Emzirme – hayata sağlıklı bir başlangıç

Emzirme – hayata sağlıklı bir başlangıç
Kantonlar, sigorta şirketleri ve FMH (İsviçre Doktorlar Bir liği)’nin işbirliği ile hazırlanmıştır.
Hamilelik süresince dengeli beslenmeye dikkat edin.
Meyve, sebze, tam tahıl ürünleri
ve şekersiz içecekler günlük menünüzde bolca yer almalı. Çünkü vitaminler ve mineraller sağlıklı bir hamilelik dönemi için önemli temel unsurlardır. İki porsiyon yemek yemeyin, iki kat daha bilinçli beslenin. Büyük değişimler için aşırı çabalar gerekmez. www.gesundheitsfoerderung.ch
3
İçindekiler
Sevgili okuyucu
Bir çocuk bekliyorsunuz. Gebelik, doğum ve emzirme dönemi,
hayatınızın yepyeni bir kesitini oluşturur. Kadın olmayı belki de çok
yoğun yaşayacağınız bu dönem hakkında daha fazla bilgi edinmek
istersiniz.
Bu broşür İsviçre Emzirmeyi Teşvik Vakfı tarafından, vakıf
içerisinde temsil edilen kuruluşlarla işbirliği içerisinde hazırlanmıştır. Amaç size, emzirmenin gayet doğal olduğu güvenini vermektir.
Vücudunuz daha şimdiden kendiliğinden buna hazırlanmaktadır.
Emzirmek kolay öğrenilir, ancak bazı küçük şeyler yüzünden çok
zahmetli bir hal alabilir. Güçlüklerden kaçınmanız amacıyla,
emzirmeyle ilgili en önemli şeyleri bu broşürde toparladık. Ekte
ayrıca irtibat adresleri de bulacaksınız.
Emzirme yoluyla çocuğa sıcaklık, korunma duygusu, huzur,
koruma ve güvenlik vereceksiniz. Çocuğunuza hayat için mümkün
en iyi başlangıcı sağlayacaksınız.
4 Emzirmek – Neden?
26 Göğüs masajı
6 Vücudunuz kendini
hazırlıyor
27 Emzirme sırasında
zorluklar
8 Gebelikte
emzirme hazırlığı
30 Özel ihtiyaçları
olan çocuklar
10 İlk saatler
10 İlk günler
32 Küçük çocuk
olma yolunda
10 İlk günlerde
şunlar önemli
34 Yalnız emzirmiyorsanız
14 Emzirme pozisyonları
18 İlk haftalar
38 İsviçre Emzirmeyi
Teşvik Vakfı
22 Sağlıklı kiloya dönüş
39 İçten teşekkürler
24 Çalışırken ve umumi
yerlerde emzirmek
36 Yardım ve destek
4
Emzirmek – Neden?
Emzirmek yeniden modern sayılıyor. Bugün pek çok anne,
bebeklerini ilk altı ay boyunca yalnızca emzirmekle ona en iyi
beslenmeyi verdiklerinin bilincindedir. Anne sütü sağlıklıdır,
pratiktir ve her an ve her yerde doğru sıcaklıkta ve bileşimde
bulunur. Anne sütü bebeğin ihtiyaçlarına göre kendiliğinden değişir
ve uyum sağlar – hem tek öğün içerisinde (ön ve son süt, hem
de çocuğunuzu büyüme süreci boyunca. Anne sütü yüzde 88
oranında sudan oluşur ve bunun yanında proteinler, yağlar,
karbonhidratlar, mineraller, vitaminler ve demir içerir. Anne sütü
çocuğa annenin bağışıklık ve savunma maddelerini aktarır ve
böylelikle hastalıklardan korur. Kolostrum adı verilen doğum
sonrası ilk süt, olgun sütten daha fazla protein – ve böylelikle de
daha fazla hastalıktan koruyucu madde – içerir, bu yüzden de
bebek için özellikle önemlidir.
Emzirme anne ile çocuk arasındaki sıcak ilişkiyi geliştirir ve
çocuk için şefkat, yakınlık ve sıcaklık demektir. Emzirilen çocukların aşırı kilolu olma riski daha azdır. Emzirme ayrıca kan dolaşımı
hastalıkları, yüksek tansiyon hastalıkları ve alerji risklerinin,
çocuğun daha ileri yaşlarında da daha az olmasını sağlar ve yüz ve
ağız kaslarının ve alt çenenin en iyi şekilde gelişimine katkıda
bulunur.
Emzirme anne için de avantajlar sağlar: Emzirme hormonları
rahmin tekrar küçülmesini teşvik eder, böylelikle doğumdan sonra
kanama riski azalır. Emzirme çoğunlukla adet kanamasının yeniden
başlamasını geciktirir. Ayrıca emzirme göğüs kanserine yakalanma
riskini de azaltır.
Dahası aile bütçesine ve doğal çevreye olan yükü de azaltır.
6
Vücudunuz kendini hazırlıyor
Vücudunuz gebelik sırasında kendiliğinden emzirmeye hazırlanır: Göğüsleriniz değişir, büyür ve ağırlaşır, çoğu durumda ayrıca
hassaslaşır. Meme uçları koyulaşır. Büyüyen salgı dokusu yağ
dokusunun bir kısmının yerine geçer.
Süt verme refleksi
Süt oluşumu ve çocuğun emmesi, belirgin bir şekilde birbiriyle
bağlantılıdır. Meme ucundaki dokunma uyarımları sinir yolları
üzerinden anne beynine iletilir ve orada, süt üretim hormonunun
(prolaktin) ve süt bırakma hormonunun (oksitosin) salgılanmasına
neden olur.
Süt üretim hormonu göğsün süt üreten hücrelerini aktifleştirir,
hoşnutluk hisleri uyandırabilir ve çocukla olan bağı güçlendirmeye
yardımcı olur. Süt oluşumu çocuğun talebi yoluyla düzenlenir.
Süt bırakma hormonunun çifte fonksiyonu vardır: Emmenin
başlangıcından kısa süre sonra vücut bu hormonu salgılar,
böylelikle süt bırakma refleksi harekete geçirilir. Doğumdan sonra
rahmin gerileme sürecini destekledğinden, anne emzirmenin ilk
günlerinde sıklıkla rahim büzülmeleri hisseder.
salgı bezi dokusu
süt kanalı
sütün çıktığı
meme ucu
İlk süt damlası
Abb. MS 7/1 copy
copyrigh
ightt by Mar
Marcus
cus Somm
Sommer
er SOMSO
S OMSO Modelle
Mod elle,
le, GmbH,
Gm bH,
bH Cobu
Coburg/D
rg/Deuts
eu chland,
d, 2008
2
yağ dokusu
8
Gebelikte emzirme hazırlığı
Göğüs ve meme uçlarının emzirmeye dışarıdan bir hazırlığa
ihtiyacı yoktur. Meme uçlarında yara oluşmasının önüne geçmek
açısından, daha sonrasında doğru emzirme tekniği çok önemlidir.
Teninizin hava ile temas etmesi göğsünüze iyi gelir. Göğüslerinizi
sadece su ile yıkamalısınız, sabun ya da benzer maddeler kullanmaktan kaçınmalısınız. Krem sürmeyi seviyorsanız, meme ucu ve
çevresini krem sürülen bölgelerden hariç tutun. Bir sütyen takıp
takmayacağınıza kendiniz karar vermelisiniz. Ancak takacaksanız,
sütyen tam oturmalıdır.
Sizi emzirmede en iyi şekilde destekleyecek hastane ve
doğum evlerini böyle bulursunuz:
Emzirme doğal bir olaydır, ancak sıklıkla küçük bazı etkiler onu
sekteye uğratabilir. Bu yüzden, doğum yapacağınız yeri seçerken,
doğum ile ilgili ölçütlerin yanı sıra, sonrasında emzirmeye başlangıçta en iyi şekilde desteklenip desteklenmeyececeğinizi de
dikkate almalısınız. Emzirme konusunda iyi uygulamalara sahip
hastane ve doğum evlerine, istekleri üzerine UNICEF ve WHO
tarafından «emzirme dostu doğum kliniği» («stillfreundliche
Geburtsklinik» / «Baby-Friendly Hospital») unvanı verilir. Bunlar,
Baby-Friendly-Hospital girişimi (BFHI) çerçevesinde hayata
geçirilen, başarılı emzirme için on adıma uymayı taahhüt ederler:
• Anneler daha gebelikten emzirme için hazırlanır.
• Yeni doğan doğumdan hemen sonra annenin karnı üstüne
yatırılır ve orada rahatsız edilmeden en az bir ile iki saat kadar
kalabilir. Bu süre içerisinde ilk defa emzirebilirsiniz.
• Rooming-in (aynı odada kalma) sistemi garanti edilir, yani anne
ile çocuk günün yirmi dört saati boyunca birlikte olabilir.
• Çay, su ya da suni besinler rutin olarak verilmez.
• Mümkün olduğunca emzik ya da biberon kullanılmaz. Anne sütü
eşdeğeri ürünlerin reklamına izin verilmez.
• Emzirme çocuğun ritmine göre ayarlanır.
• Anneye bir süreliğine çocuktan ayrılacak olursa, anne sütünü
pompalamaya nasıl başlayacağı gösterilir.
• Ana babaya, hastaneden çıktıktan sonra da emzirmeyle ilgili
sorularda ya da ortaya çıkan problemlerde nereye başvurabilecekleri konusunda bilgi verilir.
• Anne ve çocuğun bakımında görev alan tüm personele emzirmeyi teşvik etme konusunda yazılı yönergeler verilir.
• Personel, bu yönergeleri uygulayabilmek üzere özel eğitim
almıştır.
İsviçre Emzirmeyi Teşvik Vakfı (Schweizerische Stiftung zur
Förderung des Stillens), «emzirme dostu (stillfreundlich)»
unvanını almış olan hastane ve doğum evlerinin adreslerini size
verecektir (bkz. sayfa 38).
10
İlk saatler
İlk günler
Doğumdan sonraki ilk saatler birbirine bağlanmanın ve karşılıklı
tanışmanın zamanıdır ve «Bonding» (bağ kurma) olarak da
adlandırılır. Doğumdan hemen sonra yeni doğan bebeğiniz
karnınıza yatırılır ya da size verilir ve kendiniz karnınızın üstüne
yatırırsınız. Bu aşamada loş ışıkta ten temasının zevkini çıkarırsınız, mümkünse eşinizle beraber. Yeni doğan, muhteşem bebeğinizi seyredin, okşayın. Ona, göğsü kendi başına araması ve bulması
için zaman tanıyın. Yeni doğan bebeğinizin gerekli olabilecek
muayeneleri genellikle sizin karnınızın üstünde de yapılabilir. Bir
perine yırtılmasından dolayı dikiş atılması sırasında bile bebek
sizin karnınızın üstünde kalabilir. Çocuğunuz bir saatin sonunda
kendiliğinden süt içmezse, ona memeyi yakalamasında yardım
edebilirsiniz. Ebeniz size bu konuda destek olacaktır. Çocuğunuz
daha sonra ölçülüp tartılabilir; bu bir iki saat içerisinde ne boyu,
ne de ağırlığı değişecek değildir.
Bir sezaryen sonrasında çocuğunuz (eğer iyi durumdaysa), siz
bunu yapabilecek hale gelir gelmez karnınızın üstüne yatırılabilir.
O zamana kadar eşinizin kollarında da güvendedir ve bebeğinizle
bu şekilde temas kurabilirsiniz.
İlk gece ve onu izleyen günlerde siz ve çocuğunuz birbirinizi
gittikçe daha iyi tanır ve birlikte emzirme alıştırmaları yaparsınız.
Bunu en iyi, mümkün olduğu kadar çok –gece ve gündüz– birlikte
olursanız başarırsınız.
İlk günlerde şunlar önemli
• Çocuğunuzu hep yanınızda tutarsanız, onun işaretlerini daha
çabuk öğrenirsiniz.
• Çocuğunuz ne kadar sık isterse, o kadar sık emzirilmelidir.
• Meme verirken şu kural geçerli: dokundurmak, beklemek,
yanaştırmak.
• Emzirirken çocuğunuzu vücudunuza yakın tutun ve göğsünüzü
iyi kavramış olduğuna dikkat edin.
• Emzirme sırasında taraf değiştirin, ama bunu ancak, çocuk bir
göğüste en az 15-20 dakika emip süt içtikten sonra yapın.
• Değişik emzirme pozisyonlarını iyice öğrenin (bkz. sayfa 14–17).
• Çocuğunuza yalnızca meme verin ve emzik, biberon ve göğüs
koruyucular kullanmaktan kaçının; böylece çocuğunuzun
göğüsteki emme davranışının bozulmasının önüne geçersiniz.
• Bol vücut teması yoluyla emzirmeyi ve bağlanma sürecini
destekleyebilirsiniz.
• Meme uçlarınızın havayla bolca temas etmesine izin verin.
• Çocuğunuzu ilk günlerde günde bir kere tartabilirsiniz, ondan
sonra haftada bir tartın.
12
İlk günlerde tipik açlık işaretleri şunlar olabilir:
İlk olgun sütün oluşumu
•
•
•
•
Gebeliğin son dönemleri göğsünüzde ön süt oluşturur. Doğumdan sonraki ilk süte kolostrum adı verilir; bu süt, protein, mineral ve
hastalıktan koruyucu maddeler bakımından zengindir. Miktarı
günden güne artar. Üçüncü-dördüncü günde yeni doğan sütünden
ara süte geçiş gerçekleşir. Bu durum «süt toplama / angorjman»
terimleriyle ifade edilir. Buna sıklıkla, göğüslerin şişmesi eşlik
eder, bu da anne tarafından hoş olmayan ve ağrılı bir şekilde
hissedilebilir. Bu ağrıya karşı önlem almanın en iyi yolu, doğumdan
itibaren erken, sık ve yeterince uzun emzirmektir.
emme ve arama hareketleri
emme sesleri
elini ağzına götürme
hafif mırıltı ya da inleme sesleri
İhtiyaca göre emzirmek
İlk emzirme öğününden sonra siz ve yeni doğan bebeğiniz dinlenebilir. Süt oluşumunu hareketlendirmek amacıyla, en geç altı saat sonra
çocuğunuzu tekrar göğsünüze götürmelisiniz. Hatta bu defa onu bunun
için uyandırmanız gerekebilir. Ondan sonra çocuğunuz genellikle
ihtiyaçlarını belli edecektir ve ihtiyacına göre emzirilmelidir. Bebeğiniz
süt üretimini hareketlendirir ve emme hevesiyle süt miktarını belirler. İlk
günlerde ve belki ondan sonrasında da 24 saat içerisinde 8 ilâ 12 defa
emzirilmek isteyecektir. Onun uyuduğu zamanı kendiniz için kullanabilir
ve dinlenebilirsiniz. Böylece siz de rahat edersiniz. Yeni doğanların
henüz kendilerine ait bir uyku-uyanıklık-ritmi vardır.
Geceleyin yalnız loş ışıkta emzirirseniz ve pek az ve alçak sesle
konuşursanız, çocuğunuz da gündüz ile geceyi birbirinden daha iyi ayırt
etmeyi öğrenir.
Her çocuğun kendi mizacı ve dolayısıyla da kendine göre bir süt
emme tarzı vardır. Bazıları âdetâ bekleyemez ve sütü yutuverir. Keyif
düşkünleri ise her adımın tadını çıkarır gibi görünür. Hayalciler ise arada
bir, aslında süt emmeleri gerektiğini unutmuş gibi görünür.
Göğüste fazla süt birikimi oluştuğunda ilk yardım:
• Emzirmeden önce sıcak kompresler faydalıdır.
• Mümkün olduğu kadar sık emzirin.
• Göğüslerinize emzirme öncesinde yumuşak masaj yapabilirsiniz
(bakınız: sayfa 26).
• Yeni doğan bebeğiniz göğsünüzün şişmesi nedeniyle meme
ucunu kavramakta güçlük çekiyorsa, çocuğun kavraması gereken
bölüm yumuşayana kadar masaj yaparak biraz süt çıkarın.
• Emzirme sonrasında soğuk bezler rahatlatıcı etki yapar.
14
Emzirme pozisyonları
Rahat bir yer, emzirmek için birebirdir
Bebeğinizin iyi emdiğini buradan anlarsınız
Siz ve çocuğunuz emzirme konusunda başarılı bir çift olmanız
için, yeni doğan bebeğinizi daha en başından itibaren göğsünüzde
doğru şekilde tutmanız önemlidir. Ebe ve bakıcılar size bunda
yardımcı olacaktır.
Çocuğunuzda ilk açlık işaretlerini fark eder etmez, rahat bir şekilde
oturun. Duruma göre sırtınızı bir yastıkla destekleyin. Başlangıçta
belden üstünüz açık olduğu halde emzirmek yararlı olabilir. Üşümemek için omuzlarınıza bir örtü örtün. Rahatça yerleştikten sonra yeni
doğan bebeğinizi yanınıza alın ve onunla konuşun.
Bunun ardından çocuğunuzu istediğiniz emzirme pozisyonuna
getirin. Karnı sizin karnınıza yakın duruyor olmalı. Kulağı, omuzları ve
kalçası hep bir hizada durmalı. Serbest elinizle göğsünüzü biraz
kaldırın, meme ucu çocuğunuzun burnunun karşısında bulunmalıdır.
Çocuğunuz başını çevirecek olursa, meme ucuyla onun yanağına
dokunun ve biraz bekleyin. Bu hareket onda arama refleksini harekete
geçirir ve çocuğunuz başını memenin dokunduğu yöne doğru çevirir.
Ondan sonra meme ucunuzla yumuşak bir şekilde onun yanağına
dokunun. Bu onun ağzını açma refleksini harekete geçirir. Ağzı iyice
açıldığında, çocuğunuzu, meme ucu ve çevresindeki koyu areola
bölgesinin büyük kısmı ağzının ortasında kalacak şekilde hızla
kendinize çekin – bebeğiniz anında emmeye başlayacaktır. Dudaklar
henüz gözle görünür bir şekilde dışa kıvrıktır. Bebeğinizin karnının
kendi karnınıza iyice yakın olduğunu bir kere daha kontrol edin.
• Bebeğinizi gözlemleyin: Ağzı iyice açık, dudakları dışarı doğru
kıvrık, burun ve çenesi göğsünüze dokunuyor. Yutma sesini
duyabiliyorsunuz ya da yutma hareketlerini gözlemleyebiliyorsunuz.
• Çocuğunuz gevşiyor, minik yumrukları yavaş yavaş açılıyor.
• Etkili emme hoş duygu verir ve acıtmaz. Emmeye başlarken
ağrılar meydana gelebilir, ama bunlar çok geçmeden azalır. Bazı
kadınlarda süt bırakma refleksinin harekete geçmesi batma ya da
karıncalanma şeklinde ağrılara neden olur. Özellikle, ağrılar bütün
emzirme öğünü boyunca sürerse, bu durum bir terslik olduğunun
işaretidir. Çoğunlukla bunun nedeni, çocuğu emme pozisyonuna
doğru getirmemiş olmaktır.
• İlk üç ila beş günde emzirme sırasında rahim çekilme (kontraksiyon) hareketleri ve artan loğusa akıntısı, emzirmenin etkili bir
şekilde gerçekleştiğine işaret eder.
Bak, sana ne mamalar var!
Bebek ağzı açık halde, başını
hızlıca hareket ettirerek meme
ucunu arar. O zaman anne onu
çabucak kendine çeker.
Minik yumrukları yavaş yavaş
gevşer.
Bebeği göğüsten almak için, anne
parmağıyla dikkatli bir şekilde
memeyle bebeğin dudağını
aralayarak basıncı ortadan kaldırın.
16
Başlangıç için şu üç emzirme
pozisyonunu bilmeniz gerekir:
Beşik pozisyonu en kullanışlı emzirme pozisyonudur. Karmaşık
değildir ve neredeyse her yerde kullanılabilir. Kolunuzun altını bir
yastıkla desteklerseniz, yorulmadan ve rahat emzirebilirsiniz.
Yan ya da sırt pozisyon başlangıçta özellikle huzursuz olan
çocuklarda elverişlidir. Elinizle çocuğun başı kolayca ve isabetle, tam
ağzını iyice açtığı anda göğse doğru çekilebilir. Bu pozisyon, koltuk
altındaki süt yollarını iyice boşaltmaya yardımcı olur (bakınız sayfa
28, Süt birikmesi).
Yatarak emzirme özellikle sezaryen doğum sonrasında, siz
dinlenmek istediğinizde ya da geceleyin avantajlıdır. Hatta belki
bebeğiniz bu pozisyonda uyuyakalır. Korkmayın: yeni doğan
bebeğiniz henüz öyle büyük bir yataktan aşağıya düşemez.
Meme uçlarında yara oluşumuna karşı tedbir olarak en son
damla sütü, bebeğiniz emmeyi tamamladıktan sonra, meme
ucunun üzerinde havayla kurumaya bırakabilirsiniz.
Bebeğiniz emerken acı duyuyorsanız, parmağınızla dikkatli bir
şekilde memeyle bebeğin dudağının arasını açarak basıncı ortadan
kaldırın ve bebeğinizi tekrar göğsünüze dayayın. Bu sırada
bebeğinizin konumunu ve meme ucu çevresindeki areola bölgesinin yeterince geniş bir kısmını kavrayıp kavramadığını tekrar
kontrol edin.
Beşik pozisyonu
Yan pozisyon
Yatarken emzirme
18
İlk haftalar
Annenin ihtiyaçları
İlk haftalar sizin için, bir uyum sağlama dönemidir. Bu dönemde
fazla beklentiye girmeyip, her şeyi biraz daha geniş görmeye
çalışırsanız, günlük hayatınız daha kolay geçecektir. Belki de ev
işlerini biraz basit tutmalısınız? Gerçekçi beklentiler size, stresten
kaçınmanızda yardımcı olacaktır. Emzirme ritmi artık yerleşiklik
kazanır ve bu aşamada her çocuk kendine ait ritmi geliştirir.
İhtiyaca göre emzirmek önemlidir; çocuğunuzun ihtiyacına göre ve
aynı zamanda da sizin ihtiyacınıza göre. Örneğin göğüsleriniz, fazla
süt bulunması nedeniyle ağrıyorsa, onu süt emmeye teşvik
edersiniz. Bebeğiniz çoğunlukla istekle emmeye başlayacaktır.
Yeni doğan bebeğinizle yaşam, hayatınızı güzelleştirmekle
kalmaz, temelinden değiştirir. Duygusal zirveler ve uçurumlar
yaşarsınız. Çocuğunuz uyurken kendinize zaman ayırmaya ve
huzur bulmaya çalışın. Emzirme sırasında stres olumsuz etki yapar.
Beslenmenizde çeşitliliğe yer verin. Size ve bebeğinize nelerin
yaradığını deneyebilirsiniz. Örneğin, yeterli miktarda içmeye dikkat
edin. Yeterince sıvı aldığınıza dikkat etmelisiniz. Örneğin, her
emzirme sırasında yeterince büyük bir bardağı kendiniz için hazır
bulundurun. Ayrıca, yeterince vitamin ve mineraller almanız da
önemlidir: Hergün meyve, sebze ve salata yeyin.
Belki ilk haftalarda, günlük hayatı kolaylaştırmak için akrabalarınızdan ve arkadaşlarınızdan yardım alabilirsiniz. Doğum sonrası
egzersiz kurslarında, bebek masajı seminerlerinde ya da emzirme
gruplarında yeni irtibatlar kurabilirsiniz. Eğer çalışıyorsanız,
mümkün olduğu kadar uzun süreli bir annelik izni almanız avantaj
sağlar; çocuğunuz ve size iyi gelecektir.
Babaya ihtiyaç var
En ideali eşin (ya da en iyi arkadaşın ya da annenin) eve
döndükten sonraki ilk hafta boyunca evde olabilmesidir. Yanınızdaki kişi böylece yeni doğan bebeğin altını değiştirebilir, gezdirebilir
ya da sizin bir arkadaşınızla buluşabilmenize imkan verebilir ve
telefonu açma, alışveriş ya da yemek yapma gibi pratik işlerde size
destek olabilir. İlk günler baba için de, iyi bir baba-çocuk ilişkisinin
oluşması açısından önem taşır. Böylece hem baba, hem anne, ana
baba olmaya zaman bulabilir. Baba gurur ile kıskançlık arasında
gidip gelebilir. Daha en başından itibaren çocukla ilgilenme ve
çocuğun bakımına katılırsa, bu tür duygularla fazla boğuşması
gerekmeyecektir.
20
Çocuğum yeterince süt içiyor mu?
Ağlamak – bebeğin dili
Bu sık sorulan bir soru. Tam emzirilen, yeterince emen, sağlıklı
bir çocuk, ilk altı ay boyunca ek gıdaya ihtiyaç duymaz. Havanın
sıcak olduğu ve bebeğin çok susadığı yaz aylarında daha sık ve
kısa süreli emecektir. Böylelikle susuzluk giderici ön sütten daha
fazla içmiş olacaktır.
Günlük içme miktarı değişebilir. Belki de, birden sütünüzün çok
azaldığı hissine kapılabilirsiniz. Çocuğunuzun daha aç olması
halinde, daha sık içer (yaklaşık her iki saatte bir) ve böylelikle süt
oluşumunu yeniden hareketlendirir. Aşağı yukarı iki gün sonunda
yeniden normal bir emzirme ritmi kurulacaktır.
Anne sütü ilk altı ayda çocuğunuzun ihtiyaç duyduğu her şeyi
içerir. Bunun iki istisnası, K ve D vitaminleri olabilir. Çocuk
doktorunuzda bu konuyu görüşün.
Bir çocuğun ağlaması bize dokunaklı gelir. Çocuğunuzun her
ağlamasına karşılık verin, çünkü bu, kendini rahat hissetmediğini
size gösterebilmesinin tek yoludur. Ağlaması her zaman açlık
demek değildir, belki de şefkat, ilgi ya da sizin yanınızda olmaya
ihtiyacı vardır.
Bebeğinizin yeterince anne sütü aldığını
şu işaretlerden anlarsınız:
• Çocuk günde beş-altı defa bezini ıslatır.
• Öğünlerden sonra çoğunlukla hoşnuttur, elleri ve kolları gevşektir.
• Çocuk sağlıklı bir görünüme sahiptir; rengi sağlıklıdır, derisi
elastiktir ve yaşına göre uyanık ve faaldir.
Bunlar, çocuğunuzun yalnız anne sütüyle beslenmesi halinde
geçerlidir.
Çocuğunuzu böyle yatıştırabilirsiniz:
• Sıklıkla sırf ten teması yeterlidir. Örneğin, çocuğunuzu belden
üstünüz çıplak halde üstünüze (ya da belden yukarısı çıplak
haldeki eşinizin üstüne) yatırın.
• Bebekler yakınlığı ve hareketi sever. Taşıma torbasıyla kendinize
iyice yakın tutun. Taşırken eşinizle nöbet değiştirin.
• Bebek masajı ve onu izleyen banyo, çocuğunuzu sıkıntıdan
uzaklaştırabilir.
• Bazen hafifçe söylenmiş bir şarkı bile işe yarar.
• Ne yapacağınızı bilemediğiniz ya da sinirlerinizin çok zorlandığını
hissettiğiniz zaman, çocuğu beşiğine yatırın ve üç dakika süreyle
(saate bakarak kontrol etmeyi unutmayın) yatışmak için odadan çıkın.
Çocuğunuza hiçbir zaman vurmayın ya da sarsmayın, sallamayın,
çünkü bu tehlikeli bir sarsıntı travmasına ve hatta çocuğunuzun
ölümüne neden olabilir. Profesyonel yardım (çocuk doktoru, anne
ve baba danışma merkezleri, ana baba acil telefon hattı, bakınız:
sayfa 36–37) almaktan çekinmeyin.
22
Sağlıklı
kiloya dönüş
Henüz şişkin bir karın, doğumdan bir süre sonra da tamamen
doğal ve normaldir. Karın derinizin tekrar eski haline dönmesi
zaman alır. Ancak birkaç ay içerisinde karnınız gözle görünür
şekilde düzleşir. Emzirmekle, dengeli bir beslenmeyle, bedensel
aktiviteyle ve vücudun tekrar toparlanmasına yönelik doğum
sonrası egzersizleriyle, bu süreci desteklersiniz.
Doğum sonrası egzersizleri ayrıca karın kaslarını gerginleştirmeye ve kalçayı güçlendirmeye yönelik özel jimnastik hareketleri
de içerir.
Leğen kemiği tabanı için basit egzersizler:
• Leğen kemiği tabanı kaslarınızı gerin (sanki idrar akışını durdurmaya ya da bir tamponu tutmaya çalışıyormuşsunuz hissi verir), bu
gerilimi 10 saniye süreyle tutun ve sonra kaslarınızı tekrar gevşetin
(aşağı yukarı 10 kere tekrarlayın, bunu günde iki kere yapın).
Karın için basit egzersizler:
• Karnınızı içeri çekin, gerilimi tutun ve tekrar gevşetin (aşağı
yukarı 20 kere tekrarlayın).
• Doğumdan yaklaşık altı hafta sonra yatar konumdayken yumuşak
karın kası egzersizleri yapabilirsiniz, bunları daima bacaklarınızı
karnınıza doğru çekmiş halde yapın.
Hafif spor faaliyetleri metabolizmayı ve kan dolaşımını canlandırır ve kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olur.
Şu tavsiyeleri dikkate alırsanız, emzirme süresi boyunca da spor
faaliyetinde bulunabilirsiniz:
• Uzun gezinti yürüyüşleriyle başlayın (günde en az 30 dakika).
• Yavaş yavaş yürüyüşlerinizin kapsamını artırın.
• Kondisyon antrenmanlarına ise doğumdan yaklaşık altı-sekiz
hafta sonra tekrar başlayabilirsiniz.
• Tavsiye edilenler: Yürümek, hafif ve yumuşak koşu, Inline
skating (tekerlekli paten), bisiklete binmek, yüzmek.
• Bir spor sütyeni takın. Mümkün olduğu kadar spordan önce
emzirin; boş göğüsle hareket etmek daha rahattır.
• Bol bol su için.
• Göğüs kaslarını fazla zorlayan spor türleri uygun değildir.
24
Çalışırken ve umumi
yerlerde emzirmek
Dışarı çıkma ve evde bulunmama
Dışarı çıkmak istediğinizde, çocuğunuzu yanınıza alıverin. Gıdası
nasıl olsa yanınızda, hem de gayet taze halde. Rahat elbiseler
giyerseniz, dışarıda emzirmeniz kolaylaşır. Emzirmek için sessiz
bir yer seçin ve çocuğun ihtiyaçlarını dikkate alın. Örneğin, çok
gürültülü ve dumanlı yerlerden kaçının.
Bazen tek başınıza dışarı çıkmaya ihtiyaç duyarsanız, çocuğunuzu size yakın bir kişiye emanet edebilirsiniz. İki ya da üç saatten
uzun süren bir yokluğunuzda bile, bebeğiniz alışık olduğu anne
sütünden uzak kalmak zorunda değildir. Öncesinde göğsünüze
masaj yaparak, kaynatılarak dezenfekte edilmiş, kapaklı bir kaba
biraz anne sütü sağın ya da pompalayın. Bu süt bebeğinize ihtiyaç
halinde bir bardakla ya da kaşıkla (ya da çocuğunuz emmeyi iyi
öğrendiyse biberonla) verilebilir. Anne sütünü ayrıca porsiyonlar
halinde üç gün süreyle buzdolabında, dört ay süreyle buzdolabınızın
derin dondurma bölmesinde ya da altı ay süreyle derin dondurucuda
saklayabilirsiniz. Çözülmüş ve içilmemiş anne sütünü tekrar
donduramazsınız (ancak banyo katkısı olarak kullanabilirsiniz).
Çalışıyorsanız, mesai saatleri içerisinde emzirme molaları
verme hakkınız var. Buna rağmen emzirme için düzenli aralıklarla
işten ayrılamıyorsanız, göğüslerinizi boşaltabilmeniz için elektrikli
bir pompa (emzirme danışmanlarından, ebelerden ya da eczanelerden kiralayabilirsiniz) edinmeye değer. Rahatsız edilmeden
pompayla süt sağabileceğiniz bir odaya ve pompaladığınız sütü
soğuk halde muhafaza etme imkanına ihtiyacınız var. Ek bilgileri
SECO’dan alabilirsiniz (Ekonomi Müsteşarlığı, bakınız: sayfa 37).
Çalışan bir anne olarak gün boyunca kaçırdığınız, çocuğunuza
yakın olma fırsatını telafi etmek için, çocuğunuzu gece yanınızda
yatırabilirsiniz. Böylece gece boyunca her ikiniz de, gün için şefkat
depolarsınız.
26
Plata Rueda ve Marmet yöntemiyle el ile anne
sütü sağmak için göğüs masajı
Göğsünüzü hazırlamak için, ellerinizi göğsünüzün üstüne açık halde koyun
ve hafif hareketlerle göğüs salgı dokusuna masaj yapın (Resim 1 ve 2).
Bunun ardından süt bırakma refleksini harekete geçirmek üzere göğsünüzü
en alttan başlayarak ve meme ucunun üzerinden geçip tekrar geri dönecek
şekilde okşayın (Resim 3). Sonra baş parmağınızı ve işaret parmağınızı
meme ucunun arkasında tutun, diğer parmaklarınızla göğsünüzü hafifçe
yukarı kaldırın. Şimdi de baş parmağınızı ve işaret parmağınızı yatay olarak
göğüs kafesi yönünde bastırın ve baş parmak ve işaret parmağınızı ritmik
hareketlerle öne doğru yuvarlay ın (resim 4 ve 5). Tüm göğsünüzün en iyi
şekilde boşalması için parmaklarınızın konumunu göğsünüzün etrafında
aralıklı olarak değiştirin.
27
Emzirme sırasında zorluklar
Ortaya çıkan tüm zorluklarda, erken bir aşamada bir uzmana
başvurmanızda (adresleri sayfa 31’de bulabilirsiniz) ve danışmanızda yarar vardır. Kanuni sağlık sigortanız, doğumdan sonraki on gün
boyunca ebenizin ev ziyaretlerini ve ayrıca bir IBCLC ebesi ya da
emzirme ve laktasyon danışmanı (emzirme ek sertifikası bulunan
bakım uzmanları, ebeler, doktorlar) ile yapacağınız üç emzirme
danışma görüşmesini üstlenir. Sağlık sigortanızdan, diğer haklarınızı da öğrenin.
Meme uçlarında yaralar
Meme uçlarında yaralar ya da çatlaklar, ilk haftalarda sık görülen
bir problemdir ve maalesef sıklıkla, erken memeden kesme
nedenidir. İlk günlerde meme uçlarının hassas olması normaldir,
ancak ağrılar ve uzun süreli yaralar değildir. En sık görülen –ve
kolaylıkla giderilebilecek– neden, çocuğu emzirirken doğru
tutmamaktır. Kimi zaman da bebeğin dil altındaki dokunun
(frenulum lingae) kısa olması ya da sizin meme ucunuzun yassı ya
da içe gömülü olması bunun nedeni olabilir. Sütten kesmeye karar
vermeden önce aşağıdaki acil tedbirlerden birini uygulayın ve bir
uzmana danışın.
Meme ucu yaralarında alınacak tedbirler:
• Emzirmeye devam edin.
• Emzirme pozisyonunuzu bir uzman ile birlikte kontrol edin
(bakınız: sayfa 14–17).
• Sık sık, ama daha kısa süreli emzirin.
• Çocuğunuza daha ilk açlık işaretinde meme verin, açlıktan
huzursuzlanıp kıpırdanmasına ve ağlamasına meydan vermeyin.
• Çocuğa meme verirken oluşan ağrıların azalması için, süt
bırakma refleksini emzirmeden önce masaj yaparak harekete
geçirmeniz avantaj sağlayabilir.
• Meme uçlarınızı zorlanmaktan korumak için ara sıra emzirme pozisyonunu değiştirmelisiniz (beşik pozisyonu, yan pozisyon, yatarken).
• Çocuğu göğsünüzden almak istediğiniz zaman daima, parmağınızla meme ile dudak arasındaki hava boşluğunu açın.
• Emzirdikten sonra biraz anne sütünü meme ucunuzun üstünde
kurumaya bırakın.
• Emzirme pedlerini yalnızca çok gerekli olduğunda kullanın ve
bunları sık sık değiştirin.
• Meme ucuna sabun değmesinden kaçının.
• Fazla şiddetli ağrılar haline 24 saat süreyle sütü el ile sağabilir
ya da pompalayabilirsiniz, mümkünse pompa setinin üzerinde
yumuşak bir destek parçası kullanın.
• Göğüs koruyucular yalnızca istisnai hallerde tavsiye edilir.
Bunu bir uzmana sorun.
28
Mantar enfeksiyonu (pamukçuk)
Meme uçlarınız kaşınıyor ve yanıyorsa, ilk emzirme dakikalarından sonra da kesilmeyen keskin bir acı hissediyorsanız, muhtemelen pamukçuk söz konusudur. Bu mantar enfeksiyonu çocukta
sıklıkla ağızda ya da dil üstünde beyaz lekelerle kendini belli eder,
sıklıkla bez konan bölgedeki bir mantar enfeksiyonu buna eşlik
eder. Mümkün olduğu kadar emzirmeye devam edin. Mantar gerçi
rahatsızlık verici, ama zararsızdır. Anne ile çocuk aynı zamanda
tedavi görmek zorundadır. Bir uzmanla irtibat kurun. Emzirme
öncesinde ve sonrasında ve ayrıca bez değiştirmeden önce ve
sonra ellerinizi sabunla yıkayın. Çocuğunuzun bir emziğe ihtiyacı
varsa, emziği her gün on dakika süreyle kaynatın.
Süt toplanması
Göğsünüzün üzerinde hassas, belki de yanan ve kızarmış bir
bölge ya da sınırları belirgin olan ele gelir düğümlenmeler varsa,
bunlar bir süt toplanmasına işaret ediyor olabilir.
• Emzirmeden önce yaklaşık 10 dakika süreyle sıcak bir bez koyun.
• Göğsünüze dairesel hareketlerle masaj yapın.
• Çocuğunuzu, çene altı sizin ağrılı yerinize bakacak şekilde
tutacağınız emzirme pozisyonunu seçin. Tıkalı süt yolları
böylelikle en iyi şekilde boşalır.
• Daha sık, aşağı yukarı her iki saatte bir, emzirin ve ilk önce
acıyan memenizi verin.
• Emzirmeden sonra, bir iltihabın yayılmasını önlemek üzere
15-20 dakika süreyle soğuk bir kompres koyun.
• Fazla dar ya da ciltte iz bırakan giysilerden kaçının ve ana kucağı
ya da taşıma torbası yüzünden göğüslerinizde basınç noktaları
oluşmadığından emin olun.
• Sık sık dinlenin ve stresten kaçının, ev işlerinde yardım isteyin.
• 24 saat sonunda iyileşme görülmezse, danışın
(bakınız: sayfa 36–37).
Meme enfeksiyonu
Bir meme enfeksiyonunda, göğüsteki ağrıların yanısıra ateşiniz
çıkar ve grip benzeri belirtiler görülür. Doğru müdahale yapılmazsa
hastalıklı yer cerahatlenebileceğinden, emzirme ya da annelik
danışmanınızı, ebenizi ya da doktorunuzu arayın. Meme enfeksiyonu ciddi bir hastalıktır.
Sık emzirmek (yaklaşık iki saatte bir) önemlidir. Yatak istirahatıyla ve göğüsteki enfeksiyonlu bölgeye emzirme öncesinde sıcak,
emzirme sonrasında serin bezler koyarak, iyileşmeyi çok kolaylaştırırsınız. Meme enfeksiyonu sütten kesme nedeni değildir.
29
Fazla süt – az süt
Kulağa inanılmaz gelse de, bazı anneler aşırı süt oluşumundan
dolayı sıkıntı çeker. Pompayla sağmak çözüm değil, çünkü
böylelikle süt oluşumu daha fazla harekete geçirilmiş olacaktır.
Sıklıkla problem ilk emzirme haftalarından sonra ortadan kaybolur.
Çocuğunuz tek bir göğüsle doyacak kadar çok sütünüz varsa, o
zaman öteki göğüsten, kendinizi artık o kadar gergin hissetmeyeceğiniz kadar sütü masajla boşaltabilirsiniz (bakınız: sayfa 26).
Çocuğunuzu yalnız emzirdiğiniz sürece, çocuğunuzun fazla
içtiğinden korkmanız gerekmez. Çocuğunuz ihtiyacı kadar süt içer.
Pek çok anne, yeterince sütleri olmadığını hissettikleri dönemler
yaşar. Daha önce belirttiğimiz gibi, çocuğun günlük süt içme miktarı
değişebilir. Yorgunluk, gerginlik, demir eksikliği, doğum kontrol hapı
almak, sigara ve alkol, süt miktarını olumsuz etkileyebilir.
İlaçlar, alkol, kahve, sigara ve uyuşturucular
Doktorunuz size emzirme dönemi içerisinde ilaç yazacak
olursa, etken madde sindirim sistemi üzerinden kanınıza ve oradan
da süt bezlerine ulaşabileceğinden, ilacın emzirme döneminde
kullanılıp kullanılmayacağını sorun.
Alkol, anne sütüne geçer ve onun tadını değiştirir. Ancak zaman
zaman özel vesilelerle küçük bir bardak şarap ya da bira, emzirmeye engel değildir.
Emzirilen çocukların çoğu, annenin ölçülü kahve tüketimini
kaldırır. Ancak bol kahve içilmesi halinde bazı çocuklar aşırı
uyarılma ve uzun süre uyanık kalma şeklinde tepki gösterir.
Nikotin, süt oluşumu hormonunu olumsuz etkiler. Emzirilen
çocuklarda huzursuzluğa, kusmaya, ishale ya da solunum yollarında daha sık hastalıklar görülmesine neden olabilir. Alerjik hastalıkların riski daha yüksektir. Çocuğunuzun dumansız bir ortamda
büyüdüğüne dikkat edin. Siz ya da eşiniz sigara içiyorsanız, bunu
çocuğun yakınında yapmaktan kaçının. Ev içinde sigara içmeyin.
Uyuşturucu maddeler çocuk için çifte risk demektir: bunlar anne
sütü yoluyla çocuğun vücuduna geçer ve zararlıdır. Ayrıca uyuşturucu maddelerin etkisi, çocuğun bakımını olumsuz etkileyebilir.
30
Özel ihtiyaçları olan çocuklar
Çocuğunuz erken doğdu mu, hasta ya da engelli mi? O zaman
da onu emzirmeniz mümkündür. Bu durumda yakınlığınız özellikle
önemlidir. Çoğu doğum istasyonunda ana baba olarak sizin yeni
doğan çocuğunuzu ten teması sağlayacak şekilde üstüne yatırmanıza imkan sağlanır. Bu yoğun vücut teması son derece önemlidir.
Çocuğunuz sıcaklığınızdan hoşlanır ve daha o andan itibaren
kokunuzu tanımaya başlar. Sizin motivasyonunuz da bir hayli
güçlenir. Minik bebeğinizle bol bol konuşun ve ona şarkı söyleyin,
bu da yatıştırır. Çocuğunuz ememeyecek kadar zayıfsa, o zaman
süt oluşumunun en iyi şekilde uyarılması için ilk 24 saat içerisinde
süt pompalamaya başlayın. Bir emzirme danışmanına ya da
ebeye danışın, size bu zor zamanda destek olacaktır. Çocuğunuzla
mümkün olduğu kadar çok zamanı beraber geçirin.
Alerji riski olan çocuk
Yalnız anne sütüyle beslenme, bebekte ve küçük çocuklarda
alerjilerin önüne geçmeye önemli katkıda bulunur. Ek gıdalara
en erken altı ay sonunda ve ancak çocuğunuz ilgi duymaya
başladıktan sonra başlayın. Her hafta yalnızca bir yeni gıda maddesi
verin. Ek gıda verirken emzirmeye devam edin.
Yüksek alerji riski içeren gıda maddeleri süt ve süt ürünleri,
yumurta, soya, fındık, fıstık, ceviz türü yemişler, kereviz, fıstık
ezmesi ve balıktır. Buna karşılık portakal mandalina gibi narenciye
ürünleri ve çikolata alerji riskini artırmaz. Ancak egzaması olan
çocuklarda kaşıntıya neden olabileceklerinden bunlardan uzak
durulur.
Bu durumda da, çocuğun çevresinde sigara içmekten kaçınılması gerektiği kuralı geçerlidir.
32
Küçük çocuk
olma yolunda
Küçük çocuk için gıdalar
Çocuk için hareket
Altı aydan sonra anne sütü genellikle, çocuğunuza en iyi şekilde
tüm besin maddelerini sağlamaya yetmez. Bu zamanda çoğu
çocukta ayrıca ana babalarının yiyeceklerine karşı ilgi uyanır.
Çocuğunuz yemekleri denemek ister ve bunu ışıltılı gözlerle,
ayaklarını çırpmasıyla ya da kollarını uzatarak gösterir. Artık
çocuğunuza bir öğün içerisinde önce memenizi, ardından da biraz
ek gıda sunabilirsiniz. Bu ek gıda ezilmiş patates, muz ya da olgun
armut olabilir. Çocuk bir yaşını doldurana kadar, sayfa 30‘da
belirtilen gıdalardan kaçının. Çocuğunuz artık, örneğin damlalıklı
bir bardaktan, daha sonra da normal bardaktan, su içmeye başlar.
İçeceğe şeker katılmamış olması önemlidir.
İlk yılının ikinci yarısında, çocuk kendi başına hareket etmeye
başlar. Çocuk bu motor yeteneklerini kendi başına kazanır. Bu
gelişme, çocuktan çocuğa farklı hızlarla ilerleyen ve farklı farklı
hareket şekillerinden oluşan bir olgunlaşma sürecidir. Çocuğunuzu şu araçlarla destekleyebilir ve oyunlarla teşvik edebilirsiniz:
33
• Çocuğunuzun mümkün olduğu kadar serbest hareket edebilmesi
için, yerde yeterince boş alan sağlayın (emekleme örtüsü,
jimnastik minderleri, halı vs.).
• Dönüşümlü olarak karın üstü ve sırt üstü yatırın.
• Oyuncakları, bebeğinizin kolayca uzanıp tutabileceği şekilde
yerleştirin.
• Ara sıra çocukla aynı seviyeye inin. Çocuğun yanında yere
oturun.
• Çocuk salıncaklarını, ana kucaklarını ve bebek koltuklarını
yalnızca özel amaçlarla ve kısa süreli olarak kullanın. Bebeklerin
pasif oturma konumunda fazla uzun süreyle kalması doğru
değildir.
• Çocuğunuzu asla erken oturtmaya başlamayın. Bebeğinizi, kendi
başına doğrulmayı öğrenmesinden önce oturma pozisyonuna
getirirseniz, duruş bozuklukları meydana gelebilir.
34
Ne kadar süreyle emzirmeliyim?
Bu soruya genel bir cevap verilemez. Size ilk altı ay boyunca
yalnızca emzirmenizi ve ondan sonra çocuğunuz yaklaşık iki yaşına
gelene kadar emzirmeye ek olarak uygun ek gıdalar da vermenizi
tavsiye ederiz. WHO tarafından da aynı şey tavsiye ediliyor. Ancak
bunun kararını siz, çocuğunuz ve eşiniz vereceksiniz.
Emzirmenin yavaş yavaş ve yumuşak bir geçişle sona ermesini
istiyorsanız, ilk önce çocuğunuza memeyi aktif olarak teklif etmeyi
bırakın, ancak onun meme isteğini de reddetmeyin. Bu şekilde
emzirme yavaş yavaş azalır. Böylece yeni bir evre başlar, bebeğiniz
küçük çocuk çağına adım atar.
Anne olarak sütten kesme konusunu düşünüyorsanız, ilk önce
kararlı olduğunuzdan emin olun. Böylece sonradan pişmanlık
duyguları oluşmasına meydan vermezsiniz. Sütten kesmeyi
adımlar halinde gerçekleştirin, belki de çocuğunuza meme yerine
teklif edeceğiniz biberon yardımıyla. Bu sürede çocuğunuza
emzirme yerine bol bol yakınlık, tensel temas verin. Tereddütler ya
da problemler halinde en iyisi bir uzmana başvurmanızdır (bakınız:
sayfa 36–37).
Annenin emzirme sırasındaki rolü, eğitim sürecindeki rolünüzle
aynıdır: bilen, özenle yönlendiren, şefkatle eşlik eden. Çocuğunuz
büyüdükçe her defasında, kabul etme, tutma ve bırakma aşamalarını yaşayacaksınız. Emzirme yoluyla aileniz içinde korunmuşluk
atmosferinin, anlayışın ve neşenin temelini yaratmış olacaksınız.
Yalnız emzirmiyorsanız
Anne sütü, bebeğinize verebileceğiniz en iyi şeydir, ama hazır
süt ve biberonla da bir çocuk gelişebilir. Günümüzdeki bebek sütü
gıdaları besin maddesi ve enerji içeriği bakımından anne sütünü
örnek alıyor. Hazır sütte eksik olan şey, anne sütünde bulunan
bağışıklık, yani hastalıklara karşı koruyucu maddelerdir. Dahası,
hazırlama şekline bağlı olarak, hazır mamalar mikroplardan
tamamen arındırılmış olmaz. Ancak biberonla beslenme halinde de
anne ile çocuk arasında, emzirmede olduğu kadar derin bir ilişki
oluşabilir..
36
Yardım ve destek
Emzirmek, dünyanın en doğal şeyidir. Buna rağmen, her
annenin önce öğrenmek zorunda olduğu bir beceridir. Karşılaştığınız problemlerde ne yapacağınızı bilemediğinizde, bir uzmana akıl
danışın (bakınız: aşağıda). Her annenin, ücretsiz üç emzirme
danışma görüşmesine (ücreti sağlık sigortası tarafından ödenir)
hakkı vardır.
Aşağıdaki yerlerden, size yakın uzmanların adresleri
hakkında bilgi alabilirsiniz:
Emzirme ve Laktasyon Danışmanları İBCLC
Berufsverband Schweizerischer Stillberaterinnen (BSS)
Postfach 686, 3000 Bern 25, Tel. 041 671 01 73 / Fax 041 671 01 71
E-Mail: [email protected], www.stillen.ch
La Leche League Emzirme Danışmanlar Grubu
La Leche League Schweiz, Postfach 197, 8053 Zürich
Tel. / Fax 044 940 10 12
E-Mail: [email protected], www.stillberatung.ch
Ebeler
Schweizerischer Hebammenverband Geschäftsstelle
Rosenweg 25 C, Postfach, 3000 Bern 23,
Tel. 031 332 63 40 / Fax 031 332 76 19
E-Mail: [email protected], www.hebamme.ch
Anne ve baba danışmanlığı
Schweizerischer Verband der Mütterberaterinnen SVM
Elisabethenstr. 16, Postfach 8426, 8036 Zürich
Tel. 044 382 30 33 / Fax 044 382 30 35
E-Mail: [email protected], www.muetterberatung.ch
Doktorunuz
Anne ve Baba için Acil Telefon Numaraları
Aargau Tel. 062 835 45 50, Basel Tel. 061 261 10 60,
St. Gallen Tel. 071 244 20 20, Zug Tel. 041 710 22 05,
Zürich Tel. 044 261 88 66
Fribourg Tel. 026 305 15 30, Genève Tel. 022 327 41 11 / 022 327 63 03,
Jura Tel. 032 420 51 40, Neuchâtel Tel. 032 889 66 40,
Valais Tel. 027 606 48 20, Vaud Tel. 021 316 53 53
Ticino, ASPI Tel. 091 943 57 47
37
Literatür
Bilgilendirici internet adresleri
Das Handbuch für die stillende Mutter
La Leche League Schweiz, Postfach 197, 8053 Zürich
www.swissmom.ch
www.babycenter.ch
Hamilelik, doğum, bebek ve çocuk hakkında
bilgiler, site iyi bir arama fonksiyonu içeriyor
Stillen
Márta Guóth-Gumberger, Elizabeth Hormann,
GU Ratgeber Kinder, 3. Auflage, Gräfe und Unzer Verlag, München
www.sge-ssn.ch
İsviçre Beslenme Derneği’nden değerli
uzmanlık bilgileri
www.pekip.ch
Bebekler için hareket
(Prag-Ana Baba-Çocuk Programı)
www.suissebalance.ch
Küçük çocuklar, gençler ve yetişkinler için
beslenme ve hareket tavsiyeleri
www.hepa.ch
Hareket ile ilgili tavsiyeler ve ipuçları
www.seco.admin.ch
«Annelik – Kadın işçilerin korunması»
(«Mutterschaft – Schutz der Arbeitnehmerinnen») broşürü.
Kinderernährung gesund und praktisch
Marianne Botta Diener, Beobachter Ratgeber, Zürich
PEKiP: Babys spielerisch fördern
GU Ratgeber, Gräfe und Unzer Verlag, München
Beckenbodentraining – Entdeckungsreise zur weiblichen Mitte
Yvonne Keller, Judith Krucker, Marita Seleger, 5. Auflage
www.breastfeeding.com Emzirme konusunda her türlü bilgi (İngilizce)
38
İsviçre Emzirmeyi
Teşvik Vakfı
Künye
Yayıncı: Schweizerische Stiftung zur Förderung des Stillens
Franklinstrasse 14, 8050 Zürich, Tel. 044 311 79 50, Fax 044 311 79 51
Bu broşür İsviçre Emzirmeyi Teşvik Vakfı tarafından hazırlanmıştır. Vakıf şu kuruluşlar tarafından desteklenmektedir:
E-Mail: [email protected]
Berufsverband Schweizerischer Stillberaterinnen IBCLC (BSS),
Bundes amt für Gesundheit (BAG), CONCORDIA Kranken- und
Unfallversicherung AG, CSS Versicherung, Gesundheitsförderung
Schweiz, Helsana Versicherungen AG, La Leche League Schweiz
(LLLCH), Schweizerische Gesellschaft für Gynäkologie und
Geburtshilfe (SGGG; gynécologie suisse), Schweizerische
Gesellschaft für Pädiatrie (SGP), Public Health Schweiz, Schweizer Berufsverband der Pflegefachfrauen und Pflegefachmänner
(SBK), Schweizerischer Hebammenverband, Schweizerischer
Verband diplomierter ErnährungsberaterInnen (SVDE), Schweizerischer Verein der Mütterberaterinnen (SVM), Schweizerisches
Komitee für UNICEF (UNICEF Schweiz), Schweizerisches Rotes
Kreuz, Verbindung der Schweizer Ärztinnen und Ärzte (FMH).
Baskı: Heer Druck AG, Sulgen
Yazar: Birgitta Locher-Meyer, Ko-Genel Müdüriye
Bu broşürü Almanca, Fransızca, İtalyanca, İngilizce, İspanyolca,
Portekizce, Arnavutça, Sırphırvatça, Türkçe ve Tamil dillerinde
temin edinebilirsiniz.
© 2008 Broşür ve metinler: Schweizerische Stiftung zur Förderung
des Stillens
© 2008 Fotoğraflar: Gesundheitsförderung Schweiz ve Schweizerische
Stiftung zur Förderung des Stillens
Sipariş adresi:
www.stiftungstillen.ch, www.allaiter.ch, www.allattare.ch
39
İçten teşekkürlerimizle
Bu broşürün basımı, aşağıdaki kuruluşların mali desteği sayesinde gerçekleştirilebilmiştir:
Kantonlar, sigorta şirketleri ve FMH (İsviçre Doktorlar Bir liği)’nin işbirliği ile hazırlanmıştır.
Bebeğinize yeterince hareket serbestliği sağlayın. Her bebek doğal bir hareket dürtüsüne sahiptir. Bunun gerçekleşebilmesine izin verin. Çünkü sağlıklı bir kilo ve motor yeteneklerinin gelişmesi için yeterli hareket imkânından daha iyi bir şey olamaz. Örneğin evde bebek için
güvenli hareket sahaları ve rahatça emekleyebileceği adacıklar oluşturun. Büyük değişimler için aşırı çabalar gerekmez. www.gesundheitsfoerderung.ch