OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ - E

Transkript

‫فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬
‫فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬
‫‪OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA‬‬
‫‪GİRİŞ‬‬
‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬
‫) ‪( Yeni Başlayanlar İçin‬‬
‫‪2009‬‬
‫‪Tekin Açıkel‬‬
‫‪Bu bir TÜDİAD yayınıdır.‬‬
2009
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬
‫رب یسر وال تعسر رب تمم بالخير و به‬
SUNUM
Bu kitap, 600 sene gibi uzun bir süre edebiyatta
ve sanatta; bilimde ve günlük hayatın içinde
kullanılmış olan Osmanlıcayı ve onunla yazılmış
olan yazılı metinleri okumaya yönelik, siz
meraklı öğrencilere yardımcı olması amacıyla
hazırlanmıştır.
Osmanlı tarihi, bizim
için altı asırdan ziyade
süregelmiş, apayrı bir
yeri olan ve içinde şanlı
zaferler ve müjdeler
barındıran bir tarihtir.
Her Türk evladı şanlı
geçmişini merak etmeli
ve ona yabancı
kalmamalıdır. İşte bu
noktada şanlı
geçmişimizin dilini ve
yazısını öğrenmeli ve
bunu bir fazilet
bilmelidir.
Bu çalışma dört
bölümden oluşmuştur.
İlk bölümde Osmanlıca alfabesi tanıtılmıştır.
Bunu yaparken yazım kuralları üzerinde pek
durulmamış, bu bilgilerin öğrenci tarafından
bilindiği varsayılmıştır. Yalnızca harflerin başta,
ortada ve sondaki halleri tabloda gösterilmiştir.
Osmanlı Alfabesi incelenirken klasik yolla
gidilmemiş, bunun yerine ses sistemi takip
edilmiştir. Böylece öğrencinin bugünkü alfabede
karşılık gelen sesleri çabuk kavraması
amaçlanmıştır.
İkinci bölümde Türkçe yazımda kullanılan
dilbilgisi kaideleri yer verilmiştir. Buradaki hedef
Osmanlıca yazımını öğrenmek değil, yazılı
metinleri daha iyi okumaktır.
Üçüncü bölümde ise Arapça dil kaidelerine yer
verilmiştir. Zira Osmanlıcadaki Arapça
kelimeler, Arap dilinden mastar haliyle aynen
alınmış ve okunuş kaideleri bozulmamıştır.
Dördüncü bölümde ise
Farsça dilinden
Osmanlıcaya geçmiş
kalıplar ve ekler yer
verilmiştir. Çünkü Altı
yüz küsur yıl içinde
Osmanlı edebiyatında
ziyadesiyle Fars etkisini
görmekteyiz.
Bunları incelerken yeri
geldikçe üç dile ait
sayılar, günler ve ayların
yazımı da yer verilmiş,
böylece bilgi
zenginliğimizin artması hedeflenmiştir.
Tamamlamış olduğumuz bu eserin mükemmel
olduğu düşüncesinde ve iddiasında değiliz.
Fakat mümkün olduğu kadar dikkatle
hazırladığımız bu eserde aradığınız her konuyu
ulaşmanız hedeflenmiştir. Buna rağmen görülen
eksikleri ve yanlışlıkları tarafımıza bildirmeniz
bir lütuf olacaktır.
İlim Müslüman‟ın yitik malıdır, düşüncesi ile
kitabımızın tamamını veya bir bölümünü isim ve
kaynak belirtmek şartıyla çoğaltabilir veya
kullanabilirsiniz.
Tekin Açıkel
2
2009
İçindekiler
I. BÖLÜM ................................................................................................................................................ 5
Birinci Ders ............................................................................................................................................ 6
İkinci Ders ............................................................................................................................................. 7
Üçüncü Ders .......................................................................................................................................... 9
Dördüncü Ders ....................................................................................................................................... 9
Beşinci Ders ......................................................................................................................................... 10
Altıncı Ders.......................................................................................................................................... 11
Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 12
Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 13
Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 14
Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 16
On Birinci Ders..................................................................................................................................... 16
II. BÖLÜM............................................................................................................................................. 17
On İkinci Ders ...................................................................................................................................... 18
On Üçüncü Ders ................................................................................................................................... 18
On Dördüncü Ders ................................................................................................................................ 19
On Beşinci Ders .................................................................................................................................... 19
On Altıncı Ders .................................................................................................................................... 20
On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 20
On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 21
On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 22
Yirminci Ders ....................................................................................................................................... 22
Yirmi Birinci Ders ................................................................................................................................. 23
Yirmi İkinci Ders .................................................................................................................................. 23
Yirmi Üçüncü Ders ............................................................................................................................... 24
Yirmi Dördüncü Ders ............................................................................................................................ 24
III. BÖLÜM ........................................................................................................................................... 26
Yirmi Beşinci Ders................................................................................................................................. 27
Yirmi Altıncı Ders ................................................................................................................................. 28
Yirmi Yedinci Ders ................................................................................................................................ 29
Yirmi Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 30
3
2009
Yirmi Dokuzuncu Ders .......................................................................................................................... 31
Otuzuncu Ders ..................................................................................................................................... 32
Otuz Birinci Ders.................................................................................................................................. 33
Otuz İkinci Ders ................................................................................................................................... 34
Otuz Üçüncü Ders ................................................................................................................................ 35
Otuz Dördüncü Ders ............................................................................................................................. 36
Otuz Beşinci Ders ................................................................................................................................. 37
Otuz Altıncı Ders ................................................................................................................................. 42
Otuz Yedinci Ders ................................................................................................................................. 44
Otuz Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 45
Otuz Dokuzuncu Ders........................................................................................................................... 46
Kırkıncı Ders ........................................................................................................................................ 46
Kırk Birinci Ders .................................................................................................................................. 47
Kırk İkinci Ders.................................................................................................................................... 47
Kırk Üçüncü Ders ................................................................................................................................. 48
IV. BÖLÜM............................................................................................................................................ 49
Kırk Dördüncü Ders .............................................................................................................................. 50
Kırk Beşinci Ders .................................................................................................................................. 51
Kırk Altıncı Ders .................................................................................................................................. 52
Kırk Yedinci Ders ................................................................................................................................. 52
Kırk Sekizinci Ders ............................................................................................................................... 54
4
2009
I. BÖLÜM
OSMANLI ALFABESİ
Osmanlıca 28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapçadan farklı
olarak Türkçe sesleri karşılamak için Farsçadan (pe) ‫پ‬, (je) ‫ ژ‬ve (çe) ‫ چ‬harflerini
almıştır.
Gelin şimdi bu harfleri sırasıyla inceleyelim.
SE
TE
PE
BE
ELİF
‫ث‬
‫ت‬
‫پ‬
‫ب‬
‫اء‬
DAL
HI
HA
ÇE
CİM
‫د‬
‫خ‬
‫ح‬
‫چ‬
‫ج‬
SİN
JE
ZE
RA
ZEL
‫س‬
‫ژ‬
‫ز‬
‫ر‬
‫ذ‬
ZI
TI
DAD
SAD
ŞIN
‫ظ‬
‫ط‬
‫ض‬
‫ص‬
‫ش‬
ARABİ KEF
KAF
FE
GAYN
AYN
‫ك‬
‫ق‬
‫ف‬
‫غ‬
‫ع‬
MİM
LAM
TÜRKİ KEF
YAYİ KEF
FARSİ KEF
‫م‬
‫ل‬
‫ڭ‬
‫گ‬
‫ک‬
YE
LAM ELİF
HE
VAV
NUN
‫ى‬
‫ال‬
‫ى‬
‫و‬
‫ن‬
ESRE
ÜSTÜN
UN - ÜN
IN - İN
AN - EN
MED
CEZM
ŞEDDE
ÖTRE
ِ
َ
،~
ٌ
ْ
ٍ
ّ
ً
ُ
5
2009
Birinci Ders
‫ا‬
ELİF
‫ا‬
‫ء‬
‫ا‬
‫ﺄ‬
‫ا‬
‫آ‬
 Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanlıcada esas olarak (a) ve (e)
seslerini karşılar.
 Kelime sonlarında (a) sesini (He) ‫ ه‬harfi karşılar.
 Elif harfi Kelime ortasında bazen yazılmaz ise yanlış olmaz.
 Türkçe kökenli kelimelerin başında (a) sesini karşılarken şeklini alır. Farsça
‫آ‬
ve Arapça kelimelerde ise bu uzun (â) olarak okunur.
‫آی‬
‫آكضام‬
‫ظلال‬
‫آرابو‬
‫آرسالن‬
‫آو‬
‫آت‬
‫آری‬
‫آش‬
‫آبدال‬
‫آدم‬
‫آمر‬
Ay
Akşam
Sakal
Araba
Arslan
Av
At
Arı
Aş
Abdal
Âdem
Amir
‫آخر‬
‫آتش‬
‫آرزو‬
Ahir
Ateş
Arzu
‫آیيا‬
‫آواز‬
‫آسامن‬
Ayna
Avaz
Asuman
6
2009
‫او‬
‫امک ك‬
‫اٌیل‬
‫املا‬
‫اش‬
‫ات‬
‫اروم‬
‫ارهن‬
Ev
Emek
Elli
Elma
Eş
Et
Erkek
Erken
Arapça
Farsça
‫اساس‬
‫اجي‬
‫امری‬
‫ادب‬
‫امني‬
‫ارسار‬
‫ازبر‬
‫اصم‬
‫ابهل‬
‫افگار‬
‫ایواه‬
‫اهدام‬
Esas
Ecel
Emir
Edeb
Emin
Esrar
Ezber
Eşek
Ebleh
Efkâr
Eyvah
Endam
İkinci Ders
VAV
YE
‫و‬
‫ﯽ‬
‫و‬
‫ﯿ‬
‫و‬
‫ی‬
‫و‬
‫ی‬
 Osmanlıca alfabede bugün kullandığımız Latin kökenli Türk alfabesinde
olduğu kadar sesli harf yoktur. Bu yüzden (vav) ve (ye) harflerini sessiz
harflerin arasına koyularak sesli harf elde edilmiştir. Biz bunlara okutucu
harfler diyoruz.
 Türkçe kelimelerin başında (elif) ve (vav) harfleri (o,ö,u,ü) seslerini karşılar.
7
2009
 Türkçe kelimelerin ortasında (vav) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (o,u),
ince ise (ö,ü) seslerini karşılar.
 Türkçe kelimelerin başında (elif) ve (ye) harfleri (ı,i) seslerini karşılar.
 Türkçe kelimelerin ortasında (ye) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (ı),
ince ise (i) seslerini karşılar.
 Bu özellikler Arapça ve Farsça kelimelerde geçerli değildir. Zira bu tür
sözcükler kendi dillerinin kurallarıyla okunurlar.
‫و‬
‫اوجوز‬
‫اوصاق‬
‫اوتو‬
‫اوت‬
‫اورتو‬
‫اوزون‬
‫اوتوز‬
‫اوتالق‬
‫اودون‬
‫اوگهل‬
‫اوزوم‬
‫اوکوز‬
‫اوس تون‬
‫اوﻍالن‬
‫اوجاق‬
‫اوفکو‬
‫اوًﻎون‬
‫اوراق‬
Ucuz
Uşak
Ütü
Ot - Öt
Örtü
Uzun
Otuz
Otlak
Odun
Öğle
Üzüm
Öküz
Üstün
Oğlan
Ocak
Öfke
Olgun
Orak
‫ی‬
‫ایلﯿق‬
‫ایض ﯿق‬
‫ایرماق‬
‫ایعلﯿق‬
‫ایزیج‬
‫ایضچﯽ‬
‫ایپ‬
‫ایکﯽ‬
‫اییلك‬
‫ایگنو‬
‫ایپیلك‬
‫ایعرییق‬
‫ایسو‬
‫ایضمل ك‬
‫ایض تو‬
‫ایيجو‬
‫ایعالق‬
‫اچیون‬
Ilık
Işık
Irmak
Islık
İzci
İşçi
İp
İki
İlik
İğne
İplik
Isırık
İse
İşlemek
İşte
İnce
Islak
İçün
8
2009
Üçüncü Ders
‫ﺐ‬
‫پ‬
BE
PE
‫ﺒ‬
‫پ‬
‫ب‬
‫ﭘ‬
‫ب‬
‫پ‬
 Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, üç noktalı olursa (pe)
‫پ‬
sesine
dönüşür. Osmanlıca (pe) sesini Fars (İran) alfabesinden almıştır. Bundan
dolayı (pe) harfi içeren kelimelerin birçoğu Farsça kökenlidir.
‫اباب‬
‫ابش‬
‫ابًﯿق‬
‫ظابون‬
‫جواب‬
‫نتاب‬
‫هبار‬
‫بﯿاض‬
‫ﭘﯿده‬
‫ﭘاجنار‬
‫ظاﭘان‬
‫ﭘاموق‬
‫كارﭘوز‬
‫چوپ‬
‫پرالهتو‬
‫پرست‬
Baba
Baş
Balık
Sabun
Cevab
Kitab
Bahar
Beyaz
Pide
Pancar
Sapan
Pamuk
Karpuz
Çöp
Pırlanta
Perest
Dördüncü Ders
CİM
ÇE
‫ﺞ‬
‫ﭻ‬
‫ﺠ‬
‫ﭽ‬
‫ج‬
‫چ‬
‫ج‬
‫چ‬
 Arap alfabesinin beşinci harfi olan (Cim) harfi, üç noktalı olursa (Çe)
sesine dönüşür. (Çe) harfi tıpkı (pe)
‫چ‬
‫ پ‬harfi gibi Farsçadan Osmanlıcaya
geçmiş bir harftir.
9
2009
‫جاجيق‬
‫حایج‬
‫جامﻇ‬
‫جاوزس‬
‫هجان‬
‫جوجو‬
‫جوىردار‬
‫جوصلون‬
‫چامقاق‬
‫چوجوق‬
‫چوربو‬
‫چيره‬
‫اچیون‬
‫چاریق‬
‫چاووش‬
‫چضمو‬
Cacık
Hacı
Cami‟
Cansız
Cihan
Cüce
Cevherdar
Coşkun
Çakmak
Çocuk
Çorba
Çehre
İçün (İçin)
Çarık
Çavuş
Çeşme
Beşinci Ders
‫تﺔ‬
‫ﻃ‬
‫د‬
TE
TI
DAL
‫ت‬
‫ﻁ‬
‫د‬
‫ت‬
‫ﻂ‬
‫د‬
‫ت‬
‫ط‬
‫د‬
‫ ت‬harfi ince, (tı) ‫ ط‬harfi ise kalın ses değeri
taşır. Bazı Türkçe kelimelerde (tı) ‫ ط‬harfi kalın (dı) şeklinde okunur.
 Türkçe kelimelerde (dal) ‫ د‬harfi ince okunurken, Arapça ve Farsça
 Türkçe sesli uyumuna göre (te)
kelimelerde kendi dil kaidelerine göre ince veya kalın okunabilir.
‫تورك‬
‫تپو‬
‫اترخی‬
‫ اترهل‬-‫اترال‬
‫تدبری‬
‫تفسری‬
Türk
Tepe
Tarih
Tarla
Tedbir
Tefsir
‫ﻂامقق‬
‫ﻂاكمی‬
‫ﻂاصلني‬
‫آانﻂویل‬
‫ﻂلوز‬
‫ﻂاغ‬
Takmak
Takım
Taşkın
Anadolu
Dokuz
Dağ
‫آﻂو‬
‫ﻂوﻌری‬
‫ﻂوًو‬
‫ﻂاایق‬
‫ﻂوﻌرامق‬
‫ﻂوماتس‬
Ada
Doğru
Dolu
Dayak
Doğramak
Domates
10
2009
‫ده ده‬
‫دره‬
‫درس خاهو‬
‫دس تو‬
‫داخي‬
‫دادی‬
Dede
Dere
Dershane
‫دكيلو‬
‫دگرزس‬
‫دیضزس‬
Deste
Dâhil
Dadı
Dakika
Değersiz
Dişsiz
Altıncı Ders
‫ﺚ‬
‫س‬
‫ط‬
SE
SİN
SAD
‫ﺜ‬
‫س‬
‫ع‬
 Peltek (Se) de denile (Se)
‫ﺛ‬
‫س‬
‫ظ‬
‫ث‬
‫س‬
‫ص‬
‫ ث‬harfi sadece Arapça kökenli kelimelerde kullanılır.
Türkçe kelimelerde asla kullanılmaz.
 Türkçe kelimelerde (Sin)
‫ س‬harfi ince okunurken (Sad) ‫ ص‬harfi kalın okunur.
Arapça ve Farsça kelimelerde ise dilin kurallarına göre ince veya kalın okunabilir.
‫اثهﯿو‬
‫ﺛﺒات‬
ً‫ﺛيا‬
‫ﺛواب‬
‫اثر‬
‫ﻈامثهلﯿجو‬
Saniye
Sebat
Sena
‫س‬
‫سکز‬
‫رست‬
‫سفر‬
‫سالح‬
‫ساﻈت‬
‫ساختو‬
‫رسچو‬
‫کس تاهو‬
Sekiz
Sert
Sefer
Silah
Saat
Sahte
Serçe
Kestane
‫نرثت‬
‫نﺜری‬
‫مثال‬
Sevab
Eser
Osmanlıca
‫ص‬
‫ظومیاق‬
‫ظاﻍالم‬
‫ظامچو‬
‫ظاتﯿﺠﯽ‬
‫ظاحﺐ‬
‫ظالتو‬
‫ظﯿمتو‬
‫ظابون‬
Kesret
Kesir
Misal
Soymak
Sağlam
Saçma
Satıcı
Sahib
Salata
Sıtma
Sabun
11
2009
Yedinci Ders
‫ﺢ‬
‫ﺦ‬
‫ه‬-‫و‬
HA
HI
HE

Noktalı (Hı)
‫ﺤ‬
‫ﺨ‬
‫ي‬
‫ح‬
‫خ‬
‫ى‬
‫ح‬
‫خ‬
‫ه‬
‫ خ‬harfi tıpkı (Se) ‫ ث‬harfi gibi Türkçe kelimelerde kullanılmaz. Arapça
ve Farsça kelimelerde kullanılan bu harf (Ha) gibi okunur.

Türkçe kelimelerde (Ha)
‫ ح‬harfi kalın olarak okunur. Arapça ve Farsça kelimelerde
ise o dilin kurallarına göre okunur.

Türkçe kelimelerde (He)
‫ ه‬harfi ince olarak okunur. Ayrıca (He) harfi özellikle
kelime sonlarında (e) ve bazen de (a) sesini karşılar. Biz buna okutucu (He) diyoruz.

‫ه‬
Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birleşmez.
‫خادم‬
‫خاﻂرالمق‬
‫خاًط‬
‫خربیج‬
‫خرابو‬
‫خعوص‬
Hadim
Hatırlamak
Halis
‫خالفت‬
‫خویزس‬
‫خيال‬
Haberci
Harabe
Husus
‫ح‬
‫رمحت‬
‫حایج‬
‫حارض‬
‫حرصت‬
‫حليلت‬
‫حيهل‬
‫حملوق‬
‫آرابو‬
‫اترهل‬
‫ظریه‬
Araba
Tarla
Sıra
Hilafet
Huysuz
Hayal
‫ه‬
‫ىپ‬
‫جهوم‬
‫صيادت‬
‫ىﯿﭻ‬
‫ىﯿلک‬
‫اىاهت‬
‫چيره‬
Rahmet
Hacı
Hazır
Hazret
Hakikat
Hile
Mahlûk
‫ایض تو‬
‫ایگنو‬
‫آش خاهو‬
İşte
İğne
Aşhane
Hep
Hücum
Şahadet
Hiç
Heykel
İhanet
Çehre
‫آمتاجو‬
‫ابﻍالمو‬
‫پرده‬
Atmaca
Bağlama
Perde
12
2009
Sekizinci Ders
‫ﺬ‬
‫غ‬
‫ﻆ‬
‫ز‬
‫ﮋ‬
ZEL
DAD
ZI
ZE
JE
‫ﺬ‬
‫ﻀ‬
‫ﻄ‬
‫ز‬
‫ﮋ‬
 Arapça kelimelerde kullanılan (Zel)
‫ذ‬
‫ﺿ‬
‫ﻅ‬
‫ز‬
‫ژ‬
‫ذ‬
‫ض‬
‫ﻅ‬
‫ز‬
‫ژ‬
‫ ذ‬, (Dad) ‫ ض‬ve (Zı) ‫ ﻅ‬harfleri Türkçe kökenli
kelimelerde kullanılmazlar.
 (Zel)
‫ ذ‬harfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlıcada okunurken normal (Ze) ‫ ز‬olarak
okunur.
 (Je)
‫ ژ‬harfi (Ze) ‫ ز‬harfinin üç noktalı halidir ve bize bu harf Fars alfabesinden geçmiştir.
Türkçe kelimelerde kullanılmayan bu harf ya Fars kökenli kelimelerde veya dilimize Batı
dillerinden geçmiş kelimelerde kullanılır.
 (Dad )
‫ ض‬ve (Zı) ‫ ﻅ‬harfleri Arapçada kullanıldığı gibi Farsçada da kullanılmıştır. Fakat
Farslar (Dad) harfini mahreçten dolayı (Zad) olarak isimlendirmişler ve kalın ((Za) olarak
seslendirmişlerdir. Bundan dolayı Osmanlıcada (Dad) harfiyle yazılmış kelimelerin bir
kısmı (Da) sesiyle okunurken, bir kısmı da (Za) sesiyle okunmuştur.
 Türkçe kelimelerin yazımında ze sesini sadece (Ze)
‫كزی‬
‫یوز‬
‫دوز‬
‫ژوری‬
‫ژوًﯿده‬
‫ژاهدارما‬
‫كازی‬
‫ایزی‬
‫کوزی‬
Kız
Yüz
Düz
Jüri
Jülide
Jandarma
Kazı
Yazı
Gözü
‫ژاهل‬
‫ژیلت‬
‫پﮋمرده‬
‫ ز‬harfi karşılar.
‫زورالمق‬
‫زوگورت‬
‫زایده‬
Jale
Jilet
Pejmürde
Zorlamak
Züğürt
Ziyade
‫زاده‬
‫زمحت‬
‫زیک‬
‫اژدرىا‬
‫مﮋده‬
‫ىﮋاد‬
Zade
Zahmet
Zeki
Ejderha
Müjde
Nejad
13
2009
‫ذات‬
‫ذاکر‬
‫ذمني‬
‫مﺬىﺐ‬
‫ذوق‬
‫ﻉﺬاب‬
‫ﻅامل‬
‫ﻅرافت‬
‫ﻅفر‬
‫ﻅيور‬
‫مﻆلوم‬
‫ﻅاىر‬
Zat
Zakir
Zemin
Mezheb
Zevk
Azab
‫رمﻀان‬
‫ﺿابﻃو‬
‫رضبو‬
‫كایض‬
‫فﻀﯿلت‬
‫ﻈرض‬
Zalim
Zarafet
Zafer
Zuhur
Mazlum
Zahir
Ramazan
Zabıta
Darbe
Kadı
Fazilet
Arz
Dokuzuncu Ders
‫ق‬
‫ﻋ‬
‫م‬
‫ﮓ‬
‫ﯔ‬
KAF
GAYN
ARABÎ KEF
FARSİ KEF
YAYİ KEF
TÜRKÎ KEF
‫ل‬
‫ﻎ‬
‫ى‬
‫گ‬
‫گ‬
‫ﯖ‬
‫ك‬
‫ﻌ‬
‫ن‬
‫گ‬
-
 Osmanlı Türkçesinde kalın (ka) sesini (kaf)
‫ق‬
‫غ‬
‫ك‬
‫ک‬
‫گ‬
‫ڭ‬
‫ ق‬harfi verirken ince (ke) sesini (kef) ‫ك‬
harfi vermektedir.
‫ق‬
‫كزی‬
‫كاابق‬
‫كاص ﯿق‬
‫كارﻍو‬
‫آكني‬
‫كار‬
Kız
Kabak
Kaşık
Karga
Akın
Kar
‫ك‬
‫كازی‬
‫كول‬
‫كرییق‬
‫چاكيي‬
‫كوركاق‬
‫كیش‬
Kazı
Kol – Kul
Kırık
Çakıl
Korkak
Kış
‫نتاب‬
‫هسىني‬
‫الكم‬
‫ایﯿكل‬
‫لكو بم‬
‫کوییل‬
Kitab
Keskin
Kelam
İyilik
Kelebek
Köylü
‫اکني‬
‫چکيي‬
‫زیک‬
‫کرم‬
‫تورك چو‬
‫کﯿلمی‬
Ekin
Çekil
Zeki
Krem
Türkçe
Kilim
‫كل كيفم كل‬
14
2009
 Osmanlı Türkçesinde kalın (ga - ğa) seslerini (gayn)
(Farsi Kef)
‫گ‬
,( ğe) sesini (Yayi Kef)
‫ غ‬harfi verirken ince (ge ) sesini
harfi vermektedir.
 (Yayi Kef) aslında ayrı bir harf olmayıp (Kef) harfinin kullanıldığı bazı Türkçe
kelimelerin telaffuzunda kullanılır.
‫گ‬
 Çoğu zaman
ve
harflerindeki çizgiler kullanılmaz. Bu kelimenin
yanlış yazıldığını göstermez.
‫غ‬
‫ﻂاغ‬
‫ظاﻍالم‬
‫ظوﻍان‬
‫ابﻍهل‬
‫چيﻎلق‬
‫ایﻍیل‬
Dağ
Sağlam
Soğan
Bağla
Çığlık
Yağlı
‫ک‬
‫ﻌرب‬
‫ﻍاراژ‬
‫یورﻍان‬
‫ﻌروش‬
‫ﻍازی‬
‫ﻍریت‬
Garb
Garaj
Yorgan
Guruş
Gazi
Gayret
‫اکری‬
‫دکر‬
‫اکر‬
‫ایکنو‬
‫دومکو‬
‫دکیضمو‬
Eğri
Değil
Eğer
İğne
Düğme
Değişme
 (Kafi Nuni), (Nazal Ne), (Sağır Kaf) da denilen (Türki Kef)
‫کوای‬
‫کﯿت‬
‫کياه‬
‫کووش‬
‫کوًکو‬
‫کرداب‬
Güya
Git
Eğer
Güneş
Gölge
Girdab
‫( ڭ‬Nun) harfi gibi okunursa
da asıl söylenişi genizdendir. Türkçe kelimelerde kullanılan bu harf kelimelerin başında
bulunmaz. Daha çok tamlamalarda, mülkiyet bildiren eklerde ve bazı kelimelerin
yazımında kullanılır. Kullanıldığı kelimelerde (Türkî Kef)in noktaları çoğu kez
gösterilmeyebilir.
‫آکدیرمق‬
‫اولكﯽ‬
‫س يم‬
‫ایلكیش‬
‫سوزك‬
‫دنزی‬
Andırmak
Ünlü
Senin
Yanlış
Sözün
Deniz
‫چکو‬
‫اتکری‬
‫ظوك‬
‫كارالكق‬
‫لكدك‬
‫ایزیىز‬
Çene
Tanrı
Son
Karanlık
Geldin
Yazınız
‫بکزر‬
‫باک‬
‫آالك‬
‫اوك‬
‫اووجو‬
‫اواکرمق‬
Benzer
Bana
Anla
Ün
Önce
Onarmak
‫اواک‬
‫آاک‬
‫یکﯽ‬
‫ظوهره‬
‫اك‬
‫كوكل‬
Ona
Ana(Ona)
Yeni
Sonra
En
Kolun
 (Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduğu birkaç istisna kelime de vardır. Buna (Vavi Kef) de
denir.
‫کوکرجني‬
‫کوکده‬
Güvercin
Gövde
‫دومکم‬
‫هوهرتو‬
Dövmek
Güverte
‫ادب يا هو‬
‫سومکم‬
‫اونز‬
Sövmek
Üvez
15
2009
Onuncu Ders
‫ﻇ‬
AYIN
 (Ayın)
‫ﻊ‬
‫ﻈ‬
‫ع‬
‫ ع‬harfi Arapçaya mahsus bir harftir. Türkçe kökenli kelimelerde asla kullanılmaz.
 Arapça kelimelerde (a,ı,i,o,ö,u,ü) seslerinin hepsini karşılar.
 Kelimelerin sonunda yer alırsa cezimli okunur ve kesme işareti ile ifade edilir.
‫ﻉاصق‬
‫ﻈراق‬
‫ﻈﺒادت‬
‫ﻈامثن‬
Âşık
Irak
İbadet
Osman
‫ﻈسکر‬
‫ﻈرق‬
‫ﻉالج‬
‫معر‬
‫ﻉابد‬
‫ﻈرض‬
‫ﻉربت‬
‫ﻉلام‬
Asker
Irak
İlac
Ömer
Abid
Irz - Arz
İbret
Ulema
‫ﻉامل‬
‫ﻈﯿال‬
‫ﻈرفان‬
‫ﻈيوان‬
Âlim
Iyal
İrfan
Unvan
On Birinci Ders
‫ش‬
‫ﻒ‬
‫ﻢ‬
‫ن‬
ŞIN
FE
MİM
NUN
‫سسبت‬
‫مشس ﯿو‬
‫صویهل‬
‫صير‬
Şerbet
Şemsiye
Şöyle
Şehir
‫فاحت‬
‫فرچو‬
‫فلﻁ‬
‫فلری‬
‫ض‬
‫ف‬
‫م‬
‫ي‬
Fatih
Fırça
Fakat
Fakir
‫ص‬
‫ف‬
‫م‬
‫ه‬
‫ممکون‬
‫مملکت‬
‫مامور‬
‫ميلﯿون‬
Mümkün
Memleket
Memur
Milyon
‫ش‬
‫ف‬
‫م‬
‫ن‬
‫هو‬
‫انزیل‬
‫ىزاکت‬
‫هﯿﭽون‬
Ne
Nazlı
Nezaket
Niçün - Niçin
‫شفعات یا رسول اهلل‬
16
2009
II. BÖLÜM
OSMANLI TÜRKÇESİ
Osmanlı
Türkçesi kendi arasında kronolojik olarak üç sınıfa ayrılmıştır. Bu
dönemlerde gerek konuşma ve gerekse yazı dili açısında değişiklikler olmuştur. Birinci
dönem Eski Osmanlıca dediğimiz 11. – 15. yy. Türkçesidir. İkinci dönem Klasik Osmanlıca
16. – 19. y.y. arasında görülür. Son olarak Yeni Osmanlıca dönemi ise 20. y.y. Osmanlıcasıdır.
Bu kadar uzun bir geçmişe sahip Osmanlı yazı dili elbette bir takım değişimlere ve kalıcı
kalıplara sahip olmuştur.
Kitabımızın
bu bölümünde Osmanlı Türkçesinin son dönemdeki gramer yapısını
inceleyeceğiz. Ayrıca Rik‟a dediğimiz el yazısını öğrenerek, elimizdeki matbu metinlerle
kendimizi sınırlamayacağız. Rik‟a el yazısının yazımda sağladığı birçok kolaylıklar vardır.
Bu yazı türü daha düz ve daha keskindir ayrıca noktalar birleşik yazılır. Bu avantajlar yazan
kişiye büyük kolaylık sağlar.
‫ث‬
‫ت‬
‫پ‬
‫ب‬
‫ا‬
Cim
‫ث‬
‫د‬
Se
‫ت‬
‫خ‬
Pe
‫پ‬
‫ح‬
Be
‫ب‬
‫چ‬
Elif
‫ا‬
‫ج‬
Dal
‫د‬
‫س‬
Hı
‫خ‬
‫ژ‬
Ha
‫ح‬
‫ز‬
Çe
‫چ‬
‫ر‬
Cim
‫ج‬
‫ذ‬
Sin
‫س‬
‫ظ‬
Je
‫ژ‬
‫ط‬
Je
‫ز‬
‫ض‬
Ra
‫ر‬
‫ص‬
Zel
‫ذ‬
‫ش‬
Zı
‫ظ‬
‫ل‬
Tı
‫ط‬
‫ك‬
Dad
‫ض‬
‫ق‬
Sad
‫ص‬
‫غ‬
Şın
‫ش‬
‫ع‬
Lam
‫ل‬
‫ی‬
Kef
‫ك‬
‫ه‬
Kaf
‫ق‬
‫و‬
Ye
‫ی‬
He
‫ه‬
Vav
‫و‬
Gayn
Nun
‫غ‬
‫ن‬
‫ن‬
Ayın
Mim
‫ع‬
‫م‬
‫م‬
17
2009
On İkinci Ders
Çoğul Ekleri
‫پرَ رل‬
‫شاعترل‬
‫درَ رل‬
‫شوزرل‬
‫کملُ رل‬
Pireler
‫آوجیرل‬
Saatler
Dereler
Sözler
Kelimeler
‫كاپورل‬
‫صوفرَ رل‬
‫كویوىرل‬
‫کتابرل‬
Avcılar
Kapılar
Sofralar
Koyunlar
Kitaplar
َ‫طیهدیرلد‬
َ‫چوجوكرل‬
‫کیجُ رلی‬
َ‫ددَ رل‬
‫طوىرلی‬
Şimdilerde
Çocuklara
Geceleri
Dedelere
Şunları
On Üçüncü Ders
İsmin Halleri
‫کتابدڭ‬
َ‫کتابد‬
ُ‫کتاب‬
‫کتابی‬
‫کتاب‬
Kitaptan
Kitapta
Kitaba
Kitabı
Kitap
‫درَ دڭ‬
َ‫درَ د‬
ُ‫درَ ی‬
‫درَ یی‬
َ‫در‬
Dereden
Derede
Dereye
Dereyi
Dere
‫شوكاكدڭ‬
َ‫شوكاكد‬
ُ‫شوكاغ‬
‫شوكاغی‬
‫شوكاق‬
Sokaktan
Sokakta
Sokağa
Sokağı
Sokak
‫كاایدڭ‬
َ‫كااید‬
ُ‫كاایی‬
‫كااییی‬
‫كاای‬
Kayadan
Kayada
Kayaya
Kayayı
Kaya
 Okutucu (He) ‫ ه‬harfinden sonra gelen ekler birleşik olarak yazılmazlar.
ٌ‫بٌ ده گچر یا ى‬
18
2009
On Dördüncü Ders
İsim Tamlamaları ve Mülkiyet Ekleri
‫اوىڭ كاملی‬
‫شوڭ كاملڭ‬
‫منب كاملم‬
Onun Kalemi
Senin Kalemin
Benim Kalemim
‫زسڭ كاملزن‬
‫بزم كاملهز‬
Onların Kalemi
Sizin Kaleminiz
Bizim Kalemimiz
‫ددَ ىڭ‬
‫محمدڭ‬
‫علی ىڭ‬
Dedenin
Muhammed’in
Ali’nin
‫چاىطُ ىڭ‬
‫ىٌُ ىڭ‬
‫اوكولڭی‬
Çantanın
Çantanın
‫ېېیولیڭی‬
‫طوزڭ‬
Okulunu
Yolunu
Tuzun
‫اوىرلڭ كاملی‬
‫آركداطڭ‬
Arkadaşın
On Beşinci Ders
Sıfat Kelimeleri
‫طوىرل‬
‫بوىرل‬
‫او‬
‫طو‬
‫بو‬
Şunlar
Bunlar
O
Şu
Bu
‫كاجنچی‬
‫كاچ‬
‫کیهی‬
‫ره‬
‫اوىرل‬
Kaçıncı
Kaç
Kimi
Her
Onlar
‫بعض‬
‫ِاىگی‬
‫انصل‬
‫بر كاچ‬
‫ِچ‬
Ba’zı
Hangi
Nasıl
Birkaç
Hiç
‫هچ اولور می كه‬
19
2009
On Altıncı Ders
Zamir Kelimeler ve(Ne) ile Başlayan Zarflar
‫زس‬
‫بز‬
‫شاڭ‬
‫شو‬
‫نب‬
Siz
Biz
Sana
Sen
Ben
ُ‫ى‬
‫خاىغی‬
‫ِاىگیصی‬
‫کمی‬
‫اوىرل‬
Ne
Hangi
Hangi
Kim
Onlar
‫ىُ در‬
‫ىُ دن‬
ُ‫ىُ ایص‬
‫ىیچون‬
‫ىُ یی‬
Nedir
Neden
Neyse
Niçin
Neyi
‫هنایت‬
‫ىُ جی‬
ُ‫ىُ ڭ‬
‫ىلدر‬
‫ىُ درلو‬
Nihayet
Neci
Neyine
Ne Kadar
Ne Türlü
On Yedinci Ders
Ki Bağlacı ve Ki Eki
 Ki bağlacı okutucu (he) ile gösterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gösterilir.
ُ‫ايصان ک‬
ُ‫چوىک‬
ُ‫یوق ک‬
ُ‫ات ک‬
ُ‫دَ دی ک‬
İnsan ki
Çünki
Yok ki
Ta ki
ُ‫صوص ک‬
ُ‫دیک‬
ُ‫امتحال ک‬
ُ‫نادام ک‬
Dedi ki
Sus ki
De ki
İhtimal ki
Madem ki
Belki
‫شٍڭکی‬
‫بٌهکی‬
Seninki
Benimki
‫دوىکی‬
‫اركُ دَ کی‬
Dünkü
Arkadaki
‫اوىڭکی‬
Onunki
ُ‫بلک‬
‫یا حضرت موالنه‬
20
2009
On Sekizinci Ders
Fiil Çekimleri
‫لكري‬
‫کلُ جم‬
‫کلیور‬
‫کملض‬
‫کلدی‬
‫کملم‬
Gelir
Gelecek
Geliyor
Gelmiş
Geldi
Gelmek
‫كالري‬
‫كالُ جق‬
‫كالیور‬
‫كاملض‬
‫كالدی‬
‫كاملق‬
Kalır
Kalacak
Kalıyor
Kalmış
Kaldı
Kalmak
‫آرار‬
‫آر ایُ جق‬
‫اریور‬
‫آر انض‬
‫آرادی‬
‫آر انق‬
Arar
Arayacak
Arıyor
Aramış
Aradı
Aramak
‫ویرنز‬
‫ویرنُ یُ جم‬
‫ویرنیور‬
‫ویرنُ نض‬
‫ویرنُ دی‬
‫ویرنُ نم‬
Vermez
Vermeyecek
Vermiyor
Vermemiş
Vermedi
Vermemek
‫ابطالنُ ز‬
‫ابطال نُ یُ جق‬
‫ابطالنیور‬
‫ابطالنُ نض‬
‫ابطالنُ دی‬
‫ابطالنُ نق‬
Başlamaz
Başlamayacak
Başlamıyor
Başlamamış
Başlamadı
Başlamamak
 Olumsuz emir kipleri şöyledir.
ُ‫کورن‬
ُ‫چزین‬
ُ‫کرين‬
ُ‫شیمل‬
ُ‫ویرن‬
Görme
Çizme
Girme
Silme
‫كاچام‬
‫صورنا‬
‫ایزنا‬
ُ‫آر ان‬
Verme
Kaçma
Sorma
Yazma
Arama
Bakma
‫ابمقا‬
 Bağ - Fiiller şöyledir.
َ‫لكدیگیٌد‬
‫لكرينو‬
ُ‫لكريش‬
‫کلُ رك‬
‫کلیب‬
Geldiğinde
Gelirken
Gelirse
Gelerek
Gelip
َ‫کوردوگیٌد‬
‫نورورنو‬
ُ‫نورورش‬
‫نورَ رك‬
‫کوروب‬
Gördüğünde
Görürken
Görürse
Görerek
Görüp
َ‫كالدیغیٌد‬
‫كالريکو‬
ُ‫كالريش‬
‫كالُ رق‬
‫كالیب‬
Kaldığında
Kalırken
Kalırsa
Kalarak
Kalıp
21
2009
 İstek kipleri şöyledir.
‫كالصنی‬
ُ‫كالص‬
‫آلصنی‬
ُ‫آلص‬
‫کورشون‬
ُ‫کورش‬
Kalsın
Kalsa
Alsın
Alsa
Görsün
Görse
‫صورشون‬
ُ‫صورش‬
Sorsan
Sorsa
‫نورنُ یُ شڭ صورنا یُ شڭ‬
Sormayasın
‫کورنُ شو کورَ شڭ‬
Görmeyesin
Göresin
Görmesen
On Dokuzuncu Ders
Mi Soru Ekinin Yazımı
‫نب نی‬
‫شوَ جکملرنی‬
‫نصافرنی‬
‫كاملض نی‬
‫لكدی نی‬
‫کلري نیصو‬
‫یومقی‬
‫دملگی‬
‫مشدی نی‬
‫بویلُ نی‬
Yirminci Ders
De eki ve De Bağlacı
‫بٌدَ بر آت وار‬
‫یوزدَ طوكوز‬
‫کوىدَ ایکی کرَ یر‬
Bende bir at var
Yüzde dokuz
Günde iki kere yer
‫کید دَ کور‬
‫بر کرَ دَ زس کیدڭ‬
‫بردَ اویلُ دمیظم‬
Git de gör
Bir kere de siz gidin
Bir de öyle demiş
‫فانع یم فانع اوالنی ایسته مم‬
22
2009
Yirmi Birinci Ders
Bazı Eklerin Yazılışı
‫شوچتی‬
‫کتاجبی‬
‫چیچُ کچی‬
‫آوجی‬
‫طوزجی‬
Sütçü
Kitapçı
Çiçekçi
Avcı
Tuzcu
‫بیلگیزس‬
‫كاملزس‬
‫شوچزس‬
‫طکرزس‬
‫طوززس‬
Bilgisiz
Kalemsiz
Suçsuz
Şekersiz
Tuzsuz
‫اوغالجنق‬
‫اوفاجق‬
‫نیٍیجم‬
‫نوچوجم‬
‫برجم‬
Oğlancık
Ufacık
Minicik
Küçücük
Biricik
ُ‫بٌج‬
ُ‫كصُ ج‬
ُ‫ایطچ‬
ُ‫كاابج‬
ُ‫تورکچ‬
Bence
Kısaca
Yaşça
Kabaca
Türkçe
Yirmi İkinci Ders
Bazı Kelimelerin Yazılışı
ُ‫اط‬
ُ‫كلع‬
َ‫اپدطا‬
‫درزی‬
ُ‫ابچغ‬
Ada
Kale
Padişah
Terzi
Bahçe
‫متیام‬
‫یگرنی‬
‫ویرنم‬
Etmek
Yirmi
ُ‫جیگ‬
‫ایل‬
Gece
El
‫ا‬
‫چيون‬
‫آان‬
‫ایرنم‬
‫امتم‬
Vermek
İçin
Ona
Ermek
Etmek
Demek
‫دكمي‬
‫بر بربر بر بربرَ برَ بربر لگ برابر بر‬
.‫بربر دکاىی آچامل دمیض‬
23
‫‪2009‬‬
‫‪OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ‬‬
‫‪Yirmi Üçüncü Ders‬‬
‫‪Sayılar‬‬
‫‪١‬‬
‫‪١‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪٦‬‬
‫‪٦‬‬
‫آلتی‬
‫اون‬
‫‪٦٠‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪٧‬‬
‫‪٧‬‬
‫یدی‬
‫‪١٠‬‬
‫‪٢٠‬‬
‫‪٨‬‬
‫‪٢٠‬‬
‫اوتوز‬
‫‪٦٠‬‬
‫آلتهض‬
‫‪٧٠‬‬
‫تیهض‬
‫‪٣٠‬‬
‫صفر‬
‫‪٤٠‬‬
‫‪٤٠‬‬
‫‪٩٠‬‬
‫‪٩٠‬‬
‫اللی‬
‫‪١٠٠‬‬
‫‪١٠٠‬‬
‫یوز‬
‫نیلیار‬
‫اوجنچی‬
‫اوىٌجی‬
‫اوچر‬
‫برر‬
‫‪٥٠‬‬
‫‪٥٠‬‬
‫طوكصان‬
‫نیلیون‬
‫برجنی‬
‫‪٠‬‬
‫كريق‬
‫شکصان‬
‫بیڭ‬
‫‪٠‬‬
‫طلوز‬
‫‪٨٠‬‬
‫‪٨٠‬‬
‫بض‬
‫‪٩‬‬
‫‪٩‬‬
‫شکز‬
‫‪٣٠‬‬
‫‪٥‬‬
‫دورت‬
‫‪٨‬‬
‫یگرنی‬
‫‪٧٠‬‬
‫‪٤‬‬
‫اوچ‬
‫ایيك‬
‫بر‬
‫‪١٠‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪٥‬‬
‫اوًر‬
‫‪Yirmi Dördüncü Ders‬‬
‫‪Günler- Aylar - Mevsimler‬‬
‫بر ِفتُ یدی گوىدر‬
‫چارطٍبُ‬
‫‪24‬‬
‫پرطٍبُ‬
‫مجعُ‬
‫اپزارایرتصی‬
‫صالی‬
‫مجعُ ایرتصی‬
‫اپزار‬
‫‪2009‬‬
‫بر ییل اون ایکی آ یدر‬
‫اوجاق‬
‫طباط‬
‫آ غصتوس‬
‫ىیصان‬
‫نایس‬
‫خزیران‬
‫متوز‬
‫ایولل‬
‫اکمی‬
‫كامس‬
‫نومسرل‬
‫ایكل هبار‬
‫ایز‬
‫صوڭ هبار‬
‫نارت‬
‫آر اقل‬
‫كیض‬
‫عامثىولجُ ىڭ اصالخی‬
‫ادیبرل بیٌٍدَ ار اقل ار اقل عامثىلی کتابتٌدن حبث اولٌوبدَ ره‬
‫خالدَ شادَ لگی کلفتُ ترجیح ایدن بریصی <جامن ایزیرل بو كادر‬
‫نغقل ایزیلُ جغٌُ براز آچیق ایزلصُ دَ ره اوكواین اکالیُ بیلصُ‬
‫یعٌی ایزیالن طیرلَ او كدر عربی و فارشی لغترل كاتملصُ دَ‬
‫رهکصڭ ا الڭیُ بیلُ جگی کبی طویلُ كباجُ بر عامثىلیجُ ایزلصُ>‬
‫دیدیگی زنان بو ذاتُ ایدنلی نلابلُ <كباجُ ایزملق ىصل ممکو‬
‫اولور؟ عربی و فارشی ىصل ترك ایدیولر؟ عامثىلی لصاىٌدن‬
‫ً‬
‫عربی ایلُ فارشی یی چیلارر ایصُ ك لصاىی متانا ترك متیاض‬
‫اولورز> شوزرلىدن عبارت اولدیغی کورملکدَ در‪.‬‬
‫‪25‬‬
2009
III. BÖLÜM
ARAPÇA KELİMELERİN OKUNUŞU
Osmanlı
Türkçesinde özellikle Klasik dönemde Arapça isimlere, sıfatlara ve
tamlamalara çok sık yer verilmiştir. Hatta bazı beratların dua kısmında çekimli fiiller dahi
kullanılmıştır.
Arapça kelimeler, mastar olarak üç harflik kök kelimelerden oluşur. Yeni üretilen
bütün kelimeler, başlangıçtaki bu üç harflik kök kelimelere dayanır. Böylece kelimenin
kökenini bildiğimizde yeni üretilen kelimeleri okumak ve anlamak kolaylaşır. Buradaki
amacımız sizlere Arapçayı öğretmek değil, sadece Osmanlıca kelimeleri daha iyi
kavramanızı sağlamaktır.
Kitabımızın bu bölümüne kadar Matbu ve Rik‟a yazı çeşitlerini gördük ve öğrendik.
Bu bölümde Osmanlı‟nın özellikle Klasik Döneminde, Mühimme Defterlerinde ve Berat gibi
resmi yazılarda kullandığı ve tamamen Müslüman Türklerin oluşturduğu Divani Yazı
çeşidini, örnekleriyle birlikte göreceğiz. Bu yazının Celi Divani ve Divani kırması gibi
çeşitleri vardır
Şimdi gelin Divani yazıyı Rik‟a ile karşılaştırarak hep beraber yakından inceleyelim.
‫ذ‬
‫د‬
‫خ‬
‫ح‬
‫چ‬
‫ج‬
‫ث‬
‫ت‬
‫پ‬
‫ب‬
‫ا‬
‫ش‬
‫ز‬
‫خ‬
‫ح‬
‫ذ‬
‫ج‬
‫ث‬
‫ت‬
‫ج‬
‫ب‬
‫ا‬
‫غ‬
‫ع‬
‫ظ‬
‫ط‬
‫ض‬
‫ص‬
‫ش‬
‫س‬
‫ژ‬
‫ز‬
‫ر‬
‫ك‬
‫ؿ‬
‫ػ‬
‫ط‬
‫ؼ‬
‫ظ‬
‫ش‬
‫س‬
‫غ‬
‫ظ‬
‫ض‬
‫ی‬
‫ال‬
‫ه‬
‫و‬
‫ن‬
‫م‬
‫ل‬
‫گ‬
‫ك‬
‫ق‬
‫ف‬
‫ی‬
‫ال‬
ُ
ٍ
‫ى‬
‫م‬
‫ل‬
‫ي‬
‫ن‬
‫ق‬
‫ف‬
١٠
٩
٨
٧
٦
٥
٤
٣
٢
١
٠
26
2009
Yirmi Beşinci Ders
İsm-i Fâil
 Arapçada bütün kelimeleri ve fiilleri
Yapan Kişi
‫( فﻊي‬yapmak) mastarıyla göstereceğiz.
‫فافِل‬
>=
‫فقل‬
‫فافل‬
‫فقل‬
‫فافل‬
‫فقل‬
‫فافل‬
‫فقل‬
‫فاهل‬
‫فول‬
‫ؽالن‬
‫ؽلن‬
‫واتة‬
‫وتة‬
Âmil
‫ضاوط‬
Zalim
‫ضىط‬
‫فالن‬
Şakir
‫ذالك‬
‫ذلك‬
‫ضاّس‬
‫فثس‬
‫خاّل‬
‫ضْس‬
‫لاتل‬
Habir
‫خْل‬
‫آهط‬
‫اهط‬
‫فاضف‬
‫فطف‬
Arif
‫لتل‬
Katil
 İsm-i Fâil‟in üç şekilde cem‟i
‫علة‬
Âmir
Cahil
‫ذثط‬
‫عالة‬
Talib
Şahid
Abid
‫ذاتط‬
‫فلن‬
Âlim
Halık
‫فاتس‬
Katib
‫ًاؽط‬
‫ًؾط‬
Nazır
‫(مجﻇ‬Çoğulu) olur. Bunlardan biri veya bir kaçı meşhur
olabilir.
‫خُْال‬
‫اهطا‬
‫ضْسا‬
‫فلوا‬
ِ‫خْل‬
ِ‫علث‬
ِ‫فول‬
ِ‫ؽلو‬
‫خُّْال‬
‫وتاب‬
‫لتال‬
‫ضىاض‬
27
2009
Yirmi Altıncı Ders
İsm-i Mef’ûl
Yapılan
‫هفقَل‬
>=
‫فقل‬
‫هفقَل‬
‫فقل‬
‫هفقَل‬
‫فقل‬
‫هفقَل‬
‫فقل‬
‫هقوَل‬
‫فول‬
‫هؾلَم‬
‫ؽلن‬
‫هىتَب‬
‫وتة‬
Mamul
‫هرلَق‬
Mazlum
‫ذلك‬
Mahluk
‫همتَل‬
Memnu‟
‫فلن‬
‫هغلَب‬
Malum
‫لتل‬
Maktul
‫هوٌَؿ‬
‫هقلَم‬
Mektub
‫هدَْل‬
Matlub
‫خْل‬
‫هاهَض‬
Mechul
‫هٌـ‬
‫هلقَى‬
‫اهط‬
Memur
‫لقي‬
‫هقطٍف‬
Melun
 İsm-i Mef‟ûl‟ün iki şekilde cem‟i
‫علة‬
‫فطف‬
Maruf
‫( مجﻇ‬Çoğulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi meşhur
olabilir.
‫هىتَتات‬
‫هدَْالت‬
‫هقلَهات‬
‫هقوَالت‬
‫هىاتیة‬
‫هغالیة‬
‫هقاضیف‬
‫هؾالین‬
ُ‫فطك ایوص ّط ًِ ٍاض فالوس‬
‫فلن تط لیل ٍ لال ایوص آًداق‬
28
2009
Yirmi Yedinci Ders
İf’âl Bâbı
Geçişli Fiil
‫اِفقال‬
>=
‫فقل‬
‫اِفقال‬
‫فقل‬
‫اِفقال‬
‫فقل‬
‫اِفقال‬
‫فقل‬
‫اوطام‬
‫وطم‬
‫افالم‬
‫فلن‬
‫ازذال‬
‫زذل‬
İkram
‫اضضاز‬
İ‟lam
‫ضضس‬
‫اتغال‬
İrşad
‫اسٌاز‬
İdhal
‫تغل‬
İbtal
‫سٌس‬
‫الطاض‬
İsnad
‫اذطاج‬
‫ذطج‬
İhrac
‫لطض‬
İkrar
‫افغاض‬
‫فغط‬
İftar
 Bütün üç harfli kökleri, İf‟al babına sokamayacağımız gibi; Bütün bablarda,
kelimelerin Fa‟il ve mef‟ulleri olmayabilir veya Osmanlı Türkçesinde
kullanılmayabilir.
‫اِفقاالت‬
>=
‫هُفقَل خوـ‬
>=
‫هُفقِل هفقَل‬
>=
‫فافل‬
‫هرثط‬
‫هفطط‬
‫هسلن‬
‫هسطف‬
‫هرثط‬
‫هٌىط‬
muhbir
müfrit
müslim
müsrif
muhbir
münkir
‫هىطم‬
‫هطاز‬
‫هٌىط‬
‫هثثت‬
mükrem
murad
münker
müsbet
‫ازذاالت اذثاضات‬
ihbarat
idhalat
‫اٍت اٍ هٌقن ِ حمیمی تعزى اٍ لیتساض ًقوتلطُ هاللطُ تسل ایستس یگی‬
.‫فیأت ایسِ اٍذ ضیسض تطی شوط تطی ضىط تطی فىطض‬
29
2009
Yirmi Sekizinci Ders
Tef’îl Bâbı
Geçişli Fiil
‫تفقیل‬
>=
‫فقل‬
‫تفقیل‬
‫فقل‬
‫تفقیل‬
‫فقل‬
‫تفقیل‬
‫فقل‬
‫تَحیس‬
‫ٍحس‬
‫تىصیة‬
‫وصب‬
‫ًقلین‬
‫فلن‬
Tevhid
‫تقطیف‬
Tekzib
‫فطف‬
Ta‟rif
‫تمسین‬
‫تسضیس‬
Ta‟lim
‫زضس‬
Tedris
‫لسن‬
Taksim
‫تثطیه‬
‫تطىیل‬
‫ضىل‬
Teşkil
‫تطن‬
Tebrik
‫تسلین‬
‫سلن‬
Teslim
‫فافل => هُفقِِّل هفقَل => هُفقَّل خوـ => تفقیالت‬
‫هرطب‬
‫هَحس‬
‫هفسط‬
Muharrib
Muvahhid
Müferris
Mutasavvıf
Müderris
Mu‟allim
‫ههض‬
‫ض‬
ِ‫هطف‬
‫همسم‬
‫هطوة‬
‫همسض‬
‫هسلن‬
Mükerrer
Müreffeh
Mukadder
Mürekkeb
Mukarrer
Müsellem
‫تطىیالت‬
Teşkilat
‫هسضس هتػَف‬
‫هقلن‬
‫تسضیسات تىلیفات ترطیثات تمػیطات تقلیات‬
Ta‟limat
Taksirat
Tahribat
Teklifat
Tedrisat
.‫آحطت گثی زًیا سقازتی زذی فثازتسُ ٍ اللِْ فسىط اٍلومسى گچط‬
30
2009
Yirmi Dokuzuncu Ders
Mufâ’ale Bâbı
İşdeşlik Fiili
ِ‫هُفافل‬
>=
‫فقل‬
ِ‫هفافل‬
‫فقل‬
ِ‫هفافل‬
‫فقل‬
ِ‫هفافل‬
‫فقل‬
ِ‫هحاوو‬
‫حىن‬
ِ‫هماٍل‬
‫لَل‬
ِ‫هحاضت‬
‫حطب‬
Muhakeme
ِ‫هحافؾ‬
Mukavele
‫حفؼ‬
Muhafaza
‫هطاخقة‬
ِ‫هساتم‬
Muharebe
‫سثك‬
Müsabaka
‫ضخـ‬
Müraca‟at
‫هٌاسثة‬
ُ‫هصاوط‬
‫شوط‬
Müzakere
‫ًسة‬
Münasebet
‫هرالفة‬
‫ذلف‬
Muhalefet
 Bu Bâbda ism-i meful çok az gelir.
‫فافل => هُفافِل هفقَل => هُفافَل خوـ => هُفافالت‬
‫هالین‬
‫هْاخط‬
‫هٌاسة‬
‫هحافؼ‬
‫هراتط‬
‫هطاّس‬
Mülayim
Muhacir
Münasib
Muhafız
Muhabir
Müşahid
‫هطاّس هحاتطات هماٍالت هقاًٍات همایسات‬
Mukayesat
Muavenat
Mukavelat
Muhaberat
Müşahed
‫هحاعة‬
Muhatab
‫فثازته ؽاّطی تط آغیطلغی ٍاضزض فمظ هقٌاسٌسُ اٍیلِ تط ضاحتله‬
.‫ٍ حفیفله ٍاضزض وِ تقطیف ایسلوع‬
31
‫‪2009‬‬
‫‪Otuzuncu Ders‬‬
‫‪İnfi’âl Bâbı‬‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫اًِفقِال‬
‫للة‬
‫اًمالب‬
‫=>‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫وطف اًىطاف‬
‫فلك‬
‫اًفالق‬
‫‪İnkılab‬‬
‫لسن‬
‫اًمسام‬
‫‪Dönüşlülük Fiili‬‬
‫‪İnkişaf‬‬
‫وسف اًىساف‬
‫‪İnkısam‬‬
‫‪İnfilak‬‬
‫فْن‬
‫‪İnkisaf‬‬
‫اًفْام‬
‫‪İnfiham‬‬
‫‪ Bu Bâbın ism-i meful ve cem‟i yoktur.‬‬
‫فافل => هٌُفِقل‬
‫هٌىسط‬
‫هٌحػط‬
‫هٌدوس‬
‫هٌحسض‬
‫هٌحلِّ‬
‫هٌرسف‬
‫‪Münkiser‬‬
‫‪Münhısar‬‬
‫‪Müncimed‬‬
‫‪Münhirar‬‬
‫‪Münhill‬‬
‫‪Münhısaf‬‬
‫تط فمطُ‬
‫ًػطالسیي ذَاخِ تط گَى هطوثٌی ضایـ ایتوص ّن آضاض ّن ضىط ایسض ایوص‪ .‬سثة تطىطی‬
‫غَضهطلط‪ .‬اٍظضًسُ تَلٌوسیغوِ ضىط ایسییَضم‪ .‬اگط تَلًَایسم تي زُ تطاتط غایة‬
‫اٍلَضزم زیوص‪.‬‬
‫‪32‬‬
2009
Otuz Birinci Ders
İfti’âl Bâbı
Dönüşlülük Fiili
‫اِفتقِال‬
>=
‫فقل‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫اضتطان‬
‫ضطن‬
‫اًتؾام‬
‫ًؾن‬
‫افتراض‬
‫فرط‬
İştirak
‫احتطام‬
İntizam
‫حطن‬
İhtişam
‫اضتداؿ‬
‫اختْاز‬
İftihar
‫خْس‬
İctihad
‫ضخـ‬
İrtica’
‫افتطاؼ‬
‫اختواؿ‬
‫خوـ‬
İctima‟
‫فطؼ‬
İ‟tiraz
‫احتوال‬
‫حول‬
İhtimal
 Bu babın düzensiz kalıptaki fiillerinden bazıları şunlardır.
‫افتطا‬
‫فطی‬
İftira
‫اظزٍاج‬
‫اتفاق‬
‫ٍفك‬
İttifak
‫ظٍج‬
İzdivac
‫ازفا‬
‫اتحاز‬
‫ٍحس‬
İttihad
‫اضسضاب زفَی‬
İddia‟
‫ضطب‬
Izdrab
‫فافل => هُفتقِل هفقَل => هُفتقَل‬
‫هٌتمل‬
‫هدتوـ‬
‫هطتعق‬
‫هطتْي‬
‫هتفه‬
‫هدتْس‬
Müntakil
Müctemi‟
Mürtazik
Mürtehin
Müttefik
Müctehid
‫هطتطن‬
‫هحتول‬
‫هحتطم‬
‫هحطن‬
‫هطتطن‬
‫هٌتؾن‬
Müştrek
Muhtemel
Muhterem
Muhteşem
Müşterek
Muntazam
33
2009
Otuz İkinci Ders
Tefe’ül Bâbı
Dönüşlülük Fiili
‫تفقُّل‬
>=
‫فقل‬
‫تفقُّل‬
‫فقل‬
‫تفقُّل‬
‫فقل‬
‫تفقُّل‬
‫فقل‬
‫تحول‬
‫حول‬
‫تدسن‬
‫خسن‬
‫تطىط‬
‫ضىط‬
Tahammül
‫ًَلس‬
Tecessüm
‫ٍلس‬
Tevellüd
‫تستِّط‬
ِ‫تَخ‬
Teşekkür
ِ‫ٍخ‬
Teveccüh
‫ستط‬
Tesettür
‫تطزز‬
‫تػطف‬
‫غطف‬
Tasarruf
ّ‫ضز‬
Tereddüd
‫تثسن‬
‫تسن‬
Tebessüm
‫فافل => هتفقِّل هفقَل => هتفقَّل‬
‫هتقسز‬
‫هتػَف‬
‫هتَول‬
‫هٌفىط‬
‫هترػع‬
‫هٌطىط‬
Müteaddid
Mutasavvıf
Mütevekkil
Mütefekkir
Mutahassıs
Müteşekkir
‫هتطلة‬
‫هتػَض‬
‫هتَول‬
‫هتَلس‬
ِ‫هتَخ‬
‫هتػطف‬
Mutarakkab
Mutasavver
Mütevekkil
Mütevellid
Müteveccih
Mutasarrıf
‫ذلك ایچٌسُ هقتثط تط ًسٌِ یَق زٍلت وثی‬
‫اٍاهیِ زٍلت خْاًسُ تط ًفس غحت وثی‬
34
2009
Otuz Üçüncü Ders
Tefâ’ül Bâbı
İşteşlik Fiili
‫تفافُل‬
>=
‫فقل‬
‫تفافُل‬
‫فقل‬
‫تفافُل‬
‫فقل‬
‫تفافُل‬
‫فقل‬
‫تسازف‬
‫سسف‬
‫تَاضـ‬
‫ٍضـ‬
‫تَاتط‬
‫ٍتط‬
Tesadüf
Tevazu‟
Tevatür
‫فافل => هتفافِل هفقَل => هتفافَل‬
‫هتعایس‬
‫هتساًس‬
ِ‫هتطات‬
Mütezayed
Mütesaned
Müteşabih
‫هتَاضـ هتوازؿ‬
Mütemadi‟
Mütevazi‟
‫هتچاسط‬
Mütecasir
ٌ‫بٌ ده گچر یا ى‬
َّ ‫تَ زُ گچط یا‬
‫گ‬
‫چ‬
‫وب ده ر یا وه‬
35
2009
Otuz Dördüncü Ders
İstif’âl Bâbı
Geçişli Fiili
‫استفقال‬
>=
‫فقل‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫فقل‬
‫استمالل‬
‫للل‬
‫استوالن‬
‫هله‬
‫استرسام‬
‫ذسم‬
İstiklal
‫استمثال‬
İstimlak
‫لثل‬
İstikbal
‫استغفاض‬
İstihdam
‫غفط‬
İstiğfar
‫استمطاض‬
‫لطض‬
İstikrar
 Bu babın fail ve mefullerinin yazılışı aynı olup cümle içerisindeki anlamına göre
okunur.
‫فافل => هستفقل هفقَل => هستفقل‬
ِّ‫هستالل‬
‫ًستمین‬
‫هستططن‬
‫هستقدل هستحػل هستقفی‬
Müstakill
Müstakim
Müsteşrik
Müst‟fi
Müstahsil
Müst‟cil
‫هستطاض‬
ِّ‫هستحك‬
‫هستْدي‬
‫هستسٌا‬
‫هستمثل‬
‫هستقدل‬
Müsteşar
Müstehakk
Müstehcen
Müstesna
Müstakbel
Müsta‟cel
‫مسب اهلل ارلنمح ارلمیح‬
36
2009
Otuz Beşinci Ders
Arapça İsimlerin Çoğul Yapılması
 Arapça İsimler üç halde bulunur. Müfret(Tekil), tensiye(İkili çoğul) ve cem‟(Çoğul).
 Tesniye Arapçaya özgü bir çoğuldur.
 Arapçada isimlerde Cem‟ ise düzenli (cem‟i Salim) ve düzensiz (Cem‟i Mükesser)
olmak üzere ikiye ayrılır.
 Arapçada isimler erkek (müzekker) ve dişi (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Bu
yüzden cem‟i salim de müzekker ve müennes olarak ikiye ayrılır.
1. Tesniye(İkili Çoğul)
‫تط‬
‫تحط‬
‫عطف‬
‫هولىت‬
‫زلت‬
‫تطیي‬
‫تحطیي‬
‫عطفیي‬
‫هولىتیي‬
‫زٍلتیي‬
Berreyn
Bahreyn
Tarafeyn
Memleketeyn
Devleteyn
2. Cem’i Müzekkeri Salim (Düzenli Erkek Çoğul)
‫فاضف‬
‫غافل‬
‫عالة‬
‫هقلن‬
‫هسلن‬
‫فاضفیي‬
‫غافلیي‬
‫عالثیي‬
‫هقلویي‬
‫هسلویي‬
Arifin
Gafilin
Talibin
Muallimin
Müslimin
‫فاضفَى‬
‫غافلَى‬
‫عالثَى‬
‫هقلوَى‬
‫هسلوَى‬
Arifun
Gafilun
Talibun
Muallimun
Müslimun
3. Cem’i Müennesi Salim (Düzenli Dişi Çoğul)
ِ‫فاضف‬
ِ‫غافل‬
ِ‫عالث‬
ِ‫هقلو‬
ِ‫هسلو‬
‫فاضفات‬
‫غافالت‬
‫عالثات‬
‫هقلوات‬
‫هسلوات‬
Arifat
Gafilat
Talibat
Muallimat
Müslimat
37
2009
Efâl Vezni
Efâl Vezni
‫افقال‬
‫احثاب‬
‫الطاى‬
‫اًْاض‬
‫اٍلاف‬
‫اٍضاق‬
Ahbab
Akran
Enhar
Evkaf
Evrak
‫اسثاب‬
‫اضظاق‬
‫افىاض‬
‫اهالن‬
‫اضواى‬
Esbab
Erzak
Efkar
Emlak
Erkan
Ef’ilâ Vezni
‫افقال‬
‫اغفیا‬
‫اضمیا‬
‫الطاتا‬
‫اًثیا‬
‫اٍلیا‬
Asfiya
Eşkiya
Akraba
Enbiya
Evliya
Fu’ât Vezni
‫فقات‬
‫زاّی‬
‫غاظی‬
‫ٍالی‬
‫لاضی‬
‫فاغی‬
‫زّات‬
‫غعات‬
‫ٍالت‬
‫لضات‬
‫فػات‬
Duhat
Guzat
Vulat
Kuzat
Usat
Fu’ûl Vezni
‫فقَل‬
‫لثَض‬
‫حطٍف‬
‫تیَت‬
‫اهَض‬
‫فلَم‬
Kubur
Huruf
Buyut
Umur
Ulum
‫ًمَل‬
‫غیَف‬
‫هلَن‬
‫فتَح‬
‫للَب‬
Nukul
Suyuf
Müluk
Futuh
Kulub
‫آییٌِ سی ایطسض وطیٌه الفٌِ تالیلوع‬
38
2009
Fi’âl Vezni
‫فقال‬
‫ضخل‬
‫زاض‬
‫فثس‬
‫تلس‬
‫خثل‬
‫ضخال‬
‫زیاض‬
‫فثاز‬
‫تالز‬
‫خثال‬
Rical
Diyar
İbad
Bilad
Cibal
Ef’ile Vezni
ِ‫افقل‬
‫سالح‬
‫لثاس‬
‫لساى‬
‫هىاى‬
‫ظهاى‬
ِ‫اسلح‬
ِ‫الثس‬
ٌِ‫الس‬
ٌِ‫اهى‬
ٌِ‫اظه‬
Esliha
Elbise
Elsine
Emkine
Ezmina
Fe’âil Vezni
‫فقائل‬
ِ‫ٍاسغ‬
ُ‫فمیس‬
ِ‫ضسال‬
ِ‫ًتید‬
ِ‫ٍؽیف‬
‫ٍسائظ‬
‫فمائس‬
‫ضسائل‬
‫ًتائح‬
‫ٍؽائف‬
Vesait
Akaid
Resail
Netaic
Vezaif
Feva’il Vezni
‫فَافل‬
ِ‫عائف‬
ِ‫حازس‬
‫خَّط‬
ُ‫لافس‬
‫ساحل‬
‫عَائف‬
‫حَازس‬
‫خَاّط‬
‫لَافس‬
‫سَاحل‬
Tevaif
Havadis
Cevahir
Kavaid
Sevahil
39
2009
Feva’îl Vezni
‫فَافیل‬
‫زیَاى‬
‫ذاتَى‬
‫ذالاى‬
‫تاضید‬
‫لاًَى‬
‫زٍاٍیي‬
‫ذَاتیي‬
‫ذَالیي‬
‫تَاضید‬
‫لَاًیي‬
Devavin
Havatin
Havakin
Tevarih
Kavanin
Fe’âlil Vezni
‫فقالل‬
ِ‫تطخو‬
‫فٌػط‬
‫خَّط‬
‫فسىط‬
‫زفتط‬
‫تطاخن‬
‫فٌاغط‬
‫خَاّط‬
‫فساوط‬
‫زفاتط‬
Teracim
Anasır
Cevahir
Asakir
Defatir
Fe’âlîl Vezni
‫فقالیل‬
‫ضیغاى‬
‫لطتاى‬
‫لٌسیل‬
‫سلغاى‬
‫خوَْض‬
‫ضیاعیي‬
‫لطاتیي‬
‫لٌازیل‬
‫سالعیي‬
‫خواّیط‬
Şeyatin
Karabin
Kanadil
Selatin
Cemahir
Tefâ’îl Vezni
‫تفافیل‬
‫تمطیط‬
‫تىلیف‬
‫تطویة‬
‫توثال‬
‫تػَیط‬
‫تماضیط‬
‫تىالیف‬
‫تطاویة‬
‫تواثیل‬
‫تَاغیط‬
Tekarir
Tekalif
Terakib
Temasil
Tevasır
40
2009
Fu’al Vezni
‫فقل‬
ِ‫تحف‬
ُ‫ظهط‬
‫زٍلت‬
‫اهّت‬
ِ‫خول‬
‫تحف‬
‫ظهط‬
‫زٍل‬
‫اهن‬
‫خول‬
Tuhaf
Zümer
Düvel
Ümem
Cümel
Fu’ul Vezni
‫فقل‬
ٌِ‫سف‬
‫عطیك‬
ِ‫غحیف‬
‫وتاب‬
‫ضسَل‬
‫سفي‬
‫عطق‬
‫غحف‬
‫وتة‬
‫ضسل‬
Sufun
Turuk
Suhuf
Kütüb
Rüsul
Ef’ül Vezni
‫افقل‬
‫تحط‬
‫لساى‬
‫ضْط‬
‫ًفس‬
‫ًدن‬
‫اتحط‬
‫السل‬
‫اضْط‬
‫اًفس‬
‫اًدن‬
Ebhür
Elsül
Eşhür
Enfüs
Encüm
Tu’ât Vezni
‫فقات‬
‫زاّی‬
‫غاظی‬
‫ٍالی‬
‫لاؼ‬
‫فاغی‬
‫زّات‬
‫غعات‬
‫ٍالت‬
‫لضات‬
‫فػات‬
Duhat
Guzat
Vülat
Kuzat
Usat
41
2009
Otuz Altıncı Ders
Arapça İsim Tamlamaları
 Arapça isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrılır. Kelimeyi belirli kılan ek ise (‫)ال‬
(Harf-i Tarif) takısıdır. Bu İngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Fransızcadaki (La)
takısı gibidir.
 Arapça harfler 14 Şemsi ve 14 Kameri olmak üzere toplam 28 harftir.
 İki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin başında gelir ve birinci kelime
ile birleşmez.
 Tamlamaların okunuşu ikinci kelimenin başındaki (Harfi Tariften sonra) ilk harfe
göre okunur.
Şemsi Tamlamalar
 Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan)
şeddeli ve üstün okunur.
Arapça Şemsi Harfler
‫ت ث ز ش ض ظ س ش ظ ؼ ط ػ ل ى‬
‫ًَضُ الطَّوس‬
Nurüş’şems
‫تاج التَاضید‬
ُ‫زاضالسقس‬
Tacüt‟tevarih
Darüs‟saade
‫ذیط الٌاس‬
‫لغـ الغطیك‬
Hayrün‟nas
Katut‟tarik
‫فلَم السیي‬
‫فثس اهلل‬
Ulumud‟din
Abdul‟lah
‫هاض الصوط‬
‫زاض التقلین‬
Marüz‟zikr
Darüt‟talim
42
2009
Kameri Tamlamalar
 Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte şeddesiz okunur.
Arapça Kameri Harfler
‫ا ب ج ح خ ؿ ك ف ق ن م ٍ ُ ی‬
‫ًَضُ الموط‬
Nurül’kamer
‫تیت الوال‬
‫ضید االسالم‬
Beytül‟mal
Şeyhül‟islam
‫زاض الفٌَى‬
‫غعات الوسلویي‬
Darül‟fünun
Guzatül‟müslimin
ُ‫ذاضق القاز‬
‫ضتیـ االٍل‬
Harkul‟ade
Rebiül‟evvel
‫سالف الثیاى‬
‫زاض الثسایـ‬
Salifül‟beyan
Darül‟bedayi
 Birinci kelime zaman veya mekân zarflarından biri ise ilk kelime ötre değil üstün
okunur.
‫تیي الولل‬
‫تیي الٌاس‬
Beynel‟milel
Beynen‟nas
‫لثل التاضید‬
‫تقس الیَم‬
Kablet‟tarih
Badel‟yevm
‫تحت الثحط‬
ُ‫فَلالقاز‬
Tahtel‟bahr
Fevkel‟ade
‫هي الثاب‬
‫حسة المسض‬
Minel‟bab
Hasbel‟kader
‫ﷺ‬
43
2009
 Birinci kelime ( ‫ ) ب‬harfi ise (Bi) şeklinde, (‫ ) فی‬eki ise (Fi) şeklinde okunur.
ُ‫تاالذط‬
ِ‫تالىلی‬
Bil‟ahire
Bil‟külliye
‫تالصات‬
‫تالقىس‬
Biz‟zat
Bil‟akis
ِ‫لی الحمیم‬
‫فی القػل‬
Fil‟hakika
Fil‟asıl
 Üç kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur.
‫فی ًفس االهط‬
‫ذازم الحطهیي الططفیي‬
Fi nefsil‟emir
Hadimül‟harameynil‟şerefeyn
‫الی آذط القوط‬
‫فلی عطیك االًحػاض‬
İl ahiril‟ömür
Ala tarikil‟inhisar
‫وتاب هػالح الوسلویي‬
‫زیَاى لغات الته‬
Kitabü mesalihil‟müslimin
Divaül‟lugatit‟türk
Otuz Yedinci Ders
İsm-i Mekan
 Arapça fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir.
 İsm-i mekan ikisi kıyasi ve ikisi semavi olmak üzere toplam dört vezindir.
 İsm-i mekan (Mefâ‟il) ( ‫ )مفاعل‬vezni ile çoğalırlar.
Mef’al ve Mef’il Vezni
‫هٌثـ‬
‫هرطج‬
‫هقثس‬
‫هسىي‬
‫هىتة‬
Menba‟
Mahrec
Ma‟bed
Mesken
Mekteb
‫هطخـ‬
‫هسدس‬
‫هَضـ‬
‫هٌعل‬
‫هدلس‬
Merci‟
Mescid
Mevzi‟
Menzil
Meclis
44
2009
Mef’ale ve Mef’ile Vezni
‫هولىة‬
ِ‫هسضس‬
ِ‫هحىو‬
ِ‫هغثق‬
Memleket
Medrese
Mahkeme
Matba‟a
‫هقطفة‬
ِ‫هْلى‬
ُ‫هسیط‬
‫هٌعلة‬
Ma‟rifet
Mehlike
Mesire
Menzilet
Mefâ’il Vezni
‫هحاون‬
‫هطاوع‬
‫هدالس‬
‫هىاتة‬
Mehakim
Merakiz
Mecalis
Mekatib
‫هقاضف‬
‫هطاتة‬
‫هٌاظل‬
‫هواله‬
Ma’arif
Meratib
Menazil
Memalik
Otuz Sekizinci Ders
İsm-i Alet
 Arapça kelimeler (Mif‟al)( ‫)مفعل‬, (Mif‟âl)(‫ )مفعال‬ve (Mif‟ale) ( ‫ ) مفعله‬vezinleri ile ism-i
alet olurlar.
 İsm-i alet (Mefâ‟il) ( ‫ )مفاعل‬vezni ile çoğalırlar.
‫هسوـ‬
‫سوـ‬
Misma’
‫هقطاج‬
Mişrebe
‫غفط‬
Miğfer
‫فطج‬
Mi’rac
ِ‫هططت‬
‫هغفط‬
‫همیاس‬
ِ‫هطوق‬
Mişme‟a
‫لغـ‬
Mıkta‟
‫لیس‬
Mikyas
‫ضطب‬
‫همغـ‬
‫هسَان‬
‫ٍسه‬
Misvak
‫ضوـ‬
ِ‫هولح‬
‫هلح‬
Mimliha
45
2009
Otuz Dokuzuncu Ders
İsm-i Mensub
 Arapça kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kişiye, bir mesleğe aitliğini
ifade eder.
 İsm-i mensub kelimenin sununa ( ‫ ) ی‬eki getirilerek yapılır.
‫فىطی‬
‫هىی‬
‫هلی‬
‫فلوی‬
‫فطتی‬
‫هػطی‬
Fikri
Mekki
Milli
İlmi
Arabi
Mısri
‫سواٍی‬
‫زًیَی‬
‫هقٌَی‬
‫فلَی‬
‫هسًی‬
‫تَضسَی‬
Semavi
Dünyevi
Ma‟nevi
Alevi-Ulvi
Medeni
Bursevi
Kırkıncı Ders
İsm-i Mübalağa
 Türkçe kelimelerin başına çok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yapılan isimlerdir.
 Arapça kelimelerde ism-i mübalağa dört vezinde oluşturulur. Bunlar (Fa‟âl) ( ‫) فعّال‬,
(Fa‟âle) ( ‫) فعّاله‬, (Fa‟ûl) ( ‫) فعول‬, (Mif‟âl) ( ‫ ) مفعال‬vezinleridir.
 Bunların dışında da mübalağa bildiren isimler vardır.
ِ‫فْاه‬
ِ‫فاله‬
‫لْاض‬
‫فیاش‬
‫ضظاق‬
‫سیاح‬
Fehhame
Allame
Kahhar
Ayyaş
Rezzak
Seyyah
‫هٌقام‬
‫هقواض‬
‫همسام‬
‫ضىَض‬
‫غفَض‬
‫خسَض‬
Min‟am
Mi‟mar
Mikdam
Şekur
Gafur
Cesur
‫هسىیي‬
‫ضحوي‬
‫لیَم‬
‫غسیك‬
‫ضحین‬
‫فلین‬
Miskin
Rahman
Kayyum
Sıddık
Rahim
Alim
﷽
46
2009
Kırk Birinci Ders
İsm-i Tafdil
 Arapça kelimeleri (Ef‟al) ( ‫ ) افعل‬veznine sokularak yapılan mukayese ve üstünlük
gösteren kelimelerdir.
 Türkçede sıfatların başına daha,en,çok,en çok gibi zarflar getirilerek yapılır.
 İsm-i Tafdil Efa‟îl vezni ile çoğalır.
‫العم‬
‫اوطم‬
‫اسفل‬
‫اغغط‬
‫اوثط‬
‫افؾن‬
Elzem
Ekrem
Esfel
Asgar
Ekber
A‟zam
‫اًسض‬
‫احسي‬
‫اوول‬
‫احوك‬
ِ‫اتل‬
‫افضل‬
Ender
Ahsen
Ekmel
Ahmak
Ebleh
Efdal
‫االظم‬
‫اواضم‬
‫اسافل‬
‫اغاغط‬
‫اواتط‬
‫افاؽن‬
Elazim
Ekarim
Esalif
Esagir
Ekabir
E‟azim
‫اًازض‬
‫احاسي‬
‫اواهل‬
‫احاهك‬
ِ‫اتال‬
‫افاضل‬
Enadir
Ehasin
Ekamil
Ehamık
Ebalih
Efadıl
Kırk İkinci Ders
Bazı Arapça Kelimelerin Okunuşu
 Bazı Arapça kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ‫ ) ی‬ve Elif-i Memdude ( ‫ ) أ‬harfin
normal okunuşunun dışındadır. Örneğin;
‫هقٌی‬
‫زفَی‬
‫یحیی‬
‫هػغفی‬
‫هَسی‬
‫فسی‬
Ma‟na
Da‟va
Yahya
Mustafa
Musa
İ‟sa
‫الػی‬
‫الی‬
‫فلی‬
‫وثطی‬
‫ضَضی‬
‫فتَی‬
Aksa
İla
„Ala
Kübra
Şura
Fetva
‫تمأ‬
‫ثٌأ‬
‫تٌأ‬
‫اهطأ‬
‫سفأ‬
‫خفأ‬
Beka
Sena
Bina
Ümera
Sefa
Cefa
47
2009
Kırk Üçüncü Ders
Arapça Sayılar & Günler & Aylar
١٠
٩
٨
٧
٦
٥
٤
٣
٢
١
ُ‫فطط‬
ِ‫تسق‬
ِ‫ثواًی‬
ِ‫سثق‬
ِ‫ست‬
ِ‫ذوس‬
ِ‫اضتق‬
ِ‫ثالث‬
‫اثٌیي‬
‫ٍاحس‬
Aşere
Tis‟a
Semaniye
Seb‟a
Sitte
Hamse
Erba‟
Selase
İsneyn
Vahid
٢٠
١٩
١٨
١٧
١٦
١٥
١٤
١٣
١٢
١١
‫فططیي‬
‫تسقِ فطط‬
‫ثواًیِ فطط‬
‫سثقِ فطط‬
‫ستِ فطط‬
‫ثالثِ فطط‬
‫اثٌا فطط‬
‫احس فطط‬
Işrin
Tis‟a
Aşere
Semaniye
Aşere
Seb‟a
Aşere
Sitte
Aşere
Hamse
Aşere
Erba‟
Aşere
Selase
Aşere
İsna
Aşere
Ehad
Aşere
١٠٠
٩٠
٨٠
٧٠
٦٠
٥٠
٤٠
٣٠
٢٠
١٠
ِ‫هائ‬
‫تسقیي‬
‫ثواًیي‬
‫سثقیي‬
‫ستِّیي‬
‫ذوسیي‬
‫اضتقیي‬
‫ثالثیي‬
‫فططیي‬
ُ‫فطط‬
Mi‟e
Tis‟in
Semanin
Seb‟in
Sittin
Hamsin
Erba‟in
Selasin
Işrin
Aşere
‫اضتقِ فطط ذوسِ فطط‬
1205
‫ذوسِ ٍ هائتیي ٍ الف‬
١٢٠٥
1304
‫اضتقِ ٍ ثالثوائِ ٍ الف‬
١٣٠٤
1119
‫تسقِ ٍفطط هائِ ٍ الف‬
١١١٩
EYYAM
‫ایام‬
‫السثت‬
ِ‫الدوق‬
‫الرویس‬
ِ‫االضتق‬
ِ‫الثالث‬
‫االثٌیي‬
‫االحس‬
Es’sebt
El’cum’a
El’hamis
El’erba’
Es’sülase
El’isneyn
El’ehad
ŞÜHUR
ُ‫خوازی االٍلی خوازی اآلذط‬
‫ضَْض‬
‫ضتیـ اآلذط‬
‫ضتیـ االٍل‬
‫غفط‬
‫هحطم‬
‫ج‬
‫خا‬
‫ض‬
‫ضا‬
‫ظ‬
‫م‬
Cümadel’ahire
Cümadel’evvel
Rebiül’ahir
Rebiül’evvel
Safer
Muharrem
ِّ‫شی الحد‬
ُ‫ش المقس‬
‫ضَّال‬
‫ضهضاى‬
‫ضقثاى‬
‫ضخة‬
‫ش‬
‫شا‬
‫ل‬
‫ى‬
‫ش‬
‫ب‬
Zil’hicce
Zil’ka’de
Şevval
Ramazan
Şa’ban
Receb
‫ﷲﷻ‬
48
2009
IV. BÖLÜM
FARSÇA KELİMELERİN OKUNUŞU
Farsça dil özellikleri bakımından Türkçeye yakınlık arz eder. Fars dili sondan eklemeli
bir dildir. Cümleler ise başta özne, sonda yüklem şeklindedir. Yüklemler şahıs ekleri ve
zaman eklerini taşırlar.
Bütün
bu özellikleriyle beraber güçlü bir edebiyat diline sahip olan Farsçayı
Osmanlılar kullanmış ve edebi eserlerinde yer vermiştir. Hatta Selçuklular zamanında
tamamıyla Farsça eserlerin yazıldığı görülmüştür (Mesnevi gb.).
Kitabımızın bu bölümünde Osmanlıcada kullanılmış olan Farsça ekleri ve kelimelerin
yazılışını göreceğiz. Ayrıca İran kökenli olan Hatt-ı Ta‟lik yazısını inceleyeceğiz. Kalınlığı
sülüs kadar olan bu yazıyı rivayete göre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi yazılarını
birleştirmek suretiyle icat etmiştir.
‫ش‬
‫ز‬
‫خ‬
‫ح‬
‫ذ‬
‫ج‬
‫ث‬
‫ت‬
‫ج‬
‫ب‬
‫ا‬
‫ذ‬
‫ذ‬
‫د‬
‫خ‬
‫ح‬
‫ج‬
‫ث‬
‫ت‬
‫ة‬
‫ب‬
‫ا‬
‫ك‬
‫ؿ‬
‫ػ‬
‫ط‬
‫ؼ‬
‫ظ‬
‫ش‬
‫س‬
‫غ‬
‫ظ‬
‫ض‬
‫غ‬
‫ع‬
‫ظ‬
‫ط‬
‫ض‬
‫ص‬
‫ش‬
‫س‬
‫ژ‬
‫ز‬
‫ر‬
‫ی‬
‫ال‬
ُ
ٍ
‫ى‬
‫م‬
‫ل‬
‫ي‬
‫ن‬
‫ق‬
‫ف‬
‫ی‬
‫ال‬
ُ
‫و‬
‫ف‬
‫ـ‬
‫ؿ‬
‫ؾ‬
‫ؽ‬
‫ؼ‬
‫ػ‬
۱‫ۺ‬
۹
۸
۷
۶
۵
۴
۳
۲
۱
‫ۺ‬
‫انجب قح ویل تعن اهجن هفیلخ روسل رب منّان یادشازمه ادنفمز‬
49
2009
Kırk Dördüncü Ders
Farsça Ön Ekler
 Farsçada en sık kullanılan ön ekleri burada yer vereceğiz.
 Farsça olumsuzluk ekleri olan ( ‫ )یب‬ve ( ‫ )یا‬ekleri kelimelere ön ek olarak gelir.
 Arapçada buna benzer olumsuzluk bildiren( ‫ )یال‬eki vardır.
‫یب رپوا‬
‫یب وسد‬
‫اکیبر‬
‫بیهده‬
‫یب ربخ‬
Bi nemek
Bi perva
Bi sud
Bi kar
Bi hude
Bi haber
‫یادان‬
‫یارحمم‬
‫یاوبقمل‬
‫یااسمدع‬
‫یازیچ‬
‫یااچر‬
‫یا ا انش‬
Na dan
Na mahrem
Na makbul
Na müsaid
Na çiz
Na çar
Na aşina
‫یالدیق‬
‫یال افهلص‬
Bila kayd
Bila fasıla
‫یب کمن یب ب‬
Bi hesab
‫یالهکلهت‬
Bila tehlike
‫ت‬
‫ت‬
‫یال ا أ ب یالتلهم یالالرب یالرپوا‬
Bila perva
Bila mazeret
Bilamühlet
Bila ücret
‫یب‬
‫یا‬
‫یال‬
 Farsça (üzere) anlamı taşıyan ( ‫ ) بر‬eki kelimelerin önüne gelir.
 Arapçada buna benzer ( ‫ )یلع‬eki vardır.
‫بر وم‬
‫بروهج‬
‫بریاد‬
‫برامکل‬
‫برقزار‬
‫بروخردار‬
Ber mucib
Ber vech
Ber bad
Ber kemal
Ber karar
Ber hurdar
‫یلع االکثس‬
‫لع اوصخلص‬
‫یلع االامجل‬
Alel‟ekser
Alel‟husus
Alel‟icmal
‫یلع العطالق‬
Alel‟itlak
‫بردو‬
Ber duş
‫یلع ادلوام یلع العجله یلع ااعلده‬
Alel‟ade
Alel‟acele
‫بر‬
‫یلع‬
Aled‟devam
 Farsça (den) (dan) anlamı taşıyan ( ‫ ) ار‬eki kelimelerin önüne gelir.
 Arapçada buna benzer ( ‫ )نم‬eki vardır.
‫ار ن‬
‫ارون‬
‫اردقمی‬
‫اربر‬
‫اردل‬
‫اراضق‬
‫ارهلمج‬
Ez can
Ez nev
Ez kadim
Ez ber
Ez kaza
Ez cümle
‫نم رطف اهلل‬
ً‫نم ریغ دح‬
‫نم االول‬
‫لع‬
‫نم ا شق‬
Ez dil
Min tarail‟lah
Min gayri hadden
Minel „evvel
Minel‟aşk
‫نم هلمج نم ا ان‬
Minel‟an
Min cümle
‫نم دعب‬
‫ار‬
‫نم‬
Min ba‟d
50
2009
‫دریپ‬
‫در ن‬
‫درنیمک‬
‫دردهعه‬
‫درانکر‬
‫دراحل‬
‫درا ن‬
‫در‬
Der pey
Der miyan
Der kemin
Der uhde
Der kenar
Der hal
Der an
İçinde
‫مه رکف‬
‫اسمهل‬
‫مه سنج‬
‫مه‬
Hem fikir
Hem sal
Hem an
Hem cins
Birliktelik
‫ه‬
‫م‬
‫ش‬
‫ه‬
‫سی‬
Hem şehri
‫ریشمهه‬
‫زمهنیم‬
Hem şire
Hem zemin
‫ن‬
Kırk Beşinci Ders
Farsça Son Ekler
‫اغیپربم‬
‫رجن بر‬
‫رفسبر‬
‫رربه‬
‫یاربر‬
‫یاهم بر‬
‫دربل‬
‫بر‬
Peygam-ber
Renc-ber
Sefer-ber
Reh-ber
Bar-ber
Name-ber
Dil-ber
Ber
‫ا واره وار یک وار‬
‫زساوار‬
‫اخروار‬
‫اوتسار‬
‫شاوهار‬
‫ادیموار‬
‫وار‬
Yek-var
Seza-var
Har-var
Üstü-var
Şah-var
Var
‫ریگفک‬
‫یارریگ‬
‫ا ریگب‬
‫اهجیگثس‬
Ümid-var
Kef-gir
Bar-gir
Ab-gir
‫شنگثس‬
Avare-var
‫پشگثس‬
Şeb-gir
Piş-gir
‫احدنمتج‬
‫رطفگثس‬
‫ریگ‬
Cihan-gir
Taraf-gir
Gir
‫هلگ دنم‬
‫ریغدنمت‬
‫اردنمج‬
‫درددنم‬
‫دادنمشن‬
‫رهبدنم‬
‫دنم‬
Hacet-mend
Gile-mend
Gayret-mend
Ercü-mend
Derd-mend
Daniş-mend
Behre-mend
Mend
‫شااههن‬
‫یدراهن‬
‫اتسمهن‬
‫رمداهن‬
‫رغموراهن‬
‫اهن‬
Şah-ane
Peder-ane
Mest-ane
Merd-ane
Ma‟sum-ane
Ane
‫گنااکهر‬
‫دفااکر‬
‫افجاکر‬
‫هتسب اکر‬
‫اکتعنصر‬
‫ت‬
‫خدمتکار‬
Mağrur-ane
‫هلیح اکر‬
‫اکر‬
Günah-kar
Feda-kar
Cefa-kar
Beste-kar
San‟at-kar
Hıdmet-kar
Hile-kar
‫زلگار‬
Gül-zar
‫دواتسهن وصعمامهن‬
Dost-ane
 Mekan bildiren ekler ise şunlardır.
‫رخرار‬
‫وشره رار‬
‫زینار‬
‫الهل رار‬
‫ک ت‬
‫شثسار‬
Har-zar
Şüre-zar
Ney-zar
Lale-zar
Kişt-zar
‫وکن‬
‫وباتسن‬
‫ن‬
‫اتسن راتسمن‬
Kuh-istan
Bu-istan
Şeb-istan
Zem-istan
Kabr-istan
‫ااقاگتمه‬
‫ابعداگته‬
‫ذگراگه‬
‫داگتسه‬
İkamet-gah
İbadet-gah
Güzer-gah
Dest-gah
‫مثسار‬
‫چ‬
Çemen-zar
‫را ر‬
Zar
‫ت‬
‫عمشنان‬
‫ااتسن‬
Gül-istan
Acem-istan
İstan
‫دراگه‬
‫داپشگاه‬
‫قزاراگه‬
‫اگه‬
Der-gah
Daniş-gah
Karar-gah
Gah
‫ن‬
51
2009
Kırk Altıncı Ders
Farsça İsimlerin Çoğul Yapılması
 Farsça isimlerde tıpkı Arapçada olduğu gibi Erkek ve Dişilik özelliği yoktur. Bu
yönüyle Arapçaya nazaran Farsça kelimelerin çoğul yapılması daha kolaydır.
 Yalnız Farsça kelimelerde, canlı ve cansız nesnelerin çoğul yapılması sırasında kelime
sonuna getirilen ekler farklılık arz eder.
 Canlı varlıkların çoğulunda kelimenin sonuna ‫ ان‬veya ‫ گان‬eki , cansız varlıkların
çoğul yapılmasında ise kelime sonlarına ‫ ها‬eki getirilir.
‫ا وهان‬
‫شاههان‬
‫وخاچ گان‬
‫رمدان‬
‫ان‬
‫ت‬
‫یاهمس اه‬
Ahuan
Şahan
Hacegan
Merdan
An
‫همکت اه‬
‫امه اه‬
‫یا جه اه‬
‫ا ایساهب‬
‫اه‬
Tasmeha
Tükmeha
Mahha
Bahçeha
Asiyabha
Ha
‫اگن‬
Bendegan
Kırk Yedinci Ders
Farsça İsim Tamlamaları
 Farsça İsim tamlamarı ana esaslarıyla üç bölümde incelenir. Sırasıyla :
a. İzafet kesresi ile
b. İzafet ye‟si ile
c. Kesik izafet ile tamlamadır.
 Eğer tamlama birden fazla kelimeden oluşuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir.
 Üçlü tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir.
 Üçlü tamlamaların birçoğunda son iki tamlamanın Arapça kurallara göre
yapılandığını görürüz.
 Üçlü tamlamaların bazılarında son iki tamlamanın arasını “ve” bağlacı girer.
52
2009
‫دیمان ب‬
‫ت‬
‫دولت هیلع‬
Meydan-ı harb
Devlet-i Aliyye
‫امهن‬
‫ت‬
‫ا ر د و لت‬
Hatt-ı hümayun
Umur-ı devlet
‫دامهان امهن‬
‫اسعرک اشالهیم‬
Divan-ı hümayun
Asakir-i İslamiye
‫ولقب یا‬
‫رسدار ارکم‬
Kulub-ı nas
Serdar-ı ekrem
‫دریای ایسه‬
‫اوردوی امهن‬
Derya-yı siyah
Ordu-yı hümayun
‫ارمای تکلمم‬
‫وررای عطام‬
Umera-yı memleket
Vüzera-yı izam
‫ت‬
‫در دب‬
‫رس رکسع‬
Der-saadet
Ser-asker
‫اعمل انپه‬
‫ریم االی‬
Alem-penah
Mir-alay
‫ت‬
‫وایل والبت رصم‬
‫ت‬
‫مماکل دولت هیلع‬
Vali-yi vilayet-i Mısır
Memalik-i devlet-i aliye
‫ورری دور ادنشی‬
‫اسعرک رفظ رربه‬
Asakir-i zafer-rehber
‫ت‬
‫دولت ایب ادلوام‬
Vezir-i dur-endiş
‫ب رمرمب االالب‬
Mektub-ı mergubu’l üslub
‫ت‬
‫د د و د و لت‬
Düşman-ı din ü devlet
Devlet-i ile’d devam
‫ریشمش زغا و اهجد‬
Şemşir-i gaza ve cihad
53
2009
Kırk Sekizinci Ders
Farsça Sayılar & Günler & Aylar
‫هس‬
‫دو‬
‫یک‬
Se
Dü
Yek
‫تفه‬
‫شش‬
Heşt
Heft
Şeş
‫اهچرده‬
‫زیسده‬
‫یارده‬
Çehardeh
Sizdeh
Yazdeh
‫ونارده‬
‫هسده‬
‫دوارده‬
Devazdeh
‫ت‬
‫ف ند ه‬
Bist
Nevazdeh
Hejdeh
Heftdeh
Şazdeh
‫اجنپه‬
‫لهچ‬
‫یس‬
Pencah
Çihil
Si
Bist
deh
‫دص‬
‫وند‬
‫اتشهد‬
‫اتفهد‬
‫تصش‬
Sad
‫ششصد‬
Neved
Heştad
Heftad
Şast
‫یادصن‬
‫اهچردص‬
Şeşsad
Pansad
‫د و هس ا ر‬
Du hezar
‫جنپ‬
‫اهچر‬
Penc
Çehar
‫ده‬
‫هن‬
Deh
‫یابرده‬
Neh
Panzdeh
‫ت‬
‫یش‬
‫ت‬
‫ش‬
‫ت‬
‫شارده‬
‫یش‬
‫ده‬
Çeharsad
‫هسار‬
‫ن صد‬
‫ش صد‬
Sisad
‫ت‬
‫ش صد‬
‫دوتسی‬
Düvist
‫ت‬
‫فتصد‬
Hezar
Nühsad
Heştsad
Heftsad
RUZHA
‫روراه‬
‫هبنش‬
‫هعمج‬
‫جنپ هبنش‬
‫اهچر هبنش‬
‫هس هنش‬
‫دوهبنش‬
‫هبنشکی‬
Şenbe
Cuma
Pencşenbe
Çeharşenbe
Seşenbe
Düşenbe
Yekşenbe
MAHHA
‫امه اه‬
‫ت‬
‫اوردبی ش‬
‫فز و ر د‬
‫رهشامهر‬
‫رمداد‬
‫ریت‬
‫رخداد‬
Şehriver
Mordad
Tir
Hordad
Urdibihist
Ferverdin
‫ادنپس‬
‫نمهب‬
‫دی‬
‫ا در‬
‫ا یا ن‬
‫رهم‬
İspend
Behmen
Dey
Azer
Aban
Mihr
54
‫‪2009‬‬
‫جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسول پادشاهمز افندمز‬
‫خٌاب حك ٍلی ًقت خْاى ذلیفِ ضسَل پازضاّوع افٌسهع‬
‫انجب قح ویل تعن اهجن هفیلخ روسل رب منّان یادشازمه ادنفمز‬
‫جناب حق ًلی نعت جيان خلیفو رسٌل پادشاىمز افندمز‬
‫جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل‬
‫پادشاهمز افندمز‬
‫‪55‬‬
‫‪2009‬‬
‫جٌاب خق ولی ىعت هجان خلیفُ رشول اپدطامهز افٌدنز‬
‫جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل پادشاهمز افندمز‬
‫جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل‬
‫پادشاهمز افندمز‬
‫‪56‬‬

OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ - E

Transkript

Benzer belgeler

PDF ( 7 )

1480.bülten .docx

www.esmameltemi.net | Es

Türkçeye Batı Kaynaklı Dillerden Giren Sözcükler

Bir `Kurucu Öteki` Olarak: Türkiye`de Gayrimüslimler

Gazete küpürü için tıklayınız.

Osmanlı Türkçesi I - İmam

Arap Dilinde Seslerin Anlamı Yansıtması

UŞAK İLİ - WordPress.com

Tez Yazım Kılavuzu - Sosyal Bilimler Enstitüsü