Temel Konu - Güncelleme (İrritable Barsak Sendromu)

Temel Konu - Güncelleme (İrritable Barsak Sendromu)

&
TEMEL KONU - GÜNCELLEME
Hastal›klar› Dergisi
‹rritabl Barsak Sendromu
Irritable Bowel Syndrome
SEZA‹ LEVENTO⁄LU, B. BÜLENT MENTEfi
Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Genel Cerrahi AD, Ankara
ÖZET
‹rritabl barsak sendromu (‹BS) özellikle flehir insan›nda
giderek daha s›k rastlanan bir entidedir. Tedavisinin
cerrahi olmamas›na karfl›n, genifl semptom spektrumu
nedeniyle ay›r›c› tan›da cerrahlar ve gastroenterologlar
taraf›ndan iyi bilinmesi gereklidir. Bu temel konu yaz›s›
kapsam›nda, ‹BS'nin özellikle klinik aç›dan irdelenmesi
amaçlanm›flt›r.
Baflvuru Tarihi: 01.04.2010, Kabul Tarihi: 01.04.2010
Dr. Sezai Levento¤lu
Gazi Üniv. Tıp Fak. Genel Cerrahi AD
Ankara - Türkiye
Tel: 0532.4461522
e-mail: [email protected]
Kolon Rektum Hast Derg 2010;20:1-6
© TKRCD 2010
ABSTRACT
Irritable bowel syndrome (IBS) is an increasing frequent
disease entity in city life. Although its treatment is not
surgical, IBS needs to be well understood by surgeons
and gastroenterologists for differential diagnosis. In this
article, we aimed to discuss IBS, especially its clinical
features.
Vol. 20, No.1
‹RR‹TABL BARSAK SENDROMU
‹rritabl barsak sendromu (‹BS) bireyin yaflam kalitesini
bozan, s›k görülen ve maliyetli bir kronik rahats›zl›kt›r.
Prevalans› %7-15, kad›n erkek oran› da 2-2.5:1 olarak
bildirilmifltir.1,2 S›kl›kla 50 yafl alt› grupta ve düflük
sosyoekonomik gelir seviyesindeki bireylerde
rastlan›lmaktad›r.3 Gastroenterologlara baflvuran tüm
hastalar›n %25-50’sini ‹BS ve onun formlar›
oluflturmaktad›r.3 Amerika Birleflik Devletlerinde ‹BS'nin
ekonomiye y›ll›k direkt etkisinin 1.5 milyon dolar, dolayl›
etkisinin ise en az 200 milyon dolar oldu¤u bildirilmifltir.4
‹BS'nin kesin olarak patofizyolojisi bilinmemektedir.
Ailesel ve çevresel faktörler önemli rol almaktad›r.5
Çal›flmalar›n pek ço¤unda anormal gastrointestinal
motilite, visseral hipersensitivite, psikolojik bozukluklar
ve emosyonel stres suçlanm›flt›r.6 Motilite de¤erlendirildi¤inde
‹BS hastalar›nda barsak kontraksiyonlar› dakikada 3
iken, normal bireylerde 6/dak. olarak bulunmufltur. Yine
gastrokolonik refleks de¤erlendirilmesinde normal
bireylere göre rektosigmoid motor aktivitesinin ‹BS’li
bireylerde belirgin olarak uzad›¤› görülmüfltür. Psikolojik
problemleri olan bireylerde artm›fl kolonik duyarl›l›¤a
ba¤l› olarak kar›n a¤r›s›, acil defekasyon ve fliflkinlik
hissi ortaya ç›kmaktad›r. Artm›fl serebral kortikal aktivite
durumlar›nda ise hastalarda rektal distansiyon hissi
gözlemlenmektedir.6 fiiflkinlik ve afl›r› gaz hissi olan
bireylerde gastrointestinal sistemdeki gaz miktar› normal
bireylerdeki ile ayn›yken, sadece gaz›n ç›kar›lmas›nda
‹BS’li hastalarda bozulma oldu¤u tespit edilmifltir.7
‹BS’nin fizyopatolojisinde visseral hipersensitivite ve
intestinal motilitenin önemli rol oynad›¤›na inan›lmaktad›r.8
fiiflkinli¤in varl›¤› ya da fliddeti visseral duyarl›l›¤›n
direkt belirtecidir. ‹ntestinal gaz ile fliflkinlik aras›nda
s›k› bir korelasyon bulunmaktad›r.8 ‹ntestinal gaz, barsak
geçifl zaman› ve visseral sensitivite aras›ndaki iliflkiler
y›llarca çal›fl›lm›flt›r. ‹ntestinal motilitenin azalmas› ile
gaz geçiflini azald›¤› ve bunun sonucunda fliflkinlik,
distansiyon semptomlar›n›n ortaya ç›kt›¤› gösterilmifltir.
‹BS tan›s› konulan hastalar›n %50sinde somatizasyon,
anksiyete, posttravmatik stres bozukluklar›, fobi ve
paranoya gibi psikolojik bozukluklar tespit edilmifltir.
Benzer flekilde panik ataklar bu bireylerde yüksek
prevelansda görülmektedir.8
Luminal faktörler de ‹BS’yi fliddetlendirebilmektedir.
Dietle al›nan laktoz, fruktoz gibi emilmeyen flekerler,
k›za zincirli ya¤ asitleri, safra tuzlar› bu faktörleri
oluflturmaktad›r.8
2
‹rritable barsak sendromlu hastalar s›kl›kla kronik kar›n
a¤r›s›ndan ve barsak al›flkanl›klar›nda de¤iflikliklerden
yak›nmaktad›r.6,9 Ancak bunlar sadece ‹BS’li hastalarda
ortaya ç›kmamaktad›r. Kar›n a¤r›s› s›kl›kla farkl›
fliddetlerde ve kramp tarz›nda olmakta, periodik
alevlenmeler göstermektedir. A¤r› genellikle alt
kadranlarda, özellikle de sol alt kadranda lokalizedir.
A¤r›n›n fliddeti ise hafiften hastay› k›vrand›racak tarza
kadar de¤iflmektedir. Emosyonel stres, yemek yeme
a¤r›y› tetikleyip, fliddetlendirebilmektedir. Hastalar
s›kl›kla d›flk›lama ile rahatlad›klar›n› ifade etmektedir.
Anoreksi, malnütrisyon ve kilo kayb› olan ya da progresif
seyreden, uykudan uyand›ran ve uyutmayan kar›n
a¤r›lar›nda organik neden araflt›r›lmas› gerekmektedir.9
Barsak al›flkanl›klar›nda de¤ifliklik flikayeti ‹BS’li
hastalarda s›k olarak görülmektedir. D›flk›lama
miktar›nda, s›kl›¤›nda ve d›flk› içeri¤inde (görünümünde)
de¤iflikli¤in ortaya ç›kmas› önemlidir. S›kl›kla hastalar
kab›zl›ktan, ishalden ya da ara ara ishal/kab›z ataklar›ndan
flikayet etmekte, bunlar›n d›fl›nda da normal d›flk›lama
al›flkanl›klar›n›n ya kab›zl›k ya da ishal yönünde
de¤iflti¤ini bildirmektedir.9
‹shal s›kl›kla yemekten hemen sonra ya da sabah kalkar
kalkmaz, az miktarda ve yumuflak, sulu d›flk›lama
fleklinde ortaya ç›kmaktad›r. Kar›n alt kadranlar›nda
kramp tarz›nda a¤r›y› takiben patlay›c› flekilde d›flk›lama
gerçeklefltirilmektedir. Bunlara yetersiz d›flk›lama hissi
de efllik edebilmektedir. Mukuslu d›flk›lama da ‹BS’li
hastalarda s›kl›kla görülmektedir.
Kab›zl›k, günler ve aylarca sürebilmekte, ara dönemlerde
ishal ya da normal d›flk›lama ortaya ç›kabilmektedir.
Kab›zl›¤› olan hastalarda, gaita oldukça sert ve topak
fleklindedir. Yine bu hastalarda rektum bofl olmas›na
ra¤men hasta yetersiz boflalma hissine sahiptir. Hastalarda
s›kl›kla ›k›narak d›flk›lama, tuvalette geçirdikleri zamanda
uzama ve uygunsuz lavman, laksatif kullanma öyküsü
bulunmaktad›r.
‹BS’li hastalarda gastroözofagial reflü, disfaji, çabuk
doyma hissi, aral›kl› dispepsi, bulant›, kardiak olmayan
gö¤üs a¤r›s› gibi üst gastrointestinal semptomlar da
yayg›n olarak görülmektedir. Seksüel disfonksiyon,
dismenore, disparoni, idrar s›kl›¤›nda artma, acil idrar
yapma iste¤i, hipertansiyon, romatolojik bozukluklar,
fibromyalji gibi intestinal sistem d›fl›ndaki bulgular da
‹BS’de tespit edilebilmektedir.10
Tan› için belli bir biolojik marker bulunmad›¤› için
© TKRCD 2010
3
LEVENTO⁄LU ve MENTEfi
semptom kökenli tan› önemlidir. Tan› organik nedenlerin
d›fllanmas›ndan sonra ve Roma kriterlerinin varl›¤›nda
konulabilmektedir. Bu kriterler 1989 y›l›nda
gastroenterologlar taraf›ndan oluflturularak, 2006 y›l›nda
tekrar de¤erlendirilip yenilenerek Roma III kriterleri
olarak deklare edilmifltir.11 Roma III kriterlerine göre
son 6 ay içinde en az 3 ay süre ile kar›nda huzursuzluk
veya a¤r› flikayetlerine ek olarak afla¤›daki bulgulardan
en az iki tanesinin efllik etmesi gerekir:11
• Bulgular›n d›flk›lama ile geçmesi
• D›flk›lama al›flkanl›klar›nda düzensizlik, s›kl›¤›nda
de¤ifliklik
• D›flk› fleklinde ve yap›s›ndaki de¤ifliklikler
Bunlara ilaveten d›flk›lama say›s›nda de¤ifliklik (günde
3’den fazla haftada 3’den az), d›flk› fleklinde fazlal›k
(parça parça sert, yumuflak sulu d›flk›), d›flk›lama ifllevinde
bozulma (afl›r› ›k›nma, acil d›flk›lama, tam boflaltamama
hissi), mukuslu ak›nt› olmas›, kar›nda gerginlik, fliflkinlik
hissinin varl›¤›nda ‹BS akla gelmelidir.11 ‹BS kab›zl›¤›n
bask›n oldu¤u ‹BS-konstipasyon formu (d›flk›laman›n
%25’inden fazlas›nda parça parça sert ve %25’inden
az›nda yumuflak sulu gaita yap›lmas›), diarenin bask›n
oldu¤u ‹BS-diyare (d›flk›laman›n %25’inden fazlas›nda
yumuflak sulu ve %25’inden az›nda parça parça sert
gaita yap›lmas›) ya da mixed-‹BS (d›flk›laman›n
%25’inden fazlas›nda parça parça sert ve %25’inden
fazlas›nda yumuflak sulu gaita yap›lmas›) olmak üzere
üç forma ayr›lmaktad›r.9,11 ‹BS-diyare ve mixed-‹BS,
‹BS-konstipasyon formundan daha s›k olarak
görülmektedir. Hastalar›n en çok yak›nd›¤› semptom
fliflkinlik hissidir. fiiflkinlik (bloating), subjektif
distansiyon hissinin yan› s›ra kar›n duvar›nda barsak
hareketlerinin görülmesi ile de karekterizedir. ‹BS
hastalar›n›n %73-76’s›nda bu semptom mevcuttur. ‹BSkonstipasyon formunda fliflkinlik hissi daha s›k olarak
görülmektedir. Reprodüktif dönemdeki kad›nlarda luteal
fazda ve premenstrual dönemde bu flikayet belirgin olarak
artmaktad›r. fiiflkinlik hissi hastalarda s›k olarak
görülmesine ra¤men Roma III kriterlerinde temel
kriterlerden de¤ildir.
Hastan›n yaflam kalitesini belirgin oranda bozmas› ve
bu nedenle baflvurulan merkezlerde yap›lan ileri tetkikler
sa¤l›k ve ekonomi bütçesine a¤›r yükler getirmektedir.
Amerika Birleflik Devletlerinde ‹BS'nin ekonomiye y›ll›k
direkt etkisinin 1.5 milyon dolar, dolayl› etkisinin ise en
az 200 milyon dolar oldu¤u bildirilmifltir.4,9 Bu durum
maalesef ülkemizde de farkl› de¤ildir. Bu nedenle yap›lan
© TKRCD 2010
Kolon Rektum Hast Derg, Mart 2010
ileri tetkikler ve yaz›lan gere¤inden fazla medikasyonlar
bunun en önemli sebebidir. Dolay›s›yla ‹BS'nin ne kadar
tetkik edilmesi gerekti¤i konusunda da baz› rehber
basamaklar 2009 y›l›nda Amerikan Gastroenterologlar
Birli¤i (AGC) taraf›ndan belirlenerek, önerilmifltir.2
Hastadan iyi bir hikaye al›nmas›, iyi bir muayene ve çok
basit baz› testler ile hastalar›n %95'inde kesin tan›ya
ulaflmak mümkün olmaktad›r.2 ‹BS'nin do¤ru tan› ve
tedavisinde asl›nda önemli olan uzmanl›k bilgisidir. Aksi
takdirde ya savsaklanacakt›r ya da amac›n› aflan baz›
tetkiklere ve ayr›nt›lara hasta sürüklenecektir ki iki
ekstrem de yanl›flt›r. ‹BS nin temel kriterlerinin varl›¤›nda
hastada anemi, kilo kayb›, ailede kolorektal kanser,
inflamatuar barsak hastal›¤› ve celiac sprue hikayesi
yoksa hastan›n ileri tetkik edilmesine ve organik neden
araflt›r›lmas›na gerek yoktur. Tipik ‹BS semptomlar›
olan bireylerde rutin olarak tam kan say›m›, biyokimya,
tiroid fonkiyon testleri, gaitada parazit taramas› ve
abdominal görüntüleme tetkiklerine ihtiyaç
duyulmamaktad›r. 12 Ancak ‹BS-diyare formunda
parazitik infeksiyonlar›n d›fllanabilmesi için ard›fl›k
olarak üç gün taze gaitada parazit ve yumurtas›
araflt›rlmal›d›r. Yine 50 yafl›n üzerindeki bireylerde
kolorektal kanser taramas› çerçevesinde gaitada gizli
kan bak›lmal›, kolonoskopi uygulan›yorsa kolondan
rastgele biopsiler al›narak mikroskopik kolit ekarte
edilmelidir. Cost efektif olmamas›na ra¤men ileri
derecede anksiyöz hastalar›n rahatlat›lmas›na yard›mc›
olmak amaçl› fleksibl sigmoidoskopi uygulanabilir.13
‹BS-diyare ve mikst tipte celiac sprue hastal›¤›n›n
d›fllanabilmesi için serolojik testlerin ve laktoz nefes
testinin rutin olarak uygulanmas› önerilmektedir.
‹BS'nin tedavisinde hasta-hekim iliflkisi çok önem arz
etmektedir. Tedavinin uzun soluklu olaca¤›, arada
iyileflmeler ve kötüleflmelerin olabilece¤i hekim
taraf›ndan hastaya önceden bildirilmesi flartt›r. Bu sayede
hastan›n hastal›¤› ile bar›flmas› sa¤lanacak ve iyileflmesi,
gerekli önerileri yerine getirmesi daha kolay olacakt›r.
Öncelikle mevcut flikayetlerin kötü huylu bir hastal›ktan
yani kanser vb. gibi durumlardan kaynaklanmad›¤› tespit
edilir ve hasta bu konuda rahatlat›l›r. Hastan›n kafas›ndaki
"Acaba, ben kanser miyim?" sorusu ekarte edilmelidir.
‹BSli hastalar›n önemli bir ço¤unlu¤unda altta yatan
önemli bir patoloji saptanmamaktad›r. Bireyin psikososyal
durumu bu hastal›¤›n geliflmesinde en önemli etkendir.
Günlük yaflamdaki bireysel, iflsel veya ailevi stresler
Vol. 20, No.1
‹RR‹TABL BARSAK SENDROMU
öncelikle gastrointestinal sisteme yans›maktad›r. Strese
neden olan durum ile hastan›n flikayetleri aras›nda yak›n
bir iliflki söz konusudur. Stres azald›kça hasta flikayetleri
azalmakta, stres artt›kça hastan›n flikayetleri fliddetlenmektedir.
Diet
IBS hastalar›n›n %65 inden fazlas›nda yedikleri g›dalara
ba¤l› olarak flikayetlerinin artt›¤› görülmüfltür. Özellikle
g›da intolerans› olan bireylerde süt, bu¤day, yumurta,
f›nd›k, kabuklu deniz ürünleri (midye, karides) ve soya
fasulyesi gibi g›dalar›n al›nmas› flikayetlerin bafllamas›na
ve de artmas›na yol açmaktad›r.14 Burada dikkat edilmesi
gereken husus laktoz intolerans› ile ‹BS’nin
semptomlar›n›n kar›flabilece¤i durumdur. Ay›r›c› tan›da
laktozsuz diet uygulanmas› flikayetlerin belirgin oranda
gerilemesi ile konulabilmektedir.15
Semptomlara yönelik farmakolojik tedaviler
Konstipasyon...
‹BS’nin bafllang›ç tedavisinde hastaya d›flk› hacmini
artt›r›c› (fisilyum, metilselüloz, polikarbofil) ajanlar
verilmektedir.16 Bu sayede hastalar›n önemli bir k›sm›nda
kar›n a¤r›s› ve fliflkinlik flikayetlerinin azald›¤›
görülmüfltür. Ancak bunlar›n dozu yavafl yavafl
artt›r›lmal›d›r. Aksi takdirde hastan›n semptomlar›n›,
özellikle fliflkinlik, gaz flikayetlerini artt›r›c› yan etkiler
ortaya ç›kabilmektedir. Serotonin agonistleri (tegaseroid)
gastrointestinal sistem motilitesi ve peristaltizmini
artt›rarak etki yapar. Özellikle kad›nlarda kar›n a¤r›s›,
huzursuzluk, fliflkinlik ve kab›zl›k flikayetlerini azaltt›¤›na
dair çal›flmalar mevcuttur. 1 7 , 1 8 Ancak ciddi
kardiyovasküler yan etkilerinin olmas› üzerine 2007
y›l›nda kullan›m› yasaklanm›flt›r.19 Osmotik laksatifler
(laktuloz, magnezyum sütleri, polietilen glikol) barsak
içine su çekilimini artt›rarak barsak hareketlerinin
4
artmas›na, d›flk›n›n yumuflamas›na ve ç›k›fl›n›n rahat
olmas›na yard›mc› olmaktad›r.20 Hâlihaz›rda araflt›r›lan
linacotide, opioid antagonistleri (Alvimopam),
prucalopride gibi ilaçlar›n ‹BS üzerine faz III çal›flmalar›
yap›lmakta ve sonuçlar› beklenmektedir.21
Kar›n a¤r›s›, discomfort (kar›nda rahats›zl›k hissi)...
Antispazmodikler (nane ya¤› (peppermint oil),
pinaverium bromid (Dicetel) mebeverin, hiyosin barsak
düz kas kontraksiyonlar›n› direkt olarak bloke
etmektedir. 22 Özellikle yemek sonras› abdominal
flikayetleri azaltmaktad›r. Düflük doz trisiklik
antidepresanlar (amitriptilin, imipramin, nortriptilin) da
kar›n a¤r›s› ve rahats›zl›k hissini azaltmaktad›r. Kullan›m
olarak 10-25 mg yatarken al›nmas› tavsiye edilmektedir.21
Selektif seratonin reuptake inhibitörü (SSRI) fluoxetine
(Prozac vb) ve paroxetine (Seroxat vb) gibi ajanlar da
‹BS için denenmifl, ancak ‹BS’de kullan›m› için FDA
onay› al›nmam›flt›r.21 Yap›lan küçük ölçekli çal›flmalarda
hastalar›n barsak aktivitelerini artt›rarak global
flikayetlerini azaltt›¤›, kar›n semptomlar›n› rahatlatt›¤›
bildirilmifltir.
fiiflkinlik, gaz...
‹BS hastalar›nda fliflkinlik prevelans› %64 olarak
bildirilmifltir.23 Bu nedenle tedavideki ajanlarda öncelikle
bu semptomlar› gidermeye yönelik olarak tercih
edilmektedir. Probiyotikler barsak motilitesine artt›r›c›
ve mukozal bariyerin korunmas›n› sa¤lamaktad›r. Yap›lan
çal›flmalarda kar›n a¤r›s›/diskomfort, fliflkinlik/distansiyon
ve d›flk›lama zorlu¤u flikayetlerinin belirgin oranda
azald›¤› tespit edilmifltir.24
Farmakolojik olmayan tedaviler
Psikokolojik ve biliflsel davran›fl tedavisi...
‹BS hastalar›n›n büyük ço¤unlu¤unda altta yatan
© TKRCD 2010
5
LEVENTO⁄LU ve MENTEfi
psikolojik problemler (ailesel, iflsel ve günlük yaflam›n
stresi vb.) oldu¤u bilindi¤inden bunlara yönelik
tedavilerinin sonucu da iyi olacakt›r. Biliflsel davran›fl
tedavisi tek bafl›na uygulanabildi¤i gibi ilaçlarla da
kombine edilebilmektedir.25 Pskoterapinin bir formu
olan biliflsel davran›fl tedavisi bireyin stresle mücadelesini
artt›rmakta, altta yatan pskolojik problemlerin
çözümlenmesine yard›mc› olmaktad›r. Do¤ru nefes
tekniklerinin ö¤retilmesi, vücudun tam olarak gevflemesi,
stres yönetimi konular›n› içeren bir tedavi biçimidir. 12
haftal›k tedavinin uyguland›¤› bireylerde ‹BS
semptomlar›n›n belirgin olarak geriledi¤i ya da düzeldi¤i
randomize kontrollü çal›flmalarda gösterilmifltir.25 Bir
baflka yöntem hipnoterapi olup özellikle do¤rudan barsak
ile iliflkili hipnoterapi (gut-directed hypnotherapy) barsak
sa¤l›¤›n› ve emosyonel durumu düzeltmede oldukça
etkili yöntemlerdendir. 5-7 hafta uygulan›m sonras›
bireylerin yaflam kalitesinde %87'nin üzerinde bir art›fl
tespit edilmifltir.26 Ayr›ca psikoterapi yöntemlerinin di¤er
medikasyonlardan farkl› olarak herhangi bir yan etkisinin
olmamas› en önemli avantaj›n› oluflturmaktad›r.
Akupunktur...
Geleneksel Çin t›bb›nda s›kl›kla uygulanan bir yöntemdir.
Visseral refleks aktivitesi, mide boflalmas› ve asit
sekresyonu üzerine olumlu etkileri oldu¤u gösterilmifltir.21
Psikoterapiye akupunkturun ilave edilmesinin sadece
psikoterapi uygulanmas›ndan ve de bitki kökenli
ilaçlardan daha etkili oldu¤u bildirilmifltir.
Bitkisel ilaçlar...
Geleneksel Çin t›bb›nda pek çok bitki ve bunlar›n kar›fl›m›
‹BS için kullan›lm›flt›r. Bunlardan en bilineni Tong Xie
yao fang (TXYF) olup, pratikte de s›k kullan›lmaktad›r.27
Kaynaklar
1. Hungin AP, Whorwell PJ, Tack J, Mearin F. The
prevalence, patterns and impact of irritable bowel
syndrome: an international survey of 40 000 subjects.
Aliment Pharmacol Ther 2003;17:643.
2. American College of Gastroenterology Task Force
of Irritable Bowel Syndrome. An evidence-based
position statement on the management of irritable
bowel syndrome. Am J Gastroenterol
2009;104Suppl 1:S1.
© TKRCD 2010
Kolon Rektum Hast Derg, Mart 2010
Çin kökenli çal›flmalarda bu preparat›n plasebolara göre
daha etkili oldu¤u gösterilmifltir. Bir baflka Tibetiyan
bitkisel ilaç Padma Lax olup on y›llar boyunca Avrupa’da
da kullan›lm›flt›r.27 Plasebolara göre üstünlü¤ü ve özellikle
konstipe ‹BS’li hastalarda %75-80 oran›nda etkili oldu¤u
tespit edilmifltir.
Sonuç olarak ‹BS semptomlar›n› gidermede mevcut
farmakolojik ajanlar›n tam olarak baflar›l› olmamas›
bireyleri alternatif ve tamamlay›c› t›bba yönlendirmektedir. Psikoterapi, akupunktur ve bitkisel ilaçlar›n ve
özellikle Çin t›bb›n›n bu hastal›kla mücadelede önemi
büyüktür. Bireylerin stres yönetimini, do¤ru nefes ve
gevfleme tekniklerini ö¤renmesi mevcut ‹BS flikayetleri
ile bafla ç›kmada önem arz etmektedir.
"Tek bafl›na farmakolojik tedavi ile ‹BS ile mücadele
etmek kazan›lmas› güç olan bir savafl olarak karfl›m›za
ç›kmaktad›r. Ça¤›n vebas› olarak niteleyebilece¤imiz
bu hastal›k için ruhun dinginli¤ine, do¤an›n yard›m›na
ihtiyac›m›z oldu¤u bilinmesi gereken gerçeklerdendir."
3. Everhart JE, Renault PF. Irritable bowel syndrome
in office based practice in the United States.
Gastroenterology 1991;100:998.
4. Sandler RS, Everhart JE, Donowitz M, et al. The
burden of selected digestive diseases in the United
States. Gastroenterology 2002;122:1500.
5. Levy RL, Jones KR, Whitehead WE, et al. Irritable
bowel syndrome in twins: Heredity and social
learning both contribute to etiology. Gastroenterology
2001;121:799.
Vol. 20, No.1
‹RR‹TABL BARSAK SENDROMU
6. Chun AB, Wald A. Pathophysiology of irritable
bowel syndrome.
http://www.uptodate.com/home/index.html.
7. Serra J, Azpiroz F, Malagelada JR. Impaired transit
and tolerance of intestinal gas in the irritable bowel
syndrome. Gut 2001;48:14.
8. Camilleri M, Heading RC, Thompson WG. Aliment
Clinical perspectives, mechanisms, diagnosis and
management of irritable bowel syndrome. Pharmacol
Ther. 2002;16:1407-30.
9. Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, et al.
Functional bowel disorders. Gastroenterology
2006;130:1480.
10. Hershfield NB. Nongastrointestinal symptoms of
irritable bowel syndrome: an office-based clinical
survey. Can J Gastroenterol 2005;19:231.
11. Drossman DA. The functional gastrointestinal
disorders and the Rome III process. Gastroenterology
2006;130:1377-1390.
12. Chun AB, Wald A. Clinical manifestations and
diagnosis of irritable bowel syndrome.
http://www.uptodate.com/home/index.html.
13. Cash BD, Schoenfeld P, Chey WD. The utility of
diagnostic tests in irritable bowel syndrome patients:
a systematic review. Am J Gastroenterol
2002;97:2812.
14. Atkinson, W, Sheldon, TA, Shaath, N, Whorwell,
PJ. Food elimination based on IgG antibodies in
irritable bowel syndrome: a randomised controlled
trial. Gut 2004; 53:1459.
15. Bohmer, CJ, Tuynman, HA. The effect of a lactoserestricted diet in patients with a positive lactose
tolerance test, earlier diagnosed as irritable bowel
syndrome: A 5-year follow-up study. Eur J
Gastroenterol Hepatol 2001;13:941.
16. Quartero AO, Meineche-Schmidt V, Muris J, Rubin
G, de Wit N. Bulking agents, antispasmodic and
antidepressant medication for the treatment of irritable
bowel syndrome. Cochrane Database Syst.Rev.
2005CD003460.
17. Chey WD, Pare P, Viegas A, Ligozio G, Shetzline
6
MA. Tegaserod for female patients suffering from
IBS with mixed bowel habits or constipation: a
randomized controlled trial. Am J Gastroenterol
2008;103:1217-25.
18. Layer P, Keller J, Loeffler H, Kreiss A. Tegaserod
in the treatment of irritable bowel syndrome (IBS)
with constipation as the prime symptom. Ther. Clin.
Risk Manag 2007;3:107-18.
19. US FDA public health advisory tegaserod maleate
(marketed Zelnorm(tm)). [Accessed July 2008].
www.fda.gov/CDER/DRUG/advisory/tegaserod.htm
20. Klaschik E, Nauck F, Ostgathe C. Constipation modern laxative therapy. Support. Care Cancer
2003;11:679-85.
21. Adeyemo MA, Chang L. New treatments for irritable
bowel syndrome in women. Womens Health (Lond
Engl) 2008;4:605-22.
22. Brandt LJ, Bjorkman D, Fennerty MB, et al.
Systematic review on the management of irritable
bowel syndrome in North America. Am J
Gastroenterol 2002;97:S7-S26.
23. Tuteja AK, Talley NJ, Joos SK, Tolman KG, Hickam
DH. Abdominal bloating in employed adults:
prevalence, risk factors, and association with other
bowel disorders. Am J Gastroenterol 2008;103:1241-48.
24. Whorwell PJ, Altringer L, Morel J, et al. Efficacy
of an encapsulated probiotic Bifidobacterium infantis
35624 in women with irritable bowel syndrome. Am
J Gastroenterol 2006;101:1581-90.
25. Drossman DA, Toner BB, Whitehead WE, et al.
Cognitive-behavioral therapy versus education and
desipramine versus placebo for moderate to severe
functional bowel disorders. Gastroenterology
2003;125:19-31.
26. Whorwell PJ. Review article: the history of
hypnotherapy and its role in the irritable bowel
syndrome. Aliment Pharmacol Ther 2005;22:1061-67.
27. Sung JJ, Leung WK, Ching JY, et al. Agreements
among traditional Chinese medicine practitioners in
the diagnosis and treatment of irritable bowel
syndrome. Aliment Pharmacol Ther 2004;20:1205-10.
© TKRCD 2010