Mide hastalıkları

DEUTSCH
TÜRKÇE
Mide hastalıkları
Mideniz greve girerse…
2 MIDE HASTALIKLARI
MIDE HASTALIKLARI 3
Mide asidi
yukarıya çıkar
Kapak kası
gevşek ve açık
Yemek
borusu
Reflü
Mide girişindeki
kapatıcı kas
Mide kapısı
Mide ülseri
On iki parmak
bağırsağı
Helicobacter
pylori
Gastrit
Mide hastalıkları
Mideniz greve girerse…
Ne yazık ki mide ekşimesi veya gastrit gibi mide-bağırsak şikâyetleri batı
sanayi ülkelerinde, sağlıksız beslenme ve stres dolu yaşam biçimine bağlı
olarak gelişerek, toplum hastalıklarına dönüşmüştür.
Mide uyarı verdiğinde, buna çoğu
zaman gıdalar değil başka kaynaklar sebep olur. Bu broşür bir kılavuz
niteliğindedir ve size çeşitli mide
rahatsızlıkları konusunda kapsamlı bir
özet sunmaktadır.
Ağır bir işçi olan mide
Mide, alınan besinlerin saklanması,
karıştırılması ve parçalanması için
işlev görür. Mide suyu üretir, bu su
aynı zamanda tuz asitleri (mide asidi), zarlar ve sindirim enzimleri içe-
rir. Gıda püresi karıştırılır ve küçük
porsiyonlar halinde bağırsağa ulaşır.
Bileşimine bağlı olarak gıda maddeleri
farklı sürelerde midede kalır.
Bu hususta şu basit kural geçerlidir:
Yemek ne kadar yağlı olursa ve
kötü çiğnenirse, midenin bununla
ilgili çalışması da o oranda uzun
sürer.
Sağlıklı bir mide dirençli bir zar ile
kaplanmıştır. Bu, mide asidinin mide
duvarına saldırmasını önler. Midenin
daha yüksek oranda mide asidi ürettiği
durumunda veya mide içeriğinin
normal asit oranına karşılık mide
mukozasındaki aşırı hassasiyet, asit ile
koruyucu zarlar arasındaki dengenin
bozulduğunu gösterir.
Mide ve baş
arasındaki sıkı ilişki
Mutlaka siz de bir kez stres ve
duygularınızın,
kelimenin
tam
anlamıyla „midenize vurduğunu“
yaşamışsınızdır. Bundan enterik sinir sistemi (ENS), bir diğer ifadeyle
„abdominal beyin“ sorumludur.
Mide ve bağırsağın kas hareketleri,
sindirim sıvılarının üretimini ve besin
alımının kontrolünü sağlamaktadır.
Bunları biliyor muydunuz?
• Yetişkinlerde midenin 1,6-2,4
litrelik bir kapasiteye sahip
olduğunu?
• Midenin bir günde 2-3 litre
mide suyu ürettiğini?
• Mide ile beyin arasında
„doğrudan tel“ bulunduğunu?
• Midenin 70 yılda ykl. 50.000
litre sıvı ve 30.000 kilogram
besin işlediğini?
• Asit içeren mide suyunun çeliği
eritebildiğini?
Abdominal beynimiz karmaşık ve çok
hassas bir sistemdir. Dengesi bozulursa, mide „başkaldırır“.
Mide şikâyetlerinin
tetikleyicileri
Stres, hatalı beslenme ve içme
alışkanlıkları veya iklim değişiklikleri
mideyi zorlayabilir. Daha net bir ifadeyle, mide şikâyetleri genellikle midenin bozulmuş kas hareketleridir.
Gastrit (Mide zarı iltihabı)
Gastritte mide zarında iltihaba bağlı
değişiklikler meydana gelir. Zar, midenin iç çeperini kaplar ve onu agresif
mide sıvısına karşı korur.
4 MIDE HASTALIKLARI
Mide zarının iltihaplanması, tüm mideyi veya sadece belirli bölümleri ilgilendirebilir.
Bunu ikiye ayırmaktayız, akut gastrit,
hızlı görülür ve kısa süre sonra tekrar
etkisini kaybeder ve kronik gastritte, iltihap uzun bir süre devam eder.
Batı sanayi ülkelerinde 50 yaş üzeri
kişilerin yaklaşık yarısı kronik gastrit
rahatsızlığına sahiptir.
Olası işaretleri gaz şişkinliği, şişkinlik
hissi, geğirme, mide ekşimesi, bulantı
ve karın ağrısıdır. Sıklıkla da buna
maruz kalan kişilerin çoğunlukla hiç
şikâyeti olmaz ve hastalık sadece tesadüfen keşfedilir.
Vakaların %80-90‘ında kronik gastrit,
bakteri kaynaklıdır, çoğu zaman Helicobacter pylori söz konusudur. Bunlar antibiyotikle tamamen kurutulmak
zorundadır.
Proton pompa inhibitörleri ile (örn.
Esomeprazol, Lansoprazol, Omeprazol, Pantoprazol) aynı zamanda midenin asit üretimi de azaltılabilir.
Helicobacter pylori
Özellikle mide zarının çeperi altında
biriken ve kronik gastrite, on iki par-
MIDE HASTALIKLARI 5
Midenize ne vurabilir?
• Çok yağlı, acı veya tatlı
yiyecekler
• Soğuk, ekşi ve asitli içecekler
• Kahve, alkol ve nikotin gibi keyif
verici maddeler
• Telaş ve stres
• Az uyumak
• Duygular (korkular, endişeler,
kızgınlıklar)
• İklim değişiklikleri (yüksek
sıcaklıklar, yoğun güneş ışınları)
• Restoranlardaki veya tatildeki
alışılmamış yemekler
mak bağırsağı ülserine, mide ülserine
ve muhtemelen mide kanserine dahi
neden olabilen bir bakteridir Helicobacter pylori. Bu bakteri insandan
insana (dil teması, aynı çatal bıçağın,
diş fırçanın kullanılması) geçebilir
ve bu yüzden Helicobacter-pylori
tanısında, aile üyelerini ve eşleri de
muayene ettirmek çok önemlidir.
Helicobacter pylori, mide asidi üretimini önleyici (proton pompa inhibütörleri) ilaçlarla ve aynı anda antibiyotik verilerek tedavi edilmektedir.
Bilim, bu bakteriye karşı bir aşı üzerinde çalışmaktadır.
Mide ülseri
Eğer mide zarının belirli bir noktası
zarar görmüş veya tahrip edilmişse,
mide ülserinden bahsedilir.
Asidik mide suyu ve besin püresinin
teması sancılıdır.
Bir mide ülserinin nedenleri kronik
gastrit (Helicobacter pylori nedeniyle),
mide zarının çok düşük yenilenme
oranı veya stres ya da huzursuzluk gibi
psişik faktörler olabilir. Kahve, çay
ve çok acı baharatlar (hardal, kırmızı
biber, karaturp) mide suyu üretimini
tetikler ve bu sayede ülser oluşumunu
destekler.
Mide ülseri, asit üretimini önleyici
veya tuz asidini bağlayıcı (antasitler)
ilaçlarla tedavi edilebilir.
Helicobacter pylori durumunda ek
olarak antibiyotik tedavisi uygulanır.
Özel diyetler tavsiye edilmez, ancak
hafif besleyici gıdalar mutlaka tavsiye
edilir.
Özofagus reflüsü
Mide asidinin devamlı geri gelmesi ile yemek borusunda (özofagus)
kronik iltihap meydana gelir. Yemek
borusu, ülser ve yaraların oluşmasıyla
Bir mide ülserinin
muhtemel işaretleri:
• Geğirme
• Mide ekşimesi
• Bulantı
• Kusma
• Şişkinlik hissi
• Ayık vaziyette ve
öğünlerden sonra üst
karın ağrıları
• Mide krampları
• Yağ hazımsızlığı
daralabilir. Sigara kullanımı ve aşırı
alkol tüketimi ise mide kapağının
yemek borusu yönünde gevşemesine
neden olur. Aşırı kilo, mide kapağına
baskıyı artırır, hormonal değişikliler
(örn. hamilelikte) ve çok yağlı ve
fazla yemek yemekten dolayı oluşan
fazla mide suyu özofagus reflüsünün
diğer nedenleri arasındadır.
Bu, kendisini güçlü mide ekşimesi ve
mide suyunun yukarıya çıkmasıyla
gösterir.
Tedavi, mide asidi üretimini önleyen veya mide asidini bağlayan
ilaçlarla gerçekleştirilir. İlaçlar
yardımcı olmadığında bir ameliyat
mümkündür.
6 MIDE HASTALIKLARI
Mide ekşimesi Karın ve boğazdaki yangın
Eğer yemek borusu ve mide arasındaki
kapak kasları doğru kapanmazsa veya
sürekli olarak sindirim işlemi sırasında
kapak açılırsa, mide ekşimesi görülür.
Bu durumda mide asidi ve yemek püreleri yemek borusuna geri döner ve
oradaki zarı tahriş eder, biz de bunu
ekşime olarak hissederiz.
MIDE HASTALIKLARI 7
Mide ekşimesini
neler tetikler:
• Yağlı yiyecekler
• Çok tatlı besinler
• Çok baharatlı yemekler
• Aşırı alkol tüketimi
• Sigara kullanımı
• Çok asitli gıdalar
• Çok soğuk içecekler
• Stres
• Hamilelik
Mide ekşimesi çoğu zaman midenin bozulan hareket seyrine dayanmaktadır.
Mide ekşimesi kendisini bulantı, asitli
geğirme ve muhtemelen kalp bölgesindeki bası hissiyle gösterir. Çözüm
olarak en iyisi bir bardak su için veya
yavaş yavaş bir parça ekmek tüketin.
Şikâyetler çok çeşitlidir ve bulantıdan,
şişkinlik hissine, gaz şişkinliğinden,
mide ekşimesine ve mide ağrısından,
beyaz kaplı dile ve ağız kokusuna kadar uzanır.
Sindirim bozukluğu
(fonksiyonel dispepsi)
„Sindirim bozukluğu“ tanısına kadar
giden yol çok uzundur.
Doktor, hastanın öyküsünü özenle kaydetmeli, mide filmi, ultrason ve röntgen gibi bir dizi tetkik
uygulamalıdır.
Açıkça bir organ ile ilgili neden bulunmaz ise ve bu şikâyetler en az üç hafta
boyunca devam eder veya birkaç gün
tekrar tekrar ortaya çıkarsa tanı konulur ve adı „Sindirim bozukluğu“ olur.
Mide sorunlarında
doğru beslenme
• Size iyi gelmeyen tüm besinlerden
vazgeçin - ama mutlaka acı ve yağlı
besinler ile nikotinden.
• Asitli meyve sularının,
asitli içeceklerin, kahve,
siyah çay ve şekerlemelerin
tüketimini azaltın.
• İyice çiğneyiniz ve küçük
küçük birkaç öğün düzenleyiniz,
ancak yatmadan önceki 3-4
saate kadar bir şey yemeyiniz.
• Normal vücut ağırlığına
dikkat edin.
• Bunların hepsini „hafif, besin
değeri yüksek gıdalar“ ile
sağlayabilirsiniz.
Hafif, besleyici gıdalar
İsminden de anlaşıldığı gibi söz konusu gıdalar „hafif, besleyici gıdalar“dır.
Amaç, mide hastası ve sağlıklı kişiler
için ideal besin şeklini oluşturacak be-
Ancak besinlerin, gıda maddelerinin hazmedilmesi, nikotin tüketimi
ve psişik sorunların mutlaka etkisi bulunmaktadır. Bu semptomlara
karşı ilaçlarla mücadele edilebilir.
sin değeri yüksek bir beslenme düzeni
sağlamaktadır.
• Hayati öneme sahip besin
değerlerlerinin günlük ihtiyacını
karşılar, burada ana maddeler
meyve, sebze, pirinç ve tam buğday
ürünleridir,
• Kişisel kalori ihtiyacını dikkate alır
• Kronik hastalıkları önlemek için
besin tıbbı ile ilgili bilgilere göre
yönlenir
8 MIDE HASTALIKLARI
• Besinlerin
mümkün
olduğu kadar sağlıklı
hazırlanmasına
dikkat eder
(kaynatma,
buharlama,
buğulama veya buharla pişirme)
ki besin değeri kaybı en aza
indirilsin.
Hafif, besleyici gıdalarda bağlayıcı
beslenme talimatları yoktur.
Sağlığa ne iyi gelirse ona izin verilir!
Bu gıda şekline geçişte, ilk dönemde alışıncaya kadar daha fazla gaz
şişkinliği yaşayabilirsiniz, bu sağlıklı
kişiler için de geçerlidir.
Mide hastalığı olan kişiler için tam da
şu slogan geçerlidir: „İyi çiğnenmiş
yemeğin yarısı sindirilmiştir“.
Çünkü aceleyle mideye indirilen lokmalar midede çok zahmetli bir işlemden
geçirilir.
Bazı sakin, huzurlu atmosferler de
masa başında gerçek mucizeler getirebilir. Mutlaka „abdominal beyni“
hatırlıyorsunuzdur…
MIDE HASTALIKLARI 9
Doğru beslenme için
13 kural
1.Çok yönlü beslenme
2.Tahıldan zengin ürünler
ve patates
3.Meyve ve sebze „günde 5 kez“
4.Her gün süt ve süt
ürünleri, haftada bir-iki
kez balık, az et, sosis ve
yumurta
5.Az yağ ve yağlı yiyecekler
6.Ölçülü şeker ve tuz
7.Bol sıvı
8.Lezzet dolu ve sağlıklı bir
besin hazırlama
9.Vakit ayırıp, yemek yemenin
keyfini çıkarın!
10.Kilonuza dikkat edin ve
hareketli kalın!
11.Çok acı baharatlar mideyi
tahriş eder. Daha ziyade
taze veya kurutulmuş bitkiler
kullanın.
12.Asit ve kafein içeren
içecekler şikâyetlere neden
olabilir. Size iyi geleni
deneyin.
13.Alkolü sadece ölçülü tüketin
veya hiç tüketmeyin!
(Kaynak: Almanya Beslenme Kurumu)
IMPRESSUM
Medieninhaber, Herausgeber und Verleger: MedMedia Verlag und Mediaservice GmbH, Seidengasse 9/Top 1.1,
1070 Wien. Tel.: 01/407 31 11-0, Redaktion: Mag. Birgit Schmidle-Loss. Layout und DTP: creative­director.cc
lachmair gmbh, 2120 Wolkersdorf. Illustration (Seite 2): Henning Riediger, Hamburg. Lektorat: Mag. Andrea
Crevato, 2823 Pitten. Fotos: iStockphoto.com, fotolia.com, shutterstock.com