aşılar ve saklama koşulları

AŞILAR VE SAKLAMA KOŞULLARI
AŞI
SAKLAMA DERECESİ
NORMAL GÖRÜNTÜSÜ
Difteri ve tetanoz
toksoidi ve asellüler
boğmaca aşısı
(DTaB)
+2 – +80 C derecede saklanır. Dondurmayınız!
Belirgin derecede bulanık ve beyazımsı
bir solüsyon. Eğer partiküller iyice
çalkalamaya rağmen solüsyonun
içinde dağılmazsa aşı
kullanılmamalıdır.
Difteri ve tetanoz
toksoidi ve tüm
hücre boğmaca aşısı
(DTB)
+2 – +80 C derecede saklanır. Dondurmayınız!
Belirgin derecede bulanık ve beyazımsı
bir solüsyon. Eğer partiküller iyice
çalkalamaya rağmen solüsyonun
içinde dağılmazsa aşı
kullanılmamalıdır.
Difteri, tetanoz
toksoidi
+2 – +8 0 C derecede saklanır. Dondurmayınız!
Bulanık, beyaz, hafifçe gri veya
pembemsi bir solusyon
Haemophilus b
konjuge aşısı:PRP-T
(tetanoz toksoidine
konjuge)
Liyofilize formda bulunur.+2 – +80 C derecede
saklanır. Liyofilize aşıyı ve sulandırıcısını
dondurmayınız! Aşı sulandırıldıktan sonra hemen
uygulanmalıdır.
Sulandırdıktan sonra hafif opak beyaz
solusyon
Haemophilus b
konjuge aşısı:PRPOMP (meningokokal
proteine konjuge)
Liyofilize formda bulunur.+2 – +80 C derecede
saklanır. Liyofilize aşıyı ve sulandırıcısını
dondurmayınız!
Sulandırdıktan sonra hafif opak beyaz
solusyon
Hepatit A virus aşısı
(inaktive)
+2 – +80 C derecede saklanır.
Dondurmayınız!Donmuş aşıyı kullanmayınız!
Opak, beyaz solusyon
Hepatit B virus aşısı
(inaktive
rekombinant)
+2 – +8 0 C derecede saklanır. Dondurmayınız! Bu
derecelerin dışında saklamak aşının etkinliğinin
azalmasına neden olur. Dondurmak ise aşının
etkinliğini belirgin derecede azaltır.
Aşıyı çalkalama sonrasında hafif opak,
beyaz suspansiyon
Grip (influenza ) aşısı +2 – +80 C derecede saklanır.
Dondurmayınız!Dondurmak aşının potensini bozar.
Kızamık, Kızamıkçık,
Kabakulak (KKK)
aşısı (canlı aşı)
Liyofilize kısım: +2 – +80 C derecede saklanır.
Kızamık aşısı (canlı
aşı)
Liyofilize kısım: +2 – +80 C derecede saklanır.
Pnömokok
polisakkarid aşısı
(polivalan)
+2 – +80 C derecede saklanır. Dondurma aşının
potensini bozar.
Saydam renksiz sıvı
Sulandırıldıktan sonra: Saydam sarı
Dondurulabilir. Işık aşıdaki canlı virüsü inaktive
solusyon
edebileceği için ışıktan korumak gerekir.
Sulandırıcı: Buzdolabı veya oda sıcaklığında
saklanabilir. Dondurulmamalıdır.
Sulandırıldıktan sonra: +2 – +80 C derecede saklanır.
Işık aşıdaki canlı virüsü inaktive edebileceği için
ışıktan korumak gerekir.
Sulandırıldıktan sonra: Saydam sarı
Dondurulabilir. Işık aşıdaki canlı virüsü inaktive
solusyon
edebileceği için ışıktan korumak gerekir.
Sulandırıcı: Buzdolabı veya oda sıcaklığında
saklanabilir. Dondurulmamalıdır.
Sulandırıldıktan sonra: +2 – +80 C derecede saklanır.
Işık aşıdaki canlı virüsü inaktive edebileceği için
ışıktan korumak gerekir.
Poliovirus aşısı (OPV) 00 C derecenin altında saklanmalıdır. Aşı çözüldükten
(canlı aşı)
sonra tekrar dondurulabilir (maksimum 10 kere
olmak koşuluyla). Aşının maruz kaldığı sıcaklık hiçbir
zaman +80 C geçmemelidir ve aşının erimiş durumda
Saydam, renksiz, hafif opak sıvı
Kırmızı veya pembe saydam solusyon.
Eğer kuru buzla paketlenerek dağıtımı
yapıldıysa sarı görünebilir. Solusyon
saydam kaldığı sürece saklama ve
bulunduğu sürelerin toplamı 24 saati geçmemelidir.
erime dönemlerindeki renk
değişiklikleri önemli değildir.
Difteri, Tetanoz
toksoidleri (Td)
+2 – +80 C derecede saklanır. Dondurmayınız!
Belirgin derecede bulanık ve beyaz
suspansiyon. Solusyon iyice
çalkalanmasına rağmen içerisinde
dağılmayan partikül varsa aşı
kullanılmamalıdır.
Su Çiçeği aşısı (canlı
aşı)
Liyofilize form: +2 – +80 C derecede saklanır.
Liyofilize formda: Beyaz pudra
Dondurulabilir. Işıktan korunmalıdır.
Sulandırıcısı: Buzdolabı veya oda sıcaklığında
saklanabilir.
Sulandırıldıktan sonra: Hemen kullanılmalıdır.
Saklanmaz!
görüntüsünde
Sulandırıldıktan sonra: Saydam,
renksiz veya açık sarı solusyon
AŞILARIN ISIYA DUYARLILIĞI
Bütün aşıların ısıya duyarlılığı aynı değildir. Özellikle canlı atenüe aşılar ısıya daha duyarlı
iken inaktive aşılar ısıya karşı daha dirençlidir. Aşağıdaki tabloda ısıya en duyarlıdan
dirençliye doğru aşıların sıralamasını bulacaksınız.
SOĞUK ZİNCİRİN 13 ALTIN KURALI
1.
2.
Aşı ve serumları kesinlikle dondurmayınız.
Aşıların büyük kısmı özellikle inaktive aşılar donduruldukları takdirde etkinliklerini kaybederler.
Dondurulabilen aşılar OPV, Kızamık ve BCG’dir. OPV’nin dondurulması miadını uzatırken, diğer
aşıların dondurularak saklanması miadlarını uzatmaz.
Buz aküsü ve buz kalıplarını daima sevkiyat için hazır bulundurunuz.
Aşıların nakliyesinde soğuk zincir şartlarını sağlayabilmek için kolilerin içerisine konulan buz
akülerinin daima sevkiyat için donmuş şekilde hazır
bulundurulması gerekmektedir. Donmuş buz aküsü stoğu sık
sık kontrol edilmelidir.
3. Aşıları raflara aralıklı diziniz, böylece soğuk
hava dolaşımı engellenmeyecektir.
Aşıları raflara aralıklı dizerek buzdolabı içinde dolaşan soğuk
havanın aşıların bütün yüzlerine temas etmesini sağlamalıyız.
Ayrıca OPV, kızamık, kızamık-kızamıkçık-kabakulak, su çiçeği
gibi canlı aşıları üst rafa, BCG aşılarını orta rafa, tetanoz,
hepatit B, kuduz, kombine aşılar, grip, pnömokok aşıları gibi
inaktive aşıları orta raflara koyunuz. Sebzeliklere ise tuzlu su
dolu şişeler koyunuz. Bu şişeler buzdolabının içerisindeki ısıyı
dengelemeye yarar ve elektrik kesintilerinde dolap içi ısısı daha iyi korunur. Aşağıda uygun
yerleştirmeye örnek bir buzdolabı görülmektedir.
4. Buzdolabınızı aşırı doldurmayınız.
Buzdolabınızı aşırı doldurmayınız. Etkili bir koruma için
buzdolabı hacminin en fazla yarısı aşı ile doldurulmalıdır.
5. Buzdolabı kapağına aşı koymayınız.
Buzdolabının kapağı 12-15°C arasında sıcaklık sağladığı için
aşıların saklanması için uygun değildir. Bu nedenle buzdolabı
kapağına aşı konulmamalıdır.
6. Buzdolabının kapısını sık sık açmayınız.
Meşrubat ve yiyecek maddelerini aşı dolabına koymayınız.
Buzdolabına aşı dışında yiyecek ve içecek koymayınız. Aşı
dışında maddelerin dolaba konulması dolabın sık sık açılması
ihtiyacını doğurur ve ısı kaybına neden olur.
7. Buzdolabında termometre bulundurunuz.
Buzdolabında mutlaka bir termometre bulundurunuz ve sabah
ve akşam olmak üzere günde 2 kez kontrol ederek ısıyı bir
çizelgeye kaydediniz.
8. Buzdolabını direkt güneş ışığı almayan bir yere ve duvardan 20 cm uzağa yerleştiriniz.
Buzdolabını direkt güneş ışığı almayan bir yere yerleştiriniz böylece daha iyi soğutmasını
sağlarsınız. Ayrıca dolabın arka yüzü ile duvar arasında en az 20 cm mesafe olmasına dikkat
ediniz. Bu, buzdolabının motorunun daha rahat soğumasını ve performansının artmasını sağlar.
9. Buzluk kısmının karlanmamasına dikkat ediniz.
Karlanma 0.5 cm’i geçtiğinde dolabın soğutma gücü yarı yarıya azalmaktadır.
10. Buzdolabı ısısının 0°C’nin altına düşüp düşmediğini izleyiniz.
İçi tümüyle su ile doldurulmuş ağzı tam kapalı bir laboratuvar tüpü ile ısının 0°C’nin altına düşüp
düşmediğini anlayabilirsiniz. Eğer tüpün içindeki su donar ve kırılırsa ısının düştüğü ve aşıların
donmuş olabileceği anlaşılır.
11. Elektrik kesintilerinde dolap kapağını açmayınız.
Elektrik kesintilerinde buzdolabının kapağı hiç açılmaz ise yaklaşık 24 saat dolabın iç ısısı
korunur.
12. Sevkiyat için paketleme kurallarına uyunuz.
Aşı sevkedilirken mesafenin uzunluğuna, iklim ve ısı özelliklerine ve sevkiyatta geçecek süre göz
önüne alınıp yeterli buz aküsü konularak paketleme yapılmalıdır. Buz aküleri aşılar ile direkt
olarak temas ederse aşılar donabilir. Bu nedenle aşılar ile buz aküleri arasına kalın kağıtlar
konmalıdır. Aşıların nakliye sırasında en kolay kontrol yolu “Soğuk Zincir İzlem Kartı” ile
izlemektir. Aşağıda örneğini gördüğünüz kartın pimi çekilerek aktif hale getirildikten sonra koli
içine konulmalıdır. Ayrıca tarih ve saat de kaydedilmelidir.
13.
Pimi çekilerek aktif hale getirilen kartın A, B ve C harşeri ile gösterilen pencereleri kart ısıya
maruz kalmışsa şekilde görüldüğü gibi renk değiştirerek mavileşir. Kartın arka yüzünde ise
mavileşen pencerelerin maruz kalınan ısı ve süresi hakkında yorum yapmaya yarayan bilgiler
mevcuttur.
Ayrıca daha uzun süreli nakliyelerde koli içi
ısısını izlemek için “elektronik ısı kaydedici”
cihazlar mevcuttur. Bu cihazlar özel
bilgisayar yazılımları sayesinde “ısının takip
edileceği süre” ve “ısı kaydedilme aralıkları”
açısından ayarlanıp nakliye sırasında
kullanılmaktadır. Koliler aşıların iletileceği
yere ulaşınca bu cihazların kaydettiği ısı derecelerinin zamana
göre dağılımı bir tablo ve grafik halinde görülebilmektedir
14. Tüm biyolojik ürünler, özellikle liyofilize aşılar
sulandırıldıktan veya açıldıktan hemen sonra kullanılmalıdırlar.
Liyofilize (toz halinde bulunan) aşılar da sulandırıldıktan sonra etkinliklerini çok çabuk
kaybederler. Yine soğuk zincir koşulları altında korunmak şartıyla aşılara göre kullanım limitlerini
aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz. Multidoz (10, 20 ve 50 doz) halinde bulunan ürünler ise, tercihen
4 saat, en çok 8 saat içinde tüketilmelidir.
Aşağıdaki tabloda, sulandırıldıktan sonra en ideal bekleme süreleri verilmiştir.
Liyofilize Aşıların çözündürüldükten sonra kullanım limitleri
Aşılar
Çözücü
2– 8°C’de korunmak koşuluyla saklama zamanı
BCG I.D.
İnjeksiyonluk su
5-6 saat
Liyofilize Hib Aşıları
Sodium chloride
%4
Uzun süre dayanıklı olmasına rağmen bir aşılama seansı
boyunca (6-8 saat) kullanılmalıdır
Kızamık ve KızamıkKızamıkçık-Kabakulak
İnjeksiyonluk su
6 saat
Mumps
İnjeksiyonluk su
2 saat
KKK
İnjeksiyonluk su
2 saat
Sarı Humma
Sodium chloride
%9
1 saat
Meningo A+C
Sodium chloride
%9
Uzun süre dayanıklı olmasına rağmen bir aşılama seansı
boyunca (6-8 saat) kullanılmalıdır
Kuduz Aşısı (Verorab)
Sodium chloride
%4
Hemen
Kuduz Aşısı (HDCV )
İnjeksiyonluk su
Hemen