urdugu lopt" l" klann de- nctalar ve degerler, oktav i'?3mlsyen olmalan I<;in gavinl~sel , bil i ~sel ve duyu~sal
retleri. enanta r I ~a re tl eri. sus
reken olanaklarm sagland a vran l~la nnda , kendl yajanlll:?llretleri. senkop I~a retl eri, bag
mast, olarak s"a land",laIan yoluyla ve kasltll ola rak is- l~are ller i, parmak i!jaretleri, abihr.
.
tendlk de(ll'jiklikler olu~tu rma k rallk i~aletleri suslemelert , lekya da onlara bu niteli kte yenl rar l'?3reHeri, niia ns Iljaratleri va
davranl'jlar kazandum a siireci teili. nefesJI, vurmalo, klavyeli ve
diye tanimianablil r. Keman egl. yayll <;:algolar io;:ln tiim iljaretleri
KAYNAK IY A
timi hem okulio;:l, hem de okul- kapsamakladtr. Ancak ogrenci
d'~1 <;:alg, egitiminde onemll bir
b-unlardan ilk ve orta O(J renlmde
M,E.B. yaymla", OZe( Egitim
yer tutar.
kullamlan genel muzik bilg ilerlni
Kurum/fm 'po ' Brailli M uzik
Keman Egrliml Tii rt<iye'de 0- I<;eren yuzeysal Braille sisteml nzelilkle kcnservatuvanaroa. egl- den haberdar 01...." keman e{jltll!jaretleli Sistemi Klavu.u KIlim . lakiiltelerinin miizik egillmi Olinde kullanllan parmak po- tabl ·
boIiimlerlnde ve AMdoIu Giizel zisyonlan . polisyonlar ve yay
Sanallar useenom biinyesinde lekmkleri ~r(ltlerinl bHmemekU f;AN Ali, "f;e vred en Evrene
butunan miill k bOIiimlerinde ge- teouter. Bu yUld8l1 yazd,rma
Kaman Egilimi tJzerine ·.f;a{jda~
nl,? bir uygulama alamn bulmu~ i!jlemi_ <;ok uzun siirmelde olup.
lur. Tii rt<rye'de keman egitlmln,n hem Clg,etmenln !lem de oglen- Egilim, Agustos 199Q. Ankard,
genl~ bir uygulama alam ve
elnln o;:ol< fazla zaman,n, almakGUL EROOLU,
Siileyman,.
Cumhunyel bncesl dOnemlere lad,"
dek uZanan bir geo;:mi~1 olmas,Keman egltimind(l l(lknlk bElSOMER- Alii/a, Diinyar!ii ve
na ka r~ , n . sa~l l kl, blr yap'ya ka- ceriyi ~.ala ndlrma, boI eser tanl TiJrkiye 'OO
K(Jrler;n
Eg jl,fTli,
vu~turulmadlgl ve yete rince gerna . ve miizikal dii ljunceyi 1982.
li~ti ri lemedi~ sOy lenebilir.
ge l '~t,rmenin yan,s lra de~lme
Keman Egrllminln uzun bir egihmine de yel venlmektedjr.
M ,E.B. Yaymlarl , Oxel Eg ilim
geo;:miyi olmas lna ragmen, bu- Bununla berabElr bu O{lrencller
iI;In "Brailli Ka bartma
Kurum/a"
giin Tiirkiyede, egilim lakiillele- il;in yeterti ara<; ve gereo;: oImaYall Klavuxu Kilab ,·, K E Barlnln miizl ", egltimi lXilumlellnde d,go i<;ln, 6gr etmenlerln yazdtrgorme oziillii ogrenciler Io;:in ka- dlklan eliidlerin ve eserierin dr- slmevi, Istan bul. 1991.
bartma metod lara rastlanma- Ijlnda ba~ ka kuo;:uk veya biiyii k
maktad". Gorme Oz urlii ogren - OIo;:ekll eWd veya .eserter <;:alaM.E.8, I. Oxel Eg itim Koo eller ,o;:ln keman metodian bU- mamalda ve dlll,me eOot lmlnseyi, 13-15 MaYls 19 9 1 Ankalil,
den yararlanamamaklad"iar.
lunmay'~' en buyii k problemlerden biridlr. Kabartma metodlar
ma klad,,_
"
CUMHURIYETiMiZ ve .. . ""
GELENEKSEL TURK SANAT MUZIGI
• Ayh an SARI
CumhuriyetimiZin kurutcsuncan bugline.
1923'den 1994'e yetmi::;bir YII get;:1i. 61.1 sOrENf
c ensmoe degi::;meyen nemen hio;:bir olgu yok
gibi. $Oyle bir baklldlgmda, krsa gibi gi:\rlinen
bu slirecin it;:erigi ve uygulamalan drkkate
almdlgmda, hir;: de krsa ormac nqmm Iarkma
vanvor
insan.
eecen
bu
krsa
zamana
slgd lrllan uygulamalar, labii ki beraberde
tartl!;'malan da gelirdi. Ama geli::;im ufuklan
ulu
Onder
ATATOAK'On
r;:lzdi!)i
yol
dogrultusunda kend ini !;jOslermeya ba::;laml~lt.
Tlpkl ' su zaman da ger;:mek bilmiyo," de-
nrcasme.
ATATUR K A lman Ga zeteci ve yazar Emil
Ludwig'e (') verdigi c ernecte m lizi kle ilglll eta-
rak suntan sOylOyordU:
Montesqieu'nun "Bir mille lin musiklc li lkleki mevune ehemniyet veril mezse,
c millel i iler lelmek mum kun olmaz"
sozunu okudum. Tasdik ederim .•• Bizim
muzig lmlzi geli ,lirmede Ball gibi 400 VII
bekle meye tahammUl umuz yc ktur••: (2)
Bugiine degin yasaoan htzh degi!iimden
nasjb.m alan kii llii rel de{jerlerimizden biri de.
hilt kU!ikusuZ perenekser Tiir k sanat miizigi
(GTSM)dir. Bu degi~ im Bantuasma dogrunusonoa. 19,yy ortalanndan rtrbaren kendini
gostermeye bastermsu. Cumhuriyet yrllanrmzm baemca mOzigimizde iki ana tOr varllgtnl
surduruyordu. Tii rk ve Bah mOZlkleri. Ama etki le~ imle ri 0 kadar lazla degildi. yiinkO] ikisi de
1980'lere degin sii recek olan ' blr blrlnl kabUl
etmeme ' rroziimsiizliigiine g irmi~lerdi. Halktn
ise bOyle bir olaydan haberi bile yoktu. a varolan mii zikler arastndan
kendine uygun
olantnl serrme !ianstna sahipti. Uygulamalara
Tiirk miizigi ai;'lstndan baktlglmlzda sonurrta
eroe edilen zaman kaybl
olmu~tu.jki grubun likirleri
~yleydi:
Geleneksel Tii rk miizikrrisine gore:
"Ball mOzigi bizi m degild i. Bu mOzikJe
ugr8!imak kendi kUltiirilnli, miizigin l Inkar
atme ktl."
Bazt mo]zikrrisina gore tee:
"Geleneksel TOrk muzigi l ek sesl i, r;:ag ln
garl sln da kal ml' , hh;;blr ev rensalllgi 01mayan bir muz lk Idi ".
Bu iki tar varhgtnl siirdiirDrken Zi ya
Gokalp'in de etkisiyle Tiirk Halk miizigi (THM)
Onem kazanmaya ba!iladl. Anadolu'ya der'erne gezilerine gidiliyor. yurdun dM bir
l"anlndaki halk ezqileri nolaya ahmyordu. Bu
gorii~iin yrna r suecek uygulanmaslnda etkili
olan Ziya Gokalp cic mcnoen (1924) biryll
once yaytnladlgl , "Turkr;: lugun asaeren'
kitabtnda geleneksel Tiirk miizigi (GTSM) ne
ilgili olarak yelerli arastnmaya dayanmayan Ii·
On'a gore ycr-.
kirler one siiriiyordu
dumuzda iir;: tiirlO mOzik vardr. Kendi deyimiyle "Oogu miizigi. Bal l milzig l ve Halk
muz lgl " miizikle dinleyici otmaktan cteye ilgisi
olmayan Gokalp miizik gorii~le rini ~oyle tamemnyorou:
n.
"Acaba bunlardan hangisi bizim irrin milIidir? Dogu mOziginin hem haste. hem de
gayr-I milli oldugunu gordii k. Halk mii zigi
kii llii rD mii ziin, Ball miiz igi de medeniyetimizin
miizikleri oldugu irrin, her ikisi dll bize yabanCI
degildir... Halk miizigimiz bize birrro k ezgiler
vermi~tir. Bunlafl loplar ve Ball Miiz;gi
K"" ••_ ,2'-z.
Jzow. ' ...
rJE_l_ ·......",.Z _ · _ ...'....,......,.
'"" _ _ •_ _ r..... _
(21_ Do ......... """'".,.. • •_ " ,,"".
, ...".
'" "'................
verimsizlik
genel olarak
VII
·."" r_ .50,. 11
"
usujmce armonrze eoersek, hem mllll, hem
de Avrupai bir mOzige kavu~mu;; cluruz."
Ilk uygulamalar da bu vonoe cld u.
GTSM'nin ilk Yillarda resmi uygulamalardan
crstenmasmm
l emelinde,
metodsuzjuqu,
ootayr kabul etmemesi ve ge<;en 100 yrrm da
etkisiyle gerek seslendirtmce gerekse yeni beurtemeve bastayan mO zikle populertesmer un
krsrnen de olsa getirdigi bozulmanrn yanmda,
Osmanh'nm reddi yanyor cu. Ataturk hemen
bOWn ozel toplannlannda GTSM'yi eksik etnuycrou. Ama vine de GTSM'nin ve THM'nin
bir bOIOn oldugu l ikri ilk zamanlannda resmi
uyguiama larmda r~g bel gormii yordu. Ulu
onder AtaWrk, Turk mOzigindeki ·se nl ez·
dO~ Oncesi n i ve mOzikte de bilimselligin gereklil;gini, hemen her mOzikli loplanllda vurguluyor, sanatcuara yepuklan muzikle ve
calgllanyla ilgili sorutar soruyordu. Saadettin
Kaynak ( 1895, 1961) dokuz saat sOren bir
mii zikli tcotennca Ala'nln: °Musi ki nedir ?
$a rk ve Garp mus ikilerinin hangisi bize bu
dckuz saal i doyumsuz klldl?' ~ekl inde bir
ve
konuoun birtoplantl
konu ar;:lIglnl
navesmoa gtirO~u ldugOnO belirterek diger
smerm ~o yle anfatryor.
Ball ka
blr
ge ce
Dolm abance
•
sarayl 'nda yapl lan in etl ln Pasa'nm klzlnln
dClgClnCinde AtatCirk alaturka saz heyeti i le
orkestraYI imtihana cektt, AYni eserin her
Ikl heyet ta raf mdan cannmasu u emrelt l.
Fakat bu kabll o lmadl. Daha sonra or·
ke stranl n blr zeybek ~a l maslm Ist edt Lakin
on lan n bunu yap ama yacagl anlallJldl. En
so nuda saza zeybek, orkeslraya da da ns
havalan ~a l d l ra rak d ii gOnun ne lle it;: inde
devam lnl buyurdu lar. Selahaddin Pmar ile
Saflye Hanlm da orada IdUer." (1)
Cemal Re ~ it Rey (1904-1985) 22 EylOI
1925 tarihindeki Al alOrk'le ilgili bir anlsml
lloyle anlal lyor:
. ... Bizlere ge lince; ben piyanonun , arkada\llan m da hazl rla nml ll olan nol a sehpa larlnln onOne online oturduk. Cesar
Fr.:n ck·m "Qulntet "l nl t;:al maya ba llladlk.
Ba, ta kl 'mtrocllcb on' bitmillti kl Atalurk 'lln
misartirleriylesohbete dalmasl Ozerine ko n-
"
ser imizi kesm en ln mOnasip oldugunu hi ssellik. Klasik bal l mlizi gine kar\ll alakasl nln
t aata o lmadrglnl 0 gOn anladrm . i ~ le bu eebeble dlr kl ~o kse s li mii zig in memlekel e
glrm esl konusu ndakl gayrel ler l ke ndisin e
karlll o lan hayr an llglm l bus butu n attrrd r...
Kend isinde hissiyala kaptlmad an teretsu
gorulllerin ne dere ce kuvvetli o ldugunu
gOrdu m.{1"
Bu yill arda resmi uygulamalar sO rerken
arayrslar da oevam ed iyordu. GTSM rse
varllglnl
demek
ve
cemtyetle rde
sOrdOrOyordu. Suralarda GTSM'nin unlu isim leri dersler venyor. yeni eserler Oreliliyor, kimisinde arastumalar yapillyordu. yoQu
Isl anbul'da olmak nzere yurdun r;:e~itl i
y6relerinde 3O'u askrn demek ve cemiyel lao
aliyel gOsleriyordu. Bu arada GTSM'nin belli
bir sisteme ctcrtu'masr cansmaran H. Saacettm Arel ( 1880-1955) ve eekacestan
tareunoan
siirdOrulilyor,
denemeter
yapllryordu.
1926 yrlmda oaenemen'e (") ednun
· ist anbul
Beledi ye
gcn ser vatu an'na
donO~turu l m es i yle birlikte GTSM
egitiminin
yasakianmasi. hem GTSM hem de GTSM
ugra~anl arr i"in ag lf bir karer olmu stu, Bu
Re~id
Rey'in
agzlnda n
olayl
Cemal
aklarryoruz:
·Sene 1926. Vaz aylarrnda Anka ra'da n
blr dave t geldi Darulelhan mu diirii Musa
Sureyy a Bey'e ve ba na. Davel i Maari l Veklli
NecaU Bey yapl yordu. Maarit Veka leti bi r
kurmu ~ ,
Sanay ii
Nellse
encOmen
EncOmen i
('0),
Sanat
meseleleri
gorii!iiilece kt i. Bu enc iime nde kimler vard l:
Rei s olarak rahmetll ressa m, Giizel Sanallar Akademisi miidiirii Namlk Ismail ve
burada hoca olan Call i i brahim, ist an bul
MOzeleri mOdOrii Halil El em Bey. Ismail
Bey. Biz
Hakkl Bey. Mirnar Kemalettln
Musa Silreyya Bey'le bir layl ha (tasan)
hazlrladlk ve enciimene sun duk. Bu l arihi
bi r
layihadlr.
DarOlelhan
Ismi ni n
kald lrllmasl ve onun veri ne Kon serval u ar
Ismlnin kull amlmasml, aYrlca Maar if'e b agh
bOWn me lcteplerde muzlk l ahsl1inln es kl
Mevlevi VB Bektasi Tekkeleri GTSM'nin
vasemeeooa yuzyillardir etken olmuslannr.
30 Kas un 1925'de kapammatanna ragmen bu
liirden yeni omeuer bestelendi ve 6zel loplanlilarda, 1950'den soma ise halka aO;: lk eonserlerde seslendirilmeye devam edildi (').
" ",.,••,".•,1'_" h .. "
,..'" ,I.
larz u suHeri yle ya ni yega h, dugah. segah
ve dum·tek labirlerlyle de§iI , solmlzasyon
deni len ueuue yanl do, re, mi , Ia, sol tabi rleriyle yapllmaSlnl leklif ellik, Bu leklilimi z kabul edildi ve 0 gOnden ilibaren
DarOlelhan Isml kalktl ve veri ne ken servatuar Isml atmdr. TOrk Miizigi t edrlse tma so n ve rlld i. Onu n ve rine eski TOrk
sanat mus i kimizi nolaya alma k ve dogru
olarek lera etm ek iizere bir lera heyeti kuru ldu. Bu t opluluqun Isml de Tii rk Miizig i
iere Heyel i olou. (2)"
TOrk mO zigl egitiminin yasaktanmasr Karan
birovok resmi ve eeer mO zik ogretim kurulu~ un u - el kiliyor; Mildan Niyazi Ayomak
(1886- 1947) izmir Musiki Meklebi'nde GTSM
egitimini kaldlrarak yalnl zca keman, man'
dolin, piyano gibi Ball mOzigi dersleriyle yeo
tinmek zorunda kallyordu. Tekkeler, Ozellikle
oartnenemo Istanbul Belediye Konservatuan'n a donusturulmesi sonucunda ku·
rulan Tasr nt ve Tesbit Heyeli. Maaril Vekaletinin 9 Arall k 1926 gOnlO yaztsryla belki de
GTSM'nin bugOn bile en onemj eksigi alan
mOzik ara~to rmaci li g i da kurumtasrms oluvordu.Once Raul Yekta Bey ( 1875· 1935), Mu·
allim isma il Hakkr Bey (1866'1927) ve Zekaizade Ahmed rrsovu n (1869· 1943) gOrev
aldlgl heyete. ismail Hakkl Bey'in 1927'de
veten uzenne Ali Ailal Cagatay (1867·1935)
gelirildi. t935'de heyete giren Mesud Cemil
(1902·1963) 00;: YII gOrev vapu 1950'de Relik
Fersan'm baskan oldugu never kurulusundan
O'n un vetanna dek 43 defter ve 250'yi askm
yapra k nola
yay,n ladl.
Buna
benzer
o;:a l l ~mala(
dana sonra Ankara ve istanbul
Radyolarmda "Reperl uar Kuru tu" ve Milli
Egitim Bakanllgl bO nyesinde "TOr k Mu sikisi
Are smma ve Degerlendirme « emrevc nu '
gibi kurumlarca surdurufdu. Bu kurullarda
GTSM'ye isim vermi$ bir\XJk OnlO isim gOrev
atdr.
i lk Radyo yavrnten islanbut'da 1927, Ankara'da 1928'de bastarmsn. 0 d6nemleri
ausen sent Karn (1902- 1981) ~yle antatryor:
•
istanbul Radyosu ilk kuruldugu
zaman (1926) yay m veri Osma nbeydeydi.
Olobiislerle giderek
o;:o k l ptlda! tnr
st Odyoda yaYln yapardlk, Ancak burada
o;:ok kalmad lk. Kisa bir sure sonra istanbul
BiiyOk Pcstene'nin en 051 katmda l,e
ba$ lad lk. Canll yaYln yapl llrdr. Her program
arasmda sp iker 'bes daki ka ist ir ah at' der
VB bi r melronom o;:almaya baslardt. Bu
arada i$i bilen sanalkarlar crsan O;: lka r,
dl$arda bexreyen ter io;:erl glrerd l. En o;:ok
yanm saaUik programlar duzenler ve bir
sanatka ra relakat ederdik, Aynca Mesud
Cemi l' in yonclimi nde h altada iki kere 'Klasik Koro' ya ylnlarr yapardl k. Bu koro prog rammda Saz olarak Retik Fersan, Kemani
Re!ilad Erer, Kemal Niyazi Seyhun , Veclhe
Daryal glbl se~ ki n isim ler vardl (1)."
Burada
~ unu
rahatca soyleyebtlirlz ki rad-
yore r lie sonra TRT geleneksel TOrk miiziQinin
lie bu alanda sanaicuann
konusunda aceta bir oku! gOrevi
yasamasmoa
yeti~mesi
gOrmO~tiir.
Ulu Onder Atatiirk 'iin aramuoan aYrlh~ma
dek sOrekli yakmmca bulunan lie Dell1etimizln
en Ost katmca GT$M'ni sssienereree bu konuda katkrlar saglayan Riyasel-l Cumhur
Fasll Heyel l 1925 yrrmoa 13 k i~iden Heyefte
Rel ik Fer san(lanbur lie ~I) MOnir Nureddin
Sekj:uk (ses), Hatrz Ya,ar Okur (ses), ~evkl
Alg m (ud) lie ZLihtLi Bardakoglu (santur) gibi
Onl0 Isimler gOreli alml~la rdl. Riyaset-l Cumhur Fastl Hayeli gOreliini siirdOrOrken
Alatiirk'iin TBMM'nin 4. dOrl9m, 4. Toplanma
ylhOi 1 Kaslm 1934 gOnO yaptlQI a~ l~
konu ~ma s mdan esorenen Malboal Umum
mOdOrO ve cat Nedim TOr(On, bagh bulundugu
Dahiliya Vekili $ ii krOKaya'ya radyolardan geTurk
mOziginin
(GTM)
yaleneksel
saktanmasun Onermesi uzeone QTM 2 Kasun
1934'de radyo yaymlarmdan kaldlrlidl. 1 YII, 6
ev, 4 gOn screcek olan kararla i1gili olarak
Anadolu AjanSI 3 Kasun 1934'de ~u haberi
g~iyord u:
·Ankara (AA) • Dahiliye Vekaletinin
bugCin TBMM'de Gazl Hazretlerlnln alaturka muslkl hakkmdakl Ir!iladlannda n
lIham alarak, bu ek!ilamdan Itiba ren alaturka musiklnln radyo pr ogramlarl ndan tamamen kaldlTllmasml Garp teknigi ne vakil
lanatkarlar tarallOdan ~a hnma lml ala·
kadarlara bildirml,tir (1).Atatiirk'On lIeralma dek Riyaset-i Cumhur
Fasll Heyeti'nde gorell yapan lie hala Ala'nm
yaOlba~mda oluran ve kendi deyimiyle 'Ata'yl
bekleyen' Santur! ZOhtii Bardakoglu (1903) ile
Ayhan San'nm 26 Nisan 1989, Ankara'da
yaptlgl gbrO~ede , Bardakoglu yasagln
kaldm ll ~1 hakkmdaki anlslOi ~y le anl atm l ~tl r:
•... Bu yasak ~ I kl nca biz Radyo 'ya (Ankara) gidemez olduk. Buraa Milletvekill
Raslm Ferld Bey Ataturk'Qn yak ln arkada!illydl. MOzlgl seven Insanlardl , Hanlml
plya no klZI tanbur ve vlyotonlel ~a lard l . Bu
"
slralarda ben Rasim Be~"in kmne ders l~ in
evre lir en gidiyordum ve ekserl yemege de
kahrdlm. Bu slralarda Raslm Bey bana dedi
kl:
. ... Bana bando fEltl Veil Bey'l (Kamk)
getlrir misiniz? Biz Turk muslklsl sazlanyla
Garp mCizlgl seztarmdan blr le, me blr gru pla biraz da armoni ve konlrpuanla be stelenml!il eserlerl Oratmek ve o;almak ve
bunu da AtatOrk'e dinletmek Istiyoruz.
Bunu yapar mlsmlz? CunkO slz her ikl
tarall da biliyors unuz.
Veil bey hem TOrk mQzIglnl hem de Garp
mOziginl Iyi biliyordu. Veil Kamk once
kabul etmedl. Ondan som a orkestramn
maeslrosuna takllt atllk. Kabul etll ve
geldi. Halil bir armonl uygulamaslyla Garp
mOzlgl sazlarl ndan keman, vlyolonsel ve
bizim sazlarla Benll Hasan Aga'nlO Ra sl
peerev ve Saz semalslnl adapte e«lk. Biz
orada cumartell gOnlerl ~a h 'lrdlk, Mesal
bltllkten sona da isteyen gide r, Isteye n
kallrdl. Ak,am OltO sotra lar kurutu r, Turk
mOzlgl sazlarl ~a ll nmaya ba,,lanlrdl. Ylne
blr hafta aonu o;ah!ilma esna slOda Ata turk
blrde nbl re te!ilr lf buyurdular:
.... G~lyord um, evlnlzde saz sesl duydum da blr bakayl m· dedim. 'Raslm Bey ne
yaply or' diye.
Tabli kl Ala bUlno;ti gelmlfU. Blze esprl
yaptllar, Raslm Bey de ~a h,ma larl anlatll
'karma bir mOzik ~ I ka rmaya ~all ~lyoruz
pa.-m' dlye. AtatOrk 'gOzel ~all'ln ' dedi ve
blr kahve ~tl kten loma 'ak.-mlarl ne
yaplyors unuz7' dlye so rdu. Biz de Iskaldlg tmlZI, ~a llp
teyenl.rle yemeQe
s6yledlglmlzl belirttik. Ala, hanaya geleceg inis6yleyip gitll.Ertesl hafta cu ·
martesl gOndiiz ~all,bk. Bu meyanda Tanburaci Osman Pehllvan da gelml,U.
Ak,ama dogru Atatiirk te,rit etliler.
Muttaglnl a,O;I,lm he,.,eylnl beraberlnde
gatlrml, araba . Biz Ata'nln hO!illanacagl
,arkllar ~a l maya ba,lad lk. 0 sirada Alatork
Tanbu raCI Osman Pehllvan'l din lemek Is·
ledl. COnkQ Osman Peh llvan'l n sazl blzlrn
sazlarla ~almaya miisall degll. Tek ba'108
~. Ia r va okur. Tiirk lye'de yay an gezmek su·
,
reuyte mahall i ve Aumeli turkOl erl toplaml!i. Sermayesl bundan ibaret. AtatOrk
O'nu yamna c tc rttu ve 'had! ~a l bakatrm'
dedi, 0 da ba~ l adl catmaya. Sir ~a ld l , Ikl
~a ld l va bl r sure sonra Ala vecce geldi,
Gozler i dclu dol u cnnustu 'sen bana bu
l urkul erle anneml hatirtattm' dedi. Osman
Pehli van da bunun uzer ine:
... Pasem, ben sizin ann enizin okudugu
tO rkuleri ~ a l d l m. Siz annenlzl hattrladuuz.
Musaade bu yrun, eu vasll aYI (radyoyu)
aem da Turk milleline oradan sesleneylm.
Onlar da annelerinl haurlasmlar." deyin ee
Al alOrk:
"..Yann Aadyoya gil ve tOrk iilerini orada
basta. Eger bi r!iey derlerse 'burasr
stzln rnennu degi l, TOrk milieUnln mahdrr '
dersin. Ann esin l hallrlamak Turk millelinin
de hakkl."
teligine bunmen dil ve mOzik yah ~ m alan ,
birkay ayhk krsa bir sere sonunda bu konuda
yeterli on bilgi ve becerilerin biri kmemi~. yeterti uzrnantann yet i\> mem i~ ve on hazrmklann
ya p l lmam l ~ oldugu, aynca her iki konudaki
devrimlerin takvtrn ve hart devrimi gibi bir
ylrprda yapllamayacagl; basanyta yO rO rlOge
konduktan scnra altsrhp sindlrilmeleri icin
Yi llaria olr,:0lecek bir sure gerekligi gero;:eklerini
crtaya koydu. Bu gorO \> 1934'On son
gOnlerinden baslayarak Ataturkun de uygun
gormesiyle uygulanmaya ba\> landl (1)."
Atalurk'un ozel tcplannlannda butcnrnus
Ali mel Ceval Emre ise 1956'da yazdlgl
kitabmda bu du\>unceleri ~oyle dile geliriyordu:
~al may a
"-Ata'mn- 'Ikl \>eyde inkilap olmaz, Dilde
ve mu sikide: diyecegi zaman o;:ok uzak
degildi. Muslk lmlzj de Avrupa hla ~l lrmak Isledlgl ve sonra vazgeo;:ligl malumdur {2)."
cavabn« verdi. Ertesi gOn (") Osman Pehlivan Radyoya git mi~ ve AtatO rk'On emriyle
mOzigini iera etmistir. (")
istanbul
Balediye
Konservatua'nnca
1926'dan beri egili mi vaoumayan GTSM,
1943'de HOseyin Saadettin Arel'in (18801955) baskan omasrvra yeniden baslacr. Metodlar . yazma konusunda ogreliciier isleklendiriliyor, G$ M ezgisel yap.sma uygun
Hiti< o;:algllannm da kullanlldlgl cok sesli denemeler yapillyordu. nazariyat derslerinde
Arel·Ezgi-Uzdilek ses steternt ogretiliyordu.
GSTM konusunda ilk kez atuan bilimsel
adlmlar Vi ne tutucular ve piyasacllar
taral lndan engellenmeye lfa l l~ l ld l. Her konuda '
biryok yenilik r,:a lr~ ma l a n tam olarak uygulanamadan Arel be\> yllhk s{lzle\> mesinin
billm l arill i olan 1948'den sonra gorev kabul
etmedi. Ardlndan ogrencileri tarahndan kUrulan ileli Turk Musikisi Konservatuarl
Dernegi'nde yall\>malan yOrOlen Arel burada,
ilelide GTSM konusunda s{lz sahibi olacak
biryok degerli ogrenci yeti\>tirdi. Bu dernek
GT5 M la rihinde ilk olmak uzere 24 perdel! ses
sistemine gore beslelenmi\> o;:ok sesli parlfalar
seslandirmi\>li (') ve ileriki Yillarda bu
du\>unceyle eserler urel ecek olan ogreneilara
de bu yolu a"m l\> oldu. Arel'in vefatmdan
sonra buradan yeli\>m i\> birkay degerli muzik
adamlmrz bu konuda yall\>malar yapl rlarsa da
Boylece geleneksel TOrk mO zlgi yaymlarl
yeniden bastarr us oluyc rdu. ZOhtii BardakoQlu
c zamanrar yeprtan bir arasurmanm
scovcianna gore Turk mOziginin yasak oldugu
zaman Iyinde Philips Iirmasmm radyo ancrs:
cjhazlanmn sat.stannm dO~t OgOnOn belirlendigini ve bu firrnar un da yasagrn kalkmasl
iyin mOracaatta bulundugunu s{lylemektedir.
1934'On sontarrna dogru opera, sintoni gibi
mOzik tii rlerinin TOrk kimligine uygun olarak
bestelenmesinin ve sestendirilmesinin 0
zaman iyin kO lliirel yapl ve ge rye k le~mesl istenen sentez iyin Olkede ya\>ayan mOziklerin
liimOnOn dikkate alinmasl gerektigi go rO~O
Atatii ti<
tarallndan
yakrn
yeVreS lne
aktanlmaya ba~la nml\>lI. Bu gorO\>O Burhan
Beige, Alatii rk'e dayandlrarak 30 Aralik 1934
gOnO ulus gazetesinde "Van Siyasal" ba\>llkll
ko\>esinde yayrn ladl. Bundan ba~ka Falih Rllkl
Atay ve Ahmet Ceval Emre de bu gorO \>e
yazllarrn da yer verdiler. F. Rlfkl Atay 1969'da
yaymlanan yaZISlnda ~oyle diyordu:
"1934 yllinda
YoQ unla~an
ve birer alilim nl-
"
buntarm extn orarak sesienmmmesmr va
GTSM cevrelerlnce kabul adildigini g6rmek
i<;:in 1980'Ii yilian beklemek gerekecekti.
Cumhuriyelim izin Ieomoen sonra GTSM
acrsmdan onemj bir olay ca 1936-1948 yrllan
arasmoa gOslerimde kalan MISlr ve Hinl
kckenlt filmlerin ve miiziklerinin Anadolu'nun
her yamnda izlenrne sidir. G9{:en bu 12 yrllrk
sure i<;:inde 11 30 Mlslr Hlmi oyneujmsnr. 1946
Matbual ve Umum miidiirliigiiniin ' Mlslr I lImler inln mOzlklerl nln Ara~a olmasmm yasaklanma!!u' Karan bu miiziklera TOrk<;:e soz
adaplasyonu modastm ba~ l att l . 0 zamana
degin sOzleri yabencr oldugu i<;:in teksOzlerin
rarlanamayan
bu
miizikler,
TOrk<;:ele~m es iyle geni~ bir kesime yayllma
olanagl buldu. Hatla ilnlil GTSM bestecilerimizden birka<;:I, para kazanma amacryla
bOyle cansmatar yaptnar. Bu da GTSM
ilzerinde yozjastmc bir elkinin clusmasma
neden oldu. Bunlardan ' Avll re" ve ' A,kln
Gazyll ,lan' isimli filmlerin ezgileri hala kulaklardan silinme m i~tir. 1948'de bu tilmlerin ltnan yasaklandl ama bu kez de laklitleri ortaya
<;:Ikmaya ba~laml~tl.
GTSM'de 'bir topluluqun sef tareunoan
yonelimi denemesi ilk olarak 1921'de
cazeoreoen ' c emn Konserl'nde Ali Rital
(:agatay (1867-1 935) taratmdan qercekle~tirilmi~tir. Koro yonelimi i~ini prolesyonel anlamda ilk uygulayan ki~ i ise Almanya'da miizik
egrtimi g ormii ~ Mesud Cemil (1902-1963)
olmU~lur. $elli gl, kurdugu -KllIslk Koro'da
uygulamaya ba~ layan Mesud Cemll 0 zamana degin dejenere ol mu ~ GT$ M ierasma
modem, ciddi bir muzikal bir II n laY I~ getirmi~Hr. Mesud Cemil'den On ce bir me~k
havasmda suren iera larzl bundan soma -Ium
lopluluklan, tek bir sesin <;:Ikmasl, isleyenin, isledigi sekizliden okuyamayacagl ve uzun seslerin, islendigi gibi doldurulamayacagl esasma
dayanan bugilnkil yonelim bi<;:iminin lemellari
alllm l~ oldu.
Bu arada GT5M 'de
~ele
gerek olmadlgl
lartl~malan da sil rmesine kar~m, yorum,lavlf,
balans, entonasyon gibi Ozeliiklerin nasll
saglanacagl. bu savi ortaya alanlar larat lndan
dikkate almmlyordu. Tabii ki kurumlarm yapacaklan ~el s9{:imlerinde bu Ozellikleri uygulamasml bilen, yeterli egilimi alml~ ki ~ileri
"
tercm etmeien bu tartrsmelann aza indirgenmesi konusunda elkHi ctacaxnr.
Tanzimala degin geleneksellikle ku ~ aklan
ku ~aga aktantan toner ilzerinde yenilikler
ya~lIlmaya <;:a ll~ l ldlysa de, bu yeniliklerin bu
yeniliklerin hep daha basile kecan yantan benimsendi. Bunda GTSM'nin oldugu gibl korunmas: gerekligini savunan likirlerin de
biiy iik elkisi oldu. Bu tikirlerde amac sadece
korumaydr. Uretlme, i~levse li ige yonelik, gen i~
kitlalera seslenebilen ve toplumun kiiltiirel
d egi~ imine cevap verebilen diizeyli esener
gorii lmilyordu artrk. e eueen leknoloji ve
i leli~i m otanaua n sayssmde populer miizik
IOrleri
gittik<;:e gozdele~iyo rd u . AraYI~ lar
tesremsn. GTSM ve THM'de dahil olmak
uzere turn muzik IOrlerinde gerek ezgi, gerak
rttrn, gerekse <;:algi kullanlmlan acrsmcan
son
zamanlarda
beyaxmrasmatar
l i rg in le~m eye ba~laml~11. Once "<;:ok sese mi,
<;:ok sazn mr ternsmatan duyulur oldu. Kendine T5M'ci (I) diyen sonsuer ve cesiecner balerili orglu, gitartl yeni parcerar yapmaya
bastaduar. Neyin TSM oldugu. neyin olmadlgl
konusunda bellrsizkk'er bastarmsn. Yeni bir
tur belmyc rdu.
Ozel radyo ve TV'i engelleyen Anayasa
maddesinin 1993'de degi ~li rilmesiyle yurdun
her varunda 800'0 eskm radyo kurvldu. Hepsi
popOler mOzik yaYlrl1 yaprycrlardr. Bunun
Ozerine arayl!?lara giren ve 0 zamana degin
geleneksel Tiirk Muziginin ya~all l m a 6 lrl d a
biiyiik kati(llarl olan TRT Ozel radyolara serbsellik getiren yasanm <;:Ikmasmdan soma, sadece GTM yaylrll yapan R4 kanallrll tiimiiyle
populer mOzige, R2 kanallrll da eylul
1993'dan
ilibaren
haber
kanallna
donil~liirmes iyle GTM radyolardanbirkez daha
silinmi~ oldu. GTM'ne biiyiik emekleri g9{:m i ~
bir kurumda gorii ien bu durumun bir gel,':ii? evresi olduguna inanmak isliyoruz.
Halkrn mOzik diizeyini belirteyen ve cna
gore yaplmlar iirelen Unkapanl kasel ve disk
yaplmcllarma akernatit olarak sanal degeri
olan ve miizigimiz aClsmdan belli kaygllan
duyan nitelikli miizi k yaplmlan yillardif
Orelilemedi, Devlal mOzik kurumlarlmlzda
bir<;:ok nilelikli mii zik sanal<;:lsl gorev yapmaslrla kaflln bu sanalCllar yOnlendi rilemedi.
(:Onkii her mOzik kurumunda varolmasl ge-.
i
,.,.. ,,~,ne manOlgm,z stuayolar !<,urUiamad'g'
gibj, ozel stOdyolarla ii?birligi sonueu M aya
O;: lkanlmaya cansuan arunrer gbstermeliklen
oteye gidemedi. Oslelik Oevlel mOzik kuroraanmeoan baz r senetcuarm popuienesme
ugruna unkapam muzigi dogru~usunda
o;:ah ~malar yapmak zorunda kaknktan gozledi.
1950'den soora outun turlerin cena hafifleri
ba~ la m l~ .
pesrevm yerini
' meonar. soziO eserlerde ise ' !?ar\( ,"nlO yerini
"tantezi' ve benzer cercate r GTSM giderek bir
eglenee mOzigine d6n O~meye bastarrusnr. Bu
arada o;:ahemm teknik anlallm alamndaki
uetauqnu gOslerebilmesi io;:in bestejsnen -xcnser saz semaisi' nin ilk 29 ornegini H.S. Arel
1945-49 yutan arasiooa bestelerrus. Arel'in
vetetmoan sonra gorOlen bir-iki Omek dl!?lnda
vnutulup g i tmi~tir.
gozde le~meye
Son yrnarca kullanrlan makam say,sr
ezelrms, Batr mOziginin major ve minOr teotanna veem makamtar tereih edilir oirnusiur.
Cmeg in Cumhuriyetimizin ilk 50 Yllmda kutlamlm,!? makam sayrsr 110 dclaylanndadrr.
BugOn ise bu rakam yandan razta di.J~Oi? gosle rmi!?tir. Hieaz, nlnaveoo. huzzam, kurdilihicazkar gibi makamlar gozdele~irken ussak,
hieazkar. euncu. kare'gar, saba, bestenigar
gibi g~n yOZYlhn sevree makamlan daha az
kullanflir cimustcr. u scuer de piyasaya
uymui?, bOyOk usuller gorOlmez oimusnn,
Omegin 1910 yll,nda 1000 eserden 157'si
dOyek usulOnde testeiennxen, bu sayr
1970'lerde 275'e o;:,kmri?t'L Buna kari?,lik ag,r
orta ve yOriik aksak usulleri 340'dan 214'e,
devr-j hindi usulu ise 82'den 15'e dOi?mO~tiir.
(' )
Son 15 y,lda Yalo;:m Tura (d. 1934)
faraflndan ba~l atl l an ve bOyOk tart'~ma la ra vol
ao;:a n GTSM ses sislemi. nola yazlml ve
yahml, GTSM o;:ol<.sesli o;:ahi?malan hala belli _
bir temele olu rtulamamli?ftr. Bu konularda her·
kes kendi gOrui?OnOuygulamakl ad,r.GTM konservafuarlan arasmda birlikteligin olmay,~, da
ayn bir sorundur.
BugOn TOrlol ve Batl mOzigi konservaluarlan
ayn yall altmda yali~m alarm, sOrdOrmekte
olup ikisinin de birbirinden haberi yoktur.
lo;:i nde kanun, kemeno;:e veya baglama parti
bulunan orkestral bir eseri o;:alabileeek grup
yOKglO'O'L
Gerek GTSM, gerek THM'de ayrmtrya inen
arasurmatar henOz yeorrmemsnr. ii?i saoece
arastnma olan bir "I fi rk MOzik Bilimleri EnslitiisO" ve GTM kaynaklanm ce ren "Turk
MU2;igi 'htlses KOlOphanesi" kurulamam'i?t,r.
Konservatuartarda
varctan
"Muzikoloji"
bOlumlerinin nenaz bir varuk gosteremedikleri
gozlenmektedir,
Ilk Turk musikisi Devlel Konservetuannm
(istanbul), ilk Devlet Klasik Turk MuziQi Kcrosu'nun (Or. Nevzat AlIlg), ilk MOzik Bilimleri
bi.iIOmOnOn (D,E,U.-GSF) 1976'da cansrnaya
basiamas.rxn
ardmdan
1980
somas,
GTSM'nin kurumtasmasr ecremoan altln Yillar
oimusi ur. KOllOr Bakanllg,'na bagtl olarak ANKARA (1986-0 zer Allin), IZMIR (1985- Or.
oman Cnald!.) BURSA (1991-6 nce Inei
~aYlrtl , 1993'de Omit Atalay), ELAZIG ( 1991Naei SOnmez),
SAMSUN
(1991-Taner
Gaglayan), OIYARBAKIR (1991-0nce Omit
Atalay, 1993'de vekil Mehmet Oolgunyurek)
Devle t Klasik TO r\( MOzigi Korolan, lstanbul
Devle t TUrk MOzigi Toplulugu (1987-Necdet
v asar). Istanbul Tarihi·TOr\( MOzigi Toplulugu
(1992-Ahmet OZhan), Konya TUr\( Tasaw ul
Toplulugu (l990-Tevtik Soyata). Edirne Oevlel
TOrk MOzigi Toplulugu (1993-Nejat Attig): bunrann varusua
ANKARA
(1986-Mehmel
OZbek), SIVAS (l 990--Celal Vurat) ve URFA
(1991-Halil Atllgan) n eviet TO rk Halk MOzigi
x orctan kurulmesfur. Aynca Vine bu Yillarda
iZMiR (1984) ve GAZiANTEP (1988) Turk
Musikisi Devlel Konserval uarlan OQretime
re-
ba~ lamli?trL
6u yillarda Mutlu Torun (ud), COneyd
Omon (kemeno;:e) va Necati Giray (viyolonsel)'dan kurulu Turk mOzigi triosu
1960'lardaki Ileri TO rk MOsisiki Konservatuatl
Demegi'ndeki o;:a l l~malardan sonra ilk kez
TOrk o;:alg,lanyla o;:ok sesli eserleri ses·
lendirmeya ba~lam l ~lar, bunu Ruhi Ayangil'in
ybnettigi "Ayangil TOrk MOzigi Orkestra ve Korosu" ve KOIIOr 6a kanhg' · Izmir Devlet Klasik
TOrlol Muzigi Korosu" izlemii?tir. Vine Ruhi
Ayangil, Hasan Ferit Alnar ( 1906-1978)
tarafrndan bestelenmi~ dOnyanrn ilk "Kanun
ko~ertosu'nu bestecisinden sonra ilk kez
seslendlrmii?fir (1980).
"
pjVANO BA~LANGI9 METODLARINA
GENEL BAKI~
• GiiI CiMEN
MelOI (yb ntem, SOzcu k anla rmyla ' 1'01" demeklir. Genel anl amlyla hecle/lanan
amaca ula;;ma k ilfin adrm adrm izlamesi ge reken asam atar olarak tarn mta nabiur.
M elol, ogrenmeyi etkili ve silrekli hale ge t ren OQelerden blridir. xrsa surede ltOk
verim etde etm ek, ancek egilim • O{jretim ilkelerine ve em eca uygun m eto tla r1a
~h~rak
olanakhdlr. Piyano
ba~ang lO;:
egitiminde de izlenece k melotlar; ko-
nulann dOzenlenmesi va ir;;lenmesinde ' som utlan soyula", ' yahnda n ka rmar;;lga",
"kolaydan zora' bilinenden bilinmeyene", 'yaklMan uzaga' , ' o;evreden evrene "
gibi ~gdar;; ge na l ogretirn i1 kelerine p aralellik tar;;lmahdlr.
Piyano bar;;langlO;: eCitimini proglamla ma girir;;imi yaklar;;l k iki yiizyll 6ncesine
deyenmek tecn, D,G. Turk (1789 - 1802) F . Kalkbren ner (1800 - 184 9), L. KOhler
(1851 • 1858) gibi beSleciler piyano ba~anglO;: meronan edebfyatmm OOCOleri
ol mu~la rdir. Giiniimiize dek o;:e~itli ulkelerde yaylm lanml ~ oIan piyano metcne n
hayl i geni~ bir da~arcl k cnetcrmesteo«.
Ilk piyano rretotanrc a genellikle her iki elin uzun sii re sol anahtannda ve do
majorde, nadiren tek di zey veye tek sembollii "a ll~t lnldl~l , ezgilerin basil ve
tekdiize oldugu, sol elin ihmal edildi{ji, euem ba~ lmsl z kulla mmma onem verilmedi{ji, zihjnsel gel i~me ve yarahcl ousenceve yer verilmedigi gOrOlmektedir.
Oysa, ,.aglmlzda piyano ogrelim y6ntemleri bO!unu ile de{liifmiiftir. Bilim ve teknolojideki i1erlemeler ve beraberinde galen modem yaifam bi9mi piyano
e{litiminin de oragda~ bir yaktasrmta ere ahnmaslnl gerekhrmiiftir.
Plyano Ba ~la ngl" Melotlanmn Gene l Ozelli k lerl
"Piyano Bal?!anglO;: Metodu" olarak adlandmlan ogrelim materyalleri - bunlar bir
lek metot kitap ya cia meter kilaplar dizisinden oluifabi1ir - O{j retilecek konulan sislematik bir geliifme saglayaca k bi"imde planlanrms olarak scomaueomer. au
ya.h~mede piyano b~langli;: metcnan i;:e~lII a" llardan smlflandm lmakta ve
terarutan kaynaklardan elde edilebilen metctene bir listesi yer ahn aktadrr.
Piyano ba'}lang li;: melollafl iZledikleri genel yaklasrmtara gOre U" ana baif!lk
all inda loplanabilir.
1, Va'} gruplarl a"lsmdan,
2. Izlenilen yontem acrsmdan,
3. E ~itimciye rehbertik ecrsmcen .
Ya~
Gruphm AO;:lsmda n Piyan o Ba~la ngll; Metotlan
Bu ya kla~l ml izleyen metcna n Okul Oncesi, llkokul - Ortaokul (lIkO{jretim) ve
Ge"",ik • Yetiifkinlik Donemlen oIarak iio;: ba'}hk altlnda incelemek miimkiin etabilmektedrr.
OkulOncesiDOneml
3· 6 ya'} lj;OCugunun piyano ogretimlnde kullemlan bu metolla rcla bol miktarda
renk!i resimler ve '}Bkiller yer almakta, anao kulu o;:ocu{junun ilgi alanmclaki !iarkl
ve oyun muzikferinden yola "I kllmaktadlr. Paryalafln hemen hemen Iilmunu SOziO
ifarklla r oIUiflurmamakla: ifarkl s6ylemeye, dinlemeye, oyuna hayal gilcO ve
Oykii nmeye Onem verilmektedir. Piyano OQ renmeyi kolay ve savimli hale getirme
amaclyla. bazl metollarda da k~k "ocuklann yaifam lannda Onemli bir yeri olan
"
.- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
•
renklerden yararlarli lmakta: tusrara yapl!~tmlao reokli baotlar (Do klrmlzl, Ae
mavi, Mi tu runcu, Fa San, Sol yesn. La siyah, Si Mor.) ve dizek uzennde aYni
reoklerle gosterileo notaiar kuuar utmaktadrr.
Okul Oo cesl Plyan o Egitimln e Bazl Yak l a~lI mla r
t . Eo kolay ogre tim materyallerini kullan arak, yavas bir surey iyersiode piyaoo
ogretme k: Geoeliikle cejna eo kuvvetli parmaklaria (birioci, ikind, uyiiocu) baslar.
eson en olara k daha zaytt parma klar a (dorduncO ve besinci) geyiiir. y.ogu
parcalar be e parmak konomunc edu ve ellerin o6betle~e kullao lm lyla yallnlr.
(Thomson, Schaum, Aaron vb.}
2. <;:a lgl egili mioe zemin otustu racak temel muzik egitimi ile ba ~laYl p, piyanoyu
daha gey tamtm ak veya 00 egitim ya l l~ma lan ile piyano yah~ mala rlO l birlikta
surdurmek. (Bergenfeld, Clark, acss, Pace vb.)
Okul onc est piy ano eg itimiode, dogrudao yalgl ogret imioe ba~la mak yerioe
hazlrhk ya l l~malar loa yer verilmesi goru~u guoumuz eg itimcileri taratmdan c ane
<;:ok beoimsenmek tedir. Euritmics (Daicrose). Or1t, Kodaly. ceretc • Cone, Suzi ki,
yalgl oncesi ve yalg l egitimi rn:le yer verilen basnca yOntemlerdir. Dalcrose Metodu'nda , piyano ile og retmen ta ratmdan cocukta ilgi uyandrrma. kulak egitimi,
yarancnrk. mu zikteki ritmio vucut hareke tleriyle ifadesi bashca ya kla~ l mlard l r. Kodaly metod u'nuo temelini ~a rkl sOyleme ve kulak egitimi crusnnmektaorr. Muzik.
konusma ve hareketin b irle~tiri l e re k cocukta yaratlcl lig lo ge l i~ti ri lmesi O r1t Metoou'nun tamel ya kla~ lm ld l r.
Suziki Metodu (Once mekan egitimi iy in ozel bir ycmern olarak ge li~ti ri lmi~
olup daha soora piyanoya uyanlaom l~tl r.) <;:ocuguo koou~maYl og renmedao once
surekli di nleome yoluyla aoadilinin inceiiklerini og rendigi ve uygun bi r egitim ve rildigi taktirde anadili ni kc nusrnayr ogrenebilen her (,':ocugu n muzik yeteoegioin de
benzer bir biyi mde ge li ~tirilebilecegi varsayrrnmoan yola y lkmaktadlr . Yukan da
sozii edilan - 6zell ikle grup e\'jitiminde uyg ulanan - di\'jer metotlardan oldu kr;:a
fa rkll bir a nlaYI~a sa tup oran Suzuki Metod une gore, r;:ocuguo ailes inden bir
ki ~inin - bu ki~i genellikle an ne clrnaktaou - ogretman ue i~bi rli9i vepmes r ve oereteroen Once ogre tilecek pa r(,':a larlO teyp bantlanm programl l olara k yocuga dinlatmesi ge rekme kted ir. BOylece, yocug un kulaktan og rendigi pa rya derste kolayl,kla og retilmekte ve ezberletitmekted'r.
ilk ogrelim D6ne mi
Ilkokul ve ortaokul(,':ocuklarlOa piyano ogretimini eme cteven bu metod larda da
okul onc esi d6 neminde oldugu gibi vine r;:ocug un yakm cevresmoekr ve ilgi
alamna gi ren sarknaroan ogre time ba~la nmakla, bu serkuenn sOzleri arac lliQI ue
kon u~ma dili ve muzik dili arasmda kop ru kurulmakla, konular ilerledikye eoner
te rk edilmektedir. Qogu metotlarda okul r;:ocuklan nln anlayabilecegi bir;:imde klsa
ve yallO kuramsal bilgi ve ay lklamalara yar verilmektedi r.
Geoy lik ve Yeti ~kinli k D6n emi
Bu tur metot lar (,':oguolukla a~g lda bel irtiien amar;:lara hizmel verece k yonde
ta sari a nm l~lard lr:
,. Slnl ! og retmenligine veya muzik ogretmenligine y6nalmis ogrencilere piyano
egitimi ve rmek,
2. bgretmene piy anoyu okul muzi\'jinde e~l i k yalglSI olara k kullanabilecegi
duz eyde teknik ve teorik bilgi venn enio yam s" a, ~~itli tiirlerde kolay
paro;alardao (valsler, mar~ l a r da oslar vb.) olu~an bk dagarClk kazaochrmak,
3. Armoni , kom pozis yon va mii zikoloji og reocileri ile yeli~ki n l ere armoni
aglrhkh bir program iyerisiode temal piyano tekni\'ji vermek ,
4. Qoc ukluk yillannd a piyaooya ba~laY lp de l,':8~itli oedenlerle sii rdu remem i~
olan ogreoci ve yeti~k in l e re bir tekrar prog raml saglamak,
S. Piyanoyu "hobi " olarak 6greo mek isteyeo ogrenci, ev hanlml, emekli gibi
lop lum uo ye ~illj kesim leriodeo amat6rlere temel piyano egil imi vermek.
Vukanda genel hatlanyla nilelikleri ve kapsamlan atV1klanmaya o;ah~l\an t;:e~di
ya~ gruplarma il~kin piyano bai?langltV metodu Omekleri bibliyografik bilgiler helinde ekte sunu lm u~tur. 6u konlldaki bibliyog rafya t;:ali~ma lann m yaygm la~tlrl ­
larak sOrekli klhnmasmln, piyano egitiminin niteligi ve t;:agda~la~tlrllmaSI
bakrrnlartndan son oerece onem ta~l dlgl du~unulmekted ir.
Izlen ilen Vo ntem AtVlsmdan Piyan o 6 a,lang l0;: Metol lan
James W . Bastien Izlenilen y6ntem atV1s1ndan piyano metottanru dort grupta
loplamakla dlr; Orta Do Metodu, Landmark Metodu, «ok Tonlu Metot, A\ii:lmah
((ok Toplu Meto!. Bu bOlumde yukandaki yOnlemlel1e bil1ikte, en esld ba~langlt;:
yOlllemi oIan Do - SOL VOrltemi de ee armmaxtadu.
Sol EI DO • SOL, Sag 81 DO • SOL Kon u mun da (Do majOrde) Ba,lama
Yonteml
Sol el 5. parmagl ile saC 61 1. parmaCI aresrnoa bir oktav mesate bulunrnaktadrr. lki er birbirinden uzak konumda ogretime beeteyen bu tut metcnatda iki
yakla~lm gOrii lmektedir. ilkindB, eller Once ayrl ayn sol anahtannda yaZllml!? alt~­
nrmetarea o;ah~lrIhr; sonra. yine sol ar entenrca iki elin ayr u area t;:ak:llgl parealarta - t;:O{junlukla Do Maj¢r lonunda devam eoeom-, tek diyezli ve tek eerrcac
tonlara kitabm son klslmlannda get;:ilir.
Omek 1 Tek et itVin ah~ll rmala r (L Kohler)
Sagel
S 01
ez
...
"
#:-t:'~f.-' : ~I
~:1::: "~H1
~.bt:J±J:tT;i~
.,
Orn ek 2 DO · SOL Kon umunda, sol anahtafl nda ali, l lrma. (Bever)
ikinci yaktasu n tee sol ve fa anahtal1ar lnm bil1ikle ogretilmesidir; ancak. bu
yOntemle yaz l1an kltaplar aresmde eoce tek e! t;:ah~as lna yer verenler bulunmaktadrr.
,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
,
.Omek 3 Do - Sol Konumunda sol ve l a anatuennoa austrrrna.
•
ff?~=
~=i"
c.... ... , •• "".,..."
Oo • Sd Ybnetimi'ni esas alan bazr ba~l a n g lr;: metoflan:
L Kohler, F. Beyer, O. Beringer, B. Bartok (Mikkokosmos). O. Irmer.
Orta Do Metod u
Alex Burkhard'in 1906'da geli ~t ird iOi bu yontem. piyano ba~la ng l" egil iminde
bir devrim sayuabiur. John Thompson'un 1936'da yaymlanan ' Teaching Lit1lc Fingers 10 Play' eon meloduyla pcpuler olm u~ ve daha sonra ge li~ti rilece k olan diger
ba~la nglr;: yontemtennln de r;:l k l ~ noktasr olmustur.
Orta Do Ycntemrne gOre 6{jrel im. her iki elin orta do tusu uzerindeki bas
parmaOI ile baslarnakta, orta do notes . la ve sol anahtartan araslnda bir k6pnJ
orusiurmaktacu, Birinci parrnaklann arcmc an asamau otarak dige, parmaktar st.
metrik bir hareket jr;:erisinde kullar ulrnaktadrr.
Ezgiler ba~la ng ll<la iki eie bOlu~turul mu~lu r ve sol erin eslik eltigi iki eesu parcarara oaha som a geyilmekledir.
Geleneksel Orta Do Metodunda, pareaiar r;:o{j unluk DO-SaL-FA major tentarmcacn. Araliklar. akor yaprsr ve kullarurm, Iranspo zisyon, armonizasyon. improvizasyon v.c. kavramlara hi.. yer ver umez veya metodun sonlarma dogru
deginilir. Oysa, yakm ge"mi~te ve gun umOzde Orta Do ybntemi'ni esas ararak hazmanrr us olan bazr kitaplarda, yukanda belirtilen kavramlara da yer verilmekledir.
(Om. Denes Agay: Leaming To Play Piano)
Ornek 4 Tipik Orta Do Ba~la ng IC I . (M. Eckstein)
,-
-
..
~J
Omek 5
iki
~
•
-
.
~
~
•••
.
sesli melodi (A. Burkhard)
Orta do yOntemini esas alan bazr ba~la n g lr;: metonan: A Burkhard. F. Emonls,
J. W. Thompson , H. Bodenman, D. Agay.
Landmark Reading I 5 101r i~a reti Ok uma Vanlemi
Orta Do ybnlemine ajtematlt olarak gel i~lirilen bu vonrem, ilk kez 1955'le Frances Clark'm yazdlQI ' Library l or Piano Sludents· adll rnetotta gOrOlm e ~jedi r. Nola
nkuma, arahkialln 51nlr i~ reli olarak veruen ootateroao yukan ve a~ag l okun mast
lie geli~liri li r.
,-
Om ek 6 FA- DO- SOL
1974'te L. Olsan, L. Blickenstaff taratmdan yaztlan Music Pathways'de tee Slrur il}areli or arak dlzek nzenooe farklr kcnumca yer alan bel} adet DO notaemdan
yararta numaktecu.
Omek 7 Bel} Do
Bu yontemi esas alan ban bal}lang,,;: metotlan:
F. Ctarck _ L Goss: The Music Tree . F. Clarir. - L. Goss - A. Grove: Keaboard
Musician , James, Denise Lyke: Keaboard Fundementals. Wolter - Carol Noone:
The Pianist L Freeman - L. aiercnt- M. Blickenstaff: Music Pathways, W. Palmer - M. Manus _A. Lethco: Alfred's Basic Piano Library.
COk Tonlu YOntem
Bu \,ontem di{jer bal}langl~ y&1temlarlndan tamamen tarir. 1t bir yaklal}lma sahipbr. ~retim program lnm ilk bir ka~ aYI ~ensinde, bel} parmak kooumuncla 12
major ton 6{lrenilmekte, ilk derslerden bal}lanarak armooi bilgisi yogun olarak verilmelda, nota okuma arallk ilil}klleri kurularak gelii?tirilmektedir.
Ooiki major too pozisyonu. gOrunum ve ~11f11i? acmroan ayn! olan akortann
dOrt gruba aynlmas, ne kolayhlda O{jrelilmektedir. Cmegin: IM od grupta Do - Sol
_Fa Major tooik akortarnmn hepsi beyaz tuslardadtr: ikinci grupla ise Re - La - Mi
Major tonik akcrjan beyaz - siyah - beyaz taslardadrr.
Ornek 8 I. Grup scoonien.
j
•
1 '
•
Tonik va dominant yedili akorlan baetanqicten mcaren meldilere ei? lik etmede
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Om LI 9. Akor e,?l ikli melodi.
BaZI cok tonlu yOnlem omekleri: R Pace Music For Piano, W. Paimer - M.
Manus - A,V. Lethoco: Allred's Basic Adult Piano Course.
A~amah Cok To plu Y6nt em
Cok lonlu yantem in bir kal; yl litk censma il;erisinde ve her ton grubunu
og renmesi il;in yeni basrayan ogrenciye yelerl i sure brrakacak sekilde uygulanmasl bu ycnterrnn temel ini olu,?Iufmamaktad'L Bu yakla,?lmla ilk kez James
ve Jane Baslien'in 1976'de yaymlanan "Bastien Piano Basics" dizi meicuanooe
yer verilmii?tir. Walter ve Ca rol Noona'nm "The Young Pianisl Series" adh esertode de aym yaklai?,m g6rOlmektedir,
lzferuten yontem al;lslndan yukarda belirtilen yaklai?,mla .. kurrna olarek metol
ve ajburruer de bulu ornaktadrr. Omegin bir metot orta do yOnlemi ue ba,?layrp,
smlr i~reli benzen bir nola okuma siSlemi kullanara k. eok lonlu ybnlem esasreune gb re devam edebijir. (Walter. Carol - Noona: Mainstreams in Music - The
Pianisl)
lzlennen y6nlcm al;lslndan incelendiginde, iki elin bi rbirinden uzak konumda
bai?lad,g, metottaroa. ogrencin in iki dizegi ve iki anahta n bir bUlun olarak
algllayabilmesi, do laylsl ue dogru ve cabu k nota okumayl og renebilrnesi olduklfa
zorour. Eski ycntemtere gbre ba,?lang'~1a ayn ayn censtmten ellerin bifie'?tirilmesi
ve dikka1 in iki dize k c zenre cdaklasnnlmasr da sorun yaralmaktad rr. piyanoya
yeni ba,?layan ogrenciye iki elde larkh parma klar kullanmak ve paralel gidi'?ler tets
germekle. bu yuzden ternet davran'i?lartn en onemli 6gelerinden biri olan do{jru el
lulu,?unun denelim akearnakiadrr.
ona Do melodunda elleri n van yana olu,?u doQru el konumunun
yerlei?tirilmesi ne otanak saglamakta, fa anahtan ban metctla rda say/anm bir
kosesmde yer verilen er konumu ~ize lgede ya da resimleri, og renciye nola nkumeoa ve lu,?eyi temmeoa ktlavuzlu k etmektedlr.
Hem do - sol hem de orta do rnetodunda yerauc. r;ali,?malara yer verilmemesi
ve bil kal; tonantenm d ,,?ma O;:l k,lmamas , cnemn bir eksikliktir.
Kimi r;agda,? metonerce tee leori k bilgi dduk~a yogun , lekni k ve rnuzikal
geli~im cck hrzhdtr. Bu IUr jctaotenn sel(iminde ogrencinin ya,?" ki,?iligi ve yo.
tenegi dikkale almmahdrr.
Egit imciye Rehberli k AO;: ls lndan Piyano Bai?lang lO;: Mc lollan
Denes Agay bu acroan piyano metotla nm u~ ayirtmaktadrr:
I. Egilimciye lam ktlavuzlu k eden melotlar. Bu IUr metonar ozallikle deneyimsiz
og relmen ie r iCin yararlldlL O rnegin J.W , Schaum: Piano Cou rse, J. Thompson:
Mooem Course for Ihe Piano ,
2. Egilimciye fazla yerdrmcr ctmayan. takat eseman olara k planlanmli? metonar. Ornegin, E. Steiner: Piano Course, B. Wagness:X Piano Course.
3. Sir ba,?langlC melodunda .;:ok eiocrn gbrunumijnde, bai?ka bir metcna
ba~ lanllli ota-ak kullamlabi lecek metot'ar.
Ornegin D. Agay: The Joy of FirSl Year, L. Benner: MusK: for Piano Students.
,
"
,-
J. Sebba: Abracadabra Piano.)
Piyano metccnan egitlmciye rehberfik acenroen • degerfendirildiginde, ecrktemay a, resjme , 9 zime, yer veri lmedigi g6rulmekte ; bu metoaan izleyen og retmenin, konuta nn O{jfeliminde lamamen Kendi deneyimlerine ve ogrelmenlik yatenegine tes vunn esr gerekmektedir. (Burkhard. Emoots. Schei der. Bartok , Mlkro kosmosv.b ,)
Yukandaki Omekler ereerrca ye r alan Bela Bartok'un alii ce tteroen onean
"Mikrol<osmos" adll piyano okulunun ilk ii~ deflerinden ba~la ng lO;: egitim inde yard lmel veya repertuvar meter olara k yarartamjm asr daha uygun oIabilir.
Metot ~iminde Dikkat Edilecek Husu slae:
Piyano e{lilimcisi m ete r 5e'9minden Once ama,.Jaflm ve 6Qretmeyi tasarladlgl
konula n saptamalt. dana SO/1ra arnaca en vygun meter i~in erestema yapmahdlr.
sonocta bir ba~angIO;:'melodunu izleyen b{lrenci, daha biryok maooeyr ekleyebilece gimiz ~ remer beceri leri kazanml~ olmahd ,f:
- Turn
~yi
tsmma (Yalmzca bir bOIiimiinii degil)
- Ak lCI bil bi~imde
nota okuma
- oec rsareuennc tempo ve nuens terim lerini anlama
-
l ega lo ve staccato ~lma
Elleri baglmSlz oIarak kullanma
Sir - iki okl avhk majof ve mioo r dizelen ~Ima
Afallk ve akorjan taruma. ceima
Motif ve cii mleleri tamma
De~ilre I ilk bakrsta ~Ima
YUkandaki temel boce rileri kazandlnnaSI bekleni len bif meted
Ozellikleri bUyiik OIoyUde ta~l mal ldlf:
I.
a~g lda ki
i; aQda~
genel ogrel im ilkelefine paralellik la~lmah . piyano egiliminde
en son y6n lemlere gOre haZirtanml~ oImahdlf,
Metol hangi ya;; grubu i'<in ya z llm aml ~sa , 0 oonermn bedensel ve psi kolojik yaplsma uygun olmahdrr,
Metodu n kapsadl gl ah~lIfffia, etut ve par~lar ogrencinin ilgisini uyencrrman ve sistemli ~h;;maya y6n lendirmelidif.
Kitabm io;:erigi kada f dIll g¢riiniimii, H< say/ala rm tas a mr n, resim ve 9zimleri albeni li; nota yazmu okunakh olma hdl l.
MeloUa yer verilen kuramsal bilg iler ve miizik parcalen dengejenmj~ 01ge'i~li rilen
2.
3.
4.
5.
manon.
6.
Piyano armonisi. mOzik teor isi, emprovizasyon f doQao;:lama ve yaranc r
o;:ailll"laya yer vefmeiidir.
SONUC
Piyano metodran inceiendigincle hi~bir metodun lam veya mukemme ! olmadlgl
gOriilmekted ir. Her metooun kuvve lli veya zaYlt y6nleri bulunabi lir. En ya km tannte yaym la nm l~ bir metcdun bile en ~a9da;; anlaYI ~ sahip oImaya bi~e{ji unu fu'maoa n ye ni yaklalli miar ve yeni metoolar sahiplenmelidif. Piyano egitimci si
Yillarca bjr tek meteor saplanlp katmamah, yenilikiere 8!;:lk olmab ve ya lmzca bir
metodi izleme k yerine diger metonardan da yararlanm ahdlr.
-
"-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
,
KAVNAKl;:A
Agay Denes, Teaching Piano. Yorktown
Music Press, Inc. New York, 1981.
Bastien, W. .J ames. How to Teach Piano
Successf ully. Neil A, Kjos Mus ic Co. San.
Die90, California, 1988 . ,
B inba~ lo~ l u . Cavil. Oqrenm Metodu ve
UY9ulama. Binba~ loglu Yay me~i, Ankara. 1977 .
" cimen . G OI. 17-20 Ya~ G ruplan Arasmdak i
Ogrencilerin Piyano Ogretimi ve Basan
Saqtamadakt
Yontemler.
YaY lnla nmam l ~
AS1stanh k Tez i, Ankara , 1947
Fenmen, Mithat. Plyar ustm Kitabr. Ankara,
1947.
Penme n, Milh al. MOzikt;inin EI Kitabl. MOzik
AnSlk lopedisi Yaymlan. Ankara, 1991.
Edip . G Onay I ucan. Ali. cevreoen Evrene
Keman Egitimi 1. Yeni Oagarc lk Yay mlan ,
Ankara, 1980.
Mason, Barba ra Kirkby, The Adull Beginner
At The Piano , Bosworth , London .
McDonald, Dorothy T. Music in Our Ljves :
The Eally Yea rs, N.A.EC., Was hington, DC,
1979.
Pamir, Leyta . Gagda~ Plyanc Egilim i, Beyaz
Ko~k Yaym larl, No: 2, Istanbul.
Sct1el ling , E. McConathy, O. Haake. GM.
Haake, J. C. O xford Plano Course First
Teacher's Manual, Oxford University Press,
New Yolk, 1932.
Suzuki, Shinichi. The Suzu ki Melhod I.
Summy - Birchard Co. 1973 .
Uz. Abdullah. Piyano Egitiminde Birinci YII.
Yay m la nmam l~A sjsta nhk Tezf. Ankara, 1975.
EK 1
Okul o nc es i Piy ano 9a\lla ng,~ Melotlan
Bastien, James. Piano fO!' the Yourog Beginner,
PrimersA -8. Neil A. Kjos Co. 1987 , (5-6 ya~)
Bastien, Jane Srnlso r. The Very You ng
Pianist 1-11-111; Neil A. Kjos Cc., 1970. (4-6 ya~)
Bauer-Oulet-Ouatle Cou rse: Piano Metho\.
Schirmer, 1931.
Bergenfeld , Nathan. The Very YOlJng
Beginner (Acorn Basic Lessons in Piano). 1977.
Bodenm an, Hans _ Peychae r, Herwi g. Oas
c ororeprer am Klavier, 1- 5 Edition Melodic ,
ZUllCh, 1973.
Collins, Ann - Clary, LInda. Sing and Play
t-II- III. Stipes PUblishing Co" 1981 . (3-5 ya~)
Cory , Cappy Kennedy. The Prime r Pianist.
The Herilage MusiC Press. 1977. (4·6 ya s)
Covello , Stephen. The Lillie Avent-Garde.
Schroede r and Gunther , 197 1.
Noona. Wa ltel -CaI01, Gifted Piarust 1-4.
Roger Dean Pb. Co .. Hentaqe . 1986.
Pace, Helen MUSIC for Moppets , Lee
Roberts Publications ,
Pace , Robert. Kinder Keyboard. Lee Roberts
Music Pub. 1977,
Scha um, W . John. Wi r MusiZleren am
Klavier . Edition Bosworth ,
Suzuki, Shinichi. Suzu ki Piano School , Vol.
\-11, Summy Birchard.
Thompson, John. Eaisest Piano Cou rse.
Willis Music Co. 1936.
EK 2
il kogretim Done mi Piyano Ba~'ang lt;
Met oll an
Aaron, Michael. Piano Course. 1-5. Belwin
Mills, 1945.
Agay, Denes. Lea rning to Play Piano . 1-4.
Yorktown MUSIC Press,lnc .. New York , 1987 ,
The Joy of Firsl Year Piano: A Method a nd
Repertory for the Beginning Pianist. Yorklown
Music Press,lnc., New York , 1972 .
Allison, Irl. The Iri Allison Piano Library . Irl
Aliison Publications, Austin , Texas, 1966.
Bastien, James. Bastien Piano Basics:
Piano, Primer , Lever-a .
Neil A. xjos Music Co. , 1985--1987. (7- 10
ya~)
The Bastien Piano Lib rary: Piano Lessons.
Nell A. Kjos MusiC Co., 1981.
Bartok, Bela. Mikrokosmos, 1-6. Boosy
- Hawkes, Inc. 1940,
Bartok. Bela - Reschofsky, Sandor. Piano
Method . Edili o Musica , Budapest. 1950.
Benner, Lora . Music FOI Piano Students. G .
Schirmer, New York, 1965.
Bergmann , Walter. Ktavierschute. 1-11-111.
Mosele!.
Beringer, Oscar. A Complete Pianoforte
Tuto r. Boswor th.
Beyer, F. Elementary Method for the
Pianoforte, Carl Fisher Inc.. New York.
Boden man, Hans. Kleine Finger am Klavier,
t -3. Edition Melod ie.
Brimhall, John. Piano Method , 1-5. Hanse n,
""
Burkhard, Alexander. Neu Anlaitung fu r cas
Edition Schott . 1906.
Van de Velde, E. Methode Rose , Editions
Van De Velde, 1947.
Kla ~ i erspiel , I-1 1.
as
EK 3
EK · 4
cerrovcoenau . Maria . Mica metoda de Pian.
Editura Muziceta . Buk.e;;. 1964.
Kasscha u , Howard , Piano Course, 1-5. G .
SchirT1li;lr, 1959.
Clark, Frances. The Mud s Tree: Time to
Beg in. A-B-C. Birch Tree Group Ltd " 1973.
Keller, Oskar. Klavierschule. c -ere. 192 1.
Damm, Gustav. Klavierschule, 1-11. Steingraoor.
De Vito. Albert. The Abert De Vito P~ Course .
Keoyoo Publications, NeY.' York City. 1968.
Eckstein, Maxwell. Eckstein Piano Cou rse,
1-6. C. Fish er , IfIC.,
Emonts , Fr itz. Erst es Klavierspiel und Spiel
Fun! Tonen. Editlorr Schon, Mai oz, 1958.
Enoch,
Yvonne .
Heinrichsen .
Lets
Make
Music.
Fletcher, Leila. Leila Fletcher's Music
Lesso ns Have Begun. The Bos ton Music Co. ,
Bost on , 1947.
Freed Isadore. First Year Essentials for
You ng Pianists. C. Fisher, roc., New York,
1934.
amemo. Florance. Piano for Pleasure, 1_1l.
Belw in - Mills , Melville, New Yo rk, 1960.
Glover, David Carr - Garrow, Louise. The
Piano
Student.
PubJ ;r-a~o ns ,
Be ~in
f
Colombia
Pic.
1967.
Koehler, Luis. Praktisc he Klaviersch ule , Op .
300. Peters, 1857.
Krentzlin, Richard.
Krentzlin, Be rlin, 1937.
Dar
Junge
Pianist.
Kub i, Heinrich. Elementare Klavierschule .
Hug . 1954 .
Kugier, Gustav, Neue Klavierscbule.
Levine. Henry. Henry levine Piano Co urse .
1-11. The Boston Music Co .• Boston, 1955.
Marwick, Marion
Maryanne, Nagy ,
Creative Keyboard 1-11. Colombla Publications,.
Hialeah, Florida, 1975.
Nevin, Mark. Piano Cou rse, 1-4 . Belwin MillS. 1960.
Nikolaev - Natanson - MalinnikO\l. Forte
Pare. Muzika , Moskova , 1984 .
'ecoe. Wa lter - Ca rol. The Young Pianist
Series: Piano Boo k, 1-4 . The Heritagfe Music
PreSS,1 981.
- Mainstreams in Musk:: The Pianist, 1-4
The Heritage Music Press, 1973.
Green, Ray . Piano Books for Young Pianists,
A-D . America n Music Edition, 1961 .
Olson , Lyn n Free man - blancht, Lou ise Blickenstaff. Marvin.
Grisberger.Willy. Neuer
Klavierspiels, Hug, 1959.
Reading
Music Pathways: Discovery lA, B,C ·"A, B.
C. Fisher, 1974 . Pace, Robert. Music for Piano,
1-4. l ee Roberts Inc. 1979 - 84.
Schmitt Music Cente r, Inc., Minneapolis,
1975 .
Palmer, W. Manus, M. Lethco - A.V. Alfred' s
Basic Piano library: Lesson Book, IA-6. Alfred
Hublishin g Co. 1981 - 84.
Lehrgang
Grove.
Roger.
Ready
Elementary Piano Solos.
'or
Heilbutt, Peter. Die Lieder Fibel. Hug
196 1-
etas
cc.,
He rmann. Kurt. Da r FrOchliche Musikanl.
Hug Co., 1939 .
Holzweissig, Erika - Ch rista. Klalfle rschule,
Peters.
Iman, vaicm. Piyano
Yaylnevi, Anka ra, 1990.
Metodu.
Arkada~
Inner, Otto. Ein Weg Zum Musizieren am
Klaw lr.
Paporisz, Yoram. Discoveries at the Piano,
,-4.
Alexander Broude, Inc . New YOI1c.
6entland , Barbara . Music of Now , 1,2,3,
watenc Music.
Roehr, Hillemann. Des ElSte Klaviedbuch.
Nagel,1956.
Schaum, John W. Piano Course A·H . Selwin
- Mills , 1945.
Schmi tz, Margaret - Kiesler. Horst du Wle
das Kling!.
Clarc k, Francess - cess. Luisa • Grove.
Roge r. Keyboa rd Mus ician ,
Birch Tree Gr. Ltd., Princeton , 1980.
Oiesterweg. 1970 .
Schneider, Willy , Die Klaivertibel. Heinrich Shofe n's Verlag - Wil helms haven, 1955.
Fletc her, Leila.
Adu lt
Montgomery Music jnc.,
Sebba Jane. Abracadabra Piano , A and C
blok, London , 1993.
Buffa lo, New York, 1959 ,
Steiner, Eric. Piano Course, 1-5. Belw in Mills. 1960.
Josef.
Stumpp.
Klaviersch ule . Hug.
Kmder
lIIustrierte
Suz uki. Shinicn i. Suzu ki Piam School, 1-6.
Birch Tree Grou p ltd. 1970 - 78 .
Piano
Course.
Geissmar. Else . Invitation to Music. Puget
Music Pub. Inc.
Kenmore , Wash ington, 1972.
Glove r, David Carr. Adu lt Piano Student.
1-2-3. Colombia.
Pic. Pub. Colomb ia, 1970.
Thomas, Hemen T. First Moments at !he
Piano , l -1 1.
Lyke , James - Edwa rds, Denise . Keyboard
Fundemel'ltals. Stipes Pub. CI., Champa ing,
1986.
Thompson- John. Modem Piano Course.
1-5. Willis Music Co. 1936 - 42.
Mason , Barbara Kirkby , The Adu lt Beginner
at the Piano, 1·11. Basworth Edition, London.
Vespremi, Malh e,
EMB, Budapest.
vecat Zongoralsola I, II,
Wagness. Bemarc. Piano Course, 1-5. Olive r
Ditson Co.• 1938.
Wa lter,
Heinz.
Breitkof, 1968.
xrarvere chute.
Edition
Westmoreland , John. Kahn . Marvin . Piano
Course, 1-3.
Molsen , Uti. Klav ierboutique . Musikverlag
Hans Sikorski, Hamburg.
Noona, Walter - Ca rol. The Adult Pian ist,
Vols 1-3. The Heritage Music Press, Ohio.
1967.
Pace. Robe rt. Music for the piano fo r the
olde r Beginner.
Lee ROberts Music Productions . 1967.
Mills Music . Inc. , 1969,
Weyb right, June. Year
Theadore Presser Co.• 1924.
by
Yea r.
1-5.
Wolfer, Anton . Klavier Schute . Hug Co..
Zurich.
Ge no;: ler ve Yetiijok inl er I.,in Pia no
Ba ijolang l(;: Meto t lan
Aaron , Michael. Piano Course. Belwin Mills,
1945.
Olde r
Palmer, Willard - Morton, Manus - t erence.
Amanda Vick, Late Beginner. Allred Publish ing
Co" 1981.
Palmer - Manus - Lethco. Alfred's Basic
Adult Piano Co urse .,
EK- 6
aeeueo. James.
Course, I-II. Neil A.
EK ·7
Beginner
Piano
Kjos Music Co. San Diego , 1977.
Bastien, James. Piano Second Time Around .
Neil A. Kjos Music Co., San Diego. Califomia.
1981 .
Alfred Publishing cc., 1983 ,19843
Rob inson. Helene. Basic Piano for Adu lts.
Wadsworth Publishing Co., Belmont, 1964 .
SUZUKi VONTEMi
• GOI Clmen
1 964~e Amer ika Bi rle~ik DeY.
relllm'nin Fh,k1delpt1ia e ya~ ind e
Yapilan u1usal muzik <'{jitimcilori
koogresilld e, Shinichi E' uzoki'nin
Q~
y,h
a~,"n
de ooyimlerine
(la-
yanara k One s(Jrd(){jO g On) ~le '.
okul 6nc:Es; rnUzik e{lrtimde bj,
devrim olarak nrtelendirildi. Su-
zuki, kOij:Ok
~oc u k lafda ki
OQ renma
potansiyehnin
I
gizilgiJcil nOn
aoilimciler taranndan la m o larak
de{JerlerxlinlmediOini ya ,.ocuQu n
mOZiksel geh~iminde .......' " el·
meoinon
~1enel<
elmen irldell
daha Oneml. o kJu{junu savunuyofdu. Dr. Suzuki <;EIYf<j
$6zcUOii lie sosyo ·ekonomik bir
ortam ~il. erkan ya~a , planh V(I
deoelim~ bi' rnOzik ~itjml Pfograrmm ~rel ediyordu. Suzuki'ye
I)/Ire. her OOrelm en OnoodEIIl der>enmif VII biI~nh SOnl•.w,;la r
altoml' bit mflzik materyalinden
y;uarlanan bi r kulak geli~irme
prog remrna deya ll. gUdOIeyid bir
mOZ ik!ll'l1crtam ya l81abilirdi.
Suzuki.
doOu~tan
mQzik
gel medi¢ini
yele~inin
V(I
eQilim!e
g el~li lileodece¢ini
One sUrmek·
ledit, Burumla birlikte, yet_k 01·
meninin OnemsenmedJQi dO,UnUI.
memelidir: gIl nku, ~oc~un ij:lIlgl
eQitiminde ula$3caOI son a$3may,
bu elman beli~eyec eklir .
S<Jzuki
yOnl<imi.
anadilini
kon.."aY' O!)renen her ~uOun
l/Y9un bir ej)rt,mle ij:lIllll ~almaY'
O!)reoebileceOi
yakla;>mma
dayanlr, COCuk , anadilinin inceliklerini sUrekli yinelenen dinIerne yoluyla OOrenir, ay", su<ey
,.algi e¢itiminde de iZlenmeiidir.
YOnlemin ba;arlS' O{jrelmenaile i$Hr1~ne dayanmaktad ll,
CocuOun ai~ si nOOn bir kl ~ •
~u nluk la .
anneevdb
O!)relmenin Venne almaktad".
"
Ome\lin. Japon ya'da ~ocuk kemana ba$lamadan 60ce annesi
yakla$,k li<; ay kaman darsi almakta, daha sonra ~l"Nn
bUtiKI de.s1arini Izleyere k haMahk
,.al'$mas' ", denelleyebilir hale
gelmektedi r.
Cal91 eO;timinde ana-babanm
da rol almas' , yalg, ij:lIlmay, bir
aile ili$kisi haline gelirme kte, aiIeee mUzi!)1 ke$felme vtI muz;kl an
zevk
alma
olanaklannl
saQlamaktadlr. Ayrlca, derslere
kalllan ana-baba evde ll"rekll
ya l'$ma cetemm r saOlamada vtI
al'$t'rmala n denetiemede daha
sorumlu hale gelmekled ir.
Dr. Suzuki'nin yukarlda belillilen lemel yaida$,mlardan yola
<;,'karak ilk Once kaman &gltimi
~ geli$lirdiOi yOnIem, sonralan
piyano eodmine de uyallanm' $l".
Suzuki, yOnlemini ·Yeni V8 et·
kileyici tllr CC", tim yrmtemi· olarak
sunmakta vtI uygulama ecrecmoe
a$30,daki maddelere uyulm&$'
gerekti!)ini Onamia belillmekledir.
l
Piyano
~.h,m.YI
S.V-
,,~
Cocu!)u piyano ,.ah$"'aya
yOn&ll me
vtI
bu
i$le n
ho$lanmas,n, saOlama, O!) ralmen
va ana' baba",n ilk va en 6ne mli
sorunudur. CocUOun dersleri vtI
ah$l,rma
yapmay'
sevmaslni
saOlamak ",m, kol"N bir1i kle
larl' $,lmah ve cocUOun duy'
gulanna ka"j" duyarh olunmahdlr.
"9a 1,~, fa"~, faIJ~ ·, diyerek ~
euOu zollamak an k(llu yOnlt"ndl r
ve yarorzce ceun ,.al'~ ktan neftet elmesini saOlar.
2. Plak Wly. Ka MI Din letme
Ev<leki gunllj k al' $hrmalara ek
olarak,
O{j re nciye
ya h~kta
olOuOu ve llerlde o;:al '$3CllOr
paro;:aiann p lak veya kasetts rt her
gun dinletilmelidir. B6ylece, cocu k
dersle O{j relmenini la l@ ecerek.
kasenen din~io; paro;:ay ' piyanoda
o;:almaY'
kolayhkla
OO'eneceklir. Ya",s "a kasene ki
piyanisl kadar gitzel ya labilmek
",in ~al '$"'aya ba$layacak ve
h'zla ilerteyeceklir.
3. Nola Okuma Ogrellml
Ogrenci
derslerde
daima
nota su o;:almahd,r, bu onun
belle(jinln gell$tirilmesin<le an
Onemli atmandir va ile~ emeyi
h'z landlrl r.
Nota
O{jratimi
O{jrencinin ya$' WI yetene{li dlkkale '
al",arak
yap,knalrdlr ,
Og,encinin nota o kumaYI iyi
6Ofe<1mesl ~k Onemlidir: ama,
ba~lang.o;: diizeyindll nola olw·
maya zorla",r vtI &irekll r.otayla
o;:ah~ lrsa
ezbere o;:aimasr garekliginde kendisini oldu kij:ll auzursuz hissedecek ve yelene ~ ni
lam olarak (j/'lslaremeyecek1ir.
<;:oeuk anadilini O¢ranirkan
erce k konU$mayr lam olarak
O{jrendikten sonra okuma·yazma
O{jrenimine
ba$layab ilir, eym
yaklSf,m mUzikle de illenmelidir.
Nota okuma, o;ocUOun mitziks el
doyall,!),. ~al ma becerisi ve
bel~gi YPle rince e{jilildikTen soma
~re1ilmelidir. Nota 60retiminln,
nolaslz ~alabil mek io;:in yap'Id,(j ,
unululmamal,d...
4.
Yelenek
Gali,tir me
YOnt....i
OOrenci bir paro;:ay' nota va
dLJale
yanh; ,
yapmadan
ij:lI labilme esamasma u la~IiOI
zaman m(izisyenliQinin g eli~tiril­
mesi Io;:in hazlr demektir. Bu
a;amada cocUOa gitlel bir lon,
zam bir anlatnn lal2l ve muz iksel
duya~,k kalandmlabi lir. Ancak ,
O{jrenoinin o;:alr;<ndaki kalitenin,
.- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
biiyuk 0l9iid e O!'lretmenin bu
Onemli mill ikal Ogelere Ol e n
g65termesine ba~ l , old~u uoutulmamahd lr.
Yel eneOi daha yOksek bir
dOl ey(! u la ~l,nnak il;:in siire kli lak·
la r IfOk Ooemlidi, . <;ocuk A
parcasrm
guzel
t>,
•
••
0
••
PIVANO OGRETIMINDE
BEViNiN TEMEL i~LEVLERi
• Nevhiz ERCAN
bio;; imda
ca lab ildiQi za man B parqaS< verilir; a rna. A pa ryaSI b" ak,l·
mamalo. A ve B ayru zamanda
eu siir~ yern
~h~ tlmalld,r.
paryalar ekl&nirke n sUn:lIIl1Jlmel i,
iyi ~11I\,m paryalar h<:!r lamar te k·
rar ed ilmehd ir.
5. Ole! Dersler
Suzuki Okulunda oersier. her
d&rste dinleyicller (diger «Irene;
va ebe"",ynler) bulunsa Me Ill reysel ve Ozeldir. An nele. ve
'iQCuklar aiOe, Qocukla nn derslerinl de izlemelidirter. Bu eestra
bi. mol;yasyond ur.
~k
diger
t;OCUklann -rald'il' guzal paryalan
dinled'Oi
,
Zaman
kendisi
de
t;alabilmeyi isleyece k ve tl6ylece
eansrna arzusu artacaenr.
DalSler ~Oun gerel<sinim·
leone gOre ~i~n uzunlukta
yap,lmal,;
Qocu{jun
dikkatini
sOresi
90z
yoOunl~lIrabilme
Oniine al,omal,d" . Yocuk kiJ<ukse
»ea
yaimzca
bir sure il;in dik!<atini
loplayabilir bu durum::la OOfS
sOresini k lsa~mak daha dogru
o!acakllr. Oem Mzll<l sadecll be~
dak;!<a bazen de vanrn saat
surebillr.
Suzuki YOnetimi yukanda ki
maddelere ek olara k vUCudu
gev~\mllk, ....Imada yumu'iCl kl;k
WI rahatl,k sa!llamak " In bedII<1
harekellerine ve oyun lara yer VIIrmekte; O{i rencilerin periyoduk Qlarak cceerseren konsar. reener vb.
etkinlikierll dinleyici VII ...."$ 1 <>larak !<a1,I,mln, da ilj:ermeldlldir.
IIIY!l1k<l •
• KlOTJMN.
Stringo .
_
s.nrn-
H,
TNCIlino;I
!look•. london ,
,~
SlIZ\.I(I. ~, SuzlJO PIon:> SchD01. Iod. I. Ili«:h r ... Gt<>w Lld. 1790,
•
~
~ HEAv e ·w
1n0l.0
"''''', 191'!1.
Ogrenme
sOreci. temelde
I<""'resiyle elkHel?irni SO<
nucu I<endlS'n oo oIU'j<ln !<alici illl
davra",~ . de<i ;~ lm len olarak tammlanab ilir, a u sil~te insanlar
ya~mla " boy erca surekli bilgi.
eecen ve tutumtar, di!l'llr bir
deyi~1e bilisset.
devini~1 ve
ki~in; n
duy~1
kaza mrtar.
alantarda daVfan l~lar
<;: e~ttlibilgiler edmme,
kavramla r gell$l "me , bis,klete
binme, piyano ~ alm a , ko n u ~ma ,
y(ir{ime. deQe'ler geli~lirme. tulumlar
ed,nme
!libi
giJnluk
ya~mln gerekhrdi!ll ~ok o;e~i11i
bmlert:e davran l~1 /IOrenme yoluyla elde edeoor.
<;:ocuklar ilk geli$imleli 00yunca Oz~ l i k le devini$sal eavranl ~n
veya becerffen sevrelennOl!kl diCIe r Insanla,m yapIl kla"m
i2leyerek ve model
aldlklan Omeklere baka rak (basketbol oynama , kayma. bisiklele
binme, resim yapma gi.bl) yani
JJ6Zlem"
yoluyla
ogremrler,
CimeOin; ...,euOun bir blslklele
nasil binlldlOi OO renmesinde sene
anlatlm ml yoksa ooa nasu binildiginin kendisine gOslerilmesi
mi 60 renme olay tnda caha elkl i
olacaktlr? sorusuna velilecak
cevap $uphesiz, ...,eu<'la denevime hazlrtayabilecek ol an ;kin_
e; yakla!,;lm yOnunde clacaktrr.
t;ocuklann genelllkle soyul ve ceIayl r bilgilerden ~ok deneyerek
o.;jrenmekten zevl< aldlklan b~
linmeld&dlr, Dnla r oIaylar. varIikla, ve i$levlerinin kern.t llerine
anlali lmas,ndan
yok.
onla"
gOrmeyi lercih ederter VII soma
da nasll yap'IdIOt anlatllan VII
gOslerilen baterilafi Oncelikle de nemek isteile r. Bu ~im hemen
hemen benzer her ~~
olaylnda gOr{iIOr VII ccc un ilk
gell$imi boyunca devam or. Bisiklel OlTllll)inde oIdu!lu (Ilbi pek
Ij:Ok Ij:OCU k bisiklele nasll b~
ni~ini dil)er I«lm$U ...,euklanl1l
!/OZ leyare ~ ve kendi kendine deneyerek lIO,enmeye cah$'" Bin-
may;
OO~ rd IQ I
zaman duyduOu
hlssetmeslne is(! hiCbir
konu~ma yeterince yardlm eeerrez. ~Iangl~ta herhanlll bir beceriye 1I1$~ fn bilg, veya terimler
OOrenme elk inliklerinio yan ur{iou
olarak gOr{iIOr. bisiklal binmedt!
Oncelik sez anan, bilgiden Ij:Ok saaterce surebuen ne<,;eli bir bisiklel
binma ~If denebihf.
zevl<i
Daha 600II sozu edild;\ll gibi,
o;ocuklar becerileri Ij:Ok dela bir
I1lOdelden \aklit &derek OOrenir1er,
NIl yapacaOI hakkllldaki bilgi ise
dogal bir son~ olarak sonradan
gelir. Bjsiklet sOrme i~ \emelde
yalln bi, bateri otarak gOrOIduQu
naroe. piyano ~al ma becensr
o;e$itli dOzeylerde ve gOCluklerdeki davrano$lann organik bir
OriintlisO olarak llazanolabilinmekledir. Su nedenle. ba$l angl~ a
OOrencinin piyano ca lma veya
OO renme yete~ini. gel i$imini ve
yaralic lll!l lnl anlamada. muo ve
aynnl lh &ilgi kullamml konusuna
,e ke n
di kkat gOsle rilmtllidl r.
OnkO bilglnln k Ulia noh ~ bi9mi ve
zunu lemelde OOrencin;n piyano O{j renmedeki ba\'3n orano
beliiler_
~
<;:ocuklar pa r~a la n belli bir
slraya gOre O{j renmeyle s.eveiler.
Belli bir sl ra ile Ij:lI khnlan pa~
/IOrencinin becerileooin oIu$'Msma yardlm eoeree ona bir yandan ca ~abukya deneyim kazand"" . Bu her Iki tarat ilj:in de
(liO,enci ve ebeveyn) lal mln 1Id1cidir. BUlun becen ve kavram la,
basamak basama k du~ nu lmel i,
uygulanaca k /IO,enme yOntemleri
<ll kl<allice
olu$turulma h
ve
/IOreneinin blreysel Ozelli!llne g61e
bil;imlendlrilmelidir, 8 u $l;lkilde
yapllirsa OOrenci OO renme silred
OClnde bellrtilen hede! boyunca
irer1eyecek ve kazandlOI deneyim
lalm,n editi oIacaldll. Blr kare
llOven
oIU$lurulunca
0>irenc;
calma bolc<:!nlerinl geji\;llrmeye
devam ede rken, okumaya da
aa
Benzer konsanl'Uyonu pjyanod a
uygun Ol9Jlerde nasI! elde lldebihril:? Brune(e gOre OO",nme bit
k ~e trnol
ifilli. ve OO.enc;.....
kendi kendine OOrenebMcekleri
OIlam ve kOfUla. yallllolmlllld"_
Cilnkil bUtiln OOret'lCilftrin ~nde
l Ukeomeyen bi, OOreome IfZUSIl
varon. (Fdln WI En:le<l a. 190)
PekQok OOr811ll'l nwIOdu pOyano Vi'lrnada ilk denrfi.... dfl<.
kale almu WI bilg;y.
n..
GenelilrJe ~in muzikle ilgili
serrboI .... lefi ""eri P'Yano
o;:amadan Once ~ zorunda
oIduQu zannedrllf. Bu bll~
_0".,1( ....
bOyle deOildir. SembolIer .... ler-
.,. ookJjiderI6zgOr c*nelll n onIann
rriIZII< hkrini k~~ ... bu
fikri ken(I anlallmllon ~ lade
etihele :lo .
Izin
wnr. EO~"9'Ci OOl_d&ii bu taI2da
~
)'8lrIIzQ
daha ~ OO'8lill'l8lde kaImayacaklllr.
ayni
zamanda
~n
o;ok dahiI pwnp
ya" p na,. ifid .... elUe)iei . .
calcllf. Ullzlk y ~ i9n .,.
II...... we _ libullii' bIImel<,
00'.........
dO.zgiin t. ~ ~
..., ge<eldi oIan hiI, .,., "'YI
Slla1lan I*nelclen daha QOk
AfaOode. .........
Ol... ilelio,
~:~~:::::
......" t..:;
h$*MQ~
_
....
fU"
~"-=-.iCIe"".
~ ~.
1- ~ ~1'IWl t*I
bece!I WI
~r ""
liIIelomelidif. au yaInozca OOletimi
dO.z.. Ileme, I , ..... lyflI zaITW'dlI
~
«Jrelii llde
OO..-.cinin
~ ihliyllCln'n neIer olduOUnU
Oft.ya ~'ka'_k.. r.
oaretilecek
konu IprTIllll
bW feIobe lIynnt,la.. dOniJfti.iri:*neIi WI ~ bilOile. 0..:..
2·
• ynntolar
son..
olmf,hdlf.
3- O<Irelrne<l. kaund'nlmalil
c1Ul/UnUlen ~n,-" piyaoodll
~1.Io.. k. ~ .. ..........k veyl sOy~ flitk Orneklem&lidir.
4· OOrenci OOrenme
.()recinde
aktd . ormaholf, trUnk';'
kendl dene y,mlenyle OO rerl< r, Bu
u
setI, .", VII r;:aIrT8 ~Io.'
d& kolI.~ ¥O l lrt1 ~ ~
sondan sonra~•
8iIgi OO"'lI'.' tarallne'"
1IJUIdi ~.
r-n
'o'lM1IebIir ...
OQ, ... ci iIz... ilidor onun ~ tit) 11e. ....
censi ltUa~sonclll ~llCl
bir UIlSIl' ~ ~ .
Bun.n
yalllalril OQretnwwI
0n0lmIi bir gOre.ol d& OOl...ci,.
ke rd baJ&RSI1'II ....YlP 1II1lIIT\IISlnclll ytlld,lTll;I oImIIl<tJr. Bu cia
l)Orencinin
OzgllYenlnin oluflI'IIIS,nda 90k 0nemI bir nok1IIdLr.
vetilrneldr.
Aync:a OOl'lllilmek islenen becefi
WI kaVl1lnia r belli bit .'" d.Ih~ir'ldot
O....:elildi deOl'i . T.." .........
_ ,bo6&o 00''' c:illi Il.&i idiilii Ii ptyallClllla'l ba$orICIIl '*'-l ....
OO'encl
KAYNAKlrA:
Anderson, R. 1989 The Role
of lI'.e Btain in Teac:IlinQ ~no.
The f>;ano OJIIrl .rty. No. 1.1
Fidlln, N. VII Ercten M.
EOilim Bilimirlll GIrt,. Repa
Vay,nlan. Ankara
E~itim
,
•
ivi SiR PiVANO DERl?iNiN OGELERi
NELERDIR?
Ceviren: Selmin TUFAN
Bu sorunun cavabl baz' ell<&nle<e baOI l l>llCakt". D&~i
kim allyo(? 'r ed; y",'nda tN, <;ocUk, yen; ba:flayan. tN,
~"l<in veya dOrt • be l yll ""I'fn" , b"" ""'rIC? O,e! <lers
mI, gNP mu? V.om saat lilly' bir saal mi1 He< dl.nJm 0;:;"
yop ,iaeak bit ders plan,n,n; yaln" ca bir olUwmu (""ISO)
~ , her ~n",ci " in bi, bijtun <lOne"'; kapsama51 ge.
ffl ldlgi ,",utulmama lld""
Ilk olaf. k, y<lni ~1.y8n <>Is.un, va cia transl", og'enc;
olsun; OOrelme<l 6\lrenci" i.. . ,cak bif yak,nI," kurma',.
onu anlayabilmeli "" girvenini kazaNTlllhdor. Psll<o'ogl."n
bulgulan !t>S-,~, ki. l>iI flOIetme n ... ,?h:fll~ konuyu
t>io;: anl.meyan bi, egrendnln. ba,1<.a bir eg'etmen iIe
~ ..I"
maya bafla d,g,nda (uensfe, olduQurlda l kOllUya o18n
ilgisi an""", onay a
.,k..
bdm ekt O'd~ .
QQ,ene""n : isle' yanm sa .."ik balJlang" veye bir Malkk daI\a eri dilzey egrencisi oIsun. i$l er grup Y9Ye tek
oIsun. OQre lmeni jle 518<'i ~ Uman o;ol< k'SlId,,- Bu , .mendan en verimli fekilOO
"rUn .Iebil"",k $n.•al,n"""k
her pa""y" de r$ . " u ,nda birdenbim girmel< yen.....,
e.g,. '""",;n delSl",. 6"" _ n h.Zlrienmas, ge<el<ir, Her
/>O,e """",, <Iu'UrrMJ d~nule 'e ~. ne ogreli~ne ke,er
....rilmei Ye bu pa ~ a l e"n I orIu~Ia"f\II, o;al,,,,,,"ya Ye 1&1<·
' a.....""'ya ha;,,~, kl, olunm..Jid"
O\),,,,,,,inin, "".,1 rora~k ya~,n, ~
6nemlid". Veni bir (ldevin (pa"anln) lor t>;r ~u veya
pasajm,n kav, ahlmas,. />Orencinin bunu .. yn eUe ne b~ son ·
ral;i 6 li;:uroln ilk .......""'una l<adaf yav~ oIa,a~ ~almas' ile
saQlan _ '. B6yIelilde ~ sonunda _ecek "".
ruldamala' On.Ienir,
0\)'''''::1 o;al1~Ie"nda St~ ol..,.. ~ gOrOIe<l hatalerdan
sa ~ ,rvn .. ~ i<;in di ~ka t edilmasi ge ""'e nler; R ~ m i ~ d<!{jerler
do{jru mu? O\)renci nlmi vurup <1egen..n ....y..biliyQf mu?
Nolala,
rrMJ? Parma ~ ",""""ala"!J9r""" iCin \/)'gun
rrMJ1 VuJ<,andlll<i fII"'a, sagIoando kllln sonra. pa ro;a y"""J
VII I.... ~ ""Oru oi<I',, ~ ~a<ltr' lop lI'z"'''''' nlmal'dtr. Daha
son'e iki eI bi,der> 6nce y.."", soma 1I1Z1, ~ ..I,nmalld",
Problem her "" olur.... olaun, rilmik. lIOknik. <Io{lruluk.
gOfefek o ~u ma (de,il re) ""ya Kendi ~ e nd ine ~ ..h'lfllll iCin
ol<lJrnan,n """" le ktananmas, be~_O! .....de r. de<$le de
~ah,'lmas, 98 ,el<ir, Iyi ~ah,,"a al'~hldan b6y~
"'*"
~l iOlir.
Kendi ~ e ndi ne <;al"ma iCin v erila<:e~ pa....lafin. t><r hal·
,ada !J9relmM ya ,d,m, olm.. ks," n />O r8<lQ 'a ..l'nda n
o;a1,nabilecek kada, ~o l ay olmas, ooemlidir. D..lIe somak",
bi,<len laz la 6dev olara~ Ye,ilebili,. Anca k bi, <:lerst.. sa·
dec.. bir ,a""'" <;a1d",lmalod". Egar <">Qrend ~ah¥J'lll mao
lery... ni ~ endo ~ end "'" I<oIayca <;alarruyorse. ~rek
a kuma (~l' e) p roblem olacakt" , $Clp/Iesil 9O<e rei<
a kuma del . in en 1>nemli p..r,as'dlf, Oilev oIa,a k .enlen
malerya l ~o la y olmah ." ....~ O{i rencinin bddifli ~~
k~ mahd'r. Bir ki~ b ildi~ dildeki oaz.. tey; · 516r..r.. ~ · oI<u'
yabOhr, arlCa k yabanc, bi, dilde bunu b8<:llremez.
T....nik, dok un"'i ve ron >aI'¥J'IIIla" g6sle,ilrneidir. El
pozisyonu 0;01<. di ~ ..... t gerekl irir. Tel,,"ik. do ~un "'i .... ron
is<o. til b8JirIci pa"""9,n uzerine dUfl(;9j<'Kl&, baf pa rma~
sarklo(j,nda Ye pa rm.. ga ail elde""'" ~ ",lOo(j,nda zatar
00rU'. Ill< ad,m oIaral< IUflar.. sabll doI<""ufler yara llKJ".
...... de rsin baf,nda, bi<t>inne ba{II' l ekni ~ lekrartamala,
· ,s ,nd,,,,,,,· ~ahnab"r Ye pa rl'lliann I'IIh¥J'lllla' i<;ir>de prot>!emleli lamemlan" , au y6nlem . z zama n isteye-n <le{lerli
bir yo/O.Jr,
Iyi bir deI'S Io;in: varatoe, '<IIi'$ma ~ada , leon. kula~
eO~'rni .... .."""" <iger 6ne mli elemanla"ndand" Ye ihmal
edinmemehej;r, Bir yol SUresinc . 6{jr8<lQn., nele~
/>O' enece9ine ka'er ....re'.. . . her <leI'S iCin ha!tadar1 ha!tay..
de(ji""", yall il o;al'""ala,, kapsava n 6de\o1e , ..-erile!>ilir,
Analiz yarall'd tr. ~renc;ler. paro;alann,n ve~. I'IIh¥J'lll
malery..lerinin Io;indel<i gamlan , ako.....n. ..rell' ''' n.
cumleleoi.... .....<lanslan lan,mal, veya v... mal'd,~ar.
TeI<,a, elme de o;ol< 6rIemIitlr, Tekr.r ""yes .... ¥
ha lllia""", t>< , pa~an,n. daha iyi mYziksel konsl,_n.
dalla I ~ fE'kilienmi, cumleleri. daNl te mil pe<lallamas, . e
dalla gu....nil!l elberlenmesi ""or. na bl!' ,
unuMmamalld", Sadec e y<!ni pa......."n el'
berlenmesi de(Ji1. bir pa~ala ' grubunun da her . n
I'ahnabilecek fekilde ~"""'11\115' gereki'. Ezberlenen bir
pa~ay' ifinin bitm" oldu9J dllfunce-si .. t>; ,ak mal<
haladlf , pa r• • unullJlabillr, Bir ~'etm en k,s a bir dern
.ures; iCinde . _
en"'" pa,.ala" nas,1dinleyebilif'? saz.
ha ltalar bOron l>ir .eva 110 pa~)'I dinley;p, di{jar I>ettalar
be" b61CirnIeri dinleyebllf. Son aa~ a vey. han , son
~'" ~iz9iden SOf'Ifal<i b61Um veya Sol Map r iIe ba¥layan
bl>IUm gibi istekle, ....,." 'labiir . Bu f>Orencinin haz'~'k1,
alma., n, sa~la,. Rapeliuar . ,n,rla " Ye $lUdy<) re.aalleri
degeli;o;,. zaman 1II. ... " ""u aa(llat. c....reU""dirir .... bir o
dimeti ~lma ~ iCin gerekli tecrUbeyi kazaodmr. BOyle
s... ,narda. 6Of...-.alerin birbirlerine yaplC' eletMIet yapmason, sa{llamal<. <;al>ok go1i.1emlemeyi geI" t:inr,
09-enc;;1er ol<lJkIa. 1<i10sede VII ~8fili IOpIurnsaI olayIa' da
. e evleoirlde o;almava 6zendi rilmelidir.
B;liikte \'IIlma. riIm ge l~tirme , kes' n l, ~. a~ IC ' oI<.uma Ye
mYli~ I emni ge!i~~rrne~ iCin en bOyOk y.rd'mIa'dan biridir, DinIerne ifbi':li9i .... koordinas)'<lnJ geliflirrre io;io QoIc
de{IerIidif; ~ endi l<endine yap;1an haril<e1leri 6nler.
0\)1...-.a... pall ...rini lei< bafla"na o;al.~,ktan sonr., dersin
sonund.. bir .. raya ge!"rel< esen seslandirirler. E{jar blr
duet na.z,rtamyorsa , 6{j,enciler t><rbir1erinln evine llidere~
tu... r\anabilir ; ilO • piyano <;a!'ffTlalall iC" 6zel PfO'o'a za·
mania" .. ~ ..rIanal,;lir. Problem her ne <>U,"" otsun, ilgl,
ist&lc .... ~h"",,",n SOfIIICIJ DIan ha,,, ~etI ilil< genel<:le ha" ~
ca....., tUrn emeldere deger,
F\eperl"."
SlIt".
KAVNAK-
'T eachng Piano· Volume II • May L EnS ... 609 by
Vorklown Music P ress. Inc.• 198 1.
as
I
4-8 Ya~ Grubu Og,eneile'inin
Muzik ve Piyano Egilimi
• Selmin TUFAN
•
,
»
,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Muzi K EGiTiMi NASll GEli$TiRilEBiLiR?
• Ali Ut;AN
Dergimizirl 15. sayJSlnda yaYImladlg,mlz . bu yaz'da. dizgi harasmdan dolaYI oIufN'n oIlI.w. nUs1i) kan$lkl,k
nedeniyl9. aym yazJYI, ya"a" Say,n Pro'. Dr. All Ufa'l'dan ve S!l def>erll oiwrla"m,zdan MUFI OIlEYEREK
yeniderl yay,ml,yoruz
Prof. Dr. Ali ucan'm a~gldaki ~h",masl, illkemizde miizik ogreliminin neeu geli1}lirilebilacegi uzenne somut Or'Ieriler getirmekledir. Bu
onerilarin tccrarm asnoce bir "yeniden yapl lanma'yl, like. amalj;, program ve uygulamalarm
yeniden dOzenlenmesini Ong6rmekled ir. Konuyu kOklen ale alan bu kavray,',i 00 0000, yeniden
yapuarana onerilarinin "k,smen" kabul edilip, bir
bOlU{lOnun enelenmesi 0laoa91 yoklur, dO",iin-
cesindeyiz.
Prot. ueen'in oneriler tcolarr u. TEO taranndan c c zenrenen sempozyumda blryD k ;lg; corrnO ',> ve "genel tarnsma' b6liimii olduklifa harekall i ~mi~lir. Yeni katktlar gelirmesi a"ISIndan, tertrsma b6!umlln U de ahnhlamak geregini
duymu~ bulunuyoruz .
Muz ik Og rel im l Nasil Gali,llrilebili r?
Bu soruya yamt ararkan kuskusuz ,U lamal
sayntrdan yola " ,kIYO ruZ: "Muzik Ofjreli mi geli, lirilabilir. Geli, l irmeyi gerekli rmektedir. Bunun da
belli yoIu ya cia yoltan van:llr." Bu sayllh bizi.
"6yleyse nasil ve hangi yol(lar)la geli~ti rilebilir?'
soru suna y6ne11iyor.
Bu konuda ku~kusuz, birbirleriyle baglant lh
9Jk o;:e~illi cevecte- verilabilir. Benim an ba,ta
il6yla bir ce vabrm olaeak: " ~Oz i k og retimiyla .
gel~~rilebilir." Ba~ka bir deyi~ie, 'nO zik egitimi,
muzik Ofjreliminda kapsana n ogeler ve agelsraraSI ili?iler onu clo!:I rudan ya da dolayll atllileyen bOIiin ~ullarln iyila~~rilmesiyla geli~lirila­
bilir. Bu da ancak .;:ok yOnlO, geni~ o;:ero;:evali,
gani, kapsamh bir mOzik e{lil imi va bundan
yCinlenen blr mOzik Oi:!rel imi ile mOmkOndOr.
$ imdi bu C(lvabl bi raz daha a"maya r;ahfllilm.
Bunu yaparkan once , muzik og relimini geli~ti r·
mek ne demek, onu bir &o;:lkllga. ka vu~tura hm,
Miizik og rali mini geli,tirmek da mek, esas
oIarak, ya gero;:eko;:i , saglam, tutalll, etkili va ve·
rimli bir muzik agre lim prog ram l oIu,turmak, ya
bOyle bir muzik Oi:!retim prog ramln l daha ger"e ko;:i, daha saglam, daha tutar h, daha etkili va
daha verirnf bir duruma gelirmek; ya da bunun
her ikisini saglama k; ve buna dayaf olara k muzik agretimini nrrn yllnleriyle mum kun oren an iyi
oueeyoe ger"e kle~li rme k de mektlr, Muzik ogre·
timinin gcli,~ril mesi, lema Ide, one orcsnean.
bekneyen va etkileyen terrer ogelerin ve ogelararaSt ili~kilerin geli~lirilmesiyle olanakli dlr. Bu
bakendan. "MOzik OQrel imi eesu geli~lirilebili r"
sora sunu, ooz koousu ogelere ve ili~kilere ine·
rek yanillamaya r;al l~mak gerekir . au yolda ya·
prlmasr ge reken ilk
kuskusuz. muzik og reli·
min i, onu olusturan. bellrte yen ve el kileyen temel ogelera rasl ili, kileri do{Iru belirleyip tarn mlamakladlr.
i"
Oaha once (birinci olurumda) mOzik ogre~mi·
ni, "mOziksel ogretme ve Oi:!renmeyi belli bir ama" oogrul tusunda planlama, cesetme, yOn.
lendirme, kolayla, tlrma , ger"e kla~lirme va oe-euerne sO red", oIarak tamrnta rrnsnk. $i mdi de
muzik llgrelimini ctu sfuran, bal irleyen ve etkile·
yen lamel ¢ge ler nelerd ir, bu ogeler erasmoa
nasu ve ne fur ili~kiler van:ln, ouoran yeniden bir
hallrtayahm.
Tunl , duzeyi , serest, bi"imi ve kapsa rr nya da
io;:erigi ne olursa olsun muzik 6grel imini oIu,turan, belirleyen ve etkueven remer 6gele r ,unlard lr : (1) MOzik og reli mcisinin (6grel meninin) ni·
l elikleri, (2) muzik 6grelim programIan va og reli m planlar!, (3) mOziksel ogrelme ortam l, (4) bu
ortama giren ogrencilerin mOziksel giri, davra·
m ~lan va mOziksel gOduleri, (5) ogrenciye saglanan mOzik ogrelim hizmali, (6) muzik ogretiminin yaplld lgl fiziki • mimari o;:evren in ozellikleri,
(7) muzik <>g reli minin yaplldlg l okul yllnelenlerin
ve 6bur og relm enlerin muzik <>g ralme nine il i~kln
IUl umlall, (8) mOzik den elimcisinin (milleni,i n)
nilelikleri, (9) Milli Egilim Bakanhgl me rkez ve
ta,ra OI'gutlerinde gOfavli ust duzey Ulman ve
yOOe~dlerin muzik ogrelimine ili? in luIumlarl,
(10) ana - babanln ve 6bur valilerin mOzik og re-
,-- - - - -- - - - - - - - -- - - - - - " -
hmlOe III~kln tufumtan (11) ~nde ya~anllan yavre bu r;:evredeki mOzik yeserm. (12) bu vasama
egemen otan miizik anlaYI~I , (13) mOziOe verilen onem ve bi<;ilen de{jer.
Muzik ogre timini olu~turan ve belirleyen en
Ierne! OQeler arasmdakl i1~kiler _~ yahn ve klsa oIarak ~ylece bel irienebihr: ~ renci, belli nlleliklerle donanm'!iI olarak belli bir mc zeset 00·
renme _ ogrel me sorec ne girer, ilgill rnuztk ogretim proqrerr u ve ondan kaynaklanan og reti m
plan! uyannca olui?lurulan belli bir ogrelmB -
Ogrenme ortarmoda belli ruteliklerte oonemk
miizik 6{jreticisine veruen ogretim hizmeli k,la-
vuzlugunda belli bir 6{jrelme durumuyla atkilei?ir, onun lirunli crere k yeni bir davrams kazamr ve bOy1ece sOrel;. 6Qrenci c!avraml?lnda
oe uenen
degi~ikli kle
sana e rer. Bu
SOr~.
ObOr
*1&, ve ilii?kilerden etkilenir.
Muzik 09ratimini
oIu~turan . bel irla~an
mal, degerlendirma ve duzaltma " ev reieeooe
kararllhgl , SJrakliligi ve Ozellikla belli 61coos cevreye bag lmhlrgl gerakti rir. Bu baklmdan belli yerlarde Muzik Ogretlm inl Gellftinne
Merkezlerl kUl\llmahd lr. Muzik ogretimi geli~­
tirma slrroon in her bir evreence yanltlanmasl
ge rekan pe k .,:ok ecru, o;:ozQlmasi gereken pek
o;:cI<. scumve ya pllmaSI ge rekan ps k co k i~ var dlr. Bu soruntann dogl\llukla yaOi tianabilmesi,
SOrI,J nlann geo;:erlik ve guvanirlikla O;:Ozulabilmasi, isrenn aamaru noa ve ~ari ndel i kla yap lla bil,
masi io;:i rr Muzik Og retimini Ga l i~ti rme Markazla·
nnoe gOrevli yalerli rricelik ve nilelikta elernanlardan olu~n kurullara gerek varcnr. Bu mar '
kezler va kurallar her bOlgede an az bir oImak
oeere yurl dOzeyina darrgeli dagltl hp konumlandlfl lmab, Ankara'da MEB merxez OrgOtorrde kurulacak merkez va kun.1I u
e ObQrlari · arasm da
gerakli iletii im ve escueom sagla rrmahdl r.
oIu~r;
ve at-
Miizik 6grelimin in geli~!irilabilmesi ~in (1)
MQzik cJQ ratmeni (agitimclsi) vensnrme duzeni
ge r-re kle~lirici, yOnland irici, kola~la~tlflcl . detom asamalanyta alki!i ve vari mli olarak ~letil­
natla~ici, peki~tirici -re~itlandirici, zengin~~ti rici .
mali , Turkiye'nin ge ro;:akleri ita o;:agm garaklerine
tamam la~ lcl ve butun le~ici nitelikta ' nedansel'
uygun nicel ik ve nitelikte mOzik O9fetmeni yeti~­
ve 'i~laV5al' ili~ki lar vardlr ya cia olmasl beklanir tirilmali, yeli~tirilen muzik 6gretmenlari olabildi(istanir). Ne var ki , uygulamada, bu ili~kilerin to- ginea al kin ve var imli olaca k bio;:imde gOravlanmuyla islanan )IOnde, bio;:imda 'Ie olumlulukta diril ip o;:ah~llfI lmali d l r; (2) mOz ik Ogratim proggero;:ekla~m adigi. zaman zaman, ~er ~er, klsramlan va ogretim plan Ian daha gero;:eko;:i, daha
man va~a onem li olo;:Ode ol um suzla~ tlg l gOliilOr, o;:agda~ va l utarll b~im , kapsam" va io;:arikte duMOzik ogretiminin ge li~li rilmesi, geli~tirilan ya zenlanmalidir; (3) mOzik ogretim ortamlan, bu
da gali ~li rilmaye t;ah ~l lan Ogalerin ve ogaler- ortamm garektirdigi ogrel im malzemelari va 6araSI ili~kilarin, zoru nlu durumla rda yeniden 0- zallikle ogrel im miizigi dagarc lgl iyi hazlrlanmatu~turulafak (hazlrl anarak), sOrekli denanmasi
IIdlr (4) ograndlar, mOziksel giri~ davra!ll ~la n va
(uygulanmasl) de{je rlendiritmes i ve dOzaltilma- . muzi ksel (lgranma 9iidOIeri baklmmdan yeterli
sin! gerakti rir. Demek ki, mOzik e.gratimin in ge. kl!mmalid lr; (5) ogrencilara gereksindikleri mO·
li,tirilmasi, mOz ik og retimi ortad an kalkmad lkt;a, zi ksel og retim hizmeli aksiks lz saglanmalldl r;
(6) mOz lk O9ralimi gerekti har tOr donanlm l olan
~a da varolmad lko;:a , sOrakli gero;:ekle~tirilmesi
gereken, ~timsiz bir sOrao;:tir.
uygun yerlerde yap llma hdlr; (7) muzik ogretiminin yaplldlgl okuHan yOoelanlerin va ObOr 09MOzi k ogretimini geli~tiri rkan bilimsal , sanalratmanlarin mOzik O9rel imina ili;lkin Mumlasal va taknoloj ik ~akl a~ l m larm har Oo;:O nO de io;:ef1ndaki olumsuzluklar gideri lmaHdir; (8) mQzik ran blr yakla~lm izlenmelidir. COnkO mOziksal
dah mufetti~lari ~ali~li rilmali va muzik (lgretimi
O9ralim , 6zellikle gOnOmOZde, sOz konusu ya k·
bu tOr mQlatli~ yoluyia denatlanmelidir; (9) Milli
la~ l mlafin her uo;:un u de io;:eriyor, adela Oo;:OnOn
Egili m Bakanllgl merkaz va ta~ra orgCJIlarinde
bir bile~ kasi. Bu baklmdan, mOzik O9retimini gegOravli i1glli Osl duzay uzman va yOrlelicilarln
Ili li rirkan, sanatsal yakla~lm aglrl lkl l olmak Oze·
muzik og ratimina ili~kin tiJlumlarlfldaki eksiklik
ra sOz konusu 0(; boyultan sOrekli olarak ya raf(10) ana - babalafln ve ooor velilerin mOzlk 69lanllmalldlr.
ratimine iti~kin tUl umlafi ndaki aksi kli k va 1lJ·
MOzik 6{jretimini geli~li rma o;:ah~malarl, torQ, tarsl zhklar giderilmelidir ; (11) Io;:inde ya~amlan
duzayi, surasi va ~erigi ne olursa otsun tUm 09- o;:svredan VB bu o;:evredeki muzlk ya~mlndan
ratim etk inlikleri , kapsayacak., tQm ilgililarin kall · hareketla o;:al)da~ TQrk va DOnya MOzik ya~ml
hm va katkl lan sagl anacak , o;:ah~materda aide tOm boyutIaflyia iyi bilinip izlenerak mOzik ogreadilecek sonuo;:l ar yerinda va zamanlnda ilgilileri timi ni, okul ve aila o;:svresinden Olka geneline
ula~llfllacak va
gec ikilmedan uygulamalara uzanan TQrk mQzik ya~mllllll yerel (yOoresel),
ulusal ve avransal boyvtlaflyla saghkl l ili~kilen­
~anslt llacak bio;:imda duzanlenip gero;:ekle~li ril­
malidir. ' MOzi k ogratimi geli~tirma sOreci' , asas dirllmesi VB Ozaliikla geli~in dunya muzik ~a~­
olarak ' lasarlama (haz Il1ama) deneme (uygula- mille ~aterli bir ayl hm io;:inda Qlmasl saglanma·
ki la~en lamel O{l8lar ereemca muzik 09fetimini
•
IIdlr: (12) io;:inde yasamra« o;:evredeki mOzik
vesermooen hareketle TOrk miizi k yasamma
agemen muzik antayrsr ge li ~t iril ma lidi r: (13) rnazik ~retimina (derslerine) ve ozellikle bu yolla
elde edilen mOz iksel ba~arlya gereken onem ve
de~er verilmelidir: (1 4) genal mCizik o~ reti m i
ortaoqretlm 6grenci lerinin tumOyle zorunlu, i:izangan (amaI6r) mOzik ogreti minin Ilgili ve yatkin o~ ra ncileri ne secmelt, me sleki mOzlk ogreliminin tee uygun diizeyde yetenekli ve dogru
y6nlandirilmir;; ogrencJlare garekli ICIm otanaklan
sagiaylci olmalldlr; (15} mOzik ogralimi obOr ilgili ¢~ reti m dallanyla daha tutal1 l i1i r;;kilandirilmelidir; (1 6) mOzik ¢gratmenleri areemoa sagilk ll
ve screen bir mesleki iletir;;im ve etki le ~i m cuzeni kurulup i ~ler hale getirilmelidir,
MOzik ¢gr elim ini otusturen va balirla~n an
iemet o~elerle slnl l1 l olarak, olabildi~ince dar ve
teknik kapsamh bir enieumta ceunreex. mOzik
~ret imi. ilgili ~re nci, 6gratimci ve denet imci ntteltkleri yuksell ilerek: mOzik ogretim proqramfan
ve ogretim ptanlan ile mOzik ~rel im hizmeti daha gero;:eko;:i. deha nitelikli. daha iyi ir;;ler ve daha
r,:ok ise yarar hale getirilerek: muziksel ogretme
- 6{lrenme ortamlOda yer alan ~reti m malzemesinin kullam~ amaclna elve ri~li, ~relme duo
rumunun hedel i ve ogrenciye daha uygun, daha
ekonomik ve kul lanl~lI , ~ renci - ogrelme durumu etkile(;li minin ise geo;:el1 i o~ ren me ya~ntl ­
Ian ol u ~turucu olmasl saglanarak geli ~lirileb ili r.
Buraya kadar belirtilenler. muzik o~ reti mi nin
ilke, olo;:ut, a~a·
bio;:imde <;:izilen
gal i~tirilabilmesi io;:i n gerekli olan
rna ve deg i~ kenleri kapsayacak
bir genel o;:er<;:e ve niteligi ta~l yor.
$ imdi bll genel o;:ero;:eve io;:erisinde, muzik og·
retiminin ge l i~ti ri lm esi do{l rultusunda yapilmasl
gereken i~lari, en ba ~lOdan , en Onemlisinden
ba~laYlp adlm adlm yOruyerek somut ¢neri ler
halinde slralayahm.
Muzik ogretimcisi (~ retmen i) yeti~tirme dOzeni tum a~ama'arlyla daha iyi i ~ler hale getirilerek gelir;;tirilmelidir. Dunden beri bu konuya,
bu soruya sik slk deginildi , halla o;:6z0mler de
Onerildi. Ben burada balirteceklarimla adela
onlan derleyip toplaylp bi rl e~li rereK yeniden
sun mu ~ olacaglm. Daha once de degin mi ~ olugum gibi , muzik og rel men i yet ifti rme su recl,
' haZlnama , bio;:imlendirma, uznanl a~t l rma ve
gel i~lirme" olmak uzere oort a~madan ~u~ur.
Hazlrtama a~amasl bio;:imiendirme a~maslO l n
gerektirdigi temel OnkO~lll o!j renmeleri gero;:ekle~ti rm eye yoneliktir. Bio;:imlendirme " ii!lmasl,
temel onko~u l 6g ren meie re daya ll olara k, ogretmenlign gerektirdigi ogrenmeleri gero;:e kle~tir­
meyi ama<;:lar. Uzmanialftlrma a~masl, ¢gretmenligin gerektirdigi ogrenmelere dayah olara k,
meslekl atamn tctcnunoe veya belirli bir eennda de rinle~menin ya da yetkinle~menin gereklirdigi ogrenmeleri gero;:ekle!;itirir. Geii,ti rme esamesr lee bio;:imlendirme veya uzmanla~tlrm a esemeenoen sonra, hizmet lcooe ya da i~ basmda kaJl l l a~l lan belirli degi~me ve geli~me lerin
gere,!,!irdigi ogrenmeleri gero;:ekle~tirmeyi emeclar. ueerneoe yOrO rlOklaki mOzik ogr etmeni yeusn-me screcne ou ecrcen baklldlglOda, soz
konusu d6rt asamanm, hem Milli E!j itim sislemimrnn yaprsmoa. hem de uygulamada var cldugu gorOIOr. Hazrrlama asamesr, ortaogretiminde
krsmen genel liselerde de olmakla birtikte daha
r,:ok ogretman liselarinde (ozellikle bu neerenn
muzik kolu'nda). b~imlandirme a~mas l yOkseko~ reti mi nde universitelere bagh e~iti m l akO Iteleri miiz ik egil imi bOlOmlerindea, uzmantasnrma eeamae- iinivarsitilere bagh le n bilimleri
enstitO leri miizik egitimi anabi lim I anasanat dallannda. galilftirme asamaer tee Mil1i Egitim Bakanh ~1 Hitmeli<;:i Egilim Dalresrnce ve Oniversi terann ilgili birimlerinde dO zenlenen hizmet io;:i
egitim etkinliklerinde gero;:ekle~ i r.
Olkemizde yiiriirlOkteki miizik ogretmeni yetisfirme screcoe ililfkin dOzenlamelere gOre haziriama a, ama sl 'nm, esas olarak 6gretmen 11selerinin muzik koiiarl'nda ger<;:eklelfmesi Ongorii lmUIf olmakla birlikle , uyglliamada bu tam
ya da yeterince i~lenmed iginden , "MOzik egitimi
bOlOmlerir'\EI temel "¢nkolful niteliginde mOziksel
girir;; dav ram~lan ya da nilelikleri tiimOyle ya da
yeterli dOzeyde kazanm llf aday gelmiyor", gelse
bile bunlarm saYlsl r,:ok ender", gelanlerin r,:ok
bOyOk bOliimO niteliksiz ya da dii~iik nitelikli"
bio;:imindeki dOnden beri burada da dile getirilen
yakmmalar gero;:ekligir:J i va geo;:eriigini onemli Ol <;:ii de korunmaktadlr. Ogretmen liselerinde ikincl
Yllda (slOlfla) belirmeye balflayan o;:elfilli kollar
aras lnda yer alan ve genel o;:evresi itlrabariyle
eski - larihi i1kogrelm en okullarl ' mOzik seminerlen" ni and lran ' mii zik kollan", daha r,:ok ge·
cikilmeden, yaterince elkili ve verimli olabilecek
bir yaplya ve i~el1 ige kavu~turularak yurt diizeyine dengeli olarak konumlandmhp yayglnla~tl­
r1lmah ve bOylece agitim lakO ltalari miizik ogretimi bOlOmlerin in nitelikli aday ogrenci kaynagl
alma i~levi ni gorOr dllruma geti rilmelidir.
Bio;:imlendir me a~masl , esas olarak, egitim
l akii lteleri mOzik egitimi bOlOmlerinde dort yllhk
lisans ogretimiyle gero;:eklel,?mektedir . Olkemizde mOzik ogretmeni 1937 - 1938 ylhndan beri
yOksekogretim dOzeylnde bio;:imlendiri lmektedir.
1924'te kurulan Musiki Muallim Mektebi ortaog retim dOzayinde bir kUl1J mdu ve ilkokuldan $00ra bir ylli lk "hazlrlama" ya da "hazlrllk" (ihZari)
slml lna dayah olara k onun ustiine dart yllhk
ogrenim veren bir kurum olara k kurulmUlftu. Da-
"
ha soma ogretim sOresi bir yll ermntan ve aS11
i~le vi ne ek otarak ba;;la i;;levler yO klenen bu kurumun mCrzik O{lrelmen i yetettren kol u Gazi Terbiye Enstitu su'ne baglandl V8 bOylece muzik
ogrelmen ini yuksekog relim duzeyinde bi<;:imlendirerek yeli;;li rme uygulamas lOO ge<;:ildi. Bu
ge<;:i~, Tiirkiye'oo mOzik O{lrelmeni yetilitirme
screeroe bi~k bakundan son eerece onemli
bir dOne~ir. 1978 - 79'00 00rt yilli k lisansa
e¢eger diizeye crkantan bi<j:imlendirme esamaSI 1982 • 1983·ten bu yana "Onive rsitele~e'
siireci i<j:inde olumlu vonoe <;:ok Onemli ge l i~me­
ler g6sle rmi~ olm akla blrtlkte ball bakimla rdan
heniiz istenilenin gerisindedir, Egilim lakUlteleri
mCrzik e{jili m bOliimleri liirkiye'nio gero;:eklerine
ve <;:agIO gereklerine uygun nicelik ve nilelikte •
mii zik ogretmeni yeti~lirebi1mek duruma gol irilmeli ve yurt yOzeyine oongeli olarek OOgl llhp
konum!and lrli malid lf. Ancak, unutu lmamalidlf ki
bi<;:imlendirme aeamaemm iyi ililemesi, leme lda,
tenriema a~mas inm iyi i;;lemesine baglid lr.
Bu nedenle, Qgrelmen eseret Mil zik kollan yele rince ililer hale gelinceye kaOOr ~r1i oImak
lizere e{jilim lakulleleri muzik e{jilim i bOIumlelinda birer "hal lrlik ermn' a<;:llmalidlr.
UzmanlalillrTT1a aliSmasl, esas olarak, universitelertn len bilimleri enslilulerine bagli mOzik
e{jilimi anabilim • anasanat daliarlOda ger<;:ekle~tirilmektedi r, Olkemizde mOzik og relmeninin
uzmanlalillrma sOrOO Musiki Muallim Meklabi
d6neminda Ball Olkelerine gOnderme bi<j:iminde
i;;liyordu. Gazi EQjti m Ensl itilsO Muzik BO/umil
d60eminde bunun yamslra bir de asislanlik sisle mi vardl, Bu sistem asilOda kendine ozgil bir
"ihlisas" (uzman la~ma) sil reci idi. Asislanlik sislemi 1982 - 1983 y llindan il ibaren gOrav IOrO
baklm lOOOn "araliltnna ga revlil iQi"ne, uzmanla;;ma lilrO baklmlOdan ise "lisansOsIO O{Irel im"e dOm::llilU. Bu dOnu;; "Turf(iye'de milzik 00relmeni yeli lilirme suresince bi r~ bak lmtndan
son derace Onemli bir d6nem8¥fir, Ancak, uzmanla;;llrma 8liSmas l, 1982 · 1983'tan bu yana
"OniversilelelifTle" su rOO i<j:inde olumlu yOrlde
<;:ok Onem ll geli~melar gOSlarmi~ oImakla birlikte
baz t baklmlardan henliz islenilenin gerisinded ir.
Wsansiislu O{lrelim dOzeyindeki mCrzik &Oitimi
anabilim • aoosanal dallarl Ian bilimleri enstilOlerinden alimp ya sosyal bilimle r ensl ilOlerine
ya 00 yeni kurulmas l onerilen egilim bilimleri
enSlilOlerine veya gOzel sanallar (bilimleri) ensliWlerine baglanmali va bu yolla yak ln anabilim I
anasa nal dollarly la daha saQlIkli ili$kilendirilip
aralannda gerekli i leli~im ve etkile~im saQlanarak, her yOnden daha elkili va verimli duruma
gelirilmelidir. AynC8 SOZ kon usu muzik &Oitimi
anabilim I anasanal OOllan yurt dUzeyinde adlm
adlm daha dengeli konumlandlrl lip yeterince
"
yayglnla~llrllmali ; bOylece, daneyimli, ba~rtli
ve yalenekli daha <;:ok sayrda muzrk ~relme­
ninin uzmantasmalanna oIanak sa~lanmahdl r.
Gali~tirme
aliSmasl, esas olarak, Milli E~itim
Hizmeli<;:i EQil im Oairesi'nce ve
ilniversilelerin ilgill birimlerinca dil zenlenen hizmeli<j:i e{jilim elkinliklerinde ge~eklelimekledir.
Ancak, bu elkinlikler zaman zaman ya da slkllihk<;:a de~il , her yll dOzen!i olarak i~lelilmeli, etkinliklere ilgiti muzik ogrelmanleri ve ouenn
yeli~iren mOzik ogrelim elemanlannlO etkin
katdrrm sa~lanmahdl r. Bu arade Milli Egil im BekanhQI (MES) Hlzmeli(:i E~itim Dairesl ile ilgili
Onivarsitelari n egitim la kOlleleri muzik e{jilimi
bOliimlerinin eksiksiz liibirltgiyle hazlran • aylOI
aylanm i<j:ine alan 00rt yllhk sura i9inde
yogunla~lIf1larak ger<;:ekle~tirilmek lizere, hizmeli<j:inde lisans Iamamlama proqramla n nearlamp uygulamaya konnlmah ve 0(: yl lhk yOksek·
ogre nimli 1250 dolayilldaki milzik O~ relmani an
~ iki yll io;inde bu program lardan g~rilmeli,
bOyleca MEB'de, veya balika yer1erde gOrevli
milzik O{jrelmenleri eresmce yii ksekog relim
resi la rkhhQlndan kaynaklanan sorunlar ortadan
kaldlfllmahdlr .
Baka nh ~1
so-
Yeti~tirilen miizik ogrelmenlerinin gorevierinde olabil di~indaelki n ve verimli oimalarl sa~
lanmali dlr. Su ama~a, "Milli Egilim Bakanh ~1
~retman va YOnalici lerinin Ocrelli Ders Saatle·
rioe Oair Esaslar"1O 26. maddesinde yaptlacak
bir de9i~iklik ya da aklemeyle, okullarda ders
dl;;1 koro, orkeslra, <;:algi ve sas lopluJuklan vb.
mOzik <;:al l~malannl yOriiten muzik ogretmenlerine bu gOrevlerine karlilhk, ayhk ve licrelle
okullukJan ders saali saYls lOa bakl lmak slzlO,
oI<.ul mOdOrlO(jiince dOzanlene n ve II Milll Egilim
MOdOrlOOO'nce ona ylanan progra m geregi yapaca~1 bu <;:ah~malar va atldnlikler karlilhgl oIarak haftada 6 seal ek oors gOrevl Ocreli
Odenmelidir.
l ilrkiye'de mOzik og retmeni, esas itibariyle,
Iiseier va orlaol<.u llar i<j:in yeti~titi lmekte, il·
kokullar va anaokullarJ i<;:in mil zik ogrel men l ye ti~linne sorunu. gEl<j:mi~te baZI stnlrl l dOzenlomelef ve uyg ulamalar dl lilnda, geoellikle ya
asklda tutulma lda ya da gOZSrdl edilmekledir.
Oysa ki i1kol<.ullar V8 anaol<.ullan nda muzik egi!i·
mi ve ograliminin bu iii !(:in yelililirilmi~ yalarli
og relmenlarce gero;:aklelitirilmasi gerekir. USl elik
ilkokul va anaokulu donem leri <j:OCuklann muzik·
sel gell~mleri yanunden bOyOk anem 1a~1r. Konununun onami ve boyutlan giin ge<;:li ko;:e daha
iyi an!a;;llmaktadlr. Bir SI1redir yeniden gOndem·
de oImaya ba;lIayan bu soru nun ¢ zOmii i<j:in,
kUlikusuz o;:eliit1i oIanaklar ve sEl<j:anek ler vardlr.
Ilk aida galen se<;:enekle rden biri, liseler va or·
•
tac*ullar ic;in yeti~ti rile n mOzik O{jralmanlari ilkc*ullarcla mOzik O{lretimi de yapabilecek yela rtikle yeli ~liril meklir_ ikincisi rse ilkoll ullar \lEI
anaokutlan ilifin ayn muzik O{lretmeni yeli~lirme
yoIUn8 gilm ekledi r, Antak, her iki seyenegin
gerlj;ekle~liri lmesi orta ve uzun vadeli blrta krm
ga li~mElIElra bagh butunm aktadrr. Bu bakrmdan,
gOnOmOzda va yakm lIelecekte ilkokullar ilifin
"mUzik aglrhkh Slni l ogre lmanllgi anaokullar
ilifin de "mOzik a{whkh anaoku! O{jfalm anlifli "
mode lleri ~rli \lEI uygulanabilir bir ¢ zOm yolu
olarak gOrOlmekledir. Bu modeller haten gorev
ba~mdaki uygun nil alikli bir ilkokul ve anaokulu
O{jratmenlarina de hizma~ agilim yoluyla htzla
uyarianabilir ozelli kler la~lmaktadjr, Bu nedenlerle ilgili eQilim l akull eleri ile egilim yuksekokuilarl va klz sanet eglli mi yukseko kullarmda,
bu mccene r doQrullusunda programlar haz lrlanip uygulamaya koo ulmah , bu prog ramla nn
hazlrlanmas lnda \lEI uygulanmasmda ilgiij muzik
agil imi bOIumlariyla gerekli i~birligi yapllmahdlr.
mOziksel ic;eriQi bir yandan yeret mii zik kOltOl1erimizla, OlIur yandan evren sel muztk kOltOrij ne
aliflhm gOsl erar'i, fakat daha IifOk ulusa t mOzik
kultullimOze aglrllk veren bir nital ik ta~lmahdl r,
xreeces., yerelle avrensel arasmda, her ikisin e
a~ lk , her ikisiyle etkile~n ve Iler ikisininde belli
ogalar kapsayan ulusat aglr hkh bir muzlkset
iliferik, Ne var ki tasarlamada, planlama ve uygulamada bu ilkeya yatarir.ca uyulmadlgl gOrli lmektedir. Bu bakendan ortaogreli m muzik prog .
ramlan , 0 ereoa orlaokul ve lise oglatim prog .
ramla n igerik yenanoen da bOtO nUyla yanidan
gozden gelifirilmali ve ozar'ile yer'i idan diizanlanmelidir, Muziksel ilj;erik teksesa ve IifOksesji, galenaksel va ~f1da~, eski va yeni (mode m), hafil
ve ciddi, eQlendirici ve dinlendirici, dO~OndOIliCO
ve yuceltici tUr ve ij;e~itleri ve yeret, ulusal ve evrenset boy utlan ita lifok yonlii, IifOk boyutlu bir
mu-zik an laYI~1 temeline dayand lrl lmahdlr. Muzik ogratimida bu lamal iizefine oturtuian Ij;Ok
yanlii, Ij;Ok boyutlu, Kendi i9inda rengin bir
OrtaO{jrel im muzik ogrel im programlan ve ij;e~ill ili~i olen "egi~m mOzi~i" esas ahnmalld lf.
og rel im planiall daha geriVElks:i , dana lifa9da~ ve Egitim miizigi ne demektir? Egitim m uzigl, TOrlu larll olaca k bilifim, kapsa m ve ic;erikla dOzen- kiye'de ortaogrel im dOzeyinde ere atmarek
lenmeli \lEI sOrekli geJi~lirilmelidif. YiirlirliJkleki tafllmlafll rsa , gelene ksel ve ~gda~, taksesli ve
lise muzik og retim programl, 6ncekiler gibi, da- 9Oksesli, yarel , ulusal \lEI avransel nitelildi moha <;ok okulun vaya O{j relmenin gOrevini vurgu- ziklerimizden, OI1aogretim mllzik ogretim proglaylc i bi«imde ifade edil mi~ 8· 10 maddelik ram lannm amaliflan do{j ru1tusunda og renci-ye
"amaliflar" ogrelim le ilgili kl$8 "alif lklama tar" ve kazand lnl masmda \lEI gel i ~tiri l mesi nda eg itim slnillar a gOre daflilan "kooular"d an olu~makta­ ogralim malzemasi olarak kul1afll lmak uzere
dl r. Oysaki gunum iizde, yanm yamala k i!ade amaliflara, ograr.cilara, belli agi~m - ogrelim ilkalarine va belli aslelik ollj;Otlera uygun olarak
ed ilmi~ ama"lar, klfl k dOkuk aliflklamalar \lEI
bOI iJk pOrlj;O k dag lil lm l~ konulardan olu~n gele- se~i lerl orne klerden olu~n bir dagarclktlr. Bu
ookool program an laYI~lYla bir yere var mak ar- dagarClk, avrensel mOziklerderl selifilan orne "
tl k ~ ZOT. Bu baklmdan ortaogfelim muzik klerle birl ikte ku~kustJz Turk muzi gi aglrli ldl bir
prog raml, og renciye kazand lrllacak Ozellikleri dagarClk olacakll r, Ancak, burada Turk mOziQii!ade eden hedeller, hedeflerin gOzlenip OI<;:O le- mizin "geleneksal" ve "~gdar olma k uzara iki
bihr krifik davranl ~la ra dOr1u~to:iro lmesiyle orl aya nitalik boy ulu; "yeral" va "evrensal" olmak Ozera
liflkan hade! davran lflar, hede! davranl ~lafi Olif nilel ik dO zeyi \lEI "temel", "halk" ve "sanal"
ograociye kazandlflcl O{jrelm a durumlan, 0fI- mOzikleri oImak iizera iilif katmafll oldugu dikrencinin hede! davranl~larl kazanlp kazanma- kall ice gOz ooOnde bulundurulmahdlf. Orta Ofldlglfl l ortaya lifikanci . Ioa m. · ol9me duruml a- retim ioyin egitim mOzig; dagarclgl olu~tUl\Jk ur­
n \lEI stnama OIij;me durumlannda aide edilen kan , TOrk muzigimlzin sOZ konusu boyut, dOzey
ol9umleri hedeflerkan kaynaklanan ollifii tleriyle _ va kalmanlan araslnda, Turkiya'nin oziin ii yitirmeksizin ~9da~la ~masm l aksatmayacak ya da
ka ~ lla ~tmn a temeline dayal i degerlendirme
1l;lemleri 'oi kapsaylci ~Qda~ bir yaplya ve saktaya ugral mayaca k, °gelj;llli~i" ile "bugOnii"
if?lerllga kavu~tul\Jlmall d l r, SOz koousu ogelerin va "geleceg i" arasmda Uttarll ve gOl;lii
tUlarSlzhgl va eksiklig; durumUnda mOzik ogre" baglantl lar saglayacak va bizi degarli miizikool
lim program lan ve og reli m planlafl nlfl eksik oIa- birikimimizl a birlikta "bugOnden gelecege" ta~ l­
cagl aklldan Iiflkanlm aJl dlr. Muzik ogretim prog- yacak bilifimde sagl lkh dengele r kuran bir dafiarramlan ne denli yatkin (mii kemmel) hazl rlanml~ clk dU~nulmelidir. Turkiye'nin ora9da~la~-ma­
oIursa oIsun denanmeli, denama sonll'<larl I~I ­ Slflda an etldli sOr8lj;Iarin ba~lnda "egitim"in gel glnda degerlendirilme li, degarlend irme so "-nulif- mesi ve "ortaogretim"in bu sOrEllj;!e can aliel bir
Ian 1~l gmda dOzellilmeli, duzelti lm i~ hahyle yer ve oneme sahip ol masl , ortaog reli mde "ag iyOriirlOQe konu lmah, yiillirlu kte oldugu su r6cEI lim mOzigi" kavramml daha da On plana «IkarsOrekti geli ~tiri lm elidir.
mam lZI gerektirmekledir.
O
Ortaogretimde mOzjk ogrel im prog ramlan nm
E!endim, bana aynlan sure burada bilti, ama
beurtecekjenm bilmedi, cntan Ikinci turdaki tartrsma suasmda bane y6nellilecek ec-olara verece~i cevapta rta ba ~lantl li crerek yeri geldikye
klsa oneriler halinde belirtmeye ~lI filaca~ l m,
• AUNT!:
"Ortao<;irelim KUfumla"nda MUzik O(j,aliml va Sorunle" ' , TED YaYlnlan, Ankara 1990, yaY'Ra ham leyan
0 ,. A. Farhan Dguzka", Sayfa 228 - 239.
GENEl TARTI~MA
ALi UC;:AN - Once Sayln Raul Inan tccermzdart, miizik C{jretmeni yetistlren blr b6IQmun
sorumlusu ya da yoneticisi olarak cevaptandirmam beklenen, 'TOrkiye'n in mOzik ogrel meni
ihliyaci ne kadar eurece nasll ka ~ l lanabi lir1 '
youu blr ecru geldi. Bu soruyu yanltlamaya ge,,meoen once. yeri gelmi~ken , anlamli (manidar)
g6rdOgiim bir hususu belirtmek Isliyorum.
Elendim burada bulunan muzlk egitimcileri
olarak ~u m uzu n , belki de hepimizin yeti ~tig i
O{jrnnim ocaglmlz Gazi Terbiye aneteoeo Muzik
B610mO, Cumhuriyel TOrkiye'sinin mQz ik egitimi
ve O{jretiminin eoeta "Kabe"sidir. Biz oraoe. 0
kurumun eremam olarak, ynlarca ' TOrkiyenin
muzik 6gretmeni yeti~ti ren tell.. b6liimii yOz' diye
Oviiniip durduk. Dogaldlr ki, ' tek" olmak, ' biricik" olmak. bOlOmOmuz a"lslndan onur vericiy·
di. ama TUrkiye a" lslndan hi" de onur verici
de~iidi , olmamahydl. QO nku tell.. bir bOl umle
TO rkiye'nin miizik 6{lretmeni ihl iyaci kar~ ,lana·
mazdl. Nitekim kar~ llana madl. 1940'1 1hllarda bir
ara Hasanoglan y uksek. Kay EnstitusO GQzel
Sanatlar Kolu'nda muzik ogratmeni yeti~tirme
denemesinde bulunuldu. Sonralan, 1960'11,
1970'Ii ve 1980'li yillarda a"llan yenl b6liim lerle
birfikle Gazi Egitim EnslilUsu Muzik 60Iumu de
"TOrkiye'nin mO zik ogretmeni yeli~liron biricik
b6l0mO' olmaktan kurtuldu. Bunu belirtmekie
~ unu vurgulamak istiyorum: TOrkiya'nin mOzik
Og retmeni ihl iyacmm kar~l lanabilmesi i" in mOzik e~itimi bOIOmlerinin saYISlnm yeterince artllnlmasl gerekir. Gen;:i bu a rtl~ beraberinde yeni
sorunlar getirir. Ama onlar da g6gusleneblllr,
" ozOlebilir. ~ imdi Saym Inan'ln sonusunun aS11
cevabml vermeye "a h~a l l m.
TOrkiye'nin miizik ogretmeni ihtiyacl, mOzik
bOliimii e~ lti mi b6liimlerinin hlzla iilke ihtiyacma
ka ~l layabilecek saYlya ula~mas l , yurt duzeyine
dengeli dagllmasl ve tam kapasite lie i ~letil ·
mesiyle yakla~l k on III io;:erisinde kailinabilir.
Halen Ankara - Gazi, slanbul Marmara, Izmir I;lokuz EyIOI, Bursa · Uludag ve Konya - Selo;:uk
Universitelerinde olmak iizere 5 Milzik. E~i ti m i
8610mO a"lk va i ~l e r durumuda bulunmaktadlr.
Bunlara bu yll biri Trabzon - Karadaniz, ObiirO
Malalya - iflOr1ii Universilelerinden kurulus ve
hazuhklan tamamlanmak Irzere 2 yeni b(jjiim
e klenmi~tir. Aynca, Acene • Qukurova ve Samsun - Ondokuz Mayls Universitelerinde olmak
azere 2 yeni b6liim osna kurulup aCllmasl
dogrultusunda hazl rhklar yapllmakta oldugu bilinmektadir. ObOr yencan Erzurum - Atatilrk ve
Diyarbaklr · Oicle Universilelerinde olmak ueere
2 yeni ~ ilm deha aCllmasl dO ~OnOlmekted lr .
Tiim bu cah~alar, haztrhklar va dii~iinceler
htzla sonvclandmlarak, 6nil miizdeki Ogretim yrhndan itibaren miizik e{jil imi bOliimlerinin saYISI
10'a Clkanh r ve bu b610mlerin her birine en
yakln birer ' Ogretmen Usesi'n de bu bOlOmlere
nilelikli aday ogrenci hezrrtamak Ozere eski
"mQzik seminerleri' gibi 10 ' MOzik Okul' aCl hp
ilgili mQzik egil iml bOlOmleriyla baglanli ll olarak
1~letebili rse bu b61 0mler on YII rcener noe
ye'nln miizik ogrelmeni ihtiyaclnl nicelik ve nrtelik olarak ka~ llayacak bir ge l i~ma g6slerebilir.
Boyle bir planlama ve uygulama lie mOzik egllimi boturnlerlncen her biri, bulundugu bOlgenin
6nemli bir mOzik merkezi olma niteligini de kazeneceknr. Bu konuda o;:e~illi 6nerllerimiz var.
Biz b(jjiim olarak bu dogrulludaki her tOrlOo;:aill,imalara katllmaya ve katkrda bulunmaya bazmz .
rore-
Burada Onerilenler, kUl,ikusuz, daha !;Ok or'
laokul ve hseleroe duyulan ya da duyulabilecek
olan gereksinimi ka~l layacak sayrda ve mtelikte mii zik O{jretmeni yetil,ilirmeye yOneliktir.
IIkokul ve anaokullannda duyulan gereksinimi
ka ~l l am ak Icln ise, daha geo;:e rli C¢zO mler bulununcaya kadar i~lerlikte kalmak Ozero. hlzia
"miiz ik aglrflkh smll O{jrelmeni' ve ' Muzik a~ l r­
Ilkll anaokul ogretmeni' yeti~ti rme programIan
olUliturulup yurt yQzeyine dengeli bir daglhm
g6sterecek bio;:imde hlzla yUrQrfOge konulmalldlr.
RAUF iNAN - Bir ~ey kaldl, peki on seneye
kadar bu selalal , bu aClkh durum sursiin mii ?
ALI UC;:AN (Davamla) - Haylr sQrmesin. Peki, surmemesi icin ne yapllabilir? Bu konuda be·
nim ilk kaz burada aClklamaYI planl adl~lm bir
Onerim var. 0 da l,iu: Turkiye'deki muzik ogreti·
minin ~imd i ki aClkl1 durumunun daha lazla sOrmamesi io;:in Olke dii zayinde bir ' ganal mOzik
O{jrelimi sefarlla~ig i"na gi ri~hm va akleki bOliln
olanaklan bu i~ io;:in kullanalim. Sir kez de
d ii~iinalim : Ulka savunmasl icin lIan edilen bir
ganel salerberlikle ne yaplhr? Eli silah luIan
herkas cephaya ko~a r, savafila katlhr. I~le bu·
nun bir benzeri mOzik 6l)ratimi 10;:in gero;:ekle~tiri·
labilir. ~imdi bu Onerlyi gereko;:gsiyle birlikta birez daha ao;:ah m:
•
Giiniimiiz Tii rldye's inde yceterce ok ulda binlerce miizik dersl muzi k ogretmeni yoldugunda
ya a',j:llmlYor, ya da aO;:lldlgr halde ba~ka amaclaria kllll amhyor veya bos geo;:iyor. Bu durumda,
yapllamay an bir mii zik Og retiminin iyile~ti rilip
gel i~li rilme si beklenemez, Blr miizik OQ retiminin
iyi le~ti rilmesi ve geli~liri lebilmesi ir;in ,onun ya·
prlmasr. ga rorekl e~ti ril ma s; gerek ir. her atanca
oldugu gibi mii zik O{jral iminda de -c oe-nm yolu
' zaYlf' l an, ' iyi' nin yofu 'orla'dan, ' daha iyi ' nin
yolu ' iyi"den ' t;Qk daha iyi"nin yolu ' iyi"dan ge·
cer. Qyleyse rnuzik og relme ninin bulunmadlgr
ya da bu:undugu hatde yetemectigi yerlerde ve·
ya durumlarda birf?llyler yaprp muzik OQrelimine
bir yerd en ba~ama k gerekir. Bunun da ilk akla
galen en kestirme yolu ' agz l - dili ~rkl soyleyen' eli o;:algl tutan dal ogrelmenlerini, 51011 og .
retmeraenru bulundu ktan yerteroe c muzik c erelerini de oku tmakla gOrevlend inme k~ r. zaten
terret ya da beni m~Zik beceraen . mOz Osyenleri
olduko;:a iyi eeonecaecex ba~a ce r veya smll
OQrelmenlerinin saY'Sl hio;: de az deg ildir. Bu
ogretmenler gllo;:leri ve zamarren orenmoa se ·
le rber edilerek miizik dersl eri "aO;: llmamaktan',
' Ba~ka amao;:la rla kullanlmlaktan ' veye 'bo~
geo;:mek' ten kUrlanlabilir. Bu yolda , ogratmen 01·
maya n ki ~i1i k sahibi be lli ' Prolesyonel' ve halle
"amatbr" mOZi ko;:ilerden de yara r1anllabilir, Boyle
bir ya kla~lm bir an lamda bir "genel mOzik
og retimi sefe rberligi' dem ektir, Saym Baka nhk
MOlelli~i m iz de burada. aramlzda. Kendiierinin
~h s lnda . lemsilcisi olduklan Milli Egitim Ba·
kanhglmlza bOyle bir seferberligi hamen ba~lal­
maYI oneriyorum. ~ nile likli mOzik ogretmenleri yeti~in diye beklerl<en t;Qk zaman yitirdik.
90k nilelikh O{jrel menleri bek lerken bo~ durmamak, daha az nitelikli olanlafl ile bu ogretimi
gero;:e kle~lirmeya o;:ah~mak zo runday lz. Daha
Once ' MOzik ogretmeni mOzik og retimiyte geli~­
l iriiebilir" dem i~tim. YOzlarca okulda binlerca
mO zik ders i aO;:llmaz, aO;: llse bi le ba~ka amao;:larla kullanl llr ya da ~ geo;:erse. orada mOzik
O{Ire limi yap ,lmadlg,ndan as ia ge li~am ez.
Sayln N , $enWrk'On so rusu, ortaogretim
miizik og retmeninin ve dolayl slyla mOzik og retiminin kimler taral mdan naSl1 denetJendigine ve
btl dene tlmin nas )l geli~lirilece{line ili~kin .
Tii rkiye'de ortaOQretim de miizik ogralimi ve dolaylslyla mOzik O{jrelmeni, genellikle, deniyimli,
mOzik ogretmenl eri aras lndan sa9lip atana n
mOzik miilelli~lerince de nellenmeldedir. Geo;:·
mi~te bu denetim za man zarnan , miizik OOrel menligi egitiminden geo;:me mi~ miifelli~lerca de
yapl l ml ~, claha do{jru sv yapll maya o;:ah~ l l ml~tlr,
MOzi k mOfetti~le ri, ge nellikle deneyimli ve o;:ogu
kaz bu i~ io;:i n ista ldi mOzik og relmenlari arasm ·
dan (fakat) yelerince nesne l, geo;:erli ve giivenilir
olm ayan bir yakla~ lmla seo;:ilip etanmaktadrr.
Seo;:ilip atanan lar, miizik mOletti~liginin gerektir·
digi bilgi ve clavran l~fI , bemen tlemen liimliy'
re. bu gOreve gelirildikten som a i~ ba ~l nda kazanm ak durumunda olmaktadnlar. Bu durum ,
istendik bilgi, davranl ~ ve yakla~l mla fi n islendik
dOzeyde eee edilmesine olanakll kl lmamak·
taorr. BOylece c oree mOzik mOfelli~leri ceretimlerini, istar istem ez, genel egitimsel denetim
ilkaleri o;:ero;:evesinde oiusmrmaya o;:ali~tlkla n
kendi Ozel yakla~l m la llna, Ozellikle mOzik ogretmenligi yaparken kazand lklan derieyime ve
aide ettikleri birikime dayanarak gero;:e k le~ti rme
yolunu lzlemektedlrle r, Yapl lan denelim genell ikle Oze lomeye n. daha .;:ok biryimsel bir denelim. DoOaldlf ki, ose inmeyen, bio;:imde kalan
bir denetim rnuztk ogretimini ve og retimini geli~.
tire mez. Geli~tirmek ~e dursun, yetemce betimleyemez., Bio;:lmde kalmayan, oze ine n bir
oenehmi, aneak, bu etenca hizmet 6ncesi agio
tim yo luyla bu i~ io;:ln geregi gibi (hakklYla) yali~­
m i~ muz ik mOletli~leri yapabilir. Bu da ku~ku­
eva. lisansustii dUZeyde akadem ik anlamda bir
uzmanhk egilimini gerektirir.
Oteden ben savona geldigim gOnJ~ va Onerim od ur ki, miizik og retimi va ogrel meni, ' MOzik
E{jil iminde Denelim' dallnda lisans usfU du zey·
de og renim gO rerek uzman la~ml ~ mOzik og retmenleri araslI1dan nesnel, geo;:erli VB gOven ilir esasla r uyan nca sao;:ilip atan m r~ mOzik mUfetli ~·
larince dene l lenmelidi r. Biz, Gazi U niversitasi
Gazi Egitim FakOltes; Miizik E{jili m 6610100 olarak ~imdi!ik ' yUksek lisans' va daha sonra ge.
reksinildi{ji takdirde ' Ooktora' dOzeyinde oImak
ii zere ' MOzik Ei)itiminde Deneli m' adryla bir
anabilim I anasanat ya cia bilim I sanat clah
prog raml ao;:maya va en az be~ yll uSIOn
ba~nh miizik O{Iretmenligi yapmr~ adaylan bu
programda n gao;:irerarek mOzik m Oletli~ oIarak
yeti ~ti rmeye haml Z, Bll cIoQrultuda verile<:ek bi r
gOrevi hemen Oslie nebiliriz. Bunun i<;in Milli
Egitim Bakan llgl yetkilileriyle hemen ortak bir
o;:a li~ma grubu ol u~lu rup ge rekli haz lrllklara
ba~lamaYI 6neriyorum. Art lk bilinmeli ve kabul
ed ilmelid ir ki , mOzik ogretmaninin ve og retiminin
denellenme~. genel agitim denetimi ilkeleri
o;:ero;:evesiflde kendine ozgO ilke, 010;:0, 010;:01 va
j~lemleri olan ya da gerektirefl , kefld ine Ozgii bir
uzmaflilk ala mdlr. BY alanda yeli~~rilerek uzman la~lIrllacak mUZik O{jrel menleri arasll1dan
sa9lip atanaca k miizik miifelli~eri, TOrkiye'de
mu:ik ag retiminifl hlzla geli~tirilmesinde etkin
rol oyna yaca kla rdlr, Bu baklmdan Orlerdigim
modele bir an boca i~lerli k kaza ndlfllmaslnda
bGy(ik yara r gOriiyorum.
Sayll1 S. Kayam n ilk so rusu modem tek noIojisinin mOzige girmes;nin mOzik alanll1da
"
veya mOzik og rel iminde kusaklar ereer ~tl~ma
do{jurup dogurmaya cagma ili~kin. Hem dogu rur, hem doQurmaz; ya da bir yandan doguru r,
ObOr yandan oogurmaz . Bu ku~kusuz, kcsauara
bagh; aski ve yeni ku~aklann eski ve yeni (modern) tekrloloj ilere nas il baktrklenoa, nas il yaklasnklanna bagh. Bunu ~yle acrklayelrm: Eger
eski k~k yeni tekOO ojiye duyarll ve yatkm,
yeni ku~k da ye nilik'ri fakal eski tekn~oj inin
va rhglOl ve i ~ evin i surduren dege rli yanlanrun
bilincinde ire modem teknoloji kusaklar eraSlOda belirg in bi r "etl~e do{j urmaz, bunun terst durumunda tee dogurur. $ u bir gero<ektir ki,
her "eskl" k6tO, her "yeni" iyi de mek degildir.
Biryok "eski" biro<ok "yeni"den (modemden)
daha iyi ya da k6tii olabileee{li gi bi, biIYok "yeni "
(modem) biIYok "eskr'den daha iyi ya da daha
k6tU olabilir. Krsacasr her "eski" de kotO degildir
ya 00 olmayabilir. Insan yasarmmn Onemli bir
bOlOmO zaten bunlar arasmoa denge kurmakla
geo<iyor. "Eski" ile "yen i" ya da "modem" arasmda nasil bir de nge kurulacagl ya da kurulmasr
gerekligi kcsunara . anlaY I~ ve yakla~lma bagh.
$u nu rahatl lkla soyleyebilirim ki , Oyesi oldu·
gumuz Turk lop lumu, genel olarak, deg i~meye ,
yanilige a,,'k; "eski"ye oldugu kadar "yani" ye ya
da "modem " e duyarll ve ya lkm bir loplum. Turk
toplumu "varll glOl korumak ve geli~lirmak" ,
"yOkseltmek va ilar; gitmek " ve sonu"ta ulusal
kimiigin i yilirmaksizin ' o<agda~ uygarllk dOzeyine
eri;lmak" va "Matta O()un Otesine geyme k" i"in
gerek li her tOrlO dagilo/meya razl olmu lo/, bu yolda
bi~ ;layini degilo/tirmi'i ve halen deg ilo/tirmektedir. Kis acasl, degilo/en va geli~en bir toplumuz o Topl umumuzda "dagilo/mey.. a h~kanh k' ,
degi~meye
diren genlik"ten daha gOs:IOdOr.
BOylesine bir topl um un ya~d l g l TOrkiye'de modem teknotoji gitti ko<e arla n bir h,zda ve kap·
samda benimsenip kullaflilm akladi r. Bununle
p irlikte bazl teknolojik gird iler, yer yer ve zama n
laman kUl}8klar aras lnda baz l eatllo/malar ya da
qatlljnla gO rOnUmlu ililjkiler dogm aslOa yol llqa·
biliyor . Bunlano 00, o<ogu kez ya ilgili modem
teknolojilerin yanh~, yersiz ve tula rslz kul·
lafli lmasII"ldan ya da birtak,m eksik bilgi ve mak·
sal/, yorumla rla on/ara ka'fln olu~ n baz i lepki"
lerin abartllmaslndan kaynaldandl gl g6ri.iiOyor.
TOrkiye'de modeirn teknoloji mOzik ya~m l­
mila gilli ko<e artlp yogunla~n bir h,z ve kap5llmda girmeye ba~lem l~ oImaslOa ka'flO,
muzik ogretimimizde hanOz 0 denl i hlz h, yogun
ve kapsamh olar ak girememektedir. Ama bu
du rum, mOzlk Og retiminde eski kU;laglO modem
teknolojiye·yetiri nee duyarh ve iste kli ~madlglO l
da{jil , bu tor tekoolojiyi edinmek ve kullanmak
i"in gereldi kayna klarlO bulunm adlQlOlO ya da
ayn lmadlQlolO bir sonucudur. Modem leknoloji-
«
nin mOzik Og retimine girmes inin beklenenden
"ok hazlamp yogu nla~cagl duruml arda ku;;aklar arasmda ban catrsmatar crtaya "Ikalibiii r.
Aneak bu "atllo/mala r, uygun ve etkin air mOzik
ogretim iyla yum usamerak ku~akla r arasmoa
segllkll bir el kile;lim itici gOcO haline gelirilebilir.
saym Kaya'nm ikinc; so rusu, ogretmen yeti~­
tiren egitim fakOlteleri mCizik egil im bOlOmlerlnde '<IIlgl ogretim inin gerekli olup olmadlg ma
i li~ki n. Ham en belirteyim ki. mOzik egilimi DOICim larinda o;:algl ogretimi gere klidir. bundan vaz gl:l'<ilemez. vetmz bu b610mlerde deg il. bazr " ok
6zei durumlar d l ~mda , mOzik egitimi vacuen
hi¢'ir oku jda (kurumda ) '<IIlgl ogretiminden
kacmuamaz . Naden ge reklidir. neden vaz ges:i1mez. neden kacmdmaz? QO nku, ~Igi «Iretimi,
Isler "genel" isler "ozangen", reter "mesleki"
ama"h olsun, he r dOzeyde yaprlan mOzik ogretiminio en (loemli , en an lamh boy uttanndan btridir. MOzik ogretiminde '<IIlg l og retimi baz l durumlarda "ana boyut " bazr durumlarda "yardimc r boyut", ben durum larda 'temerotayrc • bO ·
tOn leyiei boyut", bazr durumlarda tee ""a~itl en ­
di riei • zen gin le ~ti ricj boyut" i;;levi gOrOr. "Ana
boyut" de nilinca, kU~kusuZ "l emei boyut", "asll
boyu t", "eses boyul" ya da "birincil boyur
anla~l lIr. "yardlmCI boy ut" den ilinw "yan boy ur
ya da "ikincil boyut " akla gelir. ObOrlari ise , dogal olarek "Oo<Qnciil • dOrdOncOI" boyutlan '<IIg l'
n~t lrlr. G6rOIOyor ki, mOzik 6{i retiminde '<II lgl
OQretim inin dagi~i k i~levl eri vardlr. Amac l, tOrO,
dOzeyi, suresi ve i"erigi ne olursa tam . saglam
ve tutarll bir mOzik og reliminde, o;:algl ogreli·
minin sOz konusu i ~levlerinden an az birinin
gero<ekie~mesi beklenir . Ge IYe kle~me mesi durumund a ya pllan mO zik ogrelimi ya eksik veye
yele rsiz kallr, ya da yelerince sa glam va !uterll
oima z.
MOzik egitimi bOlO mlerinde n OQranci , bel li
yollarta ses elde etma, elde etl igi seslerle degi;lik ili;lkiler kurma ve etki la~me , ili~ki kurup et~\eilmoo bu\unOugu 'Del\\ ses'leli 'o\'r\m\enenme,
bi"imlendi rdigi seslere degi~i k atlhm yOillem ve
tekniklerin i uygulama, ve bunlera bagh olarak
belli mOziksel seslendirma • yorumlama, ¢ziJmleme birle~(irme , yaralma. e(e~lirme ve
de{leriendirme davranl~lan kazamr, gOStarir va
geli~irir. Bu davram~lari degi~ik ortamlarda deneyerek "e~itlendirir, za nginle~tirir ve giderek
olabild igince yetki nle~tirmeye '<IIh;llr. Ogrenci
bOtOn bu davran l~lan ya kendi glrtlaglOl, ya
ba;;ka bir nesneyi, ya da bunun har ikisini biro
likle kullanarak ger"akle$tiri r. Kendi glrllaglOl
Iwllafllrken "soylarna" ye il i~ki n davram~lar ortaya koye r. Bir mOzik egitim bOiOmO 6{irerlCisi,
ge~cegin bir mOzik ogrelmani edeyl olara k
yeti;lirken bOtOn bun len ye pmek zorvndadl r.
·<;:alma·da kullamla.n nesneye I?-Igi denir. 9algl
ce'm a 'vurma ", ·I?-rpma· . ·U!leme·. ·ditme·,
"surtme· va ·dokunm a· davramsran t eenooe temen lendirilir, kurulu r. Ogrenc i, bOIumdeki ogretiminin belli asamalannda bu davram~ bil,': imleri·
r un her biriyle ilgili belli yasanhlar gel,': irerek yeteneklerini geli~liri r. Bunun il,':in beige l,':a lg l la ~a
belli sii reler ~nde bel li elkile~imlerde bulunma k
zorundadrr. Sir bOIumu ObOrlerine gore daha
ciddi caba gere kliren bu etkiselsnler sayesinde
gelecegin muzik ogrelmeni olarak yalmzca oIo;ulIarda kutlamp ogrelecegi ces uca l,':algllar degil ,
ontann yam srra, onlarla birlikte, kendini geli~tir·
me ve get'l,':e kle~lirme cebeenrca el kin ret oynamasr be klenen bir l,':alglyl da 6{jrenir .
GOrQICIyor ki, muzik egi timi bOliimlerinde ~I­
gl O!)relimi l,':Ok yanlii, l,':ok boyullu, du~u nul uyor.
Ben de bu bOtiimla rde l,':algl og retiminin ge rekli·
liQine inamyor, i~levlerine uygun OlorUda l,':Ok
yutlu olmasuu d~mJyor ve geli~lirerek sun:!urUlmes.ini savunuyorum.
co-
• AUN TI:
·Ort90Qrehm KLJlLJI'I1la~ n<la Muzik OOre~mI Y<> 80ru"",,, ' , TED Yay ,~lan. Ankara 1990, Yay,na tulllr1ayan
0 ,. A. Ferhan O!Iw: kan, Sayla 253 - 260.
GENEL
TARTI~TA
kalman ve yargllanmalar cercevesmoe olu~n
aski ve yeni. hafif va ckldi, leksesli lIa coksesf
turn wr, cesu ve OrQnleriyle bir bOlundOr, Benzeliiik ve ayn~ lk ogelerden oiusen bu bOlOn, t;XIk
yOnlu , t;XIk boyutiu, t;XIk kann antr, t;XJk zengin bir
bile~m 6zelligi gOslarir. Bu nadanla, ' Turk Mu·
zi\'l i· kevrermor kapsam y6nii nden da rbir ce rceva il,':i na degil , lam tersine. genilii bir cerceve
il,':ine olu rtmah ve Oyle enremanyu, Bu bekrmdan Turk mOzigini, onu olu~turan l,':(lk dagi~i k
wrlerden sadece birine ya da ikisina indirgeme k
dogru olma z, gerl,':egi 6nemli 61trOde eksik ya da
tutarsrz bir bilifimde eeunandumak ve tatta baZl
yOnlerden saphrmak olur. Hele bOyle bir du rumu orla6{jretim dOzeyinde ki gene t mOzik og .
reum crccremtanna yansllmak veya temer
alrnak, "sapnrma" r un ctesjn oe l,':ok da ha buyuk
sakmcafara neden oIabilir. Qunku ge nel muejc
O{jralimi goran bir lisa ~rencisi Tu rk muzi\'lini
belli ba~l boyu t, katman ve yapllanmalanyla,
belli bir tur, l,':a~il ve OrOnleriyle bir bOlOn otara k
gOrmak. anlamak ve bunlan belli duzaylarde,
ya~ ma k ve yasatmak durum undadl r, Bu bakirndan ballta a\'litimcilar ve muzik ogral manleri
olmak ezere bepimlzin bu lOr ekslk ve futars-z
emmardnmeiercen ve bunda n kaynaklanabilecek saptlrma lardan sakmmamlz, kal,': lnmamlz
gera kir. UnUl mayahm ki TOrk MOzigi, kendini
oIuliiluran lum 6{jeleriyJa, wm boyul, kalman va
yapllanmalarlyJa; wm I1J r, l,':allil ve OrO nleriyle bir
bOlundur. Bu buwn orla6{j relim kurumlannm
ama l,': va g6revlerine, bu kurum larda ge<;:arli muzik ogralim programlannm lamel ~Ievlerine uygun bir bio;:im ve kapsamda 6rneklanmelidir.
ALI UCAN - Saym Emiralioglu Hocamlz ln
degindigi hususlarln birinden, benim kon u~·
mamda ailln! yiz~rak betirtmeya ~h~llg lm bir
hususun yanh~ anla~l ldl gl izlenimini edindim ,
MOzik 6{jrel menlari ve e\'litimcilati , olIu! y6ne.
Once, onu diizeltmek istiyorum. Ben konull - ti<:i leri va og ratmanlari, O{jranciler, ana - babalar
mamda ·miizik ogreti mi naS11 geliliili rilab ilir?· so- va veliter, muzik miifelliliileri, Milli Egili m Sa·
rusuna yanll ararken Once ' muzik 6{jrelimi kanh\'ll markaz ve la~ra orgiit larinda gllrevli ust
miizik 6{j retimi ile geli~lirilebiti r· ded im. Bu
duzey uzman va y6nalicila r oIarak hepi miz mulerim adala ·miizik ogrelimi S<\doce va ancak • zik yal?<lmlmrza egemen olan muzik anlay11ii1miizik Ofjratimi ile gal~lirilebil ir" bil,':iminda anla- mlz l va mOzik egil imine :ogratimine ililiikin tv1ii1lmllii. Oysaki ben oozlerimi ·mUzik ogratim tumlanmlZI TOrkiye'nin gero;;ekleri; oIanaklan va
yapllmadan, muzik 6g relimi ge«,;eklaliilirilmede n beklenlileri ita l,':agm ve l,':agdalii ya~m m gegel~lirilamez · antamlnda sOyIedim. Bu baklmrekleri dogrultusunda, hlzla degi~n kOliiU llar va
dan oozlerim: ... sadece ve ancak onunla...• ortaya O;: lkan yani gereksinimleri de gOz 6nOnda
anlamma ge lmez, gelmemeli, SOz SOylenip ge- bulundLJrarak kararll bir bil,':i mde gOzden gel,':ir{:ilmilii oIdugundan va belki de yetarince vur- meli; yerinde va zama nmda gerekti degiliiiklikiari
gulanmadlgmdan yanl11ii a nla~ l ld l sanlyon; m.
yaparak sOra kli galiliitirmaliyiz. Bu baglamda
Ozellikla Ortaokul ve Use Mii zik Oarsi Prog- muzigi sadece bir eglenma, dinlenme, ~ Ima
raml'nda yer alan bil,':im ve kapsamlyla ilgili baZI ve ho~ vakil ~rme araci ve alam olarak deo;;evrelerde yo{jun tartl~ala ra neden olan "Turk gil, bir du~unma, duya rlilaiiffia, armma, derinmii ziQi· kavramlna Oncelikle kapsa m y6nUnden laliima, yiJcelme, degiliiffill, geli\>ma va kandini
belirli bir aliflkllk getirmak gerakl igi kanlslnd a· gel"l,':8kle~tirme aracI ve alalll olarak da gOrmeYl m. 'TOrk MOziQi", yare!, ulusal va evrensel bo- tiyiz. KUliikusuz muziQi yalnl Zca 6y1e gOrmekle
yullan , ·tamal· , ·hal k· va ·sanal· muzikleri kat- kalmah, orIdan btl yolda an atkin bir bio;jmde yamanlan va gI\refleksel, gelanekse! va modem • rar1anab;(meliyiz. Bunun io;:in de belli bir muzik
l,':ai)dalii yapllanmalany la; ooz konusu boyut, w runa ya da batli w rla,ina saplamp kalmaktan,
ooz·
..
,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
belli bir m rcn tutsagl ya da bagna z bir yanc asr
olmaktan kendimizi kurtarmanyu. Her lUrlO muziksel bagnazllk, saplanll ve onyargllardan uzak
ourmatryrz .
yok 61o;ekli, gen i~ ~r~veli, eenek ve ho~­
gOrO lii bir rnuzik aotayrsnmz olmalr sunu iyi bilmeli ve unutmamahylz ki, her miizik lii l1J nii nun
belli bir i~levl (i~gorU ~O) ve bu na bagh olarak
belli bir degeri vardrr. Bu ecrcan baklldlgmda
tum tQ ner az ya da .;:ok de(jerlkl ir. veter ki biz
miizik egilimeilerl ve ob Or Ilgililer, oolardan mezlk egilimi io;:in gerekli ve uygun 6mekleri bulup,
se;;lp alabilelim. Baztlanmrzdan he r zaman , 0;:0gumuzoo slk srk , hepim izde zaman zaman gOrdO giimOz dar kauplar 1000Inde sl kl~lp ka lm l ~ mOzik arayrslanmm. mOzlk ogrel imine il i~in be lli
nrtumlanmm cane genl~ kahpla ra vurarak
krstrlrktan kurtaranm. yOnkii bcylece muzik ogretmeninl geli~tirme cabatanne olan katkl lanml z
daha da artacaktrr.
TOrkiyeda 6zeilikle o rtaog retim kururnlannda
mO zik ogrel men l ge ll~ti rme dogrultusunda
ou e cex en anlamh ar nmlardan biri de mOzik dersinin dege rini artl lrmad lr. Bu da en ba~la mOzik
derslerinde aide edileo mOziksel ba~anya bio;:llen de{jen y Okseltmakie olur. Bunu gero;:ekle~llr­
menin k~ ay ve elkill yol larmoon bin , Unlversileye g iri~ smavlan nda (ozelilkle OVS) kapsana"
¢ak bir "GOzel Sanat lar Tesl i" 1000Inde "Mii zik
Tesll"ne yer varerek 6Q reneilerin miizlksel ba~anlann ln , Onlverslleye g iri~larini belli 61o;:iide
behrlenmesinl ya da el kllenmeslni saglama kladl r. Bugiin programlannda miizlk ders lne yer
verilen lise lerde bu ders iinlverslteye glri ~le
puan geliren bu de rs olarak degil, adeta puan
g6tOre n bir ders olarak algl lamyor. yiinkO ogrenenarln ana kolundan Iisenln sonuna kadar
g6rdii kJe ri mOzik derslennde kazandl klan davramiilar, aide ettikler i ba~anlar "onkaYil - miizik
yelanek smavl " yoluyla 6Qrenci alan belli programlar dliilnda, Onlversileye g iri~lerinde hio;: yoklanmadlglndan blr.;:oklanna g6re bo~una zaman
aynlml~ , bo~una t;aba gOsten lmi~ ve bo~una
ogrenllmi;; ya da bo;;u na elde edilmi;; davranl~­
lar ve ba ~ar l lar olm aktan oleye ge<;:mlyor. Bu
g6rii~te olanlar "mOzik dersl yerine ba~kll belli
bir dersl alsayd lk, ya da mO zige aYlrdlglmlz
zamam veya g6slerdlglmlz t;abaYI ba ~ka belli
bir derse aym p g6slerseydlk ii nlverslleye gin;;
smavlan io;:in daha Iyl hazl rlanm l~ ve dolaylslyla
daha avanlajh olurduk" dO~Oneesl nl ta;;lyor lar.
Bu g6rO~ ve d(j~Oneeler mOzik de rslerinl ve bu
derslerde yapl lan miizik ogret lminl olumsuz
yOOde elkiliyor. Ama On iverslleye glri~ smavl annda "Mii zlk Testi"ne yer verllirse, miizlk dersl
bu dersl ahp iyi yeli~m i~ 6g renciler 1000In puan getiren, almaml~ ya da aldlgl halde Iyl yell~memi~
eue-
ogrenciler Io;:in lee cuan getirmayen ya oe puan
g6tO ren bir cere haline gelecektir. Bu duru m bir
yandan mOzi k dersl okutan mOzlk ogretmen lnln
ocn ve prog ram io;:indekl statOSOnOn 6nemli 51cuoe ycksennestne. ebur yandan okul y6netiellarinin /lbiir Ogretlnenlerinin, mOzlk miilettl~le­
rinln, MEB merkez va tasra 6rglillerinde gOrevli
iist diizey uzman ve ycneucnennm. ana - babetarm, velilerin ve gide rek loplumun miizige,
miizik eersioe ve bu derste yaprlan miizik ogretimine bakrs ecuennde ve yaktasrmfannda. kuskusuz , oIumlu deQi~ikli klerEl yol ececesnr.
Tii rkiye'de miizlk 6Qretimi geli~tiiilirken mOzik
terminoloj isi de surekli gOzden geo;:liilme ll; saptanacak eksiklik, yanh~h k ve tutarstzlrklar gideiilip dOzellilmelidir_ Burada SOz alan konusmactlardan biri "sanet muzigi • halk mOzigl" eynrru
uzerinde durarak term oooloji k sou r aanrmza da
degin mi~ oldu. Gero;:ekten, "halk mOzigi - sanal
miizigi " aynnu ve adlandmrr n kendl io;:inde 1l!;;1d lgl belli bir o;:eliiikiOOn bir turu anndnarredr,
Oteden ben sorulagelen "Helk miizigi ' sanal
degil midir?" Va da "Halk miiziginde sanal yok
mudur1" - SOfUSU blr 010;:000 bu ~Iiiikkien kaynaklanl yor. KCIo;:O k de olsa bir kallo ve aO;:lkhk
gelirsln diye belirtiyorum: Almanca "kunst"
(san al ) s/lzciigii nOOn lUretilme 'kiins~ ich" sltatl
"yapay, yapmacl k, uydurma vb." deme klir.
Demek ki, sanatsal blr liByin ;';:inde , Ozii nde, Iemelinde bi raz yapayhk, yapma clkhk, uydurmaelilk var. Bu /lzellik sanal ve halk mOZikleiin in
hepsinde vardlr; l akal "sanal " miizlkleiinOO
daha .;:ok, "halk" miizikleiinde daha az gOrQlOr.
Demek kl "sanat" veya "sanalsal"hk her iki liir
mOzikle de var. Anca k i1kinden daha aglrhkildlr .
Bu adlandlrma ve smiliandi rma bir kez yapllml;;, ku l lamlagelmi~ . Biz de ahiimliilz, kullamyc..
II)Z bunu. SOz ahp, sorunu yenklen giindemB
getiren saym konuii maemm bu konudaki, duyarllhglm VB endlliBleiini ben de paylaii'yorum.
Gero;:ekten daha lutarll blr adland lrma va slnllland lrma yap llabilir, yapllmalldlr.
ALiNTI:
se-
"OI1a~retim Kurumiarrnda M(lzik 0()r9Iim ~
runlan" TED Yayrniarr. y " y,na Hll2rrl.ayan Dr. A. Ferhal
og<.rZlan. Ankar. 1990, &ayl. 277 ·280.
Mozik
Y.~ l nla n ,
E~~iml :
"",met
Sayl.: 152· 167.
Sa~
. MUZik Ansiklopedlsl
Yayil Calgllar Dartlii
Miizigi
• Ceviren: Deniz ERTAN
Kayna gl ve Tarlh l;:esl
Barok mOzfi:lmm, 1750 yllmda, J. S. a ectun
olUmliyle son 6uldugu sayleoebilir. Ancak bundan ~k Onceleri , kon turpuBnl n ka rma~ lkhgma
ka~1 9iltik~ artan bir tepki sezilir olrnustu : bu
tepkiYl Handel'in son eeerennoe g6rmek mOrn-
Komo partileri nad iren yezurnaya oevem ediyordu ; kimi zarnaraarda da viyola parti si bas 91z9isinin ai?89,s,nda r.er ahrdl ki, bu durum bugun
bize anlamSIZ ge ebihf (eger Haydn',n, viyolonsal partisini konlrbasa bir cktav al?llgldan verdi!jini bilmezsak.) DOrtlii muzigi belki de, dOrt Ei·
kurxfur. Bu yeni b~m. bugOn "galante" adlyla sanlad! mii zisyenrnin, bu kutyLi k serenenenn billn,r. Bel irgm brr ~ek lloe uyumlu VB inca Orgu- konro ya de kontrab as kullanmadan - aC ,k hava
sc, dlnleyra yi hij yorme yan bir Ozell198 sahipl ir. da , lcende oldugu kadar iyi duyul abileceQini
Ancak bu mllz,k enn .;og unun amacr. arislokra- gOsterirken do(jmu$lur.
Haydn'm cp. 3 dbrtfii gurubu, pizzicato el,ilikli
tik kahkahatara h~ blr Ion mOzlgi yaratmaktan
,Ierl Qltmlyordu. FOg yazlrnl ve konturpcan , 90k tamnrms serenat yilnJyO;;lerinin en ,yi Omeklerinde nd'f , ancex son zamanlarda bu dQrtlii klerfe
a~w VB rrceeer ~m lii olerek goriildO/'lO i~in,
artrk lercih echlm,yordu: ay oca ince zevKlar 1~1n ilgili ban ku~kular do9mU~lur. Durum her 00 0lalla iddlah oldugu diJ!1iinul~rdu. Bunlara kar- lursa olsun bo dOrt1iiler, Haydn'ln ilk eserten glbi
sm. 1750'11 Yillari n "galente bestecuen muzik "galenla " slilindedir va ciddi dinl8)'!ClYe verece e
teknil'linde onemj ve olumlu kalk,l arda bulun· !azla ~yleri y oktur. Miizisyenler ~in , gert;:eklen
mu ~tur. Bu muzisyenter OnceJikle, senlo ni ve
de saoece b,rinci keman ce rner Ilgins: ge liyordu .
sonat b'91mlennl bulmu~lu r. Ilk yaeta n sen- Anca k Eisenstadt ve Elsens tadt'da kt yenl msaa
lon ller, 0 gunlerde yazllan dige r aserler kadar adilen saray. Avrupa 'de miizil'li en 'YOk seven
cnemetz kahrken. sonar bityimlndeki '(ani bir- prenslerdon .birinin el indeyd,. Oaha sco ratan
birine kar~1 1 iki tema kullanma gelenegi, datla Haydn, rnuzrk tarzuu bap;ela"n, hayal k lf ,kllsanralafl tiim rnuzik diin ya sln ,n kim, bii yii k gma ul'lratmadan daha da den nle~tirebilece!)ni,
eserfenn ¥az,lmaSlnda biiyiik ro! oynayaca kt,. ewrca oortlu miiziglnin, saray konuklannlll deBu basitgalante" muzigi, Beethoven'ln
gil, yayh calg'c'laflnln ze\ll(ine hitap etliQini anmiizfl'lmin 6lu:;;masmda rO! oyna ml ~tl r. Ashnda rar. b6yle ~kle , bu miizisyenleri n dOrdii nde n bi r"galente" miizlgi, ' Klasi\(" muzigin tyocugu ola· den eZgi~' ~ayla$8bilfmlleri ityin, 1n o y llinda
besteledl i Op . 20 "GOnef ya I ~Igi dOrtlO·
rak kabul edilel5 lhr.
Oramatik etkilerin va onun tum olanaklarln ln lerini kon rpuan kullanarak
ve halta
da ha soma Beethovan tarafln dan Ileli~tirilmasi­ bu ali i oortlLikten iiCunii liig ,Ia b'lirir. BOyIece
ne karli ,n, 1750'li Yiliann beslOCllen nGans de{ji- bu eserfer, 'YOk daha bUlii k bir zevkle cahmr
~ikhkleriyle , Bach ve Handel'den da ha l azla ,I- oldu. Bundan sonra beste enen bUtiin ryi d6rtlu gilenmill llr.
lards, konturpuantal ~Ier ve tyalg ,lar arasm- '
o gunlerde bestedlerin t;:OQu bir arislok rat daki e~lthk duy gusu sez,llr oldu.
ityin t;:all~ , rke n , dana i?8nSh OIanlan muziklerini,
Mozart (1756 - 179 1), daha ~k bir tyOCuk.
patron lafln ln e~liginde konu~malan ~in del'lil, iken , Haydn'ln bu "Giinel " oortlulennden 0 kagert;:ekten dinlemeleri i.;:in besteliyordu. Joseph dar el kilenir ki, olurup ityerinde fClglerin bulunHaydn de (1732 - 18091 bu beslecilerdend i; dUQU Kendi dortlu gurubunu bes teler . Ama
kendisi Vlyena yakmmdak, Eisanstatd'da 1750'- 17Bo'lilardo yazd'l'il en giizel all! dQrtliisii,
lerin sanunda . ya yh cafg 'lar d6r'\liisiimj, yani Haydn'IIl 00. 33 dOrtlii gurubunden daha lazla
dMIlr\'lii muz,! m, gelil,ifirm'$t' f. Haydn'm geh~h r­ izler ta~, r. Mozart bunlan Haydn'a ithal el mi$,
diai bu miizik eki yenitik. ~lavsen e~lil'linm ge- da ha sonralan daha de bal?llf,b oIan dOrt dOrtfii
rek memesiydi. 0 gune Kadar herkes . muzigin yazmas lna kar~,n , "Haydn" dOrtlii gurubun u
tama mmm k,vsen ln sii rekli el,ilil'liyle renklen- hepsinden deha lIslte lulm u~tur, Oaha sanra da
dlrilmesine ah i?fll ' ~t' ve ~I mdi klavsansiz bir mii - Haydn'IIl Mozart'dan etidlem e zamam gelmi~,
zik insanlar icm hO$, halta merak uyand lncl Qe- h,~allll ,n sonuna kader hapsinin 'YOk ba$8f1!1 01 liyordu. DOrtlii muzi05 lnln atyl k hava seranana- du u bir dlzi miizil'iini bu bityimde yazml~ llr . Belflndan do9dugu soy renebiiir. Klavsend en vaz- ki e bunlann ityinas en bai?8nhlar Op. 76 grubu
g~lmesin,n neelen" bu mlizik aletinin avlulara
mal'or ;3 numarah dOrtliiniin ag fr bOliimil,
Impara or llahlsj " lI zerioe varyasyoolarfa siisfa~,nmaslndaki gutyh.iklU. KIrk
kada r bir sOre
it;:erisinde Haydn, Co6unun al" I gruolar halinde lenmi~lir.l ve Cp,
grubunda bitlrmeyi basariki oortl Osiidiir. Butiin bonlar 1798 ve 1800
tias 'Id'9!<.l'etmi$teri fazla OOrtJu Desleledi. Ilk iki
grubu , up. 1 ve Cp. 2 orkestra izleri ta~ lr. y ' an araslnda yaz ,lm'~I,r; Haydn'ln bu eserferi ,
voce
peti~tlrir
I'l
IDa
"II
n
"
,- - - --------- - -- - - - - - - - - - - - - -
Beethoven'ln ilk
ce ortaya t;lkar.
ya zdl ~1
dOrtlOlerle aynl zarnan -
Hem Beethoven hem de Schubert, bu ecmden memnund u aneak bu eeerecaer 1827 VB
1828 Yilla n nda OIdGkten S90ra, Me ndelssoh n ve
Dvorak d'11mdald Romanl,k besletl ler, yayh iWS1:
gila, dOrtIu mo zigi yazlmln8
p
~
daM .8Z IIgI
terir. SeIlmann, Brahms ve caykovski seoe-
ce ~ 6mok verirllen. DebusSy VEl Ravel saeece birer ornek yazml~lr. Elir90k tan,nml' bee loti: " d6rt1O yazmam lfllr bile . Ancak scooe
but
muz yUzyllda, Bar10k YfI $os~k_~
~~'
teciJer d6rt1u milpk ,YUlmlna tliiy(Jk
YfI sevgiyIe
gerl dOnm~lOr.
Ren k ..... OrgO
__
GeneilikIe ylivll ~Igdar dOrIlUSi'.nun. ada m!-'"
ziQinin en iJsI diizeyiode yel aIcl,gl kabul allr.
Kematl sooallafl ~"'Ida 1an1l:t!nayary.amatOf
~ ir;:in yazllllllen, dOrtIO ~L~~­
nil ITIl1li:syenIer ve alanlannda usla"k """,eteO
dosttar"" yal~ud, . bu yOzden de ra.$gsls be&telemleZierii. BOtiln be$led~ bu muMn eesIelenmesinin ~ l or ~ konusurldia bif1&.
~0Mu
miiziQII'ldeki 1OlVI1ar. ozellllde beIirgin
renlI kontrasllanmn eksIkI9nden kaynaklanlr.
AsIn:ia hef'teY. bu biWifnin nasd giydinlip kufatl'
""'~na
d egll, onun ~5! .... l"lIleIiQine baQI••
dlr.
• en ba$tan col an:o" (yay Ie ve
"piZZica • (Telin
,Ie
yatalbQl kontraslIardan yararVUvnlf ve klSa bir
SUre SOfIf8 $lnJ anlaml~lr. bu d¢i1 yayh o;:aIgl
~.)
~hnafl ~nn
yUksek sesre ~h nd.glnOa heyec:an Yll duvO.J
doIu bir sea Yerirken. dOrdfI aJCak MSIe ~hoa...
Inda karanhk Yll melar1koIik bir lIeS ortaya
_ . ~ _ . . . wlwmu
'~Irastlan la ~- zama~L dnIe<IOi fTll)Z*ten daha ~ zevl< aln'laytl be.... yac:aktl .
Herkesin CQk iyi bildiOibi kernan, viyoIa Yll
Yiyolollsel farkll _
ttg~lelille sahipbr.
Arahklan kabaca. orta Do 'nun . ft,ndak! SoI'den
itibaren iki oktav kada r birlefir Yll y.yll ~Igllann
_ ni1elikle rl, ~ ' . rk" oIrnarnarnalanna kalllfl
belirgiOOir. Bunun yamnda. hal' ~lg, kendi
il;:inde konlTast ren kJere sahiptir.
keman ,n en kahn, yani sol leli nin, di08r1enne
gOre daha l:JoOuk ve yumUfllk bir sesi va rdl r.
Kimi durumlarcla bestecil&f , mOzisyenlerden
genelde daha ince tellefde ~Ionan sesleri, sol
telinden ~Imalartm isl eyerek bu Ole'iktan
yarartanmak Ister. VlyoIa n,n sesllse. keman ve
viyoIonselcle oldugundan tazla genizden ~,kan
bif ses Ol elligine sa hiplir , Yll bunun, ~In
uzUnluOu ile Ielle rin akort edlldi{ll sesler
araslOOa ki la rkh orandan k.ynaklandtl)lna
inanll ,r. Kernanm ~ lkardlOI nitellkleki sesi
~Ikartabilmek ...." gOvde b1raz daha Q8ni~
oImaJld lT,
aneak
0
zama nda ,
rahal.;a
~lmabll mesi - il;in viyola lazla . l)lrtaIJ8Cilktlr.
(ViyoIanm ideal bovutlan BOrekli larl l, llan blr
konu oImu~tur.) Ashnda viyolamn bu "ganizll"
sesi. bu .;algi i9n bir ee~t OstUnlOklO r, Bu nitelik
kendii'll daha trOk karin lel larde hlssellinr; solo
keman ve viyolonselin kendilerine OzgO sas
Orne?n
nil~likleri inca teueroe ouyururxen . vlyolamn
6zgiin seer kahn tellerde kendi ni gOsten r.
Viyolonselin en inca _le lli oian la teli, tum
eeetecnenn tlo~and lgl link bir Slca khga sahipllr .
Bundan bir sonrak i ra talimn
melankohk
etkHeri yaratmakta kullan llabHen haM ve
suslul'\.llmu~ bir renk Ozellll)i vannr.
Akorlarm yayh .;alg llarcla ~hnabilecel)i
~noesi 1J8~l rtacak derececle erken ortaya
~I k-m'~tl r ve bu ~ ya da dOrt lel kullan llsa bile ,
~nellilda "t;:itt tesee- ad lyla bilinif . (Kimileri
~ basma" ya cia "<SOrtIU basma" Iermlennl
kullarvna y' tercil eder.) Bildi{Jimiz gibi, Biber'in
sonaUan bunlarla doluybn, Coreai"ninkilen:le de
bunlara s'~ rastla mr. Bazan Bad'1'm solo
keman sonaUannda mUzisyenin, Crt;: leIi eym
anda uzatmasr beklenir. Bad'1',n zamanlnda
telletln gerginligi buna yapmaya 1I)'OlA'ldu,
ancak g(lnllrniiz temanlannda teller dahe .gergin
rAdl9' io;:in, bugUn ill;: Ietr1 ortasllll, li{Ier iki sesi
de yeterince llIyufabiImek biofi'lldll baslInnak
~ de{lik*. GCnOmUz: mQzi:syenleri ~ ya
da dOt! sesten 00san akortan, kallfl oIaBar1 lOC8
olanlardan coce - boIerel<. • .;anwda yetiriyortar.
DOrtIO 1TllJz9l 00 1 Flomanlik testeciIeo'i. cIaha
~ . Y8 bUyUk bir elIli ~ io;i'I.
e5111el.lde
_
. SlNwa
G.....9ftSolbasma
_klDmaya
_•
ee,
0zeIMde bu lelrllil)jll S<~ kl*lnold9 g6tUU'. TU'n
yK>a'al"l"ll bl),il :f 118 t\afcayan bif
btrodan ~ tazta saylCIa ~ ,ilf*1,
,=_.::
bes ll :iil~
orkeslra ~ ~ gerektil)n
oIat*. n..n. ~ Grieg'inkinden o!d'''~
elkilenen ~ ';i;; bi" sUn:r t;:itt ba5ITII8 ister,
ancak bu eser dl lle)icide ~ va cia zon..n.u
hi5si uyandlfTTlaZ.
En ~nh yay.. .;algllar dOr1tUsU beslecie_ri~
vUkseIisleri ortaya ~Ik.armar'un en IYI
yotunun. dOrt ~lQtnll'l orkestrll gibi ~lmaSlyla,
mUzikteki
~.
ziIveye
pkan
~
yap lSlnll"l
Iepi'hlesiyle oIabiIec:e9ini anIamIflard'.
E!)ef eseri n bir m::eki~, &acIeoe iki pllg,
~mhiS8. dOt! partii )'8Zllm~ mUzik bu SOziinU
ettil)inU yOkseli~ri yaralmakta yeta rli olacaktl.
Bu dorul< noktalanm balJ8flYla OfIaya koyabiImek
~ bit 9C* ~Iuk anlanndan yararlamlabllir,
[)Orth:iler arilSlnda yaz~lm
l , kOtO bir Omek olarak
lanll1llfl pa.~.
de{jerlendirilen ve bu
ku$kuSuZ Cesar Fra
'" tel<. dOr1tiisiioiin a If
bOfi:mQc(ir. Bu b6lom ba~lndan sonuna ka I'
h¢ir dura~ ya da dinleme yenne yet. ve"!"'9Z
ve bir IiiIliJ rahaUanmayan aOlr )'lIP'SI dinle)'lClYl
kederli kllar. (Ancak, Franck'in ~ ve onun
biyograli~ni yazan Vincent
d'1rx.'Y, Marcel
proosrtn da ~ndOgo gibi bu dOrllunOn, onun
en iyi eseri oIduQuna inanlrcll, Sir gece yansl,
Proust taksi il;inde Paris sokaldannda ~a~uken,
protesyoool bir yayh ~I lar dOrltl.lSunu bul~,
onlan ZOI1a evine gelmeien ~n IlIna elmlf ve liim
gece onlann Franck' m bu eserini ~ah,lari m
•
ve dize{lin tam ortaslndaki tyizgi uzerindcki not..
orta Do olur. Viyolansel partisi la anahtan
~n
teze inca geldiginde, ya sol enabtan ya da do
aoereen . kullaruhr.
(Eski
pamsyon larda
viyoIonsehn sol anahtardaki notalan, kalam lZI
kani?tlracak ~kilde geryek ses bOlQelerr.den
tam bir oetav ince oIarak Yalilmll?flr.) Bu, do'run
uslten ikioci o;iZg ueerooe oIdu/'r.J, viyolanln
00rdUnci.I ~ do anahta nna benrei". ( 19,
ahntlya bak lnlZ; iki nota diyezdir.)
Temamn Geli,tirilmesl
178O'li }'llarda, Mozart ezgilerirV nas~ Iutkukl
bir yoOI.nulda geli;;brilecegini buk'n"4lu. 13
numarab alml l, onun Hadvn'a ithaf eltiOi altl
dOrtIOden biri oIan, Re MinOr K. 421 saYlh
d6rtlUSiJnUn gm, bOIUmUdUr. 14 numarah
a!tnhysa, aym bOlUmUn Oftastnda 0 ezginin
fI8Sl1 ~ridiilini gOstermekledir. Mozart
burada. bOII:imUn ba' inda WfdiQIi terna kahblm
S1raSly!a her ~Iglya ~ldlrarak,. yaraltlO I
diyoIo!)a muazzam va etkileyici bit" arUttm
katar. Baxl yerIef de de , iki ezgi kallbl aynl
anda ~tnl( .
MUZiK ANSiKLOPEOisl YA \'l~LA IU
An ahtanar
ViyoIa parti$i sol eretrten Io<ir lalla kalln
kahlt<en, fa ana htarl ~ de lalla incedir. Bu
yilzden, vtyoIa panderi ~ do anahtan kullamhr
YIZl¥"1Adresi, nWm Sk.2115
O'> IO'l~-ANKARA
TeL (O]12)43J9'lM
..
II
,
,~ '~ , _. ~_~~m~
,
•
41.. ...'10 D .C.
"
11,. .. , 1
,
"
.---..::....-~-----
Mozart'ln - e eeenane' D6rtlu su
15 nurnaran alloll, Mozart'm tanmrrus Do
major K. 465 sayrh. "dezooans' (uyumsuz)
dOrtlOsOniin girili b6liimOl'lden anormsnr. Bu
giri!j kulaQl mlza hala oldukoya <;;ai)da(> qeflr ve bu
eeer Mozart'ln giiniinde ilk kez dinlendiginde,
insanlar hayretler ~inde kalml\>t1 . Ancak
seylemehyiz ki. bu parlak corncnon ga,; kalan
krsrm deneyciliklen uzaknr. 16 numaran alm!1
isa, girilj b61iimOnden sonra galen Allegro
sa
bOlOmi.inOn aS11 temasrru rsre r. (Bu ahnhda ki
dort Ol,.ode n score galen afn
61~.
burada
verilmemi\>tir.)
Haydn, Op. 54. 1 ncmaran dMIOnOn aglf
b610muniin • en az Mozart'm kl kadar ga rip olan
• ikinei temasuu yazarxen. aklinda bOyO k bir
otasnrkta Mozart'm bu sl radl~1 girl!? txlllimO
varoc bu eser Mozart 'm Do major dOrt1iJsunden
iki y'l soma, 1787 tantunde beslelenmi~lir.
I
~
ff=rr ~
J ~)
.. -
I
j
1lu r:JJ:FmJEil:r
lenburg'a sern. Burada bahsed ilen ve 1750
yllindan SO!1 ra yazuan tum esener sOzii edilen
besrec, bozuk bir kulaga sahip, sacece klavye k~k partisyonlar halinda, ya Eulenburg'un
catabuen ve dogay a armor»acrsmdan aykmllgl yay,mlannda ya da son elli yllda pazara girmii?
kamttanan, ,.ok yan ll~ brr diJ~ijrn:eYl, yani on alan , "Philarmonia ve Boosey & Hawkes" gibi
oktavm 12 esu yanm perde ye bOIunmesini be- rakip tlrrnatann yaylm lan nda ucuz bir iicretle
nrmseyen bir besl ecidir. Biraz zevk sahibi olan ahnabilir. Bu tor partisyonla r miizikten alman
herhaog i bir kii?l . birinci kernernn ikil'lCi ve anmcr zevki bir hayliarttlrsbi lmekled ir. Oda miiziginin
orkestra muziginden da na kolay ,zlend,gini
ol~iJlerde, bu kadar ilid sesier r,:almasma nas,1
batmama
kta l ayda veonr.
izin verir1 Bested bunu eaten k'!ilOln utanmaSI
i9n mi, yoksa dlnleyicilerinden binnin "Delane
oldu!" diye baglrmaSI it;:in mi yapml!illr?
Ren k ve Org u
italyan Bested Sarli (1729 • 1802) iste Mo17. ve 18. partisyon ahnntan, Haydn'm
.zert VB onun (15 numarah aill ooaki) bu esen 1800'lerde besteledigi son Op. 77 2 numarah
~in bOy~ yazrycrcu. Herhalde , Once Do m ajo r
Fa maj6f dOrtliisunden allnm 1i?lIr. ( 17. allindaki)
dOrtliinun nctatanru ahp,
arkada~tanyla
Aglf lema. once keman ve viyolonselin girii?iyle
i;almaya r,:alllirn lill ar, sonra da giri!i bOlumurn:le bastae. Burada karsumza <;:Ikan uyumlu ve
ikide bir durarak partilerin yanl l:i bas,kl,gml giizel etki, partilarin ses reng i ve arahklanmn
dQ!iunmu!i1erdi. Ashnda, 0 giinlerde diizeltmeler birbirlerine
mOmkun
oldugunca
yakm
d,kkatli yap,'mad'g,ndan, bezr b6lii mlerde olmaSlndan kaynaklanlr. Haydn. iki partili
ger<;:ekten de bu tur hatalar olabHiyordu. mii zigi beklenilenden daha uzun tutar ve bu
DOrtliinun certeycou satm ahnamad lgmdan yiizden de 14 . ol<;:udeki dcrt pa rtiye ge<;:i!i, mu·
dolay " Sarti be lki de elifldekl partilerden ya- cizevi bir etki yaratrr. scou rs doQru, r oans
rartanarak dog rusunu yazmaya <;:a h!im '!ih , Ken· degillikliklerine eesueo«. YiiriiyiJ !? bir liir
dince, bu "yanh!i" notalann es uru anlamaya mndo'yu arcmr, aneak eeu ternan," her geri
<;:ah!i '~u , ama bu cabaran scoucsuz eennce
gelii?l bir liir varvasyon izlenimi verir. Tema, her
<;:ok smirlenm'!iti.
zaman aym orta ses b6lgesine yeria!?t,ril,r; egar
Haydn, Moza rt. Beethoven, ve SchUbert'in bOyJe ~ap'lma zsa, tema, kemanln inca sesiyle
zeroanooe oda miizigi partisyonlan bOWn ole- guzelligin i kaybeder. Birinci kernan konturpuam
rak bulunmazd ,. Bu ek siklikten OOIayl da halalar orer keo. ilk te krar ikind kemana verilm i!ilir ( 18
hioybir zaman kontrol edilemiyordu va miizigin numarah allnl'.) VfYOlonsel He <;:allOO,g,OOan
kendisi bir bOWn halinde h,<;: gOrUlemiyordu. OOIay" bundan somaki le krar daha farkll bir
Kernan sonatlan ile piyano triolan bile larkh par- renktedir (19 numarah allnll.)
tiler halinde bas,hyordu. Gunii muz piyanistleri,
Finalde, biriflCi keman tekrar tamay, eJe
her zaman il,:in ekslksiz parti syonlarta rahal ltga. ge<;:irir, aneak dOrt partinin olui?turdugu armoni
kavu!im u~ lard,r . Art lk bir yayh <;:alg llar partisi, plbu~ada daha zengindir.
yano partisin in hemen altlnda g6 nJtebilir, aneak
Bu d6rtlii, bir de senkoplarla dolu coi?kulu bir
bu uygulama daha an-cak 19. yuzy,hn or·
"sct1e
rzo"ya sahiptir. (Presto oldugunubetalamldan ltibaren ba!ilam'!ihr. Beethoven'ln
"Kreutzer" keman sonallnl. ya cia "Archdike" lri· lirtmeslne ragmen, Haydn bu b61umu "menUel"
06unu her kim <;:a ld,ysa, yayl, <;:aIIl'lan n neler diye adland,rm'~tl r.) Beethoven" nkileri and 'ran
yapllgm, ya da yapacaklann, hi<;: goramemi!itir, bu anerjik ve espirili dOrtlli, bu 6zeiliklerioden
dolayl 11. ahnMa gOsterdigimiz Haydn',"
bunu aneak kulag,yla sezebitmi!?t,r.
menuer inden oIduk<;:a lark.!ld 'r.
19. yiizy,hn ortalan nda, Heckeri n Manheim
lirmas' klasik oda miizi{jinin kii <;:iik parlisyonlannl basmaya ba!ilad,. (0 _9iinJerde
bugOn oIdukJarmdan dana kii,.ukle rdl.) Ancak
KA YNA K:
Payne'in 1886 y,hnda <;: ,kannaya balllad'g '
IJCUZ. kii,.u k parllsyonlar <;:ok daha pOpUler va
Fiske, Roger. Cham ber Mu s'c. BBC Radio
dana kapsamh va geni!? bir miizik alanma yer & PublicatiOtls.
veriyordu. 18B2 y,hnda Payne, 212 ba~lktan
oIui?8n basklsm" codan soma bunlan lirmas,flda geni!iletecek olan l eipzig'ten Emsl Eu-
Kua rtet Pa rtis yonhm
"Tan'd'9,m va lammak da islemedigim bir
,
18
Beethoven'on Yayll oCalg. DortlUleri
• cevtren : Deniz ERTAN
Beethoven'ln onyadi yayh oralg ,lar 00 r110OO
vardn ve dii;/er esenen gibi bunlar da erkeo. orte ve oIgunluk d6nemlerine gOre aynhr. Beethoven, Mozart gibi bir "h8rika ~k· olmaml~tl ve
mi:lziDinin ~killenmasini sa\'jlayan en OOOmli
derslarini aneak 23 yai?lnda Viyana'ya yer1e~­
ti~jnde (Haydn'clan) alml~l. Ilk enem li ."alli?maIan olan Op. 1 piyano triolaflm yaymladlg lnda
lse 25 ya!;ilndaydl. Haycn'la olan censmeien.
bOyOk bir cresmkta huzursuz bir ortam ~inde
ge«iyordu. Dogu~an est ruhlu oren seeecven'm , <!aha sonralan Haydn'ln hi<; lehine biri?ey
si:lyledigi duyulmamli?llr. Ogretmenmi h~ bir za·
man taklit ermemesme karsm, tematanra nasrl
galii?tirecegini. mcoasr geCmii? bir menuel yazma k yerine modem bir scherzoyu nesu yazecaglnl , katlamalarla ezgileri nasrl renklefldireb ileceQini, ve slfadl~1 ternan bir bOlumden di{Jerine
ve bOlOmlerin il;inde SlrasllA a nasd kul lamlacaglm hap Haydn'dan O{lranmi~tir. Anca k kend isi
her aaman Mozart'lfl muzigini Hayd n'lflkine ter-
ein etm~~r,
.
180 1'de eeeusn cc. 18'de ki ajn dOrtlii, Beethovemn erken dOnem ine arttir. So dOrtliiler .
ruh hali ecrsmdan bir ha yti fark htlk gOsteri r. Fa
major tonundaki 1 numarah dOrtlii aralannda en
etkileyici ve engin oIanldlf ; Beethoven da bOyle
~ndui)J it;:in, bu dOrttuy ii en ba~ koymul/tur.
Partisyonlann kolalAl kla tamen edilemedigi 0
gunlerde bir yaYlmn ba~nsl , dogal olarak ilk
t;:ahnan bOliim bi rinci bOliim oIdugu it;:i n, insanlann ilk bOlOm it;:in ne du~iinduklerine ba ghyd l.
ilk yiiriiyU~ Beethoven'ln diyalekfik yeteneQini
gOstermektedi r ki, bu onun tek ol,..:lliik bir temay! ilgi uyadlran bir lartl'imaya dOOii'ifiirme yeter.egktir, Aglr bOlumde, t;:Ok trajik olan "Rom eo
VEl Julief"deki Oliim sahnesinden esin lenm i\,itir;
bundan soma ge len bOlOm • her ne kadar Si bomel, 6. dOrtfiideki ~l/lrtlCI senkopiar kadar m0dem oImasa da • atllgan ve modem bir scherzo'dur. Beethoven meniietleri ender olarak tercih etmi\,i~r. Kendisi genellikle, 5 numarah dOrtIUde g6rebilecegimiz gibi, Frans lz De vrim i
Oncesinin zerafetini, yenktan ale ah r, Amat6r
dinleyici ler il;in verebilacagimiz en kola y Omek,
ktl'ikusuz Do minOr tonundaki 4 numarah dOrtliisUdii r. Belirg in yiiriiyii'iler h ey ecanh ve ate'ilidir.
Yo{lun ve yavas oran bir bOlOmde kontrastlann
eksikligl duyul ur. Beethoven da bu nu n ye rine 1.
Setfonisindeki gibi etkileyici zant bir lOgato
yazrmstrr. Anca k bu t;:ah'imaslfll hem Andante
hem de scherzo olarak belirtmesi oIdukt;:a ganpur. 0 zaman O<;:iincO bOIiim asnooa bir menu'
et olmahydl, aneak k lyamet kopanrcasma hl zlanarak sene ermesi bakrmmdan, oldukt;:a gariptir. Sol major (Op. 18) 2 numaralt dortlQ rse
bu a~1 dOrtlQ it;:inde en zarif va ince olarudtr.
Beetbcven'm en tanmrms orta dOnem dortlOleri , l 808'de Kont Rasumovsky'ye ithaf e ttigi
(Op . 59) Qt;: dMliisUdii r; bunlann ilki ve ikincisinde Kentun m illiyeti on uruna RIlS ha lk ez gileri
kullanllm l'ill r, 1, DOrtlQ yine Fa Major tonundadir ve yine en geni'i va engin o tamdrr. GozO
yiikseklarde vs ke'id t;:i oimeeme kar'ilfl, bu eser
aeeecven'm en az diger dMIOleri kadar cesanhdlr. Ilk bOlQm buyrukt;:u bir serbestlik 't;:inde
ge li\,iirken. sonal formunda ve mu zip espri ile
Werther melankolisi ara Slnd a gidip gelen , gOrUlmenus bir sch erzo ortaya t;:lklverir. Son derece
lirik olan aglr b61Qm viyoloo sal Ozerinde yo{lunla'ilr va Haydn 'lfl Op. 77, 2 num arall dOrtlOsOnde oId ugu gibi Beethoven, iki perull ile dOft par·
tili b6l 0mler araslfldaki kontra stl ku Uanarak en
giizet ezgilerclen binnl yaratlr. Bu b6lQm , ciddi
blr ruh halinin egemen oIdugu Rus e zgisine dayanan bir finali getirir, M i min or ' Rasum ovsky"
dOrtlOsO, btl 0<;: dOrtlQ it;:inde haln1anmasl en zor
olan (ama ka ~lhg lnl da faziaslyia veren bir)
eserdir, Do majOr dOrtIOsQ iss en dl~dOnOk
olanld, r va finsl fUg dayam lmaz bir ene rji Ue
yOklOdllr. Beethoven'm diger orta don em d6rt1Qlari bi rbi~arinden ayn olara k yaymlanml!iltl r va
bUyOk bir ola sl hkla bUl'llar , ilk kez herkes laraflnd an 58ygl gOrmO, dOrtliilerdir . Opus 7 4 "A rp"
dOrtiOSO. oIdu kt;:a sakln va ola ysl z iken, Fa mi nOr (18 10) Op .95 dortlQSO U$taca ve mOkam
meldir. Mende lssoh n's go re bu d6rtlii, Br
ethoven 'm tom esede ri It;:jnde Beethoven'a
.
--------~-----------------
cldugu en o;:ok belli cl an ve onu n stilini en iyi
temsil eden dOrtliidiir. Beethoven bu eserlerinde , ilk c eta kisa 'Ie OzlO olmay' ama<;:lar ve yirmi
dakika 'litinde blze y'gmla r;;ey uete.
aeetncvemn Son DOnem dOt110leri hasta , tamamen sag" oldugu ve kendisine hi<;: bir yaran
oimayen yegeni Kafl 'litin sOrekli ercrse duydugu, 1824 ile 1826 y,lIa" arasm oe ya zurmstrr.
Bunlar, duygu ve diir;;unce lerin en yogun oldug u
ve lit3lrnmas' en zor olan eserlerdir. Beethoven'la ayrn d6nemde yar;;am 'r;; oren beetecuer
bu eserleri anrevamam.stn. Onda n Once hio;;bir
bes ted , loplumun miizigi anlama gOeunii boylesine bir kena ra itmemir;;lir. Bu eserier ar;;agllia,
bestelenme seasma gOre ete atmaceknr. Mi bemol majOr (Op. 127; dart oolOmlii) ue La MinOr
(Op. 132 ; ce s ooliimlli) dOrtlOleri ag,r ooliimler
i<;:erir. MI bemol maj or comceo. dinleyiciyi ir,;ten
duygularla saran yOriiyOr;;lerie doIu genir;; bir var vasyonlar demelidir. La min6f dOrtliinOn ag"
bO/OmO ~in Beethoven. ' Haslahg lmm ~ i 'a Bulmas, i<;:in Tanri ya Kutsal $Okran $ ark,s ," demir;;tir; uzunlugu, olagand lr;; ' ag'r1,gt ve ona ozgu
yogun lugu, bu eseen dinlenmesini haz, r1 lks' z
bir dinleyici i<;:in zortasunr. BaZI yiirOyO~e r ercek
'Ie roma ntik else ce. bu di:irtiO zorlugu yOzunden ele ahnacak son oo rtlule rdendir. 0 gunlerde. bu eseri n ilk lemas, Beethoven'm en bOyOk
tUlkusu olmui?lu. Bu lemayl neredeyse hi<;:
degir;;lirilmemir;; i?e kliyle , Op. 133 "Gros'>e
Fug'un iki diir;;uncesinden bin clarak kullanl rken,
aS11 haliyle de Op. 130 Si Bemol majOr dOrtIiin On finalinde kullanmlr;;hr. Anca k bu final 0
kadar zordu ki, yay'n<:llar Beel hoven'" buna
daha bas it 'Ie mutJu bir linalle degir;;lirmesi ~in
ikna atmir;;li; bOylece bu temay, sadece Buyuk
Fug korumur;;tur. si bem ol major dOrtlusC! her tOr
renktaki ruh hellerini yans llan, altl oolOmOOn
olur;;an bir OOstand". ancak yedi b<:IlOmden olu·
r;;an Op. 131 Do mino r dOrtIOsO bi<;:im a<;:lsmdan
daha mOkemme l 'Ie 6zg0ndOr. Sonal bi<;:imi ne
saOOce son ool Omde rasflanlr; birincisi ise dinleyicide ag,r 'Ie sakin bir hayranhk uyandlrl r.
Anca k, d'r;;amlan larl(h gCirOnan bu bO/umler birbirlerine le masal <>larak bOyuk bir uslallkla bagIidl l, Bu eser, onun son dOrtluleri i<;:incle en az
geleneksel olanld lr; dinleyici bu eserin y(iceligini hemen hisseder (bu yOzden ba~ang'r,;la
bu dMlunun lit3hnmas, o;:ok uygundur.) Bu dOrt
dOrtlunun hepsi de k'rk ila klrkbar;; dakika ara·
slrlda bi r sOrede lit3lln". bu yiizden Haydn veya
Mozart'on herhan gi bir oortl Osunden o;:ok daha uzun surer.
Beethoven , bu beslecileri izleye rek diger
dOrt10lerin yaros, kadar suren Cp. 135 Fa majO r
dOrtlUsunu yirmiber;; dakikadan az sOrede lit311-
nacak '?O kilde bestelenmir;;tir. So come yUzeytie
nesen, hatta gelenekselcidir, ancak eser daha
yakmdan incelendiginde, en az digerleri kadar
antasurnasr nee 'Ie bOyOleyid oldugu gOrulur.
Beethoven oortlOlerini hep bar;;ladl g, londa bil irir. Oaha erken dOneme art dOrtlulerinden en
genir;; ve lera h clar aen Fa major tcnuodadtr. ve
ve ozlO dOrtlOler olarak kala bunlar en
ca knr. Her nesnse, bu ir,;ten ve oenn bjr tender
ve r ena sunulan c rkesua mOzigi ir,;in pek uygun
sayumaz ken. evcek i oce tca sohbetler i<;:i n idea l
olmur;;tur.
«se
Op.1 35 Fa Maj or D6rtiO sO (18 26)
Klsahg, sayesmde Fa majOr dOrtiOsO, uzennde fart'r;;mak i<;:in Beethoven'm son dOnem ocrtliileri ereerroe en uygun ve kolay olamd lr. Beethoven bOyOk hir oIaslhkla. daha once bOyiik
emekrene yazmrs olduQu dOrtlOlerde n soma bu
oortlOyO. bir rahaflama iirOnO olarak gCirmOr;;Iiir.
Ar,;,k~ g6riilebilecegi gibi. bu dOrtfO aretannda
en <;:ok kon usma diline sahlp oIanldlr. D6rt bOlO·
men ilki. yalg lc,larm gOlOmse meleri ve birbirle·
riyre iyi anlar;;abilmeleri ir,;in, birinci keman ile viyolanm bas it, krsa s<>zleriyle baslar. (DOrdOncO
ol<;:On un sonunda) belir siz bir tartrs manm parcaIan ol urtulur 'Ie d6rt <;:a lgl mOzi{le iyice yerler;;ir;
Beethoven lekrarda herr;;eyi kesinler;;firir. Hafil
aiayc, bi r bilgelikle, bi ~iktelige oklavh le mayla
onun<:u ol<;:Ode ular;;lhr.
20 numarah ahntl, bu bOlOmun giri ~in i gas.
le rmekledir. 8l raz Once s<>zOnO eltigimiz onu ncu ~Oda ki oktavll temanln , beklanenden daha
lazla dOl?iin..:e doQurdugunu gOrdOgOmuz yir·
mibir numarali ahnl 'da ise bu bOlOmun gelil1imini g6rme kteyiz. Bu yeni dOl?iincelerin do{ju~u,
viyolan ,n bir 'Ie ikind ol<;:Olerdeki eumleci{li va
de (ahnt,da gOrii lmeyen) ikinci dOr;;unceden ani
arpejli <;:'k'r;; 'Ie yO kselmelerle ilgilidir. 22. ahnl',
20. alintm on 4· 14 aras ,ndaki ol<;:Oleriyle uyuml u
oldug u le krar k,Smlnl gOstermekle dir. Par<;:alar
halindeki cli mlecikler, oktavll, ak lp giden ta'
malara do nur;;u r; daha sonra Beelhoven, 109.
ol<;:Ode 10. ol<;:OOOki oktavh lemay, bir dizi ar·
pej le deQir;;tirerek, bunu viyolanl n birinci 01<;:0,
sOndeki cOmledgi ile gel ir;;lirir. TUm bunlar ,
bOlOmun oldugundan daha kumaz 'Ie akllc, duyulmas ln, saglar; 'Ie ashnda bunda n Once hi<;:
gCiriilm em i~. alayc, bir mizah i<;:erir.
I
•
20
(Beethoven'ln bu ba~hg l kullanmas lna karikinci Mill in b ir scherzo VB l rioc!ur, ve bu
bOWrnden lyi bir ennn yapabilmem iz ~n
ge"j~ler lazla htzhdtr. Bu bOlOm kasten gaMp
yaz l lml~t l r ve cahnmasl cia oldukca gLII, tiir. Arkada ~ 1 l eul geb ~jn koma parhJari yaza n Mozart, bazen sakayla "imkanslz· gB'Yi!i1er yazardt.
~In)
Belkl Beethoven da, bu scherzoda
Schup-
panzigh D6rt lOsilne cmrtrn calmamalan ~i n
eevoe n okuyo rdu. Buradaki bazt garip efekller,
ya kemanlan n, ya cia viyola ve viyctanse lin, ya
da ik,i grubu n cia ayrn anda 9<lldl klan oklav katlamalardan kayneklanmaktacrr. Birinci keman
yukanda " llglnea dans ederken ikinei kernan, vtyola ve viyolonselin ayr u0lt;CryiJ ~I O oktavlarla
surekli tekra rlay rp durduklan, elli ~Ilik OnlU
bir ge9 ~ varer. Haydn bun u g6rse ydr, herhalde
~~lrlP kahrdl.
'
A{w bOlumii gOsteren 23. ahntr son derl~ce
cidlf bir nava tasrr. Belirtilmesine kersm . as llrtda bu bOlOm bir l ema ve Ozefine dort vervasvoooe n otusur. ancek btl <{ok a<; lk ve belirg in
de~ lldir. v ent tonu suna n Iki gi fl~ ol<;OsOnden
soma, on ol<;OIOk bi r lema kahn lellenn kasvenl
gin~iyle baslar ve bir olo;onOn 0<; kez ~hn­
maslyla ( 1. kema n • vi yolonsel· 1. keman taraImdan) son bu lur. Birinci varvasyon , l azla gOze
<;arpmayan bir ~ kHde on O<;Oneu 61<;OOe ba$lar
ve burada kahn seslere rasllanmaz; mOzik bu·
raca adeta havalanara k u<;ar. "Piu Lento" olarak
geslenlen ikinci yervasyon, minOr londaki lemadan uzaklaw. lJ«ineu vervasyonlda ("Tempo"
1, burada goslenlmem ij?lir) aym tema hiy
deg~tinlmedefl oIdu.!lu glbi viyolonsel taratm,
dan ceeur. D6rdiirlQ,l varvasyonda (43. 610;0) viyolonselin aS11 parti sinin bir krsrm koru nurken
armonik, cozen ~ inca cercatara bOlOnOr.
24 , Almlldakl Final bOl CimOne. "l or <;6z010~"
ba~1I61 venlmi~lir va Beethoven bu b/IIOmde
<;a!gllafln sohbel almesini 0 kadar co k islami~tir
ki, ozlil sozler de yazm l~llr. Bu dOrtlOyii <;alan
ilk mc zreyenie r, bu basil soru ve yaOl h anlaml~
ve bundan ~Ie nml~ olmehdlr. Beethoven bu
sdzleri yazarken dinleyicilerden co k onian dO·
~iinmil~lilr. Agl r giri~te oktav catan viyola ve vi·
yolonsel, sahle bjr ciddiyat ve Mahler'1 a r umsatan bol ncensa soruyu soranar. "Allegro"
bOlOmOnde kemanlar okta viar ve es pnll bir dille
btl SONye yanu vanr; bu arada viyola ve viycIoosel partlleri cia oktavdu, 17. ve 18 . ol<;ii lerde
galan lall l ve sakin COrnie mOzigi «eeer. 25 .
61r,:Ode iss mOz ik (Do diyez minor dbrtlOsOndeki
Fugde oIdugu gibl) kanona d6f1il~iir, da ha son ra da (53. ol<;iide) ikinci dii~iincenin a~liQi halina
gelan, viyolonselln bUyOleyici bir ezgl yi be~l·
llgl basil bir arpejla <;OzfIliir. Beethoven'm buna
ne kade r halil blr e~lik yazml~ olduguna dikkat
ed< niz. Senat lormundaki bOl il m, l ekrardan
"
hemen Once "Onemli" soruya geri con er. Bu
tartrsma cidd i boyutlar a u la~llg l nda . bi risi hemen ' Ol malll" dive haykmrcasma muz i\'li keser:
6meg in 23. ve 68. ol'fOlerdeki ikind kemanla,
31. ve 72. ol\tulerde b,nncl kemanln yapllg' gibi.
seemcvemn bu sctusu iizerinde uzun uzun
dii!1iin mek pek bi r i~e yaramayabilir, arne bu
hata da olmaz. biiyilk bir ola sthkla btl ecru , buyO k Si bemol dOrtlusiinun p a reala nm OdiirNt almak isleyen Ignaz Dembscher jle ilgilidir; bu
eserin jlk provess -e kat,lmad,gl i9n Beethoven
ooa ounian vermeyi reddetmi~~ . Dembscher
de, ' Olmall ml? " dlye sormus. Beethoven da
kendinoon mamn un bir :;;ekilde, ' Olmah" diVe
yaMlam l~tl f. Kahramanla nnm ciddiyelsi z ola bilocegmi kabul etmek rsteyen arWtla'ill Almanlar, bu sorunun fel selesi olma s.ru terc ih elm i;;lerdir, anca k kend illeri bu dOrtlOyO dinlememi~­
lenflr.
Sesle ndiren ler
Ilk preteaycnel yayh r,;alg llar dortlusunun , Vi·
yana'da 19naz Schuppan zigh (1776 . 1830)
tarafmdan, henOZ ana i\! ya!? ,ndayken kurulduou
sarulrnaktadrr. BugOn bize, 0 gunlerde d<lrilo
mOziginin ge~lerin muzigi oldugunu anlama k
gUi,; ge lebilir. Bu miizik tii ru, 0 giinlerde insan farm severek sarlld ,klan , mace racr, yeni bir aklm d,. 1792 y lhnda yirmi ya!?mda olan ve karlsl
piyano r,;alan gen,,: Prens Karl Lichn ow sky,
Schupparlzigh'e ve diger u<;: gence her hafta
C uma sa bahlan d<lrtlu <;:a lma lan l<;:in para ver·
meye ba~laml!?tl. Bazen Schuppa nzigh ve viyolonselCl sl Anton Kraft ev sah,pleriyle beraber
tnolan da <;:alardl. 0 yUZyllm sonla rlna dog ru
Haydn'm son dOrtliile riyle, Bee thoven'ln ilk d<lnem d<lnlii lerini Prens in evinde r,;alar , eserl erin
ayrmt,lan uzerinde bas lm oncesi bazl ooerller·
de bulunu rlardl. (Beethoven, parasl z oldugu
bazl ayl arda Prens'te kahrdl. Kendisi 'Pateti k'
Sonallm on a ithat etmi!?tir.) Yirmili ya!?larmda 0Imasma kar!? lnBeethove n, tUm dOnlii <;:a l\l,c ,lar
ve ev sah iplennden dah a ya!?hydl. Butun bu
mii zikseverler, bu ~kunlu k r,;agmm ooeml i bir
par,,:aSlyd ,.
Profesyonel ada milzigi kooserleri, zeki aris10ktatlarln evlerinde konUklanna r,;almalan i<;:in
Schuppanzigh
DonhJsunu
kiralamalanndan
sonra, Viyana salonlannda dogmu~tur. Schuppanzigh bu i!?i, Beethoven'm son Ylllannda bile
yapmaya dev am elmi~ti r. Schuppanzigh dokuzuncu sen toninin ilk seslendirili!?inde OfkeslraYI y6netmi!? ve ~k zor bir fug i<;:eren buyUk Sibemol dortliisunii ilk seslend,renler arasmda yer alm l!?trr. Bu mOzisyen, col} ku ve hayran.hk dolu iyl bir mOzik zevkine sahiptl.
Ilk kez blr yayh <;:alg,lar don!usOnun tura <;:Ikmasl, Brunswlck 'ii (y. n. Almanya'nm kuzeyinde
bir kent) bi r orkestra !iShnin dOrt OfIlu, Muller
ka rd~ler tarahndan ger<;;eklel}mil?li r. Bu kar·
del?ler 1830'lu Yillarda konserler veme ye
..
bal?lad rla r. Da ha son ralarr Joseph Joachim a·
cmda bir maasven. r,;ah!?ma larm, surdururken
dOrtlu kc nserr ee de veriyord u. Ancak bunu n gibi
konserlere 19. yUzyllda pek s ,k rasfla nmazdl .
a ece rtuer en geneflikle Mendelssohn. Mozart.
Haydo'm son, Beeltloven'm erlmn cenem ese rlen ve bezen de Spohr'un eserleri nden ciusurduo Biryok mOzisyen, Beethove n'm son dOnem
dOrtlulerine calmmaz ve seyirciler i9n anla~ll·
maSI g~ bulurdu; bu esener amator topluluk·
tann kapasiteleri nin kesinltkle otesindeyd ,. Vlktorya D60eminde ya:;;aml~ olan bir mOz isyen
i?Oyle dem il}1ir; ' Gross Fug Ozerinde tartrsernayrz. o;OnkO btl eser hi<;: r,;allnmamaktadll." Bunun
vamroe. ba ska konserler de verilmekt eydl. Be eecvemn sco co nem dOrtrOleri, Balakirev ve
tanmrms ogrencileri taralmdan Rusya'da ince·
len ip, <;:ah!?lyordu . Bir keresmde Borodi n isterreden, ilk d<lrtlusilrlilrl gin!? bOI umimu 0 kada r ~k
eeeucven'm S, bornel majo r dOrtliisOnun final
b6lumOne benzelti ki, bu benze rlik an!a!?lld lg rn·
da yapabile<:egi en iyi ~yin ou esen ' aeeecverrm bir ternasr uzeme' diye belirtmek oldugunu emeor. Bartok rae 3. piyano kono;:e rtosunun agrr b6liimOnu besle lerken " Beethovee'm La minor dortlOsiiniin vavas b61iimOnO bilere k kendisJ ne model ola rak ann. Insaraar sonuna kadar pek tanlml yOrlar. 1930'lu y illarda,
Lener Dorllu su ve digerle ri onun liim dOrtlii lerini
(17 lane) <;:almaya ba~ladl l ar. BugOn Beethoven'ln son donem dOrtl lJlerini. onun en zor eser ·
leri ola rak gormiiyoruz ve bu eserler din!eyicile re, Op. 18 dOrtlil grubundan daha <;:ok zevk
ve rmektedi r, Bu dortllJler ger,,:eklen de digerle·
nnden daha ba~n l ld l r .
Bilindigi gibi Barak doneminde , kemanCllar
muz iklerini kendileri siislerdi. Joach im'in (Kendi lSi ondo kuzuncu yOzyllm en buyOk kema n
vlrti6 zlerinden biriydi) Beelho ven'ln ag lr bOlOm·
lerini susiemeier ekleyere k <;:alml!? olm asl, bugun bizi rahatSlz edebilir; bunun i<;:i n Joach im'in
verecegl a<;:l klama, ku!?kusuz kemanCllar ln her
zama n verd ikleri maze rel ile aym oIaca kll, Bu- ·
gun, Handel'in ope rala rlna yapllchg l gib!, Beelhoven'ln dOrtlOlerini silslemelerl e 98lma madasmln gelm esinden endi!i& duyabilinz.
Trio, Kentet , Sestet ve Okt et ler
Yayll <;;alg,lardan oIu~n triolar , doytJrucu bir
grup izlenimini verememektedir. Bunun nedenleri, yayh <;:algi dOrtliilerinde ki konlrast etkisi yaralma olan aklannm trioda daha az olmaSI ve a rmoni k zenginliginin u<;: ses lie Slnlrtl ol maslhdr..
Mozart'ln Mi bemol rTl"ljor (K, 563) Dive rmentosuile Baetl1oven'ln 0<;:10 Cp. 9 yayh r,;al;ll lrio
se~, bu zOrlukla n goslermek a<;:lslndan ryi bir
orne ktir. Bee thov en'ln Do minOr Iriosu Ozenikle
~k ba~nh r. En bUyiik Romanli k beslecilerinin
his: biri bu miiziksel bi<;:imlerte lazla ilgilenmem,!?"r, anca k yirm inci l'uzyl lda Schoenbe rg , We·
bem ve Hindemith gibi bes tedlerin ortaya
Itlkardlgl OrnekJerle bi~ me bir oonu!j' oImu!i'l ur.
lid kernan, iki viyola ve blf viyolonsalden oIu-
'iB-" yayli ltalgllar kenteti yazmak, buaz daha kofayd ,r. Ashnda kentet, iyi bir miizik yaratmak
iyIn lor bir b~mmi!i' gibi gOOiniir ve Elgar 0
g{inlerde daha l azla kenta! ~labilecek lopluluk
oIsaydl,
ku~kusuz
bogC/o elimizde bu
bi~mde
yazllmlii da ha tazla Ornek olu rdu. Mozart'ln son
~l lIafinda yazm,!i' oldu!iu yayh ~Ig i kentelleri,
Oyle sine (islLin ve bai?<lnhd 'f ki, onun Sol minOr
(K. 5 16) kenletini, Mozart'ln en bOyOk ode moziQi eseri oIarak kabul eoenier vard,r. Bu kada r
usWn seviyede olmasa da , Dvora k (Amerikan
stilinde yazdlgl clboemde) ve Beerrcven'm birer, Brahms'ln lse iki oyoII ba ~f1 h kentetleri bu-
lunmak lad 'f. 17801i ve 90'11 y,llarda. Madrid'ie
ya~yan Boccherini de kU¢ik boyutlarda bir vi·
yolanseli d6 rtlii ~Igl larlna ekleyere k bir t;Ok
kental yazml!i'hr. Bu eeener daha bOyOil ilg; ve
On heketmektedtr. Schubert'in yazml\> old!K,}u
tek kentetin de ek 98-lgls 1 vlyolonseldir: kendlsi
bu kenteti yasammm son ylllinda bestele mts ve
bu kentet en biiyUk esenerinin arasma girm ey i
eesenmsn.
Brahms'rn vaznus oldugu (iki keman, iki viyola VB iki viyolonseldan olu~n) iki eesen su rekli
ilgi vya ndrran eeener ereemoec«, anca k Mendelssohn'un heniiz onaltl ya\>8ndayl<.en yazdl!)1
\>8\>1 1111;1 (iki 'farl s:alg1lar dOrtlusimden oll/\>8n)
oktati (sekizhsi dil)e ' benze r formla rdan daha
da ileriye gitmeyi ba~rm l ~tlr.
KAY NAK:
Fiske, Roger, Ch amber Mu sic. s se Radi o
& Publications.
..
22
h oO
..
"."n'"
•
, ,,.,, il l•
24
0 ••••
....M..., .•., ..,.'
.'
.•• ........ . ,
..l.t
I
"
I
"
TANGO, GERc;EKLERiN MASALI
• Miifil Semih BAYLA N
Basilldao ~ urtumall, n dog.mluQu rea ksiyon
Tango. 1910'1arda. A'l"nbll'in ba~erlli Bueno s
Aires'in
liman
ge nelevlerYl<:len _ bandonoon
molziQi li<io "lamam nonna ~ budur" gibl bir yatg,yavar·
yak,nmalan yarali Ilayvan ~,gl lklan glbl yii kselor. Ar- mak doOru mudur? 8<J mQzigln ne ysz'k ki bugOllicO
jal1lin halk' ac,s,n" Ofkesini , umud\Jnu. teryalla nm, genel k@ ur dii zeyimiZi yanSIII'!)' bit ~k ,
tutl<uIann, . ka"9"lar1m, d,1e get,rdiQi a~ kla n n, tango
Su doQaldlr ki. 12 EylOI dOneminin bask's' WI
diZelerine <IOker. ceecs GarOOl diVe biIinen kara
TRThin anlamSIZ ne iOO!)O belirsiz O!o;Oler ..... dek; 00sa<ylan brilatillli, Ince b'ylkh Anjanbnh ollal,O' kasrp
netim makan'zmas, Once ' Polis Radyosu' ou VII
kavurur... fte Tango, ye~rdlQi du.zenln kuliiifel biardlnda
n ee ' Unka pa n,' denilen mOzlk piyasas,no
rikmini ta~,yall bir duflem. bir kanatJan 'p ucma
000....00. BugOn a !:l'Zlarda doIa~ "Band" a Band,ra
gOsterisi •.
va beni' , "H"I'si senin m,?', OK,! oIdum abi ' vb . gibi
Geow~;miz gOnlerde Yap, Kredi Bankasr 50. Kli'
'jarlolar dUal ederseniz $Urada n buradan der\e!lmi$
rulW; y,Id/lnl.-n U kutJad" BOylesi deQi~ik kOnOrden , melodi k,nnt,lar,n,n sl"'lheiser gUcUyIe reok li duruma
bOyle!;; bir ptellV' bile iZleme oIanaO' verm&Sl , onca gelililip, makamsal ~lI ~e sUslenip, Mlks arz-ta lep
'nsan ,n kap'lan k" arcasl na ¢Ste<iy<l iIgi gOstermeSl, tkmgllsi ,;,,;irode su nulma a'd" _ Bu dO<lllm bir ~i$
az,msanmayacak bir oIaVdJr_ Bli gOsten uzun sUre
dOr>emidir beoce. B<r ..,rp,da ya.zllm'$ met inlerle bon u
bellelde<den sil ~lr.
bir sonu,;. kaloe' b;r sell!ez marak oo$unm"" veya
t~te
be1eklerde n silinmeyocek bu _ ¢Steriyi gOstermek son deroc<l tehlikelid ir,
Onceden
yay,nlanacaO'"'
b,ldiQim
~
llrn
$<mdilik Turk pop<J marak adland ,nlan bu liir
haz,r1,kla" m, yaparak . ge,.enlerde r nr 3'd<! izledim.
~rI"lar pervas,zl'O,n, lemponun va rilmin gelirdiOi
Tango Pasion, lilkemizde kunijr-$Sflat ad"'a a lk'$'o oonueunda, do!)mU$ olan bir Iii. e{j~ i rici
yap 'lan tOrn yanl ' ~I , klann, sorunlaron ve soru lann
zikt.., Dogal clarak e{jJence mliz iOin.... kahyogun o~ b" dOnemde beni ge'ceklerin masal,na mO
ramanlsfI da geni~ killelere sesleneIl< lme karizmas,
gOIurdu.
iI;iode olan insanlard".
Show TVnln "dlzi haber" Iemde' Uluk Giildemlr,
Bli muzlgin bllgunkO kOnur duzeyim iZi g6s1erdi(ji
~I)da~, ayd,n (lilzeteci ola rak Tango Pasion'un
g6stensi lie lIgih bit yorum yapl ' . "Nihayet Nor· bir gel,.ek. Ama yannlara kalacaQI . haMa evrensel
ma-'eVfONZ" ba~la(ll e ~ ,nda sunduQu bu I'QI1Jmunda olO.JQu na SlI sOyIenebilir?
bak ,n r.eler SOyIed,. Aynen veriyorum : "TOrkiye 7O'Ii
OUnyan'n hangi ileri ulkesinde bu mOl.iklen <j;nIeteb,lirsiniz? Tarkan'," ""rk's,yIa birle~tirid bir etsane
y'liarda sekteye lIOrat'lan muz lk rt\Oesansm, ge.
lsim oldIJl/li...... topl umsal bir kahraman oIarnlecegini
cikme~ oIarak 1900', y,lIann baf'nda yal<aladL
70'lerde n 9O'lara deO~ mUZigin kendisl gibj
vurgulayan U1uk Giildemor. biraz la zlaca sorum tulul<.
QOrOnse de asl,nda de?li ~ mliz~ i yapan ka!alard, ." yii k~rwnrvor mli?
t ek kanallr siyah-beyaz TV, lek lider, tek ideoloii·
Miizi(rimiZin birikim inde. KaracaOOlall'da olaca k,
TArde yay,mlar\all halk,n de{lil devlefu mOli(li old u.
Dade E:lendi'de . see ee Aksu'da, Saygon'da, Mi·
Hal<, gilnlilk lBdekt k~lann" argosunu, yafilm
maroQJli'da, Ya""n Tlira'da. Usmanba~'da , Tarkan'da,
b~ir,",ini. a~lann, bu mOzikte bulam,yordu . 70'li
ylflann bqlannda~i degipn rOzgarian . devlet
Birikirnln getirdiQi kunar aozko"';sudur. KU~Or
tal1ll,ndan t,rpanlaocl!. :;;,k,d,m ""rk's, mlizigin de{I~ ,
ej)itiml, el/itim de ej)n""li IuJ"aklan gebrir.
asl'nda TUtkiy9'dek i ideoloj' k de{I~in en ~arp,c ,
Tango , Arjarllin insammn giin<:el ya""mmdan
1I~1. Bize edilQenilgi de{lil &tkenfi9i a~' I'VOf, TOrk ~,km 'f bir mOlik lilrO. Ofadan sana tsalla ~ 'f , momliz;g;nin rftimlen, Iormlan da de!'.li~ "",ayarak
demiZe edi l m~, bugOn ha kA insanl kendine l;ekiyOf,
halk,n muziQinde yer bulabiliyor. Halt da bll'lu zev1<le
IZIeII<en b,ralll n <,Iansls n, gO:zOnOl.u ~Ie bir kal'p
d",hyor ... Dallas" mOl l< Olkenin s,n,rIan' " 8~VOf ve
dald'O,mz vak ~ ~alsn orkestrada yOzy, llar Oncesinden
&Vl"enselle~VOf.
Devlel y,lla"", Tu rk .. mOl~inin
Sd"i>ert mimarlsinl, Aodrige z'in mlizi(j inde du.yo~S'"1 lloleyerek bilmedan ceu lIIdOrdil. Oysa
bugOn 6zgijr kalan TOrk milziOl evrel1se1le~. Sadece
yab ili)/OfslXluz , I~e size kaloc,hk 6meg;,
TOrkiye'de de{lil, bafke coQralyalarda oa one kavu~tu .
Tangosuna sahip ~, km'f Arjanllll'1i, Onu bilimse l
Sadece gao(; pop;ular deOH, alaturka"," eQ" lopla" , oIarak okullarda oklitmu~ . Yetl~tirdlgl kli""klalln hizMuazzez Abaa, Emel Say ,n, Muazzez Ersoy'da 00
mellne SUMlW;,
rilImli muzik kl!fVamna kaltld' , Tarkan, TOrkiye'de ilt
Arjannn'jn tango kOllOrO billere gelenek yaratmal<
kez kw;ak laro . avn' k U ~lirdekl insanlan bi rle~,rdl . AI1'k
muz ik endils tlim lz var. Muzisyenler daha cok para ~in re denli bilincli oImak gere kliliQini b" kez dalla
dOfoXldOrm Uftiir uma nm,
kazanl VOf· OZllOrlOk kalk,nmay, al1'nyor ."
..
MAVi NOTA MuziK VE SANAT OERGiSi
1994 YIU Mu z iK b OULLERi
Derleyen : Sev ilay BAYLAN
PROF. DR. ALI UC;:AN
1941'oe
dogdu.
MQzi k OO""nimine
lvrrz
Ilk09retmen
okulunda
Kamal
Culahllafdan
ka man dersleri alarak
ba~lad"
1956'da
Istanbul
Itl<6{lrelmen okulu
Miizik Seminerine
~i .
Tahir $e.
"", nay
VI!
Zeki
Ek,em
On'On
OO rencisi oklu . 19S9'da Gazi EOitim EnstitiiSli Mii:zik
B610mil'ne girdi. Buray, bilirdikten soma 1962'de AI-
manyay a gOnderildi. Orada Ko.Y1 yii ksek Muzik
Okulu'nda O!jreoim yapt,. 196 5'de yurda dOndil. Aym
yll G EE Muzik BOIOmune al and!. Hacellepe
Universitas; ma ster derece~ni aror. Daria soma ciok·
AHMET SAY
torasiru verdi. 1982'de GEE SOl Om 8a~ kan ,
Yard"nCIS' oldu. 1984'de Muzik EQil imi B6lumo
YardmlC' ~n lliQine geMldi.
Kemancl oIarak ilk konserini 1959'oa Ekrem Zeki
On'On e$liQinde verdi. E. Zuckmaye, ile keman pi.
yano resilalleri eonou Oda mOZiQi ,.a11~lan yeptr.
MOz;k EQil imi gilzel sanalla, eQilimi '1& O!lrel men
yet i~lirm e konula,mda a,a~!mna la r yaptl. <;: e ~i tli
'apo', pt 09' am, yOne'ge, y¢nelmelik '1& tGzuklerin
hazlJ1anmasmde ku' ui I>a~ ka", ya de iiyesi ola,,,k
g6'evle' aid'.
<;:ok say'd a kilap, makale, a ra~l.rma , bildiri 'Ie raper
yay,nlayan A~ u.;an',n Edip GOnay ile blrlikte yazd ,!),
keman e¢rtimine il;$l<in k~ a pla " vard",
Halen Gazi Universitesi Gazi Efjilim Fakullesi Muzik
Egitimi BOlurnU ogrerim ()yesi ola'ak gQrev yapmakla
clan Ali
Uyan'ln
de rgimizde
de
yaz,lan
yaY lmlanmakiadl'.
ma nya'da ba slO-yaylO ogrenimi yapt , (1954 1960). Bu vneroe muzikolojiyle ilgilend i.
1935 'de
TOrkiye'ye dOOdli kten sen-a, BingO/'l in bi rda g
kOyunde lol klor arastumatan yepn t;OCUk ve
ya~l nda
piyano ge n9 ik koroian, ha lk dansla.. toplulukta n kurdu;
~Imaya bastadr.
lUrku, ag,1. mas al va deslanlar derledi (196 0Feroi Slatzer'in 1963 ).
izleni mlerini
edebiyat
alanmda
islegi
ceenre- de{je rlend irdi, OdOlier aid,: T AT OdulO, SeIstanbul Belediye b ahalt in Ali Od OIO , Antalya Film Fes tivaj bdOI O,
KonsefVatuan'oMilliyel Roma n yansmasr, Kitaplan TOrk iye'de,
oe
miizik bir kitabt da Alm an ya'da. yaymland,.
Islanbul'da
dogdu.
Dokuz
I
4
I ,
/I{IrBnimini
surocroc.
mirhan
so~ej,
Alt~
oejle
Verda On ue piyano, Ra~ Abed ue ar-
moni .;allr;;l r. 19SO'de Konservaluar'da n ayflld r:
Istanbul Erkek usesrnt bitirdikte n scn ra AI-
1974 'den som a yen ide n mu zi{je egildi : O(jlu
Faztl Say'm piyan o ve bestecilik cansrraenmn
g6zetim ine kal ,ld,; dM cill lik MOzik Ansiklope<lisinin yaym yOnetmenligini yapn: m uzik
kitaplan hazm acr ve yaymlad,.
"
EFE AKBULUT
~ENAY BA~KAN
19Q Y'llndlo Sa"z'''''
4 Qca k 1975 Tmbzon do(jumlu. Ilk VI!
orta okulu Art·
Yin'de , lise tahslhni
Tmbzoo'da
taITlilmiaClI .
Oaha
soma 199().1 991
OOrelim y,hnda K.
T.U. F EF si Muz'"
EOltJrri 00ki1lU>e
IiJ'I"ClI ... "'len bu
~,
ilmaa
~
-
tlQilol••
Iyi biI moz.
doOdu. l k we orl8oI<uIIJ bura"", An·
kara'\lIo okuOJ
eocm:>si
-..... -
195Tde Amllsya'da
u.--s.,esi
'
Fal<QIle sirdlln
me-
~.
197&«i
aramdll
MaUla ... Kirny.I
EnClo.JstnIj
Kun.rnu
Mali
l1ler DailWi'ntt.
~"
1986'da TRT An-
kalll
RaClyo$u
Col<
Sesi
MUz....
b.u"i"de
}'8Pl1IICIiI0B ~I .
FakOlleai
MilZlk
EQIllmi
QIFdi. &or
~
oor-n
_ a nb<t_
_
_
Gazj
IOasIk Ball rnOZ!Qoron ~ """'nnca ustaIIO'IlI yonmIanyIII kan~ Ton. sanali;:>Iamon laMlldI01
'YorumaAanrroz" ... izleo
i:ri 6 ~r
'''.kaIz
1990-94 'ra$lno», W
k ~ )"l ~ SoIstlef". son iki
)'lldll "'Gel ~"., adIyl11 yitptlOO izIeo ...... de . kIasik
bilb moz;onn IiI8"'<
~
1995 '1'111 baf'ndan bu yaoa Gill
,... wrrTlI$h.
Ha.a
O Zallay Ie
birlikle hazlllad,kllln WI canll olllrak yaylll'.nan
"~ KLaSlk MUZIk" ac:lIl yapl......n dolaY'S1y1e
"GengeIll"'ye biI afire ara-.erdi.
MUIkrytt~ler 61r\iOi, Polilorll k Korolat
caQda~ Ga28 lo:teiler OemeQi Qyvsi.
EIIIi WI Iki ~k
arY"i881.
00;, ••_
Qazj
t9-- . .
~.,.oay~
_ _ "'d. Sa _ , CInar.. Iceman
1985)'1klda mezw'I -60'811._"* g60...... ...-.:k
0";,.,.,,. Fan
ok:tt.9o .......... liI.are _
~
DemotOi ...
BIoI_ E.....-o
.-... _
~
"'d Or. AI
... I<etnan6O'''''''_
1992-98 ~ )'IIII'da _
Oni,al
: Kaz"" I(arlIt>eU Eflolim F................... E(IiIimi ~ _
ok:tt.9o 6{lretim p.
i<.alato:k .. b6lUm
I
..
~.~
1ll93-lM ~ ,.... _
_
~ ~
eo-
00••• '
~
Soaya;
EfjolIm Pt09'." ..
O?- .. _ d a _ a ........ ~.
_
Kazom
60'-_.
~_
EQIiIIoI F_ _
86lUrIoiI ~ G6reo4oIi, 80IUm
TOLAY ILTER SUNAR
TRr_
~.
,
Eo;tim
1989-90 ,......sa Gazj
........ Eo;timi 80UnU
Anklllll
....."""
Er;r;m ~ EfjihrN
olmak. mUd< " , ,'rQe 1Jatan~ ~ ~ ~ ",
NE~'E TARTANoGLU
..
11l81-19S2
~~
g60."'" 1969 }'IlInda
E ~'
8ootl<ao we -.ora
......
"
-- ....--
~. ~
I
..
y..
TOley
po'I:9. '.
- .....-- -.
&.q;;n 17
Y-""'"
8001...-.."
plogo...
..
............
_
yap""" 15
"GIoI
~. _
.
MUa<" •
do .....
_
gUn bit taal
~~
.....lIar
•
I
DIDEM HIZER
Nilil1er, Sezer'! AksiJ , Samantha Fo~ gibi sana19'lan"
ile unlenen minik k,z ~u zaman
da ev ahalisinin OO$ln, davula 9i!Virirdi. BUllun
yamnda eve gelen konuklara hadi bakal,m kl:l:,m,
sOyle de ley:zeler duysun, denilmesi kendini
kamilamas, iQi n vazge<;:ilmez bir
En nihayel
kO«Jk k,vllc ,k k,z Oniversite sora la"na girdi VI! 0
dOnemde Alta n l lsesi Tiyalro koIunda oynad'j)' ' Ah
$u GerlIj'ler" isimli oyun iIe ekipman olafak 6 1FM'e
cavet edildL Konuk oIarak .;:'Id'O' bir program,n
a'd'ndan bir k~ gOn SOfl' a dayanamay'p en
oyoksevdlj)i mikrotona
ve spikar1;ge al uzalmak
amac, ile 61FM'e ba$vurdu. 0 gOnden bu gune
kadar 2 Yl l boyunca 61FM'de o;:al l$,yor. Bu 2 yilm
son 1 y'l l a~klO sii resince de daha sonra acuan
TV61'de necer biiltenleriyla O;:OCUk program~ rlnda
bir kuklay, seslendirerek geno;: lik programlannda.
~'k o1urumlarda vb. programlarda sunuculUk yapll.
Tum bunlar oIurken 1 yll KTO Kimya B6IOmunde
OkUrTlU$ laboraluvartardaki Amollyak kokusuna oayanamayacaQ,m anlay,nca da kapai)' KTO ~ Mi·
man,k B61umu"" alm ,~. V" ~md l sevdij)i b r
bOIumde oImanlO ~ i insanlarla oIman,n lad,n,
Q,kanyer.
ARZU KARA
KURTULU~ CELEBI
1976
'r ra bzoo
doOumlu.
KCr,;\Jklui)Unden
beri elinden m kroIonun di.o$medi!)i,
evlerindeki
mkrofona. el uzalmas,
. CIISSS. .
oIunca
parium
kuIulanndan
sahle
mikrofonlar yaparak
haOOr
bilhenleri
~rk,l a r
sunan,
sOy\eyen bu minik k'VIrc,k k,z en fOk da repertuann l
kaydetmelden ho~amrd'. Ancak ne zaman eveone
aile biiy(jkleri gal"" anne ve babas,mn bu kay'lla "
onlara dinletmesi k~iik k,z, ;;eker pancanna
dOn~urecgk kadar k'za rt,rdl.
lakl~ leri ni ya~,
ursem,
1974 y,llnda E,·
zurum'da doOdum.
Ilkokuiu
Bursa'da
lamam ladJktan'
scnra, crtaokur ve
lise tahsilini do{Ium
yeri
oIan
Er-
zururn'da
rnilmlad'.
ta-
~uklUOundan
ben iOOali pilot 01·
maid.. Ama ailevi
""""M""'"
eu
dolay,
ldealine
Lise
y,lIanfldan
beri
baflayan &lel<lronik merak, onu btl eQ~imin iQin(l
soktu. lise de dah.'1olmak i.lzer" loplam 7 y,l erektronik tahsili aid,. Universne y,nannda kendi yapl' O'
k~k vericil&r ile gevresine FM band lndan yaYlnlar
yapmaya ba$iad,. 0 zamanla' Ozel radyolar yokt u.
Daha soma ,~zel radyola" n aQ, imas, ve yay,lmas, ile
bo~ vakillenni deOfl riendirmek ve cep han;IIj)' kazanmak amac, lie TOkiye'",n .;:e$_~li yerieride Ozel
radyolarda goOr&v aid,. Bir laraltan Universlle lahs ilinl
tamamamaya c1evam ederk&n diOer yandan Trab:{on'da yaYln hayatma devam etti. 93-94 sezonun<la
Universile eo~lmi de aooa erdij)inde kendini temam&n bu ~n iQinde buldu. Halen daha Trabzon
Radyo Aldif'le. Hem vOn8limOO hemde yay 'nda
ald,O' goOrevle rle, ;,ine devam ediyor, Kltap oI<umay,
h~ sevmiyof, feci bir Ansiklopedl okuma tutku$l.l var,
hayvanla" VI! insanla"n iNan olanla" ", QOk seviyol.Bu Ifi dena Ill! kadar yapacaQ ' konllSllna \II!'"
lince, onu haVana Mmaya devam edene kadar bu
Ifi yapacak.
iJII kavUfamadl.
23 ya~IOda VI! Trabzon do{IUmlu. Ilk, oris, lise
iinlversile lahsilini yi..... Trabzonda lamarnlad,.
VI!
!(TO
VI! • FEF. Muzik EQilimi BOliimu mezunu,
Mesle{linl fOk seviyor. Iy; bir OiIrel men olmak Isliyor
VI! olacaQ'na da "'an'yer. Bunun yanlnda 2 y' ldlr
Radyo ve Televizyonda ~h~l ' ve halEm Radyo Ak·
Iifte ya.plmc' ve splkar oIsrak ~I'~yor. (Dergi alinlze
ul~l'O' . gQ.n1erde
Kah ra ma nma ra~
Gazl Or·
laokulu'ro::la mUzik Ollre1meni «afak ~ ,~
baflam" olacak.)
Spikeriill I'\oI;);lerinin ba$'nda geliyor, [l$'r Ilob4leri
ise spor, mozik, resen. hailloyunlan , yUzme ve
lenl$... Aynca Arkeolojiyi, gezml1)'i,liyslroyu v'" operay' ~ seviyor. Halla delde operada $<Inc, olarak
~ ..v almak en bUy(ik hayaltN'inden brio
"
J
KATALiN VE ISTVAN NEMETH
TUrkiye 'ye 1985 ylhnda dave! edllerek gelen
3O'a yakm Macar senatcoen halen gorev yapmakta otan bes-etn sanarecan ikisiydi viyolonsel sanatcrs r Kala lin Nemeth Nyan ve e~i
keman sana lO;: ls l Istvan Nemeth. Ancak
2O,Mart.1995 pazartesr none Eski~hir'de
~rdikleri bir tralik kazaSI sonucu ararruzdan
aynlduar. Vozgat plakal! Fal ih Marka, lenni muayenesi yap llmam l~ bir kamyon ve uykusuz
scrncceu 41 ya~ lnda ki ASlm Oztiirk sabah
8.3O'da
konseeval uardaki
(lQrencHerine
ulal?ffiB.k is!eyen bu ~k deQBrti iki misalir
sanatcnrnza engel oklu. Dnlan en verimli 01duklan bir eonemoe sanat ve miizi k
dOnyas lndan kopardl. Eski~ hif Anadolu
Oniversitesi Devlet Kcnservamanra, Eski~hir
Anadolu GOzel sareuar Uses ini, Nostalji Oda
MOzigi TopluluOunu, en Onemlisi halen Istanbul
Bo(lazitri Universitesi'nde yO k8llk O{jrenimlerini
sOrd Ormekte otan biricik yavrulan Boglarka ve
Adam'l annesiz ve babasrz brraku. Istvan ve
Katalin TOrlliye'de t;:l)k t;:ah~!lla r, Dolu ve y«!un
bir on yll get;:irdiler, Ankara, Eski~ehir, Antalya,
Konya, Kastarnoou, ya nakkale, Isparta, Denteu, Karadeniz Ere{llisi'nde t;:OII basanlr konsorter verouer. Dnla r 1985'de Haceltepe
Oniversi!esi, Ankara Devet KOI1soeval uvarmda
!]breve bestecuer . Daha sco ra
Bilken!
Universi!esi, MOz ik ve Sahne Sanatlan
FakOltesinda gorav yapillar, Bu aracla Ankara
Devlel Opera ve Balesi Orllestraslnda (198889}da t;:ah~l llar. Halta Istvan Kon:;ertmaisler
oIarak t;:a1'~II . Son alII ylldlr Eski~ehi r'de ¢rav
yapmaktayd llar ,
MAvi NOTA
Mu zik v e Sa n a t Dergifri
B ~i nd iOi Ozere Olkemizde kara la~lmaclhOI
tek secenek gibi. BOw n yOkiin naredeyse kara
ula~lmlnda saOland lOI gOnOmOZde, her gOn onlarca insan Irafik canavanrun -kurbanl oIuyor.
TOrl<:iye t;:l)k zor ve t;:Ok az OremOi deOerli insentaruu.
maaleset
verimlerinden
yarartanamadan ehliyelsiz ve kural tammayen
~IOr1e r
ordusunun bekrmeiz
cera-cescr
aratrlanyla ka'll kar;;lya geliriyor. SonUt;: zarrereu OIOm, Bugiine kadar kaybeltiOimiz pek
t;:OII sanattrlya dllYdugumuz OzuntO ve adYI Kalalin ve Istvan'a da dllYmaklay tz. onen enuan
VEl htzmetlen ile ya~tacaglz. Ozellikle mezun
elt ikleri keman va viyolonse l O{jrencileri bugOn
TO rkiyenin t;:e~i!li O{jrel menlerinden ald lklan
enerji VB dinamizm ile onlann b lrakllklan yerden devraldlklan bu gOravi, gelecek ku~klara
daha bii yii k ba~nlarta aktarabilmeleridi rter.
Katalin 54, Istvan 57 yai?mda eeermeean
aynl dl. Pakt;:Ok hizmetlerine ek olarak t;:OCuklar
ve gent;:ler it;:in ·Oda MOzlgl AlbOm O· adl
ertmde bir albOmde sevilen klasik esenen :
Kernan (1101, obua) ikind keman. viyola, viyolOl1SBt (baZI
eserter
piyanolu
00rtI0
bit;:iminde)e Olenle diil enlemii?IBr ve halt a
O{jrend
kcosertenroe
de
uyguamaya
ba~laml~la rd l . Bu eseri n hayata 9Bt;:irilmasi konusunda, bai?la soo gOrav yapl ,klan Eski!}Bhir
Anadolu Oniversitesi, Devlel KonSBf'Val uafi
oImak uzare 10m Ilgilileri yardlma davel edlyor,
bu t;:Ok degarti lki sanaltrl OoOnde saY91, minnalla egiliyor, onlar l rahmetlB anl yorum.
Sa hib,
' Sevilay BA Y1.AN
Gene! V.",. VIlI"'"" . M.SerniIl B,o, YLo.N
V... llieri
lC.pu..l~
1I.a~
Abooe KO~la n
Yu rtd l~1 A
e
YaZl ~ma Adresi
Ede n
Taletax
Istanbul Temsilcisi
Izmir Temsi1clsi
olla l: OiZ'TEK
: Vllhk 500.000. - TL
: 50 OM.
: P. K. 205 ·61004 - TRABZON
; 150.000 .· TL. (KDV dahil)
: (462) 224 2(i 30
: Osman Au ; AKSU
Te l : (21;!) 288 16 60
: Melih GULER
Te l: (0232) 441 30 72 · Fax: 445 25 32 1zMiA
- A. AYDI NILI K
v.......,...;
IlO<enl......
FOlO!r&r,
Dill ;
Fil",.M "n,aj
S..,.. Oon"manlor,
-""""'
: M~ sUMERKAN
:Ali 1.JCA.'l-A/vllco SAY
_Ha... ~
, A)Otl<u:AY
: AIwnel 02ER ~ SAM MI:ll
Abone oderinin, Millit SemihBAYlAN odJna 7.l1986
noIu posra.;d:i hcsabtna yaanJdlktan ."..,.., dergi
adresine biloi ~Imesi l'ice oIun..-,
GOnderiIcn lliinlcrin daktil<> ilo )'OZIlmasI riel 01.......,
Urtlnlet yaynnlansl'" ya)'lmlanrrwln IIl'ri vmlmez.
Basun YerI: ~Guetesi.OfscITesi,leri
1l'L: C(462)32S39OOJ hal) Fax: 3:!.S:l904 lRABZON