FUTBOLDAKĠ BAHĠS ġĠKESĠNĠN TOPLUMSAL ETKĠLERĠ

Transkript

T.C.
MEHMET AKĠF ERSOY ÜNĠVERSĠTESĠ
SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
“Faruk Salih ġEKER”
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETĠMĠ ANABĠLĠM DALI
DanıĢman
“Yrd.Doç.Dr. Mehmet ġAHĠN”
BURDUR-2011
T.C
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETĠMĠ ANABĠLĠM DALI
DanıĢman
“Yrd.Doç.Dr Mehmet ġAHĠN”
Bu AraĢtırma Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Projeleri
Koordinatörlüğü tarafından 0126-YL-11 proje numarası ile desteklenmiĢtir.
BURDUR-2011
ii
TEġEKKÜR
Tilki bir gün ormanda dolaĢırken TavĢan'a rastladı. TavĢan önüne daktilosunu
almıĢ bir Ģeyler yazmakla meĢguldü. "-Kolay gelsin, TavĢan. Ne yazıyorsunuz?" "Master tezimin 1. bölümünü yazıyorum." "-1. bölümde teziniz ne?" "-TavĢanlar
tilkileri nasıl parçalar?" "-Yapmayın! Bu hiç de doğru değil. Bu bir bilim adamına
yakıĢmayacak ciddiyetsizlik. Teziniz kökten yanlıĢ." "-Yaa..! Öyle mi? " dedi
TavĢan, "Peki, gel de deneysel kanıtı gör öyleyse." TavĢan önde Tilki arkada
çalılığın arkasına doğru ilerlediler. Bir süre sonra TavĢan yüzünde gülümsemeyle
çalılıktan çıkıp gelir ve yerine oturarak yazmaya devam eder. Bir zaman geçti.
Kurt'un yolu TavĢan'ın bulunduğu yere düĢtü. Kurt sordu: "-Kolay gelsin, TavĢan.
Ne yazıyorsunuz?" "-Master tezimin 2. Bölümünü yazıyorum" "-2. bölümde teziniz
ne?" "-TavĢanlar kurtları nasıl parçalar?" "Yapmayın! Bu doğru değil. Bu bir bilim
adamına yakıĢmayacak ciddiyetsizlik. Teziniz kökten yanlıĢ." "-Yaa!" dedi
TavĢan,"Gel de sana deneysel kanıt göstereyim." TavĢan önde Kurt arkada çalılığın
arkasına doğru ilerlediler. Bir süre sonra TavĢan yüzünde gülümsemeyle çalılıktan
çıkıp gelir ve yerine oturarak yazmaya devam eder. Biz de neler olduğunu merak
ettik, tabi. Çalılığın arkasına dolanıp baktık ki Ormanın Kralı Aslan, haĢmetle
oturuyor ve etrafında parçalanmıĢ kurt ve tilki.
Her anımda beni yalnız bırakmayan ve desteğini bir an olsun esirgemeyen
Hocam Yrd.Doç.Dr. Mehmet ġAHĠN‟e, öngörüleri ile tezime ıĢık tutan Hocam
Yrd.Doç.Dr. Kadir PEPE‟ye ve her ihtiyacımda yanımda olan Ar.Gör. Ercan
TATLI‟ya sonsuz saygı ve Ģükranlarımı sunarım.
Hayatımın her anında destek ve güvenlerini bir an olsun eksiltmeden arkamda
duran ailem Güler–Yahya ġEKER‟e, anketlerim için büyük emek ve çaba sarf eden
ġadiye–Hayri YAZICI‟ya ve arkadaĢlarıma çok teĢekkür ederim.
Mehmet
Akif
Ersoy
Üniversitesi
Bilimsel
AraĢtırma
Projeleri
Koordinatörlüğü‟ne tezime verdiği idari destek ile daha kolay ve rahat bir çalıĢma
olanağı sağladıklarından dolayı teĢekkür ediyorum.
Faruk Salih ġEKER
iii
iv
ĠÇĠNDEKĠLER
ĠÇ KAPAK SAYFASI
i
KABUL VE ONAY SAYFASI
ii
TEġEKKÜR
iii
BEYAN SAYFASI
iv
ĠÇĠNDEKĠLER
v
TABLOLAR DĠZĠNĠ
vi
SĠMGELER VE KISALTMALAR DĠZĠNĠ
ix
TÜRKÇE ÖZET
x
ĠNGĠLĠZCE ÖZET (ABSTRACT)
xi
1.
GĠRĠġ
2.
GENEL BĠLGĠLER
1
2
2.1. Dünden Bugüne Türkiye‟de Futbol
2
2.2. Dünden Bugüne Türkiye‟de Bahis
9
2.3. Dünden Bugüne Türkiye‟de Futbolda Ģike
14
GEREÇ VE YÖNTEM
26
3.1. Evren ve Örneklem
26
3.2. Verilerin Toplanması
26
3.3. Verilerin Analizi
27
4.
BULGULAR
28
5.
TARTIġMA
60
6.
SONUÇ VE ÖNERĠLER
67
7.
KAYNAKLAR
69
8.
EKLER
71
8.1. Anket ġeması
71
ÖZGEÇMĠġ
74
3.
9.
v
TABLOLAR DĠZĠNĠ
Tablo 4.1. Ankete katılan katılımcılarının tanımlayıcı bilgilerin dağılımları
Tablo 4.2. Katılımcıların spora ilgi düzeylerine göre dağılımları
Tablo 4.3. Katılımcıların bahis takip aracı dağılımları
Tablo 4.4. Katılımcıların ayda ortalama oynadıkları bahis sayısı dağılımları
Tablo 4.5. Katılımcıların aylık bahis oynamak için ortalama harcadıkları miktar
dağılımları
Tablo 4.6. Katılımcıların bahis oyunlarından ayda ortalama kazandıkları miktar (TL)
dağılımları
Tablo 4.7. Katılımcıların Ġnternette aylık bahis oynama oranları dağılımı
Tablo 4.8. Katılımcıların internetten ayda oynadıkları bahis sayısı dağılımı
Tablo 4.9. Katılımcıların internete bahis oynamak için harcadıkları aylık miktar (TL)
dağılımları
Tablo 4.10. Katılımcıların Ġnternete bahis oyunlarından ayda kazandıkları ortalama
miktarlar (TL) dağılımları
Tablo 4.11. Katılımcıların bahis oynayıp yüksek miktarda kazandıkları para (TL)
dağılımları
Tablo 4.12. Katılımcıların bahis oynayıp ekonomik çıkmaza giren tanıdıklarının
varlığı dağılımları
Tablo 4.13. Katılımcıların bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdıklarının varlığı
dağılımları
Tablo 4.14. Katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarının nereden takip
ettiklerine göre dağılımı
Tablo 4.15. Katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarını ayda ortalama kaç
kez oynandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.16. Katılımcıların meslek gruplarına göre bayiden ayda ortalama kaç TL‟lik
bahis oynandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.17. Katılımcıların meslek gruplarına göre bahis oyunlarından ayda ortalama
kaç TL kazanıldıklarına göre dağılımı
Tablo 4.18. Katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında bahis oynama
durumlarına göre dağılımı
vi
Tablo 4.19. Katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında ayda ortalama
kaç kez bahis oynandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.20. Katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında bahis
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik oynandıklarına göre dağılımı
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik kazandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.22. Katılımcıların meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp yüksek
miktarda para kazanan tanıdıklarının olup olmaması ve kazanılan paraya (TL) göre
dağılımı
Tablo 4.23. Katılımcıların meslek gruplarına göre çevrelerinde bahis oynayıp çok
büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmamasına göre dağılımı
Tablo 4.24. Katılımcıların meslek gruplarına göre çevrelerinde bahis oynayıp Ģike ile
para kazanan tanıdıklarının olup olmamasına göre dağılımı
Tablo 4.25. Katılımcıların aylık gelir durumlarının bahis oyunlarının nereden takip
Tablo 4.26. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını ayda
ortalama kaç kez oynandığına göre dağılımı
Tablo 4.27. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bayiden ayda ortalama kaç
TL‟lik bahis oynandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.28. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarından ayda
ortalama kaç TL kazandıklarına göre dağılımı
Tablo 4.29. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında bahis
oynama durumlarına göre dağılımı
Tablo 4.30. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında ayda
ortalama kaç kez bahis oynandıklarına göre dağılımı
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik kazanıldıklarına göre dağılımı
Tablo 4.32. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre çevrelerinde bahis oynayıp
yüksek miktarda para kazanan tanıdıklarının olup olmaması ve kazanılan paraya
(TL) göre dağılımı
vii
çok büyük ekonomik çıkmaza giren tanıdıklarının olup olmaması ve kaybedilen
paraya (TL) göre dağılımı
Ģike ile para kazanan tanıdıklarının olup olmamasına göre dağılım
Tablo 4.35. Katılımcıların bahis oynama hakkındaki görüĢleri
Tablo 4.36. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin yaĢ farklılığına göre
karĢılaĢtırılması
Tablo 4.37. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin cinsiyet farklılığına göre
Tablo 4.38. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin medeni duruma göre
Tablo 4.39. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin eğitim düzeyine göre
Tablo 4.40. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin iĢ farklılığına göre
Tablo 4.41. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin aylık gelir durumuna göre
Tablo 4.42. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin spordaki ilgi düzeyine göre
viii
SĠMGELER VE KISALTMALAR DĠZĠNĠ
TFF
: Türkiye Futbol Federasyonu
Y.Y.
: Yüzüncü Yıl
F.C.
: Football Clup
UEFA
: Avrupa Futbol Federasyonları Birliği
FIFA
: Uluslar Arası Futbol Federasyonları Birliği
MĠT
: Milli Ġstihbarat TeĢkilatı
A.ġ.
: Anonim ġirketi
KKTC
: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
OECD
: Ekonomik ĠĢbirliği ve Kalkınma TeĢkilatı
ix
T.C.
Yüksek Lisans Tezi
Futboldaki Bahis ġikesinin Toplumsal Etkileri
Beden Eğitimi Ve Spor Öğretimi Anabilim Dalı
Tez danıĢmanı
“Yrd.Doç.Dr. Mehmet ġAHĠN”
BURDUR - 2011
ÖZET
Avrupa futbolunu 2009 yılında yakmaya baĢlayan bahis Ģikesi skandalları
Avrupa ve Asya ülkelerini kapsamıĢtır. 2010 yılında Türkiye‟de alt liglerde baĢlayan
bahis Ģike skandalı, 2011 yılında Spor Toto Süper Ligi‟nde ortaya çıkmıĢ ve tüm
piyasaları alt üst etmiĢtir. Etik dıĢı davranıĢların tespit edildiği bahis Ģikesi
soruĢturmasında; kulüp baĢkanları, yöneticiler, teknik direktörler, gazeteciler,
futbolcular, milli futbolcular ve hatta tutuğu takımın rengine aĢık bir çok kiĢi sorguya
alınmıĢ ve bir kısmı tutuklanmıĢtır. Bahis Ģike skandalının toplumsal ahlakı nasıl
etkilediğinin araĢtırıldığı bu çalıĢmada, 7 soru bağımsız değiĢkenleri, 26 soru ise
Ġddaa Oyunu oynayanların, bu oyunu oynama durumları ve bakıĢ açılarını irdeleyen
toplamda 33 soruluk bir anket çalıĢması ile ortaya çıktı. “Türkiye‟de Dünden Bugüne
Futbol”, “Türkiye‟de Dünden Bugüne Bahis” ve “Türkiye‟de Dünden Bugüne ġike”
baĢlıklarının irdelendiği bu çalıĢmada, Türk halkının Ġddaa Oyunu oynama
istatistikleri, futbol kulüplerine olan bakıĢ açıları, bu kulüplere olan tutumları ve
bahis Ģikesi ile ilgili toplumsal etkilerini görebiliriz.
Anahtar kelimeler: Spor, Futbol, ġike, Bahis, Etik
x
Mehmet Akif Ersoy University
Institute of Health Science
Master of Science Thesis
“The Communal Effects of Bet Mach Fixing in Football”
Faruk Salih ġEKER
Department of Physical Education and Sport Teaching
Supervisor:
“Asst.Prof.Dr. Mehmet ġAHĠN”
BURDUR – 2011
ABSTRACT
The bet mach fixing scandals that started to affect European football in 2009
comprised Europe and Asia countries. The bet mach fixing scandal, started in the
bottom of the league in 2010, arose in 2011 in Spor Toto Super League and turned
the market upside down. In the investigation of bet chicanery in which unethical
behaviors were to be determined; club leaders, managers, technical directors,
journalists, football players, national players and many fans were investigated and
some were even arrested. This study, investigating how bet chicanery scandal effects
social morality, included a questionnarie of 33 questions,7 of which considering
independent variables and 26 considering bet players‟ betting status and their point
of view. In this study in which the titles “Football from Past to Present in Turkey”,
“Bet from Past to Present in Turkey” and “Mach Fixing Past to Present in Turkey”
were considered, we can see Turkish People‟s betting statistics, their perspective of
football clubs, attitudes towards these clubs and social effects about bet mach fixing.
Key words: Sport, Football, Bet, Match Fixing, Ethics
xi
1.GĠRĠġ
Bu çalıĢma futboldaki bahis Ģikesinin toplumu maddi ve manevi olarak nasıl
etkilediğiyle sonuçlarını görmek için yapılmıĢtır. Bu kapsamda 2010 – 2011 Spor
Toto Süper Ligi‟nin oynandığı 13 ilde toplam 1637 kiĢiyle tesadüf yöntemiyle anket
uygulaması yapılmıĢtır. 33 soruluk ankette 7 soru biyografik özellikler, 8 soru Ġddaa
oyunu oynama özellikleri ve 18 soru da toplumsal ahlak etkisini irdelemeye yönelik
sorulardır. Bu sorular Ġddaa oyunu oynayan vatandaĢlara hiçbir biyografik ayrım
yapılmadan uygulanmıĢtır.
Spor bilimleri alanında yapılan tüm çalıĢmalar literatür taraması yapılarak
gözden geçirilmiĢtir. Taramalar göstermiĢtir ki benzer bir çalıĢma yurt içinde ve yurt
dıĢında yapılmamıĢtır. ÇalıĢmaya baĢladığımız anda karĢılaĢtığımız güçlükler spor
ahlakına duyulan özlemler, bir Ģeylerin ters gittiğini sporun içinde olan her kesimden
insanın bildiği Ģeyi açıklama konusunda ikircikli tutumlar alması bizi böyle bir
çalıĢmayı yapmaya sevk etmiĢtir. ÇalıĢmanın ortalarında Ġstanbul Cumhuriyet
Savcılarının baĢlattığı Ģike soruĢturmasıyla ilgili Spor Toto Süper Ligi‟nin bazı
kulüplerinin; kulüp baĢkanları, teknik direktörleri, menajerleri, sporcu ve spor
taraftarları, spor basınının yazarları sorgulanmıĢ ve bazıları tutuklanmıĢtır, bazıları
ise serbest bırakılmıĢtır. Bu son geliĢmeler üzerine TFF bir karar alarak ġampiyonlar
Ligi‟ne Türkiye ġampiyonu Fenerbahçe yerine 2. Trabzonspor‟un gönderilmesine
karar verdi. Taraftarların Ġstanbul ve Trabzon kentlerindeki infial yaratan toplu
gösterileri, medyanın Ģikeyi savcılardan sonra farklı gözle sorgulayamaması gibi
geliĢmeler bundan sonra bu konuda daha pek çok çalıĢma yapılabileceğini
göstermektedir. Yeterince çalıĢılmamıĢ bir alan olan spor felsefesi, yaĢananlarla,
bilim alanı ile bundan sonra yapılabilecek pek çok çalıĢmaya malzeme hazırlamıĢtır.
Toplumsal ahlakın bir parçası olan spora bahsin, bahse de Ģikenin karıĢmasıyla
ortaya çıkan kaotik iliĢkilerin ve bu iliĢkilere yönelik eylemin içinde yer alanların
görüĢlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıĢtır.
Bu amaçla Türkiye‟de Dünden Bugüne Futbol, Türkiye‟de Dünden Bugüne
Bahis ve Türkiye‟de Dünden Bugüne ġike konuları irdelenerek bahis Ģikesinin
toplumsal ahlakı nasıl etkilediği yapılan anket çalıĢması ile desteklenerek ortaya
çıkarılmaya çalıĢılmıĢtır.
1
2. GENEL BĠLGĠLER
2.1. Dünden Bugüne Türkiye’de Futbol
Sosyal yaĢamın vazgeçilmezi arasında yer alan sporun değiĢiminde Atinalı
Solon‟un rolü vardır. Nitekim Atinalı Solon, Olimpia oyunlarında baĢarılı olanlar
için para ödülü koymakla erdemler kazanmak için yapılan iĢten para kazanma yolunu
açan ilk Yunanlı filozoftur (10). Böylece spor, amatörlükten profesyonelliğe geçiĢ
yapmıĢ oldu. Oyun amaçlı yapılmaya baĢlanan futbol; her geçen gün artan taraftar
sayısı, buna bağlı olarak satıĢa sunulan formaların, biletlerin, sponsor gelirlerinin
artıĢ göstermesi ile siyaset dünyasında da futbolun ön plana çıkması ile küresel
ekonominin büyük bir parçası haline gelmiĢtir.
Doğa gibi değiĢen, insan gibi geliĢen futbol bugünkü haline en yakın Ģeklini,
17.yy da almaya baĢlamıĢtır. Ġngiltere‟de uzun çalıĢma saatleri, sağlıksız çalıĢma
koĢulları, sefalet, ücretlerle 1830‟larda günlük on dört, on altı saati bulan çalıĢma
saatleriile zor Ģartlar altında çalıĢan Ġngiliz iĢçi sınıfını, yoğun çalıĢma Ģartlarının
protesto, grev, iĢ bırakma, yönetime karĢı çıkma gibi isyanları ortadan kaldırmak
amacıyla iĢçilerin dikkatini rekabetin sahada olduğu farklı bir spora, yani futbola
yöneltmektir (6). Ġngiltere‟de kolejlerin ve üniversitelerin kendi bünyesinde okul
takımları bulunuyordu (22). Ayrıca bu takımların her biri, kendi okullarına veya
bölgelerine özgü kurallarla futbol oynuyordu (23). Sheffield kenti de kurallar
birliğinin bulunmadığı dönemin bir kısmını Cambridge kurallarını benimseyerek
geçirmiĢ; ancak daha sonra Sheffield F.C. günümüze kadar ulaĢan bazı kuralların
temelini attı (24). Bu kuralların temelleri 8 Aralık 1863 tarihinde Londra‟daki bir
tavernada dünyaya gelir. O gün orada Futbol Federasyonu‟nun oyun kuralları karara
bağlanır, bu kurallar meĢakkatli de olsa dosdoğru bir yol izleyerek günümüzün oyun
kurallarını oluĢturmuĢtur (9). Spora ve sporcuya yaptığı katkılardan dolayı futbol
dünyasında önemli bir yeri olan Sheffield F.C. 1957 yılında, kuruluĢunun 100. yılı
Ģerefine Hillsborough‟da Ġngiltere Milli Takımı ile özel bir maç yapan Sheffield F.C.
kulübü, 2004 yılında da FIFA‟nın verdiği en büyük onur ödülü olan “Order of Merit”
ile ödüllendirildi (21-25).
Türkiye‟de futbol oyunu, modern futboldan yaklaĢık 50 yıl sonra oynanmaya
baĢlanmıĢtır. Osmanlı döneminde Selanik'te yakılan ilk ateĢ, zamanla Bornova
çayırlarına kadar yayılmıĢtır (28). Ġzmir‟de ticaret ile uğraĢan La Fontaine ailesinin
2
Anadolu‟da ilk olarak futbolun oynanmasına vesile olmuĢtur. Ġngiltere‟den gelen yük
gemisinin boĢalması günler alırken, mürettebat da Ġzmir de Bornova Çayırında futbol
maçı yaparak günlerini geçirir. Aradan geçen zamanda Ġngiliz aileleri kendi
aralarında bir lig kurar ve maçlar Ġstanbul‟da da oynanmaya baĢlar (28). Seyri çok
keyifli bu oyunun, çevredeki Türk gençlerinde de ilgi uyandıracağı ve de bu sporu
onlara sevdireceği pek tabii idi ve hatta kaçınılmazdı. Ama ne var ki, o sıralarda
süren monarĢi rejimi nedeniyle Müslüman Türkler için cemiyet kurmanın ve hatta
mevcut cemiyetlere dahi üye olmanın yasak olmasından dolayı, Kadıköy çayırlarında
top koĢturan Ġngiliz gençlere yine ancak Rum gençleri eĢlik edebilmekteydi (17).
Futbola merak saran Müslüman Türklerden Fuad Hüsnü Bey ile ReĢat Danyal Bey
tarafından devrin hafiyelerinden kaçabilmek adına Ġngilizce isimle kurulan ilk futbol
takımı Black Stocking olmuĢtur. Bu takımın Rumlarla Papazın Çayırı‟nda 1901'de
oynadığı maç ise bir Türk takımının ilk futbol maçı olarak kayıtlara geçmiĢtir. Bunun
ardından aynı takımların katılımıyla 1903 yılında Ġstanbul Futbol Ligi kurulmuĢtur.
Ġstanbul'da bir futbol liginin kurulması, bu coğrafyada futbolun daha da
yaygınlaĢacağının ilk iĢareti olmuĢtur. Türk gençlerinin de bu yeni kurulan takımlara
olan ilgisi, zamanla. “Biz niye bir futbol takımı kurmuyoruz?'' fikrine dönüĢünce ilk
resmi futbol takımımız da ortaya çıkmıĢtır. 1905'te Mekteb-i Sultani'nin 10. sınıf
öğrencileri, arkadaĢları Ali Sami Yen'in önderliğinde Galatasaray'ı kurmuĢtur.
Galatasaray, 1905-1906 sezonunda Ġstanbul Ligi'ne katılmıĢ, 1907-1908'de ise
kazandığı ilk Ģampiyonlukla Türk futbol tarihi için bambaĢka bir baĢlangıcı
müjdelemiĢtir. Ardından Fenerbahçe ve BeĢiktaĢ onları takip edince Türk futbolu
yeni bir boyuta doğru ilerlemeye baĢlamıĢtır. Türkiye'de futbolun tam olarak
yeĢermeye baĢladığı periyot 1908-1923 yılları arasıdır. II. MeĢrutiyet sonrası esen
özgürlük havasında yeni takımlar kurulmuĢ, bu arada Türk takımları da varlıklarını
ciddi bir Ģekilde teyit ettirmiĢtir. Ġstanbul'un ardından Ġzmir, Ankara, EskiĢehir,
Bursa, Adana ve Trabzon Ģehirlerinde futbol büyük bir hızla yayılmaya baĢlamıĢtır.
1938 yılında Türk Spor Kurumu'nun kaldırılması ve Beden Terbiyesi Genel
Müdürlüğü'nün Türk sporuna hâkim olmasıyla beraber futbol da devlet yönetimine
geçmiĢ olur (28).
3
Futbolun devlet himayesine geçiĢinin ardında yaklaĢık elli yıl sonra Türk
futbolunun
rotası
değiĢmeye
baĢlamıĢtır.
Bu
değiĢimi
Türkiye
Futbol
Federasyonu‟nun internet sitesinden alınan kronolojik anlatımda görebiliriz.
1989 yılında devrin BaĢbakanı Turgut Özal'ın da desteğiyle Türkiye Futbol
Federasyonu BaĢkanlığına ġenes Erzik atanmıĢ ve bu da Türk futbolu için önemli
milatlardan biri olmuĢtur. Erzik'le beraber altyapıya verilen önem artmıĢ, daha
sistematik çalıĢma Ģartları oluĢturulmuĢtur. 90'lar bu anlamda Türk futbolunun atılım
ve devrim yıllarıdır. 1990 yılında Erzik, UEFA Kongresi'nde ilk Türk temsilci olarak
Ġcra Kurulu üyeliğine getirilirken, iki önemli komisyonun da AsbaĢkanlığına
seçilmiĢtir. Tüm altyapı yatırımları 1992'de meyvesini vermiĢ ve A Genç Milli
Takım tarihte ilk defa Avrupa ġampiyonu olmuĢtur. Bu baĢarının tesadüfi olmadığı,
sonraki yıllarda elde edilen diğer sonuçlarla desteklenmiĢ, gençlerimiz, 1994 ve 2005
yıllarında iki kez daha Avrupa ġampiyonluğu'nu elde etmiĢtir (29).
1992 yılında Türkiye Futbol Federasyonu özerkliğe kavuĢur. Futboldaki
geliĢim ve değiĢim, futbolun sadece bir spor dalı olmadığını da ortaya çıkartmıĢtır.
Futbolun yarattığı parasal değerlerin giderek büyümesi ve futbola olan ilginin
yaygınlaĢması, lokal federasyonlar nezdinde bu spor dalının bağımsız bir yapı
içerisinde yönetilmesini zorunlu kılmıĢtır. 17.6.1992 tarihinde 3813 sayılı Kanunla
Türkiye Futbol Federasyonu, özerk hale getirilir. Kanunun 1. maddesiyle, futbol
faaliyetlerini millî ve milletlerarası kurallara göre yürütmek, teĢkilatlandırmak ve
Türkiye'yi futbol konusunda yurt içinde ve yurt dıĢında temsil etmek üzere özel
hukuk hükümlerine tabi, tüzel kiĢiliğe sahip, özerk Türkiye Futbol Federasyonu
kurulur. Faaliyete geçtiği günden beri özerk Futbol Federasyonu, faaliyetlerini büyük
bir baĢarıyla sürdürür. 1992 yılında seçimle iĢbaĢına gelen ilk TFF BaĢkanı da yine
ġenes Erzik olmuĢtur. 1996 yılında A Milli Takım bir ilki baĢararak Ġngiltere'de
düzenlenen Avrupa Futbol ġampiyonası Finalleri'ne katılmaya hak kazanmıĢtır. Türk
futbolunun kulüpler düzeyinde en önemli uluslararası baĢarısı 2000 yılında elde
edilmiĢtir. Nitekim Galatasaray Futbol Takımı 17 Mayıs 2000 günü Türk futbol
tarihine altın harflerle geçecek bir baĢarıya imza atarak UEFA Kupası'nın sahibi
olmuĢtur. 28 Ağustos 2000 tarihi de Türk futbolu için önemli kilometre taĢlarından
biridir. UEFA Kupası sahibi Galatasaray, o sezonun ġampiyonlar Ligi Ģampiyonu
Real Madrid'le, Monaco'nun II. Louis Stadı'nda Süper Kupa için karĢı karĢıya
4
gelmiĢtir. Galatasaray maçı 2-1 kazanarak Süper Kupa'yı da Türkiye'ye getirmiĢtir.
Türk futbolunun Galatasaray'la elde ettiği bu iki tarihi baĢarının arasında Milli
Takımımızın 2000 Avrupa Futbol ġampiyonası'nda çeyrek final oynaması yer
almıĢtır. Milli Takımımız tam 48 yıllık aradan sonra Dünya Kupası finallerine
katılma hakkını da getirmiĢtir. Ama tarihin yazacağı gerçek zafer için biraz daha
beklemek gerekmektedir. Milli Takımımız, Hakan ġükür'ün Dünya Kupası tarihinin
en erken atılan golüyle öne geçer. Bu Milli Takımımızın dünya üçüncülüğünün
teyididir. Güney Korelilerin ellerinden tutup tribünleri hep birlikte selamlayan ve
kazandıkları zaferi paylaĢma büyüklüğünü gösteren futbolcularımız, Fair Play
ödülünün de sahibi olmuĢtur. 2004 Avrupa ġampiyonası ve 2006 Dünya Kupası
finallerine katılma Ģansını kaybeden Türkiye, 2008 Avrupa ġampiyonası öncesi yeni
bir sayfa açmıĢtır. Artık Türk vatandaĢı olan yabancı futbolcuların önünde Türk milli
takımında oynama Ģansı bulunmaktadır (30-31).
Günümüzde artık futbol, spor olmasının ötesinde daha baĢka anlamlar
taĢımaktadır. GeçmiĢin o yeĢil sahaların pür futbolu, bugün çok daha farklı bir alana
doğru yol almaktadır. Sportiflikten endüstriyelleĢmeye doğru hızla bir devinim içine
giren futbol, 1980‟li yılların ikinci yarısına kadar “gösteri” özelliğini koruma
baĢarısını gösterebilmiĢse de 1990‟ların baĢından itibaren bu kavrama bir de “iĢ”
kısmı eklendi. Yani milyarların büyük bir ilgiyle izlediği bu Ģov artık, bugün bir
“show-business” oldu (1).
Dünden bugüne futbolun kısa tarihine baktığımızda ise bu oyunu oynamak
için kanunlara karĢı gelen, birçok zorluğu göze alan ve göğüs geren hatta devĢirme
sporcu olmayı bile kabul eden futbolcular bulunmaktadır. Tabi sadece bu sporu
yapabilmek için devĢirme futbolcu olmayı kabul etmiyorlar, aynı zamanda kendi
ülkelerinde giyemedikleri milli takım formasını, futbolu oynadıkları ülkede
giyebilmek veya Türkiye Futbol Federasyonu‟nun yabancı kontenjan sınırlamasından
dolayı kolay transfer olabilmek için de devĢirme futbolcu olmayı kabul ediyorlar.
DevĢirme sporculardan en çarpıcı örnekler ise ilk devĢirme Türk Milli Takımı
futbolcusu olan, Marco Aurelio Brito Dos Prazeres, Türk adı ile Mehmet
Aurelio‟dur. Ayrıca tesadüf müdür bilinmez ama Wederson, Ankaraspor‟da futbol
oynarken dönemin Büyük ġehir Belediye BaĢkanı olan Melih Gökçek‟in soyadını
kendi adı olarak almıĢ ve Wederson Luiz Da Silva Mediros Türk adı ile Gökçek
5
Vederson olarak ismini devĢirme futbolcular kervanına yazdırmıĢtır. 2010–2011
futbol sezonunda, Fenerbahçe Futbolcusu Alex De Souza, Türk vatandaĢı olacağını
dönemin BaĢbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüĢmesinden sonra açıklamıĢtı.
Ancak, pasaport iĢlemelerinde çıkan sıkıntılar nedeni ile Alex De Souza Türk
Pasaportu alamadı.
Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye‟de de futbol sadece spor olsun diye
yapılmıyor. Bu bölümde futbol endüstrisinde dönen milyon dolarlarla ilgili, futbolun
maddi yönüyle ilgili birkaç olaya kısaca bakalım.
Dünya markası olan Adidas ve Coca-Cola‟nın spora ve sporcuya verdiği
destek milyar Eurolarla ifade edilmektedir. Futbola akan bu paralar karĢısında elbette
sadece turnuva boyunca oynanan topun ve kupa törenlerindeki baĢkanların ayakkabı
ve çoraplarındaki üç Ģerit çizgiyle, arka fondaki Coca-Cola yazıları ile yetinecek
değillerdi.
Nitekim Adidas‟ın Alman patronu Hoster Dassler‟ın yeni genel sekreteri
seçecek kadar FIFA‟nın idaresini ele almıĢtır. Söylemi bunun bir göstergesidir.
Bunun yanı sıra Coca-Cola‟nın patronu Nally ile Dassler FIFA Ģampiyonaları için
yeni ticari kurallar da getirdiler. Ortada olayı “Coca-Cola” logolarına boğmaktan
baĢka Ģeyler de vardı. Bütün stadyumlarda Coca-Cola satılması için ruhsatları da elde
etmek zorundaydı. Nally 1982‟de Madrid Stadyumunda büyük bir kavga çıkmıĢtı.
Ruhsat “Pepsi”deydi ama sponsor Coca-Cola‟daydı. Pepsi‟nin gitmesi gerekiyordu
(8).
Bir baĢka sponsor örneği ise 1998 Fransa Dünya Kupası‟ndan, maçın
baĢlamasına saatler kala Brezilya‟nın gol umudu olan Ronaldo sara nöbetine
tutuluyor. Ve Ronaldo gizlice hastaneye kaldırılıyor. Doktorlar oynatılmaması
gerektiğini belirtiyor. Ama sponsor firma “Nike” bunu kabul etmiyor. Çünkü firma
Brezilya Milli Takımı ile 17 milyon dolar, Ronaldo ile de 1 milyon dolarlık bir
anlaĢma yapmıĢtı. Sonunda gerekli tüm iğneleri yapılan Ronaldo hasta bir Ģekilde ilk
on birde sahaya sürüldü. Ama maç boyunca Ronaldo yalnızca sahada dolaĢtı. Maçı
Fransa yani Adidas kazanırken, Brezilya yani Nike kaybetti. AnlaĢmanın ek
maddelerine göre, Brezilya‟nın hangi takımlarla hazırlık maçı yapacağını Nike
belirleyecek ve ilk on birde mutlaka sekiz ünlü futbolcu bulunacaktır. Bu yeni
sözleĢmeyle Brezilya Milli Takımı tamamen Nike‟ın kontrolüne geçti (5).
6
Türkiye Spor Toto 2011–2012 futbol sezonunda Fenerbahçe Futbol
Kulübü‟nü adının bahis Ģikesi olaylarına karıĢması ve bir alt lige gönderilmesi
gündeme gelmiĢtir. Yayın haklarına sahip olan Digiturk Platform ĠletiĢim Hizmetleri
A.ġ TFF ile yaptığı görüĢmelerde 400 bin civarı Fenerbahçe taraftarının Lig TV
aboneliği olduğu bilinmekte. Fenerbahçe‟nin ligden düĢmesi durumunda Digiturk‟ün
zarar uğramaması için TFF aldığı kararla 2011–2012 Spor Toto Süper Ligine
play-off sistemi getirildi.
Görüldüğü gibi futbol ve futbolcular sadece kulüp yöneticilerince
yönetilmiyor. Futbola müdahale edenler de elbette sadece sponsorlarla sınırlı
değildir. Bir de mafya kanadı var bu müdahalenin. Hem de bunlar kulüp baĢkanlarını
hatta federasyon baĢkanını seçtirebilecek kadar ileri gidebilmiĢlerdir. Örneğin; 1
Nisan 1984 de yapılan BeĢiktaĢ Kulübü‟nün baĢkanlık seçimlerinde “Süleyman
SEBA iĢini Ģansa bırakmak istemiyordu. Bunun için Çakıcı‟yı devreye soktu. O
dönemde iĢleri iyice büyüten Çakıcı, MĠT adına salonun güvenliğini sağlıyordu.
Bunu için yaklaĢık 50 adamını salonun her tarafına yerleĢtirmiĢti. Seba‟nın
kazanmasıyla kazanan da kaybeden de sevindi. Çünkü kaybedenler de Çakıcı‟dan
kurtuldukları için mutluydular (5). Mafya kulüp baĢkanı seçmenin yanı sıra seçtiği
baĢkanı milletvekili hatta spor bakanı bile yapmıĢtır. Ülkücü mafya liderinin babası
kabul edilen Trabzonspor Kulübü BaĢkanı Mehmet Ali Yılmaz‟ın durumu buna en
iyi örnektir. “Trabzonspor kulüp baĢkanlığı görevi olmasaydı Yılmaz, milletvekili
ve bakan olabilir miydi?” sorusu cevaplandığında futbol mafya iliĢkisinin
açıklanması açısından çok önemli bir yerde duruyordu. Futbolcu transferlerinde
önemli miktarda kara para aklanmaya baĢlandı. Futbolcunun fiyatı maliyeye, gerçek
değerinden yani anlaĢılan değerden çok daha yüksek gösteriliyor. Aradaki fark
kulübe girdi-çıktı olarak gösterilip kara para aklanıyordu (5).
Mafyanın futbolda aktif ve etkin olduğu dönemlerden 22 Aralık 1997 yılında
Türkiye Futbol Federasyonu baĢkanlığına; Sedat Peker ve Alaattin Çakıcı‟nın
desteklediği BeĢiktaĢlı eski futbolcu Mustafa Kefeli, Mehmet Ağar‟ın desteklediği
Haluk Ulusoy ve arkasında hiçbir mafya liderinin olmadığı Galatasaray Eski BaĢkanı
Alp Yalman aday oldu. Nitekim Yalman da seçimlerden bir gece önce yaĢadığı
baskıdan dolayı adaylıktan vazgeçmiĢtir. Çakıcı federasyonu ele geçirmek için
Kefeli‟yi baĢkan seçtirmeye kararlıydı. Ancak, Kefeli‟nin ortaya çıkıp ben adayım
7
demesi baĢkan seçilmesine yetmiyordu. Çakıcı ilk önce Trabzonspor BaĢkanı
Mehmet Ali Yılmaz ile iletiĢim kurdu. Yılmaz, Çakıcı‟ya, “evet” demekle kalmadı
Gaziantepspor BaĢkanı ve Belediye BaĢkanı Celal Doğan‟ı arayarak, Kefeli‟ye
destek istedi. Doğan‟dan da inanılmaz bir Ģekilde, “evet” cevabı alınmıĢtı (5).
Adaylıktan çekilen Yalman dıĢında Kefeli ve Ulusoy baĢkanlık için yarıĢtılar. Seçim
yapıldı baĢkanlığa Haluk Ulusoy seçildi. Aslında seçimi ne Ulusoy kazandı ne de
kaybeden Kefeli oldu. Kazanan Mehmet Ağar, kaybeden ise Çakıcı ve Peker oldu
(5). Bu seçimin ardından Ulusoy Çakıcı‟nın kendisini affetmesi ve görevine devam
edebilmesi için elli koyun kurban etmiĢtir.
8
2.2. Dünden Bugüne Türkiye’de Bahis
Ġnsanlar az emek verip çok para elde etmek için yüzyıllardır haksız kazanç
sağlama yollarına baĢvurmuĢlardır ve bu haksız kazancın elde edildiği yerlerden bir
tanesi de genelde spor alanları özelde futbol endüstrisi olmuĢtur. Yöneticiler, teknik
kadro, futbolcular, sponsorlar hatta tuttuğu takımın renklerine aĢık olan taraftarlar
bile bu oyundan usulsüzce para kazanmanın yollarını aramıĢ hatta bulmuĢlardır.
Antik Mısır‟da bulunan ve milattan önce 3500 yılına tarihlenen bir mezarın
duvarında çizili olan zar atan insan figürleri kumar ve bahis oyunlarının tarihinin
epey eski olduğunu göstermektedir. Bahsin tarihçesi yüzyıllarca eskilere dayanmakla
birlikte geçtiğimiz yüzyılda hayvan dövüĢlerinden spor müsabakalarına kadar birçok
farklı durumda, kimi zaman kâr amaçlı, kimi zaman da eğlence amaçlı oynanmıĢtır.
At yarıĢları ile 18-19. yüzyılda ve 20. yüzyılın baĢlarında beyzbol
müsabakalarının geliĢimi spor etkinliklerinde bahis uygulamalarını çok yüksek
oranda etkilemiĢtir. Bahsi müĢterek ve iddialar elbette sadece at yarıĢlarıyla sınırlı
değildi. 17. ve 18. yüzyıllarda soyluların, “footman” adı verilen hizmetkârları,
gidilecek yolu önceden alıp güvenlik derecesini belirlemekle yükümlüydüler. Her bir
efendi, en iyi footman‟a sahip olmak isteyeceğine göre, bu “yaya adamları” birbirleri
ile yarıĢtırarak kendi hizmetkârlarının ötekinden üstün olduğunu göstermek
istemeleri çok doğaldı. Soylu katman, tıpkı atı gibi bu footman de bahsi müĢterek
nesnesi olarak algılamıĢtır. 20 yüzyılın baĢlarında özellikle Ġngiltere‟de at
yarıĢlarının yanı sıra tazı ve köpek yarıĢları da oldukça popülerleĢmiĢti (3-7).
Ankara, 1994 basımlı, Piyangonun Dünü Bugünü ve Milli Piyango İdaresi
adlı eserde: Piyangonun Osmanlı Devleti‟nde 18.yy da gayri-müslimlerce oynandığı
ve 1855‟te ise Osmanlı Devleti‟nde yasaklandığı geçmektedir. Yasaklama nedenleri
arasında Kur‟an-ı Kerim‟de “Bakara” ve “Maide” sureleri de vardır. Abdülaziz‟in
tahta çıkması ile 1865‟de tekrar serbest bırakılmıĢtır. 9 Ocak 1926„da Tayyare
Piyangosu ile Türkiye Cumhuriyeti‟nde ilk yasal piyango oyunu oynatılmaya
baĢlanmıĢtır. Bu dönemlerde piyango sadece para değil, karĢılığı nakit olmayan eĢya
piyangolarında da olmuĢtur.
Türkiye‟de yasadıĢı bahislerin, yazılı kaynaklarda belirtilmese de develerin,
köpeklerin, öküzlerin ve horozların güreĢ adı altında vahĢice dövüĢtürülmesini
sağlayan hayvan sahipleri ile baĢladığı bilinmektedir. Türkiye‟de yasal olarak
9
oynanan ilk bahis oyunu, 26 Mart 1960 tarihinde oynanmıĢtır. Dönemin Futbol
Federasyonu BaĢkanı Ulvi Yenal “Bahis müĢterek kumar değildir. Tahmin ve bilgiye
dayalı müsabakadır. Futbola karĢı hevesi artırır. Ayrıca spor tesisleri için gerekli
hasılat elde edilmiĢ olur. Bu sayede yeni tesisler ve yeni sahalar yapılır. Daha büyük
kitlenin sporla meĢgul olması imkanı doğar” açıklamasını yapmıĢtır (26).
Haksız kazançla illegal yollardan kazanılan paraların miktarı arttıkça
devletlerin dikkatini çekmiĢ ve kumar yani bahis, yasal yollarla adını “bahis oyunu”
olarak değiĢtirmiĢtir.
GeçmiĢten günümüze kadar teknolojinin geliĢimiyle adeta
evrim geçiren bahis oyunları, yasadıĢı bahis oyunlarından elde edilen kazancı devlet
hazinesine aktarmak için artık devlet himayesi altında oynanmaktadır.
Milli Piyango Ġdaresi‟nin, 1940 yılında kurulmasıyla günümüze kadar birçok
bahis oyunu oynatılmaya baĢlanmıĢtır. Ġlk olarak ayda bir gün olan milli piyango
çekiliĢiyle baĢlayan Ģans oyunu, günümüzde ayda 3 çekiliĢe çıkarılmıĢtır. Ayrıca
Milli Piyango Ġdaresine bağlı Ģans oyunları, Sayısal Loto, ġans Topu, On Numara,
Süper Loto ve Ġddaa oyunu oynatılmaktadır. Günümüz popüler oyunu olan Ġddaa
oyunu ile haftanın altı günü vatandaĢa yasal anlamda bahis oynama imkânı sunan
devlet, vatandaĢa milli kumar oynatıp, ekonomik, psikolojik ve ahlaksal çöküntüye
neden olmaktadır. Devletin de büyük bir gelir elde ettiği Milli Piyango Ġdaresi‟nin
Tanıtma Fonu‟na, Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu‟na, Savunma Sanayii
Destekleme Fonu‟na, Hazineye, Yüksek Öğretim Kredi ve Yurtlar Kurumu‟na,
Maliye Bakanlığı‟na, Olimpiyat Oyunları Destekleme ve Düzenleme Kurulu‟na
katkıları da göz ardı edilemez.
Özellikle 90‟lı yılların ikinci yarısından sonra bilgisayarın evlerimize girmeye
baĢlaması ve 2000‟li yılların ilk yarısından itibaren internet kullanımının
yaygınlaĢmasından sonra bahis oyunlarına olan ilgi artmaya baĢlamıĢtır. Milli
Piyango Ġdaresine bağlı olan iddaa bahis oyunu ile futbol maçlarının ilk yarı sonucu,
90 dakika maç sonucu, lig Ģampiyonluğu ve kaç gol olacağının üzerine oynanan
bahis ile kısa sürede toplamda en çok gelir elde edilen yasal bahis oyunu olmuĢtur.
Spor Toto TeĢkilat BaĢkanı Bekir Yunus Uçar, Ġnteltek A.ġ. Genel Müdürü Ahmet
Sezer ve Ġnteltek A.ġ. Genel Müdür Yardımcısı Kerem Ertan'ın katılımıyla
düzenlenen basın toplantısında, “iddaa” programındaki yeniliklerle ilgili bilgiler
verildi. Ġddaa‟da 2009 Mart ayında basketbol ve motor sporları, nisan ayında bilardo,
10
mayıs ayında tenis, ekim ayında ise voleybolun programa eklenmesinin hedeflendiği
kaydedildi. Artık kuponlarda mevcut futbol oyunları “maç sonucu”, “ilk yarı/maç
sonucu”, “altı/üstü”, “maç skoru” ile devam ederken, “ilk yarı sonucu”, “toplam gol
sayısı aralığı”, “ilk golü kim atar”, “son golü kim atar”, “gösterilen kart sayısı”,
“toplam penaltı sayısı" gibi yeni oyunların da eklendiği ifade edildi. Basketbolun
“maç sonucu”, “ilk yarı/maç sonucu”, “ilk yarı sonucu”, “altı-üstü”, motor
sporlarının ise “sıralama turları birincisi”, “yarıĢ birincisi” gibi oyunlar ile programa
dahil olacağı belirtildi. Yeni iddaa kuponunda tüm spor dallarının tek bir kuponda
kombine edilerek oynanabildiği, yeni dönemde, bir periyot içerisinde oynanabilecek
maksimum oyun sayısının 1000'e kadar çıkabildiği kaydedildi (17). Ayrıca internet
üzerinden oynanan yasal ve yasal olmayan bahis sitelerinde oynanan bahiste bu
Ģıklar, “maçtaki ilk tacı-korneri kim kullanacak?” ve “kırmızı kart – sarı kart olacak
mı?” gibi Ģıklarla zenginleĢtirilerek kazançlarını daha çok katlamaktadırlar. Bir
taraftan kazançlarını katlarken diğer taraftan da yaklaĢık 120 dakikada bir ömür boyu
hissedilebilecek bütün heyecanı hissettirir; neĢe, acı, nefret, sıkıntı, hayranlık,
adaletsizlik duygusu ve bu duygulara yenik düĢen kalpler ve sonuçları. Tabi ki de
bunların yanında bir de kaybedilen tek maçtan, kaybedilen binlerce lira veya hiç
emek harcamadan kazanılan binlerce liranın yaĢattığı duygular, hazlar…
Dünyada‟ki ilk canlı bahis Ģirketi olan Betsson 2001 yılında Malta‟da
kurulmuĢtur. Ġsveç merkezli bir Ģirket olup, ilk Ģubesini de Ġsveç‟te açmıĢtır. 2004
yılında Türkiye pazarına giren bu Ģirket Avrupa bankalarının da desteğini almıĢ ve
Stockholm‟da hisseleri borsada satılır olmuĢtur. 1959 yılında kurulan Spor Toto ise
günümüz teknolojisini de arkasına alarak yasal bahis oynatmaktadır. Spor Toto‟nun
yasal bahis ve süper lig naklen gelir hakları sayesinde futbol takımlarının kasasına
milyonlarca lira gelir girmektedir. Örneğin 2010 yılında 4 sezonluğuna yapılan
naklen yayın ihalesini 321 milyon liraya Digiturk adlı yayıncı kuruluĢ almıĢtır. Bu
para, kulüplerin sezon sonu baĢarı sırasına göre paylaĢılmaktadır. Yani oyuncu,
yönetici
ve taraftarın performansı kulübe
girecek olan parayı doğrudan
etkilemektedir. Takım baĢarılı olursa; yönetime ekstra paralar gelir (sponsorluk,
forma satıĢları, spor toto, naklen yayın), futbolcular ücretlerini vaktinde alırlar ve
yönetim oyunculara baĢarılarından dolayı pirim dağıtır. Bir sonraki sezonda takımını
izlemek isteyen taraftarların sayısındaki artıĢ; yönetimi, kafe sahibini, otoparkçıyı,
11
petrol istasyonu sahibini, dolmuĢçuyu vs. yakından ilgilendirir. Buralarda yüksek
miktarda bir meblağ dönmeye baĢlar. Futbolcu, yönetici ve taraftar üçgenindeki
yoğun baskı takımı kazanmaya zorlamaktadır.
Spor da bahis sektörü, kısa sürede spor endüstrisinin önemli bir parçası
olmuĢtur. Bu sektörden futbol takımlarının maç sonuçlarına göre haftalık ve lig sonu
sıralamasındaki baĢarılarına göre de sezonluk
milyonlarca lira kasalarına
girmektedir. Giren paraya göre de transferler yapılmakta; yeni sezon hazırlıkları,
kamplar düzenlenmektedir.
Dünyada yılda 226 milyar 726 milyon dolarlık bahis ve sayısal oyun
oynanırken, Türkiye'de Ģans oyunlarına yatırılan para yılda 2,5 milyar doları buluyor.
Bu paranın sadece 1,6 milyar dolarlık kısmı iddaadan geliyor. Yine yaptığımız
araĢtırmalara göre bugün yeryüzünde yaklaĢık 75 bin adet bahis sitesi online hizmet
veriyor. Sanal ortamda oynanan bahis miktarı ise yaklaĢık 90 milyar dolar düzeyinde.
Bahis oyunları bu kadar çok gelir elde ederken, bu oranın sadece %10'a yakın bir
kısmı spora geri dönüyor. Ülkemizde en yaygın oynanan bahis oyunu Ġddaa'nın, son
beĢ yıllık süre içinde toplam cirosu 10,2 milyar liraya ulaĢmasına karĢın;
spora/futbola aktarılan tutar 2009 itibariyle 670 milyon TL'ye ulaĢtı; Spor Toto'dan
da aktarılan 5,8 milyon TL dikkate alındığında, iki bahis oyunundan futbola aktarılan
tutar toplam 675,8 milyon TL'ye ulaĢmıĢtır (2).
Futbolun kara para aklama dıĢında bir de bahis boyutu var. Yurt içinde ve
yurt dıĢında maçların sonucuna göre bahis oyunlarıdır. Nitekim ortada trilyonlarca
lira dönüyor. Aslında Ģike gerçeği futbolda kurumsallaĢmamıĢ durumda. Ancak,
yetkililer Ģike gerçeğini hep inkâr ettiler, yok dediler (5).
Spor dünyasına en büyük nakit para akıĢı sağlayan spor dalı futboldur.
Nitekim 2009 yılının rakamlarına göre Avrupa futbol ekonomisi 20 milyar dolarlık
bir büyüklüğe ulaĢmıĢtır. Türkiye Spor Toto Süper Ligi‟nin 500 milyon Euro olduğu
düĢünülürse Avrupa‟da 6. sırada yer almaktadır. Kulüp yöneticilerinin büyük bir
kısmının inĢaat sektöründen çıkmaları, Ekonomik ĠĢbirliği ve Kalkınma TeĢkilatı‟na
göre kara para aklamak için seçilen bir paravan olduğu düĢünülmektedir. Ġyi
denetlenmeyen kulüpler, kara para aklamak için internet ortamında oynanan
bahislerden de nasibini almaktadır. Örneğin, 2008 yılında Asya‟da, Interpol‟ün
çabalarıyla yasadıĢı bir futbol bahsinde 1300 kiĢi tutuklanmıĢtır. Bu olayda 16
12
milyon dolar nakit para ele geçirilirken, yapılan iĢleminin parasal boyutunun 1,5
milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.
Spor bahis oyunları spor endüstrisinde büyüyen bir pazar olmasına karĢın,
literatürde spor bahsi oynayan bireyleri pazarın paydaĢları olarak ele almıĢ yeterli
sayıda bilimsel çalıĢma henüz yapılmıĢ değildir. Kaldı ki milyarlarca doların
döndüğü spor endüstrisinde futbolun ve futboldaki bahis sektörünün temiz kalmasını
beklemek de iyimserlik olur.
13
2.3. Dünden Bugüne Türkiye’de Futbolda ġike
BaĢlangıçta oyun amaçlı yapılmaya baĢlanan spor, Atinalı Solon‟un, Olimpia
oyunlarında baĢarılı olanlar için para ödülleri koymakla erdemler kazanmak için
yapılan iĢten, para kazanma yolunu da açmıĢ oldu. Günümüzde küresel ekonominin
futbola yön vermesiyle, önüne geçilemeyecek bir endüstrisine dönüĢerek günden
güne daha hızlı büyümeye devam etmektedir (10).
Yıllar geçtikçe popülerleĢen futbol, geliĢen teknolojiyle dünya ekonomisinde
büyük bir paya sahip olmuĢ ve bahis oyunları ile gücüne güç katmıĢtır. Futbolda
bahis Ģike olgusu, internet ağlarının tüm dünyayı sarmasıyla bambaĢka bir boyut
kazanmıĢtır. Artık insanlar evlerinden çıkmadan, baĢka bir Ģehirdeki, ülkedeki ve
hatta kıtadaki bir maça dakikalar kala, o maça bahis oynayıp kıtalararası Ģike
yaptırabiliyorlar. Teknolojinin geliĢmesiyle kolay yoldan para kazanmak artık sadece
bahis ile sınırlı kalmamıĢtır. ġike, adını sadece futbol dünyasına değil, tüm spor
dallarında duyurmuĢtur. Taraf Ģikesi, hatır Ģikesi, hakem Ģikesi (rüĢvet), kazanma
amacı gütmeden yapılan Ģike ve spor dıĢı unsurların katılması ile yapılan Ģike gibi
birçok türe ayrılan sporda Ģike, maddi veya manevi çıkar karĢılığı anlaĢma ile maçın
sonucunu değiĢtirme, danıĢıklı spor karĢılaĢması yapma biçiminde tanımlanabilir
(10).
Küresel ekonominin etkisinde kalan futbol takımları maçı kaybettiğinde
-bir sonraki maçı nasıl kazanırız? - diye sormuyorlar. -Bu maçı nasıl kaybettik?- diye
soruyorlar. Çünkü takımın borsadaki değerleri, forma satıĢları, bir sonraki maç
biletlerinin satıĢları düĢüĢe geçer ve en önemlisi futbolcular ve teknik kadro prim
alamaz. Futbolcuya para, bazen teĢvik pirimi bazen de doping etkisi amacı ile verilir.
Sporcu gerçek yetilerini ortaya koymamak için de para alabilir. Bu sağlanan çıkarla
sporun, önceden belli olmayan sonucu bazı özel kiĢilere çıkar sağlayacak Ģekilde
değiĢir. ġike söylentileri, sporun üzerinde kara bulut gibi dolaĢtığı sürece spor, ahlak
açısından irdelenmelidir (10).
Avrupa tarihine baktığımızda ilk Ģike olayı, futbolun beĢiği olarak tanımlanan
Ġngiltere‟de görülmektedir. 1914-1915 futbol sezonunda iddialara göre Liverpool,
bilerek Manchester United‟a kaybetmiĢti. Kırmızı ġeytanlar maçtan galip ayrılmasa,
ligi 19. sırada bitirecek ve ikinci kümenin yolunu tutacaktı. Mahkeme, kararını
vermiĢ; dört Liverpoollu ve üç Manchester Unitedlı oyuncu ömür boyu futboldan
14
men edilmiĢti (4). Belçika‟da, 2006'da Belçika Birinci Ligi takımlarından Liers'in 3
futbolcusu, Çin mafyası ile iĢbirliği çerçevesinde Ģike yaptıklarını itiraf ettiler.
Ayrıca Anderlecht, Lierse'den transfer ettiği 2 futbolcusunu gönderdi. Anderlecht
yönetimi, Laurent Delorge ve Marius Mitu'nun rüĢvet aldıklarını itiraf ettiklerini ve
bu yüzden iĢlerine son verme kararı alındığını duyurdu (18).
Ġtalyan futbol tarihine baktığımızda ise Torino‟nun, ezeli rakibi Juventuslu
Luigi Allemandi‟ye 50 bin liret teklif ettiği, 1926-1927 sezonunda yaĢanmıĢtı.
ġampiyonun apoleti sökülmüĢ, savunma oyuncusu da bir süreliğine ömür boyu
futboldan men edilmiĢtir. 23 Mart 1980‟de Lazio‟dan, Milan‟dan Avellino‟dan
Genoa‟dan, Perugia‟dan, Palermo‟dan birçok futbolcu alıĢık olmadıkları bir Ģekilde
stadyuma veda ettiler, kelepçelerle. Totonero olarak bilinen Kara Toto skandalında
birçok futbolcunun maçların sonucunu etkiledikleri iddia ediliyordu. Milan ile Lazio
el ele ikinci kümenin yolunu tutarken, baĢkanlar ve oyuncular sahadan
uzaklaĢtırılmıĢlardı. Perugia‟da oynarken, Avenillo maçı 2-2 bitecek, emrine uyan
Paolo Rossi de cezaya çarptırılanlar arasında yer alacaktı. Üç yıl topa vurması
yasaklanan forvetin cezası iki seneye indirilince, teknik direktör Enzo Bearzot,
Dünya Kupası arifesinde en güvendiği futbolculardan birine kavuĢmuĢtu. O atıyor,
gök mavililer önüne geleni deviriyordu. Rossi gol kralı olurken Ġtalya, Mussolini
döneminden beri rüyasını gördüğü Dünya Kupası‟nı kaldırıyordu. 1986‟da yine
yasadıĢı bahis skandalı patlak verdi Çizme‟de. BaĢkanlar, futbolcular yeĢil
sahalardan uzaklaĢırken, dokuz kulübe küme düĢme ve puan cezaları kesilmiĢti. Ġlk
felaketin önemli taĢlarından Lazio, yine taraftarını kahretmiĢti. Genoa, 2004'te Serie
A'ya yükselmeye hak kazandı ama Venezia Kulübü'ne final maçında 250 bin Euro
ödendiği tespit edilince Serie C'ye düĢürüldü. 33 2006 yılında Ġtalya‟yı sarsan bir
skandal daha yaĢandı. Juventus genel direktörü Luciano Moggi‟nin dinlenen
telefonlarıyla baĢlayan sökük, Lazio, Fiorentina ve Milan‟a sıçramıĢtı. BaĢta kasırga
esse de sonra törpülenen karar gereği sadece Juventus ikinci kümeye düĢürülmüĢ,
diğer failler eski puanla lige baĢlatılıp bir manada mükâfatlandırılmıĢtı. Serie A‟ya -8
puan ile baĢlayan Milan, baĢka bir kulvarda yoluna doludizgin devam ederek
ġampiyonlar Ligi‟ni kazanmıĢtı. Fiorentina -15, Reggina -11, Lazio ise -3 puanla
2006-2007 sonuna merhaba demiĢti. Beklide bu skandalın etkisiyle coĢan milli takım
da 24 yıl sonra Dünya Kupası‟nı kaldırmıĢtı. Tıpkı 1980 yılındaki skandaldan sonra
15
kazandıkları Dünya Kupası gibi. Ġtalya‟da Ģike örnekleri sadece bunlarla sınırlı
kalmamıĢ ve birçok spor alanında da boy göstermiĢtir (4).
Fransa‟da ise 1993'te Marsilya, Fransa Birinci Ligi‟ni Ģampiyon tamamladı.
Ancak 1-0 kazandıkları Valenciennes maçında rakip futbolculara para verildiği
ortaya çıkınca Ģampiyonluk ellerinden alındı. Küme düĢürülen ve birçok futbolcusu
ceza alan Marsilya'nın kazandığı ġampiyonlar Ligi'nde de Ģike yaptığı kanıtlanamadı
ama Avrupa kupalarından 1 yıl ihraç edildi (4).
Polonya‟daysa ġubat 2009'da Polonya Futbol Federasyonu, 2004-2005
sezonunda 5 maçta Ģike yaptığı tespit edilen 1. Lig takımlarından Bialystok'u küme
düĢürdü. Polonya'da 2003-204 sezonunda da 4 takım, Ģike yaptıkları gerekçesiyle 1.
ligden ihraç edildi (17).
Portekiz'de 2003-2004 sezonunda yapılan ancak bir yıl sonra ortaya çıkarılan
“Altın Düdükler” skandalı nedeniyle birçok kulüp ve yöneticinin canı yandı. 2008'de
Ģike yaptığı gerekçesiyle Boavista küme düĢürüldü ve kulübe 180 bin Euro para
cezası kesildi. Hakemlere 2 maçta rüĢvet verdiği belirlenen Porto BaĢkanı Jorge
Nuno Pinto da Costa, 2 yıl men ve 10 bin Euro cezaya çarptırıldı. Sezonu Ģampiyon
tamamlamayı garantileyen Porto'nun 6 puanı silinirken, kulüp 150 bin Euro para
cezası aldı. Eski baĢkan Joao Loureiro, 4 yıl men cezasına çarptırıldı. Union de
Lleria'nın rüĢvete yeltenmekten 3 puanı silindi, kulüp baĢkanı Joao Bartolomeu'ya 1
yıl men ve 40 bin Euro para cezası verildi (18).
Yunanistan Süper Ligi 2010-2011 futbol sezonunu Olympiakos Volou 47
puanla 5. Sırada, Kavala ise 40 puanla 7. sırada tamamlamıĢtı. Yunanistan Süper
Lig Disiplin Komisyonu, bu 2 takımın ikinci lige düĢürülmesine ve Ģike skandalına
karıĢtığı iddiasıyla cezaevinde yargılanmayı bekleyen Volos BaĢkanı Achilleas Beos
ve Kavala Kulübünün eski sahibi Makis Psomiadis'in futbolla ilgili faaliyetlerden
ömür boyu men edilmesine karar verdi. Kararda, 2 takıma 300'er bin Euro, Beos ve
Psomiadis'e 90'ar bin Euro para cezası verildiği de belirtildi (12). Federasyonun
tahkim kurulu kararıyla tekrar birinci lige çıktılar. Ancak kulüplerin itirazı üzerine
Yunanistan
Futbol
Federasyonu
kararı
bozdu.
Yunan
Spor
Mahkemesi,
kamuoyundan gelen tepkiler üzerine futbol tarihinde eĢine zor rastlanır bir olaya
imza attı. Kültür ve Turizm Bakanlığı‟na bağlı spor komisyonunun, Volou ve Kavala
16
kulüplerini amatör kümeye (4.Lig) gönderdi. Bununla yetinmeyen komisyon,
kulüpleri her türlü profesyonel karĢılaĢmadan da men etti (12).
Almanya futbol tarihine baktığımızda ise ilk olarak 6 Haziran 1971‟de seçkin
bir davetli listesi, Kickers Offenbach BaĢkanı Horst Gregorio Canellas‟ın 50. yaĢ
günü için bir araya gelmiĢti. Yemek beklenirken, baĢkanın döndürmeye baĢladığı
teyp, Panzerler‟in zırhını delmiĢti. BaĢkan kendisini ele verirken, rakip takım
oyuncularıyla yaptığı pazarlıkları bir bir ifĢa ediyordu. Skandal patlamıĢtı. Tam 52
futbolcu, iki teknik direktör, altı yönetici miktarı değiĢen oranlarda cezalar almıĢtı.
Arminia Bielefeld küme düĢüyordu. Aralarında milli takım oyuncularının da olduğu
isimler, kendi hesaplarına düĢen birkaç bin mark için maç satmıĢlardı (4).
Bir büyük Ģike olayı da 2009 yılında Bochum Savcılığına gelen ihbar
mektubu ile ortaya çıkan bahis-Ģike skandalıdır. Almanya Ġstihbarat Genel
Müdürlüğü Narkotik Ġstihbarat bölümü teknik takip ve tercümanlık görevinde on yıl
çalıĢmıĢ Talip Doğan Karlıbel‟in 2009 Aralık ve 2010 Ocak aylarında Cine5
Televizyon Kanalı‟nda yayınlanan Telefutbol Özel Programı‟nda verdiği bilgiler
Ģunlardır: 2009 Haziran ayında Bochum Savcılığına bir ihbar mektubu geldi.
Mektubun ardından yapılan incelemeler sonucunda mali rakamlara ve kiĢilere
ulaĢıldı. Buchum Savcısı diyor ki „nasıl oluyor ki Köln‟de Köln Belediyesi‟nde 1450
Euro maaĢla çalıĢan çöpçü Hans Türkiye‟de bir üçüncü lig takımının SiirtsporBatmanspor maçına 7+ (atılan toplam gol sayısı 7 veya üstü ) bahis verebiliyor ve
1,500 Euro para basıyor, buna karĢılık da 30,000 Euro para kazanıyor. Hamburgdaki
kapıcı 2000 Euro maaĢ alıyor ve yine Türkiye maçına, Bandırmaspor-Küçükköy
maçına 7+ oynuyor 90,000 Euro kazanıyor. Türkiye‟de Ġddaa‟dan 2,800 TL üzeri
ödemelerde %10 stopaj kesiliyor. Almanya‟da stopaj diye bir Ģey yoktur. Kazanılan
tutarı bir ay içerisinde gelir beyan etmen gerekiyor. Etmediğinde ise vergi
kaçakçılığına giriyor ve soruĢturma böyle baĢlıyor. SoruĢturma kapsamında 9 ülkede
oynanan maçlarda Ģike tespit ediliyor. Türkiye‟de 29 maçta Ģike ihtimali söz konusu.
100‟e yakın kiĢi 4,500 saat dinlenmiĢ ve bunların 150 saati Türkiye‟yi ilgilendiriyor.
Bu maçlarda 25 futbolcu, 5 hakem, 4 antrenör ve 3 yönetici bulunuyor. 29 maç için
600,000 Euro rüĢvet verildiği tespit edildi. Nitekim 30.08.2009 ZeytinburnuGüngören maçında Ģike yapan Ģebeke beraberliğe oynuyor. Ġlk yarı Zeytinburnu önde
biterken, maçın 89. dakikasında bir penaltı maç 2-2 bitiyor. Telefon görüĢmelerinde
17
adamlar; hakem bizi kurtardı bizim kızlardan birini gönderelim de hakeme kıyağımız
olsun, diyorlar ve hakemle kız Taksim‟de beĢ yıldızlı bir otel de buluĢuyorlar. Bu
olayda Ģikeyle sadece maddi değil manevi duyguların da tatmin edildiği ortaya
çıkıyor.
Almanya‟da baĢlayıp tüm Avrupa‟yı saran ve sarsan bu Ģike skandalında
teknik takip sonucu yakalanan zanlılar için davada en yüksek cezayı, 3 yıl 11 ayla
bahis bürosu iĢletmecisi Stevan R. aldı. Türk asıllı Tuna A., 3 yıl 8 ay, Nurettin G.
ise 3 yıl hapis cezası aldı. Sanıklar, manipüle edilen maçlar üzerine bahis
oynadıklarını ve bazı futbolculara rüĢvet verdiklerini kabul etmiĢlerdi (20-27).
Türkiye futbol tarihine baktığımızda ilk Ģike davası 1989 yılında Türkiye
1.Futbol Ligi‟nde Boluspor ile Adana Demirspor arasında oynanan karĢılaĢma için
yapılan Ģike baĢvurusuydu. KarĢılaĢmanın anlaĢmalı Ģekilde sonuçlandığı ve
Bolusporlu yöneticilerin Adana Demirsporlu yöneticilere para vererek Ģike yaptıkları
iddia edilmiĢti. Boluspor‟un küme düĢmekten kurtulduğu karĢılaĢma sonrasında
ligden düĢen Malatyaspor, mahkemeye müracaat etmiĢti. Bolu Asliye Hukuk
Mahkemesi‟nde görülen dava, iki yıl sürmüĢ, sonunda 2.Türkiye Ligi‟nde iki sezon
geçiren Malatyaspor‟un baĢvurusundan vazgeçmesiyle olay kapanmıĢtı.
Özsahrayıcedid Spor Kulübü BaĢkanı ve Susurluk Davası‟ndan 4 yıl ağır
hapis cezası alan Ali Fevzi Bir‟in, futbol hakemleri olan Sadık Ġlhan, Cafer KuĢtepe,
Kenan Kozak, Nurhan Altın Saat, Ferhat Gündoğdu, Hasan Serdar Çakıroğlu ve
Volkan Uymankuy‟a telekız ayarlayıp, Taksim Euro Plaza Otel‟inde seks
karĢılığında maç satın aldığı, Kirli Kramponlar Futbol-Mafya-Para-Siyaset adlı
kitapta yer almaktadır. Türkiye‟de eskort kızları Ģike yaptırmak için kullanıldığı bir
diğer olaysa Gaziantepspor Teknik Direktörü Samet Aybaba ile Ali Fevzi Bir
arasında yapılan telefon görüĢmesinde yaĢandı. Aybaba, Gaziantepspor‟un galibiyeti
için yardım talebinde bulunuyordu. Hakemler maçtan bir gece önce Taksim Euro
Plaza Otel‟inde Ali Fevzi Bir‟in temin ettiği kadınlarla birlikte oluyorlardı. Bu maçı
Gaziantepspor 3-1 kazandı (5). Üstte adı geçen hakemler ve organizasyonu yapan
kiĢiler bir yıl süren yargılama sonucunda delil yetersizliğinden berat etmiĢlerdir.
Gökdeniz Karadeniz, 1995 yılında Akçaabat-Kayseri maçının 1-2 bitmesi için
aracı olmuĢtur. Bu kiĢiye 2005 yılında bu olaydan dolayı 6 ay yeĢil sahalardan hak
mahrumiyeti cezası verildi. Akçaabat ve Kayseri futbol kulüplerinden de; AliĢen
18
Kandil, Metin AktaĢ ve Bayram Toysal‟ a da 5 ay yeĢil sahalardan hak mahrumiyeti
verildi. Ġlk kez Ģikeden dolayı ceza verilen milli futbolcu, Gökdeniz Karadeniz‟dir.
Bu olaydan sonra dönemin Milli Takımlar Teknik Direktörü Fatih Terim tarafından
Milli Takım Kadrosundan çıkarılan futbolcunun, arabası da faili meçhul kiĢilerce
kurĢunlanmıĢtı.
Bu olayda yetersiz kalan hukuk, sonraki olaylar için caydırıcı bir karar
alamadı. ġikeyi cazip gören ahlak yoksunları, futboldan ahlaksızca para kazanmaya
baĢlayınca; bu iĢten alın teriyle para kazanan ve heyecan içinde maçı izleyenlere ise
yapılabilecek en büyük kötülüğü yaparlar.
Almanya Bochum savcılığının Ģike bahis skandalını ortaya çıkartmasının
ardından, paralel tarihlerde de Türkiye‟de Ģikeye yönelik takipler sürmekteydi.
Bochum Savcılığına göre Almanya‟daki olayın Türkiye ayağı vardı. Federasyon
yetkililerince yapılan açıklamada ise; Bu soruĢturma devam ederken, Bochum
Savcılığı'nın Ģike ve bahis manipülasyonu soruĢturması Kasım 2009'da kamuoyunun
gündemine girmiĢtir. Sarıyer Cumhuriyet Savcılığı'nın yürüttüğü soruĢturma,
Bochum Savcılığı'nın 9 ülke federasyonunu içeren soruĢturmasından bağımsız ve
daha önce baĢlamıĢ olan apayrı bir soruĢturmadır (27).
Bu soruĢturmalar ise 2009 yılında tespit edilen iki bahis Ģikesi olayıdır.
Birincisi; Diyarbakır Cumhuriyet BaĢsavcılığı‟nca hazırlanan 13 ilde yasadıĢı bahis
oynatan ve Ģike olaylarına karıĢan Ģebekeye yönelik iddianame, Diyarbakır 1. Ağır
Ceza Mahkemesi‟nde görüldü. Davanın Ġddianamesinde, 9 futbolcu ve 1 teknik
direktörün de aralarında bulunduğu 8'i tutuklu 97 sanık hakkında, “suç iĢlemek
amacıyla örgüt kurmak”, “futbol müsabakalarında müĢterek bahisler tertibi
hakkındaki kanuna muhalefet” ve “silahlı tehdit” suçlarından 1 ile 10 yıl arasında
değiĢen oranlarda hapis cezası istendi. Ġddianamede, yasa dıĢı bahis oynatan ve Ģike
olaylarına karıĢan Ģebekenin Diyarbakır, Ġstanbul, Düzce, Mardin, Batman,
Gaziantep, Mersin, Muğla, Antalya, Siirt, Hatay, ġanlıurfa ve Adana'da faaliyet
yürüttüğü belirtilmiĢtir. Bu suç örgütünün haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde bulunan Hititbet, Eurosportbet, Thebetarena,
Betshop, Turkbet, Galaksibet, Quickbet isimli bahis Ģirketleri ile irtibatlı olarak
örgütsel yapı içerisinde spor müsabakalarına yönelik yasa dıĢı bahis oynattıkları ve
Ģike olaylarına karıĢtıkları tespit edilmiĢtir” denildi. Söz konusu yasadıĢı bahisten
19
kazanılan gelirin örgüt yöneticileri tarafından görevlendirilen örgüt mensuplarınca,
alt bayilerden toplandığı ve paranın yurt dıĢında bulunan örgüt liderleri ve bahis
Ģirketlerine aktarıldığı ifade edildi. Örgüt mensuplarının ayrıca yasadıĢı bahisten
kazanılan yüksek miktardaki kazancı örgütle bağlantısı olmayan, akrabaları ya da
yakın tanıdıkları üzerine gayrimenkul ve lüks araç almak suretiyle değerlendirdikleri
kaydedilirken, örgütün bu Ģekilde yılda 50 milyon dolar haksız kazanç elde ettiği
bildirildi. Ġddianamede, 2008 yılında TFF 2. Lig'de oynanan bir maçta Ģike
yapıldığının Ġddia Aġ tarafından fark edildiği ve durumun Futbol Federasyonu
BaĢkanlığı'na
iletildiği
belirtildi.
Örgüt
yöneticisi
L.T'nin
yaptığı telefon
görüĢmesinde TFF 2. Lig'de mücadele eden Zeytinburnuspor maçına 200 bin lira
yatırdıklarını, biri kaleci 4 futbolcu ayarlandığı ancak Ġddia A.ġ'nin yüksek meblağ
nedeniyle Ģüphelendiği ve durumu federasyona bildirdiği kaydedildi. Futbol
Federasyonu yetkililerinin Zeytinburnuspor yöneticilerini arayarak, Ģike ihtimali
üzerine, maçın hakemini değiĢtirdikleri ve iki gözlemci görevlendirildiği belirtildi.
ġebeke üyelerinin Ġddia Aġ üzerinden hiçbir Ģekilde yasal bahis oynamadıkları, Ģike
yaptıkları maçlara KKTC'de bulunan yasa dıĢı bahis Ģirketleri üzerinden para
yatırdıkları ifade edildi. Ġddianamede, soruĢturma kapsamında bazı maçlarla ilgili
olarak Spor Toto TeĢkilatı BaĢkanlığı'ndan istenen yazıya da yer verildi. Yazıda,
24-25 Aralık 2008 tarihinde TFF 3. Lig'de oynanan Ceyhanspor-Batman Petrolspor,
Bulancak-Ünyespor ve Torbalıspor-Mustafa KemalpaĢa maçlarında Ģike yapıldığı
iddiası nedeniyle söz konusu maçlar üzerinden oynanan 536 bin lira tutarındaki
ikramiyenin ödenmediği kaydedilmiĢtir.
Söz konusu miktarın 351 bin 985 lira
tutarındaki kısmı için Spor Toto TeĢkilatı BaĢkanlığı aleyhine 6 ayrı alacak davası
açılmıĢtır. 184,82 lira tutarındaki kısmı için ise herhangi bir dava açılmamıĢtır”
denildi.
Ġddianamede,
Ekim
2009'da
A2
Ligi'nde
oynanan
Kayserispor-
Gaziantepspor maçında Ģike yapıldığı, Ģebeke üyelerinin bin lira karĢılığında
anlaĢtıkları Gaziantepspor'dan M.ġ, M.K ve S.Ö'ye istedikleri maç sonucunu
garantilemek için 10 bin liralık senet imzalattıkları kaydedildi. ġebeke üyelerinin
yasadıĢı bahis Ģirketi üzerinden karĢılaĢmanın ilk ve ikinci yarısı için Kayserispor'un
galibiyetine yüksek miktarlı yasadıĢı bahis oynadıkları anlatıldı. Ġddianamede,
Kayserispor-Gaziantepspor maçı öncesinde Gaziantepspor'dan kaleci M.ġ'nin yaptığı
telefon görüĢmesinde, 2-3 gol yerim. Ama bizim i... forvet gol atarsa karıĢmam”
20
dediği Ģebeke üyesinin de “Sen 2 gol yemeye bak” diye karĢılık verdiği yansıdı.
KarĢılaĢmanın Kayserispor'un 2-1 galibiyetiyle sonuçlandığı ifade edildi (dava
devam etmektedir) (14).
Ġkincisi ise; 4 Ağustos 2009 yılında TFF„nin Sarıyer Cumhuriyet
BaĢsavcılığı‟na yaptığı suç duyurusu ile baĢladı. 7 aylık incelemenin sonunda
Ġstanbul Mali ġube Ekipleri 26 ilde koordineli olarak operasyonlar düzenledi. 44
Sarıyer Cumhuriyet Savcısı Fazıl Arslanalp tarafından sorgulanan 5 kiĢinin, “kamu
kurum ve kuruluĢlarının zararına dolandırıcılık” ve “suç iĢlemek amacıyla kurulan
örgüte üye olmak” suçlarından tutuklandığı öğrenildi. SoruĢturma kapsamında
mahkemeye sevk edilen Mardinspor antrenörü ġekip Elik ile Ġzzet Atmaca, Rıfat
Engiz, M. Volkan Terlik, menajer Ġhsan Yazıcı ve teknik direktör Mustafa Bankoğlu
ve eski milli futbolcu Fatih Akyel'in de bulunduğu 26 kiĢi tutuklandı. Aralarında
menajerler, yöneticiler ve hatta milli futbolcuların bile olduğu umut tacirleri
cezaevine gönderildi. “Suç iĢlemek amacıyla oluĢturulan örgüte üye olmak'' ve
''kamu kurum ve kuruluĢlarının zararına dolandırıcılık yapmak” suçlarından 3 ila
10'ar yıl arasında hapis cezasına çarptırılması talep ediliyor (19-32).
ġike, bir süre gazete manĢetlerden düĢmüĢken 3 Temmuz 2011 Pazar sabahı
insanlar, dünya manĢetlerinde günlerce yer bulacak, Türkiye‟de de aylarca, belki de
yıllarca konuĢulacak bir olayla uyandı. 2010-2011 Spor Toto Süper Ligi‟ni Ģampiyon
olarak bitiren ve muhteĢem bir törenle kupayı kaldıran Fenerbahçe, BaĢkan Aziz
Yıldırım baĢta olmak üzere kulüp baĢkanı, yönetici, teknik direktör, futbolcu ve
menajerlerden oluĢan toplam 49 kiĢi Ģike soruĢturmasından gözaltına alındı.
SoruĢturmanın baĢlamasına neden olay ise bundan 8 ay önce Giresunspor eski
baĢkanı Osman Çırak‟ın dövülmesiyle baĢladı. Çırak‟ın eski baĢkanlardan Olgun
Peker‟den Ģikâyetçi olmasıyla baĢlayan teknik takip sonucu Peker‟in iliĢkiler ağı
ortaya çıkarıldı. ġike primi paraları gizli kamerayla tespit edildi. Aracıların büyük
bölümünün Peker‟in adamlarından oluĢtuğu tespit edildi. Menajerlerin baĢta
Fenerbahçe BaĢkanı Aziz Yıldırım olmak üzere temasta oldukları Fenerbahçe
yöneticilerinden
sağladıkları
kolaylaĢtırılması,
zorlaĢtırılması
teĢvik
Ģampiyonluktaki
için
rakiplere
para
primlerini,
rakibi
Fenerbahçe‟nin
Trabzonspor‟un
verdikleri
gizli
kamera
maçlarının
maçlarının
ise
görüntüleriyle
belgelendirildi. Böylece sarı lacivertli takımın rakiplerinin oynadıkları maçlarda
21
rakiplerin ayrıcalıklı davranmasının sağlandığı saptandı. Organize suç örgütü
oluĢturmak, maçların skorlarını baskı ve tehdit ile etkilemek iddiasıyla baĢlatılan
soruĢturmayla ilgili bilgiler, Ġstanbul Cumhuriyet BaĢsavcılığı yetkilileri tarafından
açıklandı (13).
Bu kapsamda tutuklu bulanan kulüp baĢkanları, teknik direktörler, yöneticiler,
menajerler, hakemler, taraftarlar ve hatta milli takım futbolcuları bulunmaktadır.
SoruĢturmanın sürdüğü bir buçuk aylık zaman dilimi içerisinde kulüp yöneticilerinin,
futbolcuların, menajerlerin, köĢe yazarlarının ve boĢanmıĢ veya boĢanma davası
süren eski eĢlerin de bilgisine baĢvuruldu. Ziraat Türkiye Kupası sahibi BeĢiktaĢ
dava süreci tamamlana kadar kupayı TFF‟ye geri verdi. Spor Toto Süper Ligi 9 Eylül
2011‟e ertelendi. Karabükspor-Fenerbahçe maçında sakatlık bahanesi ile oynamayan
ve en çok konuĢulan isim olan Emmanuel Emenike, Fenerbahçe‟ye transfer oldu ve
Ģike söylentileri zaten bu davadan önce konuĢulmaya baĢlamıĢtı. Küme düĢme
ihtimali bulunan Fenerbahçe, Emmanuel Emenike‟ye formasını giydirmeden 65 gün
sonra Spartak Moskova takımına sattı.
Davası süren bu duruĢmada cevap bekleyen birçok soru var. Kaç takım
kümeden düĢecek? Fenerbahçe‟nin küme düĢmesi kesinleĢmeden UEFA Avrupa
Ligi‟ne 2010-2011 Spor Toto Süper Lig 2.si Trabzonspor‟u göndererek doğru bir
kara mı verdi? 2010-2014 TFF Süper ligi için 321 milyon dolara Dijital Platform
ĠletiĢim Hizmetleri A.ġ kazandı. Fenerbahçe‟nin ligden düĢmesi naklen yayını
etkileyecek mi? Yayın gelirleri ne olacak ve bu durumdan diğer durumlar nasıl
etkilenecek? Özel Yetkili Cumhuriyet Savcısı Mehmet Berk Spor Toto Süper Lig‟in
son beĢ maçın sonuçlarının önceden bilindiğini açıkladı. Peki, maçtan önce bilinen
sonuç üzerine yetkili kiĢilerden Ġddaa Oyunu oynayan oldu mu? Gibi pek çok soru
cevap beklemektedir.
Spor dünyasında en büyük nakit para akıĢını futbol sağlamaktadır. “Futbol,
2008 yılının rakamlarına göre 13,8 milyar Euro‟lük bir para akıĢı sağlamıĢtır.
Türkiye, Spor Toto Süper liginin 500 milyon Euro olduğu tahmin edilirse bu
değerlerle Türkiye Avrupa‟da 6. sırada yer almaktadır. Kulüp yöneticilerinin büyük
bir kısmının inĢaat sektöründen çıkmaları, Ekonomik ĠĢbirliği ve Kalkınma TeĢkilatı‟
na (OECD) göre kara para aklamak için seçilen bir paravandır. Ġyi denetlenmeyen
kulüpler kara para aklamak için internet ortamında oynanan bahislerden de nasibini
22
almaktadır. Örneğin 2008 yılında Asya‟da Interpol‟ün dahil olduğu yasadıĢı bir
futbol bahsinde 1300 kiĢi tutuklandı. Bu olayda 16 milyon dolar nakit para ele
geçirilirken, yapılan iĢleminin parasal boyutunun 1,5 milyar dolar olduğu tahmin
ediliyordu (11).
Futbol maçları üzerinden oynanan bahisler, bu endüstrinin hızına hız katarak
ilerlemesine neden olmuĢtur. Hızına yetiĢilemeyen bu alanda; haksız yere para
kazanmak için teĢvik, Ģike gibi ahlaksız teklifler ve olaylar görünmektedir. YaĢanan
olaylar sonucu anlaĢılıyor ki bahis oyunları her yaĢta rahatlıkla oynanıyor ve gerek
maddi gerekse manevi tatmin duygusunu sağlamak için, Ģikeye milli futbolculardan
hakemler, teknik direktörlerden takımın renklerine aĢık taraftara kadar bu büyük
endüstride yer alan herkes kolaylıkla karıĢabiliyor.
Gazeteci-yazar Yılmaz Özdil 29 Kasım 2009 tarihinde Hürriyet gazetesinde
kaleme aldığı yazısında, geçmiĢten günümüze Ģu değerlendirmeleri yapıyor: Bu
rezalet 2005‟te baĢladı aslında. Alman üçüncü lig takımı Paderborn, Bundesliga devi
Hamburg‟u 4-2 yendi. “Vay be, aferin.” filan dendi, geçti gitti. 5 ay sonra, Alman
Futbol Federasyonu‟na bir mektup geldi. Altında 4 tane imza vardı. 4‟ü de hakem.
“O maçın hakemi bahis oynadı, o maç o yüzden öyle bitti” yazıyordu. Ama bu
mektuptan kamuoyunun haberi olmadı. Çünkü Alman Futbol Federasyonu, salağa
yatmıĢtı, iĢlem yapmıyordu. Mektup basına sızdı. Milletin haberi olunca, Alman
Futbol Federasyonu, mecburen soruĢturma açtı. Dönüp baktılar ki, o maçın hakemi,
henüz 25 yaĢında olan, tecrübesiz yaĢına rağmen baĢarılı görülen, bu nedenle alt
kümelerde değil, Bundesliga‟da maç verilen hakem, Robert Hoyzen. Ġfade almaya
çağırdıkları Robert‟e, gösterdiler ihbar mektubunu, “Ġftira” dedi. “Genç yaĢımda
baĢarılı olduğum için beni kıskanıyorlar, çamur atıyorlar‟ dedi. Ġzlettirdiler o maçı.
Bir kırmızı kart, iki de penaltı vermiĢti. “Tesadüf abi.” dedi. „Öyle gördüğüm için,
öyle karar verdim” dedi. “Sahada o anda karar vermek, sonradan televizyondan
seyrederek karar vermeye benzemiyor; insanım, hata yapmıĢ olabilirim” dedi. “Peki”
dediler; ama yemediler. Alman emniyeti, telefonlarını dinlemeye baĢladı Robert‟in.
KuĢ, bülbül gibi ötüyordu. Ġki tane Hırvat kardeĢ vardı, Ante ve Milan. Hakem, bu
iki kardeĢle tezgahlıyordu meseleyi. Tespit ettiler adreslerini, gittiler, bastılar
evlerini. Bochum‟da oturuyordu Hırvat kardeĢler. Bu sefer, Futbol Federasyonu
değil, Bochum Savcısı ifade vermeye çağırdı Robert‟i. Koydu önüne Hırvatlar‟la
23
yaptığı telefon konuĢmalarını. „Avantadan bir plazma televizyon alarak‟ baĢlamıĢtı
maç satmaya. Sonra tatlı gelmiĢ, kimsenin fark etmediğini de görünce, iĢi
büyütmüĢtü. Hamburg maçı için 67 bin Euro almıĢtı. Sadece avanta almakla
kalmıyor, avanta aldığı maça bahis de oynuyordu. Paraya para demiyordu. Dava
açıldı. Gel zaman git zaman. Dava 2 sene sürdü. 2 yıl 5 ay hapis cezasına çarptırılan
hakem Robert, yakayı ele verdikten 2 sene sonra, 2007‟de hapse tıkıldı. ĠĢ tabii
bununla kalmamıĢtı. Bochum Savcısı, Hamburg‟u 4-2 yenen Paderborn takımını
sigaya çekti. Paderborn‟un kaptanı, teĢvik primini itiraf etti: “Hiç tanımadığım biri,
Hamburg maçından önce bana geldi, “Yenin 10 bin Euro vereyim.” dedi, yendik,
verdi 10 bin Euro‟yu, ben de takıma dağıttım.” Paderborn‟un baĢkanı ise, “Evet, biz
teĢvik primini alarak hata yaptık ama Ģike için, bir yenen, bir hakem, bir de yenilen
lazım, Hamburg‟a niye bakmıyorsunuz” dedi. Bochum Savcısı, bu sefer, Hamburg‟u
ifadeye çekti. ĠĢte o anda Alman Futbol Federasyonu devreye girdi. Sene 2005‟ti ve
bir sene sonra, yani 2006‟da Almanya‟da Dünya Kupası vardı. Hamburg‟a kadar
uzanan Ģike iddiaları, dünya kupasına ev sahipliği yapacak olan Almanya‟nın
itibarını sarsabilirdi. Bu nedenle, Bochum Savcısı‟na, üstü kapalı olarak, “Dünya
Kupası geçene kadar fazla toz kaldırma” dendi. Bochum Savcısı, denileni yaptı,
Dünya Kupası bitene kadar toz kaldırmadı. Böylece herkes, skandalın sona erdiğini,
suçlanan hakemin henüz içeri girmemiĢti hakim önüne çıkarıldığını, olayın
aydınlandığını, bu rezaletin bir hakemle iki Hırvat‟tan ibaret olduğunu zannetti.
Kamuoyu da gündemden düĢürülen skandalı unuttu, gitti. Halbuki, Bochum Savcısı
olayı unutmamıĢ, iĢin peĢini bırakmamıĢ, tıkır tıkır çalıĢıyordu. Dünya Kupası geçer
geçmez, önce hakemi içeri tıktırdı ve 4 senedir aralıksız devam ettirdiği
soruĢturmasının ilk ipuçlarını da, geçen hafta basın toplantısıyla duyurdu. Bu olay
baĢta Türkiye olmak üzere Avrupa futboluna bomba gibi düĢtü. ġimdi bir soru: Milli
futbolcu Gökdeniz Karadeniz‟in adının karıĢtığı bahis skandalı ne zaman patlamıĢtı?
2005‟te! Bochum Savcısı‟nın Ģikeci hakemi yakaladığı. Her Ģeyin baĢladığı yıla.
2005‟ten beri Türkiye ne yaptı? Almanya ne yapmıĢ? ve Türkiye istese de, istemese
de, açıklanacak o takımlar. Baktım manĢetlere. “MuhteĢem Fener!” “Ezdi, geçti...”
“Birbirinden Ģık goller” “Kadro eski, Fener yeni” “Daum göz doldurdu” “Daum göz
korkuttu” “Ligin tozunu atar” “Nazar değmesin...” “Almanlar fena dağıldı” “Fener
Ģov” “Gol Ģov” “Yaz sağanağı” “Temmuz fırtınası” “ĠĢte kalite farkı” “ġölen erken
24
baĢladı” “Fener terlemedi bile!” Bir arkadaĢ, Ģöyle yazmıĢ gazetedeki köĢesinde...
“Daum‟u eleĢtirenler, bu görkemli oyun felsefesini, hırsı, zekayı ve neticeyi
gördükten sonra, utanacaklar mı acaba?” Hangi maç bu?
5-0‟lık Ulm maçı.
NeymiĢ meğer? Bochum Savcısı açıkladı: “Ulm maçı satmıĢ birader. Haberi yok...
Haybeye sevinmiĢ Fener!” Avrupa‟nın bütün liglerine, adını bile bilmediğimiz
takımlara “birinci yarı sonucu, maç sonucu” bahis oynayabiliyoruz... En büyük
parayı, bu bahis yöntemi veriyor. Peki, Bank Asya Ligi maçlarına neden sadece “maç
sonucu” oynayabiliyoruz? Neden “ilk yarı sonucu, maç sonucu” oynayamıyoruz?
Güvenmiyor muyuz? Hadi diyelim, bahis Ģirketinin var bir bildiği, ki öyle yapıyor.
O halde neden Futbol Federasyonu, o bahis Ģirketine “bir bildiğin mi var” diye
sormuyor? Sormamalı mı? (15).
25
3. GEREÇ ve YÖNTEM
Bu çalıĢmada tarama yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırma tüm Avrupa‟yı saran
ve Türkiye‟nin de içerisinde bulunduğu bahis Ģike skandalının ülkemizdeki
toplumsal etkisini ve yarattığı tepkileri ölçmek amacıyla hazırlanmıĢtır. ÇalıĢmada
bu amacı gerçekleĢtirmek üzere anket veri toplama aracı kullanılmıĢtır.
3.1. Evren ve Örneklem
AraĢtırmanın evrenini Türkiye‟de bahis oynayan kiĢiler oluĢturmaktadır.
Bahis oyunlarını; 2010-2011 Süper Lig takımlarının illerindeki bayilerde Ġddaa
oyunu oynayanlar hedef kitle olarak görülmüĢtür. ÇalıĢma grubunun katılımcılarının
seçilmesinde rastlantısal örnekleme yöntemi kullanılmıĢtır. Ankete toplam 1637 kiĢi
katılmıĢtır.
3.2. Verilerin Toplanması
AraĢtırmanın veri kaynağını anketlerden toplanan veriler oluĢturmaktadır.
Anketler iddia bayilerinde iddia oynayan kiĢilerle uygulanmıĢtır. Uygulanan anket 33
maddeden oluĢmaktadır. Anket sorularını oluĢturma sürecinde üniversite öğretim
üyelerinden alanın uzmanları Prof.Dr. Mustafa SAATÇĠ, Doç.Dr. Hakan ÖNER ve
Yrd.Doç.Dr Hülya ġAHĠN„in görüĢlerine baĢvurulmuĢtur. GeliĢtirilen anketle ön
test, son test kontrolleri, iddaa oynayan 50 kiĢilik üniversite öğrencisi ile bir hafta
arada tekrarlanmıĢtır. Anket formu EK-1‟de bulunmaktadır. Anket 2 bölümden
oluĢmaktadır. Anketin ilk bölümünde katılımcıların tanımlayıcı bilgilerini yansıtan
18 madde bulunmaktadır. Bu bölümünde bahis oynayan kiĢiler hakkında yaĢı, iĢi,
aylık gelir durumu, eğitim durumu, medeni hali ve cinsiyet bilgilerini elde etmek
amaçlı sorular yer almaktadır.
Ġkinci bölümü 15 maddeden bulunmaktadır. Bu bölümde 3‟lü likert tipi ölçek
kullanılmıĢtır. Kullanılan 3‟lü Likert ölçeği katılmıyorum 1,
kararsızım
2
ve
katılıyorum 3 rakamlarıyla kodlanmıĢtır. Anket Yrd.Doç.Dr Mehmet ġAHĠN
denetiminde, Faruk Salih ġEKER tarafından alandaki gözlemler ve ilgili literatür
ıĢığında geliĢtirilmiĢtir.
26
3.3. Verilerin Analizi
Katılımcılara uygulanan anketlerden elde edilen bilgiler kodlanarak
bilgisayara yüklenmiĢtir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 15.0 istatistik
programı kullanılmıĢtır. Toplanan veriler istatistik paket programı olan SPSS
programıyla istatistikî iĢlemlere tabi tutularak, yorumlanabilecek tablolar haline
getirilmiĢtir. Elde edilen veriler frekans, aritmetik ortalama, t-testi, Anova testi ve
Ki-kare testlerine tabi tutulmuĢtur.
27
4. BULGULAR
4.1. Katılımcıların Bahis Oynama Hakkındaki Özellikleri
Tablo 4.1. Ankete katılan katılımcılarının tanımlayıcı bilgileri
Tanımlayıcı
Bilgiler
N(değiĢken)
%(Yüzde)
YaĢ
N(değiĢken)
%(Yüzde)
ĠĢ
18 ve altı
168
10,3
Diğer
753
46,0
19-24
709
43,3
ĠĢçi
316
19,3
25-30
324
19,8
Serbest meslek
189
11,5
31-40
289
17,7
Memur
173
10,6
41-55
111
6,8
ĠĢsiz
170
10,4
56 ve üstü
36
2,2
Çiftçi
36
2,2
Aylık Gelir Durumu
Eğitim Durumu
1-600
625
38,2
Ġlköğretim
104
6,4
601-1000
475
29,0
Ortaöğretim
516
31,5
1001-1500
324
19,8
Ön lisans
334
20,4
1501-2500
159
9,7
Lisans
617
37,7
2501 ve üstü
54
3,3
Yüksek lisans
66
4,0
Medeni hali
Cinsiyet
Evli
421
25,7
Erkek
1401
85,6
Bekâr
1124
68,7
Kadın
236
14,4
AyrılmıĢ
92
5,6
Katılımcılar hakkındaki tanımlayıcı bilgiler Tablo 4.1.‟de bulunmaktadır.
Anket katılımcıların %10,3‟ü 18 ve altı, % 43,3‟ü 19-24, % 19,8‟i 25-30, % 17,7‟si
31-40, %6,8‟i 41-55 ve % 2,2‟si 56 ve üstü yaĢ grubundadır. YaĢ değiĢkeni göz
önünde bulundurularak incelendiğinde bahis oynayanların çoğunluğunu 19-24 yaĢ
aralığındaki bireylerden oluĢtuğu bulunmuĢtur ve yaĢ artıĢı ile bahis oynama arasında
belirgin bir ters orantı tespit edilmiĢtir.
ĠĢ değiĢkeni incelendiğinde katılımcıların %19,3‟ü iĢçi, %11,5‟i serbest
meslek, %10,6‟sı memur, %10,4‟ü iĢsiz ve %2,2‟si çiftçi olduğu belirlenmiĢtir. Bahis
oynayanların %46‟sı diğer meslek grubunda olduğunu belirtilmiĢtir. Ankete
28
katılanların iĢ konusunda diğer seçeneği ile mesleklerini özelleĢtirdikleri, bu
durumda iĢ konusunda yeterli ayrıĢtırmanın yapılamayacağı tespit edilmiĢtir.
Aylık gelir durumu değiĢkeni dağılımında %38,2‟si 1-600 lira gelire sahip
iken, %29‟u 601-1000lira gelire sahiptir. %19,8‟i 1001-1500 lira gelire sahip iken,
%9,7‟si 1501-2500 lira gelire sahiptir. %3,3‟ü ise 2501 lira ve üstü gelire sahip
olduğu görülmektedir. Aylık gelir durumu tanımlayıcı bilgisi bulgularına göre gelir
düzeyi düĢük kiĢilerin daha çok bahis oynadıkları tespit edilmiĢtir.
Bahis oynayanların eğitim durumları incelendiğinde %6,4‟ü ilköğretim,
%31,5‟i ortaöğretim, %20,4‟ü ön lisans, %37,7‟si lisans ve %4‟ü de yüksek lisans
mezunu olduğu görülmektedir. Katılımcıların eğitim durumları incelendiğinde %37,7
ile lisans maddesini iĢaretleyenler çoğunlukta olduğu tespit edilmiĢtir.
Medeni hal değiĢkeni dağılımında %25,7‟si evli, % 68,7‟si bekâr ve %5,7‟si
ayrılmıĢ olarak belirlenmiĢtir. Ayrıca cinsiyet değiĢkeni bakımından incelendiğinde
katılımcıların %85,6sı erkek ve %14,4‟ü kadındır.
Tablo 4.2. Katılımcıların spora ilgi düzeylerine göre dağılımları
DeğiĢkenler
N(değiĢken)
1111
%(Yüzde)
67,9
Amatör sporcu
348
21,3
Diğer
77
4,7
Profesyonel sporcu
56
3,4
Yönetici
45
2,7
Toplam
1637
100,0
Taraftar
Katılımcıların %67,9‟u taraftar, %21,3‟ü amatör sporcu, %3,4‟ü profesyonel
sporcu ve %2,7‟si yönetici, diğer seçeneğini de %4,7 kiĢi tercih etmiĢtir (Tablo 4.2.).
Ankette katılımcıların spora ilgi düzeyi sorgulandığında %67,9 ile taraftarlar
çoğunluktadır.
29
Tablo 4.3. Katılımcıların bahis takip aracı
DeğiĢkenler
TV
Gazete
Ġnternet
N(değiĢken)
558
764
725
54
104
Cep mesaj
Diğer
Futboldaki Bahis ġikesinin Toplumsal Etkileri Anketinde bulunan “Bahis
oyunlarını nereden takip ediyorsunuz?” maddesine katılımcılar bahis takip
araçlarının birden fazla olmasından dolayı maddenin seçeneklerine bir veya birden
fazla cevaplama yapmıĢlardır. Madde cevap seçeneklerinden televizyona 558 kiĢi,
gazeteye 764 kiĢi, internete 725 kiĢi, cep mesaja 54 kiĢi ve diğere 104 kiĢi onay
vermiĢtir (Tablo 4.3.).
Tablo 4.4. Katılımcıların ayda ortalama oynadıkları bahis sayısı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Toplam
N(değiĢken)
679
333
246
138
241
1637
%(Yüzde)
41,5
20,3
15,0
8,4
14,7
100,0
“Bahis oyunlarını ayda ortalama kaç kez oynuyorsunuz?” maddesine anket
katılımcılarından %41,5‟i kiĢi 1-4 kez, %20,3‟ü 5-8 kez, %15‟i 9-12 kez, %8,4‟ü
13-16 kez ve %14,7 de 17 ve üzeri olarak cevaplamıĢtır (Tablo 4.4.). Ankete katılan
katılımcıların ortalama %61,8‟i ayda 1-8 kez bahis oynadıkları belirlenmiĢtir.
30
Tablo 4.5. Katılımcıların aylık bahis oynamak için ortalama harcadıkları miktar (TL)
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
N(değiĢken)
722
617
237
49
%(Yüzde)
44,1
37,7
14,5
3,0
12
0,7
1637
100,0
Tablo 4.5‟te “katılımcıların bahis oynamak için aylık ortalama harcama
miktarları‟‟ sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %44,1‟ i 1-19 TL,
%37.7‟ si 20-100 TL, %14,5‟i 101-600TL, %3,0‟ü 601-1500TL ve %0,7‟si 1500 ve
üzeri TL cevabını verdikleri görülmektedir. Bu verilere göre; ortalama aylık harcama
miktarları %81,8 ile 1-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
Tablo 4.6. Katılımcıların bahis oyunlarından ayda ortalama kazandıkları miktar (TL)
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
N(değiĢken)
569
536
335
137
60
1637
%(Yüzde)
34,8
32,7
20,5
8,4
3,7
100,0
Tablo 4.6.‟da “Bahis oyunlarından ayda ortalama kazanılan miktarlar”
sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %34,8‟i 1-19TL,
%32,7‟si
20-100TL, %20,5‟i 101-600TL, %8,4si 601-1500TL ve %3,7‟si 1501 ve üzeri TL
cevabını verdikleri görülmektedir. Bu verilere göre; genel olarak ayda ortalama
kazanılan miktarlar %67,5 ile 1-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
31
Tablo 4.7. Katılımcıların Ġnternette aylık bahis oynama oranları
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
N(değiĢken)
247
1384
1637
%(Yüzde)
15,5
84,5
100,0
Tablo 4.7‟ te “internette aylık bahis oynama‟‟ sorusu sorgulanmaktadır. Bu
soruya iliĢkin katılımcıların %15,5‟i Evet , % 84,5‟ine de Hayır cevabını verdikleri
görülmektedir. Bu verilere göre; bayide bahis oynayanların %15,5‟i internetten de
bahis oynadıkları belirlenmiĢtir.
Tablo 4.8. Katılımcıların internetten ayda oynadıkları bahis sayısı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Ġnternet toplam
Ġnternette bahis oynamayanlar
Toplam
N(değiĢken)
82
67
48
16
34
247
1390
1637
%(Yüzde)
5,0
4,1
2,9
1,0
2,1
15,1
84,9
100,0
Tablo 4.8‟de “Ġnternetten ayda oynadıkları bahis sayısı‟‟ sorgulanmaktadır.
Bu soruya iliĢkin katılımcıların %5‟ i 1-4, %4,1‟ i 5-8, %2,9‟ u 9-12, %1‟ i 13-16,
%2,1‟i 17 ve üzeri cevabını verdikleri görülmektedir. Bu verilere göre; genel olarak
ayda internetten oynanan bahis oynama oranı %9,1 ile 1-8 arasında olduğu
belirlenmiĢtir.
32
Tablo 4.9. Katılımcıların internete bahis oynamak için harcadıkları aylık miktar (TL)
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Ġnternet toplam
Toplam
N(değiĢken)
62
105
64
9
7
247
1390
1637
%(Yüzde)
3,8
6,4
3,9
0,5
0,4
15,1
84,9
100,0
Tablo 4.9„da “Ġnternete bahis oymana için harcanan aylık miktarlar”
sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %3,8‟i 1-19, %6,4‟ ü20-100,
%3,9‟ u 101-600, %0,5‟ i 601-1500, %0.4‟ ü 1501 ve üzeri cevabını verdileri
görülmektedir. Bu verilere göre; internette bahis için harcanan miktar ortalama %6,4
ile 20-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
Tablo 4.10. Katılımcıların Ġnternete bahis oyunlarından ayda kazandıkları ortalama
miktarlar (TL)
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Ġnternet toplam
Toplam
N(değiĢken)
59
75
71
28
14
247
1390
1637
%(Yüzde)
3,6
4,6
4,3
1,7
,9
15,1
84,9
100,0
Tablo 4.10‟ da “Ġnternete bahis oyunlarından ayda kazandıkları ortalama
miktarlar” sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %3,6‟ sı 1-19, %4,6‟sı
20-100, %4.3‟ ü 101-600, %1.7‟si 601-1500, %0,9‟ u 1501 ve üzeri cevabını
verdikleri gözlenmektedir. Bu verilere göre; aylık internette ortalama kazanılan
miktar %4,6 ile 20-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
33
Tablo 4.11. Katılımcıların bahis oynayıp yüksek miktarda kazandıkları para (TL)
DeğiĢkenler
N(değiĢken)
562
181
81
51
762
1637
1000-10000
10001-20000
20001-50000
50001 ve üzeri
Hayır
Toplam
%(Yüzde)
34,3
11,1
4,9
3,1
46,5
100,0
Tablo 4.11‟de “Bahis oynayıp yüksek miktarda kazanılan para miktarları ”
sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %34,3‟ ü 1000-10000, %11,1‟ i
10001-20000, %4,9‟ u 20001-50000, %3,1‟ i 50001 ve üzeri cevabını verdikleri
görülmektedir. Bu verilere göre; genel olarak bahis oynayıp kazanılan yüksek
miktarın %34,4 ile 1000-10000TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
Tablo 4.12. Katılımcıların bahis oynayıp ekonomik çıkmaza giren tanıdıklarının
varlığı
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
N(değiĢken)
413
1224
1637
%(Yüzde)
25,2
74,8
100,0
Tablo 4.12‟de “Bahis oynayıp ekonomik çıkmaza giren tanıdığın varlığı ”
sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %25,2‟si Evet, %74,8‟ i Hayır,
cevabını verdikleri görülmektedir. Bu verilere göre; bahis oynayıp ekonomik
çıkmaza giren kiĢilerin oranı %25,2 olarak belirlenmiĢtir.
34
Tablo 4.13. Katılımcıların bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdıklarının varlığı
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
N(değiĢken)
159
1478
1637
%(Yüzde)
9,7
90,3
100,0
Tablo 4.13‟te “Bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdığın varlığı ”
sorgulanmaktadır. Bu soruya iliĢkin katılımcıların %9,7‟si Evet, %90,3‟ ü Hayır,
cevabını verdikleri görülmektedir. Bu verilere göre; bahis oynayıp Ģike ile para
kazanan kiĢilerin oranı %9,7 olarak belirlenmiĢtir.
4.2.
Katılımcıların
Bahis
Oynama
Hakkındaki
Özelliklerinin
Meslek
Gruplarına Göre KarĢılaĢtırılması
Bu bölümde katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarının nereden takip
edildiğine, bahis oyunlarını ayda ortalama kaç kez oynandığına, bayiden ayda
ortalama kaç TL‟lik bahis oynandığına, bahis oyunlarından ayda ortalama kaç TL
kazanıldığına, internet ortamında bahis oynama durumuna, internet ortamında ayda
ortalama kaç kez bahis oynandığına, internet ortamında bahis oyunlarından ayda
ortalama kaç TL‟lik oynandığına, internet ortamında bahis oyunlarından ayda
ortalama kaç TL‟lik kazanıldığına, çevrelerinde bahis oynayıp yüksek miktarda para
kazanan tanıdığının olup olmaması ve kazanılan paraya, çevrelerinde bahis oynayıp
çok büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmaması ve kaybedilen paraya ve
çevrelerinde bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdıklarının olup olmamasına göre
dağılımlarına yer verilmiĢtir. Gruplar arası dağılımların anlamlılığı Ki-kare testi
uygulanarak ölçülmüĢtür.
35
Tablo 4.14. Katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarının nereden takip
DeğiĢkenler
TV
ĠĢçi
93
Serbest
Meslek
41
Memur
32
Çiftçi
14
ĠĢsiz
51
Diğer
127
Toplam
358
Gazete
153
85
81
11
71
292
693
Ġnternet
56
52
55
7
33
272
475
Cep mesaj
4
1
1
1
4
9
20
Diğer
10
10
4
3
11
53
91
316
189
173
36
170
753
1637
Toplam
χ² =83.28, p<0,01
Tablo 4.14 de “katılımcıların meslek gruplarına göre bahis oyunlarını nereden
takip ettikleri” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan; iĢçi, serbest
meslek, memur, iĢsiz ve diğer meslek gruplarının en fazla gazeteden, çiftçilerin ise
TV‟den takip ettikleri görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare
(χ²) analizinde χ² değeri 83,28 bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır
(p<0,00).
Tablo 4.15. Katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarını ayda ortalama kaç
kez oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
87
67
59
36
67
316
Serbest
Meslek
63
35
31
24
36
189
Memur
66
39
27
17
24
173
Çiftçi
14
10
4
2
6
36
ĠĢsiz Diğer Toplam
679
102 347
24
158
333
14
111
246
12
47
138
18
90
241
170 753
1637
χ² =80.44, p<0,01
Tablo 4.15 te “katılımcıların meslek gruplarının bahis oyunlarını ayda
ortalama kaç kez oynadığı ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan;
iĢçi, serbest meslek, memur, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek gruplarının en fazla
1-4 kez oynadıkları görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²)
analizinde χ² değeri 80,44 bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır
(p<0,00).
36
Tablo 4.16. Katılımcıların meslek gruplarına göre bayiden ayda ortalama kaç TL‟lik
bahis oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
100
148
57
9
2
316
Serbest
Meslek
73
62
44
7
3
189
Memur
61
63
41
8
0
173
Çiftçi
16
9
6
2
3
36
722
106 366
48
287
617
11
78
237
5
18
49
0
4
12
170 753
1637
χ² =121.98, p<0,01
Tablo 4.16 da “katılımcıların meslek gruplarına göre bahis oyunlarını bayiden
ayda ortalama kaç TL‟ lik oynadıkları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik
katılımcılardan; serbest, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek gruplarının 1-19 TL, iĢçi ve
memurların ise 20-100 TL arasında oynadıkları görünmektedir. DeğiĢkenler
arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde, χ² değeri 121,98 bulunmuĢtur. Bu
değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,00).
Tablo 4.17. Katılımcıların meslek gruplarına göre bahis oyunlarından ayda ortalama
kaç TL kazanıldıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
92
106
74
35
9
316
Serbest
Meslek
51
60
43
26
9
189
Memur
43
52
44
18
16
173
Çiftçi
15
10
5
2
4
36
569
87
281
53
255
536
15
154
335
11
45
137
4
18
60
170 753
1637
χ² =85.17, p<0,01
Tablo 4.17 de “katılımcıların meslek gruplarına göre bahis oyunlarından ayda
kaç TL kazandıkları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan; ,çiftçi,
iĢsiz ve diğer meslek gruplarının 1-19 TL, iĢçi, serbest meslek ve memurların ise 20100 TL arasında kazandıkları görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların
Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 85,17 bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak
anlamlıdır (p<0,00).
37
Tablo 4.18. Katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında bahis oynama
durumlarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
ĠĢçi
30
286
316
Serbest
Meslek
31
158
189
Memur
19
154
173
Çiftçi
5
31
36
15
153
253
155 600
1384
170 753
1637
χ² =30.79, p<0,01
Tablo 4.18 de “katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında bahis
oynama durumları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan; iĢçi,
serbest meslek, memur, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek gruplarının internet ortamında
bahis oynama eğilimlerinin az olduğu görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki
farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 30,79 bulunmuĢtur. Bu değerde
istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,00).
Tablo 4.19. Katılımcıların meslek gruplarına göre internet ortamında ayda ortalama
kaç kez bahis oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
10
4
8
0
6
28
Serbest
Meslek
9
9
6
3
3
30
Memur
7
6
3
0
3
19
Çiftçi
0
1
1
1
2
5
ĠĢsiz
6
2
0
3
3
14
Diğer
50
45
30
9
17
151
Toplam
82
67
48
16
34
247
Tablo 4.19 da “katılımcıların meslek gruplarının internet ortamında aylık
ortalama kaç kez bahis oynama durumları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik
katılımcılardan; iĢçi, serbest meslek, memur,
iĢsiz ve diğer meslek gruplarının
internet ortamında bahis oynama eğilimlerinin 1-4, çiftçilerin ise 17 ve üzeri olduğu
görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki gözlenen bu farklılık anlamlı bulunmamıĢtır
38
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
6
10
11
0
1
28
Serbest
Meslek
8
11
7
2
2
30
Memur
7
5
7
0
0
19
Çiftçi
0
1
3
0
1
5
ĠĢsiz
2
9
1
2
0
14
Diğer
39
69
35
5
3
151
Toplam
62
105
64
9
7
247
Tablo 4.20 de “katılımcıların meslek gruplarının internet ortamında aylık
ortalama kaç TL‟lik bahis oynama durumları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik
katılımcılardan; iĢçi, serbest meslek, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek gruplarının internet
ortamında bahis oyunlarında 20-100 TL, memurların ise 1-19 TL olduğu
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik kazandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
0-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
ĠĢçi
7
7
6
8
0
28
Serbest
Meslek
8
5
11
3
3
30
Memur
5
5
6
1
2
19
Çiftçi
0
1
0
2
2
5
ĠĢsiz
Diğer
Toplam
3
36
59
3
54
75
4
44
71
3
11
28
1
6
14
14
151
247
χ² =37.93.28, p<0,01
Tablo 4.21 de “katılımcıların meslek gruplarının internet ortamında bahis
oyunlarından kaç TL kazandıkları” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik
katılımcılardan; serbest meslek, memur, iĢsiz gruplarının 101-600 TL, diğer meslek
gruplarının 20-100, iĢçi grubunun ise 601-1500 arasında olduğu görünmektedir.
DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 37,93
bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,00).
39
Tablo 4.22. Katılımcıların meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp yüksek
miktarda para kazanan tanıdıklarının olup olmaması ve kazanılan paraya (TL) göre
dağılımı
DeğiĢkenler
1000-10000
10001-20000
20001-50000
50001 ve üzeri
Hayır
Toplam
ĠĢçi
113
26
14
5
158
316
Serbest
Meslek
61
27
14
7
80
189
Memur
46
34
16
5
72
173
Çiftçi
5
8
1
3
19
36
562
49
288
7
79
181
4
32
81
9
22
51
101
332
762
170
753
1637
χ² =70.55, p<0,01
Tablo 4.22 de “katılımcıların meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp
yüksek miktarda para kazanan tanığının kazandığı miktarı” sorgulanmaktadır. Bu
sorguya yönelik katılımcılardan; iĢçi, serbest meslek, memur, iĢsiz ve diğer meslek
gruplarının 1000-10000 TL,
çiftçilerin ise 10001-20000 TL kazandıkları
görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri
70,55 bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,00).
Tablo 4.23. Katılımcıların meslek gruplarına göre çevrelerinde bahis oynayıp çok
büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmamasına göre dağılımı
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
ĠĢçi
84
232
316
Serbest
Meslek
54
135
189
Memur
38
135
173
Çiftçi
9
27
36
ĠĢsiz
43
127
170
Diğer
185
568
753
Toplam
413
1224
1637
Tablo 4.23 de “katılımcıların meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp
çok büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmaması‟‟ sorgulanmaktadır. Bu sorguya
yönelik katılımcılardan; iĢçi, serbest meslek, memur, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek
gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp çok büyük ekonomik çıkmaza giren olmadığı
40
Tablo 4.24. Katılımcıların meslek gruplarına göre çevrelerinde bahis oynayıp Ģike ile
para kazanan tanıdıklarının olup olmamasına göre dağılımı
ĠĢçi
Serbest
Meslek
Memur
Çiftçi
ĠĢsiz
Diğer
Toplam
14
21
14
4
15
91
159
Hayır
302
168
159
32
155
662
1478
Toplam
316
189
173
36
170
753
1637
χ² =16.06, p<0,01
DeğiĢkenler
Evet
Tablo 4.24 te “katılımcıların meslek gruplarının çevrelerinde bahis
oynayıp Ģike ile para kazanan olup olmaması ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya
yönelik katılımcılardan; iĢçi, serbest meslek, memur, çiftçi, iĢsiz ve diğer meslek
gruplarının hepsinin de hayır cevabını verdiği görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki
farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 16,06 bulunmuĢtur. Bu değerde
4.3. Katılımcıların Bahis Oynama Hakkındaki Özelliklerinin Aylık Gelir
Durumuna Göre KarĢılaĢtırılması
Bu bölümde; katılımcıların aylık gelir durumlarına göre, bahis oyunlarının
nereden takip edildiğine, bahis oyunlarını ayda ortalama kaç kez oynandığına,
bayiden ayda ortalama kaç TL‟lik bahis oynandığına, bahis oyunlarından ayda
ortalama kaç TL kazanıldığına, internet ortamında bahis oynama durumuna, internet
ortamında ayda ortalama kaç kez bahis oynandığına, internet ortamında bahis
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik oynandığına, internet ortamında bahis
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik kazanıldığına, çevrelerinde bahis oynayıp
yüksek miktarda para kazanan tanıdığının olup olmaması ve kazanılan paraya,
çevrelerinde bahis oynayıp çok büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmaması ve
kaybedilen paraya ve çevrelerinde bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdıklarının
olup olmamasına göre dağılımlarına yer verilmiĢtir. Gruplar arası dağılımların
anlamlılığı Ki-kare testi uygulanarak ölçülmüĢtür.
41
Tablo 4.25. Katılımcıların aylık gelir durumlarının bahis oyunlarının nereden takip
DeğiĢkenler
TV
Gazete
Ġnternet
Cep mesaj
Diğer
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
149
102
251
224
181
121
6
3
38
25
625
475
10011500
68
137
99
3
17
324
15012500
33
59
54
4
9
159
2501
üstü
6
22
20
4
2
54
ve
Toplam
358
693
475
20
91
1637
χ² =35.23, p<0,01
Tablo 4.25 te “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını nereden
takip ettiği durumu” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcıların aylık gelir
durumlarının farklı olmasına rağmen en fazla gazeteden takip ettikleri tespit
edilmiĢtir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare χ² analizinde χ² değeri 35,23
bulunmuĢtur (p<0,01).
Tablo 4.26. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını ayda
ortalama kaç kez oynandığına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
323
174
119
102
66
80
36
39
81
80
625
475
10011500
106
74
67
38
39
324
15012500
61
26
28
18
26
159
2501 ve
üstü
Toplam
679
15
12
333
5
246
7
138
241
15
54
1637
χ² =71.74, p<0,01
Tablo 4.26 da “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını
ayda ortalama kaç kez oynadığı durumu” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik
katılımcıların aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen en 1-4 kez oynadıkları
tespit edilmiĢtir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ²
değeri 71.74 bulunmuĢtur (p<0,01).
42
Tablo 4.27. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bayiden ayda ortalama kaç
TL‟lik bahis oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
354
196
240
193
28
77
3
8
0
1
625
475
10011500
108
121
79
14
2
324
15012500
51
50
38
15
5
159
2501 ve
üstü
Toplam
13
722
13
617
237
15
9
49
4
12
54
1637
χ² =255.13, p<0,01
Tablo 4.27 de “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bayiden kaç TL‟ lik
bahis oynadığı durumu” sorgulanmaktadır Bu sorguya yönelik katılımcılardan; 12500 arası geliri olanlar 1-19 TL. 2500 ve üstü geliri olanlar 101-600 TL‟lik bahis
oynadıkları görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²)
analizinde χ² değeri 255,13 bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır
(p<0,01).
Tablo 4.28. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarından ayda
ortalama kaç TL kazandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
270
161
229
159
97
107
24
38
5
10
625
475
10011500
78
102
78
50
16
324
15012500
45
35
42
19
18
159
2501 ve
üstü
Toplam
569
15
11
536
11
335
6
137
11
60
54
1637
χ² =177.49, p<0,01
Tablo 4.28 te “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarından
ortalama kaç TL kazandıkları durumu” sorgulanmaktadır Bu sorguya yönelik
katılımcılardan; 1-1000 arası geliri olanlar 1-19 TL. 1001-1500 TL arası geliri
olanlar 20-100, 1501 ve üstü geliri olanlar 1-19 TL arasında kazandıkları oynadıkları
görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ²değeri
43
oynama durumlarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
88
73
537
402
625
475
10011500
47
277
324
15012500
23
136
159
2501 ve
üstü
Toplam
22
253
1384
32
54
1637
χ² =27.67, p<0,01
Tablo 4.29 da “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında
bahis oynama durumları ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan;
aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen hepsinin de hayır cevabını verdiği
görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri
Tablo 4.30. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında ayda
ortalama kaç kez bahis oynandıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-4
5-8
9-12
13-16
17 ve üzeri
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
30
22
28
16
8
20
6
5
13
9
85
72
10011500
16
13
11
2
4
46
15012500
10
4
6
0
3
23
2501 ve
üstü
Toplam
4
82
67
6
3
48
3
16
5
34
21
247
Tablo 4.30 da “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında
kaç kez bahis oynadıkları ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan;
1-2500 TL geliri olanlar 1-4 kez 2501 ve üstü geliri olanlar 5-8 kez olduğu tespit
edilmiĢtir. Katılımcıların aylık gelir durumlarının internet ortamında ayda ortalama
kaç kez bahis oynandığına göre gözlenen bu farklılık anlamlı bulunmamıĢtır.
44
oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik kazanıldıklarına göre dağılımı
DeğiĢkenler
1-19
20-100
101-600
601-1500
1501 ve üzeri
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
26
18
43
29
13
20
3
4
0
1
85
72
10011500
11
16
19
0
0
46
15012500
6
6
7
2
2
23
2501 ve
üstü
Toplam
1
62
105
11
5
64
0
9
4
7
21
247
Tablo 4.31 de “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre internet ortamında
kaç TL kazandıkları ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya yönelik katılımcılardan; 1-1000
TL ve 2501 ve üstü geliri olanlar 20-100, 1001-2500 TL geliri olanlar 101-600 TL
kazandıkları tespit edilmiĢtir.
Katılımcıların aylık gelir durumlarının internet
ortamında ayda ortalama kaç TL kazandıklarına göre gözlenen bu farklılık anlamlı
bulunmamıĢtır.
Tablo 4.32. Katılımcıların aylık gelir durumlarına göre çevrelerinde bahis
oynayıp yüksek miktarda para kazanan tanıdıklarının olup olmaması ve kazanılan
DeğiĢkenler
1000-10000
10001-20000
20001-50000
50001 ve üzeri
Hayır
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
241
182
27
56
9
18
10
16
338
203
625
475
10011500
90
53
27
15
139
324
15012500
39
35
19
3
63
159
2501 ve
üstü
Toplam
562
10
10
181
8
81
7
51
19
762
54
1637
χ²=160.53,p<0,01
Tablo 4.32‟te “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oynayıp
yüksek miktarda para kazanan tanıdığının olup olmaması durumu” sorgulanmaktadır.
Bu sorguya yönelik katılımcılardan; aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen
hepsinin de 1000-10000 TL arası kazananlarının olduğu tespit edilmiĢtir.
DeğiĢkenler arasındaki farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 160,53
bulunmuĢtur. Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,01).
45
çok büyük ekonomik çıkmaza giren tanıdıklarının olup olmaması ve kaybedilen
DeğiĢkenler
Evet
Hayır
Toplam
Aylık gelir (TL)
1601600
1000
156
115
469
360
625
475
10011500
86
238
324
15012500
41
118
159
2501 ve
üstü
Toplam
15
413
39
1224
54
1637
Tablo 4.33 te “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre bahis oynayıp ekonomik
çıkmaza giren tanıdıklarının olup olmadığı durumu ” sorgulanmaktadır. Bu sorguya
yönelik katılımcılardan; aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen hepsinin de
hayır cevabını verdiği görünmektedir. DeğiĢkenler arasındaki bu farklılık anlamlı
bulunmamıĢtır.
Ģike ile para kazanan tanıdıklarının olup olmamasına göre dağılımı
Aylık gelir (TL)
16011001600
1000
1500
15012500
2501
üstü
58
36
36
15
14
159
Hayır
567
439
288
144
40
1478
Toplam
625
475
324
159
DeğiĢkenler
Evet
ve
Toplam
54
1637
χ² =19.52, p<0,01
Tablo 4.34‟te “katılımcıların aylık gelir durumlarına göre çevrelerinde bahis
oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdığının olup olmaması durumu” sorgulanmaktadır.
Bu sorguya yönelik katılımcılardan; aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen
hepsinin de Hayır cevabını verdiği tespit edilmiĢtir. DeğiĢkenler arasındaki
farklılıkların Ki-kare (χ²) analizinde χ² değeri 19.52 bulunmuĢtur. Bu değerde
46
4.4. Katılımcıların Bahis Oynama Hakkındaki GörüĢleri
Bu bölümde araĢtırmada kullanılan anketin ikinci bölümünde bulunan bahis
hakkındaki 3‟lü likert tipi (katılmıyorum 1, kararsızım 2, katılıyorum 3) maddeler
hakkında katılımcı görüĢleri betimlenmektedir (Tablo 4.36).
Tablo 4.35. Katılımcıların bahis oynama hakkındaki görüĢleri
Madde
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
SS
Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis
sektörüne yöneltmiĢtir.
Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız
olmuĢlardır.
Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece rahatsızdırlar.
Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar
vardır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir.
Bahis oyunları psikolojik bunalıma neden olmuĢtur
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır.
Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur.
Bahis oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi
gösterir.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.
Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır.
Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar.
Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım.
Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur.
2,66
0,65
2,42
0,72
2,23
0,80
2,47
0,73
1,79
2,11
2,23
2,15
2,16
0,84
0,84
0,78
0,84
0,79
2,52
0,73
2,01
1,64
2,34
2,10
1,99
0,87
0,83
0,78
0,88
0,86
Tablo 4.35.„de anketin ikinci bölümündeki maddeler incelendiğinde, katılımcıların
en fazla katıldıkları maddeler “Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak
isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir.” ( = 2,66, SS=0,65), “Bahis
oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi gösterir.” ( =
2,66, SS=0,73), “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis
oynayanlar vardır.” ( = 2,47, SS=0,73) ve “Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde
ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır.” ( = 2,42, SS=0,72) olarak tespit
edilmiĢtir.
47
4.4.1. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin YaĢ Farklılığına Göre KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.36. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin yaĢ farklılığına göre karĢılaĢtırılması
Maddeler
Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis
oynayanlar vardır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi
azaltmıĢtır.
arttırmıĢtır.
Bahis oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki
çürümeyi gösterir.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim
azalmıĢtır.
18 ve altı
SS
19-24
25-30
SS
31-40
SS
SS
56 ve üstü
SS
F
p
41-55
SS
2,45
0,72
2,54
0,68
2,42
0,74
2,47
0,76
2,30
0,82
2,05
0,89
5,29
0,00
1,74
0,78
1,74
0,82
1,70
0,82
1,88
0,90
2,10
0,85
2,16
0,94
6,51
0,00
2,19
0,80
2,14
0,82
2,14
0,81
2,03
0,91
1,91
0,86
2,11
0,82
2,22
0,04
2,22
0,82
2,22
0,81
2,19
0,80
2,01
0,91
1,97
0,86
2,08
0,93
4,02
0,00
2,01
0,80
2,23
0,80
2,23
0,73
1,99
0,83
2,24
0,71
2,05
0,71
5,64
0,00
2,45
0,78
2,47
0,75
2,53
0,70
2,58
0,74
2,72
0,55
2,55
0,77
2,94
0,01
1,94
0,84
1,98
0,86
2,01
0,87
1,97
0,91
2,32
0,83
2,22
0,89
3,73
0,00
1,67
2,29
2,21
2,00
0,79
0,79
0,86
0,84
1,63
2,28
2,14
1,99
0,82
0,80
0,86
0,85
1,58
2,29
1,99
1,99
0,82
0,79
0,89
0,87
1,59
2,50
2,22
1,87
0,81
0,73
0,90
0,88
1,78
2,46
1,81
2,14
0,88
0,69
0,87
0,81
2,02
2,50
1,77
2,25
0,97
0,69
0,86
0,87
2,77
4,38
6,33
2,42
0,01
0,00
0,00
0,03
Tablo 4.36.‟da bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci bölümündeki maddelerin yaĢ değiĢkenine göre
Tukey HSD sonuçları incelendiğinde, “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır.” (p=0,00),
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır.” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis
oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir.” (p=0,04), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır.” (p=0,00), “Bahis
oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur.” (p=0,00), “Bahis oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi
gösterir.” (p=0,01), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.” (p=0,00), “Bahis Ģikesini öğrenince
spora olan ilgim azalmıĢtır.” (p=0,01), “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar.” (p=0,00), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu
48
bildiğim halde bahis oynarım.” (p=0,00) ve “Bahis oyunlarında tiyo almadan kazanmak çok zordur.” (p=0,03) maddelerinde anlamlı
farklılık
bulunmuĢtur.
49
4.4.2. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin Cinsiyet Farklılığına Göre
KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.37. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin cinsiyet farklılığına göre
Kadın
Maddeler
Erkek
SS
Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son
derece rahatsızdırlar.
Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar
üzerine bahis oynayanlar vardır.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis
oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.
Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim
azalmıĢtır.
Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim
halde bahis oynarım.
Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak
çok zordur.
SS
t
p
2,35
0,72
2,21
0,82
-2,39
0,01
2,29
0,79
2,50
0,72
4,13
0,00
2,15
0,85
1,98
0,87
-2,72
0,00
1,81
0,84
1,61
0,82
-3,56
0,00
1,77
0,84
2,16
0,88
6,25
0,00
2,19
0,79
1,95
0,86
-3,86
0,00
Tablo 4.37.‟de bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci
bölümündeki maddelerin, cinsiyet değiĢkenine göre t-testi sonuçları incelendiğinde,
“Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece rahatsızdırlar.” (p=0,01),
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır.”
(p=0,00), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim
azalmıĢtır.” (p=0,00), “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır.”
(p=0,00), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım.” (p=0,00)
ve “Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur.” (p=0,00) maddelerinde
anlamlı farklılık bulunmuĢtur.
“Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece rahatsızdırlar.”,
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır.”,
“Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.”, “Bahis
Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır.” ve “Bahis oyunlarında tüyo almadan
kazanmak çok zordur.” maddelerine kadın katılımcılar erkeklere göre daha fazla
katılmaktadırlar. “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım.”
(p=0,00) maddesine erkek katılımcılar kadınlara göre daha fazla katılmaktadırlar.
50
4.4.3. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin Medeni Durumuna Göre
KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.38. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin medeni duruma göre
Maddeler
Evli
Profesyonel
futbolcular,
Ģike
olaylarından son derece rahatsızdırlar.
Profesyonel futbolculardan oynadıkları
maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis
oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis
oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis
oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır.
Bahis oyunlarının Ģikeli olması,
toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi
gösterir.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi
bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.
Bahis Ģikesini öğrenince spora olan
ilgim azalmıĢtır.
Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan
rahatsızdırlar.
Bahis oyunlarında Ģike olduğunu
bildiğim halde bahis oynarım.
Bahis oyunlarında tüyo almadan
kazanmak çok zordur.
2,25
SS
AyrılmıĢ
SS
F
p
0,80
2,42
0,69
3,13
0,04
0,00
Bekar
SS
0,82
2,21
2,42
0,77
2,53
0,69
2,02
0,87
22,5
5
1,90
0,86
1,73
0,82
2,02
0,90
9,53
0,00
2,04
0,85
2,15
0,83
1,96
0,85
4,23
0,01
2,13
0,87
2,18
0,82
1,95
0,83
3,32
0,03
2,57
0,71
2,49
0,75
2,67
0,63
3,73
0,02
2,05
0,87
1,98
0,87
2,18
0,85
2,80
0,06
1,79
0,88
1,58
0,80
1,53
0,80
10,5
6
0,00
2,43
0,74
2,31
0,79
2,28
0,74
4,09
0,01
2,12
0,87
2,12
0,88
1,72
0,86
8,92
0,00
2,01
0,87
1,95
0,85
2,26
0,79
5,54
0,00
Tablo 4.38.‟de bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci
bölümündeki maddelerin medeni durum değiĢkenine göre Tukey HSD sonuçları
incelendiğinde, “Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece rahatsızdırlar”
(p=0,04), “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar
vardır” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi
azaltmıĢtır” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını
popülerleĢtirmiĢtir” (p=0,01),“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına
olan ilgiyi arttırmıĢtır” (p=0,03), “Bahis oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak
anlayıĢındaki çürümeyi gösterir” (p=0,02), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis
oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” (p=0,06), “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan
ilgim azalmıĢtır” (p=0,00), “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar”
(p=0,01), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” (p=0,00),
“Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur” (p=0,00) maddelerinde
51
Katılımcılardan evli olanlar “Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece
rahatsızdırlar”, “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır” ve “Bahis
oynayanlar,
Ģike
olgusundan
rahatsızdırlar”;
bekar
olanlar
“Profesyonel
futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır”, “Medyadaki
bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir”, Medyadaki bahis Ģikesi
haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır” ve “Bahis oyunlarında Ģike
olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” ve ayrılmıĢlar olanlar ise “Medyadaki bahis
Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır”, “Bahis oyunlarının Ģikeli
olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi gösterir.”, “Bahis Ģikesini öğrenince
Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” ve “Bahis oyunlarında tüyo
almadan kazanmak çok zordur” daha fazla katıldıklarını belirtmiĢlerdir.
52
4.4.4. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin Eğitim Düzeyine Göre KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.39. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin eğitim düzeyine göre karĢılaĢtırılması
Maddeler
Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri”
hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir.
Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından
rahatsız olmuĢlardır.
oynayanlar vardır.
azaltmıĢtır.
Medyadaki
bahis
Ģikesi
haberleri
bahis
oyunlarını
popülerleĢtirmiĢtir.
Ġlköğretim
SS
Ortaöğretim
SS
Önlisans
SS
Lisans
SS
Yüksek Lisans
SS
F
P
2,63
0,67
2,56
0,74
2,67
0,62
2,73
0,57
2,68
0,63
4,89
0,00
2,30
0,80
2,53
0,69
2,41
0,71
2,38
0,73
2,21
0,73
5,73
0,00
2,32
0,81
2,49
0,73
2,30
0,82
2,57
0,65
2,57
0,65
8,81
0,00
1,95
0,85
1,77
0,84
1,94
0,86
1,72
0,82
1,62
0,83
5,27
0,00
1,92
0,83
2,07
0,85
2,01
0,86
2,22
0,80
2,21
0,85
5,57
0,00
2,33
0,77
2,02
0,83
2,11
0,78
2,26
0,75
2,24
0,74
8,09
0,00
2,32
0,80
2,46
0,75
2,38
0,75
2,24
0,79
2,13
0,87
7,11
0,00
1,90
0,83
2,21
0,87
2,06
0,88
2,06
0,89
2,18
0,83
3,95
0,00
Tablo 4.39.‟da bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci bölümündeki maddelerin eğitim düzeyi değiĢkenine
göre Tukey HSD sonuçları incelendiğinde, “Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne
yöneltmiĢtir” (p=0,00), “Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır.” (p=0,00), “Profesyonel
futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan
ilgiyi azaltmıĢtır” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” (p=0,00), “Bahis oyunları ekonomik
bunalıma neden olmuĢtur” (p=0,00), “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar” (p=0,00), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu
bildiğim halde bahis oynarım” (p=0,00) maddelerinde anlamlı farklılık bulunmuĢtur.,
53
“Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir”, “Profesyonel futbolculardan
oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır”, “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir”, “Bahis
oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” maddeleri mezuniyeti lisans düzeyinde olanlar; “Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde
ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır”, “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar”, ve “Bahis oyunlarında Ģike
olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” maddeleri ise mezuniyeti ortaöğretim olanlar tarafından vurgulanmıĢtır. “Medyadaki bahis
Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır” maddesi ise en fazla mezuniyeti ilköğretim olanlar tarafından dile getirilmiĢtir .
54
4.4.5. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin ĠĢ Farklılığına Göre KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.40. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin iĢ farklılığına göre karĢılaĢtırılması
Maddeler
ĠĢçi
Serbest
SS
Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak
isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir.
oynayanlar vardır.
azaltmıĢtır.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını
popülerleĢtirmiĢtir.
arttırmıĢtır.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan
ilgim azalmıĢtır.
Çiftçi
Memur
SS
SS
ĠĢsiz
SS
Diğer
SS
SS
F
p
2,58
0,73
2,57
0,73
2,64
0,65
2,66
0,63
2,70
0,61
2,71
0,60
2,67
0,02
2,52
0,75
2,33
0,80
2,27
0,81
2,33
0,82
2,50
0,71
2,53
0,67
5,59
0,00
1,83
0,85
1,92
0,88
1,96
0,89
1,94
0,79
1,72
0,81
1,71
0,82
4,13
0,00
2,03
0,89
2,03
0,84
2,05
0,84
2,02
0,81
2,10
0,84
2,18
0,81
2,39
0,03
2,10
0,87
2,07
0,87
2,02
0,88
2,25
0,80
2,10
0,85
2,24
0,80
3,23
0,00
2,03
0,88
2,05
0,73
2,16
0,72
2,25
0,80
2,24
0,78
2,22
0,78
3,82
0,00
1,98
0,90
2,05
0,88
2,16
0,84
2,36
0,83
2,04
0,87
1,95
0,87
3,04
0,01
1,67
0,86
1,65
0,85
1,64
0,83
1,86
0,86
1,76
0,89
1,58
0,79
2,20
0,05
2,51
0,74
2,41
0,75
2,39
0,75
2,44
0,69
2,31
0,79
2,24
0,80
5,87
0,00
Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis
oynarım.
2,22
0,87
2,19
0,88
1,93
0,89
2,02
0,87
2,04
0,89
2,08
0,88
3,10
0,00
Tablo 4.40.‟da bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci bölümündeki maddelerin iĢ farklılığına göre Tukey
HSD sonuçları incelendiğinde, “Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir.”
(p=0,02), “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri
bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” (p=0,03),
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır” (p=0,00), “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden
olmuĢtur” (p=0,00), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” (p=0,01), “Bahis Ģikesini öğrenince
spora olan ilgim azalmıĢtır” (p=0,05), “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar” (p=0,00), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu
bildiğim halde bahis oynarım” (p=0,00) maddelerinde anlamlı farklılık bulunmuĢtur.
55
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır”, “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan
ilgiyi arttırmıĢtır”, “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur”, “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan
ilgim azalmıĢtır” ve “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır” maddeleri en fazla mesleği çiftçilik olan katılımcılar
tarafından onaylanmıĢtır. “Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir”,
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır” ve “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını
popülerleĢtirmiĢtir” maddeleri diğer olarak adlandırılan grup tarafından vurgulanmıĢtır, bu grupta okumakta olan öğrencilerin var olma
durumu ön plandadır. ĠĢçi mesleki grubunda olan katılımcılar “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar” ve “Bahis oyunlarında
Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” maddelerine daha fazla katıldıklarını belirtmiĢlerdir.
56
4.4.6. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin Aylık Gelir Durumuna Göre KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.41. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin aylık gelir durumuna göre karĢılaĢtırılması
Maddeler
oynayanlar vardır.
azaltmıĢtır.
1-600 TL
SS
601-1000 TL
SS
1001-1500 TL
SS
1501-2500 TL
SS
2501-üstü TL
SS
F
P
2,58
0,66
2,52
0,72
2,29
0,78
2,30
0,80
2,33
0,80
11,28
0,00
1,73
0,80
1,76
0,85
1,88
0,87
1,91
0,88
1,94
0,91
3,14
0,01
2,20
0,81
2,06
0,83
2,19
0,71
2,25
0,72
2,20
0,78
2,94
0,02
azalmıĢtır.
1,99
0,86
1,92
0,89
2,12
0,88
2,11
0,85
2,00
0,86
3,07
0,01
2,11
0,88
2,22
0,86
2,04
0,87
1,85
0,88
1,98
0,90
6,20
0,00
1,96
0,86
1,91
0,87
2,09
0,83
2,12
0,83
2,00
0,84
3,24
0,01
Tablo 4.40.‟da bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci bölümündeki maddelerin gelir durumuna göre
Tukey HSD sonuçları incelendiğinde, “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır” (p=0,00),
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır” (p=0,01), “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden
olmuĢtur” (p=0,02), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” (p=0,01), “Bahis oyunlarında Ģike
olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” (p=0,00), “Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur” (p=0,01) maddelerinde
Katılımcılardan aylık geliri 1-600 TL aralığında olan katılımcılar “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis
oynayanlar vardır.” maddesini, 601-100 TL aralığında olanlar “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım”
maddesini, 1001-1500 TL aralığında olanlar “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” maddesini,
1501-2500 TL aralığında olanlar “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” ve “Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak
çok zordur” maddelerini, 2501-üstü TL geliri olanlar ise “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır”
maddesini vurgulamıĢtır.
57
4.4.7. Katılımcıların Bahis Hakkındaki GörüĢlerinin Spordaki Ġlgi Düzeyine Göre KarĢılaĢtırılması
Tablo 4.42. Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin spordaki ilgi düzeyine göre karĢılaĢtırılması
Maddeler
Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri”
hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir.
Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından
rahatsız olmuĢlardır.
Taraftar
SS
Yönetici
Amatör
Profesyonel
SS
Diğer
SS
2,62
0,68
2,64
0,60
2,77
0,55
2,76
0,57
2,60
2,45
0,72
2,28
0,69
2,41
0,71
2,17
0,78
SS
F
P
0,69
3,79
0,00
2,35
0,77
2,71
0,02
SS
2,07
0,86
2,13
0,81
2,26
0,78
1,96
0,83
2,02
0,79
3,93
0,00
arttırmıĢtır.
2,10
0,85
2,20
0,78
2,31
0,78
2,01
0,86
2,24
0,81
4,67
0,00
2,09
0,80
2,33
0,73
2,31
0,76
2,21
0,80
2,44
0,67
8,27
0,00
azalmıĢtır.
2,02
0,88
2,15
0,79
1,89
0,86
2,14
0,84
2,15
0,84
2,81
0,02
1,61
0,82
1,97
0,86
1,60
0,81
1,83
0,84
1,81
0,85
3,99
0,00
2,39
0,76
2,31
0,73
2,23
0,81
2,12
0,85
2,36
0,77
3,87
0,00
1,94
0,87
2,22
0,67
2,09
0,82
2,08
0,90
2,03
0,84
3,36
0,00
Bahis hakkındaki genel görüĢlerin sorgulandığı anketin ikinci bölümündeki maddelerin spora ilgi düzeyine göre Tukey HSD
sonuçları incelendiğinde, “Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir”
(p=0,00), “Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır” (p=0,02), “Medyadaki bahis Ģikesi
haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır”
(p=0,00), “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” (p=0,00), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan
ilgim azalmıĢtır” (p=0,02), “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır” (p=0,00), “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan
rahatsızdırlar” (p=0,00), “Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur” (p=0,00) maddelerinde anlamlı farklılık bulunmuĢtur.
58
Katılımcıların bahis hakkındaki görüĢlerinin spordaki ilgi düzeyine göre sınıflandırılması incelendiğinde taraftarların “Kulüp
yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır” ve “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar”
maddelerini, yöneticilerin “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır” ve “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim
azalmıĢtır”, amatörlerin “Futboldaki bahis Ģikesi
“kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir”
maddelerini, “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” ve “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis
oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır” maddelerini, kendilerini diğer kategorisinde belirtenler “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden
olmuĢtur” ve Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” maddelerini vurgulamıĢtır.
59
5. TARTIġMA
ÇalıĢmada, sporun skandal iliĢkileri olarak görülen ve 2010 yılından itibaren
tüm Avrupa‟yı saran ve 2011 yılında Türkiye‟nin de içerisinde yer aldığı futboldaki
bahis Ģike skandalının ülkemizdeki toplumsal etki ve yarattığı tepkileri ölçülmeye
çalıĢılmıĢtır. Veri toplama aracı olarak geliĢtirilen ankete, 1673 kiĢi gönüllü olarak
katıldı. Bu kiĢilere; yaĢ, iĢ, aylık gelir, eğitim, medeni hal ve cinsiyet gibi 7 bağımsız
değiĢken ile 26 bağımlı değiĢken soru yöneltildi.
Ġddaa oyunu oynayanların yaĢ değiĢkeni incelendiğinde, bahis oynayanların
çoğunluğunu %43,3‟ü ile 19-24 yaĢ aralığındaki bireylerden oluĢtuğu bulunmuĢ ve
yaĢ artıĢı ile bahis oynama arasında belirgin bir ters orantı tespit edilmiĢtir
(Tablo 4.1.).
Ġddaa oyunu oynayanların, %46‟sı diğer meslek grubunda olduğunu
belirtilmiĢtir. Ankete katılanların iĢ konusunda diğer seçeneği ile mesleklerini
özelleĢtirdikleri, bu durumda iĢ konusunda yeterli ayrıĢtırmanın yapılamayacağı
tespit edilmiĢtir (Tablo 4.1.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumu tanımlayıcı bilgisi bulgularına
göre gelir düzeyi düĢük kiĢilerin daha çok bahis oynadıkları tespit edilmiĢtir
(Tablo 4.1.).
Ġddaa oyunu oynayanların, eğitim durumları incelendiğinde %37,7 ile lisans
maddesini iĢaretleyenler çoğunlukta olduğu tespit edilmiĢtir (Tablo 4.1.).
Ankete katılan katılımcıların cinsiyet değiĢkeni bakımından incelendiğinde
katılımcıların %85,6‟sı erkek ve %14,4‟ü kadındır (Tablo 4.1.).
Ġddaa oyunu oynayanların, medeni hal değiĢkeni dağılımında %25,7‟si evli,
% 68,7‟si bekâr ve %5,7‟si ayrılmıĢ olarak belirlenmiĢtir (Tablo4.1).
Ġddaa oyunu oynayanların, spora ilgi düzeyi sorgulandığında %67,9 ile
taraftarlar çoğunluktadır (Tablo 4.2.).
Ġddaa oyunu oynayanlar, bahis oyununun takibini; televizyondan 558 kiĢi,
gazeteden 764 kiĢi, internetten 725 kiĢi, cep mesajla 54 kiĢi ve diğer ise 104 kiĢi
onay vermiĢtir (Tablo 4.3.).
Ġddaa oyunu oynayanların, %61,8‟i ayda 1-8 kez bahis oynadıkları
belirlenmiĢtir (Tablo 4.4.).
60
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık harcama miktarları %81,8 ile 1-100 TL
arasında olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 4.5.).
Ġddaa oyunu oynayanların, ayda ortalama kazandıkları miktarlar %67,5 ile
1-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 4.6.).
Ġddaa oyunu oynayanların, %15,5‟i internetten de bahis oynadıkları
belirlenmiĢtir (Tablo 4.7.).
Ġddaa oyunu oynayanların, genel olarak %9,1 ile 1-8 arasında ayda internetten
bahis oynadıkları belirlenmiĢtir (Tablo 4.8.).
Ġddaa oyunu oynayanların, internetten bahis için harcadıkları miktar ortalama
%6,4 ile 20-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 4.9.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık internetten bahiste kazandıkları miktar %4,6
ile 20-100TL arasında olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 4.10.).
Ġddaa oyunu oynayanların, genel olarak bahis oynayıp, tanıdıklarının
kazandıkları yüksek miktar %34,4 ile 1000-10000 TL arasında olduğu belirlenmiĢtir.
(Tablo 4.11.).
Ġddaa oyunu oynayanların, bahis oynayıp ekonomik çıkmaza giren
tanıdıklarının oranı %25,2 olarak belirlenmiĢtir (Tablo 4.12.).
Ġddaa oyunu oynayanların, bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdıklarının
oranı %9,7 olarak belirlenmiĢtir (Tablo 4.13.). Ayrıca 2010 yılında yapılan
görüĢmelerde ve gazete manĢetlerinde; Bülent Korkmaz, “Ģike varsa Anadolu
Kulüplerinde vardır.” Mehmet Özdilek, “Ģimdiye kadar böyle bir olaya tanık
olmadım.” Hakan Ünsal, “ortaya çıkacağı belliydi.” “Yılmaz Vural “Ģike yapanın
Allah belasını versin.” Osman Tanburacı, “biz sağır sultanız” açıklamaları yapıldı.
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarına göre bahis oyunlarını nereden
takip ettikleri sorgulandığında; iĢçiler, serbest meslekle uğraĢanlar, memurlar, iĢsizler
ve diğer meslek gruplarının en fazla gazeteden, çiftçilerin ise TV‟den takip ettikleri
görünmektedir (Tablo 4.14.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının bahis oyunlarını ayda ortalama
kaç kez oynadığı sorgulandığında; iĢçiler, serbest meslekle uğraĢanlar, memurlar,
iĢsizler ve diğer meslek gruplarının en fazla 1-4 kez oynadıkları görünmektedir
(Tablo 4.15.).
61
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarına göre bahis oyunlarını bayiden
ayda ortalama kaç TL‟lik oynadıkları sorgulandığında; serbest meslekle uğraĢanlar,
çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının 1-19 TL, iĢçilerin ve memurların ise 20100 TL arasında oynadıkları görünmektedir (Tablo 4.16.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarına göre bahis oyunlarından ayda
kaç TL kazandıkları sorgulandığında; çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının
1-19 TL, iĢçiler, serbest meslekle uğraĢanlar ve memurların ise 20-100 TL arasında
kazandıkları görünmektedir (Tablo 4.17.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarına göre internet ortamında bahis
oynama durumları sorgulandığında; iĢçiler, serbest meslekle uğraĢanlar, memurlar,
çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının internet ortamında bahis oynama
eğilimlerinin az olduğu görünmektedir. (Tablo 4.18.)
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının internet ortamında aylık
ortalama kaç kez bahis oynama durumları sorgulandığında; iĢçiler, serbest meslekle
uğraĢanlar, memurlar, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının internet ortamında bahis
oynama eğilimlerinin 1-4, çiftçilerin ise 17 ve üzeri olduğu görünmektedir
(Tablo 4.19.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının internet ortamında aylık
ortalama kaç TL‟lik bahis oynama durumları sorgulandığında, iĢçiler, serbest
meslekle uğraĢanlar, çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının internet ortamında
bahis oyunlarında 20-100 TL, memurların ise 1-19 TL olduğu görünmektedir
(Tablo 4.20.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının internet ortamında bahis
oyunlarından kaç TL kazandıkları sorgulandığında; serbest meslekle uğraĢanlar,
memurlar ve iĢsizlerin 101-600 TL, diğer meslek gruplarının 20-100 TL, iĢçilerin ise
601-1500 TL arasında olduğu görünmektedir (Tablo 4.21.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp
yüksek miktarda para kazanan tanığının kazandığı miktarı sorgulandığında; iĢçiler,
serbest meslekle uğraĢanlar, memurlar, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının 100010000 TL, çiftçilerin ise 10001-20000 TL kazandıkları görünmektedir (Tablo 4.22.).
62
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp çok
büyük ekonomik çıkmaza giren olup olmaması sorgulandığında; iĢçiler, serbest
meslekle uğraĢanlar, memurlar, çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının
çevrelerinde bahis oynayıp çok büyük ekonomik çıkmaza giren olmadığı
görülmektedir (Tablo 4.23.). Ama genelde katılımcıların %25,2‟sinin ekonomik
çıkmaza giren tanıdığı bulunmaktadır (Tablo 4.12.).
Ġddaa oyunu oynayanların, meslek gruplarının çevrelerinde bahis oynayıp
Ģike ile para kazanan olup olmaması sorgulandığında; iĢçiler, serbest meslekle
uğraĢanlar, memurlar, çiftçiler, iĢsizler ve diğer meslek gruplarının hepsinin de hayır
cevabını verdiği görünmektedir (Tablo 4.24). Ama genelde katılımcıların %9,7‟sinin
Ģikeden para kazanan tanıdığı olduğu belirlenmiĢtir (Tablo 4.13.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını
nereden takip ettiği durumu sorgulandığında; aylık gelir durumlarının farklı olmasına
rağmen en fazla gazeteden takip ettikleri tespit edilmiĢtir (Tablo 4.25.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarını ayda
ortalama kaç kez oynadığı durumu sorgulandığında; aylık gelir durumlarının farklı
olmasına rağmen en 1-4 kez oynadıkları tespit edilmiĢtir (Tablo 4.26.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bayiden kaç TL‟lik
bahis oynadığı durumu sorgulandığında; 1-2500TL arası geliri olanlar 1-19 TL,
2500TL ve üstü geliri olanlar 101-600 TL‟lik bahis oynadıkları görünmektedir
(Tablo 4.27.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bahis oyunlarından
ortalama kaç TL kazandıkları durumu sorgulandığında; 1-1000 TL arası geliri olanlar
1-19 TL. 1001-1500 TL arası geliri olanlar 20-100TL, 1501 TL ve üstü geliri olanlar
1-19 TL arasında kazandıkları görünmektedir (Tablo 4.28.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre internet ortamında
bahis oynama durumları sorgulandığında; aylık gelir durumlarının farklı olmasına
rağmen hepsinin de hayır cevabını verdiği görünmektedir (Tablo 4.29.). Ama
genelde katılımcıların %15,5‟i internet ortamında bahis oynadıkları belirlenmiĢtir
(Tablo 4.7.).
63
kaç kez bahis oynadıkları sorgulandığında; 2500 TL geliri olanlar 1-4 kez, 2501TL
ve üstü geliri olanlar ise 5-8 kez oynadıkları tespit edilmiĢtir (Tablo 4.30.).
kaç TL kazandıkları sorgulandığında; 1-1000 TL ve 2501TL ve üstü geliri olanlar
20-100, 1001-2500TL geliri olanlar 101-600 TL kazandıkları tespit edilmiĢtir
(Tablo 4.31.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bahis oynayıp yüksek
miktarda para kazanan tanıdığının olup olmaması durumu sorgulandığında; aylık
gelir durumlarının farklı olmasına rağmen hepsinin de 1000-10000 TL arası
kazananlarının olduğu tespit edilmiĢtir (Tablo 4.32.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre bahis oynayıp
ekonomik çıkmaza giren tanıdıklarının olup olmadığı sorgulandığında; aylık gelir
durumlarının farklı olmasına rağmen hepsinin de hayır cevabını verdiği
görünmektedir (Tablo 4.33.).
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık gelir durumlarına göre çevrelerinde bahis
oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdığının olup olmama durumu sorgulandığında;
aylık gelir durumlarının farklı olmasına rağmen hepsinin de Hayır cevabını verdiği
tespit edilmiĢtir (Tablo 4.34.).
Ġddaa oyunu oynayanların, evli olanlar “Profesyonel futbolcular, Ģike
olaylarından son derece rahatsızdırlar”, “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim
azalmıĢtır” ve “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar”; bekar olanlar
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır”,
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir”, Medyadaki
bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır” ve “Bahis oyunlarında
Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” ve ayrılmıĢlar olanlar ise “Medyadaki
bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır”, “Bahis oyunlarının
Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi gösterir”, “Bahis Ģikesini
öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” ve “Bahis oyunlarında
tüyo almadan kazanmak çok zordur” daha fazla katıldıklarını belirtmiĢlerdir
(Tablo 4.38.).
64
Ġddaa oyunu oynayanların, “Futboldaki bahis Ģikesi
kazanmak
isteyenleri”
hızla
bahis
sektörüne
“kolay yoldan para
yöneltmiĢtir”,
“Profesyonel
futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır”, “Medyadaki
bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir”, “Bahis oyunları
ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” maddeleri mezuniyeti lisans düzeyinde olanlar;
“Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız
olmuĢlardır”, “Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar”, ve “Bahis
oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” maddeleri ise mezuniyeti
ortaöğretim olanlar tarafından vurgulanmıĢtır. “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri,
bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır” maddesi ise en fazla mezuniyeti ilköğretim
olanlar tarafından dile getirilmiĢtir (Tablo 4.39.).
Ġddaa oyunu oynayanların, “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis
oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır”, “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis
oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır”, “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden
olmuĢtur”, “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim
azalmıĢtır” ve “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim azalmıĢtır” maddeleri en
fazla mesleği çiftçilik olan katılımcılar tarafından onaylanmıĢtır. “Futboldaki bahis
Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir”,
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır” ve
“Medyadaki bahis Ģikesi haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” maddeleri
diğer olarak adlandırılan grup tarafından vurgulanmıĢtır, bu grupta okumakta olan
öğrencilerin var olma durumu ön plandadır. ĠĢçi mesleki grubunda olan katılımcılar
“Bahis oynayanlar, Ģike olgusundan rahatsızdırlar” ve
“Bahis oyunlarında Ģike
olduğunu bildiğim halde bahis oynarım” Maddelerine daha fazla katıldıklarını
belirtmiĢlerdir.
Ġddaa oyunu oynayanların, aylık geliri 1-600 TL aralığında olan katılımcılar
“Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır”
maddesini, 601-100 TL aralığında olanlar “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim
halde bahis oynarım” maddesini, 1001-1500 TL aralığında olanlar “Bahis Ģikesini
öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” maddesini, 1501-2500
TL aralığında olanlar “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” ve
“Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur” maddelerini, 2501-üstü TL
65
geliri olanlar ise “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi
azaltmıĢtır” maddesini vurgulamıĢtır (Tablo 4.40.).
Ġddaa
oyunu
oynayanların,
bahis
hakkındaki
genel
görüĢlerin
sorgulandığında; “Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis
oynayanlar vardır.” (p=0,00), “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına
olan ilgiyi azaltmıĢtır.”
(p=0,01),
“Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden
olmuĢtur.” (p=0,02), “Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim
azalmıĢtır.”
(p=0,01), “Bahis oyunlarında Ģike olduğunu bildiğim halde bahis
oynarım.” (p=0,00), “Bahis oyunlarında tüyo almadan kazanmak çok zordur.”
(p=0,01) maddelerinde anlamlı farklılık bulunmuĢtur (Tablo 4.41.).
Ġddaa oyunu oynayanların, bahis hakkındaki görüĢlerinin spordaki ilgi
düzeyine göre sınıflandırılması incelendiğinde taraftarların “Kulüp yönetimleri, diğer
kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır” ve “Bahis oynayanlar,
Ģike olgusundan rahatsızdırlar” maddelerini, yöneticilerin “Bahis Ģikesini öğrenince
spora olan ilgim azalmıĢtır.” ve “Bahis Ģikesini öğrenince spora olan ilgim
azalmıĢtır”, amatörlerin “Futboldaki bahis Ģikesi
“kolay yoldan para kazanmak
isteyenleri” hızla bahis sektörüne yöneltmiĢtir” maddelerini, “Medyadaki bahis Ģikesi
haberleri bahis oyunlarını popülerleĢtirmiĢtir” ve “Medyadaki bahis Ģikesi haberleri,
bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır” maddelerini, kendilerini diğer kategorisinde
belirtenler “Bahis oyunları ekonomik bunalıma neden olmuĢtur” ve Bahis Ģikesini
öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır” maddelerini
vurgulamıĢtır (Tablo 4.42.).
66
6. SONUÇ ve ÖNERĠLER
Sonuç olarak çalıĢmamızda futboldaki bahis Ģike skandalının ülkemizdeki
toplumsal etki ve yarattığı tepkiler ölçülmeye çalıĢılmıĢtır. YaĢ, iĢ, aylık gelir,
eğitim, medeni hal ve cinsiyet gibi bağımsız değiĢkenler futbolda bahis söz konusu
olduğunda Ģikeyi önemsiz bir ayrıntı gibi görmektedirler.
Ġddaa Bayilerinde 1637 kiĢi, anket doldurarak bu çalıĢmaya gönüllülük
ilkesiyle katılmıĢtır. Ankete katılan tüm gruplar bahis Ģikesi ve Ģikeden haberdar ve
rahatsızdırlar. Ancak gazete, televizyon, internet ve diğer iletiĢim araçlarıyla iddaa
oynarken aynı iletiĢim araçlarının Ģike haberleri görmezden gelinip oynanmaya
devam edilmeleri sosyoloji ve psikoloji bilim alanının katkısı olan bir çalıĢmayla
açıklanabilir.
Spor kavramı özellikle medya dilinde futbol kavramıyla iç içe geçmiĢtir. ġike
gibi bir kavramı sporun içinde görmek ekonomik iliĢkileri hızla artan spor için garip
karĢılanmamalı. Ya spor ekonomisinin ulaĢtığı boyut yeniden planlanmalı ya da
futbolda Ģike olgusuyla dönem dönem duygusal travmalar, hak edilmemiĢ baĢarılar
elde etmenin yarattığı hüzünler yaĢanabilir.
Futbolda bahis Ģike skandalı Ģunu göstermiĢtir: Profesyonel futbol bir spor
değil, bir Ģov aracıdır. Bu yüzden de profesyonel futbol alanı için olsa olsa yasal
yasadıĢı kumar organizasyonlarının en büyüğü olduğunu söyleyebiliriz. Kapitalist
üretim iliĢkilerinde futbol piyasası ne ahlak ile ne de yasalarla denetim altına
alınamaz. Bu büyük kumar organizasyonuna karĢı çıkmak spor bilimcinin de
sporseverin de görevi olmalıdır.
Futboldaki bahis Ģike skandalı spor alanındaki etik ilkelerin yeniden
yeĢertilmesi ve yaĢatılması için tüm tarafların uyacağı ilkelere gereksinim
duymaktadır.
Spor ortamında güvenin kaybolması rakibe, hakeme hatta kendi takım
arkadaĢına Ģüpheyle bakmak Ģikeden arınmayı zorunlu kılıyor.
Spor Toto TeĢkilat BaĢkanlığının 29 Haziran 2011 tarihli gazete ilanı ve
ardından Bekir Yunus Uçar‟ın baĢkan olarak açıklamaları göstermiĢtir ki: Ġddaa
kuponlarında tercih edilen maçların % 93 yabancı liglerden, maçların % 7 si Türkiye
liglerinden. Bu da gösteriyor ki ülkemiz insanı bizim takımlara güvenmiyor. Güveni
67
sağlaması gereken kurum, -siyasal iĢlevleri bir kenara bırakıp- sporda güveni
sağlamaya, sporu topluma yaymaya odaklanmalı.
Sporun ve futbolun ekonomik iliĢkiler için araç değil;amaç değer olarak
görülmesinin sağlanması konusunda adımlar atılmalı.
Futbol oyunu Spor Toto, Ġddaa ve diğer Ģans oyunlarıyla iliĢkilendirilmemeli.
Spor alanlarında ortaya çıkan anlaĢmazlıkların ve yaĢanan problemlerin
hukuki çözümünde SPOR MAHKEMELERĠ yetkilendirilmeli.
ġans oyunları toplumu kolay yoldan para kazanmaya ittiği için devlet veya
özel sektör eliyle oynanması değil tümden Ģans oyunları reddedilmelidir.
2010 yılında Türkiye‟de alt liglerde baĢlayan bahis Ģike skandalı, 2011
yılında Spor Toto Süper Ligi‟nde ortaya çıkmıĢ ve tüm piyasaları “borsa dahil” alt
üst etmiĢtir.
Etik dıĢı davranıĢların tespit edildiği bahis Ģikesi soruĢturmasında;
kulüp baĢkanları, yöneticiler, teknik direktörler, gazeteciler, futbolcular, milli
futbolcular ve hatta tutuğu takımın rengine aĢık bir çok kiĢi sorguya alınmıĢ ve bir
kısmı tutuklanmıĢtır.
ġikesiz, bahissiz bir spor ortamına her zamankinden daha fazla gereksinim
duyulduğu bu günlerde sporun dostluk, barıĢ, kardeĢlik ve emeğe saygıyı ileten
mesajlarının öne çıkması için toplumun tüm kesimlerinin ortak akla, ortak
davranmaya gereksinimi vardır.
Toplumsal etkiler spordaki beklenti olumlu olduğu gibi bahis Ģikesi sürecinde
yaĢandığı gibi olumsuzda olabilir. Olumsuzluk arttıkça toplum spordan uzaklaĢır.
68
KAYNAKLAR
1. AkĢar T (2005): Endüstriyel Futbol, 1.baskı, Fora iletiĢim Hiz. Ltd. ġti.,
Ġstanbul s:31.
2. AkĢar T (2010) : Dünya Gazetesi, 04.05.2010.
3. Boniface P (2007): Football & Mondialisation,( Futbol Ve Küreselleşme).
Çeviren: Yerguz Ġ, 1. baskı, NTV Yayınları, Ġstanbul, s:13.
4. Hamarat AM (2011) Radikal Hayat., 6-7-2011 s:10. s:11.
5. Kılıç E (2003): Kirli Kramponlar Futbol Mafya Para Siyaset, 1. baskı,
Toplumsal DönüĢüm Yayınları, Ġstanbul, s:25-26, s:67, s:73, s:79, s:82, s:87,
s:146-147.
6. Koray M (2008): Sosyal Politika, 3. baskı, Imge Kitabevi, Ankara, s:59-60.
7. Kurt M, Atayman V, Kurultay T (1997): Arenada “Show” Modern Sporun
Dünü ve Bugünü, 1. baskı, Sorun Yayınları, Ġstanbul s: 55.
8. Simson VYV, Jennings A (1994): Doping-The Lords of the Rings,
(Olimpiyatlar Sahtekârlık ve Mafya). Çeviren: Harmancı M, 1. baskı, Milliyet
Yayın A.ġ., Ġstanbul, s:64.
9. Stemmler T (2000): Kleine Geschichte Des Fubballspiels (Futbolun Kısa
Tarihi). Çeviren: Aça N, 1. baskı, Dost Kitap Evi Yayınları, Ġstanbul, s: 91.
10. ġAHĠN M (2009): Spor Ahlakı ve Sorunları, 2.baskı Evrensel Basım
Yayınları,
Ġstanbul s:26, s:31, s:5.
11. http://www.burokrathaber.com/detay/avrupa_futbolu_14_milyar_euroyu_bul
uyor-2136, EriĢim: 23.11.2009.
12. http://www.cnnturk.com/2011/spor/futbol/07/28/yunanistanda.sike.2.takim.du
surldu/624302.0/index.html, EriĢim: 25.08.2011.
13. http://www.cnnturk.com/2011/turkiye/07/03/aziz.yildirim.gozaltinda/621955.
0/, EriĢim: 30.07.2011.
14. http://www.cumhuriyet.com.tr/?hn=151256, EriĢim: 23.07.2010.
15. http://fanatik.ekolay.net/Default.aspx?aType=Detail&KategoriID=88&Articl
eID154353&Page=3, EriĢim: 30.08.2011.
16. http://www.fenerbahce.org/kurumsal/detay.asp?ContentID=3, EriĢim:
23.07.2010.
69
17. http://www.ntvmsnbc.com/id/24.941.206, EriĢim: 30.08.2011.
18. http://www.ntvmsnbc.com/id/25025487, EriĢim: 30.08.2011.
21. http://www.sabah.com.tr/fotohaber/spor/dunyanin_ilk_futbol_klubu?tc=10&a
lbumId=20479&page=1, EriĢim: 30.08.2011.
23. http://www.sabah.com.tr/fotohaber/spor/dunyanin_ilk_futbol_klubu/?tc=11&
page=3, EriĢim: 30.08.2011.
26. http://www.sportoto.gov.tr/turkiyede-spor-toto.aspx, EriĢim: 30.08.2011.
27. http://www.takvim.com.tr/Spor/2011/04/15/almanyadaki-sike-davasisonuclandi, EriĢim: 30.08.2011.
28. http://www.tff.org/default.aspx?pageID=293 , EriĢim: 03.05.2010.
29. http://www.tff.org/default.aspx?pageid=296, EriĢim: 03.05.2010.
30. http://www.tff.org/default.aspx?pageID=297, EriĢim: 03.05.2010.
31. http://www.tff.org/default.aspx?pageID=316, EriĢim: 03.05.2010.
32. http://www.yeniasir.com.tr/Spor/2010/11/27/sike_davasi_basladi, EriĢim:
10.12.2010.
70
8.EKLER
EK-1
BEDEN EĞĠTĠMĠ VE SPOR ÖĞRETĠMĠ
YÜKSEK LĠSANS ÇALIġMASI
“Futboldaki Bahis ġikesinin Toplumsal Etkileri”
Sayın Katılımcı,
Bu anket, tüm Avrupa‟yı saran ve Türkiye‟nin de içerisinde olan bahis Ģike skandalının
ülkemizdeki toplumsal etki ve yarattığı tepkileri ölçmek amacıyla hazırlanmıĢtır. Vereceğiniz yanıtlar
“Futboldaki Bahis ġikesinin Toplumsal Etkileri” baĢlıklı çalıĢmamızda bilimsel araĢtırmanın sonuçları
açısından değerlidir. Anket yanıtları hiçbir Ģekilde bilimsel amaçlar dıĢında kullanılmayacaktır.
Doğru ve tutarlı yanıtlarınız, ilginiz ve desteğiniz için teĢekkür ederim.
Faruk Salih ġEKER
Mehmet Akif ERSOY Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi
Yüksek Lisans Öğrencisi
1. YaĢınız?
18 ve Altı
19-24
2. Cinsiyetiniz?
Erkek
3. Medeni durumunuz?
Evli
4. Eğitim düzeyiniz?
Ġlköğretim
25-30
31-40
56 ve Üstü
41-55
Kız
Bekar
Ortaöğretim
AyrılmıĢ
Önlisans
Lisans
Çiftçi
ĠĢsiz
Y.Lisans
5. ĠĢiniz?
ĠĢçi
Serbest Meslek
Memur
Diğer
6. Aylık gelir durumunuz kaç TL‟dir?
1-600TL
601-1000TL
1001- 1500 TL
1501- 2500 TL
2501 TL Üzeri
Profesyonel sporcu
Diğer ………
7. Spordaki ilgi düzeyiniz nedir?
Taraftar
Yönetici
Amatör sporcu
8. Bahis oyunlarını nereden takip ediyorsunuz?
Televizyon
Gazete
Ġnternet
Cep mesaj
Diğer ………
9. Bahis oyunlarını ayda ortalama kaç kez oynuyorsunuz?
1-4
5-8
9 – 12
71
13 – 16
17 ve üzeri
10. Bayiden ayda ortalama kaç TL‟lik bahis oynuyorsunuz?
0-19TL
20-100TL
101-600TL
11. Bahis oyunlarından ayda ortalama kaç TL kazanıyorsunuz?
0-19TL
20-100TL
101-600TL
601- 1500TL
601- 1500TL
1501TL ve üzeri
1501TL ve üzeri
12. Ġnternet ortamında bahis oynuyor musunuz?
Evet
Hayır
12. soruya cevabınız hayır ise 16. soruya geçiniz.
13. Ġnternet ortamında ayda ortalama kaç kez bahis oynuyorsunuz?
1-4
9 – 12
5-8
13 – 16
17 ve üzeri
14. Ġnternet ortamında bahis oyunlarından ayda ortalama kaç TL‟lik oynuyorsunuz?
0-19TL
20-100TL
101-600TL
601- 1500TL
1501TL ve üzeri
15. Ġnternet ortamında bahis oyunlarından ayda ortalama kaç TL kazanıyorsunuz?
0-19TL
20-100TL
101-600TL
601- 1500TL
1501TL ve üzeri
16. Çevrenizde bahis oynayıp yüksek miktarda para kazanan tanıdığınız var mı?
1.000-10.000TL
10.001-20.000TL
20.001-50.000
17. Çevrenizde bahis oynayıp çok büyük ekonomik çıkmaza giren var mı?
Evet
Hayır
18. Çevrenizde bahis oynayıp Ģike ile para kazanan tanıdığınız var mı?
Evet
Hayır
72
50.001ve üzeri
Hayır
19.
Futboldaki bahis Ģikesi “kolay yoldan para kazanmak isteyenleri” hızla bahis sektörüne
yöneltmiĢtir.
20.
Kulüp yönetimleri, diğer kulüplerde ortaya çıkan Ģike olayından rahatsız olmuĢlardır.
21.
Profesyonel futbolcular, Ģike olaylarından son derece rahatsızdırlar.
22.
Profesyonel futbolculardan oynadıkları maçlar üzerine bahis oynayanlar vardır.
23.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi azaltmıĢtır.
24.
25.
Bahis oyunları psikolojik bunalıma neden olmuĢtur
26.
Medyadaki bahis Ģikesi haberleri, bahis oyunlarına olan ilgiyi arttırmıĢtır.
27.
28.
Bahis oyunlarının Ģikeli olması, toplumsal ahlak anlayıĢındaki çürümeyi gösterir.
29.
Bahis Ģikesini öğrenince Ġddaa gibi bahis oyunlarına olan ilgim azalmıĢtır.
30.
31.
32.
33.
73
Katılıyorum
Madde
Kararsızım
Katılmıyorum
Kararınızı X iĢareti ile belirleyebilirsiniz.
9. ÖZGEÇMĠġ
Adı ve Soyadı
Doğum Yeri ve Yılı
Medeni Hali
Yabancı Dili
Uyruğu
Telefon No
Elektronik Posta
: Faruk Salih ġEKER
: Dinar/1985
: Bekar
: Ġngilizce
: Türkiye Cumhuriyeti
: +905442735375
: [email protected]
ĠletiĢim Adresi
: Bahçelievler Mah. KıĢla Cad.
No:61 15100 Burdur
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl):
Lise: ġevkiye Özel Anadolu Öğretmen Lisesi
: 2000–2003
Lisans: Süleyman Demirel Üniversitesi
: 2005–2009
Lisans: Anadolu Üniversitesi
: 2011Yüksek Lisans: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi : 2009-
ÇalıĢtığı Kurum/Kurumlar ve Yıl (Mesleki Deneyim):
1. Burdur Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü Genlik Merkezi
: 2010
2.Özel Mübeccel Sayılı Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi : 2010–2011
3. Özel Çocuklarla Elele Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi : 2011–
Yayınları (SCI ve diğer makaleler):
1.
Üyesi Olduğu Mesleki KuruluĢlar
1.Burdur Gençlik Merkezi Gençlik ve Spor Kulübü
74

FUTBOLDAKĠ BAHĠS ġĠKESĠNĠN TOPLUMSAL ETKĠLERĠ

Transkript

Benzer belgeler

Kazanma rulet alır özel bir şey?

İndexler

KAP

Projenin Adı: Metalik Oranlar ve Karmaşık Sayı Uygulamaları

wagerıng responsıble gamblıng code of practıce

portekiz`de çalışma deneyimi

How to deal with a crying patient? A study from a primary care

Makale yazım kurallarına ilişkin esasları indirmek için tıklayınız.