TÜRK MÜTEAHHİTLERİN YURTDIŞI İŞLERİ ve İNŞAAT

TÜRK MÜTEAHHİTLERİN YURTDIŞI İŞLERİ
ve İNŞAAT MALZEMELERİ SEKTÖRÜ
Bu dökümanda bulunan veriler kamuya açık kaynaklardan elde edilmiştir.
İçindekiler
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR ve ŞEKİLLER ........................................................................................................ 3
I.
YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ ................................................................. 1
a.
Genel Durum ..................................................................................................................................... 1
b.
Toplam Proje Hacmi .......................................................................................................................... 1
c.
Projelerin Sektörel Dağılımı ............................................................................................................... 2
d.
Projelerin Bölgelere ve Ülkelere Göre Dağılımı ................................................................................. 2
II. İNŞAAT MALZEMELERİ SEKTÖRÜ .............................................................................. 5
a.
Sektöre Genel Bakış ........................................................................................................................... 5
b.
Türkiye İhracatı.................................................................................................................................. 6
c.
Türkiye İthalatı .................................................................................................................................. 6
d.
Potansiyel Pazarlarımız .................................................................................................................... 11

Bulgaristan ................................................................................................................................... 11

İran ............................................................................................................................................... 11

Fas................................................................................................................................................ 11

Suriye ........................................................................................................................................... 12

Benin ............................................................................................................................................ 12

İtalya ............................................................................................................................................ 13

İspanya ......................................................................................................................................... 13

Pakistan ........................................................................................................................................ 13

Hindistan ...................................................................................................................................... 14

Rusya Federasyonu ....................................................................................................................... 15

Brezilya ........................................................................................................................................ 16

Kazakistan .................................................................................................................................... 17

Mısır ............................................................................................................................................. 19

A.B.D. .......................................................................................................................................... 19

Arnavutluk ................................................................................................................................... 20

Yunanistan ................................................................................................................................... 20

Sudan ........................................................................................................................................... 20

Kamerun....................................................................................................................................... 20

Kenya ........................................................................................................................................... 21

Azerbaycan................................................................................................................................... 21

İsrail ............................................................................................................................................. 22

Kırgızistan .................................................................................................................................... 22

Libya ............................................................................................................................................ 22

Körfez Ülkeleri ............................................................................................................................. 23

Katar ............................................................................................................................................ 23

Birleşik Arap Emirlikleri ............................................................................................................. 24

Umman......................................................................................................................................... 24
TABLOLAR ve ŞEKİLLER
Şekil 1: Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Performansı.................................................................... 1
Şekil 2: Projelerin Sektörel Dağılımı............................................................................................... 2
Şekil 3 : Projelerin Bölgesel Dağılımı ............................................................................................. 3
Şekil 4 : Dünya İnşaat Sektörü Büyüme Beklentisi ......................................................................... 5
Tablo 1: Ortalama Proje Bedeli ....................................................................................................... 2
Tablo 2 : Ülkelere Göre Toplam Proje Bedelleri ............................................................................. 3
Tablo 3 : Projelerin Bölgelere ve Yıllara Göre Dağılımı.................................................................. 4
Tablo 4: Türkiye' nin İnşaat Malzemeleri İhracatı ........................................................................... 8
Tablo 5: Türkiye' nin İnşaat Malzemeleri İthalatı ...........................................................................10
ÖZET
YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK PROJELERİ:

Yurtdışı müteahhitlik sektörü 1972’den bugüne kadar 83 ülkede yaklaşık 178,3 milyar dolar
değerinde 5.630 proje üstlenmiştir.

1972 yılından beri yapılan projelerin toplam bedellerinde ilk 3 bölge;

Bölge
Dağılım (%)
BDT
Ortadoğu
Afrika
43,60%
24,10%
21,10%
Bedeli
1972 yılından beri yapılan projelerin toplam bedellerinde ilk 3 ülke;
Ülkeler
Rusya
Libya
Türkmenistan

Toplam Proje
(Milyar Dolar)
77,7
42,9
37,6
Toplam Proje Bedeli (Dolar)
33.044.275.824
26.326.624.319
19.733.525.233
Pay (%)
18,5%
14,8%
11,1%
2010 yılında; toplam 34 ülkede 324 proje yapılmıştır. Bir projenin ortalama bedeli yaklaşık 47
milyon dolar olmuştur.
İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI

Türkiye İnşaat Malzemeleri Sektörü, 2023 yılında Türkiye’nin hedeflediği toplam 500 milyar dolar
ihracat hedefi kapsamında kendisine 100 milyar dolarlık bir hedef belirlemiştir.

2002 yılında 4,1 milyar dolar olan inşaat malzemeleri ihracatı, yılda ortalama % 34 oranında artarak
2008 yılında 23,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2009 yılında ise ekonomik krizin de etkisiyle inşaat
malzemeleri ihracatımız bir önceki yıla oranla yaklaşık % 33 oranında azalarak 15,7 milyara
düşmüştür. Bu durumda ihracatında artış gösteren tek ürün çimento olmuştur.

İnşaat malzemeleri 2009 yılında 196 ülkeye ihraç edilmiş olup başlıca pazarlar Irak, Mısır, Libya,
BAE ve Cezayir’dir.

Aynı dönem zarfında, dünya toplam inşaat malzemeleri ihracatı ise %115 artarak 2001 yılında 218
milyar dolardan 2009’da yaklaşık 470 milyar dolara ulaşmıştır. Bu sürede, tüm ülkelerin dünya
ihracatı içerisindeki payı azalırken, Türkiye 21. sıradan 8. sıraya yükselmiştir. Çin aynı sürede 5.
sıradan 1. sıraya yükselmiştir.

Sektör ihracatında demir-çelik ürünleri yaklaşık 8,1 milyar dolarlık değeriyle en büyük grubu
oluşturmaktadır. İkinci sırada ise 1,2 milyar dolar ile çimento gelmektedir. Plastik inşaat malzemeleri
grubu ise 924 milyon dolarlık ihracatı ile üçüncü büyük gruptur.

Türkiye ihracatında ülkelere göre göze çarpan pazar payları şu şekildedir;







%77 oran ile Suriye’ye çimento ihracatında ilk sıradadır. 2009 yılında 165 milyon dolar
değerinde çimento ihracatı gerçekleştirmiştir. Plastik borularda ithalatın %67’sini
karşılamaktadır.
Rusya çimento ihtiyacının %36’sını Türkiye karşılamaktadır. Plastik İnşaat Malzemeleri
ihracatında 107 milyon dolarla 3. sıradadır.
İnşaat malzemelerinde Kazakistan’ ın başlıca tedarikçilerindendir. İnşaat demiri, alaşımsız
çelikten profiller, demir çelikten inşaat aksamı Türkiye’nin ihraç potansiyelinin en yüksek
olduğu ürünlerdir.
Mısır 91 milyon dolarlık demir-çelik filmaşin ithalatının % 85’ini Türkiye’den
karşılamaktadır. 90 milyon dolarlık demir veya alaşımsız çelikten profil ithalatında ise
Türkiye 22,4 milyon dolarla ikinci sırada yer almaktadır.
İsrail gerçekleştirdiği çimento ithalatının %74’ünü Türkiye’den gerçekleştirmiştir.
Türkiye’nin İsrail’e 2009 yılı çimento ihracatı 37 milyon dolardır.
Katar’ a Demir-çelik çubuk ihracatımız 2008 verileriyle 590 milyon dolar düzeyindedir ve en
büyük ihraç kalemlerimizdendir.
Birleşik Arap Emirlikleri’nde prefabrik yapılarda Türkiye, % 45,6 payla pazarda en büyük
tedarikçidir.
İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI

2007 yılında 7,1 milyar dolar olan inşaat malzemeleri ithalatı 2008 yılında % 5 oranında artarak 7,5
milyar dolara ulaşmıştır. 2009 yılında ise % 29 oranında azalarak 5,3 milyar dolara gerilemiştir.

Sektörün 2009 yılı ithalatında demir-çelik ürünler 1,2 milyar dolarlık değeriyle en büyük grubu
oluşturmaktadır. Isıtma ve soğutma cihazları 861 milyon dolar ile ikinci, elektrik malzemeleri 671
milyon dolar ile üçüncü büyük gruptur.

2008 yılında 136 ülkeden inşaat malzemeleri ithal edilmiş olup ithalat yapılan başlıca ülkeler Çin,
Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya’dır.
I.
YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ
a. Genel Durum
Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri sektörü, ülkemizin yetişmiş insan gücü, teknik birikimi ve
teknolojiye adaptasyonu, iş deneyimi ve disiplini, coğrafi konumu, bölge ülkeleri ile siyasi ve kültürel
yakınlığı gibi avantajlarının kullanılması ve kamu kuruluşları ile özel sektör arasındaki koordinasyon,
işbirliği ve ortak hareket etme bilincinin sağlam bir şekilde yerleştirilmesi sayesinde 1972’den bugüne kadar
83 ülkede yaklaşık 178,3 milyar dolar değerinde 5630 proje üstlenmiştir.
b. Toplam Proje Hacmi
Dünya hizmet ticaretinin en önemli kalemlerinden olan inşaat sektörü, 2008 yılı ikinci yarısından
itibaren tüm dünyada hissedilen küresel kriz öncesi, gelişen ülke ekonomilerinin altyapı ve üstyapı
yatırımlarına daha fazla pay ayırması nedeni ile hızlı bir büyüme sürecine girmişti. Küresel krizin etkisiyle
dünyadaki tüm mal ve hizmet kalemlerinde yaşanan talep düşüklüğü dünya müteahhitlik hizmetleri ticaretini
de olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durum neticesinde ülkemiz yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörünün
üstlendiği proje hacmi yıllara göre şu şekildedir;
Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Performansı
30
200
178180
25
163
160
142
20
140
120
118
15
10
62
51
47
11
5
0
100
93
2
2002
73 20
Milyar Dolar
Yıl
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Proje Bedeli
(Milyar Dolar)
2,4
2,4
4,1
10,6
11,2
20,4
24,5
23,7
21,5
15,2
Yıllar
Toplam
25
24
80
21
15
11
60
40
20
4
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Şekil 1: Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Performansı
1
c. Projelerin Sektörel Dağılımı
Üstlenilen Projelerin Sektörel Dağılımı (%)
Yapı
Endüstri
Ulaşım
61,1
32,1
29,8
15,6
1972-1979
40,9
36,7
24,9
1980-1989
21,04
10,1
9 12,66
10,49,77
39,2
1990-1999
2008
32,9
20,7
3,5
1,7
2009
2010
Şekil 2: Projelerin Sektörel Dağılımı
Daha önceleri, küçük ölçekli ve emek yoğun teknoloji ile çalışan Türk müteahhitlik firmaları, artık
konut inşasına ilave olarak havalimanı, metro, endüstriyel tesisler, doğalgaz-petrol rafinerileri, otoyol ve
enerji santrali inşası gibi büyük ölçekli ve katma değeri daha yüksek projeler üstlenmeye başlamışlardır.
Nitekim 2002 yılında ortalama proje bedeli yaklaşık 19 milyon dolar iken 2010 yılında yaklaşık 47 milyon
dolar olarak gerçekleşmiştir. Yıllara göre projelerin ortalama bedelleri aşağıdaki gibidir;
Ortalama Proje Bedeli Tablosu
Yıllar Proje Sayısı
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
127
280
406
401
509
546
567
436
324
Ülke
Sayısı
Top. Proje Bedeli ($)
32
34
35
31
32
43
39
42
34
2.437.976.735
4.157.428.530
10.626.228.189
11.272.601.361
20.466.036.122
24.548.534.072
23.713.043.295
21.478.484.171
15.167.100.219
Ort. Proje
Bedeli ($)
19.196.667
14.847.959
26.172.976
28.111.225
40.208.322
44.960.685
41.821.946
49.262.578
46.812.038
Tablo 1: Ortalama Proje Bedeli
d. Projelerin Bölgelere ve Ülkelere Göre Dağılımı
Türk müteahhitleri, özellikle Bağımsız Devletler Topluluğunda, daha sonra Orta Doğu ve Afrika’da
büyük projelere başarıyla imza atmaktadır. Avrupa’da İrlanda haricinde Batı Avrupa bölgesinde nispeten
daha az iş yapılmış olup, müteahhitlik hizmetleri yoğunlukla Balkan ülkelerinde gerçekleştirilmektedir. Bu
ülkelerin başında Romanya, Bulgaristan ve Makedonya gelmektedir. Bugüne kadar üstlenilen projelerin
bölgesel dağılımı aşağıdaki gibidir;
2
Bölge
Dağılım (%)
BDT
Ortadoğu
Afrika
43,60%
24,10%
21,10%
Toplam Proje Bedeli
(Milyar Dolar)
77,7
42,9
37,6
Avrupa ve Amerika
8,40%
15,1
Asya Pasifik
Toplam
2,80%
100%
4,9
178,2
Üstlenilen Projelerin Bölgesel Dağılımı (%)
Avrupa
Afrika
Orta Doğu
BDT
Toplam
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Şekil 3 : Projelerin Bölgesel Dağılımı
2008 yılından bu yana etkili olan küresel finansal krizden yurt dışı müteahhitlik hizmetleri sektörü
de olumsuz yönde etkilenmiştir. 1972-2010 yılları arasında yurt dışı müteahhitlik firmalarımızca üstlenilen
projelerin ülkelere göre dağılımında, Rusya ve Libya lider konumdadır.
Ülkeler
Rusya
Libya
Türkmenistan
Kazakistan
Irak
S.Arabistan
BAE
Katar
Romanya
Cezayir
Azerbaycan
Diğer Ülkeler
TOPLAM
Toplam Proje Bedeli (Dolar)
33.044.275.824
26.326.624.319
19.733.525.233
12.960.546.404
9.211.419.715
8.118.301.201
7.296.842.618
7.277.513.766
6.103.597.305
5.194.318.843
4.432.752.155
38.615.104.526
178.314.821.909 Dolar
Pay (%)
18,5%
14,8%
11,1%
7,3%
5,2%
4,6%
4,1%
4,1%
3,4%
2,9%
2,5%
21,5%
Tablo 2 : Ülkelere Göre Toplam Proje Bedelleri
3
Türk Müteahhitlerinin Yurtdışında Üstlendikleri Projelerin Bölgelere Göre Dağılımı
2010 ARALIK AYI BAŞINA
KADAR ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
01.01.2010 – 01.12.2010
ARASINDA ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Sayısı
Toplam Proje
Bedeli ($)
1122
42.899.640.100 24,1%
95
2.823
77.766.910.609 43,6%
Afrika Ülkeleri
Asya Ülkeleri
Avrupa
Ülkeleri
Diğer Ülkeler
813
404
Genel Toplam
5.630
Bölge / Ülke
Orta Doğu
Ülkeleri
BDT Ülkeleri
Bölge / Ülke
Orta Doğu
Ülkeleri
BDT Ülkeleri
Afrika Ülkeleri
Toplam Proje
Bedeli ($)
Pay
Proje
Sayısı
Toplam Proje
Bedeli ($)
Pay
4.555.648.424 30,0%
88
6.258.036.736
29,1%
138
6.056.632.432
25,5%
133
6.436.147.662 42,4%
150
6.008.988.194
28,0%
220
10.651.714.792 44,9%
37.656.072.883 21,1%
4.931.993.853 2,8%
59
26
2.924.381.076 19,3%
140.644.679
0,9%
118
47
7.305.192.891
628.281.587
34,0%
2,9%
94
47
5.275.388.611
486.598.446
22,2%
2,1%
433
14.144.654.554
7,9%
11
1.110.278.378
7,3%
32
1.270.746.163
5,9%
66
1.242.255.934
5,2%
35
915.549.908
0,5%
0
-
0,0%
1
7.238.599
0,0%
2
453.080
0,0%
436
21.478.484.171
100%
567
23.713.043.295
100%
178.314.821.909 100%
2007 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Toplam Proje
Pay
Sayısı
Bedeli ($)
324
Toplam Proje
Bedeli ($)
2008 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Sayısı
Pay
Proje
Sayısı
2009 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Pay
15.167.100.219 100%
2006 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Toplam Proje
Pay
Sayısı
Bedeli ($)
2005 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Toplam Proje
Pay
Sayısı
Bedeli ($)
89
5.906.636.439
24,1%
114
6.780.093.542 33,1%
154
3.732.747.269
266
84
10.219.317.548 41,6%
6.709.615.642 27,3%
251
67
9.330.821.733 45,6%
2.839.112.458 13,9%
128
41
5.607.825.737
834.146.896
Asya Ülkeleri
Avrupa
Ülkeleri
Diğer Ülkeler
43
326.221.142
1,3%
54
418.550.287
2,0%
62
574.351.896
61
1.276.368.077
5,2%
16
1.003.817.813
4,9%
12
475.111.684
4
110.375.225
0,4%
17
752.985.917
3,7%
4
48.417.880
Genel Toplam
547
24.548.534.072
100%
509
20.466.036.122 100%
401
2004 YILINDA
ÜSTLENDİKLERİ
PROJELERİN DAĞILIMI
Proje
Toplam Proje
Pay
Sayısı
Bedeli ($)
144
2.614.009.421
49,7%
7,4%
146
38
2.281.421.933
1.192.342.806
21,5%
11,2%
5,1%
63
600.387.260
5,7%
13
3.933.981.686
2
4.085.083
33,1%
4,2%
0,4%
11.272.601.361 100,0%
406
24,6%
37,0%
0,0%
10.626.228.189 100,0%
Tablo 3 : Projelerin Bölgelere ve Yıllara Göre Dağılımı
4
II.
İNŞAAT MALZEMELERİ SEKTÖRÜ
a. Sektöre Genel Bakış
2008 global krizi sonrası daha kesin bir şekilde gözükmüştür ki, gelişmekte olan ülkeler
gerek değerli yer altı kaynakları gerek son 10 yılda hızla artan ihracata dayalı büyüme modellerinin
meyvelerini topladıkları gibi yakın gelecekte iç pazarlarında yatırımlara hız vererek büyümeyi
ihracat kadar iç pazar dinamizmi ile de sürdüreceklerdir. İnşaat sektör büyüme beklentileri, yeni
inşaat, yenileme pazarı ve bu sırada kullanılan inşaat malzemelerini ve hizmetleri kapsamakta,
Türkiye 2009-14 arası dönemde %8,5 büyüme beklentisi ile en hızlı büyüyecek pazarlar arasında
yer almaktadır.
Dünya İnşaat Sektörü Büyüme Beklentisi, 2009-2014
Şekil 4 : Dünya İnşaat Sektörü Büyüme Beklentisi
5
b. Türkiye İhracatı
2000 ve 2001 yıllarında Türkiye’de yaşanan ekonomik krizler sonucu iç piyasada talebin
azalması ile inşaat malzemesi sektörü ihracata çok daha fazla ağırlık vermeye başlamıştır. Kriz
sonrası ekonominin toparlanmaya başlaması ile 2002 yılından itibaren sektör ihracatı yükselme
eğilimine girmiştir. 2002 yılında 4,1 milyar dolar olan inşaat malzemeleri ihracatı, yılda ortalama %
34 oranında artarak 2008 yılında 23,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2009 yılında ise ekonomik krizin de
etkisiyle inşaat malzemeleri ihracatımız bir önceki yıla oranla yaklaşık % 33 oranında azalarak 15,7
milyar dolara gerilemiştir.
Aynı dönem zarfında, dünya toplam inşaat malzemeleri ihracatı ise %115 artarak 2001
yılında 218 milyar dolardan 2009’da yaklaşık 470 milyar dolara ulaşmıştır. Bu sürede, ilk on
ihracatçı ülkenin ihracat rakamları incelendiğinde tüm ülkelerin dünya ihracatı içerisindeki payı
azalırken, Türkiye 21. sıradan 8. sıraya yükselmiştir. Ancak, Çin aynı sürede 5. sıradan 1. sıraya
çıkmış, inşaat malzemeleri ihracatındaki payını da yaklaşık üç katına çıkarmayı başarmıştır.
Türkiye İnşaat Malzemeleri Sektörü, 2023 yılında Türkiye’nin hedeflediği toplam 500
milyar dolar ihracat hedefi kapsamında kendisine 100 milyar dolarlık bir hedef belirlemiştir. İnşaat
malzemelerine ek olarak, Türk müteahhitlerinin aynı tarih itibariyle yurt dışında iş yapma hedefi de
yine 100 milyar dolar düzeyindedir.
Sektör ihracatında demir-çelik ürünleri yaklaşık 8,1 milyar dolarlık değeriyle en büyük
grubu oluşturmaktadır. Bu grup içinde en çok ihraç edilen ürünler demir-çelik çubuk, profil ve teller
(4,9 milyar dolar) ile demir-çelik borulardır (1,5 milyar dolar). İkinci sırada ise 1,2 milyar dolar ile
çimento gelmektedir. Plastik inşaat malzemeleri grubu ise 924 milyon dolarlık ihracatı ile üçüncü
büyük gruptur.
İnşaat malzemeleri 2009 yılında 196 ülkeye ihraç edilmiş olup başlıca pazarlar Irak, Mısır,
Libya, BAE ve Cezayir’dir.
c. Türkiye İthalatı
2007 yılında 7,1 milyar dolar olan inşaat malzemeleri ithalatı 2008 yılında % 5 oranında
artarak 7,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2009 yılında ise % 29 oranında azalarak 5,3 milyar dolara
gerilemiştir.
Sektörün 2009 yılı ithalatında demir-çelik ürünler 1,2 milyar dolarlık değeriyle en büyük
grubu oluşturmaktadır. Isıtma ve soğutma cihazları 861 milyon dolar ile ikinci, elektrik malzemeleri
671 milyon dolar ile üçüncü büyük gruptur. 2008 yılında 136 ülkeden inşaat malzemeleri ithal
edilmiş olup ithalat yapılan başlıca ülkeler Çin, Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya’dır.
6
Türkiye'nin İnşaat Malzemeleri İhracatı (1000 $)
Ürünler
2007
Demir-Çelik Çubuk, Profil
ve Teller, Çivi, Somun,
5.711.072
Sıhhi Gereçler, Tuvalet
Eşyası Aksamı
Demir-Çelik Boru ve
1.391.764
Bağlantı Parçaları
2008
2009
10.340.376
4.937.502
2.022.068
1.524.316
Çimento
580.820
1.132.140
1.199.608
Demir-Çelikten Diğer
İnşaat Aksamı
844.194
1.216.413
989.961
Plastik İnşaat
Malzemeleri
720.001
990.924
924.306
Yalıtımlı Kablolar
999.681
1.197.746
859.164
939.210
742.305
735.757
837.071
651.437
456.695
685.850
558.873
Seramik Kaplamalar
475.583
517.116
390.833
Demir-Çelik Radyatörler
458.922
492.958
381.676
Kilitler ve Donanım
Eşyası
374.302
451.546
336.545
Elektrik Malzemeleri
526.092
436.426
329.839
Ağaçtan İnşaat
Malzemeleri
262.982
313.354
326.878
Boyalar ve Vernikler
201.437
251.667
249.212
Prefabrik Yapılar
209.892
278.814
196.542
Aydınlatma Cihazları
192.336
225.210
193.978
Musluklar ve Vanalar
153.694
198.018
186.223
Demir-Çelik Vida Cıvata
vb.
167.686
218.505
159.238
Seramik Sağlık Gereçleri
198.889
176.516
139.037
İşlenmiş Taşlar (Mermer,
874.235
Granit)
Alüminyumdan İnşaat
Malzemeleri ve İnşaat
Aksamı
Isıtma ve Soğutma
Cihazları
2009 Yılında İhracat Yapılan Ülkeler ve
Payları (%)
Mısır (20), BAE (14), Irak (9),
Libya (6), Yemen (5)
Cezayir (25), Irak (9), ABD (6),
İngiltere (4), Macaristan (3)
Irak (24), Suriye (13), İtalya (8),
Mısır (6), Libya (5)
Irak (17), Türkmenistan (10),
Libya (9), Cezayir (4), Azerbaycan
(4)
Libya (17), Irak (10), Rusya
Federasyonu (9), Azerbaycan (5),
Kazakistan (4)
İngiltere (19), Irak (14), İsrail (5),
Libya (4), BAE (4)
ABD (27), İngiltere (6), Sudi
Arabistan (5), Libya (5), Kanada
(4)
Almanya (21), Irak (10),
Bulgaristan (6), Libya (4),
Türkmenistan (4)
Irak (8), İngiltere (8), İspanya (5),
Almanya (4), Libya (4)
Almanya (13), İsrail (12), İngiltere
(10), Kanada (6), Azerbaycan (5)
İngiltere (32), Romanya (9),
Yunanistan (6), Almanya (5),
Ukrayna (5)
Romanya (9), Rusya (8), Almanya
(7), İran (6), Irak (4)
İtalya (17), Almanya (10), Rusya
(9), Irak (4), Ukrayna (4)
İran (38), Irak (8), Azerbaycan
(6), Libya (5), Türkmenistan (5)
Irak (12), Azerbaycan (9), İran
(7), Türkmenistan (7), Gürcistan
(6)
BAE (19), Libya (17), Irak (11),
Cezayir (11), Afganistan (10)
Azerbaycan (7), Türkmenistan (7),
Irak (6), Almanya (6), Libya (6)
Almanya (11), Irak (8), Libya (7),
Rusya (7), Mısır (5)
Almanya (24), Türkmenistan (7),
Fransa (5), Irak (4), Sovak
Cumhuriyeti (4)
Almanya (15), İngiltere (13),
Fransa (9), İtalya (8), İspanya (4)
7
Asfalt, Alçı, Çimento ve
Betondan Eşya
Düz Cam, yalıtım camı,
cam tuğla
Cam Yünü
Alçı
Demir-Çelik Sağlık
Gereçleri
Alüminyum Sağlık
Gereçleri
Asansörler ve Liftler
Mineral Yünler
Duvar Kâğıtları
Tuğlalar, Karolar,
Kiremitler
Toplam
Azerbaycan (10), Türkmenistan
(8), Irak (7), Libya (7) Gürcistan
(6)
Mısır (7), Azerbaycan (7), Libya
74.836
126.062
93.102
(6), Irak (6), Romanya (5)
Almanya (13), İtalya (11), İran
83.486
94.008
76.677
(6), Fransa (5), Türkmenistan (5)
Rusya Federasyonu (17), Ukrayna
65.921
84.298
67.261
(14), Türkmenistan (13),
Azerbaycan (10), Bulgaristan (7)
Rusya (16), Irak (8), Polonya (6),
92.975
96.479
62.204
Romanya (6), Ukrayna (6)
ABD (13), Irak (13), Azerbaycan
58.881
50.895
53.717
(8), Almanya (8), Fransa (4)
İrlanda (20), Irak (9), Rusya (7),
15.873
19.131
19.113
Azerbaycan (7), İran (5)
Irak (13), Türkmenistan (11),
17.470
15.268
16.329
Libya (10), Yunanistan (7), Mısır
(7)
İran (55), Azerbaycan (8), Mısır
3.688
6.410
9.207
(7), Irak (5), Libya (4)
İngiltere (28), Azerbaycan (15),
10.730
10.890
6.790
KKTC(11), İran (8), Libya (8)
Irak (10), Mısır (7), Libya (5), BAE
16.053.507 23.556.554 15.791.720
(5), Cezayir (4)
93.620
130.548
109.834
Tablo 4: Türkiye' nin İnşaat Malzemeleri İhracatı
8
Türkiye'nin İnşaat Malzemeleri İthalatı (1000 $)
Ürünler
2007
2008
2009
2009 Yılında İthalat Yapılan Ülkeler ve
Payları (%)
Isıtma ve
Soğutma
Cihazları
880.181
1.028.088
861.658
Çin (25), Güney Kore (11), İtalya (9), Almanya
(9), Tayland (5)
Elektrik
Malzemeleri
907.882
889.047
671.627
Almanya (23), Fransa (12), Çin (12), İtalya (12),
ABD (4)
Demir-Çelik
Boru ve
Bağlantı
Parçaları
699.736
729.795
482.677
Çin (18), İtalya (17), Almanya (12), Rusya (5),
ABD (4)
Boyalar ve
Vernikler
452.788
500.713
382.145
Almanya (24), İtalya (17), Fransa (12), Belçika
(7), İngiltere (6)
Musluklar ve
Vanalar
419.581
445.137
350.640
Çin (21), İtalya (20), Almanya (15), Fransa (6),
ABD (5)
Demir-Çelik
Vida Cıvata vb.
399.945
466.680
340.485
Çin (26), Fransa (16), Almanya (15), İtalya (8),
Japonya (6)
Kilitler ve
445.720
Donanım Eşyası
498.422
335.077
Almanya (18), İtalya (15), Fransa (12), Çin (12),
Çek Cumhuriyeti (7)
510.068
259.534
İspanya (25), İtalya (12), Güney Kore (10),
Romanya (8), Almanya (7)
461.959
253.060
Almanya (26), Romanya (21), Rusya (11),
İsviçre (5), Brezilya (4)
Demir-Çelik
Çubuk, Profil ve
Teller, Çivi,
Somun, Sıhhi
592.596
Gereçler,
Tuvalet Eşyası
Aksamı
Ağaçtan İnşaat
495.568
Malzemeleri
Plastik İnşaat
Malzemeleri
272.822
311.976
243.281
Almanya (18), Fransa (16), Çin (11), İtalya (9),
Yunanistan (4)
Yalıtımlı
Kablolar
282.539
292.208
202.254
Çin (32), Almanya (13), Fransa (4), İtalya (3),
İngiltere (3)
252.857
302.558
198.828
Çin (58), Almanya (9), İtalya (8), Fransa (3),
İspanya (2)
128.349
145.527
139.139
Çin (41), Hindistan (36), İspanya (12), İtalya
(4), Brezilya (1)
Demir-Çelikten
Diğer İnşaat
Aksamı
143.996
215.770
119.015
Almanya (20), Çin (19), İtalya (15), Çek
Cumhuriyeti (4), İspanya (2)
Düz Cam,
yalıtım camı,
cam tuğla
190.415
133.114
97.840
Belçika (20), Romanya (16), İsrail (8), ABD (8),
Çin (6)
Cam Yünü
107.411
120.288
96.484
Çin (45), Almanya (8), İtalya (8), Fransa (7),
Çek Cumhuriyeti (7)
Aydınlatma
Cihazları
İşlenmiş Taşlar
(Mermer,
Granit)
9
Alüminyumdan
İnşaat
Malzemeleri ve
İnşaat Aksamı
89.888
101.302
55.789
Almanya (34), Yunanistan (9), Çin (8). İtalya
(7), Hollanda (6)
Asansörler ve
Liftler
59.243
60.840
45.235
Çin (37), Fransa (17), İtalya (16), İspanya (9),
Almanya (7)
Seramik
Kaplamalar
63.712
67.307
42.482
Çin (44), İspanya (20), İtalya (19), İrlanda (4),
Vietnam (3)
Asfalt, Alçı,
Çimento ve
Betondan Eşya
36.327
42.489
36.077
İtalya (18), İspanya (15), Çin (12), Fransa (12),
Belçika (10)
Mineral Yünler
41.912
48.582
32.016
Almanya (28), Çin (18), Danimarka (7),
Macaristan (6), Slovenya (5)
Prefabrik
Yapılar
25.785
35.422
23.180
İspanya (27), Hollanda (22), Fransa (16),
Norveç (9), ABD (4)
Duvar Kağıtları
13.665
19.331
19.494
Almanya (34), Güney Kore (18), İtalya (10), Çin
(8), Belçika (6)
Demir-Çelik
Radyatörler
17.969
17.339
15.503
İtalya (30), Almanya (27), İngiltere (13),
İspanya (8), Çin (2)
Alüminyum
Sağlık Gereçleri
13.474
19.056
13.466
Fransa (32), Çin (29), İtalya (23), İngiltere (4),
Mısır (2)
Demir-Çelik
Sağlık Gereçleri
14.139
13.520
9.917
İtalya (40), Almanya (15), Çin (14), Tayland (6),
İspanya (5)
Seramik Sağlık
Gereçleri
8.626
9.402
6.361
Almanya (26), İtalya (14), Çin (12), Mısır (3),
Romanya (3)
Çimento
94.145
36.657
6.041
Fransa (30), İngiltere (22), Çin (16), Hollanda
(6), Romanya (4)
Alçı
4.405
5.478
4.597
KKTC (42), Yunanistan (35), Almanya (13),
İngiltere (4), Hindistan (1)
Tuğlalar,
Karolar,
Kiremitler
2.482
2.105
1.217
Almanya (77), Fransa (7), Yunanistan (4), İtalya
(3), Türkmenistan (2)
Toplam
7.158.173
7.530.195
5.345.135
Çin (19), Almanya (15), İtalya (11), Fransa (7),
İspanya (4)
Tablo 5: Türkiye' nin İnşaat Malzemeleri İthalatı
10
d. Potansiyel Pazarlarımız

Bulgaristan
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri:
Bulgaristan’ın demir çelikten inşaat aksamı ithalatı ağırlıklı olarak Türkiye ve AB
ülkelerinden yapılmaktadır. Yunanistan ithalatta %19 payla 1. sıradadır. Yunanistan’ı, Türkiye,
Almanya, İtalya ve Avusturya takip etmektedir. Demir-çelik çubuk ithalatında ise, Türkiye 1.
sıradadır.

İran
ITC-Trademap verilerine göre; İran’ın 2008 yılı adi metallerden donanım, tertibat vb. eşya
ithalatı 75 milyon $ olmuştur. Bu grup mobilya, kapı, merdiven, pencere, karoseri, bavul vs. ürünler
için menteşeler, küçük tekerlekler, otomatik kapı tertibatı gibi ürünlerden oluşmaktadır. İthalat
yapılan başlıca ülkeler Çin (22 milyon $), İtalya (18 milyon $), Türkiye (14 milyon $), BAE (8
milyon $) ve Almanya (4 milyon $) dir. Üçüncü sırada yer alan Türkiye’nin payı %20’dir.
2004-2008 döneminde İran’ın adi metallerden donanım, tertibat vb. eşya ithalatı yıllık %41
oranında artmışken Türkiye’nin aynı dönem İran’a ihracatı % 40 oranında yükselme göstermiştir.
2009 yılında İran’a ihracat % 5 artışla 16 milyon dolar olmuştur. Dolayısı ile adi metallerden
donanım, tertibat vb. eşyada İran gelişen bir pazar olup Türkiye de bu pazardaki payını sürekli
korumuştur. Adi metallerden donanım, tertibat vb. eşya ihracatı yapan firmalarımızın İran
pazarındaki paylarını artırma potansiyeli olduğu görülmektedir.

Fas
Fas inşaat sektörü son yıllarda önemli ölçüde büyüme kaydetmiştir. Devletin konut sektörü,
yol yapımı, havaalanının genişletilmesi, Tanger Med Limanı’na üçüncü konteynır terminalinin
yapılması, yeni hastane ve okul yapımları ve turizm alanındaki projeleri sektöre ivme
kazandırmaktadır. İnşaat ve taahhüt sektörü ülke ekonomisinde GSYİH katkısı ve istihdam içindeki
payı dikkate alındığında önemli bir sektör konumundadır.
Sektör büyüklüğü ülkede üretilen toplam katma değerin %7’sine denk gelen 35 milyar Dirhamlık
(yaklaşık 3,5 milyar Euro) bir iş hacmine ulaşmıştır. Bu alanda faaliyet gösteren 5.000 firmanın
%35’i Kazablanka, Rabat ve Kenitra şehirlerinde yoğunlaşmış olup, yüzde 15’lik kısmı da Fes ve
Meknes şehirlerinde yerleşiktir. Dolayısıyla bu beş şehir sektördeki kuruluşların yarıya yakınını
barındırmaktadır. İnşaat sektörü son yıllarda, barajlar/enerji santralleri, yollar, sosyal konut
projeleri, turizm yatırımları, limanlar gibi büyük ölçekli alt yapı projelerinin olumlu etkisi ile
önemli bir gelişme kaydetmiştir. Çimento fabrikalarındaki kapasiteler dahil olmak üzere ülkede
yapı inşaat malzemeleri üretiminde yaşanan artış da gelişmede etkin bir rol oynamıştır.
Önümüzdeki döneme yönelik olumlu beklentiler nedeniyle ülkenin -Lafarge Maroc, Ciments du
Maroc ve Holchim Maroc gibi- önemli ve yabancı sermaye katkılı büyük çimento şirketlerinin
tamamı kapasite artırım kararları almışlardır. Pazar lideri olan Lafarge Maroc’un tek başına 20072012 dönemi için 5-7 milyar Dirhem (500-700 milyon Euro) yatırım planı bulunmaktadır.
Devletin, düşük ücretli konut yapımı çabalarına rağmen yıllık ucuz konut inşaası 80-90 bin
konut olarak gerçekleşmektedir. Nüfus artışı ve şehirleşme dolayısıyla artan konut talebinin
karşılanabilmesi için yıllık konut üretiminin 158 bin civarında olması gerektiği belirtilmektedir.
Diğer taraftan Eğitim Bakanlığı 2009-2012 eylem planı çerçevesinde 4,774 adet yeni okulun yapımı
için ihaleye çıkılacağını duyurmuştur.
11
Turizm projeleri de inşaat sektöründeki gelişmede önemli rol oynamaktadır. Plan Azur
(toplam 6 milyar Dolar), Gulf Finance House beach resorts (1,4 milyar Dolar), Tanger şehrindeki
Qatari Diar residential and tourist complex (660 milyon Dolar) ve Rabat Bouregreg projesi (toplam
4 milyar Dolar) gibi büyük ölçekli turizm yatırım planları başta Körfez ülkeleri sermayesi olmak
üzere uluslararası inşaat ve yatırım firmalarının ülkeye ilgisinin artmasına neden olmaktadır.
Ancak ülkedeki büyük konut ve yerleşim bölgesi projelerinin en önemli yatırımcısı olan
Körfez Ülkeleri piyasalarında ekonomik alanda yaşanan gelişmeler bu projelerin geleceği
konusunda tereddütler yaşanmasına neden olmaktadır.

Suriye
Çimento :
Suriye 2008 yılında 149 milyon dolar değerinde çimento ithal etmiştir. Suriye’nin en fazla
çimento ithal ettiği başlıca ülkeler Türkiye (%77), Mısır (%16) ve Ürdün (%6)’dür. Türkiye
Suriye’ye 2009 yılında 165 milyon dolar değerinde çimento ihracatı gerçekleştirmiştir.
2009 yılı Şubat ayında Suriye, depolarında fazla çimento bulunduğunu gerekçe göstererek,
Türkiye’den çimento ithalatını durdurma kararı almıştır. Suriye 4 ay süreyle Türkiye’nin çimento
ihracatına ambargo uyguladıktan sonra ambargo kaldırılmış ve Türkiye Suriye`ye çimento ihraç
etmeye devam etmiştir. Suriye’nin senelik çimento ihtiyacı 7 milyon ton civarındadır. Suriye’deki
çimento üretimi ise 5 milyon tondur. Yerli üretimle karşılanamayan çimento talebi, ithalat ile
karşılanmaktadır. Suriye çimento pazarında yaşanmakta olan en dikkat çekici gelişme, Suriye’de
Egypt’s Orascom Construction Industries (OCI) ve Mas Economic Group firmalarının ortaklaşa
çimento üretim tesisi kurma planlarıdır. Söz konusu yatırımın 440 milyon dolara mal olacağı tahmin
edilmektedir. Tesisin çimento üretim kapasitesi, daha sonra 3 milyon tona arttırılma opsiyonuyla,
senede 2 milyon ton olacaktır.
Plastik İnşaat Malzemeleri :
Başta plastik boru, hortum ve bağlantı parçaları olmak üzere Suriye’nin plastik inşaat
malzemeleri ithalatı 2008 yılında önemli şekilde artış göstermiştir. Plastik inşaat malzemeleri
ithalatı 11,5 milyondan 39 milyon dolara yükselmiş, bunun yüzde 75’lik bölümünü oluşturan
plastik boru ithalatı da 11 milyondan 30 milyon dolara çıkmıştır.
Plastik borularda Türkiye, Suriye ithalatının %67’sini karşılamaktadır. Türkiye’yi, %13 ile
Almanya, %8 ile Çin ve %7 ile İtalya izlemektedir. Suriye’nin büyük alt yapı ve sulama projelerine
devam ettiği takdirde ülkenin özellikle plastik boru üreticilerimiz için önemli bir pazar olduğu
düşünülmektedir.

Benin
Çimento :
Onigbolo’daki çimento fabrikası ülkedeki en önemli sanayi tesislerinden birisidir. Benin’de
çimento üretimi inşaat sektöründeki gelişmelere paralel olarak artmaktadır. Bununla birlikte ülkede
çimento üretimi talebi karşılamaktan uzaktır. Benin’in yıllık çimento ithalatı 18 milyon dolar
civarındadır. İthalatın yapıldığı belli başlı ülkeler içinde sırasıyla Japonya, Güney Kore, Türkiye,
Yunanistan ve Çin yer almaktadır. Ülkemizin pazar payı % 17 civarında olup, bu pazardaki
payımızı artırmamız imkan dahilinde görülmektedir.
12

İtalya
İnşaat sektörü İtalyan ekonomisinin temel sektörlerinden biridir. 2007 verilerine göre
GSYİH’nin % 11’ini ve toplam istihdamın % 8,5’ini oluşturmaktadır. 1998-2007 döneminde yıllık
ortalama % 30 oranında büyüme oranı yakalamıştır. Bu oran ülke GSYİH’si büyüme oranının iki
katıdır. İtalyan inşaat sektörünün % 61’ini konut amaçlı olmayan inşaatlar oluşturmaktadır. İtalya,
Avrupa inşaat sektörünün % 10’unu oluşturmaktadır.
Milano’da düzenlenecek olan 2015 Expo fuarının bölgede 3,2 milyar avroluk yatırımın
yapılacağı geniş çaplı bir inşaat faaliyetine yol açması ve projelerin 2014 Eylül ayında bitirilmesi
beklenmektedir. Söz konusu fuarı 21 milyon kişinin ziyaret edeceği tahmin edilmektedir.

İspanya
Çimento :
İspanya Avrupa’da en fazla çimento tüketen ülkedir. Çimento tüketimi inşaat sektörünün
gelişimi ile doğru orantılıdır. İspanya çimento sektörü 2008 yılı verilerine göre 52 milyon ton
kapasiteye sahiptir. International Cement Review verilerine göre aynı yıl 42 milyon ton üretim
yapılmış olup, 42,66 milyon ton tüketim gerçekleşmiştir. 2,20 milyon ton ihracat yapılırken, 7,66
milyon ton ithalat gerçekleştirilmiştir. Ülke ithalatında Çin, Portekiz, ve İtalya’dan sonra Türkiye
gelmektedir. Ekonomik kriz ve ülkede artan işsizlik nedeniyle inşaat sektöründeki daralmanın
devam etmesi ve toparlanmanın birkaç yıl sürmesi öngörülmektedir.
İspanyol çimento sektöründe CEMEX liderdir. Felix Santos Ortega, Tucana adıyla yeni bir
firma kurmuştur ve bu firma Albentosa’da yeni bir çimento fabrikası inşa etmektedir. Bu fabrikanın
2013 yılında bitmesi, yıllık 12 milyon ton kapasitede olması ve 390 kişinin çalışması
planlanmaktadır.

Pakistan
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri :
World Steel Association’dan alınan verilere göre; Pakistan 2007 yılında 1milyon 90 bin ton
ham çelik üretimi gerçekleştirmiştir. 2007 yılında 1,8 milyon ton mamul ve yarı mamul demir çelik
ithal etmiştir. Yapılan ithalatın 1,3 milyon tonu yassı ürünler, 244 bin tonu ise uzun ürünlerdir.
Pakistan’ın 2007 yılı çelik tüketimi yaklaşık 3 milyon tondur. Kişi başına ham çelik tüketimi 18,6
kg olarak gerçekleşmiştir.
Pakistan’ın tek entegre demir çelik üretim tesisinin (Pakistan Steel Mills Corporation
(PSMC) yıllık üretim kapasitesi 1,1 milyon ton olup yakında kapasitenin yaklaşık 3 milyon tona
çıkarılması planlanmaktadır. Tesis ülkenin çelik ihtiyacını henüz karşılayamamaktadır. Ülkenin
çelik kütük ve çelik hurda ihtiyacı ithalat ile temin edilmektedir.
Pakistan 2008 yılında toplam 116 milyon $ değerinde demir çelik inşaat malzemesi ithalatı
gerçekleştirmiştir. Pakistan’ın demir çelik inşaat malzemeleri ithalatında, 73 milyon $ ile demir
çelikten inşaat aksamı ilk sırada yer almaktadır. Ardından 43 milyon $ ile inşaat demiri gelmektedir.
Pakistan’ın 2008 yılında 73 milyon $ değerinde demir çelik inşaat aksamı ithalatının
yaklaşık yarısı Çin’den yapılmaktadır. Onu ABD, Mısır ve Japonya izlemektedir. Altıncı sırada yer
alan Türkiye’nin payı % 5’dir. 2004-2008 döneminde Türkiye’nin Pakistan’a demir çelik inşaat
aksamı ihracatı yıllık ortalama % 22 oranında gerilemiştir. 2004-2008 döneminde Pakistan’ın demir
13
çelik inşaat aksamı ithalatında ise yıllık ortalama artış oranı % 40 olmuştur. Demir çelik inşaat
aksamı açısından Pakistan gelişen bir pazardır. Türkiye’nin ise pazardaki payında son yıllarda
gerileme görülmektedir. Bu gerilemede fiyat değişimlerinin etkili olduğu tahmin edilmektedir.
2008 yılında Pakistan 43 milyon $ değerinde inşaat demiri ithal etmiştir. Başlıca ithalat
yaptığı ülkeler Çin (22 milyon $), Ukrayna (16 milyon $)dır. Onu Avusturya, ABD ve Almanya
izlemektedir. 2009 yılında Türkiye’nin demir /çelikten inşaat ve aksamı ihracatı %50 azalarak 1,4
milyon dolara; demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş) ihracatı %186
artarak 3,6 milyon dolara yükselmiştir. Pakistan inşaat demirinde gelişen bir pazardır. Türkiye ise
inşaat demirinde dünyanın en büyük ihracatçısıdır. Türk inşaat demiri ihracatçılarımızın Pakistan
pazarına gerekli ilgi ve gayreti göstermeleri halinde pazardan rahatlıkla büyük bir pay alacakları
düşünülmektedir.
Pakistan demir çelik inşaat aksamı ve inşaat demiri için gelişmekte olan bir pazardır.
Türkiye’nin Pakistan demir çelik inşaat aksamı pazarındaki payı % 5 idi. Ancak son iki yılda inşaat
demiri ihracatı gerçekleşmemiştir. Türkiye, Pakistan’ın inşaat demiri ve inşaat aksamı pazarından
yüksek oranda pay alacak potansiyele sahiptir. Bu yönde ülkede yapılacak fuar katılımı, tanıtım,
pazarlama ve ticaret heyeti faaliyetlerinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Prefabrik Yapılar :
Pakistan’ın ithalatı Prefabrik yapılarda 2008 verileri ile 48 milyon dolardır. Türkiye’nin
kendi dış ticaret verilerine göre pazardan aldığı pay %2 düzeyinde, Pakistan kaynaklarına göre ise
%5,3 düzeyindedir.
Pakistan kaynaklı verilere göre Birleşik Arap Emirlikleri %39,3 gibi yüksek bir oranla en
büyük ihracatçı ülke konumundadır. S. Arabistan %14,9’luk payla ikinci Çin %12,4’lük oranla
üçüncü sıradadır. ABD (%10,6) ve Türkiye (%5,3) de önemli ihracatçı ülkeler konumundadır.
Sektördeki Türkiye’nin toplam ihracatı 2009 yılında %272 gibi büyük bir artış göstererek
4,1 milyon dolara yükselmiştir. BAE’nin bir serbest bölge ve transit ülke olan yapısı çerçevesinde
firmalarımız bu ülkedeki serbest bölgelerde yatırım yaparak BAE üzerinden Pakistan’a ihracatını
artırabilir. Türkiye’nin BAE’ye ihracatının 30 milyon dolar civarında olduğu ve pazarda ikinci
sırada yer aldığı düşünülürse, BAE’nin Pakistan ve bölgedeki diğer ülkeler için aracı bir ticaret üssü
olarak da etkin bir şekilde kullanılmasının önemli olduğu değerlendirilmektedir.

Hindistan
Ateşe Dayanıklı Çimentolar, Harçlar :
2008 yılında Hindistan 51 milyon dolarlık refrakter çimento ithalatı yapmıştır. Hindistan’ın
dünya ithalatındaki payı %2,4’tür. 2007-2008 döneminde Hindistan’ın ithalatı %54 oranında
artarken aynı dönemde Türkiye’den yapılan ihracat %63 oranında artmıştır. 2008 yılında
Hindistan’ın refrakter çimento ithal ettiği başlıca ülkeler Avusturya, Çin, İtalya ve ABD olmuştur.
Türkiye bu sıralamada %7,6’lık pazar payı ile beşinci sırada yer almıştır. 2008 yılında Türkiye’nin
Hindistan’a refrakter çimento ihracatı 3 milyon dolar olurken; 2009 yılında ihracat bir önceki yılın
aynı dönemine göre artmıştır.
14

Rusya Federasyonu
Çimento :
Dünya çimento ithalatında % 1,08 paya sahip olan Rusya, 2009 yılında 113 milyon dolar
değerindeki çimento ithalatının % 36’sını Türkiye’den yapmıştır. Türkiye’yi Çin, Litvanya,
Almanya ve Estonya izlemektedir. 2008-2009 döneminde Rusya’nın çimento ithalatı %88 oranında
azalmıştır. Aynı dönem Türkiye’nin Rusya’ya çimento ihracatı yıllık ortalama %91 oranında
azalmıştır. İnşaat sektöründeki hareketliliğe paralel olarak Rusya çimento açısından gelişen bir
pazardır. Ancak küresel mali kriz inşat sektörünü olumsuz yönde etkilemiş, ülkenin ithalatı
daralmıştır. Dünyanın en büyük çimento ihracatçısı olan Türkiye’nin ihracattaki bu artış hızını
koruması ülkemiz ve bölgedeki inşaat sektörünün dinamizmine bağlıdır. 2010 yılında ülkeye
çimento ihracatımızda düşüş devam etmiştir. Ülkeye ihracatımız 2009 yılına göre % 17,5
gerileyerek 22 milyon Dolar tutarında gerçekleşmiştir.
Moldova ve Ukrayna’dan çimento ithalatına sıfır gümrük uygulanıyor olması nedeniyle bu
ülkeler Türkiye’ye göre avantajlı konumdadır.
Demir Çelik İnşaat ve Aksamı :
Rusya dünya demir çelik inşaat aksamı ithalatında % 3’lük bir paya sahiptir. 2008 yılında
Rusya yaklaşık 1,3 milyar dolar değerindeki demir çelik inşaat ve aksamı ithalatının yarısından
fazlasını Çin, Almanya ve Ukrayna’dan gerçekleştirmiştir. Bu ülkeleri Türkiye ve Polonya takip
etmektedir. Dördüncü sırada yer alan Türkiye’nin pazarda payı % 6’dır. 2004-2008 yılları arasında
Rusya’nın demir çelik inşaat ve aksamı ithalatı yıllık ortalama %40 oranında artarken aynı dönem
Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yıllık ortalama %42 oranında yükselmiştir. Rakip ülkelerden Çin,
Almanya ve Ukrayna’nın aynı dönem Rusya’ya yıllık ortalama ihracat artış hızları sırasıyla %98,
%40 ve %47’dir. Türkiye, Rusya’nın demir çelik inşaat ve aksamı ithalatı artış hızının üzerinde
ihracat artışı yakalamıştır. Rusya demir çelik inşaat ve aksamında gelişen bir pazar olup, söz konusu
ürünler açısından ihracat potansiyeline sahip olan Türkiye’nin bu pazarda daha fazla pay elde
edebilmesi için Rusya pazarındaki ihracat artış hızını rakip ülkelerin artış hızının üzerine çıkartması
gerekmektedir. 2010 yılında ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yarı yarıya
gerileyerek 20 milyon Dolar tutarında gerçekleşmiştir.
Demir-Çelik Radyatörler :
Demir-çelik radyatörlerde dünya ithalatında yaklaşık %6 payı olan Rusya, 2008 yılında 223
milyon dolar değerindeki demir çelik radyatör ithalatının yaklaşık yarısını Almanya, Çin ve
İtalya’dan gerçekleştirmiştir. Bu ülkeleri Polonya ve Çek Cumhuriyeti takip etmektedir. Yedinci
sırada yer alan Türkiye’nin payı %6’dır. 2004-2008 döneminde Rusya’nın demir çelik radyatör
ithalatı yıllık ortalama %40 oranında artarken aynı dönem Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yıllık
ortalama %27 oranında artış göstermiştir. Dünyanın en büyük demir çelik radyatör ihracatçısı olan
Türkiye’nin söz konusu dönemde Rusya pazarındaki ihracat artış hızı Almanya (%46), Çin (%225),
İtalya (%22), Polonya (%52) ve Çek Cum. (%49) gibi rakip ülkelerin gerisinde kalmıştır.
2010 yılında ülkeye ihracatımızda % 91 artış olup, ihracatımız 8 milyon Dolar seviyesine
yükselmiştir.
Demir/Çelikten Sağlığı Koruyucu Eşya, Tuvalet Eşyası ve Aksamı :
2009 yılında Rusya, 83 milyon dolar değerinde demir çelik sağlık gereçleri, evyeler,
lavabolar vs. ithalatının %37’sini Çin ve % 11’ini Almanya’dan yapmıştır. Bu ülkeleri İspanya,
Kazakistan ve Türkiye izlemektedir. Sektörde ihracatımızın yaklaşık % 22’si Rusya’ya yönelik
15
olmakla birlikte, Türkiye’nin pazardaki payı % 7 civarındadır. 2004-2008 yılları arasında Rusya’nın
demir çelik sağlık gereçleri ithalatı yıllık ortalama %17 oranında artarken aynı dönemde
Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı yıllık ortalama %7 oranında artmıştır. Rakip ülkelerden Çin aynı
dönemde pazar payını %64, Almanya %24 oranında artırmıştır. Türkiye’nin ihracat artışı Rusya
pazarındaki talep artışından ve rakip ülkelerin ihracat artışının gerisinde kaldığından Türkiye’nin
Rusya’da pazar payını kaybetme eğilimine girdiği görülmektedir. Halbuki demir çelik sağlık
gereçleri ithalatında Rusya gelişen bir pazardır. Üretim ve kapasitesi yeterli olan Türkiye’nin Rusya
demir çelik sağlık gereçleri pazarında gerekli pazarlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi halinde
önemli bir tedarikçi olacağı düşünülmektedir.
Rusya demir çelik inşaat aksamı, radyatör ve demir çelik sağlık gereçleri ithalatında serbest
ticaret anlaşması bulunan ülkeler dışındaki ülkelere %15 oranında vergi uygulamaktadır. Söz
konusu ürün grubunda ihracatımız, 2010 yılında yaklaşık % 6 gerileyerek 10 milyon Dolar
olmuştur.
Plastik İnşaat Malzemeleri :
Yukarıda inşaat boyaları sektörü hakkında yapılan açıklamalara paralel olarak Rusya plastik
inşaat malzemeleri pazarında da özellikle enerji tasarrufu sağlayan ürünler ön plandadır.
Rusya, 2009 yılında 0,8 milyar dolar değerinde plastik inşaat malzemeleri ithal etmiş olup,
bu rakamın 409 milyon dolarlık kısmını plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanlar
oluşturmaktadır. Plastik inşaat malzemelerinde ülkemiz Çin ve Almanya’dan sonra üçüncü büyük
tedarikçi konumundadır. Ülkeye plastik inşaat malzemeleri ihracatımız 2010 yılında 2009’a göre %
24 artarak 107 milyon Dolara yükselmiştir.
Prefabrik Yapılar :
Söz konusu ürün grubunda dünya ithalatından yaklaşık % 6 pay alan Rusya’nın 2008 yılı
prefabrik yapılar ithalatı 461 milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı ise 41 milyon
dolar olarak gerçekleşmiş ve %16’lık payla Rusya’nın ithalatında Türkiye ikinci sırada yer almıştır.
Ancak küresel ekonomik daralmanın Rusya’nın inşaat sektörüne olan olumsuz etkisi 2009 yılında
kendini göstermiştir. Bununla birlikte Rusya söz konusu sektörde Türkiye için önemli bir pazar
olup, ihracatımızın % 15’i Rusya’ya gerçekleştirilmiştir.
Pazarda Almanya %42,8’lik payla en önemli tedarikçi ülkedir. %16 payıyla Rusya pazarında
ikinci sırada yer alan Türkiye’yi ise Finlandiya (% 9), Kanada (% 5) ve Çin (% 4) takip etmektedir.
Rusya’nın prefabrik yapı ithalatında Türkiye ve rakip ülkelere uyguladığı gümrük vergisi oranı %520 arasında değişmektedir.

Brezilya
2009 yılında Brezilya, 58 milyon dolarlık çimento ithalatı yapmıştır. Brezilya’nın dünya
ithalatındaki payı %0,28’dir. İthalat yapılan ülkeler; Küba, Estonya, Türkiye, Uruguay ve
Belçika’dır. Türkiye’nin Brezilya’ya çimento ihracatı 2009 yılında 6,5 milyon dolar olmuştur.
İhracat bir önceki yıla göre %57 artış gösterirken; Brezilya’nın dünyadan gerçekleştirdiği ithalat
%56 artmıştır. Türkiye’nin Brezilya’ya ihraç ettiği ürünler arasında klinker ilk sırada yer almıştır.
Brezilya çimento ithalatında, Türkiye’ye %0-4 arasında gümrük vergisi uygulamaktadır.
Brezilya inşaat sektörünün yeni alt yapı çalışmaları ve konut ihtiyacı ile hızlanması ve
Türkiye’nin dünya çimento ihracatındaki yeri düşünüldüğünde Brezilya pazarının Türk firmaları
için potansiyel arz etmeye devam edeceği düşünülmektedir.
16

Kazakistan
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri :
Kazakistan inşaat ve inşaat malzemeleri sektörü ülkenin en canlı sektörlerinden biridir.
Tahminlere göre Kazakistan’ın toplam inşaat malzemeleri pazarı 1 milyar doların üzerindedir.
İnşaat malzemeleri üretimi alanında gelen yabancı sermaye miktarı son derece düşüktür. Devletin
inşaat malzemeleri alanındaki en önemli kalkınma önceliği, modern teknoloji ve ekipmana dayalı
ithal ikameci bir üretim sisteminin kurulmasıdır. Ancak şu anda Kazakistan inşaat sektörü, inşaat
malzemeleri için ithalata bağımlı durumdadır. Kazakistan, inşaat malzemeleri üretimi için yeterli
hammaddeye sahiptir. Metalürji ve kimya sanayi atıkları da bu amaçla kullanılabilmektedir. İthal
edilen inşaat malzemelerinin ülkede üretilebilmesi için yeni teknoloji ve ekipmana ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu durum, Kazak hükümetinin de geliştirmek istediği öncelikli sanayi politikaları
arasında yer almaktadır. Kazakistan’da kullanılan inşaat malzemelerinin % 47’si yerli üretimle
karşılanmaktadır. Üretilen başlıca inşaat malzemeleri çimento (1 fabrika mevcut), tuğla, inşaat
boyaları (3 fabrika mevcut), ahşap kapı ve çerçeveler, çelik kapılar ve çeşitli çatı malzemeleridir.
Diğer tüm ürünler ithal edilmektedir. Başlıca tedarikçi ülkeler Türkiye, Çin ve Almanya’dır.
Kazakistan’da inşaat malzemeleri sanayi uluslararası standartların çok daha gerisindedir.
Kazak firmaları ucuz el işçiliği kullanmakta, üstün teknoloji ve katma değerli ürünleri
yapamamakta ve bunlardan dolayı da vasat inşaat malzemeleri üretmekte, kalite ve teknoloji
açısından rekabetçi olamamaktadırlar.
Almatı’da inşaat malzemelerinin satıldığı (Barakoka, Arman, Tastak, Salamat ve Dania gibi)
birçok inşaat malzemesi pazarı mevcuttur. Hemen hemen her ürün perakende olarak bu pazarlarda
satılmaktadır. Şehir merkezinde ise küçük çaplı daha kaliteli ürünlerin satıldığı mağazalar (Örn.
Şeber Mağazası - daha çok İtalyan ve İspanyol ürünler satılmaktadır) ve Reiz yapı marketi
mevcuttur. Bazı mağazalar ve pazarlarda Türk ürünleri satılmaktadır. Almatı’da hemen hemen her
çeşit inşaat malzemesinin satıldığı, çeşit ve fiyat alternatifinin olduğu inşaat malzemeleri pazarları
mevcuttur.
Kazakistan’da dağıtım ağı sistemi çok gelişmemiştir. Distribütör, toptancı ve perakendeci
gibi kavramlar henüz tam olarak oturmamıştır. Yurt dışından gelen inşaat malzemeleri ithalatçıların
kendi depo veya mağazalarında veya perakende pazarlarda müteahhitlere veya diğer alıcılara satışa
sunulmaktadır.
Kazakistan 2007 yılında 4,7 milyon ton ham çelik üretmiştir. Aynı yıl 3,9 milyon ton mamul
ve yarı mamul demir çelik ihracatı ve 2,8 milyon ton civarında da ithalat gerçekleştirmiştir.
Kazakistan’ın toplam çelik tüketimi yılda 2 milyon ton civarındadır. Bu miktar dünya tüketiminin
% 0,2’sinden daha düşüktür. 2012 yılına kadar demiryolları ve diğer altyapı projeleri için malzeme
ihtiyacı nedeniyle ülkenin çelik tüketiminin 3 milyon tona çıkması beklenmektedir.
Kazakistan 2008 yılında toplam 1,7 milyar dolar değerinde demir çelik inşaat malzemesi
ithalatı gerçekleştirmiştir. Kazakistan’ın demir çelik inşaat malzemeleri ithalatında, 741 milyon
dolar ile demir çelikten inşaat aksamı ilk sırada yer almaktadır. İkinci olarak 279 milyon dolar ile
demir çelikten diğer eşya, ardından 259 milyon dolar ile inşaat demiri, 255 milyon dolar ile demir
veya alaşımsız çelikten profiller, 159 milyon dolar ile alaşımlı çelikten çubuklar ve 79 milyon dolar
ile demir çelik vida, somun ve cıvata gelmektedir. Bu ürünler arasında, inşaat demiri, demir veya
alaşımsız çelikten profiller, demir çelikten inşaat aksamı ve demir çelikten diğer eşya Türkiye’nin
ihraç potansiyelinin en yüksek olduğu ürünlerdir.
Kazakistan’ın 2008 yılında 741 milyon dolar değerinde demir çelik inşaat aksamı ithal ettiği
başlıca ülkeler, Azerbaycan (152 milyon dolar), Rusya (140 milyon dolar), Almanya (106 milyon
17
dolar), Çin (92 milyon dolar) ve Türkiye (77milyon dolar) dir. Beşinci sırada yer alan Türkiye’nin
payı % 10 dur.
2008 yılında Kazakistan 279 milyon dolar değerinde demir çelikten eşya ithal etmiştir.
Başlıca ithalat yaptığı ülkeler İngiltere (40 milyon dolar), İtalya (40 bin dolar), Rusya (40 bin
dolar), Türkiye (25 bin dolar) ve Çin (21 bin dolar) dir. Dördüncü sırada yer alan Türkiye’nin payı
% 9’dur.
Kazakistan 2008 yılında 259 milyon dolar değerinde inşaat demiri ithal etmiş olup başlıca
tedarikçileri Rusya (147 milyon dolar), Özbekistan (68 milyon dolar), Çin (20 milyon dolar),
Ukrayna (19 milyon dolar) ve Almanya (3 milyon dolar) dır. Sekizinci sırada yer alan Türkiye 2008
yılında Kazakistan’a sadece 71 bin dolar değerinde inşaat demiri ihraç etmiştir.
Kazakistan’ın 2008 yılında 255 milyon dolar değerindeki demir veya alaşımsız çelikten
profil ithalatındaki başlıca ülkeler, Rusya (154 milyon dolar), Ukrayna (44 milyon dolar), Çin (14
milyon dolar), Özbekistan (13 milyon dolar) ve İtalya (5 milyon dolar) dır. 4,4 milyon dolar ile
Türkiye yedinci sırada yer almakta olup aldığı pay % 1,7dir.
2007-2008 döneminde Kazakistan’ın demir-çelik inşaat malzemeleri ithalatı % 15 oranında
artmış, Türkiye’nin aynı ürünlerde bu ülkeye gerçekleştirdiği ihracat ise % 19 oranında gerilemiştir.
Türkiye’nin Kazakistan’a başta inşaat demiri olmak üzere demir çelik profiller, inşaat aksamı ve
demir çelik eşya ihracatını daha da artırma imkanı bulunmaktadır. Bu yönde ülkede yapılacak fuar
katılımı, tanıtım, pazarlama ve ticaret heyeti faaliyetlerinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Adi Metalden Eşya :
Kazakistan’ın 2008 yılı adi metalden eşya ithalatı 2007 yılı ile kıyaslandığında % 27
oranında artarak 93 milyon dolar olmuştur. Kazakistan’ın 2008 yılında ithalat yaptığı başlıca adi
metal ürünleri; 49 milyon dolar ile adi metalden tel, çubuk, boru ve levhalar, 32 milyon dolar ile
donanım ve tertibat eşyası ve 11 milyon dolar ile kilit ve sürgülerdir.
Kazakistan 2008 yılında 49 milyon dolar değerindeki adi metalden tel, çubuk, boru ve levha
ithalatındaki başlıca ülkeler, Rusya (17 milyon dolar), Çin (7 milyon dolar), Türkiye (7 milyon
dolar), Almanya (3 milyon dolar) ve ABD (2 milyon dolar) dir. 7 milyon dolar ile üçüncü sırada yer
alan Türkiye’nin payı % 14 dür.
2008 yılında Kazakistan 32 milyon dolar değerinde adi metalden donanım tertibat eşyası
ithal etmiştir. Başlıca ithalat yaptığı ülkeler Çin (6 milyon dolar), Almanya (5 milyon dolar),
Türkiye (5 milyon dolar), Rusya (4 milyon dolar) ve Polonya (2 milyon dolar) dir. Üçüncü sırada
yer alan Türkiye’nin payı % 16 dır.
Kazakistan’ın 2008 yılında 11 milyon dolar değerindeki adi metalden kilit ve sürgü
ithalatındaki başlıca ülkeler, Rusya (4 milyon dolar), Çin (2 milyon dolar) ve Türkiye (1 milyon
dolar) dir. Üçüncü sırada yer alan Türkiye’nin aldığı pay % 10 dur.
Bu bilgiler ışığında adi metalden eşya ihracatı yapan firmalarımızın Kazakistan pazarından
daha fazla pay alabilmesi mümkün görülmektedir. Bu çerçevede, pazara yönelik olarak yapılacak
fuar, tanıtım, pazarlama, ticaret heyeti faaliyetlerinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
18

Mısır
Demir-Çelikten İnşaat Malzemeleri :
Türkiye, demir veya alaşımsız çelikten çubukların Mısır’a olan ihracatını 2009 yılında, krize
rağmen, 39 milyon dolardan yaklaşık 1,01 milyar dolara yükseltmiştir. 2009 yılında bu ülkeye
yapılan toplam ihracatın % 39’unu bu ürün oluşturmuştur. Türkiye’nin 3,92 milyar dolar olan 2009
yılı demir veya alaşımsız çelikten çubuklar ihracatında ilk sırada Mısır yer almıştır. 2010 yılında ise
Mısır’a olan ihracat 284 milyon dolara gerilemiş, bu tutarla Mısır; BAE ve Irak’ın arkasından 3
sırada yer almıştır.
Ekonomik krizle birlikte dünya çelik fiyatlarında önemli düşüşlerin gerçekleşmesi Mısır’ın
çelik üretimini olumsuz etkilemiştir. Krize rağmen Mısır’da inşaat sektörünün sağlıklı büyümesi
inşaat demirine olan talebi artırmıştır. Düşen fiyatların ithalatı cazip hale getirmesi Mısır’ın
ithalatını önemli ölçüde artmasına neden olmuştur. Mısır 2008 yılında bu ürün grubunda ihtiyacının
% 1’ini ithalat yoluyla karşılarken, bu oran 2009 yılında % 35 olarak gerçekleşmiştir. İthalatın %
93’ü Türkiye’den karşılanmıştır. Mısır 91 milyon dolarlık demir-çelik filmaşin ithalatının % 85’ini
Türkiye’den karşılamaktadır. 90 milyon dolarlık demir veya alaşımsız çelikten profil ithalatında ise
40,2 milyon dolarla İspanya ilk sırada yer alırken, Türkiye 22,4 milyon dolarla ikinci sırada yer
almaktadır. 18 milyon dolar olarak gerçekleşen diğer alaşımlı çeliklerden çubuk veya profil
ithalatında ise 4,4 milyon dolarla Türkiye ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’yi 4 milyon dolarla Çin
ve 2,6 milyon dolarla Hindistan izlemektedir.
Mısır pek çok sayıda projeyle ülkenin altyapısını geliştirmeye çalışmaktadır. Ekonominin
lokomotifi olarak inşaat sektörü belirlenmiştir. 2010 yılı itibariyle ülkede 6 milyon konut eksiği
bulunduğu ifade edilmektedir. Mevcut durumda üretilen 350-400 bin konut, hızla artan nüfus göz
önüne alındığında ihtiyacı karşılamaktan çok uzaktır. Büyük konut açığı nedeniyle 10-15 yıllık bir
dönem boyunca her yıl 600-800 bin arası konut üretileceği tahmin edilmektedir. Bu durum Mısır’ı
sadece inşaat demiri için değil tüm inşaat malzemeleri açısından potansiyel bir pazar olarak ön
plana çıkarmaktadır.
Mısır, 13/10/2010 tarihi itibariyle Türkiye’den ithal edilen demir veya alaşımsız çelikten
filmaşin ve çubuklara damping soruşturması başlatmıştır. Bu soruşturmanın sonucu bu ürünlerin
ihracatı açısından büyük önem taşımaktadır.

A.B.D.
ABD çimento pazarı, önemli uluslararası şirketlerin hakimiyetindedir. Sektördeki en önemli
beş üretici; Holcim, Lafarge, HeidelbergCement, Cemex ve Buzzi Unicem’dir. Bu firmalardan
Holcim, Lafarge ve HeidelbergCement firmaları aynı zamanda Kanada pazarında da lider
durumdadır. Kaliforniya, Florida ve Teksas, çimento tüketiminin en fazla olduğu eyaletlerdir. Bu
bölgelerdeki talep, Amerikan pazarındaki talebin üçte birini oluşturmaktadır. Ekonomik krizden
Florida en fazla etkilenen eyalet olurken; Teksas en az etkilenen bölge olmuştur. Arizona ve
Nevada eyaletleri resesyon yüzünden sıkıntı yaşarken; Kaliforniya’daki çimento üreticileri de
etkilenmiştir. 2008 yılı sonunda etkisini gösteren global ekonomik kriz ABD ekonomisinde büyük
dalgalanma yaratmış ve inşaat sektöründe talebin azalmasına neden olmuştur. İnşaat sektöründe
düşüş özellikle konut inşasında görülmüş ve çimentoya olan talep de azalmıştır.
2009 yılında ABD, 614 Dolar’lık çimento ithalatı yapmıştır. Türkiye’nin ABD’ye çimento
ihracatı 2009 yılında 4,7 milyon Dolar olmuştur. İhracat bir önceki yıla göre % 36 azalma
gösterirken; ABD’nin dünyadan gerçekleştirdiği ithalat % 40 azalmıştır. Türkiye’nin ABD’ye ihraç
ettiği ürünler arasında 252321 GTİP numarasında yer alan ürün ilk sırada yer almıştır. ABD, 2009
19
yılında ithalatının yaklaşık %66’sını Kanada, Güney Kore ve Kolombiya’dan gerçekleştirmiştir.
Çimento ithalatı yapılan diğer önemli ülkeler; Çin ve Meksika olmuştur.
ABD çimento ithalatında, Türkiye ve MFN ülkelerine gümrük vergisi uygulamamaktadır.
ABD inşaat sektörünün ekonomik krizden çok fazla etkilenmesi ve dolaylı olarak çimento
ithalatında düşüşe sebep olsa da ABD pazarının büyüklüğü göz ardı edilemez. Krizin etkilerinin
2010 yılında azalacağı yönündeki beklentiler ve Türkiye’nin dünya çimento ihracatındaki yeri
düşünüldüğünde ABD pazarının Türk firmaları için potansiyel arz etmeye devam etmesi
beklenmektedir.

Arnavutluk
Adi Metallerden Kilitler, Sürgüler :
Arnavutluk’un 2009 yılında gerçekleştirdiği 39 milyon $ değerindeki adi metallerden kilit ve
sürgüler ithalatının %97,2’si İtalya’dan yapılmaktadır. İkinci sırada %1 payla Çin ve üçüncü sırada
%0,8 payla Türkiye yer almaktadır. 2005-2009 döneminde Arnavutluk’un kilit/sürgü ithalatı yıllık
ortalama %25 oranında artarken aynı dönem Türkiye’nin Arnavutluk’a ihracatı 2009 yılında önceki
yıla oranla %50 oranında artış göstermiştir. Adi metallerden kilit ve sürgü ithalatında Arnavutluk
gelişen bir pazardır. Türkiye son yıllarda Arnavutluk adi metallerden kilit ve sürgü pazarında artan
talep hızını aynı oranda takip edememiş pazar payını kaybetmeye başlamıştır.

Yunanistan
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri :
Yunanistan’ın demir çelikten inşaat malzemeleri ithalatı ağırlıklı olarak Türkiye ve AB
ülkelerinden yapılmaktadır. Demir/alaşımsız çelikten profiller ithalatında İspanya %27 payla 1.
sıradadır. İspanya'yı Türkiye, İtalya, Bulgaristan ve Lüksemburg takip etmektedir. Türkiye'nin payı
%20 oranındadır. Demir-çelik tüp, boru ithalatında ise Türkiye %47 payla üst sıradadır. Türkiye’nin
hemen ardından İtalya ve Bulgaristan gelmektedir. Demir-çelik radyatör ithalatı gene ağırlıklı
olarak Türkiye’den yapılmaktadır. Yunanistan’ın demir-çelik radyatör ithalatında Türkiye %46
payla ilk sıradadır.

Sudan
Demir Çelik Çubuklar :
Sudan’ın gelişen müteahhitlik ve inşaat sektörü, ülkenin demir, çelik çubuklara olan
ihtiyacını artırmaktadır. Ülkenin bu ürün grubunda ithalatı 2008 yılında % 108 oranında artarak
51,5 milyon dolara yükselmiştir. Türkiye % 39 payla en fazla ihracat yapan ülke olmuştur. Çin %
24, Mısır % 12 ve Bulgaristan % 11 payla ülkemizi izlemiştir. Türkiye’nin Sudan’a olan ihracatı
yıllara göre farklılıklar göstermektedir. 2007 yılında 6,22 milyon dolar olan ihracat 2008 yılında
20,23 milyon dolara yükselmiş, 2009 yılında ise 8,08 milyon dolara gerilemiştir.

Kamerun
İnşaat sektörü esas olarak ulaşım altyapısı, tarım, sağlık ve eğitim alanlarına yapılan kamu
yatırımlarına paralel olarak büyümektedir. Ülkenin petrol gelirlerinin gerilemesi kamu altyapı
yatırımlarında kaynak sıkıntısına yol açmaktadır.
20
İnşaat faaliyetlerinin artması ile oluşan çimento talebi, ülkedeki tek çimento fabrikası olan
Cimencam’ın kapasitesini aşmış durumdadır. Kamerun’un en çok ithal ettiği inşaat malzemesi
çimentodur. 2008 yılı ithalatı bir önceki yıla göre %74’lük artış göstererek 43 milyon dolara
yükselmiştir. En önemli tedarikçiler İspanya, Çin, Yunanistan ve Brezilya’dır. Türkiye’nin de
Kamerun’a ihracatındaki en önemli ürün çimento olup, 2009 yılı ihracatının yaklaşık %27’sini
oluşturmuştur.
Kamerun’un ithalatında demir çelik inşaat malzemeleri de önemli bir yer tutmaktadır. Demir
çelik kapı, pencere, köprü, kule vb. inşaat aksamı ithalatı %48 artışla 22 milyon doları, inşaat için
çelik profil ithalatı da %40 artışla 14 milyon dolara ulaşmıştır. Demir çelik inşaat malzemelerinde
en önemli tedarikçiler; Belçika, Fransa, Çin, İspanya ve Türkiye’dir.
Kamerun’un her türlü altyapı yatırımına ihtiyacı bulunduğundan inşaat sektörünün canlı
kalmaya devam edeceği, bu nedenle de inşaat malzemeleri talebinin artacağı beklenmektedir.

Kenya
Kenya’da yapı ve inşaat malzemeleri eski ve geleneksel ürün yelpazesi şeklindedir. Diğer
gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin üretmekte olduğu yeni teknolojilerin kullanıldığı ve maliyet
düşürücü etkiye sahip yapı ve inşaat malzemelerinin son dönemlerde tanınmaya ve talep edilmeye
başlaması bu sektörde ülkemizin ihracat şansının yüksek olduğuna işaret etmektedir.
İnşaat sektöründeki büyüme ve bölge ülkelerinin artan talebi nedeniyle, başta çimento,
demir çelik gibi ürünler olmak üzere inşaat malzemelerine büyük ihtiyaç duyulmakta olup, bu
alanda büyük ihracat ve yatırım potansiyeli mevcuttur. Ayrıca, muslukçu, borucu eşyası-basınç
düşürücü, termostatik valf dahil ve prefabrik yapılar da yine Pazar potansiyeli olan ürünler arasında
sayılabilmektedir.

Azerbaycan
Çimento :
Garadagh Cement- OJSC, Azerbaycan’da çimento ve klinker üretimi yapan tek şirkettir.
Firma, hem yerel hem de uluslararası standartlara uygun, yüksek kaliteli ürünleri ile iç talebin
çoğunluğu sağlamaktadır. 2009 yılında EBRD (European Bank for Reconstruction and
Development ) Azerbaycan’da toplam 232.000.000 dolarlık dokuz projeye yatırım yaptı. Banka
Eylül 2009’da Garadagh Çimento için 120.000.000 Avro’luk kredi sağladı. Bu kredi bankanın
Azerbaycan’da bugüne kadar petrol sektörü dışında verdiği en büyük kredi olup; enerji tüketimi ve
CO2 emisyonlarını azaltan çimento üretim teknolojisinin kurulmasında kullanılmak üzere
planlanmıştır.
21
Bu bilgiler ışığında Türkiye ve Azerbaycan arasındaki dış ticaretinde çimentonun önemi
ortadadır. Özellikle Azerbaycan’da petrol sektörü dışındaki alanlarda yatırımların artmasıyla inşaat
sektörü ivme kazanacak ve buna bağlı olarak ta çimento tüketimi artacaktır.

İsrail
Türkiye inşaat malzemeleri sektörü adına İsrail pazarında çimento ürün grubu önem arz
etmektedir. İsrail gerçekleştirdiği çimento ithalatının %74’ünü Türkiye’den gerçekleştirmiştir.
Türkiye’nin İsrail’e 2009 yılı çimento ihracatı 37 milyon dolardır. İsrail’in toplam çimento ithalatı
bir önceki yıla göre %18 artarken aynı dönemde Türkiye’nin İsrail’e çimento ihracatı %65 artmıştır.
Türkiye pazardaki liderlik konumunu koruması için bayilerle iyi ticari ilişkilerin devamını
sağlamalı, reklam ve tanıtım faaliyetlerine ağırlık vermelidir.

Kırgızistan
Plastikten Hortum, Borular ve Bağlantı Parçaları :
Kırgızistan’ın 2008 yılında 4,8 milyon dolar olan “Plastik borular ve bağlantı parçaları”
ithalatı 2009’da %5 oranında artarak 5 milyon doları aşmıştır. 2009 verilerine göre ithalatta başlıca
ülkeler ve pazar payları şu şekildedir: Çin (%38,1), Türkiye (%16,9), Rusya Federasyonu (%12,6),
Çek Cumhuriyeti (%9,9), Kazakistan (%5,2) ve Özbekistan (%4,3).
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin Kırgızistan’a “Plastik borular ve bağlantı parçaları”
ihracatı 2010’da bir önceki yıla göre %28,6 oranında azalarak 1,02 milyon Dolar olmuştur.
Kırgızistan, “Plastik borular ve bağlantı parçaları” sıfır gümrük vergisi uygulamaktadır. Gümrükte
alınan KDV ve %0,15 işlem vergisi dışında herhangi bir vergi uygulaması bulunmamaktadır. Diğer
taraftan, malın perakende satışı üzerinden %4 oranında perakende satış vergisi tahsil edilmektedir.
İthalat tamamıyla serbest olup herhangi bir kısıtlama sözkonusu değildir. Kırgız Cumhuriyeti
DTÖ’ne üye olmasının ertesinde miktar kısıtlaması veya lisans, kota, yasaklama, ön kabul
zorunlulukları gibi tarife dışı engellere ve DTÖ Anlaşmasıyla yasaklanmış diğer uygulamalara
başvurmamayı,
yeniden
koymamayı
ve
uygulamamayı
taahhüt
etmiştir.

Libya
Libya 2009 yılında 2,8 milyar dolar tutarında inşaat malzemesi ithal etmiş olup, Türkiye
%32’lik pay ile Libya’nın inşaat malzemeleri ithalatında ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’yi
sırasıyla Tunus, Çin, İtalya ve G. Kore takip etmektedir.
Türkiye’nin Libya’ya 2009 yılında en fazla ihracatını gerçekleştirdiği inşaat malzemesi 280
milyon dolar ile inşaat demiridir. İkinci sırada 123 milyon dolar ile plastik borular gelmektedir. Bu
ürün grubunu 90 milyon dolar ile demir çelik inşaat aksamı izlemektedir.
Libya’nın 2009 yılı alüminyum inşaat malzemesi ithalatı 77 milyon dolar seviyesindedir.
Türkiye aynı yıl Libya’ya gerçekleştirdiği 32 milyon dolar değerindeki alüminyum inşaat
malzemesi ihracatı ile pazardan %50’lik pay ile ilk sırada yer almıştır.
Libya’daki inşaat işlerinin önemli bir bölümünün Türk firmalarca yapılması diğer inşaat
malzemelerinde olduğu gibi plastik inşaat malzemelerinde de Türk menşeli ürünlere yönelik talebin
yüksek olmasını sağlamaktadır. Bu sektörde Türkiye’nin Libya’ya ihracatı son 4 yılda oldukça
istikrarlı bir seyir izlemiştir. Her yıl bir önceki yıla göre yaklaşık % 100 oranında bir artış
22
kaydedilmiştir. Libya’ya plastik inşaat malzemeleri ihracatımız 2005’te 6, 2006’da 15, 2007’de 30,
2008’de 58 ve 2009’da 160 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
2005 yılında 2 milyon dolar olan Libya’nın çimento ithalatı 2009 yılında 186 milyon dolara
ulaşmıştır. 2009 yılında Türkiye, Tunus’tan sonra Libya’ya çimento tedarik eden ikinci büyük ülke
olmuştur.
Türkiye’ nin 1972-2010 yılları arasında yurt dışı müteahhitlik firmalarınca üstlenilen
projelerin ülkelere göre dağılımında, % 18,5’lik oran ile Rusya Federasyonu’ ndan sonra Libya
gelmektedir. Rakamlar Türk inşaat sektörünün yurtdışı ayağı konusunda Ortadoğu ve Kuzey
Afrika’nın önemini ortaya koymaktadır. 1972 yılından beri yapılan müteahhitlik projelerinde
Libya’nın ağırlığı dikkat çekicidir. Müteahhitlik hizmetinin en fazla verildiği 2. ülke konumundaki
Libya’daki krizin derinleşmesi bu ülkeye yapılan yapı malzemeleri ihracatını dolayısıyla inşaat
sektörünü olumsuz etkilemiştir.
Libya’ da yaklaşık 120 Türk Şirketi faaliyet göstermektedir, bu inşaat projeleri toplamı 25
milyar doları bulmaktdır. Sadece 2010 yılında 2,6 milyar dolar tutarında yeni proje alınmıştır.
Bölgeyle bir şekilde bağlantısı bulunan, Akfen Holding, Tekfen Holding, Enka İnşaat, Anel
Elektrik ve TAV Havalimanları’nın piyasa değeri 17-22 Şubat tarihleri arasında 981 milyon TL
geriledi. 17 Şubat’ta 19.8 milyar TL olan 5 şirketin piyasa değeri 22 Şubat’ta 18.8 milyara düştü.
Hisse senetlerinde yüzde 3 ile yüzde 9.8 arasında değer kayıpları oluştu. Olaylardan enfazla
etkilenen şirket Tekfen Holding. Şirketin bağlı ortaklığı Tekfen İnşaat, Libya’da Büyük Nehir
Projesi’nde yer alıyor. Olaylar esnasında şantiyesindeki araç ve gereçler yağmalandı.Şirket
faaliyetini durdurdu. Tekfen’in olayların yaşandığı diğer ülkelerde projesi bulunmuyor.
Şu an itibariyle Libya'da hemen hemen tüm Türk Firmalarının şantiyeleri boşalmış durumda.
Durum normale döndüğünde bile firmaların şantiyelerini onarıp üretim yapabilir hale getirmeleri en
az 3,4 aylarını alacak. 2011 yılı kayıp bir yıl olacak gibi görünüyor. İleride işlerin rayına oturması
halinde Libya tarafı, ülkeyi terk eden 25 bin civarındaki kişiyi bir daha ülkeye sokmayabilir.

Körfez Ülkeleri
Ağırlıklı olarak bölgedeki 6 ülkeden (Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar,
Kuveyt, Bahreyn, Umman) 4 tanesine yoğunlaşılmış durumda. En büyük iki pazar olan BAE ve
Suudi Arabistan Türk firmalarınca da en çok tercih edilen ülkeler olarak dikkat çekiyor. Bu iki
ülkeyi doğalgaz zengini Katar ve ulaştırma, altyapı gibi alanlarda yatırımlarına hız veren Umman
izliyor. Kuveyt’in katılımcılar arasında çok yoğunlaşılan bir ülke olmadığını görmekteyiz. Bölgenin
en küçük ülkesi olan Bahreyn’de katılımcılar arasında faaliyet gösteren firma bulunmuyor.
Bölgede en aktif firma olarak beş farklı Körfez ülkesinde faaliyet gösteren Tekfen göze
çarpıyor. Tekfen’i dört ülke ile STFA ve üçer ülke ile TAV ve Yüksel izliyorlar.

Katar
İnşaat Malzemeleri :
İnşaat malzemeleri ve müteahhitlik hizmetleri açısından Katar dünyanın en önemli
pazarlarından biri konumundadır. İnşaat sektöründeki canlılığın temel dinamiği ise doğalgaz ve
petrol kaynaklarından elde edilen büyük gelirdir. Dünyadaki en büyük üçüncü doğal gaz
rezervlerine sahip olan Katar’ın gelirinin tamamına yakını hidrokarbonlardan kaynaklanmaktadır.
23
Katar’da en büyük alıcı olan kamuya iş yapan müteahhitlerin inşaat malzemesi satın alabilmesi için
tedarikçi firmanın Katar’da ilgili kamu idaresinden birine kayıtlı olma zorunluluğu bulunmaktadır.
Bu üç kamu idaresi Elektrik ve Su İdaresi (Kahramaa), Bayındırlık İdaresi (Ashghal) ve Katar
Petrol İdaresi (Qatar Petroleum) dur. Bu idarelere kayıt yaptırmış Türk firmalarının sayısı çok azdır.
Dolayısı ile Türk firmaları Katar’da kamuya müteahhitlik hizmeti veren firmalara satış
yapamamaktadırlar.
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri
Demir çelikten inşaat malzemelerinde 2009 verileriyle Katar’ın toplam ithalatı 1,4 milyar
dolar düzeyindedir. Türkiye’nin ihracat rakamlarına göre aynı dönemde ihracatımız 685 milyon
dolar olmuştur. 2009 yılında Katar’a olan demir çelikten inşaat malzemeleri ihracatımız 31 milyon
dolara düşmüştür. 2010 yılında da Katar’a olan inşaat malzemeleri ihracatımızda düşme devam
etmiş ve 22 milyon dolar olmuştur.
Demir-çelik çubuk ihracatımız 2008 verileriyle 590 milyon dolar düzeyindedir ve en büyük
ihraç kalemimizdir. Ancak 2009 yılında 5,5 milyon dolara gerileyerek krizden en çok etkilenen
sektör olmuştur. 2010 yılında da 233 bin dolara kadar gerilemiştir. Katar’a olan inşaat malzemeleri
ihracatımız da 2010 yılında en fazla artış gösteren ürün çelik profiller olmuş ve 9 milyon dolar
ihracat gerçekleşmiştir.

Birleşik Arap Emirlikleri
Prefabrik Yapılar :
Prefabrik yapılarda BAE’nin toplam ithalatı 2009 verileriyle 99 milyon dolar olmuştur. Bu
rakam bir önceki yıla göre % 24’lük azalışı temsil etmektedir. Türkiye’nin BAE pazarına, 2010 yılı
ihracatı 11 milyon dolar, 2009 yılı ihracatı ise 38 milyon dolardır.
Türkiye, % 45,6 payla pazarda en büyük tedarikçidir. Çin, S. Arabistan, ABD, ve Kuveyt
diğer önemli tedarikçi ülkelerdir. İthalatta KİK ülkeleri gümrük vergisinden muaftır, ülkemizin
dahil olduğu MFN ülkelerine uygulanan gümrük vergisi %5’tir.

Umman
Umman son yıllarda dünya şirketleri için hem iyi bir yatırım yeri hem de inşaatla ilgili
firmalar için iyi bir saha ve pazar olmuştur. Umman devleti ekonominin çeşitlendirilmesi ve
altyapının güçlendirilmesi için bir çok büyük çaplı turizm, sanayi, elektrik ve su, karayolları,
savunma ve havaalanları projeleri başlatmıştır. FINCORP (Şirketler Araştırma Bölümü) raporuna
göre Umman Hükümeti 2005-2017 yıllları arasında 40 milyar dolarlık yatırım yapmayı
öngörmektedir. Bu yatırımın 17 milyar dolarlık kısmı turizme, 21 milyar doları sanayiye, 546
milyon doları su ve elektrik projelerine, ve 59 milyon doları savunma projelerine, 784 milyon
dolarlık kısmı da havaalanı yapımı ve genişletme projelerine ayrılmıştır.
Demir Çelikten İnşaat Malzemeleri :
Demir çelikten inşaat malzemelerinde 2009 verileriyle Umman’ın toplam ithalatı 455
milyon dolar düzeyindedir. 2009 yılında Umman’a olan demir çelik inşaat malzemeleri ihracatımız
%34 oranında düşerek 27 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Umman’a 2008 yılında 81 milyon
dolar olarak gerçekleşen demir çelik çubukların ihracatı, 2009 yılında 18 milyon dolara düşmüştür.
Bu azalışta Umman inşaat demiri standardının değişmesinin etkili olduğu düşünülmektedir. 2010
yılında ise ihracatımız bir önceki yıla göre %22 artarak 40 milyon dolar olmuştur.
24