entretien avec - Association des Revues Plurielles

Transkript

entretien avec - Association des Revues Plurielles
entretien avec
EMÝ RALÝ YAÐAN
PROPOS RECUEILLIS PAR GÜL ÝLBAY
TRADUIT DU TURC PAR MEHMET BAÐIÞ
lllllllll
“Evvel Zaman Þiirleri” adýný taþýyan
kitabýnýzýn öndeyiþinde “mezar taþlarý
batýya bakan / gezegenine küs bir köyde
doðduðunuzu” söylüyorsunuz. Türkiye’
nin neresine düþer gezegenine küs duran
bu köy?
Doðduðum yerin Türkiye’nin neresine
düþtüðünden çok, dünyanýn neresinde
durduðuyla ilgiliyim. Sadece Avrupa’da deðil,
Kanada’dan Avustralya’ya, nereye giderseniz
gidin Dersim’den yola çýkmýþ birilerine
rastlarsýnýz orada. Bu, köyümün küs durduðu
gezegeniyle kaynaþmasý sayýlabilir mi?.. Ýþaret
ettiðiniz
“Evvel
Zaman
Þiirleri”nde
çocukluðumun coðrafyasýný betimlerken,
kurduðum o uzak mesafe, benim de içinde
bulunduðum bu daðýlýþa, savruluþa iþaret eder.
Doðduðum, büyüdüðüm ve savrulduðum
hayatlarýn toplamý üzerinden kendi kimliðime
bir tarif aradým o kitapta.
Sanýrým, þiirle ilgilenmeye çok erken
baþladýnýz. Ýlk þiirleriniz, ne zaman, nerede
yayýmlandý?
Büyüyünce ne olacaðýmý soranlara ben yazar
olacaðým derdim. Düþlediðine büyüyen
çocuklardan sayýlýr mýyým, bilmiyorum.
Kendimi bildim bileli yazýyorum. Yazmak,
dergilerde görünüyor, kitaplar yayýnlýyor olmak
þair - yazar olmaya yeter mi emin deðilim
hâlâ. Sorunuza yanýt kabul edilecekse; 1980,
o mübarek yýl(!) yayýmlanmýþ ilk þiirime milat
sayýlabilir. Ýlk þiirim Almanya Göçmen Ýþçi
Federasyonu yayýnýnda, yani yurt-dýþýnda
26
OLUSUM/GENESE
N° 87
,
Dans votre livre intitulé « Poèmes d’antan », vous dites « je suis né dans un
village qui en veut à sa planète. » Où
êtes-vous né ? Dans quelle région de
Turquie ?
Je suis intéressé moins par la situation géographique de ma ville natale en Turquie que
par sa situation dans le monde. Où que vous
alliez dans le monde, non seulement en
Europe mais au Canada, en Australie, vous
rencontrerez quelqu’un de Dersim. Pourrait-on considérer cela comme une réconciliation de mon village, fâché avec le reste de
monde, avec qui il demeura jusqu’ici fâché?.
Dans le recueil dont vous parlez, la distance
lointaine que j’établis en décrivant le paysage géographique de mon enfance a trait à
cet état de déracinement où je me trouve. À
partir de la somme des vies dans lesquelles
je suis né, ai grandi, d’où je suis déraciné,
j’ai cherché une définition à mon identité
dans ce recueil.
Vous avez commencé à vous intéresser
à la poésie dès votre jeune âge. Quand
vos premiers poèmes ont-ils été publiés
et comment ?
Enfant, quand on me demandait ce que
je voulais faire quand je serais grand, je
répondais que je voulais être écrivain. Je ne
sais pas si je peux être considéré comme
un enfant qui grandit vers ses rêves mais
j’ai l’impression d’écrire depuis toujours. Je
pense que le simple fait de paraître dans
yayýmlandý. Tohum, Gerçek Sanat, Ýmece,
Dönemeç, Temmuz, Yeni Þiir, Ayrým, Karþý,
Evrensel Kültür, Damar, Parantez, Varoþ vs.
henüz kitaplaþmamýþ ilk ürünlerimin yer aldýðý
edebiyat dergilerinden hatýrladýklarým.
Fransa’ya yolunuz neden ve nasýl düþtü?
Dediðiniz gibi “sürekli Batýya, daha
batýya” baktýðýnýz için mi buralardasýnýz?
Sözünü ettiðiniz, “ömrümün bütün yolculuklarý
batýya / daha batýya” dizesini “bu bir rastlantý
mýydý acaba?” sorusu takip eder. Bu köprü
dizeleri takip eden sorunun yanýtý tercihen
askýda býrakýlmýþtýr. Asýl olan bir yerlerden bir
yerlere taþýnma deðil, gitmek halinin kendisidir.
Þiirde de, vurgunun taþýndýðý yer burasýdýr.
Benim açýmdan belirsizlik taþýyan bir konu
olduðundan deðil bu. Nasýl ve nedenlerin
önemi yok, yýllar geçti, artýk buradayým.
Dünyanýn defalarca alabora olduðu geçen on
yýllarý öteleyerek, Çekoslovakya’yý iþgal eden
ve bugün hurdasý çýkmýþ Rus tanklarýyla hâlâ
yaþadýðýmýz dünyayý tarif eden ve bu kadim
temayla yeni romanlar yazan Milan Kundera’ya
haksýzlýk sayýlacak belki ama, hiçbir sürgünün
hayatý kendi macerasýyla sýnýrlý deðil.
Genellikle üçüncü dünya ülkeleri denilen
ülke insanlarýnýn Kuzey-Batý Avrupa
ülkelerine bakýþý saf denecek kadar
heyecan ve þevkle doludur. Bütün
sorunlarýn sonu gibidir bu ülkeler. Barýþ,
Özgürlük ve rahatlýk cennetidir buralar.
Bu tür bir yaklaþýmlarýn yaygýnlaþmasýna,
Türkiye toplumu adýna konuþursak,
Osmanlýlardan beri süregelen akýmlarýn,
reformlarýn, aydýn-entelektüel kesimlerin
rolü
büyük
olmuþtur.
Siz
neler
söyleyebilirsiniz bu konuda? Gelmeden
önceki duygularýnýz, beklentileriniz ile
þimdiki duygularýnýz arasýnda nasýl bir
geliþim oldu?
Bu
sorunuzla,
derginizin
sýnýrlarýný
zorladýðýnýzýn farkýnda mýsýnýz sevgili Gül?
Neresinden tutulursa orasýndan balon verecek,
hacimli, dallý budaklý bir konu bu. Vaat edilmiþ
cennet, Nuh Nebiyi önceleyen bir rivayettir.
Ve hep rivayet olarak da kalacaktýr. Nerede
deðilsek orada daha iyi olacaðýmýz beklentisi,
umudu, düþü, insaný yollara saran ve yönelinen
o düþ ülkeyi, yakýnlaþtýkça uzaklaþtýran bir
serap, bir yanýlsama halidir çoðu kez. Bu
hal her þeye karþýn iyidir. Ben, Avrupa’ya
une revue ou alors de publier un livre ne
suffit pas pour être un écrivain. Si cela peut
être une réponse à votre question : mon premier poème fut publié en Allemagne dans
l’année mémorable 1980 dans une revue
issue de l’immigration. Je peux également
citer les revues suivantes: Tohum, Gerçek
Sanat, Dönemeç, Imece, Evrensel Kültür...
Comment est-ce que vous avez atterri
en France. Serait-ce parce que, comme
vous le dites « à l’Ouest toujours plus à
l’Ouest », que vous êtes là ?
Les vers que vous citez sont suivis de la
question suivante : était-il un hasard ? J’ai
préféré ne pas y répondre car ce qui est
essentiel n’est pas tant d’aller d’un endroit
à l’autre mais l’état même dans lequel cet
acte vous met. Dans le poème, l’accent
est mis là sinon le sujet ne m’est pas imprécis. Les comment et les pourquoi importent
peu, maintenant je suis là et ce depuis des
années, peut-être que ça va être considéré
comme une injustice envers KUNDERA. Lui,
il continue d’écrire des romans avec des
thèmes éculés dans un monde qui n’en finit
pas de chavirer, un monde qui se définit
en partant des chars russes qui ont envahi
la Tchécoslovaquie et envoyés à la casse
depuis belle lurette. Mais la vie d’un exilé ne
se limite pas à sa propre aventure.
En général, le regard de ceux qui viennent
des pays dits du « tiers monde » envers les
pays occidentaux est empreint d’enthousiasme allant jusqu’à la naïveté : comme
si l’Occident était une réponse à tous
leurs problèmes. Dans la société turque
également, les courants politiques, les
réformes, et les intellectuels depuis l’Empire ottoman ont une part de responsabilité importante dans cette approche.
Avec la République turque, cela s’est
intensifié, les quelques pays riches de
l’Europe représentant le modèle unique
aux yeux de tous. Qu’en dites-vous ?
Qu’avez vous à dire de l’écart entre vos
attentes avant d’arriver et ce que vous
avez trouvé ici une fois arrivé ?
Vous rendez-vous compte que vous forcez
un peu les limites de votre revue avec cette
question ? Il s’agit là d’un sujet pour le moins
volumineux qu’on ne sait trop par quel bout
N° 87 OLUSUM/GENESE
,
27
çýkmak fikrini taþýmadan önce, Türkiye’de
tamamlanmýþ ve yayýmcýya teslim edilmiþ
kitabýma “Gitmek Bir uzun Öykü” adýný
vermiþtim. Ve bu ad veriþte “gerçek yolcu
yalnýz gitmek için gidendir” diyen Charles
Baudelaire’den
esinlendim.
Kötülük
Çiçekleri’nin Yolculuk 1 adlý þiirinde yer alan
bu dize kitabýmýn çýkýþ noktasý oldu.
Buradan sorunuza dönecek olursak, heyelana
kapýlmýþ dünyayý, “gitmek” fiilinden daha iyi
ne anlatabilir?!. 18ci ve 19cu yüzyýl Fransýz
yazarlarýnýn çoðunun yaratýcý enerjilerini
gitmek, gezip görmek düþü üzerine
kurduklarýný hatýrlayalým.
Daha somut konuþalým isterseniz. Yüzyýlýn
bitmez tükenmez dalgalanmalarý içinde
yaþanan demografik hareketlilik, birey
temayülleriyle açýklanamaz. Bu üçüncü
dünyaya ait bir sorun da deðil sadece.
Tarihsel, sosyo-ekonomik iliþkisi içinde bu
sorunun bir ucunda duruyor Batý Avrupa.
Küredeki tüm taþlarýn yerinden oynatýldýðý bir
yüzyýldan geçtiðimizi hatýrlayalým. Uzak yakýn
her ülkeyi insanýyla hareketlendiren bir kaosu
yaþýyor dünya. Çehresi, deðerleri deðiþen
yeryüzünde, yerinden yurdundan edilenler; ya
da yer yurt beðenmezler, kaybolan düþlerine
uygun bir iklim arýyorlar... Fransa’da yaþamayý
tercih etmiþ Emirali’nin yola çýkarken ne
umduðunun, ne bulduðunun hiç mi hiç önemi
yok. Bu sorun bir insanlýk hali olarak beni
daha çok ilgilendiriyor.
Peki, gitmekten söz etmiþken “Gitmek
Bir Uzun Öykü” adýný taþýyan nesir
þiirlerinizde, günlük gözlemlerinizden söz
28
OLUSUM/GENESE
N° 87
,
prendre. Le « paradis promis », cela précède bien des légendes et ce n’est qu’une
légende. L’attente qui consiste à croire qu’on
sera mieux là où l’on n’est pas encore est
un mirage. Mais ce qui est bien est de partir;
avant même de partir j’avais intitulé mon
livre « Partir est une longue histoire » je me
suis inspiré de Baudelaire : « Mais les vrais
voyageurs sont ceux-là seuls qui partent /
Pour partir... » Même que j’ai pris ces vers
dans mon livre comme des vers phares.
Quel verbe mieux que partir pourrait traduire
l’état du monde pris dans des tourbillons ?
L’énergie créative des auteurs des 18ème et
19ème siècles provenaient en grande partie
des rêves de « partir et aller ». Si l’on veut
parler plus concrètement, la mobilité vécue
dans les tumultes du siècle ne peut être
expliquée par les tendances personnelles et
le problème ne concerne pas que les pays
du tiers monde. L’occident se trouve dans
le sens opposé du problème, du fait du contexte historique et des liens sociaux, économiques enchevêtrés. Ce n’est pas très
important ce que Emirali pourrait espérer
trouver en venant ici. Ce qui m’intéresse est
un état et une condition humaine.
Dans votre poème intitulé « Partir est
une longue histoire » vous faites part de
vos observations quotidiennes. Mais, ces
textes mettent l’accent sur votre côté
pessimiste. Votre révolte ne s’apaise
pas, même si vous subissez les faits
qui vous entourent, les décors que vous
voyez ; une sorte de pessimisme s’empare du lecteur. Une fois votre texte terminé, ce pessimisme se dissipe-t-il ?
Je suis de ceux qui voient le verre à moitié
vide. Les faits, les phénomènes que j’observe se présentent à moi par leurs côtés
burlesques. On dit que j’ai un langage sarcastique, piquant et extraverti qui harcèle
son propre « Je » et qu’on m’invite souvent,
au vu des côtés nihilistes de ce style, à la
raison. Dans ce sens là, votre remarque est
tout à fait à propos. Néanmoins, il faut aussi
tenir compte des lecteurs qui tirent un plaisir
jouissif de la lecture du même texte avec des
conclusions différentes. Peut-être ne supportons-nous pas qu’on nous confisque la part
de consolation dans la fiction. C’est pourquoi
j’évite de publier un texte intitulé « pièce dont
ediyorsunuz. Ancak oldukça karamsar bir
yönünüzü ortaya koyuyor bu. Ýsyanýnýz,
sanki etrafýnýzý çevreleyen olaylara,
dekorlara, maruz kalmanýzla yatýþmýyor.
Çoðu kez bir karamsarlýk sarýyor
okuyucuyu da. Eseriniz ortaya çýkýp
“doðum” bittiðinde bu karamsarlýk
daðýlýyor mu? Yoksa bu sizin bir parçanýz
mý? Kendinizi nasýl tanýmlayabilirsiniz?
Bardaðýn bir yarýsýný boþ görenlerden sayýlýrým,
evet: gözlemlediðim durumlar, olgular daha
çok matrak yanlarýyla çarparlar bana. Bu
olumsuzu olumlama sayýlabilir hani. Dýþa
dönük iðneleyen bir dilim, içe dönük öznesini
hýrpalayan bir “humour” taþýdýðýmdan söz
edenler oluyor. Buna karþýlýk gelen
saptamanýzla isabet buyuruyorsunuz sevgili
Gül. Ne ki, okurun alýþkanlýk düzleminde
seyretmeyen metinlere dirençte gerekli biraz
da. Ayný metinden farklý okuma keyfi ve
sonuçlar çýkaran okurlarý da hesap edelim,
derim yine de. Gerçeklikten bize sirayet
eden kãbusa karþýlýk, kurgudaki avuntu
payýmýzýn elimizden alýnmasýna taham-mül
edemiyoruz belki de. Susurluk Türkiye’sini
anlatan Metni Kayýp Oyun adlý çalýþmam,
çocuklarýn eriþe-bileceði yerlerden uzak
tutulmasý gereken dilindeki þiddeti nedeniyle,
yýllar geçti yayýmlamaktan itina ettiðim çalýþmalarýmdan biri.
Yabancý edebiyatla iliþkilerinizden söz
edelim isterseniz biraz da. Etkilendiðiniz
þiir akýmlarý, þairler var mý?
Sekiz yýldýr yaþamakta olduðum Fransa,
burada yaptýðým yeni öðrenim olanaklarýndan
baþlayarak; yeni okuma kaynaklarý, izlediðim
filmler, belgeseller, görüp gezdiðim yerler,
tanýdýðým hayatlar ve insan halleri itibariyle
yeni imge alanlarý açtý önüm sýra. Modern
Fransýz edebiyatýnýn panoramasý sayýlacak;
üç öðrenim yýlý boyunca aldýðým dersler,
karþýlaþtýrmalý okumalar, eski kaynaklarýmla
iliþkisi içinde belli bir sistematik edinmeme,
kendi yazdýklarýma daha eleþtirel bakmama ve
türler arasý yazýnsal dolaþmalarýma yön verdi.
Sözgelimi, Fransa’daki okumalarýmdan önce
Dada ve Sürrealizmin karþýt kulvarýnda geliþen
Dekadancýlarý ve “Yeni Roman”cýlarý pek
tanýmýyordum. Türkiye’deyken Amerikan, Latin
Amerika ve Ýtalyan edebiyatý okumalarýmýn
merkezindeydi daha çok. Son Avrupalýlarý,
Frankfurt Okulu çevresini burada okudum.
le texte est perdu », à cause de la violence
contenue dans son langage, à mettre hors
de la portée des enfants.
Parlons de vos rapports avec la littérature étrangère Quels sont les courants
poétiques et les poètes qui vous ont
influencé ?
Cela fait 8 ans que je vis en France. Les nouvelles sources de lecture, le cinéma français,
les études que j’ai faites, les vies croisées,
les hommes rencontrés m’ont ouvert de nouveaux horizons poétiques. Les cours universitaires que j’ai pris pendant 3 ans, qui peuvent
être considérés comme le panorama de la
littérature française, m’ont permis d’acquérir
une certaine systématique, d’avoir un regard
critique envers moi-même et finalement de
faire un voyage littéraire à travers les genres.
Par exemple avant les lectures effectuées en
France, je ne connaissais pas les décadents
qui évoluaient à l’opposé des surréalistes et
dadaïstes. De même on ne peut pas dire non
plus que je connaissais le nouveau roman et,
à part quelques noms classiques, plus généralement la littérature française. En Turquie
la littérature latino-américaine, américaine et
italienne étaient au centre de mon intérêt littéraire. J’ai connu ici les nouvelles générations
d’écrivains européens et l’Ecole de Frankfort.
Mais j’ai aussi beaucoup désappris. Le fait
de vivre ailleurs qu’en la langue où j’écris
éteint quelque peu les émotions concernant
la langue. Dans ce climat qui m’est étranger, je ne retrouve pas la qualité intellectuelle
de mes relations en Turquie et les influences positives et motrices que tout cela comportait. Au traumatisme d’enfance d’être né
dans une langue de minorité, d’avoir grandi
en turc, s’est ajouté, à mi-chemin, la domination d’une autre langue. Ainsi le bégaiement,
dont je parle souvent, s’est-il aggravé. Il me
fut très difficile de m’approprier ces mots qui
ne correspondaient pas aux flux de mon cerveau. Quant aux influences, cela est devenu
inextricable. Je sais que nous sommes la
somme de ceux qui nous précèdent mais si
je dois citer quelques sources d’influence, je
citerais plutôt des romanciers et essayistes
que des poètes.
D’après vous, quelle est la situation de
la poésie en Turquie et en France ?
N° 87 OLUSUM/GENESE
,
29
30
Yine de yitirdiklerim çok oldu. Yazdýðým dilin
dýþýnda bir ülkede yaþýyor olmak dile dair
heyecanlarýnýzý söndürüyor zamanla. Bana
yabancý bu iklimde, iliþkilerimdeki eski
entelektüel kaliteyi ve etkileþim olanaklarýný
yitirdim. Bir azýnlýk diline doðup Türkçe’ye
büyümenin çocukluk travmasýna, yolun
yarýsýnda bir baþka dilin egemenliði çöktü.
Böylelikle sýkça sözünü ettiðim kekemeliðim
daha da derinleþti. Zihin akýþýma karþýlýk
vermeyen kelimeleri sahiplenmem de zor
oldu. Varoluþun olanaklarýný, konuþtuðu dilin
sýnýrlarýna kapayan bir dünyada müþkül bir
durumdu bu. Hangi akýmdan, kimlerden ne
kadar etkilendiðime gelince, kalabalýk toplamý
içinde ayrýmsanamaz bir hal aldý bu. “Her yazar
okuduðu baþka yazarlarýn toplamýdýr.” Bu
sözün yabana atýlmaz bir doðrusu olduðunu
biliyorum. Bu iliþki içinde þairlerden çok,
iyi romancýlar, denemeciler yazma duygumu
kamçýlar.
Y a-t-il suffisamment de lecteurs de la
poésie ?
Pour autant que j’ai pu suivre l’état de
la poésie en France, elle ne parait pas
très brillante. On peut observer cet état de
choses par les faibles tirages des recueils
de poésie et le désintérêt du public et des
lecteurs pour la poésie, malgré les fêtes
organisées aussi bien à Saint Sulpice qu’au
niveau national. Je rencontre rarement quelqu’un avec un livre de poésie à la main. La
poésie comme la nouvelle se retirent de la
vie des Français. Les traductions semblent
remplir le vide. Il était frappant de constater
lors de la fête de la poésie que le format,
la conception des livres de poésie étaient
conçus d’abord comme des objets de consommation. Ces derniers temps, Alain Suied,
Jean-Pierre Verheggen, Yves Bonnefoy, Ghérasim Luca sont des poètes que je lis avec
plaisir.
Sizce bugün Fransa ve Türkiye’de þiirin
durumu ne? Yeterince þiir okuyucusu var
mý?
Ýzleyebildiðim kadarýyla Fransa’da þiirin
durumu pek iç açýcý görünmüyor. Sýnýrlý
sayýdaki edebiyat dergisinin sayfalarýna
yansýyan þiirlerde yenilik göremiyorum. Üç
– beþ yüz adet basýlýp raflarda tüketilmeyi
bekleyen þiir kitaplarýna ve farklý mekãnlarda
düzenlenen okuma etkinliklerine dönük
ilgisizlik moral tutamaklardan soyunmaya
aday, romantizmi ve þiirselliði hayatýndan
boþlamýþ bir topluma iþaret ediyor. Her yýl
Paris Saint - Sulpice alanýnda düzenlenen
Þiir Kitaplarý Fuarý, ulusal düzeydeki þiir
bayramlarý da vaziyeti idare eder görünmüyor.
Elinde þiir kitabý taþýyan birilerine pek seyrek
rastlýyorum. Önemli bir þiir izleðine sahip
Fransýzlarýn hayatýndan (öykü gibi) þiir de
çekiliyor gibi. Fransa’da öykü kitaplarýnýn
giderek seyrek basýldýðý biliniyor. Þiirin geçmiþ
izlekleri üzerinde daha güçlü tutamaklarý
var neyse ki. Boþluðu kapamak için baþka
dillerden çeviriler, ve özellikle “Francophone”
kaynaklardan bolca bir ürün akýþý var. Þiir
kitaplarýnýn öne çýkan albeni; görsellik, biçim,
ambalaj, birer tüketim objesi olarak tasarýmlarý,
bu yýlýn þiir kitaplarý fuarýnda dikkatimi çeken
þeydi. Sarsýcý, soluk kesici þiirler özlüyorum.
Jean-Pierre Verheggen, Ghérasim Luca ve
þiirlerinden çeviriler de yaptýðým Yves
Pouvez-vous nous dire quelques mots
sur la poésie actuelle en Turquie ?
La poésie semble être très à la mode dans
la Turquie d’aujourd’hui, sous l’impulsion
d’une demande populaire et « arabesque ».
Pour autant qu’il me soit possible de juger
et de voir à la distance où je suis, les revues
oligarchiques, formatées, les anthologies
approuvées par les autorités sont légion.
Dans les émissions de télé et de radio,
on se presse pour accueillir les poètes ;
on imprime un nombre impressionnant de
recueil de poésie. Les choix sexuels, le sensationnel, les attitudes des tabloïds sont
des facteurs favorisant vos chances. Il est
très à la mode de republier tous ses livres
(tout comme je l’ai fait !). Mais même tout
cela ne suffit plus pour vous faire remarquer. Il faut se reposer sur la puissance
financière d’une maison d’édition financée
par une banque ; c’est ainsi qu’ils hypothèquent l’avenir des auteurs. Mais dans ce
monde mercantile sans scrupule, je dois
aussi dire qu’il y a des auteurs qui avancent
silencieusement, constituent leurs oeuvres
et écrivent des romans, des poèmes magnifiques. Bien qu’il n’ y ait plus d’avant-gardistes comme N. Hikmet, Ahmet Arif ou ceux
du deuxième Renouveau, ceux que je peux
citer à titre d’exemples sont romanciers :
Hasan Ali Toptas, Ihsan Oktay Anar, poètes
OLUSUM/GENESE
N° 87
,
Bonnefoy, Alain Suied son dönem
Fransýzca’da severek okuduðum þairler olarak
adlarýný anmýþ olayým.
Türk þiirin bugünkü durumuyla ilgili
fikrinizi söyleyebilir misiniz?
Yukarýdaki saptamalarýmýn içerdiði öznelliði
ve olasý eksik - güdük yanlarý saklý tutalým.
Görece bir iyilikten söz edebilir Türkçe þiir
adýna. Popüler kültür ve arabesk ihtiyaçlarýn da
etkisiyle, þiir hayli revaçta görünüyor bugünün
Türkiye’sinde. Kulak kesildiðim mesafeden
izleyebildiðim kadarýyla, aks doðrultularý
birbirlerine göre ayarlanmýþ dergiler ve DSÝ
(Devlet Standartlarý Enstitüsü ) damgalý
antolojiler, yýllýklar gýrla gidiyor. Televizyon
ve radyo programlarýnda þairleri aðýrlamak
modadan sayýlýyor. Sayýsýz þiir kitaplarý
basýlýyor. Sýra dýþý cinsel tercihiniz, memeli
ya da güzel sesli oluþunuz, sansasyonel ve
magaziner çýkýþlar gösterebilme beceriniz,
bir yarýþmadan bir ödüle kitaplar, dosyalar
yetiþtiriyor oluþunuz dolaþým aðýnda sansýnýzý
aktýran faktörler. Bu yýl içinde benim yaptýðým
gibi, eski kitaplarýný yenileriyle birlikte basmak,
külliyatlar çýkarmakta moda. Ancak, herkesin
herkesi omuz baþýndan hizaladýðý o bildik
dirsek düzeni içinde, üçü-beþi bir arada
kitaplar yayýnlamýþ olmak, (paslaþma sansý
vermediðiniz bir mesafede)fark edilmenize
yetmiyor. Bankalarýn finanse gücüne dayanan
kimi yayýnevlerinin, eserlerine verdiði telife
karþýlýk þairine, yazarýna ömür boyu ipotek
bindirmesi þiirin, edebiyatýn, yaratýnýn yediði
ciddi bir tecimsel kazýk. Bu arada, olaðanüstü
güzel romanlar, öyküler, þiirler yazmakta,
nitelikli çeviriler yapmakta olan, iþinin ehli
: Hüseyin Ferhat, Béjan Matur, et aussi, tous
les poètes des cercles des Editions de PIYA
qui brassent une poésie, des sensibilités,
des langues différentes, qu’on ne voit pas
beaucoup dans les anthologies officielles.
Ces derniers, je les considère toujours de
ma tribu. Certains d’entre eux, que j’aime
plus que leur mère peut les aimer, ont malheureusement évolué vers des mains étrangères et pris des mauvaises habitudes de
rue !
Avez-vous un message à transmettre aux
lecteurs d’OLUÞUM/GENESE ?
La réalité est encore pleine d’espoir et de
bir pek çok ismin sessizce aldýðý mesafeyi
de gýptayla izliyorum. Romanda Hasan Ali
Toptaþ, Ýhsan Oktay Anar, Þiirde Hüseyin
Ferhat, Bejan Matur aklýma ilk gelen isimler.
Nazým Hikmet, Ahmed Arif, ya da Ýkinci
Yeniciler gibi ardýllarýna çýðýr açan yeni, öncü
çýkýþlar yok ama, pek çok ismin ürünlerini
daha
nitelikli
bir
kývama
taþýyýp,
olgunlaþtýrdýðýný,
kendince
bir
kimlik
kazandýrdýðýný izleyebiliyorum. Sadece þiir
kitaplarý yayýnlayan Piya Þiir Kitaplýðý içinde
ürünleriyle bir araya gelen, ve ancak
“Bilboard”, antoloji ve yýllýklarda adlarýna
pek rastlanmayan; daha geniþ bir coðrafya
ve dillerden þiir duyarlýklarý taþýyan; aforoz
edilesi sairleri hâlâ kabilemden sayýyorum.
Kendilerini annelerinden çok sevdiðim bu
arkadaþlarýmdan kimleri, yazýk ki üvey ellere
büyüdüler ve kötü alýþkanlýklar edindiler
sokaktan!..
OLUÞUM/GENESE okurlarýna iletmek
istediðiniz bir mesajýnýz var mý?
Gerçeðin kendisi daha baþka umut ve
olanakla yüklü elbette. Sözü baþa saracak
olursam, ne Fransýz ne de bugün ki Türkiye
edebiyatý hakkýnda yeterli sayýlabilecek bir
fikre sahip deðilim. Bulunduðum Fransa’da
olduðu gibi, çýkýp geldiðim ülkeye de, yabancý
sayýlýyorum artýk. Bu mesafeden dillendirilmiþ
öznel saptamalarým baðýþlanýr umarým. Ýki
dilde þiire, edebi yaratýcýlýða dönük çabasýyla,
ürünlerime sayfalarýnda geniþ yer açan
Oluþum/Genese’in yazar çizer kadrosuna,
okur çevresine içtenlikli bir merhabanýn vesile
olsun bu söyleþi. Ve buna ön ayak olan size
de, özellikle teþekkürler.
n
possibilités. J’en viens au tout début, je n’ai
pas une idée suffisante concernant aussi
bien la littérature française que turque. Et je
suis tout aussi étranger au pays d’accueil
qu’au pays natal. Que l’on me pardonne
mes subjectivités et imprécisions prononcées de loin. Je souhaite que cette entrevue soit l’occasion d’un bonjour sincère à
l’équipe de votre revue qui contribue à la
créativité littéraire et à la poésie en deux
langues par ses efforts, à votre revue qui
ouvre ses pages à mes poèmes ainsi qu’aux
lecteurs. Enfin à vous qui avez permis tout
cela...
n
N° 87 OLUSUM/GENESE
,
31

Benzer belgeler