Pdf indir - Cahilim.com

T.C.
Mİ
LLÎ EĞİ
Tİ
M BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİEĞİ
Tİ
M VE ÖĞRETİ
M Sİ
STEMİ
Nİ
N GÜÇLENDİ
Rİ
LMESİ
PROJESİ
)
EĞLENCE Hİ
ZMETLERİ
KOSTÜM VE AKSESUARLAR
ANKARA 2007
2
İ
Çİ
NDEKİ
LER
İ
Çİ
NDEKİ
LER
İ
Çİ
NDEKİ
LER..............................................................................................................i
AÇIKLAMALAR ........................................................................................................ii
Gİ
Rİ
Ş...........................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1 ........................................................................................3
1. KOSTÜM VE AKSESUAR.....................................................................................3
1.1. Tanı
mları...........................................................................................................5
1.2. Animasyonda Kostüm ve Aksesuarı
n Yeri, Önemi ........................................10
1.3. Kostüm ve Aksesuarları
n Bireyler Üzerindeki Etkileri ..................................11
1.3.1. Kostümde Çizgilerin ve Model Özelliğinin Etkisi ...................................11
1.3.2. Renk Özelliğinin Etkisi ............................................................................13
1.3.3. KumaşVe Desen Özelliklerin Etkisi .......................................................15
1.4. Kostüm Ve Aksesuarları
n Animasyonda Kullanı
m Yerleri............................17
1.5. Kostüm Ve Aksesuarları
n Bakı
mı
...................................................................19
1.6. Kostüm Ve AksesuarlarıUygun Koş
ullarda Saklamak ..................................27
UYGULAMA FAALİ
YETİ
...................................................................................29
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
.......................................................................30
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME.........................................................................31
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2 ......................................................................................32
2. KOSTÜM VE AKSESUAR MALZEMELERİ.....................................................32
2.1. Çeş
itleri ...........................................................................................................32
2.1.1. Ham Maddeler ..........................................................................................32
2.1.2. Mamul Maddeler ......................................................................................42
2.2. Malzeme Seçerken Dikkat Edilecek İ
lkeler ....................................................49
2.3 Basit Kostüm Ve Aksesur Çalı
ş
maları
.............................................................50
UYGULAMA FAALİ
YETİ
...................................................................................53
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
.......................................................................54
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME.........................................................................55
MODÜL DEĞERLENDİ
RME ..................................................................................56
CEVAP ANAHTARLARI .........................................................................................58
KAYNAKÇA .............................................................................................................60
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODÜLÜN ADI
MODÜLÜN
TANIMI
SÜRE
ÖN KOŞUL
YETERLİ
K
214T00003
Eğ
lence Hizmetleri
Animatörlük / Çocuk Animatörlüğ
ü
Kostüm ve Aksesuarlar
Eğlence hizmetleri departmanı
nda model özelliğine uygun
olarak kostüm ve aksesuar malzemeleri ile ilgili bilgi ve
becerilerin anlatı
ldı
ğıöğrenme materyalidir.
40/16
Kostüm ve aksesuarları
belirlemek
Genel Amaç:
 Eğlence hizmetleri departmanı
nda model özelliğ
ine uygun
MODÜLÜN AMACI
EĞİ
Tİ
M ÖĞRETİ
M
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
ÖLÇME VE
DEĞERLENDİ
RME
olarak kostüm ve aksesuar malzemelerini
belirleyebileceksiniz.
Amaçlar:
1. Eğ
lence hizmetleri departmanı
nda kostüm özelliğine
uygun kostüm malzemelerini tespit edebileceksiniz.
2. Eğ
lence hizmetleri departmanı
nda karakter
özelliklerine uygun olarak aksesuar malzemelerini
belirleyebileceksiniz.
Sı
nı
f –atölye: Sinevizyon, perde, tahta, defter, kalem
Bireysel öğrenme: Internet, kütüphane, çevre, kitaplar,
malzeme katalogları
İ
ş
letme (sektör): Kostüm atölyeleri, animasyon hizmeti veren
oteller, organizasyon ş
irketleri
Her faaliyet sonrası
nda, uygulamalıfaaliyet ile araş
tı
rma
yapmayıöğreneceksiniz.
Konu ile ilgili kontrol listesini evet/hayı
r diye değ
erlendirip
sonuçlarıarkadaş
ları
nı
zla tartı
ş
acaksı
nı
z.
O faaliyetle ilgili, ölçme soruları ile kendi kendinizi
değ
erlendireceksiniz.
Modül sonunda size ölçme sorularıve performans testi
verildi. Onlarla öğ
rendiklerinizi değerlendirecek, uygulamalı
faaliyet ile araş
tı
rma yapmayıöğ
reneceksiniz.
Modül sonunda kazandı
ğı
nı
z bilgi ve becerileri belirlemek
amacı
yla öğ
retmeniniz tarafı
ndan hazı
rlanan ölçme aracı
yla
da değ
erlendirilebilirsiniz.
ii
Gİ
Rİ
Ş
Gİ
Rİ
Ş
Sevgili Öğ
renci,
Kültür bir milletin maddi ve manevi değ
erlerinin bir bütünü, kültür değerleri ise
milletlerin dünya uygarlı
ğ
ı
na katkı
ları
nı
n belgeleridir. Turizm etkinliği ile kültürlerin
kaynaş
masısağ
lanmaktadı
r. Turizm etkinliğinin bir parçasıolan animasyon etkinlikleri
kostüm ve aksesuarlarla bütünleş
ince istenilen etkiyi sağlar.
Bu modül ile kostüm ve aksesuarlarıoluş
turan ham maddelerin özelliklerini,
kullanı
lan çeş
itli malzemeleri ve tanı
mları
nıöğ
renebileceksiniz. Bununla birlikte animasyon
etkinliklerinde kostüm seçimi, kullanı
mı
, bakı
mıkonuları
nda bilgileneceksiniz. Size basit
bazıkostüm ve aksesuar malzemeleri yapı
mı
, örnek olması
niteliğinde verilecektir.
1
2
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1
AMAÇ
Bu faaliyetle kostüm özelliğ
ine uygun kostüm malzemelerini tespit edebileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bu faaliyete baş
lamadan önce yapmanı
z gereken araş
tı
rmalar ş
unlardı
r.

Tarihsel dönemlere ait giysi özelliklerini araş
tı
rı
nı
z.

Turistik tesislerde animasyon etkinliklerinde kullanı
lan kostüm özelliklerini
araş
tı
rı
nı
z.

Kostüm ve aksesuarlardaki bakı
m iş
aretlerini araş
tı
rı
nı
z.
Araş
tı
rma için internet ortamı
nı
, kütüphaneleri, organizasyon iş
letmelerini, aksesuar
katalogları
nı
, kostüm atölyelerini, turistik tesisleri araş
tı
rmanı
z ve animasyon iş
inde çalı
ş
an
kiş
ilerle görüş
meniz gerekmektedir.
1. KOSTÜM VE AKSESUAR
Tasarı
mcı
lar; yüzyı
llardan beri moda akı
mlarıile değ
iş
en giyimleri ve aksesuarları
değ
iş
ik tasarı
mlarda kullanmı
ş
lar ve kullanmaya da devam etmektedirler. Günümüzde çeş
itli
sektörler insanları
n yoğun, stresli ve monoton çalı
ş
ma hayatları
ndan kurtulmaları
,
eğlenmeleri, mutlu olmaları
, özel günlerini iyi geçirmeleri ve kutlamalarla anmalarıiçin
çeş
itli aktiviteler organize etmektedirler. İ
ş
te bu aktivitelerin temelinde kostüm, aksesuar,
ı
ş
ı
k, ses, dekor vb. niteliklerin olduğ
unu görmekteyiz.
3
Fotoğraf 1.1: Tarihsel sürece ait kadı
n kostüm örnekleri
Fotoğraf 1.2: Tarihsel sürece ait kadı
n kostüm örnekleri
4
Fotoğraf 1.3: Tarihsel sürece ait kadı
n kostüm örnekleri
Fotoğraf 1.4: Tarihsel sürece ait kadı
n kostüm örnekleri
1.1. Tanı
mları
5
Fotoğraf 1.1.1: Örümcek adam ve Pamuk Prenses
Kostüm: Sinema, tiyatro, opera, animasyon ve benzeri gösterilerde sanatçı
ları
n ve
animatörlerin etkinlikleri gereği giydikleri elbise, ş
apka, ayakkabıvb. giysilerin tümüdür.
Oyunda kullanı
lan çeş
itli kostümler tamamlayı
cıaksesuar (baston, ş
emsiye, çanta, kı
lı
ç,
eldiven vb.) renk, model ve özellikler açı
sı
ndan kostüm tasarı
mcı
larıtarafı
ndan hazı
rlanı
r.
Çeş
itli kostümlerin ekonomik ve pratik olması
, aynızamanda konunun kapsadı
ğ
ıdönemi,
yaş
am biçimlerini, çevreyi, oyun kahramanı
nı
n kiş
iliğ
ini ve karakterini doğru olarak
yansı
tmasıamaçlanarak tasarlanmı
şgiysilerdir.
Bazı çağdaş uygulamalarda klasikleş
tirilmiş ya da simgesel kostümler
kullanı
lmaktadı
r. Herkesçe bilinen masal kahramanlarıolsun, sinemada ün yapmı
ş
, hatta
klasik haline gelmişpek çok film karakterinin giysileri artı
k her tür kutlama, eğ
lence ve özel
günlerde karş
ı
mı
za çı
kmaktadı
r. Fotoğraf 1.1, deki Örümcek Adam ve Pamuk Prenses buna
örnek olarak verilmiş
tir.
Aksesuar: Fransı
zca’dan alı
nan kapsayı
cıbir deyim olup giysileri modaya uygun
ş
ekilde tamamlamak, süslemek amacı
yla kullanı
lan malzemelerdir diye tanı
mlanı
r. Bu
deyime atkı
, kaş
kol, kı
lı
ç, eldiven, gözlük, kravat, saat, ş
emsiye, taç, kozmetik, peruk,
papyon, cüzdan, takı
,ş
al,kemer, ş
apka, baston dürbün, bere, ayakkabı
, çanta, yelpaze, maske
vb. dahildir.
Atkı
-kaş
kol: Boyun çevresine, yüze ve baş
a sarı
larak kullanı
lan, ı
sı
nma veya süs
amacı
nıtaş
ı
yan aksesuardı
r. Genellikle yünlü dokuma kumaş
lardan, el ya da makine
örgüsüyle üretilir. Genellikle 25-30 cm geniş
likte ve değ
iş
ik uzunluklarda yapı
lan atkı
ları
n
uç kı
sı
mlarısaçaklıveya düz olabilir.
Eldiven: Elleri soğuktan, sı
caktan, zararlıı
ş
ı
klardan korumak için veya baş
ka
maksatlarla giyilen deri, kumaş
, örgü ve süngerden yapı
lan el giyeceğ
i, ellik. Eldiven
soğuktan korunmanı
n yanı
nda, boksta, ev ve endüstri iş
lerinde çok kullanı
lmaktadı
r.
Eldivenler; yün, ipek, naylon, deri ve kauçuktan yapı
labilir.
Gözlük: Gözleri iyi görmeyenlerin baktı
klarış
eyleri daha iyi görmelerine yardı
m eden
veya gözleri korumaya yarayan çerçeveye yerleş
tirilmişcam. Genel olarak gözlükler
aş
ağ
ı
daki gibi gruplanı
r. Bunlar dereceli gözlükler, zararlıı
ş
ı
klara karş
ıkoruyucu gözlükler,
mekanik koruyucu gözlükler, renkli gözlükler ve kimya, fizik ve ilaç endüstri
laboratuvarları
nda çalı
ş
an personel için koruyucu gözlükler mevcuttur.
Kravat: Kelimenin aslıFransı
zca “crevata” olup Hı
rvat anlamı
nda kullanı
lan
“croates” veya “cravates” ten gelmektedir. Hı
rvatlar boyunları
na uzun bez kurdeleler
takarlardı
. Bundan dolayıçeş
itli kumaşve derilerden yapı
lmı
şboyuna takı
lan ve kendine has
bağ
lama ş
ekli olan boyun bağları
na kravat denilmiş
tir.
Kı
lı
ç: Ateş
li silahları
n yapı
mı
ndan evvel kullanı
lan kesici harp aletine verilen isimdir.
Belde ası
larak taş
ı
nı
r. Uzun, ucu sivri olup çelikten yapı
lı
r. Kudret ve hâkimiyet timsalidir.
İ
lk defa kimler tarafı
ndan, nerede kullanı
ldı
ğıbilinmemektedir. Kı
lı
cı
n duvara ası
lması
na
yarayan bölümüne ‘kayı
ş
’ , elle tutulan kı
smı
na ‘kabza’, kı
lı
ç gövdesinin uç bölümüne
‘taban’, kı
lı
ç kullananı
n elini saldı
rı
lara karş
ıkoruyan kı
smı
na ‘balçak’ adıverilir.
6
Fotoğraf 1.1.2: Çeş
itli aksesuar örnekleri ( Atatürk koleksiyonu)
Takı
: Genellikle değ
erli metallerden, taş
lardan veya pul, boncuk ve süslemelerden
yapı
lan bilezik, kolye, yüzük vb. ş
eylerin tümüdür.
Yüzük: Süs olarak parmağa takı
lan kimi zaman da simgesel bir nitelik taş
ı
yan takı
dı
r.
Kolye: Boyuna takı
lan ve çeş
itli ş
eylerden yapı
lmı
şolan takı
ları
n genel adı
dı
r.
7
Bilezik: Bileğ
e kimi zaman da kola takı
lan süslü, değerli halkadı
r.
Saat: Zaman gösteren mekanik veya elektronik cihaza verilen isimdir. Bu cihazı
n
çalı
ş
ması
nımuntazam aralı
klarla sayma yapan bir mekanizma sağ
lar. Saatler çalı
ş
ma
prensiplerine ve yapı
ları
na göre çeş
itlidir.
Şemsiye: Genellikle su geçirmez kumaş
tan yağmur ve güneş
ten korunmak için yapı
lan
siperliktir. Bir sapı
n üzerindeki esnek tellere ince, su geçirmez bir bez gerilerek yapı
lı
r. Bir
zamanlar modasıbütün dünyayısaran ş
emsiyelerin günümüzde kadı
n ve erkek için renk
renk, boy boy çeş
itleri vardı
r.
Taç: Hükümdarı
n merasim günlerinde baş
ı
na giydiğ
i kı
ymetli taş
larla süslenmiş
baş
lı
ktı
r. Avrupa’da hükümdarlar taç giyme merasimiyle ilan edilirdi. Osmanlı
padiş
ahları
nı
n hiçbirisinin Batı
daki krallar gibi taç giyme merasimi yoktur. Gelinlerin
baş
ları
na geçirdikleri, taş
larla süslü baş
lı
klara da taç adıverilir.
Kozmetik: Kullanan kimseyi güzel göstermek için hazı
rlanan maddelerdir. Cildi
temizler ve rengini değ
iş
tirirse de herhangi bir tedavi amacıgütmez. Kozmetikler genel
olarak kadı
nlar tarafı
ndan kullanı
lı
rsa da, erkeklerin ihtiyaçları
na cevap verecek ş
ekilde
kozmetikler de yapı
lmaktadı
r. Bunları
n yüz nemlendiricileri , renk vericileri vb. pek çok
seçenekleri de olabilir.
Peruk: Kelliği, saç kusurları
nısaklamak veya moda olarak arzu edilen saç cinsine ve
ş
ekline sahip olmak için kullanı
lan; hayvan, insan kı
lları
ndan veya sentetik iplerden yapı
lan
suni saçtı
r. Tarihi tespitlere göre peruklar ilk olarak Mı
sı
rlı
lar tarafı
ndan güneşı
ş
ı
ğ
ı
ndan
korunmak için kullanı
lmı
ş
tı
r.
Papyon: Bir kopça ya da lastikle yakaya tutturulan kelebek biçiminde kravat tı
r.
Çanta: Deri, bez, plastik vb. gereçlerden yapı
lan taş
ı
nabilir değ
iş
ik büyüklükte ve
üstten açı
lan kaptı
r. Elde, kolda, kol altı
nda, omuzda taş
ı
nan küçük özel eş
yalar koymak ve
aynızamanda giyimi bütünlemek amacıile kullanı
lan giyim aksesuarı
dı
r.
Cüzdan: İ
çine belge, kimlik, kâğ
ı
t para vb. nin konulduğ
u, bölmeleri olan ikiye
katlanabilir çantadı
r.
Şal: Genellikle Hintlilerin, İ
ranlı
ları
n türban, kemer olarak kullandı
klarıya da
omuzları
na örttükleri uzun kumaşparçasıverilen isimdir. Omuzlarıörtmeye yarayan tek
veya çift katlıkumaş
tan ya da örgüden yapı
lmı
şüçgen biçimindeki atkı
dı
r.
Kemer: Beli çevreleyen ve kuş
ak gibi birkaç kere sarı
lmayı
p bir kat sarı
larak
tokalanan, deriden, çuhadan, kumaş
tan veya madenden yapı
lmı
şkuş
aktı
r.
Şapka: Erkeklerin ve kadı
nları
n sokakta giydikleri fötrden ya da çeş
itli maddelerden
yapı
lmı
şdeğ
iş
ik biçimlerdeki baş
lı
ktı
r.
Baston: Yürürken dayanmak için kullanı
lan sapı
genellikle kı
vrı
k değ
nektı
r.
Dürbün: Çift göz mercekli iki özdeşoptik sistemden oluş
an ve özellikle orduda,
denizcilikte, at yarı
ş
ları
nda kullanı
lan optik alettir. Uzaktaki cisimleri gözlemeye yarayan ve
yakı
nsak mercekli objektiften ya da eşdeğ
er renksemez bir sistemden oluş
an optik alettir.
Bere:Gerektiğinde katlanabilen, sipersiz, baş
a giyilen takkedir. Yuvarlak ve düz takke
kı
smıbaş
ı
n giriş
ini oluş
turan bir ş
erit üzerinde daralı
r.
8
Fotoğraf 1.1.4: Çeş
itli aksesuar örnekleri ( Atatürk koleksiyonu)
Ayakkabı
: Ayağıve kimi zaman da bacağ
ı
saran deri, kumaş
, plastik vb. den yapı
lan
giyim eş
yası
dı
r.
Çizme; Ayağıve baldı
rısaran kimi kez
dizin üstüne çı
kan deri ya da kauçuktan
yapı
lmı
şayakkabı
dı
r.
Bot: Koncu ayak bileğini örtecek kadar
uzun olan ayakkabı
, potin.
Fotoğraf 1.1.5: Fantezi nakı
ş
lıayakkabı
Çanta: Deri, bez, plastik vb.
gereçlerden yapı
lan taş
ı
nabilir
değ
iş
ik büyüklükte ve üstten
açı
lan kap. Elde, kolda, kol
altı
nda, omuzda taş
ı
nan küçük
özel eş
yalar koymak ve aynı
zamanda giyimi bütünlemek
9
amacı
ile kullanı
lan giyim aksesuarı
dı
r.
Fotoğraf 1.1.6: Çanta
Yelpaze: Katlanabilir, eklemli bir çerçeveye geçirilmişkâğ
ı
t ya da kumaş
tan oluş
an ve
sallandı
ğ
ı
nda hava akı
mıoluş
turarak serinletmeye yarayan taş
ı
nabilir araçtı
r.
Maske: Tanı
nmamak, kimliği gizlemek veya farklıbir kimlikte görünmek için yüzün
bir kı
smı
na ya da tamamı
nıörtecek biçimde takı
lan kâğı
t, plastik vb. malzemelerden yapı
lan
yüz, örtü
1.2. Animasyonda Kostüm ve Aksesuarı
n Yeri, Önemi
Kostümün giyileceği, oyun, animasyon etkinliğ
i, tiyatro, yı
lsonu, doğum günü partisi
vb. gösterilerde kullanı
lan kostüm ve aksesuarlar; renkleri, çizgileri, kumaş
larıve
tamamlayı
cıöğ
eleri ile büyük küçük herkesin ilgisini çekmekte ve insanlarıfarklıdünyalara
sürüklemektedir.
Animasyon etkinliğ
inin özelliğ
ine göre kostüm seçimi yapı
lı
rsa etkinlik istenilen
sonuca ulaş
ı
r. Konuk memnuniyeti sağ
lanı
r. Düzenlenen etkinlik bir karakter özelliğ
inin
vurgulanmasıise karakterin özelliğine göre kostüm seçilmelidir. Örneğin animasyon
etkinliklerinden birisi olan gece ş
ovunda balerin canlandı
rı
lı
yor ise balerin kostümü
giyilmelidir. Balerin kostümü yerine ayı
cı
k kostümü ve kovboy ş
apkasıaksesuarıgiydirilirse
istenilen etki gerçekleş
mez ve animatör balerinin yapmasıgereken hareketleri istenilen
nitelikte gerçekleş
tiremez. Bu nedenle animatörün, animasyon etkinliğ
inin özelliğ
ini
gerektiren kostüm seçimini yapabilmesi için aş
ağı
daki noktalarıöğ
renmesi gerekir.





Canlandı
rı
lacak karakterin özelliklerine uygun kostüm seçimi
Seçilen kostümde küçük değ
iş
ikliklerle birden fazla yerde kullanabilme
Kostüme uygun aksesuar seçimi
Kostüme uygun renk ve desen seçimi
Kostüm tasarı
mıve üretimi yapan iş
letmelerle ve kiş
ilerle iletiş
im içinde olma
10
Fotoğraf 1.2: Animasyonda kullanı
lan kostüm örnekleri
1.3. Kostüm ve Aksesuarları
n Bireyler Üzerindeki Etkileri
Kostümlerde insanlarıetkileyen unsurlarış
uş
ekilde sı
ralayabiliriz.
1.3.1. Kostümde Çizgilerin ve Model Özelliğ
inin Etkisi
Giyimi incelediğ
inizde model, çeş
itli dikiş
lerin meydana getirdiğ
i bir bütündür. Bu
dikiş
ler vücut karakterini kolaylaş
tı
rı
rken diğ
er yandan modelin özelliklerinin görünmesini
sağ
lar.
Giyimdeki dikiş
leri iki grupta topları
z.

Giyimin esası
nımeydana getiren dikiş
ler: Örneğ
in yan dikiş
, omuz, kol vb.

Modeli süslemeye yarayan dikiş
ler: Örneğ
in değ
iş
ik yönlerde yapı
lan pensler,
beden ve etekte kullanı
lan kesikler, büzgüler, üsten dikiş
ler vb.
Giyimlerimizi süslemek için kullandı
ğ
ı
mı
z bu dikiş
lerin görevlerini yapabilmeleri için
iyi seçilmişolmalarıgerekir.
Çizgiler esas olarak düz ve yuvarlak olmak üzere iki kı
sma ayrı
lı
r.
 Düz çizgiler: Dik, başeğmez görünüş
leri ile ciddiyet sertlik telkin eder. Fakat
kullanı
lı
şyön ve ş
ekilleri, etkiyi değ
iş
tirebilir. Düz çizgiler boyuna kullanı
ldı
kları
nda sertlik
ifade ederseler de yatı
k olarak kullanı
lmalarırahatlı
k, yumuş
aklı
k, hafiflik hissi verir.
Zikzaklarda ise çok hareket ve canlı
lı
k vardı
r. Ayrı
ca genel olarak boyuna çizgilerin
görünüş
ü uzattı
ğ
ı
, enine çizgilerin ise kestiği ve genişgösterdiği bilinen bir gerçektir.
 Yuvarlak çizgiler: Bu çizgileri yuvarlak olarak düş
ünemeyiz; çünkü yuvarlak
çizgilerin içinde tam bir daireden düze yakı
n kavise kadar bütün çeş
itleri girer ve her birinin
etkisi birbirinden farklıolur.
11
Fotoğraf 1.3.1. Boyuna görüntüler, kostümü ve giyeni uzun gösterir
Genel olarak yuvarlak çizgiler, düz çizgilerden daha hareketli, daha canlıbir etki
yaratı
r. Bunun yanı
nda yarattı
klarıyuvarlaklı
k hissi yüzünden ş
iş
man kimseleri daha ş
iş
man
gösterecek, görünümleri geniş
letecektir. Yuvarlak hatlarıdüş
ünürken seçilen model,
dikilecek kiş
i, karekter göz önünde bulundurulmalı
dı
r.
Çizgilerin kullanı
mı
nda ilk akla gelen, dikkati, bakı
ş
ları
, güzel olan yerlere çekmek
üzere onlardan yaralanabileceğimiz görüş
üdür. Bilindiği gibi, bir modelde kullanı
lan dikiş
ler
birden fazladı
r ve gözler ilk defa bunlardan en kuvvetli olanı
nıgörür.
 Boyuna görüntüler: Boyuna kullanı
lan dikiş
ler ile ince uzun bir görünüş
sağ
layabileceğ
imiz bir kostümde bunun en iyi yolu boyuna kesikleri olan modellerdir.
Ayrı
ca giyimin vücuda sı
msı
kıoturtulması
na da dikkat edilmelidir. Ayrı
ca enden herhangi
bir dikiş
le kesilmemişolan mantolar, dar eteğ
i ile bolero ş
eklindeki kı
sa ceketler boyu uzun
gösterir. İ
nce, uzun ş
al ve erkek yakalar da aynıetkiyi yaratı
r. Eğer yüzünüzü ve boynunuzu
daha ince, uzun göstermek istiyorsanı
z “V” ş
ekli veren ince yakalar veya boynu meydanda
bı
rakan arkasıyüksek yakalarıtercih etmelisiniz. Bunlar bakı
ş
larıyukarıçeker ve yüzü uzun
gösterir. Beli kesik elbiselerde ise kendi kumaş
ı
ndan yapı
lan dar kemerler gözlerin oraya
takı
lı
p kalması
na sebep olmadı
ğ
ıiçin figürü kesmez, buna karş
ıgeniş
, renkli ve özellikle
kontrast renkli kemerler boyu keser.
 Enine görüntüler; Genellikle eteğ
i bol ve beli kesik yatay bir görünüşverir. Ayrı
ca
eteğin genişveya dar oluş
unun değ
iş
ik etkiler yarattı
ğ
ı
nıunutmamak gerekir. Bel veya kalça
seviyesinde olan genişve uzun kol veya manş
etler gözlerin o noktalarda dolaş
ması
na sebep
olacağ
ı
ndan bu noktalar daha genişgörünecektir. Ceplerin görüntüsü de aynıetkiyi
bı
rakacaktı
r. Genişkemerler beli geniş
letir ve silüeti ikiye böler. Tayyörler, iki parçalı
elbiseler, ceketler, tunikler ve beli kemerle sı
kı
lmı
şbluzlar aynıtesiri yaratı
r.
12
İ
nce bir yüzü daha genişve yuvarlak göstermek için ön ve arka kapalı
, yana doğ
ru
açı
k (kayı
k yaka) veya kare yakalar seçilebilir. Yüksek ve kapalıyakalar ile yuvarlak yakalar
da aynıgörünüş
ü verir. Omuzlara kadar inen genişyakalar ve boyuna bağ
lanan eş
arplarıda
bu gruba alabiliriz.
Fotoğraf 1.3.2:Farklırenklerin bir arada kullanı
lması
1.3.2. Renk Özelliğinin Etkisi
Kostümde renk önemli bir yer tutar. Çünkü ilk dikkati çeken nokta renktir. Sanatı
n
pek çok kolunda kullanı
lı
rken kostümde iyi bir sonuca varabilmenin ilk yolu renklerin
planlanması
dı
r. Çeş
itli renkleri bir arada kullanmak, bir model seçmek, modelin özelliklerini
ve aksesuarları
nıbelirlemek gerçek bir beceri ister. Renklere karş
ıtepkimiz fizyolojik ve
psikolojiktir. Bu renklerin özelliklerinden kaynaklanmaktadı
r. Bazırenkler cisimleri
oldukları
ndan büyük, bazırenkler ise küçük görmemize sebep olur. Bunun yanı
nda ruhsal
yaş
antı
mı
za da tesir eder. Hiç farkı
nda olmaksı
zı
n onlar bizi, sessiz, neş
eli, canlı
, sâkin veya
melankolik hale getiriverir. Bu bakı
mdan renklerin özelliklerini bilmek onlarıyerinde ve
zamanı
nda kullanmak gereklidir.
Renklerin yarattı
klarıetkilerin bazı
ları
na değinmişbulunuyoruz. Renklerin, bireylerin
kiş
iliklerini ortaya koyan ve belirli intibalar yaratan özellikleri de vardı
r. Sarıneş
e ve
canlı
lı
k, kı
rmı
zı
, tehlike iş
areti ve hayalperestlik ifadesi olup yeş
il ve mavi suyun serinliğ
ini
ve gökyüzünün derinliğ
ini vurgular. Mor zenginlik ve saltanatı
n, beyaz ise saflı
ğı
n ve
temizliğ
in ifadesidir denilmektedir.
Renklerin birbirlerine de tesirleri bulunmaktadı
r. Kontras renkler birbirlerinin
ş
iddetini artı
rı
rken, buna karş
ıportakal renginin yanı
ndaki yeş
ilin, daha sarıgörünmesine
sebep olur; aynen mavi yanı
ndaki yeş
ilin daha sarıgörünmesi gibi.
13
Renkler aydı
nlı
k ve beyaz yüzeyler üzerinde daha koyu, koyu yüzeyler üzerinde daha
açı
k görünür. Siyah ve koyu renkler eş
yalarıoldukları
ndan küçük, beyaz ve açı
k renkler
büyük gösterir.
Fotoğraf
renk armonileri

1.3.3:
Kostümlerde
Sı
cak ve soğ
uk renkler:
Renk skalasıüzerindeki kı
rmı
zı
, sarıve portakal rengi grubuna sı
cak renkler denir.
Bunlar güneşve ateşrenkleri olup neş
eli ve canlı
dı
r. Fakat çok parlak olduklarızaman tahrik
edici olabilir. Ayrı
ca sı
cak renkler eş
yayıoldukları
ndan büyük ve yakı
n gösterir.
Mavi, yeş
il ve mor renklerin meydana getirdiğ
i grup ise soğ
uk renklerdir. Bunlar
gökyüzü, su ve buz renkleri olup sanki serinliğ
in bir yankı
sıgibidir. Huzur ve rahatlı
k hissi
veren bu renkler eş
yalarıoldukları
ndan küçük ve uzak gösterir. Fakat koyu olduklarızaman
can sı
kı
cıolabilir.
Siyah ve beyaz renkler ise nötr renklerdir. Bunlardan siyah uzaklı
k hissi verirken
beyaz ise aksi duyguyu uyandı
rı
r.

Çekici ve itici renkler:
Sı
cak renklere çekici renklerde de denir. Bunlar uzak mesafelerden görünebildikleri
gibi ayrı
ca size doğ
ru geliyormuşhissi de uyandı
rı
r. Buna karş
ısoğ
uk renkler daha az
çekicidir; çünkü sı
caklı
k özelliklerin kaybetmiş
lerdir.

Renkte denge oran ve ritim:
Bir elbise modeli çizilirken esas prensipler denge, oran ve ritimdir. Renk uyumu
yapı
lı
rken de bu noktalarıdaima düş
ünmek gerekecektir.
Renklerin baş
arı
lıbir ş
ekilde kullanı
lması
nda denge esastı
r. Genişalanlarda kullanı
lan
renklerin ş
iddeti zayı
f olmalı
dı
r. Çünkü küçük bir alanda kullanı
lan kuvvetli bir renk geniş
bir alanda kullanı
lan koyu ve donuk renk ile aynıağ
ı
rlı
kta olup dengeyi sağ
layabilir.
Örneğ
in siyah veya füme gibi koyu bir renk ile bir parça beyaz dengeli olacaktı
r. Kı
rmı
zı
rengi ile pembe beraber kullanı
ldı
kları
nda pembe daha genişalanda kullanı
lmalıki, dengeyi
sağ
layabilsin. Örneğ
in: Bej bir döpiyes ile portakal rengi eş
arp ve ş
apka hoşbir sonuç
14
yaratabilir. Bunun yanı
nda bej bir etek ve ayakkabıile parlak bir portakal rengi bluz, ş
apka
ve çanta aynısonucu vermeyecektir. Portakal rengi bejden daha kuvvetli olduğundan geniş
sahada kullanı
lı
ş
ıdengeyi bozacak ve sonucu tabii olarak güzel olmayacaktı
r. Zı
t renkler
genellikle çok kuvvetli kontrast yarattı
kları
ndan her zaman güzel olmayabilir. Ancak koyu
tonda bir rengi genişalanda ve onun kontrasıolan rengi canlıtonda ve az miktarda
kullanabiliriz. Örneğ
in, az oranda portakal rengi daha çok oranda kullanı
lan koyu ve mat bir
mavi ile dengeli olabilecektir.
Renkler değ
iş
ik ölçülerde kullanı
ldı
klarıtakdirde enteresan ve güzeldir. Renk ve
desendeki bu bölünmelere oran denir. Eğer renkler aynıoranda kullanı
lı
r ise monoton olur.
Özellikle eş
it değ
er ve ş
iddette oldukları
nda aynıoranlarda kullanı
lmalarıgerekir.
1.3.3. KumaşVe Desen Özelliklerin Etkisi
İ
yi bir kostüm için sadece iyi bir model seçmişolmak yeterli değ
ildir. Kullanı
lan
kumaşve deseni de en az model kadar görünüş
ü etkiler. Bu bakı
mdan kumaşve desen
özelliklerini bilmemiz gerekir.
 Çizgili kumaş
lar; Her yı
l çeş
itli renk ve ş
ekillerde karş
ı
mı
za çı
kan çizgili kumaş
ları
n
seçimi üzerinde önemle durulmasıgerektiğ
ini düş
ünüyorum. Çizgiler ince ve kalı
n
oluş
ları
na, ayrı
ca aralı
kları
na göre ayrıayrıgörüntü verir. Genel prensip olarak boyuna
çizgiler uzun, enine çizgiler kı
sa gösterir denilmektedir. Bu değiş
mez bir prensip değ
ildir
aslı
nda, ş
öyle ki; boyuna çizgiler sı
k ve ince olursa gözler onlarıbir bütün olarak görür, bu
bakı
mdan görüntüyü geniş
letmez. Fakat çizgi alanlarıgenişolursa, göz önce bir çizgiyi
görür, sonra diğerlerine atlar. Bu atlamalar görünüş
ü büyütür. Buna karş
ıenine kalı
n çizgiler
ise boyu uzatacaktı
r. Ayrı
ca çizgiler desenli de olabilir. Burada desenlerin durumu ve
renklerin görünüş
ü kostümü etkileyecektir.
15
Fotoğraf 1.3.4: Çeş
itli desenlerdeki kostümler
 Diğ
er desenler: Genellikle desenli kumaş
lar düz renk kumaş
lardan yüzeyi daha geniş
gösterecektir. Orta büyüklükte ve birbirine yakı
n renklerin kullanı
ldı
ğı desenler
kullanı
ldı
klarıyerlerde yüzeyi olduğu gibi gösterdiğ
i için pek çok kiş
iye yakı
ş
ı
r ve göze hoş
gelebilir. Açı
k ve parlak renkler ile kuvvetli kontrastları
n kullanı
ldı
ğıbüyük motifler
görünüş
ü büyütür. Buna karş
ıkoyu renkler, küçük ve bütün yüzeyi kaplayan karı
ş
ı
k desenler
figürü küçük göstereceklerdir.
Puanlıkumaş
larda da puanlar büyük ise yüzeyi büyütecek, buna karş
ı
n küçük puanlar
görünüş
ü pek değiş
tirmeyecektir.
Boyuna çizgi ş
eklindeki desenler birbirine yakı
n değerdeki renklerle bezenmiş
motiflerin bulunduklarıalanıuzatacaktı
r. Yuvarlak motiflerle iş
lenmişdesenler, geniş
lik
hissi vereceğinden yüzeyi genişgösterecektir.
Bordür desenler ise görünüş
ü keseceğ
i için güzelliğ
i vurgulayacak bölgelerde
kullanı
ldı
ğ
ı
nda dikkati o bölgeye çekecektir. Ayrı
ca bordürlerin enine veya boyuna
kullanı
lmasıda boyu uzatı
p kı
saltabilecektir.
 Kumaşcinsinin görünüş
e etkisi: Kumaşcinsi de çizgiler ve desenler kadar görünüş
ü
etkiler. En basit yol ise bir kumaş
ıelimiz ile yokladı
ğı
mı
z zaman onun hakkı
nda bir miktar
fikrimiz olması
na sebep olur. Elimizin altı
ndaki kumaş
, kalı
n, kaba, düzgün, yumuş
ak, sert,
pürüzlü, buruş
uk, parlak ve kaygan olabilir. Kumaş
ıbu hale getiren faktörler dokuma ve
apreleme ş
ekli ile kullanı
lan malzemelerdir ve bunlar bütünü ile görünüş
ü etkiler.
16
Fotoğraf 1.3. Kumaşcinsinin görünüş
e etkisi
Fotoğraf1.3. 6: Kalı
n, düz yüzeyli ı
ş
ı
ğıyansı
tan
kumaşcinsinin kostüme etkisi.
 Iş
ı
ğ
ıyansı
tan kumaş
lar: Iş
ı
ğıyansı
tan parlak kumaş
lar figürü büyük gösterirken mat
yüzeyler küçültür. Kumaşçok ı
ş
ı
k alı
nca onu yansı
tı
r ve dolayı
sıile büyük görünür. Bazı
kumaş
lar ı
ş
ı
ğıhem emer, hem de yansı
tı
r (Fotoğ
raf 1.3.6.). Parlak ve gölgeli görünüş
ü ile
kadife buna iyi bir örnektir. Bu kumaş
lar görünüş
ü büyütmeseler bile bunları
n zayı
f
gösterdikleri de ayrısöylenemez. Model özelliğ
ine göre de bu görüntü değiş
ebilir.
 Kalı
n, pürüzlü veya düz yüzeyli kumaş
lar: Kalı
n ve pürüzlü yüzeyler vücudu
olduğundan daha genişgösterir. Tüvit, buklet, buna güzel bir örnektir. Düz yüzeyler parlak
olmadı
klarımüddetçe görünüş
ü büyütmez.
 Sert kumaş
lar: Vücuda oturmadı
kları
ndan vücut kusurları
nı
n saklanması
na yardı
mcı
olur. Bu bakı
mdan faydalıolmakla birlikte ş
iş
man gösterme özelliğindedir.
 Yumuş
ak kumaş
lar: Bu kumaş
lar vücuda oturan modellerde kullanı
lı
r ise de, kumaş
vücuda tam oturacağı
ndan zayı
flarıince, ş
iş
manlarıda toplu gösterecektir. İ
nce vücutlarda
yumuş
ak drapelerle güzel görüntüler verilebilir.
1.4. Kostüm Ve Aksesuarları
n Animasyonda Kullanı
m Yerleri
Son yı
llarda ülkemizdeki turizmin patlaması
, yatı
rı
mları
n artması
, 3 tarafıdenizlerle
çevrili yurdumuzu, turistlerin gelip tatil yapabileceği yer olarak seçmesi, bu alanda çalı
ş
an
otellerin her ş
ey dâhil promosyonlarıile her türlü hizmeti verme çabalarısonucunda büyük
artı
şgösteren bu olaylar animasyon sektörünü oluş
turmuş
tur.
17
Fotoğraf 1.4.1: Sokak gösterisinde giyilen bir kostüm örneği
Fotoğraf 1.4.3: Animasyon gösterisi
Tiyatro, opera, animasyon ve benzeri gösterilerde sanatçı
ları
n giydiğ
i kostümlerin
ekonomik ve pratik olması
, aynızamanda konunun kapsadı
ğ
ıdönemi, yaş
am biçimlerini,
çevreyi, oyun kahramanı
nı
n kiş
iliğ
ini ve karakterini doğru olarak yansı
tmasıamaçlanarak
tasarlanmı
şgiysilerdir. Kostümler ve tamamlayı
cıaksesuar, renk, model ve özellikleri
açı
sı
ndan kostüm tasarı
mcı
sı
denilen uzmanlar tarafı
ndan hazı
rlanı
r.
18
Tasarı
mcı
lar yüzyı
llardan beri insanları
n çeş
itli sebeplerle ve moda akı
mlarıile
değ
iş
en giyimleri ve aksesuarlarıdeğ
erlendirip değiş
ik tasarı
mlarda kullanmı
ş
lar ve
kullanmaya da devam edeceklerdir. Günümüzde çeş
itli sektörler insanları
n yoğ
un, stresli ve
monoton çalı
ş
ma hayatları
ndan kurtulmaları
, eğlenmeleri, mutlu olmaları
, özel günlerini iyi
geçirmeleri ve kutlamalarla anmalarıiçin çeş
itli aktiviteler organize etmektedirler. İ
ş
te bu
aktivitelerin temelini kostüm, aksesuar, ı
ş
ı
k, ses, dekor vb. niteliklerin oluş
turduğ
unu
görmekteyiz. Bizim için önemli olan seçilen karakterin özelliklerini belirleyerek ona uygun
kostüm ve aksesuar seçebilmektir.
Animasyonda kostüm ve aksesuar kullanı
lan etkinlikler:





Sahne ve gece gösterileri
Gün içi aktivitelerin tanı
mı
nıyapma etkinliği
Spor aktiviteleri
Çocuklarla ilgili etkinliklerde
Özel gün kutlama etkinliklerinde
Fotoğraf 1.4.4: Çocuk gösterisi
1.5. Kostüm Ve Aksesuarları
n Bakı
mı
Sinema, tiyatro, televizyon, animasyon ve geleneksel Türk el sanatları
nıgeliş
tirmek
ve yaş
atmak amacıile oluş
turulan kostümlerin uzun yı
llar kullanmak için bakı
mları
nı
n
yapı
larak saklanmasıönemli bir unsur olarak karş
ı
mı
za çı
kar.
Türk tiyatrosunda kostüm konusunun bir disiplin olarak ele alı
nmasıoldukça yakı
n
tarihlere rastlar. Ankara’da açı
lan devlet konservatuarları
nı
n baş
ı
na Carl Elbert’in getirilmesi
ile oyunculuk ve yönetmenlik gibi dekor ve kostüm tasarı
mcı
lı
ğ
ıda ayrıbir eğ
itim ve
uzmanlı
k dalı
olarak benimsenmiş
tir.
19
Bugün devlet tiyatroları
, büyük ş
ehir belediyeleri ve TRT bünyelerinde kullandı
kları
kostümleri temin etmek, bakı
mı
nıyapmak ve saklamak için çeş
itli birimler oluş
turulmuş
tur.
Kostüm ve aksesuarları
n bakı
mı
;


Kullanı
lan kostüm ve aksesuarları
n süslemeleri (pul, boncuk vb.), yı
rtı
k ve
sökükleri kontrol edilip tekrar dikilir.
Kullanı
lan kostüm ve aksesuarları
n kumaşözelliklerine göre temizliği yapı
lı
r.
(Giysilerin temizlenmesi ve lekelerin çı
karı
lması
nda kullanı
lan maddeler, çeş
itli
lekelerin çı
karı
lmasıve leke çı
karmada dikkat edilecek noktalar aş
ağ
ı
da
verilmiş
tir.)
Giyeceklerin temizlenmesi ve lekelerin çı
karı
lması
nda kullanı
lan maddeler
Kumaş
a bir sı
vı
nı
n damlamasıveya dökülmesi sonunda kumaş
ı
n görüntüsünü bozan
ve sı
nı
rlarıbelli olan renk değiş
ikliğ
ine leke denir. Leke ve kullanı
mdan oluş
an kirlerin,
giysilerin güzelliğ
ini gölgelediği bir gerçektir. Temiz giyim sosyal yaş
amda etkili olduğ
u
kadar bir sağ
lı
k kuralı
dı
r da.
Su: Doğada bulunan su renksiz, kokusuz bir sı
vı
dı
r. İ
yi bir eriticidir. Yağdan baş
ka
pek çok maddeyi kolayca eritir. Suda bulunan kalsiyum ve magnezyum gibi maddeler su da
sertliğ
i meydana getirir. Bu sulara kireçli sular denir. Kireçli sularda sabun kolay
köpürmediğ
i için kumaş
lar iyi temizlenmez. Bu nedenle fazla sabun harcanmı
şolur. Suyun
kirecini ayı
rmada kumaş
ı
n özelliğine göre sodadan yararlanı
lı
r. Soda suyun kirecini ayı
rı
p
köpürmesini kolaylaş
tı
rı
r.
Sabun: Sabun, yağasitlerinin sodyum ve potasyum gibi alkali metal tuzlardı
r.
Hamurumsu veya dondurulmuşhalde bulunur. Kir ve yağlarıtemizlemek için kullanı
lı
r.
Bileş
imlerine göre yumuş
ak ve sert sabunlar olmak üzere ikiye ayrı
lı
r. Yumuş
ak sabunlar
suda eriyebilen sabunlardı
r. İ
yi bir sabun kuru, düzgün ve hoş kokuludur. Elle
dokunulduğ
unda yağ
lıhissini verdiği halde parmağıveya kâğ
ı
dıyağ
lamaz (Ana maddesi yağ
olan sabun çeş
itli iş
lemlerden sonra temizleyici olarak kullanı
lı
r). Sabun piyasada toz
halinde bulunduğ
u gibi temizleme özelliğini artı
ran maddelerin katı
lması
yla toz veya sı
vı
deterjan halinde de bulunur. Toz veya sı
vıdeterjanlar sert sulara karş
ı
hassas değ
illerdir.
Soda: Kimyada sodyum karbonat olarak bilinir. Doğada renksiz ve kristal halde
bulunan soda zamanla toz haline getirilir. Soda, suyun kirecini ayı
rı
p köpürmeyi
kolaylaş
tı
rdı
ğ
ıgibi yağ
larıeritme özelliğine sahip olan iyi bir temizleyicidir.
Kireç kaymağ
ı
: Sönmüşkireç üzerinden klor gazı
nı
n geçirilmesiyle elde edilir.
Bitkisel ve sentetik liflerin beyazlatı
lması
nda ve leke çı
kartmada kullanı
lı
r. Kireç kaymağ
ı
güneşı
ş
ı
ğıgeçirmeyen renkli ve ağ
zıkapalış
iş
elerde saklanı
r.
Javel suyu: Kireç kaymağısu ve sodadan meydana gelen bir bileş
ik maddedir.
Bitkisel ve sentetik liflerin beyazlatı
lması
nda ve leke çı
kartmada kullanı
lı
r. Günümüzde
kireç kaymağ
ıve javel suyu yerini piyasada bol çeş
itleri bulunan klorlu bileş
iklere bı
rakmı
ş
olup çamaş
ı
r suyu adıaltı
nda çeş
itli isimler altı
nda üretilip satı
lmaktadı
r. Kireç kaymağı
,
javel suyu ve klorlu bileş
iklere sulandı
rı
lmadan kullanı
lmaz. Sulandı
rı
lmadan kullanı
lması
halinde kumaş
ıparçalayabilir veya ağ
artabilir.
20
Gaz: Ham petrolün damı
tı
lması
ndan elde edilir. Yağ
lıboya lekelerini çı
karmada
kullanı
lı
r.
Benzin: Gaz gibi ham petrolün damı
tı
lması
yla elde edilir. Yağ
lımaddeler ile reçineyi
erittiğinden leke çı
karmada kullanı
lı
r.
Benzol: Katrandan elde edilir. Kokulu, renksiz bir sı
vıolup yağ
larıve bazıorganik
maddeleri erittiğinden leke çı
kartmada kullanı
lı
r.
Aseton: Güzel kokulu uçucu bir sı
vı
dı
r. Yağ, reçine ve plastikler için iyi bir erici
olarak kullanı
lı
r.
Alkol: Halk arası
nda ispirto diye bilinen bu madde çabuk tutuş
ur. Kapalış
iş
elerde
saklanmalı
dı
r, aksi halde çabuk uçar. Leke çı
karma da kullanı
lı
r.
Oksijenli su: İ
yi bir antiseptiktir. İ
pekli ve yünlülerin çeş
itli lekelerini çı
karmada ve
renk açmada kullanı
lı
r.
Asetik asit: Keskin sirke kokusunda bir asittir. Leke çı
karmada kullanı
lı
r.
Sodyum Hidrosülfid: Yünlü ve ipeklilerin beyazlatı
lması
nda ve lekelerin
çı
karı
lması
nda kullanı
lı
r. Kapalış
iş
elerde saklanmalı
dı
r.
Asit okzalik: Kristal ve renksiz olan bu madde sı
cak suda erir. Özellikle mürekkep
lekelerinin çı
karı
lması
nda kullanı
lı
r.
Sodyum perborat: Kristal bir maddedir. Sı
cak suda erimesi en büyük özelliğ
idir.
Hayvansal liflerin ağartı
lması
nda ve leke çı
karmada kullanı
lı
r.
Talk pudrası
: Beyaz ve yumuş
ak bir maddedir. Piyasada toz halinde bulunur. Leke
çı
karmada emici olarak yararlanı
lı
r.
Un: Tahı
llarda elde edilen beyaz ve toz halinde bir maddedir. Leke çı
karmada emici
kullanı
lı
r.
Hazı
r leke çı
karı
cı
ları
: Yukarı
da açı
klanan leke çı
karı
cı
larıdı
ş
ı
nda piyasada çeş
itli
hazı
r leke çı
karı
cı
larıda bulunmaktadı
r. Bunlarıkullanı
lmadan önce üzerlerindeki etiket
veya broş
ürler okunmalı
dı
r.

Çeş
itli lekelerin çı
karı
lması
Lekeler kumaş
ı
n elde edildiğ
i ham maddeye göre çeş
itli tekniklerle çı
karı
lı
r ve
temizlenir.
 Yağ lekeleri: Pamuk ve keten gibi bitkisel liflerden elde edilen
kumaş
lardaki yağlekeleri sabunlu sı
cak su ile silinerek veya yı
kanarak temizlenir.
Yün ve ipek gibi hayvansal liflerden elde edilen kumaş
lardaki yağlekeleri ise eter
veya gaza batı
rı
lmı
ştamponla silinerek çı
karı
lı
r. Tampon beyaz bir bezden katlanarak
hazı
rlanı
r ve kumaş
ı
n boy iplikleri yönünde lekeli kı
sma sürülür. Leke çı
karı
ldı
ktan sonra
eriticinin uçması
nı
çabuklaş
tı
rmak için elle ovuş
turulur veya fı
rçalanı
r.
Tüylü, yünlü giysiler üzerindeki yağlekeleri hemen kurutma kâğ
ı
dıveya samanlı
kâğ
ı
tla ütülenerek temizlenir. Leke çı
kmazsa lekenin altı
na ve üstüne talk pudrasıveya un
konur ve lekeyi emmesi beklenir. Bu iş
lemi kolaylaş
tı
rmak için pudranı
n veya unun üzerine
21
sı
cak ütü de bası
labilir. Talk pudrasıveya un, yağ
ıemdikten sonra fı
rçalanı
r. Leke tam
olarak çı
kmamı
ş
sa aynıiş
lem tekrarlanı
r.
İ
pekli kumaş
lar üzerindeki lekeler de aynıyöntemle çı
karı
lı
r. Önceden olmuşyağ
lekelerinin çı
karı
lması
nda leke, eritici bir madde ile silinmeli, sonra da emici bir toz
kullanı
lmalı
dı
r.
 Kabuklu lekeler: Bütün kumaş
larda kabuklu lekeler önce tı
rnakla kazı
nı
r.
Sonra eritici maddeler kullanı
larak temizlenir. Eriticiler lekeye göre değ
iş
ir. Oje lekesinde
aseton, sakı
z lekesinde gaz, mum lekesinde benzin veya tiner, yağ
lıboya lekesinde gaz,
benzin veya tiner, uhu lekesinde aseton kullanı
lı
r. Aseton genellikle bazısentetik kumaş
ları
eritir. Bu kumaş
larda aseton kullanı
lmadan önce örnek bir parça veya giysinin görünmeyen
bir yerinde deneme yapı
lmasıgerekir.
 Renkli lekeler: Beyaz kumaş
lardaki renkli lekeleri çı
karmak oldukça
kolaydı
r. Leke ve kumaş
ı
n cinsine göre çeş
itli renk açı
ları
yla bu işrahatlı
kla yapı
lmaktadı
r.
Ancak renkli kumaş
lardaki lekeleri çı
kartı
rken, kumaş
ı
n rengi açı
ldı
ğ
ı
nda, o kı
smıkumaş
ı
n
rengine uygun boyamak veya lekeyi olduğ
u gibi bı
rakmak gerekir veya son yı
llarda
piyasadaki renk koruyuculu hazı
r leke çı
karı
cı
lar kullanı
lmalı
dı
r. Sı
k karş
ı
laş
an renkli
lekelerden önemli olanlarış
unlardı
r:
Mürekkep lekesi: Pamuk, keten veya selülozdan yapı
lan beyaz dokumalardaki mürekkep
lekesi, ı
lı
k su ile akı
tı
lı
r. Kalan renk kireç kaymağ
ı
, javel suyu veya piyasadaki klorlu
bileş
iklerle beyazlatı
lı
r. Pas lekesi kalmı
ş
sa asit oksalikle çı
karı
lı
r. Yün, ipek, orlon gibi
beyaz dokumalardaki mürekkep lekelerinde sodyum hidrosülfid kullanı
lı
r. Renkli pamuklu,
renkli keten ve renkli sentetiklerdeki mürekkep lekesi, sabunlu su ile hemen silinirse
çı
karı
labilir. Renkli ince yünlüler ile pamuklular üzerindeki mürekkep lekelerini çı
karmak
için, lekenin altı
na ve üstüne toz ş
eker veya tuz dökülür üstüne limon damlatı
lı
r. Limon
lekeyi eritir. Şeker veya tuz lekeyi emer. Renklenmişolan bu emiciler değiş
tirilir. Leke
çı
kmamı
ş
sa aynıiş
lem tekrarlanı
r. Tuz veya ş
eker lekesi ise ı
lı
k su ile silinerek giderilir.
Kan lekesi: Ilı
k su veya sabunlu su ile çı
karı
lı
r. Bu iş
lem bütün dokuma maddelerine
uygulanı
r. Uygulama sonunda kan lekesi çı
kmamı
ş
sa beyaz bitkisel dokumalarda, kireç
kaymağ
ı
, javel suyu veya piyasadaki klorlu bileş
ikler, yünlü ve ipekliler de ise tartarik asit
veya sodyum perborat kullanı
lı
r.
Pas lekesi: Bu leke bütün beyaz kumaş
larda oksalik asitle çı
karı
lı
r.
Ter lekesi: Bu leke için, dokuma maddelerinde ı
lı
k su veya sabunlu su kullanı
lı
r. Ter, renkli
kumaş
ı
n renklerini bozabilir. Bu leke oksijenli su veya sodyum perboratla çı
karı
lı
r.
Ruj lekesi: Ruj lekeleri oksijenli su veya alkolle silinmelidir.
Büyük emeklerle hazı
rlanmı
şnakı
ş
lı
, pul ve boncuklu veya özellikli giysiler ise uzun
zaman kullandı
kları
nda yaka ve kol kı
sı
mları
nda ki kirler oluş
ur. Bu kı
sı
mlar çı
kartı
lması
için bayat ekmek içi ile ovulur. Bu tür giysiler kumaş
, süsleme vb. özelliklerinin
bozulması
ndan korkulduğ
u için böyle bir yöntemle temizlenir.

Leke çı
karmada dikkat edilecek noktalar
 Leke çı
karı
lacak yer aydı
nlı
k olmalı
dı
r.
 Leke ve kumaş
ı
n özelliği tespit edilmelidir.
22
 Kumaş
ı
n ve lekenin özelliğ
ine göre, lekeyi çı
karacak madde ve leke
çı
karma tekniği saptanmalı
dı
r.
 Leke çı
karma iş
lemine baş
lamadan önce temiz veya beyaz örtülü bir yer
hazı
rlanmalı
dı
r.
 Leke çı
karma denemesi ilk olarak giysinin görünmeyen bir yerinde veya
kumaş
ı
n bir parçası
nda yapı
lmalı
, olumlu sonuç alı
ndı
ktan sonra esas leke
üzerinde çalı
ş
ı
lmalı
dı
r.
 Lekeyi çı
karmak için tamponla kumaş
ı
n boy iplikleri yönünde çalı
ş
ı
lmalı
,
kumaşhı
rpalanmamalıve leke büyütülmemelidir.
 Leke çı
kartı
lı
rken altı
na birkaç kat beyaz bez konarak lekenin temiz
kı
sı
mlara geçmesi önlenmelidir.
 Leke çı
karma iş
lemi sonuçlanı
nca, lekeli kı
sı
m elle ovuş
turularak eritici
uçurulmalı
, renk açı
cıkullanı
lmı
ş
sa lekeli kı
sı
m bol su ile temizlenmelidir.
 Leke çı
karı
lı
p yeri kurutulunca kumaşözelliğine göre ütülenmelidir.
 Kullanı
lan kostümlerin kumaşözelliklerine göre yı
kanması
, kurutulmasıve
ütülenmesi gereklidir. ( Aş
ağı
da yı
kama talimatlarıve anlamları
verilmiş
tir.)
 Aksesuarlarda ise takıtürü olanları
nı
n eksikleri tamamlanı
r, kopan kı
sı
mlar
yenilenir, ayakkabıvb. türünde olanlar boyanı
r, saat vb. tamir edilecek
türdeki olanlar ise tamir edilip kaldı
rı
lı
r.
Kostümlerde kullanı
lan bakı
m iş
aretleri ve anlamları
;
Yı
kama
Yı
kama
iş
aretleri
Elde yı
kama En
Yı
kanmaz
o
yüksek sı
caklı
k 40 C
İ
pekliler, yünlüler,
madensel kumaş
lar
23
Çok hassas
yı
kama
İ
pekliler,
yünlüler
95.60.50
ya
da
40o C
’de
Normal yı
kama
Narin Yı
kama.
Hassas çamaş
ı
rlar ya
da sentetikler için
mekanik hareket ve
sı
kma azaltı
lmı
ş
Mekanik hareket ve
Sı
kma normal
Keten 60 oC
Pamuklular 95 oC
o
Sentetikler 40 C
Verilen sı
caklı
klar maksimum yı
kama sı
caklı
kları
dı
r ve bu sı
caklı
kları
n üstüne
çı
kı
lmamalı
dı
r. Alt çizgi iş
areti ise daha ı
lı
man bir ortamda yı
kama yapı
lmasıgerektiğini
belirtmektedir. Örneğ
in bakı
mıkolay ve mekanik etkilere karş
ıhassas mallara yapı
lan
yı
kamalarda olduğu gibi
Tamburlu Kurutma
(Tamburlu)
Kurutma
iş
aretleri
Normal sı
caklı
kta
Kurutucuda
kurutulamaz.
Normal sı
caklı
kta kurutma yapı
lı
r.
Tamburlu kurutma yapı
lmaz.
Pamuklular,
İ
pekliler, Yünlüler, madensel kumaş
lar
24
Düş
ük sı
caklı
kta
Yatay
kurutma
Normal sı
caklı
kta kurutma yapı
lı
r.
olarak
Yatay olarak kurutma yapı
lı
r.
Sentetikler
Sı
kmadan asma
Sı
karak asma
Nokta iş
aretleri tamburlu kurutucunun kurutma basamakları
nı
belirtmektedir.
Klorlama
Klor esaslı
ağartma ve
leke
çı
kartma
Klorla (çamaş
ı
r
suyu) ile ağartı
labilir.
Klorla ağartı
lamaz.
İ
pekliler, Yünlüler,
sentetikler, madensel
kumaş
lar
Keten, pamuklular
Ütüleme
Ütüleme
iş
aretleri
25
200 o C (Pamuklu
/Keten)
150 o C (İ
pek /
Yünlüler)
Sı
cak ütüleme yapı
lı
r.
Kı
smen sı
cak ütüleme yapı
lı
r.
110 o C (Sentetikler)
Ütüleme yapı
lmaz.
Sı
cak ütüleme yapı
lmaz.
Buharla muamele edilemez.
Madensel kumaş
lar
Nokta iş
aretleri ayarlıütünün sı
caklı
k derecelerini gösterir.
Kuru Temizleme
Kuru
Temizleme
iş
aretleri
Normal Temizleme
Mümkün
Keten,
Özel temizleme
Tavsiye
edilmez
Madensel
kumaş
lar
26
Kuru
Temizleme
Yapı
lmaz
Harfler, temizleyici olarak kullanı
lan kimyasal maddeleri belirlemekte, temizleme
yöntemi ve çözücülerle ilgili uyarı
lara dikkat çekmektedir. Alt çizgi iş
areti ise temizleme
sı
rası
nda mekanik etki ve nem ilavesiyle ilgili sı
nı
rlamaları
n olduğ
unu belirtmektedir.
1.6. Kostüm Ve Aksesuarları
Uygun Koş
ullarda Saklamak
Fotoğraf 1.5.1: Kostümlerin dolaplarda saklanması
Kostüm ve aksesuarları
, uzun yı
llar kullanabilmek için bakı
m ve temizliklerinin
yapı
lmasıardı
ndan da saklanmasıönemli bir yer tutar.
Kostüm ve aksesuarları
n saklanmasıiçin yapı
lacak iş
lemler aş
ağ
ı
daki ş
ekilde
sı
ralanmı
ş
tı
r.

Kostümler serin, nem olmayan odalarda, giysilere uygun dolaplarda, aynıtür
giysiler bir arada olacak ş
ekilde saklanı
r. (Fotoğraf 1.5.1.bk. Olgunlaş
ma
Enstitüsü koleksiyon saklama dolapları
)

Eğ
er odaları
n sı
cak olmasıendiş
esi taş
ı
nı
yorsa, kumaşözelliklerine göre çeş
itli
böceklenmelere karş
ı( güvey gibi) dolaplara ilaç torbaları(naftalin, kekik vb.)
bı
rakı
lmalı
dı
r.

Aksesuarlar için ise farklıdolap ve çekmeceler düş
ünülmelidir.

Şapka, baş
lı
k vb. aksesuarları
n ş
ekillerinin bozulmaması için kutular
düş
ünülmeli, üzerinde hangi giysiye ait olduğ
unu gösteren kartlarıolmalı
dı
r
(Fotoğ
raf 1.5.3. bk.).
 Kı
lı
ç, saat, takı
, ayakkabı
, çizme vb. i aksesuarları
n bakı
mları(boya, tamir, yağ
lama
vb.) yapı
lmalı
, ayrıraflıçekmece ve dolaplarda saklanmalı
dı
r (Fotoğ
raf 1.5.2.bk.).
27
Fotoğraf 1.5.2: Takı
ları
n dolaplarda saklanması
Fotoğraf 1.5.3: Aksesuarları
n kutu ve dolaplarda saklanması
28
UYGULAMA FAALİ
YETİ
UYGULAMA FAALİ
YETİ
Tarihsel olayları
n sosyal özelliklerini dikkate alarak eğ
lence hizmetleri departmanı
nda
uygulayabileceğiniz aktivitelerde kullanı
labilecek kostüm ve aksesuarları
n resimlerinden ve
bilgilerinden oluş
an bir dosya hazı
rlayı
nı
z. Bu dosyadaki kostümleri turistik tesislerin
animasyon aktivitelerinde kullanı
lan kostüm ve aksesuarlarla karş
ı
laş
tı
rma yapı
nı
z. Bu
çalı
ş
mayıyaparken aş
ağı
daki iş
lem basamakları
nıyerine getiriniz. Hazı
rladı
ğı
nı
z projeyi
arkadaş
ları
nı
zla paylaş
ı
nı
z
İ
ş
lem Basamakları
Öneriler
 Tarihsel dönemlere ait kostüm ve
aksesuar özelliklerini araş
tı
rı
nı
z.
 Kaynak tarama yöntemini kullanı
nı
z.
 Araş
tı
rmacıolunuz.
 Tarihsel dönemlerin kostüm ve
aksesuar örneklerinin resimlerini temin
ediniz.
 Planlıçalı
ş
ı
nı
z.
 Turistik
tesislerde
animasyon
etkinliklerinde kullanı
lan kostüm ve
aksesuar özelliklerini araş
tı
rı
nı
z.
 İ
nterneti kullanı
nı
z.
 Müzelere gidiniz.
 Tarihsel dönemlere ait kostüm ve  Fotoğ
raflarıbulunuz veya çekiniz
aksesuar örnekleri ile turistik tesislerde
kullanı
lan kostüm ve aksesuarları
karş
ı
laş
tı
rı
nı
z.
 Elde ettiğ
iniz bilgileri dosyalayı
nı
z.
 Hazı
rladı
ğ
ı
nı
z
karş
ı
laş
tı
rı
nı
z.
projeleri
sı
nı
fta
 Elde ettiğ
iniz bilgileri bütünleş
tiriniz
 Paylaş
ı
mcı
olunuz
29
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
Aş
ağ
ı
da hazı
rlanan kontrol listesine göre kendinizin ya da arkadaş
ı
nı
zı
n yaptı
ğ
ı
çalı
ş
mayıdeğ
erlendiriniz. Gerçekleş
me düzeyine göre “Evet/Hayı
r” seçeneklerinden uygun
olanıkutucuğa iş
aretleyiniz.
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
1
Tarihsel dönemlere ait kostüm ve aksesuar özelliklerini
araş
tı
rdı
nı
z mı
?
2
Tarihsel dönemlerin kostüm ve aksesuar örneklerinin resimlerini
temin ettiniz mi?
3
Turistik tesislerde animasyon etkinliklerinde kullanı
lan kostüm ve
aksesuar özelliklerini araş
tı
rdı
nı
z mı
?
4
Tarihsel dönemlere ait kostüm ve aksesuar örnekleri ile turistik
tesislerde kullanı
lan kostüm ve aksesuarlarıkarş
ı
laş
tı
rdı
nı
z mı
?
5
Hazı
rladı
ğı
nı
z projeleri sı
nı
fta karş
ı
laş
tı
rdı
nı
z mı
?
Evet
Hayı
r
DEĞERLENDİ
RME
Değ
erlendirme sonucunda eksik olduğ
unuzu tespit ettiğ
iniz konularıtekrar ederek
eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı
nı
z. Tüm cevapları
nı
z doğ
ru ise diğer öğ
renme
faaliyetine geçiniz.
30
ÖLÇME
VE
DEĞ
ERLENDİ
RME
ÖLÇME
VE
DEĞ
ERLENDİ
RME
Bu faaliyette kazanmı
şolduğunuz bilgileri kontrol etmeniz için aş
ağ
ı
daki ifadelerden
doğru olanları
n baş
ı
na D, yanlı
şolanları
n Y iş
aretleyerek değ
erlendiriniz.
A-ÖLÇME SORULARI (DOĞRU - YANLIŞTESTİ
)
1. ( ) Kostümler, aynızamanda konunun kapsadı
ğıdönemi, yaş
am biçimlerini, çevreyi,
oyun, kahramanları
nı
n kiş
iliğini ve karakter özelliklerini doğ
ru olarak yansı
tması
amaçlanarak tasarlanmı
ş
dı
r.
2. ( ) Kostümler serin, nem olmayan odalarda, giysilere uygun dolaplarda, aynıtür giysiler
bir arada olacak ş
ekilde saklanı
r.
3. ( ) Enine dikiş
ler ile ince uzun bir görünüşsağlayabilmenin en iyi yolu enine kesikli
modeller seçmemizden geçer.
4. ( ) Kı
rmı
zısarıve portakal rengi, sı
cak renk olup neş
eli ve canlı
dı
r.
5. ( ) Mavi, yeş
il ve mor renklerin oluş
turduğu grup gökyüzü, su ve buz renkleri olup
serinlik, huzur ve rahatlı
k hissi verir.
6. ( ) Kostümde çizgilerin, desenlerin ve kumaş cinsinin bireyler üzerindeki etkisi
büyüktür ve görüntüyü etkiler.
7. ( ) Canlandı
rı
lmak istenen karakterin kiş
ilik özelliklerini, yaş
am biçimlerini vb.
özellikleri yansı
tmasıamaçlanarak tasarlanmı
şkostüm ve aksesuarlar çocuğun sosyal
geliş
imine yardı
mcıolacaktı
r.
8. ( ) Pamuk ve keten gibi bitkisel liflerden elde edilen kumaş
lardan yapı
lmı
şgiyeceklerin
yağlekeleri sabunlu sı
cak su ile silinerek veya yı
kanarak temizlenir.
9. ( ) Renkli kumaş
larda lekeleri çı
kartı
rken ağ
artı
cı
kullanmak gerekir.
10. ( ) Kostüm dikilirken makineden üzerine yağdamladı
. Hemen üzerine un döktüm,
yağ
ı
n emilmesini sağ
lamak için ütüyle kostüm ütülenir.
DEĞERLENDİ
RME
Cevapları
nı
zıcevap anahtarıile karş
ı
laş
tı
rı
nı
z. Değ
erlendirme sonucunda eksik
olduğunuzu tespit ettiğ
iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı
nı
z.
Tüm cevapları
nı
z doğ
ru ise diğ
er öğ
renme faaliyetine geçiniz.
31
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2
AMAÇ
Bu faaliyetle karakter özelliklerine uygun olarak kostüm ve aksesuar malzemelerini
belirleyebileceksiniz.
ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanı
z gereken araş
tı
rmalar ş
unlardı
r:
 Kostüm ve aksesuar malzemelerini ve ham maddelerini araş
tı
rı
nı
z.
 Kostüm ve aksesuar malzemelerini seçerken dikkat edilmesi gereken noktaları
araş
tı
rı
nı
z.
Araş
tı
rma için İ
nternet ortamı
, kütüphaneleri, malzeme katalogları
nıaraş
tı
rı
p, kostüm
atölyelerinde çalı
ş
an ve animatörlük yapan kiş
ilerle görüş
meniz gerekmektedir.
2. KOSTÜM VE AKSESUAR
MALZEMELERİ
Kostüm ve aksesuar malzemeleri dendiğ
inde bunları
n meydana geldiğ
i ana maddeler
aklı
mı
za gelir. İ
lk etapta düş
ünülen kumaş
lar, kürk ve deridir. Hammaddelerin çeş
itli
ş
ekillerde düzenlenip biçimlendirilmesi sı
rası
nda kullanı
lan yardı
mcımalzemeler vardı
r.
Bunları kostüm ve aksesuarları
n yapı
mı
nda kullanı
lan yardı
mcımalzemeler, diye
gruplayabiliriz.
2.1. Çeş
itleri
2.1.1. Ham Maddeler
Kostümde büyük yer tutan giyimin ham maddelerinden önemlilerini aş
ağı
daki gibi
sı
ralayabiliriz.
2.1.1.1. Kumaş
lar







Pamuklu kumaş
lar
Keten kumaş
lar
İ
pekli kumaş
lar,
Yünlü kumaş
lar,
Sentetik kumaş
lar,
Madensel kumaş
lar
Karı
ş
ı
k kumaş
lar
32
Pamuklu kumaş
lar: Piyasaya gün geçtikçe değ
iş
ik kumaş
lar çı
kmakta ve kumaş
ları
n
elde edildiğ
i lifleri tanı
mak için de çeş
itli deneyler yapı
lmaktadı
r.
Pamuklu kumaş
larıtanı
mak için yapı
lan deneyler.
 Yakma deneyi: Pamuk, alevde çabuk yanar ve is bı
rakmaz. Yandı
ktan sonra hafif
kâğ
ı
t kokusu verir. Geride çok az kül birikintisi bı
rakı
r. Bu birikinti çok az hava
cereyanı
nda bile uçuş
up kaybolur. Bütün bitkisel liflerden elde edilen kumaş
lar aynı
sonucu verir.
 Yı
rtma deneyi: Pamuklu kumaş
lar ı
slakken yı
rtı
lmaya dayanı
klı
dı
r.
 Mikroskop deneyi: Pamuklu kumaş
ı
n kenarıyı
rtı
larak tarazlanı
r ve bu
kı
smıbüyüteç veya mikroskop altı
nda incelenir. Pamuk lifi mikroskopta, tek bir
hücreden meydana gelmişve kendi etrafı
nda bükülmüşolduğu görülür.
 Asitlerin etkisi: Sulu asitler pamuğa kolaylı
kla etki edemez. Yoğ
un asitler
ise pamuğu aş
ı
ndı
rı
r ve parçalar.
 Bazları
n etkisi: Pamuklular bazlarla kaynatı
larak yağlıve mumlu
maddelerden arı
ndı
rı
lı
r. Yoğun alkalilerde pamuk lifleri ş
iş
er. Lif kanalıkapanı
r.
Böylelikle parlak ve güzel bir görünüm elde edilir.
Pamuktan yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Amerikan bezi: Ağ
artı
lmı
şbir kumaş
tı
r. İ
htiyaca göre ince, kalı
n, sı
k ve seyrek
olanlarıvardı
r.
Patiska: Bez ayağı
tekniğ
inde dokunmuş
, az apreli bir kumaşcinsidir. Yı
kamaya
elveriş
li olduğundan yatak takı
mıve benzeri eş
yaları
n yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Basma: Düz pamuklu kumaş
lara renkli çeş
itli desenler bası
larak elde edilir. Yazlı
k
kadı
n ve çocuk kı
yafetlerinde kullanı
lı
r.
Opal: İ
nce, hafif ve düz dokunuş
ludur. İ
nce oluş
u kumaş
a yumuş
aklı
k verir.
Yı
kamaya elveriş
li olduğundan bebek iç giyiminde fazlaca kullanı
lı
r.
Gaz; Oldukça seyrek dokunuş
ludur.
Tülbent: Yumuş
ak, oldukça ince ve sı
k dokunuş
lu apresiz bir kumaş
tı
r.
Mermerş
ahi: Tülbentten biraz daha kalı
ndı
r.
Organti: Tülbent kadar sı
k dokunuş
lu, apreli ve parlak bir kumaş
tı
r.
Müslin: İ
plikleri bükümlü, pürüzsüz ince kumaş
lara verilen addı
r. Oldukça esnektir.
Kolalıolarak ş
apkacı
lı
k ve benzeri yerlerde kullanı
lı
r.
Margizet: Organtiye benzer, ince olarak dokunur. Emprime olarak yazlı
k çocuk ve
kadı
n elbiselerinde kullanı
lı
r.
Pamuk jorjet: İ
plikleri fazla bükülmüşolarak dokunan bu kumaşesnek olup
bürümcük görünüş
üne sahiptir. İ
nce olmaları
ndan dolayıyazlı
k çocuk ve kadı
n elbiseleri
yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
33
Etamin: Seyrek dokunmuşolup göz aralı
kları
vardı
r. Özellikle iş
lemelerde kullanı
lı
r.
Pike: Yüz kı
smıoluklu çizgili, verev veya fantezi ş
ekilli olup kabarı
kş
ekilli bir
görünüme sahiptir. Çocuk giyiminde, yatak örtüsü yapı
mı
nda ve döş
emecilikte kullanı
lı
r.
Pazen: Yumuş
ak ve kalı
nca bir kumaş
tı
r. Kumaş
ı
n tersi tarazlanarak tüylendirilir.
Kı
ş
lı
k giyimlerde kullanı
lı
r.
Divitin: Kı
sa havlı
, yumuş
ak, yı
kanabilir kumaş
lardı
r. Kı
ş
lı
k giyimlerde kullanı
lı
r.
Saten poplin: Aprelenirken parlaklı
k verilir. Kumaş
ı
n yüzünde kaliteli, tersinde ise
daha kalitesiz iplik kullanı
lı
r. Çeş
itli renkleri vardı
r. Astarlı
k kullanı
ldı
ğ
ıgibi, okul
formaları
nda ve çeş
itli giyim ihtiyaçları
nda kullanı
lı
r.
Pamuk diyagonal: Bu tür kumaş
larda verev çizgiler vardı
r. Kalitesine göre çeş
itli
yerlerde kullanı
lı
r.
Poplin: Bez ayağ
ıtekniğine göre dokunur. Atkıipliği, çözgü ipliğine göre daha
kalı
ndı
r. Poplin, merserize edilmişince ve iyi bükümlü ipliklerden dokunur. Özellikle erkek
gömleklerinde kullanı
lı
r.
Ekose: Çözgü ve atkıipliklerinin belli aralı
klarda ve ayrırenklerde dokunması
yla
meydana getirilen desenli kumaş
lardı
r. Pötikare kumaş
lar ekose kumaş
lar için tipik bir
örnektir. Ekoselerin tersi biraz tarazlandı
rı
lı
p tüylendirilir. Böylece kumaş
ı
n dolgun
görünmesi sağ
lanı
r. Giyimde özellikle çocuk elbiselerinde kullanı
lı
r.
Kadife: Yüzeyi tamamen veya kı
smen uzun havlarla kaplıolan kumaş
tı
r.
Havlu kumaş
lar: İ
ki tarafı
veya tek tarafıilmikli ve düğümlü olarak dokunur. Kumaş
ı
n
bütün yüzü ilmiklerinden meydana gelir. Bu kumaş
lar suyu rahat emdiklerinden plaj
elbiselerinde de kullanı
lı
r.
 Keten kumaş
lar: Keten ve çok az da kenevir liflerinden dokunan kumaş
lardı
r.
Yı
kanmaya elveriş
lidir. Yazı
n serin tutması
nedeniyle sı
kça aranan kumaş
lardandı
r.
Keten kumaş
ıtanı
mak için aş
ağ
ı
daki deneyler yapı
lı
r:
 Yakma deneyi: Pamukta olduğu gibi keten de alevde çabuk yanar ve iz
bı
rakmaz. Yandı
ktan sonra hafif kâğ
ı
t kokusu verir. Geride çok az kül bı
rakı
r.
 Dokunma deneyi: Keten kumaş
, pamuğ
a göre daha sert ve dayanı
klı
dı
r.
 Mikroskop deneyi: Keten lifleri mikroskopta boyuna incelendiğ
inde
hücrelerin birleş
tiği yerler boğ
um boğ
um görülür. Kesiti ise köş
elidir.
 Asitlerin etkisi: Keten lifler, pamuğ
a göre asitlere karş
ıdaha dayanı
klı
dı
r.
 Bazları
n etkisi: Keten lifler, bazlara karş
ıda oldukça dayanı
klı
dı
r.
Keten’den yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Çuval bezi: Keten liflerinden, bez ayağ
ıtekniğine göre bir alt bir üst olarak seyrek
dokunan kumaş
tı
r. Özellikle çuval yapı
mı
nda kullanı
ldı
ğı
için bu kumaş
a çuval bezi denir.
Düz keten: Keten liflerinden sı
k dokunmuşince bir kumaş
tı
r. Aynıkalı
nlı
kta ve aynı
teknikle dokunmuşpamuklu kumaş
lara göre daha pahalı
dı
r. Çeş
itli giysilerde, yatak
takı
mları
nda ve iş
lemede kullanı
lı
r.
Desenli keten: Çözgü ve atkıipliklerine kalı
nlı
k ve incelik verilerek renkli veya düz
olarak keten liflerinden dokunmuşkumaş
lardı
r. Çeş
itli giysilerde kullanı
lı
r.
34

İ
pekli kumaş
lar: Tabii ve yapay ipek liflerinden veya bunları
n karı
ş
tı
rı
lması
yla
yapı
lmı
şkumaş
lara ipekli kumaş
lar denir.
Tabii ipek parlak ve esnek olup düş
üş
ü güzeldir. Tabii ipeğ
in bu özellikleri
günümüzde bu ipeğin yerini doldurmaya çalı
ş
an yapay ipeğ
i ileri teknik düzeye getirmiş
tir.
Tabii ve yapay ipeğ
i tanı
mak için aş
ağ
ı
daki deneyler yapı
lı
r.
 Yakma deneyi: Yanmı
ştabii ipeğ
in kokusu, yanmı
şsaç kokusu gibidir.
Ağ
ı
rlaş
tı
rı
lmı
şipekte bu koku biraz daha zor duyulur. Suni ipek ise sert ve kömürleş
miş
bir artı
k bı
rakı
r.
 Yı
rtma deneyi: Islatı
lmı
ştabii ipek yı
rtı
lmaya karş
ıdayanı
klı
dı
r. Islatı
lmı
ş
yapay ipek ise kolaylı
kla yı
rtı
labilir.
 Mikroskop deneyi: Yapay ipek lifi mikroskop altı
nda her tarafıaynıolan
silindir ş
eklinde, piş
miştabii ipek ise her tarafı
aynıolmayan silindir ş
eklinde görülür.
 Asitlerin etkisi: İ
peklere sulu asitler etki etmez, yoğun asitler etki eder.
İ
pekler tuz asidi içerisinde erir.
 Bazları
n etkisi: İ
pekler yoğun bazlarda parlaklı
ğı
nıkaybeder ve erir. Ancak
sabunlu ve sodalı
sular ipeğ
in temizliğinde kullanı
lı
r.
İ
pekten yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Şifon: Parlak, ş
effaf denecek kadar ince bir kumaş
tı
r. Fantezi giyimlerde ve eş
arplarda
kullanı
lı
r.
Tafta: Tabii ipekten ve çoğunlukla suni ipekten yapı
lı
r. Bez ayağıtekniğine göre
dokunur. Elbiselik ve astar olarak kullanı
lı
r.
Fay: Suni ipek ipliklerinden tafta gibi dokunur. Ancak atkıiplikleri kalı
ndı
r. Kumaş
ı
n
kumlu bir görünümü vardı
r. Kravat yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Krep: Özel olarak bükümlenmişipliklerle dokunur. Piyasada kreplerin çeş
itleri
vardı
r. Krep, jorjet, krep ş
ap, bürümcük vb. gibi sı
ralanabilir.
Kadife: Yüzeyi tüylü bir görünüme sahip havlıkumaş
lara denir. Kadife kumaş
ı
n yüzü
düz olduğu gibi desenli de olabilir. İ
pekten dokunan kadifeler manto, elbise ve benzeri
yerlerde kullanı
lı
r.
Desenli ipekler: Armürlü tezgâhlarda dokunan ipekli kumaş
lara denir. Otoman,
ş
antung, ipek dra, ipek kaş
mir, ekose baş
lı
ca desenli ipekli kumaşçeş
itleridir.
Saten: Saten atlas dokuma tekniğ
ine göre dokunur. Yüzü parlak ve kaygandı
r.
Piyasada saten düş
est, krep saten, basit saten gibi çeş
itleri vardı
r.
Fantezi ipekliler: Değ
iş
ik tekniklerle örülmüşveya dokunmuşkumaş
lardı
r. Fantezi
ipeklilerden ajurlu ve jarse kumaş
lar elbise, bluz ve iç giyimde kullanı
lı
r. Fantezi giyimde
kullanı
lı
r. Eş
arp olarak da kullanı
lmaktadı
r.
Bunları
n dı
ş
ı
nda korse ve kravat kumaş
larıözel olarak dokunur. Şemsiyelik kumaş
lar
da yapay ipekten yapı
lı
r.
35

Yünlü kumaş
lar: Giyimde ihtiyacı
n önemli bir kı
smıyünlü kumaş
larla
karş
ı
lanmaktadı
r. Bu kumaş
lar diğerlerine göre, daha sağlı
klı
, esnek ve
dayanı
klı
dı
r. Kolaylı
kla ş
ekle girebilir. Yünlü kumaş
ıtanı
mak için aş
ağ
ı
daki
deneyler yapı
lı
r:
 Yakma deneyi: Yün, alevde eriyormuşgibi yanar ve alevden
çekilince söner. Düğüm ş
eklinde kömürleş
mişbir artı
k bı
rakı
r. Yanı
k saç
kokusu verir.
 Dokuma deneyi: Yünlü kumaşavuç içinde buruş
turulup
bı
rakı
ldı
ğı
nda eski durumunu alı
r ve buruş
maz. Sı
cak bir temasıvardı
r.
 Mikroskop deneyi: Yünlü kumaşlifleri balı
ksı
rtı
na benzer ş
ekilde
görülür.
 Asitlerin etkisi: Yünlülere, sulandı
rı
lmı
şsülfürik asit soğukta etki
edemez. Ancak kaynatı
lacak olursa, kimyasal değiş
ime uğrar. Dayanı
rlı
ğı
nı
kaybeder.
 Bazları
n etkisi: Yünler %2-5’lik sodalısuda kaynama derecesinde
erir.
Yünden yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Lastikotin: Kamgarı
n yün ipliğinden özel olarak dokunan bir kumaş
tı
r. Düz ve verev
dokunanlarıvardı
r. Erkek elbisesi, tayyör, manto ve etek yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Çuha: Bez ayağ
ıtekniğinde ve kalı
n ipliklerle dokunur. Ceket ve masa örtülerinin
yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Dra: Çuhaya göre daha ince dokunan bir kumaş
tı
r.
Kastor: Tüylü bir kumaş
tı
r. Tüyleri yatı
rı
lmı
şve yatı
rı
lmamı
şolanlarıvardı
r. Oldukça
sağ
lamdı
r. Özellikle mantoluk olarak kullanı
lı
r.
Muflon: Tüylü bir görünümü vardı
r. Parlak ve kalı
n bir kumaş
tı
r. Manto ve benzeri
giysilerde kullanı
lı
r.
Fresko: Kamgarı
n yün ipliğinden seyrek ve ince olarak dokunur. Yazlı
k giysilerde
kullanı
lı
r.
Keçe: Yün lifleri birbirlerine bası
nçla geçirilerek elde edilir. Kaliteli keçeler
ş
apkacı
lı
kta kabalarıise ütü masası
hazı
rlamada ve çeş
itli yerlerde kullanı
lı
r.
Loden: Bez ayağıdimi ve triko ş
eklinde dokunan ve yüzü keçeleş
tirilen bir kumaş
tı
r.
Keçesi havlandı
rı
larak bir tarafı
yatı
rı
lı
r. Böylelikle yağ
mur ve kardaki su damlalarıkolayca
kayar. Avcı
ve bekçilerin kı
şgiysilerinde kullanı
lı
r.
Serj (Şayak): Dimi tekniğ
i ile dokunmuş
, tersi ve yüzü aynı
, ince ve sı
k kumaş
tı
r.
Üzerinde verev görünen çizgiler bulunur. Etek, tayyör ve pantolon yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Gabardin: Serjden daha kalı
n bir kumaş
tı
r. Sı
k dokunuş
lu olup suyu geçirmez.
Pardösü, manto ve tayyör yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Şevyot: Serj kumaş
ı
n hafif tüylü olanı
dı
r.
Aba: Dimi ile dokunmuşoldukça kaba, yumuş
ak olmayan bir kumaş
tı
r.
Yün krep: Fazla bükümlü ipliklerle dokunur. Oldukça dayanı
klı
dı
r. Dökümlü bir
duruş
u vardı
r. Elbise ve tayyörlük olarak kullanı
lı
r.
Alpaka: Yüne tiftik karı
ş
tı
rı
lması
yla parlak görünüm verilen kumaş
tı
r. Yazlı
k
elbiselerde kullanı
lı
r.
36
Flafil: Genellikle çizgili olan bir kumaş
tı
r. Erkek giysilerinde ve tayyörlük olarak
kullanı
lı
r.
Tvid: Orta ve kaba yünlülerden yapı
lı
r. Boğ
umlu ve renkli ipliklerle dokunan bu
kumaş
ı
n kendine özgü güzelliği vardı
r. Tayyör, manto ve etekli olarak kullanı
lı
r.
Alpaka: Yüne tiftik karı
ş
tı
rı
larak parlak bir görünüm verilen, ince bir kumaş
tı
r.
Fotoğraf 2.1.1.1: Çeş
itli ipekliler kullanı
larak yapı
lan kostüm (Hürrem Sultan Fatih
koleksiyonu)
37

Sentetik kumaş
lar: Dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de sentetik liflerin
üretimi hı
zla artmaktadı
r. Günümüzde yapay liflerin kalitelerinde sürekli
geliş
meler vardı
r. Sağ
lam ve buruş
maz olmaları
, kolayca kuruyabilmeleri ve
ucuz olmalarıyapay liflerin tüketimini artı
ran önemli nedenlerdir. Teri
emmeyiş
i ve kaynama olanağ
ı
nı
n bulunmayı
ş
ıise, bu liflerin iyi olmayan
özellikleridir.
Sentetikleri tanı
mak için aş
ağ
ı
daki deneyler yapı
lmaktadı
r:
 Yakma deneyi: Sentetikler alevde kı
vrı
larak eriyormuşgibi yanar.
Boncuksu siyah, sert kömürleş
mişbir artı
k bı
rakı
r.
 Islatma deneyi: Sentetik kumaş
lar ı
slaklı
ğıkabul etmez. Nem çekme
özellikleri yoktur.
 Mikroskop deneyi: Yapay lifler mikroskopta oldukça düz olarak görünür.
 Asit ve bazları
n etkisi: Sentetik kumaş
ları
n elde edildiği lifler çok
çeş
itlidir. Bu nedenle asit ve bazları
n etkileri de farklı
lı
k gösterir.
Sentetiklerden yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Naylon: Sentetiklerin en eskisidir. Çabuk yanar. Oldukça serttir. Fazla ı
sı
tmaz. Nem
çekme özelliği olmadı
ğı
ndan teri emmez, temizlenmeleri kolaydı
r. Çeş
itli giysilerde
kullanı
lı
r.
Tül: Sert ve delikli bir görümümü vardı
r. Diğer sentetik kumaş
ları
n özelliklerini
gösterir (Fotoğ
raf2.1.1.1.bk.).
Fotoğraf 2.1.1.2: Tül kullanı
lmı
şkostüm
38
Perlon: Naylona göre daha geç yanar. Nem çekme özelliği yoktur.
Terilen: Bu lifler; İ
ngiltere’de terilen, Amerika’da dakron, Fransa’da tergal,
Almanya’da diolen adlarıaltı
nda piyasaya sürülmüş
tür. Her türlü giyside özellikle etek,
tayyör ve iç çamaş
ı
r yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Madensel kumaş
lar: Madensel liflerden elde edilen kumaş
lara madensel kumaş
lar
denir. Bu grup içersindeki maddeler lif özelliğ
i taş
ı
mamakla beraber dokumacı
lı
kta özel
amaçlar için kullanı
lmaktadı
r. Bunları
n baş
ı
nda asbest ve cam lifleri gelir. Asbest lifleri
altı
n, gümüş
, bakı
r, nikel gibi metallerden çekilen tellerle karı
ş
tı
rı
larak brokar tipi kumaş
dokumaları
nda kullanı
lı
r. Nakı
ş
ta kullanı
lan sim, sı
rma iplikleri bu liflerden yapı
lmı
ş
tı
r. Bu
kumaş
larıtanı
mak ve ayı
rt etmek kolaydı
r. Herhangi bir deneye gerek yoktur. Bakı
ldı
ğ
ı
nda
kolayca anlaş
ı
lı
r. Madensel teller modaya göre çeş
itli ipliklerle bükülerek dokumacı
lı
kta ve
trikotajda kullanı
lı
r.
Madensel liflerden yapı
lan baş
lı
ca kumaş
lar:
Lame: Madensel tellere diğer lifler karı
ş
tı
rı
larak dokuma özelliğ
i verilir. Böylelikle
maliyet de ucuzlatı
lı
r. Bu tür ipliklerle dokunan kumaş
lara lame kumaş
lar denir. Fantezi
giysilerde kullanı
lı
r.
Brokar kumaş
lar: Madensel tellere diğer lifler karı
ş
tı
rı
lı
p atkıiplikleri yerine yer yer
çizgi verilip desenlendirilerek dokunan kumaş
lara brokar kumaş
lar denir. Brokar kumaş
lar
da lame kumaş
lar gibi fantezi giysilerde kullanı
lı
r.

Karı
ş
ı
k kumaş
lar; Karı
ş
ı
k kumaş
lar çeş
itli liflerin karı
ş
tı
rı
lmasıile elde edilen
dokumalardı
r. Bu tür kumaş
lar pamuk ve yün, pamuk ve ipek, pamuk ve keten,
ipek ve yün veya doğ
al liflerle yapay liflerin karı
ş
ı
mı
ile kumaş
ları
n üretimine
gidilmektedir.
Karı
ş
ı
k dokumalardaki karı
ş
ı
m, doku sı
rası
nda yapı
lmı
ş
sa lifleri tanı
mak kolaydı
r.
Ancak bükme sı
rası
nda yapı
lan karı
ş
ı
mlarısaptamak biraz zordur.
2.1.1.2. Kürk
 Kürkün tanı
mı
: Tüyleri üzerinde kalmak üzere iş
lenmiştabii ve çeş
itli renklere
boyanmı
şpostlara kürk denir.
Üzerinden elde edildiğ
i hayvanı
n tabii tüylerini, kı
lları
nı
, yünlerini olduğu gibi taş
ı
yan
ve sadece basit kurutma iş
lemi uygulanmı
şhayvan derilerine post denir. Memleketimizde
kürkçülük eskiden bir sanat halindeyken, zamanla geliş
me sahasıbulamadı
ğı
ndan, eski
önemini kaybetmiş
tir. Cumhuriyetin ilanı
ndan beri, yurdumuzda kürkçülüğ
e önem verilmeye
baş
lanı
ldı
. Şimdi Tarı
m Bakanlı
ğı
’nı
n üretim çiftliklerinde, kürkü için ada tavş
anı
yetiş
tirilmektedir. Halen yurdumuzda; tavş
an, sansar,
tilki, sincap, zerdeva türleri
bulunmaktadı
r. Çeş
itli kostüm ve aksesuarları
n yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
Kürkünden faydalandı
ğ
ı
mı
z hayvanlar, sayı
lamayacak kadar çoktur. Bunları
n değeri
tüylerinin yumuş
aklı
ğ
ı
na, parlaklı
ğı
na, sı
klı
ğ
ı
na ve inceliğ
ine göre değ
iş
ir. Kürkler diğ
er
giyeceklerden daha pahalı
dı
r. Bunun nedeni:
39




Daha dayanı
klıolması
,,
Vücudu diğer giyeceklerden daha iyi koruması
,
Elde edilişzorluğu,
Diğer giyeceklerden daha gösteriş
li oluş
udur. En iyi kürkler, çok soğ
uk
memleketlerde yaş
ayan hayvanlara aittir. İ
klim etkisiyle bu tüyler daha sı
k,
uzun ve incedir. Renkleri parlaktı
r. Sı
cak bölgenin kürkleri yağ
lıve kirli
olur.
Fotoğraf 2.1.1.3: Kürkün giysi ve ş
apkada kullanı
lması

Kürklerin kullanı
ldı
ğ
ıyerler ve korunması
Kürklerin kullanma alanıoldukça geniş
tir. Zevklere ve ihtiyaca göre kürkler; manto
ceket, kap, etol, ş
apka, çanta, yaka, düğme ve garnitür olarak kullanı
lı
r.
Güve ve böceklere karş
ıkoruyucu olarak; kürkler dövülmeli, naftalin vs. hatta karbon
sülfür, madeni esanslar, formol ve iki klorlu benzole batı
rı
lmı
şpamukla tamponlanmalı
dı
r.
Naftalin gibi toz ilaçlar, küçük torbalar içinde kürklere konur. (Naftalin tozları
, kürklerin
arası
na yapı
ş
mamasıiçin torbalarla konur.) Kürklerin yüzeyi benzine batı
rı
lmı
ştamponla
temizlenir. Benzin kürkün derisine geçmemelidir (Derisinin bozulmamasıiçin)
2.1.1.3. Deri
 Derinin tanı
mı
: Üzerinde kı
llarıçeş
itli yollarla giderilen ve bazıkimyasal, teknik
iş
lemler uygulanarak elde olunan postlara deri denir.
Eski zamanlarda özel bilgilere dayanarak yapı
lan dericilik, 18. yüzyı
lı
n ortaları
nda
ilerlemeye baş
layarak günümüzde ülküsünü bulmuş
tur. Derinin en değ
erli yeri sı
rtı
dı
r.
Derinin kı
ymeti hayvanı
n cinsi, yaş
ı
, bakı
mlı
lı
ğ
ı
, erkek ve diş
i oluş
una göre değiş
ir.
40
Ham deri kan, yağve sinirden oluş
an kı
sı
mlardan temizlenir. Derinin bileş
imini
jelâtin, kreatin, elastin vs. maddeler meydana getirir.
 Derilerin elde ediliş
i: Modern dericilik elde ediliş
lerine göre 3 büyük grupta
toplanı
r.
 Alt deriler (köş
ele, kayı
ş
lı
k)
 Yüz deriler (vidala, glase, rugan, süet)
 Lüks deriler (eldiven, çantalı
k, elbiselik, mobilyalı
k)
Dericilikte kullanı
lan ham deriler; sı
ğ
ı
r, dana, boğa, inek, öküz, at, keçi, koyun, kuzu
ve oğlaklardan elde edilir. Hayvanı
n kesiminden sonra bı
çakla zedelenmeden sı
yrı
lan deriler,
kullanı
lana kadar özenle korunmak ister. Ham deriler sineklerin yemesine ve bakterilerin
parçalanması
na imkân verilmeden tuzlanarak veya kurutularak saklanı
r.
Fotoğraf 2.1.1.4: Deriden yapı
lmı
şaksesuarlar (Atatürk Koleksiyonu)

Suni deriler
Görünüşolarak tabii deriye benzer. Suya dayanı
klı
dı
r. Çeş
itli eş
ya yapı
mı
nda
kullanı
lı
r. Suni deri yapı
mı
nda ilkel madde olarak pamuklu dokumalar, bitkisel lifler, artı
k
deri talaş
larıkullanı
lı
r. Hint yağ
ıve boya maddesinden meydana gelen alkollü eriyikte, ilkel
maddeler iyice donana kadar bekletilir. Daha sonra sı
cak preslerle düzleş
tirilip deri deseni
verilir. Piyasada çeş
itli isimlerle satı
lı
r. Hakiki deri kadar kullanı
ş
lıdeğ
illerdir ama ucuz
olmalarıtercih sebebidir.
41
2.1.2. Mamul Maddeler
Kostüm ve aksesuarlarda kullanı
lan malzemeleri iki gruba ayı
rabiliriz.

Giysilerde ve aksesuarları
n yapı
mı
nda kullanı
lan yardı
mcımalzemeler; düğ
me,
fermuar, fermejüp, toka, agraf, lastik, iplik, cı
rt bant, tela, etiket vb. mamul
maddelerdir.
Düğme: Giyim ve çeş
itli eş
yaları
n iki ucunu tutturmada kullanı
lan kapatı
cı
ya düğ
me
denir. Giyim özelliklerini göre mantoluk, bluzluk, elbiselik olarak adlandı
rı
lan düğ
meler
çeş
itli renk, biçim ve desende satı
lı
r.
Fermuar: Giysiyi rahatlı
kla giymek ve çı
karmak için takı
lan, birbirine geçebilen
diş
ler yardı
mıile birleş
tirilen malzemedir. Çok çeş
idi vardı
r. Kostümlerde çeş
itli
uzunluklarda gizli ve normal fermuar kullanı
lı
r.
Fermejüp: Halk arası
nda çı
tçı
t diye bilinir. Çı
tçı
t üzerinde dikili bulunduğ
u eş
yanı
n
iki kenarı
nıbirbirine geçerek bağ
lamaya yarayan iki parçalımetal veya plastik tutturmalı
ktı
r.
Her iki parçanı
n üzerinde kumaş
a ayrıayrıdikilmesini sağlayan delikleri vardı
r.
Fermejüplerin iyi cinsleri paslanmayan çelikten yapı
lı
r. Rengi siyah ve beyazdı
r.
Kullanacağı
yere göre bu renklerden biri tercih edilir.
Tokalar: Kemer ve benzeri eş
yaları
n iki ucunu birbirine bağlamaya yarayan çeş
itli
ş
ekillerdeki gereçlerdir. Tokalar tutturmalı
k olarak kullanı
ldı
ğ
ıgibi aynızamanda süs olarak
da kullanı
lı
r. Kumaş
a veya modele göre spor veya fantezi olanlar tercih edilir.
Agraflar: Giyim eş
yaları
nı
n gerekli yerlerini birleş
tirmeye yarar. Çengelli ve halkalı
kı
sı
m olmak üzere iki parçadan meydana gelir. Çengelli kı
smıhalkanı
n içine girip kapatma
iş
lemini yapar.
Lastik: Giysilerin düş
mesini önlemek için üst kı
smı
na gelecek biçimde geçirilen
esnek, ince, kauçuktan yapı
lmı
şş
erit ya da iptir.
İ
plik: Çekime tabi tutulmuş
, istenilen ölçülere getirilmiş
, istenilen büküm ve kat
verilmiş
, genel anlamda kullanı
ma hazı
r lif topluluğ
una iplik denir.
Cı
rt bant: Ayakkabı
, çanta ve çeş
itli giysilerde rahat giymek, bir tarafıdiğer tarafa
birleş
tirmek için kullanı
lan ş
erit. Piyasada farklıisimlerle tanı
nabilir.
Etiket: İ
çeriğ
ini, fiyatı
nı
, varacağ
ıyeri vb. yi belirtmek üzere bir mal ( nesne, eş
ya )
üzerine konulan fiş
, tutturulan marka ve bakı
m iş
aretlerinin yer aldı
ğ
ıparça.
Tela: Manto, pardesü, tayyör, ceket, gömlek gibi giysilerin göğüs, yaka, sı
rt, kol ağzı
,
etek ucu ve manş
etlerine yerleş
tirilen apreli kumaş
lardı
r. Giysilerin net ve güzel bir görünüm
sağ
laması
, formunu korumasıiçin tela kullanı
lı
r. Telâ, giysilere iki kumaşveya kumaş
la
astar arası
na dikme iş
lemi yapı
lı
rken yerleş
tirir. Tela İ
talyanca dan dilimize geçmiş
tir.
 Kostüm ve aksesuarısüslemede kullanı
lan yardı
mcımalzemeler; boncuk, stras, inci,
rafya, sim, sı
rma, tı
rtı
l, kordon, kordone, filoş(floş
), ibriş
im, çamaş
ı
r ipeği, mulne,
pamukaki, merserize iplikler, koton, kukalar, yün iplik, orlon iplik, sentetik iplikler,
harçlar ve ş
eritlerdir.
42
Boncuk: Sedef, cam, tahta, plastik, porselen veya çeş
itli taş
lardan yapı
lmı
ş
, ortası
delik, çoğu yuvarlak ve renkli süs tanesidir. Boncuk, saraylarda yapı
lan iş
lerde ve giyim
süslemelerinde kullanı
lmak için altı
n, gümüş
, kehribar, mercan gibi kı
ymetli madenlerden
yapı
lı
rdı
. Günümüzde ucuz olduğ
u için daha çok plastik ve cam boncuk yapı
mı
na yer
verilmektedir.
Stras: Sözlük anlamıdeğ
erli taşve elmas taklididir. Ancak bazıkaynaklarda ilk defa
Joseph Stras adı
nda bir Alman kuyumcu tarafı
ndan yapı
ldı
ğ
ıiçin bu isimle anı
ldı
ğ
ı
yazı
lmaktadı
r. Straslar suni taş
lardı
r. Pı
rlanta gibi iş
lenmiş
tir. Silisik asit tuzu, potasyum,
boraks, beyaz arsenik, alüminyum ve kurş
un oksitten yapı
lmı
ş
tı
r. Renksiz olanları
nı
n
bileş
imine metal oksitler ilave edilerek çeş
itli renklerde yapı
lanlar vardı
r.
İ
nci: İ
stiridye ve bazıkabuklu deniz hayvanları
nı
n içinden çı
kan ve daha çok
mücevher, süs eş
yasıolarak kullanı
lan, küçük yuvarlak, yüksek değ
erli, sert, sedef
rengindeki taneciklerdir. İ
ş
lemede kullanı
lan tanecikler inciler suni incilerdir.
Memleketimizde alabalı
k adıile bilinen balı
ğ
ı
n pullarıamonyağ
a konarak balı
k gümüş
ü elde
edilir. Camdan boncuklar bu sı
vı
ya batı
rı
larak hakiki inciye benzeyen suni inciler yapı
lı
r.
Genellikle piyasada diziler halinde satı
lı
r. Sanayide kullanı
lan inciler bu incilerdir.
Rafya: Madagaskar’da yetiş
en hurmagiller familyası
ndan bir ağaçtı
r. Lifleri dokuma,
hası
rcı
lı
k ve bahçecilikte kullanı
ldı
ğıgibi ş
apka, çanta örümede ve giyim süslemesinde de
oldukça yer verilen bir gereçtir. Islatı
lı
p yumuş
atı
larak her türlü iş
leme yapı
labilir, her renge
boyanı
r. İ
ş
lemede liflerin katlarıayrı
larak da kullanı
labilir. Günümüzde tabii rafyanı
n yerini
suni rafya almı
ş
tı
r. Tabii rafya gibi dayanı
klıolmamakla beraber kullanı
lması
nı
n kolaylı
ğı
,
piyasada daha ucuz satı
lmasıve çeş
itli renklerinin bulunmasınedeniyle tercih edilmektedir.
Tı
rtı
l: İ
nce sı
rma tellerinin helezon ş
eklinde bükülmesinden meydana gelmiş
tir.
Köş
eli ve yuvarlak ş
ekilde sarıveya gümüşrenklileri de bulunur. Daha çok gece
elbiselerinde pul, boncuk gibi malzemeyle kullanı
larak iş
lenir.
Kordon: Birçok ipliğ
in bir arada makine veya elde bükülmesiyle yapı
lan bir cins
kaytandı
r (yün, ipek, kordone, filoş
, merserize, orlon iplikleri).
Kordone: Sim, sı
rma veya ipek ipliklerinin bükülmesi ile hazı
rlanan ve el iş
lemesinde
kullanı
lan ince kordondur. Üç katlıipek ipliğ
idir.
Filoş(Floş
): Selülozdan yapı
lan, suni, bükümsüz ve parlak ipliktir. Trikotaj sanayinde
kullanı
lan gevş
ek ipliktir.
İ
briş
im: Bükülmüşince ipek ipliktir. Piyasada gramla, çile ve masuralar halinde
satı
lı
r. İ
ki katlıve sağ
lamdı
r. Daha çok dikişuygulamaları
nda kullanı
lı
r.
Çamaş
ı
r İ
peği: Kadı
n ve çocuk çamaş
ı
rları
nı(iç giyim) iş
lemek için hazı
rlanmı
ş
ipektir. Daha önceleri iç çamaş
ı
rları
n süslenmesinde kullanı
lması
, bu ismin verilmesine
neden olmuş
tur. Çamaş
ı
r ipeğ
i ile her türlü eş
yaya süsleme ve dikişyapı
lması
na rağmen isim
aynıkalmı
ş
tı
r. Çileler halinde satı
lı
r. Az bükümlü ve altıkatlı
dı
r. Katlarırahatlı
kla ayrı
lı
r.
İ
stenirse bu katları
n bir veya iki katıayrı
larak iş
leme yapı
labilir.
Mulne: Pamuktan yapı
lmı
ş
, iki katlı
, hafif parlak ve az bükümlü bir ipliktir. Genellikle
sarma iş
lemelerinde kullanı
lı
r. Çileler halinde satı
lı
r. Çok çeş
itli renkleri vardı
r.
Sim: İ
pek veya renkli pamuklu ipliğ
in üzerine ince yassımadeni teller sarı
larak
yapı
lan ve kumaşüzerine iş
lemede kullanı
lan sarı
, gümüşrenkli madeni ipliktir.
Sı
rma: Altı
n yaldı
zlıveya yaldı
zsı
z ince gümüşteldir. Sı
rma ince ipliklerle iş
leme
yapı
ldı
ğıgibi süslü, burmalıörgülerle de elde edilir. Sim ve sı
rma ipliklerini rutubetten, her
türlü kokudan uzak tutmak gerekir. Aksi halde hemen kararı
r. Ayrı
ca sim ve sı
rma iş
lerinin
üst üste gelmemesi için araları
na kâğ
ı
t konmalı
dı
r.
43
Merserize iplikler: Pamuk ipliğ
inin merserize edilmişhalidir. Büyük çileler ve
kukalar halinde satı
lı
r. Çok sağlam iplik türüdür. (Merserize, kimyasal ilaçlarla pamuk
ipliğinin ipek gibi parlak hale getirilmesidir.)
Koton: Pamuktan yapı
lmı
şbiraz kalı
nca bir iplik türüdür. Çeş
itli renklerde çileler
halinde satı
lı
r. Basit iş
leme iğ
neleri uygulamaları
nda çok kullanı
lı
r.
Kukalar: Ketenden yapı
lmı
ş
, oldukça sağlam iplik cinsidir. Çeş
itli numara ve
renklerde kukalar halinde satı
lı
r. Dantel ve çapraz iğne iş
lemelerinde çok kullanı
lan iplik
türüdür.
Yün iplik; Yünden yapı
lı
r ve trikotaj sanayinde çok kullanı
lı
r. Şerit, kordon ve bazı
iş
leme iğ
neleri uygulamaları
nda da yer alı
r.
Orlon iplik: Poliakrilonitrilden yapı
lmı
şsentetik elyaftı
r. Görünüş
ü ve ele geliş
i ipeğe
benzer, içinde hava boş
luklarıolduğ
u için ı
sı
yıçok iyi yalı
tı
r. Ancak piyasada satı
lan
orlonlara çeş
itli maddeler karı
ş
tı
rı
ldı
ğı
ndan ipeğ
imsi özelliği kaybolmaktadı
r.
Fotoğraf 2.1.2: Süsleme malzemeleri kullanı
larak iş
leme tekniği ile yapı
lmı
şkostüm örneği
44
Sentetik iplikler: Naylon cinsi ipliklerdir. İ
ş
lemeye elveriş
li değ
ildir. Çok sağ
lamdı
r.
Boncuk dikiş
lerinde kullanı
lı
r. Masura ve makaralar halinde çeş
itli renklerde satı
lı
r.
Harçlar: Sim, sı
rma, renkli iplikler, merserize ile fabrikasyon olarak iş
lenen veya
örülen yassış
eritlerdir. Tek olarak veya iş
leme iğneleri ile karı
ş
tı
rı
larak değ
iş
ik iş
lemeler
elde edilebilir.
Şeritler: İ
pek, yün, ketenden dokunan dar ve yassıkordonlardı
r. Metreler halinde
satı
lı
r. Düz sutaş
ı
, iş
lemeli sutaş
larıbunlardan birkaçı
dı
r.
Yukarı
daki malzemeler kullanı
larak yapı
lan süslemeler 3 grupta yapı
lı
r.
1. İ
ş
leme tekniğ
i ile yapı
lan süslemeler;
Saçak: Bazı
kumaş
ları
n kenarları
ndaki iplik salkı
mları
dı
r. Saçak kumaşkenarı
ndan
taş
an atkıveya çözgü iplikleri düğümlenerek veya bağ
lanarak elde edilir. Saçak kullanı
lacak
kumaşcinsine göre, yün, orlon, filoş
, kordone, ipek iplik, çamaş
ı
r ipeğ
i veya kumaş
ı
n ipliğ
i
çekilerek kumaş
ı
n üzerine yapı
lı
r. Genellikle örtü kenarları
na uygulanı
r. Günün modası
na
göre giysilerin kol ağ
zı
, kup yerleri, etek ve yaka kenarları
na süsleme olarak kullanı
lı
r.
Saçaklar Kastamonu düğ
ümü ile bağ
lanı
p zenginleş
tirilir. Düğümler, küçük boncuk pul,
tahta boncuk, göz boncuğ
u gibi malzemelerle süslenir, böylece düğümlere değ
iş
ik
görünümler kazandı
rı
labilir.
Şekil 2.1.2.1
Şekil 2.1.2.2
Şekil 2.1.2.3
Şekil 2.1.2.4
İ
ş
lem basamakları
:
1234567-
İ
stenilen saçak boyunda sert bir karton veya mukavva kesiniz.
Saçak yapı
lacak ipliği kartona düzgün bir ş
ekilde sarı
nı
z.
Sarı
lan iplikleri kartondan makasla keserek çı
karı
nı
z (Şekil 2.1.2.1.).
İ
stenilen kalı
nlı
kta iplik alarak tı
ğla kumaş
ı
n kenarı
na geçiniz (Şekil 2.1.2.2).
Saçak ipliklerini ilmik içinden geçirip sı
kı
ş
tı
rı
nı
z (Şekil 2.1.2.3.).
Saçak uçları
nımakasla keserek düzeltiniz (Şekil 2.1.2.4).
Saçaklara istenilen bağlama iş
lemini uygulayabilirsiniz.
Püskül; Model özelliğ
ine göre bazınoktalara süs olarak takı
lan saçak biçimindeki
iplik demetidir. Püskül her türlü iplikle yapı
labilir. Kumaşcinsine göre iplik cinsi
ayarlanı
r. Kumaş
ı
n atkıve çözgü iplikleri çekilerek püskül yapı
labilir. Püsküller kemer
ve bağ
lama iplerinin uçları
nıveya giyimleri süsleme amacıile yapı
lı
r.
45
İ
ş
lem basamakları
:
1- Saçak yapı
mı
nda olduğ
u gibi istenilen
boyda sert bir karton veya mukavva
kesiniz.
2- İ
stenilen püskül kalı
nlı
ğ
ıkadar ipliği
kartona muntazam sarı
nı
z.
20–25 cm uzunluğ
unda bir ipliği kartona
sarı
lıipliklerin arası
ndan geçirerek bir ucunu
bağ
layı
nı
z (Şekil 2.1.2.5.),
Şekil 2.1.2.5
Şekil 2.1.2.6
3- İ
plik bağlanan noktadan aş
ağ
ı
ya doğru biraz ( 2–3 cm) A ‘ya inerek bir iplikle
birkaç sı
ra sarı
nı
z ( Şekil 2.1.2.6.).
4- Sarı
lan ipliği yorgan iğ
nesine geçirerek püskül arası
ndan geçirip tutturunuz.
Not: Püskül ucunun daha kabarı
k ve top ş
eklinde olmasıistenirse;



Püskül uçlarıB den, A ye doğ
ru sarkı
tı
lı
p bağ
lanı
r.
Püskül uçlarıtekrar aş
ağı
ya sarkı
tı
lı
p A noktası
ndan yeniden sı
kısı
kısarı
lı
r.
Daha büyük bir top ş
ekli elde etmek için A-B arası
na iplik sarı
lmı
şkarton veya
boncuk kullanabilirsiniz.
5- Püskülün sarkan uçları
nımakasla kesip düzeltiniz.
6- Bağ
lama ipliğ
ini istenilen yere tutturunuz.
2. Dikiştekniğ
i ile yapı
lan süslemeler

Fiyonklar:
Fiyonk kurdele veya ş
erit halinde kumaş
ı
n kelebek biçiminde bağ
lanmı
şş
eklidir.
Kadı
n ve çocuk giyimlerinde çok kullanı
lan süsleme gerecidir. Erkek giyimde kravat yerine
kullanı
lı
r. Bağ
lanı
şbiçimlerine göre isim alı
r.
Şekil 2.1.2.14
Şekil 2.1.2.15
Şekil 2.1.2.16
İ
ş
lem basamakları
:
1- Fiyonk boyunun üç katıkadar ş
erit veya kurdele kesiniz.
2- Şeridi ikiye katlayı
nı
z.
46
3- Kat yerinden sola doğ
ru A-B arası1/2+2 cm yi A’ dan sola iş
aretleyiniz( Şekil
2.1.2.14).
4- İ
ş
aretlenen C noktası
nı
dikiniz.
5- A noktası
nıC noktası
na getirerek yerleş
tiriniz ve tutturunuz.
6- Şerit geniş
liğinin iki katı
uzunluğunda ş
erit kesiniz.
7- Bandı
n uçlarıterste kalmak üzere C noktası
na geçirip tutturunuz( Şekil
2.1.2.15).
8- Uçları
nıverev keserek fiyongu tamamlayı
nı
z ( Şekil 2.1.2.16).
Çeş
itli fiyonk örnekleri
Şekil 2.1.2.17: Şapkacıfiyongu

Şekil 2.1.2.18: Doktor fiyongu
Eş
arp ve fular bağ
lamalar:
Eş
arp ve fular, giyimin tamamlayı
cı
sı
ndı
r. Çeş
itli bağ
lama ş
ekilleri vardı
r.

Düğ
ümlü bağlama
Bu bağ
lama ş
ekli daha çok kare ve dikdörtgen eş
arplara uygulanı
r.
İ
ş
lem basamakları
:
1- Eş
arbı
n iki ucunu ortada birleş
tirecek
ş
ekilde üçe katlayı
nı
z (ş
ekil 2.1.2.19).
2- Çok büyük eş
arplarda Şekil 2.1.2.20 deki
gibi uçlarıönce tersine kı
vı
rı
p, sonra üçe
katlayı
nı
z.
3- Eş
arbı
n bir ucunu düğ
ümleyiniz (Şekil
2.1.2.21).
4- İ
kinci ucu düğümü içinden yukarı
dan
aş
ağı
ya doğ
ru geçiriniz (Şekil 2.1.2.22).
5- Düğ
ümü biraz sı
kı
ş
tı
rı
nı
z, aradan geçen
ucu aş
ağ
ı
ya sarkı
tı
nı
z (Şekil 2.1.2.23).
6- Aş
ağısarkan ucu boyun çevresinin içinden
ve yukarı
dan aş
ağı
ya doğ
ru geçiriniz
(Şekil 2.1.2.24).
Şekil 2.1.2.19, Şekil 2.1.2.20
7- Geçirilen ucu düzelterek bağ
lamayıtamamlayı
nı
z (Şekil 2.1.2.25).
47
Şekil 2.1.2.24
2.1.2.25
Şekil 2.1.2.21
Şekil 2.1.2.22


Şekil
Şekil 2.1.2.23
İ
lmekli bağ
lama
Kravat bağ
lama
İ
nce uzun eş
arpları
n bağlaması
nda kullanı
lı
r.
İ
ş
lem basamakları
:
1- Eş
arbıboydan ikiye katlayı
nı
z.
2- Bir kenarıdaha uzun bı
rakı
nı
z
(Şekil 2.1.2.28).
3- Uzun kenarı
, kı
sa kenara iki defa
sarı
nı
z (Şekil 2.1.2.29).
4- Uzun kenarıboyun çevresinden
geçirerek bağlamanı
n içinden
yürütünüz (Şekil 2.1.2.30).
Şekil 2.1.2.28
Şekil 2.1.2.29
Şekil 2.1.30
5- İ
ki ucunu çekerek bağlamayıyerleş
tirip tamamlayı
nı
z.
 Fular bağ
lama
Fuları
n sözlük anlamı
; eş
arp, kadı
n veya erkek boyun atkı
sıve elbise yapı
mı
nda
kullanı
lan ipek ve ya yarıipek ince kumaş
tı
r.
İ
ş
lem basamakları
:
1- Fuları
n iki ucunu birbirinden geçiriniz.
2- Boyun içinden geçen ucu aş
ağ
ı
ya doğru sarkı
tı
nı
z.
3- İ
ki ucu eş
itleyerek bağ
lamayıdüzeltiniz.
1.
Hazı
r gereçlerle yapı
lan süslemeler;
Teknolojinin ilerlemesine paralel olarak makine iş
lemeleri ve hazı
r gereçlerle
yapı
lan süslemeler gün geçtikçe artmaktadı
r. Özellikle geliş
mişülkelerde el iş
lemeciliğ
inin
yerini makine ve hazı
r gereçlerin aldı
ğ
ıgörülür. Ekonomik olmalarıtercih sebebidir. Günün
48
modası
na ve ş
artları
na göre hazı
r gereçler de çeş
itlilik gösterir. Bu gereçler ş
ekillendirilerek
veya düz olarak pili, nervür, biye, büzgü gibi süsleme iğneleri ile birlikte kostümler de
kullanı
lı
r.
Hazı
r gereçler genel olarak ş
öyle sı
ralanabilir:
1- Sutaş
ları
2- Kurdeleler
3- Danteller
4- Şeritler
5- Kordonlar
6- Harçlar
Sutaş
ları
: Giyim süslemede kullanı
lan çeş
itli kalı
nlı
kta ve çeş
itli ş
ekillerde makine
tezgâhları
nda dokunan veya elle örülmüşkaytan ş
eritlerdir. Genellikle çocuk giyimi
süslemelerinde çeş
itli iş
leme iğ
nesi ile süslenerek uygulanı
r. Şekillerine göre isim alı
r.
Kurdele: Kurdele ismi İ
talyanca Cordelle’dan gelmiş
tir. Giyim süslemede veya bir ş
eyi
bağ
lamada kullanı
lan kumaşş
erit demektir. Kurdeleler dokunuşbiçimlerine veya dokuma
ipliklerine göre isim alı
r.
Kurdeleler değ
iş
ik geniş
liktedir. Bağlama veya süsleme çeş
idine göre seçim yapı
lı
r.
Bağ
lama veya çeş
itli büzgü ve ş
ekil verilerek uygulanı
r.
Hazı
r danteller: Makine tezgâhları
nda dokunan çeş
itli ş
ekiller vardı
r. En çok
kullanı
lan dantel çeş
itleri genel olarak aş
ağı
daki ş
ekilde sı
ralanabilir.
Şeritler: Çeş
itli iplik veya liflerden örülen veya dokunan, yassı
, dar, uzun kumaş
parçası
dı
r. Bir çeş
it ince ve dar kurdeledir. Bunlar da dokuma ipliklerine göre isim alı
rlar.
Kordonlar: Kordonlar ince ve kalı
n olarak çeş
itli ipliklerle makine veya elle
bükülerek hazı
rlanı
r.
Harçlar: Desenli, desensiz simli ve iplik cinsleri ile pul, boncuk katsı
n taş
larla süslü
olanlarıvardı
r.
2.2. Malzeme Seçerken Dikkat Edilecek İ
lkeler
Kostüm ve aksesuar malzemelerinin seçimi tasarı
m aş
aması
nda baş
lar ve ürün son
ş
eklini alana kadar da süreç devam eder.
Kostüm malzemesi seçerken dikkat edilecek esaslar;





Giysi için seçilecek ham maddeler modele, amaca uygun ve ekonomik
olmalı
dı
r.
Seçilen ham maddeye uygun (fermuar, tela, düğ
me, ip, lastik vb.) malzemeler
seçilmelidir.
Kostümün karakter özelliklerine uygun süsleme malzemeleri seçilmelidir.
Kostümün renk ve desen özellikleri kostümün karekteristik özelliklerine uygun
olmalı
dı
r.
Kolay temizlenmeli, rahat giyilip çı
kartı
lmalı
dı
r.
49
Kostüme uygun aksesuar seçiminde dikkat edilecek esaslar;





Kostüme uygun aksesuar seçerken karaktere göre, basit, kullanı
ş
lıfakat değ
iş
ik
görünümde olanıseçilmelidir.
Birçok kostümle beraber kullanı
lacak özellikte, büyüklük ve küçüklüğü
(oranları) iyi seçilmelidir.
Aksesuarları
n renkleri kostümle uyması
na dikkat edilmelidir.
Kolay temizlenebilmelidir.
Modasıçabuk geçmemeli, ş
ekli çabuk bozulmamalı
dı
r.
2.3 Basit Kostüm Ve Aksesur Çalı
ş
maları
Aş
ağ
ı
da verilen baş
lı
klar örnek olmasıanlamı
nda düş
ünülmüş
tür. Yapı
lacak
canlandı
rmada karakteri canlandı
rı
lacak varlı
ğ
ı
n özellikleri kostüm ve aksesuarlarda
verilebilir. Bunlar hareket ve konuş
malarla desteklendiğ
inde daha güzel etkinlikler ortaya
çı
kacaktı
r. Şekil 2.3.1, 2, ve 3’ü inceleyiniz.
Şekil 2.3.1: Horoz baş
lı
ğı
Şekil 2.3.2: Civciv baş
lı
ğı
 Basit kostüm yapı
mı
:
İ
ş
lem basamakları
:
1- Örnek olarak civciv baş
lı
ğı
nıyapalı
m.
2- Kalı
plarıgiyecek kiş
inin ölçülerinde (büyütüp, küçültülerek) olması
na
dikkat ederek çiziniz. (Kalı
bı
mı
z 3 parçadan oluş
makta, bunlar baş
, ara
parça ve kulaktı
r.)
50
3- Kâğı
ttan kesilen kalı
bıkumaş
ı
n tersine ekonomik ş
ekilde yerleş
tiriniz.
Kulak iki adet olacağ
ı
ndan kumaşkatı
ndan iki tane kesilmelidir.(Kulakları
n
iç ve dı
şkı
sı
mları
nıfarklırenklerde kesebilirsiniz.) Başara parçada bir adet
olacağ
ı
ndan tek kattan kesebilirsiniz. Başkalı
bı
, kumaşkatı
ndan bir adet
kesilmelidir.( Kalı
ba pay vermeyi unutmayı
nı
z.)
Şekil 2.3.4 : Başkalı
bı
Kulak
Şekil 2.3.5: Başara parçası
,
Şekil 2.3.6:
4- Başkalı
bı
nı
n arası
na ara parçayıkoyup tersinden makine çekiniz veya elde
tutturunuz.
5- Kulaklarırenkleri farlıolanlarla ikileyip kumaş
ı
n tersinden baş
lı
ğ
a takı
lacak
kı
sı
m açı
kta kalacak ş
ekilde makine çekiniz veya elde tutturunuz.
6- Kulakları
n yerini belirleyip kulakları
nı
zı
n bir parçası
nıbaş
lı
ğ
a tutturunuz.
Payları
nıiçine alarak diğer parçayıüzerine kapatı
p baskıyapı
nı
z veya
makine çekiniz.( Aynırenklerin içine gelmesine dikkat ediniz.)
7- Göz yerini iş
aretleyip iplik veya hazı
r göz dikerek kostümünüzü
tamamlayı
nı
z.
8- Baş
lı
ğı
nı
zıütüleyip giyilecek hale getiriniz.
 Basit aksesuar yapı
mı
:
Aksesuar örneğ
i olarak papyon yapı
mıverilmiş
tir.
İ
ş
lem basamakları
:
51
1- Kumaşolarak kadife, saten türü kumaş
lar düş
ünebilirsiniz.
2- Papyonunuzun büyüklüğ
ünü belirleyip kâğ
ı
ttan dikdörtgen bir kalı
p hazı
rlayı
nı
z.
3- Kumaş
ıtersinden iki kat olarak seriniz ve kalı
bı
nı
zıüzerine koyunuz. Dikişpaylı
olarak kumaş
ıkesiniz.
4- Kenarları
nda dikip çeviriniz. (Dikdörtgenin küçük bir yerinde açı
klı
k bı
rakmanı
z
gerekir çevirebilmek için)
Şekil 2.3.7: Bitmişpapyon
Şekil 2.3.8: Kalı
p
Şekil 2.3.9
5- Bı
raktı
ğı
nı
z açı
klı
ğıtutturunuz.
6- Şekil 2.3.9’ da görüldüğ
ü gibi 1’cm geniş
liğinde bir lastik geçirerek büzünüz ve
lastiğ
i arkadan tutturunuz.
7- Boyun ölçüsünde bir baş
ka lastiğ
i papyonun arkası
ndan geçecek ş
ekilde tutturunuz.
52
UYGULAMA FAALİ
YETİ
UYGULAMA FAALİ
YETİ
Eğlence hizmetleri departmanı
nda, gece programı
nda düzenlenecek olan haftanı
n
prens ve prensesi yarı
ş
masıetkinliğ
inde, kullanı
lacak olan prens ve prenses karakterlerine
uygun kostüm ve aksesuarlarıbelirleyiniz. Prens ve prenses karakterlerine uygun kostüm ve
aksesuar tasarı
mları
nıve kullanı
lacak malzemeleri içeren proje dosyasıhazı
rlayı
nı
z.
İ
ş
lem Basamakları
Öneriler
 Prens ve Prenses karekterine uygun  Kaynak tarama yöntemini kullanı
nı
z.
kostüm ve aksesuarları
n tasarı
mı
nı
yapı
nı
z.
 Araş
tı
rmacı
olunuz.
 Prens
ve prenses
kostüm
ve
aksesuarları
nı
n malzemelerini belirle-  Prens ve prenses kostüm ve
aksesuarları
nı
n fotoğ
rafları
nıbulunuz
yiniz.
veya çekiniz.
 Kullandı
ğı
nı
z malzemelerin özelliklerini bilgi sayfası
ndan karş
ı
laş
tı
rı
nı
z.
 Kostüm malzemesi üreten atölyelere
gidiniz .
 Planlıçalı
ş
ı
nı
z

 Proje dosyasıhazı
rlayı
nı
z.
 Bilgi sayfaları
na geri dönünüz.

 Sektörde kullanı
lan prens ve prenses
kostümleri ile kendi tasarladı
ğı
nı
z  Elde ettiğ
iniz bilgileri bütünleş
tiriniz
kostüm ve aksesuar özelliklerini  Elde ettiğ
iniz bilgileri dosyalayı
nı
z.
karş
ı
laş
tı
rı
nı
z.

 Paylaş
ı
mcıolunuz.
.
53
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
Aş
ağ
ı
da hazı
rlanan kontrol listesine göre kendinizin ya da arkadaş
ı
nı
zı
n yaptı
ğ
ı
çalı
ş
mayıdeğ
erlendiriniz. Gerçekleş
me düzeyine göre “Evet/Hayı
r” seçeneklerinden uygun
olanıkutucuğa iş
aretleyiniz.
.
Değerlendirme Ölçütleri
Evet Hayı
r
1
Prens ve Prenses karekterine uygun kostüm ve aksesuarları
n
tasarı
mıyaptı
nı
z mı
?
2
Prens ve prenses kostüm ve aksesuarları
nı
n malzemelerini
belirlediniz mi?
3
Kullandı
ğ
ı
nı
z malzemelerin
karş
ı
laş
tı
rdı
nı
z mı
?
4
5
özelliklerini
bilgi
sayfası
ndan
Proje dosyasıhazı
rladı
nı
z mı?
Sektörde kullanı
lan prens ve prenses kostümleri ile kendi
tasarladı
ğ
ı
nı
z kostüm ve aksesuar özelliklerini karş
ı
laş
tı
rdı
nı
z
mı
?
DEĞERLENDİ
RME
Değ
erlendirme sonucunda eksik olduğ
unuzu tespit ettiğ
iniz konularıtekrar ederek
eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı
nı
z. Tüm cevapları
nı
z doğ
ru ise diğer öğ
renme
faaliyetine geçiniz.
54
ÖLÇME
VE
DEĞ
ERLENDİ
RME
ÖLÇME
VE
DEĞ
ERLENDİ
RME
Bu faaliyette kazanmı
şolduğunuz bilgileri kontrol etmeniz için aş
ağ
ı
daki ifadelerden
doğru olanları
n baş
ı
na D, yanlı
şolanları
n Y iş
aretleyerek değ
erlendiriniz.
A-ÖLÇME SORULARI (DOĞRU - YANLIŞ)
1. ( ) Kürk, deri ve kumaş
lar kostüm ve aksesuar yapı
mı
nda kullanı
lı
r.
2. ( ) Patiska, basma, divitin gibi kumaş
lar ipekli kumaş
lara örnektir.
3. ( ) Bitkisel liflerden elde edilen keten ve pamuk yakı
ldı
ğı
nda az kül bı
rakı
p
yanı
k kâğı
t kokusu verir.
4. ( ) Yünlü kumaş
lar sağlı
klıve dayanı
klıolmayı
ş
ları
ndan dolayıfazla
kullanı
lmaz.
5. ( ) İ
pekli kumaş
lar fantezi gece elbiseleri, bluz, etekler ve eş
arp yapı
mı
nda
kullanı
lmaktadı
r.
6. ( ) Sentetik kumaş
lar nem çekmez.
7. ( ) Kürklerin değeri tüylerinin parlaklı
ğı
na, sı
klı
ğı
na ve inceliğine göre değiş
ir.
8. ( ) Rugan, süet, kösele kürklerin en iyi örneklerindendir.
9. ( ) Deriler elde edilişözelliklerine göre alt deriler, yüz deriler ve lüks deriler diye
gruplanı
r.
10. ( )
Kostüm ve aksesuarlarda kullanı
lan düğme, fermuar, tokalar, agraflar,
lastik ve iplik gibi malzemeler kostüm ve aksesuarı
n dikim aş
aması
nda kullanı
lı
r.
DEĞERLENDİ
RME
Cevapları
nı
zıcevap anahtarıile karş
ı
laş
tı
rı
nı
z. Değ
erlendirme sonucunda eksik
olduğunuzu tespit ettiğ
iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı
nı
z.
Tüm cevapları
nı
z doğ
ru ise diğ
er öğ
renme faaliyetine geçiniz.
55
MODÜL DEĞERLENDİ
RME
MODÜL DEĞERLENDİ
RME
Bu modülde kazanmı
ş olduğunuz bilgileri aş
ağı
daki sorularıcevaplandı
rarak
değ
erlendiriniz.
A- ÖLÇME SORULARI
1.
Aş
ağ
ı
dakilerden hangisi giysileri tamamlayan unsurları
n bütünüdür?
A) Kostüm
B) Takı
C) Aksesuar
D) Ayakkabı
2.
Aş
ağ
ı
dakilerden hangisi genellikle su geçirmez kumaş
tan yapı
lı
p, yağmur ve güneş
ten
korumak için kullanı
lan aksesuarlardı
r?
A) Ayakkabı B) Peruk
C) Şapka
D) Şemsiye
3.
Aş
ağ
ı
dakilerden hangisi kostüm ve aksesuarları
n birey üzerindeki etkilerinden biri
değildir?
A) Fiyat özelliği
B) Model özelliği
C) Renk özelliği
D) Kumaşve desen özelliği
4.
Şekildeki iş
aretin anlamıaş
ağ
ı
dakilerden hangisidir?
A) Yı
kama yapı
lmaz
B) Klorla ağ
artı
lmaz
C) Kurutma yapı
lmaz
C) Kuru temizleme yapı
lmaz
5.
Aş
ağ
ı
daki maddelerden hangisi kostümlerin saklanması
nda kullanı
lan bir ilaçtı
r?
A) Alkol
B) Oksijenli su C) Naftalin
D) Tiner
6.
Özellikle kı
ş
ı
n kullanı
lan sağ
lı
klı
, dayanı
klı
, esnek ve çabuk ş
ekle giren kumaş
lar
aş
ağ
ı
dakilerden hangisidir?
A) Pamuklular B) Sentetikler
C) Ketenler
D) Yünlüler
7.
Kurdele veya ş
erit halinde kumaş
ı
n kelebek biçiminde bağlanmı
şş
eklidir ifadesi
aş
ağ
ı
dakilerden hangisidir?
A) Ponpon
B) Fiyonklar
C) Püskül
D) Saçak
8.
Aş
ağ
ı
dakilerden hangisi dikiştekniği ile yapı
lan süslemelerden biri değ
ildir?
A) Büzgüler
B) Fiyonklar
C) Pililer
D) Püskül
DEĞERLENDİ
RME
Sorulara verdiğiniz cevaplarla cevap anahtarları
nıkarş
ı
laş
tı
rı
nı
z, cevapları
nı
z doğ
ru
ise bir sonraki modüle geçmek için ilgili kiş
ilerle iletiş
im kurunuz. Yanlı
şcevap verdiyseniz
modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz. Tüm cevapları
nı
z doğ
ru ise
performans testine geçiniz.
56
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
Beşdeğ
iş
ik hayvan karakterini içeren bir aktivite belirleyiniz. Bu aktivite içerisindeki
karakterlerin kostüm ve aksesuarları
nıiçeren resimleri dergi, internet, katalog vb
kaynaklardan temin ediniz. Bu kostüm ve aksesuarlara uygun malzeme tesbiti yaparak dosya
oluş
turunuz.
Yaptı
ğı
nı
z bu uygulamayı
, gerçekleş
me düzeyine göre “Evet/Hayı
r” seçeneklerinden
uygun olanıkutucuğ
a iş
aretleyiniz.
DEĞERLENDİ
RME ÖLÇÜTLERİ
1.
Beşdeğ
iş
ik hayvan karakterini belirlediniz mi?
2.
Karakterlere uygun kostüm resimlerini buldunuz mu?
3.
Kostüm malzemelerini tespit ettiniz mi?
4.
Kostümünüzün çizgi ve desenlerini karaktere uygun seçtiniz mi?
5.
Kostümünüzün malzemelerinin rengini karakterlere uygun seçtiniz
mi?
6.
Kostümünüze uygun aksesuarlarıaraş
tı
rmasıyaptı
nı
z mı
?
7.
Kostümünüze en uygun aksesuarlarıbelirlediniz mi?
8.
Proje dosyası
nıhazı
rladı
nı
z mı
?
Evet
Hayı
r
DEĞERLENDİ
RME
Değ
erlendirme kriterlerinizin hepsi evet ise bir sonraki modüle geçmek için ilgili
kiş
ilerle iletiş
im kurunuz. Hayı
r cevapları
nı
z var ise modülün ilgili faaliyetine dönerek
konuyu tekrar ediniz.
57
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİ
YETİ1’İ
N CEVAP ANAHTARI
Sorular
Cevaplar
123456-
D
D
Y
D
D
D
78-
D
D
910-
Y
D
ÖĞRENME FAALİ
YETİ2’Nİ
N CEVAP ANAHTARI
Sorular
12345678-
Cevaplar
D
Y
D
Y
D
D
D
Y
910-
D
D
58
MODÜL DEĞERLENDİ
RMENİ
N CEVAP ANAHTARI
Sorular
1234567-
Cevaplar
C
D
A
B
C
D
B
8-
D
59
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA

GÖKÇE Nuran, Meslekî Teknik Eğ
itim Paketi Ders Notlarıİ
stanbul 2000.

AVCI Çolpan, HKİ
P AVCILAR Meslek Lisesi Eğitim Seminer Ntları
Eğitim Ntları
,İ
stanbul 2000

BAŞER Güngör, KumaşTasarı
mıve Aalizi, Milli Eğ
itim Bası
mevi, İ
stanbul
1983.

SEVGİTürkan, Giyim Teknolojisi, Kadı
oğ
lu Matbaası
, Ankara 1979.

KOMSUOĞLU Şükran, Arsal İ
MER, Mine SEÇGÜNÖZ, Sabiha ALPASLAN,
Sabiha ETİ
KE Serap Moda Resmi ve Giyim Tarihi, Türk Tarih Kurumu
Bası
mevi, Ankara 1986.

GÜNVARAN Şadiye, Olcay GÖKÇEL, Giyimde Ön Bilgiler, Emel Matbaası
,
Ankara 1968.

Yeni Rehber Ansiklopedisi, İ
hlâs Gazetecilik Holding A.Ş., İ
stanbul 1993.

Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Milliyet Gazetecilik A.Ş., İ
stanbul
1986.

ERONÇ Perihan Y, Giyim Süsleme Teknikler, Milli Eğitim Bası
mevi,
İ
stanbul 1984.

YAKARTEPE Mehmet, Zerrin, Tekstil Konfeksiyon Ansiklopedisi, İ
stanbul
1993.

BAYRAKTAR Fatma., Giyim, Ankara 1985.

ÇAĞLAYAN Esen, Giyim Öğretim Teknikleri, Semih Ofset Matbaacı
lı
k,
Ankara 1978.

ZENGİ
NGÖNÜL Prof. Nuran, Yrd. Doç. Gönü İ
ÇBİ
LEN, ÇağdaşModa
Akı
mlarıG.Ü.M.E.F. Yayı
nları
, Ankara 1994.

MURATOĞLU Doç. Yurdagül, Türk Giyim Tarihi, G.Ü.M.E.F. Yayı
nları
,
Ankara 1994.




Internet adresi www.akyuza/cesitliak.htm
Internet adresi www.cansuanimasyon.com
Internet adresi www.cı
tı
pı
tı
.com
Internet adresi www.fiveandhalf.com/clup/simbol.htm
60