FİNAL 27.12.2013 Soğuk Zincir Taslak

Transkript

1
!
!
!
ARA RAPOR 27.12.2013 SOĞUK ZİNCİR SİSTEMİNE
GEÇMENİN YAŞ MEYVE SEBZE
SEKTÖRÜNÜN KÜRESEL
REKABETLİLİĞİNE ETKİSİ
“SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ”
2
!
!
Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa ve özelde de Rusya ve
Ukrayna pazarının önemi"
9"
1.1 Türkiye Dünya Yaş Meyve ve Sebze Üretiminde Lider Ülkelerden
9
1.2 Türkiye Dünya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında 11. Sırada
12
1.2.1 Dünya Yaş Meyve İhracatında Türkiye 18. Sırada!
14
1.2.2 Türkiye Dünya Yaş Sebze İhracatında 9. Sırada!
15
1.2.3 Türkiye Narenciye İhracatında 5. Sırada ve rekabetçi!
17
1.3 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rusya artan önemde bir pazar
19
1.4 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rusya Vazgeçilmez Konumda
19
1.5 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rusya, Ukrayna çok önemli
22
Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya- Ukrayna Özelinde Pazarlarda İhracatta Rakiplerimiz ve Baskılarının İncelenerek Tehdit Boyutlarının Ortaya Konması"
24"
2.1 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rakipleri
24
2.1.1 Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve İspanya izlenmeli
24
2.1.2 Almanya Yaş Meyve Pazarındaki İspanya ve İtalya’dan Pay Almak Zor Görünüyor 25
2.1.3 Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan, İspanya ve Polonya Yakın Takipteler
26
2.1.4 Irak Yaş Meyve Pazarına Mısır Hakim
27
2.1.5 Türkiye’nin 5. Yaş Meyve Pazarındaki Bulgaristan’da payı sadece %2’dir.
28
2.2 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rakipleri
28
2.2.1 Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin Yükselişte
28
2.2.2. İkinci Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya'da payımız %1’i aşamamaktadır.
30
2.2.3 Ukrayna Yaş Sebze Pazarında İspanya Gücünü Arttırmaya Devam Ediyor.
31
2.2.4 Bulgaristan’da Yaş Sebze Pazarını Yunanistan’a Kaptırdık
33
2.2.5 Irak Yaş Sebze Pazarında Türkiye Açık Ara Lider
34
2.3 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rakipleri
35
2.3.1 Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır’a Dikkat
35
2.3.2 Irak Narenciye Pazarında Mısır Yerinde Sayıyor
37
2.3.3 Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya’ya Dikkat
38
2.3.4 Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika Hakimiyetini Kırmak Güç39
2.3.5 Romanya Narenciye Pazarında Türkiye Yunanistan ile Savaşıyor
41
Özellikle Rusya ve Ukrayna Pazarlarında İhracatta Rastlanan Tarife, Tarife Dışı Engeller, Mevzuat ve Diğer Keyfi Engellerin Tespiti ve Önlemlerinin Analizi"
43"
Ortadoğu ve Avrupa Genelinde ve Rusya- Ukrayna Pazarları Özelinde İhracatta Soğuk Zincir Sisteminde Rastlanan Sorunlar"
47"
4.1 Mevcut Durum Değerlendirmesi
47
3
!
4.1.1 Mevcut Durum Değerlendirmesinde Yaklaşım Önerisi
47
4.1.1.1 Türkiye’nin Ürün Bazında Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi
48
4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında Aylık
İhtiyaç Analizi
51
4.2.1 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracat Miktarlarındaki Aylık
Yoğunlukların Saptanması ile İhtiyaç Analizi
51
4.2.1.1 Son 3 yıldaki Aylık Yaş Meyve İhracat Miktarlarında mevcut durum
52
4.2.1.2 Son üç yılda Aylık Yaş Sebze İhracat Miktarlarında Mevcut Durum
53
4.2.1.3 Son üç yılda Aylık Narenciye İhracat Miktarlarında Mevcut Durum
54
4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle
Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi
54
4.3 Türkiye içi lojistikte yetersizliklerin tespiti.
59
4.3.1 Frigofirik Araç Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi?
59
4.3.2 İhracatın Yoğun Olduğu Bölgelerde Soğuk Hava Depo Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre
Yeterli mi?
60
4.4 Güzergahlarda Mevcut Durum
61
4.4.1 Deniz Taşımacılığı Rusya ve Ukrayna Pazarları için Kilit Öneme Sahip: 91 Milyon Ton İhracat
Deniz Yoluyla Taşınmaktadır.
63
4.4.1.1- Rusya arasında Taze Meyve ve Sebze İhracatının Lojistiğinde Deniz ve Karayolu ulaşımı
63
4.4.1.2 Yaş Meyve ve Sebze İhracatı ve Ro-Ro Seferlerinde Mevcut Durum
64
Soğuk Zincire Geçilmesi için Türkiye’de ve Hedef Pazarlara Yönelik Yapılabilecek İyileştirmeler ve Bunların Mevcut Pazarlarımızdaki Ürünlerimizin Raf Ömrüne, Kalitesite, Fiyatına ve Genel Anlamda İhracatımıza
Etkilerinin Değerlendirilmesi."
65"
Dünya Genelinde ve Hedef Pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da Rakiplerimizin Başarılı Soğuk Zincir Uygulamalarının Tespit"
66"
6.1 Mısır
66
6.1.1 Mısır Tarımsal Üretim ve ihracatına 2000’lerin başında büyük önem vermiş ve Yaş Meyve,
Sebze ve Narenciye İhracatını Geliştirme Stratejisi ortaya koymuştur.
66
6.1.2 Yukarı Mısır ve El Shams Soğuk Zincir Sistemi Projesi Örneği
70
6.1.2.1 El Shams Projesi’nin Önemi
70
6.1.2.2 El Shams Projesi’nin Finansman Modeli
75
6.1.3 Mısır’da Günümüzde Durum
78
6.1.3.1 Mısır’da Güncel Gelişmeler
78
6.1.3.2 Rusya Pazarının Mısır Açısından Önemi
78
6.1.3.3 Mısır, İspanya ile Rekabetinde Bir Adım Önde
79
6.2 Çin ve Soğuk Zincir Sistemi
79
6.3 İsrail ve Soğuk Zincir Sistemi
81
6.4 Fas ve Soğuk Zincir Sistemi
82
6.5 Güney Afrika ve Soğuk Zincir Sistemi
84
6.6 İspanya Narenciye ve İhracat Lojistiği
86
6.7 Azerbaycan ve Soğuk Zincir Sistemi
86
4
!
Bunların Sonucunda Tespit Edilecek Hedef Pazarlara ve Ürüm Gruplarına Yönelik Eylemlerin Belirlenmesi"
93"
7.1 Türkiye’nin yaş meyve sebze ihracatında soğuk zincirde mevcut kapasite ortaya
konacak; ihracatın ne kadarını karşılayabildiği değerlendirilecektir.
93
7.2 Bu ülkelere sektör ihracatımızda soğuk zincir sistemine geçememenin yarattığı
rekabete etkilerini değerlendirerek aynı zamanda bu pazarlarda zaaf ve fırsatları ve
uyum politikalarını tespit etme imkanı bulunabilecektir.
93
!
!
!
!
!
!
!
5
!
!
Çalışma Sentezi
!
I) Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa ve özelde de Rusya ve Ukrayna pazarının önemi
Bu konu başlığı altında Türkiye’nin Yaş Meyve Sebze (YMS) üretiminde dünya ülkeleri
arasındaki lider konumu ve getirdiği avantajlar bazı ürün örneklemeleri bazında ortaya
konmuştur.
Bu başlık altında üretimdeki bu gücün ihracata tam anlamı ile yansımadığı küresel mukayeselerle ortaya konmuştur. türkiye’den üretim açısından daha geride olan ülkeler küresel
YMS pazarlarında lider konumlarını sürdürürken, yeni ihracatçı oyuncular da rekabeti zorlamaktadırlar.
Bu konu başlığı altında ayrıca Türkiye’nin YMS ihracatında Ortadoğu, Avrupa ve RusyaUkrayna pazarlarının önemine yer verilerek, zaten potansiyelini aşması çok muhtemel olan
Türkiye’nin, özellikle Ortadoğu, Avrupa ve Rusya/Ukrayna gibi pazarlarda sorunları bertaraf etmesi gerekliliğinin altı çizilmiş ve yeni sorunların çıkmasının önlenmesinin hayati
önemi vurgulanmıştır.
!
II)
Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya-Ukrayna özelinde pazarlarda ihracatta rakiplerimiz ve baskılarının incelenerek tehditlerin boyutunun ortaya konması
Bu konu başlığı altında Rusya/Ukrayna, Ortadoğu ve Ortadoğu pazarlarında YMS ihracatımızda kilit olan ülkelerde rakiplerimiz ortaya konarak, baskıları ve ihracat potansiyelimize etkileri değerlendirilmiştir.
Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve Ispanya izlenme gerekliliği
Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan Ispanya ve Polonya’nın hissedeline yakın takipleri
Almanya Yaş Meyve Pazarında Ispanya ve Italya'dan pay almanın zorluğu
Irak Yaş Meyve Pazarında Mısır’ın hakim konumu
Türkiye’nin 5. Yaş Meyve pazarı Bulgaristan’da payının sadece % 2 olduğu
Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin’in yükselişte olduğu
2. Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya’da payımızın % 1’i aşamadığı
Ukrayna Yaş Sebze Pazarında Ispanya’nın gücünü arttırmaya devam ettiği
Bulgaristan'da Yaş Sebze pazarını rakibimiz Yunanistan'a kaptırmış gözüktüğümüz
Irak yaş sebze pazarında sarsılmaz gözüken konumumuz
6
!
Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır'a dikkat etmemiz gerektiği
Irak Narenciye Pazarında Mısır’ın yerinde saydığı
Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya'ya dikkat etmemiz gerektiği
Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika hakimiyetini kırmanın güçlüğü
Romanya nareciye pazarında Türkiye’nin Yunanistan ile çekiştiği
gibi bilgiler detayları ile aktarılmıştır.
!
!
III)Özellikle Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta rastlanan tarife, tarife dışı engeller, mevzuat ve diğer keyfi engellerin tespiti ve önemlerinin analizi
Rusya ve Ukrayna pazarlarında karayolu ulaşımında ikili geçiş belgeleri, gümrüklerdeki
uzun işlem süreleri ve yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında güvenlik sertifikaları vb.
koşulların yaratmış olduğu engellerin tespiti yapılmaktadır.
IV) Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya ve Ukrayna pazarları özelinde ihracatta
soğuk zincir sisteminde rastlanan sorunlar.
İhracat soğuk zincir sisteminde rastlanan sorunların tespiti masa başı çalışmalarının yanı
sıra özellikle UTİKAD, Karadeniz Ro-Ro, LODER, UND gibi kurumlarla yapılan görüşmelerin çıktıları ile yapılmıştır.
Sıra
1
Dernek/*Firma*Adı
Tür
Ad
Ekonomi*Bakanlığı*Lojistik*
Ekonomik*Bakanlığı Fatih&
Daire*Başkanlığı
Telefon
Durum
Fatih&Turhan,&16.12.2013&Tarihinde&Ankara'da&
görüşme&gerçekleşti.
Yönetim&Kurulu&
11.11.2013&Görüşme&Yapıldı
Başkanı
RusyaKKazakistanKBDT&
Ülkeleri&Çalışma&Grubu& 0212&359&26&00&K&311 Görüşme&Gerçekleşti&25.12.2013,&İstanbul
Sorumlusu
Ocak&2.Hafta,&&Antakya&Çalışma&Grubu&ile&Görüşme&
Gerçekleşecek
Yönetim&Kurulu&
+90&(462)&326&16&01 6&Ocak&Haftası&görüşme&gerçekleşecek
Başkanı
Mersin*Deniz*Ticaret*Odası Ticaret*Odası
Cihat
Lokmanoğlu
3
UND
Dernek
Alpdoğan&
Kahraman
4
UND*Antakya
Dernek
5
DKIB
İhracatçılar*birliği
Ahmet&Hamdi
Gürdoğan
Hacer
Uyarlar
Yönetim&Kurulu&Üyesi
0212&663&62&61&
10.12.2013'te&Hacer&Hanım&ile&Görüşme&
Gerçekleşti.&İstanbul&UTİKAD&Ofisi
Prof.&Dr.&
Mehmet
Tanyaş
Başkan&Yardımcısı
0542&486&54&41
Görüşme&Gerçekleşti&25.12.2013,&İstanbul
7
LODER*(Lojistik*Derneği)
8
ARKAS
Firma
CMA*CGM*Mersin*Acentası*
Firma
Botros*Levante
Karadeniz*RO^RO
Firma
AKİB
AKİB
TCDD
TCDD
9
10
11
12
13
!
!
!
!
Yetkisi
2
UTİKAD*(Uluslararası*
6 Taşımacılık*ve*Lojistik*
Dernek
Hizmet*Üretenleri*Derneği)
!
Soyad
Turhan
Dernek
Teyit&Bekleniyor
Gülin&Hanım
Ali&
Kemal
Ferhat
İbrahim
Gülkanat
Kaçmaz
Gürüz
Çelik
0324&237&41&00
Olumsuz&geri&dönüş&yaptılar.
Genel&Müdür
0212&324&38&28
Yük&Daire&Başkanı
0312&311&13&05
12.12.2013&Görüşme&Gerçekleştirildi,&İstanbul
Henüz&İletişime&Geçilmedi
7
!
YURT DIŞI TEMASLAR
Söz konusu sorunların aşılması için önerilen çözümlerin kapsamında özellikle Rusya ve
Ukrayna pazarlarına yönelik olarak yurt dışı temaslarda da bulunulmuştur.
• “Fairplay Ports and Terminals Guide” adlı dünyadaki 11 000 liman ve terminal inceleyen
kılavuzu ve dünya deniz yolları trafiği tahminleri ile ön plana çıkan Amerikalı danışmanlık firması IHS ile temasa geçilmiş ve öneriler alınmıştır.
• Ukrayna’da Mark Shevchenko; PORTS OF UKRAINE Publishing House’ın Uluslararası departmanı editörü
• Rusya’da Andrey Naraevskiy, Novorossiysk Global Container Service (GCS) Ltd.in
İş geliştirme ve liner müdürü ile temas sağlanmıştır.
Türkiye genelinden Adana, Mersin, Antalya ve Antakya gibi yaş sebze-meyve üretiminin
yoğunlukta olduğu kentlerden Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta mevcut soğuk zincir
sistemi ve seçenekler detaylı irdelenmeye başlamıştır.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
!
Yaş meyve, sebze ve narenciye üretim ve ihracatında, çeşitli lojistik yollarında rol alan
firmalar, konunun tarafı olan dernek ve meslek kuruluşları, ihracatçı birlikleri ile hedef
pazarlara ulaşımda ve hedef pazarlarda yaşanılan sorunlara farklı bakış açıları alınacak, detaylı bir şekilde olası çözüm tavsiyeleri alınacaktır.
Türkiye’nin yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yaptığı pazarlar hakkında bilgilerin
toplanması, potansiyelin ve rakiplerin belirlenmesi
Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlara ulaşım ve limanların kapasitelerinin belirlenmesi
Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlardaki
tesislerin ekipman yeterliliğinin belirlenmesi.
Yaş meyve sebze ve narenciye ürünlerinin karayolu ile ulaşımındaki mevcut durum, sorunlar ve yeterliliklerin ortaya konması,
Ürünlerin iç ve dış taşımalarında karşılaşıldığı savunulan sorunların, dar boğazların
boyutunu daha doğru bir şekilde saptayabilmek, araç sayısı ve alt yapının yeterli olup
olmadığını gerçekçi boyutları ile ortaya koyabilmek için "ihtiyaç Analizi" çalışmasının
gerçekleştirilmesi:
Bu bağlamda yaş meyve, sebze ve narenciye ürünleri ihracatının miktar bazında aylık
bazda çıkartılması dar boğaz ve yoğunlukların olduğu dönemleri mümkün olduğu ölçüde ürün bazında saptamaya yardımcı olacaktır,
Ancak salt bu "yoğunluk" dönemlerini ürün/ülkeleri tespit etmek yeterli olmayacaktır düşüncesi ile ürünlere göre taşıma şartları, bozulma sürelerine göre de bu "ihtiyaç analizi"
şekillenecektir.
Hasat sonrası tarladan, limanlara (Mersin, Zonguldak, Samsun) veya hedef pazarlara
(Karayoluyla) giderken güzergahlara göre ürünlerin taşınma potansiyeli tespit edilecektir,
Bu tespitlere göre ürün/güzergah/miktarlara göre alt yapı olanaklarının yeterliliği daha
sağlıklı biçimde değerlendirilebilecektir.
V) Soğuk zincire geçilmesi için Türkiye’de ve hedef pazarlara yönelik yapılabilecek
iyileştirmeler ve bunların mevcut pazarlarımızdaki ürünlerimizin raf ömrüne, kalitesine fiyatına ve genel anlamda ihracatımıza etkilerinin değerlendirilmesi.
8
!
İHTİYAÇ ANALİZİ TAMAMLANACAK VE YAPILACAK YATIRIMLARIN ETKİSİ DEĞERLENDİRİLECEKTİR.
!
VI)Dünya genelinde ve hedef pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da rakiplerimizin başarılı soğuk zincir uygulamalarının tespiti.
Mısır gıda ihracatında Dünya Bankasının desteği ile gerçekleştirilen Yukarı Mısır-Luksor
soğuk zincir sistemi detaylı biçimde örnek olarak incelenerek sunulmuştur.
Çin’de soğuk zincir sistemine dair gelişmeler içermektedir.
İsrail’in yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğinde soğuk zincir çözümleri sunulmuştur.
Fas’ın yaş meyve ve sebze ihracatında kullandığı güzergahlar ve soğuk zincir çözümleri
sunulmuştur.
Güney Afrika yaş meyve ve sebze ihracatında Durbon ve Maputo Limanları özelinde Yaş
meyve ve sebze ihracatına yönelik uygulamaları sunulmuştur.
İspanya yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğindeki mevcut durum sunulmuştur.
Azerbaycan’nın Rusya’ya yaş meyve ve sebze ihracatı ve soğuk zincir lojistiği için hazırlanan proje detaylı biçimde incelenerek sunulmuştur.
!
!
VII)Bunların sonucunda tespit edilecek hedef pazarlara ve ürün gruplarına yönelik
eylemlerin belirlenmesi.
Ocak sonu yapılacak raporun ön çıktılarının sunulacağı toplantı sonrasında kesinleştirilecektir.
!
9
!
!
!
1. Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa
ve özelde de Rusya ve Ukrayna pazarının önemi
!
!
!
1.1 Türkiye Dünya Yaş Meyve ve Sebze Üretiminde Lider Ülkelerden
!
=>Türkiye bir çok meyvede dünya üretiminde söz sahibi bir ülkedir
2010 yılı FAO verilerine göre; yaş meyve üretiminde Çin, yaklaşık % 20’lik pay ve 122,2
milyon tonluk üretim ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi sırasıyla Hindistan (84,8 milyon ton),
Brezilya (39,3 milyon ton), ABD (25,4 milyon ton) ve İtalya (16,9 ) milyon ton) izlemektedir.
Ancak Türkiye fındık, vişne, kiraz gibi ürünlerin üretiminde birinci sırada yer alırken, kavun,
karpuz üretiminde 2., elmada 3., mandalinada 4. En önemli üreticidir.
!
Tablo-1: Türkiye’nin seçili ürünlerde yaş meyve sebze üretiminde dünya
sıralamasındaki konumu
!
!
Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, BÜGEM Faaliyetleri Mayıs 2012
Bölüm 1.3. de de belirtildiği gibi altta sunulan tabloda dünya üretimi için FAO verileri alındığından elma örneğinde olduğu gibi ürünlerin sıralamalarında farklı kaynaklara göre farklı
sıralamalara rastlanmaktadır.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!10
!
!
Tablo-2: Türkiye, Meyve Üretim Miktarları Gelişimi- (Ton)
!
=>Ancak Türkiye bu üretim performansına rağmen dünya yaş meyve ihracatında
Türkiye sadece 11. sırada yer almaktadır…
!
Oysa İspanya dünya yaş meyve üretiminde Türkiye’nin bir önünde …ton üretim
yapmasına karşın dünya ihracatında liderdir.
!
!
!
!11
!
=>Türkiye dünyanın en çok sebze üreten dördüncü ülkesidir
Yıllık 27 milyon ton civarında sebze üretimi gerçekleştiren Türkiye 2010 yılı verilerine göre
25,8 milyon tonluk üretimiyle; Çin (473 milyon ton), Hindistan (99,7 milyon ton) ve ABD
(35,3 milyon ton)1 sonra dünyanın en çok sebze üreten dördüncü ülkesidir ve dünya yaş
sebze üretimindeki payı %2,7’dir. Km2’ye ve nüfus başına sebze üretimi bakımından ülkemiz dünyada ilk sırada yer almakta ve pek çok sebze türünün üretiminde dünyada ilk
beş ülke arasına girmektedir.
!
!
!
Tablo-3:Türkiye Yaş Sebze Üretimi Gelişimi Miktar (Ton)
'
!
!
!
1
!
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün en güncel verileri olan 2010 yılı verileri.
!12
!
!
1.2 Türkiye Dünya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında 11. Sırada
!
!
Yaş meyve, sebze ve narenciye toplam ihracatında Türkiye, 2012 yılında yapmış olduğu
1.9 milyar dolarlık ihracat ile 11. sırada yer almaktadır.
Türkiye’nin Dünya Yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında payı %2,9’dur.
2008 ve 2012 yılları arasında Yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı 451 milyon dolar
artmıştır.
Grafik-1: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve Sebze ve Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik, 20082012, Bin ABD Doları
'
Kaynak: Trademap, Kasım 2013
!
Aynı dönemde dünyada 67.3 Milyar Dolarlık Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı
gerçekleşmiştir
2012 yılı içerisinde toplamda 67.3 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yapılmıştır. 2008 ile 2012 yılları arasında dünya yaş meyve, sebze ve narenciye
ihracatında yaklaşık 10 milyar dolarlık artış olmuştur.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!13
Grafik-2: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
İspanya, Hollanda ve ABD İhracatta Lider konumdadır.
İspanya 2012 yılı içerisinde yapmış olduğu 10.2 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı ile lider konumdadır. Toplam yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında
%15.3’lük paya sahip İspanya’yı, 7.8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren ve %11.6’lık
paya sahip olan Hollanda takip etmektedir. ABD, İspanya ve Hollanda’nın ardından üçüncü
sırada yeralmaktadır. 2012 yılında 5.9 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yapan ABD’nin toplam ihracattaki payı %8.8’dir.
Tablo- 4: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler
Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!14
!
1.2.1 Dünya Yaş Meyve İhracatında Türkiye 18. Sırada!
!
2012 yılında gerçekleştirilen 412 milyon dolarlık ihracat ile 18. sırada yer alan Türkiye’nin
toplam ihracattaki payı %1.4’tür. 2008 ile 2012 yılları arasında 86.7 milyon dolarlık artış
olsa da Hong Kong, Vietnam gibi önceki yıllarda Türkiye’nin gerisinde olan ülkelerin arkasında kalmıştır.
!
Grafik-3: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik,
2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
Dünya’da Yaş Meyve İhracatı Artmaktadır
2012 yılında gerçekleştirilen 30.2 milyar dolar değerindeki yaş meyve ihracatı, 2008’den
bugüne 6.8 milyar dolar artmıştır. 2008 yılı sonrasında bir düşüş gerçekleşse de, 2009
sonrasında artmaya devam etmiştir.
Grafik-4: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
!
!
!15
ABD, İtalya ve Şili Yaş Meyve İhracatında Lider Konumdadır
ABD, 2012 yılında yaptığı 3.3 milyar dolarlık yaş meyve ihracatıyla birinci sırada yeralmaktadır. Toplam ihracattaki payı %11.1 olan ABD’yi, 3 milyar dolarlık ihracat ile İtalya takip
etmekte olup, toplam ihracattaki payı %10.1’dir. Şili 2012 yılında gerçekleştirdiği 2.8 milyar
dolarlık yaş meyve ihracatı ile üçüncü sırada ve toplam ihracattaki payı %9.4’tür.
!
Tablo- 5: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve, İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve
İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
1.2.2 Türkiye Dünya Yaş Sebze İhracatında 9. Sırada!
Türkiye, 2012 yılında gerkekleştirdiği 624 milyon dolarlık ihracat ile 9 sıradadır. Türkiye’nin
toplam ihracatta payı %2.5’tur. 2008 ve 2012 yılları arasında 42 milyon dolarlık artış olsa
da, 2012 senesinde, bir önceki yıla göre 12.7 milyon dolar azalmıştır.
!
Grafik-5: Dünya Geneli En Çok Yaş Sebze İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik,
'
!
!
!
!16
!
!
Dünya’da Yaş Sebze İhracatı Düşüş Göstermiştir
!
2012 yılı içerisinde yaş sebze ihracatı 1.6 milyar dolar düşerek, 26.8 milyar dolardan, 25.2
milyar dolara geriledi. 2008 ile 2012 yılları arasında 2.4 milyar dolar artan yaş sebze ihracatı, geçmiş senelere bakıldığında dalgalı bir eğilim göstermektedir.
!
Grafik-6: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Dolar
'
!
!
Hollanda, İspanya ve Meksika Yaş Sebze İhracatında Lider Ülkeler
Hollanda 2012 yılında gerçekleştirdiği 4.9 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı ve toplam ihracattaki %19.5 payı ile ilk sırada yeralmaktadır. İspanya, 4.1 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı ve toplam ihracattaki %16.3 payı ile Hollanda’nın ardından ikinci sırada yeralmaktadır.
2012 yılında Meksika 3.5 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı yaparak toplam ihracatta
%14.1 paya sahip olmuştur.
!
Tablo-6: Dünya Geneli En Çok Yaş Sebze, İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin
ABD Doları
'
!
!
!
!17
!
!
1.2.3 Türkiye Narenciye İhracatında 5. Sırada ve rekabetçi!
2012 yılında gerçekleştirdiği 898 milyon dolarlık narenciye ihracatı ile Türkiye, beşinci sıradadır. Toplam narenciye ihracatında %7.6 paya sahip olan Türkiye’nin ihracatı 2008 ve
2012 yılları arasında 321 milyon dolar artmıştır.
Grafik-7: Dünya Geneli En Çok Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik,
2008- 2012,Bin ABD Doları
'
!
!
!
Dünya’da Narenciye İhracatı
!
2012 yılında yapılan 11.8 milyar dolarlık narenciye ihracatı bir önceki yıla göre 140 milyon
dolar azalmıştır. 2008 ve 2012 yılları arasında 1.4 milyar artsa da dalgalı bir eğilim göstermektedir.
!
Grafik-8: Dünya Geneli Toplam Yaş Sebze İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları
'
!
!
!
!
!
!18
!
!
!
İspanya, ABD ve Çin Narenciye İhracatında Lider
İspanya 2012 yılında 3.4 milyar dolarlık narenciye ihracatı ile birinci sırada yeralmaktadır.
Toplam narenciye ihracatında payı %29.6 olan İspanya’yı 1 milyar dolarlık narenciye ihracatı ve %8.8 payı ile ABD izlemektedir. İspanya ve ABD’nin ardından gelen Çin’in 971 milyon dolarlık narenciye ihracatı ve %8.2’lik payı vardır.
!
Tablo-7: Dünya Geneli En Çok Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları,
'
Yaş Meyve ve Sebze İhracat İstatistikleri Hakkında
!
Bu çalışma hazırlanırken, resmi istatistikleri sağlayan ITC Trademap verilerinden yararlanılmıştır. Ancak Yaş Meyve ve Sebze sektörüne özel bir takım istatistiksel farklılıklar ile
karşılaşılmıştır. Türkiye’nin ihracat rakamları 6’lı GTİP’lere bakılmasına rağmen Ekonomi
Bakanlığı Sektör Raporu ve AKİB’in internet sitesinde yayınladığı istatistiklerde özellikle
Üzüm, Kayısı, Kiraz ve Nar gibi ürünlerde farklılık göstermiştir. Bu çalışma süresince
GTİP kodları altında özellikle “Taze” olan ürünlerin tamamı dahil edilmiştir.
'
Buna ek olarak ihracat pazarlarındaki rakip ülkeleri görmemizi yarayan ITC Trademap
verilerinde Türkiye’nin Rusya’ya Yaş Meyve İhracatı ile Rusya’nın Türkiye’den Yaş Meyve
İthalatı istatistiklerinin birbirinden çok farklı olması da bu süreçte yaşanılan bir diğer problemdir. Çalışma içerisinde Türkiye’nin Yaş Meyve ihracatı rakamları ITC Trademap verilerinden sadece ilgili ürünlerde Türkiye’nin ihracatına bakılmıştır. Türkiye’nin ihracat pazarlarındaki rakip ülkeleri görmek amacıyla da ithalatçı ülkelerin, ithalat istatistikleri dikkate
alınmıştır.
Tablo-8: Yaş Meyveler, Rusya’nın İthalatı ile Türkiye’nin İhracatının Karşılaştırılması
!
!
!19
!
1.3 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rusya artan önemde bir pazar
!
2012 yılında Türkiye, Rusya’ya 191.5 milyon dolarlık yaş meyve ihracatı gerçekleştirmiştir.
Bir önceki yıla göre 33 milyon dolar artan yal meyve ihracatı için Rusya en önemli pazarlardan bir tanesidir.
!
Tablo- 9: Türkiye’nin en çok yaş meyve ihracatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
Almanya, Rusya’dan sonra ikinci sırada
Yaş meyve ihracatında Rusya’dan sonra Türkiye’nin en çok ihraç yaptigi ülke olan Almanya, toplamda Türkiye’den 52 milyon dolarlık ithalatı ile en önemli 2. pazardır. Türkiye’nin
Almanya’ya ihrac ettiği yaş meyvelerin miktarında %2’lik bir düşüş görünse de değeri %6
artmıştır.
Ukrayna ve Irak diğer önemli pazarlar
Ukrayna, Türkiye’den ithal ettiği 31.6 milyon dolarlık yaş meyve ile yas meyve ihracatımızda üçüncü sırada yer almaktadır.
Irak Türkiye’nin dördüncü büyük yaş meyve ihracat pazarıdır. 2012 yılında 31.1 milyon dolarlık ihracat ile Ukrayna’nın hemen arkasından gelmektedir. Bulgaristan ise 19.9 milyon
dolarlık ihracat ile beşinci ülke konumundadır.
1.4 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rusya Vazgeçilmez Konumda
!
Türkiye için yaş sebze ihracatı da en az yaş meyve ihracatı kadar önemli bir ticaret kalemidir. Türkiye genelde Domates, Biber, Hıyar ve Kabak ihracatı gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin ihracatında domatesin payı %64, biberin %12 ve hıyar, kornişonun %11’dir.
!
!
!
!
!
!20
!
Grafik-9: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, %
'
!
!
Tablo- 10: Türkiye’nin yaş meyve ihracatı ve ürünlerin en çok ihraç edildiği Ülkeler, 2011- 2012, bin ABD Doları
!
!
2012 yılında Türkiye, toplamda 400 milyon dolarlık domates, 74 milyon dolarlık biber, 67
milyon dolarlık hıyar- kornişon ve 25 milyon dolarlık kabak ihraç etmiştir. Türkiye’nin yaş
sebze ihracatında başlıca pazarları Rusya, Almanya, Bulgaristan ve Irak’tır.
!
Rusya En Çok İhracat Yapılan Ülke
Türkiye’nin yaş sebze ihracatında Rusya’nın payı %51’dir. 2012 yılında Türkiye, Rusya’ya
320 milyon dolarlık yaş sebze ihracatı gerçekleştirmiştir.
!
!
!
!21
Almanya İkinci Sırada
Almanya, yaş sebzenin Türkiye’den en çok ihraç edildiği ikinci ülke konumunda olup
2012’de, 51 milyon dolarlık alımı ile ihracatımızda%8 paya sahiptir.
!
Ukrayna, Bulgaristan ve Irak en çok ihracat yapılan diğer ülkeler
Türkiye’nin en çok ihraç ettiği üçüncü ülke olan Ukrayna’nın payı ise % 6 civarında olup,
2012 yılında Türkiye, 36 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Ukrayna’yı % 5 pay ile
Bulgaristan takip etmekte ve Türkiye’nin 32.5 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiği pazardır.
Bulgaristan’a yapılan ihracata yakın ihracat yapılan Irak da en önemli beşinci pazardır.
2012 yılında 32.4 milyon dolar ihracat yapılmış olup, payı %5’tir.
!
!
Grafik-10: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ülkelerin Payları, 2012, %
'
!
Tablo- 11: Türkiye’nin en çok yaş sebze ihracatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
'
!
!
!
!
!
!
!
!22
!
!
1.5 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rusya, Ukrayna çok önemli
!
!
Türkiye’nin Narenciye İhracatı
Türkiye’nin diğer önemli ihracat kalemlerinden biri olan narenciye grubu, 2012 yılında 898
milyon dolarlık narenciye ithalat etmiştir.
Mandarin, Limon ve Portakal en çok ihraç edilen ürünler olmuştur.
Mandarinin ihracattaki payı %32, limonun %30, portakalında %26 ve greyfurtun da
%12’dir.
Rusya, Ukrayna, Almanya ve Bulgaristan, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkelerdir.
Grafik-11: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, %
'
!
Tablo- 12: Türkiye’nin Narenciye İhracatı ve En çok İhraç edilen Ülkeler, 2011-2012, bin ABD Doları
'
!
Rusya Narenciye İhracatımızda Çok Önemli
Türkiye’nin narenciyede en onemli ihracat Rusya’ya yapmaktadır.
Rusya’nın payı %29, Irak’ın payı %26 ve Ukrayna’nın payı da %11’dir.
2012 Yılında Rusya’ya yapılan 262 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir.
!23
Rusya’nın ardından 2. sırada gelen Irak’a Türkiye, 236 milyon dolarlık narenciye ihraç
etmiştir.
Türkiye’nin üçüncü büyük ithalatçısı ise 99 milyon dolarlık ihracat ile Ukrayna’dır.
Grafik-12: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ülkelerin Payları, 2012, %
'
!
!
Tablo- 13: Türkiye’nin En Çok Narenciye İİhracatı yaptığı Ülkeler, 2008-2012, bin ABD Doları
'
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!24
2. Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya- Ukrayna
Özelinde Pazarlarda İhracatta Rakiplerimiz ve
Baskılarının İncelenerek Tehdit Boyutlarının Ortaya Konması
!
!
2.1 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rakipleri
!
2.1.1 Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve İspanya izlenmeli
!
Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği pazar olan Rusya pazarının yarısı Polonya, Türkiye, İspanya ve İtalya arasında paylaşılmaktadır.
%14 pay ile birinci sırada olan Polonya, Rusya’ya en çok yaş meyve ihraç eden ülkedir.
İkinci sıradaki Türkiye’nin Rusya’nın ithalatında payı %12’dir.
Türkiye’yi, %9 pay ile İspanya,
%8 pay ile İtalya ve %7 pay ile Yunanistan takip etmektedir.
Grafik-13: Rusya’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, %
'
!
Rusya’nın, Polonya’dan yaş meyve ithalatı son yıllarda büyük artış göstermiştir, 2008 yılında 81 milyon dolar olan ithalat, 2012 yılında 389 milyon dolara yükselmiştir. Rusya’nın
Türkiye’den ithalatı 2011 yılında düşüş gösterse de 2012 yılında tekrar yükselmiş ve 339
milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin ardından Rusya’nın en çok ithalat yaptığı 3. ülke olan
İspanya’dan ithalatı ise 2012 yılında 250 milyon dolar olmuştur. Rusya’nın İtalya ve Yunanistan ithalatı birbirine çok yakındır, son dönemlerde görünen artışlar dikkate değerdir.
!
!
!25
!
!
!
!
!
Tablo- 14: Rusya’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları
'
!
2.1.2 Almanya Yaş Meyve Pazarındaki İspanya ve İtalya’dan Pay Almak Zor Görünüyor
Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği ikinci pazar olan Almaya pazarının yarısını İtalya
ve İspanya oluşturmaktadır.
%32 pay ile birinci sırada olan İtalya, Almanya’nın en çok yaş meyve ithal ettiği ülkedir.
İtalya’yı %22 pay ile İspanya,
%6 ‘şar pay ile Fransa ve Hollanda, %4 pay ile de Güney Afrika takip etmektedir. Almanya’nın en çok ithalat gerçekleştirdiği 15. ülke konumundaki Türkiye’nin payı sadece
%1’dir.
Grafik-14: Almanya’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, %
'
!
Türkiye için önemli bir pazar olan Almanya’nın yaş meyve ithalatına baktığımızda aslında
Türkiye’nin payınn çok az olduğu görülmektedir. 2012 yılında Almanya, İtalya’dan 877 milyon dolarlık yaş meyve ithal etmiştir. 2009 ve 2010 yıllarında ithalatta düşüş yaşansa da
2011 ve 2012 yılında tekrar artış görülmektedir.
!
!26
!
Tablo-15: Almanya’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları
'
!
!
Türkiye için önemli bir pazar olan Almanya’nın yaş meyve ithalatına baktığımızda aslında
Türkiye’nin payınn çok az olduğu görülmektedir. 2012 yılında Almanya, İtalya’dan 877 milyon dolarlık yaş meyve ithal etmiştir. 2009 ve 2010 yıllarında ithalatta düşüş yaşansa da
2011 ve 2012 yılında tekrar artış görülmektedir.
2.1.3 Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan, İspanya ve Polonya Yakın Takipteler
Ukrayna yaş meyve pazarı, Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği üçüncü pazar konumundadır. Türkiye ve Yunanistan, Ukrayna’nın yaş meyve ithalatında %19’ar paya sahiptir.
Ancak Ukrayna en çok Türkiye’den ithal etmektedir. Türkiye ve Yunanistan’ın ardından Polonya %17, İspanya %15 ve İtalya %11 paya sahiptir.
Grafik-15: Ukrayna’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, %
!
!
2012 Yılında, Ukrayna’nın Türkiye’den ithalatı 64 milyon dolar olmuştur. Türkiye’den sonra
en çok ithal ettiği ülke Yunanistan’dır. Polonya ve İspanya’dan gerçekleştirdiği ithalat miktarı da sırasıyla 57 milyon dolar ve 50 milyon dolardır.
!
!27
!
Tablo- 16: Ukrayna’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.1.4 Irak Yaş Meyve Pazarına Mısır Hakim
Irak’ın yaş meyve ithalatında Mısır’ın payı %61, Türkiye’nin payı %34 ve Makedonya’nın
payı %3’tür.
2012 yılında Mısır’dan gerçekleştirdiği 57 milyon dolarlık ithalat ile en çok Mısır’dan yaş
meyve almaktadır.
Türkiye’den ise 31 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Irak’ın, Mısır’dan 2010 yılından sonra artan ithalat miktarı dikkat çekmektedir.
Grafik-16: Irak’ın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, %
!
!
!
!
Tablo-17: Irak’ın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları
!28
!
2.1.5 Türkiye’nin 5. Yaş Meyve Pazarındaki Bulgaristan’da payı sadece %2’dir.
Bulgaristan yaş meyve ithalatında Yunanistan’ın payı %59’dur. Yunanistan’ı %9 ile İtalya,
%8 ile Makedonya, %4’er pay ile Ekvator ve Polonya, %2 pay ile Türkiye takip etmektedir.
Türkiye’nin ihracatı açısından Bulgaristan en çok ihraç edilen beşinci ülke konumundadır.
Bulgaristan’ın ithalatında Türkiye altıncı sıradadır.
Grafik-17: Bulgaristan’ın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, %
!
!!
!
!
Tablo- 18: Bulgaristan’ın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.2 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rakipleri
!
2.2.1 Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin Yükselişte
2012 yılında toplamda 2 milyar dolarlık yaş sebze ithalatı yapan Rusya, 471 milyon dolarlık
ithalatıyla en çok Türkiye’den yaş sebze ithal etmiştir. 2008 ile 2012 yılları arasındaki dönemde trendde dalgalanma görünse de yükseliş göstermiştir.
!
!
!29
Grafik-18: Rusya’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
Rusya’nın yaş sebze ithalatında Türkiye’nin önemli rakipleri Çin, Hollanda, İsrail ve İspanya’dır. Dünya tarımında söz sahibi olan bu ülkelerin Rusya’ya yaş sebze ihracatı Türkiye
açısından mühimdir.
Rusya, 2012 yılında Çin’den 229 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiş ve Çin’in Rusya’nın
yaş sebze ithalatındaki payı %11 olmuştur. Çin’den sonra en çok paya sahip olan Hollanda’dan, Rusya, 206 milyon dolarlık yaş sebze ithalatı yapmıştır.
Grafik-19: Rusya’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
Bir diğer önemli tarım ülkesi olan İsrail’den ise 191 milyon dolarlık yaş meyve ithal eden
Rusya, İspanya’dan da 168 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Çin, Hollanda, İsrail ve
İspanya gibi devlerin birbirine yakın payları dikkat çekmektedir.
!
!
!
!
!
!30
Tablo- 19: Rusya’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.2.2. İkinci Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya'da payımız %1’i aşamamaktadır.
Türkiye’nin yaş sebze ihracatında 2. sırada bulunan Almanya’nın ithalatına baktığımızda
Türkiye’nin 9. sırada yer aldığı görülmektedir. Almanya yaş sebze ithalatını daha çok AB
üyesi devletlerden yapmaktadır. Bu bağlamda, Almanya’nın ithalatında Hollanda %43’le,
İspanya da %28 ile egemendir. Bu devletleri %5’er payla, İtalya, Fransa ve Belçika takip
etmektedir.
Grafik-20: Almanya’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
Almanya’nın yaş sebze ithalatında Türkiye’nin pay %1 ile çok düşük bir seviyededir. Türkiye’den 47 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Almanya, Hollanda’dan 1.5 milyar dolar, İspanya’dan 979 milyon dolar, İtalya’dan da 186 milyon dolar gibi büyük değerlerde ithalat
gerçekleştirmiştir.
!
!
!
!
!
!31
Grafik-21: Almanya’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
Tablo- 20: Rusya’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.2.3 Ukrayna Yaş Sebze Pazarında İspanya Gücünü Arttırmaya Devam Ediyor.
Ukrayna’nın yaş sebze ithalatında Türkiye açık ara liderdir. 2012 yılında Türkiye’den 64
milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Ukrayna'nın ithalatında pazar payımız %60’dır. Türkiye’nin ardından en çok ithalatı İspanya'dan gerçekleştiren Ukrayna için bir diğer önemli
ülke ise %10 pay ile Hollanda’dır.
!
!
!
!
!
!
!
!
!32
Grafik-22: Ukrayna’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
Grafik-23: Ukrayna’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, %
!
!
!
!
Tablo- 21: Ukrayna’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2008-2012 arası döneme bakıldığında, Ukrayna’nın yaş sebze ithalatının her geçen yıl
artması dikkat çekmektedir. Özellikle Türkiye’den gerçekleştirdiği ithalatın 2011 sonrasında
sıçraması Türkiye’nin diğer ülkelerle arasını ciddi bir oranda açmıştır.
!
!
!33
!
2.2.4 Bulgaristan’da Yaş Sebze Pazarını Yunanistan’a Kaptırdık
Bulgaristan yaş sebze ithalatını en çok komşusu Yunanistan’dan gerçekleştirmektedir.
2012 yılında Yunanistan’dan 17.5 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Bulgaristan, Türkiye’den de 14.8 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Bulgaristan’ın ithalatında ikinci sırada bulunan Türkiye’nin payı %29’dur.
Grafik-24: Bulgaristan’ın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
Bulgaristan’ın ithalatında Türkiye’nin diğer rakipleri %10 payı ile Makedonya ve %7 payı ile
Polonya’dır. 2008- 2012 arasındaki dönemde, Bulgaristan’ın Türkiye’den yaş sebze ithalinde ciddi düşüşler olduğu görünmektedir. 2011 yılına kadar açık ara lider olan Türkiye,
2012 yılında yaşanan düşüş ile birlikte liderliği Yunanistan’a vermiştir. Makedonya’dan ithalatta aynı dönemde dalglanmalar olduğu görülmekte, Polonya ve Arnavutluk’tan yapılan
ithalat da az da olsa artmaktadır.
!
!
Grafik-25: Bulgaristan’ın Yaş Sebze İthalatında Ülkelerin Payları, %
!34
!
!
Tablo- 22: Bulgaristan’ın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.2.5 Irak Yaş Sebze Pazarında Türkiye Açık Ara Lider
Irak’ın yaş sebze ithalatında Türkiye % 82 gibi bir pay ile lider konumdadır. Türkiye’yi, %15
ile Mısır ,%2 ile Fransa ve %1 ile Pakistan takip etmektedir.
Grafik-26: Irak’ın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2012 yılında Türkiye’den 32.4 milyon dolarlık ithalat yapan Irak, Mısır’dan 6 milyon dolarlık, Fransa’dan da 600 bin dolarlık yaş sebze ithalatı yapmıştır. 2012 yılında Irak’ın Türkiye’den ithal ettiği yaş sebzeler sebebiyle, diğer ülkelerle arasındaki farkı daha da açarak
liderliğini sürdürmektedir.
!
!
!
!
!
!
!35
Grafik-27: Irak’ın Yaş Sebze İthalatında Ülkelerin Payları, %
!
!!
!
Tablo- 23: Irak’ın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
2.3 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rakipleri
!
2.3.1 Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır’a Dikkat
Dünyanın en önemli narenciye ithalatçılarından biri olan Rusya, en çok narenciye ithalatını
Türkiye’den gerçekleştirmektedir. 2012 yılında Türkiye’den 363 milyon dolarlık narenciye
ithalatı gerçekleştiren Rusya’nın Fas’tan 231 milyon dolar alımını, 164 milyon dolar tutarındaki Mısır’dan alımlar izlemektedir.
Rusya’nın narenciye ithalatında %24 paya sahip olan Türkiye’yi, %15 pay ile Fas, %11 ‘er
pay ile Mısır ve Güney Afrika takip etmektedir.
!
!
!
!
!
!36
!
!
Grafik-28:Rusya’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!!
!!
Grafik-29:Rusya’nın Narenciye İthalatında Ülkelerin Payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!!
Tablo- 24:Rusya’nın Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
!
!37
2.3.2 Irak Narenciye Pazarında Mısır Yerinde Sayıyor
Irak’ın narenciye ithalatında da Türkiye’nin egemen olduğu görülmektedir.
Irak, 2012 yılında toplamda 251 milyon dolarlık ithalat yapmıştır.
Bu ithalatın 236 milyon doları sadece Türkiye’den yapılmıştır. Türkiye’nin, Irak’ın narenciye ithalatındaki payı %94 gibi büyük bir paydır.
Irak, Türkiye’nin ardından en büyük narenciye ithalatını 13 milyon dolar ile Mısır’dan
yapmaktadır. Mısır’ın payı ise %5 civarındadır.
Aynı dönem içerisinde Pakistan da, Irak’ın en çok narenciye ithalatı yaptığı üçüncü ülkü
konumundadır ve payı sadece %1’dir.
Grafik-30:Irak’ın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
Grafik-31:Irak’ın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!38
Tablo- 25:Irak’ın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.3.3 Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya’ya Dikkat
Ukrayna, 2012 yılında 366 milyon dolarlık narenciye ithalatı gerçekleştirmiştir. Bu ithalatın
%42’si Türkiye’den yapılarak 152 milyon dolara ulaşmıştır. Ayrıca, 2008 ve 2012 yılları
arasında Türkiye’den narenciye ithalatının arttığı da görülmektedir. Ukrayna aynı dönemde
Mısır’dan 61 milyon dolarlık, İspanya’dan 55 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Bu
ülkelerin, Ukrayna’nın ithalatındaki payları Türkiye’ye göre az olmakla birlikte, Ukrayna pazarında güçlü ülkelerdir.
Grafik-31:Ukrayna’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!39
!
Grafik-32:Ukrayna’nın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!!
!
Tablo- 26: Ukrayna’nın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
2.3.4 Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika Hakimiyetini
Kırmak Güç
Suudi Arabistan’ın narenciye ithalatında %42 pay ile Mısır ve %31 pay ile Güney Afrika
domine etmektedir.
Mısır’dan, 2012 yılında 122 milyon dolarlık ithalat yapan Suudi Arabistan, aynı dönemde Güney Afrika’dan 88 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir.
Türkiye’den de narenciye ithalatı yapan Suudi Arabistan’da 2011 ve 2012 yıllarında görülen artış ile Türkiye’nin payı %4 olmuştur.
!40
Grafik-33:Suudi Arabistan’ın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!!
Grafik-34:Suudi Arabistan’ın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
!
Tablo- 28: Suudi Arabistan’ın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
!
!41
2.3.5 Romanya Narenciye Pazarında Türkiye Yunanistan ile Savaşıyor
Romanya’ya Narenciye pazarında %34 payı ile Türkiye ve %29 payı ile Yunanistan
hakim konumdadır.
Romanya, 2012 yılında, Türkiye’den 33 milyon dolarlık, Yunanistan’dan 28 milyon dolarlık ve Hollanda’dan 7.7 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir.
2008- 2012 yılları arasındaki döneme bakıldığında Yunanistan’dan alımların daha çok
arttığı görülmektedir.
Hollanda, İtalya ve İspanya da diğer en çok narenciye ithalatının yapıldığı ülkelerdir.
Ancak bu ülkelerin, Romanya’nın narenciye ithalatında payı Türkiye ve Yunanistan’a
kıyasla çok daha azdır.
Grafik-35:Romanya’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
Grafik-36:Romanya’nın Narenciye İthalatında Ülkelerin Payları, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!42
!
!
Tablo-29: Romanya’nın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları
!
!
!
!
!
!
!
!43
!
!
!
!
3. Özellikle Rusya ve Ukrayna Pazarlarında İhracatta Rastlanan Tarife, Tarife Dışı Engeller, Mevzuat
ve Diğer Keyfi Engellerin Tespiti ve Önlemlerinin
Analizi
!
!
Ortadoğu’da Suriye siyasi gerilim, İran amborgolar ile kapandığından en önemli pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da pazarımızı sağlama almak ve ivme kazanmak son derece
önemlidir.
Rusya dünyanın en büyük alıcılarından
Dünya yaş meyve sebze ithalatının % 7 kadarına sahip olup en büyük 4. Alıcıdır
Küresel turunçgil ithalatında ilk sırada yer alan Rusya, ülkemiz turunçgil ihracatında da ilk
sırada yer almaktadır; bu ülke 1,3 milyar dolarlık ithalat hacmiyle toplam dünya ithalatında
% 11 pay almaktadır.
✓ Rusya’da Türkiye’nin coğrafi avantajı var
✓ Rusya uzun dönemde, son yıldaki azalmaya rağmen, ihracatımızın en önemli pazarı
✓ Rusya ile önemli bir enerji bağımlılığımız olduğundan ticari açığını dengelemek açısından da
kaybedilmemesi gereken bir pazardır.
“Kaprisleri bol” olan Rusya ve Ukrayna pazarlarında soğuk zincir sisteminin kırılması sorun olmaya devam ediyor
Domates, narenciye ürünleri, üzüm, kiraz ve şeftali ihracatının yoğun olduğu Rusya’da
sıklıkla rastlanan sorunlar arasında şunlar sıklıkla sayılmaktadır:
✓ Tarife dışı engeller
✓ Türkiye’den giden TIR sayısının düşmesi (özellikle Samsun- Novorossisk) Gümrüklerde
yaşanan takılmalar, analizler, bekletmeler...
✓ Gıda kodeksindeki farklılıklar bahanesi
✓ Türkiye’den gelen taşıtlara, gemilere özel sıkılaştırılmış denetim...
!
Bu sebepler ile zaten zorlaşmış olan ihracatımızda ek sıkıntılar soğuk zincir sisteminin kırılması ile pekişmektedir:
!44
Yaş meyve ve sebze ihracatındaTürkiye’deki terminallerdeki sorunlar henüz çözülememişken Rusya ve Ukrayna’da varış noktalarındaki terminal ve limanlarda problemler sürmekte
ve o ülkelerde birçok girişime rağmen çözülememektedir.
!
Rusya’ya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Güvenlik Sertifikası Zorlukları
!
Görüşmelerde Rus tarafının zorlamaları olduğunda muhattaplarımız hem fikir olmalarına rağmen, ihracatçılarımızın bir çoğunun da Rus mevzuatının gerekliliklerine
uymadıklarının altı çizilmiştir.
!
Aşağıdaki tabloda görüldüğü şekilde Rus mevzuatına uygunluğunu taahhüt eden
339 firma listelenmiştir.
!
Tablo-30: Rus Mevzuatındaki gereklilikleri yerine getirmeyi taahhüt eden kayıtlı taze meyve
ve sebze Türkiye ihracatçıları listesi, 2013
EK-1
RUS MEVZUATINDAKİ GEREKLİLİKLERİ YERİNE GETİRMEYİ TAAHHÜT EDEN KAYITLI TAZE MEYVE VE SEBZE TÜRKİYE İHRACATÇILARI LİSTESİ (24/09/2013)
LIST OF FRESH FRUIT AND VEGETABLE EXPORTERS IN TURKIYE WHICH ARE READY TO UNDERTAKE THE REQUIREMENTS AT RUSSIAN LEGISLATION AND
DECLARING TO CARRY OUT THE OBLIGATIONS (24/09/2013)
'
Registration
No
Firm's Name
Address Information
Product Name
1
A.S YAŞA GIDA SAN. İÇ VE DIŞ TİC. LTD. ŞTİ.
KÜLTÜR MAH. CENGİZ TOPEL CAD. YALI APT. A BLOK K.1 NO.1 AKDENİZ/MERSİN
2
AGRO GÖYÇAY GIDA TAR. ÜRN. NAK. İTH. İHR. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
ÇALICA MAH. ATATÜRK BULVARI ÖZDEMİRLER İŞ MERKEZİ KAT.2 NO.1 KARAÇULHA FETHİYE/MUĞLA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
3
AGRO GREEN TARIM GIDA TURZ. İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
CUMHURİYET MAH. ATATÜRK CAD. 1. KISIM NO.96 AŞAĞIŞAMLI KASABASI DENİZLİ
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
4
AGRO GRUP TEMİZLİK İLAÇLAMA İNSAN KAYNAKLARI ve TARIM TİC. KINIK BELDESİ MERKEZ MAH. BELEDİYE İŞHANI KAT 1 NO:2 İHR. LTD. ŞTİ.
KAŞ/ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
5
AGROBAY SERACILIK İTH. İHR. SAN. ve TİC. A.Ş.
IŞIK SOK.NO:20 TANDOĞAN/ANKARA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
6
AK AKAR TARIM ÜRÜNLERİ GIDA NAKL. SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ.
5 EYLÜL MAH. CUMHURİYET CAD. NO:46/1 ALAŞEHİR/MANİSA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
7
AK ORUÇ GIDA İTH.İHRSAN VE TİC.LTD.ŞTİ.
İSK.YOLU ÜZERİ 11.KM. POLİS OK.ARKASI DERİNCE KY. ANTAKYA/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
8
AK ÜMİT TARIM ÜRÜNLERİ İTHALAT İHR. NAK.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. ULUSLARARASI NAKLİYECİLER SİT. B BLOK K:2 D:10 ANTAKYA HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
9
AKAN NARENCİYE YAŞ SEBZE VE MEYVA GIDA NAK. TİC. SAN. LTD. ŞTİ.
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
10
AKAŞ TARIM ÜRÜNLERİ İNŞAAT AHŞAP PLASTİK AMB. SAN. VE TİC. İSK.YOLU ÜZERİ. 8. KM.ANTAKYA/HATAY
A.Ş.
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
11
AKAT NAKLİYAT TURİZM TİC.LTD.ŞTİ.
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
12
AKBEL PAKETLEME ZİRAİ ÜRN. GIDA TARIM NAK. SAN. İTH. İHR. TİC. İSKENDERUN YOLU ÜZERİ 10. KM BÜYÜK DALYAN MEVKİİ ÖZEL LTD. ŞTİ.
MERCEDES SERVİSİ YANI ANTAKYA/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
13
AKEN AMBALAJ MALZ. ORMAN ÜRÜN. PLASTİK METAL TARIM GIDA TOPTANCI SEBZE HALİ NO:563-‐564 ANTALYA
İNŞ. PETROL NAK. TAŞ. TUR. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
14
AKGÜL İTH. İHR. PETR. ÜR. GIDA SOĞUK HAVA DEP. SAN. TİC. LTD. YENİ MAH. 33196 SK. GMK BULVARI RAMAN İŞ MERKEZİ A BLOK 3/7 ŞTİ
MEZİTLİ/MERSİN
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
15
AKGÜL TARIM ÜRÜNLERİ VE TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
YENİ MAH. ATATÜRK CAD. NO.25 KADRİYE BELDESİ SERİK / ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
16
AKGÜN TARIM İTHALAT İHRACAT NAKLİYE TURİZM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
KARAKÖY KÖYÜ KÖYİÇİ NO:99 YENİŞEHİR/BURSA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
17
AKSAKAL GID.TAŞ.PET.TAR.ORM.ÜR.TİC.LTD.ŞTİ.
GÜLTEPE MAH.ÇEKMECE BLD.NO:140 ANTAKYA/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
18
AKSUN TARIMSAL ÜRÜNLER İTH. İHR. SAN. ve TİC. A.Ş.
ÖZGÜRLÜK MAH. CUMHURİYET BULV. NO:124/C MERSİN
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
19
AKTUR TAŞIMACILIK SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
İSK.YOLU ÜZERİ. 8. KM.ANTAKYA/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
20
ALANAR MEYVE VE GIDA ÜRETİM PAZ. SAN. VE TİC. A.Ş.
ÇUKURCA MAH. ÇELTİK KÖY YOLU NO.43 OSMANGAZİ/BURSA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
21
ALARA TARIM ÜRÜNLERİ SAN. VE TİC. A.Ş.
ORTAKLAR CAD. BAHÇELER SOKAK İNCİ APT. NO.8 K.2D.4 MECİDİYEKÖY ŞİŞLİ / İSTANBUL
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
22
ALATA GIDA TİC. VE SAN. LTD. ŞTİ
MEZİTLİ HALİ NO: 51 MEZİTLİ/MERSİN
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
23
AL-‐GIDA HAZIR YEMEK TARIM ÜRÜNLERİ NAK. AKAR.YAKACAK MAD. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
5 EYLÜL MAH. FEVZİ PAŞA CAD. NO.4 ALAŞEHİR/MANİSA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
24
ALİ DUYMAZ MALİ KOMİSYON YAŞ SEBZE VE MEYVE PAKETLEME
KINIK BELDESİ TOPTANCI HAL NO:36 KAŞ/ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
25
ALİ GÜZEL TAR.ÜRN.NAK.İNŞ.SAN. TİC.LTD.ŞTİ
TOPTANCI HAL NO:743 KEPEZ ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
26
ALİ USLU TARIM HAYVANCILIK İNŞ. EMLAK İTH. İHR. SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ.
KINIK TOPTANCI SEBZE MEYVE HALİ No:49 KINIK BELDESİ KAŞ/ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
27
ALİM ORGANİK TARIM ÜRÜN. SERACILIK GIDA İTH. İHR. İMALAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
CUMHURİYET MAH. HÜRRİYET CAD. NO. 19/A KOYUNOĞLU BELDESİ SAMANDAĞ/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
28
ALTEX DIŞ TİCARET İTH. İHR. SOĞUK HAVA DEPOLAMA TES. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
BARBAROS MAH.İSMET İNÖNÜ CAD. PINAR APT. K.1 D.1 NO.79 İSKENDERUN/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
29
ALTUBAY GIDA TARIM ÜRÜNLERİ NAK. AMBALAJ MAL. SOĞUK HAVA DEPOSU İNŞ. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. HÜKÜMET CAD. NO.11 SARIGÖL/MANİSA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
30
ALTUN GIDA MAD.İTH. İHR.NAK.VE TİC. LTD.ŞTİ.
E 91 KARAYOLU ÜZERİ ÇAY MAH.YEŞİLKÖY-‐DÖRTYOL/HATAY
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
31
ALYANS YAŞ SEBZE MEYVE GIDA TAŞIMACILIK İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
TOPTANCI HAL İÇİ NO.49 ANTALYA
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
ANARİ GIDA İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
MAHMUDİYE MAH. GÖKDELEN İŞ MERKEZİ KUVAİ MİLLİYE CAD. K.17 AKDENİZ/MERSİN
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
32
TEPECİK MAH. 102. CAD.NO.64/A ARPAÇBAHŞİŞ ERDEMLİ/MERSİN
ÇARŞI MAH. İSKENDER PASAJI ZEMİN KAT TRABZON
FRESH FRUIT
FRESH VEGETABLE
Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Veterinerlik ve Bitki Karantina Servisi, Kasım 2013
!45
!
!
!
!
Rusya’ya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Güvenlik Sertifikası Zorlukları
Rusya Federasyonunun Yaş Meyve Sebzede uyguladığı laboratuar analizleri ek süre ve
maliyet açısından önem arz etmektedir. (Ek’te tablo yeralacak)
!
!
!
!
Rusya’nın İkili Geçiş Belgesi Uygulaması ile Türk Nakliyecisini Zorluyor
2009 ve 2012 yılları arasında uygulanan ve Rusya’nın kendi taşımacılık sektörünü koruyabilmek adına getirdiği İkili Geçiş Belgesi uygulaması, Aralık 2012 itibariyle değişmiştir. Her
yıl Türk plakalı tırların Rusya’ya girişini sınırlandıran ve belirli bir kota koyan Rusya, 2012
yılında 9000 ikili geçiş belgesi vermeye karar vermiştir. 9000 ikili geçiş belgesinin 8000’i
tüm araçlara, 1000 tanesi de frigorifik araçlara ayrılmıştır. Belgelerin dağıtımları 2013 1
Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim aylarında 2000 ve frigorifik taşıtlar için 250 adet olmak üzere üçer aylık dönemlerde kullanıma açılmıştır. Transit geçişlerde ise herhangi bir
kota yoktur. İlk etapta uygulanacak olan 6000 transit izin belgesi sonrasında değiştirilmek
üzere bildirilmiştir.
!
!
Üçüncü Ülke Geçişlerinde Rus Araçlarını Kullanma Zorunluluğu
Rusya’ya yapılan ihracatın lojistiğinde en büyük problemlerden biri üçüncü ülke geçişleridir. Rusya, üçüncü ülke geçişlerinde Rus araçlarının kullanılmasını istediği için kota 1500
olarak belirlenmiştir. UND’nin konu ile ilgili yaptığı açıklamada, Türkiye’nin bir sonraki Türkiye- Rusya Kara Ulaştırması Karma Komisyon toplantısına güçlü çıkabilmesi için üçüncü
ülke geçişlerinde Rus firmaların tercih edilmesinin önemini belirtmiştir.
!
!
Rusya’ya Gürcistan üzerinde Karayolu ile ulaşımda Bitki Karantinasına Tabii
Ürünlerin İhracat Yasağı
Rusya’ya Gürcistan üzerinden yapılması planlanan yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğine Rusya Federasyonu Federal Veterinerlik ve Bitki Karantina Servisi müsade etmemektedir. Belgelerde giriş noktasının Dağıstan Cumhuriyeti olarak düzenlenen ve 3 adet bitki
sağlık sertifikasıyla Türkiye’den ihraç edilen bazı ürünlerin, Gürcistan üzerinden Rusya’ya
ulaştırılması Rusya, Belarus ve Kazakistan gümrük birliği ilkelerine aykırı olduğu da ayrıca
belirtilmiştir. Bu yüzden bitki karantinası kontrollerine tabii olan ürünlerin ihracatına izin verilmemektedir.
!
!
Rusya’ya Bulgaristan Üzerinden Sevkte Menşei Belirten Fatura Zorunluluğu
Bulgaristan’ın Rusya ile olan taşıma izinleri, Türkiye’den ihraç edilen yaş meyve, sebze ve
narenciye ürünlerinin Bulgaristan üzerinden Bulgar malı olarak taşınması ve satılması sebebiyle erkenden tükenmiştir. Bu yüzden Ocak 2012 itibariyle Rusya’ya ürünleri taşıyan
nakliyecilerden ürünlerin menşeini belirten fatura talep edilmeye başlandığı bildirilmiştir.
!
!
!
!
!46
!
Ukrayna, İkili Geçiş İzin Belgeleri Kotalarında Rusya’ya Kıyasla Çok Daha Rahat
Rusya’ya kıyasla daha rahat bir kotaya sahip olan Ukrayna’nın, Türk nakliyecileri için RoRo seferlerini kullanarak Ukrayna üzerinden Rusya’ya ulaşmayı son yıllarda daha çok tercih etmektedirler.
Ağustos 2013 tarihinde Ukrayna ile yapılan KUKK toplantısında 2014 yılı için alınan kararlara göre 6000 ikili geçiş izni belgesi, 4000 transit geçiş izin belgesi, 8000 Euro-1 için transit geçiş belgesi, 2400 üçüncü ülkelere giriş ve çıkış belgesi ile 3750 boş girip kendi ülkesine yük alma geçiş izin belgesi verilmesi kararlaştırılmıştır.
!
!
!
Demiryollarında Ray Açıklığı Engeli
Karayollarında ve limanlarda yaşanılan sorunlar sebebiyle demiryolu ulaşımı da bir alternatif olabilir. Ancak demiryollarında da Türkiye ve Rusya arasında ray açıklığı sorunu ortaya çıkmaktadır.
Rusya’da 1520 mm olan ray açıklığı, Türkiye’de 1435mm’dir bu sebepten dolayı demiryolları üzerinden direkt taşımacılık yapılamamaktadır. Mevcut hatlar üzerinde taşımacılık yapılabilmesi için boji değiştirme istasyonları olması gerekmektedir.
Bu bağlamda yapımı devam eden Kars- Tiflis hattında boji değiştirme istasyonu kurulacağından ileride Rusya’ya taşımaların devam etmesi planlanmaktadır. Ayrıca Samsun ile
Kavkaz feri- tren hattında Samsun’da buluna boji değiştirme istasyonu ile ray açıklığı problemi giderilmeye çalışılmış, bojisi değiştirilen Rus Demiryolu vagonları ile yükleme yerinden boşaltma yerine kadar eşyanın taşınması mümkün olmuştur.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!47
!
!
!
4. Ortadoğu ve Avrupa Genelinde ve Rusya- Ukrayna Pazarları Özelinde İhracatta Soğuk Zincir
Sisteminde Rastlanan Sorunlar
!
!
4.1 Mevcut Durum Değerlendirmesi
!
4.1.1 Mevcut Durum Değerlendirmesinde Yaklaşım Önerisi
!
Yaş meyve ve sebze ihracatında yaşanılan soğuk zincir kırılmaları ürünlerin kalitelerine,
sürelere ve maliyetlere, dolayısıyla firmaların karlılıklarına etki etmektedir.
!
Soğuk zincir kırılmalarını engellemek için oluşturulacak olan sistem ile Türkiye’den ve özellikle Mersin ve Güney bölgelerimizden uluslararası pazarlara ihraç edilen ürünlerin raf ömrüne, fiyatına ve genel anlamda ihracatımıza etkilerinin değerlendirilmesi önemlidir.
!
Yaş meyve ve sebze taşımacılığında soğuk zincir sisteminin kırılmadan kullanılmasına dair
direk herhangi bir hukuki zemin olmamasına rağmen uluslararası gıda standartları ve hedef pazarlardaki ülkelerin mevzuatları ihracatı şekillendirmektedir.
!
Yaş meyve, sebze ve narenciyelerin hasat edildikten sonra kaliteleri bozulmadan sağlıklı
bir şekilde taşınabilmesi için frigorifik konteyner ve araç sayıları saptanmalı ilgili ürünlerin
ihracat dönemlerine göre ihtiyaçlar belirlenmelidir.
!
İhracat pazarlarına ulaşımda soğuk zincir kırılmalarının engellenmesi, sürdürülebilir soğuk
zincir sisteminin kurulması ve uygulanmasının yaş meyve sebze ihracatına olduğu kadar
bölgenin ekonomisine, kırsal kalkınmaya olumlu etkilerinin diğer ülke örneklerinde izlendiği
bu çalışmada genel hatları ile aşağıdaki yaklaşım teklif edilmektedir:
!
•
•
•
•
•
•
Yaş meyve, sebze ve narenciye üretim ve ihracatında, çeşitli lojistik yollarında rol alan
firmalar, konunun tarafı olan dernek ve meslek kuruluşları, ihracatçı birlikleri ile hedef
pazarlara ulaşımda ve hedef pazarlarda yaşanılan sorunlara farklı bakış açıları alınacak, detaylı bir şekilde olası çözüm tavsiyeleri alınacaktır.
Türkiye’nin yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yaptığı pazarlar hakkında bilgilerin
toplanması, potansiyelin ve rakiplerin belirlenmesi
Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlara ulaşım ve limanların kapasitelerinin belirlenmesi
Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlardaki
tesislerin ekipman yeterliliğinin belirlenmesi.
Yaş meyve sebze ve narenciye ürünlerinin karayolu ile ulaşımındaki mevcut durum, sorunlar ve yeterliliklerin ortaya konması,
Ürünlerin iç ve dış taşımalarında karşılaşıldığı savunulan sorunların, dar boğazların
boyutunu daha doğru bir şekilde saptayabilmek, araç sayısı ve alt yapının yeterli olup
!48
•
•
•
•
!
!
olmadığını gerçekçi boyutları ile ortaya koyabilmek için "ihtiyaç Analizi" çalışmasının
gerçekleştirilmesi:
Bu bağlamda yaş meyve, sebze ve narenciye ürünleri ihracatının miktar bazında aylık
bazda çıkartılması dar boğaz ve yoğunlukların olduğu dönemleri mümkün olduğu ölçüde ürün bazında saptamaya yardımcı olacaktır,
Ancak salt bu "yoğunluk" dönemlerini ürün/ülkeleri tespit etmek yeterli olmayacaktır düşüncesi ile ürünlere göre taşıma şartları, bozulma sürelerine göre de bu "ihtiyaç analizi"
şekillenecektir.
Hasat sonrası tarladan, limanlara (Mersin, Zonguldak, Samsun) veya hedef pazarlara
(Karayoluyla) giderken güzergahlara göre ürünlerin taşınma potansiyeli tespit edilecektir,
Bu tespitlere göre ürün/güzergah/miktarlara göre alt yapı olanaklarının yeterliliği daha
sağlıklı biçimde değerlendirilebilecektir.
4.1.1.1 Türkiye’nin Ürün Bazında Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi
Yaş meyve sebze ve narenciye ihracatı Türkiye’nin en önemli ihracat kalemlerinden bir tanesidir. 2012 yılında 1.9 milyar dolar ihracat yapan Türkiye, en çok domates, mandarin,
limon, portakal ve üzüm ihraç etmektedir.
Tablo- 31: Türkiye’nin En çok Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı ve ürünlere göre en çok ihraç edilen ülkeler, 20112012, bin ABD doları
'
!
!
!
!49
!
!
!
!
Ürünler Bazında Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatından hareketle İhtiyaç Analizi
Türkiye yaş meyve ihracatında önde gelen ülkelerden bir tanesidir. 2012 yılında gerçekleştirdiği 441 milyon dolarlık ihracat ile en çok Rusya, Almanya, Irak, Ukrayna ve Bulgaristan’a gerçekleştirmiştir. Üzüm ve Nar En Çok İhraç Edilen Ürünler Yaş meyve segmentinde en
çok ihraç edilen ürünler Üzüm, Nar ve Kayısı ile Kiraz oluşturmaktadır. 2012 Yılında gerçekleşen Üzüm ihracatı 162.2 milyon dolar ile %38 paya sahiptir. 73.8 milyon dolarlık ihracat ile Nar ikinci sırada yer alarak ihracatta payı %17’dir.
Grafik-37: Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, %
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!50
!
!
!
!
Ürünler Bazında Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatından hareketle İhtiyaç Analizi
Türkiye için yaş sebze ihracatı da en az yaş meyve ihracatı kadar önemli bir ticaret kalemidir. Türkiye genelde Domates, Biber, Hıyar ve Kabak ihracatı gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin ihracatında domatesin payı %64, biberin %12 ve hıyar, kornişonun %11’dir.
Grafik-38: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, %
!
!!
!
!
!
2012 yılında Türkiye, toplamda 400 milyon dolarlık domates, 74 milyon dolarlık biber, 67
milyon dolarlık hıyar- kornişon ve 25 milyon dolarlık kabak ihraç etmiştir. Türkiye’nin yaş
sebze ihracatında başlıca pazarları Rusya, Almanya, Bulgaristan ve Irak’tır.
!
!
!51
!
!
!
Ürünler Bazında Türkiye’nin Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi
Türkiye’nin diğer önemli ihracat kalemlerinden biri olan narenciye grubu, 2012 yılında 898
milyon dolarlık narenciye ithalat etmiştir. Mandarin, Limon ve Portakal en çok ihraç edilen
ürünler olmuştur. Mandarinin ihracattaki payı %32, limonun %30, portakalında %26 ve
greyfurtun da %12’dir. Rusya, Ukrayna, Almanya ve Bulgaristan, Türkiye’nin en çok ihracat
yaptığı ülkelerdir.
Grafik-39: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, %
!
!
Tablo- 34: Türkiye’nin Narenciye İhracatı ve En çok İhraç edilen Ülkeler, 2011-2012, bin ABD Doları
!
!
4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında
Aylık İhtiyaç Analizi
!
4.2.1 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracat Miktarlarındaki Aylık Yoğunlukların Saptanması ile İhtiyaç Analizi
!
!
!
!
!52
4.2.1.1 Son 3 yıldaki Aylık Yaş Meyve İhracat Miktarlarında mevcut durum
!
Haziran ve Kasım en yoğun ihracat dönemi olduğundan özellikle bu dönemde soğuk zincir açısından yeterlilikler incelenecektir.
!
Türkiye’nin yaş meyve ihracatına baktığımızda yoğunluk döneminin Haziran ve Kasım ayları arasında olduğu gözlemlenmektedir.
• Haziran Kasım döneminde Kiraz, vişne, üzüm, kayısı en çok ihraç edilen ürünlerin başında gelmektedir.
• Aralık ve Mayıs arası dönemde de nar, elma, ayva ve çilek en çok ihraç edilen ürünlerdir.
!
Tablo- 34: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Meyve İhracat Miktarı, 2011, kg
2011$Aylık$Yaş$Meyve$İhracatı,$KG
Ocak 2011 Ürünler
Şubat 2011 Ürünler
NAR
ELMA
Ürünler
7.957.790 NAR
5.754.805 ELMA
9.053.119 ELMA
13.639.099 NAR
AYVA
KESTANE
2.031.074 AYVA
368.640 KESTANE
1.470.603 ÇİLEK
131.680 HURMA
151.743 HURMA
129.395 AYVA
HURMA
ERİK
86.370 ÇİLEK
ÇİLEK
105.787 ARMUT
ÜZÜM
DİĞER TAZE
MEYVELER
TOPLAM
Ocak 2011
RUSYA
FEDERASYONU
2.167.611
UKRAYNA
1.014.221 UKRAYNA
-
!
24.602.230 TOPLAM
-
RUSYA
FEDERASYONU
3.048.780
RUSYA
FEDERASYONU
BAE
Ürünler
Ekim 2011
64.036.554 ÜZÜM
9.193.119 NAR
Ürünler
Ürünler
35.739.715 NAR
20.663.948 ÜZÜM
3.751.553 ELMA
16.733.183 KESTANE
10.799.775 KESTANE
1.738.172 ELMA
188.051 ERİK
1.491.689 ŞEFTALİ
4.201.278 ARMUT
2.412.691 AYVA
1.596.297 AYVA
72.490 ELMA
Kasım 2011
71.900.097 ÜZÜM
19.504.007 NAR
383.056 HURMA
DİĞER TAZE
114.889
MEYVELER
Aralık 2011
25.118.713
9.020.448
1.947.084
7.196.637
2.219.667 AYVA
1.836.862
2.110.275 KAVUN
2.080.352 ERİK
4.014.888 ŞEFTALİ
3.178.617 İNCİR
425.387 HURMA
295.506
21.206 KAVUN
191.145 KİRAZ.VİŞNE
388.818 ERİK
1.161.930 NAR
1.112.547 ARMUT
2.218.115 ERİK
637.692 ERİK
420.959
16.415 ŞEFTALİ
104.861 KAVUN
914.549 HURMA
203.197 KAVUN
1.382.358 ERİK
2.014.681 ARMUT
385.221
119.876 ÜZÜM
217.658 KAYISI
356.548 HURMA
871.039 ARMUT
DİĞER TAZE
288.036
MEYVELER
11.249 ELMA
193.086 HURMA
157.295 KESTANE
3.969 AYVA
42.927 HURMA
1.145 KAYISI
43.543 ÜZÜM
Mart 2011
1.242.747
1.088.850 UKRAYNA
Eylül 2011
9.811.491 İNCİR
9.602.081 ELMA
16.769.864 TOPLAM
Ülkeler
Haziran
Ürünler
2011
15.046.150 ÜZÜM
10.247.224 İNCİR
Ürünler
27.000.521 ŞEFTALİ
6.211.940 ELMA
9.229 ÜZÜM
Şubat 2011
8.457.539 KİRAZ.VİŞNE
5.695.156 KAYISI
Mayıs 2011
7.568.357 KARPUZ
3.253.469 ÇİLEK
12.612 KAYISI
Ülkeler
Ürünler
5.572.720 ÇİLEK
7.412.265 KAYISI
307.110 KARPUZ
447.057 ŞEFTALİ
DİĞER TAZE
MEYVELER
11.476 KESTANE
16.658.956 TOPLAM
Ülkeler
Nisan 2011
313.268 ERİK
156.843 NAR
90.193
16.106 ERİK
Ürünler
13.096.481 ÇİLEK
2.662.592 ELMA
54.824 ARMUT
95.948 ÜZÜM
DİĞER TAZE
90.693
MEYVELER
ARMUT
Mart 2011
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
14.382.169 TOPLAM
Nisan 2011
2.339.080
656.923 UKRAYNA
SUUDI
ARABISTAN
74038
30.010.977 TOPLAM
Ülkeler
Mayıs 2011
RUSYA
FEDERASYONU
5.512.617
280.464 SUUDI ARABISTAN
18950
466.755
UKRAYNA
404540
66.563.336 TOPLAM
Haziran
Ülkeler
2011
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
16.505.674
SUUDI
ARABISTAN
121.422.282 TOPLAM
Eylül 2011
Ekim 2011
RUSYA
FEDERASYONU
39.325.343
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
8.004.455 UKRAYNA
SUUDİ
ARABİSTAN
519555
95.293 DİĞ.TAZE MEYV.
102.079.572 TOPLAM
2.178.127 UKRAYNA
UKRAYNA
430.439 HURMA
6096839
48.658.690
4877421
16.182
73.483.751 TOPLAM
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
11.341.955 UKRAYNA
SUUDİ
ARABİSTAN
52.149
100.320 ÇİLEK
Kasım 2011
29.040.274
46.289.761
Ülkeler
Aralık 2011
RUSYA
FEDERASYONU
16.670.148
7.165.359 UKRAYNA
SUUDİ ARABİSTAN
3.161.716
SUUDİ
ARABİSTAN
1811351
946582
Temmuz 2011- Ağustos 2011 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır.
!
Kaynak: AKİB, Aralık 2013
2012 Aylık Yaş Meyve İhracatı, KG
Ürünler
NAR
AYVA
ELMA
KESTANE
Ocak 2012
Ürünler
11.011.477 NAR
2.083.238 AYVA
2.355.707 ELMA
457.896 HURMA
ÜZÜM
Ürünler
ELMA
AYVA
1.850.097
142.286
NAR
HURMA
DİĞER TAZE
187.353
MEYVELER
957.060 ARMUT
Mart 2012
Ürünler
6.401.501 ELMA
826.612 ÇİLEK
232.898 ELMA
56.892 AYVA
301.515 ŞEFTALİ
HURMA
166.594 ÜZÜM
83.682
ÇİLEK
ARMUT
ERİK
156.099 ÇİLEK
80.717 KESTANE
41.534
8.104
ARMUT
KESTANE
22.000
ÜZÜM
37.219 ARMUT
35.380
ERİK
6.075 İNCİR
ÇİLEK
23.354 ERİK
Toplam
Ülkeler
17.298.217 Toplam
Ocak 2012
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
3.749.320
UKRAYNA
SUUDİ
ARABİSTAN
1.479.702 UKRAYNA
SUUDİ
460.472
ARABİSTAN
7.610 NAR
9.111.942 Toplam
Şubat 2012
RUSYA
FEDERASYONU
2.072.641
Nisan 2012
Ürünler
13.923.492 ÇİLEK
5.107.090 KAYISI
832.925 ERİK
299.970 HURMA
DİĞER TAZE
91.861
MEYVELER
80.244 ŞEFTALİ
23.136 KAVUN
KAYISI
!
Şubat 2012
5.647.848
1.093.658
RUSYA
FEDERASYONU
624.850 UKRAYNA
Mart 2012
462.940
5.701.832 KARPUZ
Ağustos 2012
Ürünler
57.206.125 ÜZÜM
4.936.898 İNCİR
17.666.324 ŞEFTALİ
9.570.822 KAYISI
10.445.645 ŞEFTALİ
4.092.391 ELMA
5.263.088 ARMUT
19.767.650 ERİK
Eylül 2012
Ürünler
65.330.781 ÜZÜM
8.391.434 NAR
1.775.195
2.536.177
4.261.797 ARMUT
5.562.312 ARMUT
3.351.411 AYVA
2.036.437 ELMA
2.808.925
766.724 ERİK
3.944.526 ERİK
5.532.392 KESTANE
886.001 ELMA
2.151.289 NAR
481.564 KAVUN
1.972.006 ERİK
635.599 AYVA
45.586 HURMA
294.279 ELMA
2.269.206 KARPUZ
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
123.134 UKRAYNA
41.656
262.470 ÇİLEK
55.503.074 Toplam
Mayıs 2012
96.214.052 Toplam
Ülkeler
11.757.448
Haziran 2012
RUSYA
FEDERASYONU
1.075.059 UKRAYNA
-
274.010 HURMA
78.945.096 Toplam
Ülkeler
11.630.869
Temmuz 2012
RUSYA
FEDERASYONU
29.390.689
3.505.810 UKRAYNA
-
- SUUDİ ARABİSTAN
226.723 ŞEFTALİ
221.453 KAYISI
491.681 HURMA
Ağustos 2012
RUSYA
FEDERASYONU
42.446.404
Ülkeler
569.525 ARMUT
1.033.024 ERİK
2.171.490 HURMA
1.387.806 ERİK
1.054.526 HURMA
88.796.214 Toplam
Ülkeler
Aralık 2012
21.999.393
6.520.649
2.602.109 KESTANE
8.027.617 AYVA
1.066.568 KAVUN
1.675.037 HURMA
22.000 HURMA
Kasım 2012
Ürünler
24.950.705 NAR
17.719.554 ÜZÜM
8.559.894 KESTANE
1.102.179 ELMA
5.660.696 ARMUT
2.131.924 KAVUN
Ekim 2012
Ürünler
44.149.480 NAR
20.456.608 ÜZÜM
7.455.010 ELMA
7.125.336 İNCİR
5.205.393 ÜZÜM
967.303 KAVUN
2.760.152
265.573 UKRAYNA
128.959 SUUDİ ARABİSTAN
Temmuz 2012
Ürünler
24.797.650 ÜZÜM
17.387.385 İNCİR
10.088.372 ÜZÜM
5.886.369 ŞEFTALİ
2.506.365 ERİK
Nisan 2012
RUSYA
FEDERASYONU
3.718.611 ŞEFTALİ
13.179.417 ÇİLEK
96.513 KARPUZ
68.261 KAVUN
20.105.933 Toplam
Ülkeler
Haziran 2012
Ürünler
21.575.420 KAYISI
89.907 ERİK
21.035 KESTANE
8.657.970 Toplam
Ülkeler
Mayıs 2012
Ürünler
13.466.244 KAYISI
102.723.274 Toplam
1.519.940 KARPUZ
DİĞER TAZE
149.343
MEYVELER
83.417.676 Toplam
Eylül 2012
Ekim 2012
RUSYA
FEDERASYONU
47.578.312
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
37.674.666
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
6.855.214 UKRAYNA
9.235.711 UKRAYNA
8.423.958 UKRAYNA
8.820.832 UKRAYNA
2.672.417 SUUDİ ARABİSTAN
620.872
435.867 ARMUT
352.715 HURMA
879.757
257.620
29.132 ÇİLEK
DİĞER TAZE
26.739
MEYVELER
57.213.899 Toplam
Kasım 2012
25.749.331
40.237
22.877
37.461.702
Ülkeler
Aralık 2012
RUSYA
FEDERASYONU
16.365.827
4.493.863 UKRAYNA
3.893.541
1.068.282
!
2013 Aylık Yaş Meyve İhracatı, KG
Ürünler
Ocak 2013 Ürünler
16.015.617 NAR
11.802.013 NAR
KESTANE
AYVA
534.218 AYVA
1.965.561 ELMA
1.779.284 ÇİLEK
1.580.120 ELMA
ELMA
ARMUT
1.398.494 ARMUT
602.217 HURMA
NAR
ÜZÜM
573.774 ÇİLEK
HURMA
219.927 ÜZÜM
ÇİLEK
DİĞER TAZE
MEYVELER
ERİK
Toplam
!
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
UKRAYNA
SUUDİ
ARABİSTAN
-
913.983 ELMA
1.432.428 ERİK
608.066 AYVA
196.493 ARMUT
Nisan 2013
Ürünler
6.130.588 KAYISI
4.632.882 KİRAZ, VİŞNE
672.172 ÇİLEK
1.028.739 ŞEFTALİ
356.644 HURMA
86.971 HURMA
DİĞER TAZE
71.680
MEYVELER
Kasım 2013
32.763.147
25.663.335
28.871.925
2.557.255
3.349.500
2.986.712 AYVA
1.599.654 ARMUT
1.215.863
80.783 AYVA
309.619 KAVUN
1.277.740 KARPUZ
6.997.808 KAVUN
821.566 ERİK
6.101.414 İNCİR
573.394 HURMA
345.286
107.972 ELMA
1.760.895 KAVUN
1.154.610 ÇİLEK
471.164 AYVA
217.236 ELMA
1.789.241 İNCİR
173.593 KARPUZ
79.280 HURMA
44.167.707 Toplam
275.986 ELMA
73.793.388 Toplam
70.750 AYVA
13.056.359 Toplam
-
27.500.505 ÜZÜM
26.317.011 ELMA
1.235.430 ARMUT
23.500 KAYISI
7.586.473 Toplam
-
Ekim 2013
Ürünler
45.059.776 NAR
1.880.601 ARMUT
980 ŞEFTALİ
16.148.540 Toplam
-
6.889.873 NAR
22.058.390 ELMA
2.549.864 ÜZÜM
74.805 KARPUZ
21.532.187 Toplam
403.977
Eylül 2013
Ürünler
42.629.404 ÜZÜM
374.255 ERİK
204.749 NAR
173.568 HURMA
828.435 SUUDİ ARABİSTAN
22.223.779 İNCİR
14.186.918 ELMA
618.416 KESTANE
2.329.390 AYVA
31.721 KAVUN
Ülkeler
RUSYA
3.118.551
FEDERASYONU
2.662.064 UKRAYNA
Temmuz 2013
Ürünler
21.480.265 ÜZÜM
5.499.106 KESTANE
4.782.563 ARMUT
11.956 ERİK
Şubat 2013
14.129.329 ÜZÜM
5.988.814 KAYISI
6.198.418 NAR
4.388.195 ŞEFTALİ
10.977 ÜZÜM
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
1.607.940 UKRAYNA
Haziran 2013
Ürünler
29.516.234 KİRAZ. VİŞNE
7.001.130 ŞEFTALİ
5.059.635 ERİK
48.009 ERİK
4.683.662
3.486.170 KAYISI
6.214.959 ÇİLEK
8.721.896 ŞEFTALİ
7.658.575 ERİK
DİĞER TAZE
45.180
MEYVELER
Ocak 2013
Mayıs 2013
Ürünler
12.201.092 KİRAZ, VİŞNE
360.979 ŞEFTALİ
223.574 KARPUZ
DİĞER TAZE
99.565
MEYVELER
Ağustos 2013 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
Mart 2013
Ürünler
3.468.746 ÇİLEK
Mart 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
267.579 UKRAYNA
1.416.764
Nisan 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
123.780 UKRAYNA
2.809.321
Mayıs 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
1.862.312 UKRAYNA
13.120.681
-
-
-
-
-
-
SUUDİ ARABİSTAN
-
-
-
-
-
-
-
Haziran 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
1.719.765 UKRAYNA
13.566.917
-
BAE
1.203.992 KAVUN
72.383.320 Toplam
Temmuz 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
4.200.093 UKRAYNA
SUUDİ
1.813.685
ARABİSTAN
540655 BAE
32.311.845
704.600 ERİK
2.181.369 ERİK
741.605 HURMA
98.373.989 Toplam
DİĞER TAZE
MEYVELER
207.870 ŞEFTALİ
107.657.967 Toplam
Eylül 2013
Ekim 2013
5.980.322 ŞEFTALİ
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
5.334.134 UKRAYNA
SUUDİ
3.193.861
ARABİSTAN
1092381 BAE
29.558.810
1.270.582
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
8.877.455 UKRAYNA
SUUDİ
2.177.926
ARABİSTAN
998443 BAE
37.593.959
561.363
128.232
130.273
95.586.179
Kasım 2013
32.240.271
5.954.281
1.486.617
552091
!53
!
!
4.2.1.2 Son üç yılda Aylık Yaş Sebze İhracat Miktarlarında Mevcut Durum
!
Aralık ve Haziran ayları arasındaki dönem, en çok yaş sebze ihracatının yapıldığı dönemdir. Domates, patates, soğan, hıyar/ kornişon, biber ve patates bu dönemde Türkiye’nin en
çok ihraç ettiği ürünlerin başında gelmektedir. Haziran ve Kasım arası dönemde diğer döneme göre çok daha az yaş sebze ihracatı gerçekleştirilse de ihraç edilen ürünler aynıdır.
2012 aylık verilerine bakıldığında yaş sebze ihracat miktarlarında düşüş görünse de, 2013
yılında tekrar ihracat miktarları artmıştır. Nisan, Mayıs ve Haziran Rusya ve Ukrayna’ya en
çok yaş sebze ihracatı yaptığımız dönemdir.
!
!
!
Tablo- 37: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Sebze İhracat Miktarı, 2011, kg
Ürünler
Ocak 2011
DOMATES
HIYAR, KORNİŞON
BİBER
PATATES
SAKIZ KABAĞI
PIRASA
HAVUÇ, TURP
PATLICANLAR
SOĞANLAR,ŞALOTL
AR
MAYDANOZ
TOPLAM
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
Şubat 2011
Ürünler
Mart 2011
48.573.936 DOMATES
5.678.640 BİBER
19.946.239 PATATES
3.707.690 HIYAR, KORNİŞON
2.490.178 SAKIZ KABAĞI
5.908.305 DİĞER SEBZELER
2.243.741 HAVUÇ, TURP
732.647 PIRASA
Ülkeler
29.990.813 RUSYA FEDERASYONU
2.869.420 UKRAYNA
Ürünler
Nisan 2011
78.806.224 DOMATES
6.150.218 BİBER
3.109.286 MANTAR
2.832.958 PATATES
1.517.081 PATLICANLAR
968.825 SOĞANLAR,ŞALOTLAR
79.734.881 TOPLAM
Ocak 2011
UKRAYNA
!
Ürünler
32.642.402 DOMATES
12.880.137 BİBER
5.824.967 PATATES
5.390.649 PIRASA
786.105 PATLICANLAR
806.270 PATLICANLAR
3.136.047 LAHANA
93.934.504 TOPLAM
3.160.949 UKRAYNA
158.004 HAVUÇ.TURP
183.683.565 TOPLAM
Nisan 2011 Ülkeler
RUSYA
68.261.146
FEDERASYONU
6.840.287 UKRAYNA
Mayıs 2011 Ülkeler
RUSYA
100.868.060
FEDERASYONU
12.148.683 UKRAYNA
SUUDI ARABISTAN
Eylül 2011
16.344.121
2.477.097
6.803.530
15.190.140
761.426
348.489
1.205.101
239.119
37.536 DİĞER SEBZELER
Ekim 2011
438990
UKRAYNA
Ürünler
19.470.428
16.607.836
5.134.964
2.737.130
22.299.670
92.595
630.675
4.681.388
Aralık 2011
DOMATES
HIYAR.KORNİŞON
BİBER
KABAK
SOĞAN.ŞALOT
PATLICAN
HAVUÇ.TURP
PATATES
42.069.438
18.612.774
6.467.419
2.681.403
15.839.431
733.918
5.317.394
3.699.605
4.682.515 MAYDANOZ
Ekim 2011 Ülkeler
RUSYA
9.563.816
FEDERASYONU
BAE
Kasım 2011
41.092.475 TOPLAM
Eylül 2011 Ülkeler
RUSYA
14.571.832
FEDERASYONU
Ürünler
15.859.546 DOMATES
2.369.968 HIYAR.KORNİŞON
3.768.455 BİBER
9.999.803 KABAK
106.313 SOĞAN.ŞALOT
670.612 MANTAR
5.384.930 PATLICAN
148.674 HAVUÇ.TURP
243.824 PATATES
115.357 PATATES
43.515.708 TOPLAM
651606
Ürünler
DOMATES
BİBER
HIYAR.KORNİŞON
HAVUÇ.TURP
MANTAR
KABAK
SOĞAN.ŞALOT
DİĞER SEBZELER
31.328 PATLICAN
453.046 FASULYE
118.756.772 TOPLAM
Haziran 2011 Ülkeler
19.263.586 UKRAYNA
BAE
74038
Ürünler
66.416.713 DOMATES
37.742.431 BİBER
8.352.967 HAVUÇ.TURP
2.181.605 PATATES
1.837.162 PATLICAN
309.239 KABAK
157.371.862 TOPLAM
Mart 2011 Ülkeler
RUSYA
49.900.056
FEDERASYONU
Haziran 2011
137.709.823 DOMATES
13.341.737 SOĞAN.ŞALOT
13.672.142 BİBER
3.584.665 PATLICAN
69.675 PATATES
1.951.741 MANTAR
4.972.189 KABAK
1.211.059 PATATES
3.088.309 PIRASA
130.725.212 TOPLAM
Şubat 2011 Ülkeler
RUSYA
38.325.903
FEDERASYONU
2011 Aylık Yaş Sebze İhracatı, KG
Mayıs 2011
Ürünler
Ürünler
106.265.434 DOMATES
9.265.226 BİBER
4.056.409 KABAK
111.088 HIYAR.KORNİŞON
14.001.729 MANTAR
9.421.523 PATLICAN
847.972
76.626.744 TOPLAM
379.400
96.648.754
Kasım 2011 Ülkeler
RUSYA
25.965.094
FEDERASYONU
Aralık 2011
8.323.903 UKRAYNA
36.735.478
3.259.596 UKRAYNA
8.895.013
496474
!!
Ürünler
Ocak 2012
DOMATES
Ürünler
Şubat 2012
39.736.892 DOMATES
BİBER
HIYAR,KORNİŞON
KABAK
SOĞAN,ŞALOT
PATATES
PATLICAN
PIRASA
HAVUÇ,TURP
MAYDONOZ
TOPLAM
Ülkeler
Ocak 2012
UKRAYNA
-
!
-
5.735.633 BİBER
Şubat 2012
RUSYA
FEDERASYONU
Ülkeler
-
Ürünler
Mayıs 2012
76.618.593 DOMATES
Ürünler
4.516.610 BİBER
2.561.473 PATLICAN
31.935 MANTAR
3.610.195 PATATES
256.741 KABAK
474.818 FASULYE
159.576.498 TOPLAM
Mart 2012
Nisan 2012
Mayıs 2012
53.495.072
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
6.077.086 UKRAYNA
-
-
62.306.190
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
11.757.448
7.821.529 UKRAYNA
-
-
-
Temmuz
Ürünler
2012
7.487.628 DOMATES
12.975.602 BİBER
Ürünler
8.855.447 BİBER
2.226.628 PATLICAN
63.430 KABAK
238.687 FASULYE
106.089 MANTAR
106.227.760 TOPLAM
Ülkeler
Haziran 2012
RUSYA
FEDERASYONU
69.992.214
1.075.059 UKRAYNA
-
55.138.430 DOMATES
Haziran 2012
122.808.172 DOMATES
7.208.905 BİBER
53.660 KABAK
1.027.813 PATLICAN
10.429.102 MANTAR
870.859 FASULYE
142.710 PIRASA
116.537.012 TOPLAM
4.125.466 UKRAYNA
-
Nisan 2012
6.640.506 HIYAR KORNİŞON
4.232.031 KABAK
16.215.480 MANTAR
2.613.490 PATLICAN
16.935 HAVUÇ.TURP
2.797.490 PIRASA
131.056.710 TOPLAM
4.418.058 UKRAYNA
Ürünler
87.866.312 DOMATES
3.873.470 KABAK
3.722.995 HIYAR KORNİŞON
2.680.780 SOĞAN ŞALOT
11.531.432 PIRASA
484.351 PATLICAN
3.540.779 MANTAR
1.799.241 HAVUÇ. TURP
214.784 PATATES
75.490.207 TOPLAM
Ülkeler
26.881.753
Mart 2012
5.158.780 BİBER
7.943.710 HIYAR,KORNİŞON
2.258.087 KABAK
15.125.200 PIRASA
11.605.418 SOĞAN,ŞALOT
552.037 PATLICAN
909.056 PATATES
3.007.025 HAVUÇ,TURP
87.803.643 TOPLAM
RUSYA
FEDERASYONU
Ürünler
42.483.595 DOMATES
5.840.107 BİBER
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
SUUDİ ARABİSTAN
2.155.224
-
Ağustos 2012
-
Eylül 2012
Ağustos 2012
-
Ülkeler
-
-
9.634.969 BİBER
3.628.950 PATATES
359.884 HAVUÇ.TURP
3.321.874 MANTAR
263.452 KABAK
19.910 PATLICAN
37.469.643 TOPLAM
Eylül 2012
14.445.790
RUSYA
FEDERASYONU
-
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
-
Ekim 2012
Ürünler
Kasım 2012
21.600.704 DOMATES
-
Ürünler
17.142.609 DOMATES
2.670.118 BİBER
5.977.766 PATATES
240.924 HIYAR,KORNİŞON
184.190 SOĞAN,ŞALOT
109.334 PATLICAN
7.449 KABAK
286.859 MANTAR
440.410 FASULYE
22.691.676 TOPLAM
4.107.673
Ürünler
10.140.582 DOMATES
3.932.896 PATLICAN
221.657 KABAK
154.217 FASULYE
56.163 MANTAR
5.555 LAHANA
29.157.195 TOPLAM
Temmuz
Ülkeler
2012
UKRAYNA
BAE
2.256.088 BİBER
13.627.460 PATATES
7.363.429 KABAK
55.714 MANTAR
927.297 HAVUÇ.TURP
516.644 PATLICAN
23.380 MARUL.HİNDİBA
62.080.196 TOPLAM
Ekim 2012
18.765.360
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
6.520.788 UKRAYNA
475.680
838865
Ürünler
Aralık 2012
45.200.576 DOMATES
HIYAR.
24.169.936
KORNİŞON
6.412.660 BİBER
25.763.451 KABAK
4.967.434 PATATES
147.894 PATLICAN
1.141.606 MANTAR
429.107 PIRASA
133.974.818 TOPLAM
6.697.483
5.032.601
25.585.039
1.281.843
6.893.504
5.203.090
78.278
738.886
110.070.243
Kasım 2012
Aralık 2012
46.620.474
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
5.628.469 UKRAYNA
-
39.611.075
18.948.444
-
36.372.201
8.846.287
-
-
!!
Ürünler
DOMATES
HIYAR. KORNİŞON
BİBER
Ocak 2013 Ürünler
29.028.819 DOMATES
9.503.228 BİBER
5.154.095 BİBER
6.024.190 PATATES
PATATES
42.734.642 HIYAR. KORNİŞON
KABAK
3.122.712 KABAK
SOĞAN.ŞARLOT
7.414.819 SOĞAN.ŞARLOT
PATLICAN
PIRASA
919.024 PATLICAN
1.448.314 PIRASA
HAVUÇ.TURP
DİĞER SEBZELER
Toplam
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
UKRAYNA
-
105.009.447 Toplam
Ocak 2013
Ülkeler
RUSYA
26.898.429
FEDERASYONU
3.949.309 UKRAYNA
-
43.500.105 DOMATES
-
!!
!!
!!
!!
!
!
!
!
4.750.319 BİBER
Nisan 2013
Ürünler
75.141.382 DOMATES
Mayıs 2013
Ürünler
134.099.883 DOMATES
8.120.692 BİBER
13.611.969 BİBER
49.642.428 PATATES
52.178.797 PATATES
5.829.050 KABAK
8.561.278 KABAK
6.836.146 HIYAR.KONİŞON
5.986.265 PIRASA
5.299.149 KABAK
22.338.487 PIRASA
719.96
SOĞAN.ŞARLOT
1.856.903 MANTAR
4.348.683 PATLICAN
273.653 HAVUÇ, TURP
138.587.223 Toplam
Şubat 2013
Ülkeler
RUSYA
38.570.969
FEDERASYONU
4.505.571 UKRAYNA
-
'
Mart 2013
Ürünler
52.565.602 DOMATES
59.924.431 SOĞAN.ŞARLOT
10.459.933 PATLICAN
24.275.530 MANTAR
31.858 PATLICAN
158.223.711 Toplam
Mart 2013
Ülkeler
RUSYA
45.795.062
FEDERASYONU
4.368.107 UKRAYNA
66.655 PATATES
2.166.526 MANTAR
7.363.407 DOMATES
20.809.536 SOĞAN
4.618.089 PIRASA
9.187.912 UKRAYNA
5.878.548 BİBER
4.467.890 PATATES
12.516.215 BİBER
1.483.093 SOĞAN,ŞARLOT
2.527.470 PATATES
2.020.582 PATLICAN
38.941 MANTAR
241.269 KABAK
248.716 PATLICAN
839 KABAK
143.808 SOĞAN,ŞARLOT
274.738 FASULYE
89.483 FASULYE
189.305.903 Toplam
Mayıs 2013
Ülkeler
RUSYA
104.487.309
FEDERASYONU
15.479.150 UKRAYNA
-
-
-
-
-
-
SUUDİ ARABİSTAN
-
-
-
-
-
-
-
57.460.271 Toplam
Haziran 2013
Ülkeler
SUUDİ
270.650
ARABİSTAN
RUSYA
75.714
FEDERASYONU
30.707
-
17.323.977 Toplam
Temmuz 2013
Ülkeler
SUUDİ
6.669.389
ARABİSTAN
RUSYA
1.869.249
FEDERASYONU
-
-
-
-
Eylül 2013
Ürünler
11.258.182 DOMATES
2.804.965 PATATES
220.923 LAHANA
186.358.949 Toplam
Nisan 2013
Ülkeler
RUSYA
63.577.533
FEDERASYONU
Temmuz 2013
Ürünler
3.201.668 DOMATES
2.579.788 PATLICAN
10.760.902 MANTAR
20.908 KABAK
13.725.946 HAVUÇ. TURP
Haziran 2013
Ürünler
32.912.774 BİBER
BAE
Kasım 2013
35.066.061
21.072.413
6.330.964
4.129.788 KABAK
6.362.721
906.932 SOĞAN, ŞALOT
12.018.930 PATATES
35.730.110
247.910 HAVUÇ TURP
285.726 KABAK
1.141.717 PATLICAN
137.953 MANTAR
37.710.500 Toplam
Eylül 2013
Ülkeler
RUSYA
8.648.054
FEDERASYONU
SUUDİ
3.279.554
ARABİSTAN
273.950 UKRAYNA
-
Ekim 2013
Ürünler
9.509.784 DOMATES
HIYAR.
36.281.774
KORNİŞON
2.640.889 BİBER
-
BAE
7.150.353 SOĞAN,ŞARLOT
21.756.778
778.712 PATLICAN
300.109 HAVUÇ, TURP
1.550.315
6.126.179
22.076 MANTAR
DİĞER
32.031
SEBZELER
72.864.446 Toplam
Ekim 2013
Ülkeler
RUSYA
9.470.998
FEDERASYONU
2.518.935 UKRAYNA
SUUDİ
ARABİSTAN
255698
-
1.063.332
24.860
132.969
134.153.370
Kasım 2013
43.384.765
5.057.883
1.081.145
-
!54
!
4.2.1.3 Son üç yılda Aylık Narenciye İhracat Miktarlarında Mevcut Durum
Ekim ve Mart arası dönem, Türkiye’nin en çok narenciye ihracatı yaptığı dönemdir. Mandalina, portakal ve limon bu dönemde en çok ihraç edilen ürünlerdir. Ekim, Kasım, Aralık,
Ocak ve Şubat Rusya ve Ukrayna’ya en çok narenciye ihracatı yaptığımız aylardır. Nisan,
Mayıs ve Haziran aylarında narenciye ihracatımız Suudi Arabistan ve BAE’ye yönelmektedir.
Tablo- 40: Türkiye’nin Aylara göre Narenciye İhracat Miktarı, 2011, kg
2011$Aylık$Narenciye$İhracatı,$KG
Ürünler
MANDARİN
Şubat 2011
Ürünler
69.793.273 PORTAKAL
52.153.024 LİMON
62.210.492 LİMON
PORTAKAL
66.115.566 MANDALİNA
GREYFURT
DİĞER
TURUNÇGİLLER
TOPLAM
25.274.213 GREYFURT
30.492.354 GREYFURT
Ülkeler
!
Ocak 2011
Ürünler
95.725.429 PORTAKAL
LİMON
7.930 DİĞER TURUNÇGİLLER
239.276.162 TOPLAM
Ocak 2011
Mart 2011
Ürünler
63.848.865 PORTAKAL
Şubat 2011
145.195.812 TOPLAM
Ülkeler
Mart 2011
67.479.069 TOPLAM
Ülkeler
Nisan 2011
Ülkeler
Mayıs 2011
126 GREYFURT
24.650 Haziran 2011
64.850.895
RUSYA FEDERASYONU
67.163.619
RUSYA FEDERASYONU
30.961.126
RUSYA FEDERASYONU
12.263.212
SUUDI ARABISTAN
5.413.269
SUUDI ARABISTAN
UKRAYNA
27.915.773
SUUDI ARABISTAN
16.602.675
SUUDI ARABISTAN
13.593.724
SUUDI ARABISTAN
9.391.641
RUSYA FEDERASYONU
2.568.778
UKRAYNA
SUUDI ARABISTAN
19.022.688
UKRAYNA
14.301.213
UKRAYNA
11.564.875
UKRAYNA
5.465.276
UKRAYNA
1.254.666
1.664.885
78.098
Kasım 2011
Ürünler
133.633.653 MANDARİN
Aralık 2011
175.943.729
81.547.515 LİMON
60.465.980 PORTAKAL
85.575.834
33.383.668 PORTAKAL
47.687.641 LİMON
17.217.166 GREYFURT
25.212.827 GREYFURT
0-
9.357.741 TOPLAM
RUSYA
FEDERASYONU
BAE
131.996 GREYFURT
Ülkeler
Ekim 2011
Ürünler
31.283.004 LİMON
19.650 MANDALİNA
3.615.418 GREYFURT
DİĞER
0
TURUNÇGİLLER
33.719.907 TOPLAM
200 DİĞER TURUNÇGİLLER
Eylül 2011
Ürünler
237.571 PORTAKAL
8.922.323 LİMON
0 MANDALİNA
11.898.560 GREYFURT
Haziran 2011
Ürünler
259.122 PORTAKAL
24.470.580 LİMON
463.379 MANDALİNA
23.465.359 GREYFURT
Mayıs 2011
Ürünler
5.633.909 PORTAKAL
39.168.095 LİMON
193.604.855 TOPLAM
Ülkeler
Nisan 2011
Ürünler
15.948.835 PORTAKAL
52.224.789 LİMON
0-
33.187.977 TOPLAM
Ülkeler
Eylül 2011
138.397.142 TOPLAM
Ülkeler
Ekim 2011
RUSYA
FEDERASYONU
7.363.467
RUSYA FEDERASYONU
SUUDİ ARABİSTAN
2.072.068
UKRAYNA
UKRAYNA
2.201.547
SUUDİ ARABİSTAN
74.351.945
22.241.338
0-
0
267.000.101 TOPLAM
Ülkeler
Kasım 2011
358.112.846
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYON
U
Aralık 2011
105.446.454
RUSYA
FEDERASYONU
71.164.336
27.657.016
UKRAYNA
21.529.377
UKRAYNA
57.278.265
22.189.358
SUUDİ
ARABİSTAN
4.835.339
SUUDİ
ARABİSTAN
14.089.557
139.303.266
227032
!!
'
Ürünler
MANDARİN
PORTAKAL
LİMON
Ocak 2012
Ürünler
77.782.003 PORTAKAL
45.868.520 LİMON
Şubat 2012
Ürünler
44.283.132 PORTAKAL
51.255.722 LİMON
53.523.299 GREYFURT
Mart 2012
Ürünler
58.960.958 PORTAKAL
42.740.085 LİMON
26.909.335 GREYFURT
Nisan 2012
Ürünler
35.040.247 PORTAKAL
19.755.835 LİMON
GREYFURT
17.280.473 GREYFURT
1.483.312 GREYFURT
14.371.389 GREYFURT
Toplam
Ülkeler
190.913.313 Toplam
Ocak 2012
Ülkeler
177.591.742 Toplam
Şubat 2012
Ülkeler
139.210.202 Toplam
Mart 2012
Ülkeler
86.452.867 Toplam
Nisan 2012
Ülkeler
45.078.949 Toplam
Mayıs 2012
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
43.649.819
42.279.817
RUSYA
FEDERASYONU
21.215.925
RUSYA
FEDERASYONU
UKRAYNA
17.822.128 UKRAYNA
RUSYA
FEDERASYONU
15.025.761
SUUDİ
ARABİSTAN
11.395.768
SUUDİ
ARABİSTAN
SUUDİ ARABİSTAN
SUUDİ
11.718.277
ARABİSTAN
12.933.681 UKRAYNA
10.416.136
5.658.972 UKRAYNA
RUSYA
FEDERASYONU
4.791.773 UKRAYNA
3.359.955
2012 Aylık Narenciye İhracatı, KG
Haziran 2012
Ürünler
3.494.742 GREYFURT
0 PORTAKAL
3.946.016 LİMON
Mayıs 2012
Ürünler
15.209.837 PORTAKAL
152.942 MANDARİN
15.344.781 LİMON
2.888.161
5.362.571 -
RUSYA
FEDERASYONU
-
-
227.736
RUSYA
FEDERASYONU
-
-
Eylül 2012
Ürünler
23.455.423 LİMON
1.510.337 MANDARİN
133.808 GREYFURT
DİĞER
TURUNÇGİLLER
2.553.250 Toplam
Temmuz 2012
Ülkeler
1.735.939 UKRAYNA
529.129
Ağustos 2012
Ürünler
931.195 LİMON
522.377 PORTAKAL
78.873 GREYFURT
0
12.803.329 Toplam
Haziran 2012
Ülkeler
2.366.080 UKRAYNA
-
Temmuz 2012
Ürünler
1.768.314 GREYFURT
538.883 PORTAKAL
246.053 LİMON
1.532.445 Toplam
Ağustos 2012
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
231.736
47.190 UKRAYNA
-
2.001 PORTAKAL
25.101.569 Toplam
Eylül 2012
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
87.576 UKRAYNA
-
-
6.411.773
RUSYA
FEDERASYONU
2.878.686 UKRAYNA
-
-
-
Ekim 2012
Ürünler
21.084.057 LİMON
17.805.724 PORTAKAL
Kasım 2012
Ürünler
52.181.116 PORTAKAL
36.896.571 LİMON
Aralık 2012
140.112.021
70.394.232
53.814.547
5.318.199 GREYFURT
20.792.718 GREYFURT
15.618.881
100.739.775 Toplam
Ekim 2012
Ülkeler
233.511.588 Toplam
Kasım 2012
Ülkeler
279.939.681
Aralık 2012
38.734.145
RUSYA
FEDERASYONU
13.297.985 UKRAYNA
-
87.409.823
RUSYA
FEDERASYONU
48.378.438 UKRAYNA
-
-
116.845.951
52.144.031
-
-
!
!
2013 Aylık Narenciye İhracatı, KG
Ürünler
MANDARİN
LİMON
PORTAKAL
GREYFURT
Toplam
Ülkeler
Ocak 2013
Ürünler
94.557.543 LİMON
45.977.140 PORTAKAL
21.973.634 GREYFURT
Şubat 2013
Ürünler
40.242.828 LİMON
39.870.488 PORTAKAL
25.242.154 GREYFURT
Ürünler
40.050.314 LİMON
37.287.005 PORTAKAL
5.505.553 GREYFURT
201.482.558 Toplam
133.243.288 Toplam
104.119.431 Toplam
Ocak 2013
Şubat 2013
Mart 2013
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
63.179.987
UKRAYNA
28.103.811 UKRAYNA
RUSYA
FEDERASYONU
44.162.417
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
15.501.512 UKRAYNA
SUUDİ
SUUDİ
SUUDİ
13.022.447
10.932.056
ARABİSTAN
ARABİSTAN
ARABİSTAN
1349300
BAE
BAE
'
Mart 2013
25.311.575
12.338.131
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
SUUDİ
ARABİSTAN
10.483.093 UKRAYNA
1968362
BAE
Nisan 2013
Ürünler
23.414.959 LİMON
11.490.852 PORTAKAL
10.628.766 GREYFURT
698.688 MANDARİN
46.233.265 Toplam
Nisan 2013
8.872.651
968781
Ürünler
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
Haziran 2013
Ürünler
Temmuz 2013
Ürünler
Eylül 2013
Ürünler
410.514.926 LİMON
345.446.073 PORTAKAL
3.592.504 MANDARİN
710.774 LİMON
410.514.926 LİMON
44.160.880 LİMON
1.509.227 MANDARİN
243.755.093 GREYFURT
20.070 PORTAKAL
0 GREYFURT
245.080.811 PORTAKAL
134.608.096 GREYFURT
5.926 GREYFURT
0 PORTAKAL
45.676.033 Toplam
1.134.299.778 Toplam
5.747.247 UKRAYNA
4.727.685
Mayıs 2013
Mayıs 2013
2.789.174
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
1.415.340 UKRAYNA
-
-
-
-
SUUDİ
ARABİSTAN
-
4.323.348 Toplam
Haziran 2013
270.650
75.714
1.140.599.149 Toplam
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
SUUDİ
ARABİSTAN
Temmuz 2013
109.944
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
12.090 UKRAYNA
30.707
-
-
-
-
-
SUUDİ
ARABİSTAN
-
Eylül 2013
10.511.960
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
5.467.610 UKRAYNA
678.648
-
SUUDİ
ARABİSTAN
BAE
Ekim 2013
Ürünler
49.898.844 LİMON
16.464.164 GREYFURT
14.120.411 PORTAKAL
152.106.118 Toplam
Ekim 2013
52.463.609
Ülkeler
RUSYA
FEDERASYONU
23.184.730 UKRAYNA
3.629.038
2039136
SUUDİ
ARABİSTAN
-
Kasım 2013
168.394.431
66.003.022
22.406.340
41.797.947
298.601.740
Kasım 2013
97.455.369
64.347.758
9.691.410
-
!
4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi
!
Sebze meyvelerde ürünlerin özelliklerine bozulabilirliğine ve raf ömrüne göre değişen taşıma alternatifleri ortaya çıkmaktadır.
Bu nedenle aylık bazda tespit edilen ihracat yoğunluklarını, ürünlerin dayanıklılığı,
raf ömrü gibi taşıma şartları ile bağlantılandırmak ihtiyaç analizi yönünden daha
gerçekçi sonuçlar verecektir.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!55
!
Ürünlerin genellikle bozulabilir ürün olması, taşıma ve depolama sırasında PH değişikliğine
uğraması, olgunlaşmanın süreç boyunca devam etmesi, nem kaybı, oksidasyon, besin değerinin kaybolması, aşırı ilaç kullanımının etkisi, mikrobik bozulma, taşımada ısı kontrolünün bozulması, besinlerin zaman içinde gaz çıkartması, ürünlerin çevreden çabuk etkilenmesi lojistikte sıklıkla rastlanan sorunlar olup, soğuk zincir gereksinimlerinin ortaya konmasında mutlaka dikkate alınmalıdır.
!
!
!
!
!
Hassas ve raf ömrü kısa ürünler
Çilek gibi 0-1 derece sıcaklıkta, 2-4 gün arasında toleransı olan hassas ürünler hasat sonrası soğuk depolama gerektirmektedir. Bu ürünlerin raf ömrünün de en fazla 21 güne kadar gidebileceği bilindiğinden mutlaka 0-8 arası taşınması gerekmektedir.
• Bu da hava yolu, frigorifik gemi veya Ro-Ro ile taşınmasının bir yerde zorunlu olduğunu
gösterektedir.
• Bu tip ürünlerde genelde deniz yolu tercih edilerek maliyet ve hız dengesi gözetilerek
lojistik seçimi yapılmaktadır.
Bozulabilir ürünler
Elma gibi 0-4 derece sıcaklıkta, 6-8 gün arasında toleransı olan bozulabilir ürünler hasat
sonrası kontrollü ortamlarda (nem/ısı dengesi) depolama gerektirmektedir.
Bu tarz ürünlerde taşıma 4 ile 12 hafta arasında muhafaza edilip mutlaka taşınmış olmayı
gerektirmektedir.
• Ulaşım süresi 0-4 hafta arası olduğundan, frigorifik konteynır da taşınmaktadır.
!56
•
Genelde “kapıdan-kapıya” sistemi işlemektedir.
Dayanıklı ürünler
12 ay gibi uzun süreler saklanabilen ürünler soğuk zincire gerek olmayan gruplardır. Bu
nedenle deniz yolu ile kuru konteynırlarda veya dökme olarak haftalarca taşımayı tolere
etmektedir.
!
!
!
Yaş Meyve Taşıma Koşulları
!
Tablo- 43: Yaş meyve taşıma koşulları
!
!
!
Kaynak: MEGEB, 2008
Aylık miktarlara göre yaşanan ihracat yoğunluğunun yanı sıra yaş meyve ve sebze
lojistiğinde karışık yükleme grupları da dikkate alınarak soğuk zincir ihtiyaç analizi
daha da hassaslaştırılmış detayda elde edilebilir.
!
!57
!
!
!
!
Tablo- 44: Yaş meyve ve sebzelerin karışık yükleme grupları
!
!!
!
!
!
İncir, elma ile aynı araçta taşınmamalıdır. Çünkü elmanın kokusu incir tarafından alınır.
Üzümde fümigant olarak kükürtdioksit kullanılmış ise bu grupta taşınması sakıncalı olabilir.
Şayet fungusit olarak difenil kullanılmış ise uygun değildir.
Difenil kullanılmışsa bu grup içinde taşınmamalıdır. Ayrıca, 10˚C'de 1 aydan fazla tutulmamalıdır.
Fasulye ile aynı araçta taşınmamalıdır.
Difenil kullanılmışsa bu grup içinde taşınmamalıdır. Ayrıca, 7.5˚C'de 2 haftadan fazla tutulmamalıdır.
İncir ve üzümle beraber taşınmamalıdır.
İncir, üzüm, mantar ve tatlı ile birlikte taşınmamalıdır.
!58
!
Deniz trafiği özelinde ele alındığında özel frigorifik konteynır sistemi yükleme süreçlerinde, teslimatında hızdan kazandırmakta olup, ayrıca kapasite esnekliği de sunmaktadır.
Ancak bu sistemde paletlerin bakım masrafları yüksek olup, yeniden kullanılması da ek
maliyet ve süreler yaratmaktadır. Frigorifik konteynır gemilerinin yatırım maliyetleri de yüksektir.
!
Ülkemizde de tercih edilen Ro-Ro taşımacılığı hızlı yükleme boşaltma olanakları, gümürük işlemlerinin hızlı yapılabilmesi ve makul maliyetleri nedeniyle frigorifik araçla yaş meyve sebze taşınmasında uygundur.
!
!
!
!59
'
!
!
!
4.3 Türkiye içi lojistikte yetersizliklerin tespiti.
!
4.3.1 Frigofirik Araç Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi?
!
Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Taşımalarda Özel Araçlar Kullanımı anlaşması olarak bilinen, ATP anlaşmasına ülkemizin taraf olması, (ATP Konvansiyonu 10 Mayıs 2012 tarih 28288 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) ile
yurt içi lojistikte kullanılan frigorifik araç sayısı envanteri daha da önem kazanmıştır.
!
Üretim teknikleri ve istiap hallerine göre A-B-C-D-E-F harflerine göre sınıflandırılan Soğuk
Zincirde kullanılan araçlar Uluslararası Taşımacılıkta kullanılan FRİGORİFİK araçlar olarak
anılmakta ve ATP konvansiyonuna göre C kodu ile sınıflandırılmıştır. Frigorifik araçlar işareti baş harflerin kısaltılmış şekli İle FRC olarak belirlenmektedir.
Tanımda sorun olmamasına rağmen Türkiye’de frigorifik araç sayısı maalesef kesin bilinmemektedir.
Bazı kaynaklara göre Avrupa’nın en büyük TIR filosuna sahip ülkemizde kesin sayısı tespit
edilememekle birlikte 12 bin civarında soğuk zincir lojistiğine uygun taşıt olduğu tahmin
ediliyor. Oysa başka kaynaklarda bu rakam 8 600 olarak belirlenmektedir.
!
!
“Ülkemizde Uluslararası Taşımacılık Sektörüne hizmet sunan FRİGORİFİK araç sayısı
8.600 civarındadır. Bu araçların tamamı ATP Sertifikalı ve EURO-4/ EURO-5 normlarında
çevreye duyarlı emisyon hacmi düşük standartları içermektedir.”
Ertuğrul Tarhan, UTİKAD Haberler, Ocak 2013
!60
!
!
UND’de yaptığımız görüşmelere göre de Türkiye’de kesin bir veri yoktur. UND yetkilileri bu envanterin ATP’nin yönetmeliklerinin çıkması öncesinde yapılması gerektiğini
savunarak, Ulusal kalkınma Ajansının desteği ile böyle bir projeye girilebileceğini
belirtmektedirler.
!
UND’nin 1200’ün üzerindeki üyelerinin tek tek bilgi bankalarına girilerek gerçekleştirdiğimiz çalışmada 3661 adet frigorifik araç olduğunu saptamış bulunmaktayız.
Bu sonuca ulaşırken verilerini açıklamayan üyelerin frigorifik araç sayısını bilemememize
rağmen, diğerlerinin de doğru bildirim yaptıkları varsayımı ile hareket edilmiştir.
!
Tablo- 45: Türkiye’de Uluslararası Nakliyat Yapan Firmalar ve Frigorifik Araç Sayıları
SIRA
'
FİRMA(ADI
FRİGORİFİK(
ARAÇ( SIRA
SAYISI
FİRMA(ADI
FRİGORİFİK(
ARAÇ(
SIRA
SAYISI
FİRMA(ADI
FRİGORİFİK(
ARAÇ(
SIRA
SAYISI
FİRMA(ADI
FRİGORİFİK(
ARAÇ(
SAYISI
1
ABANT(NAKLİYAT
2
52
EFOR(TRADİNG
28
103
KARTAN(ULUSLARARASI
16
154
PLATFORM
11
2
ACTİVE(LOJİSTİK
27
53
EKSPRES(NAKLİYAT
50
104
KAYATUR(NAKLİYAT
35
155
RAMKO(ULUSLARARASI
21
3
ADDİLOĞLU(ULUSLARARASI
10
54
ELİFCAN(ULUSLARARASI
2
105
KAYTRANS(TURİZM
5
156
RAMSER(NAKLİYAT
10
4
ADS(ULUSLAR(ARASI
11
55
ERENLER(NAKLİYAT
2
106
KESKİN(KARTAL
20
157
REFORM(ULUSLARARASI
33
5
AKAN(SEL(NAKLİYAT
4
56
ERENTUR(TRANSPORT
8
107
KILINÇ(OTO
19
158
RENTAŞ(ULUSLARARASI
12
6
AKBAL(LOJİSTİK
14
57
ERHANLAR(LOJİSTİK
18
108
KLT(KAYTRANS
1
159
REY(TUR
26
7
AKDAĞLAR(ULUSLARARASI
2
58
ERHANLAR(ULUSLARARASI
52
109
KMB(GIDA
10
160
RONİ(TAŞIMACILIK
18
8
AKEDA(LOJİSTİK
12
59
ERMAN(NAKLİYAT
50
110
KÖKNAR(TAŞIMACILIK
62
161
SAĞLAM(ULUSLARARASI
23
9
AKIN(NAKLİYAT
20
60
ERNAS
5
111
KORAY(İTHALAT
9
162
SAĞNAK
32
10
AKTRANS(TAŞIMACILIK
35
61
ERSAN(GIDA
15
112
KÖSEOĞLU(ULUSLARARARSI
15
163
ŞAHİN(ER(LOJİSTİK
2
11
AKUÇLAR(ULUSLARARASI
4
62
ERSÖZ(GIDA
14
113
KUTER(TURİZM
8
164
SAYGINLAR
15
12
ALKAN(ULUSLARARASI
44
63
ESEN(ULUSLARARASI
8
114
LİDERTRANS(ULUSLARARASI
16
165
SAZLAR(ULUSLARARASI
35
13
ALTUN(GIDA
24
64
EVRAN
14
115
MARATON(ULUSLARARASI
22
166
SELÇUKLAR(DIŞ(TİCARET
11
14
ALTUNKAYA
35
65
EY(MET(PETROL
2
116
MELTEM(ULUSLARARASI
2
167
SERT(ULUSLARARASI
14
15
AMİK(OVASI
34
66
EZ(MER(ULUSLARARASI
8
117
MENGÜLLÜ(LOJİSTİK
10
168
SERVET(ULUSLARARASI
23
16
APİŞLER(TAŞIMACILIK
15
67
FEDİ(EŞME(TARIM
22
118
MERTNUS(ULUSLARARASI
12
169
ŞIĞVA(TRANS
39
17
ARES(ULUSLARARASI
1
68
FEM(KİMYA
27
119
MESTUR
55
170
SÖNMEZ(BUZTAŞ
17
18
ARIHAN(ULUSLARARASI
92
69
FİDANLI(ULUSLARARASI
28
120
MEYBEK(TURİZM
2
171
SÜMELA(OTOMOTİV
1
19
ARIÇ(LOJİSTİK
63
70
FLAY(LOJİSTİK
15
121
MOBYDİCK(BEYAZ(BALİNA
20
172
SUNAS(ULUSLARARASI
14
20
ARSLANLAR(ULUSLARARASI
1
71
FRİGO(NEVNAK
131
122
MUCİ(NAKLİYAT
1
173
TEKASYA(TARIM
65
21
AS(ÇALIŞKAN
5
72
GAZİ(TUR
22
123
MUHTAR(ULUSLARARSI
3
174
TÖREN(GIDA
55
22
AS(STAR(TARIM
55
73
GENÇERLER
5
124
MUTLULAR(TRANSPORT
2
175
TOSUN(ULUSLARARASI
18
23
ASNAK(ULUSLARARASI
12
74
GİSA(TAŞIMACILIK
13
125
NAWRAS(NAKLİYAT
4
176
TRANS(14
1
24
ATLAS(KARA
5
75
GÖK(LOJİSTİK
24
126
NETLOG
76
177
TRANSAKTAŞ(TAŞIMACILIK
40
25
BADEMLİ(TRANS
15
76
GÖKBORA
15
127
NUBAHAR(ULUSLARARASI
23
178
TRANSANTALYA
22
26
BAKIMCI(İTHALAT(İHRACAT
5
77
GÖKTRANS
38
128
ORAKLAR(ULUSLARARASI
12
179
TRANSBATUR
17
27
BARSAN(GLOBAL
4
78
GÜL(TRANS
23
129
OSMAN(KAYA
35
180
TRİO(SPED
12
28
BAYIRLAR(TAŞIMACILIK
5
79
GÜLDAY(ULUSLARARASI
20
130
OVALE(ULUSLARARASI
22
181
TÜRKER(ULUSLARARARSI
46
29
BEŞAR(NAKLİYAT
3
80
GÜLEÇ(TRANSPORT
28
131
ÖZ(AKAR(NAKLİYAT
21
182
UCA(DIŞ(TİCARET
2
30
BEST(ULUSLARARASI
15
81
GÜLER(ULUSLARARASI
22
132
ÖZ(AKIN(NAKLİYAT
1
183
UFT(ULUSLAR(ARASI
12
31
BİLAL(ULUSLARARASI
15
82
GÜLKAR(ULUSLARARASI
14
133
ÖZ(ASLANLAR
12
184
UĞURCAN(ULUSLARARASI
1
32
BOSNAK(BOSTANOĞLU
4
83
GÜLMEN(ULUSLARARASI
20
134
ÖZ(ERKAN(LOJİSTİK
21
185
ULUNAKLİYAT
10
33
BOSTANCILAR(ULUSLARARASI(
16
84
GÜLTUR(NAKLİYAT
60
135
ÖZ(KAPADOKYA
3
186
ULUSOY(KARADENİZ(NAKLİYAT
4
34
BULKAN(ULUSLARARASI
24
85
GÜMÜŞ(GROUP
29
136
ÖZ(LİDER(TRANS
25
187
ULUSOY(KARADENİZ(TURİZM
1
35
BULUT(ULUSLARARARASI
30
86
GÜNSALDI(GÜBRE
55
137
ÖZ(SAĞLAM
24
188
ULUSOY(ULUSLARARARSI
13
36
BURSA(BİRLİK
5
87
GÜRSOY(TAŞIMACILIK
18
138
ÖZ(UZUNBAĞ
18
189
ÜNLÜ(KAHRAMAN
1
37
BÜYÜKASLAN
10
88
GÜZELLER(ULUSLARARASI
3
139
ÖZANADOLU(TARIM
27
190
UPİ(FRİGO
24
38
ÇAĞ(NAKLİYAT
2
89
HALİLOĞLU(İÇ(DIŞ
7
140
ÖZBERKLER
14
191
YAĞIZ(NAKLİYAT
15
39
ÇAĞATAY(DIŞ(TİCARET
10
90
HANTRANS(ULUSLARARASI
2
141
ÖZÇALICILAR
24
192
YENİ(ENDER(ULUSLARARASI
16
40
CANATA(OTOMOTİV
1
91
HAREM
2
142
ÖZCAN(TRANS
1
193
YENİ(OCAK
39
41
CEREN(NAKLİYAT
1
92
İMPEKS(ULUSLARARASI
56
143
ÖZÇELİK(TRANS
27
194
YEŞİLMEN(NAKLİYAT
18
42
CEVAT(ULUSLARARASI
1
93
İPEKYOL(ULUSLARARASI
10
144
ÖZGÜLMEN
15
195
YILMAZ(ULUSLARARASI
22
43
ÇİÇEK(TRANS
8
94
İRMAKLAR(ULUSLARARASI
36
145
ÖZKAMİL(ÇEKEM(
1
196
YILMAZLAR(GROUP
17
44
ÇİMENTRANS
25
95
IŞIKAY(GIDA
8
146
ÖZKAN(GIDA
34
197
YILMAZSAY(NAKLİYAT
1
45
DABLAN(ULUSLARARASI
25
96
IŞIKLAR(NAKLİYAT
12
147
ÖZKONAKLI(TRANS
4
198
YILSOY(ULUSLAR(ARASI
46
DAĞLI(ULUSLARARASI
20
97
İSTANBUL(EXPRES
1
148
ÖZKUŞ(SANAYİ
35
199
YUNUS(EMRE(ULUSLARARASI
2
47
DEMİRBEY(ULUSLARARASI
2
98
İTA(NAKLİYAT
1
149
ÖZTÜRK(NAKLİYE
2
200
ZAİMOĞLU(ULUSLARARASI
31
48
DENİZ(ER(ULUSLARARASI
3
KAHRAMANLI(ULUSLARARASI
150
ÖZUÇAR(
7
201
ZAMURLAR
2
49
DEVNAK(NAKLİYAT
5
19
151
ÖZVATAN
14
199
50
DEVNEK(ULUSLARARASI
10
99
100 KAPI(TRANS
101 KAR(MAN(TRANS
11
20
152
ÖZYOĞUN
30
200
51
DÜNDAR(LOJİSTİK
14
102 KARMER(ULUSLARARASI
1
153
PETRONAK
20
201
TOPLAM
1
3661
Kaynak: UND, Aralık 2013
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
4.3.2 İhracatın Yoğun Olduğu Bölgelerde Soğuk Hava Depo Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi?
!61
!
Soğuk zincir sisteminde frigorifik taşımada kullanılan araçların niteliklerinin yanı
sıra taşınması gereken ürünlerin ürün özelliğine göre ön soğutmaya tabi tutulması,
hangi ısı derecelerinde taşınmasının gerektiği, dondurulmuş ürünlerin bu aşamaya
gelene kadarki süreçleri dahil denetlenmesi de ayrı önemdedir.
!
!
Antalya-Mersin-Adana'dan tarlada 40 derecede hasat edilen domates gibi hassas ürünlerin mutlaka ön soğutmaya tabi tutulması gerekliliği vurgulanmıştır. Görüşmelerde gerek iç
piyasada gerek ihracatta çıkan bozulma sorunlarını açıklayan muhattaplarımız bu aşamada üreticinin de yaklaşımını değiştirmesi gerektiğine değinmişlerdir. Genelde bir çok üründe ayrıştırma, ayıklanma olmaksızın ürünlerin kasalar içerisinde ambalajlanarak üstü açık
bir kamyonla 800-1000 km arası yol katederek İstanbul haline veya Samsun limanına
gönderildiği, yolda ise her tür fiziki değişikliğe maruz kaldığından bu ürünlerin kalite ve tazeliğinden çok ödün verdiği aktarılmıştır.
!
Ön soğutma, soğuk hava depolarının sayısı ve yeterliliği bu bağlamda son derece
önemlidir.
!
Soğuk hava depoları sebze-meyve ihracatına daha yüksek katmadeğer katan vazgeçilmez
gözükmektedir.
Ön soğutma yoluyla hasat edilen ürünlerin raf ömrünü uzatmakta ve yukarıda anılan kalitesizlik, çürüme gibi kayıpları önleyen bir bir altyapı oluşturmaktadır.
Soğuk hava depoları diğer depo yatırımlarına göre daha pahalı olduğundan mevcut durum
doğru irdelenmelidir.
Kimi muhattaplarımıza göre soğuk hava depolarının sayısının yetersiz olurken, kimilerine
göre de sektörün büyüklüğü için verilebilecek depolama kapasitesinin varsayılandan çok
yüksektir.
Hatta Antalya, Adana, Mersin, İzmir, Bursa gibi üretim bölgelerinde bulunan meyve depolarının tamamında paketleme ve şoklama olanağı mevcut olduğu ancak kullanılmayan alanlar sebebiyle enerji ve maliyet kaybı olduğu da aktarılmıştır.
Bu nedenle bu çalışmanın çıktıları sonucunda yapılacak bir proje de soğuk hava depolarının sayısal ve niteliksel envanterinin çıkarılmasıdır.
Genel kullanımlı soğuk hava depolarının gerçek kapasitesi ve gelişimi sebze, meyve üretim miktar ve yerleriyle irtibtlandırılarak değerlendirilmelidir.
!
!
!
4.4 Güzergahlarda Mevcut Durum
!62
Türkiye genelinden Adana, Mersin, Antalya ve Antakya gibi yaş sebze-meyve üretiminin
yoğunlukta olduğu kentlerden Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta mevcut soğuk zincir
sistemi ve seçenekler görüşmelerde muhattaplarla değerlendirilmiştir:
• Türkiye genelinden ve Adana, Mersin, Antalya ve Antakya özelinden Samsun Limanına
taşıma
• Samsun’dan Ro-Ro gemileri ile taşıma
• Rusya’nın Novorossisk limanında veya Ukrayana’nın Odessa limanında alt yapı ve seçenekler
• Rus limanlarında yaşanan sıkıntılar nedeniyle Rus pazarına karayolu ile ulaşım seçeneğinde soğuk zincir sistemi ve maliyete etkisi
!
Antalya- Novorossisk
seferleri artarsa faydalı
olabilir mi?
!
!
•
Antalya - Novorossisk arasında soğutmalı konteynerlerde yük gemileriyle yapılacak direk taşımacılık alternatifinin değerlendirilmesi
• Tuapse limanının yaş meyve sebze ihracatımızda kullanımı (artılar, eksiler); yeterlilik?
BGH (Basitleştirilmiş Gümrük Hattı) özellikleri ve getirileri?
• Tuapse’den karayolu olanakları?
• Rusya’da dağıtım kanallarına girmede kolaylıklar? veya getirdiği zorluklar?
• Samsun ile Kavkaz limanı arasında de tren hattının alternatif olarak kullanımı ve soğuk
zinciri sistemi açısından değerlendirilmesi
Bu anılan güzergahların artıları, eksileri değerlendirilirken masabaşı çalışmaları çeşitli
kaynaklardan yaplmaya devam edecektir.
!
!
Zonguldak- Taganrog
RO-RO Hattı ne kadar
uygundur?
!63
!
4.4.1 Deniz Taşımacılığı Rusya ve Ukrayna Pazarları için Kilit Öneme Sahip: 91
Milyon Ton İhracat Deniz Yoluyla Taşınmaktadır.
Denizyolu dış ticaret taşımalarında 2003 yılına göre 2012 yılında ithalatta %86, ihracatta
%98 artış gerçekleşmiş olup, 2013 yılı sonu itibariyle toplam dış ticaret taşımalarında %86
artış beklenmektedir
Grafik- 40: Denizyolu Dış Ticaret Taşımaları
!
Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kasım 2013
!
4.4.1.1- Rusya arasında Taze Meyve ve Sebze İhracatının Lojistiğinde Deniz ve Karayolu ulaşımı
Türkiye ile Rusya arasındaki ticari hacim sebebiyle, farklı ürünlerde hem kara hem deniz
hem de havayolu ulaşımı kullanılmaktadır.
Ancak, yaş meyve ve sebze ihracatında, ağırlıklı olarak hem deniz hem de karayolu ulaşımı kullanılmaktadır.
Karayolu tercih edilmesinin sebepleri
Türkiye’nin güneyinde yetişen taze meyve ve sebzeler Mersin ve Antalya limanlarından
frigorifik konteynerler ile direkt olarak Rusya’ya ulaşmaktadır. Ancak:
•
Sefer sayısının az olması ve varış süresinin uzun olması sebebiyle, ihracatçılar karayolu ile Zonguldak veya Samsun’a ürünlerini ulaştırıp, ro- ro ile hem Rusya’nın Novorossisk hem de Ukrayna’nın Yevpatorya limanlarına ulaşmaktadır.
•
Son zamanlarda Novorossisk limanında yaşanılan sıkıntılar nedeniyle, Türk bandıralı
Ro- Ro gemileri Ukrayna limanlarını kullanmaktadır.
Frigorifik tırlar veya paletlerle gelen taze meyve ve sebze ürünleri ro-ro gemilerine yüklenerek Ukranya’ya ulaşmakta ve oradan Rusya’ya ve Ukrayna’daki varış noktalarına gitmektedir. Karayolu ile ulaşımın Güney’den gemiyle ulaşıma nazaran daha pahalı ancak
hızlı olmasını tercih edilmektedir.
Rusya ile Türkiye arasında ticari hacme rağmen özellikle lojistikte yaşanılan sıkıntılar bir
hayli yüksek. İki ülke arasındaki birçok girişime rağmen sorunların devam etmesi, Türk ihracatçılarını zor durumda bırakmaktadır. Rusya’ya taze meyve ve sebze ihracatı yapan ülkeler içinde Rusya’ya komşu olan Türkiye’nin lojistikte yaşadığı sıkıntılar, ihracatı da olumsuz etkilemektedir.
!64
!
Novorossiysk Limanı değerlendirmesi
Rusya’nın Karadeniz’deki en büyük limanı olan Novorossiysk’in ithalat lojistiğinde önemi
büyüktür. 959 Dönüm açık alana sahip olan liman, 62 dönüm kapalı alan ve 4,1 dönüm
kadar da soğuk hava depoları bulunmaktadır. 43 Rıhtımı olan liman, 4,5 ile 24 metre aralığında derinliğe sahiptir. Konteyner taşımacılığı, raylı sistem ve ro-ro hatları mevcuttur.
2012 yılına kadar Novorossisk Limanına Samsun’dan ro-ro hattı çalışmakta ve yaş meyve
ve sebzelerin ihracatı gerek frigorifik tırlarla gerekse de paletlerle bu hat üzerinden gerçekleşmiştir.
!
Grafik-41:Samsun- Novorossiysk Ro- Ro Hattında Taşınan Araç Sayısı
!
!
2006 yılına oranla 2012 yılında neredeyse 3 kat düşüş olan hatta çalışan Türk ro-ro firmaları artık Ukrayna hattını kullanmaktadır.
Özellikle Samsun-Novorosisky arasındaki yapılan düzenli ro-ro seferleri iki ülkeye ekonomisine önemli hizmetler vermiştir. Fakat özellikle 2007 yılı içerisinde sadece tek limana
yanaşabilme teknik zorunluluğu, yol geçiş belgelerinin yetersizliği eklenerek beraber çok
ciddi beklemelere yol açmıştır. Buna tırlara yapılan gümrük kontrolerin yavaş olmasını da
eklenince uzun süren beklemelere meydana gelmiş açmıştır. Özellikle Türk ihracatçısı ve
nakliyecisis bu düşüşe de gerekçe olarak, gümrükteki işlem süreçlerinin uzun olması gösterilmektedir.
!
4.4.1.2 Yaş Meyve ve Sebze İhracatı ve Ro-Ro Seferlerinde Mevcut Durum
Yurtdışı bağlantılı devam eden Ro-Ro seferlerine ilave olarak 2010 yılında Samsun-Kavkaz, Samsun-Tuapse ve Zonguldak-Yevpatoria ve 2011 yılında Samsun-Gelincik, İstanbulIlyichevsky, Zonguldak-Sevastapol hatları açılmıştır.
Uluslararası düzenli Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayısında 2003 yılına göre 2012 yılında %83 artış gerçekleşmiş olup, 2013 yılı sonunda %98 artış beklenmektedir.
Ukrayna ve Rusya’ya Karadeniz’den üzerinden ulaşabilen Ro-Ro seferleri 1993 yılından
bugüne yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında önemli bir ulaşım yoludur.
!65
Tablo- 46: Yıllara Ro-Ro Hatlarını Kullanan Araç Sayısı
!
!
!
DEĞERLENDİRME VE ANALİZLER İLE TAMAMLANACAK
!
!
!
!
!
!
!
5. Soğuk Zincire Geçilmesi için Türkiye’de ve Hedef Pazarlara Yönelik Yapılabilecek İyileştirmeler
ve Bunların Mevcut Pazarlarımızdaki Ürünlerimizin Raf Ömrüne, Kalitesite, Fiyatına ve Genel Anlamda İhracatımıza Etkilerinin Değerlendirilmesi.
!
!
!
!
İHTİYAÇ ANALİZİ TAMAMLANACAK VE YAPILACAK YATIRIMLARIN ETKİSİ DEĞERLENDİRİLECEKTİR.
!
!66
!
!
!
!
6. Dünya Genelinde ve Hedef Pazarlarımız Rusya
ve Ukrayna’da Rakiplerimizin Başarılı Soğuk
Zincir Uygulamalarının Tespit
!
!
Özellikle yaş meyve ve sebze ihracatında Türkiye’nin rakibi olan Mısır, Fas, İspanya vb.
sektörün önde gelen ülkelerinde gerek devlet gerekse özel sektör desteğiyle üreticilerin
ürünlerinin sektörün önemli ihracat pazarlarına ulaştırma çabası mevcuttur. Bu çabalar içerisinde en çok Mısır, İspanya, İsrail ve bazı lojistik firmalarının girişimleriyle Güney Afrika
ve Şili gibi ülkeler de Rusya ve Ukrayna pazarlarında Türkiye’nin payını tehtid etmektedir.
!
6.1 Mısır
6.1.1 Mısır Tarımsal Üretim ve ihracatına 2000’lerin başında büyük önem vermiş
ve Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatını Geliştirme Stratejisi ortaya koymuştur.
Bu çerçevede saptadığı 6 en önemli engelden birinin lojistik ve hatta soğuk zincir olması
Türkiye açısından iyi bir örnek teşkil etmektedir.
Mısır, üretim ve ihracat kapasitelerini ortaya koyarak ulaşımdaki süre ve maliyetleri tamamen gözden geçirerek eksiklerini tespit etmiştir.
!
'
!
Mısır Tarımsal Ürün İhracatınının Önündeki Altı Engelden Birini Taşıma Olarak
Belirlemiştir.
!67
!
!
Mısır’ın İhracatının %90’ı Özellikle Avrupa’ya Deniz Yoluyla Olmaktadır.
!
'
Kapasite Sorunları ve Uzun Taşıma Süreleri Altı Çizilen En Önemli Sorunlardır.
'
!
Doğu Avrupa’ya 7 ile 10 gün arasında ihracat ürünleri ulaştırılıyor. ( 2 gün
iç taşıma, 1 gün gümrük, 4-7 gün varış limanına ulaştırma)
!68
Mısırlı taşımacıların yeterli sayıda olmayışı ve yabancı birçok oyuncunun
devreye girmesi süreci uzatmaktadır.
Hedef Pazar İngiltere’ye İsrail Tel Aviv’den Londra’ya konteyner ve Kilometre başına 0.56 ABD Doları iken, Mısır- Londra arası 0.76’ya kadar çıkmaktadır.
'
!
Mısır 2000’lerin ortasında konteyner limanlarını geliştirmede ve Avrupa’ya Ro- Ro
Taşımacılığında Önemli Adımlar Artmıştır.
'
İskenderiye ve El Dekheila konteyner imanlarında ihracatı arttırmaya yönelik
modern elleçleme tesisleri yenilenmiştir.
!69
Damietta Limanı’nda daha büyük gemilerin de kullanabilmesi için yeni konteyner alanı yapılmıştır.
Süveyş Kanalı Konteyner Terminali, 2006’da kullanıma açılmıştır.
Port Said’te de 12 tane yeni rıhtım vinci kurulmuştur.
Firgorifik taşımacılık için Mısır ile İtalya ve Slovenya arasında Ro-Ro seferleri
başlatıldı.
2006 yılında da İskenderiye ve Pire arasına da bir sefer konulmuştur.
!
Mısır 2000’lerde Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Lojistikteki Engelleri
Kaldırmaya Yönelik Eylem Planı Hazırlamıştır.
!
Mısır’ın Lojistik Problemlerini Çözmek Üzere Hazırladığı Eylem Planı
'
Entegre edilmiş lojistik süreçleri, Ro-Ro seferlerinin arttırılması, frigorifik konteyner sayısının arttırılması ve frigorifik özellikte gemi inşaa edilmesi vb. hususlar Eylem Planı dahilindedir.
Frigiorifik konteyner, Ro-Ro ve Havayolu gibi farklı ulaştırma sistemlerinin etkili
bir şekilde beraber kullanılması ve ihracatçıların yıllık lojistik maliyetlerini belirlenmesi için Tarımsal İhracat Lojistik Komitesi ve Deniz Taşımacılığı komitesinin
kurulması.
!70
Frigorifik taşımacılığın planlanması ve koordinasyonunun iyileştirilmesi de Eylem Planının bir diğer önemli unsurudur.
!
!
6.1.2 Yukarı Mısır ve El Shams Soğuk Zincir Sistemi Projesi Örneği
!
6.1.2.1 El Shams Projesi’nin Önemi
!
Yukarı Mısır’da uygulanan El Shams projesi, Mısır’ın soğuk zincir sistemine verdiği
önemin altını çizmektedir.
Yukarı Mısır’da hasat sonrası kullanılacak tesislere, yaş meyve ve sebze ihracatını maksimum düzeye çıkartacak ve küçük çiftçilerin gelirlerin arttırması için ihtiyaç oluşmuştur.
Mısır’ın yaş meyve sebze ihracatı için sadece paketleme tesislerinin yeterli olmayacağı,
gelecekteki ihracat potansiyeli de hesaba katılarak daha büyük tesislerin kurulması gerektiği ihtiyacı öngörülmüştür.
2001 Yılında Dünya Bankası’nın “Mısır Arap Cumhuriyeti: 21. Yüzyılda Tarımsal Rekabetliliğe Doğru” araştırmasına göre Mısır’ın kaliteli meyve ihracatı yapamamasının
önündeki en büyük engelin soğuk hava depoları altyapısı ve Mısır’ın Güney’inde soğuk zincir kırılması olduğu tespit edilmiştir.
!
Bu projenin öngörülen faydaları,
• Her yıl 30.650 ton ürünün paketlenmesi ve nakliyesinin gerçekleştirilmesi
• Her yıl ürünlerin satışından 43 milyon LE kazanç sağlanması
• 3000 çiftçinin faydalanması
• Kırsalda yaşayan 16.000 aile üyesinin direkt olarak olumlu yönde etkilenmesi
• Çiftçilerin toplam yıllık gelirlerinin 19 milyon LE artması
• Çiftçi gelirlerinin, çiftçi başına 6.561 LE artması
• 1445 direk ve 4.336 dolaylı istihdam yaratılması
• 8.3 milyon LE net randıman ile toplamda 36.4 milyon LE kazanç
• Sadece Yukarı Mısır’da 3.8 milyon net randıman ile 24 milyon LE’lik kazanç öngörülmüştür.
!
2000’lerin başında Avrupa ve Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt gibi Körfez ülkelerine ihracat, uçak ile taşınmakta ve havaalanında yetersiz olan soğuk hava depoları sebebiyle kaliteleri bozulmaktaydı. Sıcak iklimi sebebiyle de ürünlerin çoğu ihracat edilmeye uygun değildi.
!
Özellikle Luxor Havalimanı’ndaki soğuk hava deposu altyapı eksikliklerinin kalite ve fiyat
olarak Mısır yaş meyve ve sebze üreticilerinin rekabetini olumsuz etkilediği ve bunun da
Güney Mısır’ın kırsal kalkınması ve ihracatı geliştirme programı ile çeliştiği noktasından
hareket edilmiştir. Altta sıralanan beklentiler bu konu hakkında fizibilite raporu yapılarak
yatırımların gerçekleştirilmesine önayak olmuştur.
!
• Güney Mısır’ın ihracat potansiyelinin ortaya konması ve direkt ihracatın geliştirilmesi
• Bölgede önemli ekonomik gelişmelerin sağlanması
• Bölgesel tarımda kalite geliştirmeye yönelik imkanların arttırılması
!71
• Ulusal yoksulluğu azaltma programlarının amaçlarına ulaşmak için destek olmak.
!
Bundan hareketle, Mısır Devleti 7 yıllık Toshka Vadisi Projesi ile toprak ıslahı gerçekleştirmeyi amaçlayarak tarımsal üretimi arttırmış ve bu proje ile Soğuk Zincir sisteminin yerleştirilmesi kırsal kalkınma açısından öncelikli hale gelmiştir.
!
Bu nedenle Güney Mısır’da oluşturulması planlanan soğuk zincir sistemi, Mısır Hükümeti’nin önceliği olmuş, ihracatı geliştirmeyi ve bölgedeki yoksulluğu azaltmayı amaçlamıştır.
!
İhracatçılar, küçük çiftçiler ve üretici dernekleri yüksek kaliteli yaş meyve ve sebzelerin ihCold Chain Feasibility
Study
Final modern
Report
racatını
geliştirmek
için birlikte çalıştıklarını ve
soğuk zincir sistemlerinin yetersiz
olduğunun altını çizmişlerdir. El Shams projesi çerçevesinde 6111 üreticinin 2010’a kadar
Table 20: Egyptian Exports Classified by Commodity Code, Fruits and Vegetables,
kaliteli
yaş meyve ve sebze
ihracatını
57.000 ton arttırması hedeflenmiştir.
Millions of
US $
2000
2001
2002
2003
2004
Buna
ek olarak projenin
ekonomik
katkısı
ve potansiyeli
de belirlenerek fizibilite raporunda
Edible Vegetables
96.9
98.0
127.3
135.2
193.8
yeralmıştır.
Edible Fruits and Nuts
59.9
58.6
38.3
53.2
106.3
!
•
•
•
•
of which:
Vegetables
EU
CEFTC
Non Arab Asia
Arab Countries
E Europe
49.7 faydalanması
50.2
61.5
69.1
113.3
Yaklaşık 3000 çiftçi
6.6
7.2
10.6
10.5
16.7
Her yıl çiftçilerin gelirinde
6,560 LE
3.9
2.1
3.6 artış 3.1
6.8
42.6
49.6
38.3
50.8
Yıllık 3.8 milyon 40.2
LE
net
randıman
ile
24
milyon
LE
brüt kazanç
.9
1.7
6.8
21.5
19.1
1445 direkt ve 4000 üzerinde dolaylı iş imkanı sağlanması öngörülmüştür.
Fruits
EU
CEFTC
Non Arab Asia
Arab Countries
E Europe
!
!
4.5
6.9
12.8
47.7
0.7
5.3
3.5
4.3
46.0
4.4
5.1
4.8
7.8
21.3
6.7
10.9
4.8
7.6
9.0
29.3
34.0
12.6
4.9
21.6
44.5
Dünya Bankası ve Mısır Hükümeti’ni Harekete Geçiren İhracat Tablosu
Source: Ministry of Foreign Trade and Industry, Egyptian International Trade Point, Annual
Foreign Trade Statistics Report 2000-2004.
Mısır, o dönemde yaş meyve ve sebze ihracatında 24. olmasına rağmen harekete geçmişir.
da görüldüğü
küçük
ve from
gelişmekte
olan ülkelerin, Mısır’dan çok daha fazla
This Tabloda
export data correlates
loosely with gibi
trade data
available
the COMTRADE
database of the United Nations Statistics Division. Though the export figures for both
taze
meyve
ve
sebze
ihraç
etmesi,
dünyada
yaş
meyve
ve sebze ticaretinin artması, ve
fruits and vegetables differ, the positive upward trend in exports is also documented.
According
to
the
COMTRADE
data,
Egyptian
exports
of
fresh/chilled/frozen
vegetables
Mısır’ın
bu ticaret içerisindeki payının az olması gibi sebepler Mısır’ın böyle bir adım athave increased 113% in value terms over the same 5-year time period, growing from
almost $82 million
in 2000
to about $175 million in 2004.
masına
sebep
olmuştur.
!
Table 21: Major Exporters, 2000-2004, Product group: 054 -
Tablo-47: Mısır Yaş meyve
ve sebze ihracatı, 2000- 2004, Bin ABD Doları
VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ
Value 2000 Value 2001 Value 2002 Value 2003 Value 2004
US$ '000
US$ '000
US$ '000
US$ '000
US$ '000
NETHERLANDS
2,708,942
2,725,782
3,126,784
4,187,130
4,295,377
SPAIN
2,432,733
2,743,047
3,068,487
3,875,507
4,173,095
MEXICO
2,164,301
2,321,265
2,228,728
2,594,550
2,991,951
CHINA
1,265,434
1,485,686
1,625,233
1,875,693
2,129,761
USA
1,691,455
1,654,596
1,700,455
1,769,293
1,822,298
BELGIUM
1,089,008
1,200,644
1,303,424
1,668,384
1,710,544
FRANCE
1,048,268
1,109,643
1,312,180
1,561,140
1,676,768
CANADA
1,076,861
1,188,094
1,091,521
1,259,554
1,472,213
ITALY
684,496
797,120
818,886
928,746
872,473
GERMANY
364,930
488,766
536,083
559,321
625,869
POLAND
164,358
221,849
251,717
394,866
505,070
TURKEY
258,205
370,012
307,451
455,955
467,825
THAILAND
304,780
381,538
396,608
Cold
Chain
Feasibility Study
Report
UNITED
KINGDOM
230,928
214,083
273,140
335,289 Final
374,527
AUSTRALIA
388,250
407,800
386,210
258,279
354,406
Reporter
INDIA
ISRAEL
MOROCCO
NEW ZEALAND
PERU
ARGENTINA
HUNGARY
JORDAN
EGYPT
244,747
221,955
234,750
64
148,177
167,939
155,219
International
170,287Winrock
178,054
218,074
170,107
184,348
192,362
96,999
116,297
146,223
204,131
228,615
180,608
110,666
129,059
130,975
81,896
113,219
130,208
81,975
85,525
113,700
! Product group = 3 digits group of the Standard International Trade Classification (SITC, Rev.3).
304,383
218,287
278,943
235,875
168,378
184,065
146,083
135,783
114,573
341,258
334,774
311,909
241,325
210,866
193,332
181,842
176,010
174,831
!
!
SOURCE: DataUSTDA,
in the table is taken
from the COMTRADE database of the United Nations Statistics Division.
Kaynak:
2007
Copyright by the United Nations, 1997. All rights reserved. Used with permission.
As can be seen from the table above, Egypt now ranks as the 24th largest exporter of
fresh/chilled/frozen vegetables, but is still surpassed by smaller developing countries
such as Jordan. In addition, as can be seen from analyzing the upper tier of vegetable
exporting countries, Egypt’s total export trade in vegetables is only a very small fraction
of the level of trade commanded by the top exporting countries, and represents only a
very minute percentage of world trade. It is also important to note that overall world
trade in fresh/chilled/frozen vegetables in increasing.
The COMTRADE data also documents the upward trend in Egyptian exports of fruits
(fresh/dried) and nuts, with data showing trade has increased by 95% in terms of value
from $57.7 million in 2000 to $112.2 million in 2004.
Cold Chain Feasibility Study
Final Report
!72
Final Report
seen, the resultant design in terms of throughput, measured by number of boxes at peak
2000
2004
yılları
arasında
96.9which
milyon
dolardan
193.8
milyon
capacity,
isresultant
stillve
a very
large
but one
is flexible,
or reducible,
seen, the
design
inoperation,
terms
of throughput,
measured
by expandable
number
of boxes
at dolara
peak artmıştır. Aynı döand
replicable
in
other
locations.
While
a
large
commercial
operation,
the
proposed
capacity,
is still
a very large
operation,
but oneMısır
which ihracatındaki
is flexible, expandable
or reducible,
nem
içerisinde
%51
olan AB’nin,
payı %58.5’e
çıkmıştır. Mısır’ın, Arap
facility(ies)
will nevertheless
have a negligible
oniçerisinde
market share.
and replicable
in other
While
a impact
large
commercial
operation,
the proposed
ülkelerine
olanlocations.
ihracatı
da
aynı
dönem
%26 artarak
40.2 milyon dolar artarak
facility(ies)
nevertheless
a negligible impact on market share.
50.8willmilyon
dolarahave
yükselmiştir.
!
Current Egyptian Export Volumes
yaş meyve ihracatı 2000 ve 2004 arası dönemde 4.5 milyon dolardan
CurrentMısır’ın,
EgyptianAB’ye
Exportolan
Volumes
milyonofdolara
Arap as
ülkelerine
Egyptian34exports
primaryartış
fruitsgösterirken,
and vegetables,
measuredolan
by ihracatı
the FAO,47.7
havemilyon dolardan 21.6
increased
from
a
combined
level
of
213,000
tons
in
1999
to
739,000
tons
in
2004,
a
Egyptian
exports
of
primary
fruits
and
vegetables,
as
measured
by
the
FAO,
milyon dolara düşmüştür. 2003 ve 2004 yılları arasında da özelliklehave
Rusya
Federasyonu’na
remarkable
growth
in
export
performance
(see
Tables
2
and
3
below).
This
is
evidence
increased
from
a
combined
level
of
213,000
tons
in
1999
to
739,000
tons
in
2004,
a artış meydana gelolan yaş meyve ve sebze ihracatında (özellikle turunçgil ve patates)
that
Egypt is growth
becoming
a major
factor in the(see
world
trade 2ofand
fruits3 and
vegetables,
and that
remarkable
in export
performance
Tables
below).
This is evidence
miştir.previous
the
investments
crops are and
paying
thatcountry’s
Egypt is becoming
a major factorininthe
theproduction
world tradeofof horticultural
fruits and vegetables,
that
dividends.
At the
same time,
the investments
that have of
been
made in Upper
and
the country’s
previous
investments
in the production
horticultural
crops Egypt,
are paying
especially
expansion
intothe
new
lands, have
up made
the possibility
of further
dividends. the
At the
same time,
investments
that opened
have been
in Upper Egypt,
and
exploitation
of market
windows
for high-value
horticulture,
especially
in the European
Mısır’ın
İhracat
Hacmi
especially
the
expansion
into new
lands, have
opened up
the possibility
of further
markets.
Tying
together
is thefor
growth
of a class
of grower/shipper/exporters
who will
exploitation
of this
market
windows
high-value
horticulture,
especially in the European
grow
capital
intensive
crops
on
their
own
accounts
but
who
are
also
willing
to
work
with
markets.
Tying
this
together
is
the
growth
of
a
class
of
grower/shipper/exporters
will yılında 213.000 ton
FAO istatistiklerine göre Mısır’ın yaş meyve ve sebze ihracatıwho
1999
small
and more
importantly
farmerbut
associations,
in willing
the production
for
grow farmer
capital suppliers,
intensive crops
on their
own accounts
who are also
to work with
iken, 2004
yılında beans,
739.000
tona çıkmıştır.
Bunun en önemli nedeni olarak da öncesinde
export
of cropssuppliers,
such as green
green onions,
etc.associations, in the production for
small farmer
and more importantly
farmer
yapılan
tarımsal
yatırımlardır.
Bu
sebeple
Yukarı
Mısır’da oluşturalması planlanan yeni taexport of crops such as green beans, green onions, etc.
!
!
!
rım alanları ile birlikte özellikle Avrupa pazarına yüksek kalitede ürünlerin ihracatını geliştirmeyi amaçlamışlardır.
Table 2: Egyptian Exports of Primary Vegetables In Metric Tons, 1999-2004
!
Table
2: Egyptian
Exports
of2001
Primary
Vegetables
Metric
Tablo48:
Mısır Yaş
Sebze
Miktarları,
19992004,
1999
2000
2002MetrikInTon
2003 Tons, 1999-2004
2004
1999
2000
2001
2002
2003
2004
129,001.00 167,659.74 194,612.00 321,936.00 354,450.00 403,796.00
129,001.00
167,659.74
354,450.00
FAOSTAT
| © FAO
Statistics194,612.00
Division 2006321,936.00
| 07 September
2006
!
Kaynak: USTDA,
2007
FAOSTAT
| © FAO
Statistics Division 2006 | 07 September 2006
403,796.00
!!
Table
Egyptian
Exports 1999of Fruits
In Ton
Metric Tons, 1999-2004
Tablo- 49:
Mısır3:
Yaş
Meyve Miktarları,
2004,
Table
3:
Egyptian
Exports
of
Fruits
In
Tons, 1999-2004
1999
2000
2001
2002 Metric
2003
2004
1999 111,018.34
2000
2001
2002
2003
2004
84,222.00
290,317.00
167,868.00
203,497.00
335,009.00
!
84,222.00
290,317.00
167,868.00
203,497.00
Kaynak:
USTDA,
2007
FAOSTAT
| © 111,018.34
FAO
Statistics
Division 2006
| 07 September
2006 335,009.00
FAOSTAT | © FAO Statistics Division 2006 | 07 September 2006
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
Similar statistics from the International Trade Centre also show the dramatic increase in
exports
of fruits and
from Egypt.
4 andshow
5 below
show only
the topin
Similar statistics
fromvegetables
the International
Trade Tables
Centre also
the dramatic
increase
export
destinations
ranked
in monetary
exports
of fruits and
vegetables
from terms.
Egypt. Tables 4 and 5 below show only the top
export destinations ranked in monetary terms.
Table 4: Exports of Fresh, Chilled and Frozen Vegetables from Egypt, 2000-2004
Table 4:
Exports
Fresh, Chilled and Frozen Vegetables from Egypt, 2000-2004
Product
group:
054 of
- VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ
Value
Value
Value
Value
Product group: 054 - VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ
Reporter
2000
2001
2002
2003
Value 2004
Value
Value
Value
Value
US$2000
'000
US$2001
'000
US$2002
'000
US$
'000 US$
'0002004
Reporter
2003
Value
NETHERLANDS
2,708,942
US$ '000 2,725,782
US$ '000 3,126,784
US$ '000 4,187,130
US$ '000 US$4,295,377
'000
SPAIN
2,432,733
4,173,095
NETHERLANDS
2,708,942 2,743,047
2,725,782 3,068,487
3,126,784 3,875,507
4,187,130
4,295,377
MEXICO
SPAIN
2,164,301
2,991,951
2,432,733 2,321,265
2,743,047 2,228,728
3,068,487 2,594,550
3,875,507
4,173,095
CHINA
1,265,434
2,129,761
MEXICO
2,164,301 1,485,686
2,321,265 1,625,233
2,228,728 1,875,693
2,594,550
2,991,951
USA
CHINA
1,691,455
1,822,298
1,265,434 1,654,596
1,485,686 1,700,455
1,625,233 1,769,293
1,875,693
2,129,761
USA
1,691,455 1,654,596
1,700,455
1,769,293
1,822,298
35
35
Winrock International
!73
!
!
Mısır’ın Yaş Meyve ve Sebze’de İhracat ve Rekabet Potansiyeli Ortaya Konmuştur.
!
Final Report
Tablo- Table
50: Mısır
Yaş Meyve
Sebzefor
Potansiyel
İhracat Miktarları,
2004
Metrik Ton
7: Export
Market ve
Potential
Egyptian Horticultural
Products,
PRIMECORP
Egyptian
Export
Volume
2004 (MT)*
Estimated
Export
Export Windows
Potential
EU-15
36,000
80,000
22,000
130,000
Oct-Apr
Year
Round
550
200,000
Oct-Apr
19,000
30,000
80
20,000
Nov-Apr
Year
Round
320
30,000
14,400
40,000
Fresh Garlic
Sweet
Potatoes
4,300
45,000
6,000
22,000
Dates
Cut Flowers
2,900
2,000
80,000
65,000
Nov-Apr
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Oct-Jan
381,500
200,000
Winter
Okra**
9
5,000
Winter
Mango
2,000
90,000
Sep-Dec
Produce
Green
Beans
Fresh
Herbs**
Galia
Melons**
Artichoke
Green
Onions**
Fresh
Onions**
Dried
Onions
Potatoes
Grapes
22,000
200,000
4
10,000
900
5,000
Baby Corn**
Lettuce
Asparagus
Sugar
Snaps**
0
7,000
0.5
3,000
Snow Peas**
0.3
3,000
17,000
120,000
Peanuts
Strawberry
!
13,000
Kaynak: USTDA, 2007
!
!
!
!
!
55,000
Apr-Jul
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Nov-Apr
Major Competitors
GCC
Oct-May
Lebanon
(Nov-Apr)
Nov-Apr
Year
Round
Year
Round
Year
Round
Kenya, Senegal,
Burkina-Faso
India, Argentina,
Balkans, Israel, others
Israel, Spain, Central
America
France
Israel, Morocco, EU
India, Pakistan,
Morocco
India, Pakistan,
Morocco
China, India, Argentina
South Africa, Israel
Tunisia, Algeria,
Morocco, Iran
Israel, Kenya, Thailand
Cyprus, Morocco,
Israel
Year
Round
Israel, EU
Mexico, Brazil,
Sep-Dec Guatemala
Apr-Jul
Israel, Morocco, Italy,
Spain, Chile, S. Africa,
India
Israel, EU
Israel, EU
Poland
Poland
Poland
US, China, Argentina
NovMay
Israel, Morocco
38
Mısır’da ihracatçılar gelirlerini ve ihracatlarını arttırabilmenin önündeki en büyük
engel olarak soğuk zincir kırılmasına işaret etmişlerdir.
İhracatçılar, paketleme, ön soğutma ve soğuk hava depolarının yetersizliği çiftçilerin kazançlarını ve ihracatın artmasını engelleyen en önemli etken olarak belirtmişlerdir. Bu sebepten soğuk zincir sisteminin tam oturmasının bölge ihracatına etkisi kesin hesaplanamasa da taraflar önemli bir kalkınma etkisi beklemektedir.
few hours of low temperature abuse can lead to chilling injury, but the symptoms do not
appear until two or three days after the cucumbers have been returned to their proper
handling temperature, usually corresponding to when they are displayed at the
marketplace. The decrease in quality is enough!74to lose a customer or earn a bad
reputation for the entire Egyptian fresh produce supply chain.
d Chain Feasibility Study
Final Report
oup 2
!
Firmalar Üzerine Düşenleri Yapmaya Hazırdı
Fresh! herbs (except
Green beans
Basil
basil)
Cucumber
Eggplant
Figure 5: Damage from Improper Handling
Normal şartlarda çiftçilerin yetiştirdikleri ürünlere uygun olarak tesislerinde, uzun mesafeli
Green
onions
*Hot peppers
Summer ve
squash
pazarlama
için küçük
ölçekli paketleme
ön soğutma tesisleri olması gerekirdi. Ancak
Green garlic
Okra
aldıkları ürünler
Luxor Havaalanına taşımadan önce paMintsihracatçılar, hasattan sonra satın Watermelon
(seedless)
ketlenmesi
ve
soğutulmasının
yapılması
gerekir.
Snap peas, snow peas
• corn
Sabah erkenden hasatın yapılması
oup 3 Sweet
Haricots verts (fine green beans)
• Temiz ve soğutmalı bir ortamda*Bell
ürünlerin
peppersseçilmesinin
(capsicum) yapılması ve paketlenmesi
oup 4
Melons
(honeydew
types)
• ön soğutma araçlarının kiralanması
d.
• Çöl koşulları sebebiyşe Buğu ile soğutma sistemlerinin kullanılması
•
Çiftliklerden, Luxor havalimanına frigorifik araçlarla taşınması
!
e recommended crops can provide a steady flow of fresh produce to the centralized
Taşınacak
ürünlerin
birbirine
alınmış
ve bir of
arada
lity since crops
are
harvested
throughout the
year, with
highestdikkate
volumes
expected
Given
all
these compatibility
problems,
itetkileşimi
isthe
recommended
to reduce
the number
cropslojistiği yapılacak
ürün
sayısı
kısıtlandırılmıştır.
ng the wintertomonths
wheninEgypt
has an early market window and
whenfrom
it is all
easiest
be handled
the packinghouse/pre-cooler/cold
storage
potential horticultural
least expensive
to
pre-cool
the
produce.
crops
grown
in
Egyptfarklı
to lesssaklama
than one koşullarına
dozen compatible
and herbs.
Yaş
meyve
veUpper
sebzeler
sahipvegetables
olduklarından
birlikte taşınmaması
ve depolanmaması gerektiğinden projede bu noktaya da önem verilmiştir. Örnek vermek
Once the incompatible
fruit and
vegetable
crops have
beenemen
removed
from Table 12,
thebir paketleme
gerekirse,
biber ve yeşil
soğan
gibi güçlü
kokuları
narenciyelere
ayrı
packing processes
can be done
at 10
to 12 ˚C,
while pre-cooling and cold storage of the
Table 14: Harvesting
Dates
in Upper
Egypt
hattı
gerekmektecan
ve ayrı
tesislerde
ele almak
gerekmektedir. Bazı
ürünlerin etilen üretmeremaining
simplified
three
recommended
op
Jun July produce
Aug SeptbeOct
Nov into
Dec
Jan
Feb Mar temperature
Apr May zones.
si, diğer ürünlere zarar verirxxbu yüzden
tümx ürünlerin
potansiyel ihracatı belirlenip, sınıfeen beans
xx
xx
x
landırılıp
ona
göre
lojistik
kısıtlaması
yapılmıştır.
pring
xx
xx
xx
xx
x
x
!Cold Chain Feasibility Study
Table 13: Compatibility of Fresh Produce Recommended for the Vegetable Packinghouse/
Final Report
Pre-Cooling/Cold
Tablo-51:
ve
Taşıma
Özelliklerine
göre
x
x Yaş Meyve
x
x Sebzex Ürünlerinin
x
x
x Storage
x Facility
xx Sınıflandırılması
xx
x
ions
esh Herbs
ummer
getables
eppers,
uash,
gplant)
kra
atermelons
0 to 2 ˚C
4xto 7 ˚C
x
x
x
x 7 to
x 10 ˚C
x
x
Group 2 Fresh herbs (except
Green beans
Basil
basil)
Cucumber
Eggplant
Green onions
*Hot peppers
Summer squash
Green garlic
Okra
45
Mints
Watermelon
xx
xx
xx
xx
xx (seedless)
xx
Snap
peas,
snow
peas
x
x
x
x
x
x
x
Group 3 Sweet corn
Haricots verts (fine green beans)
*Bell peppers (capsicum)
Group
Melons
(honeydew
ble 15 below ! gives
the4 total volumes of vegetables that will be processed
through
the types)
*Ibid.These
Kaynak:
USTDA,
d Chain Facility.
are2007
the projected quantities for each vegetable during the
rth year of operation when peak efficiency and operating capacity is realized.
!
!The recommended crops can provide a steady flow of fresh produce to the centralized
Hasat
dönemlerine göre soğuk zincire girecek ürün miktarları belirlenmiştir.
facility since crops are harvested throughout the year, with the highest volumes expected
Table 15: Year 4 Projected Pack House Volume (in tons)
during the winter months when Egypt has an early market window and when it
Tablo-52: Hasat Dönemlerine göre soğuk zincire girecek ürünlerin miktarları, Metrik Ton
and least expensive to pre-cool the produce.
( MT )
Green Beans
3,950
Spring Onions
Table 14: Harvesting Dates5,000
in Upper Egypt
Fresh
Herbs
4,150
Crop
Jun July Aug Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar
Peppers
Green beans
xx1,100xx
xx
x
x
Squash
Spring
xx1,100xx
xx
xx
x
Eggplant
6,550
onions
Cucumbers
Fresh Herbs x
x
x
x
x
x 2,400x
x
x
xx
Okra
d Chain Feasibility
Study
Summer
x
x 5,700x Final
x Report
x
x
Seedless
Watermelons
700
vegetables
(peppers,
Total
is easiest
Apr
May
x
xx
x
x
x
46
30,650
squash,
Kaynak: USTDA, 2007
eggplant)
Okra for the Task
xx 1xx
xx Analysis
xx
xx
xx
e Terms of Reference
Technical
section of this feasibility study
o call for information
Watermelonsto xbe collected
x
x from
x Egyptian stakeholders by the x
x
x
nrock/WFLO team. This information was collected by Winrock/WFLO team members
ng their September-October 2006 visit to Egypt, and used in completing the various
ks and reports
of this
study.gives
Please
refervolumes
to the reports
listed with
for
Table
15 below
the total
of vegetables
that each
will beitem
processed
through the
her details. Cold Chain Facility. These are the projected quantities for each vegetable during the
fourth year of operation when peak efficiency and operating capacity is realized.
• Task 1e – Technical Analysis Report, Facility and Equipment Requirements
!
!
!
!
!75
!
!
Mısır’ın gereksinim duyduğu soğuk zincir sistemi detaylarıyla tespit edilmiştir.
Soğuk zincir sistemi paketleme, ön soğutma ve soğuk hava depolarından oluşmaktadır.
Tüm bu tesisler uluslararası standartlara uygun olarak yapılması planlanmıştır. Uluslararası pazarlara ve gıda sağlığına uygun olarak yapılması ön görülmüştür.
Tarlalardan, Luxor Havaalanına taşıma süreci için sermaye yatırımı ile üç adet frigorifik
araç alımı planlanmıştır. Uzak mesafelerden de Luxor havalimanına getiren ihracatçılar ek
tır yatırımları beklemişler ancak çabuk bozulan gıdalar için 90 km, ve daha az bozulma riski olan gıdalar içinse 180 km sınırı getirilmiş ve araç yatırımları bu kurala göre kısıtlandırılmıştır.
!
İhracat potansiyeli ve Yukarı Mısır’da beklenen üretim tahminleri yeniden belirlenmiş ve
tesislerin tasarımları ona göre yeniden yapılandırılmıştır. Bu bağlamda ihracat potansiyeli
çok yüksek iken ihracat edilebilir ürün miktarı potansiyeli karşılayamaz durumda olmasının
hep altı çizilmiştir. Tesislerin esnek olması, gerektiği önemine vurgu yapılmıştır.
!
6.1.2.2 El Shams Projesi’nin Finansman Modeli
!
Öngörülen Finansman Modeli
Final Report
Projenin finansmanı %10 özkaynak, %20 devlet bütçesi ve %70’i de kredi ile gerçekleşmesi planlanmıştır. Kredi, %8.5 faizle 4 yılı ödemesiz olan 10 yıllık dönemde ödenmesi
planlanmıştır.
!
Table 18: List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold
Tablo-54: Frigorifik tesis için öncelikli yatırımStorage
maliyetleri,Bin ABD Doları
!
General Requirements
Site Work
Concrete
Masonry
Metals
Woods and Plastics
Thermal and Moisture Protection
Doors and Windows
Finishes
Specialties
Equipment
Grading/Sorting Equipment
Refrigerated Trucks
IT/Communication
Office Furniture
Special Construction
Grading Systems/Fork Trucks/Pallet Jacks
Mechanical/Refrigeration
Electrical
Generator
TOTAL
$1,742,168
$384,000
$972,930
$109,920
$1,364,850
$44,400
$1,843,200
$381,600
$44,400
$5,472
$3,996
$66,000
$129,000
$50,000
$25,000
$80,478
$122,148
$844,186
$905,880
$225,000
$9,344,628
Kaynak: USTDA, 2007
Detailed cost calculations compiled by the Winrock/WFLO team for the above mentioned
List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold Storage are
included as an Annex to this report (see Annex 2 Task 1 Packhouse Cost Summary).
!76
Final Report
!
!
!
Tablo-55:
Luxor
Soğuk
Hava Deposufor
içinAirport
öncelikliCold
yatırım
maliyetleri,Bin ABD Doları
Table 19:
ListHavalimanındaki
of Priority Capital
Expenditures
Storage
General Requirements
Site Work
Concrete
Masonry
Metals
Woods and Plastics
Thermal and Moisture Protection
Doors and Windows
Finishes
Specialties
Equipment
Furnishings/Grading Tables
Special Construction
Conveying Systems/Fork Truck, Pallet Jacks
Mechanical/Refrigeration
Electrical
Generator
TOTAL
!
$856,208
$49,800
$304,675
$436,187
$415,793
$18,000
$725,551
$49,200
$6,000
$5,472
$3,996
$12,000
$78
$139,037
$218,237
$328,517
$125,000
$3,693,749
Kaynak: USTDA, 2007
!Detailed cost calculations compiled by the Winrock/WFLO team for these above
!mentioned List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold Storage
buanprojesi
Türkiye
açısından
örnek
hedeflemiştir.
are Mısır’ın
included as
Annex to
this report
(see Annex
3 Taskalınacak
1 Airport Dsonuçları
Summary Cost).
El Shams Projesi Kapsamında Ürünlerin Pazarlanmasında %50- %60 artış beklenIt is important to note that the actual size and scope of the proposed investments are
miştir
on the Demand Forecast detailed above, and the Task 2 Economic Analysis. The
!based
design capacity proposed will help meet the projected international demand estimated in
EL
Projesi Analysis.
ile 6111 çiftçinin
hasat
hacmi ve
kalitesinin
artması
planlanmıştır. Hasathe SHAMS
Task 2 Economic
Please see
the following
section
for additional
details.
ta bağlı olarak, miktarlarda %62 artış beklenmektedir ki o dönemde yapılan ihracatın 10
katıdır.
Buna ek olarak kiralık olarak ön soğutma tesislerini kullananlar, tesislerin iyi yönetilmesi
gerektiğini ve Luxor’da, Mayıs aylarında günde 40.000 ton üzüm paketleme ihtiyacı olduğunu belirtmişlerdir.
!
!
Perakende fiyatlarda %20 artış beklenmiştir.
Ön soğutma, paketleme ve soğuk hava depolarının inşa edilmesi ile bölgenin tarımsal
ürünlerine büyük avantaj sağlanacağı belirtilmiştir. İhracat pazarlarındaki tüketicilerin neredeyse tamamı raflardan paketlenmiş, etiketlenmiş ürünleri almayı tercih ettiğinden, Luxor
havalimanındaki tesislerin bu amaca hizmet edeceğini belirtmişlerdir. Bu nedenledir ki perakende fiyatlarda %20 artış beklenmektedir. Buna ek olarak 2054 çiftçi proje için anlaşarak önceden ihracat için tedarik miktarlarını önceden belirtmişlerdir.
!
!
!
62
or local markets.
!
!
Marketing Agreements were reported for the past year involving 2,054 growers in these
!77 EL SHAMS Project. This table is
five governorates who were involved in the AERIbased upon published and unpublished information from the EL SHAMS Project
Marketing Advisors. Marketable yields were estimated by EL SHAMS technical advisors
at 50 to 60% of total yields, with the remaining production sold at local markets or to food
processors.
Tablo-56:
için yapılan
tedarik önanlaşmasındaki
ürün miktarları,
Metrik Ton
Tableİhracat
11: Actual
Marketing
Agreement Volumes
EL SHAMS
Sept 05-June 06 in MT
Green beans
Fennel
Basil
Watermelon
Cantaloupe
Grapes
Pomegranate
Total by
Governorate
Assuit
Sohag
Qena
Luxor
Aswan
408 MT
1400
90
40
516
115
219
136
40
235
120
1619
306
871
233
100
307
948
!
215
Sub-total
by crop
2529
40
233
100
590
160
307
Grand
Total=
3959 MT
Kaynak: USTDA, 2007
indications of future strong growth in Upper Egypt horticultural production for
! Additional
export:
Bayrak Proje Niteliğinde
•
•
Hundreds of thousands of feddans of new lands are going into production in the
Safaga
Limanı’ndaki
Gıda
Terminali’nin
iyileştirme
çalışmaları:
Arap ülkeleriregion.
Vegetables,Bozulabilir
melons and
grapes
are being planted
on reclaimed
lands
ne yapılan
ihracatta
kullanılan
yapılacak
iyileştirmeler
with access
to roads,
power, terminalde
irrigation (perhaps
20%olan
of area
predicted tobu
beproje için de
planted
with a variety of vegetable crops destined for local, regional and export
sağlıklı
olacaktır.
markets);
•
Yukarı Mısır’da Luxor Havalimanına ve Safaga Limanına ek yolların yapılması.
AERI-EL SHAMS FAs are currently going through the process of applying for
EUREPGAP
certification
FAssistemleri
are expected
to be certifiedteşvik
by 2007);
and Bu proje ile yeni
Yukarı Mısır’da yeni
soğuk(30
zincir
yatırımlarına
etmesi:
•
•
soğuk
zincir tesisleri yatırımları olabileceği
• Future increases in the size of Farmers Associations in UE (ASBA plans to work
•
•
with existing FA’s after the USAID EL SHAMS Project has been completed as of
Yeni September
paketleme2007
ve ön
soğutma
Proje ileproviding
birlikte small
yeni ve
küçük
ölçekli paketleand
to recruittesisleri:
more members,
loans,
training
me ve
öntechnical
soğutma
tesislerinin faaliyete geçmesi
and
assistance).
Ek Taze Meyve Tesisi: Yukarı Mısır’da ek taze meyve tesisi yatırımlarının artması öngöJustification
for the Produce Mix Recommended To Be Handled in the Packinghouse
rülmektedir.
Methodologically,
the Tesislerinin
design process
began
with meetings
and discussions with
Luxor
Soğuk Zincir
Mısır
Ekonomisi’ne
katkısı
exporters and potential exporters/stakeholders (the truly “market driven”), then looked at
production (real and anticipated) of fruits and vegetables in Upper Egypt, then examined
Tesisler
faaliyete
geçince
ilk yıl 12
dolar, for
ikinci
dolar
ve üçüncü yıl 37
the physical
handling
requirements
andmilyon
specifications
eachyılof24
themilyon
high value
products
milyon
dolara
ve
sonraki
yıllarda
49
milyon
dolar
gelir
getirmesi
beklenmektedir.
(see below), and finally filtered the result to generate a facility design with the most
opportunity and benefit for the small farmer.
Küçük Ölçekli Taşımacılığa Faydası
42
Her yıl 30 bin ton ürünün paketleme
tesislerinden çıkmasının planlandığı projede 60 bin
ton ürün taşınacak ve bu taşımaları 4 tonluk araçlarla gerçekleştirildğinde her gün 2 yüklemenin yapıldığı ve yılda 10 ay 25 araç ve 25 şoför ile çalışılması hesaplandığında 2.4
milyon LE yerel girişimcilere kazandıracaktır.
!
!
!
!
Small scale transportation
!
!
It is projected that there will be approximately 30,000 tons of product sold out of the packinghouse
!78
per year. This means that approximately 60,000 tons of product will need to be transported from
the farm to the packinghouse per year using small trucks of approximately a 4-ton payload size.
Assuming that the average truck can haul two loads per day working for 10 months out of the
year, it is projected that 25 trucks will be employed virtually full time employing 25 drivers, creating
a 2.4 million LE industry that nets nearly a million LE to local entrepreneurs.
Tablo-57: İhracat lojistiğinde kullanılacak araç ve kazançları, Metrik Ton (MT) ve Mısır Lirası (LE)
MT of product hauled
Tons/day/truck
Trips per day
Tons per trip
Est. Gross/trip
Est. Net/trip
Trips per year/truck
Est Gross/year/truck
Est. net/year/truck
Total Trucks
Total Value Industry
Total Profits
60000
8
2
4
160
65
600
96000
39000
25
2,400,000
975,000
MT
MT
Trips
MT
LE
LE
Trips
LE
LE
LE
LE
!
Kaynak: USTDA, 2007
!
6.1.3 Mısır’da Günümüzde Durum
6.1.3.1 Mısır’da Güncel Gelişmeler
!
Hükümet destekleri, yeni teknolojilerin kullanılması için verilen eğitimler, ucuz iş
gücü ve özel ve yabancı yatırımcıların kurmuş olduğu paketleme ve ihracat şirketleri, narenciye ürünlerinin diğer ülkelere nazaran Mısır’ın, daha ucuza ihraç etmesini
sağlamaktadır.
!
2012- 2013 ihracat sezonunda İskenderiye limanındaki bir firma 1 ton portakalı 500
dolara satmışken, şimdi 150 dolara kadar düşmüştür.
!
Buna ek olarak, 2003 yılında faaliyete başlayan Kahire Havaalanındaki soğuk hava
depolarının soğutma metodlarına uygun bir şekilde kullanılmaktadır. Narenciye sektörü gelişimine olumlu etkisi olan soğuk hava depoları, yaş meyve ve sebze ürünlerinin uluslararası standartlara uygun kaliteli bir şekilde korumakla birlikte kayıpları
%40 civarında azaltmıştır. Özellikle kısıtlı sayıdaki frigorifik kasalı kamyon ve tırlar,
sektörün daha da gelişmesine engel olmaktadır.
!
Son zamanlardaki siyasi durumun liman operasyonlarına yansıması, dışarı çıkma yasağı
gibi işgücünü etkileyen faktörlere rağmen Mısırlı meyve-sebze üreticileri var güçleriyle
mevcut pazarlarını kaybetmemek ve yeni pazarlar bulmak için çalışıyorlar.
6.1.3.2 Rusya Pazarının Mısır Açısından Önemi
!
Rusya, Mısırlı üreticiler için gittikçe önem kazanan bir Pazar.
Avrupa’da Hollanda, İngiltere hala önemli pazarlar olmakla birlikte, son dönemdeki belirsizliğin etkilerinden biri olarak Avrupalı alıcıların daha öncekinin tersine, ürünler ellerine ulaşmadan ödeme yapmadıkları biliniyor. Çin ise Mısır narenciyesinin girdiği yeni bir Pazar.
Rusya’da narenciye ürünlerine artan talep sebebiyle, dünyanın en büyük üçüncü deniz taşımacılığı şirketi olan CMA CGM, Mısır’daki narenciye üreticileriyle yaptığı işbirliği yaparak
!79
Rusya ve Mısır arasında “Citrus Express” oluşturmuştur. Mısır’da üretilen narenciyenin,
Rusya’nın Novorossiysk limanına direkt olarak taşıması, CMA CGM’nin stratejik bir hamlesidir. Rekabetçi fiyat ve uygun zaman aralığında soğutmalı konteynerler ile ürünleri taşıyan
CMA CGM, Mısırlı üreticilerin ürünlerini, 7 günde Rusya’ya, 3 günde Cidde’ye, 10 günde
Körfez ülkelerine, 12 günde İngiltere’ye ve 16 günde Güney Doğu Asya’ya ulaştırmaktadır.
CMA CGM sağlamış olduğu bu hizmetlerle, Mısır’da pazar payını %20’ye çıkarmıştır.
!
!
6.1.3.3 Mısır, İspanya ile Rekabetinde Bir Adım Önde
!
Mısır, İspanya’yı zor durumda bırakıyor
!
Ekonomik krizin de etkileriyle birlikte, narenciye üretiminin yoğun olduğu İspanya’da üreticilerin sadece çok az bir kısmı ihracat gerçekleştirebiliyor. İspanya’nın ihraç ettiği narenciye ürünlerinin %80’i Almanya, Fransa, Hollanda ve İngiltereye geri kalanı da Doğu Avrupa
ülkelerine, Rusya’ya ve kısıtlı miktarda Kanada’ya gönderilmektedir. Önceki yıllara göre
önemli bir artış yaşanmayan narenciye ihracatında en büyük darbeyi Mısır vurmuştur.
!
Son zamanlarda narenciye ihracatı artan Mısır’ın, özellikle lojistik unsurlar ile yakaladığı
fiyat avantajı, İspanya’yı etkilemeye başlamıştır. İspanya’nın Güneyinden, Kuzey Avrupa’ya narenciye taşıyan bir tır yaklaşık 3000 euroya gitmektedir, Mısır’dan narenciye yüklü bir
konteynır, Kuzey Avrupa’ya 2000 euro civarında gidebilmektedir. Bunun en büyük nedeni
ise, ekonomik kriz ve azalan iç tüketim sebebiyle, yüklü giden tırların boş dönmeleri, taşıma fiyatlarının artmasına neden olmaktadır.
!
İspanya’da Mercalicante halinde, AB ülkelerine ve Rusya’ya ihraç edilen taze meyve ve
sebzelerin gümrük ve sağlık kontrolleri için 8000 frigorifik tır denetlenmiştir. Önemli yaş
meyve ve sebze ihracatçılarından olan İspanya’nın Mercalicante halinde soğuk hava depoları, lojistik alanları, gümrük ve sağlık kontrol alanları bulunmaktadır.
!
Karayolu taşımacılığında, İspanya örnek alınabilir. Ancak, yukarıda da belirtildiği gibi giderken yüklü olarak giden tırların dönüşte boş gelmesi maliyeti yükseltmektedir. Coğrafi açıdan İspanya’ya nazaran daha yakın olan Türkiye’de karayolu taşımacılığı ile yaş meyve ve
sebze ihracatımız Rusya’ya ulaştırılabilir mi? Karayolu üzerinde bu ticaret için gerekli altyapı ve kontrol mekanizmaları mevcut mu? Türkiye’nin frigorifik tır veya kamyon filosu bu
ticarete yeterli mi? vb. sorular önplana çıkmaktadır.
!
Not: (Yaklaşık 4000 KM Murcia- Moskova)(Mersin- Moskova 3300 KM)
!
6.2 Çin ve Soğuk Zincir Sistemi
!
Çin’in Soğuk Zincir İhtiyacı Artmaktadır
Çin Soğuk Zincir Lojistiği gelişmenin erken safhalarındadır. Çin’in süregelen ekonomik büyümesi, ticaretteki artış, pazarlardaki genişleme ve vatandaşlarda oluşmaya başlayan gıda
güvenliği bilinci bu gelişmedeki önemli faktörlerdir. Bu gelişmeyle birlikte soğuk zincir prosedürlerindeki yasal düzenlemelerin artması, bu alanda faaliyet gösteren girişimlerin büyümesi ve bu alanda bilgi teknolojilerinin gelişmesi öngörülmektedir.Özellikle artan gelir
düzeyi ve buna bağlı olarak artan ve değişen gıda tüketimleri soğuk zincir sisteminin önemini her geçen gün arttırmaktadır.
!80
Soğuk Zincir Sistemine Teşvik Planlanmakta
Önümüzdeki yıllarda Çin Hükümeti’nin ulusal reform programının bir parçası olarak ekonomik büyümeyi teşvik ederken, aynı zamanda gıda güvenliği ve sağlık koruma programlarına da büyük yatırım yapması beklenmektedir.Bu yatırımların soğuk-zincir sektörünü de
içermesi doğal olacaktır. Sosyal haklar ve güvenliğin iyileşmesiyle, güvenli tarım ve eczacılık ürünlerine olan ihtiyaç da artmaktadır. Soğutucu ve dondurucu depolar ve araçların
önemle ele alınması gerekmektedir
Soğuk zincire ihtiyaç duyulan ürünlerin (içecekler, donmuş pirinç ürünleri, donmuş su ürünleri, et, meyve ve sebze) 2010’da 65.418 milyon ton, 2011’de 69.224 milyon ton ve
2012’de 82.112 ton olmuştur. Bunlar arasında en önemli kalemler, gelecekte daha da büyüme vaat eden meyve-sebze ve et ürünleridir.
!
Frigorifik Araç Sayısı Artmaktadır
Günümüzde soğuk zincir lojistiğinin en önemli halkası karayolu olup, onu demiryolu ve deniz yolu takip etmektedir. Havayolu ise daha düşük bir paya sahiptir.
Son yıllarda yeni ulusal sanayi politikasının devreye girmesi ve pazar genişletme ihtiyacı
kapsamında, frigorifik kamyonların sayısındaki yıllık artış yüzde 10 olup, 2011 yılındaki değişim 10 bin adet olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında karayollarında faaliyet gösteren taşıma araçlarının binde 3’ü, yani 35 bin adedi bu özelliklere sahipti. Demir yollarında ise
toplam 500 bin aracın sadece 7500’ü soğutmalı idi.
Çin’deki işletmelerin soğutuculu kamyonları taşıma kapasitelerine göre 2 ve 30 ton arasında değişmektedir. Normal şartlar altında, bu özelliklere sahip bir kamyonun kullanım süresi
8-10 yıldır.
Yeni Frigorifik Depolar Açılmaktadır.
2008’de Çin’in et ürünleri için soğuk depo kapasitesi yıllık ortalama yüzde 10 artış ile 7
milyon tondu. 2008-2012 yılları arasında soğuk depo yapım faaliyetleri her yıl ikiye katlanmıştır. Şu anda ülkede 10.000’den fazla soğuk depo faaliyet göstermekte olup, toplam kapasiye 17.43 milyon tona (71 milyon m3) ulaşmıştır. Bunlar arasında 80 kadarının kapasitesi 10bin tonun üzerindedir. Başka bir deyişle bu büyük depolar, toplam kapasitenin yarısından fazlasını oluşturmaktadır.
Bölgesel dağılıma bakıldığında ise toplam kapasitenin yüzde 60’ının doğu bölgelerinde olduğu görülmektedir.
Depolama kalemlerine göre bakıldığında; kapsamlı depolar yüzde 46’yı ve meyve gibi özel
ürünlere ayrılmış depolar yüzde 46’yı oluşturmaktadır.
Soğutma tiplerine göre bakıldığında; kapasitenin yarısından fazlasını dondurucu depolar
oluştururken, ultra-düşük derecelerdeki depoların oranı oldukça düşüktür.
Depo kiralama fiyatları bölge bazında çok büyük farklılıklar göstermemektedir: 2012’de
2
2
şangay’da kiralama ücretleri 3.5-5¥ / m iken , Pekin’de 4.5¥ / m civarındaydı.
!81
!
!
12 yıllık Tarım Ürünlerinin Lojistiğinde Soğuk Zincir Gelişimi Planı
!
Son dönemlerde devletin de desteğiyle, Çin’de soğuk zincir lojistiği ve soğuk hava depolarında önemli iyileştirmeler yapılmaktadır. Yaklaşık 100.000 ton kapasiteli soğuk hava depolarının faaliyete geçmesi planlanmakta.
!
Ancak modern tarım koşullarına uygun olması için yeterli kapasitede soğuk hava deposu
mevcut değil. Soğuk hava depo kapasitesinin yanı sıra, yeterli lojistik imkanları da mevcut
değildir. Tarım ürünlerinin lojistiğinde ve depolanmasında yeterli kapasitede soğuk zincir
altyapısının kurulabilmesi için 12 yıllık Tarım Ürünlerinin Lojistiğinde Soğuk Zincir Gelişimi
Planı uygunlanmaktadır. 2015 yılı itibariye birçok bölgede, büyük ölçekte ve yeni teknolojiler kullanılarak gerekli altyapının oluşturulması planlanmıştır. Özellikle taze meyve ve sebze ürünlerinin lojistiği ve sağlıklı saklanabilmesi için Ticaret Bakanlığı tarım alanlarında pilot projeler uygulamaktadır. Pilot projelerin amacı ürünlerin üretildiği alanlar ile satılacak
alanlar arasında kesintisiz soğuk zincirin oluşturulması ve bu sistemin sağlıklı işleyebilmesi
için gerekli yönetim mekanizmalarının kurulmasıdır.
!
!
6.3 İsrail ve Soğuk Zincir Sistemi
!
İsrail ve Narenciye İhracatı
!
Önemli narenciye ihracatçılarından olan İsrail’de yaş meyve ve sebzenin tamamı deniz yoluyla taşınmaktadır. 2000 yılında %63 oranındaki ürün soğuk hava depolu gemilerle ve
%37’si de soğutmalı konteynerlerle taşınmaktaydı. Günümüzde ihraç edilen yaş meyve ve
sebzenin %97’si soğutmalı konteynerler ile gemiler aracılığı ile taşınmaktadır. Tarımsal
ürünlerin taşınması sistemli bir altyapı gerektirmektedir, ancak tüketiciye ulaşana kadar
olan süreçte yaşanabilecek problemlerden dolayı iyi paketleme, havalandırma ve paletler
üzerindeki paketlerin konumlarının iyi yerleştirilmesi gerekmektedir.
!
Deniz taşımacılığında en önemli kriterler, gerekli hizmetlerin sağlanması, rekabetçi fiyatlar
ve mümkün olan en kısa sürede ulaştırmanın sağlanmasıdır. İsrailli üreticiler, aktarmalı taşıma yerine, direkt olarak ulaştırmayı tercih etmektedirler. Konteynerleri içerisindeki hava
sıcaklığını ve miktarını ayarlayarak, soğuk zincir mümkün olduğunca kırılmadan ihracatı
gerçekleştirmektedirler.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!82
!
!
!
Agrexco Firması İki Adet Frigorifik Gemi ile İhracat Yapmaktadır.
!
'
!
2003 yılından itibaren Agrexco firması özel tasarım iki adet frigorifik gemi ile ihracatını gerçekleştirmektedir.
Araçlar da frigorifik alana alınmaktadır.
İhracat sezonu döneminde gemi sayıları arttırılmaktadır.
Hayfa ve Aşdod Limanlarından, Fransa’nın Marsilya ve İspanya’nın Valensiya
Limanlarına sefer yapmaktadır.
Hem frigorifik konteyner hem de araç taşımakta olan gemi, 14 gün içerisinde
Aşdod- Valensiya seferini yapıp geri dönmektedir.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
6.4 Fas ve Soğuk Zincir Sistemi
!
!
CMA CGM firmasının girişimiyle, Fransa’nın Dunkerque Limanı’ndan Rusya’nın St. Petersburg Limanı’na konteynerli taze meyve ihracatı gerçekleştirilmektedir.
!
“Dunkrus Express” adı altında Casablanca, Agadir, Dunkirk ve St. Petersburg limanları
arasında taze meyve taşımacılığı yapılmaktadır.
!
!83
Fas- Rusya arasındaki hattın toplam süresi 10,5 gün kadardır. Bu hattın açılmasının en
büyük sebeplerinden biri de Faslı meyve üreticilerinin hızlı büyümekte olan ihracat pazarlarıdır.
Batı Hint Adalarından ithal edilen muzların ulaştığı nokta olan Dunkirk Limanı, yaş meyve
ve sebze sektörü için de önem kazanmıştır. Bu sebeple liman hizmetleri ve soğuk hava
depolarıyla Güney Amerika, Karayipler ve Fas’tan gelen yaş meyve ve sebzeler için transit
nokta olmuştur.
!
!
!
!
2011 Yılında Agadir- St. Petersburg limanları arasında narenciye taşımacılığının başlaması
ile Fas, narenciye ihracatının lojistiğinin önemli ölçüde geliştirmiştir. 2012 yılında da Tanger
Limanı ve Jabel- Ali Limanı arasında oluşturulan hat ile de Körfez ülkelerine olan ihracatına katkı sağlamıştır. Narenciye ihracatında çok daha rekabetçi olabilmek için ASPAM, Fas
Tarım Bakanlığı ve Fas İhracat Ajansı ile birlikte narenciye depolama ve dağıtım hizmetleri
için potansiyel ihracat pazarlarında çalışmalar yapsa da finansal zorluklardan dolayı başka
alternatifler düşünmektedirler.
!
!
CMA CGM firması, “Agadir Express” ile, Casablanca ve Agadir’i, İngiltere’nin Portsmouth
Limanına bağlayıp, sonrasında Rotterdam ve Le Havre üzerinden tekrar Casablanca’ya
giden bir narenciye hattı üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bunun yanı sıra, Güney
Fransa’da bulunan Vendres Limanı ile Agadir arasında da haftada iki kere narenciye taşınması planlanmaktadır.
!
!
!
!
Seago Line & Maersk’in Fas- St. Petersburg Hattı
!
Maersk ve onun Avrupa bağlantılarını yapan Seago Line İskandinavya/Kuzey Avrupa-Fas
rotası olan KNSM’de narenciye mevsimine özel bir değişikliğe gitti. Buna gore, KNSM İsveç’in Helsingsborg limanından dönerken, Ekim sonundan itibaren bu yeni hat St. Petersburg’a kadar gidecek.
!
!84
Kış ticaretinin en önemli ürünü olan narenciye mevsimine denk getirilen bu değişiklik ile
Fas’ın meyve ihracatında ana limanları olan Casablanca ve Agadir’dan haftalık seferler
başlatıldı.
İlk hattın Casablanca, Agadir, Kiel Canal , St Petersburg, Kiel Canal, Rotterdam, Casablanca rotasında ekspres olarak yapılacağı bildirildi. Bu hatta ilk olarak 868 TEI kapasiteli
ANNA SIRKKA gemisi görevlendirildi.
!
İkinci hat ise Casablanca, Agadir, Rotterdam, Bremerhaven, Kiel Canal St Petersburg,
Gdansk, Kiel Canal, Bremerhaven, Antwerp, Casablanca olarak daha fazla limana uğrayacak şekilde planlandı.Bu rotada ilk olarak 1,036 WES AMELIE gemisi kullanıldı.
Toplamda bu iki rotada kış şartlarına uygun yedi adet “ice-class” gemi kullanılacak.
!
Baltic Reefer Group ile Seatrade Group firmaları Güney Afrika, Fas ve Şili’yi Rusya
ile yakınlaştırıyor.
!
Baltic Reefer Group ve Seatrade Group firmaları, soğutmalı taşımacılığı daha da etkin kullanabilmek için ortaklık anlaşması imzaladı. Toplamda 96 adet soğutma özellikli gemilerle
özellikle Güney Afrika, Fas ve Şili limanlarından aldıkları ürünleri, Rusya’nın St. Petersburg
limanına taşımaya başladılar. Müşterilerine daha rekabetçi fiyatlar sunabilmek için atmış
oldukları bu adımla Rusya’ya uzak bölgelerden taşınan yaş meyve ve sebze ürünlerinin
ihracatını kolaylaştıracaktır.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
6.5 Güney Afrika ve Soğuk Zincir Sistemi
!
!
Son yıllarda düzenli olarak narenciye ihracatını arttıran Güney Afrika, lojistik altyapı yatırımlarıyla ihracatını daha arttırmayı hedeflemektedir.
Ancak narenciye ihracatının artması ile Durbon Limanında soğutmalı konteyner sayısı yetersiz kalmaktadır.
!
!85
Afrika’nın doğu kıyısında bulunan Maputo limanı narenciye ihracatının gelişme noktalarından biridir. Güney Afrika’nın kuzeyinde bulunan Limpopo ve Mpumalanga şehirlerinden
limanlara getirilen narenciyelerin üretim ve ulaşım masraflarının artması sebebiyle, Durbon
Limanından daha yakın olan Maputo Limanı tercih edilmektedir.
!
Durbon ile Limpopo, Mpumalanga gibi şehirlerin uzaklığı yaklaşık 800 KM, bu sebepten
dolayı toplamda ekstra 8 milyon dolar civarında bir lojistik maliyeti olmakta,bu yüzden Maputo limanı, narenciye ihracatı için maliyetleri düşürmektedir.
!
Güney Afrika’nın liman operatör firması olan Transnet Port Terminals firması, devletin de
desteğiyle önümüzdeki 7 yıl içerisinde ekonomik büyüme ve operasyonel etkinliği arttırmak
için yatırımlar yapacaktır. Durbon Limanının 1. iskelesinde 700.000 teu olan kapasitesinin
1.2 milyon teu’ya çıkartılması planlanmaktadır. Ayrıca 2. iskelenin 2.1 milyon teu olan kapasitesi de 3.3 milyon teu’ya çıkartılması hedeflenmektedir.
!
Güney Afrika, Zimbabwe ve Swaziland’da sayıları 1400’ü bulan yetiştirici, yaratılan 100bin
kişilik istihdam ve yıllık 5 milyar SAR (477 milyon USD) gelir ile narenciye sektörü Güney
Afrika Bölgesinin en önemli gelir kalemlerindendir. Bu ürün, Güney Afrika’yı dünyanın ikinci
büyük narenciye ihracatçısı yapmıştır. İhracat, en çok Cape Town, Port Elizabeth ve Durban limanlarından yapılmaktadır. Mozambik’teki Maputo Limanı da Durban’a alternatif
oluşturmakla birlikte, dökme (yığın) taşımacılıkta daha fazla kullanılmakta, konteyner taşımacılığı için daha çok tercih edilen Durban ile yarışamamaktadır.
Limanların içinde ya da yakınındaki soğuk hava depoları bu üründe lojistik zincirinin en
önemli halkalarındandır. Narenciye üretim yerine yakın paketleme merkezlerinde (packhouse) ya da soğukhava depolarında paketlenmekte ve konteynerlara yüklenmektedir.
South Africa Fruit Terminals (SAFT) Şirketi, Cape Town ve Durban gibi önemli limanların
içinde ya da yakınında soğuk hava depoları işletmektedir. Bunlardan Cold Harvest, en
önemli narenciye üretim merkezi Paarl’dan Cape Town limanına demiryolu ile bağlanarak
çevreye duyarlı bir sistem oluşturmaktadır. Durban Limanı’na 3 km uzaklıktaki Cold Harvest Bayhead ve limanın içindeki Container Fruit Terminal da, Afrika’nın narenciye ihracatının merkez üssü olan bu limana hizmet vermektedir.
Oceana Group’a ait Commercial Cold Storage (CCS) şirketi, Güney Afrika’nın Cape Town,
Johannesburg, Durban ve Namibia bölgelerinde çeşitli lojistik merkezlerine yakın soğukhava depolarıyla sektörün en büyük aktörlerindendir.
Durban Limanı
Durban Limanı’nda şeker, ahşap, petrol terminallerinin yanısıra T-Jetty Taze Ürün Terminali
ve Maydon Wharf Meyve Terminali bulunmaktadır.
Bu limandan 2012 yılında 120bini geleneksel ve 495bini koteyner olmak üzere 600bin paletten fazla narenciye ihracatı yapılmıştır. Narenciye Üreticileri Birliği sıklıkla soğukhava
depolarının yetersizliğine, limandaki kapasitenin çoğunlukla full’e yakın olmasına ve paletlerin bekleme süresinin uzunluğuna dikkat çekmektedir. Birliğin 2013 Ağustos Lojistik raporu aynı riske dikkat çekmektedir:
!
Durban Limanı’nda çeşitli özel işletmelere ait soğuk hava depoları bulunmaktadır. Mart
2005’te Ticari Soğukhava Deposu olarak açılan Maydon Wharf Meyve Terminali, Güney
!86
Afrika’da hükümetin yeni liman politikasının bir parçası olarak özel sektör-kamu işbirliğinin
ilk örneklerinden biri olmuştur. (Güney Afrika Liman İşletmeleri SAPO ve Oceana Group
ortaklığında)
40 soğutma odası, 4800 paletlik steri-narenciye için şoklama ve 1500 paletlik dondurma ve
depolama kapasitesi ile kurulan tesiste zamanla kapasite artırım çalışmaları yapılmıştır.
Narenciye sezonunda iki vardiya çalışılan tesiste 150 kişi hizmet vermektedir.
Bu terminalin, ticariden (non-steril) farklı olarak (daha düşük sıcaklıkta) depolanması gereken sterilize meyve için özel bölümleri bulunmaktadır.
!
!
6.6 İspanya Narenciye ve İhracat Lojistiği
İspanya dünyanın en büyük narenciye ihracatçısı konumunda olup, bu ülkeyi Güney Afrika
takip etmektedir. İspanya’nın başlıca üretim merkezleri Valencia, Andalucia, Murcia ve Catalonia ‘dır.
İspanya Gümrük İdaresi rapolarına göre 2013’ün ilk 9 ayı incelendiğinde taze meyve-sabze ihracatının mmiktar olarak yüzde 6 (8.3 milyon tona) ve değer olarak yüzde 14 (7.7 milyar EUR’ya) yükselmiştir.
İhracatta en büyük Pazar yüzde 92 gibi ezici bir payla AB ülkeleridir. Bunlar arasında yüzde 24’le Almanya, yüzde 19 ile Fransa ve yüzde 13 ile İngiltere başı çekmektedir.
İhracatının çoğunu Avrupa ülkelerine yapan İspanya için 2010’dan itibaren yeni bir Pazar
olan Rusya, İspanya’nın 2011’de 815bin ton olan AB-dışı meyve-sebze ihracatının yüzde30 kadarını (250 bin ton) almıştır. Bu miktarın 35bin ton kadarını sebzeler (özellikle salatalık, domates, marul) oluştururken, 215 bin ton kadarını meyveler (şeftali, nektar ve mandalina) oluşturmuştur. Bir önceki yıla oranla bu rakamlar yüzde 50’ye yakın bir artış göstermiştir.
2012’de Rusya hala İspanya için önemini korurken, Rusya’nın DTÖ’ne girmesiyle dengelerin nasıl değişeceği henüz bilinmemektedir.
AB ülkelerinin doymuş pazarlarına alternatif destinasyonlar arayan İspanyol üreticilerin yüzünü Rusya güldürürken, diğer büyük pazarlar olan Japonya ve ABD’ye ihracatta sırasıyla
yüzde 35 ve yüzde 11’lik düşüş yaşanmıştır.
http://www.freshplaza.com
Lojistik -Gemi
İspanya’nin çeşitli limanlarından Rusya’nın St. Petersburg limanına 8 günde ulaşan gemi
seferleri bulunmaktadır.
!
6.7 Azerbaycan ve Soğuk Zincir Sistemi
!
Azerbaycan, tarımsal ürünler ve narenciyede soğuk zincirin gerekliliğini gördü
!87
•
Azerbaycan’ın başlıca ürünleri üzüm, pamuk, tütün, narenciye, meyve ve sebze olup;
pamuk ve tütün dışındaki tüm bu ürünlerin ekonomik olarak değerli olabilmesi için etkin
bir soğuk zincire ihtiyaç duyulmaktadır.
•
Azerbaycan’ın tarım ihracatının yüzde 95’i bölgedeki BDT ülkelerindeki çok az sayıda
müşteriye bağımlıdır. Bunun çoğunu alan Rusya için Azerbaycan ucuz bir tedarikçi olarak algılanmaktadır. Bu çok kırılgan bir dağılım olup, Rusya tarafından yapılan bu sömürünün fiyatlar üzerinde çok kötü bir etkisi vardır.
Azerbaycan da Rusya ile Sorunlar Yaşamakta
Bu bağımlılığın etkilerine bir örnek olarak 2004’te Guba’daki hasata denk gelen Azerbaycan-Rusya sınırının bir süreliğine kapatılması gösterilebilir. Bunun sonucu olarak elmanın
Pazar fiyatı yüzde 60 düşmüş, armut sulama kanallarına dökülmüş veya bu değerli ürünler
gübre olarak kullanılmıştır. Böyle bir durumda endüstrinin yapması gereken başka ihraç
pazarlar aramak ya da ürünü ithalat fiyatlarıyla satışa sunarak iç pazarı arttırmak olmalıdır.
Bunu yapabilmek için ise daha iyi ayıklama, paketleme ve soğuk zinciri de içeren taşıma
metotları kullanılmalıdır.
Azebaycan, farklı ulaştırma çözümleriyle engelleri aşmaya çalışmaktadır.
Burada Azerbaycan demiryolu sistemi önemli bir rol oynayabilir. Bu sistem üzerinde soğutmalı taşımacılık yok denecek kadar azken, mevcudun büyük bir kısmı da sadece Rusya’ya taşımacılıkta kullanılmaktadır. Bunun yerine intermodal bir sistemin adapte edilmesi ve özellikle Doğu-Batı hattında soğutmalı taşımacılığın geliştirilmesi meyve
sebze pazarlamacılarına daha karlı pazarların kapılarını açacaktır.
• Ayrıca Azerbaycan, uluslararası pazarlarca talep edilen uygun gıda güvenliği programlarından yoksundur.Bu tür programların uygulanmasıyla daha karlı pazarlara açılma fırsatı
yakalanacak ve bu konuda taleplere yeni yeni başlayan Rusya pazarı da elde tutulabilecektir.
• Gıda ve Tarım Örgütü’nün hesaplamalarına gore; soğuk zincir mekanizmasının eksikliği, hem Pazar fiyatlarında düşüş hem de çürümeden kaynaklanan fiziksel sebeplerle meyve ve sebzeden sağlanan değerde yüzde 30-50 civarında bir kayba sebep
olmaktadır. Bu kaybın yaklaşık 4 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.
• Tarım sektörü tekel maliyetleri, resmi olmayan ücretlendirmeler, tarife-dışı engeller gibi
dolaylı maliyetlerle karşı karşıya kalmaya devam etmektedir.
• Rusya’ya satılan meyve sebzenin neredeyse tümünün transferinin yapıldığı Azerbaycan’ın kuzeyindeki Guba bölgesinde taşımacılar ucuz bir alternatif yol benimsemişlerdir.
Ürünler sınırın hemen güneyindeki bir noktaya kadar karayolundan getirilmekte, burada
boşaltılarak soğutmasız vagonlara yüklenmekte ve sınırı geçtikten sonra tekrar kamyonlara yüklenerek Rusya’daki yolculuklarına devam etmektedirler. Bu yöntemin maliyeti,
sınırı kasalarla geçmeye çalışırkan yaşanan gecikme ve ödenmesi gereken rüşvetlerle
karşılaştırıldığında çok daha düşük görünmektedir. Fakat bu yöntem gereksiz maliyetlere yol açtığı gibi, hassas ürünlerin taşınırken birçok kez al değiştirmesine ve kalitesinin
bozulmasına sebep olmaktadır. Bunu önlemek için gümrüklerde otomatik sisteme geçilmeli ve ürşveti önleyici mekanizmalar yürürlüğe konmalıdır.
!
!88
Azerbaycan soğuk zincir projesi, ABD Uluslararası Devlet Kalkınma Ajansı’ndan fon
aldı.
ABD Azerbeycan’a kendi ekonomik ve ticari çıkarları için de destek oluyor
Azerbaycan’ın Orta Asya’daki konumu ve Doğu-Batı ve Hazar Denizi hattındaki demiryolu
Afganistan’ı beslemek için önemli bir alternatif sunmaktadır.
Özel Sektör Rekabet Gücünü Geliştirme Programı, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı tarafından finance edilen 6.6 milyon dolarlık ve 3 yıllık bir programdır. (bu bilgi güncel mi acaba?)
Bu bağlamda pilot projeden şu çıktılar beklenmektedir :
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
•
Direkt olarak desteklenen 15-20 girişim satışlarında ve istihdamında sanayi
trendlerinin üzerinde, yüzde 50’den fazla artış
•
En az beş bölgesel ve ulusal atölyelerde, 100’den fazla çalışanın soğuk depo
operasyonlarında eğitim
•
Bu firmalar için finans kaynaklarına erişimin sağlanması (30 milyon dolardan fazla)
•
Uluslararası yatırımcılarla, sermaye yatırımına ek olarak teknoloji transferi de içeren
en az iki ortak girişimin kurulması
•
Bölgesel ya da ulusal düzeyde birlik/dernek gibi yapılanmaların kurulması
!89
SECTION V: ATTACHMENTS
Azerbaycan’daki Soğuk Hava Depolama Şirketleri
Attachment 1: Directory of Warehousing and Cold Storage Companies
Tablo-58: Azerbaycan’daki Soğuk Hava Depolama Şirketleri, 2009
Name
Location
Facility Type
Size (MT)
Name
Abseron Cartage
Baku
Distribution CS
1500
Abseron Cartage
Agosevis G Z
Kirdalan
CS & Pack
2X500
Agosevis G Z
Agro Servise
Baku
CS & Pack
500
Agro Servise
Aydin
Baku
CS & Pack
500
Aydin
Bak Fem
Baku
CS & Pack
4000
Bak Fem
Balacans
Balacan
CS, Juice, Bottler
2500
Balacans
Balaken Konserv
Balaken
CS & Pack
2500
Balaken Konserv
Baxtiyar
Guba
CS & Pack
500
Baxtiyar
Elvin 2
Jalilabad
CS & Pack
1 x 60, 1 x 40
Elvin 2
Fizuli Ahmedov
Ganja
CS & Pack
1000
Fizuli Ahmedov
MNR Azerbaijan Fruit
Guba
CS & Pack
1200
MNR Azerbaijan Fruit Co
Ilma
Baku
CS Distribution
3000
Ilma
Ikar MMC
Guba
CS & Pack
500
Ikar MMC
Ikar Soyuducu” MMC
Guba
CS & Pack
500
Ikar Soyuducu” MMC
Lankoran Juice &Fish
Lankoran
CS & Pack
750
Lankoran Juice and Fish
CS & Pack
2000
Mammadov Ilgar
Mammadov Ilgar
NAA
Ganja
CS & Pack
30 x 750
NAA
NJT
Salyan
CS, Dist, Pack
Under construction
NJT
Shakin Yunisav
Samkir
CS & Pack
1500
Shakin Yunisav
UNAgro MMC
Guba
2 CS Warehouses
1x 1000, 1x 2000
UNAgro MMC
Universal NAA
Samuk
CS & Pack
20000
Universal NAA
Vugar
Samkir
CS & Pack
2000
Vugar
Xirdala n MM
Baku
CS Distribution
Zagatala Cold Storage
CS Distribution
Xirdala n MM
500
Zagatala Cold Storage
!
Kaynak: USAID,2009
32
Azerbeycan’da soğuk zincirde durumun gelişmiş pazarlarla mukayesesi
Sürekli olarak yüksek kalitede üretim yapmak ve ürünün tüketiciye ulaşana kadar aynı kalitede kalmasını sağlamak alıcılar için önemli bir kriter olup, üreticinn rekabet gücünü arttırmaktadır. Bu duruma Azerbaycan’da az rastlanmaktadır.
Hasat-sonrası-soğutma yeni toplanmış ürünü taşıma, depolama ya da işleme öncesinde
tarla sıcaklığından kurtarır ve hasssas ürünler için elzemdir.
!
!
!
!90
Azerbaycan’ın 4 ana tarım üretimi bölgesi vardır:
1) Lankoran ve güneydoğu bölgelerinde narenciye ve sebze,
2) Batıda Ganja’da üzüm, sera sebzeleri, ve ağaçta meyveler
3) Kuzeydeki Gubada ağaçta yetişen meyveler
4) Seki-Zagatala-Balacan (SZB) bölgesinde kabuklu yemişler, ağaçta yetişen meyveler, tütün, üzüm, sebzeler üretilmektedir.
Kayıtlı 24 üretim tesisinin 6sı Ganja’da, 5i Guba’da ve 3’er tanesi SZB ve Gubada’da
bulunmaktadır. Bunlar genellikle ilk depolama ve paketleme alanlarıdır. Baku’deki 7 tesiste dağıtım yapılırken, sadece Agro Service tesisinde yerel ve ihraç pazarlar için patates ve soğan paketlenmektedir.
Guba ve ganja bölgelerinde soğuk hava depoları kurulmakta olup, Salyan’da (bbakü ve
lankoran arasında) büyük bir NJT paketleme/dağıtım merkezi kurulmaktadır. Tesislerin çoğunda Hollanda, Almanya ve Türkiye’den alınan Freon-bazlı (R404A ve R22) ekipman kullanılmaktadır.
Faktör
Gelişmiş Pazarlarda
Azerbaycan’da
İlk soğutma
Çok yaygın
Soğutulmuş ürünler
İyi ısı kontrolü
CA yaygın!
CH yaygın!
Mumlama yaygın
Donmuş İşleme
Çok yaygın
Yok denecek kadar az
Dağıtım deposu
Mükemmel ısı ve envanter
kontrolü ve kayıt altına alma
İyi ısı kontrolü !
Kötü stok kontrolü!
Çok kötü kayıtlar
Soğutmalı taşımacılık
Modern hava, karayolu ve
demiryolu sistemleri
Çok sınırlı kapasite
!
!
!
!
Yok denecek kadar az
!
İyi ısı kontrolü!
CA yaygın değil!
CH yaygın değil!
Mumlama yaygın
!91
!
Taşımacılık
Azerbaycan’dan ürünlerin çoğu Rusya’ya soğutmalı olmayan sistemle ya da Azeri satıcı ya
da Rus alıcı tarafından kiralanan Rusya plakalı treylerler ile taşınmaktaydı. Guba’da 4 soğuk depo ve bir kutu fabrikası işleten MNR-Azerbaycan Fruit Co. isimli şirket 50 soğutmalı
treylerlık bir filo almak ve işletmek konusunda çalışmalar yaptığını açıkladı. Şirket Rusya
ile yıllık 500 treylerden fazla ihracat anlaşması yapıyor ve böyle bir filo ile maliyetleri düşürerek karını arttıracağına inanıyor.
!
Soğuk Zincir Uygulamalarının Etkileri
Hasattan ve ilk işleme/paketlemeden sonraki soğuk depolama uygulamaları hasat zamanındaki Pazar fiyatı ile karşılaştırıldğında, “sezon-dışı” fiyatı yükselten bir etkendir.
Bu özellikle daha değerli pazarlara ihracat potansiyeli olan ürünlerde, iyi dönüşleri olan bir
yatırımdır.
Elma, hurma, kiraz, domates, salatalık, nar, patates ve narenciye gibi ürünler uygun depolama olanaklarının olmadığı durumlarda değer kaybederken, uygun koşullarda depolandığında değer kazanmaktadır. Örneğin Bakü, Guba, Lankoran gibi bölgelerde soğuk depolarda bekletilen elmanın (DRC=0.14-0.31) FOB fiyatının üç-beş ay sonra ikiye katlandığı,
hurmanın (DRC=0.90) iki ay sonra ikiye katlandığı, ve etkisinin görüleceği kadar uzun sure
depolanmayan kiraz (DRC=0.10-0.17) ve nektarin gibi meyvelerin ise Pazar değerinin hasat değerinden yüksek olduğu gözlenmiştir.
Narın (DRC= 0.76) ise sezon/sezon dışı fiyatında ciddi bir farklılık vardır. USAID tarafından
desteklenen bir araştırmada kış satışlarında yüzde 260’lık ve bahar satışlarında yüzde
528’lik bir fiyat artışı gözlenmiştir. Raporda ayrıca soğuk depoların eksikliğinin üreticinin
daha iyi bir hasat satış fiyatı elde edememesine sebep olduğu belirtilmektedir.
Domates (DRC= 0.16 – 0.93), salatalık (DRC= 0.16 – 0.93) ve diğer etilen-hassasiyeti olan
sebzelerde de bir-iki aylık depolamanın ardından iki kat fiyat artışı olduğu rapor edilmiştir.
Erken patatesin ise (DRC= 0.21) en iyi fiyatına yaklaşık iki aylık depolamadan sonra ulaştığı, fakat bu üründe paketleme ve pazarlama şartlarının depolama şartlarından daha etkili
olabileceği belirtilmiştir.
Ayrıca yerel ve ihraç pazarlarındaki talebi karşılamak üzere kivi ve çilek üretiminde de artış
sağlanmıştır. Bu ürünlerin de soğuk zincir uygulamalarına bağımlılığı oldukça yüksektir.
Aşağıdaki basit formüş soğuk depolamanın meyve ve sebzenin gerçekleşen fiyatına kattığı
değeri hesaplamaktadır:
Katma değer (kar) = Hasat sonrası satış fiyatı- Katma değer katan işlemlerin maliyeti
Değer katan işlemler:
•
Hasat sonra soğutma
•
Depoya taşıma
!92
•
Depolama
•
Paketleme, ayıklama, işleme
•
Depodan çıkarma
•
Pazarlama ve satış
Elma gibi yurtiçinde üretilen meyve sadece istisnai olarak yüzde 50den fazlasını satmakta
olup, genelikle Azeri marketlerinin çoğunda bulunabilen Washington elması gibi ithal ürünlerin yüzde 30 fiyatını gerçekleştirmektedir.
Ayrıca, Azeri elmalarının raf ömrü sadece 6 ay iken, ABD menşeli elmalar 1 yıl boyuna tüketilebilmektedir.
Bu dezavantajın sebebi; hasat-sonrası hızlı soğutma metodunun ve kontrollü atmosferin
kullanılması ve meyvenin yüzeyine bitkisel mum uygulanması gibi basit ama etkili önlemlerin alınmıyor olmasıdır.
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!93
!
!
!
!
!
7. Bunların Sonucunda Tespit Edilecek Hedef Pazarlara ve Ürüm Gruplarına Yönelik Eylemlerin
Belirlenmesi
7.1 Türkiye’nin yaş meyve sebze ihracatında soğuk zincirde mevcut kapasite
ortaya konacak; ihracatın ne kadarını karşılayabildiği değerlendirilecektir.
!
!
!
!
4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında Aylık İhtiyaç Analizi BÖLÜMÜNÜN ÇIKTILARI
4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi BÖLÜMÜNÜN ÇIKTILARI
İLE İLENTİLENDİRİLECEKTİR.
GÜMRÜK BAKANLIĞI VE ULAŞTIRMA BAKANLIĞINDAN GÜZERGAHLARA GÖRE
TAŞINAN MEYVE SEBZE VERİLERİ ALINMAYA ÇALIŞILACAKTIR.
TAŞIMACILAR İLE GÖRÜŞMELER YAPILARAK, UND İLE ANTAKYA ÇALIŞMA GRUBU TOPLANTI YAPARAK
MEVCUT GÜZERGAHLARIN UZUNLUKLARI, SÜRELER VE MALİYETLER HAKKINDA VERİLER ALINACAK VE ANALİZ EDİLECEKTİR.
MEVCUT SOĞUK HAVA DEPOLARI SOĞUK HAVA DEPOSU İŞLETİÇİLERİNDEN VE
AKİB YÖNETİM KURULU ÜYELERİNDEN VE FRİGORİFİK ARAÇLARIN YETERLİLİĞİ HAKKINDA ULAŞTIRMA BAKANLIĞI KARA YOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN (SAYI VE NİTELİK) EK VERİLER İSTENECEK VE ANALİZ EDİLECEKTİR.
Bu değerlendirmeler sonucunda yol haritası çıkarılacaktır.
7.2 Bu ülkelere sektör ihracatımızda soğuk zincir sistemine geçememenin yarattığı rekabete etkilerini değerlendirerek aynı zamanda bu pazarlarda zaaf ve
fırsatları ve uyum politikalarını tespit etme imkanı bulunabilecektir.
7.1 BÖLÜMÜNDEKİ ÇIKTILAR İLE
!
KAMU’NUN ÜZERİNE DÜŞENLER
ÖZEL SEKTÖRÜN ÜZERİNE DÜŞENLER
ayrı ayrı tespit edilerek
EYLEM PLANI OLUŞTURULACAKTIR.
!
Ocak sonu yapılacak raporun ön çıktılarının sunulacağı toplantı sonrasında kesinleştirilecektir.

FİNAL 27.12.2013 Soğuk Zincir Taslak

Transkript

Benzer belgeler

Nar Hastalık ve Zararlıları

Belçika Flaman Bölgesi Çok Sektörlü Ticaret Heyeti Türkiye Ziyareti

Expostone Moscow 2014 - Ege İhracatçı Birlikleri

İdrar yolu iltihabına Cranberry iyi geliyor

20th INTERNATIONAL RUSSIAN TRAVEL MARKET SONUÇ

rus spor dünyasının en ünlü ve uyumlu çiftleri

Şubat 2013

Temmuz 2012