trafik ve ilk yardım 1 - Açık Öğretim Kurumları

Transkript

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
AÇIK ÖĞRETİM OKULLARI
(AÇIK ÖĞRETİM LİSESİ - MESLEKÎ AÇIK ÖĞRETİM LİSESİ)
TRAFİK
VE
İLK YARDIM
1
DERS NOTU
YAZAR
FARUK CENGİZ
ANKARA 2014
MEB HAYAT BOYU ÖĞRENME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI
AÇIK ÖĞRETİM OKULLARI DERS NOTLARI DİZİSİ
Copyright © MEB
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Tümü ya da bölümleri izin
alınmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz.
Yazar
: Faruk CENGİZ
Grafik
: Hatice DEMİRER
Kapak
: Güler ALTUNÖZ
& #' ! & " &
!&
" ) !(
! $ $
))&" &
&* ! ) # #
') ! " * &*& " * # "& !&
(" &*
&& & %&* &
!!)&&!
*&&*&&)')))*
%***&&
*$&!
" "
) # " *$
& $ !#$&*&*
&")(**#
!&" )
#
')$
İÇİNDEKİLER
ÜNİTE
TRAFİK KÜLTÜRÜ
1. TRAFİK EĞİTİMİNİN GEREKLİLİĞİ VE ÖNEMİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 14
2. KARA YOLU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
3. KARA YOLLARININ KURALLARINA UYGUN OLARAK KULLANILMASI _ _ _ _ _ _ _ _ 24
4. TRAFİKTE KAMUNUN RAHATINI VE HUZURUNU BOZACAK, ZARAR VERECEK
TUTUM VE DAVRANIŞLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
4.1. Trafikte İnsan ilişkileri ve Kurallara Uymanın Gerekliliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
4.2. Toplu Taşıma Araçlarında Uyulması Gereken Kurallar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
4.3. Çevre Kirliliği ve Duyarlılık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 32
5. TRAFİĞİN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 32
5.1. Çevre ile Trafik Arasındaki İlişki _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 32
5.2. Trafiktekilerin Çevre Kirliliğindeki Rolü ve Alınması
Gereken Önlemler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 33
5.3. Toplu Taşıma Araçlarının Tercihi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
6. TRAFİK KAZALARININ NEDENLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 36
6.1. Trafik Kazalarında İnsan Unsuru _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
6.2. Trafik Kazalarında Araç Unsuru _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
6.3. Trafik Kazalarında Yol Unsuru _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
6.4. Trafik Kazalarında İklim Koşulları Unsuru _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 45
6.5. Alkollü İçki, Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin
Etkisi Altında Araç Kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
7. TRAFİK KAZALARININ BİREY VE TOPLUM ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ _ _ _ _ 48
7.1. Trafik Kazalarının Psikolojik Sonuçları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 49
7.2. Trafik Kazalarının Sosyolojik Sonuçları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 49
8. TRAFİK KAZALARININ ÜLKE EKONOMİSİNE VERDİĞİ ZARARLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 50
9. TRAFİK İŞARETLERİ VE İŞARET LEVHALARI_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
9.1. Görevli Kişilerin Trafiği Yönetme Hareketleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
9.2. Işıklı Trafik İşaret Cihazları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 55
9.3. Trafik İşaret Levhaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 57
9.4. Yol Çizgileri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 67
10. TRAFİK İŞARET VE LEVHALARINA UYMADA ZORUNLULUK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
11. TRAFİK İŞARET LEVHALARININ KORUNMASI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
12. EMNİYET KEMERİ VE ÇOCUK GÜVENLİK KOLTUĞU _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 72
12.1. Emniyet Kemeri Kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 72
12.2. Çocuk Güvenlik Koltuğu Kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 74
13. GÜVENLİ YOLCULUK İÇİN ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 76
14. KARA YOLLARINI KULLANIRKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR _ _ _ _ _ _ _ _ 78
14.1. Kara Yollarında Şerit Takip Kuralları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 78
14.2. Trafik İşaret ve Görevlilerine Uyma Mecburiyeti _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 79
14.3. Hız Kuralları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 79
14.4. Takip Mesafesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 84
14.5. Öndeki Aracı Geçme ve Geçen Araca Yol Verme Kuralları,
Geçiş Mesafeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 85
15. HIZ KURALLARINA UYMANIN ÖNEMİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 87
16. TRAFİKTE İLK GEÇİŞ HAKKI, GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ VE DÖNÜŞ KURALLARI _ _ _ _ _ 88
16.1. Kavşaklarda Geçiş Hakkı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 88
16.2. Geçiş Üstünlüğü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 89
16.3. Dönüş Kuralları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 91
17. DURMA, DURAKLAMA, PARK ETME, YOLCU BİNDİRME VE İNDİRME KURALLARI _ 94
17.1. Durma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
17.2. Duraklama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
17.3. Park Etme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 95
17.4. Yolcu Bindirme ve İndirme Kuralları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 100
18. ARAÇLARIN IŞIKLANDIRILMASI VE KULLANILMASI ESASLARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 100
18.1. Araçların Işıklandırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 101
18.2. Araç Işıklarının Kullanılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 101
19. YOLDA KALAN ARAÇLARIN İŞARETLENMESİ VE ÇEKİLMESİNDE UYULMASI
GEREKEN KURALLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
19.1. Kara Yolunda Bozulup Kalan Araçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
19.2. Çeken ve Çekilen Araçlar_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 103
20. TRAFİKTE AYDINLATMANIN YETERSİZ OLDUĞU VE HAVA KOŞULLARININ
FARK EDİLMEYİ GÜÇLEŞTİRDİĞİ DURUMLARDA ALINACAK ÖNLEMLER _ _ _ _ 104
21. SÜRÜCÜ VE YAYALARIN OKUL, DEMİR YOLU VE YAYA GEÇİTLERİNDEN
GEÇERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KURALLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
21.1. Yaya ve Okul Geçitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
21.2. Demir Yolu Geçitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
21.3. Karşıdan Karşıya Geçişler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
22. TRAFİKTE FARK EDİLEN KURAL İHLALLERİNİN İLGİLİLERE BİLDİRİLMESİ _ _ _ _ 109
23. TRAFİKTE BİSİKLET VE MOTOSİKLETİN GÜVENLİ KULLANIMIYLA İLGİLİ
KURALLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 110
24. TRAFİK KAZASI SONRASI YAPILACAK İŞ VE İŞLEMLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
24.1. Trafik Kazalarına Karışanların Sorumlulukları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
24.2. Trafik Kazalarında Yükümlülük _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
24.3. Sürücü, Yaya ve Yolcu Kusurlarının Tespiti _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
24.4. Kaza İnceleme (Tahkik) Görevlileri ve Bilirkişiler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 114
25. TRAFİK KURALLARININ İHLALİNDE SÜRÜCÜLER GİBİ YAYALARA DA CEZA
UYGULAMASI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 114
26. SÜRÜCÜ VE TESCİL BELGELERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
26.1. Sürücü Belgesi Alma İşlemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
26.2. Araçların Kayıt ve Tescili _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
27. ARAÇLARDA BULUNMASI ZORUNLU OLAN MALZEME VE GEREÇLER _ _ _ _ _ 142
NELER ÖĞRENDİK? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 145
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
ETKİNLİK VE DEĞERLENDİRME SORULARI CEVAP ANAHTARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 163
SÖZLÜK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 167
KAYNAKÇA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
ÜNİTE
TRAFİK KÜLTÜRÜ
%ɹ,,"5
5SBGŔLMFŔMHŔMŔZB˒BOBOTPSVOMBSOUFNFMŔOEFŔOTBOCVMVONBLUBES
"ODBLCVOEBOPMVNTV[CŔÎŔNEFFULŔMFOFOEFZŔOFŔOTBOES5SBGŔLUF
TPSVOEFʵŔMÎÚ[àNàOQBSÎBTPMBMN
t,ŔNMFSUSBGŔLLVSBMMBSOBVZNBL[PSVOEBES
tÃMLFNŔ[EFUSBGŔLLVSBMMBSOBVZNB[PSVOMVMVʵVHFUŔSFOCŔSZBTBWBSN
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
Bu ünitenin sonunda;
1. Trafik kültürü ve bilincini kazanabilecek,
2. Bilinçli ve duyarlı yaya, yolcu ve sürücü olma sorumluluğunu kavrayabilecek,
3. Trafik kazalarının bireylere ve topluma verdiği maddi ve manevi kayıpların
farkında olabilecek,
4. Trafik kazalarının sebeplerini irdeleyebilecek,
5. Trafikle ilgili temel bilgi, beceri, değer, tutum ve davranışları kazanabileceksiniz.
ANAHTAR KAVRAMLAR
Trafik
Eğitim
Kavramlar
Sorumluluk
TRAFİK
KÜLTÜRÜ
Kurallar
Trafik
işaretleri
Trafik
kazaları
TRAFİK VE İLK YARDIM 1
KONULAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Trafik Eğitiminin Gerekliliği ve Önemi
Kara Yolu ile İlgili Kavramlar
Kara Yollarının Kurallarına Uygun Olarak Kullanılması
Trafikte Kamunun Rahatını ve Huzurunu Bozacak, Zarar Verecek Tutum ve
Davranışlar
Trafiğin Çevre Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Trafik Kazalarının Nedenleri
Trafik Kazalarının Birey ve Toplum Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Trafik Kazalarının Ülke Ekonomisine Verdiği Zararlar
Trafik İşaretleri ve İşaret Levhaları
Trafik İşaret ve Levhalarına Uymada Zorunluluk
Trafik İşaret Levhalarının Korunması
Emniyet Kemeri ve Çocuk Güvenlik Koltuğu
Güvenli Yolculuk İçin Alınması Gereken Önlemler
Kara Yollarını Kullanırken Uyulması Gereken Kurallar
Hız Kurallarına Uymanın Önemi
Trafikte İlk Geçiş Hakkı, Geçiş Üstünlüğü ve Dönüş Kuralları
Durma, Duraklama, Park Etme, Yolcu Bindirme ve İndirme Kuralları
Araçların Işıklandırılması ve Kullanılması Esasları
Yolda Kalan Araçların İşaretlenmesi ve Çekilmesinde Uyulması Gereken
Kurallar
Trafikte Aydınlatmanın Yetersiz Olduğu ve Hava Koşullarının Fark Edilmeyi
Güçleştirdiği Durumlar
Sürücü ve Yayaların Okul, Demir Yolu ve Yaya Geçitlerinden Geçerken Dikkat Etmesi Gereken Kurallar
Trafikte Fark Edilen Kural İhlallerinin İlgililere Bildirilmesi
Trafikte Bisiklet ve Motosikletin Güvenli Kullanımıyla İlgili Kurallar
Trafik Kazası Sonrası Yapılacak İş ve İşlemler
Trafik Kurallarının İhlalinde Sürücüler Gibi Yayalara da Ceza Uygulaması
Sürücü ve Tescil Belgeleri
Araçlarda Bulunması Zorunlu Olan Malzeme ve Gereçler
13
GİRİŞ
Ülkemizde hızlı kentleşme, sanayileşme ve nüfus artışına bağlı olarak bir takım
sorunlar da beraberinde gelişmektedir. Bu süreçten etkilenenler arasında trafik ortamı da bulunmaktadır. Gün geçtikçe çözüm çareleri zorlaşan trafik sorunları; büyük
kentlerde trafik sıkışıklığı, kamusal kullanım alanlarının ve kent caddelerinin park
yeri olarak kullanılması, hava kirliliği, aşırı gürültü, otobüs ve dolmuş duraklarındaki
insan kalabalıkları vb. şeklinde kendini göstermektedir. Trafik, toplumun tüm yapılarını ve kurumlarını kapsayan, aynı zamanda da toplumun coğrafyasından ekonomisine kadar birçok alanı etkileyen bir yapıya sahiptir. Trafiğin bağlı olduğu yasalar, bu
yasalarla belirlenmiş kurallar ve trafiği yöneten kurum ve kuruluşlar bulunmaktadır.
Trafikte karşılaşılabilecek riskler konusunda yeterli bilgiye sahip olmamak, trafik eğitimi konusundaki eksiklikler, güvenli trafik bilincinin oluşması konusunda yaşanan
sıkıntılar trafik kazalarını artırmaktadır. Trafik sorunu nasıl çözülebilir ve trafik kazaları nasıl en aza indirilebilir? Bu soruya verilebilecek en güzel cevap ya da anahtar
kelime “eğitim”dir. Kuralları çiğneyip diğer kara yolu kullanıcılarını tehlikeye atarak
hızlı araba kullananlar toplumuzda ne yazık ki usta sürücü olarak algılanmaktadır.
Tel örgü ve bariyerlerle kapatılan yollara, yayaların hiçbir engel tanımadan bu bariyer ve tel örgüleri atlayarak inmelerinin toplumca kınanmaması, toplum olarak
trafik kültürüne ne kadar yabancı olduğumuzu ortaya koymaktadır. Sürücü polisi
gördüğü zaman, onun ceza yazmaması için emniyet kemerini takmamalı, yanlış sollama yapmamalı, hız sınırını aşmamalıdır. Bütün bunları kendisi istediği için, gerekliliğine inandığı için yapmalıdır. İyi bir vatandaş olarak trafik sorumluluğunu yerine
getirme bilincini taşımalıdır. Sürücülerin, yolcuların ve yayaların yolu paylaşırken
bir takım sorumluluklarının olduğunu kavramaları gerekir. Bilhassa sürücülerin yol
güvenliğine dikkat ederek, kazaları önleyecek şekilde araç kullanmaları gerektiğini
bilmeleri çok önemlidir. Bu ünitede, bu temel açıklamalara dayalı olarak trafik ortamında yaya, yolcu veya sürücü olarak her zaman aktif rol aldığımız düşünülerek,
trafikte oluşabilecek riskleri anlayabilmek ve bu konuda tedbir alabilmeyi sağlamak
için daha çok trafikle ilgili temel bilgiler, trafik kuralları sorumluluk, duyarlılık ve paylaşım kültürü üzerinde durulacaktır.
1. TRAFİK EĞİTİMİNİN GEREKLİLİĞİ VE ÖNEMİ
Trafik denilince genellikle kara yolu trafiği akla gelir. Yayaların, hayvanların
ve araçların kara yolları üzerindeki hal ve hareketleri trafiği oluşturur. Dünyada ve
memleketimizde matorlu araç sayısının ve nüfusunun giderek artması, otomotiv
sanayisindeki gelişmeler, her geçen yıl trafik kazalarının artması, büyük can ve mal
14
kayıpları dikkatleri buraya çekmektedir. Yaşanan her trafik kazası, beraberinde ölüm,
yaralanma ve sakatlanma gibi istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedir. Öte yandan, kazaların geride bıraktığı maddi zararlar ise, göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Her yıl yaklaşık olarak beş bin kişinin hayatını kaybettiğ ve bu rakamın iki katı
kadar da yaralanma olayının gerçekleştiğ trafik kazalarının önünün kesilmesindeki
en büyük etkenlerden biri, bireylerde trafik kültürü ve bilincinin oluşturulmasıdır.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Trafik kazalarında her yıl yaşamını yitiren 5.000 civarında insanımızı konuşturabilseydik, bizlere ne gibi öğütler verirlerdi acaba?
Trafik kazalarının oluşma nedenleri ile ilgili istatistikler, kazaların oluşum nedenlerinin başında insan unsuruna işaret etmektedir (Tablo 01.01). Trafik kazaları
genellikle trafik ortamını paylaşan sürücü, yaya ve yolcuların trafik kurallarına uymaması sonucu meydana gelmektedir. Türkiye, trafik kurallarının en fazla ihlal edildiği
ülkelerden birisidir. İnsanlarımızın trafik kurallarına uymamasının en önemli nedeni
ise, trafik konusunda yeterli eğitimi almamış olmalarıdır. Trafik eğitimi almış, trafik
kültürü ve bilincine sahip kişiler kurallara uyma noktasında daha titiz davranacaklarından trafik kazaları da o nispette azalacaktır.
ŞEHİRİÇİ
KAZA
ŞEHİRDIŞI
TOPLAM
FAKTÖRLERİ
Kusur
Sayısı
%
Kusur
Sayısı
%
Kusur
Sayısı
%
Sürücü
82.293
85,53
22.591
94,50
104.884
87,32
Yaya
13.055
13,57
674
2,82
13.729
11,43
Araç
105
0,11
269
1,13
374
0,31
Yol
390
0,41
336
1,41
726
0,60
Yolcu
371
0,39
37
0,15
408
0,34
TOPLAM
96.214
100,00
23.907
100,00
120.121
100,00
Tablo 01.01: Kazalara sebep olan kusurların oranları (KGM-2010)
15
Trafikte yaşanan sorunların en etkili çözümü, bilinçli, sorumluluk sahibi bireylerin yetişmesidir. Trafik güvenliği konusunda bilinçli, sorumluluk sahibi bireylerin
yetişmesi ise ancak erken yaşlarda başlaması gereken trafik eğitimiyle mümkündür.
Yasal koşulların belirlediği trafik ölçütlerini, kişinin yaşantısı sırasında doğal davranışlar şekline dönüştürebilmek, kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak için yapılması gereken çalışmaların tümüne trafik eğitimi denir.
N
&ʵJUJMNJ˒JOTBOUPQMVNLVSBMMBSOBVZBOJOTBOES
Trafik kuralları insan hayatının korunması ve kolaylaştırılmasıyla ilgilidir. Sosyal
hayatımızı düzenleyen tüm kurallar gibi trafik kurallarının da çıkış noktası budur.
Trafik kuralları sorumluluk, duyarlılık ve paylaşım kültürü gerektirir. Toplumsal duyarlılığın sağlanması, vatandaşlık bilincinin arttırılması, sorumluluğun üstlenilmesi
ve paylaşılması ancak eğitimle sağlanabilir. Kurallara uyulması, trafikteki diğer kişilere saygı gösterilmesi, “ben” yerine “biz” bilincinin geliştirilmesiyle mümkündür.
Bu ise ailede başlayan ve öğrenim hayatı boyunca devam edecek olan bir eğitimle
gerçekleştirilebilir.
%ɹ,,"5
5SBGŔL LVSBMMBSO ÚʵSFONFOŔ[ VZHVMBNBO[ VZNBZ BM˒
LBOML IBMŔOF HFUŔSNFOŔ[ WF VZNBZBOMBS VZBSNBO[ USBGŔL
LB[BMBSOBLBS˒NBŔIUŔNBMŔOŔ[ŔB[BMUBDBLFOÚOFNMŔHàWFODFOŔ[
PMBDBLUS
Günümüz dünyasında birçok ülkenin mücadele ettiği trafik sorununa çözüm
getirilmesi demek, insan unsuruna yatırım yapılması demektir. Trafik kazalarını
azaltmak için kullanılması gereken en etkili yol yine eğitimdir. Bu eğitim, yalnız kural öğretmek ve kurala uyma refleksi uyandırmakla da sınırlandırılamaz. Aslında bu
eğitim, kent kültürü ve çağdaş toplumsal yaşamın temel ilkelerini oluşturur. O hâlde
trafik eğitimiyle, toplumsal yaşama saygılı, bencillikten uzak, sevmesini ve paylaşmasını bilen bireylerin yetiştirilmesi hedeflenir. Böylece, gelecekte trafik kurallarına
duyarlı bireylerin trafikte yer almaları sağlanmış olur.
Trafik eğitimi sadece bir ders olarakta düşünülmemelidir. Bu eğitim, bireylerde güvenli trafik bilinci oluşturma açısından da çok önemlidir. Trafik eğitimi, aynı
zamanda bireyde trafikte tehlike oluşturmama ve tehlikelerden korunma konusunda farkındalık, duyarlılık geliştirme eğitimidir. Duyarlılık geliştirme çabaları, bireyin
trafiğin ne olduğunu anlamasını sağlamak, trafikle ilgili değer yargısı oluşturarak
16
olumlu davranış biçimine dönüştürmesine yardımcı olmak, hedef kitle olan genç
neslin gelecekte bilinçli sürücü olmasını sağlamak, herhangi bir kazada yardımlaşma ve iş birliğinin önemini kavratmak amacına yöneliktir.
"3"ʐ5*3"-*.
Sizce bireylerin, trafik kurallarına riayet etmeyi bir alışkanlık ve yaşam tarzı olarak benimseyebilmeleri için neler yapılabilir?
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile okul öncesi, okul içi ve okul dışı trafik
eğitimini düzenleyen trafik genel eğitim planını hazırlama ve ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak uygulama görevi Milli Eğitim Bakanlığına verilmiştir. İnsanları belli
amaçlara göre yetiştirme sürecinin en önemli bölümü, okullarda verilen eğitimdir.
Ülkemiz nüfusunun çok genç olması ve ilk ve orta öğretim düzeyinde 14.000.000’dan
fazla öğrencinin bulunması, okullarda verilen eğitimi daha da önemli kılmaktadır.
Trafik güvenliği bilincine sahip, kendisine ve çevresine karşı sorumluluklarını bilen,
trafik kültürüne haiz bireylerin yetiştirilmesi ancak eğitimle mümkündür. Okul döneminde alınacak bilinçli bir trafik eğitimi, trafik kurallarına uymayı bir alışkanlık
haline getirecek ve trafikte güvenliğin en önemli husus olduğu bilincini yerleştirecektir. Bu amaca yönelik olarak okullarda ortaöğretim düzeyinde trafik eğitimi, 1992
yılında “Trafik Bilgisi” adı altında seçmeli ders olarak verilmesi kararı ile başlamıştır.
İlköğretim düzeyinde trafik eğitimi ise bağımsız bir ders olarak 1997 yılından itibaren “Trafik ve İlk Yardım Dersi” adı altında okutulmaya başlanmıştır.
Motorlu taşıt sürücüsü yetiştirmek, yetişmiş olanlara sınav sonucu sertifika
vermek, trafik ile ilgili öğretim ve
eğitim yaptırmak ve özel sürücü
kursu açılmasına izin vermek, bunları her safhada denetlemek görevi de Karayolları Trafik Kanunu ile
Milli Eğitim Bakanlığına verilmiştir.
Bu amaçla Motorlu Taşıt Sürücüleri
Kursu Yönetmeliği düzenlemiş ve
1987 yılında sürücü eğitimi vermek
üzere ilk kez Motorlu Taşıt SürücüResim. 01.01: Sürücü kursu
leri Kursu açılmıştır (Resim 01.01).
17
Resim. 01.02: Çocuk trafik eğitim parkı
Ayrıca Karayolları Trafik
Kanunu ve bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan Karayolları Trafik
Yönetmeliği’nde, okul öncesi çocuklara ve ilköğretim öğrencilerine trafik bilgisi vermek ve kurallara uyma alışkanlığı kazandırmak
amacı ile il özel idareleri ve belediyelere, ilin ihtiyacına cevap verecek sayıda çocuk trafik eğitim parkı
yapma/yaptırma görevi verilmiştir
(Resim 01.02).
Yine aynı Kanun’a göre yerel, bölgesel ve ulusal radyo ve televizyon kuruluşlarının, haftalık eğitim programlarının en az 30 dakikasını trafik eğitim programlarına ayırmaları zorunlu hale getirilmiş, bu zorunluluğun 09.00-21.00 saatleri arasında
uygulanması ise Yönetmelikle belirlenmiştir. Programların denetiminin ise Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu tarafından yapılması öngörülmüştür.
Trafik kazalarının azaltılması için trafik eğitimi etkili ve yaygın bir şekilde sürdürülmektedir. Ülkemizde trafik eğitimine yönelik son yıllarda çeşitli çalışmalar da
yapılmaktadır. Bu çalışmaların bir kısmı kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülürken
bir kısmı ise özel kurumlar tarafından gerçekleştirilmektedir.
2. KARA YOLU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
Trafik sadece taşıtlardan ibaret değildir. İnsanlar ve yollarda trafiği oluşturan
olgular içindedir. Trafik ortamında kullandığımız yolların özelliğini bilmek ve buna
göre davranmak çok önemlidir. Evimizden çıktığımız andan itibaren kara yolu trafiği
ile iç içeyizdir. Can güvenliğimiz için kara yolu trafiğiyle ilgili kuralları öğrenmemiz
ve uygulamamız zorunludur. Trafik güvenliği ancak, kurallara uymak ve keyfilikten
kaçınmakla mümkündür. Trafik sisteminin kara yolu üzerindeki işleyişi hakkında bilgi sahibi olmak, temel trafik bilgilerini daha iyi kavrayabilmek için, kara yolu ile ilgili
terimlerin tanımlarını öğrenmek gerekir.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Trafik kuralları olmasaydı, şehirler arası kara yollarında ya da cadde ve sokaklarımızda neler olurdu?
18
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda ve bu Kanun’a dayanılarak çıkarılmış
olan Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde kara yolu ile ilgili bazı terimler aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır.
Kara Yolu: Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır (Resim 01.03).
Resim. 01.03: Kara yolu
İki Yönlü Kara Yolu: Taşıt yolunun
her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur (Resim 01.04).
Resim. 01.04: İki yönlü kara yolu
Tek Yönlü Kara Yolu: Taşıt yolunun
yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur (Resim 01.05).
Resim. 01.05: Tek yönlü kara yolu
19
Bölünmüş Kara Yolu: Bir yöndeki
trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması
ile meydana gelen kara yoludur (Resim
01.06).
Resim. 01.06: Bölünmüş kara yolu
Erişme Kontrollü Kara Yolu (Otoyol): Özellikle transit trafiğe tahsis edilen,
belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin
verilen motorlu araçların yararlandığı ve
trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu kara
yoludur (Resim 01.07).
Resim. 01.07: Otoyol
Geçiş Yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun, kara
yoluna bağlanan ve kara yolu sınır çizgisi
içinde kalan kısmıdır (Resim 01.08).
Resim. 01.08: Geçiş yolu
Bağlantı Yolu: Bir kavşak yakınında
kara yolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında
kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan
kara yolu kısmıdır (Resim 01.09).
Resim. 01.09: Bağlantı yolu
20
Taşıt Yolu (Kaplama): Kara yolunun
genel olarak taşıt trafiğince kullanılan
kısmıdır (Resim 01.10).
Resim. 01.10: Taşıt yolu
Bisiklet Yolu: Kara yolunun, sadece
bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır (Resim 01.11).
Resim. 01.11: Bisiklet yolu
Yaya Yolu (Yaya Kaldırımı): Kara yolunun, taşıt yolu kenarı ile gerçek veya
tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan
ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış
olan kısmıdır (Resim 01.12).
Resim. 01.12: Yaya yolu
Banket: Yaya yolu ayrılmamış kara
yolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı
veya hendek iç üst kenarı arasında kalan
ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır (Resim
01.13).
Resim. 01.13: Banketli yol
21
Anayol: Ana trafiğe açık olan ve
bunu kesen kara yolundaki trafiğin, bu
yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk
geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş kara yoludur (Resim 01.14).
Resim. 01.14: Ana yol
Tali Yol: Genel olarak üzerindeki
trafik yoğunluğu bakımından, bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur
(Resim 01.15).
Resim. 01.15: Tali yol
Kavşak: İki veya daha fazla kara yolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır (Resim 01.16).
Resim. 01.16: Kavşak
Yaya Geçidi: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak
üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır (Resim 01.17).
Resim. 01.17: Yaya geçidi
22
Okul Geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların
çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolundan ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır (Resim
01.18).
Resim. 01.18: Okul geçidi
Şerit: Taşıtların bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleri için taşıt yolunun
çizgilerle ayrılmış bölümüdür (Resim
01.19).
Resim. 01.19: Şeritli yol
Park Yeri (Otopark): Araçların park
etmesi için kullanılan açık veya kapalı
alandır (Resim 01.20).
Resim. 01.20: Park yeri
Durak: Kamu hizmeti yapan yolcu
taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmeleri, indirmeleri veya duraklamaları
için yatay ve düşey işaretlerle belirlenmiş
yerdir (Resim 01.21).
Resim. 01.21: Otobüs durağı
23
Geçiş Hakkı: Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara
göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.
Geçiş Üstünlüğü: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.
&5,ɹ/-ɹ,
Şekildeki kavşakta numaralandırılmış yerlerin adlarını yazınız.
1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. KARA YOLLARININ KURALLARINA UYGUN
OLARAK KULLANILMASI
Trafik ortamında sürücü, yaya ya da yolcu olarak bulunabiliriz. Her durumda
nasıl davrandığımız, nasıl hareket ettiğimiz trafik ortamını paylaşmakta olduğumuz
kişiler için önemlidir. Kara yolunun trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlar olduğu unutulmamalıdır. Kara yolundan doğal olarak
bizim dışımızdaki tüm sürücüler, yayalar ve hatta hayvanlar da yararlanmaktadır.
Bu ortak kullanım, ortak sorumluluğu da beraberinde getirmektedir. Kara yolunda
keyfi davranılmamalıdır. Biliyoruz ki, trafik kazaları, her yıl binlerce insanın ölümüne, sakat kalmasına ve milyarlarca liralık maddi hasara yol açıyor. Trafik kazalarının
önlenmesinde, trafik akışının tüm sürücüler ve yayalar için güvenle sağlanabilmesinde, en önemli kuralın, kara yolunun doğru kullanılması olduğu unutulmamalıdır.
N 5SBĕLUFIFSBOTPSVNMVEBWSBO
Sürücüler, kara yolunun taşıt trafiği için ayrılmış bölümü olan taşıt yolunda nasıl güven içinde seyretmek isterlerse, yayalar da taşıt yolu kenarı ile binalar vb. çeşitli
24
mülkler arasında kalan ve yalnızca onların kullanabileceği yaya yollarından güven
içinde yararlanmak isteyeceklerdir. Aynı şekilde bisiklet yolu da, kara yolunun, yalnızca bisikletlilerin kullanabileceği bir kısmı olarak düzenlenmiştir.
%ɹ,,"5
5SBGŔL LVSBMMBSOB VZNBL CŔS [PSVOMVMVLUVS "ODBL USBGŔʵF
ÎLBO IFSLFT CV LVSBMMBSB VZNBZ CŔS ŔMLF PMBSBL LBCVM FUNFMŔ
EŔS
Kara yolunun, bu yolu kullananlara göre; taşıt yolu, yaya yolu, bisiklet yolu, trafik yoğunluğuna göre de; anayol, tali yol gibi tanımlanması yanında; bölünmüş yol,
iki yönlü yol, tek yönlü yol gibi trafik rejimine göre de sınıflandırılan tanımları vardır.
Trafiğe çıktığımızda, üzerinde seyrettiğimiz kara yolunun çeşidini bilmek ve
buna göre davranmak, trafik güvenliği açısından önem taşımaktadır. Örneğin anayoldaki araçlara tali yoldaki araçların ilk geçiş hakkını vermeleri zorunludur. Bu temel kurala uymak, ilk geçiş hakkı konusunda doğabilecek yanlış anlaşılmaları, dolayısıyla da birçok trafik kazasını önleyecektir.
Tek yönlü kara yolunda taşıt yolu, yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için, kullanılır.
Tek yönlü yollarda duraklamak ve park etme manevrası dışında geri gitmek ve ters
yönden yola girmek yasaktır.
İki yönlü kara yolunda taşıt yolu, her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanılır. İki
aracın emniyetle geçemeyeceği kadar dar olan iki yönlü yol kesimlerinde, karşılaşma ve geçiş kolaylığı sağlama dışında geri gitmek, karşı yönden gelen trafik için
ayrılan yol kısmında trafik uygun olsa bile araç geçme dışında seyretmek yasaktır.
Ayrıca araç sürücüleri;
t İki yönlü trafiğin kullanıldığı yollarda; karşı yönden gelen araçların hareketini zorlaştıran bir durum varsa, geçişi kolaylaştırmak için yer ayırmak, aracını
sağ kenara yanaştırmak, gerekli hallerde sağa yanaşıp durmak,
t Fazla eğimli yollarda karşılaşma hallerinde; çıkan araç için geçiş güç veya
mümkün değilse, güvenli geçişi sağlamak üzere, inen araçlar, varsa önceden sığınma cebine girmek, sığınma cebi yoksa sağ kenara yanaşıp durmak,
çıkan araç için manevra imkânı bulunmadığının açıkça anlaşılması hallerinde de geri gitmek,
t Taşıt yolunun dar olduğu yerlerde aksini gösteren bir trafik işareti yoksa;
1.
Motorsuz araçları sürenler motorlu araçlara,
25
2. Otomobil, minibüs, kamyonet, otobüs, kamyon, arazi taşıtı, lastik tekerlekli traktör, iş makinelerini sürenler yazılış sırasına göre kendisinden
öncekilere geçiş hakkı vermek suretiyle geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar.
Sürücülerin eğimli bir yolda, motorun çalışmasını durdurup, vitesi boşa alarak
araç sürmeleri yasaktır. İniş eğilimli yollar, çıkışta kullanılacak vitesle inilmelidir.
Bölünmüş kara yolu, bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı (refüj ya da
yan yana iki devamlı çizgi) ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen kara yoludur. Bölünmüş yollarda karşı yöndeki trafik için ayrılan yol bölümüne girilmesi yasaktır.
Bağlantı yolu, bir kavşak yakınında kara yolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan kara
yolu kısmıdır Bağlantı yollarında geri gitmek, duraklamak veya park etmek yasaktır.
Otoyollar özellikle transit trafiğe tahsis edilmiştir. Trafiğin özel kontrole tabi
tutulduğu kara yoludur. Belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkış yasaklanmıştır.
Yaya, hayvan ve motorsuz araçlar giremez. Ancak izin verilen motorlu araçlar yararlanabilir. Araçta yolculuk için yeterli miktarda yakıt, yağ ve su bulunmalıdır. Ayrıca lastiklerin havasının uygun basınçta olması da sağlanmalıdır. Otoyola girerken
“Hızlanma (Katılma) Şeridi” kullanılır (Resim 01.22). Böylece otoyoldaki trafiğin akış
hızına intibak ettikten sonra, hızlanma şeridinin sonunda otoyolun sağ şeridine girmek mecburidir. Otoyolda duraklamak, park etmek geri gitmek ve geriye dönmek
yasaktır. Kaza ve arıza gibi zorunlu hallerde taşıtın emniyet şeridine alınarak işaretlenmesi gerekir.
Resim. 01.22: Otoyol hızlanma (katılma) şeridi
Zorunlu haller dışında otoyolu kullanan motorlu araçlarda araç cinsi gözetilmeksizin asgari (en düşük) hız sınırı 40 km/saat’tir. Otoyoldan çıkarken “Yavaşlama
26
(Ayrılma) Şeridi” kullanılır (Resim 01.23). Otoyolun sağ şeridinden yavaşlama şeridine girmek, bu şerit boyunca hız azaltmak, rahat ve güvenli bir çıkış için yavaşlama
şeridinin sonundan çıkmak mecburidir.
Resim. 01.23: Otoyol yavaşlama (ayrılma) şeridi
4. TRAFİKTE KAMUNUN RAHATINI VE HUZURUNU
BOZACAK, ZARAR VERECEK TUTUM VE
DAVRANIŞLAR
4.1. Trafikte İnsan İlişkileri ve Kurallara Uymanın Gerekliliği
Trafik ortamı çok çeşitli tehlike kaynakları ile doludur. Bu tehlikelerin zamanında
fark edilmesi, doğru tepkilerin, doğru zamanda verilmesi ile riskler azaltılabilir ve
trafik kazaları önlenebilir. İnsan yaşamı çok değerlidir. Bu anlamda trafik kurallarına
uymanın bir insanlık görevi olduğu unutulmamalıdır. Davranışlarımızın açık ve
anlaşılır olması, ne tür bir harekete hazırlandığımız konusunda “trafik işaret dilini”
kullanarak çevremize anlaşılır bir bilgi vermemiz gereklidir.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Sizce trafikte kimler problemli sürücü sınıfına girer?
Trafik kuralları insanların can ve mal güvenliğini korumak için konulmuştur.
Bunun bilincinde olunması gerekir. İnsan faktörü kazaların oluşumunda en önemli
paya sahiptir (Tablo 01.01). Bu nedenle trafiğin seyri içerisinde hem yaya, hem de
araç içinde bulunan sürücü ve yolcular; trafik kurallarına azami ölçüde riayet etmeli,
27
birbirlerine saygılı davranmalı, hoşgörülü olmalı ve kuralara uymalıdır. Olaylara aşırı
tepki gösterme, birden bire sinirlenme gibi davranışlar sağlıksız davranışlardır. Trafik
ortamını paylaşan insanların fiziksel ve psikolojik yönden sağlıkları bozuk ise yapılan
hatalar çoğalır. Özelikle sürücü sağlığının mutlak surette belli aralıklar ile kontrol
edilmesi gerekmektedir. Trafikte güvenli sürüşün sağlanması hem sürücü hem
de trafikte bulunan diğer kişiler için yaşamsal düzeyde önemlidir. Ancak güvenli
ve düzenli bir sürüş; araç, yol ve insan faktörünün trafikteki uyumlu etkileşimi ile
mümkündür. Bu faktörler arasında da sürücülerin ağırlıklı bir sorumluluğa sahip
bulunduğu bir gerçektir. Sürücünün zor yollarda tetikte olması ve diğer sürücülerin
yanlış bir şey yapması durumunda sürücünün keyfini kaçırması, sürücünün algılama,
karar verme ve motor yeteneklerini olumsuz yönde etkilemekte ve sonuçta kazalara
neden olmaktadır.
N 5SBĕʵJOCJSPSUBLMLWFIP˒HÚSàPSUBNPMEVʵVOVVOVUNBNBMZ[
Trafik ortamını paylaşanlar, çok sayıda sürücünün ve yayanın hareket halinde
olduğu trafikte en iyi ve sağlıklı halleriyle bulunmalıdır. Ruhsal dengesi bozuk
olan bir kişiden kendisine ve başkalarına saygı duyması, kurallara uyması, değişik
ortamlara uyum sağlaması beklenemez. Diğer yol kullanıcılarını zor durumda
bırakacak kaba ve saldırgan davranışların kimseye yararı yoktur. Bu tür tutum ve
davranışlardan kaçınılmalı, bencil davranışlardan uzak durulmalıdır. Trafik düzeni ve
güvenliği, trafiğe katılanlar arasındaki uyumlu davranışlarla sağlanır.
4FT.à[ŔL(ÚSàOUàWF)BCFSMF˒NF$ŔIB[MBSOO#VMVOEVSVMNBTWF
,VMMBOMNBT
Araçlarda ses, müzik, görüntü ve haberleşme ile ilgili cihazların bu tür araçlarla
ilgili yönetmelik şartlarına ve ilgili kanun hükümlerine uygun olarak bulundurulması,
kullanılması, gerekli görülenler için izin ve ruhsat alınması mecburidir.
6ZBSŔ˒BSFUŔPMBSBLLVMMBOMBOTFTDŔIB[MBSOO
t Yakın ilerisi görülmeyen, kavşak, dönemeç ve tepe üstü gibi yerlere yaklaşırken gelişini haber verme, yol ve trafik durumunun icabına göre, kara yolunu
kullananları uyarma ve geçme halleri dışında kullanılması,
t Kamunun rahat ve huzurunu bozacak şekilde gereksiz veya gereğinden
uzun ve ayarsız olarak seslendirilmesi ile şehir içinde havalı klakson kullanılması,
t Geçiş üstünlüğüne sahip araçlarda bulundurulması gerekenlerin, diğer
araçlara takılarak kullanılması yasaktır.
28
İzin ve ruhsat alınmadan, araçlarda bulundurulan veya kullanılan bu cihazlar
söktürülür.
5FECŔSTŔ[WF4BZHT["SBÎ4àSNF:BTBʵ
"SBÎTàSàDàMFSŔOŔOLBSBZPMMBSOEBLBNVOVOSBIBUWFIV[VSVOV
CP[BDBLWFZBLŔ˒ŔMFSF[BSBSWFSFDFL˒FLŔMEF
t Su, çamur ve benzerlerini
sıçratmak, atmak, dökmek
(Resim 01.24),
t Korkutmak veya şaşırtmak,
t Sigara külü ve izmaritlerini
veya başka şeyleri yola atıp
dökmek,
t Seyir halinde iken sürücülerin, cep ve araç telefonu
ile benzeri haberleşme cihazlarını kullanmaları (TaResim 01.24: Yayalara su sıçratılması
şıtlara monte edilecek özel
setlerle cep veya araç telefonları ele alınmadan kullanım imkânı sağlandığında, sürücü zorunlu hallerde telefon konuşması yapabilecektir.),
t Özel amaçlarla keyfi veya kasıtlı davranışlarda bulunmak suretiyle yaya veya
araç trafiğinin seyir emniyetini ihlal etmek veya tehlikeye düşürmek suretiyle tedbirsiz ve saygısız davranışlarda bulunmaları ve araç sürmeleri yasaktır.
4.2. Toplu Taşıma Araçlarında Uyulması Gereken Kurallar
Rahat ve güvenli bir ulaşım için gereken koşullardan biri yolculuk sırasında
yanlış davranışlardan uzak durmaktır. Trafik ortamını sürücü ve yolcu olarak
paylaşanların dikkat etmesi gereken bir takım sorumlulukları vardır. Çünkü sürücü
ve yolcuların kusurlu davranışları da trafik kazalarına yol açar.
4àSàDàMFSŔO6ZNBT(FSFLFO,VSBMMBS
İyi bir sürücünün, öncelikle trafiği oluşturan insan ve araçların kara yolları
üzerindeki hareketini düzenleyen Karayolları Trafik Kanunu’nu iyi öğrenmesi
gerekir. Trafik kazalarının çoğu sürücülerin kurallara uymaması sonucunda oluşur.
Her gün kaza görmekten ve insanların üzülmesinden hepimiz rahatsız olmaktayız.
29
Sürücünün yaptığı hatalı bir davranış aynı anda çok sayıda insanın yaralanmasına,
hatta hayatını kaybetmesine yol açar.
%ɹ,,"5
#B[TàSàDàMFSŔOUSBGŔLLVSBMMBSOBVZNBNBTOOFOÚOFNMŔTFCFCŔ
LVSBMMBSEBWSBO˒IBMŔOFEÚOà˒UàSFNFNŔ˒PMNBMBSES
Araç kullanırken yorgun ve uykusuz olmamaya özen gösterilmeli ve gereken
önlem alınmalıdır. Uzun yollarda mutlaka ara verilmeli ve dinlenilmelidir. İçkiliyken
araç kullanılmamalıdır. Bakımsız araçla trafiğe çıkılmamalı, trafik ışıklarına, trafik
işaret ve işaretçilerine dikkat edilmelidir. Öndeki araçları geçmek için hatalı sollama
yapılmamalı ve aşırı hızdan kaçınılmalıdır. Araç kullanma koşulları günün belirli
saatlerine ve hava koşullarına bağlı olarak değişebilir. Yolun stabilize olması, buz,
yağmur veya çamurdan etkilenmesi ya da sis, gece veya tepelikler nedeniyle görüş
mesafesinin azaldığı durumlarda yavaşlanmalıdır. Yayaların olabilecekleri yerlerde
özellikle dikkatli araç kullanılmalıdır.
Sürücüler araçlarını, gidiş yönlerine göre yolun en sağ kenarında durdurmalı,
araç durmadan ve aracın sağını kontrol etmeden kapıları açmamalıdır. Yolcularını
sağ taraftan indirip bindirmeye özen göstermeli, kapıların kapanmasını beklemeden
hareket etmemelidir.
N :PSHVOJÎLJMJVZLVTV[WFBMLPMMàBSBCBLVMMBONBZO[
:PMDVMBSO6ZNBT(FSFLFO,VSBMMBS
Binilecek araç durakta veya
kaldırımda
beklenmeli,
taşıt
durmadan binmeye ve inmeye
çalışılmamalıdır. Toplu taşıma
araçlarında biniş ve inişlerde sıra
olmak, düzensizliği ve zaman
kaybını önler. Sıraya girmeden
binmeye ve inmeye çalışmak diğer
yolculara saygısızlıktır. Taşıtlara
biniş ve inişlerde düzen içinde
hareket etmek olası trafik kazalarını
önler (Resim 01.25).
30
Resim 01.25: Toplu taşıma aracı
Bir toplu taşıma aracına belirlenen duraklar dışında inip binmek için ısrar
etmemek, fazla yük ve bagajla binmemek, kendi eşyaları arasında tehlikeli madde
taşımamak, durakta beklerken sıraya uymak, diğer yolcuların haklarına saygılı olmak
gibi hususlar yolcuların uymak zorunda olduğu kurallardandır. Taşıttan inileceği
zaman daha önceden iniş kapısına yönelmeli, taşıt durmadan inilmemelidir. Kuralsız
davranan insanlar biniş ve inişi engeller, taşıtın hareketini geciktirir.
Yolcular sürücünün dikkatini dağıtacak, araç kullanmasını engelleyecek ya da
güçleştirecek diğer yolcuları rahatsız edecek ve tehlikeye düşürecek davranışlardan
kaçınmalıdırlar. Tüm yolcular, özellikle toplu taşıma araçları ya da başkalarıyla
paylaşılan yolcu otobüsleri, servis araçları içinde ya da kısa süre için kiralanan
taksi vb. araçlarla seyahat sırasında belli kurallara uygun hareket ederek kendi
güvenliklerini ve başkalarının güvenliğini tehlikeye atmamakla yükümlüdürler.
Ayrıca yolcuların kendi can güvenlikleri açısından taşıtların kapı ve pencerelerinden
el, kol ve başlarını çıkarmaları da yasaktır.
Taşıt hareket halindeyken
taşıta binmeden, asılarak ve
tutunarak gidilmesi veya gövdenin,
kolun ve başın dışarıya çıkarılması
çok tehlikeli bir davranıştır. Bu
yanlış davranışlar yüzünden her
yıl birçok üzücü kaza olmaktadır.
Araca tutunan ve asılan kişi,
aracın hızlanmasıyla ve aniden
durmasıyla savrulup düşebilir,
arkadan ya da karşı yönden gelen
bir başka aracın altında kalabilir. Bu
Resim 01.26: Toplu taşıma aracının içi
tür tehlikeli davranışta bulunanlar
mutlaka uyarılmalıdır. Yolculuk, araç içinde ve oturularak yapılmalıdır (Resim 01.26).
Toplu taşıma araçlarına binildiğinde taşıtta oturacak yer olmayabilir. Böyle
bir durumda uygun bir yere tutunulması gerekir. Taşıtın aniden durması hâlinde iyi
tutunmayan yolcu, dengesini kaybederek diğer yolculara ve sürücüye çarpabilir,
aracın kontrolünü de bozabilir.
Toplu taşıma araçlarında hamile, çocuklu, gazi, yaşlı veya engelli yolculara yer
verilmeli, iniş ve binişlerinde yardımcı olunmalıdır.
Bazı toplu taşıma araçlarının boyalarının çizildiğini, koltuklarının yırtıldığını,
camlarının kırıldığını araç içine yazı yazıldığını hepimiz görürüz. Tren ve otobüslere
verilen zararların onarımı için her yıl önemli harcamalar yapılır. Bu paralar bizim
31
cebimizden çıkar. Toplu taşıma araçları vergilerimizle alınır. Bu araçlar bizlere hizmet
verir. Millî servetimiz olan taşıtlara zarar vermeyelim, verenleri de uyaralım. Taşıtlara
zarar vermek yanlış bir davranış olup aynı zamanda suçtur.
4.3. Çevre Kirliliği ve Duyarlılık
Trafiğin yol açtığı sorunların başında çevre kirliliği gelmektedir. Çevre kirliliği,
çevrede meydana gelen ve canlıların sağlığını, çevresel değerleri ve ekolojik
dengeyi bozabilecek her türlü olumsuz etkiyi ifade eder. Çevre konusunda duyarlı
olmak gerekir. Çünkü çevrede oluşan sorunların artması günümüz insanları ve
gelecek kuşaklar için tehlike oluşturmaktadır. İnsanların sağlıklı ve mutlu bir şekilde
yaşamaları için çevrenin temiz, düzenli ve dengeli tutulması, bu durumunun
korunmuş, geliştirilmiş ve güzelleştirilmiş olması zorunludur. Temiz toplumun, temiz
çevre sayesinde varolacağını unutmamamız gerekir. Herkesin sağlıklı ve dengeli
bir çevrede yaşama hakkı bulunmaktadır. Bu açıdan düşünüldüğünde, çevreye
duyarlılık noktasında trafiği paylaşanlara büyük sorumluluklar düşmektedir.
Araç içinde yüksek sesle müzik dinlemek, diğer araçların uyarı için çalacakları
korna sesininin duyulmasını engellediği gibi aynı zamanda dikkatide dağıtabilir.
Camların dışına taşan müzik çevreyi rahatsız edebilir. Gereksiz yere kornaya basmak
ya da gereğinden uzun basmak çevremizdekileri rahatsız edecek ve gürültü
kirliliğine yol açacaktır.
Araçlarda kullanılan, yenilen içilen maddelerin atıklarının, bilhassa sigara
izmariti ve külünün çevreye atılması, çevre kirliliğine yol açabileceği gibi bu davranış
birde sönmemiş sigarayla yapılırsa, yangınlara da yol açabilir. Orman yangınlarının
bazıları ne yazık ki bu nedenle çıkmaktadır. Hele akaryakıt istasyonuna girmeden
önce sigaranın mutlaka söndürülmesi, söndürmeyen kişilerinde uyarılması gerekir.
5. TRAFİĞİN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
5.1. Çevre ile Trafik Arasındaki İlişki
Çevre kirliliğinin başlıca nedenlerinden birisi de kara yollarında seyreden motorlu araçlardır (Resim 01.27).
Kara yollarında hareket halinde bulunan
her araç çıkardığı gürültü, egzoz gazı,
yağ ve yakıt sızıntısı ile çevreyi kirletici
bir faktördür. Sürekli artan nüfus,
sanayileşme, köyden kente göç ve en
önemlisi de her geçen gün trafiğe, giderek
artan miktarlarda yeni araçların girmesi,
Resim 01.27: Motorlu araçların kirliliği
32
günümüzün önemli bir sorunu olarak dikkatleri trafik üzerinde yoğunlaştırmaktadır.
Motorlu taşıt kullanımındaki bu artış sonucu trafik, insanlar için oldukça önemli bir
sorun haline gelmiştir. Trafik sorunu beraberinde hem çevre kirliliğini getirmekte
hem de insanların ruhsal açıdan sağlığının bozulmasına neden olmaktadır. Kısacası
motorlu taşıtlar hayatı kolaylaştırmanın yanı sıra insan ve çevreye zarar vermekte ve
trafik sorunu ile büyük şehirlerde hayatı daha da güçleştirmektedir.
5.2. Trafiktekilerin Çevre Kirliliğindeki Rolü ve Alınması
Gereken Önlemler
Çevre kirliliği tüm dünyanın karşı karşıya olduğu, acil çözüm gerektiren bir
sorundur. Trafik dediğimiz olgu çevreyi doğrudan ve büyük ölçüde kirleten bir
faktördür. Artan nüfusa bağlı olarak taşıt trafiğinde meydana gelen yoğunlukların
toplumsal ve ekolojik olarak çevreye etkisi küçümsenmeyecek kadar fazladır.
Trafiğin sebep olduğu olumsuz etkilerin insan ve çevre sağlığını tehdit eder duruma
gelmesini önlemek amacıyla uygulamaya konulması gereken birçok önlem vardır.
Çevre kirliliğini önlemeye yönelik alınacak bütün tedbirler, insanın huzurlu ve
sağlıklı bir ortamda yaşaması için gereklidir.
Trafiğin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin başında gürültü ve hava
kirliliği gelmektedir. Trafikte araçların kullanımıyla oluşan gürültü genellikle
araçların motorlarından, egzozdan ve süspansiyondan kaynaklanan gürültüdür.
Trafik gürültüsü motor gücüne, aracın hızına, seyreden taşıtların cinsine, yol eğim
derecelerine ve kaplama özelliğine bağlı olarak değişmektedir. Tüm bu nedenlerle
oluşan trafik gürültüsü insan yaşamıyla içice olması sebebiyle hem çevre açısından
hem de insanların sağlığı açısından önemli etkilere sebep olmaktadır. Alınması
gereken önlemlerin başında ise gürültünün kaynağında azaltılması gelmektedir.
Buda daha yeni teknolojiyle daha sessiz araçların kullanımının yaygınlaştırılması
ve mevcut araçların gürültü engelleyici ekipmanlara sahip olması ile mümkündür.
Bununla birlikte araçların egzoz borusu ve susturucularında orijinalliğin korunması
da önemlilik arz etmektedir.
Trafiğin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinden biriside çevre kirliliğinin en
önemli parametrelerinden biri olan, canlıların içinde yaşadığı ortamı oluşturan
hava kirliliğidir. Benzinli ve dizel motorların egzoz gazları hava kirliliğine neden
olan kaynakların başında gelmektedir. Açığa çıkan bu emisyonlar nedeniyle çevre
kalitesi düşmekte, canlıların sağlığı tehlikeye girmektedir. Bakımı yapılmamış
araçlarda yakıt sarfiyatı artabileceği gibi aracın egzozundan da daha fazla kirletici
gaz çıkar. Böylece hem teneffüs ettiğimiz hava kirlenmekte hem de sağlığımız
tehdit altında kalmaktadır. Bu nedenle araçlarda aşırı yakıt tüketimine yol açacak
her türlü arıza vakit geçirilmeden giderilmelidir. Fazla yakıt tüketimi; çekiş gücünün
33
azalmasından, egzoz borusunun isli ve siyah olmasından, egzozdan fazla duman
ve kötü koku çıkmasından anlaşılır. Araç bakımlarının yetkili servislerde, zamanında
ve tam olarak yaptırılmasına özen gösterilmelidir. Bakımı yapılmış bir araç yakıt
tasarrufu sağlayacağından hem ülke ekonomisine katkı sağlar hem de kirlilik
oranını azaltır. Araçlardaki klimalar motorun gücünden yararlanarak çalıştığı için,
gereksiz klima kullanımından kaçınmak yakıt tasarrufu sağlar. Klimanın doğru
kullanımı ve motora uygun yakıt seçilmesi tasarruf elde edilmesine büyük katkı
sağlar. Araçlarda yakıtın güvenilir akaryakıt istasyonlarından alınması ve araçların
kullanma kılavuzlarında belirtilen yakıtın kullanılması çok önemli bir noktadır. Diğer
taraftan motorlu taşıtlarda egzoz emisyonlarının istenen değerlere çekilebilmesi
için katalitik konvertör kullanımının teşvik edilmesi, dizel partikül tutucuların
uygulamaya konulması, LPG gibi alternatif yakıt ve elektrik enerjisinin taşıtlarda
kullanımının yaygınlaştırılması, toplu taşımacılığın geliştirilmesi, eski teknolojili
araçların bakıma tabi tutulması gerekmektedir. Ayrıca araca gereğinden fazla yük
yüklemek, aşırı hızla sürmek, gereksiz aksesuarlar takmak, sıcak havalarda camları
sonuna kadar açmak, lastik havalarını kontrol etmemek ve gereksiz yere aracı çalışır
durumda tutmak hem yakıt tüketimini artırır hem de havayı kirletir. Gereksiz yere
yapılan sert frenler, ani kalkışlar ve hızlı dönüşler hem lastikleri yıpratır hem de yakıt
israfına yol açar.
%ɹ,,"5
5SBGŔL HàSàMUà LŔSMŔMŔʵŔ IBWB LŔSMŔMŔʵŔ WF HÚSTFM LŔSMŔMŔʵF ZPM
BÎNBLUBES
Kişiler üzerinde psikolojik ve fizyolojik olarak olumsuz etkilere sebep olan
bir diğer faktör de görsel kirliliktir. Trafik sıkışıklılığı, yoğun trafik ortamı, akaryakıt
alırken, yağ değiştirirken, bakım ve onarım yaparken yere dökülen yakıt veya
motor yağı çevreyi kirletir. Araç bakımlarında çıkan atık maddeler ve parçalar
çevreye dökülüp saçılmamalıdır. Plastik yiyecek ve içecek kapları, sigara paketleri,
metal yiyecek ve içecek kutuları, kâğıt parçaları, naylon poşet, sigara külü ve
izmaritleri araç dışına atılmayıp araç içerisinde toplanıp uygun yerlerdeki çöp
bidonlarına atılmalıdır. Tehlikeli ve zararlı maddeler şartlarına uyulmadan, gerekli
izin ve önlemler alınmadan taşınmamalıdır. Araçlarda yükler kara yoluna değecek,
düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak, her çeşit
yolda dengeyi bozacak, yoldaki bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar hâsıl edecek
şekilde yüklenip taşınmamalıdır. Duraklamalarda arkadan gelen araçların geçişleri
34
ve akan trafik engellenmemeli
ve park yasağı bulunan yerlere
park
edilmemelidir.
Ayrıca
sahipleri tarafından kullanılmayan,
ekonomik ömrünü tamamlamış,
atıl hurda araçlar terk edildikleri
alanlarda
görüntü
kirliliğinin
yanında tehlikede oluşturur (Resim
01.28). Bu tür araçlar çevreye atıl
bir şekilde bırakılmamalıdır. Boş
arazilerde, cadde ve sokaklarda
Resim 01.28: Terk edilmiş hurda araç kirliliği
terk edilmiş bu araçlar kolayca
yanabileceği için tehlike saçar. Ayrıca camları kırılmış, kaporta ve motor aksamı
paslanmış pislik içerisinde olan bu araçlar, sağlıklı olmadığı için ayrı bir tehlike
oluşturur. Şehrin güzel görüntüsüne bu araçlar gölge düşürür. Çevre ve güvenlik
tehlikesi nedeni ile bu tür araçlar vatandaşlar tarafından yetkililere hemen bildirilmeli
ve bulundukları yerlerden kaldırılmalıdır.
5.3. Toplu Taşıma Araçlarının Tercihi
Trafikte araçlara baktığımızda çoğunda sadece sürücülerin olduğunu
görürüz. Bu durum kent içi yollarda trafik tıkanıklılığı, hava kirliliği, gürültü ve kaza
olasılığında artış gibi olumsuzluklara neden olur. Bu nedenle zorunlu olmadıkça özel
araç kullanılmamalı bunun yerine toplu taşıma araçları tercih edilmelidir. Özel araç
kullanılması zorunluluğunda ise mümkün olduğu kadar zaman ve yakıt tasarrufu
sağlamak amacıyla yoğun trafiği olan yollar ve sıkışan kavşaklar yerine alternatif
yollar seçilmelidir.
N 5PQMVUB˒NBBSBÎMBSOUFSDJIFEFMJNLJIFNUSBĕLIFNEFJOTBOMBSSBIBUMBTO
Trafiğin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesi için uygulanması
gereken bir diğer konuda kara yolu taşımacılığı yerine demir yolu ve deniz
yolu taşımacılığına ağırlık verilmesidir. Büyük kentlerde toplu taşıma hizmetleri
yaygınlaştırılmalıdır. Böylece otomobil egzozlarının neden olduğu kirlilik
azaltılabilir. Kent içi ulaşımda kullanımı uygun, daha az hava ve gürültü kirliliği
oluşturan hafif raylı sistemlerdir. İnsanların bireysel taşımacılıktan toplu taşımacılığa
yönlendirilmesinde de ön ayak olabilecek olan bu alternatif sistem, gürültü etkisini
azaltmak için de uygulanması gereken tercihlerden biri olmalıdır. Böylelikle toplu
35
taşımacılıkla birlikte azalan taşıt sayısıyla orantılı olarak çevre etkilerinin de azalacağı
gözlenecektir.
½[FMBSBÎMBSHFSFLTŔ[LVMMBONBOOZPMBÎUʵ[BSBSMBS˒VOMBSES
t Yakıt tüketiminin artması ve israf,
t Aracın yıpranması ve ömrünün azalması,
t Çevrenin bozulması ve kirlilik,
t Özellikle büyük şehirlerde trafiğin yoğunlaşması ve trafik kargaşası,
t Park probleminin artmasıdır.
;BSBSMBSBTHBSŔZFŔOEŔSNFLŔÎŔO
t Aynı istikamete giden kişilerle araç müşterek kullanılmalı,
t Kısa mesafelerde araç kullanılmamalı,
t Mümkün olduğunca, toplu taşıma araçları (metro, tramvay, otobüs, dolmuş,
vb.) tercih edilmeli,
t Trafiğin yoğun olduğu saatler tercih edilmemelidir.
"3"ʐ5*3"-*.
Sizce trafiğin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için neler yapılabilir?
6. TRAFİK KAZALARININ NEDENLERİ
Trafik kazası; kara yolu
üzerinde hareket halinde olan bir
veya birden fazla aracın karıştığı
ölüm, yaralanma veya zararla
sonuçlanmış olan olaydır (Resim
01.29).
Ülkemizde yolcu ve yük
taşımacılığının neredeyse tamamı
kara yolu üzerinden yapılmaktadır.
Batılı ülkelerde ise bu yük kara
yolundan demir yolu ve deniz
36
Resim 01.29: Trafik kazası
yoluna kaydırılmış, böylelikle kara yollarında meydana gelen kazaların oranının
düşürülmesi sağlanmıştır. Ülkemizde kara yolu dışındaki ulaştırma türlerine fazla
önem verilmemiş, bunun sonucunda her geçen gün taşıt trafiğinin biraz daha
artmasına yetersiz altyapı ve denetimin de eklenmesiyle kaza sayılarında artış
kaçınılmaz olmuştur.
Trafik kazaları birçok sebepten meydana gelir. Kazalara neden olan sebepleri;
acemilik, dikkatsizlik, uzun süre uykusuzluk, aşırı hız, alkollü araç kullanma, hatalı
şerit değiştirme, araç muayenesinde ihmal, sinyal verilmeden yapılan ani duruş
ve kalkışlar, yakın takip, geçiş üstünlüğüne uymamak, hatalı sollama, görme
bozukluğu, yol yapım çalışmalarında teknik standartları göz ardı etmek, yayaların
kusurlu davranışları ve yollarda uyarıcı-koruyucu önlemlerin alınmaması gibi genel
konu başlıkları şeklinde sıralayabiliriz.
N
5FLCJSLB[BCJMFGB[MBES
Bu sebepleri tamamen ortadan kaldırmak imkânsızdır ancak azaltmak adına
yapılabilecek çok şey vardır. Kazaların azaltılabilmesi için ilk şart; insanları trafik
konusunda daha fazla bilinçlendirmek ve eğitmektir.
6.1. Trafik Kazalarında İnsan Unsuru
Hemen her olayda olduğu gibi, trafik kazalarında da başrolde hep insan vardır.
İnsan faktörü kazaya sebebiyet açısından ana unsur olup; sürücü, yaya ve yolcu
olarak üç şekilde trafiğin içinde yer alır. Yani insan unsurunu; sürücülerin, yayaların
ve yolcuların trafik ortamındaki kusurları oluşturmaktadır. İnsan kusurlarına örnek
olarak; aşırı hız yapmak, alkollü araç kullanmak, yorgun yola çıkmak, kendine
aşırı güven duymak, dikkatsiz davranmak, sorumsuzca hareketlerde bulunmak
gösterilebilir.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Trafik kazalarının çok önemli bir kısmının yolun neresinden gitmesi gerektiğini bilmeyenler tarafından yapıldığını biliyor muydunuz?
Trafik ortamı çok çeşitli tehlike kaynakları ile doludur. Bu tehlikelerin zamanında
fark edilmesi, doğru tepkilerin, doğru zamanda verilmesi ile riskler azaltılabilir ve
trafik kazaları önlenebilir.
Yurdumuzda son yıllarda meydana gelen trafik kazalarının yaklaşık % 87,32’si
sürücü, % 11,43’ü yaya ve % 0,34’ü ise yolcu hataları olmak üzere toplam % 99,09’u
insan faktöründen kaynaklanmaktadır (Tablo 01.01).
37
Herkesin yolun kendine ait olan kısmını kullanması, trafik kurallarına uyması
ve trafik kurallarına uymayı alışkanlık haline getirmesi durumunda insan faktörüne
dayalı trafik kazaları önlenebilir.
4àSàDàMFSEFO,BZOBLMBOBO4FCFQMFS
Ülkemizde meydana gelen trafik kazalarında sürücü kusurları % 87,32’lik
oranla birinci sırada yer almaktadır (Tablo 01.01). Trafiğin gün içindeki yoğunluğu
sürücü performansını etkileyerek trafik kazalarında rol oynar. Bunun yanı sıra
sürücüler; aşırı hız, hatalı sollama, yakın takip, alkollü araç kullanımı, trafik
işaretlerine uyulmaması, hatalı yolcu ve yük indirilmesi, yorgun ve uykusuz araç
kullanılması gibi trafik kurallarıyla uyuşmayan kullanım biçimleriyle kazalara
neden olmaktadırlar. Örneğin; aşırı alkollü araç kullanan kişinin intihara teşebbüs
etmesiyle araç kullanması arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Bu tarz sorumsuz
hareketlerde bulunan insanlar kendileriyle beraber yol aldığı güzergâhta bulunan
diğer insanların da hayatıyla oynamaktadırlar.
N
%JSFLTJZPOEBDFTBSFUJNJ[JEFʵJMBLMN[LVMMBONBMZ[
"SBÎTàSàDàMFSŔOŔOUSBGŔLLB[BMBSOEBBTMŔFTBT
LVTVSMVTBZMBDBLMBS
IBMMFSB˒BʵEBHÚTUFSŔMNŔ˒UŔS
t Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretinde geçme,
t Taşıt giremez trafik işareti bulunan kara yoluna veya bölünmüş kara yolunda karşı yönden gelen trafiğin kullanıldığı şerit, rampa ve bağlantı yollarına
girme,
t İkiden fazla şeritli taşıt yollarında karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit
veya yol bölümüne girme,
t Arkadan çarpma,
t Geçme yasağı olan yerlerden geçme,
t Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma,
t Şeride tecavüz etme,
t Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama,
t Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama,
t Manevraları düzenlenen genel şartlara uymama,
t Yerleşim birimleri dışındaki kara yolunun taşıt yolu üzerinde, zorunlu haller
dışında park etme, duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama,
38
t Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallara uygun olarak park
edilmiş araçlara çarpma.
Yukarıda sayılan hal ve hareketlerde bulunan sürücüler asli (esas) kusurlu
sayılırlar.
N
)[EBNFZEBOBHFMFOLàÎàLBSU˒MBSWBIJNLB[BMBSBOFEFOPMVS
Emniyet Genel Müdürlüğü bölgesindeki ölümlü ve yaralanmalı trafik kazalarına
etken sürücü kusurlarına ait bilgiler Tablo 01.02 de verilmiştir.
SÜRÜCÜYE AİT KUSURLAR
KAZA
SAYI
%
Araçların hızını yol, hava ve trafiğin gerektirdiği şartlara
uydurmamak
36.079
34,40
Kavşak, geçit veya kaplamanın dar olduğu yerlerde
geçiş önceliğine uymamak
16.739
15,96
Doğrultu değiştirme (dönüş) kurallarına uymamak
15.042
14,34
Arkadan çarpmak
10.543
10,05
Manevraları düzenleyen genel şartlara uymamak
6.236
5,95
Şerit ihlali yapmak
4.991
4,76
Trafik güvenliği ile ilgili diğer kurallara uymamak
3.310
3,16
Kırmızı ışıklı veya görevli memurun dur işaretine
uymamak
2.860
2,73
Taşıt giremez trafik işareti bulunan yerlere girmek
2.678
2,55
Alkollü olarak araç kullanmak
1.511
1,44
Kurallara uygun olarak park etmiş araçlara çarpmak
1.212
1,16
Geçme yasağı olan yerlerde geçme
808
0,77
Hatalı şekilde veya yasak olan yerlere park etmek
415
0,40
2.460
2,35
104.884
100,00
Diğer
TOPLAM
Tablo 01.02: Sürücü kusurlarına ait bilgiler (KGM-2010)
39
Gazete Haberi
Katliam Gibi Kaza: 6 Ölü
04 Aralık 2011
Kaza, Mardin-Şanlıurfa kara yolu üzerinde, Mardin’in Derik ilçesine bağlı
Atlı köyü mevkiinde meydana geldi. Edinilen bilgiye göre, Şanlıurfa istikametine
gitmekte olan H. Ç. idaresindeki .. .. .... plakalı araç, sürücüsünün direksiyon
hâkimiyetini kaybetmesi sonucu, karşı yönden gelen TIR’la çarpıştı. Kazada 6 kişi
ölürken, 8 kişi yaralandı. H. Ç. ve beraberindekilerin, Kızıltepe ilçesinde katıldıkları
bir düğünden Şanlıurfa’ya döndükleri öğrenildi. İHA
:BZBMBSEBO,BZOBLMBOBO4FCFQMFS
Yayalar trafik kazalarına sebep olmaları bakımından % 11,43’lük oranla
sürücülerden sonra ikinci sırada yer almaktadırlar (Tablo 01.01). Yayaların karıştığı
kazaların yaklaşık % 65,30’u yola birden bire çıkmak ve araçlara ilk geçiş hakkını
vermemek gibi sebeplerden kaynaklanmaktadır. Trafik ortamında yaya olarak
bulunduğumuz yerin gerçekten yayalar için ayrılmış bir yer olması gerekir. Buna
rağmen zaman zaman, özellikle karşıdan karşıya geçişlerde araçların kullandığı
yola çıkmak zorunda kalabiliriz. Bu durumda uymak zorunda olduğumuz kuralları
bilmek ve uygulamak gereklidir. Yayalar için konulmuş kurallara uymayan bir yaya,
hem kendisinin hem de başkalarının güvenliğini tehlikeye düşürür.
etken yaya kusurlarına ait bilgiler Tablo 01.03’te verilmiştir.
YAYAYA AİT KAZA SEBEPLERİ
KAZA
SAYI
%
Yola birden çıkmak
4.884
35,57
Araçlara ilk geçiş hakkını vermemek
4.082
29,73
Yolda yürümek, oynamak
1.805
13,15
Duran aracın önünden veya arkasından çıkmak
1.224
8,92
Kırmızı ışıkta geçmek
502
3,66
Yayanın otoyola çıkması
82
0.60
Görüntü artırıcı tedbirler almamak
91
0,66
40
Yolda hatalı şekilde el ile sürülen araç kullanmak
68
0,50
Hareket halindeki taşıta asılmak
50
0,36
Yolda hatalı şekilde hayvan sevk etmek
15
0,11
Diğer
926
6,74
13.729
100,00
TOPLAM
Tablo 01.03: Yaya kusurlarına ait bilgiler (KGM-2010)
N5SBĕLLVSBMMBSOCJMNFLZFUFSMJEFʵJMEJSÚOFNMJPMBOCJMEJLMFSJNJ[JVZHVMBNBLUS
#ɹ-(ɹ/056
"WSVQB 1BSMBNFOUPTV UBSBGOEBO ZMOEB i:BZB )BLMBS
#ŔMEŔSHFTŔw ZBZNMBONBL TVSFUŔZMF USBGŔLUF ZBZBMBSO IBLMBS HàWFODFZF
CBʵMBON˒US#ŔMEŔSHFEFZFSBMBOCB[NBEEFMFSB˒BʵEBLŔ˒FLŔMEFEŔS
Bütün yerleşim merkezlerinde, özgün ve yaygın yaya kaldırımı ağının
bulunması, en temel yaya hakkıdır.
Bütün yerleşim alanlarında yaya kaldırımlarının yapımı zorunludur.
Araçlar yaya kaldırımına park edemez.
Kaldırımlar üzerindeki bütün fiziki ve toplumsal engeller, serbest yürüyüşü aksatmayacak biçimde düzenlenir.
Yaya bölgeleri her türlü motorlu araçtan kesinlikle arındırılır.
Yayalar için yeşil ışık süresi, gerekli yürüme süresine göre ayarlanır.
%ɹ,,"5
5SBGŔLUF ZBQMBO IBUBOO UFMBGŔTŔ NàNLàO EFʵŔMEŔS #V OFEFOMF
MàUGFOUSBGŔLLVSBMMBSOBFLTŔLTŔ[PMBSBLVZVOV[
41
:PMDVMBSEBO,BZOBLMBOBO4FCFQMFS
Trafik kazaları içerisinde yolcuların sebep olduğu kazaların oranı % 0,34’dür
(Tablo 01.01). Seyahat esnasında yolcuların hatalı davranışları, araçlara iniş
ve binişlerdeki dikkatsizlikleri, araçlardan sarkmaları trafik kazalarına neden
olabilmektedir.
Üzeri açık taşıtlarda yük üzerinde insan taşınması tehlikeli ve yasaktır. Çünkü
yol kenarındaki ağaçların dalları, yüksekliği az olan üst geçitler ile yol üzerinden
geçen elektrik telleri de her an bir kazaya neden olabilir. Yük üzerinde yolculuk
yapan insanlar bunlara takılıp düşebilir. Yolculuk sırasında olumsuz hava koşulları
da yolcuların sağlıklarını ve yaşamlarını olumsuz etkiler. Ayrıca taşıtın ani fren
yapması, dönemece girmesi ve sarsılması gibi nedenlerde yolcular için birer tehlike
unsurudur.
etken yolcu kusurlarına ait bilgiler Tablo 01.04’te verilmiştir.
YOLCUYA AİT KAZA SEBEPLERİ
KAZA
SAYI
%
Taşıtın dışında seyahat
86
21,08
Habersiz inmek binmek
45
11,03
Taşıttan yere atlamak
51
12,50
Taşıt içinde gayri nizami hareket
34
8,33
Taşıttan sarkmak
21
5,15
Açık yük üzerinde seyir
52
12,75
Diğer
119
29,17
TOPLAM
408
100,00
Tablo 01.04: Yolcu kusurlarına ait bilgiler (KGM-2010)
6.2. Trafik Kazalarında Araç Unsuru
Trafik kazaları içerisinde araç kusurlarının oranı % 0,31’dir (Tablo 01.01). Trafik
kazalarının çok düşük bir yüzdesi taşıt kusurlarından kaynaklansa da, insan hayatı
çok önemlidir. Otomotiv firmaları, daha güvenli taşıt üretme çabasının oluşturduğu
olumlu rekabetle, sürücü ve yolcuların güvenliğine giderek daha fazla önem
vermekte, daha güvenli taşıtı elde etmek üzere çaba harcamaktadırlar.
42
N &OJZJUBNJSCBLNES
Taşıt kusurlarından kaynaklanan kazalar genelde mekanik arızalar
neticesinde oluşanlardır. Araçlardaki teknik yetersizlikler, bakımlarının zamanında
yaptırılmaması, kalitesiz yedek parça kullanımı, muayene süresinin geciktirilmesi
trafik kazalarında rol oynamaktadır. Örneğin aracın freninin bozuk olması, lastiklerinin
patlaması birer kaza nedeni olarak karşımıza çıkabilmektedir. Araçların periyodik
bakımları zamanında ve uygun yerlerde yaptırılmalıdır. Araçların kullanma ve bakım
kılavuzlarına uygun hareket edildiği sürece taşıttan kaynaklanan kaza ihtimali sıfıra
yakındır. Bakım ve tamir yerleri olarak yetkili servisler veya bu işin eğitimini almış
personel tercih edilmelidir. Ayrıca değiştirilecek yedek parçalarda kaliteye dikkat
edilmelidir.
etken araç kusurlarına ait bilgiler Tablo 01.05’de verilmiştir.
ARACA AİT KUSURLAR
KAZA
SAYI
%
Lastik patlaması
251
67,11
Fren
33
8,82
Diğer aksam eksikliği
27
7,22
Aks
22
5,88
Rot
17
4,55
Direksiyon
6
1,60
Şaft
4
1,07
Makas
3
0,80
Şanzıman-vites
3
0,80
Diğer ışık
3
0,80
Kapı
3
0,80
Far
2
0,53
Klakson
0
0,00
Cam sileceği
0
0,00
374
100,00
TOPLAM
Tablo 01.05: Araç kusurlarına ait bilgiler (KGM-2010)
43
%ɹ,,"5
1FSŔZPEŔL CBLNMBS BLTBUMNBEBO ZBQMBO BSBÎMBSEB BS[B
ŔIUŔNBMŔEà˒àLUàS
6.3. Trafik Kazalarında Yol Unsuru
Trafik kazalarının meydana gelmesinde yolun durumu da etkili olur. Yol
kusurlarından kaynaklanan trafik kazalarının diğer trafik kazaları içerisindeki
payı % 0,60’dır (Tablo 01.01). Yolun geometrisi, yapım kalitesi ve bakımı, geçit ve
kavşakların varlığı ve kullanışlılığı, trafik kontrol ve işaretlerinin yerleri, sürekliliği ve
görünürlüğü ve sürüş ortamlarının çeşitliliği, trafiğin gün içindeki yoğunluğunu ve
sürücü performansını da etkileyerek trafik kazalarında rol oynar. Kent içi yollarda,
ana arterler, iç yollar ve çevre yolları üzerinde sayıları gittikçe artan otobüs, minibüs,
dolmuş, taksi ve özel arabalar, bu yetersiz yol ağı içinde, ulaşım sorununu en önemli
sorun haline getirmektedir.
Artan nüfusa paralel olarak yeni yolların yapılmayışı, yolların bakımsızlığı
ve uyarı işaretlerinin yetersizliği trafik kazalarına neden olabilir. Yol yüzeyindeki
bozukluklar, keskin dönemeçler, gidiş geliş için bölünmemiş veya dar yollar, her
zaman için tehlike oluşturur.
N
(àWFOMJZPM,B[BT[ZPMEVS
etken yol kusurlarına ait bilgiler Tablo 01.06’da verilmiştir.
YOLA AİT KAZA SEBEPLERİ
KAZA
SAYI
%
Yol sathında gevşek malzeme
297
40,91
Yolda münferit çukur
159
21,90
Tekerlek izine oturma
111
15,29
Kısmi veya münferit çökme
53
7,30
Düşük banket
34
4,68
Köprü çökmesi
59
8,13
Heyelandan dolayı şerit çökmesi
13
1,79
726
100,00
TOPLAM
Tablo 01.06: Yol kusurlarına ait bilgiler (KGM-2010)
44
6.4. Trafik Kazalarında İklim Koşulları Unsuru
Çevre koşullarının kazalara
etkisini öncelikle iklimsel olarak
düşünebiliriz. Mevsim özellikleri ve
kar, yağmur, sis gibi hava durumu
etkenleri trafik kazalarında önemli
rol oynamaktadır. İklim koşullarının
kötü olduğu, havaların sisli,
yağmurlu, yolların karlı ve buzlu
olduğu günlerde sürücülerin daha
dikkatli olmaları gerekir (Resim
1.30). Sisli havalarda görüş mesafesi
Resim 01.30: Kar yağışının trafiğe etkisi
azalacağından hızlar azaltılmalı, sis
lambaları yakılmalıdır. Sis lambaları
bulunmayan araçlarda, yakını gösteren ışıklar yakılmalıdır. Yağmurlu ve karlı
havalarda yollar kaygan olduğundan hız azaltılmalı, buzlanmış yollarda kazalara
karşı dikkatli olunmalı ve araçların çekici tekerleklerine zincir takılmalıdır.
İklim koşullarının iyi olduğu yaz aylarında ise, insanların tatil beldelerine
yönelmeleri sonucu, trafik yoğunluğunun fazlalaşmasıyla kazalarda artış olması
kaçınılmazdır. Yaz aylarında nem oranının ve aşırı sıcakların yüksek seviyelere
ulaşması sonucunda, fizyolojik ve psikolojik yapısı olumsuz yönde etkilenen ve
dikkatleri dağılan sürücülerin, tatil yapma arzusu ile gidecekleri yere biran önce
ulaşma isteği ile birçok kural ihlali yaptıkları görülmektedir. Diğer yandan aşırı
hava sıcaklığı; araç kullanmada isteksizlik, görme bozukluğu, terleme, reflekslerde
yavaşlama gibi durumlar da meydana getirebilir. Bundan dolayı aşırı sıcak havalarda
sürücüler, özel araçlar yerine toplu taşıma araçlarını tercih etmelidirler.
Gazete Haberi
Gizli Buzlanma 12 Aracı Hurdaya Çıkardı
30 Aralık 2011
Konya’da gizli buzlanma sebebiyle meydana gelen trafik kazasında 12 araç
birbirine girdi.
Kaza, dün gece saat 23.30 sularında merkez Selçuklu ilçesi Selçuklu Köprülü
Kavşağı’nda meydana geldi. Yetkililerden alınan bilgilere göre, otogar yönünden
şehir merkezi istikametine giden bir otomobil üst geçitte kontrolden çıktı. Gizli
buzlanma yaşandığı belirtilen üst geçitte meydana gelen kazada arkadan
45
gelen diğer sürücüler yoldan çıkan otomobile çarpmamak için ani fren yapınca
zincirleme kaza meydana geldi. Üst geçitte kaymaya başlayan 12 araç birbirine
girdi. Çarpışmanın etkisiyle kayan bazı araçlar demir korkuluklara çarparak durabildi.
Çoğu aracın hurdaya döndüğü kazada yaralanan 5 kişi, olay yerine sevk
edilen ambulanslarla Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesi’ne
kaldırılarak tedavi altına alındı. CİHAN
6.5. Alkollü İçki, Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Etkisi
Altında Araç Kulanımı
Ülkemizde ölümlerin ve yaralanmaların büyük bir bölümü trafik kazalarından
kaynaklanmaktadır. Alkollü iken araç kullanan sürücüler ölümcül olsun veya olmasın
trafik kazalarının önemli bir kısmından sorumludurlar. Alkol belirli durumlara tepki
verme, karar alma ya da hızlı reaksiyon gösterme becerilerini etkileyerek beynin
işlevlerini yavaşlatır. Alkolün beyindeki karar verme ve frenleme yeteneğini bozması,
özellikle vücudumuzdaki merkezi sinir sistemi üzerinde etkili olduğunu gösterir.
Trafik kazaları incelendiğinde sürücülerin bir anlık dikkatsizlikleri sonucu meydana
geldiği görülmektedir. Bu nedenle, alkol almış kişinin de dikkati dağılmaktadır.
Alkolün sürücüler üzerindeki olumsuz etkileri kaza yapma riskini artırmakta ve trafik
kazalarına neden olmaktadır.
N (àWFOMJBMLPMMJNJUJZPLUVSFOEPʵSVTVIJÎBMLPMBMNBEBOBSBÎLVMMBONBLUS
Alkollü iken araç kullanma ile yollarda meydana gelen ölümler arasında sıkı
bir ilişki vardır. Bu ilişkinin acı sonuçları, neredeyse her gün günlük gazetelerin
sayfalarında görülmektedir. Alkol alışkanlığı uyuşturucu alışkanlığı kadar zararlıdır.
Alkol almış sürücünün sürücülük yeteneğinin olumsuz olarak etkilendiği bir gerçektir.
Alkol alındıktan sonra muhakeme yeteneği, algılayış giderek bozulurken bunun
sonucunda sürücülük becerileri azalmakta, buna karşılık yine bozulan muhakeme
yeteneği ve azalan duygusal kontrol nedeniyle kendine güvende yersiz bir artış
meydana gelmektedir. İşte bu çelişkili değişim sürücülük için daha da tehlikeli bir
duruma yol açmaktadır. Alkol miktarı arttıkça kandaki oksijen azalmakta ve beyin
ihtiyacı olan oksijeni temin edemediği için işlevlerini yavaş yavaş kaybetmeye
başlamaktadır. Alkol etkisi ile kişi saldırganlaşmakta, bazen de uyku hali ve
uyuşukluk başlayarak kurallara uymamakta, fren, vites ve direksiyonu zamanında
46
gereğince kullanamaz duruma gelmektedir. Hız tahminleri ve hız karşılaştırmaları
azalmakta hatta hızın korku veren etkisinden uzak kalarak hızı çekici bulma tutkusu
başlamakta, mesafe tahmini sıfıra inmektedir. Böylece, alkollü araç kullananlar
yollarda tehdit unsuru oluşturmaktadırlar.
Alınan bazı ilaçlarda, uyuşturucu ve uyarıcı etki yapar. Özellikle uyku ilaçları ve
sürücülerin uyumamak için aldıkları uyarıcı ilaçlar trafik kazalarına yol açmaktadır. Bu
ilaçlar; sürücülerin hareketlerini, hızlı ve doğru düşünme yeteneklerini yavaşlatır. Ani
bir olay karşısında, çabuk ve doğru karar vermelerini ve önlem almalarını engeller.
Uyuşturucu, uyutucu ve keyif verici gibi özelliklere sahip doğal ve sentetik
psikotrop maddeleri almış olanlar ile alkollü içki almış olması nedeniyle güvenli
sürme yeteneklerini kaybetmiş kişilerin kara yolunda araç sürmeleri yasaktır.
Uyuşturucu, uyutucu veya keyif verici gibi doğal veya sentetik psikotrop madde
almış olarak araç kullandığı tespit edilenler, almış oldukları maddelerin cins, miktar
ve etki derecelerine bakılmaksızın araç kullanmaktan men edilirler ve haklarında
Trafik Kanunu’nun ve ayrıca Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddelerine göre işlem
yapılır.
DİKKAT
Karayolları Trafik Kanunu’na göre, uyuşturucu veya keyif
verici madde ve alkollü içki alması nedeniyle güvenli sürme
yeteneklerini kaybetmiş kişilerin kara yolunda araç sürmeleri
yasaktır.
Yapılan tespit sonucunda, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda belirtilen
miktarın üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında;
idari para cezası verilir ve sürücü belgesi 6 ay süreyle geri alınır. Alkollü araç kullanma
nedeniyle sürücü belgesi geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren
geriye doğru beş yıl içinde; ikinci defasında idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri
2 yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri
her seferinde 5’er yıl süreyle geri alınır.
Alkollü olarak araç kullanması nedeniyle son ihlalin gerçekleştiği tarihten
itibaren geriye doğru 5 yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler,
sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine; üç veya üçten fazla geri alınan sürücüler
ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi
tutulurlar.
47
&5,ɹ/-ɹ,
Önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan trafik kazalarının azaltılmasına yönelik olarak yapılması gereken faaliyetler neler olabilir?
1) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8) . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. TRAFİK KAZALARININ BİREY VE TOPLUM
ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Her gün basın ve yayın organlarında çok değişik kaza haberleri duymaktayız.
Ülkemizin en önemli problemlerinden biri, trafik kazalarıdır. Motorlu taşıtlar, icat
edildiğinden beri hayatımızda yer etmiş ve sundukları faydalardan dolayı gittikçe
artan bir şekilde önem kazanmışlardır. Yük ve insan taşımacılığını daha hızlı ve daha
verimli bir şekilde gerçekleştirdiklerinden dolayı da toplumların ekonomik ve sosyal
gelişimlerine önemli katkılar yapmışlardır. Ancak bütün bu faydalarına rağmen yük
ve insan taşımacılığında motorlu taşıtların artan kullanımı, kara yolları üzerinde
can ve mal kaybını da beraberinde getirmiştir. Meydana gelen trafik kazalarında
her yıl binlerce insanımız hayatını kaybetmekte, on binlercesi de yaralanmaktadır.
Diğer bir ifadeyle kazalar, toplumdaki sakatlık ve ölümlerin başta gelen sebepleridir.
Trafik kazaları sonucunda yok olan ve parçalanan aileler ile yaşamının geri kalan
bölümünü engelli olarak sürdürmek zorunda kalanlar olayın sosyal boyutunu ortaya
koymaktadır.
48
7.1. Trafik Kazalarının Psikolojik Sonuçları
Trafik kazalarından dolayı mağdurlar uzun süreli fiziki ve ruhi sakatlıklar
yaşamaktadırlar. Bu durumda olanların, yaşam seviyelerinin kaza öncesine getirilmesi
hususunda herhangi bir garantileri de yoktur. Kaza neticesinde başından yaralanan
mağdurlar; uykusuzluk, kâbus görme, baş ağrısı ve genel sağlık problemlerinden
yakınmaktadırlar. Ölen ve sakat kalanların yakınları ile sakat kalanların bizzat
kendilerinin büyük bir oranı da psikolojik rahatsızlıktan şikâyetçidirler. Bu konuda en
fazla rahatız olanlar ölenlerin yakınlarıdır. Mağdurlar, kazadan sonraki ilk 3 ayda; araç
sürmede güçlük çekme, kendine güvenini kaybetme, kaygı (korku) krizleri, intihar
etme hissine kapılma, bedeni ve ruhi olarak düşüklüğe uğrama, yemek yemede
sorunlar (hazımsızlık), çabuk sinirlenme ve hınç alma duygusuna kapılmaktadırlar.
Araştırmalara göre, kazadan 3 yıl sonra bu duygular (rahatsızlıklar) yaklaşık % 10
oranında azalma gösteriyor. Bundan da anlaşılacağı üzere, trafik kazası sonucu
zarar görenler ve yakınları üzerindeki psikolojik rahatsızlıklar uzun süreli veya kalıcı
olabiliyor. İnsanlarla ilişkilerde problemler konusunda da en fazla trafik kazalarında
ölenlerin yakınları mağdur olmaktadır. Trafik kazası mağdurlarının kendileri ve
yakınları, kaza olmadan önceki duruma göre daha fazla sakinleştiriciler, uyku ilaçları,
alkol, sigara ve uyuşturucu madde gibi psikotropik maddeleri tükettiklerini ifade
etmektedirler. Gerçek tehlike bir de bu aşamada başlıyor ki, şayet bu maddeleri
alarak otomobil kullanmaları halinde felaketler yenilenecektir.
7.2. Trafik Kazalarının Sosyolojik Sonuçları
Trafik Kazaları, Türkiye’de sosyal sorunların ilk sıralarında yer almaktadır.
Ülkemizin maddi ve manevi varlığını tehdit eden kazalar, geride acısını ömür boyu
yüreklerinde taşıyan yetim, öksüz ve sakat insanlar bırakmaya devam etmektedir.
Sanat, siyaset, eğitim, kültür, bayındırlık gibi, trafik de bir ülkenin gelişmişlik
göstergesidir. Bu açıdan trafiğin ülkemiz hakkında sağlıklı bir gösterge sunamadığı
da açıktır. Bir yandan yaşanan trafik yoğunluğu diğer yandan kara yollarının yapım
ve onarımının getirdiği bir takım sorunlar mevcuttur. Düzenli ve güvenli bir trafik
ortamının sağlanması bir toplumun uygarlık düzeyini belirler. Uygarlığın en önemli
göstergesi, trafiği ve toplumsal yaşamı uyum içinde olan kentlerdir. Bütün bunlar
karşısında trafik yalnızca devletin bir sorunu olamaz, sürücü, yaya, görevli ve tüm
vatandaşların ortaklaşa sorumluluk ve duyarlılık içinde olmaları beklenir. Trafiği, bir
ölüm zinciri olmaktan çıkararak, güvenli bir ulaşım haline getirebilmek için vatandaş,
toplum ve devletin işbirliği kaçınılmaz bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.
Her şeyden önce trafik, yerleşik kültürün önemli göstergelerinden kabul edilir.
Bu durumda yerleşik kültüre diğer toplumlara göre geç intikal eden toplumlarla;
49
köyden kente göç eden insanların böyle bir kültüre uyumlarında ortaya çıkan
sorunların başında trafik olgusu yer alır. İnsanların önceki alışkanlıklarından hızla
sıyrılarak, kısa sürede kentli alışkanlıklar edinmeleri mümkün değildir. Böyle bir
intibak belli bir süreç sonunda gerçekleşir. Bu süreç içinde sorunların ortaya çıkması
kaçınılmaz olacaktır. Bunların başında insanların köydeki ve kırsal yaşamdaki
alışkanlıklarını kente ve kent ortamına taşımaktan kaynaklanan sorunlar yer alır.
Küçük bir dikkatsizlik bir kazaya sebep olabilir. Bir kaza bir veya birçok kimsenin
ölümüne neden olabilir. Bir ölüm bir ailenin yıkımına, kaybolmasına sebep olabilir.
Bir ailenin yok olması ve dağılması sağlıklı bir toplumun bozulmasına sebep olabilir.
Sağlıksız bir toplum; sağlıksız bir millet, bir devlet demektir.
Trafik kazaları, hem can hem de mal kaybı demektir. Kuşkusuz can kaybının para
ile ölçülemez bir kayıp olduğu bir gerçektir. Mal kaybı ise kullanılamaz hale gelen
araçların yanı sıra, kaybolan iş gücü ve zaman kayıplarını da beraberinde getirir. Bu
arada ortaya çıkan önemli kayıplar ülke ekonomisinin kaybı olarak düşünülmelidir.
"3"ʐ5*3"-*.
Sizce trafik kazalarının birey üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler nelerdir?
8.TRAFİK KAZALARININ ÜLKE EKONOMİSİNE
VERDİĞİ ZARARLAR
Trafik kazaları, kayıpların büyüklüğü ile ülkemiz ekonomisinde
sürekli gündemde kalan sorunlardan birisidir (Resim 01.31).
Trafik kazaları, her gün çok sayıda insanımızın ölümüne, yaralanmasına, maddi ve manevi yönden
kayıplara neden olmaktadır. İş gücü
kaybının yanı sıra yaralıların tedavi
süreçleri ve maliyetleri ile kaza
sonrasında meydana gelen maddi
hasar miktarı ülke ekonomisini
olumsuz yönde etkilemektedir.
Resim 01.31: Trafik kazası geçirmiş üç araç.
Trafik kazalarından dolayı kara yolları zamanından önce yıpranmakta, trafik
işaretleri hasar görmekte ve yol kenarındaki oto korkulukları tahrip olmaktadır. Bu
durum ülke ekonomisine maddi olarak zarar vermektedir. Nitekim ülkemizde bir
50
yandan yeni yollar ve otoyollar inşa edilirken, diğer taraftan kazalar sonucu meydana
gelen yol tahribatının olumsuz etkilerinin giderilmesi ile uğraşılmaktadır.
Türkiye ekonomisinin trafik kazaları sonucunda uğradığı yıllık zararın Marmara
depreminden daha büyük olduğu tahmin edilmektedir. Trafik terörünün ülkemize
verdiği zarar, maddi hasarın yanında üretim kaybı, tedavi masrafları gibi unsurlarda
dikkate alındığında çok büyük rakamlarla ifade edilmektedir. Trafik canavarının
durdurulması halinde binlerce insanımıza iş, binlerce kilometre yol, yüzlerce okul ve
hastane yapılabilecektir.
Diğer yandan yetişmiş insan gücünün kaybı, yaşamını engelli olarak sürdürmek
durumunda kalanlar, yok olan ve parçalanan aileler ve ülke servetinin yok oluşu,
ülkemizin önemli bir tahribatla karşı karşıya olduğunun göstergesidir. Trafik kazaları
sonucunda yaşamını yitiren insanların artık ekonomide üretim faktörü olarak yer
alamaması ve ülkece o ana kadar verilen artı değerlerde yatırım anlamında yok
olmaktadır. Bu kayıpların hesabı mümkün olmadığı gibi, telafisi de mümkün değildir.
Maddi kayıplar zamanla geri kazanılabilir. Ancak kaybedilen insanlar için bu durum
söz konusu değildir.
Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma bölgesinde meydana gelen kaza
verileri toplamına göre; ölümlü, yaralanmalı trafik kazaları ve hasar miktarına ait
bilgiler Tablo 01.07’de verilmiştir.
KAZANIN
YERİ
ÖLÜMLÜ
YARALANMALI
HASARLI
Kaza
Ölü
Kaza
Yaralı
Kaza
Hasar (TL)
Şehir içi
908
1.091
73.780
118.672
133.871
257.325.622
Şehir dışı
2.307
2.954
39.809
92.824
41.633
336.142.324
TOPLAM
3.215
4.045
113.589
211.496
175.504
593.647.946
Tablo 01.07: Ölümlü, yaralanmalı trafik kazaları ve hasar miktarı (KGM-2010)
Bu verilere, 2010 yılında tarafların anlaşarak kendi aralarında tutanak tanzim
ettiği maddi hasarlı trafik kaza sayıları dahil edilmemiştir.
Sonuç olarak, trafik kazaları hem can yakmakta hem de ülke ekonomisine
büyük zarar vermektedir. Trafik kazalarının azaltılması ile çekilen acılar hafifleyecek,
ekonomik kayıplar azalacak, üretim artacak, kalkınma ve sosyal gelişmelerle birlikte
ülkemizin refaha kavuşma süreci hızlanacaktır.
51
9. TRAFİK İŞARETLERİ VE İŞARET LEVHALARI
9.1. Görevli Kişilerin Trafiği Yönetme Hareketleri
5B˒U WF ZBZB USBGŔʵŔOŔO Eà[FOMŔ WF HàWFOMŔ CŔS ˒FLŔMEF EFʵŔ˒ŔL ZÚOMFSF
LBOBMŔ[FFEŔMNFTŔOŔTBʵMBNBLBNBDŔMFUSBGŔLHÚSFWMŔTŔOŔOWFSFDFʵŔŔ˒BSFU
WFZÚOUBZŔOŔB˒BʵEBLŔ˒FLŔMMFSEFZBQMS
:PMVO5SBGŔʵF"ÎL,BQBM0MNBT)BMŔ
Trafik görevlisinin duruş pozisyonuna göre, ön ve arka cephesinde kalan
yollar trafiğe kapalı, sağ ve sol kol istikametinde kalan yollar ise trafiğe açıktır. Bu
pozisyonda her iki kol, sağ veya sol koldan biri yere paralel biçimde yanlara açılacağı
gibi, her iki kol yola dik olarak aşağıya da bırakılabilir. Bu durumlarda trafik, kolların
istikametinde bulunan yollara açık olacaktır
5SBGŔʵŔO#àUàOɹTUŔLBNFUMFSF,BQBONB)BMŔ
Trafik görevlisinin sağ veya sol
kollarından biri yukarıda, diğeri aşağı pozisyonda ise, bu durumda yol bütün yönlere
kapalı olup, daha önce kendisine açık olan
yolun kapanacağı, kapalı olan yolun ise
açılacağı anlamındadır. Trafiğin kendisine
açık veya kapalı olan yollardaki taşıt sürücüleri, trafik görevlisinin vereceği ikinci bir
yön değiştirme hareketine kadar hareket
edemezler. Ancak bu pozisyonda, daha önce
yol kendisine açık olup da dönüş yapmak
üzere kavşak içerisine depolanan taşıtlar,
kavşağı terk etmek mecburiyetindedirler.
52
5SBGŔʵŔ)[MBOESNBɹ˒BSFUŔ
Trafik polisi, hızlandırmak istediği yöne
sol ya da sağ yanı dönük olarak, o istikamette
bulunan kolunu yere paralel olacak şekilde
ve dirsekten kırmak suretiyle eline kadar
olan kısmı yukarıya kaldırıp, tekrar yere
paralel hâle getirir. Bu işaretin bir seri hâlinde
yapılması o yönde akan trafiğin hızlanması
talimatını içerir.
5SBGŔʵŔ:BWB˒MBUNBɹ˒BSFUŔ
Trafik polisi, yavaşlatmak istediği yöne
cephesi dönük durur ve sağ ya da sol kolunu
(trafiğin akış istikametine göre) omuzdan,
yere paralel oluncaya kadar kaldırıp, 45
derece ile 90 derece arasında yavaş yavaş
sallar. Bu işaretin bir seri hâlinde yapılması
o yönde akan trafiğin yavaşlaması talimatını
içerir.
:ÚO5BZŔOŔ)BSFLFUMFSŔ
Kavşaklarda trafiğin yönetimi için
sabit veya seyir halinde bulunan trafik
personeli, devlet büyüklerine ve teşkilat
mensuplarına selam vermez. Sağa veya sola
yön gösteren trafik polisi, beyaz eldiven
giymeli, kılık kıyafeti temiz ve yönetmeliğe
uygun durumda bulunmalıdır. Yönlendirme
sırasında, sağ veya sol kol duruma göre
dirsekten kırılır ve diğer kol dik olarak
yönlendirilmek istenen yönü gösterir. Avuç
içleri yere paralel ve parmaklar bitişik şekilde
uzatılır.
53
(FDF5SBGŔʵŔ:ÚOFUNF)BSFLFUMFSŔ
Gece Işıklı İşaret Çubuğu kullanılarak trafiği yönetme hareketleri aşağıdaki
şekillerde yapılır. Bu hareketler, trafiğin pozisyonu ve işaret verilecek akımın yönüne
göre sağ veya sol kol ile yapılır.
ɹ˒BSFU±VCVʵVŔMF%½/Ãʐɹ˒BSFUŔ7FSNF
Vücut hareket edecek trafiğe dik konumda
tutulur. Sağa dönecek trafik için çubuk sol kola alınır
ve işaret soldan sağa doğru verilir. İşaret verirken
kolun pozisyonu bir yay içerisinde ve bel çizgisinin
üzerinde olur. Çubuğun ışıklandırılmış uç bölümü,
dönüş yapması istenilen araca yöneltilir. Çubuk
dönüş yönüne doğru çizilen yayın içinde hareket
ettirilir. İşaret yeteri kadar tekrar edilir.
ɹ˒BSFU±VCVʵVŔMF(&±ɹ˒BSFUŔ7FSNF
Vücut hareket edecek trafiğe paralel olarak çevrilir.
İşaret verilecek olan trafiğe o yöndeki kol dirseğe kadar
yere paralel kaldırılır ve dirsekten itibaren çubuğun ucu
baş hizasından geçecek şekilde yay çizilir. Normal geç
kol işareti yapılır. İşaret yeteri kadar tekrar edilir.
ɹ˒BSFU±VCVʵVŔMF%63ɹ˒BSFUŔ7FSNF
Vücut durdurulacak trafiğe dik konumda tutulur ve
yolun kenarına yakın bir yerde durulur. Çubuk sağ ele alınır
ve dirsek kırık bir şekilde önde tutulur. Çubuk yere dikey ve
ucu yukarıya bakar konumda tutulur. Çubuk 45 derecelik
bir yay içerisinde, vücudun sağından soluna doğru dirsek
pozisyonu değiştirilmeden hareket ettirilir.
54
N
5SBĕL˒LMBSOOWFQPMJTJOJOCVMVOEVʵVZFSMFSEFOLBS˒EBOLBS˒ZBHFÎJOJ[
9.2. Işıklı Trafik İşaret Cihazları
5SBGŔʵŔOHàWFOMFBL˒OTBʵMBNBLBSBÎMBSOWFZBZBMBSOZPMVTSBZMB
LVMMBONBMBSOEà[FOMFNFLBNBDZMBUFTŔTFEŔMFO˒LMBSOBOMBNMBS
˒ÚZMFEŔS
Yeşil Işık: Yolun trafiğe açık olduğunu gösterir. Bu ışık yanmakta
iken, durmadan geçilir. Kavşakta doğrultu değiştirilecek ise dönüş
manevrasına başlanır ve trafik kurallarına uyulmak suretiyle hareket
edilir.
Sarı Işık: İkaz mahiyetinde olup yanış sırasına göre yolun
trafiğe kapanmak veya açılmak üzere olduğunu gösterir. Yeşil ışıktan
sonra yanması, yolun trafiğe kapanmak üzere olduğunu bildirir.
Bu ışık yandığında, emniyetle durulamayacak kadar yaklaşılmış ise
normal geçiş yapılır, aksi halde yaya geçidi işgal edilmeden durulur.
Kırmızı ışıkla birlikte yanması, yolun trafiğe açılmak üzere olduğunu
bildirir. Bu halde beklemekte olan sürücülerin harekete hazırlanması
gerektiğini gösterir.
Kırmızı Işık: Yolun trafiğe kapalı olduğunu ve mutlak bir duruş
yapılmasını bildirir. Bu ışık yanmakta iken, aksine bir işaret yoksa hiç
bir yöne hareket edilemez.
55
Fasılalı Olarak Yanıp Sönen Sarı Işık: İkaz anlamında olup
bu yerin yavaş ve dikkatli geçilmesini bildirir. (Yol ver işaret
levhası gibi).
Fasılalı Olarak Yanıp Sönen Kırmızı Işık: Dur işareti levhası
anlamında olup gidilecek yolun açık olduğu görüldükten sonra
yeniden hareket edilmesini bildirir.
Işıklı Oklar: Dönüşleri düzenlemek maksadıyla tesis
edilir. Bu ışığın bulunduğu yerlerde ok yönüne dönüş yapacak
sürücüler, oklu ışığın yeşil yanmasını beklerler.
Yaya Figürlü Kırmızı Işık: Yolun yayalara kapalı olduğunu
gösterir. Bu ışık yanmakta iken yayaların taşıt yoluna girmelerinin
yasak olduğunu bildirir.
Yaya Figürlü Yeşil Işık: Yolun yayalara açık olduğunu
gösterir. Bu ışık yanmakta iken yayaların karşıya geçmek üzere
taşıt yoluna girebileceklerini bildirir.
Sesli veya Yazılı Işıklar: Araç trafiğine göre yayaların
ve araçların hareketlerini düzenleyen ışıklar olup, sesli
veya yazılı mesaja göre hareket edilmesini gerektirir.
56
Bazı kavşak ve yaya geçitlerinde sürücü
ve yayaların bekleme, geçiş sürelerini gösteren
dijital zaman sayaçları vardır. Bu zaman sayaçları,
kırmızı veya yeşil ışık yandığında sürücülerin ve
yayaların durma veya geçme sürelerini azalarak
göstermektedir. Bu cihazların bulunduğu geçit
veya kavşakları kullanan yaya ve sürücüler, sayaçta
gösterilen sürelere göre geçme ve bekleme
zamanlarını ayarlamalıdırlar.
Ayrıca bazı geçitlerde yayalar için geçiş butonu konulmuştur. Karşıya geçmek
isteyen yayalar, butonu kullanarak kendilerine yeşil ışığın yanmasını sağlarlar.
N 5SBĕLJ˒BSFUWFMFWIBMBSOBVZVOV[
9.3. Trafik İşaret Levhaları
Kara yolundan yararlananlara yol, trafik durumu ve yakın çevre ile ilgili gerekli
bilgileri vermek, yasaklama ve kısıtlamaları bildirmek ve genel olarak trafik düzen ve
güvenliğini sağlamak amacıyla düzenlenmiş işaret ve levhalardır.
Bu işaret levhaları beş gruba ayrılmıştır.
t Tehlike uyarı işaretleri
t Trafik tanzim işaretleri
t Bilgi işaretleri
t Duraklama ve park etme işaretleri
t Otoyol işaretleri
Gazete Haberi
Sürücüler, trafik işaretlerini bilmiyor!
11. 07. 2011
Emniyet Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde Orta Doğu Teknik
Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırma, sürücülerin trafik işaret levhalarını bilmediğini
ve çoğunu yanlış yorumladığını ortaya koydu. Ankara’da 1.478 denek üzerinde
yapılan ankete göre sürücüler 39 trafik işaretinden yalnızca 12’sinin anlamını tam
olarak bildi. Sürücüler 10 levhayı ise hiç bilemedi. ZAMAN
57
5FIMŔLF6ZBSɹ˒BSFUMFSŔ
Kara yolu ve yakın çevresindeki tehlikeler hakkında, yoldan yararlananlara
uyarı görevi yapar.
Tehlike uyarı işaretleri şunlardır:
58
59
5SBGŔL5BO[ŔNɹ˒BSFUMFSŔ
Kara yolundan yararlananlara, trafik düzen ve güvenliğini sağlamak yönünden, uymaları gerekli olan yasaklama, kısıtlama ve mecburiyetleri bildiren levhalardır.
Trafik tanzim işaretleri şunlardır:
60
61
62
#ŔMHŔɹ˒BSFUMFSŔ
Yoldan yararlananlara, yol ve yakın çevresi, yol kenarında bulunan yerleşim
yerleri ile çeşitli hizmet birimleri hakkında bilgi verir.
Bilgi işaretleri şunlardır:
63
64
65
%VSBLMBNBWF1BSL&UNFɹ˒BSFUMFSŔ
Araçların duraklama ve park etmeleri hallerinde, trafiğin akışı ve güvenliği
bakımından yapılması gerekli görülen düzenlemeleri belirleyen işaretlerdir.
Duraklama ve park etme işaretleri şunlardır:
66
0UPZPMɹ˒BSFUMFSŔ
Erişme kontrollü kara yollarında uygulanan işaretlerdir.
Otoyol işaretlerinden bazıları şunlardır:
9.4. Yol Çizgileri
Taşıt yolunu şeritlere ayırarak araçların düzenli ve güvenli bir şekilde
seyretmelerini sağlamak amacıyla kaplama üzerine çizilen çizgilerdir.
67
:PMÎŔ[HŔMFSŔOŔOÎŔ[ŔMŔ˒˒FLMŔOFHÚSFBOMBNMBS˒ÚZMFEŔS
%FWBNM:PM±Ŕ[HŔTŔ
Bu çizgi boyunca hiç bir
sebeple soldaki şeride geçilemez
ve üzerinden gidilemez. Üç şeritli
ve iki yönlü yol kesimlerinde en
sağdaki şeride geçme hali müstesnadır (Resim 01.32).
Resim 01.32: Devamlı yol çizgisi
,FTŔL:PM±Ŕ[HŔTŔ
Bu çizgi, kurallara uyulmak
şartıyla araçlar tarafından geçilebilir (Resim 01.33).
Resim 01.33: Kesik yol çizgisi
,FTŔLWF%FWBNM:PM±Ŕ[HŔTŔ
Yan yana çizilmiş kesik ve
devamlı çizgilerin bulunduğu yol
kesimlerinde, araca en yakın olan
çizginin anlamına göre hareket
edilir (Resim 01.34).
Resim 01.34: Kesik ve devamlı yol çizgisi
68
:BO:BOBɹLŔ%FWBNM:PM
±Ŕ[HŔTŔ
Bu çizgi, taşıt yolunu
bölünmüş yol durumuna getiren
ayırıcı anlamındadır. Yan yana iki
devamlı yol çizgisinin bulunduğu
kesimlerde, karşı yönden gelen
trafik için ayrılmış olan yol kısmına
geçilemez (Resim 01.35).
Resim 01.35: Yan yana iki devamlı yol çizgisi
1BSL:FSŔ±Ŕ[HŔMFSŔ
Park yeri olarak ayrılmış
alanlarda araçların duracakları
yerleri belirlemek üzere çizilen
çizgilerdir (Resim 01.36).
Resim 01.36: Park yeri çizgileri
:BZB(FÎŔEŔ±Ŕ[HŔMFSŔ
Yayaların karşıya güvenle
geçmelerini sağlamak üzere taşıt
yolu üzerine çizilen çizgilerdir
(Resim 01.37).
Resim 01.37: Yaya geçidi çizgi çalışması
69
:B[MBSWFɹ˒BSFUMFS
Sürücülerin, gidiş yönlerine
göre yapmak zorunda oldukları
hareketleri göstermek amacıyla
taşıt yolu üzerine yazılan yazılar ve
çizilen işaretlerdir (Resim 01.38).
Resim 01.38: Yer işaretlemeleri
&5,ɹ/-ɹ,
Aşağıda verilen trafik işaretlerinin anlamlarını karşılarına yazınız.
................................. . . . .
.....................................
................................. . . . .
.....................................
................................. . . . .
................................. . . . .
.....................................
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Kara yollarında yapılan düzenleme ve işaretlemeler hiç olmasaydı neler
olurdu?
70
10. TRAFİK İŞARET VE LEVHALARINA UYMADA
ZORUNLULUK
Trafik işaret ve levhaları, trafikte herkesin istediği biçimde hareket etmesini
önleyen ve trafiğe düzen getiren bir yapıya sahiptir. Kara yolundan yararlananlara,
yol, trafik durumu ve yakın çevre ile ilgili gerekli bilgileri vermek, yasaklama
ve kısıtlamaları bildirmek suretiyle trafik düzen ve güvenliğini sağlamayı
amaçlamaktadır.
Trafikte kullanılan her işaret ve levhanın ayrı bir yeri ve önemi bulunmaktadır.
Trafik işaret ve levhaları, trafik ortamında bulunan sürücü, yaya ve yolcuların
ortak dilidir. Bu işaretler sayesinde trafikteki belirsizlikler büyük ölçüde ortadan
kalkar ve tehlikeli olabilecek durumlar için önceden önlem alınır. Trafik işaret ve
levhalarına uymamak, diğer sürücü ve yayaların tehlikeli durumlar için zamanında
önlem almasını güçleştirebilir. Bu yüzden kara yollarından yararlanan sürücü ve
yayalar, bu işaretlerin anlamlarını öğrenmek, davranışlarını buna göre düzenlemek
zorundadırlar. Aksi durumlarda trafik kazalarına neden olurlar.
11. TRAFİK İŞARET LEVHALARININ KORUNMASI
Kara yollarındaki trafik işaret
levhalarına zarar verilmemelidir.
İşaret levhaları her zaman görünür
biçimde olmalıdır. Bunların zedelenmesi, yerlerinin ve yönünün değiştirilmesi, yansıtıcılarının sökülmesi veya kırılması yasaktır. Ayrıca
bu tür olumsuzluklar sürücüyü
yanıltarak kazalara neden olur.
Dolayısıyla ülke ekonomisine zarar
verir. Trafik işaret levhalarına zarar
vermek suçtur. Bu tür suçları
Resim 01.39: Tahrip edilmiş trafik levhası
işleyen kişiler uyarılmalı gerekiyorsa yetkililere bildirmelidir. Toplumun ortak malı olan trafik işaret levhalarının
korunmasına yardımcı olunmalıdır.
Trafik işaret levhalarının kirlenme, eskime nedeniyle yansıtma özelliklerini
kaybettikleri, kurşunlanma, araçlarca çarpılma, çalınma ve tahrip edilme sonucunda
da işlevlerini yerine getiremedikleri zaman zaman görülmektedir (Resim 01.39).
71
,BSBZPMVZBQTWFUSBGŔLŔ˒BSFUMFSŔŔMFŔMHŔMŔPMBSBL,BSBZPMMBS5SBGŔL
:ÚOFUNFMŔʵŔOEFLŔBÎLMBNBMBS˒VOMBSES
t Kara yolu yapısı üzerine;
1. Trafiği güçleştirecek, tehlikeye sokacak veya engel teşkil edecek,
2. Trafik işaretlerinin görülmesini engelleyecek veya güçleştirecek, şekil
de bir şey atmak, dökmek, bırakmak ve benzeri hareketlerde bulunmak,
t Kara yolu yapısını, trafik işaretlerini ve kara yoluna ait diğer yapı ve güvenlik
tesislerini;
1. Üzerine yazı yazarak, çizerek, kırarak, delerek, sökerek veya başka şekillerde bozmak,
2. Yerlerini değiştirmek veya ortadan kaldırmak yasaktır.
Meydana getirilen tehlike ve engeller trafik zabıtası veya gerektiğinde genel
zabıta ile iş birliği yapılmak suretiyle yolun yapımı, bakımı, işletilmesinden sorumlu
kuruluşlar tarafından ortadan kaldırılır, bozukluk ve eksiklikler derhal giderilir. Zarar
karşılıkları ve masraflar sorumlulara ödetilir.
Işıklı trafik işaret cihazları, trafik işaret levhaları, kenar taşları, oto korkuluk ve
benzeri yol ve trafik güvenliği elemanlarına zarar veren kişilerin yetkililerce tespiti
halinde bu durumun, yolun yapımı, bakımı, işletilmesi ile ilgili kuruluşa bildirilmesi
zorunludur.
,BSBZPMVTOSE˒OEBLŔZFSMFSEFWFZBLBSBZPMVTOSŔÎŔOEFLBSBZPMV
à[FSŔOEFWFZBLFOBSOEB
t Trafik işaretlerinin;
1. Görülmelerini engelleyecek,
2. Anlamlarını değiştirecek veya güçleştirecek, tereddüt doğuracak ve
yanıltacak,
t Trafik için tehlike ve engel teşkil edecek şekilde levhalar, ışıklar ve işaretlemeler ile ağaç, direk, yangın musluğu, çeşme, parmaklık gibi yapı elemanları ve benzerlerini dikmek, koymak ve bulundurmak yasaktır.
12. EMNİYET KEMERİ VE ÇOCUK GÜVENLİK KOLTUĞU
12.1. Emniyet Kemeri Kullanımı
Araçlarda olası bir kaza anında, ölüm ve yaralanmaların en aza indirilmesi
amacıyla alınan önlemlerden birisi de seyir esnasında emniyet kemeri kullanılmasıdır.
72
Emniyet kemerinin temel işlevi çarpma anında oluşabilecek etkileri vücudun daha
güçlü bölgelerine yönlendirerek ölüm ve yaralanma riskini azaltmaktır. Bu açıdan
emniyet kemerleri kaza önleyici değil, başta kafa ve göğüs yaralanmaları olmak
üzere olası bazı yaralanma türlerine karşı geliştirilmiş koruyucu düzeneklerdir.
N &NOJZFULFNFSJBSBÎUBLBMNBO[TBʵMBZBOWFTJ[JIBZBUBCBʵMBZBOUFLCBʵES
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile belirli sürücülerin ve yolcuların, araçların sürülmesi sırasında koruyucu tertibat kullanmaları zorunlu hale getirilmiştir.
Konu ile ilgili düzenlemeler Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Bunlar:
Otomobil, kamyon, kamyonet, çekici ve her çeşit arazi taşıtları, şehirlerarası otobüsler ve
minibüslerin bütün koltuklarında
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde
yer alan emniyet kemerinin
bulundurulması ve kullanılması
zorunludur (Resim 01.40). Yalnız
araç dururken kullanılan koltuklar
ile ayakta da yolcu taşıyan
otobüslerin koltuklarında, emniyet
kemeri bulundurulması zorunlu
değildir.
Resim 01.40: Emniyet kemerinin takılması
Ancak;
1. Yerleşim yeri içinde ticari amaçla yolcu taşımacılığı yapan araç sürücüleri,
2. Yerleşim yeri içinde ticari amaçla yolcu taşımacılığı yapan minibüs ve otobüsler (umum servis araçları hariç) ile dolmuş otomobillerindeki yolcular,
3. Geri gitme veya park yerlerinde 25 km/saati geçmeyen hızla seyreden sürücüler,
4. Yakın koruma, harekât, tatbikat ve devriye görevi yürüten veya olaylara
müdahale eden askeri ve genel kolluk görevlilerinden sürücü ve yolcu konumunda bulunanlar,
5. Görev ya da ekip çalışması ile özel pozisyonlarda bulunduklarında acil
servis görevlileri, emniyet kemeri kullanmak zorunda değildir.
73
Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine göre 1995 yılı itibariyle ülkemizde
imali yapılan veya yurt dışından ithaline izin verilen yolcu taşımasında kullanılan
araçların arka koltuklarında emniyet kemeri bulundurulması ve kullanılması
mecburidir. Bunların dışında kalan ve halen trafikte kullanılmakta olan diğer taşıt
sahipleri isteğe bağlı olarak Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yer alan emniyet
kemerini numunesine uygun olarak taktırabilirler. Kamyonet, kamyon ve çekicilerde
ön koltukları için emniyet kemeri ile ilgili hükümler 01/08/1998 tarihinden sonra,
diğer koltuklar için 01/01/2009 tarihinden sonra üretilen araçlarda uygulanır.
N
&NOJZFULFNFSMFSJOJ[JUBLNBEBOZPMBÎLNBZO[
Emniyet kemeri, 01/08/1998 tarihinden sonra ve 13/02/2009 tarihine kadar
üretilmiş yolcu taşımasında kullanılan minibüs ve otobüslerin bütün koltuklarında
zorunlu olmayıp, minibüslerde sürücüsü ile yanında oturan yolcuların; şehirler arası
otobüslerde arka koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil en ön ve önünde boşluk
olan arka koltuklarda, önünde boşluk olan kapı önü koltuklarında; iki katlı şehirler
arası otobüslerde merdiven önü, en ön ve önünde boşluk olan en arka koltuklarda,
masa etrafında bulunan koltuklardan aracın gidiş yönüne doğru olanlarda oturan
yolcular için bulundurulması ve kullanılması zorunludur.
Sağlık sorunları nedeniyle emniyet kemeri takamayacak kişilerin resmi veya
özel sağlık kuruluşlarından emniyet kemeri takamayacağına dair sağlık raporu
almaları gerekir. Bu kişiler raporda belirtilen süre zarfında emniyet kemeri takmaktan
muaf tutulur. Bu raporların görevlilerce istenildiğinde, ilgili tarafından gösterilmesi
zorunludur.
12.2. Çocuk Güvenlik Koltuğu Kullanımı
Yetişkin emniyet kemerleri gibi çocuk koruma sistemlerinin de amacı, çocuğu
koltuğunda sağlamca güvende tutmak ve ani fren ya da çarpma anında çocuğun
taşıtın içinde savrulmasını ya da taşıttan fırlamasını engellemektir.
Otomobil, kamyon, kamyonet, çekici ve her çeşit arazi taşıtlarında 150 cm’den
kısa ve 36 kg’ın altındaki çocukların taşınması sırasında çocukların ağırlığına uygun
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yer alan çocuk bağlama sistemlerinin kullanılması
zorunludur (Resim 01.41). Ancak, 135 cm’den uzun çocuklar çocuk bağlama
sistemleri yerine ön koltukta oturmamak şartıyla diğer koltuklardaki emniyet
kemerlerini kullanabilirler.
74
Çocuk bağlama sistemleri olmayan
otomobil, yolcu ve yük taşımasında
kullanılan arazi taşıtı, kamyonet, kamyon
ve çekicilerde üç yaşın altındaki çocuklar
taşınamazlar.
Çocukların taksilerde seyahatleri
sırasında, çocuk bağlama sistemleri kullanmaları, yok ise arka koltukta oturmaları
zorunludur.
Çocuklar, araçta hava yastığı devre
dışı bırakılmadan, ön hava yastığı ile
korunan bir yolcu koltuğunda yüzü geriye dönük çocuk bağlama sistemi kullanılarak taşınamazlar.
Yolcu taşımasında kullanılan minibüs ve otobüslerde seyahat eden üç ve
üzeri yaştaki çocukların, emniyet kemeri ya da çocuk bağlama sistemleri kullanması zorunludur.
Resim 01.41: Çocuk güvenlik koltuğu
:PMDV UB˒NBTOEB LVMMBOMBO NŔOŔCàT WF PUPCàTMFSEF TFZBIBU FEFO
ZPMDVMBS LPMUVLMBSOB PUVSEVLMBSOEB WF BSBÎ IBSFLFU FUUŔʵŔOEF FNOŔZFU
LFNFSMFSŔOŔCBʵMBNBMBSLPOVTVOEBB˒BʵEBLŔZPMMBSEBOIFSIBOHŔCŔSŔŔMF
VZBSMNBL[PSVOEBES
t Sürücü tarafından,
t Muavin veya grup lideri olarak tayin edilen görevli tarafından,
t Görsel-işitsel vasıtalarla,
t Belirlenen ve her oturma pozisyonunda görülebilen işaret veya Karayolları
Trafik Yönetmeliği’nde gösterilen sembollerle.
Çocuk bağlama sistemleri kullanma zorunluluğu, Karayolları Trafik Yönetmeliği
ve ilgili yönetmelikler gereği emniyet kemeri veya isofix sistemi bulundurma
zorunluluğu olmayan araçlarda aranmaz. Bu araçlarda çocukların arka koltuklarda
taşınması zorunludur.
75
Gazete Haberi
Emniyet Kemeri Takmadı, Hava Yastığı Gözünden Ediyordu
31 . 07. 2011
İzmir’in Tire ilçesinde bir bankada çalışan G. İ. (25) eşi M. İ.’nin şehir içinde
ortalama 50 km. hızla kullandığı arabada yolcu olarak bulunuyordu. Önlerine
tali yoldan aniden bir motosiklet çıktı. Otomobille çarpışan motosikletin 22
yaşındaki sürücüsü yaşamını kaybetti. Şehir içi olduğu için emniyet kemerini
takmaya gerek görmeyen G. İ.’ninse yüzüne hava yastığı çarptı. Yastığın çok hızlı
açılmasını sağlayan patlayıcı maddenin sebep olduğu sıcaklıktan yüzü yandı ve
gözü yaralanarak görmez oldu. Acilen Tire Devlet Hastanesi’ne kaldırılan G. İ. ilk
müdahalesinden sonra İzmir’deki Özel . . . . . . . . . . . Hastanesi’ne başvurdu. Burada
gözü ve yüzündeki yanıklar tedavi edildi. Emniyet kemeri takmadığı için çok büyük
pişmanlık duyduğunu belirten G. İ. “Şehir içinde dahi emniyet kemeri takılması
lazım. Özellikle çocukların kesinlikle ön koltukta oturmaması gerekiyor. Başıma
gelen olay herkese ders olsun.” dedi. CİHAN
13. GÜVENLİ YOLCULUK İÇİN ALINMASI GEREKEN
ÖNLEMLER
Seyahatlerde özel araçlar yerine otobüs, tren, uçak, gemi, feribot gibi toplu
taşıma araçları tercih edilmelidir. Mutlaka özel araçlar ile yola çıkılması gerektiğinde
ise aşağıdaki uyarılara dikkat edilmelidir.
Aracın başta fren, far, olmak üzere bütün aksamlarının bakımları yetkili
servislerde yaptırılmalı, lastik gibi zaman içerisinde değişmesi gereken aksamları
değiştirilmelidir.
Yolculuk öncesi alkol alınmamalıdır. İçkili olarak sürüş esnasında refleksler
zayıflamış olacağından direksiyon başındaki tepkiler çok daha yavaş gerçekleşecektir.
Düzenli ve yeterli uyku uyunmalı, hasta olan sürücüler mutlaka doktor kontrolünden
geçtikten sonra yola çıkmalı, ilaç kullanmaları gereken sürücüler ise mutlaka doktor
kontrolünde ilaçlarını uygun dozda almalıdır. Uzun mesafeli yolculuklarda zorunlu
olmadıkça tek başına yola çıkılmamalıdır. Trafik yoğunluğu düşük olan alternatif
güzergâhlar tercih edilmeli, gidilecek güzergâh hakkında mümkün olduğunca fazla
bilgi edinilmeli ve seçilen yol güzergâhı ile tahmini varış zamanı mutlaka yakınlara
bildirilmelidir. Araç kullanırken gözlerin karıncalanması, esneme, göz kapaklarında
ağırlık, ensede gerginlik hissedilmesi v.b. durumlarda dikkatin ve tepki süresinin
azalmış olduğu anlaşılmalı, durup dinlenilmelidir. Her 100 kilometrede veya 1,5–2
76
saatte bir 10–15 dakika dinlenme molası verilmeli, araçta çocuk varsa yetişkinlerden
çok daha çabuk yorulacağı ve sıkılacağı unutulmamalı molada kan dolaşımını
arttıran hareketler yapılmalı ve eller ile yüz yıkanmalıdır. Molalarda bol sıvı, uyku
açıcı çay ve kahve benzeri içecekler alınmalı ve kişisel ihtiyaçlar giderilmelidir.
Seyahat esnasında arka koltukta oturanlar dahil olmak üzere emniyet
kemeri ve çocuk koruma sistemleri mutlaka kullanılmalıdır. Çocukların ön koltuğa
oturtulmaları, arka koltukta kapıya çok yakın bulunmaları, çocuk güvenlik
koltuklarının kullanılmaması ve çocukların kucakta taşıması gibi durumlar son
derece hatalı davranışlardır. Bu tür durumlarda kaza anında çocuklar araçtan
fırlayabilir veya hava yastığı ciddi şekilde yaralanmalarına neden olabilir.
Araca oturur oturmaz önce emniyet kemerini bağlamalıdır. Emniyet kemeri,
sürücü ve yolcunun can güvenliği için konulmuş önemli bir araçtır, kullanılması ise
yasal bir zorunluluktur. Emniyet kemeri, trafik kazası sırasında sürücü ve yolcunun
taşıttan dışarı fırlamasını ve başını çarpmasını önler. Araştırmalar, kaza durumunda
yaralanma ve ölüm oranının emniyet kemeri kullananlarda % 40-50 daha az
olduğunu ortaya çıkarmıştır.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Otomobil fabrikaları hava yastığı koydukları araçlarda niçin hala emniyet
kemeri kullanıyorlar? Bunun bir gerekçesi olabilir mi?
Araçlar hız limitlerinde, yol şartlarına göre kontrol edilebilecek hızda ve araç
takip mesafesi kuralına uyularak kullanılmalıdır.
Trafikte araç kullanırken
sürücüler çoğunlukla hayati öneme
haiz kararlar almak durumunda
kalmaktadır. Elinde cep telefonuyla
araç kullanmak özellikle tehlike
anında doğru kararların alınmasını
geciktirerek ya da engelleyerek
ciddi tehlike arz eden sonuçlar
doğurabilecektir. Trafikte güvenle
seyahat etmek yüksek seviyede
konsantrasyon gerektirir ve bunun
Resim 01.42: Cep telefonuyla kural ihlali
için de direksiyon başında elde cep
telefonu ile konuşulmamalıdır (Resim 01.42).
77
Aracın kapasitesinin üzerinde çok sayıda kişinin bulunduğu yolculuklar en
tehlikeli yolculuklardır. Gerek görüşün kısıtlanması, gerekse yolcuların konuşma
ve hareketlerinden dolayı konsantrasyon, tek başına araç kullanırken olduğu kadar
yoğun olamayacağından seyir emniyeti tehlikeye düşecektir. Ayrıca seyir esnasında
yolcular, sürücüyü araç kullanırken sorularıyla ya da davranışlarıyla meşgul etmemelidirler. Sürücünün dikkatini dağıtacak, araç kullanmasını engelleyecek ya da
güçleştirecek davranışlardan kaçınılmalıdır. Çok kişi ile seyahat edilmesi halinde
tartışmaktan ve yüksek sesli ani tepkilerden kaçınılmalı, direksiyon başında iken
dikkati dağıtmayacak şekilde yanındakilerle konuşulmalıdır. Araç camları kısa süreli
açılarak temiz, taze hava alınmalı, ancak arı, sinek vb. sürücüyü rahatsız edebilecek
böceklerin aracın içine girişleri engellenmelidir.
N,BSBZPMMBSOEBHÚ[BSEFEJMFOLàÎàLCJSJINBMFOCàZàLGFMBLFUJEPʵVSBCJMJS
Özellikle yeni ehliyet sahibi olanlar yeterli sürücülük deneyimine sahip
olduktan sonra araçları ile uzun seyahatlere çıkmalı, tecrübeli sürücüler de aracına
ve sürücülük becerilerine güvenerek kendilerini, yakınlarını ve tüm yol kullanıcılarını
gereksiz şekilde riske atmamaya özen göstermelidir. Trafik kurallarının bilimsel
araştırmalar ve tecrübeler ışığında oluşturulduğu gerçeğinden hareketle, trafik
kurallarına riayet edilmeli, hiçbir kural önemsiz görülmemeli ve boş verilmemelidir.
14. KARA YOLLARINI KULLANIRKEN UYULMASI
GEREKEN KURALLAR
14.1. Kara Yollarında Şerit Takip Kuralları
Kara yollarında trafik sağdan akar.
"LTŔOFCŔSIàLàNWFZBŔ˒BSFUCVMVONBELÎBLBSBZPMMBSOEBBSBÎ
TàSàDàMFSŔ
t Araçlarını durumun elverdiği oranda gidiş yönüne göre yolun en sağından,
yol çok şeritli ise trafik durumuna göre hızının gerektirdiği şeritten sürmek,
t Şerit değiştirmeden önce, gireceği şeritte sürülen araçların güvenle geçişlerini beklemek,
t Trafiği aksatacak veya tehlikeye sokacak şekilde şerit değiştirmemek,
t Gidişe ayrılan yol bölümünün en sol şeridini sürekli işgal etmemek,
t İki yönlü dört veya daha fazla şeritli yollarda, motosiklet, otomobil, kamyonet, minibüs ve otobüs dışındaki araçları sürenler, geçme ve dönme dışında
en sağ şeridi izlemek zorundadırlar.
78
Ayrıca sürücülerin;
t Geçme, dönme, duraklama, durma ve park etme gibi mecburi haller dışında
şerit değiştirmeleri,
t İki şeridi birden kullanmaları,
t Kavşaklara yaklaşırken; yerleşim yerlerinde 30, yerleşim yerleri dışında 150
metre mesafe içinde ve kavşaklarda şerit değiştirmeleri,
t Araçlarının cinsine ve hızına uygun olmayan şeritten gitmeleri,
t İşaret vermeden şerit değiştirmeleri,
t Bölünmüş yollarda karşı yöndeki trafik için ayrılan yol bölümüne girmeleri,
t Dört veya daha fazla şeritli ve iki yönlü yollarda, karşı yöndeki trafik için ayrılan yol bölümüne girmeleri,
t İki yönlü ve üç şeritli yollarda en sol şeride girmeleri yasaktır.
14.2. Trafik İşaret ve Görevlilerine Uyma Mecburiyeti
"SBÎWFIBZWBOTàSàDàMFSŔŔMFZBZBMBSZPMVLVMMBOSLFO
t Trafiği düzenleme ve denetlemeye yetkili üniformalı veya özel işaret taşıyan
görevlilerin uyarı ve işaretlerine,
t Işıklı ve sesli trafik işaretlerine,
t Trafik işaret levhaları, tertipleri ve yer işaretlemelerine,
t Trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olarak Karayolları Trafik Kanunu’nda ve
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk
ve yükümlülüklere uymak zorundadırlar.
Bunlara uymadaki öncelik yukarıda yapılan sıralamaya göredir.
Trafik işaret ve levhaları, yalnızca ülkemizde değil tüm ülkelerde aynı anlamı
taşır. Bundan dolayı yurt dışına çıkan taşıt sürücüleri ve yayalar, gittikleri ülkelerde
aynı işaretleri tanır ve anlamlarına uygun davranırlar.
14.3. Hız Kuralları
)[4OSMBS
Karayolları Trafik Kanunu’nda ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yazılı kayıt
ve şartlar dışında ve aksine bir işaret bulunmadıkça yol durumlarına göre römorksuz
araç cinsleri için saatteki asgari ve azami hız sınırları aşağıda gösterilmiştir (Tablo
01.08).
79
Araç Cinsi
Yerleşim
Yeri
İçinde
Yerleşim Yeri Dışında
Şehirler Arası
Çift Yönlü Kara
Yollarında
Bölünmüş
Yollarda
Otoyollarda
Otomobil (M1), (M1G)
50
90
110
120
Minibüs (M2)
50
80
90
100
Otobüs (M2-M3)
50
80
90
100
Kamyonet (N1), N1G)
50
80
85
95
Panelvan (N1)
50
85
100
110
Kamyon (N2-N3),
Çekici (N2-N3)
50
80
85
90
Motosiklet (L3)
50
80
90
100
Motosiklet (L4, L5, L7)
50
70
80
80
Motorlu bisiklet (L1, L2,
L6)
Motorsuz bisiklet
30
45
45
Giremez
Tehlikeli madde taşıyan
araçlar ve özel yük
taşıma izin belgesi veya
özel izin belgesi ile kara
yoluna çıkan araçlarda
(Belgelerinde aksine bir
hüküm yoksa)
30
50
50
60
Lastik tekerlekli traktörler
20
30
40
Giremez
Arızalı bir aracı çeken
araçlar
20
20
30
40
20
Yolun yapım, bakım
veya işletilmesinden
sorumlu kuruluştan
izin alınmadan giremez
İş makineleri
20
20
Tablo 01.08: Hız sınırları
80
"3"ʐ5*3"-*.
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nden araç sınıflarını bulalım ve bunların ne
anlama geldiğini öğrenelim. (Kaynak: http://www.mevzuat.gov.tr)
Hız sınırlayıcı cihaz bulundurma ve kullanma zorunluluğu olan araçlarda; yol
ayrımı yapılmaksızın M3 sınıfı otobüslerde hız sınırı ayarlaması 110 km/saat, N3 sınıfı
kamyon ve çekicilerde ise 90 km/saat olacaktır. Bu araçlar şehir içi yollarda ise, diğer
araçların tabi olduğu azami hız sınırlarına uymak zorundadırlar.
Zorunlu haller dışında şehirler arası kara yolunu kullanan motorlu araçlarda
araç cinsi gözetilmeksizin asgari hız sınırı 15 km/saat, otoyollarda ise 40 km/saat’tir.
Tehlikeli madde taşımaya mahsus olup, boş olarak trafiğe çıkan araçlar
yukarıda belirtilen kendi sınıfına giren araçlara ait hızla sürülebilirler.
Römorklu veya yarı römorklu araçlarda (Römork takmış Lastik Tekerlekli
Traktör hariç) en çok hız sınırı aynı cins römorksuz araçlara ait en çok hız sınırından
saatte 10 km daha düşüktür.
Servis freni bozuk araçları çeken araçlar saatte 15 km’nin üstünde bir hızla
sürülemez.
İçişleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının görüşünü
alarak, yerleşim yeri dışındaki şehirler arası çift yönlü kara yolları ile bölünmüş
yollarda ve otoyollarda otomobiller için hız sınırını 20 km/saat’e kadar artırmaya
yetkilidir.
İl ve ilçe trafik komisyonları belediye sınırları içindeki kara yollarında
otomobiller için hız sınırını 20 km/saat’e kadar artırmaya yetkilidir. Ancak belediye
sınırları içinden geçen ve Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda
bulunan devlet ve il yolları için Karayolları Genel Müdürlüğünün uygun görüşünün
alınması zorunludur.
N )[ZBQNBLUBEFʵJMUSBĕLLVSBMMBSOBVZNBLUBZBS˒BMN
)[4OSMBSOB6ZNB
Sürücüler aksine bir karar alınıp işaretlenmemişse Karayolları Trafik
Yönetmeliği’nde belirtilen hız sınırlarını aşmamak zorundadırlar.
81
#ɹ-(ɹ/056
Hız sınırı işaret levhalarında, uygun koşullarda yapabileceğiniz en fazla hız
gösterilmektedir. Belirtilen hız sınırını aşmamalısınız. Ancak, isterseniz daha yavaş
araç kullanabilirsiniz.
Araç sürülürken yapılan hız, radar ve benzeri teknik cihazlarla ölçülebileceği
gibi kronometre veya değişik usullerle de ölçülerek tespit edilebilir.
Geçme sırasında, geçme kuralının mecbur kıldığı şartlar dolayısıyla, Kara
yolları Trafik Yönetmeliği’nin aynı cins taşıtlar için tayin ettiği hız sınırlarını aşan taşıt
sürücülerine cezai işlem yapılmaz.
Çeşitli araç cinslerine göre Kara yolları Trafik Yönetmeliği’nin öngörmüş
olduğu azami hız sınırlarını, %10 nispetinde aştığı kontroller sırasında tespit edilen
sürücülere, cezai işlem yapılmaz.
Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşlar tarafından yol ve trafik durumu
dikkate alınarak hız sınırlarının azami haddini belirten trafik işaret levhalarının
bulunduğu yerlerde, tayin edilmiş olan hız sınırında seyreden taşıt sürücüleri
hakkında da cezai işlem yapılmaz.
Hız tahdidini belirleyen aksine bir işaret bulunmayan yerleşim birimleri
içinden veya civarından geçen şehir dışı kara yollarının bu kesimlerinde, can ve mal
güvenliği açısından, karşıdan karşıya geçişler bir fiziki engelle yasaklanmış veya alt
ve üst geçitlerle belirlenmiş ise ve hız yapmak yaya ve taşıt trafiği açısından bir engel
teşkil etmiyorsa, taşıt sürücüleri yol ve trafik durumunu dikkate alarak yönetmeliğin
kendilerine tayin etmiş olduğu azami hız sınırları içerisinde seyredebilirler.
Hız sınırlarını ölçen cihazların yerini tespit veya sürücüleri ikaz edici her türlü
cihazın imal ve ithali ile araçlarda bulundurulması yasaktır.
%ɹ,,"5
5SBGŔL IFS BO TàSQSŔ[MFSMF EPMVEVS :PMB CŔS ÎPDVL GSMBZBCŔMŔS
EŔLLBUTŔ[ CŔS ZBZB LBS˒EBO LBS˒ZB HFÎNF TàSFTŔOŔ V[BUBCŔMŔS
ÚOàOà[EFLŔBSBÎBOŔEFOEVSBCŔMŔS
)[O(FSFLMŔʐBSUMBSB6ZHVOMVʵVOV4BʵMBNB
Sürücüler,
t Kavşaklara yaklaşırken, dönemeçlere girerken, tepe üstlerine yaklaşırken,
dönemeçli yollarda ilerlerken, yaya ve hemzemin geçitlerine, tünellere, dar
82
köprü ve menfezlere yaklaşırken, yapım ve onarım alanlarına girerken, hızlarını azaltmak,
t Hızlarını, kullandıkları aracın yük ve teknik özelliğine, görüş, yol, hava ve trafik durumunun getirdiği şartlara uydurmak,
t Diğer bir aracı izlerken yukarıdaki fıkrada belirtilen durumları göz önünde
tutarak güvenli bir mesafe bırakmak,
t Kol ve grup halinde araç kullananlar önlerinde giden araçları, aracın cinsi
itibariyle Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen yapabilecekleri azami
hızlarının yarısı kadar metreden az olmayacak mesafeden takip etmek zorundadırlar.
:BWB˒4àSNFWF:BWB˒MBNB
Araç sürücülerinin;
t Araçlarını zorunlu bir neden olmadıkça, diğer araçların ilerleyişine engel
olacak şekilde yavaş sürmeleri,
t Belirlenen hız sınırlarının çok altında ve trafiğin akışına engel olacak şekilde
sürmeleri,
t Güvenlik nedeni veya verilen herhangi bir talimata uyulması dışında, başkalarını rahatsız edecek veya tehlikeye sokacak şekilde gereksiz ve ani yavaşlamaları yasaktır.
Gazete Haberi
180 km hızla, kaldırımdaki 4 kişiye çarptı
10 . 05 . 2011
İstanbul’un Ümraniye ilçesinde, yarış yaptığı iddia edilen sürücünün
kullandığı otomobil, kaldırımda yürüyen 4 kişiye çarptı. Otomobilin çarptığı 1’i
kadın 4 kişi hastaneye kaldırıldı. Görgü tanıkları, otomobilin hız göstergesinin
180’de durduğunu söyledi. Edinilen bilgiye göre kaza, önceki gün Atakent
Mahallesi Alemdağ Caddesi’nde meydana geldi. B. B.’nin kullandığı modifiye
edilmiş otomobil, iddiaya göre aşırı hızlı bir şekilde seyretmeye başladı. Dönüş
yapan kamyoneti fark eden sürücü B. B’nin direksiyonu kırmasıyla otomobil
dubaları devirerek kaldırıma çıktı. Otomobil kaldırımda yürüyen dört kişiye çarptı.
Otomobilin çarpmasıyla birlikte kaldırımda can pazarı yaşandı. Kartal Yavuz Selim
Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırılan Z. T.’nin durumunun ağır olduğu
öğrenildi. Diğer yaralılar ise Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırılarak
tedavi altına alındı. Kazaya karışan sürücü B. B. ise gözaltına alındı. ZAMAN
83
14.4. Takip Mesafesi
Öndeki aracı yakından takip etmek, arkadan çarpma şeklindeki kazaların
başlıca nedenini oluşturmaktadır. Sürücüler, önlerinde giden araçları güvenli ve
yeterli bir mesafeden takip etmek zorundadırlar.
N ½OEFLJBSBDEVSV˒HàWFOMJʵJOJTBʵMBZBDBLCJSNFTBGFZMFUBLJQFEJOJ[
Bu mesafe, kendi araçlarının kilometre cinsinden saatteki hızının en az yarısı
kadar metredir. Örneğin, saatte 90 km hızla giden bir otomobilin, önündeki araçla
arasında en az 45 metre takip mesafesi olmalıdır. (Resim 01.43)
Resim 01.43: İki araç arasında olması gereken en az takip mesafesi
Takip mesafesi, takip eden aracın 2 saniyede kat edeceği yol uzunluğu kadar
da olabilir. Bunun için öndeki araç, asfalt yaması, üst geçit gölgesi veya işaret levhası
gibi bir noktadan çıktığı an, normal bir tempoyla “88-89” diye sayıldığında (bu yaklaşık
iki saniyedir.) araç aynı noktaya varıyorsa, bu mesafe uygun bir takip mesafesidir.
Önce varıyorsa öndeki araca çok yakın seyrediliyor demektir. Bu durumda biraz
daha yavaşlamak gerekir.
Kol veya grup halinde (konvoy şeklinde) araç kullananlarda araçları arasında,
kendilerini sollayıp geçmek isteyen araçların gerektiğinde güvenle girebilecekleri
kadar açıklıklar bulundurmak zorundadırlar. Bu açıklıklar, kol veya gruba dahil
araçların azami hızlarına göre takip mesafesinden az olmayacaktır.
Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri, yerleşim birimleri dışındaki kara
yollarında diğer araçları, en az 50 metre mesafeden takip etmek zorundadırlar.
Hava şartları nedeniyle yolların ıslak, karlı veya buzlu olması durumunda takip
mesafesi, güvenlik sebebiyle biraz daha fazla bırakılmalıdır.
84
14.5. Öndeki Aracı Geçme ve Geçen Araca Yol Verme Kuralları,
Geçiş Mesafeleri
(FÎNFEFB˒BʵEBLŔLVSBMMBSVZHVMBOS
1. Sürücülerin önlerinde giden bir aracı geçmeleri için;
t Arkasından gelen bir başka sürücünün kendisini geçmeye başlamamış olması,
t Önünde giden sürücünün bir başka aracı geçme niyetini belirten uyarma
işaretini vermemiş bulunması,
t Geçeceği aracın hızıyla geçme esnasındaki kendi hızını da dikkate alarak, iki
yönlü yollarda karşıdan gelen trafik dahil, yolu kullananların tümü için tehlike veya engel oluşturmadan geçmek için kullanacağı şeridin yeteri kadar
ilerisinin görüşe açık ve boş olması,
t Geçişin, geçilen araçlar için bir güçlük oluşturmayacak şekilde ve araçlarının
bu geçişe uygun durumda bulunması mecburidir.
N
)BUBMTPMMBNBZBQNBZO[
2. Geçme, geçilecek aracın solundaki şeritten yapılır.
Geçecek aracın sürücüsü;
t Geçilecek araç sürücüsünü ses cihazı ile veya kısa ve uzun hüzmeli farlarını
ardarda yakarak uyarmaya,
t Sol dönüş lambası ile işaret vermeye,
t Geçilecek araca takip mesafesi kadar önceden sol şeride yerleşmeye,
t Geçilen araç, geriyi görme aynasından görülünceye kadar geçiş şeridinde
ilerlemeye,
t Sağa dönüş lambası ile işaret vererek sağ şeride girmekle geçişini tamamlamaya mecburdur.
3. Araçların sağından veya banketten yararlanmak suretiyle geçmek yasaktır.
Ancak, herhangi bir araç sola dönüş işareti vererek yavaşlamakta veya trafik
mecburiyeti nedeniyle beklemekte ise, bunların veya yolun ortasından giden tramvaylar ile görev icabı yolun solunda bulunan geçiş üstünlüğüne sahip araçların sağındaki şeritten geçilebilir.
85
Tramvay hatları müsait olmadığı takdirde, harekette olsun veya olmasın bir
tramvayın sol yanından geçilemez ve bu yanda devamlı araç sürülemez
4. Gidişe ayrılmış yol bölümlerinde, şerit değiştirmemek şartı ile bir şeritteki
taşıtların diğer şeritteki taşıtlardan hızlı gitmesi geçme sayılmaz.
(FÎNFOŔO:BTBL0MEVʵV:FSMFS
Sürücülerin;
t Geçmenin herhangi bir trafik
işareti ile yasaklandığı yerlerde,
t Görüş yetersizliği olan tepe üstü
ve dönemeçlerde (Resim 01.44),
t Yaya ve okul geçitlerine yaklaşırken,
t Kavşaklarda, demir yolu geçitlerinde ve buralara yaklaşırken,
t Gidiş ve geliş için birer şeridi
bulunan iki yönlü trafiğin kullanıldığı köprü ve tünellerde,
önlerindeki bir aracı geçmeleri
yasaktır.
(FÎŔMFO"SBÎ4àSàDàTàOàO
6ZBDBʵ,VSBMMBS
Resim 01.44: Hatalı geçme afişi (EGM)
Geçilen araç sürücüleri;
t Duyulur veya görülür bir geçiş işareti alınca trafiğin iki yönlü kullanıldığı kara
yollarında taşıt yolunun sağ kenarına yakın gitmek, dörtten fazla şeritli veya
bölünmüş kara yollarında bulunduğu şeridi izlemek ve hızını arttırmamak,
t Dar taşıt yolları ile trafiğin yoğun olduğu kara yollarında yavaş gitme nedeni
ile kendilerini geçmek için izleyen araçların kolayca ve güvenli geçmelerini
sağlamak için araçlarını elverdiği oranda sağ kenara almak, yavaşlamak, gerekiyorsa durmak,
t Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür işaretini alınca, bu
araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak,
gerekiyorsa durmak zorundadırlar.
86
Kurallara uygun olarak, geçiş yapmak isteyenlere yol vermemek, geçilmekte
olan bir başka aracı geçmeye veya sola dönmeye kalkışmak yasaktır.
&5,ɹ/-ɹ,
Bir kavşakta; trafik işaret levhaları, trafik görevlisi ve ışıklı trafik işaret cihazı bulunması halinde, sürücü ile yayaların yolu kullanırken bu trafik işaret ve
işaretçilerine uymadaki öncelik sıralaması nasıl olmalıdır? Listeleyiniz.
1) . ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2) . ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3) . ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15. HIZ KURALLARINA UYMANIN ÖNEMİ
Sürücülerin yol güvenliğine dikkat ederek, kazaları önleyecek şekilde araç
kullanmaları gerektiğini bilmeleri çok önemlidir. Trafik kazalarının en önemli
nedenlerinden biri hızlı araç kullanılmasıdır. Tablo 01.02 incelendiğinde; 2010 yılında
meydana gelen trafik kazaları içerisinde, sürücüye ait kusurlardan olan “Aracın
hızının yol, hava ve trafiğin gerektirdiği şartlara uydurulmaması” nedeniyle oluşan
kazaların % 34 gibi çok yüksek bir oranla birinci sırada yer aldığı görülmektedir.
%ɹ,,"5
5SBGŔLUF BSBÎ LVMMBOSLFO EVZHV WF IŔTMFSŔO FTŔSŔ PMNBL USBGŔL
HàWFOMŔʵŔOŔPMVNTV[FULŔMFS
Hız arttıkça aracın kontrol edilmesi de o oranda güçleşir. Bu durum bazı hallerde
çevresel koşullarla birleşerek kazaya yol açabilir. Özellikle hız sınırına uyulmasının
zorunlu olduğu dönemeçler, eğimli yol kesimleri söz konusu olduğunda yüksek hız
doğrudan doğruya kaza nedeni olabilmektedir. Ayrıca, yüksek hızda seyreden bir
araç, durmasını gerektiren bir engelle karşılaştığında frenleme anında bir yandan
daha fazla mesafeye ihtiyaç duymakta, bir yandan da sürücünün durmak için gerekli
tepkiyi verme süresi içinde aracın katedeceği mesafe arttığından mevcut mesafenin
bir kısmı yine hız nedeniyle yutulmaktadır. Bu nedenle yol üzerinde bir engelle
karşılaşan araç, ne kadar hızlı ise doğru noktada durması o kadar zorlaşmakta, bu
87
da kaza ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Kaza ihtimali ve kaza sonuçları ile ilişkisi
nedeniyle hız, temel bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir.
N
"˒SI[MBBSBÎLVMMBONBLTJ[FWFCB˒LBMBSOBDJEEJ[BSBSMBSWFSJS
Hız kurallarına uyulması, muhtemel hataların ve beklenmedik yol koşullarının
ortaya çıkardığı riskli durumların önemli bir bölümünün kazaya dönüşmesini
engeller. Bu durum, kazaların ve kaza sonucu ortaya çıkan kayıpların psikolojik,
sosyal, ekonomik maliyetinin azaltılmasında somut bir yarar sağladığı gibi, hava
kirliliği, gürültü gibi çevresel maliyetleri de düşürmektedir.
16. TRAFİKTE GEÇİŞ HAKKI, GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ VE
DÖNÜŞ KURALLARI
16.1. Kavşaklarda Geçiş Hakkı
Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu
kullanmak sırasındaki öncelik hakkına geçiş hakkı denir.
N 5SBĕLTBZHWFTBCSEFNFLUJS
,BW˒BLMBSEBB˒BʵEBLŔLVSBMMBSVZHVMBOS
1. Kavşağa yaklaşan sürücüler, kavşaktaki şartlara uyacak şekilde yavaşlamak, dikkatli olmak, geçiş hakkı olan araçların önce geçmesine imkân
vermek zorundadırlar.
2. Trafik zabıtası veya trafik işaret levhası veya ışıklı işaret cihazları bulunmayan kavşaklarda;
t Bütün sürücüler geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlara,
t Bütün sürücüler doğru geçmekte olan tramvaylara,
t Doğru geçen tramvay hattı bulunan kara yoluna çıkan sürücüler bu yoldan
gelen, geçen araçlara,
t Bölünmüş yola çıkan sürücüler bu yoldan geçen araçlara,
t Tali yoldan ana yola çıkan sürücüler, ana yoldan gelen araçlara,
t Dönel kavşağa gelen sürücüler, dönel kavşak içindeki araçlara,
t Bir iz veya mülkten çıkan sürücüler, kara yolundan gelen araçlara,
t Dönüş yapan sürücüler, doğru geçmekte olan araçlara,
88
3. Kavşak kollarının trafik yoğunluğu bakımından farklı oldukları işaretlerle
belirlenmemiş ise;
t Motorsuz araç sürücüleri, motorlu araçlara,
t Lastik tekerlekli traktör ile iş makinesi sürücüleri, diğer motorlu araçlara,
t Motorlu araçlardan soldaki, sağdan gelen araca,
t Dönüş yapan sürücüler, kurallara uygun olarak geçiş yapan yayalara, varsa
bisiklet yolundaki bisikletlilere,
t Kavşağa gelen sürücüler kavşak giriş ve çıkışlarından kurallara uygun olarak
karşıya geçen veya geçmek üzere olan yayalara geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
4. Işıklı trafik işaretleri izin verse bile trafik akımı, kendisini kavşak içinde durmaya zorlayacak veya diğer doğrultudaki trafiğin geçişine engel olacak
ise, sürücülerin kavşağa girmeleri yasaktır.
5. Görevli kişi veya ışıklı trafik işareti ile yönetilen kavşaklarda, sürücüler kavşağı en kısa zamanda geçmek zorundadırlar. Sürücülerin gereksiz olarak
yavaşlamaları, durmaları, araçtan inmeleri, yolcu indirmeleri ve bindirmeleri veya araçlarının motorlarını durdurmaları yasaktır.
6. Aksine bir trafik işareti olmadıkça, bütün kavşaklarda araçlar, ray üzerinde
hareket eden taşıtlara geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
16.2. Geçiş Üstünlüğü
Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye
sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarına geçiş
üstünlüğü denir.
(FÎŔ˒àTUàOMàʵàOFTBIŔQBSBÎMBSŔMFCVOMBSOTàSàMNFTŔIBLLOEB
VZHVMBOBDBLFTBTVTVMWF
LVSBMMBS˒VOMBSES
(FÎŔ˒ÃTUàOMàʵàOF4BIŔQ"SBÎMBS
1. Yaralı veya acil hastaların taşınması ve bunlara ilk ve acil yardımın yapılması için kullanılan
cankurtaran (Resim 01.45) ve
özel amaçlı taşıtlarla, yaralı ve
acil hasta taşıyan diğer araçlar,
Resim 01.45: Acil yardım ambulansı
89
2. İtfaiye araçları ile benzeri acil müdahale araçları,
3. Sanık veya suçluları takip eden veya genel güvenlik ve asayiş için olay yerine giden zabıta araçları,
4. Trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay
veya kaza yerine giden trafik hizmetlerine ait araçlar,
5. Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi
çalışmalarında görevli araçlar,
6. Sadece alarm sırasında olmak üzere sivil savunma hizmetlerine ait araçlar,
7. Hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar,
4àSàMNFMFSŔOFɹMŔ˒LŔO&TBTWF,VSBMMBS
1. Bu araçlar, görev halinde iken geçiş üstünlüğü hakkına sahiptir. Bu hak,
halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanılır.
2. Bu araçlar, hizmetin yerine getirilmesini sağlamak amacına uygun olması şartıyla, Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde
gösterilen trafik kısıtlamalarına ve yasaklarına bağlı değildir.
3. Bu araçların birbirleri ile karşılaşmalarında; geçiş üstünlüğü ile kavşaklarda ilk geçiş hakkı, “geçiş üstünlüğüne sahip araçlar” bendinde belirtilen
öncelik sırası esas alınarak kullanılır.
4. Bu araçların görev hali dışında geçiş üstünlüğü işaret ve hakkını kullanmaları yasaktır.
(FÎŔ˒ÃTUàOMàʵà)BLLOO,VMMBOMNBT&TBTMBS
Özel amaçlı taşıtlardan cankurtaran ve itfaiye araçları ile emniyet ve asayiş
hizmetlerinde kullanılan, boyama şekilleri ve ayırım işaretleriyle tanınan geçiş
üstünlüğüne sahip oldukları açıkça belli olan araçlar dışındaki ayırım işareti
bulunmayan ancak, geçiş üstünlüğüne sahip olan diğer araçlardan,
1. Geçiş üstünlüğü hakkını kullanması gereken güvenlik ve asayiş hizmetlerinde kullanılanlar gerektiğinde derhal söktürülüp takılabilen ışıklı ihbar
işareti ve devamlı olarak da görülmeyen kısımlarda sesli ihbar işareti bulundurmak zorundadır.
2. Cankurtaran dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan ve geçiş üstünlüğüne sahip oldukları ayırım işaretiyle belirlenmemiş olan araçlar geçiş üstünlüğü
hakkını, gereksiz olmamak şartı ile kendilerine taşıt yolu üzerinde yer açılmasını sağlamak üzere yeterli şekilde ses cihazlarını ve ışıklı işaretlerini
90
kullanarak, gerektiğinde el ve kol işareti yaparak, kara yolunu kullananları
uyarmak suretiyle kullanılır.
Bu hakkı gereksiz yere kullananlar hakkında Karayolları Trafik Kanunu’na göre
işlem yapılmakla birlikte Türk Ceza Kanunu hükümleri de uygulanır.
(FÎŔ˒ÃTUàOMàʵà0MBO"SBÎMBSO6ZBSɹ˒BSFUMFSŔ
1) Işıklı uyarı işareti,
Cankurtaran araçlarında, trafik ve genel zabıtaya ait araçlarda mavi-kırmızı veya mavi, Karayolları Genel Müdürlüğünün sadece trafik hizmetlerine tahsis edilen araçlarında mavi, itfaiye ve sivil savunma araçlarında
kırmızı renk ve ışık veren ve normal hava şartlarında 150 metreden görülebilen, dönerli veya aralıklı yanıp sönen lambalı cihazlardır.
2) Sesli uyarı işareti,
Araçların üzerinde veya görülmeyen kısımlarında bulunan canavar düdüğü, siren veya çan gibi en az 150 metreden duyulabilecek şekilde ses
çıkaran cihazlardır.
Sesler, sivil savunma araçlarında devamlı aynı notadan, diğerlerinde değişik notaların seslendirilmesi şeklindedir.
3) Cankurtaran dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan araçların bu amaçla kullanılacak ses ve ışık cihazları hakkında “geçiş üstünlüğü hakkının kullanılması esasları” bendinin ikinci alt bendi hükümleri uygulanır.
(FÎŔ˒ÃTUàOMàʵà#VMVOBO"SBÎMBSOɹ˒BSFUŔOŔ"MBO"SBÎ4àSàDàMFSŔOŔO
6ZBDBʵ,VSBMMBS
Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür işaretini alan araç
sürücüleri, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer
açmak, gerekiyorsa durmak ve bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar
beklemek mecburiyetindedirler.
Bir kavşakta iken böyle bir işaret alan araç sürücüleri derhal kavşağı boşaltmak ve gerekiyorsa emniyetli bir mesafe uzaklaştıktan sonra geçişi engellemeyecek
şekilde durmak ve geçiş üstünlüğüne haiz araçlar tamamen geçinceye kadar beklemek mecburiyetindedirler.
16.3. Dönüş Kuralları
Aksine bir işaret yoksa dönüş yaparak doğrultu değiştirecek olan araç
sürücüleri;
91
4BʵB%ÚOà˒MFSEF
t Dönüş işareti vermeye,
t Sağ şeride veya işaretlerle
dönüş izni verilen şeride
girmeye,
t Hızını azaltmaya,
t Dar bir kavisle dönmeye
(Resim 01.46),
t Dönüş sırasında varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara ve bisiklet yolundaki bisikletlilere
geçiş hakkı vermeye,
Resim 01.46: Dönüş yapan araçlar
t Dönülen kara yolunun gidiş şeridine veya gidişe ayrılmış en sağ şeridine
girmeye,
4PMB%ÚOà˒MFSEF
t Dönüş işareti vermeye,
t Çok şeritli yollarda gidişe ayrılan şeritlerden en soldaki şeride, iki şeritli ve iki
yönlü kara yollarında sağ şeridin soluna yanaşmaya,
t Hızını azaltmaya,
t Kavşağa geldiğinde varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara geçiş hakkını vermeye,
t Dönüşe başlamadan sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını vermeye,
t Döneceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere, arkadan gelen ve sola
dönecek diğer araçları engellememek için dönüşü geniş kavisle yapmaya
(Resim 01.46),
t Dönüş sırasında karşı yönden gelen ve emniyetle duramayacak kadar yaklaşmış olan araçların geçmesini beklemeye,
t Döneceği yolun çok şeritli olması halinde en sağ şerit dışındaki uygun bir
şeritten kavşağı terk etmeye,
t Döndüğü yola girdikten sonra en kısa sürede trafiği tehlikeye düşürmeden
sağ şeride veya hızının gerektirdiği şeride girmeye,
92
%ÚOFMLBW˒BLMBSEBLŔEÚOà˒MFSEF
Dönel kavşaklarda da sağa ve sola dönüş kurallarına aynen uymakla birlikte,
t Sola veya geriye dönecek
ise orta adaya bitişik şeritten kavşağa girmeye (Resim 01.47),
t Dönel kavşakta geriye dönecek ise orta adaya bitişik
şeritte dönüşe geçmeye,
t Orta ada etrafında dönerken, kavşak çıkışında bulunan ve uygun mesafede
olmayan bir kara yoluna
Resim 01.47: Dönel kavşak yaklaşımı
veya geçiş yoluna girmek
istemesi hali dışında, şeridini muhafaza etmeye mecburdurlar.
Dönüş sırasında araç sürücüleri; yaya ve bisikletler için yeşil ışık yanmakta
iken; yaya geçidinden ve bisiklet yolundan geçen yoksa veya yayalar uzakta iseler,
yayaların ve bisikletlerin geçiş haklarını engellememek şartıyla, dönüşlerine devam
edebilirler.
&5,ɹ/-ɹ,
Şekilde görülen geçiş üstünlüğüne sahip araçların, görev hâlinde bir kavşakta karşılaşmaları durumunda, geçiş hakkı sıralaması nasıl olmalıdır? Listeleyiniz.
1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
17. DURMA, DURAKLAMA, PARK ETME, YOLCU
BİNDİRME VE İNDİRME KURALLARI
Kara yollarında akan trafik kadar duran trafikte büyük önem taşımaktadır.
Trafik kurallarına uymaksızın yapılan durma, duraklama ve park etme, sonuçta trafik
güvenliğini tehlikeye düşüren ve kazalara neden olabilen olaylara yol açmaktadır.
Araç durdurulacaksa gerekli işaretler verilmeli ve ani duruşlardan kaçınılmalıdır.
Böylece trafik güvenliği tehlikeye atılmamış olacaktır.
17.1. Durma
Araçların;
t Görevli kişilerce verilen
sesli, işaretli dur emri,
t Işıklı trafik işaret cihazında
kırmızı ışığın yanması (Resim 01.48),
t Trafik işaret levhalarının
anlamına uyulması,
t Önündeki araçların durması,
Resim 01.48: Kırmızı ışıkta bekleyen araçlar
t Arıza halleri,
t Yol kapanması gibi her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile durdurulmasına
durma denir.
17.2. Duraklama
Resim 01.49: Durakta yolcu indirip bindirme
94
Trafik zorunlulukları dışında
araçların, insan indirmek ve
bindirmek (Resim 01.49), eşya
yüklemek,
boşaltmak
veya
beklemek amacı ile kısa bir süre
için durdurulmasına duraklama
denir.
Duraklama, bekleme amacı
ile yapılırsa, bunun süresi en çok
5 dakikadır. Bu sürenin geçirilmesi
park etme sayılır.
%VSBLMBNBOO:BTBL0MEVʵV:FSMFS
Taşıt yolu üzerinde;
t Duraklamanın yasaklandığının bir trafik işareti ile belirtilmiş olduğu yerlerde,
t Sol şeritte (raylı sistemin bulunduğu yollar hariç),
t Yaya ve okul geçitleri ile diğer geçitlerde,
t Kavşaklar, tüneller, köprüler ve bağlantı yollarında ve buralara, yerleşim birimleri içinde 5 metre ve yerleşim birimleri dışında 100 metre mesafede,
t Görüşün yeterli olmadığı tepe üstlerine yakın yerlerde ve dönemeçlerde,
t Otobüs, tramvay ve taksi duraklarında (duraklamaya izin verilen taşıtın dışındakiler için),
t Duraklayan veya park edilen araçların yol tarafındaki yanında,
t İşaret levhalarına, yaklaşım yönünde ve park izni verilen yerler dışında; yerleşim birimi içinde 15 metre ve yerleşim birimi dışında 100 metre mesafede,
t Zorunlu haller dışında yerleşim yerleri dışındaki kara yollarında, taşıt yolu
üzerinde, duraklamak yasaktır.
17.3. Park Etme
Park etme, araçların durma ve duraklama halleri dışında, genelde uzun süreli
olarak bekletilmek üzere bırakılmasıdır.
Aracın çalışır durumda olması veya içinde insan bulunması park etme amacını
değiştirmez.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Durma ve Park etme! Sürücüler bunu hep yapıyor. Ama nasıl? …
1BSL&UNFOŔO:BTBL0MEVʵV:FSMFS
Araçların;
t Duraklamanın yasak olduğu yerlerde,
t Park etmenin trafik işareti ile yasaklandığı yerlerde (Resim 01.50),
95
t Geçiş yolları önünde ve
üzerinde,
t Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden 5
metrelik mesafe içinde,
t Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarını
belirten levhalara her iki
yönden 15 metre mesafe
içinde,
t Üç veya daha fazla taşıt
Resim 01.50: Duraklama ve park yasağı ihlali
yolu olan kara yolunda ortadaki taşıt yolunda ve üç
veya daha fazla şeritli yollarda, aksine bir işaret bulunmadıkça gidiş yönüne
ayrılmış en sağ şerit dışındaki şeritlerde,
t Kurallara uygun olarak park etmiş araçların çıkışına engel olacak şekil ve
yerlerde,
t Geçiş üstünlüğü olan araçların gidiş ve çıkışlarının yapıldığı yerleri belirten
işaret levhalarına 15 metrelik mesafe içinde,
t Kamunun faydalandığı;
1. Herkesin araçları ile girip çıkabildiği park, bahçe, garaj, sinema ve benzeri
her çeşit tesisin,
2. Fabrika, atölye, iş hanı ve benzeri işyerlerinin,
3. Okul, hastane ve benzerlerinin giriş çıkış kapılarının her iki yönünden 5
metrelik mesafe içinde,
t Park için yer ayrılmamış veya trafik işaretleri ile belirlenmemiş alt ve üst geçitler ile köprüler üzerinde veya bunlara 10 metrelik mesafe içinde,
t Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara ait araçlara trafik komisyonları kararları ile
ayrılmış ve bir işaretle belirlenmiş bulunan park yerlerinde (izin verilen araçlar hariç),
t Yayaların geçişine engel olmayacak şekilde ayrılmış, işaretlerle belirlenmiş, il
ve ilçe trafik komisyonunca karara bağlanmış olmak şartıyla, geniş ve uygun
durumdaki yaya yollarında bulunan park yerleri dışındaki yaya yollarında,
96
t Mecburi haller dışında yerleşim yerleri dışındaki kara yollarında, taşıt yolu
üzerinde,
t Özürlülerin araçları için ayrılmış park yerlerinde park edilmesi yasaktır.
%ɹ,,"5
:BZB ZPMV ZBMO[DB ZBZBMBSO LVMMBONOB BZSMN˒ PMBO BMBO
ES"SBÎMBSOQBSLFEŔMNFTŔOFVZHVOEFʵŔMEŔS
1BSL&UNFOŔO:BTBL0MEVʵV)BMMFS
Araçların;
t İşaret levhalarında gösterilen park etme süresi veya zamanı dışında,
t Park etme için ayrılmış olan yerlerde belirlenmiş şekle aykırı olarak veya süre
dışında,
t Belirli süreler için ücret ödenerek park etme izni verilen ve bu amaçla özel
cihaz bulunduran yerlerde ücret ödemeden park etme halinde veya süresi
dışında park edilmesi yasaktır.
:FSMF˒ŔN#ŔSŔNMFSŔ%˒OEB"S[Ŕ)BMMFSEF%VSNBWF1BSL&UNFEF
"MOBDBL5FECŔSMFS
Teknik arıza, kayma, yolda ani olarak meydana gelen bir bozukluk veya heyelan, yükün kayması, düşmesi ve benzeri gibi mecburi hallerin yerleşim birimleri
dışındaki kara yolunda taşıt yolu üzerinde meydana geldiği takdirde, araç sürücüleri, bütün imkânları elverdiği ölçüde kullanarak hareket ettirme, itme ve benzeri şekil
ve surette, araçlarını kara yolu dışına, bu mümkün olmaz ise, bankette, bu da mümkün değilse taşıt yolunun en sağına almak ve her durumda yol, hava ve trafik şartları
ile gece ve gündüz olmasına göre, gerekli güvenlik ve uyarı tedbirlerini derhal alıp
uygulamakla yükümlüdürler.
%VSBLMBNBEB"MOBDBL½OMFNMFS
Duraklamalarda;
t Duraklama için en uygun yerin seçilmesi, bulunulan şeritte en az yer işgal
edilmesi, varsa banketlerden yararlanılması,
t Duraklama amacı uzun süre beklemeyi gerektiriyorsa, motorun durdurulması, uygun vitese takılması, el freni ile tespit edilmesi, gerekli hallerde park
ışıklarının yakılması, yolun eğimi gerektiriyorsa, uygun tekerleklere uygun
97
yönde takoz konulması,
t Diğer araçların geçişini ve yayaların yürümesini zorlaştırmayacak, yüklerin
boşaltılması veya yüklenmesi sırasında başkalarına zarar vermeyecek, kara
yolu yapısını bozmayacak ve kirletmeyecek şekilde tedbirler alınması, mecburidir.
1BSL&UNFEF"MOBDBL5FECŔSMFS
"SBÎMBSOQBSLFEŔMNFTŔOEFB˒BʵEBLŔFTBTMBSVZHVMBOS
t El freni ile tespit edilir.
t Motor durdurulur, eğimli yollarda inişte geri, yokuşta birinci vitese takılır ve
ön tekerlekler sağa çevrilir.
t Eğimli yoldaki araç; kamyon, çekici veya otobüs ise, her iki arka tekerleğinin,
ayrıca römorkların ve birden fazla ise, her bir römorkun arka tekerleklerinin
inişte ön, çıkışta arka taraflarına niteliklere uygun takoz konulur.
t Aracın terk edilmesi halinde; camlar kapatılarak, kapılar kilitlenir.
Gazete Haberi
Kaldırıma park edene fotoğraflı ceza geliyor
25 . 07. 2011
Polis objektiflerine yansıyan hatalı park manzaraları “bu kadarına da pes”
dedirtiyor. Kimi “park yasak” levhasının altına, kimi trafik ışıklarıyla dolu bir kavşağa,
kimi ise işlek bir caddenin ortasına aracını park ediyor. Çekilen aracın sahibi ise
artık “yanlış park etmedim” diye itiraz edemiyor. Çünkü polis önce fotoğrafı çekiyor
sonra işlem başlatıyor. Sistem sayesinde İstanbul’da çekilen araç sayısı yıllık 200
binden 171 binlere düştü.
"SBÎMBSO.BOFWSB,VSBMMBS
Araç sürücülerinin; park etmiş araçlar arasından çıkarken, taşıt yolunun
sağına veya soluna yanaşırken, şerit değiştirirken, sağa, sola, geriye dönerken,
geri giderken ve bunlara benzer hallerde; kara yolunu kullananlar için tehlike ve
engel oluşturmamaları ve manevraları sırasında aşağıdaki esas ve usullere uymaları
mecburidir.
98
1. Araç sürücülerinin işaret verme usul ve esasları:
t Dönüşlerde, gidilen veya durulan şeridi değiştirmelerde niyetlerini önceden
ve uygun bir zamanda ve mesafede dönüş ışıklarını yakarak veya kol işareti
ile açık ve yeterli bir şekilde belirterek işaret vermeleri işaretlerini manevra
süresince devam ettirmeleri ve manevra biter bitmez sona erdirmeleri mecburidir.
t İşaret verildiği anda aniden şerit değiştirmek yasaktır.
t İşaret verilmeden önce, iç ve dış aynalardan ve gerekli hallerde sürücünün
başını çevirip bakması suretiyle ön, arka ve yanlarda trafik durumu kontrol
edilir.
2. Araç sürücülerinin geri gitme, geri dönüş, duraklanan veya park edilen
yerlerden çıkış manevraları:
(FSŔHŔUNFWFHFSŔEÚOà˒MFSEF
t Bağlantı yollarında geri gitmeleri, tek yönlü duraklama veya park manevrası
dışında geri gitmeleri, iki aracın emniyetle geçemeyeceği kadar dar olan iki
yönlü yol kesimlerinde karşılaşma ve geçiş kolaylığı sağlama dışında geri
gitmeleri, daha geniş yollarda geriye giderken manevra dışında şerit değiştirmeleri,
t Trafiği yoğun olan yollarda geriye dönmeleri yasaktır.
Uygun durumdaki yollarda geri dönüşleri diğer araçların gelişleri engellenmeden ve yolu kullananlar için tehlike oluşturmayacak şekilde en az manevra ile dönülerek yapılır. Ancak, kamyon, otobüs, çekici, römork veya yarı römorklu bir aracın
geri manevrası, sürücünün görüşüne açık alanda emniyetle sağlanamıyor ise, tehlikesizce geriye hareket edebilmeleri ve uyarılmaları için bir gözcü bulundurmaları
mecburidir.
%VSBLMBOBOWFQBSLFEŔMFOZFSEFOÎLMSLFO
t Araçlarını ve araçların etrafını kontrol etmeleri,
t Sakıncalı bir durum olmadığını gördükten sonra araçlarını çalıştırmaları,
t Işıkla veya kolla, gerekli hallerde her ikisi ile aynı zamanda çıkış işareti vermeleri,
t Görüş alanları dışında kalan yerler varsa veya araçları kamyon, çekici, otobüs veya römork takılı bir araç ise, tehlikesizce hareket edebilmeleri ve uyarılmaları için bir gözcü bulundurmaları,
99
t Yoldan geçen araçlara geçiş kolaylığı sağlayıp, güvenli durumun oluştuğuna emin olduktan sonra manevraya başlamaları ve manevra bitinceye kadar
gerekli önlemleri devam ettirmeleri mecburidir.
3. Kamu hizmeti yolcu taşıtlarının hareketlerinin kolaylaştırılması
Kamu hizmeti yolcu taşıtlarının duraklara giriş ve çıkışlarını kolaylaştırmak üzere, gerekli hallerde ilerleyen ve bulundukları yerden çıkacak veya şerit değiştirecek
olan araç sürücüleri manevralarını geciktirmek zorundadırlar. Bu zorunluluk, kamu
hizmeti yolcu taşıtı sürücülerinin işaret vermiş olmaları şartıyla, duraklara yanaşmalarının veya duraklardan çıkışlarının tamamlanabileceği süreler için uygulanır.
17.4. Yolcu Bindirme ve İndirme Kuralları
Aksine bir işaret bulunmadıkça;
t Araç sürücüleri araçlarını, gidiş yönlerine göre yolun en sağ kenarında durdurarak, yolcularını sağ taraftan indirmek ve bindirmek, yolcular da araçların sağ tarafından inmek ve binmek zorundadırlar.
t Kara yolunu kullananlar için bir tehlike ve engel teşkil etmeyeceğinden
emin olunmadıkça;
1. Araç durmadan kapı açmak,
2. Kapıların kapanmasını beklemeden hareket etmek,
3. Durakladıktan sonra aracın sağını kontrol etmeden kapı açmak ve kontrolsüz inip binmek,
4. Taşıt yolu üzerinde araçların sol kapılarından yolcu indirip bindirmek, yasaktır.
18. ARAÇLARIN IŞIKLANDIRILMASI VE KULLANILMASI
ESASLARI
Trafik kazalarının yaklaşık üçte biri gece meydana gelmektedir. Yaya, bisiklet ve
motosiklet sürücüleri geceleri gündüze göre daha zor görülürler. Gece ya da görüş
mesafesinin azaldığı kötü hava koşullarında araç kullanırken, yolu görebilmenin
yanı sıra aracın kolaylıkla görülebilmesi içinde araç ışıklarının (farlar, arka lambalar,
sinyaller, vb.) faal olarak bulunması ve bunların kurallara uygun olarak kullanılması
zorunludur.
100
Gündüzleri araç kullanırken birçok durumda farların açık olması, yolu kullanan
diğer sürücüler tarafından görülme olasılığını artırabilir. Bu, hem şehir içinde hem
de şehir dışında araç kullanırken geçerlidir. Ön ve arka sis lambaları da yalnızca,
sisli veya yağmurlu havalarda ya da duman ve tozun görüş mesafesini kısıtlaması
durumunda kullanılmalıdır.
18.1. Araçların Işıklandırılması
Kara yollarında trafiğe çıkan bütün araçların, Araçların İmal, Tadil ve Montajı
Hakkındaki Yönetmelik’te gösterildiği şekilde ışık donanımı bulundurmaları ve
bunları geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış
tünel gibi görüşün yetersiz olduğu yer, zaman ve hallerde yakmaları mecburidir.
Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelik’te gösterilenler dışında,
ışık ve yansıtıcı bulundurulması ve kullanılması yasaktır.
18.2. Araç Işıklarının Kullanılması
"SBÎMBSO TàSàMNFTŔ TSBTOEB ˒LMBSOO LVMMBOMNBT CBLNOEBO
NFDCVSŔZFUWFZBTBLMBS˒VOMBSES
1. Uzağı gösteren ışıklar (uzun hüzmeli farlar):
t Yerleşim birimleri dışındaki kara yollarında geceleri seyrederken, yeterince
aydınlatılmamış tünellere girerken, benzeri yer ve hallerde uzağı gösteren
ışıkların yakılması mecburidir.
Ancak, sürücünün yeterli mesafeyi açık olarak görebildiği ve kendi aracının
da yeterli uzaklıktan görülebileceği hallerde, uzağı gösteren ışıklar yerine yakını
gösteren ışıklar kullanılabilir.
t Karşı yönden gelen araç sürücülerinin ve kara yolunu kullanan diğer kişilerin gözlerini kamaştıracak bütün hallerde, uzağı gösteren ışıkların yakılması
yasaktır.
2. Yakını gösteren ışıklar (kısa hüzmeli farlar):
t Karşılaşmalarda,
t Aydınlatmanın yeterli olduğu kesimlerde,
t Öndeki araç yakından izlenirken (Resim 01.51),
Resim 01.51: Yakını gösteren ışıklar (kısa hüzmeli farlar)
101
t Uzağı gösteren ışıkların uyarma için kullanılması hali dışında, yan yana gelinceye kadar bir aracı geçerken,
t Gündüzleri görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda kullanılır.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Geceleyin öndeki aracı yakından takip ederken kısa huzmeli farların yakılması neden zorunludur?
3. Kuyruk ışıklarının (arka park lambası) seyir sırasında, uzağı veya yakını
gösteren ışıklar veya sis ışıkları ile birlikte kullanılması mecburidir.
4. Işıkların kullanılmasına ilişkin diğer esaslar:
t Dönüş ışıklarının “geç” anlamında kullanılması,
t Sadece park veya sis ışıkları yakılarak araç sürülmesi,
t Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,
t Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelikte gösterilen esaslara
aykırı ışık takılması ve kullanılması,
t Sis ışıklarının; sis, kar, şiddetli yağmur sebebiyle görüşün yetersiz olduğu
haller dışında ve geceleri yakını ve uzağı gösteren ışıklarla aynı zamanda
kullanılması,
t Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelik esaslarına uygun
olarak takılan ışıkların da amaç dışında ve gereksiz kullanılması yasaktır.
Geçme sırasında ışıkla uyarma (selektör); uzağı ve yakını gösteren ışıkların çok
kısa süre içinde sıra ile veya ikisinin birlikte aynı zamanda yakılmasıdır.
Sürücüler, geceleri, yakın ilerisi görülmeyen kavşak, dönemeç ve tepe üstlerine
yaklaşırken, yakın ve uzağı gösteren ışıkları art arda ve sıra ile yakarak gelişlerini
haber vermek zorundadırlar.
19. YOLDA KALAN ARAÇLARIN İŞARETLENMESİ VE
ÇEKİLMESİNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
19.1. Kara Yolunda Bozulup Kalan Araçlar
Herhangi bir arıza veya trafik kazası nedeniyle kara yolunda sürülemeyecek
araçlar için aşağıdaki esas ve usuller uygulanır.
1. Durumlarına göre bozulan araçlar için park etme ve duraklamada alınacak önlemlerden gerekli olanlar uygulanmakla birlikte;
102
t Yol, hava ve trafik durumu
ile gece ve gündüz oluşuna göre nizami park ve
kuyruk ışıkları yakılmadığı,
yakılamadığı veya yakılması halinde dahi 150 metre
mesafeden diğer araç sürücüleri tarafından açıkça
görülemediği takdirde, bozulan aracın ön ve arkasına
uygun yerlere diğer araç
sürücülerinin 150 metre
Resim 01.52: Uyarı üçgen işareti (reflektör)
mesafeden açıkça görebilecekleri şekilde birer kırmızı yansıtıcı veya kırmızı ışıklı cihaz konulması (Resim 01.52),
t Dönemeç veya tepe üstü gibi yerlerde, kırmızı ışık cihazı veya kırmızı renkteki yansıtıcının aracın ön ve arkasında en az 30’ar metre mesafede olacak
ve diğer araç sürücüleri tarafından en az 150 metreden açıkça görülebilecek
şekilde yerleştirilmesi,
t Otobüs, kamyon ve çekicilerin kara yolu üzerinde arıza ve uzun süreli bırakılması halinde, normal hava şartlarında en az 150 metreden net olarak
görülebilecek şekilde 150x25 cm ebadında Avrupa Topluluğu Direktifleri ve
Avrupa Ekonomik Komisyonu Regülâsyonlarından ECE 70’deki teknik şartlara uygun engel işaretinin konulması mecburidir.
2. Bozulan araç, tehlikeli madde taşıyorsa her durumda kırmızı ışıklı cihaz
kullanacak ve devamlı şekilde başında beklenmek suretiyle gözetim altında bulundurulacaktır.
Yukarıda belirtilen tedbirlerin alınması tamamlanıncaya kadar araçta acil uyarı
(dörtlü ikaz) lambalarının yakılması mecburidir.
N
"S[BMBOBOBSBDO[NVUMBLBJ˒BSFUMFZJOJ[
19.2. Çeken ve Çekilen Araçlar
Herhangi bir nedenle çekilerek götürülmesi gereken araçlar, kurtarıcı olarak
adlandırılan “Özel Amaçlı Taşıt”larla çekilir. Ancak, bir arızadan dolayı sürülemeyen
veya ışık ve fren donanımları bozulan araçlar, diğer bir araç ile en yakın bakım ve
onarım yerine kadar, aşağıdaki şartlara uyulmak kaydıyla çekilebilirler.
103
1. Çekilen aracın;
t Ağırlığının, çeken aracın taşıma sınırından fazla olmaması,
t Sürücünün yönetiminde bulunması,
t Işık donanımı bozuksa arkasına gündüz kırmızı yansıtıcı veya 20x20 ebadında kırmızı bez, gece ise kırmızı ışık veya kırmızı yansıtıcı konulması,
2. Her iki aracın boş olması ve gerekli ise sürücüsünden başka birer hizmetli
dışında yolcu bulunmaması,
3. Her iki araç için;
t Bağlantı yerinden çıkmayacak, kopmayacak şekilde çelik çubuk, çelik halat
veya zincirle birbirine bağlanmış olması (Resim 1.53),
t Birbirine bağlanan iki araç
arasındaki açıklığın 5 metreyi geçmemesi,
t Açıklık iki buçuk metreden
fazla ise, bağlantının orta
kısmına gündüz kırmızı
yansıtıcı veya 20x20 cm
Resim 01.53: Arızalı aracın çekilmesi
ebadında kırmızı bez, gece
kırmızı ışık veya kırmızı yansıtıcı konulması,
t Çekilen aracın freni bozuk ise, çeken araç ile arasındaki açıklığın 1 metreden
fazla olmaması, bağlantının iki aracın birbirine yaklaşmalarını önleyecek şekilde (çeki demiri) olması, bu halde saatte 15, diğer hallerde 20 kilometreden fazla hızla sürülmemesi,
4. Kendi kendine hareket gücü olmayan römork ve benzeri arızalı araçlar
ile çekici tarafından çekilemeyecek durumda olan arızalı yarı römorkların
yalnız kurtarıcı araçlar ile çekilmesi mecburidir.
20. TRAFİKTE AYDINLATMANIN YETERSİZ OLDUĞU
VE HAVA KOŞULLARININ FARK EDİLMEYİ
GÜÇLEŞTİRDİĞİ DURUMLARDA ALINACAK
ÖNLEMLER
Güvenli bir trafik akışı için en önemli unsurlardan biri yolu görme ve başkaları
tarafından yeterince görülebilmedir. Trafikte yeterli aydınlatmanın olmaması
104
ya da elverişsiz hava koşulları trafik kazalarının önemli nedenlerinden biridir.
Sürücüler, geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış
tünel gibi görüşün yetersiz olduğu yer, zaman ve hallerde araç ışıklarını yakmak
zorundadırlar. Bu nedenle araç ışıkları her zaman eksiksiz, sağlam ve çalışır durumda
bulundurulmalıdır. Araç ışıkları, sürücünün çevresini yeterince görmesini, kendi
aracının da başkaları tarafından kolay görülmesini sağlar. Araç ışıkları, karşı yönden
gelen sürücülerin ve kara yolunu kullanan diğer kişilerin gözlerini kamaştırmayacak
şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca aracın iç ve dış camları kardan buzdan ve buğudan
temizlenmiş olmalıdır.
Trafik güvenliğinin sağlanmasında yayalarda sürücüler kadar sorumludurlar.
Yayaların sürücüler tarafından görülmeleri, olası trafik kazalarını önler. Bu nedenle
yayalar, karanlıkta ya da görüşün yetersiz olduğu durumlarda trafik kazalarından
korunmak için görme ve görülmelerini sağlayacak bazı önlemleri almak
zorundadırlar.
N
(ÚSNFLWFHÚSàMNFLLB[BZBFOHFMPMNBLUS
:BZB ZPMV CVMVONBZBO ZPMMBSEB ZàSàNFL [PSVOEB LBMBO ZBZBMBS BSBÎ
TàSàDàMFSŔOF LBS˒ HÚSàOàSMàLMFSŔOŔ TBʵMBNBL DBO HàWFOMŔLMFSŔOŔ EBIB
PMVNMVZÚOEFBSUSNBLŔÎŔOBMBDBLBSBOMLWFHFDFLBSBOMʵOEB
t Üzerlerinde yansıtıcı aksesuar bulundurmak,
t Uyarıcı açık renk elbise giymek veya ışık taşımak,
t Her iki tarafında banket bulunan ve kullanılabilir durumda olan yollarda
kendi gidiş yönüne göre sol bankette yürümek,
t Her iki tarafında yaya yolu ve banket bulunmayan veya kullanılır durumda
olmayan iki yönlü yollarda gidişlerine göre taşıt yolunun sol kenarında yürümek zorundadırlar.
21. SÜRÜCÜ VE YAYALARIN OKUL, DEMİR YOLU VE
YAYA GEÇİTLERİNDEN GEÇERKEN DİKKAT ETMESİ
GEREKEN KURALLAR
21.1. Yaya ve Okul Geçitleri
Yaya ve okul geçitlerinde aşağıdaki kurallar uygulanır.
Görevli kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan, ancak başka bir trafik işareti
ile belirlenmiş olan yaya ve okul geçitlerine yaklaşan bütün sürücülerin araçlarını
105
yavaşlatmaları, bu geçitlerden geçen veya geçmek üzere bulunun yayalara ilk geçiş
hakkını vermeleri ve varsa okul geçidi görevlilerinin verecekleri işaret ve talimata
uymaları mecburidir.
Dönüş yapan sürücüler, kurallara uygun olarak geçiş yapan yayalara, kavşağa
gelen sürücüler kavşak giriş ve çıkışlarından kurallara uygun olarak karşıya geçen
veya geçmek üzere olan yayalara, geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
21.2. Demir Yolu Geçitleri
Demir yolu geçitlerinde aşağıdaki kurallar uygulanır.
4àSàDàMFSŔOLPOUSPMMàEFNŔSZPMVHFÎŔUMFSŔOEF
t Işıklı veya sesli talimatın vereceği “DUR” emrine uymamaları,
t Geçidin durumuna uygun bir hızla geçmemeleri,
t Taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan tam ve yarım bariyerler
varken geçide girmeleri yasaktır.
4àSàDàMFSŔO˒LMŔ˒BSFUWFCBSŔZFSMFSMFEPOBUMNBN˒LPOUSPMTà[
EFNŔS
ZPMVHFÎŔUMFSŔOEF
t Geçmeden önce makul bir mesafede durmaları,
t Herhangi bir demir yolu aracının yaklaşmadığına emin olduktan sonra geçmeleri mecburidir.
%ɹ,,"5
5SBGŔLUF ZBQMBO IBUBOO UFMBGŔTŔ NàNLàO EFʵŔMEŔS #V OFEFOMF
MàUGFOUSBGŔLLVSBMMBSOBFLTŔLTŔ[PMBSBLVZBMN
21.3. Karşıdan Karşıya Geçişler
Taşıt yolunun karşı tarafına geçmek isteyen yayalar, taşıt yolunu yaya ve
okul geçidiyle kavşak giriş ve çıkışlarından geçmek zorundadırlar. Yaya olarak
trafik ortamında bulunanlar her şeyden önce şunu iyi bilmelidir: Bir kaza anında,
otomobile kıyasla zarar görmeden kurtulma olasılığı çok düşüktür. Bu nedenle
yayaların kendilerine ayrılan yollarda ve kurallara uygun hareket etmeleri kendi
güvenlikleri açısından çok önemlidir.
106
Güvenli geçiş yerleri yayalar için düşünülmüş ve tasarlanmıştır. Karşıya
geçişlerde bu yerler kullanılmalıdır.
,BSBZPMMBSOEBLBS˒EBOLBS˒ZBHFÎŔ˒ŔOHàWFOMŔPMEVʵVZFSMFS˒VOMBSES
1. Trafiği düzenleme ve
denetlemeye yetkili üniformalı veya özel işaret
taşıyan görevlilerin bulunduğu yerler,
2. Trafik ışıklarının bulunduğu yerler,
3. Yaya geçitleri, okul geçitleri,
4. Yayalar için yapılan alt
ve üst geçitler, köprüler
ve yaya tünelleri (Resim
01.54),
Resim 01.54: Yaya üst geçidi
5. Kavşak giriş ve çıkışları (köşe başları).
N
$BOHàWFOMJʵJNJ[JÎJOZBZBHFÎJUMFSJOJLVMMBOBMN
$BOHàWFOMŔʵŔOŔUFIMŔLFZFEà˒àSNFNFLŔÎŔOZBZBMBS
t Yaya ve okul geçitlerinin bulunduğu yerlerde yayalar için ışıklı işaret varsa
bu işaretlere uymak,
t Geçitte yayalar için ışıklı işaret yoksa ve geçit sadece taşıt trafiği ışıklı işareti veya yetkili kişi tarafından yönetiliyorsa, geçecekleri doğrultu açıldıktan
sonra taşıt yoluna girmek,
t Işıklı işaret veya yetkili kişilerin bulunmadığı geçitlerde veya kavşaklarda
güvenlikleri açısından yaklaşan araçların uzaklık ve hızını göz önüne alarak
uygun zamanda geçmek, zorundadırlar.
Yaya yollarında, geçitlerde veya mecburi hallerde taşıt yolu üzerinde bulunan
yayaların, trafiği engelleyecek, tehlikeye düşürecek davranışlarda bulunmaları,
dikkatsiz hareket etmeleri, oynamaları veya bu yerleri saygısızca kullanmaları
yasaktır. Yaya ve okul geçitlerinden geçerken, karşıdan gelen kişilerle çarpışmamak
içinde gidiş yönüne göre geçidin sağ bölümünden yürünmelidir.
107
Güvenli geçiş için düzenlenmiş olan
#ɹ-(ɹ/056
yerlerin dışında kalan kara yolu kısımları karşıya
geçişin tehlikeli olduğu yerlerdir. Yayaların, üst
1896 yılında Londra’da
veya alt yaya geçitler bulunmasına rağmen
karşıdan karşıya geçmekte
buraları tercih etmeyerek taşıt yolundan karşıya
olan bir yayaya araç çarpması
geçmeleri son derece tehlikelidir. Yayalar,
kara yollarında karşıdan karşıya geçerken
sonucu meydana gelen ilk
can güvenlikleri için öncelikle güvenli geçiş
ölümlü trafik kazasından
yerlerini tercih etmelidirler. Ancak, 100 metre
beri milyonlarca insan trafik
kadar mesafede yaya geçidi, okul geçidi veya
kazalarında ölmüş veya sakat
kavşak bulunmayan yerlerde yayalar, taşıt
kalmıştır. Trafik kazalarının
trafiği için bir zorluk veya engel oluşturmamak
ülke ekonomilerine zararı
şartıyla, yoldan gelen taşıtların uzaklık ve
da çok büyük olmuştur ve
hızını da kontrol ederek kendi güvenliklerini
olmaktadır.
sağladıktan sonra en kısa doğrultuda ve en
kısa zamanda taşıt yolunu geçebilirler. Karşıya
geçiş süresini, yayanın sağlık durumu, yürüme hızı ve yolun genişliği belirler. Yaya,
güvenli bir geçiş yapacağından emin olmadıkça taşıt yoluna inmemelidir. Geçişlerde
yolun genişliği tahminen hesaplanmalı, kaç saniyede geçilebileceği düşünülmeli ve
yaklaşmakta olan aracın hızı da göz önünde bulundurularak tempolu bir yürüyüşle
geçiş tamamlanmalıdır. Yerleşim yerleri içindeki yollarda taşıtların azami hız sınırı
50 km/saat’tir. Ancak il ve ilçe trafik komisyonları belediye sınırları içindeki kara
yollarında otomobiller için hız sınırını 20 km/saat’e kadar artırmaya yetkilidir. Yayalar,
araçların bu hızda alacakları yolu göz önünde bulundurmaları ve hızlarını buna göre
ayarlamaları can güvenlikleri açısından önemlidir.
Trafik görevlisinin ve trafik ışıklarının olmadığı yerlerde, karşıdan karşıya
geçmek isteyen bir yaya, yolun karşıya geçmek için uygun olduğundan emin
oluncaya kadar taşıt yoluna inmemelidir. Bunun için yaya önce sola, sonra sağa
bakarak sakınca yoksa taşıt yoluna girmeli, geçiş sırasında sola ve sağa bakarak
yürüyüşüne devam etmeli, taşıt yoluna girmeden güvenle duramayacak kadar
yaklaşmış taşıtlar varsa, ilk geçiş hakkını onlara verip geçişlerini beklemek suretiyle
yapmalıdır. Bu geçiş sırasında taşıt yolunun taşıtlar için yapıldığı, bu nedenle ilk
geçiş hakkının taşıtlara ait olduğu asla unutulmamalıdır.
Yayaların duran veya park halindeki araçların önünden, arkasından veya
arasından karşıya geçmeleri de can güvenliğini tehlikeye düşürür. Duran araçların
önünden geçilmesi halinde; yandaki araç, soldan gelen taşıtları görmeyi engeller.
108
Yoldan geçen sürücü, yayayı göremediğinden kaza yapabilir. Duran araçların
arkasından geçilmesi halinde; sürücü, aracın arkasındaki yayayı göremez. Araç
geri hareket ettiğinde yayanın ezilmesine neden olabilir. Yine aynı şekilde duran
araçların arasından geçilmesi halinde de; sürücüler, taşıtların arasından çıkan
yayaları fark edemeyebilirler. Bu nedenle duran araçların aralarından karşıya
geçmek kazaya neden olabilir. Yayalar, özellikle eğimli yollarda taşıtların ani duruş
ve kalkışlarının tehlikeli olması nedeniyle taşıtların geçiş hakkını kullanmasını
beklemelidir. Sürücülerin yayayı görmekte zorlanacağı ilerisi görülmeyen tepe üstü
ve dönemeçli yollar karşıya geçişin tehlikeli olduğu yerlerdir. Kısacası aracın yayayı,
yayanın da araçları görmesinin veya araçların durmasının zor olduğu yerlerden
karşıya geçilmesi geçişin tehlikeli olduğu yerlerdir.
22. TRAFİKTE FARK EDİLEN KURAL İHLALLERİNİN
İLGİLİLERE BİLDİRİLMESİ
İnsanlar, işleri gereği yahut sosyal veya kültürel ihtiyaçlarını karşılamak için bir
yerden başka bir yere giderler. Günlük yaşantısının en az 3-5 saatini trafikte harcayan
insanlar, trafikte geçirdikleri bu sürenin emniyetli olmasını isterler. Vatandaşların trafik konusunda yeterince eğitimli olmamaları ve denetimlerin gereğince yapılmaması nedeniyle Türkiye, trafik kurallarının en fazla ihlal edildiği ülkelerden birisidir. Trafik kazalarının azaltılması ile ilgili önleyici faaliyetlerin alınmasında, devletin olduğu
kadar birçok kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra trafik ortamını paylaşanlarında
sorumluluğu bulunmaktadır. Kazaların önlenmesi ya da ölüm, yaralanma ve maddi
zararların azaltılması için trafiğe çıkanlar kurallara uyarak üzerlerine düşen görev ve
sorumlulukları yerine getirmelidirler. Kurallar kara yollarında, can ve mal güvenliği
yönünden trafik düzenini sağlamak amacıyla konulmuştur. Bu yüzden herkes kurallara uymak zorundadır.
N
4FTTJ[LBMNBLTVÎBPSUBLPMNBLUS
Trafik ortamında yaya, sürücü veya yolcu olarak bulunurken trafikte görülen
kural dışı davranışların geciktirilmeden ilgililere bildirilmesi bir vatandaşlık görevidir. Bu durum trafik ortamını paylaşanların güvenliği için önemlidir. Kara yollarında
denetimler yapılarak trafik düzeni ve güvenliği sağlanmaktadır. Ancak buna rağmen
denetimlerin olmadığı yer ve zamanlarda yapılan kural ihlalleriyle trafik akışı ve güvenliği olumsuz etkilenmektedir. Bu tür ihlaller tespit edildiği anda hemen 155 alo
polis hattı aranmalıdır. Yapılan bildirimlerde kural ihlalini yapan aracın plakası verilmeli, hangi yol ve kavşakta gerçekleştiği, gittiği yön, saat, tarih, aracın markası,
109
modeli ve renk bilgileri, ışık ihlallerinde olayın hangi ışıklarda gerçekleştiği belirtilmelidir. Bu tür ihbar ve şikâyetlerin amacı, sürücüler üzerinde algılanan yakalanma
riskini artırmak ve bu suretle trafik kurallarına daha fazla riayet edilmesini sağlamaktır.
Gazete Haberi
Babalarını Bile İhbar Ettiler
28 . 08 . 2009
İzmir’de uzun zamandır uygulamada olan “Trafikte On Bin Melek” adlı
kampanyada yaklaşık yedi bin öğrenciye trafik kuralları ve kırmızı ışıkta sabretmenin
yolları öğretildi. Proje kapsamında yapılan faaliyetlerden etkilenen ve babasını
kırmızı ışıkta geçtiği için ihbar eden öğrenciler oldu. Aliağa Belediyesinin yaptığı
açıklamada, gönüllü olarak öğrencilere İzmir’de trafik eğitimi veren İsmail Hakkı
Ergün tarafından yapılan proje değerlendirmesine yer verildi. İsmail Hakkı Ergün
proje değerlendirmesinde; öğrencilere trafik kuralları ve eğitiminin yanında ilk
yardım eğitimi ve bisiklet kullanma eğitimi de verdik. Bilhassa kırmızı ışıkta sabırlı
olması konusunda verdiğimiz eğitimler sonucunda çocukların karıştığı trafik
kazaları yok denecek kadar azaldı. Trafik kazalarının önlenmesi için ceza kesmek
yerine insanları küçük yaşta eğitmeyi seçtik. Öğrencilerin trafik konusunda ve
diğer konularda çok bilinçli yetiştiğini düşünüyoruz. Bu düşüncemizin sebebi
eğitime katılan öğrencilerden bazılarının kırmızı ışıkta geçen babalarını polise
şikâyet etmeleri oldu. Ergün ayrıca öğrencilere katıldıkları eğitimler karşılığında
“Trafik Melekleri Kimlik Kartı” ve sembolik olarak sürücü belgesi verdiklerini
belirtti. (http://www.trafikhaberleri.com/)
23. TRAFİKTE BİSİKLET VE MOTOSİKLETİN GÜVENLİ
KULLANIMIYLA İLGİLİ KURALLAR
Üç tekerlekli yük motosikletleri hariç, motorlu bisiklet ve motosikletlerin sürülmesi sırasında sürücülerin koruma başlığı ve koruma gözlüğü, yolcuların ise koruma başlığı kullanmaları mecburidir (Resim 01.55).
Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin uyacakları diğer kurallar
aşağıda gösterilmiştir.
1. Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerin;
t Yaya yollarında sürülmesi,
110
t Ayrı bir bisiklet yolu olduğu halde, bisiklet ve motorlu bisikletlerin taşıt yollarında sürülmesi,
t İkiden fazlasının taşıt yolunun
bir şeridinde yan yana sürülmesi,
t Bunlara, sürücü arkasında yeterli
bir oturma yeri olmadıkça başka
kişilerin bindirilmesi,
t Sürücü arkasında yeterli oturma
yeri olsa bile bir kişiden fazlasının taşınması,
Resim 01.55: Motosiklet kullanan sürücü
t Bu araçlarla, diğer araçlar izlenirken, geçilirken, manevra yapılırken; kara
yolunu kullananların hareketini zorlaştırıcı, tehlike doğurucu davranışlarda
bulunulması,
t İzin alınarak yapılan gösteriler dışında, bu araçlar üzerinde akrobatik hareketler yapılması,
t Bunların, başka bir araca bağlanarak, asılıp tutunarak sürülmesi,
t Sürülmeleri sırasında; elde bagaj, paket ve benzerlerinin taşınması,
t Üç tekerlekli ve özel şekilde imal edilmiş motosikletler hariç, bu araçlar üzerine kasa, sandık ve benzerleri yaptırılarak ve kara yollarında sürülerek ticari
amaçlı yük taşımalarında kullanılması yasaktır.
2. Özel şekilde imal edilmiş üç tekerlekli motosikletlerle sadece yük taşınabilir. Bunlar hiç bir şekilde yolcu taşımak üzere imal ve tadil edilemezler.
Aynı zamanda yük taşımak için yapılmış olan kasa kısmı sürücünün ön
tarafında bulunacak şekilde imal edilemez.
3. Bisiklet sürenlerin en az bir elleri, motorlu bisiklet sürenlerin manevra için
işaret verme halleri dışında iki elleri ve motosiklet sürenlerin devamlı iki
elleri ile taşıtlarını sürmeleri zorunludur.
111
24. TRAFİK KAZASI SONRASI YAPILACAK İŞ VE
İŞLEMLER
24.1. Trafik Kazalarına Karışanların Sorumlulukları
#ŔSUSBGŔLLB[BTOEBPMBZBLBS˒BOMBSEBOZBSBMBONBN˒PMBOWFZBIBGŔG
ZBSBMPMBOMBS
t Araç sürücüsü iseler, trafik için ek bir tehlike oluşturmayacak şekilde hemen
durmak, trafik güvenliği için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazları koymak ve
gereken tedbirleri almak,
t Trafiği, can ve mal güvenliğini etkilemeyen, ölümlü, yaralanmalı veya hasarlı kazalarda, sorumluluğun belirlenmesine yarayacak iz ve deliller dahil,
kaza yerindeki durumu değiştirmemek,
t Olayda taraf olanlar, istendiğinde diğer tarafa kimlik ve adreslerini bildirmek, sürücü ve trafik belgeleri ile sigorta poliçelerini göstermek, bunlara ait
gerekli bilgilerle tarih ve sayılarını vermek,
t Yaralılara ilk yardım ve acil müdahale yaptırmak maksadıyla kaza mahallinden ayrılma hali hariç, olayı; yetkili ve görevlilere bildirmek ve bunlar gelinceye kadar veya bunların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamak,
t Başında sahibi veya sorumlusu bulunmayan motorlu araçlar, taşınabilen
veya taşınamayan mallar ile mülklere zarar veren sürücüler; Aracın, malın
veya mülkün ilgilisini bulmak, bulunamadığı takdirde araçların ve zarar verilen diğer şeylerin görünebilen ve uygun yerlerine düşmeyecek, kaybolmayacak şekilde yazılı bilgi bırakmak ve en kısa sürede yetkililere haber vermek zorundadırlar.
"ODBLNBEEŔIBTBSMBTPOVÎMBOBOLB[BMBSEB
Kazaya karışan kişilerin tümü, yetkililerin gelmesine gerek görmez ve anlaşırlarsa, durumu aralarında yazılı olarak tespit etmek suretiyle olay yerinden ayrılabilirler.
Bu şekilde bir anlaşma ile olay yerinden ayrılmış olan taraflar, meydana gelen
zararın kendilerince doğrudan veya sigortaları tarafından karşılanacağını kabul etmiş sayılırlar.
Ayrıca, yazılı tespit yapmış olsun veya olmasınlar sonradan yetkililerden kaza
tespit tutanağı düzenlenmesini isteyemezler.
112
24.2. Trafik Kazalarında Yükümlülük
,BSBZPMMBSOEBNFZEBOBHFMFOUSBGŔLLB[BMBSŔMFŔMHŔMŔPMBSBL
1. Kazaya karışan veya olay yerinden geçmekte olanlar;
t Kaza yerinde usulüne uygun ilk yardım tedbirlerini almak,
t Olayı en yakın zabıta veya sağlık kuruluşuna bildirmek,
t Yetkililerin isteği halinde yaralıları en yakın sağlık kuruluşuna götürmek,
2. Yerleşim birimleri dışındaki akaryakıt istasyonlarını işletenler;
t Bu tesisler hakkında çıkarılmış olan Yönetmelikteki standartlara uygun ve
her an kullanılabilir durumda sağlık malzemesi bulundurmak,
3. Araç bakım, onarım, servis istasyonu, garaj ve otopark sahip veya sorumluları;
t Tesislerine; bakım, onarım için muhafaza veya park edilmek üzere bırakılan
motorlu araçlardan, bir kaza geçirdiği belli olan veya üzerinde suç belirtisi
bulunanları gecikmeden zabıtaya bildirmek,
t Bunları bir deftere işlemek zorundadırlar.
24.3. Sürücü, Yaya ve Yolcu Kusurlarının Tespiti
Adli mevzuat ve yargılama hükümleri saklı kalmak üzere, trafik kazalarına karışanların kusur durumları; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan Kara yolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen kurallar, şartlar, hak ve
yükümlülükler ile asli kusur sayılan haller dikkate alınarak belirlenir.
Ancak, sürücülerin veya yayaların kural dışı hareketleri veya taşıtların teknik
arızaları, bir başka sürücüyü tehlikeye düşürmüş ve bu sürücü, oluşması muhtemel bir kazayı önlemek, can ve mal güvenliğini korumak amacı ile Karayolları Trafik
Kanunu’nun öngördüğü temel kurallardan birini ihlal etmeye mecbur kalmış ve bütün tedbirlere rağmen bir kazaya neden olmuşsa, asli kusurlu sayılamaz.
Asli kusurlu hareketleri yapanların, bu hareketi yapmalarına, zorlayıcı bir başka
hareket veya durumun varlığı açıkça tespit edilmedikçe kusur oranları düşürülemez.
Trafik kazalarına karışan ve sürücüler dışında kalan kişilerin kusur durumları
trafik kurallarına, kısıtlama, yasaklama ve talimatlara uymamadaki tutum ve davranışlara göre belirlenir.
Kaza mahallinde yapılan incelemeler sonunda tespit edilen iz ve delillere ilave
olarak kazaya karışanların olay hakkındaki ifadeleri ile varsa tanık ifadeleri de kusur
durumunun tespitinde dikkate alınır.
113
24.4. Kaza İnceleme (Tahkik) Görevlileri ve Bilirkişiler
Adli mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik kazalarında “Kaza Tespit Tutanağı” düzenleyenler ile bilirkişilik yapacak olanlar hakkında aşağıdaki hükümler
uygulanır.
,B[BŔODFMFNFi5BILŔLwHÚSFWMŔMFSŔ
Trafik kazalarında olayı inceleyip gerekli tespitleri yaparak “Trafik Kaza Tespit
Tutanağı” düzenlemek üzere trafik zabıtası veya genel zabıtanın trafik eğitimi görmüş bütün personeli yetkilidir.
Jandarma Genel Komutanlığınca da kaza inceleme kursları açılır.
#ŔMŔSLŔ˒ŔMŔL
Trafik zabıtası veya genel zabıtanın trafik birimlerinde görevli personeli usul
kanunlarına göre görevlendirilmeleri veya yetkililerce seçilmeleri halinde, trafik kazalarında bilirkişilik yapar.
25. TRAFİK KURALLARININ İHLALİNDE SÜRÜCÜLER
GİBİ YAYALARA DA CEZA UYGULAMASI
Trafik kurallarını ihlal eden sürücülere suçun niteliğine göre; ceza puanı uygulaması, para cezası, hapis cezası, belgelerin geri alınması, belgelerin iptali ve araç
kullanmaktan men cezası gibi cezalar verilir. Yayalara da, son yıllarda örneklerine
sıkça rastlanmaya başlanıldığı gibi aşağıda belirtilen kural dışı davranışları nedeniyle Karayolları Trafik Kanunu’na göre para cezası uygulanmaktadır.
t Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirleri almadan, diğer yayalar için ciddi rahatsızlık verecek boyutta eşyaları itmek veya taşımak, taşıt
yolunun en sağ şeridinden fazla kısmını işgal etmek, gece ve gündüz görüşün az olduğu hallerde çarpmayı önleyici uyarıcı tedbirleri almamak,
t Yayaların yürümesine ayrılmış kısımların kullanılmasının mümkün olmadığı
veya bulunmadığı hallerde, taşıt trafiğini tehlikeye düşürecek şekilde taşıt
yolunda yürümek,
t Her iki tarafta da yaya yolu ve banket bulunmayan veya kullanılır durumda
olmayan iki yönlü trafiğin kullanıldığı kara yollarında, taşıt yolunun sol kenarını izlememek,
t Yaya ve okul geçitlerinin bulunduğu yerlerdeki geçitlerde, yayalar için ışıklı
işaret olduğu halde bu işaretlere uymamak,
t Karşıdan karşıya geçişlerde işaretlere riayet etmemek,
114
t Işıklı işaret veya yetkili kişilerin bulunmadığı geçitlerde ve kavşaklarda, yaklaşan aracın uzaklık ve hızını göz önüne almadan veya göz önüne aldığı halde uygun zamanda geçmemek,
t Yaya yollarında, geçitlerde veya zorunlu hallerde; taşıt yolu üzerinde trafiği
tehlikeye düşürecek davranışlarda bulunmak.
Gazete Haberi
Yayalara Trafik Cezası
12 Aralık 2011
Manisa Emniyeti Trafik Tescil ve Denetleme Şube Müdürlüğü ekipleri
tarafından yapılan uygulamada kırmızı ışıkta geçtikleri için ceza kesilen yayaların
çoğunun kadın ve üniversite öğrencisi olması şaşırttı. Kentin değişik noktalarındaki
yaya geçitlerinde, 2 saat boyunca uygulama yapan 14 trafik polisi, kurallara
uymayanlara ceza yazdı. Trafik polislerine aldırmadan kırmızı ışıkta yaya geçidini
kullananların 180’ini kadın ve üniversite öğrencileri oluşturdu, toplam 217 kişiye
70’er TL para cezası uygulandı. Uygulamanın kamera şakası olduğunu düşünenler
de oldu.
Manisa Trafik Tescil ve Denetleme Şube Müdürü Bilgi Ünal, “Amacımız
yayalara ceza kesmek değil, onların kırmızı ışıkta geçmemelerini sağlamak. Bilindiği
gibi kazaların yüzde 20’sine kırmızı ışıkta geçen yayalar neden olmaktadır” dedi.
Uygulama kapsamında toplam 15 bin 190 TL’lik ceza kesildi. DHA
26. SÜRÜCÜ VE TESCİL BELGELERİ
26.1. Sürücü Belgesi Alma İşlemleri
Kara yollarında motorlu araç kullanabilmek için sürücü belgesi sahibi olmak
gerekir. Sürücü belgesi sahibi olabilmenin şartları Karayolları Trafik Kanunu’nda belirtilmiştir. Adaylar, belirtilen şartları taşımaları ve yerine getirmeleri halinde sürücü
belgesi sahibi olabilirler. Sürücü belgesi sahipleri Karayolları Trafik Kanunu’nun belirlediği kategorilere uygun olarak sürebildikleri araçlarıyla kara yollarında sürücülük yapabilirler. Sürücü belgesi sahiplerinin sürücü belgesi sınıfına göre kullanmaya
yetkili oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaklanmıştır.
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Sürücü belgesi, sürücüyle toplumun diğer bireyleri arasında bir kontrat
ya da bir anlaşma olarak algılanabilir mi?
115
Karayolları Trafik Kanunu’na göre sürücü olma şartlarını taşıyan sürücü adayları, istenen belgeleri tamamlayıp sürücü kurslarına kayıt yaptırırlar. Burada alınan
eğitimin sonunda sınavlarda başarılı olan adaylara “Motorlu Taşıt Sürücü Sertifikası”
verilir (Resim 01.56). Bu sertifika, sertifikanın alındığı yerdeki trafik kuruluşunca sınıfına uygun sürücü belgesi ile değiştirilir (Resim 01.57).
Resim 01.56: Sürücü sertifikası
Resim 01.57: Sürücü belgesi
4àSàDà#FMHFTŔ4OGMBS
Sürücü belgeleri, kullanılacak araçların cinslerine ve gruplarına göre aşağıdaki
sınıflara ayrılmıştır.
t “A1” Sınıfı Sürücü Belgesi, motorlu bisiklet kullanacaklara,
t “A2” Sınıfı Sürücü Belgesi, motosiklet kullanacaklara,
t “B” Sınıfı Sürücü Belgesi, otomobil, minibüs veya kamyonet kullanacaklara,
t “C” Sınıfı Sürücü Belgesi, kamyon kullanacaklara,
t “D” Sınıfı Sürücü Belgesi, çekici kullanacaklara,
t “E” Sınıfı Sürücü Belgesi, otobüs kullanacaklara,
t “F” Sınıfı Sürücü Belgesi, lastik tekerlekli traktör kullanacaklara,
t “G” Sınıfı Sürücü Belgesi, iş makinesi türünden motorlu araçları kullanacaklara,
t “H” Sınıfı Sürücü Belgesi, özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş
motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak hasta veya sakatlara,
116
t “K” Sınıfı Sürücü Aday Belgesi, Kara Yolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen
şartlar ve esaslara göre, sürmeyi öğrenmek isteyen sürücü adaylarına, verilen sürücü belgeleridir.
Uluslararası Sürücü Belgesi, sınıflarına uyan araçların sürülebilmesi için, ikili
veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca, uluslararası otomobil kurumları tarafından, 1
yıl süre ile verilen ve verildiği ülke dışındakiler için geçerli olan sürücü belgesidir.
Uluslararası sürücü belgeleri, ülkemizde “Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu”
tarafından ve bu kurumca tespit edilen esas ve usullere göre verilir.
"SBÎMBSO4àSàMNFTŔOEF:FULŔ%VSVNV
Araçlar, cins veya grubu için geçerli olan sürücü belgeleri ile sürülür. Ancak
bunlardan; A1, F, G ve H sınıfı sürücü belgeleri ile yalnız kendi sınıflarındaki araçlar,
t A2 sınıfı sürücü belgesi ile A1,
t B sınıfı sürücü belgesi ile F,
t C sınıfı sürücü belgesi ile B ve F,
t D sınıfı sürücü belgesi ile C, B ve F,
t E sınıfı sürücü belgesi ile B, C ve F sınıfı sürücü belgeleri ile kullanılan araçlar
da sürülebilir.
E sınıfı sürücü belgesi sahipleri, D sınıfı sürücü belgesi ile sürülen çekici türündeki araçları kullanabilmeleri için sürücü kurslarında römorklu veya yarı römorklu
araçlarla uygulamalı sınava tabi tutulurlar. Bu durum sürücü belgesine de işlenir.
Ancak, E sınıfı sürücü belgesini 28.04.1997 tarihinden önce alanlar, D sınıfı sürücü
belgesi ile sürülen çekici türündeki araçları kullanabilmeleri için ayrıca uygulamalı
sınava tabi tutulmazlar. Bu durumda olanlar D sınıfı sürücü belgesi ile sürülen çekici
türündeki araçları E sınıfı sürücü belgesi ile kullanabilirler.
Sürücü belgesi sahiplerinin sürücü belgesinin sınıfına göre sürmeye yetkili oldukları araçlar dışındaki araçları sürmeleri yasaktır.
3ÚNPSL5BLBSBL"SBÎ,VMMBONB
B, C ve E sınıfı sürücü belgesi sahipleri, araçlarına en çok yüklü ağırlığı 750 kg’a
kadar olan (750 kg dahil) olan hafif römorklardan birini takıp kullanabilirler.
750 kg’ın üstündeki römorkları araçlarına takıp kullanabilmeleri için uygulamalı sınavlardan geçirilmiş olmaları ve belgelerine işlenmiş bulunması mecburidir.
Uygulamalı sınavlar römorku takılmış araçla yapılır.
117
4àSàDà#FMHFMFSŔOŔO(FÎFSMŔMŔL4àSFTŔWF%FʵŔ˒UŔSŔMNFTŔ
Sürücü belgelerinden K sınıfı sürücü aday belgesi altı ay geçerlidir. Diğer sürücü belgelerinin İçişleri Bakanlığınca, trafik güvenliği nedeniyle, gerekli görüldüğünde değiştirilmesi zorunludur. Ödenmemiş trafik para cezaları kanuni faiziyle birlikte
tahsil edilmedikçe değiştirme işlemi yapılmaz. Geçerli bir mazeret olmaksızın altı
ay içinde sürücü belgelerini değiştirmeyen sürücüler araç kullanmaktan men edilir.
Değiştirme işlemleri İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenecek esas
ve usullere göre yapılır.
Türk ve yabancı kişilerin dış ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri ile ülkemizde
araç kullanmalarına ve bunların değiştirilmesine ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.
t Türk vatandaşları ile ilgili kanunlar ile ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri
saklı kalmak üzere yabancı kişiler, dış ülkelerden alınmış, cinsi için geçerli
sürücü belgeleri ile ülkemizde yabancı ve Türk plakalı araçları sürebilirler.
Ancak; turistler ve geçici bir süre için gelenler dışında herhangi bir iş, hizmet
veya eğitim amacıyla ülkemizde bulunan yabancıların ise konsolosluk veya noter
tarafından tercüme edilmiş tasdikli sürücü belgesi örneklerini sürücü belgesi ile birlikte yanlarında bulundurmaları mecburidir.
t Yurda dönüşlerinde Türk vatandaşlarının, ilgili kanunlar ile ikili ve çok taraflı
anlaşma hükümleri saklı kalmak üzere de istekleri halinde yabancıların, dış
ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri, eğitim ve sınav şartı aranmadan karşılığı veya dengi olan sürücü belgeleri ile değiştirilir.
Ancak, Türk vatandaşları yurda dönüşlerinde 1 yıl içinde sürücü belgelerini değiştirmedikleri takdirde, değiştirinceye kadar araç kullanamazlar.
4àSàDàCFMHFMFSŔUSBGŔL[BCUBTODBB˒BʵEBLŔIBMWF˒BSUMBSEBHFSŔBMOS
t Sürücünün sağlık durumunda, araç sürmesine engel teşkil edecek bedensel
bir değişikliğin görülmesi ve bunun bir tutanakla tespiti halinde, sağlık muayenesi istenir. Sağlık raporu ile sürücülük yapmasında sakınca görülenlerin
belgeleri geri alınır. Bunlardan; sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri
şartıyla, kaybettikleri sağlık şartlarını yeniden kazananların sürücü belgeleri
geri verilir.
t Yapılan tespit sonucunda, Kanun’da belirtilen miktarın üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında; idari para cezası verilir
ve sürücü belgesi 6 ay süreyle geri alınır. Alkollü araç kullanma nedeniyle
sürücü belgesi geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren
118
geriye doğru beş yıl içinde; ikinci defasında idari para cezası verilir ve sürücü
belgeleri 2 yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, idari para cezası verilir
ve sürücü belgeleri her seferinde 5’er yıl süreyle geri alınır. Alkollü olarak
araç kullanması nedeniyle son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye
doğru 5 yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler, sürücü
davranışlarını geliştirme eğitimine; üç veya üçten fazla geri alınan sürücüler
ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi
tutulurlar.
t Uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi 5 yıl süreyle geri alınır. Bu kişiler hakkında ayrıca
Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.
t Hız sınırlarını yüzde otuzdan fazla aşmak suretiyle ihlal suçunun işlendiği
tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde aynı kuralı beş defa ihlal ettiği tespit
edilenlerin sürücü belgeleri bir yıl süre ile geri alınır. Süresi sonunda psikoteknik değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden geçirilerek sürücü belgesi almasına mâni hali olmadığı anlaşılanların belgeleri iade
edilir.
t Trafik suçunun işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 ceza
puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 2 ay süre ile geri alınır ve eğitime tabi tutulurlar. Aynı yıl içinde ikinci defa 100 puanı dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 4 ay süre ile geri alınarak psiko-teknik değerlendirmeye
ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar. Muayene sonucunda
sürücülük yapmasına engel hali bulunmayanların belgeleri, süresi sonunda
iade edilir. Bir yıl içinde üç defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.
t Ölümle sonuçlanan trafik kazalarına asli kusurlu olarak sebebiyet veren sürücülerin sürücü belgeleri ise 1 yıl süre ile geri alınır.
t Sürücü belgelerinin, sahte olduğu, hile ile alındığı, şartlarına uygun olmadan verildiği, tespit edilenler geri alınır ve ilgililer hakkında adli işlem yapılır.
t Şartlarına uygun olmadan verilmiş olan sürücü belgelerinin geri alınabilmesi için sürücünün bilerek katıldığı bir suç veya kusurunun bulunması şarttır.
119
4àSàDàCFMHFTŔTBIŔQMFSŔOŔOÚMNFMFSŔIBMŔOEF
t Trafik kazası veya adli bir olay neticesinde öldükleri tespit edilenler, yetkili
zabıtaca sürücü belgesinin verildiği tescil kuruluşuna,
t Birinci bendin dışında herhangi bir nedenle öldükleri tespit edilenler ise,
belediyeler ve köy muhtarları tarafından en yakın zabıtaya, zabıtaca da sürücü belgesinin verildiği tescil kuruluşuna,
Sürücü belgelerinin iptali için yazılı bilgi verilir ve sürücü belgelerinin verildiği
tescil kuruluşunca da sürücü belgesi ve dosyası işlemden kaldırılır.
4àSàDà#FMHFTŔ7FSNFZF:FULŔMŔ,VSVMV˒MBS
Ülkemizde sürücü belgesi vermeye yetkili iki kuruluş vardır. Bunlardan birisi özel sürücü
kurslarını bitirenler için düzenlediği sınavlarla
adaylara sertifika veren Milli Eğitim Bakanlığıdır. Bunun dışında emniyet teşkilatının motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak üzere
belirli eğitim programları çerçevesinde Emniyet Genel Müdürlüğünce de sürücü belgesi
verilmektedir.
#ɹ-(ɹ/056
Araç kullanmayı öğrenmeye iyi bildiğiniz tenha sokaklarda başlamak uygun olur.
Başlangıçta aracı yalnızca gündüzleri kullanınız. Gece araç
kullanmaya deneyim kazandıktan sonra başlayınız.
Sürücü belgesi alacakların sınavları, yönetmelikteki esaslara göre Milli Eğitim Bakanlığınca yapılır. Sınav sonucunda başarı gösteren
sürücülere sertifikaları verilir. Bu sertifikalar,
sertifikanın alındığı yerdeki trafik kuruluşunca sınıfına uygun sürücü belgeleri ile
değiştirilmedikçe sahiplerine kara yolunda araç kullanma yetkisi vermez.
Emniyet teşkilatının motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak üzere belirli
eğitim programları çerçevesinde yönetmelikte belirtilen esas ve şartlara uygun olarak, illerde emniyet müdürünün teklifi valinin onayı, merkez birimleri için ilgili daire
başkanlığının teklifi Emniyet Genel Müdür Yardımcısının onayı ile emniyet teşkilatı
mensuplarına sürücü belgesi verilir. Bu sınavlar Emniyet Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra birimlerinde görevlendirilecek sınav sorumluları tarafından yapılır.
G sınıfı sürücü belgesi kapsamındaki iş makinelerinin sürücülerinin ve operatörlerinin eğitimleri ve eğitimde başarılı olanların sınav başarı belgeleri Milli Eğitim
Bakanlığınca veya Milli Eğitim Bakanlığınca yetkilendirilen kurumlarca verilir. Bu kurumların işleyişine ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak öğretim programları Milli
Eğitim Bakanlığınca belirlenir.
120
Er ve erbaş sınıfından askeri araç sürücülerinin özel sınavları ve belge verme
işlemlerinin usulü ve bu belgelerle hangi cins taşıtların nerelerde kullanılacağı Milli
Savunma Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir. Bu belgeler sadece askeri
araçlar için askerlik süresince geçerlidir.
&5,ɹ/-ɹ,
Verilen resimlere ait taşıtların hangi sınıf sürücü belgeleriyle sürülebileceğini karşılarına yazınız?
Araç Türü
Sürücü Belgesi Sınıfı
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
121
%ÃʐÃ/&-ɹ.
Her isteyen sürücü belgesi alabilir mi?
4àSàDà"EBZMBSOEB"SBOBOʐBSUMBS
,BSBZPMMBS5SBGŔL,BOVOVOBHÚSFTàSàDàBEBZMBSOEBB˒BʵEBLŔ˒BSUMBS
BSBOS
1) Yaş Şartı
t A1, A2, F ve H sınıfı sürücü belgesi alacakların 17,
t B ve G sınıfı sürücü belgesi alacakların 18,
t C, D ve E sınıfı sürücü belgesi alacakların 22 (Üniversitelerin sürücü eğitimi veren yüksek okulları ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeri ihtisas görevleri
için subay ve astsubay sınıf okullarında ve uzman jandarma okullarında açılan sürücü eğitimi kurslarından mezun olanlarda bu şart aranmaz), yaşını
bitirmiş olmaları gerekir.
2) Öğrenim Şartları
Öğrenim durumu itibarıyla en az ilkokul düzeyinde eğitim almış olmaları zorunludur.
3) Sağlık Şartları
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen hükümlere uygun olarak beden ve
ruh sağlığı bakımından sürücülük yapmalarına engel durumlarının bulunmadığını
sağlık raporu ile belgelendirmiş olmaları gerekir.
Sürücü adaylarının göz, kulak-burun-boğaz, iç hastalıkları, ortopedi, ruh ve sinir hastalıkları yönünden sağlıkları belirli kurallara göre incelenir.
4àSàDàBEBZMBSOOWFTàSàDàMFSŔOTBIŔQPMNBMBSHFSFLFOTBʵML˒BSUMBSOB
WFNVBZFOFMFSŔOFŔMŔ˒ŔOHFOFMFTBTMBS˒VOMBSES
t (Ú[NVBZFOFTƌOFƌMƌǵLƌOFTBTMBS
Renk körlüğü olanlar, herhangi bir koşul aranmadan sürücü olabilir.
Gece körlüğü olanlar gün doğumundan bir saat önce, gün batımından bir saat
122
sonra araç kullanabilirler.
Monoküler (tek gözü gören) kişiler; A1, A2, B ve F sınıfı sürücü belgesi alabilir.
Ticari araç kullanamaz. Kendileri açısından konulan kurallara uyup uymadıklarının
denetlenebilmesi için sürücü belgelerine monoküler ibaresi yazılır. Kullanacakları
araçların içinde, sağında ve solunda olmak üzere en az 3 ayna bulunması zorunludur. Sürücü belgesi aldıktan sonra her yıl bir göz hekiminden sağlık raporu almaları
zorunludur Gece araç kullanamaz. (Gece: gün batımından bir saat sonrası ile gün
doğumundan bir saat öncesidir). Kullandıkları aracın arka camının sol ve sağ üst
köşelerine monoküler olduklarını belirleyen işaret yapıştırılması zorunludur.
t ƞÎIBTUBMLMBSNVBZFOFTƌOFƌMƌǵLƌOFTBTMBS
İç hastalıklardan ağır diyabet durumu sağlık kurulu raporu ile tespit edilenlere
sürücü belgesi verilmez. Kontrollü diyabetlilere, belirli aralıklarla muayene ve tetkik
edilmek üzere sürücü belgesi verilebilir.
Kalp-Damar Hastalıkları bulunanlara yapılacak olan egzersiz testinde, testi pozitif kılacak olan kriterler saptanmamış ise sürücü belgesi verilir.
Kalp atım sayısı çok düşük (dakikada 40’ın altı), hasta sinüs sendromu olanlardan kalıcı kalp pili takılmamış olanlara sürücü belgesi verilmez. Kalıcı pil takılmış
adaylara sürücü belgesi verilir.
Hipertansiyonu olan ve maksimal tedaviye rağmen istirahat üzerinde olan
adaylara sürücü belgesi verilmez.
Kalp yetersizliği ve kapak hastalığı tanısı konan adaylara sürücü belgesi verilmez.
Organ yetmezliğinde; Hayati önemi haiz organ yetmezliği olanlara sürücü belgesi verilmez. Büyük organ nakli geçirmiş olanlara veya kronik böbrek yetmezliği
olup diyaliz tedavisi görenlere, ilgili uzmanın görüşü alınmak suretiyle sürücü belgesi verilir.
t ,VMBLCVSVOCPǘB[NVBZFOFTƌOFƌMƌǵLƌOFTBTMBS
Bir kulağı normal olmak koşuluyla, işitme düzeyi işitme cihazı ile kötü işiten
kulakta en fazla 50 dB olmak kaydıyla B ve F sınıfı ehliyet alabilirler; bu kişilerin ticari
araç kullanamayacakları ancak; işitme cihazı ile kullanabilecekleri belgelerine işlenir.
İşitme cihazı kullananlar A1, A2, C, D, E ve G sınıfı sürücü belgesi alamaz. İşitme
cihazı kullandıkları halde B sınıfı sürücü belgesi alanların ticari araç kullanmayacak-
123
ları belgelerine işlenir. B sınıfı sürücü belgesi alıp da ticari araç kullanacaklarda C,
D, E ve G sınıfı sürücü belgesi alacak olanlarda işitme tam olmalı, ileri derecede ses
kısıklığı, solunum bozukluğu ve ileri derecede konuşma bozukluğu olmamalıdır.
E sınıfı sürücü belgesi alacak olanlar ile B sınıfı sürücü belgesi alacaklardan
ticari taşıt kullanacak olanlarda, doğuştan veya sonradan meydana gelen ileri derecede şekil bozukluğu ve harabiyet olmamalıdır. B sınıfı sürücü belgesi alıp da bu
durumda olanların ticari araç kullanamayacakları belgelerine işlenir.
Bedenen ve ruhen sağlam, görme derecesi sürücü belgesi almaya elverişli olan işitme ve konuşma engellilere, ticari olmamak koşuluyla sadece otomobil
kullanmak üzere H sınıfı sürücü belgesi verilebilir. Bunların kullandıkları aracın arka
camının sol ve sağ üst köşelerine işitme ve konuşma engelli olduklarını belirleyen
işaretler yapıştırılması ve yeterince dikiz aynaları ile araçların donatılması gereklidir.
Ayrıca, her iki kulakta 50 dB’den fazla işitme kaybı olan ve/veya işitme cihazından
fayda görmeyen olgular bu kapsamda değerlendirilir.
Günlük hayatı kısıtlayan denge problemleri ile ilgili olarak, labirent fonksiyonunu bozacak kulak-burun-boğaz hastalığı bulunanlara, sürücü belgesi verilmez.
Baş dönmesi nedeni olabilecek hastalıklardan herhangi biri teşhis edildiğinde sürücü belgesi alması için gereken medikal ve/veya cerrahi müdahalelerden sonra sorumlu hekim ya da sağlık kuruluşunun yazılı kanaatine göre en erken 6-12 ay sonra
sürücü belgesi alabilir. Mevcut sürücü belgesine yukarıda tanımlanan koşullarda
baş dönmesi nedeni olabilecek hastalıklardan herhangi biri teşhis edildiğinde el
konması için gerekli bildirim yapılır. Tedavi bitiminde sürücü belgesinin iadesi için
gereken sürenin tespitinde yukarıda belirtilen süreler dikkate alınır.
Uyku bozuklukları (gündüz aşırı uyuklama hali) ile ilgili olarak, her sürücü adayına uygulanacak anketin incelenmesi sonucunda horlama, tanıklı uyku ve/veya yoğun gün boyu uyuklama hali olup ilgili uzman hekim tarafından Uyku Sendromu
olduğu düşünülen adaylardan rapor istenir. Tedaviye hasta uyumu ile birlikte semptomların kontrol altına alındığının ilgili uzman hekim tarafından rapor ile tespit edilmesi halinde ve yıllık kontrol muayeneleri şartıyla ehliyet verilebilir. Aksi takdirde
adaya sürücü olur raporu verilmez veya verilmiş olan sürücü belgesi geri alınır.
Kötü huylu tümörler ile ilgili olarak, uzak metastazı olmadığı sürece B ve F sınıfı sürücü belgesi alabilirler. Kalıcı ve/veya uzak metastazı olmadığı sürece A1, A2, C,
D, E ve G sınıfı sürücü belgesi alabilirler.
t 0SUPQFEƌNVBZFOFZFƌMƌǵLƌOFTBTMBS
Kişinin baş ve boynunu arkaya döndürmesini ve bakmasını %50’den fazla engelleyen boyun ve boyun bölgesi hastalıklarında sürücü belgesi verilmez. Eğilme ve
124
dönme hareketlerini %75’den fazla engelleyen durumlarda da sürücü belgesi verilmez.
Her iki omuz, dirsek, kalça ve diz veya fonksiyonel olmayan durumlarda sürücü belgesi verilmez. Ancak simetrik büyük eklemlerin ve aynı taraf diz, kalça, omuz,
dirsek eklemlerinin fonksiyon kayıplarında ortopedi ve travmatoloji ve/veya fizik tedavi rehabilitasyon uzmanının raporu ile H sınıfı sürücü belgesi verilebilir.
Her iki elin baş ve işaret parmaklarının hareketlerinin %75’ten fazla kaybında,
ortopedi ve travmatoloji ve/veya fizik tedavi rehabilitasyon uzmanı raporu ile F ve H
sınıfı sürücü belgesi verilebilir. Bundan daha az hareket sınırlılığı yapan el parmaklarında fonksiyonel kayıpta ortopedi uzmanı ve/veya fizik tedavi ve rehabilitasyon
uzmanının raporu ile A1, A2, B, F, ve H sınıfı sürücü belgesi verilebilir. Bir eldeki baş
ve işaret parmağı dışındaki iki parmaktaki fonksiyon kayıplarında C, D, E ve G sınıfı
dışında sürücü belgesi yine ortopedi ve travmatoloji ve/veya fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlarının raporu ile verilebilir.
Bir elin başparmak veya başparmak dışında iki parmak noksanlığı veya noksan
sayılacak şekilde fonksiyon kaybı olanlara, ortopedi uzmanının ve/veya fizik tedavi
ve rehabilitasyon uzmanının görüşleri doğrultusunda A, B ve H sınıfı, her iki el başparmak noksanlığı ve ileri derecede fonksiyon kaybı olanlara F sınıfı sürücü belgesi
verilir.
Kas, tendon ve bağ lezyonları kalça, diz ve ayak bileği eklemlerini veya bu eklemleri oluşturan kemik hareketlerini %50’den az bozduğu ortopedi veya nöroloji
uzmanınca belirlenenlere R ve H sınıfı sürücü belgesi, daha fazla bozukluklarda H
sınıfı sürücü belgesi verilir.
t 3VIWFTƌOƌSIBTUBMLMBSNVBZFOFTƌOFƌMƌǵLƌOFTBTMBS
İster doğumsal isterse hastalığa, travma veya beyin sinir ameliyatına bağlı
oluşmuş ağır akıl hastalığı olanlar, zeka geriliği olanlar, bunama ve/veya yaşlılığa
bağlı davranış bozukluğu olanlar, muhakeme, davranış ve uyumu belirgin ölçüde
bozacak düzeyde kişilik bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu ve ağır davranış bozukluğu olanlar uzman hekim tarafından dikkate alınır.
Alkol bağımlılığı olanlar veya alkollü araç kullanmaktan vazgeçmeyenlere sürücü belgesi verilmez. Geçmişte alkol bağımlılığı olanlar belirgin bir dönem alkol almadıklarını kanıtladıklarında bağımlılık konusunda uzman hekimin fikri ve düzenli
tıbbi kontrollerle B sınıfı sürücü belgesi alabilir.
125
Psikotrop maddelere bağımlı olanlar veya bağımlı olmasa da düzenli olarak
kullananlar sürücü belgesi alamaz.
Sinir sistemi ile ilgili doğuştan veya sonradan geçirilmiş veya cerrahi girişime
bağlı hastalıklarla ortaya çıkan uzuvların duyusal, motor, koordinasyon ve denge
açısından, araç kullanmasını ve trafik güvenliğini engelleyecek şekilde ileri derecede bozuk olanlara, sürücü belgesi verilmez. Hafif derecede bozukluğu mevcut olanlara, nöroloji uzmanının kanaatine göre sürücü belgesi verilebilir.
İki ayağı felçli, diğer vücut fonksiyonları normal olan şahıslara H sınıfı sürücü
belgesi verilebilir.
Epilepsi tespitinde sürücü belgesi verilmez. Şüpheli durumlarda klinik gözlem
ve EEG tetkiki dikkate alınır.
Kas-sinir kavşak hastalıkları olan şahıslara sürücü belgesi verilmez. Nöroloji uzmanının kanaatine göre hafif vakalara yılda 1 kez muayene olmak kaydıyla A1, A2, B,
F ve H sınıfı sürücü belgesi verilebilir.
4) Eğitim ve Sınav Şartı
Sürücü kursuna katılmış ve
yapılan sınavları da başararak sertifika almış olmaları gerekir.
Ülkemizdeki trafik kazalarının baş sorumlusu olan sürücülerin
eğitime tabi tutulması kaçınılmazdır. Sürücü belgesi sahibi olmadan
araç kullanmak trafik güvenliğini
olumsuz etkiler. Sürücü belgesi almak isteyen aday, Karayolları Trafik
Resim 01.58: Sürücü eğitimi
Kanunu’nda belirtilen şartları taşıyorsa, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı sürücü kurslarına başvurarak teorik eğitim ve
direksiyon eğitimi alır. Adaylar bu eğitimlerde Trafik ve Çevre, , İlk Yardım, Araç Tekniği derslerinden teorik eğitime tabi tutulurlar. Bütün sertifika sınıflarında Trafik ve
Çevre Dersi 16, İlk Yardım Dersi 8, Araç Tekniği Dersi 6 saat teorik olarak verilir (Tablo 01.09). Direksiyon eğitimi dersi uygulamalı olarak yapılır. Teorik derslerin eğitimi
tamamlandıktan sonra direksiyon eğitimi dersine başlanır (Resim 01.58). Direksiyon
eğitim derslerine ise direksiyon usta öğreticisi tarafından kursiyerin akan trafikte
eğitim alacak düzeye ulaştığına karar verilinceye kadar direksiyon eğitim alanında
veya simülatör üzerinde devam edilir.
126
Dersler ve Süresi (saat)
Kurs Sınıfı
Trafik ve
Çevre Dersi
İlk Yardım
Dersi
Araç Tekniği
Dersi
Direksiyon
Eğitimi
A1, A2
16
8
6
10
B
16
8
6
12
C, E
16
8
6
24
D
16
8
6
30
F
16
8
6
10
H (motosiklet)
16
8
6
10
H (otomobil)
16
8
6
12
Tablo 01.09: Sürücü eğitiminin dersleri ve süreleri
Adaylar aldıkları eğitimin sonunda direksiyon sınavına girmeden önce teorik
sınavı başarıyla geçmek zorundadırlar. Kursu bitiren adaylar Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından yapılan sınavlarda başarı gösterirlerse sürücü olmaya hak kazanarak sertifikalarını alırlar.
Sınavda, adayların kurslarda almış oldukları eğitimin içeriğiyle ilgili olarak;
trafikte sürücü davranışları, trafik kuralları, trafik mevzuatı, trafikte temel ilk yardım
uygulamaları, araçların teknik özellikleri ve temel bakım-onarım konularındaki bilgi
seviyelerinin yeterli olup olmadığı belirlenmekte, sınavı başarıyla geçen aday direksiyon sınavına girme hakkını kazanmaktadır. Sürücü kursuna katılan ve yapılan sınavlarda başarılı olan adaylara Motorlu Taşıt Sürücü Sertifikası verilir. Sertifika, alındığı yerdeki trafik kuruluşunca sınıfına uygun sürücü belgesi ile değiştirilmedikçe
kara yolunda araç kullanma yetkisi verilmez.
Üniversite ve yüksekokullar ile lise ve dengi okullarda zorunlu trafik, ilk yardım
ve motor derslerinden başarılı olduklarını belgeleyenler o ders veya derslerden eğitime tabi tutulmazlar. Ancak sınavlara girerler.
DÜŞÜNELİM
Daha iyi bir sürücü eğitimi için, kendi gözlem ve tecrübeleriniz dahilinde
görüş ve önerileriniz nelerdir?
127
5) Hükümlü Olmama Şartları
Türk Ceza Kanunu’nun, 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun’un
ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar Hakkındaki Kanun’un Karayolları Trafik
Yönetmeliği’nde belirtilen madde ve fıkralarındaki suçlardan hüküm giymemiş olmaları gerekir.
6) Aynı Sınıf Sürücü Belgesinin Bulunmaması veya Belgelerin Geri Alınmamış
Olma Şartı
Önceden verilmiş aynı sınıf bir başka sürücü belgesinin bulunmaması, sürücü
belgelerinin süresiz geri alınmamış olması veya geçici olarak geri alınmış ise sürenin
dolmuş bulunması, mecburidir.
Ayrıca, Emniyet Teşkilatının motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak amacıyla, Emniyet Genel Müdürlüğünün belirleyeceği eğitim programları sonunda yapılacak olan sınavlarda başarılı olan personele sürücü belgesi verilir.
Bu sınavlar illerde emniyet müdürünün talebi valinin onayı ile yapılır. Emniyet
Genel Müdürlüğüne bağlı kuruluşların sınavları, Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi
Başkanlığının teklifi Trafik Hizmetleri Başkanının onayı üzerine, bu kuruluşların bulunduğu yer il emniyet müdürlükleri trafik tescil veya trafik tescil ve denetleme şube
müdürlüklerince yapılır.
N
"SBÎLVMMBOSLFOTàSàDàCFMHFOJ[JZBOO[EBUB˒ZO[
"ESFT %FʵŔ˒ŔLMŔLMFSŔOŔ #ŔMEŔSNF WF 4àSàDà #FMHFMFSŔOŔ #VMVOEVSNB
;PSVOMVMVʵV
4àSàDàCFMHFTŔTBIŔQMFSŔ
t İkamet adresi değişikliklerini, değişiklik tarihinden itibaren 30 gün içinde
belgeyi veren tescil kuruluşuna bildirmek,
t Araç sürerken belgelerini yanlarında bulundurmak ve istendiğinde yetkililere göstermek zorundadırlar.
İkametgâh adresi değişikliğini bildirmeyen, araç sürerken belgelerini yanlarında bulundurmayan ve istendiğinde yetkililere göstermeyen sürücüler, para cezası
ile cezalandırılırlar.
128
Sürücü Belgesi Alma Zorunluluğu
Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından kara yollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır.
Araçlar, Yönetmelikte sınıfları belirtilen sürücü belgelerine sahip sürücüler ile
çok taraflı anlaşmalara göre sürücü belgesi bulunan veya geçerli uluslararası sürücü
belgesi olan kişilerce sürülebilir. Buna göre;
a. Sürücü belgesi sahibi olmayanların,
b. Mahkemelerce veya Cumhuriyet savcılıklarınca ya da Karayolları Trafik
Kanunu’nda belirtilen yetkililerce sürücü belgesi geçici olarak ya da
tedbiren geri alınanların,
c. Sürücü belgesi iptal edilenlerin
araç kullanarak trafiğe çıktıklarının tespiti hâlinde, bu kişilere idari para cezası
verilir. Ayrıca, aracın sürücü belgesiz kişilerce sürülmesine izin veren araç sahibine
de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilir.
Sürücü belgesi almaları zorunlu olmamakla beraber;
Bisiklet kullananların 11, motorsuz taşıtları kullananlar ile hayvan sürücülerinin 13 yaşını bitirmiş olmaları, bedensel ve ruhsal bakımdan sağlıklı bulunmaları
zorunludur.
Durumları uymayanlara araç kullandıran ve hayvanları tevdi edenler para cezası ile cezalandırılırlar.
Gazete Haberi
Ehliyetsiz minibüs şoförü dehşeti: Anne ile oğlu öldü
02 . 07. 2011
Antalya’nın Gazipaşa ilçesinde 17 yaşındaki sürücünün kullandığı minibüs
yol kenarında bekleyen anne ile oğluna çarparak ölümlerine sebep oldu.
Gazipaşa’dan Mersin’e giden M. C. (17) idaresindeki minibüs, Ebice Mahallesi
mevkiinde yolun sağında bulunan F. U. (48) ve annesi E. U.’ya (74) çarparak 35
metre sürükledi. Ağır yaralı olarak Gazipaşa Devlet Hastanesi’ne kaldırılan anne ile
oğlu, yapılan müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Minibüsün kaçak olarak yolcu
taşıdığı, sürücü M. C.’nin de ehliyetsiz olduğu bildirildi. GAZİPAŞA AA
129
&5,ɹ/-ɹ,
“B sınıfı” sürücü belgesi almak için gerekli koşullar nelerdir?
1) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6) .................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26.2. Araçların Kayıt ve Tescili
Araç sahipleri, araçlarını yetkili tescil kuruluşlarına tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadırlar. Tescili yapılan araç, resmi olarak kaydolmuş ve belgelenmiş demektir. Böylece trafiğe çıkacak araçların güvenlik standartlarına ve mevzuata
uygunluğu denetim altına alınmış olur. Ayrıca araç sahiplerinin devlete karşı olan
yükümlülüklerinin de takibi sağlanmış olur. Kayıt ve tescili yapılmamış araçların trafiğe çıkarılması yasaktır.
%ɹ,,"5
,BZU WF UFTDŔM NFDCVSŔZFUŔ UB˒UMBSEB LFZGŔ EFʵŔ˒ŔLMŔL ZBQM
NBTOWFUB˒UMBSOHàWFOMŔLTUBOEBSUMBSOBVZHVOMVʵVOVEFOFUŔN
BMUOBBMS
,BZU5FTDŔMŔ;PSVOMV5VUVMBO"SBÎMBS
Bütün motorlu araçlar ile Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde tescili zorunlu kılınan motorsuz araçların sahipleri, araçlarını yetkili tescil kuruluşuna tescil ettirmek
ve tescil belgesi almak mecburiyetindedirler. Ancak;
t Tescil edildiği ülkenin tescil belgesi ve plakası bulunanlardan;
1. Geçici olarak ülkemize girmesine izin verilen araçlar,
2. İkili veya çok taraflı anlaşmalara göre ülkemizde tescil mecburiyeti getirilmeyen araçlar,
130
t Motorlu araçları imal, tadil, ihraç edenlerin ve satıcılığını yapanların; ithal,
ihraç, depolama, sergileme ve satış amacı ile bu işlere ait yerlerde maliki
olarak bulundurdukları araçlar,
t Karayolu Trafik Kanunu’na göre belediyelerce tescili mecburi kılınanlar dışındaki bütün motorsuz taşıtlar, bu hükmün dışındadır.
5FTDŔMɹ˒MFNŔ:BQNBZB:FULŔMŔ,VSVMV˒MBS
,BSBZPMMBS5SBGŔL:ÚOFUNFMŔʵŔOEFCFMŔSUŔMFOFTBTWFVTVMMFSFHÚSFUFTDŔMF
ZFULŔMŔLVSVMV˒MBS˒VOMBSES
t Askeri araçlar, iş makineleri ve raylı sistemle çalışanlar dışındaki bütün motorlu araçlar ile tescile tabi motorlu araçlara takılarak kullanılacak yapıda ve
yüklü ağırlığı 750 kg’ın üstünde olan römork ve yarı römorkların tescilleri
trafik tescil kuruluşlarınca,
t Askeri araçlar ile çeşitli anlaşmalara göre askeri amaçla ülkemizde bulunan
kuruluşlara ait araçların tescilleri Türk Silahlı Kuvvetlerince,
t Raylı sistemde çalışan araçların tescilleri, kullanıldığı yerlere göre ait olduğu
kuruluşlarca,
t İş makinesi türünden araçların tescilleri;
1. Kamu kuruluşlarına ait olanlar ilgili kuruluşlarca,
2. Özel ve tüzel kişilere ait olanlardan; tarım kesiminde kullanılanlar ziraat
odalarınca, tarım kesiminde kullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılanların tescilleri üyesi oldukları ticaret,
sanayi veya ticaret ve sanayi odalarınca,
t Tarım kesiminde kullanılanlar hariç, il trafik komisyonlarından karar alınmak
şartı ile motorsuz taşıtlardan gerekli görülenlerin tescilleri belediyelerce yapılır.
5FTDŔM4àSFMFSŔ
5FTDŔMTàSFMFSŔTBU˒WFEFWŔSMFSŔMFŔMHŔMŔFTBTMBS˒VOMBSES
t Araç sahipleri,
1. Tescili zorunlu ve ilk tescili yapılacak olan araçların satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde tescili için; bunların hurda durumuna gelmesi hâlinde ise bir ay içinde tescilin silinmesi için ilgili
131
trafik tescil kuruluşuna veya Emniyet Genel Müdürlüğünün belirleyeceği
kamu kurum veya kuruluşları ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine
başvurmak,
2. Tescilin yapılması veya silinmesi için vergi kimlik numarası ile Karayolları
Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen bilgi ve belgeleri sağlamak zorundadırlar.
t Araçların giriş işlemlerini yapan gümrük idareleri bu durumu on beş gün
içinde araç sahiplerinin beyan ettikleri tescil kuruluşuna bildirmekle yükümlüdürler.
t Tescil belgesi, aracın başkasına satış veya devrine, hurdaya çıkarılmasına
veya araçta, yönetmelikte belirtilen niteliklerin değişmesine kadar geçerli
sayılır.
t Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, satış ve devri yapılacak
araçtan dolayı motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi
cezası ve trafik idari para cezası borcu bulunmadığının tespit edilmesi ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik
tescil kayıtları esas alınarak noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından
yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir.
Satış ve devir işlemi, siciline işlenmek üzere üç işgünü içerisinde ilgili trafik
tescil kuruluşu ile vergi dairesine bildirilir. Bu bildirimle birlikte alıcı adına trafik tescil
işlemi gerçekleşmiş sayılır. Satış ve devir tarihi itibariyle, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar
Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca eski malikin vergi mükellefiyeti sona erer, yeni
malikin vergi mükellefiyeti başlar.
Yapılan satış ve devir işlemi üzerine noterler tarafından yeni malik adına bir ay
süreyle geçerli tescile ilişkin geçici belge düzenlenir.
Noterler tarafından yapılan satış veya devir işlemlerinin bildiriminden itibaren
bir aylık süre içerisinde ilgili trafik tescil kuruluşu tarafından yeni malik adına araç
tescil belgesi düzenlenir. Araç tescil belgesinin düzenlenebilmesi için aracın geçerli
zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunması zorunludur. Araç sahibince on beş
gün içerisinde müracaat edilmesi halinde tescil belgesi elden teslim edilir. Bu süre
içerisinde teslim alınmayan araç tescil belgeleri gerçek kişiler için araç sahibinin Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Adres Kayıt Sisteminde belirtilen yerleşim
yeri adresine, tüzel kişiler için ticaret sicil gazetesi, tüzük veya diğer resmi kayıt belgelerinde belirtilen adresine posta aracılığı ile teslim edilir.
132
Araç Tescil Belgesinin malike teslim edilmesi ile birlikte Tescile İlişkin Geçici
Belge hükümsüz sayılır.
Tescil belgesinin bir ay içerisinde teslim edilememesi halinde yeni malike sorumluluk yüklenemez.
İlk defa tescili yapılan her araca, sahibinin tescile esas adresinin bulunduğu
yerdeki trafik tescil kuruluşunun il kodu, harf ve rakam grubunu içeren bir tescil plakası tahsis edilir. Satış veya devir işlemlerinde daha önce düzenlenerek bir önceki
araç sahibine verilmiş olan motorlu araç trafik belgesi ile tescil plakaları yeni sahibine devredilir.
"SBÎ5FTDŔM#FMHFTŔ
Tescil belgesi, aracın teknik özelliklerini, kayıtlı olduğu trafik tescil kuruluşunu
ve sahibine ilişkin bilgileri ihtiva eden ve trafik tescil şube veya büroları tarafından
düzenlenen belgedir (Resim 01.59).
Aracın başkasına satışı veya devri, hurdaya çıkarılması, üzerinde teknik değişiklik yapılması ve kullanım amacının değişmesi hallerinde aşağıdaki hükümler saklı
kalmak üzere tescil belgesi geçersiz sayılır.
t Üzerinde renk ve teknik değişiklik yapılan veya kullanım amacı değiştirilen
araçlara ait tescil belgeleri, sahiplerinin gerekli uygunluğu sağlamaları bakımından Karayolları Trafik Kanunu’na göre 30 gün süre ile geçerliliğini korur.
t Hurdaya çıkarılan araçların “hurdaya çıkarılmıştır” şerhi konularak sahiplerine verilen tescil belgeleri, araçların hurda olarak satışlarında sahiplik belgesi
olarak kullanılır.
Resim 01.59: Araç Tescil Belgesi
133
.PUPSMV"SBÎ5SBGŔL#FMHFTŔ
Motorlu araç trafik belgesi, tescil işlemleri tamamlanmış araçların trafiğe çıkarılmasına müsaade eden ve muayene sürelerini belirleyen bir belgedir (Resim 01.60).
Motorlu araç trafik belgesi, veriliş tarihinden itibaren Ulaştırma, Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkartılan Yönetmeliğin öngörmüş olduğu muayene süresi içerisinde geçerlidir.
İlk tescili yapılan araçlar için düzenlenen tescile ilişkin geçici belgelerin geçerlilik süresi içinde, motorlu araç trafik belgesi alma zorunluluğu aranmaz.
Motorlu araç trafik belgesi, her muayene süresi sonunda yetkili kılınmış muayene istasyonu görevlilerince, taşıt cinslerine göre yönetmelikte belirtilen süre kadar uzatılır ve trafik belgesinin muayeneye ait bölümüne gerekli kayıtlar işlenerek
tasdik ve imza edilir.
Motorlu araç trafik belgesi, yıpranması, kaybolması veya muayene bölümlerinin bitmiş olması halinde, herhangi bir tescil biriminde yenilenir. Bu değiştirmelerde
tescil belgesindeki bilgiler esas alınır.
Yenilenen belgelerin eskileri alınarak iptal edilir.
Resim 01.60: Motorlu Araç Trafik Belgesi
%ɹ,,"5
"SBÎUB CVMVOEVSVMNBT [PSVOMV PMBO WF UFTDŔM CFMHFTŔ ŔMF USBGŔL
CFMHFTŔOEFOPMV˒BOFWSBLBSVITBUBEWFSŔMŔS
134
5FTDŔM ɹ˒MFNŔOŔ :BQUSNBZBO WFZB 4àSFTŔOŔ (FDŔLUŔSFO "SBÎ 4BIŔQMFSŔOF
6ZHVMBOBDBL$F[BMBS
Tescili zorunlu ve ilk tescili yapılacak olan araçların satın alma veya gümrükten
çekme tarihinden itibaren üç ay içinde tescili için; bunların hurda durumuna
gelmesi hâlinde ise bir ay içinde tescilin silinmesi için ilgili trafik tescil kuruluşuna
başvurmayan alıcılara idari para cezası verilir. Tescil yapılmadan trafiğe çıkarılan
araçlar, tescil yapılıncaya kadar trafikten men edilir.
Tescil edilen araçlar, “Trafik Belgesi” ve “Tescil Plakası” alınmadan kara yollarına
çıkarılamaz. Ancak, ilk tescili yapılan araçlar için düzenlenen tescile ilişkin geçici
belgelerin geçerlilik süresi içinde, trafik belgesi alma zorunluluğu aranmaz. Bu
madde hükmüne uymayan sürücüler para cezası ile cezalandırılırlar. Bu gibi araçlar
eksiklikleri giderilinceye kadar trafikten menedilir.
Trafik belgesi, tescil belgesi geçersiz duruma gelince sürekli olarak, üzerinde
eksik veya yanlış bilgi bulunması halinde geçici olarak trafik zabıtasınca geri alınır.
Araçlar, tescil belgesi, trafik belgesi ve tescil plakaları araç üzerinde ve uygun
durumda bulundurulmadan trafiğe çıkarılamaz. Bu madde hükmüne uymayanlar
para cezası ile cezalandırılırlar.
5FTDŔM1MBLBMBS
/ŔUFMŔLMFSŔ
Nitelikleri ve ölçüleri Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen, araçlara
takılan ve tescil edildiğini gösteren levhalara Tescil Plakası adı verilir. Tescil edilen her
araca, sahibinin tescile esas adresinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunun il
kodu, harf ve rakam grubunu içeren bir tescil plakası tahsis edilir.
Tescil plakaları, standart nitelik ve ölçülerde 0,97 mm kalınlığında dikdörtgen
biçiminde alüminyumdan yapılır.
Geçici plakalardan gümrük plakaları ile altı güne kadar verilen plakalar, plastik
veya karton kâğıttan yapılabilir. Bunların üzerinde ayrıca sol üst köşeden sağ alt
köşeye doğru 2 cm genişlikte beyaz renkli bir bant bulunur.
½MÎàMFSŔ
t Motorlu bisiklet, motosiklet, yük motosikleti ve lastik tekerlekli traktörlerde
15x24 cm,
135
t Otomobil, kamyonet, minibüs, kamyon, çekici ve otobüslerde ön plaka
11x52, arka plaka 11x52 veya 21x32 cm; plaka yerlerinin bu ölçülere uymaması halinde ölçüler 15x30 cm, en ve boyda olur.
5BLMNB:FSMFSŔWF4BZMBS
Tescil plakaları araçlara aşağıda gösterildiği şekilde ve sayıda takılır.
t Motorlu bisiklet ve motosikletlere; yerden 20 ila 150 cm yükseklikte araç
arka kısmında ve araç boyuna eksenine dik olacak şekilde 1 adet,
t Römork ve yarı römorklara arkada yerden 30 ila 120 cm yükseklikte römork
boyuna eksenine dik olacak şekilde 1 adet,
t Yük motosikletleri ile diğer motorlu araçlara; biri ön, diğeri arkada yerden
30 ila 120 cm yükseklikte boyuna eksenine dik olacak şekilde 2 adet,
t Lastik tekerlekli traktör römorklarına, traktöre verilen numarayı taşıyan plaka, diğer araçlarla çekilen römork ve yarı römorklara kendileri için verilen
plakalar takılır.
Tescile tabi olmamakla beraber, yüklü ağırlığı 750 kilograma kadar olan römork veya yarı römorkların arkasına çeken araca verilen numarayı taşıyan plaka takılır veya resmedilir.
Kartondan yapılmış geçici plakalar, araçların ön ve arka camı üzerine ya da
önden veya arkadan görülebilecek uygun yerine, görüşü engellemeyecek şekilde
iliştirilir veya yapıştırılır.
)BSGWF3BLBN(SVQMBS
Tescil plakaları aşağıda gösterilen harf ve rakam guruplarından oluşur.
Her plakada il kod numarasından sonra ikili harf üçlü rakam, tekli harf dörtlü
rakam ve üçlü harf ikili rakam ile ikili harf dörtlü rakam, tekli harf beşli rakam ve üçlü
harf üçlü rakamdan oluşan harf ve rakam grupları bulunur.
Her plakada, il kod numarasından önce gelmek üzere ülkemizin uluslararası
tanıtım işaretini taşıyan ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirlenen renge uygun
nitelikleri haiz (TR) rumuzu bulunur.
1MBLB;FNŔOMFSŔɹMF)BSGWF3BLBN(SVQMBSOO3FOLMFSŔ
t Resmi araçlara takılacak plakalarda, zemin siyah, harf ve rakamlar beyaz,
136
t Resmi olmayan araçlara takılacak
plakalarda, zemin beyaz, harf ve
rakamlar siyah,
t Emniyet araçlarına takılacak plakalarda, zemin mavi harf ve rakamlar beyaz,
t Büyükelçiliklerde görevli ve diplomatik muafiyeti olan kişilere
ait araçlara takılacak plakalarda
zemin beyaz, harf ve rakamlar
yeşil,
t Geçici plakalarda zemin sarı, harf
ve rakamlar siyah,
t Geçici gümrük plakalarında zemin yeşil, harf ve rakamlar kırmızıdır.
½[FM5BITŔTMŔ1MBLB7FSŔMFDFLMFS
Aşağıdaki özellikleri gösteren araçlarda, tescil plakası yerine değişik renk ve
şekilde özel tahsisli plakalar kullanılır.
t Cumhurbaşkanlığı araçları;
1. Cumhurbaşkanına tahsis edilen araçların plakalarında sadece cumhurbaşkanı forsu bulunur.
2. Cumhurbaşkanlığına ait diğer
araçlara, koyu kırmızı zemin
üzerine sarı madeni CB harfleri
ile üçlü rakam grubu bulunan
plakalar takılır.
t TBMM Başkanlık Divanı Üyeleri
ile Komisyon Başkanları ve Grup
Başkan Vekillerine tahsis edilen
araçlara, kırmızı zemin üzerine
137
sarı madeni TBMM amblemi ile sarı madeni TBMM harfleri ve üçlü rakam
bulunan plakalar verilir.
t Taşıt Kanunu’na göre zata ve
emre tahsis edilen araçların plakaları da koyu kırmızı zemin üzerine sarı madeni dörtlü rakam
grubundan oluşur. Bunlardan il valilerine ait plakalarda, dörtlü rakam grubunun önüne ilin sıra numarasını gösteren ikili rakam grubu gelir.
t Başbakanlık ve Bakanlık Müsteşarları ile Emniyet Genel
Müdürü’ne verilecek plakalar,
beyaz zemin üzerine kırmızı kabartma dörtlü rakam grubundan oluşur.
"E4PZBEWFZB5ŔDBSŔ6OWBOB(ÚSF7FSŔMFDFL1MBLBMBS
t Özel veya tüzel kişiliğe haiz motorlu taşıt sahiplerinin taşıtlarına, kendi isim ve/veya soyadları
veya şahısları adına tescili yapılmış ticari unvanlarını ihtiva eden tescil plakaları verilebilir. Bu plakalar İçişleri Bakanlığınca belirlenecek miktar üzerinden belirli bir ücret mukabilinde
verilir.
Tahsis edilen plakaların, trafik belgelerine işletilmesi mecburidir.
;PSVOMV.BMŔ4PSVNMVMVL4ŔHPSUBT
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na
göre trafiğe çıkan her aracın yaptırmak zorunda olduğu bir sigorta çeşididir. Trafiğe
çıkan araçlar değişik kazalara yol açarak, can kaybına veya maddi hasara yol açabilirler. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası araçların karıştıkları kazalarda karşı tarafa
verdikleri zararı, aracın kusuru nispetinde ve belirli bir orana kadar karşılamaktadır.
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yapıldığı aracın zararını karşılamaz, sadece zarar
verdiği diğer aracın zararını karşılar. Her araç sahibi, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasını sigorta süresi sona ermeden uzatmakla yükümlüdür. Geçerli teminat tutarları üzerinden Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası bulunmayan araçlar trafikten men
edilir.
138
Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin tespit tutanağını veya bilirkişi raporunu, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren 8 iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.
Araçlar trafiğe çıkarıldığında, geçerli teminat tutarları üzerinden yaptırılmış
olan Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Poliçesinin araçta bulundurulması ve yetkililerin her isteyişinde gösterilmesi veya verilmesi mecburidir.
,BTLP4ŔHPSUBT
Araç sahibinin, kara yolunda aracına gelebilecek zararlardan dolayı aracını bir
sigorta şirketi ile güvence altına almasıdır. Daha açık bir tanımla kasko sigortası aracın yanması, çalınması, çalınmaya teşebbüs edilmesi veya kaza sonucu oluşabilecek
zararları güvence altına alan isteğe bağlı bir sigorta türüdür.
Araçlarda Kasko Sigortasının yaptırılması zorunlu değildir, dileyen araç sahibi
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına ek olarak, dilediği şartlarla, dilediği teminat
oranlarında ve dilediği sigorta şirketinden Kasko Sigortası yaptırabilir.
&5,ɹ/-ɹ,
Aşağıdaki şemada boş bırakılan kutucuklara, kayıt tescili zorunlu olan
araçları yazınız.
KAYIT TESCİLİ
ZORUNLU ARAÇLAR
Ç
"SBÎMBSO5FLOŔLʐBSUMBSB6ZHVOMVʵVWF.VBZFOFMFSŔ
Araç muayenesi, trafiğe çıkan motorlu ve motorsuz araçların teknik yeterliliklerinin muayene edilerek tespit edilmesidir. Araçların düzenli olarak muayene edilmesiyle; araç kusurlarından kaynaklanan trafik kazaları azalır, trafikte can güvenliği
artar. Teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılması yasaktır.
139
N "SBÎNVBZFOFTJUàNUB˒UMBSOHàWFOMJLTFWJZFTJOJOUPQMVDBZàLTFMUJMNFTJOJTBʵMBS
Araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene süreleri, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtilir.
Muayene süresi dolmasa bile kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca, özel muayenesi zorunludur.
Kara yoluna çıkmış olan her türlü motorlu aracın, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek, her an muayeneleri yapılabilir.
Muayene süresi geçirilen veya sahip değiştirme hali hariç, özel muayene yaptırılması zorunlu olduğu halde yaptırılmamış araçları kullanan sürücüler, para cezası
ile cezalandırılırlar. Bu araçlar trafikten men edilir ve en yakın muayene istasyonuna
gönderilirler.
.VBZFOFZF:FULŔMŔ,VSVMV˒MBS
Araçların muayeneleri, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına ait
muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından usulüne uygun olarak yetki
verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılır.
Muayene istasyonlarınca;
t Otobüs, kamyon, çekici ve tankerler,
t Otomobil, minibüs, kamyonet, özel amaçlı taşıt, arazi taşıtı, römork ve yarı
römorklar,
t Traktör (römorklu-römorksuz), motosiklet, motorlu bisikletler için, gruplarına göre Kanun’da belirtilen muayene ücreti (katma değer vergisi hariç)
alınır. Bu maddede sayılanlar dışındaki araçların hangi gruba gireceği yine
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca belirlenir.
Raylı sistemle çalışan veya iş makinesi türünden araçların muayeneleri araçların tescilini yapan kuruluşlarca; askeri araçların muayeneleri ise yetkili kuruluş veya
birimlerce ilgili özel mevzuatlarına göre yapılır.
"SBÎ.VBZFOF4àSFMFSŔ
Araçlar cinslerine, kullanma amaç ve şekillerine uygun olarak periyodik muayeneye tabidir. Buna göre;
t Hususi otomobiller ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve
devamında her iki yılda bir,
140
t Resmi otomobiller ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve
devamında iki yılda bir,
t Lastik tekerlekli traktörler ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında üç yılda bir,
t İki veya üç tekerlekli araçlar ve bunların her türlü römorkları, ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir,
t Diğer bütün motorlu araçlar ile bunların her türlü römorkları ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir periyodik muayeneye tabi tutulur.
#ɹ-(ɹ/056
Aracınızın muayenesinin düzenli olarak yapılması ve eksiksiz olması;
sadece sizin ve ailenizin değil; diğer kişi ve canlıların da hayatı ve güvenliği için
önem taşır. Sağlıklı olarak muayene edilen araç, aynı zamanda bütçeniz için de
artı kazanç sağlar. Aracınızın ömrü uzar ve ikinci el değeri yükselir. Unutmayınız
ki “Periyodik Araç Muayenesi” bir vatandaşlık görevidir.
&5,ɹ/-ɹ,
Araç muayenesi ile ilgili aşağıda verilen istatistikî bilgileri okuyalım, sonuca varalım.
Ülkemizde uluslararası standartlarda araç muayene hizmetinin başladığı
tarih: 11 Ocak 2008
t 11 Ocak 2008-31 Ekim 2010: 10 milyon 645 bin aracın muayenesi yapılmıştır.
Bu araçların;
t % 40’ı (4 milyon 285 bin) : Trafik ve taşıt güvenliği açısından tehlike arz
edecek nitelikte kusur veya eksiklik nedeniyle ağır “kusurlu” ya da “emniyetsiz” raporu almıştır.
t İlk muayenelerinde kalan araçlar bir ay içinde kusur ve eksikliklerini gidererek ikinci ücretsiz muayeneye gelmişlerdir.
t İkinci muayenesine gelen yaklaşık 4 milyon araçtan %96,3’ü, eksiklik ve
kusurlarını gidererek muayeneden başarı ile geçmişlerdir.
141
Bu ne demektir, yorumlayınız?
.................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
. . . . . . . . . .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27. ARAÇLARDA BULUNMASI ZORUNLU OLAN
MALZEME VE GEREÇLER
Motorlu taşıtlarda bulundurulması zorunlu teçhizat ile bunların özellikleri
“Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelik” ile “Araçların Muayeneleri
ile Muayene İstasyonlarının Açılması ve İşletilmesi Hakkında Yönetmelik” te gösterilmiştir. Araçların bu yönetmeliklerde belirlenmiş niteliklere uygun olması mecburidir.
Sürücülerin hem yasa hükmü gereği, hem de kendi mal ve can güvenliği bakımından önem taşıyan malzeme ve gereçleri araçlarında devamlı ve kullanılmaya
hazır durumda bulundurmaya özen göstermeleri gerekmektedir.
"SBÎMBSEB CVMVONBT [PSVOMV PMBO NBM[FNF WF HFSFÎMFSEFO CB[MBS
˒VOMBSES
t İlk yardım çantası: Traktörler, motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm
motorlu araçlarda 1 adet bulundurulacak.
t İç lamba: Ücretle yolcu taşıyan motorlu taşıtlarda; taşıtın içini aydınlatacak,
sürücünün gözünü almayacak, beyaz ışıklı olacaktır.
t Taksimetre: Taksi otomobillerinde; yolcu tarafından görülebilecek şekilde
araç içerisinde monte edilmiş ve her zaman kullanılır durumda olacaktır.
t Takograf: Şehirler arası yük veya yolcu nakliyatı yapan otobüs, kamyon ve
çekicilerde; sürücünün araç kullanma, dinlenme süreleri ile araç kullanırken
yaptığı hızı belirleyecek şekilde ve her zaman kullanılır durumda olacaktır.
t Hız sınırlayıcı cihaz: Şehirler arası yük veya yolcu nakliyatı yapan otobüs,
kamyon ve çekicilerde; her zaman kullanılır durumda olacaktır.
t Flâşörlü, yanıp sönen, sarı ışıklı, dönerli, uyarı lambası: Traktörlerde kullanılabilir durumda bulundurulacaktır.
t Yangın söndürme cihazı: Sayısı, cinsi ve kapasitesi araç sınıfına ve aracın kullanım amacına göre değişiklik gösterir. Yangın tüpü;
142
Binek araçlarda 1 adet 1 kg
Yolcu sayısı 26 ya kadar olan otobüsler için 2 adet 2 kg
Azami ağırlığı 12 tondan küçük olan kamyonlarda 1 adet 4 kg
Araç tehlikeli madde taşıyor ise 2 adet 6 kg bulundurulacaktır.
t Yedek malzeme ve takımlar: Otomobil, minibüs, otobüs, kamyonet, kamyon, çekici araçlar ve lastik tekerlekli traktörlerde;
Kriko,
Bijon anahtarı,
Dış ışık donanımı için birer adet yedek ampul,
Pense,
Tornavida,
Seyyar lamba veya el feneri,
Karlı ve buzlu günler için bir çift patinaj zinciri,
Çekme halatı bulundurulacaktır.
t Üçgen reflektör: Motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda; normal hava şartlarında en az 150 metreden net olarak görülebilecek
kırmızı ışık yansıtan veya veren en az 2 adet bulundurulacaktır.
t Engel işareti: Otobüs, kamyon ve çekicilerde; kara yolu üzerinde arıza veya
uzun süreli bırakılması halinde, normal hava şartlarında en az 150 metreden
net olarak görülebilecek, 150x25 cm ebadında bir adet bulundurulacaktır.
t Stepne: Motosikletler ve lastik tekerlekli traktörler hariç bütün araçlar ile
tarım orman römorkları da dahil olmak üzere tüm römorklarda her zaman
kullanılabilir durumda bulundurulacaktır.
t Tekerlek takozu: Otobüslerde ve azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla motorlu araçlarda (paletli araçlar hariç) ve azami yüklü ağırlığı 750 kg dan fazla
iki dingilli römorklarda (yarı römorklar hariç) 1 adet bulundurulacaktır. Üç
veya daha fazla dingilli motorlu taşıtlarda, yarı römorklarda ve azami yüklü
ağırlığı 750 kg dan fazla olan tek dingilli römorklarda 2 adet bulundurulacaktır.
t Emniyet kemeri: Otomobil, kamyon, kamyonet, çekici ve her çeşit arazi taşıtları, şehirler arası otobüsler ve minibüslerde kullanılabilir durumda bulundurulacaktır.
t Çocuk bağlama sistemleri: Otomobil, yolcu ve yük taşımasında kullanılan
arazi taşıtlarında, kamyonet, kamyon ve çekicilerde 150 cm’den kısa ve 36
143
kg’ın altındaki çocukların taşınması sırasında çocukların ağırlığına uygun
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yer alan çocuk bağlama sistemlerinin kullanılması zorunludur.
t Boyun korsesi: Karayolu Taşıma Yönetmeliği’ne göre yetki belgesi almış yolcu taşımacılığında kullanılan araçlarda her 10 koltuk için en az 1 adet olacaktır.
t Koruma başlığı (Kask): Motorlu bisiklet ve motosiklette (Yük motosikleti hariç); sürücü ve taşınması halinde yolcular için; yanmayacak ve başı ısı, çarpma ve dış tesirlere karşı koruyacak, görme ve işitmeye engel olmayacak, kolay takılıp çıkarılacak şekilde olacaktır.
t Koruma gözlüğü: Motosiklet ve motorlu bisiklette (Yük motosikleti hariç);
sürücüler için; gözü dış tesirlere karşı koruyacak, görüşe engel olmayacak,
normal görüşü bozmayacak renkli veya renksiz kullanılabilecektir (başlığın
gözlüğü varsa ayrıca gözlük istemez).
t Reflektif işaret: Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerde; sürücüler, gece
seyahatlerinde görünürlüklerini sağlayacak şekilde giyinecekler veya giysilerine reflektif (yansıtıcı) işaret takacaklardır.
144
/&-&3½ɲ3&/%ɹ,
Trafik eğitiminin gerekliliği ve önemini
Dünyada ve memleketimizde motorlu araç sayısının ve nüfusun giderek artması, otomotiv sanayisindeki gelişmeler, her geçen yıl trafik kazalarının artması,
büyük can ve mal kayıpları dikkatleri buraya çekmektedir. Yaşanan her trafik kazası, beraberinde ölüm, yaralanma ve sakatlanma gibi istenmeyen sonuçlara neden
olabilmektedir. Öte yandan, kazaların geride bıraktığı maddi zararlar ise, göz ardı
edilemeyecek kadar büyüktür. Her yıl yaklaşık olarak beş bin kişinin hayatını kaybettiği ve bu rakamın iki katı kadar da yaralanma olayının gerçekleştiği trafik kazalarının önünün kesilmesindeki en büyük etkenlerden biri, bireylerde trafik kültürü
ve bilincinin oluşturulmasıdır. Trafik eğitimi almış, trafik kültürü ve bilincine sahip
kişiler kurallara uyma noktasında daha titiz davranacaklarından trafik kazaları da o
nispette azalacaktır.
Kara yolu ile ilgili kavramları
Trafik, sadece taşıtlardan ibaret değildir. İnsanlar ve yollarda trafiği oluşturan
olgular içindedir. Bu nedenle trafik ortamında kullandığımız yolların özelliğinin bilinmesi ve buna göre davranılması gerekir. Evimizden çıktığımız andan itibaren kara
yolu trafiği ile iç içeyizdir. Can güvenliğimiz için kara yolu trafiğiyle ilgili kuralları
öğrenmemiz ve uygulamamız zorunludur. Trafik güvenliği ancak, kurallara uymak
ve keyfilikten kaçınmakla mümkündür. Trafik sisteminin kara yolu üzerindeki işleyişi
hakkında bilgi sahibi olmak, temel trafik bilgilerini daha iyi kavrayabilmek için, kara
yolu ile ilgili ortak tanımların kullanılması son derece önemlidir. Bu nedenle 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yapılan tanımlar esas alınmıştır.
Kara yollarının kurallarına uygun olarak kullanılmasını
Trafik ortamında sürücü, yaya ya da yolcu olarak bulunabiliriz. Her durumda
nasıl davrandığımız, nasıl hareket ettiğimiz trafik ortamını paylaşmakta olduğumuz
kişiler için önemlidir. Kara yolunun trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlar olduğu unutulmamalıdır. Kara yolundan doğal olarak
bizim dışımızdaki tüm sürücüler, yayalar ve hatta hayvanlar da yararlanmaktadır.
Bu ortak kullanım, ortak sorumluluğu da beraberinde getirmektedir. Kara yolunda
keyfi davranılmamalıdır. Biliyoruz ki, trafik kazaları, her yıl binlerce insanın ölümüne, sakat kalmasına ve milyarlarca liralık maddi hasara yol açıyor. Trafik kazalarının
önlenmesinde, trafik akışının tüm sürücüler ve yayalar için güvenle sağlanabilmesinde, en önemli kuralın, kara yolunun doğru kullanılması olduğu unutulmamalıdır.
145
Trafikte kamunun rahatını ve huzurunu bozacak, zarar verecek tutum ve
davranışları
Trafik kuralları insanların can ve mal güvenliğini korumak için konulmuştur.
Bunun bilincinde olunması gerekir. İnsan faktörü kazaların oluşumunda en önemli
paya sahiptir Bu nedenle trafiğin seyri içerisinde hem yaya, hem de araç içinde bulunan sürücü ve yolcular; trafik kurallarına azami ölçüde riayet etmeli, birbirlerine
saygılı davranmalı, hoşgörülü olmalı ve kuralara uymalıdır. Olaylara aşırı tepki gösterme, birden bire sinirlenme gibi davranışlar sağlıksız davranışlardır. Trafik ortamını
paylaşan insanların fiziksel ve psikolojik yönden sağlıkları bozuk ise yapılan hatalar
çoğalır. Özelikle sürücü sağlığının mutlak surette belli aralıklar ile kontrol edilmesi gerekmektedir. Trafikte güvenli sürüşün sağlanması hem sürücü hem de trafikte bulunan diğer kişiler için yaşamsal düzeyde önemlidir. Ancak güvenli ve düzenli
bir sürüş; araç, yol ve insan faktörünün trafikteki uyumlu etkileşimi ile mümkündür.
Bu faktörler arasında da sürücülerin ağırlıklı bir sorumluluğa sahip bulunduğu bir
gerçektir. Sürücünün zor yollarda tetikte olması ve diğer sürücülerin yanlış bir şey
yapması durumunda sürücünün keyfini kaçırması, sürücünün algılama, karar verme
ve motor yeteneklerini olumsuz yönde etkilemekte ve sonuçta kazalara neden olmaktadır.
Trafiğin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini
Çevre kirliliğinin başlıca nedenlerinden birisi de kara yollarında seyreden motorlu araçlardır. Kara yollarında hareket halinde bulunan her araç çıkardığı gürültü,
egzoz gazı, yağ ve yakıt sızıntısı ile çevreyi kirletici bir faktördür. Sürekli artan nüfus, sanayileşme, köyden kente göç ve en önemlisi de her geçen gün trafiğe, giderek artan miktarlarda yeni araçların girmesi, günümüzün önemli bir sorunu olarak
dikkatleri trafik üzerinde yoğunlaştırmaktadır. Motorlu taşıt kullanımındaki bu artış
sonucu trafik, insanlar için oldukça önemli bir sorun haline gelmiştir. Trafik sorunu
beraberinde hem çevre kirliliğini getirmekte hem de insanların ruhsal açıdan sağlığının bozulmasına neden olmaktadır. Kısacası motorlu taşıtlar hayatı kolaylaştırmanın yanı sıra insan ve çevreye zarar vermekte ve trafik sorunu ile büyük şehirlerde
hayatı daha da güçleştirmektedir.
Trafik kazalarının nedenlerini
Trafik kazaları birçok sebepten meydana gelir. Kazalara neden olan sebepleri;
acemilik, dikkatsizlik, uzun süre uykusuzluk, aşırı hız, alkollü araç kullanma, hatalı
şerit değiştirme, araç muayenesinde ihmal, sinyal verilmeden yapılan ani duruş ve
kalkışlar, yakın takip, geçiş üstünlüğüne uymamak, hatalı solama, görme bozuklu-
146
ğu, yol yapım çalışmalarında teknik standartları göz ardı etmek, yayaların kusurlu
davranışları ve yollarda uyarıcı-koruyucu önlemlerin alınmaması gibi genel konu
başlıkları şeklinde sıralayabiliriz.
Trafik kazalarının birey ve toplum üzerindeki olumsuz etkilerini
Ülkemizin en önemli problemlerinden biri, trafik kazalarıdır. Motorlu taşıtlar,
icat edildiğinden beri hayatımızda yer etmiş ve sundukları faydalardan dolayı gittikçe artan bir şekilde önem kazanmışlardır. Yük ve insan taşımacılığını daha hızlı
ve daha verimli bir şekilde gerçekleştirdiklerinden dolayı da toplumların ekonomik
ve sosyal gelişimlerine önemli katkılar yapmışlardır. Ancak bütün bu faydalarına
rağmen yük ve insan taşımacılığında motorlu taşıtların artan kullanımı, kara yolları
üzerinde can ve mal kaybını da beraberinde getirmiştir. Meydana gelen trafik kazalarında her yıl binlerce insanımız hayatını kaybetmekte, on binlercesi de yaralanmaktadır. Diğer bir ifadeyle kazalar, toplumdaki sakatlık ve ölümlerin başta gelen
sebepleridir. Trafik kazaları sonucunda yok olan ve parçalanan aileler ile yaşamının
geri kalan bölümünü engelli olarak sürdürmek zorunda kalanlar olayın sosyal boyutunu ortaya koymaktadır.
Trafik kazalarının ülke ekonomisine verdiği zararları
Trafik kazaları, her gün çok sayıda insanımızın ölümüne, yaralanmasına, maddi
ve manevi yönden kayıplara neden olmaktadır. İş gücü kaybının yanı sıra yaralıların
tedavi süreçleri ve maliyetleri ile kaza sonrasında meydana gelen maddi hasar miktarı ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir.
Trafik işaretleri ve işaret levhalarını
Taşıt ve yaya trafiğini düzenli ve güvenli bir şekilde değişik yönlere kanalize
etmek, taşıtların ve yayaların yolu sırayla kullanmalarını sağlamak, kara yolundan
yararlananlara yol, trafik durumu ve yakın çevre ile ilgili gerekli bilgileri vermek, yasaklama ve kısıtlamaları bildirmek ve genel olarak trafik düzen ve güvenliğini sağlamak amacıyla düzenlenmiş işaret ve levhalardır.
Trafik işaret ve levhalarına uymada zorunluluğu
Trafik işaret ve levhaları, trafikte herkesin istediği biçimde hareket etmesini
önleyen ve trafiğe düzen getiren bir yapıya sahiptir. Trafikte kullanılan her işaret ve
levhanın ayrı bir yeri ve önemi bulunmaktadır. Trafik işaret ve levhaları, trafik ortamında bulunan sürücü, yaya ve yolcuların ortak dilidir. Bu işaretler sayesinde trafikteki belirsizlikler büyük ölçüde ortadan kalkar ve tehlikeli olabilecek durumlar için
147
önceden önlem alınır. Trafik işaret ve levhalarına uymamak, diğer sürücü ve yayaların tehlikeli durumlar için zamanında önlem almasını güçleştirebilir. Bu yüzden kara
yollarından yararlanan sürücü ve yayalar, bu işaretlerin anlamlarını öğrenmek, davranışlarını buna göre düzenlemek zorundadırlar. Aksi durumlarda trafik kazalarına
neden olurlar.
Trafik işaret levhalarının korunmasını
Kara yollarındaki trafik işaret levhalarına zarar verilmemelidir. İşaret levhaları
her zaman görünür biçimde olmalıdır. Bunların zedelenmesi, yerlerinin ve yönünün
değiştirilmesi, yansıtıcılarının sökülmesi veya kırılması yasaktır. Ayrıca bu tür olumsuzluklar sürücüyü yanıltarak kazalara neden olur. Dolayısıyla ülke ekonomisine zarar verir. Trafik işaret levhalarına zarar vermek suçtur. Bu tür suçları işleyen kişiler
uyarılmalı gerekiyorsa yetkililere bildirmelidir. Toplumun ortak malı olan trafik işaret
levhalarının korunmasına yardımcı olunmalıdır.
Emniyet kemeri ve çocuk güvenlik koltuğu kullanmanın gerekliliğini
Trafik kazaları sonucunda meydana gelen ölüm ve yaralanma olaylarının azaltılmasında en etkin önlemlerden birisi de emniyet kemeri kullanmaktır. Emniyet
kemerinin temel işlevi çarpma anında oluşabilecek etkileri vücudun daha güçlü
bölgelerine yönlendirerek ölüm ve yaralanma riskini azaltmaktır. Yetişkin emniyet
kemerleri gibi çocuk koruma sistemlerinin de amacı, çocuğu koltuğunda sağlamca
güvende tutmak ve ani fren ya da çarpma anında çocuğun taşıtın içinde savrulmasını ya da taşıttan fırlamasını engellemektir.
Güvenli yolculuk için alınması gereken önlemleri
Aracın başta fren, far, olmak üzere bütün aksamlarının bakımları yetkili servislerde yaptırılmalı, lastik gibi zaman içerisinde değişmesi gereken aksamları değiştirilmelidir. Yolculuk öncesi alkol alınmamalıdır. Düzenli ve yeterli uyku uyunmalı, trafik yoğunluğu düşük olan alternatif güzergâhlar tercih edilmeli, molalarda bol sıvı,
uyku açıcı çay ve kahve benzeri içecekler alınmalı ve kişisel ihtiyaçlar giderilmelidir.
Seyahat esnasında arka koltukta oturanlar dahil olmak üzere emniyet kemeri ve çocuk koruma sistemleri mutlaka kullanılmalıdır. Araçlar hız limitlerinde, yol şartlarına
göre kontrol edilebilecek hızda ve araç takip mesafesi kuralına uyularak kullanılmalıdır. Direksiyon başında elde cep telefonu ile konuşulmamalıdır. Sürücünün dikkatini dağıtacak, araç kullanmasını engelleyecek ya da güçleştirecek davranışlardan
kaçınılmalıdır. Araç camları kısa süreli açılarak temiz, taze hava alınmalı, ancak arı,
sinek vb. sürücüyü rahatsız edebilecek böceklerin aracın içine girişleri engellenmelidir.
148
Kara yollarını kullanırken uyulması gereken kuralları
Kara yollarında trafik sağdan akar. Aksine bir hüküm veya işaret bulunmadıkça
kara yollarında araç sürücüleri; şerit takip kurallarını bilmek, trafik işaret ve görevlilerine uymak, hız sınırlarını aşmamak, önlerinde giden araçları güvenli ve yeterli bir
mesafeden takip etmek, geçme ve geçen araca yol verme kurallarını bilmek zorundadırlar. Ayrıca sürücülerin belirlenen hız sınırlarının çok altında ve trafiğin akışına
engel olacak şekilde araçlarını sürmeleri de yasaktır.
Hız kurallarına uymanın önemini
Trafik kazalarının en önemli nedenlerinden biri hızlı araç kullanılmasıdır. Hız
arttıkça aracın kontrol edilmesi de o oranda güçleşir. Bu durum bazı hallerde çevresel koşullarla birleşerek kazaya yol açabilir. Özellikle hız sınırına uyulmasının zorunlu
olduğu dönemeçler, eğimli yol kesimleri söz konusu olduğunda yüksek hız doğrudan doğruya kaza nedeni olabilmektedir. Yol üzerinde bir engelle karşılaşan araç,
ne kadar hızlı ise doğru noktada durması o kadar zorlaşmakta, bu da kaza ihtimalini
kuvvetlendirmektedir. Kaza ihtimali ve kaza sonuçları ile ilişkisi nedeniyle hız, temel
bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Hız kurallarına uyulması, muhtemel hataların ve beklenmedik yol koşullarının ortaya çıkardığı riskli durumların önemli bir
bölümünün kazaya dönüşmesini engeller. Bu durum, kazaların ve kaza sonucu ortaya çıkan kayıpların psikolojik, sosyal, ekonomik maliyetinin azaltılmasında somut bir
yarar sağladığı gibi, hava kirliliği, gürültü gibi çevresel maliyetleri de düşürmektedir.
Trafikte ilk geçiş hakkı, geçiş üstünlüğü ve dönüş kurallarını
Kavşağa yaklaşan sürücüler, kavşaktaki şartlara uyacak şekilde yavaşlamak,
dikkatli olmak, geçiş hakkı olan araçların önce geçmesine imkân vermek, kavşak
giriş ve çıkışlarından kurallara uygun olarak karşıya geçen veya geçmek üzere olan
yayalara geçiş hakkını vermek zorundadırlar. Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın
duyulur veya görülür işaretini alan araç sürücüleri, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak, gerekiyorsa durmak ve bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar beklemek mecburiyetindedirler. Dönüş
yaparak doğrultu değiştirecek olan araç sürücüleri de, sağa ve sola dönüşlerinde
ayrıca dönel kavşaklardaki dönüşlerinde uyulması gereken dönüş kurallarını bilmek
zorundadırlar.
149
Durma, duraklama, park etme, yolcu bindirme ve indirme kurallarını
Trafik kurallarına uymaksızın yapılan durma, duraklama ve park etme, sonuçta
trafik güvenliğini tehlikeye düşüren ve kazalara neden olabilen olaylara yol açmaktadır. Araç durdurulacaksa gerekli işaretler verilmeli ve ani duruşlardan kaçınılmalıdır. Böylece trafik güvenliği tehlikeye atılmamış olacaktır. Bu nedenle araç sürücüleri; durma, duraklama ve park etme kurallarını bilmek, araçlarını, gidiş yönlerine göre
yolun en sağ kenarında durdurarak, yolcularını sağ taraftan indirmek ve bindirmek,
yolcular da araçların sağ tarafından inmek ve binmek zorundadırlar. Ayrıca sürücülerin araç durmadan kapıları açmaları, kapıların kapanmasını beklemeden hareket
etmeleri de yasaktır.
Araçların ışıklandırılması ve kullanılması esaslarını
Yaya, bisiklet ve motosiklet sürücüleri geceleri gündüze göre daha zor görülürler. Gece ya da görüş mesafesinin azaldığı kötü hava koşullarında araç kullanırken, yolu görebilmenin yanı sıra aracın kolaylıkla görülebilmesi içinde araç ışıklarının (farlar, arka lambalar, sinyaller, vb) faal olarak bulunması ve bunların kurallara
uygun olarak kullanılması zorunludur. Gündüzleri araç kullanırken birçok durumda
farların açık olması, yolu kullanan diğer sürücüler tarafından görülme olasılığını artırabilir. Bu, hem şehir içinde hem de şehir dışında araç kullanırken geçerlidir. Ön ve
arka sis lambaları da yalnızca, sisli veya yağmurlu havalarda ya da duman ve tozun
görüş mesafesini kısıtlaması durumunda kullanılmalıdır. Kara yollarında trafiğe çıkan bütün araçların, Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelik’te gösterildiği şekilde ışık donanımı bulundurmaları ve bunları geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış tünel gibi görüşün yetersiz olduğu
yer, zaman ve hallerde yakmaları mecburidir.
Yolda kalan araçların işaretlenmesi ve çekilmesinde uyulması gereken
kuralları
Herhangi bir arıza veya trafik kazası nedeniyle kara yolunda sürülemeyecek
araçlar için park etme ve duraklamada alınacak önlemlerden gerekli olanlar uygulanır. Bununla birlikte; bozulan aracın ön ve arkasına uygun yerlere diğer araç sürücülerinin 150 metre mesafeden açıkça görebilecekleri şekilde birer kırmızı yansıtıcı
veya kırmızı ışıklı cihaz konulur. Bozulan araç, tehlikeli madde taşıyorsa her durumda kırmızı ışıklı cihaz kullanacak ve devamlı şekilde başında beklenmek suretiyle
gözetim altında bulundurulacaktır. Belirtilen tedbirlerin alınması tamamlanıncaya
kadar araçta acil uyarı (dörtlü ikaz) lambalarının yakılması mecburidir. Herhangi bir
150
nedenle çekilerek götürülmesi gereken araçlar, kurtarıcı olarak adlandırılan “Özel
Amaçlı Taşıt”larla çekilir. Ancak, bir arızadan dolayı sürülemeyen veya ışık ve fren
donanımları bozulan araçlar, diğer bir araç ile en yakın bakım ve onarım yerine kadar, kurallarına uyulmak kaydıyla çekilebilirler.
Trafikte aydınlatmanın yetersiz olduğu ve hava koşullarının fark edilmeyi
güçleştirdiği durumlarda alınacak önlemleri
Sürücüler, geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış tünel gibi görüşün yetersiz olduğu yer, zaman ve hallerde araç ışıklarını
yakmak zorundadırlar. Bu nedenle araç ışıkları her zaman eksiksiz, sağlam ve çalışır
durumda bulundurulmalıdır. Araç ışıkları, sürücünün çevresini yeterince görmesini,
kendi aracının da başkaları tarafından kolay görülmesini sağlar. Araç ışıkları, karşı
yönden gelen sürücülerin ve kara yolunu kullanan diğer kişilerin gözlerini kamaştırmayacak şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca aracın iç ve dış camları kardan buzdan ve
buğudan temizlenmiş olmalıdır. Trafik güvenliğinin sağlanmasında yayalarda sürücüler kadar sorumludurlar. Yayaların sürücüler tarafından görülmeleri, olası trafik
kazalarını önler. Bu nedenle yayalar, karanlıkta ya da görüşün yetersiz olduğu durumlarda trafik kazalarından korunmak için görme ve görülmelerini sağlayacak bazı
önlemleri almak zorundadırlar.
Sürücü ve yayaların okul, demir yolu ve yaya geçitlerinden geçerken dikkat
etmesi gereken kuralları
Görevli kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan, ancak başka bir trafik işareti
ile belirlenmiş olan yaya ve okul geçitlerine yaklaşan bütün sürücülerin araçlarını
yavaşlatmaları, bu geçitlerden geçen veya geçmek üzere bulunun yayalara ilk geçiş
hakkını vermeleri ve varsa okul geçidi görevlilerinin verecekleri işaret ve talimata
uymaları mecburidir. Sürücülerin kontrollü demir yolu geçitlerinde; ışıklı veya sesli talimatın vereceği “DUR” emrine uymamaları, geçidin durumuna uygun bir hızla
geçmemeleri, taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan tam ve yarım bariyerler varken geçide girmeleri yasaktır. Sürücülerin, ışıklı işaret ve bariyerlerle donatılmamış (kontrolsüz) demir yolu geçitlerinde; geçmeden önce makul bir mesafede
durmaları, herhangi bir demir yolu aracının yaklaşmadığına emin olduktan sonra
geçmeleri mecburidir. Yaya yollarında, geçitlerde veya mecburi hallerde taşıt yolu
üzerinde bulunan yayaların, trafiği engelleyecek, tehlikeye düşürecek davranışlarda
bulunmaları, dikkatsiz hareket etmeleri, oynamaları veya bu yerleri saygısızca kullanmaları yasaktır. Yaya ve okul geçitlerinden geçerken, karşıdan gelen kişilerle çarpışmamak içinde gidiş yönüne göre geçidin sağ bölümünden yürünmelidir.
151
Trafikte fark edilen kural ihlallerinin ilgililere bildirilmesi gerektiğini
Trafik ortamında yaya, sürücü veya yolcu olarak bulunurken trafikte görülen
kural dışı davranışların geciktirilmeden ilgililere bildirilmesi bir vatandaşlık görevidir. Bu durum trafik ortamını paylaşanların güvenliği için önemlidir. Kara yollarında
denetimler yapılarak trafik düzeni ve güvenliği sağlanmaktadır. Ancak buna rağmen
denetimlerin olmadığı yer ve zamanlarda yapılan kural ihlalleriyle trafik akışı ve güvenliği olumsuz etkilenmektedir. Bu tür ihlaller tespit edildiği anda hemen 155 alo
polis hattı aranmalıdır. Yapılan bildirimlerde kural ihlalini yapan aracın plakası verilmeli, hangi yol ve kavşakta gerçekleştiği, gittiği yön, saat, tarih, aracın markası,
modeli ve renk bilgileri, ışık ihlallerinde olayın hangi ışıklarda gerçekleştiği belirtilmelidir. Bu tür ihbar ve şikâyetlerin amacı, sürücüler üzerinde algılanan yakalanma
riskini artırmak ve bu suretle trafik kurallarına daha fazla riayet edilmesini sağlamaktır.
Trafikte bisiklet ve motosikletin güvenli kullanımıyla ilgili kuralları
Üç tekerlekli yük motosikletleri hariç, motorlu bisiklet ve motosikletlerin sürülmesi sırasında sürücülerin koruma başlığı ve koruma gözlüğü, yolcuların ise koruma başlığı kullanmaları mecburidir. Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerin;
yaya yollarında sürülmesi, ayrı bir bisiklet yolu olduğu halde, bisiklet ve motorlu
bisikletlerin taşıt yollarında sürülmesi, ikiden fazlasının taşıt yolunun bir şeridinde
yan yana sürülmesi ve sürülmeleri sırasında; elde bagaj, paket ve benzerlerinin taşınması yasaktır.
Trafik kazası sonrası yapılacak iş ve işlemleri
Kara yollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili olarak kazaya karışan
veya olay yerinden geçmekte olanlar; kaza yerinde usulüne uygun ilk yardım tedbirlerini almak, olayı en yakın zabıta veya sağlık kuruluşuna bildirmek, yetkililerin isteği
halinde yaralıları en yakın sağlık kuruluşuna götürmek, yerleşim birimleri dışındaki
akaryakıt istasyonlarını işletenler standartlara uygun ve her an kullanılabilir durumda sağlık malzemesi bulundurmak, araç bakım, onarım, servis istasyonu, garaj ve
otopark sahip veya sorumluları tesislerine; bakım, onarım için muhafaza veya park
edilmek üzere bırakılan motorlu araçlardan, bir kaza geçirdiği belli olan veya üzerinde suç belirtisi bulunanları gecikmeden zabıtaya bildirmek, bunları bir deftere
işlemek zorundadırlar. Kaza mahallinde yapılan incelemeler sonunda tespit edilen
iz ve delillere ilave olarak kazaya karışanların olay hakkındaki ifadeleri ile varsa tanık
ifadeleri de, kusur durumunun tespitinde dikkate alınır.
152
Trafik kurallarının ihlalinde sürücüler gibi yayalara da ceza verilebileceğini
Yayalara son yıllarda örneklerine sıkça rastlanmaya başlanıldığı gibi kural dışı
davranışları nedeniyle Karayolları Trafik Kanunu’na göre para cezası uygulanmaktadır. Yayaların cezayı gerektiren kural dışı davranışlarından bazıları şunlardır: Gece
ve gündüz görüşün az olduğu hallerde çarpmayı önleyici uyarıcı tedbirleri almamak, taşıt trafiğini tehlikeye düşürecek şekilde taşıt yolunda yürümek, yaya ve okul
geçitlerinin bulunduğu yerlerdeki geçitlerde, yayalar için ışıklı işaret olduğu halde
bu işaretlere uymamak, ışıklı işaret veya yetkili kişilerin bulunmadığı geçitlerde ve
kavşaklarda, yaklaşan aracın uzaklık ve hızını göz önüne almadan veya göz önüne
aldığı halde uygun zamanda geçmemek.
Sürücü ve tescil belgelerinin önemini
Kara yollarında motorlu araç kullanabilmek için sürücü belgesi sahibi olmak
gerekir Sürücü belgesi sahibi olabilmenin şartları Karayolları Trafik Kanunu’nda belirtilmiştir. Adaylar, belirtilen şartları taşımaları ve yerine getirmeleri halinde sürücü
belgesi sahibi olabilirler. Sürücü belgesi sahipleri Karayolları Trafik Kanunu’nun belirlediği kategorilere uygun olarak sürebildikleri araçlarıyla kara yollarında sürücülük yapabilirler. Sürücü belgesi sahiplerinin sürücü belgesi sınıfına göre kullanmaya
yetkili oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaklanmıştır. Araç sahipleri,
araçlarını yetkili tescil kuruluşlarına tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadırlar. Tescili yapılan araç, resmi olarak kaydolmuş ve belgelenmiş demektir. Böylece
trafiğe çıkacak araçların güvenlik standartlarına ve mevzuata uygunluğu denetim
altına alınmış olur. Ayrıca araç sahiplerinin devlete karşı olan yükümlülüklerinin de
takibi sağlanmış olur. Kayıt ve tescili yapılmamış araçların trafiğe çıkarılması yasaktır.
Araçlarda bulunması zorunlu olan malzeme ve gereçleri
Sürücülerin hem yasa hükmü gereği, hem de kendi mal ve can güvenliği bakımından önem taşıyan malzeme ve gereçleri araçlarında devamlı ve kullanılmaya hazır durumda bulundurmaya özen göstermeleri gerekmektedir. Araçlarda bulunması
zorunlu olan malzeme ve gereçlerden bazıları şunlardır: İlk yardım çantası, iç lamba,
taksimetre, takograf, hız sınırlayıcı cihaz, flâşörlü yanıp sönen sarı ışıklı dönerli uyarı
lambası, yangın söndürme cihazı, yedek malzeme ve takımlar, üçgen reflektör, engel işareti, stepne, tekerlek takozu, emniyet kemeri, çocuk bağlama sistemleri, boyun korsesi, koruma başlığı (kask), koruma gözlüğü ve reflektif işaret.
153
%&ɲ&3-&/%ɹ3.&4036-"3*
1. Trafik kazaları genellikle insan kusurlarına bağlı olarak meydana gelir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi trafik kazalarının azaltılmasında en etkili
yoldur?
A) Yol kalitesinin yükseltilmesi,
B) Trafik akışının denetlenmesi
C) Eğitim yoluyla bireylerde trafik bilincinin oluşturulması
D) Taşıtların güvenlik donanımlarının artırılması
2. Şekildeki kara yoluna ne ad verilir?
A) Bağlantı yolu
B) Bölünmüş kara yolu
C) Tek yönlü kara yolu
D) İki yönlü kara yolu
3. Şekildeki kara yolu üzerinde soru işareti (?)
ile gösterilen, çizgilerle belirlenmiş alana
ne ad verilir?
A) Banket
B) Yaya yolu
C) Yaya geçidi
D) Bisiklet yolu
4. Belirli araçların, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartıyla, görev
sırasında trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamaları durumuna ne denir?
A) Geçiş üstünlüğü
B) Geçiş kolaylığı
C) Geçiş hakkı
D) Gabari
154
5. Aşağıdakilerden hangisi tedbirsiz ve saygısız araç sürmeye örnek değildir?
A) Yayalara su sıçratılması
B) Hız kurallarına uyulması
C) Diğer sürücülerin korkutulması
D) Seyir hâlinde iken sürücünün elindeki cep telefonunu kullanması
6. Seyir hâlindeyken taşıt sürücüsünü davranışları ile rahatsız eden bir yolcu,
aşağıdakilerden hangisine neden olur?
A) Yolculuğun güvenli geçmesine
B) Taşıt sürücüsünün cesaretinin artmasına
C) Diğer yolcuların hoşgörüsünün gelişmesine
D) Sürücü ve yolcuların hayatlarının tehlikeye düşmesine
7. Bakımı yapılmamış bir aracın egzozundan daha fazla duman havaya karışır.
Bu durum öncelikle aşağıdakilerden hangisine neden olur?
A) Su kirliliğine
B) Hava kirliliğine
C) Toprak kirliliğine
D) Gürültü kirliliğine
8. Aşağıdakilerden hangisi trafik kazalarına daha çok neden olmaktadır?
A) Aşırı hız yapılması
B) Trafiğin yoğun olması
C) Öndeki aracın geçilmesi
D) Öndeki aracın yavaşlaması
9. Tabloda, ülkemizde meydana gelen
trafik kazalarının sonuçlarına ilişkin
bazı veriler bulunmaktadır.
KAZA VE
ZARARLARI
2010 YILI
Kaza
259.985
Ölü
2.738
A) Her kazada yaralı vardır.
Yaralı
171.475
B) Trafik kazaları artmaktadır.
Maddi Kayıp (TL)
451.914.418
Buna göre aşağıdakilerden hangisi
kesinlikle doğrudur?
C) Kazalara aşırı hız neden olmuştur.
D) Trafik kazaları ülke ekonomisine zarar vermektedir.
155
10. Şekildeki trafik görevlisinin yapmış olduğu işaretin sürücüler için
anlamı nedir?
A) Sağa yanaş ve dur
B) Yavaşla
C) Hızlan
D) Geç
11. Şekildeki aracın yoluna devam edebilmesi
için, ışıklı trafik işaret cihazında yanan ışığın
rengi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?
A) Sarı
B) Yeşil
C) Kırmızı
D) Kırmızı ile birlikte sarı
12. Aşağıdaki trafik işaretlerinden hangisi düşük banket anlamındadır?
A)
B)
C)
D)
13. Şekildeki trafik işaret levhası neyi yasaklar?
A) Geri gitmeyi
B) Sola dönmeyi
C) U dönüşü yapmayı
D) Ada etrafında dönmeyi
14. Aşağıdakilerden hangisi öndeki aracı geçmek için uygun bir yerdir?
A) Kavşak
B) Kesik çizgili yol kesimi
C) Hemzemin geçit
D) Tepe üstü
156
15. Şekildeki taşıt yolu üzerinde bulunan
yazı neyi bildirmektedir?
A) Işıklara 50 m kaldığını
B) Asgari (en az) hız sınırını
C) Azami (en yüksek) hız sınırını
D) Öndeki araca 50 m´den fazla
yaklaşılamayacağını
16. Şekildeki kavşakta çok sık trafik kazası
olmaktadır. Bu kavşakta aşağıdakilerden hangileri olsaydı trafik kazalarının
azalması beklenirdi?
I– Trafik işaret levhaları
II– Işıklı ve sesli trafik işaretleri
III– Yer işaretlemeleri
A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
17. I– Üzerlerini çizmek veya delmek
II– Yerlerini değiştirmek veya ortadan kaldırmak
III– Görülmelerini güçleştirecek şekilde bir şey atmak
Kara yolu yapısı ve trafik işaretleri ile ilgili olarak yukarıdaki davranışlardan hangilerini yapmak yasaktır?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
18. Araçlarda emniyet kemeri kullanımının zorunlu olması ile aşağıdakilerden
hangisi hedeflenmektedir?
A) Kaza anında ölüm ve yaralanmaların en aza indirilmesi
B) Denetimlerde her hangi bir sorun yaşanmaması
C) Sürücülerin dikkatinin artırılması
D) Kazaların önlenmesi
157
19. Aşağıdakilerden hangisi trafiğin düzenlenmesinde diğerlerine göre önceliğe
sahiptir?
A) Trafik ışıkları
B) Trafik görevlisi
C) Trafik levhaları
D) Yer işaretlemeleri
20. Aksine bir işaret bulunmadıkça yerleşim yeri dışındaki bölünmüş yollarda
otomobiller için azami hız saatte kaç kilometredir?
A) 90
B) 100
C) 110
D) 130
21. Arkadan çarpma şeklindeki trafik kazalarının en önemli sebebi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Öndeki aracın durması
B) Öndeki aracın yavaşlaması
C) Görüş mesafesinin kötü olması
D) Takip mesafesi kurallarına uyulmaması
22. Tabloda çeşitli hızlara göre olması
gereken en az takip mesafeleri verilmiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Takip mesafesi hızın metre cinsinden en az yarısı kadardır.
Aracın hızı
(km/saat)
Takip mesafesi
(m)
60
30
80
40
90
45
B) Hız ile takip mesafesi arasında bir ilişki kurulamaz.
C) Hız arttıkça takip mesafesi sabit kalır.
D) Hız arttıkça takip mesafesi azalır.
23. Bir kavşakta geçiş üstünlüğüne sahip aracın sesli ve ışıklı uyarısını alan sürücü
nasıl hareket etmelidir?
A) Geriye dönerek beklemeli
B) Işıklı trafik işaretine uymalı
C) Olduğu yerde hemen durmalı
D) Derhal kavşağı boşaltarak yol vermeli
158
24. Sürücülerin taşıt yolunun sol şeridinde aşağıdakilerden hangisini yapması
yasaktır?
A) Yavaşlaması
B) Yolcu indirip bindirmesi
C) Uygun hızla seyretmesi
D) Vites küçültmesi
25. Geceleri kara yolunda karşı yönden gelen sürücülerin gözlerini kamaştırmamak
için hangi ışıkların yakılması zorunludur?
A) Park ışıklarının
B) Acil uyarı ışıklarının
C) Yakını gösteren ışıkların
D) Uzağı gösteren ışıkların
26. Aşağıdakilerden hangisi kara yolunda bozulup kalan araçların, tehlikeye meydan
vermemesi için yapılması gereken işlemlerdendir?
A) Vitesin boşa alınması
B) Aracın kapılarının açık tutulması
C) Uzağı gösteren ışıkların açık tutulması
D) Aracın ön ve arkasına birer kırmızı yansıtıcı konulması
27. Aşağıdakilerden hangisi yayaların karanlıkta sürücüler tarafından görülmesini
kolaylaştırır?
A) Kalın giysiler giymeleri
B) Açık renk giysiler giymeleri
C) Koyu renk giysiler giymeleri
D) Trafik yoğunluğu az olan şeritte yürümeleri
159
28. Sola dönüş yapmak isteyen şekildeki
araç sürücüsünün aşağıdakilerden hangisini yapması doğrudur?
A) Geçiş hakkını yayaya vermesi
B) Korna çalıp yayayı uyarması
C) Geçiş hakkını kendisinin kullanması
D) Bulunduğu şeridin sağına yaklaşması
29. Demir yolu (hemzemin) geçidinde aşağıdakilerden hangisinin yapılması yasaktır?
A) Bariyer açık ise dikkatli geçilmesi
B) Bariyer kapalı ise durulması
C) Öndeki aracın geçilmesi
D) Hızın azaltılması
30. Trafik işaret levhaları ile belirlenmiş yaya ve okul geçitlerine yaklaşan sürücülerin
aşağıdakilerden hangisini yapmaları yanlıştır?
A) Yavaşlamaları
B) Hızlarını artırmaları
C) Yayalara ilk geçiş hakkını vermeleri
D) Okul geçidi görevlisinin talimatlarına uymaları
31. Aşağıda verilen taşıtların hangisinde, sürücülerin koruma başlığı ve koruma
gözlüğü, yolcuların ise koruma başlığı takması zorunludur?
A) Motosiklet
B) Otomobil
C) Minibüs
D) Otobüs
160
32. Trafik kazalarında olay yerine ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazlar konulmasının
amacı nedir?
A) Trafik yoğunluğunu artırmak
B) Çok sayıda yaralının olduğunu bildirmek
C) Diğer sürücülerin dikkatini çekerek uyarmak
D) Sürücülerin psikolojik durumlarını bozmak
33. I– İlk yardım tedbirlerini almak
II– Olayı en yakın zabıta veya sağlık kuruluşuna bildirmek
III– Yetkililerin isteği hâlinde yaralıları en yakın sağlık kuruluşuna götürmek
Trafik kazasına karışan veya olay yerinden geçenler, yukarıda verilenlerden
hangilerini yapmakla yükümlüdür?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III
34. Resimdeki belgede “SINIF/CLASS: B”
yazısı sürücüye ait hangi bilgiyi ifade
eder?
A) Kan grubunu
B) Sınavdaki notunu
C) Sürücü kursu sınıfını
D) Sürebileceği araçların cinsini
35. Aşağıdakilerden hangisi Motorlu Taşıt Sürücü Belgesi alacaklarda aranan şartlardan biri değildir?
A) Araç sahibi olma şartı
B) Eğitim ve sınav şartı
C) Öğrenim şartı
D) Sağlık şartı
161
36. Aşağıdakilerden hangisi trafiğe ilk kez çıkacak otomobil için yapılması zorunludur?
A) Renk değişikliği
B) Kasko sigortası
C) Kayıt ve tescil
D) Servis bakımı
37. Tescil işlemleri tamamlanmış araçların trafiğe çıkarılmasına müsaade eden ve
muayene sürelerini belirleyen belgeye ne ad verilir?
A) İmalat belgesi
B) Sürücü belgesi
C) Mali sorumluluk sigortası
D) Motorlu araç trafik belgesi
38. Yapılan denetimlerde, aracın tescili yaptırılmadan trafiğe çıkıldığı tespit edilmişse
aşağıdakilerden hangisi uygulanır?
A) Ağır hapis cezası
B) Ağır hapis ve para cezası
C) Aracı trafikten men cezası
D) Hafif hapis ve para cezası
39. Aşağıdaki taşıtların hangisinde yangın söndürme cihazının bulundurulması
zorunludur?
A)
B)
C)
D)
40. I– Çekme halatı
II– Pense, tornavida
III– Kriko, bijon anahtarı
IV– Bir çift patinaj zinciri
Yukarıdaki malzeme ve takımlardan hangilerinin otomobillerde bulundurulması
zorunludur?
A) I, II, III ve IV
162
B) II, III ve IV
C) I, II ve III
D) I ve II
ETKİNLİK VE DEĞERLENDİRME SORULARI CEVAP ANAHTARI
ETKİNLİK
CEVAP ANAHTARI
ETKİNLİK 1.1
1) Yaya geçidi
2) Yaya yolu (Yaya kaldırımı)
3) Ana yol
4) Tali yol
ETKİNLİK 1.3
Kasisli yol
Motosiklet giremez
İleri ve sağa mecburi yön
ETKİNLİK 1.2
1) Trafik eğitiminin etkin şekilde verilmesi,
2) Toplumun trafik güvenliği konusunda bilgilendirilmesi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi amacıyla radyo ve
televizyonların üzerlerine düşen görevi yerine getirmeleri ve bu alandaki
denetim eksikliğinin giderilmesi,
3) Sürücü kurslarının eğitim kalitesinin
yükseltilmesi ve daha etkin denetlenmesi,
4) Etkin bir trafik denetimi yapılabilmesi,
5) Fahri trafik müfettişliği sisteminden
daha etkin yararlanılması,
6) Trafik cezalarının kural ihlallerini azaltıcı etkisine işlerlik kazandırılması,
7) Trafik işaretlerinin mevcut yollarda ve
yol yapım, bakım ve onarımlarında
belirlenen standartlara uygunluğunun sağlanması,
8) Araçların kontrol ve muayenesinin
yanı sıra, ağırlık ve yük kontrolüne de
önem verilmesi.
Park etmek yasaktır
Ana yol
Trafiği yavaşlatma işareti
Sadece sağa dönülebilir
ETKİNLİK 1.4
1) Trafik görevlisi
2) Işıklı Trafik İşaret cihazı
3) Trafik işaret levhaları
ETKİNLİK 1.5
1) Ambulans
2) İtfaiye aracı
3) Polis aracı
4) Yaya geçidi
5) İş makinesi
163
ETKİNLİK 1.6
Araç Türü
6) Sürücü kursunu bitirmiş ve yapılan
sınavları da başararak sertifika almış
Sürücü Belgesi Sınıfı
olması.
A2
ETKİNLİK 1.8
KAYIT
KAYI
T TESCİL
TE
TESC
SCİLİ
İ İ
ZORU
Z
ORUNLU ARAÇ
ÇLAR
AR
R
B, C, D ve E
F, B, C, D ve E
B, C, D ve E
C, D ve E
Trafiğe
Traf
Tr
iğe ilk defa çık
çıkaac k araç
cak
araçl
çlar
larr
ETKİNLİK 1.7
1) 18 yaşını bitirmiş olması,
2) 8 yıllık temel eğitimi bitirmiş bulunması,
3) Beden ve ruh sağlığı bakımından sürücülük yapmaya engel durumunun
bulunmadığını sağlık raporu ile belgelendirmiş olması,
4) Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde belirtilen suçlardan hüküm giymemiş
olması,
5) Önceden verilmiş aynı sınıf sürücü
belgesinin bulunmaması veya belgelerin süresiz geri alınmamış olması,
164
B başk
Bir
b şkasından
başkasın
d
dan
al an aaraçl
alınan
alın
raçlar
raçl
çlarr
ETKİNLİK 1.9
Bu bilgilere göre; yaklaşık 4 milyon
araç, var olan kusurlarını gidermiş, daha
önce güvensiz bir şekilde yollarda dolaşırken güvenli hale getirilmiştir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
CEVAP ANAHTARI
1. C
E
Gümrükten
Gümrükte
G
ümrükten
n çekile
çekilen
n
a lar
araçlar
araçl
araç
larr
Cevabınız yanlış ise “Trafik Eğitiminin Gerekliliği ve Önemi” bölümünü gözden geçiriniz.
2. B Cevabınız yanlış ise “Kara Yolu İle
İlgili Kavramlar” bölümünü gözden geçiriniz.
3. C Cevabınız yanlış ise “Kara Yolu İle
4. A Cevabınız yanlış ise “Kara Yolu İle
5. B Cevabınız yanlış ise “Tedbirsiz ve
Saygısız Araç Sürme Yasağı” bölümünü gözden geçiriniz.
6. D Cevabınız yanlış ise “Toplu Taşıma
Araçlarında Uyulması Gereken Kurallar” bölümünü gözden geçiriniz.
7. B
8. A
9. D
10. A
11. B
12. C
13. C
14. B
15. C
16. D
17. D
Cevabınız yanlış ise “Trafiktekilerin
Çevre Kirliliğindeki Rolü ve Alınması Gereken Önlemler” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Trafik Kazalarının Nedenleri” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Trafik Kazalarının Ülke Ekonomisine Verdiği
Zararlar” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Görevli Kişilerin Trafiği Yönetme Hareketleri”
bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Işıklı Trafik
İşaret Cihazları” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Tehlike Uyarı
İşaretleri” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Trafik Tanzim
İşaretleri” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Yol Çizgileri”
Cevabınız yanlış ise “Yazılar ve İşaretler” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Trafik İşaret
ve Levhalarına Uymada Zorunluluk” bölümünü gözden geçiriniz.
Cevabınız yanlış ise “Trafik İşaret
Levhalarının Korunması” bölümünü gözden geçiriniz.
18. A Cevabınız yanlış ise “Emniyet Kemeri” bölümünü gözden geçiriniz.
19. B Cevabınız yanlış ise “Trafik İşaret
ve Görevlilerine Uyma Mecburiyeti” bölümünü gözden geçiriniz.
20. C Cevabınız yanlış ise “Hız Sınırları”
21. D Cevabınız yanlış ise “Takip Mesafesi” bölümünü gözden geçiriniz.
22. A Cevabınız yanlış ise “Takip Mesafesi” bölümünü gözden geçiriniz.
23. D Cevabınız yanlış ise “Geçiş Üstünlüğü Bulunan Araçların İşaretini
Alan Araç Sürücülerinin Uyacağı
Kurallar” bölümünü gözden geçiriniz.
24. B Cevabınız yanlış ise “Duraklamanın Yasak Olduğu Yerler” bölümünü gözden geçiriniz.
25. C Cevabınız yanlış ise “Araç Işıklarının Kullanılması” bölümünü gözden geçiriniz.
26. D Cevabınız yanlış ise “Kara Yolunda
Bozulup Kalan Araçlar” bölümünü
gözden geçiriniz.
27. B Cevabınız yanlış ise “Trafikte Aydınlatmanın Yetersiz Olduğu ve
Hava Koşullarının Fark Edilmeyi
Güçleştirdiği Durumlarda Alınacak Önlemler” bölümünü gözden
geçiriniz.
28. A Cevabınız yanlış ise “Yaya ve Okul
Geçitleri” bölümünü gözden geçiriniz.
165
29. C Cevabınız yanlış ise “Demir Yolu 39. B Cevabınız yanlış ise “Araçlarda Bulunması Zorunlu Olan Malzeme ve
Geçitleri” bölümünü gözden geçiGereçler” bölümünü gözden geçiriniz.
riniz.
30. B Cevabınız yanlış ise “Yaya ve Okul
Geçitleri” bölümünü gözden geçi- 40. A Cevabınız yanlış ise “Araçlarda Bulunması Zorunlu Olan Malzeme ve
riniz.
Gereçler” bölümünü gözden geçi31. A Cevabınız yanlış ise “Trafikte Bisikriniz.
let ve Motosikletin Güvenli Kullanımıyla İlgili Kurallar” bölümünü
gözden geçiriniz.
32. C Cevabınız yanlış ise “Trafik Kazalarına Karışanların Sorumlulukları”
33. D Cevabınız yanlış ise “Trafik Kazalarında Yükümlülük” bölümünü
gözden geçiriniz.
34. D Cevabınız yanlış ise “Sürücü Belgesi Sınıfları” bölümünü gözden
geçiriniz.
35. A Cevabınız yanlış ise “Sürücü Adaylarında Aranan Şartlar” bölümünü
gözden geçiriniz.
36. C Cevabınız yanlış ise “Kayıt Tescili
Zorunlu Tutulan Araçlar” bölümünü gözden geçiriniz.
37. D Cevabınız yanlış ise “Motorlu Araç
Trafik Belgesi” bölümünü gözden
geçiriniz.
38. C Cevabınız yanlış ise “Tescil İşlemini
Yaptırmayan veya Süresini Geciktiren Araç Sahiplerine Uygulanacak Cezalar” bölümünü gözden
geçiriniz.
166
4½;-Ã,
A
acil
acente
ada
akaryakıt
akrobatik
aks
alerji
alerjik
alternatif
analiz
anket
: Hemen yapılması gereken, ivedi, ivedili.
: Bir kuruluşun yaptığı işi
onun adına kazanç karşılığında yürüten daha
küçük kuruluş.
: Kavşaklarda trafiği düzenleyici,
yönlendirici
veya ayırıcı olmak üzere
bordürle sınırlandırılmış
veya yer çizgileriyle belirlenmiş alan.
: Gazyağı, mazot, benzin
vb. sıvı yakacaklara verilen genel ad.
: Cambazlık ile ilgili.
: Üzerinde bir veya daha
fazla tekerleğin döndüğü otomobil eksenine
dik mil.
: Birtakım yiyecek, ilaç,
toz, koku vb.ne hastalık
derecesinde gösterilen
aşırı tepki.
: Alerji ile ilgili olan.
: Birinin yerine seçilebilecek bir başka yol, yöntem, tutum, seçenek, opsiyon.
: Çözümleme, tahlil.
: Konuyla ilgili bilgilerin
özgün yazılı sorular yoluyla ve bir mülakatçı
aracılığıyla
kişilerden
elde edilmesi esasına da-
anonim
antiseptik
:
:
arızi
:
asgari
:
aşı
:
atardamar
:
atel
:
avantaj
azami
:
:
bağ
yalı bir veri toplama biçimi.
Çok ortaklı.
Vücudun çeşitli kısımlarını mikroplardan arındırmak için kullanılan
kimyasal madde, mikrop
öldürücü.
Sonradan olan, dıştan
gelen, geçici, eğreti.
En az, en aşağı, en düşük, en alt, minimal, minimum.
Birtakım hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak
için vücuda verilen, o
hastalığın mikrobuyla
hazırlanmış eriyik.
Kalbin sağ karıncığından
akciğerlere, sol karıncığından vücudun diğer
bölümlerine kan taşıyan
damar, arter.
Kırılmış kemiklerin düzgün bir biçimde sarılabilmesi için kullanılan türlü
malzemelerden yapılmış
destek.
Üstünlük, kazanım, yarar.
En çok, en üst, en büyük,
en yüksek (derece, nicelik), maksimum.
B
: Kemikleri birbirine bağlamaya, iç organları yerinde tutmaya yarayan lif
demeti.
167
bağımlılık
bandaj
banket
banliyö
bariyer
beslenme
bilinç
bordür
bulgu
buton
cerrahi
ceza
168
: Bağımlı olma durumu,
tabiiyet.
: Sargı ile sarma.
: Şehirler arası yolların iki
tarafında yayaların yürümesine ve taşıtların
trafiği aksatmadan durabilmesine yarayan çakıl
veya toprak yol.
: Genellikle oturma alanı niteliğinde olan, şehir merkezinden uzakta
veya sınırlarına yakın
yerlerde bulunan şehir
yöresi.
: Engel.
: Vücut için gerekli besin
maddelerini alma.
: İnsanın kendisini ve çevresini tanıma yeteneği,
şuur.
: Kaldırımların kenarlarında bulunan taşlar.
: Vücuttaki işlevsel bir
bozukluğun, hastalığın
belirlenmesine yarayan
olgu veya olay, belirgi.
: Bazı aletleri çalıştırmaya
yarayan düğme.
C–Ç
: Hekimliğin ameliyatla
tedavi yapan dalı.
: Kurallara aykırı davranışlarda bulunanlara, yetkililerce uygulanan yasaların öngördüğü yaptırım
yasaklama ya da kısıtlama.
cihaz
çevre
çıkık
: Aygıt, alet, takım.
: Canlıların içinde yaşadıkları ortam.
: Bir kemik veya organın
yerinden çıkmış olması.
D
: Bir olay ya da işlemin,
yürürlükteki yasa, tüzük,
yönetmelik ve genelgelere göre yapılıp yapılmadığının incelenmesi,
yoklanması ve soruşturulması işi.
dernek
: Belirli ve ortak bir amacı
gerçekleştirmek için kurulan yasal topluluk, cemiyet.
devir
: Bir malın mülkiyetini
veya bir mal üzerindeki
hakkı bir başkasına geçirme.
dijital
: Verilerin bir ekran üzerinde elektronik olarak
gösterilmesi.
dingil
: Tekerleklerin merkezinden geçen ve taşıtın altına enlemesine yerleştirilmiş mil, eksen, aks.
diplomatik : Diplomasi ile ilgili.
diyabet
: Şeker hastalığı.
donanım
: Gereksinme duyulan her
türlü araç-gereç, öğeler
bütünü.
dönel kavşak : Etrafında araçların tam
veya kısmî dönüşlerle
dolaştığı, ortasında bir
veya daha çok trafik adası bulunan, üç veya daha
denetim
fazla yol bağlantılı kav- federasyon
şaktır.
egzoz
:
eğim
:
ehli hayvan :
eklem
:
ekonomi
:
elastik
enfeksiyon
:
:
engelli
:
epilepsi
:
fahri
faktör
far
fasıla
:
:
:
:
E
İçten yanmalı motorlarda yanan akaryakıt gazının atılmasını sağlayan
düzen
Bir yüzeyin yatay düzleme doğru eğilmesi, eğiklik, meyil.
Evcil hayvan
Vücut kemiklerinin uç
uca veya kenar kenara
gelip birleştiği yer, mafsal.
İnsanların yaşayabilmek
için üretme, ürettiklerini
bölüşme biçimlerinin ve
bu faaliyetlerden doğan
ilişkilerin bütünü, iktisat.
Esnek
Organizmada hastalığa
yol açan bir mikrobun
genel veya yerel gelişmesi, yayılması.
Vücudunda eksik veya
kusuru olan.
Sara hastalığı.
feribot
fıkra
fon
fonksiyon
fotofobi
fren
: Aynı alandaki çeşitli kuruluşları bir arada toplayan dayanışma birliği.
: Arabalı vapur.
: Kanun
maddelerinin
kendi içlerinde satır başlarıyla ayrıldıkları ufak
bölümlerden her biri.
: Belirli bir iş için gerektikçe harcanmak üzere ayrılıp işletilen para, kaynak.
: İşlev, görev.
: Aşırı ışık karşısında hassas olma ve aynı zamanda ağrı hissetme durumu.
: Bir makinenin, herhangi
bir taşıtın hızını kesmeye
veya onu durdurmaya
yarayan mekanizma.
garaj
:
gazlı bez
:
gümrük
F
Gönüllü, karşılıksız.
Etmen.
Taşıtların ön bölümünde
bulunan, kısa ve uzun
mesafeyi aydınlatmaya
güzergâh
yarayan ışık düzeneği.
Aralık, ara, kesinti.
:
:
G
Otomobil vb. taşıtların
konulduğu üstü örtülü
yer, arabalık.
İnce ve seyrek olarak dokunmuş, çeşitli boyut ve
biçimlerde hazırlanmış
tıbbi malzeme.
Eşya ve kişilerin ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetimlerinin
yapıldığı ve vergilerin tahakkuk ettirildiği kamu
kuruluşu.
Yol üstü uğranılacak, geçilecek yer.
169
H
: Organizmada birtakım
değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması durumu, rahatsızlık,
dert, illet, maraz, maraza,
esenlik karşıtı.
haiz
: Bir şeyi olan, elinde bulunduran, taşıyan.
halat
: Pamuk, kenevir, Hindistan cevizi gibi bitkisel
liflerin veya çelik tellerin
sarılmasıyla oluşan kolların bir arada bükülmesiyle elde edilen kalın ip.
hasar
: Herhangi bir olayın yol
açtığı kırılma, dökülme,
yıkılma gibi zarar.
havale
: Bir çeşit çırpınmalı, bazen ateşli de olabilen
hastalık.
hekim
: İnsanlardaki hastalıkları
teşhis ve onları ilaçlarla
veya bazı araçlarla tedavi eden kimse, doktor,
tabip.
hemzemin : Aynı düzeyde olan.
hendek
: Geçmeye engel olacak
biçimde uzunlamasına
kazılmış derin çukur.
hijyen
: Sağlığa zarar verecek
ortamlardan korunmak
için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü.
hipertansiyon: Normalden yüksek olan
atardamar basıncı.
hipoksi
: Organ veya dokularda
oksijen azlığı.
hurda
hastalık
170
hususi
hüküm
hüzme
: İşe yarayamayacak derecede bozulmuş, zarar
görmüş.
: Özel.
: Yargı, karar.
: Işık.
ihlal
:
ihbar
:
ihraç
ihtiva
:
:
ikaz
:
ilaç
:
ilan
:
imal
:
imalat
imtiyaz
:
:
iskân
:
isofix
:
istatistik
:
İ
Yasa ve düzene uymama.
Bildirme, bildirim, haber
verme.
Çıkarma, dışarıya atma.
İçine alma, içinde bulundurma, içerme.
Uyarma, uyarı, dikkat
çekme, ihtar, tembih.
Bir hastalığı iyi etmek
veya önlemek için türlü
yollarla kullanılan madde, deva, çare, önlem.
Açıkça bildirme, açıkça
duyurma.
Ham maddeyi işleyip
mal üretme.
İşlenerek yapılan üretim.
Başkalarına tanınmayan
özel, kişisel hak veya şart,
ayrıcalık.
Yurtlandırma, yerleştirme.
Çocuk güvenlik koltuklarını arabaya emniyet
kemeri kullanmadan sabitleme esasına dayanan
ISO standardı.
Bir sonuç çıkarmak için
verileri yöntemli bir bi-
çimde toplayıp sayı olarak belirtme işi.
kabotaj
kamu
kanun
karbonmonoksit
kasis
kask
kasko
kategori
kavis
kavşak
kaygı
kazazede
K
: Bir ülkenin limanları arasında yük ve yolcu taşıma hakkına ilişkin resmi
düzenlemeler.
: Halk hizmeti gören devlet organlarının tümü.
: Yasa, geçerli olan kural.
: Renksiz, kokusuz, zehirleyici bir gaz.
: Yollarda araçların hızını
düşürmek için yapılan,
türlü biçimlerde tümsek.
: Başı darbelerden korumak için sertleştirilmiş
sentetik maddelerden
yapılmış sağlam başlık.
: Taşıtların uğrayacakları
kazadan doğacak zararların tamamının karşılanması için yapılan sigorta
türü.
: Aralarında herhangi bir
ilgi veya benzerlik bulunan şeylerin tamamı,
grup.
: Bir eğrinin sınırlı bir kısmı.
: İki veya daha fazla kara
yolunun kesişmesi veya
birleşmesi ile oluşan ortak alan.
: Üzüntü, endişe duyulan
düşünce, tasa.
: Kazaya uğramış, kaza geçirmiş olan kimse.
kılcal damar : Dokulardaki atardamarların son dallarını, toplardamarların ilk dallarına
birleştiren ince damar.
klakson
: Korna.
koma
: Bazı hastalıklar sırasında
görülen anlama, duyma
ve hareketin büsbütün
veya az çok kaybolmasıyla beliren derin dalgınlık durumu.
kombine
: Toplu.
komisyon
: Bir işte aracılık yapan
kimseye bırakılan yüzde.
kompresyon : Sıkıştırma; bir oluşum
üzerine onu sıkıştıracak
biçimde dışarıdan baskı
yapma.
konferans
: Topluluğa bir konuda
bilgi vermek amacıyla
yapılan konuşma.
konjunktivit : Göz kapaklarının iç yüzeyini ve gözün beyaz
kısmını kaplayan ince ve
saydam zarın iltihabı.
konvoy
: Aynı yere giden taşıt
veya yolcu topluluğu,
kafile.
konvulsiyon : İskelet kaslarının istem
dışı, ani, şiddetli veya seri
olarak kasılması.
koordinasyon: Uyum içinde cereyan
eden hareket, eş güdüm.
korse
: Herhangi bir darbeden
zarar görmemesi için
boyna takılan nesne.
kriter
: Ölçüt.
kronik
: Bir hastalığın uzun süre
devam etmesi durumu,
müzmin.
171
kronometre : Süreölçer.
kural
: Bir sanata, bir bilime, bir
düşünce ve davranış sis- metastaz
temine temel olan, yön metro
veren ilke, nizam, kaide.
kurum
: Belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulan
özel veya kamu örgütü.
mevzuat
labirent
:
lezyon
limit
lokal
:
:
:
mağdur
:
mahal
malik
:
:
manevra
mecburi
medikal
:
:
:
men
:
menfez
:
mesafe
mesaj
:
:
metabolizma :
172
L
İçinden çıkılması güç
mikrop
veya imkânsız durum,
sorun.
Doku bozukluğu.
Sınır.
muafiyet
Yöresel, yerel, odaksal,
bölgesel.
mükellefiyet
mülk
M
Haksızlığa uğramış (kimmüsaade
se), çaresiz.
müsteşar
Yer.
Bir şeye sahip, bir şeyi
olan.
Hareket, gidiş geliş.
Zorunlu.
Tıbba ait, tıpla ilgili, iyinabız
leştiren.
Yasaklama, izin vermeme.
Girecek veya geçecek
yer, delik.
Ara, aralık, uzaklık.
nicelik
Yazı veya sözle anlatılması amaçlanan duygu,
düşünce.
Canlı organizmada veya
nitelik
canlı hücrelerde hareketi, enerjiyi sağlamak için
oluşan, biyolojik ve kim-
:
:
:
:
:
:
:
:
:
yasal değişimlerin bütünü.
Yayılma.
Büyükşehirlerde semtler
arasında işleyen, ulaşımı
yerin altında sağlayan
tren, yer altı treni.
Bir ülkede yürürlükte
olan yasa, tüzük, yönetmelik vb.nin bütünü.
Mikroskopla görülebilen, çürümeye, mayalanmaya ve hastalıklara yol
açan bir hücreli canlı.
Ayrı tutulma, kendisine
uygulanmama.
Yükümlülük.
Ev, dükkân, arazi vb. taşınmaz mal.
İzin, icazet, ruhsat.
Bakanlıklarda, elçiliklerde bakan veya büyükelçiden sonra gelen en büyük yönetici.
N
: Kalp atışının sağladığı
kan basıncından dolayı
atardamarlara ve özellikle bilekteki atardamara
parmakla basıldığında
duyulan kımıldama.
: Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, kemiyet, miktar, kantite.
: Bir şeyin nasıl olduğunu
belirten, onu başka şey-
noter
nöroloji
lerden ayıran özellik, vasıf, keyfiyet.
: Çeşitli belge ve işlemlere
geçerlik kazandırmak ve
yasanın öngördüğü diğer görevleri yerine getirmekle yükümlü, belli
nitelikleri ve kendine
özgü bir hukuk statüsü
olan kamu görevlisi.
: Sinir bilimi.
oda
:
organ
:
organizma
:
ortopedi
:
ödem
özgü
panik
pansuman
:
:
O–Ö
Serbest meslek adamlarını içinde toplayan
resmî birlik.
Vücudun, belirli bir görev yapan ve sınırları
kesin olarak belirlenmiş
bölümü, uzuv.
Canlı bir varlığı oluşturan
organların bütünü, uzviyet.
Vücutta kemikler, eklemler, kaslar, kirişler, sinirler
gibi hareketi sağlayan
organların bozukluklarını düzelten, tedavi eden
cerrahi kolu.
Dokularda
genellikle
yüzde, ellerde, ayaklarda
ve bazı iç organlarda aşırı miktarda sıvı birikmesi.
Birine, bir şeye ait olan,
öze, has, mahsus.
pedal
periyodik
pist
plaka
proje
psikiyatri
psikotrop
radar
P
: Ani dehşet duygusu, büradyasyon
yük korku.
: Yara temizliği ve bakımı.
: Bir araçta ayak yardımıyla hareketi sağlayan düzen, ayaklık.
: Belli aralıklarla yinelenen, süreli.
: Bir havaalanında uçakların kalkıp inmesine, park
yerlerine gidip gelmesine yarayan özel olarak
hazırlanmış şerit.
: Kamyon, otomobil vb.
kara taşıtlarına takılan
numara levhası.
: Değişik alanlarda önceden plan ve programa alınmış, maliyeti
hesaplanmış, kurum ve
kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun
vadeye bağlanarak özel
kurum veya devlet adına
gerçekleştirilmesi kabul
edilmiş bilimsel çalışma
tasarısı.
: Ruh ve sinir hastalıklarıyla, kişide görülen önemli
uyumsuzlukları önleme,
teşhis ve tedavi etmeyle
uğraşan uzmanlık dalı.
: Uyuşturucu.
R
: Trafik polisleri tarafından
kullanılan, taşıtların hızını saptamaya yarayan
aygıt.
: Bir kaynaktan elektromanyetik dalga ya da
173
hızlı parçacıklar demetinin yayınlanması, ışıma.
ray
: Tren, tramvay vb. taşıtlarda tekerleklerin üzerinde hareket ettiği demirden yol.
refleks
: Alınan uyartı sonucunda
beyne iletilmeksizin verilen cevap, tepki.
rehabilitasyon: İyileştirme.
reflektör
: Yansıtıcı.
renk körlüğü : Bütün renkleri veya birkaç rengi, özellikle kırmızı ile yeşili birbirinden
ayırt etmeye engel olan
görme bozukluğu.
risk
: Zarara uğrama tehlikesi,
riziko.
rot
: Motorlu taşıtlarda direksiyon ile tekerlek arasındaki bağlantıyı sağlayan
demir çubuk.
römork
: Başka bir taşıt tarafından
çekilen motorsuz taşıt.
rumuz
: Simge, gizli anlamları
olan işaretler ve sözler.
sağlık
:
sakatlık
:
sayaç
:
sedye
:
174
selektör
: Taşıtlarda farların uzun
ve kısa uzaklıkta yanmasını sağlayan araç.
semptom
: Belirti.
sendrom
: Bir hastalığı karakterize
eden ve aynı anda ortaya
çıkan belirtilerin tümü.
sertifika
: Kişinin bilgi gerektiren
herhangi bir konuda niteliğini gösteren belge.
seyir
: Kara taşıtlarının belli bir
güzergâhta ilerlemesi.
sicil
: Resmî belgelerin kaydedildiği kütük.
sinyal
: Bir şey bildirmek için verilen işaret.
sinyalizasyon : Demir yolu, kara yolu ve
limanlarda trafiği düzenleyen ışıklı sistem.
siyanoz
: Morarma.
soğukkanlı : Olaylara ve gelişmelere
sakin, ılımlı ve temkinli
yaklaşan (kimse), serinkanlı, itidal sahibi.
sosyal
: Toplumla ilgili, toplumsal,
içtimai.
stabilize
: Silindirle
sıkıştırılarak
S–Ş
düz duruma getirilmiş
Bedensel, ruhsal ve sosyol.
yal yönden tam bir iyi
standart
: Bir nitelik veya niceliğin
oluş durumu.
kabul edilmiş şekli.
Sakat olma durumu, mastatü
: Bir kimsenin, bir kurum
lullük, maluliyet.
veya bir toplum içindeki
Sayma amacıyla kullanıdurumu.
lan herhangi bir yazmaç,
stepne
: Yedek lastik.
saat.
steril
: Her çeşit mikroorganizHasta veya yaralı taşımamadan arınmış.
ya yarayan katlanabilir
hasta yatağı.
strateji
suni
şaft
şah damarı
şanzıman
şev
şok
şuur
: Önceden belirlenen bir
amaca ulaşmak için tutulan yol.
: Yapay.
: Güç aktarma organlarında hareketi vites kutusundan, diferansiyele
ileten mil.
: Boynun iki yanında, kanı
başa taşıyan aort damarlarından her biri.
: Motorlu taşıtlarda motorun yükünü azaltarak
güç aktarma organlarına
veren, arabanın istenen
hızda hareket etmesini
sağlayan dişliler topluluğu.
: Eğik, meyilli.
: Kalp-damar sisteminin
yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma
yapamaması nedeniyle
ortaya çıkan ve tansiyon
düşüklüğü ile seyreden
bir dolaşım yetmezliği.
: Bilinç.
tahribat
:
tahsis
:
tali
:
tampon
:
tanı
:
tansiyon
tanzim
:
:
tarife
:
tasdik
:
tazminat
:
tedavi
:
teknik
:
tendon
:
tespit
:
teşhis
tetkik
teorik
:
:
:
T
Yıkıp bozma, harap
etme.
Bir şeyi bir kimseye veya
terim
bir yere ayırma.
İkinci derecede olan,
ikincil.
Kanı silmek, durdurmak
için kullanılan gazlı bez
terminal
yumağı veya sterilize
:
:
edilmiş pamuklu özel
parça.
Hastalığın ne olduğunu
araştırıp ortaya koyma,
tanılama, teşhis.
Kan basıncı.
Düzenleme, düzen verme, yoluna koyma.
Taşıtların gidiş geliş zamanlarını gösteren çizelge.
Doğrulama, onay, onaylama.
Zarar karşılığı ödenen
para.
İlaç vb. ile hastalığı iyi
etme, iyileştirme, terapi.
Bir sanat, bir bilim, bir
meslek dalında kullanılan yöntemlerin hepsi.
Kasların kemiklere yapışmasını sağlayan yapılar.
Bir şeyi sağlam bir biçimde yerleştirme, yerinden
oynamaz duruma getirme, saptama.
Tanı.
İnceleme, araştırma.
Uygulama dışında kalan,
akla dayanılarak ileri sürülen düşünce.
Bir bilim, sanat, meslek
dalıyla veya bir konu ile
ilgili özel ve belirli bir
kavramı karşılayan kelime, ıstılah.
Sona ait, uçta bulunan,
son, bitim.
175
tescil
: Herhangi bir şeyi resmî
olarak kaydetme, kütüğe
geçirme.
teşekkül
: Belli bir varlık ve biçim
kazanma, kurulma.
teşkilat
: Örgüt.
tevdi
: Verme, bırakma.
tramvay
: Şehirlerde yol üzerinde
döşenmiş özel raylarda
hareket eden yolcu taşıtı.
transit
: Bir yerden dinlenmeden,
beklemeden, durmadan
(geçmek).
travma
: Herhangi bir fiziksel etkenle oluşan yaralanma,
incinme,
zedelenme,
yara, bere.
toksik
: Sağlığa zararlı, zehirli.
toksin
: Zehirli madde.
toplardamar : Kanın, vücudun her yanından kalbe gitmesine
yarayan damar.
turnike
: Kan akıntısını durdurmak için sarılan sıkı sargı.
tutanak
: Belgelenmesi gereken
bir durumu tespit edenler tarafından imzalanan
belge, zabıt varakası.
tümör
: Ur.
tünel
: Bir yandan öbür yana geçebilmek için yer altında,
genellikle dağların içinde açılan yol
tüzel
: Hukukla ilgili, hukuki,
hukuksal.
tüzük
: Herhangi bir kurumun
veya kuruluşun tutacağı yolu ve uygulayacağı
hükümleri sırasıyla gös-
176
teren maddelerin hepsi,
nizamname, statü.
unsur
usul
uyarı
U
: Öge.
: Bir amaca erişmek için
izlenen düzenli yol, tutulan yol, yöntem.
: Herhangi bir konu, sorun
üzerine ilgi çekme, ikaz,
ihtar, tembih.
vakıf
:
veri
:
viraj
viyadük
vuku
:
:
:
V
Birçok kişi tarafından kurulan ve toplum yararına
çalışmayı ilke edinen kuruluş.
Bir araştırmada sorunun
çözümünü
sağlamak
amacıyla derlenen bilgiler.
Dönemeç
Köprü yol.
Olma, meydana gelme.
Y
: Işık, ses, görüntü vb.ni
geri göndermek, yansımasını sağlamak amacıyla kullanılan araç, reflektör.
yarı römork : Bir kısmı motorlu taşıt
veya araç üzerine oturan,
taşıdığı yükün ve kendi
ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur.
yasal
: Yasanın, dinin ve kamu
vicdanının doğru bulduyansıtıcı
ğu, yasalara uygun, kanuni, meşru, legal.
yönetmelik : Yasa ve tüzüklerin uygulanmasında görevlilere
yol göstermek, yasa ve
tüzüklere aykırı olmamak üzere bir ya da birkaç bakanlık ve belediyelerce çıkarılıp resmi
gazetede
yayımlanan
nesnel kuralların tümü.
yükümlülük : Yapılması zorunlu olan iş
veya bir işi yapma zorunluluğu, yükümlü olma
durumu, yüküm, mükellefiyet, mecburiyet.
zabıta
:
zat
zedelenme
:
:
zehir
:
Z
Belediye hizmetlerinin
güvenliğini sağlamakla
görevli yönetim.
Kişi
Vurma, çarpma, delme
sonucu berelenme, ezilme.
Organizmaya girdiğinde
kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve
miktarına göre canlıyı öldürebilen madde, ağı.
177
,":/",±"
Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını: Trafik ve İlk Yardım (Eylül 2007). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim tarihi: 23.04.2011. http://yunusemre.anadolu.edu.tr/Dersler/Ders.aspx?dersKodu=3487
Avcı, Sedat. (2005). Ulaşım Coğrafyası Açısından Türkiye’nin Ulaşım Politikaları ve Coğrafî
Sonuçları. İstanbul Üniversitesi Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 Bildiri Kitabı, s. 87-96. Erişim
tarihi: 21.08.2011. http://www.istanbul.edu.tr/turkiyecografyasi/pdfs/savci/article/s07SAvci.pdf
Avrupa Resüsitasyon Konseyi. (2005). Resüsitasyon Kılavuzu. (ERC).
Boru Hatları İle Petrol Taşıma AŞ. Erişim tarihi: 26.08.2011 http://www.botas.gov.tr/
Demiröz, Ayhan. (2006). Trafik Kazalarının Nedenleri ve Önlenmesinde Halkla İlişkilerin
Önemi: Kazaların Çevresel ve Teknik Araştırması. Doktora tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,
Ankara
Devlet Hava Meydanları İşletmesi. Erişim tarihi: 26.08.2011. http://www.dhmi.gov.tr/
EGM Trafik Hizmetleri Başkanlığı. Erişim tarihi: 07.04.2011. http://www.trafik.gov.tr/
Erdemir, H. Ahmet-Somyürek, H. İbrahim. (2010). Dr. E. Çetinkaya (Ed.), Trafik ve İlk Yardım.
Ankara: Palme Yayıncılık.
Gazi Üniversitesi Otomotiv Bilim ve Teknoloji Topluluğu. Erişim tarihi: 23.04.2011. http://
www.obitet.gazi.edu.tr/
Gökçil, Prof. Dr. Zeki. (tarihsiz). Epilepsi. GATA Nöroloji Anabilim Dalı Epilepsi Merkezi. Erişim
tarihi: 08.03.2012. http://www.gata.edu.tr/dahilibilimler/noroloji/epilepsi.htm
İlerigelen, Prof. Dr. Barış. (2002). Kalp Durması ve Canlandırma. İÜ. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İç Hastalıklarında Aciller Sempozyum Dizisi, No: 29, Mart 2002;
s. 9-28. (2002). Erişim tarihi: 04.11.2011. http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/29/2901BI.pdf
İpek, Hasan-Tatlı, Hatice. (2010). Sürücü Eğitim Rehberi. Ankara: Anadolu Yayıncılık.
Kara Yolu İyileştirme ve Trafik Güvenliği. (2001). Türkiye İçin Ulusal Trafik Güvenliği Programı
Ana Rapor. Ankara: KİTGİ.
MEB Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 10.05.2011. http://egitek.meb.gov.
tr/
Mevzuat Bilgi Sistemi: 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu. (Resmi Gazete Tarihi: 18.10.1983
Sayısı: 18195). Erişim tarihi: 04.04.2011. http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatK
od=1.5.2918&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=
178
Mevzuat Bilgi Sistemi: Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelik. (Resmi Gazete Tarihi: 23.09.2004 Sayısı: 25592). Erişim tarihi:
24.09.2011. http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.7182&MevzuatIliski
=0&sourceXmlSearch=araç muayenesi
Mevzuat Bilgi Sistemi: Karayolları Trafik Yönetmeliği. (Resmi Gazete Tarihi: 18.07.1997 Sayısı:
23053 Mükerrer). Erişim tarihi: 04.04.2011. http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?Mevzua
tKod=7.5.8182&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=karayolları trafik yönetmeliği
Polis Akademisi Başkanlığı: Kara Yolu Trafik Güvenliğine Sistem Yaklaşımı: İsveç’in “Vizyon
Sıfır” Politikası. (Polis Bilimleri Dergisi Cilt:13). Erişim tarihi: 01.07.2011. http://www.pa.edu.
tr/objects/assets/content/file/dergi/85/1%20makale%201-23.pdf
Roads & Traffic Authority. (2008) Trafik El Kitabı Turkish. (RTA).
Sağlık Vakfı Online. Erişim tarihi: 24.02.2012. http://www.saglikvakfi.org.tr/html/iss.asp
Sarılgan, A. Emre. (2011). Türkiye’de Bölgesel Hava yolu Taşımacılığının Geliştirilmesi İçin
Yapılması Gerekenler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol.: 11 - Sayı/No: 1:
69–88 (2011). Erişim tarihi: 26.08.2011. http://www.anadolu.edu.tr/arastirma/hakemli_dergiler/sosyal_bilimler/pdf/2011_1/2011_01_06.pdf
Şanlı Trafik Kontrol Sistemleri. Erişim tarihi: 24.06.2011. http://sanlitrafik.com/goster.
php?id=236
T.C. Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı. Erişim tarihi: 11.08.2011. http://www.denizcilik.
gov.tr/dm/
T.C. Devlet Demiryolları. Erişim tarihi: 11.08.2011. http://www.tcdd.gov.tr/
T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü: Trafik Kontrolleri ve Şerit Daraltma Yöntemlerine İlişkin Yönerge. (21.10.2002). Ankara: İçişleri Bakanlığı. Erişim tarihi: 07.04.2011.
http://www.egm.gov.tr/hukuk/EMNIYET%20TESKILATINDA%20GORULEN%20IDARI%20
DAVA%20KONULARI%20ILE%20BUNLARA%20ILISKIN%20MEVZUAT/TRAFIK%20ISLEMLERI/TRAFIK%20KONT.%20VE%20SERIT%20DARALTMA%20YON.%20ILISKIN%20YONERGE.
htm
T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü. (1992). İlk Yardım. Ankara: SSGM.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Genel Müdürlüğü. (2011). Orta Öğretim Trafik ve İlk
Yardım Dersi Öğretim Programı. Ankara: OGM.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü. (2008). Eğitimciler İçin Eğitim Rehberi,
İlk Yardım Modülleri. Ankara: SEGM.
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (1994). Herkes İçin İlk Yardım. Ankara: TSHGM.
179
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2008). Türkiye’de Trafik Kazalarının Önlenmesi (Durum Analiz Raporu). Ankara: TSHGM.
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2011). Temel İlk Yardım Uygulamaları Eğitim Kitabı. Ankara: TSHGM.
T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını: Besin Zehirlenmeleri, Nedenleri ve Korunma Yoları (Şubat 2008).
Erişim tarihi: 20.11.2011. http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/B%203.pdf
T.C. Sağlık Bakanlığı. Erişim tarihi: 20.11.2011. http://www.saglik.gov.tr/
T.C. Sayıştay Başkanlığı Performans Denetimi Raporu (2008). Trafik Kazalarını Önleme Faaliyetleri. Ankara: Sayıştay.
T.C Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı. Erişim tarihi: 11.08.2011. http://www.
ubak.gov.tr/
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü. (2011). Trafik Kazaları Özeti 2010. Ankara: KGM.
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü: Trafik İşaretleri Hakkında Yönetmelik. Erişim tarihi: 06.04.2011.http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Trafik/KanunYonetmelik/TrafikIsaretYonetmelik.pdf
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü: Trafik İşaretleri. Erişim tarihi: 08.05.2011. http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Trafik/TehlikeUyariIsaretleri.aspx
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü: Trafik İşaretleri El Kitabı. Erişim tarihi: 08.05.2011. http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/
KGMdocuments/Trafik/IsaretlerElKitabi/TrafikIsaretElKitabi.pdf
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü: Stratejik
Plan 2007-2011. Erişim tarihi: 07.08.2011. http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Kurumsal/StratejikPlan/strateji.pdf
T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı: Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef
2023. Erişim tarihi: 11.08.2011 http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/dokuman_
sag_menu/20110323_142238_204_1_64.pdf
Trafikte Sorumluluk Hareketi. Erişim tarihi: 06.08.2011. http://www.trafikhareketi.org/
Türk Dil Kurumu. (2009). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
Türk Dil Kurumu. (2009). Yazım Kılavuzu. Ankara: TDK.
Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 28.09.2011. http://tdkterim.gov.tr/
180
Türk Hava Yolları. Erişim tarihi: 26.08.2011http://www.turkishairlines.com/tr-TR/corporate/
about_us/history.aspx
Türkçe Genel Başvuru ve Bilgi Sitesi. Erişim tarihi: 27.07.2011. http://www.turkcebilgi.com/
ula%C5%9F%C4%B1m/ansiklopedi
Türkiye Fahri Trafik Müfettişleri Derneği. Erişim tarihi: 15.04.2011. http://turkiyefahritrafik.
org.tr/
Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 26.08.2011. http://www.tuik.gov.tr/
Türkiye Petrolleri AO. Erişim tarihi: 26.08.2011. http://www.tpao.gov.tr/
Türkiye Trafik Müşavirleri. Erişim tarihi: 20.04.2011. http://www.trafikmusaviri.com/
TÜVTURK Araç Muayene İstasyonları. Erişim tarihi: 11.09.2011. http://www.tuvturk.com.tr/
default.aspx
Ulusavaş, Mualla. (2006). Trafik ve İlk Yardım. İstanbul: Feza Gazetecilik A.Ş.
Us, Prof. Dr. Ali Kemal. (tarihsiz). Kırıklar Hakkında Genel Bilgiler ve Tedavi İlkeleri. AÜ Tıp
Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı. Erişim tarihi: 01.03.2012. http://www.medicine.ankara.edu.tr/surgical_medical/orthopaedics/turkish/kadro/kus/khkgb.htm
Yalçın, Hasan. (2009). Trafik ve İlk Yardım Eğitimi 1-2. Ankara: MEB EĞİTEK Yayınları.
Yıldız, A. Şener-Yeniçeri, Enver-Yılmaz, Şeref-Yıldız, Dr. Uğur-Arslan, Ömer. (2007). Z. İnan Dürüs (Ed.), Trafik ve İlk Yardım. Ankara: Düzgün Yayıncılık.
Yüksel, İhsan. (2002). Sürücü Davranışlarının Stres Oluşturucu Değişkenlere Bağlı Olarak
Öngörülmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 19, Temmuz-Aralık 2002 ss. 173-182. (2002). Erişim tarihi: 30.10.2011. http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/09_Yuksel.pdf
181

trafik ve ilk yardım 1 - Açık Öğretim Kurumları

Transkript

Benzer belgeler

Teknik Özellikler

Moped sürmek? - Körkortsportalen

K2 YETKİ BELGESİ

Honda Accord (2008-2012) - Teknik Özellikler

Arzu Kara ve son kolleksiyonu