dosyayı indir - harunardic.net

 GEREKSİZ EDEBİYAT BİLGİLERİ 
1-) Dede Korkut Hikâyeleri, Oğuzların savaşlarını anlatan, destan devrinden halk hikayeciliğine geçişin ürünü olan, on iki hikayeden oluşan anonim ürünlerdir.
2-) Dilinin ağır oluşu ve yüksek zümreye yönelişi Divan edebiyatı ile Servet- Fünun’un ortak
özellikleridir.
3-)Edebiyatımızın ünlü sözlükleri ve yazarları:
Divan-ü Lugati’t-Türk: Kaşgarlı Mahnut
Muhakemetü’l-Lugateyn: Ali Şir Nevai
Lehçe-i Osmani: Ahmet Vefik Paşa
Kamus-ı Türkî: Şemsettin Sami
Lugat-i Naci: Muallim Naci,
4-) Gezi Yazısı Yazan Sanatçılar ve Eserleri:
Evliya Çelebi(Seyahatname), Ahmet Haşim(Frankfurt Seyahatnamesi), Falih Rıfkı Atay
(Yolcu Defteri), Cenap Şahabettin (Hac Yolunda)
5-)Olağanüstülük, kahramanlarının soylu kişilerinden oluşması, abartılı anlatım destanla
masalın ortak özellikleridir. Destan milli, masal çoğunlukla evrenseldir. Destan konusunu
tarihi bir gerçekten alır, masal tamamıyla hayal ürünüdür.
6-)Türklerin bilinen en eski yazılı metinleri olan Orhun Yazıtları, Türk adları, Türk geleneği,
atasözleri, en eski Türk inancı, ölüm ve yas gelenekleri, Türk devlet yapısı, Türk sosyal yapısı
gibi konularda bize önemli derecede kaynaklık etmektedir.
www.harunardic.net
1
7-)Şinasi’nin, Yahya Kemal’in ve Abdülhak Hamit Tarhan’ın roman türünde eseri
yoktur.
8-) Yahya Kemal Beyatlı şiirlerinin dilini Beyaz Lisan diye niteler.
9-)Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim ve Mehmet Akif Ersoy sadece aruzu kullanmıştır.
10-) En kısa edebiyat dönemimiz Fecri Ati, en uzun edebiyat dönemimiz de Divan
Edebiyatı’dır.
11-)Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret’in şiir türü dışında eserleri yoktur.
12-)Şarkı ve tuyuğ Türklerin kazandırdığı bir türlerdir.
13-)Tanzimat edebiyatı ikinci döneminde Sanat sanat için anlayışına dönülerek, Servet-i
Fünun edebiyatına hazırlık yapılır.
14-)R. Mahmut Ekrem Güzel olan her şey şiire girebilir diyerek Muallim Naci ile kafiye
tartışmasını başlatır.
15-)Abdulhak Hamit Tarhan’in, tiyatro tekniği iyi olmadığı için yazdığı tiyatrolar
sahnelenemez.
16-)Sürgüne gönderilen başlıca önemli sanatçılar: Namık Kemal, H. Cahit Yalçın,
Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Refik Halit Karay’dır.
17-)Ömer Seyfettin, mili ve tarihî konulu öyküleriyle tanınan yazardır.
18-)Önemli edebiyat tarihi yazarları: M. Fuat Köprülü, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ali Canip
Yöntem
19-)Y. Kadri Karaosmanoğlu, Tanzimat’la Atatürk Türkiye’si arasındaki dönem ve kuşakların
geçirdiği sosyal değişiklikleri ve bunalımları işler.
www.harunardic.net
2
20-) Y. Kadri Karaosmanoğlu’nun bazı romanları ve konuları:
KiralıkKonak:kuşak çatısması anlatılır.
Sodom ve Gomore:İşgal altındaki İstanbul’un olumsuz yanları anlatılır.
Yaban:Kurtuluş Savaşı ve köylü-aydın ilişkisini anlatılır.
Ankara:Cumhuriyet’ten sonraki Ankara’nın üç dönemi anlatılır.
Nur Baba:Bektaşi tekkeleri anlatılır.
21-)Reşat Nuri Güntekin’in romanlarında yoğun bir Anadolu atmosferi vardır.
22-)Faruk nafiz Çamlıbel, Çoban Çeşmesi, Han Duvarları adlı şiirleri ünlüdür.
23-)Cahit Sıtkı Tarancı, ölüm, yalnızlık konularını işler. En çok bilinen şiirlerinden biri Otuz
Beş Yaş’tır.
24-)Nurullah Ataç, deneme ve eleştirileriyle anılır. Devrik cümle anlayışını başarıyla
uygulamıştır.
25-)Klasisizm, akıl ve sağduyuya önem verir. Latin ve Yunan kaynaklarına yönelen kuralcı
yüksek zümre edebiyatıdır.
26-)Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Sebahattin Eyüboğlu, Bacon, Montaigne ünlü
deneme yazarlarıdır.
27-)Masal, evrensel; destan ulusal nitelikler taşır.
28-) Kutadgu Bilig’de sembol olarak kullanılan dört unsur:
Gündoğdu: Hükümdar(Adaleti temsil eder)
www.harunardic.net
3
Aydoğdu: Vezir(Mutluluüu temsil eder)
Öğdilmiş:Aklı temsil eder.
Odgurmuş: Hayatın sonu’nu temsil etmektedir.
29-)Ali Emiri Efendi: Divanu Lügati’t Türk’ü rastlantı sonucu bir dükkandan satın almıştır.
30-) Manzum Şiir: Düzyazıdaki olayı şiir şeklinde ifade etme.
31-)Sözlü dönemde edebiyatımızı etkileyen dinler: Şamanizm, Manihaizm, Budizm
32-)Türklerin kullanıldığı alfabeler: Göktürk, Uygur, Arap, Latin
33-) Destanların oluşum aşamaları: Oluş-Yayılma-Derleme
34-)Behçet Kemal Çağlar ve Faruk Nafız Çamlıbel onuncu yıl marşını yazmış, Cemal Reşit
Rey de bu marşı bestelemiştir..
35-)Arif Nihat Asya heceyi, aruzu, ve serbest ölçüyü kullanmıştır.
36-)Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır
şiiriMithat Kemal Kuntay’a aittir.
37-) Reşat Nuri’nin kahramanı öğretmen olan eserleri: Çalıkuşu(Feride), Acımak(Zehra),
Yeşil Gece(Şahin).
38-)Manzum hikaye tarzında yazılmış eserler: Küfe(M. Akif), Balıkçılar(Tevfik Fikret),
Han Duvarları(Faruk Nafız), Nasrettin Hoca Hikayeleri(Orhan Veli)
39-)Beş Hececilerden Enis Behiç Koryürek şiir dışında eser vermemiştir.
40-)Parnasyenler daha çok Sone nazım şeklini; Sembolistler ise daha çok Serbest Müstezadı
kullanmıştır.
www.harunardic.net
4
41-)Divan edebiyatı nazım biçimi olan müstezat ile Serveti Fünun edebiyatı nazım biçimi
olan serbest müstezat arasındaki farklar şunlardır: Konusu, ölçüsü, nazım birimi ve uyak
örgüsü.
42-)Serveti Fünun edebiyatının siyasal yönü de olan sanatçısı Hüseyin Cahit Yalçın’dır.
43-)Ahmet Haşim şiir ile ilgili görüşlerini Piyale adlı kitabın önsözünde Şiir Hakkında Bazı
Mülahazalar başlığı ile dile getirmiştir.
44-)Fecri Ati edebiyatı sanatçılarının kendilerinden sonraki edebi topluluklarda yer almasının
sebebi milliyetçilik düşüncesinin gelişmesidir.
45-)Türk Yurdu dergisi Beş Hececilerin şiirlerini yayımlayarak adlarını duyurdukları bir
dergidir.
46-)Atatürk, Namık Kemal ve Tevfik Fikret’ten fikri yönden etkilenmiştir.
47-)Ferci Ati döneminde tiyatro türünde canlanma olmuştur.
48-)Hamdullah Suphi Tanrıöver hitabet ve nutukları ile tanınır.
49-)Siyasi ve Edebi Portreler eseri Yahya Kemal’in milli mücadeleyi destekleyen yapıtıdır.
50-)Milli edebiyatçıların bağlı olduğu düşünce akımı Türkçülüktür.
51-)Karagöz oyunundaki tipler: Çelebi, Beberuhi, Tuzsuz Deli Bekir, Arnavut
52-)Rubainin Anadolu’daki öncüleri Mevlana ve Azmizade Haleti’dir
53-)İslamiyet öncesinde dize başında da kafiye olabilirdi.
54-)Edip Ahmet Yükneki’nin gözleri kördür.
55-)Türk destanlarında görülen motifler: Işık, ağaç, at, kurt
www.harunardic.net
5
56-)İslamiyet öncesi Türk edebiyatına destan dönemi Türk edebiyatı da denmesinin sebebi
destanların bu dönemde fazlaca yer almasıdır.
57-)İslamiyet öncesi Türk edebiyatında ideal olarak görülen insan tipi alp tipidir.
58-)İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı dini unsurlarla gelişmiştir.
59-)Batı etkisindeki Türk edebiyatının şekillenmesinde modern yöntemler etkili olmuştur.
60-)Divanı Lügati’t Türk düz yazı ile yazılmasından dolayı diğer ara dönem eserlerinden
ayrılır ama İslamiyet öncesinde kullanılan şiir örneklerine de yer vermiştir.
61-)Tasavvuf konulu ilk halk şiiri örnekleri Hikmet’tir.
62-)Ben bir Türk'üm; dinim, cinsim uludur… şiiri Mehmet Emin Yurdakul’a aittir.
63-)Milli edebiyat döneminde ortaya çıkan dergiler: Türk Yurdu, Türk Derneği, Genç
Kalemler, Çocuk Bahçesi, Yeni Mecmua, Dergah
64-) Oğuz Atay’ın Bir Bilim Adamının Romanı biyografik bir romandır.
65-)Milli edebiyata zemin hazırlayan şartlar: Fransız İhtilali, daha önce Türkçe üzerine
yapılan dil çalışmaları.
66-) Y. Kadri Karaosmanoğlu, tezli roman türünün ustasıdır.
67-)Aruz sizin olsun hece bizimdir,
Halkın söylediği Türkçe bizimdir;
www.harunardic.net
6
Leyi sizin, şeb sizin, gece bizimdir,
Değildir bir mana üç ada muhtaç şiiri Ziya Gökalp’e aittir.
68-) Türk edebiyatında mensur şiir türündeki bazı eserler ve yazarları şunlardır:
Mezardan Sesler: Halit Ziya Uşaklıgil
Siyah İnciler: Mehmet Rauf
Erenlerin Bağından, Okun Ucundan: Yakup Kadri
Damla Damla: Ruşen Eşref Ünaydın
69-) Armoni: Çeşitli seslerin uyumuna denir.(Aliterasyon, asonans)
70-) Sanatlar aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
İşitsel (Fonetik) Sanatlar: Müzik, Edebiyat
Görsel (Plastik) Sanatlar: Mimari, Heykel, Resim, Hat, Minyatür
Dramatik (Ritmik) Sanatlar: Tiyatro, Dans, Sinema, Bale, Opera
71-)Türk Edebiyatının dönemlere ayrılma sebepleri: Coğrafi, Dini, Dil ve Kültürel
72-)Uzun ünlüler çift ses sayılır â, î gibi.(tam kafiye)
73-)Kafiye Şemaları:
Örüşük uyak: aba bcb cdc d
Çarpraz Kafiye: abab
Sarma Kafiye: abba
Düz uyak çeşitleri: aaaa, aaab, aabb
www.harunardic.net
7
74-)Varsağı türünü kuran ve en çok kullanan sanatçı Karacaoğlan’dır.
75-)Şemsettin Sami öykü ve şiir türünde eser vermemiştir.
76-) Tanzimat nesrinin en sade en düzgün dili Muallim Naci’ye aittir.
77-)Mehmet Emin Yurdakul’un şiirleri teknik ve estetik bakımdan basittir.
78-)Orhan Seyfi Orhon ve Enis Behiç Koryürek’in roman türünde eseri yoktur.
79-)Vasfi Mahir Kocatürk araştırmacılığı ile ön plana çıkmıştır.
80-)Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın roman ve hikayesi yoktur.
81-)Edebiyatçılar Geçiyor Halit Fahri Ozansoy’un anı türünde yazdığı eseridir.
82-)Cahit Külebi’nin şiirleri genelde serbest ölçü ile yazılmıştır.
83-)Attila İlhan şiirlerinde argoya yer vermiştir.
84-)Cevat Şakir eserlerinde üsluba genellikle önem vermez.
85-)Yakup Kadri Karaosmanoğlu tezli romanlarıyla Türk edebiyatında önemli yer etmiştir.
86-)En tanınmış seferetname 28. Çelebi’nin Sefaretnamesidir.
87-)Namık Kemal’in tiyatroları dram türünde yazılmıştır.
88-)Cumhuriyet döneminin Evliya Çelebisi Falih Rıfkı Atay’dır.
89-)Attila İlhan şiirlerinde noktalama ve büyük harf kullanmamıştır.
90-)Bireyin iç dünyasını baz alan sanatçılar Çehov tarzı hikayeler yazmıştır.
91-)Mardin, Murathan Mungan’ın eserlerinde sıkça kullandığı mekandır.
92-)Tregadyanın babası Cornielle’dir.
www.harunardic.net
8
93-)Destan anlatan kişilere verilen isimler: Yırçı, Gayçı, Bahşi, Destancı
94-)Maniye Doğu Anadolu’da Bayatı; Urfa yöresinde ise Hoyrat denir.
95-)Mani çeşitleri: Niyet, Atışma, Davulcu, Aşk manileri
96-)Aruzla da yazılan halk edebiyatı nazım biçimleri: Semai, Vezni Aher, Selis, Kalenderi
97-)Şiir de yazan Osmanlı padişahları ve kullandıkları mahlaslar:
Fatih Sultan Mehmet: Avni
Kanuni Sultan Süleyman: Muhibbi
Yavuz Sultan Süleyman: Selimi
İkinci Osman: Farisi
İkinci Bayezit: Adli
98-) Cumhuriyet döneminde çıkan dergiler: Varlık(Yaşar Nabi Nayır), Ağaç, Büyük
Doğu(Necip Fazıl Kısakürek), Yaprak(Orhan Veli), Kadro(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)
99-)Kol oyunu, Meydan oyunu ve Zuhiri Orta Oyununu ifade etmek için de kullanılır.
100-)Dağ Yolu(Türkçü söylevler) Hamdullah Suphi tarafından yazılmıştır.
101-)Uygur Alfabesiyle yazılan önemli iki eser Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek adlı eserlerdir.
102-) Kırgızların Manas Destanı dünyanın en uzun destanıdır.
103-)Serveti Fünun döneminde Türk Kadın Şairi olarak bilinen kişi Nigar Hanım’dır.
104-)Serveti Fünun dergisi edebiyat dergisi olmadan önce de edebiyat ile ilgili çeviriler
yapmıştır.( örneğin: Julus Verne’den çeviriler)
www.harunardic.net
9
105-)Gave-i Zalim takma adını Hüseyin Suat Yalçın için kullanmıştır.
106-)Serveti Fünun döneminde aynı şiirde birden çok aruz da kullanılmıştır.
107-)Serveti Fünun döneminde askeri okullarda iken de şiir yazan sanatçı Cenap
Şahabettin’dir.
108-)Divan şiirini en iyi bilen Halk edebiyatı sanatçısı Erzurumlu Emrah’tır.
109-)Türküler ezgilerine şu isimleri alır: Divan, Bozlak, Barak, Hoyrat, Kayabaşı,
Çukurova
110-)Aşıklık için gerekli şeyler: Bade içme, Mahlas alma, Nazire, Usta-Çırak
111-)Karagöz oyununda Hayali’nin yardımcısına Yardak denir.
112-)Bir kimseyi karakteristik özellikleri ile okuyucuya tanıtma amacıyla yazılan edebi
yazılara portre denir.
113-)Mustafa Kutlu uzun hikayeleriyle ünlüdür.
114-) Ahmet Haşim Bülbülün sesi için etinin yenemeyeceğini diyerek ne duyuyorsanız şiir
odur der.
115-)Kadı Burhanettin, kadılık, vezirlik hükümdarlık yapmış; alim ve şair bir devlet adamıdır.
O, Divan edebiyatında Türk nazım şekillerinden olan tuyuğun başarılı örneklerini
kazandırmıştır.
www.harunardic.net
10
116-) Türk destanlarında görülen mitolojik unsurlar:
At: Sahibini koruyan, kollayan ona yol gösteren unsurdur.
Ok-Yay: Savaşta kullanılmasının yanında Türk’ün gücünü temsil eder.
Ağaç: Atalarımızı, varlığımızı ve devleti temsil eden unsurdur.
İhtiyar: Hakanların danışıp öğüt aldıkları kişi.
Işık: Destanların kuruluşunda hayat verici özelliğe sahip olduğu düşünülen unsurdur.
117-)Halide Nusret Zorlutuna yazarların annesi olarak bilinir.(Ümmül Muharriat)
118-)Çocukların acılarının edebiyatımızda sembolleştiği isim Ceyhun Atıf Kansu’dur.
119-)Peyami Safa ansiklopedik yazar olarak bilinir.
120-)Dar çevre şairi olarak bilinen sanatçı Behçet Necatigil’dir.
121-)Yedi meşalecilerin bu isimdenönce düşündükleri isimler şunlardır:
Yedi Yıldız,
Yediveren Gülü, Yedi Kollu
122-)Yedi meşaleciler şiirde konuyu mümkün olduğunca genişletmişlerdir ama nesirde pek
bir etkileri olmamıştır.
123-)Yedi meşaleciler içinde ömrünün sonuna kadar edebiyatla ilgilenen tek sanatçısı
Ziya Osman Saba’dır.
124-)Nükte ve ironi Orhan Veli’nin şiirlerinin önemli özelliklerindendir.
125-)Şiirden bağımsız olan, tek başına bir anlam taşıyan dizelere azade mısra (mısra-ı azade)
denir.
www.harunardic.net
11
126-)Şiirin tek başına dilden dile dolaşan, hafızalarda yer eden en güzel dizesine mısra-ı
berceste denir.
127-)Kısa bir heceyi, ölçü gereği uzun okumaya imale denir. İmale, bir aruz kusurudur.
128-)Zihaf, uzun bir heceyi, ölçü gereği kısaltmaktır. Zihaf, bir aruz kusurudur.
129-)Med, bir uzun heceyi, bir uzun bir kısa hece yapmaktır.
130-)Vasl (Ulama) , Ünsüzle biten bir sözcüğün son ünsüzünü, ondan sonra gelen ve ünlüyle
başlayan sözcüğün ilk hecesine bağlamaktır.(Harun
ardıç)
131-)Takti (Kesme), aruz ölçüsünde duraklardaki kesmedir.
132-)Lirik Şiir, Duygusal yönü ağır basan şirlerdir. Bu şiirlerde coşkulu bir anlatım vardır.
133-)Epik Şiir, Savaş, kahramanlık gibi konuları işleyen şiirlerdir.
134-)Pastoral Şiir, Doğa güzelliklerini, köy ve çoban yaşamını işleyen şiirlerdir.
135-)Birkaç çobanın karşılıklı konuşmaları yoluyla oluşturulan pastoral şiirlere eglog denir.
136-)Bir çobanın ya da ozanın ağzından kır yaşamının güzelliğini, çekiciliğini anlatan
pastoral şiirlere idil denir.
137-)Didaktik Şiir, düşüncenin ağır bastığı, bilgi vermeyi amaçlayan öğretici şiirleridir.
138-)Satirik Şiir, Toplum yaşamındaki yanlışlıkları, düzensizlikleri, eksikleri, kişilerin
yanlışlarını alaylı bir dille anlatan şiirlere ‘Satirik Şiir’ denir.
139-)Satirik şiirler, Divan edebiyatında hicviye, Halk edebiyatında taşlama adıyla anılır.
140-)Dramatik Şiir, manzum tiyatro yapıtlarındaki şiirlerdir. Hayatın acıklı, komik, korkunç
yönlerini konu edinir.
www.harunardic.net
12
141-)Koşuklar, Aşık edebiyatındaki koşmaların karşılığıdır. Bu nedenle koşmayla koşuk
arasında çeşitli bakımlardan benzerlikler vardır.
142-)Bilinen en eski sagu, Alp Er Tunga Sagusu’dur.
143-)Sagunun Halk edebiyatındaki karşılığı ağıt, Divan edebiyatındaki benzeri (karşılığı)
mersiyedir.
144-)Sav, günümüzdeki atasözünün bir nevi karşılığıdır.
145-)Mani, genellikle tek dörtlükten oluşur. 7’li hece ölçüsüyle oluşturulur. Konuya giriş için
söylenen ilk iki dizeye “doldurma dize” denir. Asıl düşünce, ileti ise son iki dizede bulunur.
146-)Türkü, genellikle üçer ya da dörder dizeli bentler ve her bendin sonunda tekrarlanan
kavuştak ya da bağlama adı verilen nakarat dizelerinden oluşur.
147-)Divan edebiyatında manzum olarak oluşturulan bilmecelere lugaz denir.
148-) Koşmalar, konularına göre şu türlere ayrılır:
Güzelleme: Aşk, sevgi ve doğa güzelliklerini işleyen koşmalardır.
Koçaklama: Kahramanlık, savaş gibi konuları işleyen koşmalardır.
Taşlama: Herhangi bir kişiyi ya da toplumdaki aksaklıkları eleştiren koşmalardır.
Ağıt: Bir kişinin ölümünden duyulan acıyı dile getiren koşmalardır.
149-)Koşma nazım biçimi, İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki koşuk; Divan edebiyatındaki
gazel ile benzerlik gösterir.
150-)Semainin koşma nazım biçiminden ayrılan yönleri kendine özgü bir ezgiyle söylenmesi
ve 8’lihece ölçüsüyle oluşturulmasıdır.
www.harunardic.net
13
151-)İlahiler, Bektaşilikte nefes; Alevilikte ise deme adını alır.
152-)Nutuk, tarikata yeni giren dervişlere yol göstermek, onları bilgilendirmek amacıyla
söylenen didaktik şiirlerdir.
153-)Şathiye, Tanrıyla konuşur gibi söylenen, inançlardan alaycı bir dille söz edilen şiirlerdir.
154-)Hikmet, dini, ahlaki, felsefi konuları işleyen öğüt şiirleridir.
155-)Gazelin ilk beyitine matla, son beyitine makta, en güzel beyitine beyt’ül-gazel, şairin
mahlasını (takma adını) söylediği beyte taç beyit denir.
156-)Divan edebiyatında parça güzelliği benimsendiği için gazellerde de genellikle konu
birliği yoktur. Beyitleri arasında konu birliği olan gazellere ise yek-ahenk gazel; bütün
beyitleri birbirinden güzel olan gazellere ise yek-avaz gazel denir.
157-)Bazı gazeller beyitler tam ortasından bölünerek dörtlük biçimine getirilir. Bu şekilde
oluşturulan gazellere musammat gazel denir.
158-)Rubainin Dünya edebiyatındaki en büyük ustası Ömer Hayyam’dır.
159-)Kaside, din ve devlet büyüklerini övmek için yazılan ve bir karşılık beklenen şiirlerdir.
160-) Ali Şir Nevai, Muhakemet’ül Lügateyn adlı eserinde Türkçe ile Farsçayı karşılaştırarak,
Türkçenin Farsçadan daha üstün olduğunu savunmuştur. Mecalisün Nefais adlı eseri ise Türk
edebiyatında varlığı bilinen ilk şairler tezkiresidir.
161-)Şeyhi’nin Harname adlı eseri mesnevi nazım şekliyle yazılmış olup Divan edebiyatının
en önemli hiciv örneğidir.
162-)Mercimek Ahmet ‘in en önemli eseri Kabusname’dir.
www.harunardic.net
14
163-)Mesnevi, divan edebiyatının en uzun nazım biçimidir.
164-)Beş mesneviden oluşan eserlere hamse denir.
165-) Müstezat, gazelin dizelerinin her birinin ardına kısa dizeler eklenerek yazılan şiir
biçimidir. Eklenen bu kısa dizelere ziyade adı verilir.
166-)Terkib-i bentin edebiyatımızdaki en güzel örneklerini Bağdatlı Ruhi, ve Ziya Paşa
vermiştir.
167-)Bir şairin, başka bir şairin şiirini konu ve biçim yönünden örnek alarak aynı ölçü, aynı
uyak ve aynı redifle yazdığı benzer şiire nazire adı verilir.
168-)Deneme türünün kurucusu: Montaigne
169-)Dünyada bilinen en eski destan: Gılgamış Destanı
170-)Aşık Ömer ve Gevheri Halk edebiyatı şairlerinden olup Divan edebiyatının etkisinde
kalmışlardır.
171-)Bayburtlu Zihni’nin en önemli eseri Sergüzeştnamedir.
172-)Divan edebiyatında Şeyh Galip ve Nedim gibi önemli sanatçılar da hece vezniyle şiirler
yazmıştır.
173-)Mersiye, Divan edebiyatında önemli bir kimsenin ölümünden duyulan üzüntüyü dile
getiren şiir türüdür.
174-)Hiciv türünün en başarılı örneklerini Nef’i vermiştir.
175-)Allah’ın varlığını, birliğini işleyen şiirlere Divan edebiyatında tevhit denir.
176-)Münacat, Allah’a yalvarış, yakarış şiirleridir.
177-)Hz. Muhammed’i övmek ona olan sevgiyi anlatmak için yazılan şiirlere naat denir.
178-)Hz Muhammed’in doğumunu anlatan şiirlere mevlid denir..
www.harunardic.net
15
179-)Mevlid türünün en başarılı örneğini Süleyman Çelebi Vesiletü’n-Necat adlı eseriyle
vermiştir.
180-)Dante’nin İlahi Komedya adlı eseri terzarima nazım biçiminin en önemli örnekleri
arasında yer alır.
181-)Servet-i Fünun döneminde müstezat, serbestleştirilerek serbest müstezat adında
yeni bir nazım biçimi oluşturulmuştur.
182-)Türk edebiyatında tuyuğ nazım biçiminin en önemli ustaları Kadı Burhanettin ve Ali Şir
Nevai’dir.
183-)Serbest müstezatın en başarılı örneklerini Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Ahmet
Haşim vermiştir.
184-)İnsan dışındaki varlıkların konuşturulmasına dayalı olan söz sanatına İntak
(Konuşturma) denir.
185-)İntak sanatının olduğu her yerde teşhiste vardır.
186-)Şiirde satır başlarındaki harflerle yukarıdan aşağı anlamlı kelimeler oluşturma sanatına
akrostiş denir.
187-)Fıkra ile makale arasındaki temel fark fıkranın bir düşünceyi kanıtlama amacı
gütmemesine karşılık makalenin kanıtlama amacı gütmesidir.
188-)Deneme türünün öncüsü Fransız yazar Montaigne’dir. Edebiyatımızda ise en başarılı
denemeci Nurullah Ataç’tır.
189-)Sohbet (söyleyişi) türüyle deneme türü arasındaki temel fark şudur: Sohbet türünde
yazar karşısındakiyle konuşuyormuş gibi (senli benli anlatım) yazar. Deneme türünde yazar
kendiyle konuşuyormuş gibi (benli anlatım) yazar.
www.harunardic.net
16
190-)Biyografi türüyle benzerlik gösteren eserlere divan edebiyatında “tezkire” denir. Ayrıca
peygamberlerin yaşamlarını anlatanlara siyer denir.
191-)Fuzuli’nin Şikayetname adlı düzyazı örneği, edebi mektup türünün gerçek anlamda ilk
örneklerindendir.
192-)Mektup türünü kullanarak roman yazma tekniğini ilk kez Hüseyin Rahmi Mutallaka adlı
romanında denemiştir. Halide Edip Adıvar’ın Handan adlı romanı da mektuplardan oluşur.
193-)Masallarda “Bir varmış bir yokmuş.” diye başlayan bölüme döşeme adı verilir.
194-)Hayvanları konuşturma sanatına fabl denir.
195-)Fablın bilinen en eski örneği Hint edebiyatında Pançantahtra (Arapça çevirisi Kelile ve
Dimne); eski Yunan edebiyatında ise Aisopos masallarıdır.
196-)Batı’da, La Fontaine fabl türünün en ünlüsüdür.
197-)Olayın hikayesinin kurucusu Fransız Guy de Maupassant’tır. Bizim edebiyatımızda da
olay hikâyesinin en büyük temsilcisi Ömer Seyfettin’dir.
198-)Durum hikayesinin dünya edebiyatındaki kurucusu Anton Çehov’dur.
Bizim
edebiyatımızda durum hikayesinin en önemli yazarları şunlardır; Sait Faik Abasıyanık,
Memduh Şevket Esendal…
199-)Hikaye (öykü) türünün dünya edebiyatındaki ilk örneklerini İtalyan yazar Boccacio’
Decameron öyküleri ile vermiştir.
200-)Naili ve Neşati, Sebk-i Hindi’nin edebiyatımızdaki en başarılı temsilcilerindendir.
201-)Antik tiyatronun iki türü olan trajedi ve komedinin kaynağı Bağ Bozumu Tanrısı
Dionysos adına yapılan törenlerdir.
www.harunardic.net
17
202-)Yaşamın acıklı yönlerini kendine özgü kurallarla sahnede yansıtmak; ahlak, erdem
örneği göstermek için yazılmış manzum tiyatro eserine trajedi denir.
203-)İzleyiciyi güldüren, eğlendiren ve eğlendirirken düşündüren tiyatro türüne komedi denir.
204-)Abartılı hareketlerle sivri esprilerle güldürmeyi amaçlayan komedilere fars(kaba
güldürü), gerçekte güldürücü olmayan bir olayı gülünçleştirerek işleyen komedilere parodi
yergiye dayanan komedilere satir, bir kişinin karakterini ortaya koymak için yazılan
komedilere karakter komedisi denir.
205-)Töre komedisi, toplumun gülünç ve aksak yanlarını konu alan komedidir.
206-)Yaşamın acıklı ve gülünç yönlerini bir arada yansıtan tiyatro türüne dram denir.
207-)Shakespeare, klasik tiyatronun zaman ve yer birliği kurallarını yıkmıştır. Ayrıca acıklı
ve gülünç olayları sahnede iç içe vererek dramın ilk örneklerini vermiştir.
208-)Fransız romantiklerinden Victor Hugo Cromwell adlı eserinin ön sözünde dramın
özelliklerini açıklar.
209-)Epik tiyatro Bertolt Brecht tarafından geliştirilmiştir.
210-)Epik tiyatroda seyircinin gerçek yaşamından kopup kendini oyuna kaptırması önlenir.
Bunun için, olaylar arasında amaçlı kopukluklar yaratılır.
211-)Ortaoyununun en önemli iki kişisi Kavuklu ve Pişekar’dır. Kavuklu, Karagöz
oyunundaki Karagöz’ün, Pişekar da Hacivat’ın karşılığıdır.
212-)Orta oyununda kadın rolünü oynayan ve kadın kılığına girmiş erkeğe zenne denir.
213-)Meddahlık için tek kişilik tiyatro diyebiliriz.
www.harunardic.net
18
214-)Dadaloğlu, Toroslarda yaşayan göçebe Avşar boyu Türkmenlerindendir. Bu boy devlet
tarafından yerleşik hayata geçirilmeye çalışılmış ve Dadaloğlu da buna karşı çıkarak bu
olaylar üzerine şiirler yazmıştır.
215-)17. Yüzyıl Halk edebiyatı sanatçılarından olan Kayıkçı Kul Mustafa Yeniçeri
Ocağı’ndan yetişmiştir. Genç Osman Destanı onun en önemli eseridir.
216-)Karagöz ve Ortaoyunun; Meddah oyunu ile farkı; Meddah oyunun tek kişilik gösteri
olmasıdır.
217-)Divan edebiyatının son büyük şairi Şeyh Galip’tir.
218-)Divan-ı Lügati’t Türk, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin zengin bir dil
olduğuna ıspatlamak amacıyla Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınmıştır.
219-)Atabet’ül Hakayık Gerçeklerin Eşiği anlamına gelen eser, 12.yüzyılın başlarında Edip
Ahmet Yükneki tarafından Hakaniye lehçesi ile kaleme alınmıştır. Eser aruz ölçüsü ve
mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.
220-)Divan-ı Hikmet, 12.yüzyılda Türk tasavvuf edebiyatının kurucusu Türkistanlı Hoca
Ahmet Yesevi tarafından kaleme alınmıştır. ”Hikmet”, Ahmet Yesevi’nin şiirlerine verdiği
isimdir. Nazım birimi dörtlük olan eser, koşma nazım biçimi ve hece vezniyle yazılmıştır.
221- )Halk şairlerinin hayat hikayeleri ve şiirleri “Cönk” adı verilen eserlerde toplanmıştır.
222-)Divan edebiyatçılarının dili; Arapça, Farsça ve Türkçenin karışımından doğan
Osmanlıcadır.
223-)Sinan Paşa’nın Tazarruname’si süslü nesrin en önemlisidir.
224-)Çarhname, Dini-ahlaki öğütlerin verildiği didaktik bir manzumedir.(Ahmed Fakih)
225-)Mevlana, eserlerini Farsça yazmıştır.
www.harunardic.net
19
226-)Makalat, Tasavvufi düşüncelerin anlatıldığı bu eser Arapça kaleme alınmıştır. (Hacı
Bektaşi)
227-)Mantıku’t- Tayr, Gülşehri tarafından Ünlü İranlı mutasavvıf Ferüdiddin Attar’ın aynı adı
taşıyan eserinden çevrilmiştir.
228-)Aşık Paşa, en önemli eseri olan Garipname’de Türkçeye önem verilmesi gerektiğini
belirtmiş, eserini bilinçli olarak Türkçe yazmıştır.
229-)Ahmedi’nin İskender name ve Cemşid’ü Hurşit olmak üzere iki önemli mesnevisi eseri
vardır.
230-)Azeri sahasında yetişmiş ünlü sanatçı Nesimi, Hurufilik mezhebinin öncüllerindendir. O,
Halep’te inancı yüzünden derisi yüzülerek öldürülmüştür.
231-) ÖNEMLİ HİCİV SANATÇILARI VE YAPITLARI
Şeyhi: Harname
Fuzuli: Şikâyetname
Nef’i: Siham-ı Kaza
Ziya Paşa: Zafername
Neyzen Tevfik: Azab-ı Mukaddes
232-) EDEBİYATTA KULLANILAN ŞİFRELER
BEŞ HECECİLER (HECENİN BEŞ ŞAİRİ):
HEYFO:Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek,
Faruk Nafiz Çamlıbel.
YEDİ MEŞALECİLER:
www.harunardic.net
20
KaSıM CeViZ Ye: Kenan Hulisi Koray, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi,
Cevdet Kudret Solok, Vasfi Mahir Kocatürk, , Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır,
GARİPÇİLER: (I. YENİCİLER)
OMO:Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu
İKİNCİ YENİCİLER:
ECE SÜT İÇ: Edip Cansever,Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer
Turgut Uyar, İlhan Berk
KLASİSİZM(KURALCILIK):
CeMiLeLeRMeFDuB:Corneille, Molière, La Fontaine, La Bruyère, Racine, Montaigne,
Fenelon, Descartes, Boileau
ROMANTİZM(COŞUMCULUK):
SeVGiLi PLaJDa:Schiller, Victor Hugo, Goethe,Lamartine, Puşkin(Aleksandre),Lord
Byron, J.J. Rouse, Dumas(Alexandre)
SEMBOLİZM(SİMGECİLİK):
BMV VaR AC:Beaudelaire, Mallarme,Valery, Verlaine,Rimbaud, Ahmet Haşim,Cenap
Şehabettin
REALİZM (GERÇEKÇİLİK):
FBDe
GSDe
ÇaTLaTDı:
Flaubert,Balzac,Dostoyevski,Gogol,Stendhal,Daniel
Defoe,Çehow,Turganyev,London,Tolstoy,Dickens(Charles)
PARNASİZM(ŞİİRDE GERÇEKLİK):
LePeGeCi He:Lisle,Prudhomme, Gautier, Coppee, Heredia,
www.harunardic.net
21
1. DÖNEM TANZİMAT SANATÇILARI ŞİFRESİ ŞAŞNAZ: (Şinasi, Ahmet Mithat
Efendi, Şemsettin Sami, Namık Kemal, Ahmet Vefik Paşa, Ziya Paşa)
II. DÖNEM TANZİMAT SANATÇILARI ŞİFRESİ: SeReNDAM(Samipaşazade Sezai,
Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım, Direktör Ali Bey,Abdülhak Hamit Tarhan,
Mullim Naci )
233-)TÜRK EDEBİYATINDAKİ ÖNEMLİ DERGİLER
Ağaç (1936): Necip Fazıl tarafından çıkarılmıştır.
A dergisi (1956-1960): II. Yeni akımına destek olmak için çıkarılmıştır.
Akbaba (1922-1977): Yusuf Ziya ve Orhan Seyfi tarafından çıkarılan haftalık, siyasi mizah
dergisidir.
Büyük Doğu (1943-1955): Necip Fazıl Kısakürek’in çıkardığı dergidir.
Çınaraltı(1941-1944): Orhan Seyfi ve Yusuf Ziya’nın çıkardıkları Türkçü ve fikir ve sanat
dergisidir.
Dergâh (1921-1923): İlki Mustafa Nihat Özön tarafından çıkarılmıştır. 1990’da ise Ezel
Erverdi tarafından yeniden çıkarılmaya başlanmıştır.
Diriliş (1966-1967): Sezai Karakoç tarafından çıkarılmıştır.
Genç Kalemler (1910-1912): Ömer Seyfettin ve Ali Cenap tarafından çıkarılmıştır.
Hisar (1950-1957/1964-1980): Munis Faik Ozansoy tarafından çıkarılmıştır.
Kadro (1932-1935): Yakup Kadri tarafından çıkarılmıştır.
Mavera (1976): C. Zarifoğlu, E. Beyazıt, R. Özdenören, M. Akif İnan bu derginin kurucuları
arasındadır.
www.harunardic.net
22
Papirüs (1966-1970): Cemal Süreya tarafından çıkarılmıştır.
Resimli Ay (1924-1930): Zekeriya Sertel’in çıkardığı “gerçekçi” halk dergisidir.
Türk Yurdu (1911-1931): Türk Yurdu Cemiyetinin yayın organıdır.
Türk Dili (1951-…): TDK tarafından çıkarılmıştır.
Ülkü (1933-1950): Halk evleri tarafından çıkarılmıştır.
Yeni Dergi (1964-1975): Mehmet Fuat (Fuat Bengü) tarafından çıkarılmıştır.
234-) Bilinmesinde fayda olacak eserler ve yazarları:
Sarf’ı Türki: Süleyman Paşa
Emin Nihat Bey: Müsameratname
Edige Destanı: Negay Han
Cengiz Aytmatov(kırgız): Gün olur asla bedel, Toprak Ana, beyaz gemi
Şehriyar: Heyder Babaya Selam
Cengiz Dağcı kırımlıdır.
235-) DESTANLAR
Doğal Destanlar:
Şehname: İranlıların destanı olup Firdevsi tasarından yazıya geçirmiştir.
Mahabarata, Ramayana: Hintlilerin doğal destanlarıdır.
www.harunardic.net
23
Şinto: Japonların doğal destanıdır.
Kalevela: Finlilerin doğal destanıdır.
İlyada ve Odysseia: Yunanlıların doğal destanı olup “Homeros” yazıya geçirmiştir.
İgor: Rusların doğal destanıdır. Destanda Kıpçaklar ile Ruslar arasındaki savaşlar anlatılır.
Nibelungen: Almanların bu doğal destanında Hun-Germen savaşları anlatılır.
Cihanson de Roland: Fransızların bu doğal destanlarında Fransızlar ve Müslümanlar
arasındaki savaşlar anlatılır.
Gılgamış: Sümerlerin doğal destanıdır.
Yapma (Suni) Destanlar:
Kaybolmuş Cennet: Milton (İngiliz edebiyatı)
Kurtarılmış Kudüs:Tasso (İtalyan edebiyatı)
Çılgın Orlando: Ariosto (İtalyan edebiyatı)
İlahi Komedya: Dante (İtalyan edebiyatı)
Çanakkale Şehitlerine: M.Akif Ersoy (Türk edebiyatı)
Üç Şehitler Destanı: F.Hüsnü Dağlarca (Türk edebiyatı)
236-) Türk edebiyatında Sanatçılar ve Unvanları
Devrim Şairi: Behçet Kemal Çağlar
Istırap şairi: Fuzuli,
Sultanü’ş-şuara (şairler sultanı): Baki
www.harunardic.net
24
Hiciv üstadı: Nefi
Hacı kalfa: Kâtip Çelebi
Zevk-eğlence şairi, Lale devri şairi: Nedim
Vatan şairi: Namık Kemal
Şair-i Azam: Abdülhak Hamit Tarhan
Tezatlar şairi: Abdülhak Hamit Tarhan
Üstat: Recaizade Mahmut Ekrem
Mistik şair: Necip Fazıl Kısakürek
Milli şair/Türk şairi: Mehmet Emin Yurdakul
Sokağı getiren romancı: Hüseyin Rahmi Gürpınar
Server Bedii: Peyami Safa
Ağıtlar şairi: Recaizade Mahmut Ekrem
Bayrak şairi: Arif Nihat Asya
Evler şairi: Behçet Necatigil
Acılar Denizi Şairi: Ümit Yaşar Oğuzcan
Kirpi: Refik Halit Karay
Yazı makinesi, Hace-i Evvel : Ahmet Mithat Efendi
Ölüm şairi: Cahit Sıtkı Tarancı
Eşya Şairi: Sedat Umran
www.harunardic.net
25
İstanbul öykücüsü: Sait Faik Abasıyanık
Halikarnas Balıkçısı: Cevat Şakir Kabaağaçlı
Deli Ozan, Çamdeviren: Faruk Nafiz Çamlıbel
İstanbul şairi: Yahya Kemal Beyatlı
Ümmetçi şair: Mehmet Akif Ersoy
Sokağı şiire getiren şair: Orhan Veli Kanık
Anadolu şairi: Ömer Bedrettin Uşaklı
Feylesof: Rıza Tevfik Bölükbaşı
Adalar şairi: Tahsin Nahit
Gurbet şairi: Kemalettin Kamu
Esersiz Şair: Yahya Kemal
Masal Baba: Eflatun Cem Güney
Güzellerin Şairi: Karacaoğlan
Kudus Şairi: Nuri Pakdil
Tezatlar Şairi: Abdulhak Hamit Tarhan
Egzotik şair: Coşkun Ertepınar
Memleket Şairi: Nazım Hikmet
237-) ÇAĞDAŞ BATI ROMANINDA KULLANILAN ANLATIM TEKNİKLERİ
www.harunardic.net
26
İç Monolog: Kahramanın iç dünyasını okuyucuya aracısız aktarmayı hedefleyen bir teknik
olan iç monolog, kahramanın söylenmemiş duygu ve düşüncelerinin, doğrudan doğruya
okuyucuya aktarılmasıdır. Başka bir ifade ile kahramanın kendi kendine konuşmasına tanık
olurcasına duygu ve düşüncelerinin aktarılmasıdır.
Bilinç Akımı Tekniği: Kişilerin duygu ve düşüncelerinin, herhangi bir kurala bağlı kalmadan
dağınık ve parça parça iç monolog yöntemiyle okuyucuya aktarılmasıdır. Bu teknikte yazar,
okuyucuyu kahramanın iç dünyası ile baş başa bırakmayı hedefler.
Montaj Tekniği:Yazarın herhangi bir metni yazıyı ya da sözü kalıp halinde kendi metnin
içinde kullanmasıdır. Bir nevi alıntı yapmak gibidir.
Leitmotif Tekniği: Bir davranışın ya da bir özelliğin roman boyunca sürekli yinelenmesidir.
Görece Zaman Anlayışı: Anlatının konunun günlere ya da saatlere indirgenmesidir. Adalet
Ağaoğlu’nun Ölmeye Yatmak adlı romanı bunun güzel bir örneğidir.
Geriye Dönüş Tekniği: Romancının anlatılan zaman diliminin öncesine gitmesidir.
238-)NEV-YUNANİLİK(HAVZA EDEBİYATI)
Eski Yunan edebiyatını örnek alarak Batılı bir edebiyat oluşturmak isteyen bir harekettir.
Yakup Kadri ve Yahya Kemal'in benimsedikleri bir faaliyettir.
Bu harekete Havza Edebiyatı da denir sebebi ise eski Akdeniz uygarlığını örnek almasıdır.
Yahya Kemal'in "Sicilya Kızları" ve "Biblos Kadınları" adlı şiirleri ve Yakup Kadri'nin
"Siyah Saçlı Yabancı ile Berrak Gözlü Genç Kızın Sözleri" başlıklı yazısı ile sınırlı kalan ve
edebiyatımızda etkisi pek olmayan bir hareket olmuştur.
239-) NAYİLİK(NESL-İ ÂTÎ)
www.harunardic.net
27
Ulusal edebiyatın oluşmasını milli geçmişe bağlayan bir hareket olan Nayilik, II.Meşrutiyet
ile başlayan ulusçuluk akımının etkisiyle ortaya çıkmıştır. Bir nevi Milli Edebiyat gibidir
yani. Halit Fahri, Selahattin Enis, Hakkı Tahsin, Orhan Seyfi, Yakup Salih, Hasan Sait gibi
gençler bu harekette yer almıştır.
Mevlana ve Yunus Emre'yi örnek alma ve onlar gibi şiir yazma peşinde olan Nayiler,
edebiyatımızda Nev-Yunanilik gibi etkisi pek olmayan bir hareket olmuştur.
240-) Aşık edebiyatında en çok okunan şair Aşık Ömer’dir.
241-)Ali Suavi Muhbir gazetesindeki yazılarında sade bir dil kullanarak Tanzimat
dönemindeki dilde Türkçülük hareketine öncülük etmiştir.
242-)Sadullah Paşa’nın Ondokuzuncu Asır adlı manzumesi önemlidir.
243-) Mizancı Murat’ın Turfanda mı yoksa Turfa mı romanı köy romancılığında önemli
yer eder.
244-) Sodom ve Gomore(Yakup Kadri Karaosmanoğlu romanı)Ürdün’de günahkarlıkları
yüzünden Tanrı’nın gazabına uğrayarak yerle bir edilmiş iki şehrin adıdır.
245-) Göktürk Yazıtlarında kullanılan tek noktalama işareti: iki nokta
246-) Tanzimat edebiyatı sanatçıları tarafından Hanımefendi hazretleri ve Şairler Kraliçesi
olarak olarak adlandırılan Divan edebiyatının en meşhur kadın şairi olan Fıtnat Hanım'dır.
247-) Küçük Paşa romanı Ebubekir Hâzım Tepeyran'a aittir.
248-) İntibah romanının ilk adı: Son Pişmanlık
249-) UYAKLARLA İLGİLİ BAZI ÖZELLİKLER:
 İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ve halk
edebiyatında yarım ve cinaslı uyak
kullanılmıştır.
 Divan edebiyatında tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
www.harunardic.net
28
 Divan edebiyatında göz için kafiye vardır. Tanzimat edebiyatından sonra kulak için
kafiye anlayışı uygulanmıştır.
 İslamiyet öncesi Türk edebiyatında dize başında da kafiye bulunurdu.
www.harunardic.net
29